Հու նա կան մա րա թոնն ա վարտ ված է

Եվ րո պան կրկին նե րեց Ա թեն քինԲր յու սե լում նա խօ րեի ուշ ե րե կո յան՝ 13 ժամ տևած բա նակ ցու թյուն նե րից հե տո, եվ րո գո տու ֆի նանս նե րի նա խա րար նե րը հաս տա տե ցին Հու նաս տա նի օգ նու­թյան երկ րորդ՝ €130 մլրդ ­ա նոց փա թե թի տրա մադր­ման ծրա գի րը։

Նոր հա մա ձայ նագ­րում վե րա նայ վել են նա­խորդ պայ մա նա վոր վա­ծու թյան ո րոշ կարևոր կե­տեր. 2020թ. երկ րի պետ­պարտ քի նպա տա կա յին ցու ցա նի շը ՀՆԱ­ի 129%­ից

նվա զեց վել է մինչև 120,5%՝ նա խորդ 120%­ի փո խա­րեն, մաս նա վոր ներդ րող­նե րը հա մա ձայ նել են ինք­նա կամ դուրս գրել հու նա­կան պար տա տոմ սե րի ան­վա նա կան ար ժե քի ոչ թե

50%, այլ 53,5%­ը։ Բա ցի այդ՝ Եվ րո պա կան կենտ­րո նա կան բան կը (ԵԿԲ) եվ րո գո տու կա ռա վա րու­թյուն նե րի մի ջո ցով Հու­նաս տա նին է վե րա դարձ­նե լու €45­50 մլրդ­ի հու­նա կան պար տա տոմ սե րի ե կա մու տը։

Պաշ տո նա կան Ա թեն քը, իր հեր թին, պար տա վոր վել

էջ 3 ›››

Քա ղա քա շի նու թյա նը պետք է լուրջ վե րա բեր վելՀարցազ րու յց է ճար տա րա պետ Սար հատ Պետ րոս յա նի հետ

Դե ղո րայ քի շու կա յում պե տա կան գնում երն ի րա կա­նաց վում են լուրջ խախ տում ե րով՝ բուժ հաս տա տու­թյուն նե րի ու դե ղեր մա տա կա րա րող ըն կե րու թյուն­նե րի միջև պայ մա նա վոր վա ծու թյուն նե րի հի ման վրա, ին չը սահ մա նա փա կում է մրցակ ցա յին մի ջա վայ րը և ն պաս տում պե տա կան մի ջոց նե րի վատն մա նը: Ու սում­նա սի րու թյուն նե րի ա ռա ջին փու լը ա վար տե լուց հե տո՝ ե րեկ, Տն տե սա կան մրցակ ցու թյան պաշտ պա նու թյան պե տա կան հանձ նա ժո ղո վը (ՏՄՊՊՀ) վա րույթ հա րու­ցեց 12 բուժ հաս տա տու թյուն նե րի և դե ղե րի վա ճառ­քով զբաղ վող 15 ըն կե րու թյուն նե րի նկատ մամբ՝ պե­տա կան մի ջոց նե րով դե ղո րայք ձեռք բե րե լիս մրցույթ­ներ չհայ տա րա րե լու և մր ցույթ նե րի անց կաց ման ըն­թաց քում չա րա շա հում եր թույլ տա լու հա մար:

ՏՄՊՊՀ վա րույ թի ներ քո հայտն վել են ի րաց ման ծա­վալ նե րով շու կա յի ա ռա ջա­տար ներ հա մար վող «Ա մի­կուս», «Նա տա լի Ֆարմ», «Եվ րո ֆարմ», «Դել տա», «Մեդ տեխ սեր վիս» ըն կե­րու թյուն նե րը:    Վա րույթ է

հա րուց վել նաև այն պի­սի բուժ հաս տա տու թյուն­նե րի նկատ մամբ, ինչ պի­սիք են «Գ րի գոր Նա րե կա­ցի» բժշկա կան կենտ րո նը, «Նորք» ին ֆեկ ցիոն հի վան­դա նո ցը, «Նոր Ա րաբ կիր» ա ռող ջու թյան կենտ րո նը,

բո ւժ հաս տա տու թ յ ո ւն ­ներ Վա նա ձո րում, Կա պա­նում, Հ րազ դա նում, Ար մա­վի րում, Դի լի ջա նում, Ա լա­վեր դիում, Մե ծա մո րում, Սևա նում:

ՏՄՊՊՀ­ն չա րա շա հում­ներ է բա ցա հայ տել պե­տա կան գնում ե րի ո լոր­տում ներգ րավ ված 134 ա ռող ջա պա հա կան հաս­տա տու թյուն նե րի և դե­ղե րի վա ճառ քով զբաղ­վող 314 ըն կե րու թյուն նե­րի գոր ծու նեու թյան ու սում­նա սի րու թյան արդ յուն քում: Ն շենք, որ պե տա կան գնում ե րի ո լոր տը տար­վա հա մար հանձ նա ժո ղո­վի կող մից ընտր վել է որ­պես ա ռաջ նա հերթ, իսկ

Ըն դա մե նը մի քա նի տասն յակ մե նե ջերՀայկ Զար գար յան, տե սա կետ

էջ 2 ›››

Հա յու թյան նոր սե րուն դըՀայկ Խա նում յան, տե սա կետ

էջ 2 ›››

Է մի տենտ ներն Արևելք են գնա ցելԱրևմտ յան բոր սա նե րում առևտ րաշր ջա նա ռու թյունն ան կում է ապ րում

էջ 6 ›››

Մա ֆիան հա սավ ԱՄՆ-ի գան ձա-պե տա րանՇ վեյ ցա րիա յում առգ րավ վել է $6 տրլն -ի կեղծ պար տա տոմս

էջ 6 ›››

Ա ռանց այ լընտ րան քիԵ մեն ցի նե րը ոչ թե ընտ-րում, այլ հաս տա տում են նոր նա խա գա հին

էջ 7 ›››

Ռու սաս տա նը Թու նիս չի մեկ նիՄոսկ վան հրա ժար վել է ի րեն «Սի րիա յի բա րե կամ» ճա նա չել

էջ 7 ›››

Նա խա գահ նե րի դե ֆի ցիտ Գեր մա նիա յումՎուլ ֆին կա րող էր փո խա րի նել միայն սուր բը

էջ 7 ›››

Հե տաքր քիր գործ հնա րա վոր է միայն շնոր հա լի մարդ կանց հետ ա նել

էջ 8 ›››

Հա յաս տա նը 85-րդ տե ղում է

էջ 8 ›››

Գինը՝ 100 դրամ

Օրվա վարքագիծ

Մաշ տո ցի այ գին ըստ քա ղա քա պե տա րա նի:

տ ն տ ե ս ա կ ա ն օ ր ա թ ե ր թ

էջ 4 ›››

Ոչ միայն մե տաղ, այլև թռչող ա պա րատ

Հա յաս տա նի ար տա հան ման ա նա տո միան 2011թ.

| № 26 (95), չորեքշաբթի, փետրվարի 22, 2012 թ., www.orakarg.am

Չ կու սակ ցա կա նաց ված քա ղա քա կան հո սանք ներն են ի վի ճա կի երկ րում ո րա կա կան փո փո խու թյուն ներ բե­րել: Այս ա ռու մով միան գա մայն ող ջու նե լի է իշ խա նու­թյուն նե րի ցի նիզ մը: n

Տե՛ս խմբագրականը` էջ 2 ›››

Ող ջու նե լի ցի նիզմ

էջ 4 ›››

Հի պոկ րա տին մո ռա ցած ո լորտՏՄՊՊՀ-ն լուրջ խախ տում եր է հայտ նա բե րել

դե ղո րայ քի շու կա յում

էջ 5 ›››

Հա յացք դե պի Ա սիա

Հա յաս տա նի բան կե րը սկսել են հե տաքրքր վել

Հոնգ Կոն գով ու Շանհայով

էջ 6 ›››

| № 26 (95), չորեքշաբթի, փետրվարի 22, 2012 թ.

2 | Տեսանկյուն

Հա յու թյան նոր սե րուն դը

Հա յու թյան նոր սե րունդ է մե ծա­նում, որն իր ար ժե հա մա կար­

գով, վար քագ ծով, կրթվա ծու թյան մա կար դա կով, հա մոզ մունք նե րով և սկզ բուն քայ նու թյամբ էա կա նո րեն տար բեր վում է իր նա խորդ սերն դից: Այ սօր վա քա ղա քա ցիա կան շար ժում­նե րին, ա կա դե միա կան միու թյուն նե­րին ու նա խա ձեռ նու թյուն նե րին ո գի են տա լիս ոչ ա մենևին մար գի նալ նե­րը, այլ ե րի տա սարդ գիտ նա կան ներ, ո րոնք ու նեն բարձր սո ցիա լա կան դիրք և ֆի նան սա պես ա պա հով ված են: Շար ժում է սկսվել ոչ միայն բնա­պահ պա նա կան խնդիր նե րի շուրջ (սա ա մե նաերևա ցող մասն է), այլև կրթու թյան ո րա կի բարձ րաց ման, կո­ռուպ ցիա յի դեմ և այլն: Այս սերն դին ե րանգ հա ղոր դող ներ կա յա ցու ցիչ­ներն էլ ի րենց հստակ դիր քո րո շում ու նեն Ար ցա խի վե րա բեր յալ:

Հա յաս տա նում տե ղի ու նե ցող գոր­ծըն թաց նե րն ա պա կու սակ ցա կան բնույթ ու նեն, խիստ նպա տա կա յին են և ուղղ ված են ՀՀ ազ գա յին հզո­րու թյան մե ծաց մա նը, մաս նա վո րա­պես արդ յու նա վետ կա ռա վար ման հա մա կարգ ստեղ ծե լուն, ի րա վա կան

և սո ցիա լա կան պե տու թյուն ու նե նա­լուն: Այ սօր ՀՀ բնակ չու թյան գի տա կից զանգ վա ծի մոտ ա ռա վել մեծ հե ղի նա­կու թյուն են վա յե լում քա ղա քա ցիա­կան շար ժում ե րը, քան կու սակ ցու­թյուն նե րը: Ո րոշ կու սակ ցու թյուն ներ վեր ջերս լուրջ քայ լեր ձեռ նար կե ցին ի րենց շար քե րը քա ղա քա ցիա կան ակ տի վիստ ներ ներգ րա վե լու հա մար, սա կայն նրանց ջան քերն ա պարդ յուն ան ցան: Այժմ կու սակ ցու թյուն նե րը ստիպ ված են բա վա րար վել տար բեր դե կա նատ նե րում և ռեկ տո րատ նե­րում ին ֆոր մա տո րա կան հմտու թյուն­նե րով փայ լած և ա պա ու սա նո ղա կան միու թյուն նե րում պաշ տոն ներ զբա­ղեց րած մի ջին կար գի դի լե տանտ նե­րով, ո րոնք հա ջո ղու թյամբ հայտն վում են նաև օ րենս դի րում:

Քա ղա քա ցիա կան շար ժում ե րի երևա ցող ներ կա յա ցու ցիչ նե րից շա­տերն ի րենց հստակ դիր քո րո շում ու նեն Ար ցա խի վե րա բեր յալ: Ն րանք հա ճա խա կի են լի նում Ար ցա խում (աչ քի ընկ նող դեմ քե րի մի մասն ար­ցախ յան ծա գում ու նի), ու նեն աշ­խար հի ա ռա ջա տար հրա տա րա կու­թյուն նե րի կող մից օ տար լե զու նե­րով հրա տա րակ ված ա կա դե միա կան աշ խա տու թյուն ներ՝ նվիր ված ինք­նո րոշ ման և ան ջատ ման ի րա վունք­նե րին կամ, ա սենք, Շու շիի ճար տա­րա պե տու թյա նը, մաս նակ ցում են տա րա տե սակ Chatham  House­նե րի կազ մա կեր պած քննար կում ե րի, հե­ղի նա կու թյուն են վա յե լում մի ջազ գա­յին վեր լու ծա կան շրջա նակ նե րում:

Ո՞րն է Ար ցա խի հար ցում նրանց հա վա տամ քը: Առն վազն 12 հազ. քա­ռա կու սի կմ տա րածք, ՀՀ­ի հետ ա ռա վե լա գույն ին տեգ րա ցիա և/ կամ միա ցում, թերբ նա կեց ված շրջան նե րի

ա րագ վե րաբ նա կե ցում, արդ յու­նա վետ կա ռա վար ման հա մա կարգ, զար գա ցած կրթու թյուն, ակ տիվ և նա խա ձեռ նող հա սա րա կու թյուն:

Ցա վոք, ա կա դե միա կան ո լոր տից դուրս Ար ցա խի ուղ ղու թյամբ լրջա­գույն քայ լեր այս սերն դի կող մից չեն կա տար վել՝ չհաշ ված թերբ նա­կեց ված շրջան նե րի գրա դա րան նե­րի հա մալր ման փոք րիկ ակ ցիա նե­րը, զուտ «հե տա խու զա կան» բնույթ կրող այլ գոր ծո ղու թյուն ներ:

Քիչ թե շատ հա մա կար գա յին գոր­ծըն թաց սկսե լու փորձ ա րեց այս սերն դի պահ պա նո ղա կան թևը՝ չնա­յած ա վագ սերն դի հստակ բա ցա սա­կան կար ծի քին՝ Ար ցա խի ժա մա նա կը դեռ չի ե կել: Ո րո շում կա յաց նող նե­րի սե րուն դը դեռ չի հա մար ձակ վում Ար ցա խում սկսել կամ հա վա նու թյուն տալ որևէ գոր ծըն թա ցի, ո րը հա մա­ձայ նեց ված չէ Ար ցա խի իշ խա նու­թյուն նե րի հետ և ամ բող ջո վին չի գտնվում նրանց վե րահս կո ղու թյան տակ: Նոր սերն դի պահ պա նո ղա կան թևի ակ տի վա ցու մը և ա վագ սերն­դի բա ցա սա կան եզ րա կա ցու թյամբ գոր ծըն թաց սկսե լը բե րեց ֆիաս կո­յի. չնա յած ներդր ված լուրջ մի ջոց­նե րին և պո տեն ցիա լի առ կա յու թյա­նը՝ ծրագ րե րը կաց նա հար վե ցին Ար­ցա խի իշ խա նու թյուն նե րի կող մից, ո րո շում կա յաց նող նե րի ա վագ սե­րունդն էլ այն ըն դու նեց որ պես ի գի տու թյուն:

Այժմ ե կել է մի փուլ, երբ հար կա­վոր է ի մի բե րել տար բեր խմբե րի կող մից ար վա ծը՝ Ար ցա խի հար ցում նոր ռազ մա վա րու թյուն որ դեգ րե լու հա մար: Վա ղուց ժա մա նակն է արդ­յունք ներ ու նե նա լու նաև այս ճա կա­տում: n

