Ortacagin Sosyoekonomik Duzeni Feodalizm

8/2/2019 Ortacagin Sosyoekonomik Duzeni Feodalizm

1/22

Yrd. Do. Dr. CahitAYDEMR Yrd. Do. Dr. SemaYlmaz GENDicle niversitesiBF Kocaeli niversitesi Kocaeli

ktisat Blm Meslek Yksekokulu

ELEKTRONK SOSYAL BLMLER DERGS

BAHAR-2011 CLT: 10 SAYI:36 ( 226-241 )

A.K.= ortaa, ekonomi, feodalizm, sosyoekonomik


2/22

GR

a deitiren bir olayn temel zellii evrensel

olmasdr. Bu da, bir ok sayda toplumun siyasal, sosyal,ekonomik dzeninin deimesi ile yakndan ilgilidir. lkadahakim olan kleci toplum yapsnn deimesi, bunun yerinefeodal toplum yapsnnyerlemesi sonucu ilka kapanm ve

ortaabalamtr.Feodalizm, topraa dayal bir dzendir. Tarihselanlamyla feodalizm, ortaaa karlk gelen siyasal, ekonomik

ve sosyal dzenin addr. Feodalizmin siyasal ynincelendiinde bu dzende gl merkezi devletler grlmez.Devletlerin birlii yoktur. nk; lke deiik siyasal birimlereayrlr.


3/22

Bylesi bir dzende siyasal birimler arasndabirliin salanmas olduka zordur. Dolaysylamerkezi otorite zayftr. Feodalizmin ekonomik yn,tarm etkinliine ve en nemlisi de mlkiyet olantopraa dayanr. Bir baka deyile tarm en nemli

faaliyettir ve toprak en nemli mlkiyettir. Kapalekonomik yapda retim dorudan pazara ynelikdeil, ihtiyacn karlanmasna yneliktir. Feodaltoplum yaps ekonomik etkinlik ile bu etkinliin

gereklemesiyle ortaya kan sosyal durumlabelirlenir. Deiimyavatr. Din toplum hayatndabelirleyicidir. Nitekim ortaada kilise, skolastikzihniyeti kitlelere bu dzen sayesinde alamtr.


4/22

. ORTAAIN GENEL KARAKTERSTKZELLKLER

Ortaa dnemi bir gre gre M.S. 476-1453yllararasndaki

zaman dilimidir. 476 Bat Romamparatorluununykl tarihi,1453 stanbulun fethi ve Dou Romamparatorluununyklyldr.

Kavimler G sonucundan stanbulun fethedilmesinekadar sren Ortaa; Merkezi otoritenin gl olmad,devletlerin birliinin olmad bir sreci ifade eder.Feodalizmin; siyasal, sosyal ve ekonomik bir dzen olduu buada, Krallarn yetkilerinin Papalara oranla daha az ve snrlolduugrlmtr. En gl kurum kilisedir.

Ortaa bilimsel dncenin bask altna alnd ve buyzden bilim hayatnn snk getii bir dnemdir. an ennemli ekonomik, siyasi ve askeri olay Hal Seferleridir.

Ortaa, bilimsel, teknik alandaki gelimelerin

yaygnlamas ve hzlanmas ile sona ermitir.


5/22

Feodalizm; topran mlkiyetini, toprakzerindeki devletin hak ve yetkileriyle memuriyetlereait grevleri kendilerine mal edinen, eski yksekmemur, byk iftlik sahipleriyle, mltezimlerin elindemerkezi devlet egemenliinin paralanmasyla ortaya

kan bir dzendir (AVDAR, 2003:49). Feodalizminolumasna yol aan en nemli olay Kavimler

G dr.

Feodal sistem Hal Seferleri sonrasnda

zayflamaya balamtr. Corafi Keiflerle feodalizminsiyasal yaps zayflam, merkezi krallklar kurulmayabalamtr.


6/22

Sanayi Devrimi ile sanayi toplumuna geilmitir.Bylece feodal retim ilikileri sona ermi, yeni bir retimilikisibalamtr. Franszhtilali ile de Feodalizm tarihselolarak sona ermitir.


7/22

FEODALZMN TANIMI VE GENEL ZELLKLERFeodalizmin ekonomik yn tarmetkinliine ve en

nemli mlkiyet olan topraa dayanr. Ekonomik yap

Otariktir. Feodalizmin sosyal ynn, topraileyen serfile toprak sahibi senyr arasndakiiliki tayin eder. Senyrkoruyandr. Serf korunandr. Topran ileyeni ile sahibiarasndaki bu iliki ynetilen,

yneten ilikisidir.Feodal ekonomi dzeninin temel yasas bir artk

rn elde edilmesidir. Bu fazlalkla senyrlerin veadamlarnn gereksinimleri karlanmtr. Bu retim

srecinde para dolam ve onun dourduu artk deeryoktur. Bu yzden kle emei senyr zenginletirmi;fakat hibir zaman bir sermayedar durumunagetirmemitir. Feodal beylerin malikanesi kapal bir

ekonomik birim olmutur(AVDAR, 2003:49).


