ENGLESKO-SRPSKI

RECNIKTERMINOLOGIJE U OBLASTI

UPRAVLJANJA OTPADOM

Beograd

novembar 2004.

proka

1

ENGLESKO-SRPSKI RE^NIK TERMINOLOGIJE U OBLASTI UPRAVLJANJA OTPADOM

Izdava~: Misija OEBS u Srbiji i Crnoj Gori,Sektor za politiku `ivotne sredine i ekonomska pitanja

Autorski tim:WESTERN BALKANS CONSULTING (WBC):

prof. dr Andjelka Mihajlov, dipl. in`.dr Marina Ili}, dipl. in`., nau~ni savetnikmr Hristina Stevanovi}-^arapina, dipl. in`.prim. mr sci. med. Slododan To{ovi}doc. dr Aleksandar Jovovi}, dipl. in`.

Za WBC: prof. dr Milo{ Gruji}

Prevod: Nevena Nedi}Lektura: Vesna Komar

Kompjuterska obrada, prezentacija na internetu i izrada CD:

Sini{a Rogi} – SW4I, BeogradGrafi~ka obrada i korice: KREATIVA, Beograd

[tampa: [tamparija STOJKOV, Novi Sad[tampa CD: NATANI, BeogradTira`: 1.000 primeraka

Besplatan primerak – nije na prodajuSva prava po ovoj publikaciji pripadaju izdava~uNeovla{}eno kopiranje i {tampanje ka`njivo je po zakonu

CIP - COBIS.SR-ID 118366476

proka

2

proka

3

Sadr`aj

Predgovor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1

Englesko-srpski re~nik terminologije u oblasti upravljanja otpadom . . .7

Lista skra}enica me|unarodnih organizacija i specifi~nih fraza . . . . . .89

Osnovne direktive EU i me|unarodni ugovori u oblasti upravljanjaotpadom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .95

Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .112

PREDGOVOR

Vrednosti koje izgra|ujemo su ekonomski i socijalni napredak uzpo{tovanje standarda `ivotne sredine. Sektor za ekonomska pitanja i politiku`ivotne sredine Misije OEBS-a u Srbiji i Crnoj Gori podr`avaju}i izdavanjeovog re~nika nastavlja svoju misiju podr{ke odr`ivom razvoju na{e zemlje.

Koncept odr`ivog razvoja jedna je od osnovnih postavki politikeEvropske unije (EU) gde je sistemu za{tite `ivotne sredine dat veliki zna~aj,naro~ito u kontekstu regulisanja internog tr`i{ta, energetike, saobra}aja,poljoprivrede, industrije, ribarstva, razvoja i ekonomske politike. (Strategijaodr`ivog razvoja EU usvojena je 2001. godine i reafirmisana na Svetskomsamitu o odr`ivom razvoju 2002. godine u Johanesburgu.)

Politika EU je o~uvanje, za{tita i pobolj{anje kvaliteta `ivotne sredine (iupravljanja otpadom) i za{tita zdravlja na postavkama pre svega principaprevencije, smanjivanja zaga|enja na izvoru i odgovornosti zaga|iva~a;tako|e predstavlja temeljac za odre|eno i racionalno kori{}enje prirodnihbogatstava i resursa. Narodna skup{tina Republike Srbije je oktobra 2004.godine potvrdila reformsku orijentaciju koju je Vlada Srbije utvrdila 2001.godine, kao i interes za ubrzani ulazak na{e zemlje u punopravno ~lanstvoEU. U izradi nacionalne strategije pridru`ivanja EU i usagla{avanjazakonodavstva postoji zna~ajno poglavlje o `ivotnoj sredini, podeljeno naupravljanje otpadom i ~iste tehnologije. Terminologija koja }e seupotrebljavati veoma je va`na. Bitno je, ne samo formalno ve} i su{tinski, dase re~i na engleskom jeziku koje prenosimo u nacionalno zakonodavstvo izEU i me|unarodnog zakonodavstva jednozna~no prevode na srpski jezik usvim horizontalnim i sektorskim propisima koji }e pratiti i proiza}i iznacionalne strategije pridru`ivanja EU.

Evropska unija te`i ujedna~avanju kriterijuma sa zahtevima u pogleduo~uvanja i podizanja kvaliteta `ivotne sredine. Veoma je va`na ~injenica dase u Evropi integri{u ekonomski i ciljevi za{tite `ivotne sredine, te isti~umere preventivnog delovanja. Upravo ta integracija mo`e postati osnova zakonsenzus u pogledu razvojnih ciljeva u Evropi.

Treba imati na umu i to da je ve}ina evropskih zemalja i na{ih suseda uprocesu pridru`ivanja EU kao klju~nu aktivnost imala usagla{avanjenacionalnog zakonodavstva sa pravom EU u svim sektorima. Ovousagla{avanje je neophodno i u na{oj zemlji, s obzirom da je jedan odnacionalnih ciljeva pridru`ivanje Evropskoj uniji.

Time se jasno ukazuje da su osnovna ciljna grupa ovog englesko-srpskog re~nika terminologije u oblasti upravljanja otpadom stru~njaci svihprofila koji }e raditi na usagla{avanju zakonodavstva na{e zemlje sa

proka

1

propisima EU, ne ograni~avaju}i se samo na deo za `ivotnu sredinu iupravljanje otpadom, ve} i za ostala poglavlja u kojima je zna~ajno da setermini sadr`ani u ovom re~niku pravilno primenjuju. Ovaj re~nik jekomplementaran sa Englesko-srpskim re~nikom terminologije u oblasti`ivotne sredine (OSCE/EKO-DiMeC, 2004).

Englesko-srpski re~nik terminologije u oblasti upravljanja otpadomima vrednost i za sve one (stru~njake, kompanije, javna preduze}a,administraciju na svim nivoima) koji se u praksi susre}u sa problematikomupravljanja razli~itim kategorijama otpada, s obzirom na nedostatak, uz samonekoliko izuzetaka, aktuelne stru~ne literature na srpskom jeziku. Kori{}enjestru~ne literature ili formulara na engleskom jeziku bi}e olak{ano upotrebomovog re~nika.

Studentima razli~itih fakulteta, a pre svih onih usmerenih nain`enjerstvo za{tite `ivotne sredine (Univerziteta u Beogradu, Novom Sadu,Ni{u i Kragujevcu), ovaj re~nik predstavlja pomo}no nastavno sredstvo, ~iju}e vrednost jasno videti kod kori{}enja razli~itih materijala u okviruprezentacija na internetu. U oblasti upravljanja otpadom ove prezentacije sunaj~e{}e na engleskom jeziku.

Osnovu za izradu Re~nika ~inile su najva`nije direktive EU u oblastiupravljanja otpadom, kao i Bazelska konvencija, me|unarodni ugovor uoblasti upravljanja otpadom koji je ratifikovala na{a zemlja.

Osnovne direktive EU i me|unarodni ugovori koji su bili osnova zaizradu Re~nika jesu:

– Bazelska konvencija o kontroli prekograni~nog kretanja otpada injegovom odlaganju;

– Protokol Bazelske konvencije o odgovornosti i nadoknadi {tete nastaleakcidentalnim izlivanjem opasnog otpada za vreme izvoza, uvoza ilipostupanja;

– Direktiva Saveta 75/442/EEC o otpadu (Okvirna direktiva);– Direktiva Saveta 99/31/EC o deponijama otpada;– Odluka Saveta o uspostavljanju kriterijuma i procedura za prihvatanje

otpada na deponiji u skladu sa Direktivom 99/31/EC;– Direktiva Saveta 2000/76/EC o spaljivanju otpada;– Direktiva Saveta 94/62/EC o ambala`i i ambala`nom otpadu

dopunjena Direktivom 2004/12/EC;– Direktiva Saveta 91/157/EEC o baterijama i akumulatorima koji

sadr`e opasne supstance;– Direktiva 86/278/EEC o za{titi `ivotne sredine i posebno zemlji{ta u

slu~aju kori{}enja sekundarnih |ubriva u poljoprivredi;

proka

2

– Direktiva Saveta 96/61/EC o integralnoj prevenciji i kontrolizaga|enja (IPPC Direktiva);

– Direktiva Saveta 75/439/EEC o odlaganju otpadnih ulja;– Direktiva Saveta 2000/53/EC o islu`enim vozilima;– Direktiva 91/689/EEC o opasnom otpadu dopunjena Direktivom

94/31/EC;– Odluka Saveta 259/93/EC o nadzoru i kontroli nad otpremom otpada u

EU i iz nje; – Direktiva 2002/96 o otpadu od elektri~ne i elektronske opreme;– Direktiva 96/59/EC o odlaganju PCB i PCT.

Svrha Re~nika je da doprinese boljem razumevanju re~i i termina uoblasti upravljanja otpadom u toku pribli`avanja i usagla{avanja nacionalnogzakonodavstva. Za „klju~ne” re~i i termine u Re~niku su date i kompletnedefinicije preuzete iz direktiva. On }e doprineti i efikasnijoj primeniNacionalne strategije upravljanja otpadom sa programom pribli`avanja EU,koju je Vlada Republike Srbije usvojila jula 2003. godine.

Tim autora sastoji se od stru~njaka razli~itih profila (hemijski in`enjer,tehnolog, ma{inski in`enjer, specijalista ekotoksikolog) koji imaju me|unarodnopriznate reference u ovoj oblasti, kao i prevodioca, lektora i saradnika zaelektronsku i tehni~ku obradu, od kojih je svako doprineo kvalitetu ovepublikacije.

Beograd, novembar 2004. godine

proka

3

Fonetske oznake za izgovor

simbol re~ transkripcija

p pin pYn

b bin bYn

t tin tYn

d din dYn

k kin kYn

g give gYv

D chin DYn

F gin FYn

f fin fYn

v vim vYm

J thin JYn

K this KYs

s sip sYp

z zip zYp

G ship GYp

H measure 'meHA

h hit hYt

m mop mUp

n knock nUk

L thing JYL

r ring rYL

l long lUL

w wasp wUsp

j yacht jUt

e pet pet

R pat pRt

U pot pUt

W cut kWt

O put pOt

proka

4

simbol re~ transkripcija

T ease Tz

eY raise reYz

aY rise raYz

VY noise nVYz

P lose lPz

AO nose nAOz

aO rouse raOz

S furs fSz

Q stars stQz

I cause kIz

YA fears fYAz

eA stairs steAz

OA cures kjOAz

i happy `hRpi

u into `Yntu

proka

5

Lista skra}enica

adj – adjective – pridev

adv – adverb – prilog

chem – chemistry – hemija

conj – conjunction – veznik

n – noun – imenica

pl – plural – mno`ina

sg – singular – jednina

v – verb – glagol

proka

6

ENGLESKO-SRPSKI RE^NIK TERMINOLOGIJE U OBLASTI UPRAVLJANJA OTPADOM

abandonment

9

Aabandonment [A`bendAnmAnt] – n napu{tanjeabatement [A`beYtmAnt] – n smanjenje, redukcijaabnormal [Rb`nImAl] – adj abnormalan, nenormalanabsorption [Ab`zIpGAn] – n apsorpcija, upijanjeabsorptive capacity [Ab`zIptYv kA`pRsYti] – n kapacitet apsorpcije,

sposobnost apsorpcije abundance [A`bWndAns] – n obilje, izobilje, velika koli~inaacceptable intake [Ak`septAbAl `inteYk] – n prihvatljiv unos acceptance [Ak`septAns] – n prijem, prihvat, preuzimanjeaccident [`RksYdAnt] – n udes, nesre}an slu~aj, nesre}a, nezgoda,

akcidentaccident site [`RksYdAnt saYt] – n mesto udesa, mesto nesre}e accidental [`RksYdAntAl] – adj slu~ajanaccomplish [A`kUmplYG] – v posti}iaccordance [A`kIdAns] – n sklad, slaganje, podudaranje, saglasnostaccount [A`kaOnt] – v odgovarati, obja{njavati; n ra~unaccountability [A,kaOntA`bYlAti] – n odgovornostaccumulation [A,kjPmjA`leYGn] – n akumulacija, akumuliranjeaccumulator [A`kjPmjAleYtA] – n akumulatorachievable technology [A`DTvAbAl tek`nUlAFi] – n dosti`na

tehnologijaacid [`RsYd] – n kiselinaacknowledgement [Ak`nUlYFmAnt] – n potvrda prijemaacquire [A`kwaYA] – v dostignuti, pribaviti, kupiti, preuzetiact [`Rkt] – n zakon, akt, delo, ~injenjeaction [`RkGn] – n aktivnost, delovanje, akcija; adj akcioni

action plan [`RkGn plRn] – n akcioni plan; plan niza aktivnosti zapostizanje ne~eg u budu}nosti

action programme [`RkGn `prAOgrRm] – n akcioni programactivated carbon [`RktYveYtYd `kQbAn] – n aktivni ugaljactivated sludge [`RktYveYtYd `slWF] – n aktivni muljactivated sludge process [`RktYveYtYd `slWF `prAOses] – n proces sa

aktivnim muljemactive [`RktYv] – adj aktivanactive extraction system [`RktYv Yk`strRkGn `sYstAm] – n sistem

aktivne ekstrakcije (kontrolisano uklanjanje gasa ili procednihvoda iz deponije)

active venting (landfill gas) [`RktYv `ventYL] – n aktivna ventilacija,aktivna degazacija (deponijski gas)

actual site of disposal [`RkDOAl saYt Av dY`spAOzAl] – n stvarnomesto odlaganja

acute exposure [`AkjPt Yk`spAOHA] – n akutna izlo`enost, akutnoizlaganje

addition [A`dYGAn] – n dodavanjeadditional fuel [A`dYGAnAl fjOAl] – n dodatno gorivoadequate [`RdYkvAt] – adj adekvatan, primeren, odgovaraju}i,

prikladanadequately [`RdYkvAtli] – adv adekvatno, primereno, prikladno, na

odgovaraju}i na~inadministration [Ad`mYnY`streYGAn] – n uprava, administracija,

administriranjeadoption [A`dUpGAn] – n usvajanjeadsorption [A`dzIpGAn] – n adsorpcija, vezivanje supstance na