Ըն դա մե նը մի քա նի տասն յակ մե նե ջեր

Փետր վա րի 14­ին Apple­ի բաժ­նե տոմ սի շու կա յա կան գի­նը հա տեց $509­ի սահ մա­

նա գի ծը՝ գրան ցե լով ըն կե րու թյան պատ մու թյան ա մե նա բարձր ցու ցա­նի շը: Սա այն դեպ քում, երբ ոչ այն­քան վաղ անց յա լում՝ 2003թ. ապ­րի լին, դրանց գի նը տա տան վում էր $6­7­ի մի ջա կայ քում: Ի դեպ, Apple­ի շու կա յա կան ար ժե քը նույն 2003թ. սկզբին ըն դա մե նը $5,33 մլրդ էր: Այ­սօր այն գրե թե հար յու րա պատկ վել է՝ գե րա զան ցե լով $465 մլրդ ­ը (ա մե­նա մեծ շու կա յա կան կա պի տա լի զա­ցիան աշ խար հում, երկ րոր դը նավ­թա յին հսկա Exxon Mobil­ն է՝ շուրջ $400 մլրդ):

Apple­ից ըն դա մե նը ի նը տա րի պա հանջ վեց հաղ թա հա րե լու մի­ջակ ըն կե րու թյան և հա մաշ խար հա­յին տեխ նո լո գիա կան հսկա յի միջև ըն կած ահ ռե լի ճա նա պար հը: Թեև

այս փո խա կեր պու մը պայ մա նա վոր­վում է Ս թիվ Ջոբ սի ան վամբ, ի րա­կա նում այն տասն յակ ոչ պա կաս տա ղան դա վոր այլ կա ռա վա րիչ նե­րի աշ խա տան քի արդ յունքն է: Պա­տա հա կան չէ, որ Ջոբ սի՝ Apple­ի կա ռա վա րու մը թող նե լուց հե տո ըն­կե րու թյան շու կա յա կան ար ժե քը ոչ միայն չնվա զեց, այլև ա ճել է շուրջ 30%­ով:

Apple­ը, լի նե լով կոր պո րա ցիա, շատ ա վե լի բարդ, ընդգր կուն ու բազ մա կողմ հա մա կարգ է, քան աշ­խար հի բազ մա թիվ պե տու թյուն ներ: 465­մի լիար դա նոց շու կա յա կան կա պի տա լի զա ցիա (Ի րա նի ՀՆԱ­ն $475 մլրդ է), IBM­ի, HP­ի, Dell­ի, Samsung­ի և Google­ի տրա մա չա փի մրցա կից ներ, տեխ նո լո գիա կան շու­կա յի զար գաց ման գեր բարձր դի նա­մի կա, գոր ծու նեու թյան վե րազ գա­յին աշ խար հագ րու թյուն:

Այս ահ ռե լի հա մա կար գի արդ յու­նա վե տու թյան ա կունք նե րում ըն դա­մե նը մի քա նի տասն յակ թոփ­մե նե­ջեր ներ են, ով քեր ար ժա նիո րեն ըն­դու նում են աստ ղա բաշ խա կան ֆի­նան սա կան հոս քե րը վե րահս կե լու, բազ մա մի լիարդ պարտքն արդ յու­նա վետ տե ղա բաշ խե լու և ս պա սար­կե լու, գի տա կան հե տա զո տու թյուն­նե րն ար տադ րան քի փո խար կե լու ու կա տա ղի մրցակ ցու թյա նը դի մա կա­յե լու մար տահ րա վեր նե րը:

Հա յաս տա նը փոքր պե տու թյուն է՝ բա վա կան պարզ հա մա կարգ, ո րի կա ռա վա րու մը են թադ րա բար

չպետք է լուրջ խնդիր ներ կա­յաց ներ: Ինչևէ, ՀՀ գո յու թյան եր­կու տաս նամ յա կը դժվար է ո րա­կել որ պես արդ յու նա վետ կա ռա­վար ման շրջան: Հա յաս տա նի առջև ծա ռա ցած խնդիր նե րից և ոչ մեկն առ այ սօր լուծ ված չէ: Դի վեր սի ֆի­կաց ված տնտե սու թյուն, պե տա­կան արդ յու նա վետ հա մա կարգ, կա յա ցած ժո ղովր դա վա րու թյուն, ա մուր բա նակ… Ս րանք ըն դա մե­նը գե ղե ցիկ խոս քեր են, սա կայն ոչ ի րա կա նու թյուն:

Այս ի րո ղու թյուն նե րը, մեղմ ա սած, հար ցա կա նի տակ են դնում ե րեք նա խա գահ նե րի և ն րանց թի մե րի բա նի մա ցու թյու նը՝ ան գամ որ պես մի ջակ կա ռա վա րիչ ներ: Հար ցա կա­նը դառ նում է էլ ա վե լի մեծ, ե թե որ­պես հա մե մա տու թյան նշա ձող սահ­մա նենք Apple­ի ղե կա վա րու թյու նը: Մինչ ո մանք կա ռա վա րում են հար­յու րա վոր մի լիարդ նե րի կա պի տա­լով վե րազ գա յին կոր պո րա ցիա ներ, ստեղ ծում ի րա կան գի տա հեն ար­տադ րանք (այլ ոչ թե պար զու նակ հան քարդ յու նա հա նում) և ի րաց նում այն տասն յակ հա գե ցած մի ջազ գա յին շու կա նե րում, մեր կա ռա վա րու թյունն ար դեն քա նի տա րի է՝ ան հա ջող պայ քա րում է մի քա նի օ լի գո պո լիա յի դեմ և ս տեղ ծում կա՛մ «բե տո նա հեն», կա՛մ էլ «հան քա հեն» տնտե սու թյուն:

Հա յաս տա նին չէր խան գա րի մի քա նի կա ռա վա րիչ Apple­ի թոփ­մե­նեջ մեն թից: Չ նա յած մեր դեպ քում մի ջին օ ղակ ներն էլ են հե րիք: n

Մաշ տո ցի պո ղո տա­Եզ նիկ Կող բացի հատ վա ծի զբո սայ­գում խա նութ նե րի տե ղադր ման տաս նօր յա հա սա րա­կա կան բո լո քից հե տո ե րեկ վեր ջա պես ո րո շել է խո սել Երևա նի քա ղա քա պետ Տա րոն Մար գար յա նը:

«Որ պես ՀՀ ա մե նա մեծ հա մայն քի ղե կա վար՝ ես հստակ գի տակ ցում եմ, որ ա ռանց սե փա կա նու թյան ի րա վուն քի արդ յու նա վետ պաշտ պա նու թյան անհ նար է որևէ զար գա ցում, հան րա յին կարևո րու թյուն ու նե­ցող ցան կա ցած խնդրի լու ծում», «Սահ ման ված կար­գով հաս տատ ված և հա մա ձայ նեց ված քա ղա քա շի նա­կան փաս տաթղ թե րին հա մա պա տաս խան՝ ներ կա յում «Կենտ րոն­ Կա նա չա պա տում» ըն կե րու թյան կող մից այ­գում տե ղադր վում են տա ղա վար ներ՝ Ա բով ան փո ղո­ցի ա պա մոն տաժ ված հիմ ա կան շի նու թյուն նե րի սե­փա կա նա տե րե րին որ պես փոխ հա տու ցում տրա մադ րե­լու հա մար», «Սե փա կա նու թյան հետ կապ ված կարևոր և բարդ հիմ ախն դիր նե րը չի կա րե լի լու ծել ա ռան ձին քա ղա քա ցի նե րի՝ ար դա րու թյան վե րա բեր յալ սուբ յեկ­տիվ պատ կե րա ցում ե րի հի ման վրա»,– սրանք հատ­ված ներ են քա ղա քա պե տի հայ տա րա րու թյու նից:

Երբ ա պա մոն տաժ վում էին Փա փազ ան փո ղո ցի՝ օր վա գո յապ րուս տը վաս տա կող մարդ կանց կրպակ­նե րը, ոչ ոք չէր մտա ծում նրանց սե փա կա նու թյան ի րա վուն քի մա սին: Հի մա քա ղա քի սրտում այ գի է ա պա կան վում, և խախտ վում է ոչ թե Ա բով ան փո ղո­ցից տե ղա հան ված մի քա նի խո շոր բու տի կա տե րե րի, այլ բո լոր մա ցա ծի սե փա կա նա տի րու թյան ի րա վուն­քը, իշ խա նու թյուն նե րը ո րո շել են հի շել մի քա նի հո­գու՝ ա նօ րի նա կան վաս տա կած «ի րա վուն քի» մա սին:

Այն պի սի տպա վո րու թյուն է, որ Հա յաս տա­նում ցի նիզ մը քա ղա քա կան կա տե գո րիա է դառ­նում: Երբ ա պա կան ված է այ գու շուրջ 70 տո կո սը, երբ հա սա րա կու թյու նը միան շա նակ դեմ է բու տիկ կոչ ված նե րի տե ղադր մա նը, երբ բո ղո քի ակ ցիան ձնագն դիի է ֆեկ տով օ րե ցօր մե ծա նում է, իշ խա նու­թյուն նե րը թքած ու նեն բո լո րի կար ծի քի ու բո լո րի վրա: Ան գամ եր կու­ե րեք ամ սից սպաս վող ընտ րու­թյուն նե րը նրանց չեն դրդում գո նե ար դա րա միտ երևա լու տպա վո րու թյուն ստեղ ծել: Մի՞ թե այդ քան թույլ է իշ խա նու թյու նը, որ չի կա րո ղա նում մի քա­նի բու տի կա տե րե րի ա սել. «Տ ղե՛րք, սպա սեք, մա յի­սի 6­ից հե տո կա նենք»:

Մ յուս կող մից՝ պետք է ըն դու նել այս ա մե նի դրա կան կող մը և դ րա նում գնա հա տել իշ խա նու թյուն նե րի նշա­նա կա լի ներդ րու մը: Հենց նրանց շնոր հիվ Հա յաս տա­նում թափ է հա վա քում քա ղա քա ցիա կան ակ տի վիզ­մը, ո րը քա ղա քա կա նաց ված է, բայց կու սակ ցա կա նաց­ված չէ:

Ի տար բե րու թյուն մեծ հաշ վով ի րա րից չտար բեր վող Հա յաս տա նի քա ղա քա կան կու սակ ցու թյուն նե րի ու քա ղա­քա կան գոր ծիչ նե րի՝ ընդ դի մա դիր, թե իշ խա նա կան, այս չկու սակ ցա կա նաց ված քա ղա քա կան հո սանք ներն ի վի­ճա կի են երկ րում ո րա կա կան փո փո խու թյուն ներ բե րել:

Այս ա ռու մով միան գա մայն ող ջու նե լի է իշ­խա նու թյուն նե րի ցի նիզ մը: Դ րա նով նրանք ուժ են տա լիս ա ռողջ ու ժե րին: n

Խմ բագ րա կա նը չի պայ մա նա վո րում թեր թի այլ հատ ված նե րում նո րու թյուն նե րի ընտ րու թյունն ու լու սա բա նու մը:

Այս է ջում հրա պա րակ վող մյուս կար ծիք նե րը կա րող են չհա մընկ նել խմբագ րու թյան դիր քո րոշ մա նը:

Հայկ Զար գար յան

Լույս է տեսնում 2011թ. սեպտեմբերի 21­ից:

Հիմադիր և հրատարակիչ՝«Սիվիլիթաս» հիմադրամ, վկայական` 03Ա080303, տրվ. 20.05.08թ.

Հասցե՝ ք. Երևան, Հյուսիսային պողոտայի 1

Հեռ.՝ +37410 500 119, էլ. փոստ՝ info@orakarg.am

Գլխավոր խմբագիր՝ Կարեն Հարությունյան

Թողարկման պատասխանատու՝ Մարատ Յավրումյան

Վաճառք և բաժանորդագրություն՝ +374 10 500119, +374 55 026249

Գովազդ և մարքեթինգ՝ +374 55 441351

Մեջբերումեր անելիս հղումը «Օրակարգ»­ին պարտադիր է:

Թերթի հոդվածների մասնակի կամ ամբողջական

հեռուս տա ռադիո ընթերցում առանց «Օրակարգ»­ին հղման արգելվում է:

Նյութերը չեն գրախոսվում և հեղինակներին չեն վերադարձվում:

Գովազդների և R տառով հրապարակվող

նյութերի բովանդա կության համար խմբագրությունը

պատասխանատվություն չի կրում:

Տառատեսակը՝ Էդիկ Ղաբուզանի

Հրատարակության 1­ին տարի

Ստորագրված է տպագրության՝ 21.02.2012թ.

Տպաքանակը՝ 2000

Օրաթերթը տպագրվում է «Տիգրան Մեծ» հրատա րակ չու թյան

տպարանում, ք.Երևան, Արշակունյաց 2:

տ ն տ ե ս ա կ ա ն օ ր ա թ ե ր թ

Ող ջու նե լի ցի նիզմԽմբագրական

Հայկ Խա նում յան

№ 26 (95), չորեքշաբթի, փետրվարի 22, 2012 թ. |

3|Օրակարգ

Քա ղա քա շի նու թյա նը պետք է լուրջ վե րա բեր վելԵրևա նի Գլ խա վոր պո ղո տա յի՝ Մաշ տո ցի պո ղո տա­Եզ նիկ Կող բա­ցի հատ վա ծի զբո սայ գուն հա րա կից այ գում տա ղա վար նե րի տե­ղադր ման դեմ ար դեն տա սը օր է՝ բո ղո քում են բնա պահ պան ներն ու նրանց միա ցող մյուս քա ղա քա ցի նե րը: Այս թե մայով Civlinet.tv­ն զ րու ցել է ճար տա րա պետ Սար հատ Պետ րոս յա նի հետ: Զ րույ­ցը կրճա տում ե րով ներ կա յաց ված է ստորև:

- Քա ղա քա շի նա կան ի՞նչ օ րենք ներ են խախտ-վում Մաշ տո ցի այ գում կրպակ ներ տե ղադ րե լու գոր ծըն թա ցում։

­Ե թե գի շե րով շի նա րա րու­թյուն ա նե լու ո րո շու մը ե ղել է քա ղա քա կան, ինձ հա մար՝ որ­պես քա ղա քա ցու, վե րա նում են այն բո լոր դրա կան է մո ցիա նե րը, որ այս ընտ րու թյուն նե րին մենք ու նե նա լու ենք մեկ այլ ի րա վի­ճակ։ Ե թե սա ե ղել է քա ղա քա­պե տա րա նի ո րո շու մը, ես այս դեպ քում ուղ ղա կի զուտ ցավ եմ հայտ նում, որ իմ բո լոր դրա կան սպա սե լիք նե րն ի դերև ելան, ո րով հետև այն մար դիկ, որ պայ­քա րում էին այ գում, հսկա յա­կան է ներ գիա են ծախ սել, որ­պես զի թույլ չտան, որ այս շար­ժու մ ա սո ցաց վի որևէ քա ղա­քա կան գոր ծըն թա ցի հետ։ Այն բնա պահ պա նա կան ակ տի վիստ­նե րը, որ ա սում էին՝ սա քա ղա­քա ցիա կան է, այ սօր ա վե լի պա­կաս թևա թափ են։ Այն ան հե ռա­ն կա րա յին մո տե ցու մը, որ քա­ղա քա ցիա կան դաշ տում ի րենց ի րա վունք նե րի հա մար պայ քա­րող ե րի տա սարդ նե րին դուրս են գցում դաշ տից, շատ վատ բան է։ Այ սօր քա ղա քա կան պայ քա րի ձևա փոխ ման կողմ ա կից նե րը հաղ թում են քա ղա քա ցիա կան դաշ տում հա ջո ղու թյան հաս նե­լու կողմ ա կից նե րին։

