53
J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN  J. Perchoux  (contact : [email protected]) 9 séances de cours 6 séances de TD – 1séance de TP Examen : 2h – Sans documents

Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : [email protected])

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1

Optoélectronique 2EN  J. Perchoux  (contact : [email protected])

9 séances de cours

6 séances de TD – 1séance de TP

Examen : 2h – Sans documents

Page 2: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 2

Plan du Cours

I.   Introduction

II.  Éléments de Photométrie et Rayonnement du Corps Noir

III.  Les Fibres Optiques

IV.  Photoélectricité – Diode Électro­Luminescente

V.   Diodes Laser

VI.  Photodétecteurs

VII. Éléments de Télécoms Optiques

Page 3: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 3

Historique

Effet Photoélectrique :  Découvert : 1887 (Hertz),  Expliqué :1917 (Einstein)

DEL : 1ère réalisation : 60's

Lasers :  Invention : 1958 (Schawlow et Townes) 1ères réalisations : 1960 (cristaux), 1961 (gaz), 1962 (semi­conducteurs), 

1966 (liquides)

Fibre Optique Invention : ancestral 1ère expérience : 1966 (Kao et Hockman) 1ère réalisation : 1977 (à Chicago)

Page 4: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 4

L'angle solide

Cercle :

Sphère : 

x= . r

A= .r 2

d=2. . sind

dA=2 . r . dx

dA=2. . D2 .sin . d

d=dA

R2

Page 5: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 5

La Luminance (L)

L=d2 F

cos dAsd

Page 6: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 6

L'Éclairement (E)

dE=d2 F

dAR

dE=LdA

Scos

Scos

R

d2

Page 7: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 7

Unités

Page 8: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 8

Grandeurs Caractéristiques

Page 9: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 9

Loi de Planck

 = 6,63.10­34 W.s2 : Cte de Planck

 = 1,38.10­23 J.K­1 : constante de Bolzmann

=3.108 m.s­1 : célérité de la lumière

 : température en K

dM ,T

d =

2hc2−5

exp hc

kBT −1

h

kB

c

T

Page 10: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 10

Loi de Wien

M=

2898

T

dM M

, T

d=1,286.10−5T 5

Page 11: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 11

Historique Fibre Optique 1960 : 1ère réalisation d'un laser (1962 Diode Laser)

1966 : 1ère expérience de transmission par fibre. Kao & Hockman (qqs cm)

1968 : Découverte de la transparence de la silice pour l'Infra­Rouge

1970 : 1ère production de FO – Atténuation 20 dB/km

1977 : 1er réseau : réseau téléphonique de Chicago

1984 : Atténuation 0,2 dB/km 100 km sans répéteur

Aujourd'hui :  # 80% des communications longues distances => 25.106 km de câbles 

à FO Déploiement massif pour des courtes et moyennes distances (FTTx) Nouvelles applications (Fibres plastiques) : automobile, éclairage 

  

Page 12: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 12

Loi de Snell­Descartes – Angle limite

n1sin1=n2sin2

Loi de Snell­Descartes

sin2=n1

n2

sin1

Réflexion

Angle limite :

n1

n2

sin11

Page 13: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 13

Saut d'indice – Gradient d'indice

Saut d'indice

Gradient d'indice

MonomodeØ<quelques µm

nc r =nc 1−2 ra

g

g~2 ,=nc−ng

nc

Page 14: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 14

Ouverture Numérique (ON)

Page 15: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 15

Couplage avec une DEL

Page 16: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 16

Atténuation

Page 17: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 17

Pertes par épissurage

Pertes par épissurage

Page 18: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 18

Systèmes d'injection

Page 19: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 19

Notions de connectique

• PC (Physical Contact): polissage droit.

• APC (Angle Physical Contact): polissage en biais.

• UPC (Ultra Physical Contact): polissage arrondi

Pertes de retour > 30 dB

Pertes de retour > 60 dB

Pertes de retour > 50 dB

Page 20: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 20

Limitation de la bande passante

Position du problème : transmission de 2 impulsions

Chaque composante chromatique de la lumière est transmise à sa propre vitesse

Étalement des impulsions jusqu'à ce qu'on ne puisse plus les distinguer

Page 21: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 21

Principe de l'élargissement temporel par la dispersion

Page 22: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 22

Dispersion chromatique

Page 23: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 23

Récapitulatif Fibres Télécoms

Page 24: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 24

Matériaux semi­conducteurs III­V

Page 25: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 25

Diode ÉlectroLuminescente

Page 26: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 26

Bilan de pertes dans une DEL

Page 27: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 27

Absorption dans les matériaux semi­conducteurs

Page 28: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 28

ZCE et bande passante

Page 29: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 29

Structure d'une APD

Page 30: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 30

Évolution du gain d'une APD avec la tension inverse

Page 31: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 31

Bruits de la photodétection

Problème général de la photodétection

Sources de bruits équivalentes

Page 32: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 32

Principe du laser

Page 33: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 33

Cavité Fabry­Pérot

2nL  =  λ

2nL  =   2λ

2nL  =  4λ

2nL  =  k λ

Page 34: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 34

Double hétérojonction

Page 35: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 35

Fonctionnement statique d'une diode laser

Page 36: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 36

Spectre d'une DL Fabry­Pérot

Page 37: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 37

Réflecteurs de Bragg

Page 38: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 38

Laser DFB

Page 39: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 39

Laser DBR

Page 40: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 40

VCSEL

Page 41: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 41

Matrice de VCSEL

Page 42: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 42

Récapitulatif LASER

➔ Capteurs, applications domestiques, datacoms :  VCSEL, Lasers Fabry­Pérot

➔ Télécoms : DFB, DBR

Page 43: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 43

Structure d'une liaison optique

Page 44: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 44

EDFA – Inversion de population

Page 45: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 45

EDFA ­ Structure

Page 46: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 46

Gain d'un EDFA

Le gain diminue lorsque la puissance du signal à amplifier augmente.

Puissance du signal incident

Page 47: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 47

WDM, DWDM

WDM : 8nm entre chaque longueur d'ondeDWDM : 2nm entre chaque longueur d'onde

 Wavelength Division Multiplexing (WDM) et le DenseWDM (DWDM)

Page 48: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 48

Filtrage WDM

Page 49: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 49

EDFA et WDM

Page 50: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 50

Interféromètre de Michelson

I PD∝∣E1E 2∣2=2 E 0

2 [1cos12 ]

Page 51: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 51

Principe du Self­Mixing

F r=F 0[1m cos 2 r⋅2 n Lext] r=0−K⋅sin 2

r2 n Lext

Flux émis : Fréquence optique émise :

Page 52: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 52

Signaux de self­mixing

Page 53: Optoélectronique 2EN - aadjamgba.free.fraadjamgba.free.fr/Transparents_Opto_2EN.pdf · J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 1 Optoélectronique 2EN J. Perchoux (contact : julien.perchoux@n7.fr)

J. Perchoux – Optoélectronique 2EN 53

Capteur Twin­Eye de Philips

Application : souris optique