8/22

Feodalizmde halk eitli sosyal snflaraayrlmtr.

Feodalizmde Balca Snflar

Byk toprak sahibi asiller,

Din adamlar, Burjuvalar,

Kyller,

Serfler, Serbest kyller.


9/22

Serfler topraa bal klelerdir ve hibir haklaryoktur. Serbest kyller ise istedikleri yerlere gidebilirler,belli bir cret karlnda feodal beylerin topraklarnda

alabilirlerdi. ehirlerde yaayanlar ticaretle uramlar,zamanla zenginlemiler ve bal olduklar senyrdenzgrlklerini satn almlardr. Bu kesime de Burjuvalar

denilmitir.


10/22

FEODALTENN EKONOMK YAPISI

Feodal toplumun retim ilikilerinin temeli,feodal beyin toprak zerindeki mlkiyet hakk iledolaysz retici olan serf zerindeki snrl mlkiyethakk altnda yatar (NKTN, 1990:37). Serf, kle ilezgr insannn ortasnda yer alr. Serfler retim aracolan topraa malik deildir; ancak topra ilemekte

kulland aralar kendisinindir. Serfler, ektiitopraktan bir yandan kendi geimini salarken dieryandan bu topraktan feodal bey iin alr.


11/22

Bu anlamda serfler geimini salad kk toprakparasnn kendisinin olmasanlamndatopran malikidir

(EATON, 1990:26). Feodal retim tarznn temeli; egemenfeodal beyler snfnn arazi ve toprak mlkiyeti ile feodalbeylere kiisel olarak baml ve topraabal olan dolaysz

reticilerin, kyllerin smrlmesidir.


12/22

FEODALZMN SYASAL YAPISI

Siyasal grnm ile feodal dzen, merkezidevlet iktidarnoluturan gcn olmad bir dzendir.Devlet iktidar ve devletin egemenlii kavram yoktur,kiisel hizmet ve sadakat ilkesine dayanan feodal dzen,modern devlet dzeni anlaynaaka ters dyordu.

nsanlar merkezi bir otoriteye deil, fakat toprak sahibisenyrlere balyd. Topraa sahip olan kii, o topraktayaayan insanlar zerinde egemenlik hakkna sahipti.ktidar anlay bir kiinin ve ailenin zel mal varl

iinde deerlendirilmekteydi(GZE, 2000:71). Feodaldzende Senyr, eitli g ve yetkilerle donanmolarak senyrln ynetmektedir.


13/22

FEODALTENN SOSYAL YAPISI

Feodal toplumda iki temel snfvardr: feodal veonlara baml kyller. Balca retim aracnn ve topran

mlkiyetini ellerinde bulunduran feodal beyler egemensnft. Ancak bunlarn yaps homojen deildi. Feodaltoprak mlkiyetinin yapsndaki hiyerari toplumsalhayatta da bir hiyerariyi douruyordu. Kk toprak

beyleri yksek soylulara deme yapmakla ykmlyd.Beyler savalarda soylularn yannda yer alrlar, bunakarlk onlar da kk beyleri korur ve himaye ederlerdi.Koruyucu beye Senyr, korunma isteyene Vassal denirdi.Bir Senyr ayn zamanda daha gl bir feodal beyinVassal olabilirdi(GRAN, 1999:30).


14/22

Feodal beyler(toprak sahipleri) egemen snf olaraktm siyasi gc ellerinde bulunduruyordu. Egemen snf,

iki imtiyazl zmreden meydana geliyordu; soylular veruhban snf. Soylular birinci zmreyi oluturuyorlard.Bunlar, bu dnyann feodal beyleriydi; krallar, prensler,dkler, baronlar, kontlar vs. idi.

Ruhban snf ise kilise beylerinden,bapiskoposlardan, piskoposlardan, barahiplerden,rahiplerden vs. oluuyordu. Nfusun geriye kalan ksm ise

nc grubu yani, hibir politik imtiyaz hatta byk birblmnn hibir siyasi hakk olmayan ezilen nfusuoluturuyordu. Hibir politik hakk olmayan ve feodalbeylere baml kyllk feodal merdivenin temelini tekil

ediyordu (N.A ZAGOLOV vd., 1976:117)


15/22

ehirde de sosyal bir farkllama vard. Buradanfusun byk bir blm zanaatkarlar ve tccarlardan

oluuyordu. Ortaa kentinde birbirinden kesin bir ekildeayrlan, homojen snflar yoktu. Feodal egemenliktenkurtulan kentlerde tccarlar, tefeciler ve byk emlak

sahipleri egemendi. Bunlar (particiler denilen) st tabakaymeydana getiriyorlard, loncalarn bandaki zenginlemilonca ustalar da bu tabaka iindeydi. Sradan ustalar,kalfalar, raklar vevasfsz iilere plep denirdi. (GRAN,

1999:31, ZAGOLOV, vd,1976:118).