~vrstu povr{inuadulterate [A`dWltAreYt] – v unositi druge materijeadvance [A`dvQns] – v napredovati; adj napredanadvantage [A`dvQntYF] – n prednostadverse [`RdvSs] – adj negativan, nepovoljan, suprotanadverse effect [`RdvSs Y`fekt] – n negativan efekatadverse environmental effect [`RdvSs YnvaYrAn`mentAl Y`fekt] – n

negativan efekat po `ivotnu sredinuadvocate [`RdvAkeYt] – v zagovaratiaerated lagoon [eA`reYtYd lA`gPn] – n aerisana lagunaaeration [eA`reYGn] – n aeracija, izlaganje delovanju vazduha

action plan

10

aerobic [eA`rAObYk] – adj aerobanaerobic composting [eA`rAObYk `kUmpUstiL] – n aerobno

kompostiranje – metod kompostiranja organskog otpadakori{}enjem aerobnih bakterija (kojima je potreban kiseonik);zahteva se da otpad bude izlo`en vazduhu, bilo prevrtanjemotpada ili ubacivanjem vazduha kroz perforirane cevi

aerobic process [eA`rAObYk `prAOses] – n aerobni procesaerobic treatment [eA`rAObYk `trTtmAnt] – n aerobni tretman –

proces kojim mikroorganizmi razgra|uju slo`ena organskajedinjenja pomo}u kiseonika i koriste oslobo|enu energiju zareprodukciju i rast

aerosol [`eArAOsUl] – n aerosolaffect [A`fekt] – v uticati, {koditi, {tetitiaffordable [A`fIdAbAl] – adj koji mo`e da se plati, koji mo`e da se

priu{tiafter care period [`QftA keA `pYArYAd] – n period naknadnog

staranja, period naknadne brige (npr. period staranja poslezatvaranja deponije)

after care provision [`QftA keA prA`vYHAn] – n uslovi naknadnogstaranja

afterburner [`QftAbSnA] – n gorionik na komori za dogorevanje (u tehnologiji insineracije, gorionik postavljen tako da se dimnigasovi usmeravaju da prolaze kroz njegov plamen radi razgradnjeprodukata sagorevanja)

aftercare [`QftAkeA] – n naknadna briga, naknadno staranjeafteruse [`QftAjPs] – n naknadna upotrebaagency [`eYFAnsi] – n agencijaagreement [A`grTmAnt] – n sporazum, ugovoragricultural waste [RgrY`kWlDArAl weYst] – n poljoprivredni otpad –

otpad sa farmi koji uklju~uje i oticanje i izlu`ivanje pesticida i|ubriva; posledice erozije zemlji{ta i pra{ina od oranja; nepravilnoodlo`ene uginule `ivotinje i njihovi ekskreti; talog od useva iostaci

agriculture [RgrY`kWlDA] – n poljoprivredaagricultural pollution [RgrY`kWlDArAl pA`lPGAn] – n zaga|enje

izazvano aktivnostima u poljoprivrediair [eA] – n vazduhair emission limit value [eA Y`mYGAn `lYmYt `vRljP] – n grani~na

vrednost emisije u vazduh

air emission limit value

11

air pollution [eA pA`lPGAn] – n zaga|enje vazduhaair quality [eA `kwUlYtY] – n kvalitet vazduhaair quality standard [eA `kwUlYtY `stRndAd] – n standard kvaliteta

vazduhaair supply system [eA sA`plaY `sYstAm] – n sistem dovoda vazduhaairborne particulate matter [`eAbIn pQ`tYkjOlAt `mRtA] – n ~estica

koja se prenosi vazduhomalcalinity [RlkA`lYnYti] – n alkalitet aliphatic [RlY`fRtYk] – adj alifati~analkali [`RlkAlaY] – n alkalija, bazaalleviation [AlTvY`eYGn] – n ubla`avanje, olak{avanje, otklanjanjealternative fuel [Il`tSnAtYv fjOAl] – n alternativno gorivo alternative use [Il`tSnAtYv jPs] – n alternativna upotreba,

alernativno kori{}enjeamber list of waste [`RmbA lYst Av weYst] – n oker (`uta) lista otpadaambient environment [`RmbjAnt Ynv`aYrAnment] – n ambijentalna

`ivotna sredina, uslovi u okru`enjuambient methane concentration [`RmbjAnt `mTJeYn

kUnsAn`treYGn] – n koncentracija metana u okru`enjuambient standards [`RmbjAnt `stRndAdz] – n pl standardi za

imisiju; ambijentalni standardiamendment [A`mendmAnt] – n amandman, izmena i/ili dopuna

zakona ili dokumentaamount [A`maOnt] – n iznos, koli~inaamount of waste [A`maOnt Av weYst] – n koli~ina otpada anaerobic [,RneA`rAObYk] – adj anaerobni, bez prisustva kiseonika,

koji mo`e da opstane tamo gde nema kiseonikaanaerobic digestion [,RneA`rAObYk daY`FesDAn] – n anaerobna

digestija – metod tretmana koji ne zahteva prisustvo kiseonika;ovim metodom dobija se metan

anaerobic process [,RneA`rAObYk `prAOses] – n anaerobni procesanaerobic treatment system [,RneA`rAObYk `trTtmAnt sYstAm] – n

sistem anaerobnog tretmanaanalysis [A`nRlYsYs] – n analiza, analiziranje, ispitivanjeanalysis method [A`nRlYsYs `meJAd] – n metod analizeANC (acid neutralisation capacity) [`RsYd njPtrAlaY`zeYGn kA`pRsYti]

– n kapacitet neutralizacije kiselineanimal carcass [`RnYmAl `kQkAs] – n telo uginule `ivotinje

air pollution

12

animal waste [`RnYmAl weYst] – n otpad `ivotinjskog porekla, otpadod `ivotinja

annex [`Rneks] – n aneks, dodatak (uz osnovni dokument)annual [`RnjOAl] – adj godi{nji, koji se de{ava jednom godi{njeapplicant [`RplYkAnt] – n podnosilac zahteva (molbe)appraisal [A`preYzAl] – n ocena, procenaapproach [A`prAOD] – n pristup, prilazappropriate [A`prAOprYeYt] – adj primeren, odgovaraju}i, prikladan,

adekvatanappropriately [A`prAOprYeYtli] – adv primereno, odgovaraju}e,

prikladno, adekvatnoapproval [A`prPvAl] – n odobrenjeapprove [A`prPv] – v odobriti, odobravatiapproved site/facility [A`prPvd saYt / fA`sYlYti] – n odobrena lokacija

ili objekat – lokacija ili objekat za odlaganje opasnog otpada ilidrugih vrsta otpada za koje je nadle`ni organ dao odobrenje ilidozvolu za obavljanje aktivnosti

approximation [A,prUksY`meYGn] – n pribli`avanjeaquatic environment [A`kwRtYk Yn`vaYrAnment] – n vodena sredinaaqueous [`RkweAs] – n vodeni, hidrogeni – na bazi vodeaquifer [`RkwYfA] – n akvifer, podzemni vodonosni sloj stena, peska

ili {ljunka iz koga se mogu crpeti odre|ene koli~ine vodearbitration [QrbY` treYGAn] – n arbitra`aarea [`RArYA] – n povr{ina, oblast, podru~je, zonaarea under the national jurisdiction of a state [`RArYA `WndA KA

`nRGAnAl ,FOArYs`dYkGn Av A steYt] – n oblast pod nacionalnomjurisdikcijom neke dr`ave

arise [A`raYz] – v nastati, proizilaziti, dolaziti, poticatiaromatic [,RrA`mRtYk] – adj aromatskiarticle [`QtYkAl] – n ~lanartificial [,QtY`fYGAl] – adj ve{ta~kiasbestos [Rs`bestAs] – n azbestasbestos abatement [Rs`bestAs A`beYtmAnt] – n smanjenje azbesta

(postupci kontrole osloba|anja vlakna iz materijala koji sadr`eazbest u objektu ili njihovog potpunog uklanjanja)

ash [RG] – n pepeo, nesagorivi ~vrsti nusproizvodi procesa gorenjaash quench water [RG kwenD `wItA] – n voda za brzo hla|enje

pepela

ash quench water

13

ash residue [RG `rezYdjP] – n ostatak pepelaassociate [A`sAOGieYt] – v povezati, asocirati; n saradnik; adj prate}iaspect [`Rspekt] – n aspekt, gledi{te, strana, vid assess [A`sAs] – n proceniti, ocenitiassessment [A`sAsmAnt] – n procena, ocenaassign [A`saYn] – v dodeliti, zadu`iti, preneti, ustupitiassistance [A`sYstAns] – n pomo}attainment [A`teYnmAnt] – n dostignu}e, tekovina, postizanjeattention [A`tenGn] – n pa`nja attenuation [A`tenjPeYGn] – n smanjenje, razre|enje, raspr{enjeaudit [`Idit] – n revizija, provera – sistematsko proveravanje

relevantnih aspekata neke operacijeauthorization [,IJAraY`zeYGAn] – n ovla{}enjeauthorize [`IJAraYz] – v ovlastitiautoclave [`ItUkleYv] – n autoklavautoclaving [`ItUkleYvYL] – n obra|ivanje u autoklavuauto-flammable [`ItA `flRmAbAl] – adj samozapaljivautomatic system [,ItA`mRtYk `sYstAm] – n automatski sistemauxiliary burner [Ig`zYljAri `bSnA] – n pomo}ni gorionikavailability [,AveYlA`bYlYti] – n raspolo`ivostavailability factor [,AveYlA`bYlYti `fRktA] – n faktor raspolo`ivosti available [A`veYlAbAl] – adj raspolo`iv, dostupanavailable heat [A`veYlAbAl hTt] – n raspolo`iva toplotaaverage [`RvArYF] – adj prose~an; n prosek, srednja vrednostavoid [A`vVYd] – v izbegavatiawareness campaign [A`weAnAs kAmpeYn] – n kampanja za

podizanje svesti javnosti

Bback pack [bRk pRk] – n ranac, ruksakbackfill [`bRkfYl] – v zatrpati; n ispunabacklighting lamp [`bRklaYtYL lRmp] – n svetlo na zadnjem delu

vozila za signalizaciju kretanja unazadbag filter [`bRg `fYltA] – n vre}asti filtarbagged waste [`bRgAd weYst] – n otpad u vre}ama

ash residue

14

baghouse [`bRghaOs] – n ku}i{te vre}astog filtrabale [`beYl] – n bala, presovana i vezana kocka materijala; v baliratibaler [`beYlA] – n ma{ina za baliranjebaling [`beYlYL] – n baliranje ballistic separator [bA`lYstYk `sepAreYtA] – n ma{ina koja sortira

organsku od neorganske materije radi kompostiranjaban [bRn] – n slu`bena zabranabarrier [`bRrYA] – n barijera, preprekabase [beYs] – n baza, osnova, podlogaBasel ban [`bQzAl bRn] – n Bazelska zabrana – na drugom sastanku

Konferencije strana (COP – 2) u martu 1994. godine, strane su sesaglasile da odmah zabrane izvoz opasnog otpada koji jenamenjen kona~nom odlaganju iz zemalja ~lanica OECD-a uzemlje koje nisu ~lanice OECD-a; tako|e su se saglasile da do 31.decembra 1997. godine donesu zabranu izvoza otpada koji jenamenjen ponovnom iskori{}enju i recikla`i (Odluka II/12)

Basel convention [`bQzl kAn`venGAn] – n Bazelska konvencija –me|unarodni sporazum o kontroli prekograni~nog kretanjaopasnog otpada i njegovom odlaganju, sa~injen marta 1989.godine u Bazelu, [vajcarska, sa vi{e od 100 zemalja potpisnica

Basel protocol (Basel Protocol on Liability and Compensation forDamage Resulting from Traunsboundary Movements ofHazardous Wastes and Their Disposal) [`bQzl `prAOtAkUl] – nBazelski protokol o odgovornosti i nadoknadi {tete nastale usledprekograni~nih kretanja opasnih otpada i njihovog odlaganja

baseline scenario [`beYslaYn sY`nQrYAO] – n osnovni scenariobasic characterisation [`beYsYk ,kRrAktArY`zeYGn] – n osnovna

karakterizacijabatch [bRD] – n partija, {ar`a, lot, grupabatch leaching test [bRD `lTDYL test] – n {ar`ni test izlu`ivanja batch process [bRD `prAOses] – n {ar`ni procesBATNEEC (Best Available Technology Not Entailing Excessive

Costs) [best a`veYlAbl tek`nUlAFi nUt Yn`teYlYL Yk`sesYv kUsts] –n najbolja dostupna tehnologija koja ne zahteva prekomernetro{kove

battery/accumulator [`bRtAri / A`kju:mjAleYtA] – n baterija iliakumulator – izvor elektri~ne energije koja se proizvodi direktnimpretvaranjem hemijske energije, a sastoji se od jedne ili vi{eprimarnih baterija (koje ne mogu ponovo da se pune) ilisekundarnih }elija (koje mogu ponovo da se pune)

battery/accumulator

15

bearing capacity [`beArYL kA`pRsYti] – n nosivost bedrock [`bedrUk] – n osnovna stenabehaviour [bi`heYvjA] – n pona{anjebenchmark [`benDmQk] – n reperbentonite [`bentAnaYt] – n bentonitBest Available Control Technology [`best A`veYlAbAl kAn`trAOl

tek`nUlAFi] – n najbolja dostupna kontrolna tehnologija Best Available Technology [`best A`veYlAbAl tek`nUlAFi] – n

najbolja dostupna tehnologijaBest Management Practice [`best `mRnYFmAnt `prRktYs] – n

najbolja praksa upravljanja Best Practicable Environmental Option [`best `prRktYkAbl

Ynv`aYrAnmentAl `UpGAn] – n najbolja prakti~no izvodljiva opcijaza `ivotnu sredinu

Best Practicable Means [`best `prRktYkAbl mTnz] – n pl najboljaprakti~no upotrebljiva sredstva

best practice [best `prRktis] – n najbolja praksa – planska, odnosnooperativna praksa koja je najizvodljivija u pogledu tehni~kihmogu}nosti i politike; najisplativija, odr`iva, korisna po `ivotnusredinu i najvi{e uzima u obzir dru{tvene odnose karakteristi~neza odre|enu lokaciju

benthic organism [`benJYk `IgAnYzAm] – n benti~ki organizambeverage can [`bevArYF kRn] – n konzerva za pi}ebi-metal container [baY`metAl kAn`teYnA] – n kontejner sa

bimetalom bin [bYn] – n korpa za sme}e, prihvatni ko{bin liner [bYn `laYnA] – n kesa za korpu za sme}e, za{titna obloga za

prihvatni ko{binette [bY`net] – n mala, prenosiva kanta za sme}e bioaccumulation [,baYAOA`kjPmjA`leYGAn] – n bioakumulacija biochemical oxygen demand [,baYAO`kemYkAl `UksYFAn dY`mQnd]