-Ե րեկ ի րա վա բան Մե րի Խա չատր յա նը հայ տա րա-րեց, որ ե թե այ սօր քա ղա-քա պե տը ի րենց չտրա մադ-րի նա խագ ծերն ու օ րենք-նե րը, ի րենք կդի մեն նա-խա գա հին, և շար ժումն այդ պի սով ա կա մա քա ղա-քա կան բնույթ կստա նա։

­ Հույ սը, որ մենք ա սում էինք, որ ե րի տա սարդ լի նե լը ար դեն ձեռք բե րում է, և քա ղա քա պե տի ե րի տա սարդ լի նե լը մեզ բո լո­րիս ուժ էր տա լիս, նո րից գա լիս է ա պա ցու ցե լու, որ դա մի գու ցե ճիշտ չէր։ Ես դեռևս հար գանք ու նեմ քա ղա քա պե տի նկատ­մամբ, դեռևս հա վա տում եմ Տա­րոն Մար գար յա նին, որ նա Ա վա­նի գոր ծըն թաց նե րը կշա րու նա­կի, սա կայն իմ այս բո լոր է լե­մենտ նե րը գա լիս են հա կա ռա կը ա պա ցու ցե լու, և թող ես սխալ­ված լի նեմ։ Ինչ վե րա բե րում է քա ղա քա շի նա կան դաշ տին, սա քա ղա քա պե տա րա նին կից քա­ղա քա շի նա րար նե րի և ճար տա­րա պետ նե րի զանգ վա ծի ոչ կոմ­պե տե նտ, կո ռում պաց ված և դի­լե տան տու թյան վառ ա պա ցույցն է՝ այս ամ բողջ ծի ծա ղե լի փաս­տաթղ թե րը քա ղա քա պե տին կից մա ցած ինս տի տուտ նե րի և խոր հուրդ նե րի ան գոր ծու թյան նշանն են։

-Այ սօր Հան րա յին խոր-հուր դը պետք է քննար-կի Մաշ տո ցի այ գու հար-ցը: Են թադ րում եմ, որ կտա բա ցա սա կան

եզ րա կա ցու թյուն, դրա նից հե տո ի՞նչ զար գա ցումն եր կլի նեն։

­Ես որևէ լծակ կամ ազ դե ցու­թյուն չու նեմ, բայց կար ծում եմ՝ գի շեր վա շի նա րա րու թյան մեջ ո րո շա կի խայ ծի խնդիր կա: Են­թադր վում է, որ ակ տի վիստ նե­րը կգնան ա պա կի նե րը կկոտ­րեն և այլն, բայց վստահ եմ, որ ակ տի վիստ նե րն այն քան խե լա­միտ կգտնվեն, որ ի րենց պայ քա­րը կշա րու նա կեն օ րեն քի շրջա­նա կում։ Շատ լավ է, որ այս տեղ կենտ րո նա ցում է գնում, բայց հար գե լի ներս, հի շեց նեմ բո լո­րին, որ այս տեղ ըն դա մե նը 4­5 բուտ կա յի խնդիր է։ Չի կա րե լի այդ 4­5 բուտ կան դարձ նել էդ­քան կարևոր մի բան, որ հսկա­յա կան շար ժում լի նի։ Մի ժա մա­նակ, երբ մենք Հ յու սի սա յին պո­ղո տա յի կա ռուց մանն էինք դեմ և շատ ա վե լի պա կաս ա ջակ­ցու թյուն էինք ստա նում, խոս քը 100­մի լիո նա նոց նա խագ ծի մա­սին էր։ Սա ըն դա մե նը 5­6 բուտ­կա յի խնդիր է։ Կար ծում եմ՝ ե րի­տա սարդ նե րը կման օ րեն քի շրջա նա կում, և ճիշտ է՝ կարևոր է այդ բուտ կա նե րի չկա ռու ցու­մը, սա կայն խնդի րն ի րա կա­նում ճիշտ ճա նա պար հով արդ­յուն քի հաս նելն է։ Բուտ կա նե­րը բո լոր դեպ քե րում քանդ վե լու են՝ կա՛մ հի մա, կա՛մ եր կու տա­րի հե տո, կա՛մ հինգ տա րի հե տո։ Բայց պայ քա րը, որ ե ղել է շատ գրա գետ, ա պա քա ղա քա կան, պետք է շա րու նա կել, ինչ պես նաև չպետք է կուլ տալ խայ ծը, որ գա լիս է և՛ քա ղա քա կան կող­մից, և՛ կա ռու ցող նե րից։

- Բայց արդ յոք խնդիրն ասյ տեղ միայն բուտ կա-նե րի՞նն է։ Ար դեն սե փա-կա նու թյան ի րա վուն-քի խնդիրն է ա ռաջ գա-լիս՝ ե թե չպաշտ պա նենք այս մարդ կանց սե փա կա-նու թյան ի րա վուն քը, հա-ջորդ դեպ քում ինչ պե՞ս կա-րող ենք վստահ լի նել, որ ե թե ինչ-որ բան փոխ վի այս երկ րում, մենք կկա-րո ղա նանք օ լի գարխ նե րին ա սել՝ ե կե՛ք ստ վե րից հար-կա յին դաշտ, և ձեր ի րա-վունք նե րը պաշտ պան ված կլի նեն։

­ Վեր ջին եր կու­ե րեք տար վա մեջ ա նընդ հատ փո փո խու թյուն­ներ լի նում են, և ցան կա ցած փո­փո խու թյուն ար դեն իսկ ձեռք բե­րում է։ Բուտ կա նե րի գրա վում ար դեն ձեռք բե րում է։ Եվ նույ­նիսկ ե թե բուտ կա նե րը կա ռուց­վեն, և արդ յուն քի չհաս նի այս ա մեն ին չը, ե րեկ վա ձեռք բե րու­մը մենք ար դեն ու նենք։ Նա հանջ չի լի նե լու։ Ես շատ վստահ չեմ, մի գու ցե և այս բուտ կա նե րը կա­ռուց վեն, սա կայն ինչ­որ պրո­ցես ներ ար դեն ե ղել են, և այդ ա մեն ին չը գու մար վում է և գու­մար վում։ Ես կար ծում եմ, որ ժա­մա նա կը կգա, երբ մենք կհաս­կա նանք, որ այլևս այդ պես չի

կա րե լի գնալ։ Խն դիրն այս տեղ շատ պարզ է՝ այն մարդ կանց, որոնց քա ղա քա շի նու թյան ո լոր­տը վստահ վել է, նրանց չի կա րե­լի ան գամ պար զա գույն մի բան վստա հել։ Քա ղա քա կան իշ խա­նու թյուն նե րը պետք է հաս կա­նան, որ քա ղա քակր թու թյան այն պատ կե րա ցում ե րը, որ ի րա կա­նաց վել են, Հ յու սի սա յին պո ղո­տան և այլն, դրանք այլևս չեն աշ խա տում։ Եվ պետք է գլո բալ ա ռու մով այդ փո փո խու թյուն նե­րը տե ղի ու նե նան՝ որ քան շուտ, այն քան՝ լավ։ Կար ծում եմ, որ բուտ կա նե րի գրա վու մը և ըն­թա ցող զար գա ցում ե րը կա­րող են մո տեց նել վերջ նա կան նպա տա կին։

-Այն, ինչ այ սօր կա տար-վում է Երևա նում՝ Մաշ-տո ցի պու րակ, Փակ շու-կա, Ար դա րա դա տու թյան նա խա րա րու թյան շենք, արդ յոք ա ռան ձի՞ն մար-դու խնդիր է, թե՞ քա ղա-քա շի նա կան քա ղա քա կա-նու թյան բա ցա կա յու թյան հետևանք։

­ Տե սեք, այ սօր քա ղա քա շի նա­կան քա ղա քա կա նու թյունն ի րա­կա նաց նում է մի խուն տա, ո րը վեր ջին քսան տա րում ի րա կա­նաց րել է միև նույն քա ղա քա կա­նու թյու նը: Այն ի րե նից ներ կա­յաց նում է կա՛մ կո ռում պաց ված մարդ կանց, կա՛մ դի լե տանտ նե­րի խումբ կա՛մ եր կու սը միա սին։ Բայց որ չի ի րա կա նաց վում այդ քա ղա քա կա նու թյու նը, և այն քա­ղա քա շի նա կան չէ, և ո րի իս կա­կան ա նու նը դժվա րա նում եմ տալ, պետք է փոխ վի։ Դա վե րա­բե րում է և´ Քա ղա քա շի նու թյան նա խա րա րու թյան ֆունկ ցիա նե­րին, և´ Մ շա կույ թի նա խա րա­րու թյա նը, և´ քա ղա քա պե տա­րա նին, և´ Ճար տա րա պետ նե րի միու թյա նը։ Այ սինքն՝ այս ա մե­նը չաշ խա տող օր գա նիզմ է։ Այ­սօր հա սա րա կու թյան ռեակ ցիան ա նընդ հատ քա ղա քա շի նա կան խնդիր նե րի վե րա բեր յալ է լի­նում՝ կա՛մ կա նա չի, կա՛մ հու շար­ձան նե րի, կա՛մ չգի տես ին չի հա­մար է լի նում։ Խն դիրն այն է, որ պետք է պե տա կան մա կար դա­կով, քա ղա քա կան մա կար դա­կով քա ղա քա շի նու թյուն կոչ վա­ծին, ո րը գրե թե ոչ ոք չի պատ­կե րաց նում՝ ինչ է, ա վե լի լուրջ

վե րա բեր վել, ո րով հետև խոս քը յու րա քանչ յու րիս շրջա կա մի ջա­վայ րի մա սին է։ Ոչ թե շրջա կա մի ջա վայ րի ծառ ու ծաղ կի մա­սին է միայն, այլ մեր տրա մադ­րու թյան։ Այս ա մե նը մի կոմպ­լեքս է, և այս գոր ծըն թաց նե րը, որ գնում են, քեզ չեն դրդում, որ դու սկսես սի րել եր կիրդ: Այ­սինքն՝ շատ տրի վիալ բա ներ եմ ա սում, որ հա յրե նա սի րու թյու նը միայն կե նաց ա սե լը չէ, քո եր կի­րը, քո փո ղո ցը սի րելն է, և այ­սօր, երբ դու քայ լում ես Հ յու սի­սա յին պո ղո տա յով մե ռած մի մի­ջա վայ րում, դու չես կա րող սի րել քո այդ եր կի րը, այ սինքն՝ քա­ղա քա շի նա կան ըն կալ ման սահ­ման ներն այդ քան պետք է հե­ռու տար վեն, և հաս կա նանք, որ այդ քան տխուր է վի ճա կը։

-Այս ա մե նի մեջ կա րո՞ղ ենք ար դյոք խո սել Երևա նի ճար տա րա պե տա կան տես-քի կամ ճար տա րա պե տա-կան տրա մա բա նու թյան, տրա մադ րու թյան մա սին։

­Չ գի տեմ։ Նո րից եմ ա սում՝ հի մա շատ դժվար է

կո ռեկ տու թյան սահ ման նե րում ար տա հայտ վել այն ա մե նի մա­սին, ինչ տե ղի է ու նե նում հի­մա և ինչ տե ղի է ու նե ցել վեր­ջին տա րի նե րին։ Սա պար զա­պես, նո րից եմ ա սում, մի հատ խուն տա է, ո րը գրա վել է և չի թող նում, որ այս տեղ ինչ­որ նոր պրո ցես ներ տե ղի ու­նե նան։ Մենք տես նում ենք, որ օ րի նակ՝ ար դա րա դա տու թյան ո լոր տում, բան կա յին­ֆի նան­սա կան ո լոր տում ինչ­որ նոր դեմ քեր են հայտն վում, քա ղա­քաշինա կան ո լոր տում նոր դեմ­քեր չեն հայտն վում շատ պարզ պատ ճառ նե րով: Խն դիրն այն է, որ այս ո լոր տին պետք է այլ կերպ վե րա բեր վել, ո րով հետև այս ո լոր տը միշտ նման է ե ղել, թե «դե լավ, էս կարևոր նա խա­րա րու թյուն նե րը մեզ վերց նենք, էն մանր­մունր նե րը տանք կոա­լի ցիա յի մյուս թեկ նա ծու նե րին»: Այ մո տա վո րա պես այս հո գե բա­նու թյամբ։ Քա ղա քա շի նու թյա­նը պետք է լուրջ վե րա բեր վել, ո րով հետև դա ցան կա ցա ծիս տրա մադ րու թյունն է: n

Ար փի Մախ սուդ յան

«Ե թե գի շե րով

շի նա րա րու թյուն

ա նե լու ո րո շու մը

ե ղել է քա ղա քա­

կան, ինձ հա մար՝

որ պես քա ղա քա­

ցու, վե րա նում են

այն բո լոր դրա­

կան է մո ցիա նե րը,

որ այս ընտ րու­

թյուն նե րին մենք

ու նե նա լու ենք

մեկ այլ ի րա վի­

ճակ»,­ ա սում է

Պետ րոս յա նը:

| № 26 (95), չորեքշաբթի, փետրվարի 22, 2012 թ.

4 |

Ոչ միայն մե տաղ, այլև թռչող ա պա րատՀա յաս տա նի ար տա հան ման ա նա տո միան 2011թ.

