Boek 2 - 1

bl. 130

Organies 1.15

Tipes reaksies -

algemeen

OpwarmingBl. 130

2. In die

vloeidiagram X

verteenwoordig

Y en Z drie

verskillende tipes

organiese

reaksies.

eliminasie

dehidrohalogenasie

2.1 Noem die tipe reaksie wat deur X voorgestel word.

CCH2CH3 Br

CH3

CH3

Reaksie X

KOH(aq)

matige hitte

CCHCH3

CH3

CH3

P

2. In die

vloeidiagram X

verteenwoordig

Y en Z drie

verskillende tipes

organiese

reaksies.

Verhit sterk onder refluks

Los in etanol op

Gekonsentreerde basis

(KOH, NaOH)

2.2 Noem twee reaksietoestande vir reaksie X.

CCH2CH3 Br

CH3

CH3

Reaksie X

KOH(aq)

matige hitte

CCHCH3

CH3

CH3

P

2. In die

vloeidiagram X

verteenwoordig

Y en Z drie

verskillende tipes

organiese

reaksies.

2.3 Reaksie Y is 'n

substitusiereaksie.

Skryf die

struktuurformule vir

substansie P neer wat

tydens hierdie reaksie

gevorm word.

C C OC

H

H

C

H

H

H

H H

H

H

CH H

H

CCH2CH3 Br

CH3

CH3

Reaksie X

KOH(aq)

matige hitte

CCHCH3

CH3

CH3

P

2. In die

vloeidiagram X

verteenwoordig

Y en Z drie

verskillende tipes

organiese

reaksies.

2.4 Benewens die organiese reaktant, skryf die naam en die

formule vir die ander reaktant wat in reaksie Z benodig word, neer.

H2O

CCH2CH3 Br

CH3

CH3

Reaksie X

KOH(aq)

matige hitte

CCHCH3

CH3

CH3

P

2. In die

vloeidiagram X

verteenwoordig

Y en Z drie

verskillende tipes

organiese

reaksies.

2.5 Noem die tipe reaksie wat deur Z voorgestel word

Addisie

Hidrasie

CCH2CH3 Br

CH3

CH3

Reaksie X

KOH(aq)

matige hitte

CCHCH3

CH3

CH3

P

Daarbenewens hidrasie

2. In die

vloeidiagram X

verteenwoordig

Y en Z drie

verskillende tipes

organiese

reaksies.

2.6 Reaksie Z kan omgeskakel word in 'n uitskakeling om plaas te

vind

2.6.1 Noem die tipe eliminasie reaksie

Dehidrasie

CCH2CH3 Br

CH3

CH3

Reaksie X

KOH(aq)

matige hitte

CCHCH3

CH3

CH3

P

2. In die

vloeidiagram X

verteenwoordig

Y en Z drie

verskillende tipes

organiese

reaksies.

2.6 Reaksie Z kan omgeskakel word in 'n uitskakeling om plaas te

vind

2.6.2 Gee die reaksietoestande wat nodig is vir hierdie reaksie om

plaas te vind.

Sterk verhit

Gekonsentreerde H2SO4

CCH2CH3 Br

CH3

CH3

Reaksie X

KOH(aq)

matige hitte

CCHCH3

CH3

CH3

P

3. John en Sarah probeer om but-1-een na but-2-een te verander.

Sarah het die volgende metode probeer:

3.1 Watter tipe reaksie is:

3.1.1 reaksie 1 (addisie, substitusie of eliminasie)?

Addisie

C C HC

H

H

C

H H

HH

H

→

Reaksie 1

C C HC

Br

H

C

H H

H

→

Reaksie 2HH

H

H C C HC

H

C

H

HHH

H

H

3. John en Sarah probeer om but-1-een na but-2-een te verander.

Sarah het die volgende metode probeer:

3.1 Watter tipe reaksie is:

3.1.2 reaksie 2 (addisie, substitusie of eliminasie)?

Eliminasie

C C HC

H

H

C

H H

HH

H

→

reaksie 1

C C HC

Br

H

C

H H

H

→

reaksie 2HH

H

H C C HC

H

C

H

HHH

H

H

3. John en Sarah probeer om but-1-een na but-2-een te verander.

Sarah het die volgende metode probeer:

3.2 Noem die ander reaktant wat Sara ook in reaksie1 benodig

het.