– n biohemijska potro{nja kiseonika biochemistry [,baYAO`kemYstri] – n biohemijabiocide [`baYAOsaYd] – n biocid, materija kojom se uni{tavaju

odre|eni organizmibiodegradable [,baYAOdY`greYdAbl] – adj biorazgradljiv, biolo{ki

razgradljiv

bearing capacity

16

biodegradable material [,baYAOdY`greYdAbl mA`tYArYAl] – n biolo{kirazgradljiv, biorazgradljivi materijal – bilo koji organski materijalkoji mikroorganizmi mogu razgraditi na jednostavnija, stabilnijajedinjenja; ve}ina organskih otpada (npr. hrana, papir) biolo{ki surazgradljivi

biodegradable waste [,baYAOdY`greYdAbl weYst] – n biorazgradljivotpad – svaki otpad koji se mo`e podvr}i anaerobnom iliaerobnom raspadanju, kao {to su hrana i ba{tenski otpad, i papir ikarton

biodegradation [,baYAOdegrA`deYGn] – n biorazgradnjabiodiesel [,baYAO`dTzAl] – n biodizelbioenergy [,baYAO`enAFi] – n bioenergijabiofill [`baYAOfYl] – n biodeponija, deponija kao bioreaktorbiofuel [`baYAOfjPAl] – n biogorivobiogas [`baYAOgRs] – n biogas, gas nastao digestijom organskih

materijalabiogas production [`baYAOgRs prA`dWkGAn] – n proizvodnja biogasabiological treatment [,baiA`lUFYkAl `trTtmAnt] – n biolo{ki tretmanbiologically treated waste [,baiA`lUFYkli `trTtYd weYst] – n biolo{ki

tretiran otpadbiomass [,baiAmRs] – n biomasabiomethanisation [,baiAOmeJAnaY`zeYGn] – n biometanizacijabiomonitoring [,baiAO`mUnYtrYL] – n biomonitoring, pra}enje stanja

na osnovu promena na `ivim organizmima bioremediation [baiA,remedY`eYGn] – n bioremedijacija, proces

transformisanja toksi~nih jedinjenja u netoksi~ne kori{}enjemmikroorganizama

biosphere [`baiAsfYA] – n biosferabiosphere impact assessment [`baiAsfYA `YmpRkt A`sAsmAnt] – n

procena uticaja na biosferublinding [`blaYndYL] – n zaslepljuju}i, koji izaziva slepilobloom [blPm] – n cvetanje, cvatboiler [`bVYlA] – n kazan, kotao, bojlerboiler dust [`bVYlA dWst] – n pra{ina iz kotlovaborehole [`bIhAOl] – n bu{otinaborrow material [`bIrAO mA`tYArYAl] – n materijal iz pozajmi{tabottle bin [`bVtl bYn] – n kontejner za staklobottom ash [`bVtAm RG] – n pepeo sa dna

bottom ash

17

bottom liner [`bVtAm laYnA] – n obloga dna, podloga po dnubreakdown [`breYkdaOn] – n kvar; ra{~lanjivanje, analizabroad [`brAOd] – adj {irokbrownfield site [`brAOnfTld saYt] – n lokacija na kojoj ve} postoji

objekat, napu{ten objekatBTEX (benzene, toluene, ethylbenzene and xylenes) [`bitRks] –

benzen, toluen, etil-benzen i ksilenibuffer zone [`bWfA zAOn] – n tampon zonabuffering capacity (of a waste) [`bWfArYL kA`pRsYti] – n puferski

kapacitet (otpada)build [bYld] – v graditi, izgraditibuilding waste [`bYldYL weYst] – n gra|evinski otpadbulk density [bWlk `densYti] – n zapreminska (nasipna) gustina

zrnastog ili rastresitog materijalabulk transport [bWlk `trRnspIt] – n transport u rinfuzi, transport

bez ambala`e, transport rasutog teretabulking or mixing of waste [`bWlkYL I `mYksYL Av weYst] –

n ukrupnjavanje ili me{anje otpadabulky household waste [bWlki `haOshAOld weYst] – n kabasti otpad

iz doma}instvabulky waste [`bWlki weYst] – n kabasti otpad – veliki komadi ~vrstog

komunalnog otpada koji obuhvataju, izme|u ostalog, ku}neaparate, name{taj, velike automobilske delove, panjeve itd., kojise ne mogu prera|ivati uobi~ajenim metodama, primenljivim uokviru upravljanja otpadom

bulldozer [`bOldAOzA] – n buldo`erbumper [`bWmpA] – n amortizer, prigu{iva~, branikbund [bWnd] – n nasip, pregrada od inertnog materijala, koja

spre~ava bo~no pomeranje otpadaburner [`bSnA] – n gorionik burning [`bSnYL] – n gorenje, spaljivanjeby-product [`baYprUdWkt] – n nusproizvod, sporedni proizvod

bottom liner

18

Ccalcination [,kRlsY`neYGn] – n `arenje, kalcinisanjecalorific value [,kRlA`rYfYk `vRljP] – n kalori~na (toplotna) mo}calorimeter [,kRlA`rYmYtA] – n kalorimetarcancer [`kRnsA] – n rak, kancercapability [,keYpA`bYlAti] – n sposobnost capacitor [kA`pRsYtA] – n kondenzatorcapacity [kA`pRsYti] – n kapacitetcapacity building [kA`pRsYti `bYldYL] – n izgradnja, unapre|enje,

ja~anje kapaciteta – unapre|enje i ja~anje tehni~kih imenad`erskih sposobnosti i resursa u okviru organizacije

capacity installed [kA`pRsYti Yn`stIld] – n instalirani kapacitetcapacity of the landfill [kA`pRsYti Av KA `lRndfYl] – n kapacitet

deponijecapillary zone [kA`pYlAri zAOn] – n zona u kojoj va`e zakoni

kapilarnih pojavacapital cost [`kRpYtl kUst] – n kapitalni tro{kovi, investicioni

tro{kovicarbon dioxide [`kQbAn daY`UksaYd] – n ugljen-dioksidcarbon-nitrogen ratio [`kQbAn `̀naYtrAFAn `reYGYAO] – n odnos

ugljenik – azotcarcass [`kQkAs] – n telo uginule `ivotinje carcinogen [,kQsYnA`Fen] – adj kancerogencardboard [`kQdbId] – n kartoncarried out [`kRrYd,aOt] – adj izvr{en, obavljen, sprovedencarrier [`kRrYA] – n nosa~, prenosnik, transportno preduze}ecarry [`kRri] – v nositi, prenositi, prevoziticarry out [`kRrY aOt] – v izvr{iti, obaviti, sprovesticase [keYs] – n slu~aj, sanduk, gajbacase-by-case basis [keYs baY keYs `beYsYs] – n od slu~aja do slu~ajacase study [keYs `stWdi] – n studija slu~ajacatalyst [`kRtAlYst] – n katalizatorcatalytic combustion system [,kRtA`lYtYk kAm`bWsDAn `sYstAm] – n

sistem za kataliti~ko sagorevanjecatchment area [`kRDmAnt `RArYA] – n sliv reke; podru~je sa koga

se otpad sakuplja, odnosno otprema u postrojenja za tretman,transfer stanice ili deponije

catchment area

19

category of waste [`kRtYgAri Av weYst] – n kategorija otpadacause damage [kIz `dRmYF] – v prouzrokovati {tetucavity [`kRvAti] – n {upljinacell [sel] – n }elija, komora, odeljakcellulose [`seljOlAOs] – n celulozacellulose insulation [`seljOlAOs ,YnsjO`leYGn] – n izolacija od

celuloze cement kiln [sY`ment kYln] – n cementna pe}, pe} za kalcinacijucentrifugal dewatering of sludge [sen`trYfjOgl dY`wItArYL Av

slWF] – n centrifugalno uklanjanje vode iz muljacertain [`sStn] – n izvestan, siguran, odre|en, nekicertificate [sA`tYfYkAt] – n potvrda, sertifikat, uverenje, pisana

garancija, svedo~anstvochain [DeYn] – n lanaccharacteristics of waste [,kRrAktA`rYstYks Av weYst] – n pl

karakteristike otpadacharge [DQF] – n naboj, naelektrisanje; v puniti, naplatiti, teretiti,

zara~unati, tra`iti cenucharging chamber [`DQFYL `DeYmbA] – n komora za punjenje,

komora za doziranje charging hopper (feed hopper) [`DQFYL `hUpA / fTd hUpA] – n

levak za dodavanje, doziranjecheck [Dek] – v proveritichemical composition [`kemYkl ,kUmpA`zYGn] – n hemijski sastavchemical dechlorination [`kemYkl ,deklIraY`neYGn] – n hemijska

dehlorinacijachemical degradation [`kemYkl ,degrA`deYGn] – n hemijska

razgradnjachemical oxydation [`kemYkl ,UksY`deYGn] – n hemijska oksidacijachemical oxygen demand [`kemYkl `UksYFAn dY`mQnd] – n

hemijska potro{nja kiseonikachemical sludge [`kemYkl slWF] – n hemijski muljchemical treatment [`kemikl `trTtmAnt] – n hemijski tretman – bilo

koja od razli~itih vrsta tehnologija koje koriste hemikalije ili raznevrste hemijskih procesa za tretman otpada

chlorinated hydrocarbons [`klIrYneYtYd haYdrAO`kQbAnz] – n plhlorovani ugljovodonici

chlorine [`klIrTn] – n hlor

category of waste

20

chlorofluorocarbons (CFC`̀s) [klIrU,flPA`kQbAnz / sT ef sTz] –

n pl hlorofluorougljenicicircumstance [`sSkAmstAns] – n okolnostcivic amenity [`sYvYk A`mTnAti] – n centar za sakupljanje, mesto

odre|eno odlukom jedinice lokalne samouprave, na koje gra|anidonose uglavnom kabaste predmete kao {to su name{taj ielektri~ni aparati, ba{tenski otpad i reciklabilni materijal

civil liability [`sYvl ,laYA`bYlAti] – n gra|anska odgovornost,odgovornost za {tetu

clarify [`klRrYfaY] – v razjasniticlarity [`klRrYti] – n jasno}aclass of the landfill [klQs Av KA `lRndfYl] – n klasa deponijeclassification [,klQsYfY`keYGn] – n klasifikacijaclean [klTn] – adj ~istclean production [klTn prA`dWkGAn] – n ~ista proizvodnjaclean product [klTn `prOAdWkt] – n ~ist proizvod, proizvod

proizveden ~istom tehnologijomclean technology [klTn tek`nUlAFi] – n ~ista tehnologijacleaner production [`klTnA prA`dWkGAn] – n ~istija proizvodnja –

procesi projektovani tako da smanjuju otpad koji se generi{eproizvodnjom

cleaning [`klTnYL] – n ~i{}enjecleanser-degreaser [`klenzA dY`grTsA] – n sredstvo za ~i{}enje,

odma{}ivanjeclinical waste [`klYnYkl weYst] – n klini~ki otpadclinker [`klYLkA] – n klinkerclosed loop (recycling) [`klAOzd lPp / rY`saikliL] – n zatvorena petlja

(recikla`a), sistem gde se materijali neprestano recikliraju u istiproizvod (jedna staklena boca mo`e se reciklirati i proizvesti udrugu staklenu bocu)

closure [`klAOHA] – n zatvaranje – procedura koju mora da po{tujeoperater deponije kada deponija popuni zakonski kapacitet zaodlaganje otpada, {to obuhvata prestanak prijema i stavljanjezavr{ne prekrivke na lokaciju deponije, odnosno zatvaranjedeponije u skladu sa zahtevanom procedurom

closure procedure [`klAOHA prA`sTFA] – n procedura zatvaranjacoastal water [`kAOstAl `wItA] – n priobalne vodecoating [`kAOtYL] – n premaz, prevlaka, pokriva~, obloga

coating

21

co-combustion [kAO,kAm`bWsDAn] – n zajedni~ko sagorevanje, ko-sagorevanje – proces u kojem se osnovnom gorivu, ukonvencionalnom postrojenju, dodaje i sagoreva sekundarnogorivo (npr. otpad ili biomasa) u relativno malim koli~inama

code number [kAOd `nWmbA] – n broj {ifreco-disposal [kAO,dY`spAOzl] – n zajedni~ko odlaganje – odlaganje

razli~itih tipova otpada u jednoj zoni deponije co-disposed [kAO,dY`spAOzd] – adj zajedno odlagani (odlo`eni)co-generation [kAO,FenA`reYGn] – n zajedni~ko, istovremeno

generisanje, kogenerisanje – proizvodnja toplote i elektri~neenergije iz jednog postrojenja, iz istog izvora

co-incineration [kAO,YnsYnA`reieYGn] – n zajedni~ka insineracija,koinsineracija, zajedni~ko kontrolisano spaljivanje

co-incineration plant [kAO,YnsYnA`reieYGn plQnt] – n postrojenje zakoinsineraciju – stacionarno ili mobilno postrojenje ~ija je glavnasvrha generisanje energije ili proizvodnja materijalnih proizvoda,proizvoda koji koriste otpad kao primarno ili dodatno gorivo;postrojenje u kojem se otpad termi~ki obra|uje za potrebeodlaganja

collect [kA`lekt] – v sakupljaticollected municipal waste [kA`lektid mjP`nisipAl weYst] – n

sakupljeni komunalni otpadcollection [kA`lekGn] – n sakupljanje – prikupljanje, sortiranje,

odnosno me{anje otpada radi transporta; proces sakupljanja otpadaiz stambenih i poslovnih objekata ili mesta sakupljanja i utovar uvozila

collection centre [kA`lekGn `sentA] – n centar za sakupljanjecollection frequency [kA`lekGn `frTkwensi] – n u~estalost

sakupljanjacollection of waste [kA`lekGn Av weYst] – n sakupljanje otpadacollection system [kA`lekGn `sYstAm] – n sistem sakupljanjacollection timing [kA`lekGn `taYmYL] – n odre|ivanje vremena

sakupljanjacollection vehicle [kA`lekGn `vTAkl] – n vozilo za sakupljanje collector [kA`lektA] – n lice koje sakuplja otpadcombined [kAm`baYnd] – adj kombinovanicombined heat and power (CHP or cogeneration) [kAm`baYnd hTt