2011թ. ար տա հա նու մը Հա յաս տա նից կազ մել է $1,33 մլրդ, ներ մու­ծու մը՝ $4,1 մլրդ: Ընդ ո րում՝ ար տա հան ման ա ճը նա խորդ տար­վա հա մե մատ կազ մել է 27,7%, ին չը վեր ջին տաս նամ յա կում ա ճի ա մե նա բարձր տեմպն է: Հա յաս տա նի Կա ռա վա րու թյու նը դեկ­տեմ բե րին հաս տա տեց ար տա հան մանն ուղղ ված արդ յու նա բե­րա կան քա ղա քա կա նու թյան ռազ մա վա րու թյու նը, ին չը են թադ­րում է ար տա հան ման ծա վալ նե րի մի քա նիան գամ յա աճ ա ռա ջի­կա տաս նամ յա կում: Այդ են թա տեքս տում ար տա հան ման ներ կա­յիս կա ռուց ված քը և վեր ջին տա րի նե րի մի տում ե րը լրա ցու ցիչ հե տաքրք րու թյուն են ա ռա ջաց նում:

Հա յաս տա նի ար տա հան ման կա­ռուց ված քի վեր լու ծու թյու նը ցույց է տա լիս, որ ար տա հան ման ա ճը 2011թ. ձեռք է բեր վել հիմ ա կա­նում մե տաղ նե րի, ա դա ման դի ու ալ կո հո լա յին խմիչք նե րի հաշ վին: Այս պես՝ մե տաղ նե րի (հան քա­քար կամ մաս նա կի վե րամ շակ­ված) ար տա հա նու մը 2011թ. կազ­մել է $702,8 մլն կամ ար տա հան­ման 52,3%­ը: Հա մե մա տու թյան հա մար՝ 2010թ. մե տաղ նե րի ար­տա հա նու մը կազ մել է $573 մլն կամ ար տա հան ման 55%­ը:

Մե տաղ նե րի մեջ ա ռաջ նու թյու­նը պատ կա նում է պղնձին: Սա հա մե մա տա բար նոր երևույթ է Հա յաս տա նի ար տա քին տնտե­սա կան կա պե րում՝ մինչև 2010թ. ար տա հան ման կա ռուց ված քում միշտ էլ ա ռաջ նու թյու նը պատ­կա նել է մո լիբ դե նին կամ ֆե ռո­մո լիբ դե նին (պաշ տո նա պես այն կոչ վում է «եր կա թա հա մա հալ­վածք»): Սա կայն պղնձի մի ջազ­գա յին գնե րը վեր ջին եր կու տա­րում փոխ վել են բարձ րաց ման ուղ ղու թյամբ, իսկ մո լիբ դե նի նը՝ նվազ ման, ինչն էլ իր հետևանք­ներն է թո ղել ար տա քին առևտ րի կա ռուց ված քում:

Որ պես խտան յութ 2011թ. ար­տա հան վել է 118 հազ. տոն նա պղինձ՝ $260 մլն ընդ հա նուր մաք­սա յին ար ժե քով: Հա մե մա տու­թյան հա մար նշենք, որ նա խաճգ­նա ժա մա յին 2008թ. Հա յաս տա­նը եր կու ան գամ ա վե լի քիչ (67,7 հազ. տոն նա) խտան յութ է ար­տա հա նել, ո րի դի մաց հա սույ թը կազ մել է ըն դա մե նը $100 մլն:

Այս պի սով՝ ճգնա ժա մի ըն­թաց քում և ներ կա յում պղին­ձը այն հիմ ա կան ապ րանքն է, որն ա պա հո վել է ար տա հան ման ա ռա ջան ցիկ ա ճը: Պղն ձի խտան­յու թը 2011թ. Հա յաս տանն ար տա­հա նել է տոն նան $2200­ով, ին չը ցույց է տա լիս, թե ինչ հսկա յա կան ռե զերվ եր կան ար տա հան ման ա ճն ա պա հո վե լու, ե թե Հա յաս­տա նում պղնձի խտան յու թի վե­րամ շակ ման ցիկլն ընդ լայն վի: Չ մո ռա նանք, որ պղնձի մի ջազ գա­յին գի նը տա տան վում է $8000­ի սահ ման նե րում ար դեն բա վա կան եր կար ժա մա նակ:

Մինչ ճգնա ժա մը Հա յաս տա­նը պղնձի խտան յութն ար տա հա­նում էր տոն նան $1400­ով: Ճիշտ է՝ Ա լա վեր դու պղնձա ձու լա րա­նի գոր ծու նեու թյան շնոր հիվ Հա­յաս տանն ար տա հա նում է նաև չզտված պղինձ (այն այ նու հետ զտվում է գեր մա նա կան Aurubis ըն կե րու թյան կող մից), սա կայն դրա ծա վալ նե րը մեծ չեն: 2011թ. ար տա հան վել է մոտ 9 հազ. տոն­նա չզտված պղինձ՝ $115 մլն ընդ­հա նուր մաք սա յին ար ժե քով (1 տոն նան՝ $12,7 հազ­ով): 2008թ. հա մե մատ՝ չզտված պղնձի ար­տա հան ման ծա վալն ա ճել է մոտ

50%­ով: Այս պի սով՝ Հա յաս տա նի ընդ հա նուր ար տա հան ման կա­ռուց ված քում պղնձին բա ժին է ընկ նում 28%, ին չը ռե կոր դա յին բարձր ցու ցա նիշ է:

2011թ. ար տա հան վել է $121 մլն­ի ֆե ռո մո լիբ դեն (5,5 հազ. տոն նա): Ֆե ռո մո լիբ դե­նի ար տադ րու թյան ծա վալ նե րի էա կան ան կում եր չեն գրանց­վում, սա կայն ստաց վող հա­սույթն ակն հայ տո րեն նվա զել է: Հա մե մա տու թյան հա մար՝ 2008թ. հա սույ թը $210 մլն ­ի էր հաս նում այն դեպ քում, երբ ար տա հա նու­մը 5,3 հազ. տոն նա էր: Ֆե ռո մո­լիբ դե նի ար տա հան ման ռե կոր դը գրանց վել է 2007թ.՝ 6 հազ. տոն­նա և $235 մլն: Դ րա նից հե տո մո­լիբ դե նի հա մաշ խար հա յին գնե րի ան կու մ էա կան ազ դե ցու թյուն է թո ղել ճյու ղի ֆի նան սա կան արդ­յունք նե րի վրա:

Ն շենք, որ պղնձի և մո լիբ դե նի գնե րի կան խա տե սում ե րը 2012թ. հա մար էա պես տար բեր վում են:

Սա կայն փոր ձա գետ նե րը հա մա­կար ծիք են մի բա նում՝ մե տաղ­նե րի գնե րի վրա էա կան ազ դե­ցու թյուն է թող նում Չի նաս տա­նի կող մից ստեղծ վող պա հան­ջար կը, որ տեղ, սա կայն, առ կա են ա նո րո շու թյուն ներ:

Հա յաս տա նի ար տա հան ման կա ռուց ված քում 2011թ. երկ րորդ տե ղը պատ կա նում է ալ կո հո լա­յին խմիչք նե րին՝ 9,6 մլն լիտր և $132 մլն: Նա խորդ տար վա հա­մե մատ մոտ 30% աճ կա: Բայց ո լոր տը դեռ չի վե րա կանգ նել 2008թ. ռե կոր դա յին մա կար դա­կը, երբ ար տա հան վել էր 13,6 մլն լիտր՝ $134 մլն մաք սա յին ընդ հա­նուր ար ժե քով: 2011թ. ար տա հան­ման աճ կա և՛ գի նու, և՛ կոն յա կի մա սով:

Ա դա ման դը ևս Հա յաս տա­նի ար տա քին առևտ րի կարևո­րա գույն հոդ ված նե րից է: 2011թ. ար տա հան վել է 351 հազ. կա­րատ ա դա մանդ՝ $114 մլն ընդ հա­նուր ար ժե քով, ին չը մո տա վո­րա պես հա մե մա տե լի է չզտված պղնձի ար տա հան ման ծա վալ նե­րին: 2010թ. հա մե մատ՝ ա դա ման­դի ար տա հան ման ֆի զի կա կան ծա վա լը նվա զել է, սա կայն հա­սույթն ա վե լա ցել է: Ա մե նայն հա­վա նա կա նու թյամբ՝ դա պայ մա­նա վոր ված է ա վե լի բարձ րար­ժեք ա դա մանդ նե րի մշակ մամբ,

քա նի որ մի ջազ գա յին շու կա յում ա դա մանդ նե րի գնի ան կում կար: Ն շենք, որ մինչ ճգնա ժա մը Հա­յաս տա նը միշտ էլ նա խա պատ­վու թյու նը տվել է բարձ րար ժեք ա դա մանդ նե րի մշակ մա նը: Ներ­կա յում ար տա հան ված 1 կա րա­տի մի ջին մաք սա յին ար ժե քը զի­ջում է նա խաճգ նա ժա մաին ցու­ցա նիշ նե րին: Այս պես՝ 2008թ. ար­տա հան ված 1 կա րատ ա դա ման դի մի ջին մաք սա յին ար ժե քը $700 էր, իսկ 2011թ.՝ $320:

Այ նո ւա մե նայ նիվ, Հա յաս տա նի ար տա հան ման ա ռա ջին տասն յա­կում 2011թ. հայտն վել է եր կու նոր ապ րան քախումբ, ին չը դրա կան երևույթ է: Է լեկտ րաէ ներ գիա յի ար տա հա նու մը կազ մել է 1,5 մլրդ կՎտ/ժամ կամ $95 մլն: Է լեկտ­րաէ ներ գիան ար տա հան վում է Ի րան՝ «գազ՝ է լեկտ րաէ ներ գիա­յի դի մաց» բա նաձևով: Ս րա նում ի հար կե զար մա նա լի ո չինչ չկա, ե թե հաշ վի առ նենք, որ Հա յաս­տանն ու նի է լեկտ րաէ ներ գիա յի ար տադ րու թյան մեծ հզո րու թյուն­ներ: Զար մա նա լին թերևս ար տա­հան ման ա ռա ջին տասն յա կում հայտն ված «թռչող ա պա րատ ներ, տիե զե րա կան ա պա րատ և կ րիչ­հրթիռ» հոդ վածն է: Ընդ ո րում՝ ար տա հան վել է մեկ նման ա պա­րատ՝ $19,7 մլն ար ժե քով: n

Ա լեք սանդր Ա րամ յան

վե րոնշ յալ ու սում ա սի րու թյու­նը վե րա բե րում է միայն բուժ­հաս տա տու թյուն նե րի կող մից պե տա կան բյու ջեի մի ջոց նե­րով ան մի ջա պես ի րա կա նաց վող գնում ե րին:

Ըստ ՏՄՊՊՀ նա խա գահ Ար­տակ Շա բո յա նի՝ ու սում ա սիր­ված 134 բուժ հաս տա տու թյուն­նե րից 66­ը տա րի ներ շա րու­նակ ընդ հան րա պես մրցույթ չեն անց կաց րել, իսկ մի մասն էլ՝ 43­ը, դե ղե րի ձեռք բեր ման վե րա­բեր յալ մրցույթ ներ եր բեմ հայ­տա րա րել են, եր բեմ՝ ոչ: «Մր­ցույթ ներ չհայ տա րա րե լու դեպ­քում բուժ հաս տա տու թյու ններն անհ րա ժեշտ դե ղո րայ քը ձեռք են բե րել շատ ա վե լի բարձր գնե­րով, ինչն ա ռա վել ակն հայտ է դրսևոր վել այն դեպ քե րում, երբ վեր ջին նե րը մա տա կա րար ըն­կե րու թյուն նե րի հետ ե ղել են

փոխ կա պակց ված»,– ա սաց Շա­բո յա նը՝ հա վե լե լով, որ ո րոշ դեպ քե րում բուժ հաս տա տու թյան ղե կա վա րը հան դի սա նում է դե­ղո րայք մա տա կա րա րող ըն կե­րու թյան հիմ ա դի րը, ինչն ար­գել ված է օ րեն քով:

Ըստ ուս ում ա սի րու թյան՝ հայ­տա րար ված մրցույթ նե րը հա ճախ ձևա կան բնույթ են կրել, քա նի որ մշտա պես նույն ըն կե րու թյունն է հաղ թել: Շա բո յա նը տե ղե կաց­րեց, որ հանձ նա ժո ղո վը բա ցա­հայ տել է, որ 26 բուժ հաս տա­տու թյուն նե րի կող մից անց կաց­ված 37 մրցույթ նե րին մաս նա կից յոթ ըն կե րու թյուն նե րից մշտա­պես մրցույ թը շա հել է նույն ըն կե­րու թյու նը, իսկ մյուս ներն ան հիմ պատ ճառ նե րով մերժ վել են:

Բա ցա հայտ վել է ե րեք դեպք, երբ բուժ հաս տա տու թյունն ա ռանց հիմ ա վո րում ե րի հրա­ժար վել է դեղ ձեռք բե րել մրցույ­թում հաղ թած ըն կե րու թյու նից,

երբ դե ղե րի առ ու վա ճառ քով զբաղ վող ըն կե րու թյու նը մրցույ­թից հե տո բուժ հաս տա տու­թյուն նե րին կա տա րել է նվի­րա տվու թյուն, ին չի արդ յուն­քում խա թար վել է մրցու թա յին գոր ծըն թա ցը:

Մ յուս չա րա շա հում ե րը վե րա­բե րում են պե տու թյան կող մից սո ցիա լա պես ա նա պա հով խա­վե րին անվ ճար կամ զեղ չե րով տրա մադր վող դե ղե րի ձեռք բեր­մա նը: Պարզ վել է, որ 28 բուժ­հաս տա տու թյուն ներ դե ղո րայ քը

ձեռք են բե րել ի րենց ցան կու­թյամբ ընտր ված կազ մա կեր­պու թյուն նե րից, ին չի հետևան­քով դե ղո րայ քի գնե րը 20%­ով գե րա զան ցել են մի ջին ման րա­ծախ գնե րը: Արդ յուն քում հի­վան դը, ստա նա լով դե ղա տոմ­սը, ստիպ ված է ե ղել դե ղը ձեռք բե րել բժշկի նշած մեկ, եր կու ըն կե րու թյուն նե րից:

Ըստ ՏՄՊՊՀ փոր ձա գետ Մա­նուկ Մի քա յել ա նի՝ մրցու թա յին ըն թա ցա կար գե րը խախ տե լու հետևան քով պե տու թյունն ահ­ռե լի կո րուստ ներ է կրում: Օ րի­նակ՝ «Ցեֆտ րիաք սոն» դե ղը, ո րի ման րա ծախ գի նը 200 է, ձեռք է բեր վել 1250­ով: ՏՄՊՊՀ վա րույթ նե րը հա րուց վել են ու­սում ա սի րու թյուն նե րի ա ռա ջին փու լի արդ յուն քում: Մի քա յել ա­նը չբա ցա ռեց, որ հե տա գա յում այլ խախ տում եր ևս հայտ նա­բեր վեն: n

Մա րի լույս Ե րեմ յան

Փողեր

‹‹‹ էջ 1

Ֆոտ

ոլու

ր

« Հայաստանի արտահանման կառուց­ված քում 2011թ. երկրորդ տեղը պատկանում է ալկոհոլային խմիչքներին` 9,6 մլն լիտր և $132 մլն »

Հի պոկ րա տին մո ռա ցած ո լորտՏՄՊՊՀ-ն լուրջ խախ տում եր է հայտ նա բե րել դե ղո րայ քի շու կա յում

Չա րա շա հում ե րը վե րա բե րում են նաև պե տու թյան կող մից սո ցիա լա պես ա նա պա­

հով խա վե րին անվ ճար կամ զեղ չե րով տրա մադր վող դե ղե րի ձեռք բեր մա նը:

«Թռ չող ա պա­

րատ ներ, տիե զե­

րա կան ա պա րատ

և կ րիչ­հրթիռ»

հոդ վա ծով 2011թ.