16/22

Feodal ilikiler sadece ky deil, ehri dekapsyordu. zellikle zanaatkar ve tccarlar

ehirlerdeyayordu. ehirlerde el sanatlarnn zglfeodal rgtlenme biimi loncalar eklindeolmutur.O ehirde oturan belli bir daldaki zanaatkarlarnmeydana getirdikleri birliklere Lonca deniyordu.

Lonca dzeni, ehir el sanatlarndaki feodal ilikilerinifade biimiydi. Btn toplumda olduu gibi,loncalarda da sk bir rtbe sras ile bamllksistemi, bir cins hiyerarivard. Kendi atlyelerinesahip olan lonca ustalar btn haklara sahip lonca

yeleriydi.


17/22

Ortaanloncalar iin kurallar kat, imalat ve satartlar

karakteristikti(hammaddelerin, mamul maddelerin, retimmiktarlarnn, atlyedeki alma saatleri ile alma dzeninintespiti gibi). Lonca bylece sz konusu maln imalat tekelinigaranti altna alrd. Zanaatkarlar aras her trl rekabet

yasakt (GRAN,1999:34).

Atlyede usta da alt iin, onun kalfalar veraklardan daha stn olmasyalnzca retim aralarnn zelmlkiyetinden deil, ayn zamanda ustalk derecesinden dekaynaklanrd. Usta; ra yetitirir, ran kendisineemeiyle belli bir gelir getirmesine

ramen ona hibir cret demezdi. Kalfalar, yetimi elsanatlar olup ustalarndan cret alrlard.


18/22

Feodal egemenlik el sanatlarn ve ticaretingelimesini engelliyordu. Bu nedenle ehirler srekli

olarak feodal beye kar bamszlk iin mcadeleediyorlard. Sonunda politik bamszlklarn vekendi kendini idare etmeyi, sikke hakkn elde etmeyi

ve vergi yklerinden kurtulmaybaardlar. Tccarlar,

tefeciler ve zengin zanaatkarlarn elinde nemli paramiktarbirikmiolduu iin, ehirler, bu arada feodalbeylerden para karlnda da kurtuldular. ou kezehirler bamszlklarn silahl mcadeleylekazanmak zorunda kaldlar (N.A. ZAGOLOV

vd.,1976:121).

FEODALZMN K VE KAPTALST


19/22

FEODALZMN K VE KAPTALSTSSTEMN DOUU

Feodalizmin knde toplumsal gelimenin akn

biimlendiren elikiler sz konusudur. Bu elikilerunlardr (EATON, 1990:61).

Artk rn durmadan artrmak iin uraanfeodal beyle buna kar kan serf arasndaki eliki,

Varln devam ettirmek iin birbiriylesavaan feodal beyler arasndaki i eliki,

Feodal iktidar ile tccarlar ve glenmeye

balayan kent ve ky kapitalistleri arasndaki eliki.


20/22

Bu elikiler feodalizmin ortadan kaldrlmasntarihsel bir zorunluluk haline getirmitir. Tek

zenginlik kaynan toprak olduu, sosyal ilikilerintopraa sahip olanlarla olmayanlar arasndaki ili=kilerbiiminde gelitii bir ortamda, ticaret sermayesininortaya kmas, ticaret hayatnn gelimesiyle

ihtiyalarn durmadan oalmas, kurulu dzeninsosyal yapsn da deitirmitir(GZE, 2000:75).ryen feodalizmin iinde toprak sahibi snfnegemen olduu bir toplumda deiim iin bastranglerin ittirmesiyle (HAYNES, 1999:1). Kapitalizmdenilen yeni bir sosyoekonomik sistem domu vebymeye balamtr.


21/22

SONU

Feodalizm, kapitalizm ncesinde soylu toprak

sahiplerinin egemenliine dayanan bir toplum dzenidir.Feodal toplum asrlarca devam etmi olan klecitoplumun son bulmasyla domutur. Bu toplum esasitibariyle bir tarm toplumudur ve tarmda serfemei kle

emeinin yerini alr. Feodal toplumun retim ilikilerinintemeli, feodal beyin toprak zerindeki mlkiyet hakk iledolaysz retici olan serf zerindeki snrl mlkiyethakknda yatar. Serf, kle ile zgr insannortasnda yer

alr. Serfler retim arac olan topraa malik deildir ancaktoprailemektekulland aralar kendisinindir. Serfler,ektii topraktan bir yandan kendi geimini salarken,dier da yandan bu toprakta feodal bey iin alr. Bu

anlamda serfler malikidir.


22/22

Sanayi Devrimi ile sanayi toplumuna

geilmitir. Bylece feodal retim ilikileri sonaermi, yeni bir retim ilikisi balamtr. Tekzenginlik kaynann toprak olduu ve ilikilerintopraa sahip olanlarla olmayanlar arasndabiimlenip gelitii bir ortamda, ticaret sermayesininortaya kmas, ticaret hayatnn gelimesiyleihtiyalarn srekli artmas, feodal dzenin yapsn

deitirmi ve yeni bir sosyoekonomik sistem olanKapitalizmin domasna sebep olmutur(Ylmaz,2004:14).

Documents

Ortacagin Sosyoekonomik Duzeni Feodalizm