And paOA] – n kombinovano generisanje toplote i elektri~neenergije

co-combustion

22

combustible [kAm`bWstAbl] – adj sagorljiv, koji mo`e da sagorevacombustible liquid waste [kAm`bWstAbl `lYkwYd weYst] – n

sagorljivi te~ni otpad combustible waste [kAm`bWstAbl weYst] – n sagorljivi otpad combustibles [kAm`bWstAblAz] – n pl materije koje sagorevaju combustion [kAm`bWsDAn] – n sagorevanje – odnosi se na

kontrolisano spaljivanje (otpada), gde toplota dovodi do hemijskepromene organskih jedinjenja, pretvaraju}i ih u stabilnaneorganska kao {to su ugljen-dioksid i voda

combustion air [kAm`bWsDAn eA] – n vazduh koji je potreban zasagorevanje

combustion chamber [kAm`bWsDAn `DeYmbA] – n komora zasagorevanje

combustion efficiency [kAm`bWsDAn Y`fYGAnsi] – n efikasnostsagorevanja

combustion gases [kAm`bWsDAn `gRsYz] – n pl gasovi sagorevanja,dimni gasovi

combustion products [kAm`bWsDAn prUdWkts] – n pl produktisagorevanja

commercial waste [kA`mSGl weYst] – n komercijalni otpad – otpadnastao u ustanovama koje se u celini ili delimi~no bavetrgovinom, uslugama, kancelarijskim poslovima, sportom,rekreacijom ili zabavom; ovde ne spada otpad iz doma}instava iindustrijski otpad

commercially dry sludge [kA`mSGAli draY slWF] – n komercijalnisuvi mulj

commingled [kU`mYLgld] – adj kombinovan, me{an, me{ovit commingled recyclables [kU`mYLgld ,rT`saiklblAz] – n pl

kombinovani, me{oviti materijali koji se mogu reciklirati commingled waste [kU`mYLgld weYst] – n kombinovani, me{ani

otpad – pome{ane vrste otpada za recikliranje koje se zajednosakupljaju po{to se odvoje od izme{anog komunalnog otpada

comminution [kUmY`njPGn] – n drobljenje – mehani~ko se~enje ilispra{ivanje otpada

commission [kA`mYGn] – n komisija, odbor, provizijacommissioning test [kA`mYGnYL test] – n probni radcommittee [kA`mYtY] – n komitet, odbor, radno telocommon position [`kUmAn `pUzYGn] – n zajedni~ki stav

common position

23

common strategy [`kUmAn `strRtAFi] – n zajedni~ka strategijacommunal collection [`kUmjOnl kA`lekGn] – n sakupljanje u

lokalnim zajednicamacommunication [kA,mjPnY`keYGn] – n saop{tenjecommunity [kA`mjPnAti] – n zajednicacommunity composting [kA`mjPnAti `kUmpUstiL] – n

kompostiranje na nivou lokalne zajednice compacting [kAm`pRktYL] – n kompaktiranje, presovanje, sabijanjecompacting ratio [kAm`pRktYL `reYGYAO] – n koeficijent

kompaktiranjacompaction system [kAm`pRkGn `sYstAm] – n sistem kompaktiranjacompactor vehicle [kAm`pRktA `vTAkl] – n kompaktor, vozilo za

sabijanje compatibility [kAm,pRtA`bYlAti] – n kompatibilnostcompatible [kAm`pRtAbl] – adj kompatibilan, koji se uklapa sa

drugimcompensation [,kUmpen`seYGn] – n naknada, kompenzacijacompensation for damage [,kUmpen`seYGn fI `dRmYF] – n

naknada za pretrpljenu {tetucompetent authority [`kUmpYtAnt I`JUrAti] – n nadle`ni organcompetition [,kAmpY`tYGn] – n konkurencijacompetitive [kAm`petAtYv] – adj konkurentancompletion [kAm`plTGn] – n zavr{etak, kompletiranjecompliance [kAm`plaYAns] – n po{tovanje, pridr`avanje (propisa,

standarda), usagla{enost sa (propisima, standardima)compliance testing [kAm`plaYAns `testYL] – n provera usagla{enosti

(sa propisima, standardima)component [kAm`pAOnAnt] – n komponentacomposite lining [`kUmpAzYt `laYnYL] – n kompozitna oblogacomposite packaging [`kUmpAzYt `pRkYFYL] – n kompozitna

ambala`acomposition [,kUmpA`zYGn] – n sastavcompost [`kUmpUst] – n kompost – relativno stabilan humusni

materijal koji se proizvodi procesom kompostiranja dela otpadapodlo`nog truljenju, pri ~emu bakterije u zemlji{tu koje se sa njimme{a, razgradnjom pretvaraju tu me{avinu u organsko |ubrivo

composter [`kUmpUstA] – n komposter, zatvoreni sud zakompostiranje

common strategy

24

composting [`kUmpUstiL] – n kompostiranje – kontrolisana biolo{karazgradnja dela otpada podlo`nog truljenju u prisustvu vazduha dabi se formirao materijal nalik na humus

compression mechanism (Waste Collection Vehicle) [kAm`preGn`mekAnYzAm] – n mehanizam za kompresiju (vozilo zasakupljanje otpada)

compromise [`kUmprAmaYz] – n kompromis concentration [,kUnsAn`treYGn] – n koncentracijaconcession [kAn`sAGn] – n koncesija, ustupakconcession contract [kAn`sAGn `kUntrRkt] – n ugovor o koncesiji –

odnosi se na koncesiju koju dodeljuje nadle`ni organ privatnompreduze}u na osnovu konkursa da projektuje, izgradi i radi (engl.DBO) postrojenje za tretman i odlaganje ~vrstog komunalnogotpada; varijacije obuhvataju izgradnju, vlasni{tvo i rad (engl.BOO) kada finansijska sredstva obezbe|uje privatni sektor,odnosno izgradnju, vlasni{tvo i prenos (engl. BOT) kada sedogovorenog datuma vlasni{tvo prenosi na nadle`ni organ

conclusion [kAn`klPHn] – n zaklju~akcondition [kAn`dYGAn] – n stanje, uslovconditioner for soil [kAn`dYGAn fI sVYl] – n sredstvo za

kondicioniranje zemlji{taconditioning [kAn`dYGAnYL] – n kondicioniranje conductivity [,kUndWk`tYvAti] – n provodljivostconfined aquifer [kAn`faYnd `RkwYfA] – n zatvorena izdan,

vodonosni sloj ograni~en izme|u dva nepropusna slojaconformity [kAn`fImAti] – n uskla|enost, saglasnostconsent [kAn`sent] – n saglasnost, pristanak; v pristati, odobriti,

privoleti seconsequence [`kUnsYkwAns] – n posledica, ishodconservation [,kUnsA`veiGn] – n o~uvanje – ~uvanje i obnavljanje,

kada je to mogu}e, ljudskih i prirodnih resursa; kori{}enje, za{titai unapre|enje prirodnih resursa prema na~elima koja }e obezbeditinjihovu najve}u ekonomsku i dru{tvenu korist

consider [kAn`sYdA] – v razmatraticonsignee [,kUnsaY`nT] – n primalac robeconsignment note [kAn`saYnmAnt nAOt] – n tovarni listconsistent [kAn`sYstAnt] – adj dosledan, konzistentanconstraint [kAn`streYnt] – n ograni~enje

constraint

25

construction [`kUnstrAkGn] – n izgradnjaconstruction and demolition [,kUnstrAkGn Rnd ,demA`liGn] – n

gradnja i ru{enjeconstruction and demolition debris [,kUnstrAkGn Rnd ,demA`liGn

`deYbrY] – n {ut od izgradnje i ru{enja construction and demolition waste [,kUnstrAkGn Rnd ,demA`liGn

weYst] – n gra|evinski otpad i otpad od ru{enja – otpad kojipoti~e od kori{}enja gra|evinskih materijala; materijal, panjevi i{ut koji poti~u od izgradnje, rekonstrukcije, popravke i ru{enjaku}a, poslovnih zgrada i drugih objekata, trotoara i kolovoznihkonstrukcija; karakter ovog ~vrstog komunalnog otpada zavisi odresursa koji su kori{}eni u datom regionu za potrebe gradnje

consultation [,kUnsAl`teYGn] – n konsultacija, davanje stru~nogmi{ljenja

consumer [kAn`sjPmA] – n potro{a~consumer equipment [kAn`sjPmA Y`kwYpmAnt] – n oprema za

{iroku potro{njuconsumer information [kAn`sjPmA ,YnfA`meYGAn] – n informisanje

potro{a~aconsumption [kAn`sWmpGn] – n potro{njacontain [kAn`teYn] – v sadr`ati, dr`ati, spre~iti dalje {irenje

(pove}anje)container [kAn`teYnA] – n kontejner, rezervoar, posuda, sudcontainer system [kAn`teYnA `sYstAm] – n sistem posuda (kontejnera)containing [kAn`teYnYL] – adj koji sadr`icontainment [kAn`teYnmAnt] – n ograni~avanje, spre~avanje {irenja

ili razno{enjacontainment building [kAn`teYnmAnt `bYldYL] – n objekat za

spre~avanje razno{enjacontaminated land [kAn`tRmineitYd lRnd] – n kontaminirano

zemlji{tecontaminated land clean-up technologies [kAn`tRmineitYd lRnd

,klTn`Wp tek`nUlAFiz] – n pl tehnologije za ~i{}enjekontaminiranog zemlji{ta

contaminated materials [kAn`tRmineitYd mA`tYArYAlz] – n plkontaminirani materijali

contaminated water [kAn`tRmineitYd `wItA] – n kontaminiranavoda

construction

26

contaminated (with) [kAn`tRmineitYd wYK] – adj kontaminiran(ne~im)

contamination [kAn,tRmi`neiGn] – n kontaminacija – uno{enje uvodu, vazduh ili zemlji{te mikroorganizama, hemikalija, otrovnihmaterija, otpada ili otpadnih voda u koncentracijama koje tajmedij ~ine nepodesnim za narednu namenu; isto va`i za povr{ine iobjekte ili zgrade, i razne proizvode koji se koriste udoma}instvima ili poljoprivredi

contingency [kAn`tYnFAnsi] – n slu~ajnost, eventualnost, slu~aj,nepredvidljiva okolnost

contingency plan [kAn`tYnFAnsi plRn] – n plan za vanrednesituacije

continuous emission monitoring system [kAn`tYnjOas e`mYGAn`mUnYtrYL `sYstAm] – n sistem kontinualnog monitoringa emisije –sistem koji direktno i neprestano meri jednu ili vi{e zaga|uju}ihmaterija na izvoru

continuous measurement [kAn`tYnjOas `meHAmAnt] – n stalno,neprestano, kontinualno merenje

contract [`kUntrRkt] – n (pisani) ugovor; v ugovoriticontract management [`kUntrRkt `mRnYFmAnt] – n upravljanje

ugovorimacontractor [`kUntrRktA] – n izvo|a~ radova, preduzima~, ugovara~contrary [`kUntrAri] – n neodgovaraju}i materijalcontravene [,kUntrA`vTn] – v kr{iti (zakon), biti u suprotnosti contribute [kAn`trYbjPt] – v doprineticontributory fault [kAn`trYbjPtAri fIlt] – n zajedni~ka gre{ka,

podeljena gre{ka (kod nehata)control instrument [kAn`trAOl `YnstrOmAnt] – n kontrolni instrumentcontrolled closure [kAn`trAOld `klAOHA] – n kontrolisano zatvaranjecontrolled dump [kAn`trAOld `dWmp] – n kontrolisano smetli{te –

planirana deponija koja u izvesnoj meri obuhvata neke odlikesanitarne deponije: lociranje vezano za hidrogeolo{ku pogodnost,ravnanje, sabijanje u nekim slu~ajevima, kontrolu procednih voda,delimi~no upravljanje gasom, redovno (ali obi~no ne dnevno)pokrivanje, kontrolu pristupa, osnovnu evidenciju i kontrolisanosakupljanje otpada

controlled waste [kAn`trAOld weYst] – n kontrolisani otpad

controlled waste

27

convention [kAn`venGn] – n konvencijaconversion [kAn`vSHn] – n konverzijaconviction [kAn`vYkGn] – n uverenje, osuda, osu|uju}a presudacooperation [kAO,UpA`reYGn] – n saradnjacore [kI] – n jezgro; adj osnovnicorrective [kA`rektYv] – adj korektivancorresponding [kUrAs`pIndYL] – adj odgovaraju}i, prikladancorrosion [kA`rAOHn] – n korozijacorrosive [kA`rAOsYv] – adj korozivancorrosive waste [kA`rAOsYv weYst] – n korozivni otpadcorrosives [kA`rAOsYvz] – n pl korozivne materijecorrugated paper [`kUrOgeYtYd `peYpA] – n talasasti papirCost Benefit Analysis [kUst `benYfYt A`nRlYsYs] – n analiza

isplativosticost recovery [kUst rY`kWvAri] – n nadoknada, povrat tro{kovacouncil [`kaOnsl] – n savet, odborcover material [`kWvA mA`tYArYAl] – n materijal za pokrivanje,

prekrivanjecover [`kWvA] – n pokriva~, prekriva~, pokri}e; v pokriti, prekriti cradle-to-grave [kreYdl tA greYv] – n od kolevke do groba, period

koji se odnosi na po~etak nastanka opasnog otpada do njegovogkrajnjeg odlaganja

criterion [kraY`tYArYAn] (pl criteria [kraY`tYArYA]) – n kriterijumcritical load [`krYtYkl lAOd] – n kriti~no optere}enjecritical parameters (key variables) [`krYtYkl pA`rRmYtAz / kT

veArYAblz] – n pl parametri od kriti~ne va`nosti (klju~nepromenljive)

cross-compliance [krUs kAm`plaYAns] – n me|usobno usagla{avanje,uskla|ivanje (propisa)

crossed-out [`krUst,aOt] – adj precrtancrumb rubber [krWm `rWbA] – n komadi}i gume, guma ise~ena u

trake ili samlevena gumacrusher [`krWGA] – n drobilica crustacean [krW`steYGjAn] – n ljuskarcumulative aspect [`kjPmjOlAtYv `Rspekt] – n kumulativni aspektcurrent [`kWrAnt] – n teku}i, va`e}icyclone dust separator [`saYklAOn dWst `sepAreYtA] – n ciklonski

separator ~vrstih ~estica

convention

28

Ddaily average value [`deYli `RvArYF `vRljP] – n dnevna prose~na

vrednostdaily cover [`deYli `kWvA] – n dnevno prekrivanje, dnevna prekrivkadaily cover material [`deYli `kWvA mA`tYArYAl] – n dnevni pokrivni

(prekrivni) materijal damage [`dRmYF] – n {tetadangerous [`deYnFArAs] – adj opasandangerous substance [`deYnFArAs `sWbstAns] – n opasna materijadangerous waste [`deYnFArAs weYst] – n opasan otpaddate of delivery [deYt Av delYvAri] – n datum isporukeday cell [deY sel] – n dnevna }elija, odeljak (koji se puni u jednom

danu na deponiji)debris [`deYbrY] – n kr{, otpaci, {utdecibel [`desYbAl] – n decibeldecision [dY`sYHn] – n odlukadeclaration [,deklA`reYGn] – n izjavadecomposition [,dTkUmpA`zYGn] – n razlaganje, razgra|ivanjedecontaminated PCB equipment [,dTkAn`tRmYneYtYd pT sT bT