Հա յաս տա նից ար­

տա հան վել է մեկ

նման ա պա րատ՝

$19,7 մլն ար ժե­

քով:nasa

.gov

№ 26 (95), չորեքշաբթի, փետրվարի 22, 2012 թ. |

5|

Հա յացք դե պի ա սիաՀա յաս տա նի բան կե րը սկսել են հե տաքրքր վել Հոնգ Կոն գով ու Շանհայով

Հա յաս տա նին մեկ օ րում ազ­գա յին ար ժույ թի կտրուկ ար­ժեզր կում չի սպառ նում։ Ե րեկ այս պի սի կար ծիք հայտ նեց Հա յաս տա նի բան կե րի միու­թյան (ՀԲՄ) նա խա գահ, «Ա րա­րատ բանկ»­ի գոր ծա դիր տնօ­րեն Ա շոտ Օ սիպ ա նը, ո րնա սու­լիս էր հրա վի րել՝ ամ փո փե լու 2011­ը: Եվ րո գո տու զար գա­ցում ե րից բխող ռիս կե րի պայ­ման նե րում, ըստ Օ սիպ ա նի, հայ կա կան բան կերն սկսել են նա յել դե պի Հոնգ Կոնգ և Շանհայ:

Հա յաս տա նի բան կա յին հա մա­կար գի 2011թ . արդ յունք ներն ամ­փո փե լիս Օ սիպ ա նը նշեց, որ ներ կա յում ա մե նա կարևոր խնդի­րը հա մա կար գի կա յու նու թյունն է, ո րը կապ ված է նաև փո խար­ժե քի հետ։ «Մեզ չի սպա սում այն սցե նա րը, ո րը ե ղավ 2009թ. մար տի 3­ին»,– ա սաց նա՝ հա­վե լե լով, որ ներ կա յում լավ հնա­րա վո րու թյուն կա բարձ րաց նե­լու դրա մի նկատ մամբ վստա հու­թյու նը։ Ն րա խոս քով՝ բան կերն ու նե նա լու են դրա մի պա հան­ջարկ: Դ րա մա յին և ար տար ժու­թա յին ա վանդ նե րի տո կո սադ­րույք նե րի միջև առ կա է 6­տո կո­սա յին կե տի տար բե րու թյուն, ին­չը, ըստ Օ սիպ ա նի, նշա նա կում է, որ դրա մա յին խնա յո ղու թյուն­նե րն ա վե լա նա լու են։

Խս տա ցում ե րը դրա­կան չեն ըն դու նում

2011թ. դեկ տեմ բե րի 6­ից ար­տար ժույ թով ներգ րավ ված մի­ջոց նե րի պա հուս տա վո րու մը ամ բող ջու թյամբ ի րա կա նաց­վում է դրա մով: Հար ցին, թե պար տա դիր պա հուս տա վոր ման այդ նոր մա տի վի փո փո խու թյու­նը կբե րի դրա մա յին ա վանդ նե­րի տո կո սադ րույք նե րի բարձ­րաց մա՞ն, թե՞ ար տար ժույ թով մի­ջոց նե րի ներգ րավ ման և ար­տար ժու թա յին վար կե րի ծա վա լի կրճատ ման, Օ սիպ ա նը պա տաս­խա նեց, որ ներ կա յում դժվար է կան խա տե սում եր ա նել, և դա ցույց կտա շու կան։ «Ա մեն ինչ կախ ված կլի նի նրա նից, թե որ­քա նով պա հան ջարկ ված կլի­նեն ար տար ժու թա յին վար կե­րը, կախ ված կլի նի բան կի հնա­րա վո րու թյուն նե րից, ար տա քին շու կա նե րից դրա մով մի ջոց նե­րի ներգ րավ ման հնա րա վո րու­թյուն նե րից»,– ա սաց Օ սիպ ա նը՝ հա վե լե լով, որ բան կե րի հա մար դրա մա յին մի ջոց նե րի «թան կա­ցու մը» կախ ված կլի նի նաև պե­տա կան պար տա տոմ սե րի ե կամ­տա բե րու թյու նից [մի ջազ գա յին ֆի նան սա կան կա ռույց նե րի կող­մից ազ գա յին ար ժույ թով վար­կա վոր ման գոր ծըն թա ցում տո­կո սադ րույ քը ո րո շե լիս հիմք է ըն դուն վում պե տա կան պար­տա տոմ սե րի ե կամ տա բե րու­թյու նը], ար տա քին ֆի նան սա­կան շու կա նե րում տե ղի ու նե ցող զար գա ցում ե րից։

«Առ հա սա րակ նոր մա տի վի որևէ փո փո խու թյուն, խստա­ցում դրա կան չի ըն դուն վում, և այդ փո փո խու թյու նը մենք դրա կան չենք ըն դու նել։ Բայց

Կենտ րո նա կան բան կը մեզ վեց ա միս ժա մա նակ տվեց պատ­րաստ վել այդ փո խո խու թյա նը, կա տա րել ճշգրտում եր»,– ա սաց Օ սիպ ա նը: Նա չհա մա ձայ նեց այն տե սա կե տին, որ միայն այս նոր մա տի վա յին փո փո խու թյու նը կա րող է հան գեց նել դո լա րի զա­ցիա յի էա կան կրճատ ման, թեև, ըստ Օ սիպ ա նի, դա կնպաս տի դրա մա յին ա վանդ նե րի ա վե լաց­մա նը, քա նի որ բան կե րը դրա մի կա րիք են ու նե նա լու։

Ինչ վե րա բե րում է վար կե րի տո կո սադ րույք նե րի՝ այս տա րի սպաս վող վար քագ ծին, Օ սիպ ա­նը նշեց, որ ա մեն ինչ կախ ված կլի նի բան կե րի հա մար մի ջոց նե­րի հա սա նե լիու թյու նից, պա հան­ջար կից, ինչ պես նաև բան կա յին հա մա կար գում առ կա մրցակ­ցու թյու նից։ Ըստ նրա՝ անց յալ տա րի ո լոր տում մրցակ ցու թյան արդ յուն քում տո կո սադ րույք նե րը նվա զել են 2­տո կո սա յին կե տով: «Հա յաս տա նում բան կա յին հա­մա կար գը միակ ո լորտ նե րից է, որ տեղ ան ցած տար վա ըն թաց­քում ե ղել է տո կո սադ րույք նե րի նվա զում»,– ա սաց նա:

Գ լո բալ խնդիր նե րը՝ Օ սիպ ա նի ակ նո ցով

Բան կե րի միու թյան նա խա­գա հի կար ծի քով՝ ե թե Եվ րա­միու թյու նում խնդիր նե րը խո րա­նան, հայ կա կան բան կե րի հա­մար կփակ վեն եվ րո պա կան ֆի­նան սա կան շու կա նե րը։ «Այ սօր հայ կա կան բան կե րն ար դեն նա­յում են դե պի ա սիա կան ուղ ղու­թյուն՝ Հոնգ Կոնգ, Շանհայ, հա­մա գոր ծակ ցու թյուն են խո րաց­նում Եվ րա սիա կան զար գաց ման բան կի հետ»,– ա սաց Օ սիպ ա­նը: Ըստ նրա՝ Հա յաս տա նի բան­կա յին հա մա կար գում հար կա­վոր է ներգ րա վել նաև Սփ յուռ քի խնա յո ղու թյուն նե րը:

Ինչ վե րա բե րում է եվ րո յի ճա­կա տագ րին, ա պա Օ սիպ ա նի կար ծի քով՝ ե թե նույ նիսկ Եվ րա­միու թյու նում խնդիր նե րը խո րա­նան, և պարտ քա յին խնդիր նե­րը լու ծում չգտնեն, եվ րոն կշա­րու նա կի գո յու թյու նը, բայց չի լի նի այն պես ու ժեղ, ինչ պես նախ կի նում։ ՀԲՄ նա խա գահն ընդգ ծեց, որ հա մաշ խար հա յին

տնտե սու թյու նում խնդիր նե րը կապ ված են ոչ միայն Եվ րա միու­թյան, այլև Չի նաս տա նի հետ։ «Չի նաս տա նը պա հան ջար կի տե սա կե տից լուրջ դե րա կա տա­րու թյուն ու նի ապ րան քա յին շու­կա նե րում, և չի նա կան տնտե սու­թյան ա ճի դան դա ղու մը կա րող է ազ դե ցու թյուն ու նե նալ պղնձի, այլ մե տաղ նե րի, նավ թի գնե րի վրա»,– ա սաց նա։

Թ վերՀա յաս տա նի բան կա յին հա մա­կար գի ակ տիվ ե րը 2011թ. վեր ջին կազ մել են 2 տրլն (ա ճը՝ 32,3%), բան կե րի պար տա վո րու թյուն նե րը՝

1,7 տրլն (ա ճը՝ 37,3%), հա մա­կար գի ընդ հա նուր կա պի տա­լը՝ 375 մլրդ (ա ճը՝ 14%), վար­կա յին պորտ ֆե լը՝ 1,34 տրլն (ա­ճը՝ 34%), ա վանդ նե րի ծա վա լը՝ 1 տրլն (ա ճը՝ 36%), զուտ շա հույ­թը՝ 33,18 մլրդ (ա ճը՝ 10%)։ Ան­ցած տա րի բան կա յին հա մա­կար գի ակ տիվ ե րի շա հու թա­բե րու թյան մա կար դա կը (ROA) կազ մել է 2,36%, իսկ կա պի տա լի ե կամ տա բե րու թյան մա կար դա­կը (ROE)՝ 12,55%։ Հա մե մա տու­թյան հա մար նշենք, որ 2010թ. ROA­ն կազմել էր 2,37%, իսկ ROE­ն՝ 11,36%։ n

Արմենակ Չատինյան

Փողեր

PanA

RMEN

IAN

WTI BrenT նավթ

355

365

375

385

395

21.08 21.11 21.02

6500

7300

8100

8900

9700

21.08 21.11 21.02

480

500

520

540

21.08 21.11 21.02

11,40

12,10

12,80

13,50

21.08 21.11 21.02

210

250

290

330

21.08 21.11 21.02

1,25

1,32

1,39

1,46

1,53

21.08 21.11 21.02

75

100

125

21.08 21.11 21.02

1400

1650

1900

21.08 21.11 21.02

Տվյալները վերցված են 21.02, Երևան, ժ. 16:00

աղբյուրը՝ ՀՀ ԿԲ, Bloomberg և Forex

US$/bbl.

US$/t oz.

US$/tonne

US$/tonne

եվրո/դոլար

պղինձ (comex)

ցորեն (cBT)

ռուբլի/դրամ

եվրո/դրամ

դոլար/դրամ

ՀՀ Կբ comex ոսկի 100

8354 162.0p 1.98%

235.43 2.57q 1.08%

389.17 0.18p 0.05%

515.77 1.56p 0.30%

13.06 0.00 0 0.00%

1.323 0.00q 0.08%

104.45 1.21p 1.17%119.45 0.60q 0.50%

1733.0 10.0p 0.58%1739.1 13.2p 0.76%

տ ն տ ե ս ա կ ա ն օ ր ա թ ե ր թ

Բաժանորդագրության համար դիմել«Հայփոստ» ՊՓԲԸ, հեռ. 51-45-46, 51-45-47«Պրեսս Ստենդ» ՍՊԸ, հեռ. 52-21-99, (093)-88-68-01«Պրեսս-Ատաշե» ՍՊԸ, հեռ. 27-02-22«Հայմամուլ» ՓԲԸ, հեռ. 45-82-00, 45-89-17«Բլից-Մեդիա» ՍՊԸ, հեռ. 52-53-01, 58-17-13«Էքսպրես պլյուս» ՍՊԸ, հեռ. 54-84-30

Առաքումը՝ անվճար

ՀՀ բան կա յին հա մա կար գի մակ րոտն տե սա կան բնու թագ րիչ նե րը

Հ/Հ

Տն տե սու թյու նում ՀՀ բան կա յին հա մա կար գի դե րը բնու թագ րող ցու ցա նիշ նե րը

2006թ. 2007թ. 2008թ. 2009թ. 2010թ. 2011թ.

1 Ընդ հա նուր ակ տիվ­նե րի հա րա բե րու­թյու նը ՀՆԱ­ին,%

20,4 25,0 28,4 42,5 44,7 54,2

2 Ընդ հա նուր վար կա յին ներդ րում ե րի հա րա­բե րու թյու նը ՀՆԱ­ին,%

9,5 13,6 17,7 24,6 28,5 34,9

3 Ընդ հա նուր կա պի­տա լի հա րա բե րու­թյու նը ՀՆԱ­ին,%

4,5 5,3 6,5 9,1 9,4 9,8

4 Ֆի զի կա կան ան ձանց ա վանդ նե րի հա րա բե­րու թյու նը ՀՆԱ­ին,%

5,4 6,3 6,4 10,7 11,6 14,6

Աղբ յուր՝ Հա յաս տա նի բան կե րի միու թյուն

ա շոտ Օ սիպ ա նի

կար ծի քով՝ ե թե

Եվ րա միու թյու­

նում խնդիր նե րը

խո րա նան, հայ­

կա կան բան կե րի

հա մար կփակ վեն

եվ րո պա կան ֆի­

նան սա կան շու­

կա նե րը:

| № 26 (95), չորեքշաբթի, փետրվարի 22, 2012 թ.