HBr

C C HC

H

H

C

H H

HH

H

→

reaksie 1

C C HC

Br

H

C

H H

H

→

reaksie 2HH

H

H C C HC

H

C

H

HHH

H

H

3. John en Sarah probeer om but-1-een na but-2-een te verander.

Sarah het die volgende metode probeer:

3.3 Noem die reaksietoestande wat benodig word vir reaksie 2 om

plaas te vind.

Verhit sterk onder refluks

Los in etanol op

Gekonsentreerde basis (KOH, NaOH)

C C HC

H

H

C

H H

HH

H

→

reaksie 1

C C HC

Br

H

C

H H

H

→

reaksie 2HH

H

H C C HC

H

C

H

HHH

H

H

3.4 Johannes volg 'n metode waarna 'n alkohol eerste gevorm

word. Hiervoor voer hy 'n Addisiereaksie gevolg deur 'n eliminasie-

reaksie.

3.4.1 Verskaf die naam van die Addisiereaksie.

Hidrasie

3.4 Johannes volg 'n metode waarna 'n alkohol eerste gevorm

word. Hiervoor voer hy 'n Addisiereaksie gevolg deur 'n eliminasie-

reaksie.

3.4.2 Verskaf die naam van die eliminasie-reaksie wat uitgevoer

moet word.

Dehidrasie

3.4 Johannes volg 'n metode waarna 'n alkohol eerste gevorm

word. Hiervoor voer hy 'n Addisiereaksie gevolg deur 'n eliminasie-

reaksie.

3.5 Gee die IUPAC naam vir die alkohol wat gevorm word.

butan-2-ol

3.4 Johannes volg 'n metode waarna 'n alkohol eerste gevorm

word. Hiervoor voer hy 'n Addisiereaksie gevolg deur 'n eliminasie-

reaksie.

3.6 Is die alkohol in 3.5 'n primêre, sekondêre of tersiêre alkohol?

sekondêre

Kragwerk 182020/03/27

Skryf asb. vandag se datum langs nr. 4 op bl. 131

bl. 131 - 1354, 5, 6, 8

4. Kraking is 'n proses wat tans in die oliebedryf gebruik word.

4.1 Definieer kraking.

Chemiese proses waarin langer

kettingkoolwaterstofmolekules afgebreek

word in korter, nuttiger molekules

4.2 Petrol benodig alkane in die reeks van C5 tot C10. Die onderstaande

diagram toon 'n moontlike termiese kraakreaksie van C15H32.

C CC

H

H

H

H H

H

→

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

HHCC + Y +

H

H

H

H

4.2.1 Watter reaksietoestande is nodig vir hierdie reaksie?

Hoë temperatuur en druk

C CC

H

H

H

H H

H

→

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

HHCC + Y +

H

H

H

H

4.2.2 Skryf die struktuurformule en IUPAC-naam neer vir die

koolwaterstof wat Y voorgestel het:

pent-1-eenC CC

H HH

C

H H

H

H

H

C H

H

C CC

H

H

H

H H

H

→

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

HHCC + Y +

H

H

H

H

4.2.3 Watter reaksietoestande is nodig vir katalitiese krake?

Lae temperatuur en druk + katalisator (Pt)

C CC

H

H

H

H H

H

→

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

HHCC + Y +

H

H

H

H

4.2.4 Noem twee voordele van katalitiese krake

Minder hitte is nodig (minder energie) Apparaat hoef

nie hoë temperature te weerstaan nie - goedkoper

C CC

H

H

H

H H

H

→

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

C

H

H

HHCC + Y +

H

H

H

H

4.2.5 Noem twee produkte van katalitiese krake

Alkenes en alkane of alkene en waterstof

5. Die volgende diagram toon sommige van die reaksies wat etaan

ondergaan.

A - Substitusie

B - Addisie (hidrogenering)

D - Eliminasie (dehidrasie)

H - Substitusie

5.1 Noem die tipe reaksie wat deur elk van die letters A, B, D en H.

voorgestel word.

Etaan

Broometaan Eteen Etanol

A

B

C

D

F

E

G

H

5. Die volgende diagram toon sommige van die reaksies wat etaan

ondergaan.

5.2 Gebruik strukturele formules om 'n gebalanseerde vergelyking vir

reaksie B te skryf.

CH

+ H-HH

CH

HC

H

H

C

H

H

H HPt

Etaan

Broometaan Eteen Etanol

A

B

C

D

F

E

G

H

5. Die volgende diagram toon sommige van die reaksies wat etaan

ondergaan.

5.3 Benewens eteen, watter ander reaktant is nodig vir reaksie E?

HBr

Etaan

Broometaan Eteen Etanol

A

B

C

D

F

E

G

H

5. Die volgende diagram toon sommige van die reaksies wat etaan

ondergaan.