Y`kwYpmAnt] – n dekontaminirana oprema koja sadr`i PCBdecontamination [`dTkAn,tRmY`neYGn] – n dekontaminacijadedicated [`dedikeYtYd] – adj namenski dedusting [dY`dWstYL] – n otpra{ivanjedeep [dTp] – adj dubokdeep injection [dTp Yn`FekGn] – n ubrizgavanje u podzemljedeep storage [dTp `stIrYF] – n skladi{tenje po dubini, podzemna

skladi{tadeep well injection [dTp wel Yn`FekGn] – n ubrizgavanje u bu{otinedefensive [dY`fensYv] – adj odbrambenideferred [dY`fSd] – adj odlo`endefoliation [,dTfAOlY`eYGn] – n defolijacija, gubitak li{}adeforestation [dT,fUrY`steYGn] – n deforestacija, nestajanje {umadegradable [dY`greYdAbl] – adj razgradljivdegradation [,degrA`deYGn] – n degradacijadegree [dY`grT] – n stependelay [dY`leY] – n odlaganje; v odlo`iti

delay

29

delivery [dY`lYvAri] – n isporuka, napajanjedemolished construction [dY`mUlYGt ,kUnstrAkn] – n sru{eni objekatdemolition waste [,demA`liGn weYst] – n otpad od ru{enjadenitrification [dY,naY`trYfYkeYGn] – n denitrifikacijadensified refuse – derived fuel [`densYfaYd `refjPs dY`raYvd `fjPAl]

– n zgusnuto gorivo dobijeno iz otpadadensity [`densYti] – n gustinadepend [dY`pend] – v zavisitidepletion [dY`plTGn] – n ispra`njenje, iscrpljenje, osiroma{enje,

smanjenjedeposit [dY`pUzYt] – n talog, nanos, naslaga, nalazi{te, depozit,

polaganje; v deponovati, naneti, natalo`itideposit into or onto land (e.g., landfill, etc.) [dY`pUzYt YntA I UntA

`lRnd] – n odlaganje u ili na zemlju (npr. deponija itd.)deposit system [dY`pUzYt `sYstAm] – n sistem polaganja, sistem

deponovanja deposit-refund [dY`pUzYt `rTfWnd] – n kaucijadepth [depJ] – n dubinaderelict [`derYlYkt] – adj zaga|eno, zatrovano zemlji{tedermal [dSml] – adj ko`niderogation [,derAO`geYGn] – n derogacija, izbegavanje,

ograni~avanje dejstvadesalinization [dY,sRlYnaY`zeYGn] – n odsoljavanje, desalinizacija,

smanjenje koncentracije soli (u vodi ili zemlji{tu)describe [dY`skraYb] – v opisatidescriptive information [dYskrYptYv ,YnfA`meYGAn] – n opisna

informacijadesign [dY`zaYn] – n projekat, dizajndesigned [dY`zaYnd] – adj projektovan, dizajnirandestination [,destY`neYGn] – n odredi{tedestined [`destYnd] – adj upu}en negde, namenjen nekom mestudestroy [dY`strVY] – v uni{titi, razoritidestruction [dY`strWkGn] – n uni{tenje, razaranjedesulphurisation [dY,sWlfAraY`zeYGn] – n odsumporavanje, uklanjanje

sumpora ili njegovih jedinjenja iz ne~egadetailed inventory [dT`teYld `YnvAntri] – n detaljan popisdetection [dY`tekGn] – n otkrivanje, pronala`enje, detektovanjedetermine [dY`tSmYn] – v odrediti, odlu~iti, utvrditi, ustanoviti

delivery

30

detoxification [dY,tUksYfY`keYGn] – n detoksifikacija, procesuklanjanja {tetnih materija ili otrova iz ne~ega

developed [dY`velApt] – adj razvijendevelopment [dY`velApmAnt] – n razvojdevice [dY`vaYs] – n naprava, ure|ajdewatering [dY`wItArYL] – n uklanjanje vode, odvodnjavanjediatomic [`daYAtAmYk] – adj dvoatomski, dvovalentan, dvobaznidiffusion [dY`fjPHn] – n difuzija, {irenje, raspr{ivanje digested sludge [daY`FestYd slWF] – n digestirani mulj digestion [daY`FesDAn] – n digestija, varenjedilution of mixture [daY`lPGn Av mYksDA] – n razbla`ivanje

me{avinedioxin [dai`Uksin] – n dioksin – bilo koje iz porodice jedinjenja koja

su poznata u hemiji kao dibenzo-p-dioksinidirect charge [dY`rekt DQF] – n direktna naknada direct reuse [dY`rekt rY`jPs] – n direktna ponovna upotrebadirective [dY`rektYv] – n direktivadisassembly [dYs,A`sembli] – n rasklapanje, rastavljanjedisaster [dY`zQstA] – n katastrofa, velika nesre}a, nepogodadischarge [dYs`DQF] – v ispustiti, isprazniti, rasteretiti, olak{ati

ispu{tanje; n pra`njenje, istovardisclosure [dYs`klAOHA] – n otkrivanje, objavljivanje,

obelodanjivanje, odavanje dismantling [dYs`mQntlYL] – n rasklapanjedispatch [dY`spRD] – n otpremadispense [dY`spens] – v deliti, pru`ati, davati, odmeriti, izdati, biti

bez, u~initi suvi{nim dispersion [dYs`pSHn] – n raspr{ivanje, disperzija, rasipanje,

rasejavanjedisposable [dY`spAOzAbl] – adj koji se mo`e odlo`iti, koji se baca,

koji je na raspolaganjudisposal [dY`spAOzl] – n odlaganje – istovarivanje, polaganje,

ubrizgavanje, bacanje, izlivanje ili stavljanje bilo kog ~vrstog iliopasnog otpada na ili u zemlju ili vodu

disposal authority [dY`spAOzl I`JUrAti] – n organ za zbrinjavanjeotpada

disposal capabilities [dY`spAOzl ,keYpA`bYlAtYz] – n mogu}nostiodlaganja

disposal capabilities

31

disposal capacity [dY`spAOzl kA`pRsYti] – n kapacitet za odlaganjedisposal facility [dY`spAOzl fA`sYlYti] – n postrojenje za odlaganjedisposal licence [dY`spAOzl `laYsAns] – n dozvola za odlaganje otpadadisposal methods of waste [dY`spAOzl `meJAds Av weYst] – n pl

na~ini odlaganja otpadadisposal of equipment [dY`spAOzl Av Y`kwYpmAnt] – n odlaganje

opremedisposal operation [dY`spAOzl ,UpA`reYGn] – n poslovi odlaganjadisposed [dY`spAOzd] – adj odlo`endisposed of [dY`spAOzd Av] – adj odba~en, re{endisposer [dY`spAOzA] – n onaj koji odla`e, bacadissolved organic carbon [dY`zUlvd I`gRnYk `kQbAn] – n rastvoreni

organski ugljenikdistance [`dYstAns] – n udaljenostdistillation [,dYstY`leYGn] – n destilacijadistort [dY`stIt] – v iskriviti, izobli~itidistortion [dY`stIGn] – n iskrivljenost, distorzija, izobli~enjedistributor [dY`strYbju:tA] – n distributerdistrict [`dYstrYkt] – n okrug, srez, podru~je, regiondistrict heating [`dYstrYkt hTtYL] – n centralno grejanjedisturbance [dY`stSbAns] – n ometanjedomestic refuse [`dUmAstYk `refjPs] – n ku}no sme}edomestic waste [`dUmestYk weYst] – n ku}ni otpad, otpad iz

doma}instvadonor [`dAOnA] – n donator, darodavac, davalacdowndraught [,daOn`drQft] – n silazno strujanjeDPSIR [dT pT es aY Q] – n kauzalni okvir za opisivanje interakcija

izme|u dru{tva i `ivotne sredine koji je usvojila Evropskaagencija za `ivotnu sredinu: pokreta~i, pritisci, stanja, uticaji,reakcije (pro{ireni PSR – pritisci, stanja, reakcije – model koji jerazvio OECD)

draft [drQft] – n nacrtdrainage [`dreYnYF] – n isu{ivanje, odvo|enje vode, drena`adrainage layer [`dreYnYF `leYA] – n drena`ni slojdrainage sludge [`dreYnYF slWF] – n drena`ni muljdredged soil [`dreFd sVYl] – n bagerovana zemlja, iskopana zemljadredging [`dreFYL] – n bagerovanjedrip [`drYp] – v kapljati

disposal capacity

32

drop-off [`drUpUf] – n dostava, metod sakupljanja reciklabilnihmaterijala tako {to ih pojedinci donose na odre|eno zbirno mesto

drop-off centre [`drUpUf `sentA] – n dostavni centardrought [draOt] – n su{adrum [drWm] – n bubanj, kontejner ili bure, obi~no od mekog ~elika

ili plastike, u koje se skladi{ti otpaddry gas [draY gRs] – n suvi gas drying [draYYL] – n su{enjedrying gas [draYYL gRs] – n gas za su{enjedue diligence [djP `dYlYFAns] – n sveobuhvatna analiza stanjadump [`dWmp] – n smetli{te – lokacija koja se koristi za odlaganje

otpada bez upravljanja, odnosno bez ekolo{ke kontroledumping [`dWmpYL] – n bacanje, istovarivanjedust [dWst] – n pra{inadustbin [`dWstbYn] – n korpa za otpadduty of care [djPti Av keA] – n zakonska obaveza staranja o otpadu dynamic flow system [daY`nRmYk flAO `sYstAm] – n dinami~ki

sistem strujanja (podzemne vode)

E

earthworks [`SJwSks] - n zemljani radoviecological risk assessment [,Y`kA`lUFYkl rYsk A`sAsmAnt] - n

procena ekolo{kog rizikaecology [T`kUlAFi] - n ekologijaecosystem [TkAO`sYstAm] - n ekosistem, interaktivni sistem biolo{ke

zajednice i njene ne`ive `ivotne sredineecotoxic [TkAO`tUksYk] - n ekotoksi~anecotoxicological properties [,TkAOtUksYkAlIFikAl `prUpAtYz] - n

ekotoksikolo{ka svojstvaeffective porosity [Y`fektYv pI`rUsAti] - n efektivna poroznost efficiency [Y`fYGAnsi] - n efikasnost, sposobnost delovanjaefficient management [Y`fYGAnt `mRnYFmAnt] - n efikasno

upravljanjeeffluent [`eflOAnt] - n efluent, otpadna voda, te~nost koja se izbacuje

u spoljnu sredinu; adj koji oti~e, isti~e

effluent

33

effluent stream [`eflOAnt strTm] – n recipijent ispu{tenih otpadnihvoda

efflux velocity [eflWks vY`lUsAti] – n brzina ispu{tanjaeffort [`efAt] – n naporelectrical and electronic equipment [e`lektrYkAl And elek`trUnYk

i`kwipmAnt] – n elektri~na i elektronska oprema – oprema ~ijiispravan rad zavisi od elektri~ne struje ili elektromagnetnog poljai oprema za generisanje, transfer i merenje takve struje i polja,projektovana za upotrebu pod naponom koji ne prema{uje 1.000V za naizmeni~nu struju i 1.500 V za jednosmernu struju

electrical and electronic tool [e`lektrYkAl And elek`trUnYk tPl] – nelektri~ni i elektronski aparat

electrical conductivity [Y`lektrYkAl ,kUndWk`tYvAti] – n elektri~naprovodljivost

electrolysis [,Ylek`trUlYsYs] – n elektrolizaelectronic [elek`trUnYk] – adj elektronskielectronic media [elek`trUnYk `mTdjA] – n pl elektronski medijielectronic scrap [elek`trUnYk `skrRp] – n otpaci od elektronikeelectrostatic precipitation [Y,lektrAO`stRtYk prY,sYpY`teYGn] – n

elektrostati~ko talo`enjeeletrostatic precipitator [Y,lektrAO`stRtYk prY,sYpY`teYtA] – n

elektrostati~ki talo`nik embossed [Ym`bUst] – adj ugraviranemergency [Y`mSFAnsi] – n opasnost, vanredno stanje, nu`da, hitan

slu~aj, iznenadan doga|ajemergency response [Y`mSFAnsi rY`spUns] – n reagovanje u hitnom

slu~ajuemission [Y`miGn] – n emisija – direktno ili indirektno ispu{tanje

materija, vibracija, toplote ili buke iz individualnih ili difuznihizvora u postrojenju u vazduh, vodu ili zemlji{te

emission limit value [Y`mYGAn `lYmYt `vRljP] – n grani~na vrednostemisije – masa, izra`ena u vidu odre|enih specifi~nih parametara,koncentracija i/ili nivo emisije, koji ne sme da se prekora~i tokomjednog ili vi{e perioda

emission source [Y`miGn sIs] – n izvor emisijeemission standards [Y`miGn `stRndAds] – n pl standardi (norme) za

emisijuenable [Y`neYbl] – v omogu}iti

effluent stream

34

enact [Y`nRkt] – v doneti (zakon), ozakoniti, propisati, odreditiencapsulated [Yn`kRpsjP,leYtYd] – adj (hermeti~ki) zatvorenencounter [Yn`kaOntA] – v sresti se, nai}i naencourage [Yn`kWrYF] – v podsticati, podsta}iend of pipe technology [end Av paYp tek`nUlAFi] – n „tehnologija

na kraju cevi“ – re{avanje problema `ivotne sredine na krajuprocesa

end of useful life [end Av `jPsfAl laYf] – n kraj korisnog upotrebnogveka

endanger [Yn`deYnFA] – v ugroziti, dovesti u opasnostend-of-life tyres [end Av laYf taYAz] – n pl gume na kraju upotrebnog

veka end-of-life vehicle [end Av laYf `vTAkl] – n vozilo na kraju

upotrebnog veka, istro{eno vozilo – vozilo koje je otpadenergy from waste [`enerFi frAm weYst] – n energija iz otpadaenergy purpose [`enerFi `pSpAs] – n energetska svrhaenergy recovery [`enerFi rY`kWvAri] – n ponovno iskori{}enje u

vidu energijeenergycrops [`enerFikrUps] – n pl energokulture, specijalno

uzgajanje ili proizvodnja biomase za proizvodnju energijeenforceability [Yn`fIsY`bYlAti] – n pravosna`nost, mogu}nost

sprovo|enjaengraved sign [Yn`greYvd saYn] – n utisnut znakenhance [Yn`hQns] – v oja~atienough [Y`nWf] – adv dovoljnoensure [Yn`GOA] – v osigurati, obezbeditientrepreneurial [,UntrAprA`nSrYAl] – adj preduzetni~kientry [`entri] – n ulazak, unos, upisenvironment [Yn`vaYrAnment] – n `ivotna sredinaenvironmental assessment [YnvaYrAn`mentAl A`sesmAnt] – n

procena `ivotne sredineenvironmental audit [YnvaYrAn`mentAl `Idit] – n revizija stanja