6 |

Մա ֆիան հա սավ ԱՄՆ-ի գան ձա պե տա րանՇ վեյ ցա րիա յում առգ րավ վել է $6 տրլն -ի կեղծ պար տա տոմս

Ի տա լիա յի դա տա խա զու թյու­նը Շ վեյ ցա րիա յում առգ րա վել է ա մե րիկ ան $6 տրլն ­ի կեղծ պար տա տոմս և ձեր բա կա­լել ութ ի տա լա ցու, ո րոնք մե­ղադր վում են ֆի նան սա կան այս և մի շարք այլ խար դա­խու թյուն նե րի մեջ, հա ղոր դում է Bloomberg­ը։

$1 տրլն ան վա նա կան ար ժե քով պար տա տոմ սե րը հայտ նա բեր­վել են Ց յու րի խի բան կե րից մե կի պա հա տե ղում՝ փայ տե արկ ղե րի մեջ, ո րոն ցում ե ղել են նաև 1919թ. Վեր սա լի հա մա ձայ նագ րի կեղծ

կրկնօ րի նակ ներ։ Որ պես պար տա­տոմ սե րի թո ղարկ ման ժամ ետ նշված է 1934թ., փայ տե արկ ղե­րի վրա մեծ տա ռե րով դաջ ված է «Չի կա գո» և «Դաշ նա յին պա հուս­տա յին հա մա կարգ»։

Խար դա խու թյան բա ցա հայտ­ման գոր ծում Ի տա լիա յի և Շ վեյ­ցա րիա յի իշ խա նու թյուն նե րին ա ջակ ցել է ԱՄՆ­ի Գաղտ նի ծա­ռա յու թյու նը։ Ըստ ծա ռա յու թյան ներ կա յա ցու ցիչ Էդ վին Դո նո վա­նի՝ ա մե րիկ ան պար տա տոմ սե­րի կեղծ ման դեպ քե րը Ի տա լիա­յում նոր չեն։ Այս ան գամ կաս կա ծի տե ղիք է տվել պար տա տոմ սե րի

աստ ղա բաշ խա կան ան վա նա կան ար ժե քը։ Ն րա խոս քով՝ ան վա նա­կան մեծ ար ժե քով պար տա տոմ­սե րի կեղ ծու մը լայն տա րա ծում ու­նի Եվ րո պա յում։ Ի տար բե րու թյուն ԱՄՆ­ի՝ մար դիկ այս տեղ հա մար­յա տեղ ակ չեն ա մե րիկ ան գան­ձա պե տա կան պար տա տոմ սե րի ա ռանձ նա հատ կու թյուն նե րին։

Ն շենք, որ $6 տրլն ­ը ԱՄՆ­ի պետ պարտ քի ա վե լի քան մեկ եր րորդն է։ Հե տաքն նու թյու նը, ո րը ստա ցել է «Գոր ծո ղու թյուն Vulcanico» ան վա նու մը, սկսվել է այն բա նից հե տո, երբ զեղ ծա րար­նե րը բարձր տո կո սադ րույք նե րով վար կեր են ներգ րա վել։

Բ րի տա նա կան Financial Times­ի

հա ղորդ մամբ՝ ձեր բա կալ ված նե­րը Ի տա լիա յի տար բեր շրջան նե­րից են։ Ընդ ո րում՝ նրան ցից մե կը՝ Ռո կո Ման ցե լան, Ի տա լիա յի Մոն­տես կա լո զո քա ղա քի նախ կին քա­ղա քա պետն է։ Ըստ դա տա խա զու­թյան տվալ նե րի՝ հան ցա գործ նե­րը մտա դիր են ե ղել նաև պլու տո­նիում գնել նի գե րիա ցի նե րից, թեև գոր ծարքն այդ պես էլ չի կա յա ցել։

Ա մե րի կա ցի թրեյ դեր նե րը պար­տա տոմ սե րի կեղծ ման մա սին այս լու րը, ընդ հա նուր առ մամբ, ծի ծա­ղով են ըն դու նել։ «Ե թե ա ռա ջար­կը մի փոքր հա մեստ լի ներ, գան­ձա պե տա կան պար տա տոմ սե­րի շու կա յում ի րա կան մրցա վազք կսկսվեր»,– կա տա կել են ա մե րիկ­յան Morgan Stanley Smith Barney­ի փոր ձա գետ նե րը։ n

մեծ փողեր

Էջը պատրաստեց Տաթև Հովհաննիսյանը

Է մի տենտ ներն Արևելք են գնա ցելԱրևմտ յան բոր սա նե րում առևտ րաշր ջա նա ռու թյունն ան կում է ապ րում

Ըն թա ցիկ տար վա փետր վա րին զգա լիո րեն կրճատ վել են առևտ­րաշր ջա նա ռու թյան ծա վալ ներն ա մե րիկ ան բոր սա նե րում։ 2012թ. ա ռա ջին ա միս նե րին ԱՄՆ­ի առևտ րա յին բո լոր հար թակ նե րում գնված և վա ճառ ված բաժ նե տոմ սե րի կոն սո լի դաց ված ծա վա­լը կազ մել է 6,5 տրլն միա վոր, ինչն ան ցած տար վա նույն ժա­մա նա կաշր ջա նի հա մե մատ քիչ է 16,7%­ով (7,8 տրլն)։ Ա վե լին՝ փետր վա րի 6­ին նոր հա կա ռե կորդ է սահ ման վել. ար ձա նագր վել է վեր ջին տասն ա միս նե րի վա ճառք նե րի նվա զա գույն ցու ցա նի շը (5,9 տրլն բաժ նե տոմս), ե թե հաշ վի չառ նենք ա մա նոր յա տո նե րին նա խոր դած ե րեք օ րե րը։

Ընդ ո րում՝ ի րա վի ճա կը տրա մա­բա նո րեն հա կա ռակն է Euronext­ում։ Ե թե 2011թ. ա ռա ջին մե կու­կես ամ սում հա մաեվ րո պա կան է լեկտ րո նա յին այս հար թա կում առևտ րի օ րա կան մի ջին ծա վա լը 560,5 մլրդ միա վոր էր, ա պա այ­սօր այն ար դեն 631 մլրդ բաժ նե­տոմս է (ա ճը՝ 12,5%)։

Ի դեպ՝ ա մե րիկ ան բոր սա նե­րում առևտ րաշր ջա նա ռու թյան ծա վալ նե րի նվազ ման մի տու մը նոր չէ։ «Ծա վալ նե րի ան կում տե­ղի է ու նե նում զար գա ցած բո լոր շու կա նե րում»,– ռու սա կան «Իզ­վես տիա»­ին ա սել է «Կիտ ֆի­նանս» բրո քե րա յին ըն կե րու­թյան վեր լու ծա բան Դ միտ րի Շա­գար դի նը՝ հա վե լե լով, որ վեր ջին

շրջա նում ա սիա կան ո րոշ շու­կա ներ (Malaysia Stock Exchange, MESDAQ, Hang Seng) ա ճի հաս­տա տուն մի տում են ար ձա նագ­րում։ Հետևա բար՝ մե ծա նում է ներդ րող նե րի հե տաքրք րու­թյու նը ֆոն դա յին այս շու կա նե­րի նկատ մամբ, հա մա պա տաս­խա նա բար՝ նաև բոր սա յա կան առևտ րի ծա վալ նե րը։

Ա սիա կան առևտ րա յին հար­թակ նե րը ի րա կա նում լուրջ մրցա­կից են ա վան դա կան արևմտ­յան բոր սա նե րին։ 2011թ. Շենչ ժե նի ֆոն դա յին բոր սան (Չի նաս տան) աշ խար հում ռե կորդ է սահ մա­նել ա ռաջ նա յին հան րա յին տե ղա­բաշ խում ե րի թվով (144 IPO միայն ա ռա ջին կի սամ յա կում)։ Բա ցի

դրա նից՝ ան շե ղո րեն ա ճում է գոր­ծարք նե րի թիվ ա սիա կան այ­լընտ րան քա յին հար թակ նե րում, շա րու նակ վում է բոր սա յա կան առևտ րի ա պա կենտ րո նաց ման գոր ծըն թա ցը։ Վեր ջին տա րի նե րին Չի նաս տա նում, օ րի նակ, բաց վել են մի շարք մաս նա վոր բոր սա ներ, ո րոնք շա հա վետ պայ ման ներ են ա ռա ջար կում մանր ներդ րող նե­րին։ Այ լընտ րան քա յին բոր սա նե րը նույն պես նպաս տում են առևտ րա­յին մեծ հար թակ նե րի շրջա նա ռու­թյան ծա վալ նե րի անկ մա նը։

Փոր ձա գետ նե րից շա տե րի կար ծի քով՝ Ն յու Յոր քի և Լոն դո­նի ֆոն դա յին շու կա նե րում մա­ցել են հիմ ա կա նում սպե կուլ­յանտ նե րը։ Խո շոր հիմ ադ րամ­նե րի մեծ գու մար նե րը շու կա յում հայտն վե ցին 2011թ. օ գոս տո սին, երբ ի ջեց վեց ԱՄՆ­ի վար կա­յին վար կա նի շի կան խա տե սու մը։ ««Խե լա ցի» գու մար ներն ի րա կա­նում գի տեին, որ որևէ ող բեր գա­կան բան չկա վար կա նի շի ի ջեց­ման մեջ։ Ընդ հա կա ռա կը՝ սա հար մար պահ էր պորտ ֆել ներն

է ժան հա մալ րե լու հա մար»,– ա սել է Շա գար դի նը։

Փոր ձա գետ նե րը վստահ են, որ խո շոր հիմ ադ րամ երն ա ջակ ցել են ա մե րիկ ան ֆոն­դա յին շու կա նե րի խու ճա պին և մեծ գու մար ներ վաս տա կել այս ճա նա պար հով։ Այդ գու մար նե րը շու կա նե րից դուրս են բեր վել, իսկ այ սօր ակ տիվ են միայն ոչ մեծ խա ղորդ նե րը, ին չը ևս բոր­սա յա կան առևտ րաշր ջա նա ռու­թյան ծա վալ նե րի կրճատ ման պատ ճառ նե րի թվում է։ n

է մինչև փետր վա րի վերջ մի շարք օ րենք ներ ըն դու նել ու փո­խել սահ մա նադ րա կան ո րոշ դրույթ ներ, ո րոնք կե րաշ խա վո­րեն բա րե փո խում երն ու պարտ­քա յին վճա րում ե րը։ Պար տա վո­րու թյուն նե րի կա տա րում Ա թեն­քում ան մի ջա կա նո րեն կվե րահս­կեն եվ րո գո տու պաշ տո նա կան ներ կա յա ցու ցիչ նե րը։ Կս տեղծ վի հա տուկ հա շիվ, ո րի մա ցոր դը Հու նաս տա նը պա հե լու է պետ­պարտ քի առն վազն ե ռամս յա վճա րում ե րի ծա վա լին հա մար­ժեք մա կար դա կում։ Ե թե երկ րի խորհր դա րա նը հաս տա տի սահ­մա նադ րա կան փո փո խու թյուն­նե րը, ո րոնք պարտ քա յին վճա­րում ե րը գե րա կա կհռչա կեն,

այս պի սի հաշ վի անհ րա ժեշ տու­թյու նը կվե րա նա։

«Օգ նու թյան ա ռա ջին տրան­շը €13 մլրդ է, վարկն ամ բող ջու­թյամբ Հու նաս տա նը կստա նա մինչև 2014թ.»,– հայ տա րա րել է Եվ րախմ բի ղե կա վար Ժան Կ լոդ­ Յուն կե րը։ Հատ կան շա կան է, որ հան դիպ ման արդ յունք նե րի հրա­պա րա կու մից ան մի ջա պես հե­տո եվ րոն արժևոր վել է 0,7%­ով՝ մինչև $1,328։

Մաս նա վոր ներդ րող նե րի հա­մար (PSI) հու նա կան պարտ քի փո խա նակ ման ծրա գի րը մեկ­նար կում է այ սօր՝ փետր վա րի 22­ին։ «Ծ րա գի րը մա սամբ կի­րա գործ վի մինչև մար տի երկ­րորդ շա բա թը և ամ բող ջու թյամբ՝ մինչև ապ րիլ»,– հայ տա րա րել է Հու նաս տա նի ֆի նանս նե րի նա­խա րար Է վան գե լոս Վե նե զի լո սը՝

հա վե լե լով, որ Հու նաս տա նի կա­ռա վա րու թյունն այ սօր խորհր­դա րան կմտցնի PSI ծրագ րի փո­փո խու թյուն նե րի մա սին օ րի նա­գի ծը։ Վեր ջի նիս հաս տատ ման դեպ քում՝ խորհր դա րա նը կհաս­տա տի Հու նաս տա նի պար տա­տոմ սե րի նկատ մամբ կո լեկ տիվ

գոր ծո ղու թյուն նե րի մա սին դրույ­թը (collective action clause)։ Գործ­նա կա նում օ րի նա գի ծը հու նա կան պար տա տոմ սե րի կա մա վոր փո­խա նա կու մը կփո խա րի նի պար­տա դիր փո խա նակ մամբ։

Ն շենք, որ ֆի նան սա կան օգ­նու թյան երկ րորդ փա թե թը

Հու նաս տա նին անհ րա ժեշտ է դե ֆոլ տից խու սա փե լու հա­մար. մար տի 20­ին լրա նում է €14,5 մլրդ ­ի պար տա տոմ սե րի մար ման ժամ ե տը։

Հի շեց նենք, որ նախ քան երկ­րորդ փա թե թի հաս տա տու մը մի­ջազ գա յին վար կա տու նե րը՝ Ար­ժույ թի մի ջազ գա յին հիմ ադ րա մը, ԵԿԲ­ն և Եվ րա հանձ նա ժո ղո վը, Ա թեն քից գրա վոր ե րաշ խիք ներ էին պա հան ջել, որ Հու նաս տա նը պատ րաստ է կան քի կո չել բյու ջե­տա յին խնա յո ղու թյան ծրա գի րը։ Այն նա խա տե սում էր պե տա կան հատ վա ծում 15 հազ. աշ խա տա­տե ղի կրճա տում, աշ խա տան քա­յին օ րենսդ րու թյան ա զա տա կա­նա ցում, նվա զա գույն աշ խա տա­վար ձի շե մի ի ջե ցում մինչև €600՝ ներ կա յիս €751­ի փո խա րեն, և մի շարք այլ մի ջո ցա ռում եր։ n

Եվ րո պա կան

ֆոն դա յին բոր սա­

նե րում առևտ­

րաշր ջա նա ռու­

թյան ծա վալ նե րը

մե ծա ցել են, ա մե­

րիկ ան նե րում՝

կրճատ վել։en.w

ikip

edia

.org

ա մե րիկ ան կեղծ

պար տա տոմ սե րը՝

$1 տրլն ան վա նա­

կան ար ժե քով։ euro

news.ne

tՀու նա կան մա րա թոնն ա վարտ ված է

‹‹‹ էջ 1

ա թեն քը կրկին

փրկվեց դե ֆոլ­

տից. Բր յու սե լը

նրան €130 մլրդ

կտ րա մադ րի։hera

ldsu

n.co

m.a

u

№ 26 (95), չորեքշաբթի, փետրվարի 22, 2012 թ. |

7|

ա ռանց այ լընտ րան քիԵ մեն ցի նե րը ոչ թե ընտ րում, այլ հաս տա տում են նոր նա խա գա հին

Ա լի Աբ դալ լահ Սա լե հի 33 տար վա միանձն յա իշ խա նու թյու նից հե­տո Ե մե նում ե րեկ նոր նա խա գահ են ընտ րել։ Միակ թեկ նա ծուն փոխ նա խա գահ Աբդ Ռա բուհ Ման սուր ալ Հա դին էր, հա ղոր դում է Reuters­ը։

Ե մե նում նա խա գա հա կան վա­ղա ժամ ընտ րու թյուն նե րի անց­կաց ման մա սին ո րո շում ըն­դուն վել էր դեռ անց յալ տար վա նո յեմ բե րին։ Փոխ զի ջու մը իշ­խա նու թյուն նե րի ու ան փո փոխ նա խա գահ Սա լե հի հրա ժա րա­կա նը պա հան ջող ե մեն ցի նե րի՝ ա միս ներ շա րու նակ տևած բա­խում ե րի արդ յունքն էր։ Հենց այդ ժա մա նակ էլ ազ գի բազ­մամ յա ա ռաջ նորդն իշ խա նու­թյու նը փո խան ցել էր իր տե ղա­կալ Աբդ Ռա բուհ Ման սուր ալ Հա դիին՝ ի րեն վե րա պա հե լով