5.4 Beide reaksies F en G vind plaas in die teenwoordigheid van 'n basis.

reaksie F is 'n eliminasie-reaksie en G is 'n substitusiereaksie.

5.4.1 Hoe verskil die basis in reaksie F van die basis in reaksie G?

F - gekonsentreerde sterk basis

G - verdunde sterk basis

Etaan

Broometaan Eteen Etanol

A

B

C

D

F

E

G

H

5. Die volgende diagram toon sommige van die reaksies wat etaan

ondergaan.

5.4 Beide reaksies F en G vind plaas in die teenwoordigheid van 'n basis.

reaksie F is 'n eliminasie-reaksie en G is 'n substitusiereaksie.

5.4.2 Noem die tipe eliminasie-reaksie wat deur F. voorgestel word.

dehidrohalogenasie

Etaan

Broometaan Eteen Etanol

A

B

C

D

F

E

G

H

6. Die volgende vloeidiagram toon hoe drie verbindings uit 2-bromopentaan gevorm kan word

6.1 reaksie 1 vind plaas in teenwoordigheid van gekonsentreerde natriumhidroksied.

Skryf neer:

6.1.1 Nog 'n reaksievoorwaarde vir hierdie reaksie.

Verbinding A2-broompentaan

Verbinding D

NaOH (kons)

H2H2O + hitte

Verhit sterk

Opgelos in etanol

reaksie 1

Verbinding CVerbinding BH2reaksie 3

reaksie 2

6.1 reaksie 1 vind plaas in teenwoordigheid van gekonsentreerde natriumhidroksied.

Skryf neer:

6.1.2 Die naam van die tipe reaksie wat plaasvind.

Eliminasie

(Dehidrohalogenasie)

6. Die volgende vloeidiagram toon hoe drie verbindings uit 2-bromopentaan gevorm kan word

Verbinding A2-broompentaan

Verbinding D

NaOH (kons)

H2H2O + hitte

reaksie 1

Verbinding CVerbinding BH2reaksie 3

reaksie 2

6.1 reaksie 1 vind plaas in teenwoordigheid van gekonsentreerde natriumhidroksied.

Skryf neer:

6.1.3 Die struktuurformule van Saamgestelde A, die hoofproduk wat gevorm word

C C CC

H

H

H

H

H

H

C H

H

H

H

6. Die volgende vloeidiagram toon hoe drie verbindings uit 2-bromopentaan gevorm kan word

Verbinding A2-broompentaan

Verbinding D

NaOH (kons)

H2H2O + hitte

reaksie 1

Verbinding CVerbinding BH2reaksie 3

reaksie 2

6.2 In reaksie 2 reageer die 2-bromopentaan in die teenwoordigheid van oortollige

water wanneer dit matig verhit word

6.2.1 Skryf die IUPAC-naam van Kompound B neer.

pentan-2-ol

6. Die volgende vloeidiagram toon hoe drie verbindings uit 2-bromopentaan gevorm kan word

Verbinding A2-broompentaan

Verbinding D

NaOH (kons)

H2H2O + hitte

reaksie 1

Verbinding CVerbinding BH2reaksie 3

reaksie 2

6.2 In reaksie 2 reageer die 2-bromopentaan in die teenwoordigheid van oortollige

water wanneer dit matig verhit word

6.2.2 Gebruik strukturele formules om 'n gebalanseerde vergelyking vir reaksie 2

neer te skryf

C C CC

Br

H

H

H

H

H

C H

H

H

H

HH

+ O H

H

→

∆C C CC

H

H

H

H

H

H

C H

H

H

H

HO

+ Br

H

H

6. Die volgende vloeidiagram toon hoe drie verbindings uit 2-bromopentaan gevorm kan word

Verbinding A2-broompentaan

Verbinding D

NaOH (kons)

H2H2O + hitte

reaksie 1

Verbinding CVerbinding BH2reaksie 3

reaksie 2

6.4 reaksie 3 vind plaas wanneer verbinding B verhit word in die teenwoordigheid

van gekonsentreerde swaelsuur. Gee die IUPAC-naam van verbinding C, die

hoofproduk wat gevorm word.

pent-2-eenC C CC

H

H

H

H

H

H

C H

H

H

H

HO

H

6. Die volgende vloeidiagram toon hoe drie verbindings uit 2-bromopentaan gevorm kan word

Verbinding A2-broompentaan

Verbinding D

NaOH (kons)

H2H2O + hitte

reaksie 1

Verbinding CVerbinding BH2reaksie 3

reaksie 2

6.5 Saamgestelde C word verhit onder hoë druk om 'n alkaan en 'n ander produk te

vorm.