`ivotne sredine, nezavisna procena teku}eg stanja u vezi sapo{tovanjem va`e}ih uslova ili politika `ivotne sredine, prakse ikontrole po{tovanja zahteva vezanih za `ivotnu sredinu

environmental impact [YnvaYrAn`mentAl `YmpRkt] – n uticaj na`ivotnu sredinu

environmental impact

35

environmental impact assessment [YnvaYrAn`mentAl `YmpRktA`sesmAnt] – n procena uticaja na `ivotnu sredinu – procenaobavljena tako da se predvidi uticaj neke aktivnosti ili projekta na`ivotnu sredinu i zdravlje i dobrobit ljudi

environmental monitoring [YnvaYrAn`mentAl `mUnYtrYL] – nmonitoring `ivotne sredine, pra}enje stanja `ivotne sredine

environmental risk assesment [YnvaYrAn`mentAl risk A`sesmAnt] –

n procena rizika po `ivotnu sredinu – procena me|usobnihdejstava faktora, ljudi i resursa `ivotne sredine; sastoji se odprocene rizika po zdravlje ljudi i procene rizika po `ivotnusredinu; ocena verovatno}e i veli~ine mogu}e {tete od materijakoje kontaminiraju `ivotnu sredinu

environmentally [YnvaYrAn`mentAli] – adj koji se odnosi na `ivotnusredinu

environmentally friendly [YnvaYrAn`mentAli `frendli] – adj koji nije{tetan za `ivotnu sredinu

environmentally preferable [Ynv`aYrAnmentAli `prefArAbl] – adjpovoljniji, po`eljniji za `ivotnu sredinu

environmentally sound [YnvaYrAn`mentAli saOnd] – adj dobar,valjan za `ivotnu sredinu

environmentally sound low-waste technology [YnvaYrAn`mentAlisaOnd lAO weYst tek`nUlAFi] – n tehnologije iz kojih nastajemala koli~ina otpada i koje su dobre za `ivotnu sredinu

environmentally sound manner [YnvaYrAn`mentAli saOnd `mRnA] –

n na na~in koji je dobar za `ivotnu sredinuenvisaging [Yn`vYzYFYL] – n predvi|anje equally [`TkwAli] – adv jednakoequipment [Y`kwYpmAnt] – n oprema equipment containing PCBs [Y`kwYpmAnt kAn`teYniL pT sT bTz] –

n oprema koja sadr`i PCB ili je ranije sadr`avala PCB (npr.transformatori, kondenzatori, kutije sa preostalim naslagama),koja nije dekontaminirana; oprema koja je takvog tipa da u njojmo`e biti sadr`an PCB, tretira se kao da sadr`i PCB, osim ako seosnovano mo`e pretpostaviti suprotno

equipped [Y`kwYpt] – adj opremljenequivalence factor [Y`kwYvAlAns `fRktA] – n faktor jednakostiequivalent insurance [Y`kwYvAlAnt Yn`GOArAns] – n osiguranje

jednakostierosion [Y`rAOHn] – n erozija

environmental impact assessment

36

establish [Y`stRblYG] – v osnovati, uspostaviti, ustanoviti, uvestiestablishment [Y`stRblYGmAnt] – n ustanovaestimate [`estYmAt] – n procenaestimate [`estYmeYt] – v proceniti European [,jOArA`pTAn] – adj evropski European waste list [,jAOrA`pTAn weYst lYst] – n Evropska lista

otpadaEurostat data [`jOArAstWt `deYtA] – n pl podaci Eurostataevaluate [Y`vRljPeYt] – v oceniti, proceniti vrednostevaluation [Y,vRljP`eYGn] – n ocena, procena vrednostievaporation [Y,vRpA`reYGn] – n pretvaranje u paru, isparavanje,

ispu{tanje vlage evapotranspiration [YvRpA,trRnspaYA`reYGn] – n evapotranspiracija,

isparavanje vode u atmosferu iz biljnog pokriva~a i zemlji{ta,odnosno podloge; kru`enje vode u prirodi

examination [Yg,zRmY`neYGn] – n ispitivanje, pregled, proveraexample [Yg,zQmpl] – n primerexcavator [`ekskAveYtA] – n bager, suvi bager, kopa~ kanalaexceed [Yk`sTd] – v prema{iti, pre}i, nadma{iti, preterivati, pre}i meruexcess activated sludge [Yk`ses `RktYveYtYd slWF] – n vi{ak

aktivnog muljaexcess air [Yk`ses eA] – n vi{ak vazduhaexcess sludge [Yk`ses slWF] – n vi{ak muljaexchange [Yks`DeYnF] – v zameniti, razmenitiexclude [Yk`sklPd] – v isklju~itiexcluded [Yk`sklPdYd] – adj isklju~enexcluding [Yk`sklPdYL] – adv isklju~uju}i, ne uklju~uju}iexempt [Yg`zempt] – adv izuzev, osimexempted [Yg`zemptYd] – adj izuzetexhaust gases [Yg`zIst gRsYz] – n pl izduvni gasoviexisting [Yg`zYstYL] – adj postoje}iexothermic (reaction) [eksAO`JSmYk rY`RkGn] – n egzotermna

reakcijaexothermic aerobic decomposition [eksAO`JSmYk AeA`rAObYk

,kUmpA`zYGn] – n egzotermno aerobno raspadanje (razlaganje)expectation [,ekspek`teYGn] – n o~ekivanjeexpenditure [Yk`spendYDA] – n tro{kovi, rashodiexpense [Yk`spens] – n tro{akexperience [Yk`spYArYAns] – n iskustvo

experience

37

expire [Yk`spaYA] – v iste}i expiry [Yk`spaYAri] – n zavr{etak, isticanje, prestanak va`enjaexplosive [Yk`splAOsYv] – n eksplozivexplosive/reactive [Yk`splAOsYv / rY`RktYv] – adj eksplozivan,

reaktivanexplosive limit [Yk`splAOsYv `lYmYt] – n granica eksplozivnostiexporter [ek`spItA] – n izvoznikextent [Yk`stent] – n mera, {irina, veli~ina, obimextraction [Yk`strRkGn] – n ekstrakcija, va|enje, izvla~enjeextraction well [Yk`strRkGn wel] – n ekstrakcioni bunarextremely hazardous substance [Yk`strTmli `hRzAdAs `sWbstAns] –

n izuzetno opasna materija

Ffabric filter [`fRbrYk `fYltA] – n filtar od vlakanafacilitation [fA`sYlY`teYGn] – n olak{avanje, pomo}, omogu}avanje,

moderacijafacilities for the treatment of exhaust gases [fA`sYlYtYz fI KA

`trTtmAnt Av Yg`zIst gRsYz] – n pl objekti za tretman izduvnihgasova

facility management [fA`sYlYti `mRnYFmAnt] – n upravljanjepostrojenjem

facility [fA`sYlYti] – n postrojenjefailure [`feYljA] – n neuspeh, kvarfallout [`fIlaOt] – n atmosferski talogfarm waste [fQm weYst] – n otpad sa poljoprivrednih dobarafarming [`fQmYL] – n bavljenje poljoprivredomfeasibility study [,fTzA`bYlAti stWdi] – n studija izvodljivosti feasible [`fTzAbl] – adj izvodljiv, ostvariv, mogu}fed [fed] – adj doziran, napunjenfeed [fTd] – n doziranje, sirovina, odnosno gorivo za doziranje i

pogon postrojenja, hrana, hranjenjefence [fens] – n ogradafermentability [,fSmentA`bYlAti] – n fermentabilnost, sposobnost

vrenja

expire

38

fermentation [,fSmen`teYGn] – n fermentacija, hemijske reakcijekoje izazivaju `ivi mikroorganizmi iz hranjivih materija uprisustvu toplote, pritiska i svetlosti

ferrous metals [`ferAs `metAls] – n pl crni metali, ferometalifibrous vegetable waste [`faYbrAs `veFYtAbAl weYst] – n vlaknasti

otpad od biljaka, povr}afield capacity [fTld kA`pRsYti] – n vododr`ivost tlafill [fYl] – n odlaganjefilter [`fYltA] – n filtarfilter cake [`fYltA keYk] – n talog, kola~ posle filtracijefilter press [`fYltA pres] – n filtar presafilter-pressed sludge [`fYltA prest slWF] – n mulj iz filtarske presefiltration [fYl`treYGn] – n filtracija, odvajanje te~nosti od

suspendovanih ~esticafinal cover [`faYnAl `kWvA] – n zavr{na prekrivka finance agreement [faY`nRns `AgrTmAnt] – n finansijski sporazumfinancial [faY`nRnGl] – adj finansijskifinancial guarantee [faY`nRnGl ,gRrAn`tT] – n finansijska garancijafinancial security [faY`nRnGl sY`kjOArAti] – n finansijska sigurnostfire [`faYA] – n po`ar, vatrafire-fighting [`faYA `faYtYL] – n protivpo`arna odbranafissure [`fYGA] – n pukotinafixed bed technology [fYkst bed tek`nUlAFi] – n tehnologija

nepomi~nog sloja, tehnologija gde gas ili te~no gorivo teku krozsloj nepomi~nih (fiksnih) ~estica

flammable [`flRmAbl] – adj zapaljivflammable liquids [`flRmAbl lYkwYds] – n pl zapaljive te~nostiflammable solids [`flRmAbl `sUlids] – n pl zapaljive ~vrste materijeflare [fleA] – n plamen, baklja; v plamteti, buktati, ble{tatiflash point [flRG `pVYnt] – n ta~ka paljenja – najni`a temperatura pri

kojoj te~nost proizvodi dovoljno pare da se zapali u vazduhu;ukoliko otpad ima ta~ku paljenja ni`u od 60oC, onda je re~ ozapaljivom opasnom otpadu

flocculation [,flUkjO`leYGn] – n flokulacijaflotation [flAO`teYGn] – n flotacijaflow [flAO] – n tokflue gas [flP gRs] – n dimni gas – svi gasovi i proizvodi sagorevanja fluid [`flPYd] – n te~nost

fluid

39

fluidised bed incinerator [,flPY`daYzd bed Yn,sYnA`reYtA] – ninsinerator sa fluidizovanim slojem

fly ash [flaY RG] – n lete}i pepeo, nesagorljivi ostaci nastali usledsagorevanja goriva u pe}i; mo`e da sadr`i okside metala, silikate isumporna jedinjenja, kao i mnoge druge hemijske zaga|uju}ematerije

fly tipping [flaY `tYpYL] – n nelegalni istovar, nelegalno bacanje sme}ana nedozvoljenim mestima

focal point [`fAOkAl `pVYnt] – n fokalna ta~ka, osoba za kontakt – licestrane ugovornice koje je odgovorno za prijem i dostavljanjeinformacija

forage crop [`fUrYF krUp] – n ratarska kultura za sto~nu ishranuforesee [fI`sT] – v predvi|ati, predvidetiforeseeable [fI`sTAbl] – adj predvidljiv, skorifoster [`fUstA] – v negovati, podsticati, hrabritifracture [`frRkDA] – n fraktura, lomframework [`freYmwSk] – n okvirframework decision [`freYmwSk dY`sYHn] – n okvirna odlukafranchise [`frRnDaYz] – n fran{iza, kod upravljanja komunalnim

otpadom odnosi se na akciju op{tine koja putem tendera dodeljujeograni~eni monopol privatnoj kompaniji da vr{i posebne uslugeupravljanja otpadom na odre|enom podru~ju u toku utvr|enogperioda

free of charge [frT Av DQF] – adv besplatnofrequency [`frTkwensi] – n u~estalost, frekvencijafriable [`fraYAbl] – n tro{an, mogu}e ga je mrviti, fino usitniti ili

pretvoriti u prah pritiskom rukefuel [`fjPAl] – n gorivofuel supply system [`fjPAl sA`plaY `sYstAm] – n sistem za dovod

gorivafugitive emissions [`fjPFYtYv e`mYGAns] – n pl kratkotrajne emisije full service collection [fOl `sSvYs ,kA`lekGn] – n celovito sakupljanje

otpadafume [fjPm] – n dim, fina pra{inafundamental [,fWndA`mentAl] – adj osnovni, fundamentalnifuran [`fjOArAn] – n furanfurnace [`fSnYs] – n pe}, industrijska pe}furnace cell [`fSnYs sel] – n komora industrijske pe}i

fluidised bed incinerator

40

furnace slag [`fSnYs slRg] – n {ljaka iz industrijske pe}ifurnace volume [`fSnYs `vUljPm] – n zapremina industrijske pe}ifusion [`fjPHn] – n stapanje, spajanje, fuzija

Ggain [geYn] – n dobit, dobitak garbage [`gQbYF] – n sme}e, naro~ito ku}no, otpaci generalnogas cleaning [gRs `klTnYL] – n pre~i{}avanje gasagas control and recovery system [`gRs kAn`trAOl And rY`kWvAri

`sYstAm] – n sistem kontrole i ponovnog iskori{}enja gasa gas discharge lamp [`gRs `dYsDQF lRmp] – n lampa za detekciju

ispu{tanja gasagas drainage layer [gRs `dreYnYF `leYA] – n sloj za odvod gasagas migration [gRs mY`greYGn] – n migracija gasova gas treatment [gRs `trTtmAnt] – n tretman gasagaseous [`gRsjAs] – adj gasovitgasoil [`gRs,VYl] – n dizel gorivogate [geYt] – n kapija, otvor, prolazgeneral licensing requirements [`FenArAl `laYsAnsYL rY`kwaYAments]