«պատ վա վոր նա խա գա հի» տիտ ղո սը։

Ք վեար կու թյան նա խօ րեին Ա լի Աբ դալ լահ Սա լե հը Ն յու Յոր­քից ե մեն ցի նե րին կոչ է ա րել պաշտ պա նել Ալ Հա դիի թեկ նա­ծու թյու նը։ «Իմ հայ րե՛ր ու մայ­րե՛ր, քույ րե՛ր ու եղ բայր նե՛ր, որ­դի նե՛ր ու դուստ րե՛ր, ես թող նում եմ իշ խա նու թյու նը և ձեզ դի­մում բաց սրտով ու հա վա տով, որ դուք հա վա տա րիմ լի նեք այն ար ժեք նե րին ու սկզբունք նե րին, հա նուն ո րոնց ի րենց զո հա բե­րել են մեր նախ նի նե րը՝ հա նուն

ա զա տու թյան, ժո ղովր դա վա րու­թյան ու միաս նու թյան»,– աս ված է Սա լե հի՝ Ե մե նի ժո ղովր դին ուղղած ու ղեր ձում։

Աբդ Ռա բուհ Ման սուր ալ Հա­դիի հաղ թա նա կը կաս կած չի էլ հա րու ցում. չէ՞ որ նա միակ թեկ­նա ծուն է։ Ան հանգս տու թյուն չի ա ռա ջաց նում նաև ընտ րու թյուն­նե րին մաս նակ ցու թյան ցածր աս տի ճա նը։ Ե մե նի օ րենսդ րու­թյու նը մաս նակ ցու թյան նվա զա­գույն շեմ չի նա խա տե սում։ Սա­կայն ան հանգս տաց նող է պե­տու թյան ա պա գա ղե կա վա րի լե գի տի մու թյու նը, ան գամ այն դեպ քում, երբ ալ Հա դին Ե մե­նում նա խա գա հե լու է ան ցու մա­յին եր կու տա րի նե րի ըն թաց քում միայն։

Ն շենք, որ ընտ րու թյուն նե րը բոյ կո տե լու մտադ րու թյան մա­սին նա խա պես հայ տա րա րել էին հա րա վի ան ջա տո ղա կան նե րը, հյու սի սի շիա խռո վա րար նե րը, ինչ պես նաև մի շարք ե րի տա­սար դա կան շա ժում եր։ Ան ջա­տո ղա կան ներն ան գամ կոչ էին ա րել փետր վա րի 21­ը հայ տա­րա րել «քա ղա քա ցիա կան անհ­նա զան դու թյան օր» և ընտ րու­թյուն նե րը ոչ լե գի տիմ հա մա րել։

Ի դեպ՝ քվեար կու թյու նը երկ­րի հա րա վում ու ղեկց վել է ան­կար գու թյուն նե րով, ո րին զոհ է գնա ցել նվա զա գույ նը վեց մարդ։ Ա դե նում ան ջա տո ղա­կան նե րը գրա վել են մի շարք ընտ րա տե ղա մա սեր։

Իշ խա նու թյուն նե րը խոս տա­ցել են քվեար կու թյան նախ նա­կան արդ յունք նե րը հրա պա րա­կել ընտ րու թյուն նե րից հե տո եր­կու օր վա ըն թաց քում։ n

Նա խա գահ նե րի դե ֆի ցիտ Գեր մա նիա յումՎուլ ֆին կա րող էր փո խա րի նել միայն սուր բը

2011թ. դեկ տեմ բե րին Գեր մա նիա յի նա խա գահ Ք րիս տիան Վուլ ֆը հայտն վեց խո շոր սկան դա լի կենտ րո նում, իսկ անց յալ ուր բաթ, տե ղի տա լով լրատ վա մի ջոց նե րի ճնշմա նը, հրա ժա րա կան տվեց։ Գեր մա նիա յի դաշ նա յին կանց լեր Ան գե լա Մեր կե լը հանգստ յան օ րե րին կաշ վից դուրս էր գա լիս՝ փոր ձե լով փո խա րի նող գտնել Վուլ ֆին։ Գեր մա նա ցի ա կա նա վոր քա ղա քա կան գոր ծիչ նե րից և ոչ մե կը չէր ու զում դառ նալ ազ գի նոր դեմքն ու խիղ ճը։ Պարզ­վում է՝ ա ռա ջին հա յաց քից չա փա զանց հան գիստ թվա ցող այդ պաշ տո նը բա վա կան հոգ սա շատ է, գրում է ռու սա կան Slon.ru կայ քի սյու նա կա գիր Եվ գե նյա Պետ րո վան։

Հոգս ա ռա ջին՝ մշտա կան ստրես։ Ազ գի նա խորդ եր կու հայ րե րը պար զա պես «տա պակ վում» էին աշ խա տա վայ րում։ Կ րա կի վրա ջա նա սի րա բար յուղ էին լցնում լրագ րող նե րը։ Նախ կին նա­խա գահ Հորստ Ք յո լե րին մա­մու լը գրե թե լա ցաց րեց ու հրա­ժա րա կա նի հասց րեց Աֆ ղանս­տա նում բուն դես վե րի ներ կա­յու թյան անհ րա ժեշ տու թյան մա սին ոչ այն քան հա ջող ար տա­հայ տու թյան հա մար։ Վուլ ֆին

լրագ րող նե րը կո կոր դից բռնե­ցին՝ ի մա նա լով ար տոն յալ վար­կի մա սին, ո րը տրա մադ րել էր նրա մե ծա հա րուստ ըն կե րոջ խեղճ կի նը։ Վուլ ֆի ըն կե րը հե­տո միան գա մայն պա տա հա բար հայտն վե լու էր պատ վի րա կու­թյան կազ մում, ո րը նա խա գա հի հետ ար տերկ րում գեր մա նա կան տնտե սու թյան ձեռք բե րում երն էր ներ կա յաց նե լու։

Երկ րորդ՝ ան գամ ա զատ ժա­մա նակ Գեր մա նիա յի նա խա գա հը

չի կա րող հան գիս տը վա յե լել ու կան քից հա ճույք ստա նալ։ Օ րի­նակ՝ Վուլֆն ըն տա նի քով, վե­րա դառ նա լով հանգս տից, նախ ժլա տա ցել էր ու է կո նոմ դա­սի տոմ սեր գնել։ Իսկ հե տո՝ ար­դեն ինք նա թի ռում, Գեր մա նիա­յի ա ռա ջին ըն տա նի քում ո րո շել էին, որ նեղ նստա տե ղերն ի րենց հա մար չեն, և գեր հար մա րա­վետ ա ռա ջին դաս տե ղա փոխ­վել։ Տոմ սե րի գնի տար բե րու­թյու նը նա խա գա հը վճա րել էր կու տակ ված տասն յակ հա զա րա­վոր բո նուս­կի լո մետ րե րի օգ նու­թյամբ։ Իսկ ինչ պե՞ս էր կու տա կել նա այդ բո նուս նե րը. հիմ ա կա­նում պե տա կան կա րիք նե րի հա­մար կի լո մետ րեր թռչե լով, պար­զել էին լրագ րող ներն ու նա խա­գա հին «ձրիա կեր» պի տա կել։

Եվ որ ա մե նատ հաճն է՝ այդ դժո խա յին, հո գին հա լու մաշ ա նող աշ խա տան քը միշտ չէ, որ ար ժա նի թո շակ է ե րաշ­խա վո րում։ Օ րենսդ րու թյու նը

Գեր մա նիա յի նախ կին նա խա­գահ նե րին պե տու թյան հաշ վին գրա սեն յակ, անձ նա կան վա­րորդ և քար տու ղար է նա խա տե­սում, ինչ պես նաև աշ խա տան­քից ա զատ վե լու վերջ նա հա շիվ՝ տա րե կան €199 հազ.։ Եվ այս ա մե նը՝ ցմահ։ Բայց ա հա Վուլ ֆի դեպ քում պե տու թյունն ա մե նայն հա վա նա կա նու թյամբ կտնտե սի՝ խա բե բա նե րին ու կա շա ռա կեր­նե րին փող չենք տա լիս, թող մի­լիո նա տեր ըն կեր ներն ա ջակ ցեն։ Իսկ մինչև գեր մա նա ցի հա սա­րակ պատ գա մա վո րին, ինչ պի­սին էր Վուլ ֆը տա րի ներ ա ռաջ, հատ կաց վող թո շա կին հաս նե լը, ազ գի 52­ամ յա նախ կին հայ րը դեռ պի տի ճռռա ու ճռռա։ Գեր­մա նիա յում այն սկսում են վճա­րել 55 տա րե կա նից։

Մի խոս քով՝ ակն հայտ էր, որ Վուլ ֆից հե տո Գեր մա նիա յի նա­խա գահ դառ նալ կհա մա ձայ նի միայն սուր բը։ Կամ նվա զա գույ նը մե կը, ով աշ խա տան քի բե րու մով

ինչ­որ կերպ կապ ված է սրբե րի հետ։ Ու այդ մե կը գտնվեց. Յոա­խիմ Գաուկ՝ նախ կին այ լա խոհ քա հա նան Արևել ան Գեր մա նիա­յից, ո րը պայ քա րել է արևե լա­գեր մա նա կան գաղտ նի ոս տի կա­նու թյան՝ «Շ տա զի»­ի դեմ։ Գ րե­թե լե գեն դար ան հա տա կա նու­թյուն Գեր մա նիա յում։

Մե կու կես տա րի ա ռաջ նախ­կին քա հա նան ար դեն ա ռա­ջադր վել էր նա խա գա հի պաշ­տո նում՝ հենց ընդ դեմ ող ջա միտ Վուլ ֆի։ Այդ ժա մա նակ քա րո­զիչ ակ տի վիս տը Բուն դես թա­գին ու իշ խող կոա լի ցիա յին չա­փից դուրս ան կա ռա վա րե լի էր թվա ցել։ Ն ման մար դը դժվար թե սահ մա նա փակ վեր ա ռող ջա­րան նե րի հա մար ժա պա վեն ներ կտրե լով։ Սա կայն Վուլ ֆի ան­վան հետ կապ ված սկան դա լից հե տո Մեր կե լը, երևում է, ո րո շել է՝ ա վե լի լավ է նա խա գա հը խռո­վա րար քա րո զիչ լի նի, քան մանր ձրիա կե րու թյան սի րա հար։ n

աշխարհ

Ռու սաս տա նը Թու նիս չի մեկ նիՄոսկ վան հրա ժար վել է ի րեն «Սի րիա յի բա րե կամ» ճա նա չել

Ռու սաս տա նը չի մաս նակ­ցի փետր վա րի 24­ին Թու նի­սում կա յա նա լիք «Սի րիա յի բա րե կամ ե րի խմբի» հիմ ա­դիր ժո ղո վին, ո րի նա խա ձեռ­նող նե րը Ա րա բա կան երկր­նե րի լի գան, ԱՄՆ­ը և Ֆ րան­սիան են՝ չնա յած այն հան­գա ման քին, որ պաշ տո նա կան Մոսկ վան ընդգրկ ված է մաս­նա կից նե րի նախ նա կան ցան­կում։ Այս մա սին աս ված է Ռու­սաս տա նի արտ գործ նա խա­րա րու թյան պաշ տո նա կան հա ղոր դագ րու թյու նում։

Ըստ Ռու սաս տա նի ար տա քին գե րա տես չու թյան ներ կա յա­ցու ցիչ Ա լեք սանդր Լու կաշևի­չի՝ հստակ չէ հան դիպ ման ինչ­պես օ րա կար գը, այն պես էլ նա խա ձեռ նու թյան բուն նպա­տակն ու եզ րա փա կիչ փաս­տաթղ թի բո վան դա կու թյու նը,

ո րի մշակ ման վրա աշ խա տում է «հրա վիր ված երկր նե րի նեղ մի խումբ՝ ա ռանց մյուս նե րի ի մա­ցու թյան»։ Բա ցի այդ՝ ռու սա­կան կող մի հա մար ա նըն դու նե­լի է, որ Թու նիս են հրա վիր վել միայն «Սի րիա յի ընդ դի մու թյան ո րո շա կի խմբեր», կա ռա վա րու­թյան ներ կա յա ցու ցիչ նե րը հան­դիպ մա նը չեն մաս նակ ցե լու, հետևա պես Թու նի սում Բա շար ալ Ա սա դի կա ռա վա րու թյանն

ա ջակ ցող սի րիա ցի նե րի մի զգա լի մա սի շա հե րը ներ կա յաց­ված չեն լի նե լու։

Լու կաշևի չի խոս քով՝ տպա­վո րու թյունն այն է, որ թու նիս­յան հան դիպ ման նպա տա կը մի­ջազ գա յին կոա լի ցիա յի ստեղ­ծում է, ինչ պես Լի բիա յի դեպ­քում, երբ ստեղծ վեց «Լի բիա յի հար ցով կոն տակ տա յին խում­բը», որն այ նու հետ վե րան­վան վեց «Լի բիա ցի ժո ղովր դի

բա րե կամ ե րի խմբի» ու սկսեց ա ջակ ցել Լի բիա յի ընդ դի մու թյա նը։

Ինչ վե րա բե րում է Չի նաս տա­նին, պաշ տո նա կան Պե կի նը դեռ դի տար կում է հրա վե րը և թու­նիս յան հան դիպ մա նը մաս նակ­ցե լու վե րա բեր յալ վերջ նա կան ո րո շում չի կա յաց րել, հա ղոր­դում է Reuters­ը։ «Չի նաս տանն ու սում ա սի րում է այս խմբի ձևա չափն ու այլ չա փա նիշ նե­րը»,– հայ տա րա րել է Չի նաս­տա նի արտ գործ նա խա րա րու­թյան ներ կա յա ցու ցիչ Հուն Լե յը։

Հի շեց նենք, որ փետր վա­րի 4­ին ՄԱԿ­ի Անվ տան գու­թյան խորհր դում Մոսկ վան ու Պե կի նը դեմ էին քվեար կել Սի­րիա յի վե րա բեր յալ Մարոկ կո յի և արևմտ յան մի շարք երկր նե­րի ներ կա յաց րած բա նաձևի նա­խագ ծին՝ տա պա լե լով վեր ջի նիս ըն դու նու մը։ Ս րան հետևել էր

«Սի րիա յի բա րե կամ ե րի խումբ» ստեղ ծե լու Ա րա բա կան երկր նե­րի լի գա յի, ԱՄՆ­ի և Ֆ րան սիա­յի նա խա ձեռ նու թյու նը։ Ի դեպ՝ «Սի րիա յի բո լոր բա րե կամ ե­րին» միա վոր վել ա ռա ջին ան­գամ կոչ էր ա րել ԱՄՆ­ի պետ­քար տու ղար Հի լա րի Ք լին թո նը ռուս­չի նա կան վե տո յից հե տո։

Ան ցած շա բաթ ռու սա կան «Իզ վես տիա» պար բե րա կա­նը գրել էր, թե խմբի ի րա կան նպա տա կը ՄԱԿ­ին այ լընտ­րան քա յին մի ջազ գա յին լե գի­տիմ հար թա կի ստեղ ծում է, որն արևմտ յան երկր նե րին սի­րա կան ճգնա ժա մում ան մի ջա­կան մի ջամ տու թյան հնա րա վո­րու թյուն կստեղ ծի։ Հատ կան շա­կան է, որ թու նիս յան հան դիպ­մա նը մաս նակ ցե լու հրա վեր է ու ղարկ վել հիմ ա կա նում այն երկր նե րին, ո րոնք ընդգրկ ված են ե ղել լի բիա կան խմբում։ n

Էջը պատրաստեցին Սյուզաննա Հովհաննիսյանը և Լիլիթ Միքայելանը

Բա շար ալ ա սա դի

հույ սը ռուս­չի նա­

կան տան դե մ է։uygh

uram

eric

an.o

rg

Ե մե նում նա խա­

գա հի միակ թեկ­

նա ծուն փոխ նա­

խա գահ աբդ Ռա­

բուհ ման սուր ալ

Հա դին է։

ktar

.com

| № 26 (95), չորեքշաբթի, փետրվարի 22, 2012 թ.