6.5.1 Noem die tipe reaksie wat voorkoms

Addisie

Hidrogenasie

6. Die volgende vloeidiagram toon hoe drie verbindings uit 2-bromopentaan gevorm kan word

Verbinding A2-broompentaan

Verbinding D

NaOH (kons)

H2H2O + hitte

reaksie 1

Verbinding CVerbinding BH2reaksie 3

reaksie 2

6.5 Saamgestelde C word verhit onder hoë druk om 'n alkaan en 'n ander produk te

vorm.

6.5.2 Skryf die IUPAC-name van al die produkte, die alkaan en die ander produk wat

gevorm word

pentaan

6. Die volgende vloeidiagram toon hoe drie verbindings uit 2-bromopentaan gevorm kan word

Verbinding A2-broompentaan

Verbinding D

NaOH (kons)

H2H2O + hitte

reaksie 1

Verbinding CVerbinding BH2reaksie 3

reaksie 2

8. Oorweeg die volgende reaksies en beantwoord die vrae wat volg :

2-bromobutaan ondergaan 'n eliminasie-reaksie om verbindings A en B te vorm.

8.1 Noem die tipe eliminasie-reaksie

2-broombutaanalkohol B

HClCA

dehidrohalogenasie

C + D

2-bromobutaan ondergaan 'n eliminasie-reaksie om verbindings A en B te vorm.

8.2 Gee die reaksietoestande wat benodig word vir die reaksie om plaas te vind.

Verhit sterk

Opgelos in etanol

Gekonsentreerde sterk basis

8. Oorweeg die volgende reaksies en beantwoord die vrae wat volg :

2-broombutaanalkohol B

HClCA

C + D

2-bromobutaan ondergaan 'n eliminasie-reaksie om verbindings A en B te vorm.

8.3 Teken die struktuurformules vir die organiese produkte A en B en gee die name

van elk

C C CC

H

H

H

H

H

H

H

H

C C CC

H

H

H

H

H

H

H

H

but-2-een but-1-een

A B

8. Oorweeg die volgende reaksies en beantwoord die vrae wat volg :

2-broombutaanalkohol B

HClCA

C + D

2-bromobutaan ondergaan 'n eliminasie-reaksie om verbindings A en B te vorm.

8.4 Watter produk (A of B) in 8.3 is die hoofproduk?

A

8. Oorweeg die volgende reaksies en beantwoord die vrae wat volg :

2-broombutaanalkohol B

HClCA

C + D

2-bromobutaan ondergaan 'n reaksie om 'n alkohol te vorm.

8.5 Noem die ander reaktant wat benodig word vir hierdie reaksie.

sterk basis bv. NaOH

8. Oorweeg die volgende reaksies en beantwoord die vrae wat volg :

2-broombutaanalkohol B

HClCA

C + D

2-bromobutaan ondergaan 'n reaksie om 'n alkohol te vorm.

8.6 Noem die tipe reaksie

substitusie

8. Oorweeg die volgende reaksies en beantwoord die vrae wat volg :

2-broombutaanalkohol B

HClCA

C + D

2-bromobutaan ondergaan 'n reaksie om 'n alkohol te vorm.

8.7 Teken die struktuurformule vir die alkohol wat gevorm word

C C CC

H

H

H

H

H

H

H

H

HO

H

8. Oorweeg die volgende reaksies en beantwoord die vrae wat volg :

2-broombutaanalkohol B

HClCA

C + D

2-bromobutaan ondergaan 'n reaksie om 'n alkohol te vorm.

8.8 Skryf die formule neer van die ander produk wat vorm.

NaBr

8. Oorweeg die volgende reaksies en beantwoord die vrae wat volg :

2-broombutaanalkohol B

HClCA

C + D

8.9 Saamgestelde A kan omgeskakel word na alkohol.

8.9.1 Watter toestande is nodig vir hierdie reaksie om plaas te vind?

Oormaat water

H2SO4 as katalisator

8. Oorweeg die volgende reaksies en beantwoord die vrae wat volg :

2-broombutaanalkohol B

HClCA

C + D

8.9 Saamgestelde A kan omgeskakel word na alkohol.

8.9.2 Noem die tipe reaksie

Addisie

Hidrasie

8. Oorweeg die volgende reaksies en beantwoord die vrae wat volg :

2-broombutaanalkohol B

HClCA

C + D