– n pl op{ti uslovi za dobijanje dozvolegenerated [`FenAreYtYd] – adj generisan, proizveden, dobijengenerated heat [`FenAreYtYd hTt] – n generisana, proizvedena

toplotageneration of waste [FenA`reYGn Av weYst] – n generisanje,

stvaranje otpada – proces stvaranja heterogene me{avinematerijala za koje se smatra da nemaju dalje koristi generatoru(proizvo|a~u) otpada

generation rate [FenA`reYGn reYt] – n stopa generisanja, brzinastvaranja otpada

generator (of waste) [`FenAreYtA] – n generator, proizvo|a~, lice

~ija aktivnost proizvodi opasan otpad ili druge vrste otpada, iliako je to lice nepoznato, lice koje je u posedu, odnosno koje imakontrolu nad ovim otpadom

generic [FY`nerYk] – adj generi~kigeochemical assessment [FYAO`kemYkl A`sAsmAnt] – n geohemijska

analiza

geochemical assessment

41

geographic information system (GIS) [FYA`grRfYk ,YnfA`meYGAn`sYstAm] – n geografski informacioni sistem – sistem, obi~nokompjuterizovan, koji obuhvata lokacije svih geografskihkarakteristika jednog podru~ja

geological assessment [,FYAO`lUFYkl A`sAsmAnt] – n geolo{kaanaliza

geological barrier [,FYAO`lUFYkl `bRrYA] – n geolo{ka barijerageological characteristics [,FYAO`lUFYkl ,kRrAktA`rYstYks] – n pl

geolo{ke karakteristikegeological formation [,FYAO`lUFYkl `fImeYGn] – n geolo{ka

formacijageotextile [,FYAO`tekstaYl] – n geotekstil, sinteti~ki materijalglass-based fibrous materials [glQs beYst `faYbrAs mA`tYArYAls] – n

pl vlaknasti materijali na bazi staklaglobal environment [`glAObAl Yn`vaYrAnment] – n `ivotna sredina na

planeti Zemljiglobal warming [`glAObAl `wImYL] – n globalno zagrevanje planete

Zemljegovernmental authority [,gWvn`mAntl I`JUrAti] – n dr`avni organgrade [greYd] – n stepen, skalagrader [`greYdA] – n grejder, ma{ina za otkop zemljegradient [`greYdjAnt] – n nagib, pad, gradijentgradual reduction [`grRFOAl rY`dWkGn] – n postepeno smanjivanjegrant [grQnt] – n bespovratna sredstva, subvencija, odobrenje,

dozvola, poklon, prenos (imovine itd.); v odobriti (kredit), preneti,prepisati (na nekoga)

granting [`grQntYL] – n odobravanjegranular non-hazardous waste [`grRnjPlA nUn `hRzAdAs weYst] –

n zrnasti otpad koji nije opasangranulated [`grRnjPleYtYd] – adj granulisanigrassland [`grQslRnd] – n pa{njakgrave danger [greYv `deYnFA] – n velika opasnostgravel [`greYvl] – n {ljunakgravitational water [,grRvY`teYGAnAl `wItA] – n gravitaciona vodagreen list of waste [`grTn lYst Av weYst] – n zelena lista otpadagreenfield site [`grTnfTld saYt] – n lokacija bez objekta, na kojoj se

gradi „na ledini“greenhouse effect [`grTnhaOs Y`fekt] – n efekat staklene ba{te

geographic information system

42

grinding [`graYndYL] – n drobljenje, usitnjavanje grit [grYt] – n krupan pesakground cover [graOnd `kWvA] – n povr{inska prekrivka, vegetacija

uzgajana radi spre~avanja erozije tlagroundwater monitoring [graOnd`wIt A `mUnYtrYL] – n monitoring

podzemnih voda groundwater [graOnd`wItA] – n podzemne vodegroundwater inflow region [graOnd`wItA Yn`flAO `rTFAn] – n

oblast doticanja povr{inske vodegroundwater potential [graOnd`wItA paO`tenGl] – n potencijal

podzemnih vodagroundwater table [,graOnd`wItA `teYbl] – n nivo podzemne vodegrout curtain [graOt `kStn] – n injekciona zavesa, sme{a za

ispunjavanje pukotinaguideline [`gaYdlaYn] – n smernica, uputstvogypsum waste [`FYpsAm weYst] – n gipsani otpad

Hhalf-life [hQf laYf] – n vreme poluraspada, period koji je potreban da

bi neka radioaktivna supstanca izgubila polovinu svojeradioaktivnosti

halogen [`hRlUFAn] – n halogen, halogeni hemijski elementhalogenated [,hRlU`FAneYtYd] – adj halogenovanohalogenated hydrocarbons [,hRlU`FAneYtYd haYdrAO`kQbAns] – n

pl halogenovani ugljovodonicihalogenated organic compounds [,hRlU`FAneYtYd I`gRnYk

`kUmpaOnds] – n pl halogenovana organska jedinjenjahalogens [`hRlUFAns] – n pl halogeni, porodica elemenata koja

obuhvata fluor, hlor, brom i jodhammermill [`hRmAmYl] – n mlin ~eki}ar – vrsta drobilice ili seka~ice

koje se koriste za razbijanje otpadnog materijala u manje komadehandling [`hRndlYL] – n rukovanje, manipulacijahard rock [hQd rUk] – n ~vrsta stenaharm [hQm] – n {teta

harm

43

harmful component [`hQmfOl kAm`pAOnAnt] – n {tetna komponentaharmfulness [`hQmfOlnYs] – n {tetnostharmonise [`hQmAnaYz] – v uskladitihaul distance [hIl `dYstAns] – n transportna razdaljinahauler [`hIlA] – n prevoznikhazard [`hRzAd] – n opasnosthazard evaluation [`hRzAd i,vRlu`eiGn] – n ocena opasnosti –

komponenta ocene rizika koja obuhvata prikupljanje i ocenupodataka o vrstama povrede ili bolesti koje neka hemikalija mo`eda prouzrokuje i o uslovima izlo`enosti pod kojima dolazi dotakvih posledica po zdravlje

hazardous air pollutant [`hRzAdAs eA pA`lPtAnt] – n opasnamaterija koja zaga|uje vazduh

hazardous chemical [`hRzAdAs `kemYkl] – n opasna hemikalijahazardous component [`hRzAdAs kAm`pAOnAnt] – n opasna

komponentahazardous material [`hRzAdAs mA`tYArYAl] – n opasan materijalhazardous pollutant [`hRzAdAs pA`lPtAnt] – n opasna zaga|uju}a

materijahazardous waste [`hRzAdAs weYst] – n opasan otpad – otpad koji ima

najmanje jednu od navedenih opasnih karakteristika (eksplozivnost,zapaljivost, sklonost oksidaciji, organski je peroksid, izaziva akutnuotrovnost, infektivnost, sklonost koroziji, u kontaktu sa vazduhomosloba|a zapaljive gasove, u kontaktu sa vazduhom ili vodomosloba|a otrovne supstance, sadr`i toksi~ne supstance sa odlo`enimhroni~nim delovanjem, poseduje i ekotoksi~ne karakteristike),uklju~uju}i i ambala`u u koju je otpad bio ili jeste upakovan

hazardous waste management [`hRzAdAs weYst `mRnYFmAnt] – nupravljanje opasnim otpadom

health risk [helJ rYsk] – n rizik po zdravljeheat [hTt] – n toplotaheat value [hTt `vRljP] – n toplotna mo}heat waste treatment [hTt weYst `trTtmAnt] – n tretman otpada

toplotnom energijomheat/power installation [hTt / `paOA ,YnstA`leYGn] – n toplotno,

energetsko postrojenje, postrojenje koje proizvodi struju na takavna~in da se proizvedena toplota mo`e profitabilno koristiti

heavy fraction [hevi `frRkGn] – n te{ka frakcija

harmful component

44

heavy metal [hevi metAl] – n te{ki metalherbicide [hSbY`saYd] – n herbicidhierarchy [`haYArQkY] – n hijerarhijahigh density baling [haY `densYti `beYlYL] – n baliranje visoke gustinehigh density polyethylene [haY `densYti ,pUlY`eJYlTn] – n polietilen

visoke gustine – plastika koja se obi~no koristi za izraduplasti~nih boca za te~nosti; nepropusna folija koja se koristi kaopodloga za deponije

hiring [`haYArYL] – n unajmljivanjehistorical waste [hY`stUrYkl weYst] – n nasle|eni otpadholder [`hAuldA] – n imalac – proizvo|a~ otpada ili fizi~ko ili pravno

lice koje je u njegovom poseduholistic [hAO`lYstYk] – adj holisti~ki, celovithospital waste [`hUspitAl weYst] – n otpad iz bolnicehousehold [`haOshAOld] – n doma}instvohousehold hazardous waste [`haOshAOld `hRzAdAs weYst] – n.

opasan otpad iz doma}instva – {irok dijapazon otpada izdoma}instva uklju~uju}i pesticide i herbicide, uljane boje, te~nostiza automobile (antifriz, motorno ulje, ulja za menja~, volan iko~nice, benzin), baterije, akumulatore, razne hemikalije i malekoli~ine azbesta, koje imaju karakter opasnog otpada kada seodbacuju

household waste (domestic waste) [`haOshAOld weYst] – n otpad izdoma}instva, doma}i (ku}ni) otpad – sastoji se od otpadaka isme}a generisanog kao posledica aktivnosti u doma}instvu

human health [`hjPmAn helJ] – n zdravlje ljudihumidity [hjP`mYdAti] – n vla`nost, vlagahumus [`hjPmAs] – n humushydrocarbons [,haYdrAO`kQbAnz] – n pl ugljovodonicihydrogeological characteristics [`haYdrAO`FYAO`lUFYkl

,kRrAktA`rYstYks] – n pl hidrogeolo{ke karakteristikehydrogeology [`haYdrAO,FYAO`lUFi] – n hidrogeologijahydrolysis [,haYdrAO`lYsYz] – n hidroliza

hydrolysis

45

Iidentify [aY`dentYfaY] – v identifikovatiignitability [,YgnaYtA`bYlAti] – n zapaljivost ignitable [Yg`naYtAbl] – adj zapaljiv – sposoban da prouzrokuje

gorenjeignitable waste [Yg`naYtAbl weYst] – n zapaljiv otpadignition [Yg`nYGn] – n paljenje, chem. `arenjeignition temperature [Yg`nYGn `temprADA] – n temperatura paljenjaillegal transboundary traffic [Y`lTgAl trWns`baOndAri `trRfYk] – n

nelegalan prekograni~ni transportimmission [Y`mYGn] – n imisijaimpact [`YmpRkt] – n uticaj, efekatimpede [Ym`pTd] – v ometatiimpermeable [Ym`pSmjAbl] – adj nepropustljiv, kompaktanimplementation [,YmplYmen`teYGn] – n implementacija, sprovo|enjeimplemented [`YmplYmAntYd] – adj implementiran, uvedenimplication [,YmplY`keYGn] – n implikacijaimportance [Ym`pItAns] – n va`nost, zna~ajimporter [Ym`pItA] – n uvoznikimpracticability [Ym,prRktYkA`bYlAti] – n neizvodljivost u praksiimpregnation [,Ympreg`neYGn] – n chem. impregnacija, natapanjeimprove [Ym`prPv] – v pobolj{ati, unapreditiimprovement [Ym`prPvmAnt] – n pobolj{anje, unapre|ivanjeinaction [Yn`RkGn] – n ne~injenjeincident [,YnsY`dent] – n slu~aj, doga|aj, incidentincineration [,YnsYnA`reYeYGn] – n insineracija, kontrolisano

spaljivanje – proces spaljivanja otpada pod kontrolisanimuslovima da bi se smanjila njegova masa i zapremina, a ~esto i dabi se proizvodila energija

incineration at sea [,YnsYnA`reYeYGn Rt sT] – n insineracija na moruincineration line [,YnsYnA`reYeYGn laYn] – n linija za insineracijuincineration on land [,YnsYnA`reYeYGn Un lRnd] – n insineracija na

kopnuincineration plant [,YnsYnA`reYeYGn plQnt] – n postrojenje za

insineraciju – stacionarna ili mobilna tehni~ka jedinica i opremanamenjena termi~kom tretmanu otpada, sa iskori{}enjem toploteproizvedene sagorevanjem ili bez iskori{}enja

46

include [Yn`klPd] – v obuhvatati, uklju~ivatiincompatible waste [,YnkAm`pRtAbl weYst] – n nekompatibilni otpadindelibly [Yn`delAbli] – adv trajno, neizbrisivoindemnity [Yn`demnAti] – n osiguranje protiv {tete, naknada {teteindigenous [Yn`dYFYnAs] – adj starosedela~ki, karakteristi~an za

tradiciju neke oblastiindigenous fuel [Yn`dYFYnAs `fjPAl] – n gorivo koje se tradicionalno

koristi, koje poti~e sa tog prostora indispensable [,YndY`spensAbl] – adj neophodaninductance coil [Yn`dWktAns kVYl] – n indukcioni kalemindustrial ecology [Yn`dWstrYAl T`kUlAFi] – n industrijska ekologija,

prou~avanje materijala i tokova energije i njihovogtransformisanja u proizvode, nusproizvode i otpad putemindustrijskih i ekolo{kih sistema

industrial effluent [Yn`dWstrYAl `eflOAnt] – n industrijski efluent,industrijske otpadne vode

industrial experience [Yn`dWstrYAl Yk`spYArYAns] – n privrednoiskustvo, iskustvo u odre|enoj grani industrije

industrial waste [Yn`dWstrYAl weYst] – n industrijski otpad –heterogena me{avina razli~itih materijala generisanih tokomoperacija u industriji (osim rudnika i kamenoloma); mo`e bitigasovit, te~an, muljevit, odnosno ~vrst; sastav je specifi~an zasvaku lokaciju i zavisi od prirodnih resursa, sirovina i tr`i{ta kojiobezbe|uju osnovu za industrijsku aktivnost datog grada; otpad izbilo koje industrije ili sa lokacije na kojoj se nalazi industrija(osim rudnika i kamenoloma)

industry [`YndAstri] – n industrija, grana privredeinert [Y`nSt] – adj inertaninert gas [Y`nSt gRs] – n inertni gasinert material [Y`nSt mA`tYArYAl] – n inertni materijal, termin se

uobi~ajeno koristi za opis materijala na koji ne uti~u hemijski,odnosno biolo{ki procesi

inert waste [Y`nSt weYst] – n inertni otpad – koji ne prolazi bilokakvu zna~ajnu fizi~ku, hemijsku ili biolo{ku transformaciju;inertni otpad se ne rastvara, ne gori, niti druga~ije fizi~ki ilihemijski reaguje, biolo{ki se razgra|uje ili uti~e negativno nadruge materije sa kojima dolazi u kontakt, na na~in kojim semo`e pove}ati zaga|enje `ivotne sredine ili naneti {teta pozdravlje ljudi

inert waste

47

inextricable [Yn`ekstrYkAbl] – adj neraskidiv, neodvojivinfectious [Yn`fekGAs] – adj infektivan, zarazaninfectious clinical waste [Yn`fekGAs `klYnYkl weYst] – n infektivan

klini~ki otpadinfectious substances [Yn`fekGAs `sWbstAnsYz] – n pl infektivne

supstance (materije)infectious waste [Yn`fekGAs weYst] – n infektivni otpad – opasan

otpad sa infektivnim svojstvima, uklju~uju}i: kontaminirani`ivotinjski otpad, ljudsku krv i proizvode od krvi, otpad izkarantina, patolo{ki otpad, odba~ene o{tre predmete (igle, skalpelii polomljeni medicinski instrumenti)

infiltration layer [,YnfYl`treYGn `leYA] – n infiltracioni sloj – sloj niskehidrauli~ke provodljivosti u deponiji, obi~no komponenta upokriva~u koja se stavlja da bi se infiltracija te~nosti u slojeveotpada svela na najmanju meru

inflammable [Yn`flRmAbl] – adj zapaljivinformation [,YnfA`meYGAn] – n informacija, podatakinitiative [Y`nYGYAtYv] – n inicijativainner wall [`YnA wIl] – n unutra{nji zidinorganic [,YnI`gRnYk] – adj neorganskiinorganic non-hazardous waste [,YnI`gRnYk nUn- `hRzAdAs weYst]