8 |

Հա յաս տա նը 85­րդ տե ղում էՖուտ բո լի պատ մու թյան և վի ճա­կագ րու թյան մի ջազ գա յին դաշ­նու թյու նը (IFFHS) հրա պա րա կել է 21­րդ դա րի լա վա գույն ա ռաջ­նու թյուն նե րի վար կա նի շը:

Ըստ Panarmenian.net­ի՝ ա մե­նաու ժե ղը ճա նաչ վել է Անգ­լիա յի Պ րե միեր լի գան, որն ու­նի 12 619 միա վոր, երկ րորդ տե­ղում Իս պա նիա յի Լա Լի գան է՝ 12 314 միա վո րով, եռ յա կը 11 513

միա վո րով եզ րա փա կում է Ի տա­լիա յի A սե րիան:

Ու ժե ղա գույն նե րի տասն յա­կում են հայտն վել Բ րա զի լիա­յի, Գեր մա նիա յի, Ֆ րան սիա­յի, Ար գեն տի նա յի, Հո լան դիա յի, Պոր տու գա լիա յի և Մեք սի կա յի ա ռաջ նու թյուն նե րը:

Հա յաս տա նի ա ռաջ նու թյու նը 2319,5 միա վո րով զբա ղեց նում է 85­րդ տե ղը: n

Ո՞վ կփո խա րի նի Գ վար դիո լա յինԿա տա լոն յան «Բար սե լոնա» ֆուտ բո լա յին ա կում բի ղե կա­վա րու թյու նը քննար կում է ի տա­լա կան «Ռո մա»­ի գլխա վոր մար զիչ Լո ւիս Էն րի կեի թեկ­նա ծու թյու նը՝ որ պես Խո սեպ Գ վար դիո լա յին հնա րա վոր փո­խա րի նո ղի: Այս մա սին հայտ նում է El Economista­ն:

«Կապ տանռ նա գույն նե րի» ներ­կա յիս մար զի չը դեռ չի եր կա­րաձ գել պայ մա նագ րի ժամ ե­տը, ո րն ա վարտ վելու է ըն թա ցիկ մրցաշր ջա նի վեր ջում: Եվ բա­ցառ ված չէ, որ այս մրցաշր ջա­նը նրա հա մար վեր ջի նը կլի նի «Բար սե լոնա»­ի գլխա վոր մարզ­չի պաշ տո նում:

Էն րի կեն, որն ամ ռանը գլխավորում էր «Ռո մա»­ն, իսկ մինչ այդ հա ջո ղու թյամբ

աշ խա տում էր «Բար սե լոնա»­ի երկ րորդ թի մում, որ պես ֆուտ­բո լիստ տա սը տա րի հան դես է ե կել կա տա լոն յան թի մում:

Ըստ Panorama.am­ի՝ Էն րի կեն միակ թեկ նա ծուն չէ: Ցու ցա կում նե րառ ված են Լոն դո նի «Ար սե­նալ»­ի գլխա վոր մար զիչ Ար սեն

Վեն գե րի, Գեր մա նիա յի ֆուտ­բո լի ազ գա յին հա վա քա կա նի գլխա վոր մար զիչ Յոա հիմ Լ յո­վի, հու նա կան «Օ լիմ պիա կոս»­ի գլխա վոր մար զիչ Էռ նես տո Վալ­վեր դեի, ինչ պես նաև Բիլ բաո յի «Ատ լե տիկ»­ի գլխա վոր մար զիչ Մար սե լո Բ յել սա յի ա նուն նե րը: n

մշակույթ

Սպորտ

Հե տաքր քիր գործ հնա րա վոր է միայն շնոր հա լի մարդ կանց հետ ա նել

«Հո վեր» կա մե րա յին երգ չա խումբն այս տա րի նշում է իր հիմ­նադր ման 20­ամ յա հո բել ա նը, ին չի կա պակ ցու թյամբ փետր­վա րի 22­ին բազ մա ժանր հա մեր գով հան դես է գա լու Կա մե րա­յին ե րաժշ տու թյան տա նը։ Մշ տա պես բաց նոր գա ղա փար նե րի և ձևե րի հա մար, հա մար ձակ և նո րա րար, միև նույն ժա մա նակ՝ ա վան դա կան հոգևոր ե րաժշ տու թյա նը կանք տվող՝ այս պի սին էր «Օ րա կարգ»­ի տպա վո րու թյու նը երգ չախմ բի հիմ ա դիր և գե­ղար վես տա կան ղե կա վար Սո նա Հով հան նիս յա նի հետ զրույ ցից։

-«Հո վեր»-ն այ սօր պե տա կան երգ չախմ բի կար գա վի ճակ ու նի՝ ձայ նաս կա վա ռակ ներ, մրցա նակ ներ, հա մեր գա յին շրջա գա յու թյուն ներ…. Ա մե-նասկզ բում, ի՞նչ գա ղա փա րի շուրջ միա վոր վե ցիք։

­Դր դա պատ ճա ռը ինչ­որ նոր բան հնչեց նելն էր։ Մենք կար­դում էինք պար տի տուր ներ, ո րոնք երբևէ չէինք լսել: Ա ռա­ջին իսկ հա մեր գից ձևա վոր վեց մեր էքս պե րի մեն տալ ուղղ վա­ծու թյու նը: Գլ խա վոր ա ռա քե լու­թյու նը Կո մի տաս ներ կա յաց նելն է՝ իր հոգևոր և աշ խար հիկ ժա­ռան գու թյամբ։ Դեմ եմ Կո մի տա­սի սրբա պատ կե րա յին մեկ նա­բա նու թյա նը, կար ծում եմ, որ նա պի տի ապ րի մեր կող քին։

-Ան ցած քսան տա րի նե րին ի՞նչ է փոխ վել երգ չախմ-բում, մի՞ գու ցե պրո ֆե սիո-նա լիզմն է ա ճել։

­Ե թե հո գե վի ճա կը նուրբ ես պա հում, չպետք է փոխ վի: Երգ­չախմ բի հա մար կեն սա կան անհ րա ժեշ տու թյուն է պահ պա­նել իր տե սա կը: Ներ քին կանքն ա վե լի կարևոր է, քան լավ եր գե ցո ղու թյու նը:

Պ րո ֆե սիո նա լիզ մը պրո ֆե­սիո նա լիզմ է, երբ չի երևում: Հի­մա ըն դուն ված է պրո ֆե սիո­նա լիզ մով աչք ծա կել, չպետք է այդ պես լի նի: Մտ րա կով ա մեն ինչ փայ լեց նել, ան զու­գա կա նու թյան բե րել՝ ես դրան կողմ չեմ: Մար դը գե ղե ցիկ է իր սխալ նե րով, վրի պում ե րով և ան հա ջո ղու թյուն նե րով:

«Հո վեր»­ի ա ռա ջին եր գիչ­ներն այն պի սի ա մուր հիմ քեր են դրել՝ կամ քի, սի րո, նվիր­վա ծու թյան, որ այս հիմ քե րը հնա րա վոր չե ղավ խախ տել: Մեր այ սօր վա հա ջո ղու թյուն նե­րը բխում են երգ չախմ բի մթնո­լոր տից, եր գիչ նե րից, ո րոնք

վառ ան հա տա կա նու թյուն­ներ են, տա ղան դա վոր մար­դիկ։ Հե տաքր քիր գործ կա րե լի է միայն շնոր հա լի մարդ կանց հետ ա նել:

-Հոս քը մե՞ծ է երգ չախմ բից։­Ա յո՛, մեծ է: Գի տեք, ա ռաջ դա

ող բեր գու թյուն էի ըն դու նում, հի­մա ա վե լի հան գիստ եմ տա նում: Հաս կա ցա, որ թեև բարդ է, երբ խմբի ան դամ է փոխ վում, բայց ար յան թար մա ցում անհ րա­ժեշտ է: Ես գե րա դա սում եմ ան­վարժ հե տաքր քիր մար դու հետ աշ խա տել, քան ար դեն վարժ­ված և հոգ նած երգ չի։

-«Հո վեր»-ը միակ երգ չա-խումբն է Հա յաս տա նում, ո րը հետևո ղա կա նո րեն անդ րա դառ նում է ժա մա-նա կա կից ե րաժշ տու թյա նը։ Ու նե՞ք լսա րան։

­Որ քան բարդ է հե ղի նա կի մտահ ղա ցու մը, այն քան ու րա­խու թյամբ եմ նետ վում աշ խա­տան քի: Ես սի րում եմ զբաղ­վել ժա մա նա կա կից ե րաժշ տու­թյամբ: Միակ բանն է, ո րից չեմ վա խե նում: Ունկնդ րի խնդիր կա, ի հար կե: Ձևա վոր ված հա­սա րա կար գի արդ յունքն է: Մենք չենք կա րող մի րո պեում ու նե նալ

կիրթ, ուս յալ լսա րան: Պի տի մտա ծենք՝ ինչ պես լու ծել այս խնդի րը:

-Ու նե՞ք տար բե րակ։­Վա չե Շա ռաֆ յա նի «Ձ նե

ձոն»­ը պատ րաս տե լիս մտա­վա խու թյուն ու նեի, թե շատ բարդ է նյու թը, գու ցե չհաս կաց­վի: Գի տեք ի՞նչ ա սաց ինձ Վա­չեն՝ ո չինչ, թող չհաս կաց վի, չեն հաս կա նա, բայց կզար գա նան: Մի մո տե ցում, ո րին դի մում ենք ան ճա րու թյու նից:

-Ինչ պի սի՞ն եք տես նում երգ չախմ բի ա պա գան:

­Ան կան խա տե սե լի ու որ­քան ան կան խա տե սե լի, այն քան լավ։ Երգ չախմ բա յին ար վես տը շատ հե տաքր քիր գործ է, այս­տեղ մեկ տեղ վում են բազ մա­թիվ մարդ կանց ճա շակ ներ, ին­տե լեկտ: Մեկ մարդն ինչ քան էլ հան ճա րեղ լի նի, սահ մա­նա փակ է իր կա րո ղու թյուն նե­րի մեջ: Մենք ու նենք քսան հինգ մարդ, հի սուն ա կանջ, հի սուն աչք, քսան հինգ տե սա կի ու ղեղ, պատ կե րաց նո՞ւմ եք՝ ինչ պո տեն­ցիալ է: Այն պես որ, ա պա գա յի տար բե րակ նե րը շատ­շատ են: n

Զ րու ցեց Մա րիա Հով սեփ յա նը

Նալ բանդ յա նը կմրցի Օ դես նի կի հետ

Բո ւե նոս Այ րե սում անց կաց վող թե նի սի «Կո պա կլա րո» մրցա շա­րի ա ռա ջին փու լում ար գեն տի­նա հայ թե նի սիստ Դա վիթ Նալ­բանդ յա նը կմրցի ա մե րի կա ցի Ո ւեյն Օ դես նի կի հետ: Նալ բանդ­յա նը, ո րը 2008թ. դար ձել է «Կո­պա կլա րո» մրցա շա րի հաղ թող, АТР վար կա նի շում զբա ղեց նում է 85­րդ հո րի զո նա կա նը, իսկ Օ դես­նի կը՝ 107­րդը:

Մր ցա շարն անց կաց վում է փետր վա րի 20­26­ը, մրցա նա­կա յին ֆոն դը կազ մում է 553.100 դո լար:

2011թ. Նալ բանդ յա նը դուրս էր ե կել «Կո պա կլա րո» մրցա շա րի քա ռորդ եզ րա փա կիչ, իսկ հաղ­թող էր դար ձել իս պա նա ցի Նի­կո լաս Ալ մագ րոն, ո րը եզ րա փակ­չում շրջան ցել էր ար գեն տի նա ցի Խո ւան Իգ նա սիո Չե լա յին: n

Շարքը պատրաստեց Լուսինե Ասլանյանը

Սո նա Հով հան նիս յան. «մեր այ սօր վա

հա ջո ղու թյուն նե րը բխում են երգ չախմ բի

մթնո լոր տից, եր գիչ նե րից, ո րոնք վառ

ան հա տա կա նու թյուն ներ են, տա ղան դա­

վոր մար դիկ»:

Սո ն

ա Հ

ով հա

ն նիս

յա նի

անձ

նա կա

ն ա

ր խի վ

ից։

ա մե նաու ժեղ ա ռաջ նու թյու նը անգ լիա յի

Պ րե միեր լի գան է:

Լո ւիս Էն րի կեն

տա սը տա րի

հան դես է ե կել

կա տա լոն յան թի­

մում որ պես

ֆուտ բո լիստ:asro

ma.

co.u

k Բռնց քա մար տի կը մարդ է սպա նել

Նի կա րա գո ւա ցի գեր ծանր քա­շա յին, պրո ֆե սիո նալ բռնցքա­մար տիկ Է վանս Քո ւի նը Բ լում­ֆիլդ քա ղա քի ռես տո րան նե­րից մե կում մարդ է սպա նել. մո տե նա լով ոմ Ռաուլ Բե նե­թին՝ ա ռանց որևէ խոսք ա սե­լու ութ ան գամ կրա կել է վեր­ջի նիս վրա: Բե նե թը, ըստ

«Ար մենպ րես»­ի, փոր ձել է փախ չել մար դաս պա նից, սա­կայն ա պարդյուն: Չ նա յած նրան հասց րել են քա ղա քա­յին հի վան դա նոց, սա կայն նրա կան քը փրկել չի հա ջող վել:

Է վանս Քո ւի նը ռին գում 27 մրցա մարտ է անց կաց րել, ո րոն ցից 20­ում հաղ թել է: n

info

surh

oy.com