– n neorganski otpad koji nije opasan

inorganic waste [,YnI`gRnYk weYst] – n neorganski otpad, otpadsa~injen od materijala koji nije biljna i `ivotinjska materija, npr.pesak, pra{ina, staklo i mnoge vrste sintetike

input [`YnpOt] – n uno{enje, ubacivanje, inputinput material [`YnpOt mA`tYArYAl] – n repromaterijal, sirovine, ulazni

materijalinsecticide [Yn`sektYsaYd] – n insekticidinspection [Yn`spekGn] – n inspekcija, pregledinstalation [,YnstA`leYGn] – n instalacija, ure|aj, postrojenjeinstalled capacity [Yn`stIld kA`pRsYti] – n instalisani kapacitetinstitution [,YnstY`tjPGn] – n institucija, ustanovainstitutional strengthening [,YnstY`tjPGAnl `streLJAnYL] – n

institucionalno ja~anje insurance [Yn`GOArAns] – n osiguranjeintegrated manner [`YntYgreYtYd `mRnA] – n sveobuhvatan na~in

inextricable

48

integrated network of disposal plants [`YntYgreYtYd `netwSk AvdY`spAOzl plQnts] – n sveobuhvatna mre`a postrojenja zaodlaganje

integrated performance assessment analysis [`YntYgreYtYdpA`fImAns A`sAsmAnt A`nRlYsYs] – n sveobuhvatna analiza oceneu~inka

integrated waste management [`YntYgreYtYd weYst `mRnYFmAnt] –

n integralno upravljanje otpadom – referentni okvir zaprojektovanje i implementaciju novih sistema upravljanja otpadomi za analizu i optimizaciju postoje}ih sistema; zasniva se nakonceptu da svi strate{ki aspekti sistema upravljanja otpadom trebazajedno da se analiziraju jer su me|usobno povezani i razvoj jednekomponente ~esto uti~e na druge delove sistema

interim authorization [`YntArYm ,IJAraY`zeYGAn] – n privremenoodobrenje

intermediary [,YntA`mTdjAri] – n posrednikintermediate cover [,YntA`mTdjAt `kWvA] – n pokrivka izme|u

slojeva otpadaintermediate processing facility [,YntA`mTdjAt `prAOsesYL fA`sYlYti]

– n me|ufazno postrojenje za preraduinternational agreement [,YntA`nRGAnl `AgrTmAnt] – n me|unarodni

ugovorinternationally recognized practices [,YntA`nRGAnlY `rekAgnaYzd

`prRktYsYz] – n pl me|unarodno prihva}ena praksainterstices [Yn`tSstYsYz] – n pl pore, {upljineinterstitial water [Yn`tSstYGl `wItA] – n voda u porama

({upljinama)inventoried equipment [`YnvAntrYd Y`kwYpmAnt] – n popisana opremainventory [`YnvAntri] – n popis, inventar, katastar in-vessel composting [Yn `vesl `kUmpUstiL] – n kompostiranje u

zatvorenom sudu – komposteru ili buretu sa kontrolisanominternom sredinom, mehani~kim me{anjem i ventilacijom

investigation [Yn`vestY`geYGn] – n istraga, ispitivanjeinvestment [Yn`vestmAnt] – n ulaganje, investicijaion exchange [`aYAn Yks`DeYnF] – n razmena jonairritant [`YrYtAnt] – n iritant, supstanca koja izaziva reakciju, iritacijuisolated settlemant [`aisAleitid `setlmAnt] – n izolovano naselje –

naselje sa najvi{e 500 stanovnika po op{tini ili naselju i sa najvi{epet stanovnika po kvadratnom kilometru, ili kada razdaljina do

isolated settlemant

49

najbli`e urbane aglomeracije (sa najmanje 250 stanovnika pokvadratnom kilometru) nije manja od 50 km ili je ote`an putniprilaz do najbli`ih aglomeracija zbog te{kih meteorolo{kih uslovau toku ve}eg dela godine

issue [`YsjP] – v izdati, objaviti; n pitanjeIT and telecommunications equipment [aY tT And

`telYkA,mjPnY`keYGn Y`kwYpmAnt] – n informati~ka itelekomunikaciona oprema

Jjagged [`FRgYd] – adj zup~astjeopardize [`FepAdaYz] – v izlagati opasnosti, ugrozitijob [FUb] – n posao, radno mestojoin [FVYn] – v pridru`iti se, postati ~lan joint [FVYnt] – adj zajedni~kijoint action [FVYnt `RkGn] – n zajedni~ka akcijajoint declaration [FVYnt ,deklA`reYGn] – n zajedni~ka izjavajudgment [`FWFmAnt] – n presuda

Kkeep [kTp] – v ~uvati, dr`ati sekeep records [kTp `rekIds] – v voditi evidencijukerbside collection [`kSbsaYd ,kA`lekGn] – n sakupljanje otpada iz

kontejnera sa trotoara i ulicakey stakeholders [kT steYk`hAOldAz] – n pl glavne zainteresovane

strane; lica, grupe ili institucije koje znatno mogu da uti~u naprogram (projekat), ili su od zna~aja za njegov uspeh

kitchen waste [`kYDYn weYst] – n kuhinjski otpad

issue

50

Llabelling [`leYblYL] – n ozna~avanje, obele`avanjelack [lRk] – n nedostataklagoon [lA`gPn] – n laguna, podru~je za dr`anje u ograni~enom

prostoru procednih voda ili komunalne otpadne vodeland [lRnd] – n zemljaland restoration [lRnd ,rYstA`reYGn] – n obnova zemlji{ta, proces

vra}anja zemlji{ta u pre|a{nje stanje landfill [`lRndfYl] – n deponija – mesto za odlaganje otpada putem

deponovanja na ili u zemlju (podzemno), uklju~uju}i: internamesta za odlaganje otpada (deponije na koje generator, tj.proizvo|a~ otpada sam odla`e otpad na mestu proizvodnje), ipermanentna mesta, koja se vi{e od jedne godine koriste zaprivremeno skladi{tenje otpada, ali ne uklju~uju}i: objekte nakojima se otpad istovara, kako bi se omogu}ila njegova pripremaza dalji transport radi ponovnog iskori{}enja, tretmana ili odlaganjana drugom mestu, i skladi{tenje otpada pre tretmana ili ponovnogiskori{}enja, na period kra}i od tri godine kao op{te pravilo, iliskladi{tenje otpada pre odlaganja, na period kra}i od jedne godine

landfill body [`lRndfYl bUdY] – n telo deponijelandfill design [`lRndfYl dY`zaYn] – n projekat deponijelandfill for hazardous waste [`lRndfYl fI `hRzAdAs weYst] – n

deponija za opasni otpadlandfill for inert waste [`lRndfYl fI Y`nSt weYst] – n deponija za

inertni otpadlandfill for non-hazardous waste [`lRndfYl fI nUn `hRzAdAs weYst]

– n deponija za otpad koji nije opasanlandfill gas [`lRndfil gRs] – n deponijski gas – svi gasovi koji

nastaju od deponovanog otpadalandfill gas generation [`lRndfYl gRs FenA`reYGn] – n generisanje

deponijskog gasalandfill gas management [`lRndfYl gRs `mRnYFmAnt] – n

upravljanje deponijskim gasom landfill gas migration [`lRndfYl gRs mY`greYGn] – n kretanje

deponijskog gasalandfill leachate [`lRndfYl `liADAt] – n procedna voda sa deponijelandfill permit [`lRndfYl `pSmYt] – n dozvola za rad deponijelandfill preparation [`lRndfYl ,prepA`reYGn] – n priprema deponije

51

landfill site [`lRndfYl saYt] – n lokacija deponijelandfilling [`lRndfYlL] – n odlaganje na deponijulandfilling operation [`lRndfYlYL ,UpA`reYGn] – n rad deponijelandslide [`lRndslaYd] – n klizi{telarge household appliance [lQF `haOshAOld A`plaYAns] – n veliki

aparat za doma}instvolarge waste quantity generator [lQF weYst `kwUntAti `FenAreitA]

– n generator (proizvo|a~) velike koli~ine otpada last injection [lQst Yn`FekGn] – n poslednje ubrizgavanjelay down a rule [leY daOn A rPl] – v propisati praviloleachate [`liADAt] – n procedna voda – ozna~ava svaku te~nost koja

proti~e kroz odlo`eni otpad i emituje se van deponije ili je u njojzadr`ana

leachete collection [`liADAt kA`lekGn] – n sakupljanje procedne vodeleachate collection system [`liADAt kA`lekGn `sYstAm] – n sistem

sakupljanja procedne vode – sistem koji sakuplja procedne vode(obi~no na deponiji) i pumpa ih do postrojenja za preraduotpadnih voda

leachate infiltration into the soil [`liADAt ,YnfYl`treYGn `YntA KA sVYl]– n infiltracija procednih voda u zemlji{te

leachate management [`liADAt `mRnYFmAnt] – n upravljanjeprocednim vodama

leachate recultivation (leachate recycle) [`liADAt rY,kWltY`veYGn /`liADAt rT`saYkl] – n recirkulacija (raspr{ivanje) procednih vodana deponiji

leachate treatment [`liADAt `trTtmAnt] – n tretman procednih voda –proces smanjenja mogu}nosti zaga|enja koje imaju procednevode; obuhvata biolo{ke i fizi~ko-hemijske procese tretmana

leachete treatment system [`liADAt `trTtmAnt `sYstAm] – n sistem zatretiranje procedne vode

leachibility [`lTDA`bYlAti] – n mogu}nost izlu`ivanjaleaching [`lTDYL] – n izlu`ivanje, proce|ivanjelead-acid battery [led `RsYd `bRtArY] – n olovni akumulatorlease [lTs] – n najamleasing [`lTsYL] – n. lizinglegible [`leFYbl] – adj ~itljivlegislation [,leFYs`leYGn] – n zakonodavstvolevel [`levAl] – n nivoliability [,laYA`bYlAti] – n obaveza, odgovornost za {tetu

landfill site

52

liability act [,laYA`bYlAti Rkt] – n zakon o odgovornosti za {tetuliability of waste holder [,laYA`bYlAti Av weYst `hAOldA] – n

odgovornost imaoca otpada za {tetulicence [`laYsAns] – n dozvola, licencalife cycle [laYf saYkl] – n `ivotni ciklus, zbivanja i promene u toku

`ivotnog ciklusa ili perioda aktivnosti neke supstance ili postrojenjalife cycle assessment [laYf saYkl A`sesmAnt] – n procena `ivotnog

ciklusalife cycle of the landfill [laYf saYkl Av KA `lRndfYl] – n `ivotni ciklus

deponijelight [`laYt] – n svetlo; adj svetao, laganlight fraction [laYt `frRkGn] – n laka frakcijalighting equipment [`laYtYL Y`kwYpmAnt] – n oprema za osvetljavanjelightweight aggregate kiln [`laYtweYt `RgrYgAt kiln] – n pe} za laki

agregat – vrsta industrijske pe}i koja proizvodi laki agregatlimit [`lYmYt] – n granica; v ograni~itilimit value [`lYmYt `vRljP] – n grani~na vrednostlimitation [,lYmY`teYGn] – n ograni~enje, granica, limitacija, zastarelostlinear decrease [`lYnYA `dTkrTs] – n linearno smanjivanjelinear low density polyethylene [`lYnYA lAO `densYti ,pUlY`eJYlTn] – n

linearni polietilen niske gustineliner [`laYnA] – n podloga, za{titni sloj napravljen od zemlje, odnosno

sinteti~kih materijala, koji se pola`e po dnu i stranama deponije dabi se spre~ilo ili smanjilo isticanje procednih voda u `ivotnusredinu

liquefied gas [`lYkwYfaYd gRs] – n te~ni gasliquid sludge [`lYkwYd slWF] – n te~ni muljliquid waste [`lYkwYd weYst] – n te~ni otpad – svaki otpad u te~nom

stanju liquor [lY`kjOA] – n te~nost, likvorlitter [`lYtA] – n otpaci, sme}e – papir, plastika, ~a{e i drugi materijali

ba~eni na javnim mestimalitter screen [`lYtA skrTn] – n mre`a za otpatkeloader [`lAOdA] – n utovariva~loading line [`lAOdYL laYn] – n visina utovaraloam [lAOm] – n ilova~aloan [lAOn] – n pozajmica, kreditlocation [lAO`keYGn] – n mesto, lokacija

location

53

long term behavior [,lUL`tSm bY`heYvjA] – n dugoro~no pona{anjelong-term assessment [,lUL`tSm A`sesmAnt] – n dugoro~na analizaloss on ignition [lUs Un Yg`nYGn] – n gubitak `arenjemlow density polyethylene [lAO `densYti ,pUlY`eJYlTn] – n polietilen

niske gustine, plastika koja se koristi kod celofana, obloge pelenai nekih boca

low waste technology [lAO weYst tek`nUlAFi] – n tehnologija samalom koli~inom otpada

low-income countries [lAO `YLkWm kWntriz] – n pl zemlje sa niskimdohotkom

Mmagnetic separation [mRg`netYk ‚sepA`reYGn] – n magnetska

separacija, upotreba magneta za razdvajanje ferometala izme{avine otpada

magnetic separator [mRg`netYk `sepAreYtA] – n magnetni separatormagnitude [`mRgnYtjPd] – n veli~ina mainstreaming [`meYnstrTmYL] – n stavljanje u glavni tokmaintain [meYn`teYn] – v odr`avati, izdr`avati (novcem), tvrditi,

dokazivatimaintained [meYn`teYnd] – adj odr`avano, izdr`avanomaintenance [`meYntAnAns] – n odr`avanje, izdr`avanjemajority [mA`FUrAti] – n ve}inamalfunction [,mRl`fWLkGn] – n kvar, nefunkcionisanje managed [`mRnYFd] – adj kontrolisan, upravljanmanagement [`mRnYFmAnt] – n upravljanjemandate [`mRndeYt] – n mandat, nalog, naredba, ovla{}enjemanifest system [`mRnifAst `sYstAm] – n sistem deklaracija, sistem

procedura u kojima se identifikuju i prate opasni otpadi tokomproizvodnje, tretmana, transporta i odlaganja putem niza trajnih,opisnih dokumenata koji se mogu povezati (npr. deklaracija,manifest); uobi~ajeni naziv je sistem „od kolevke do groba”

(cradle-to-grave) manner [`mRnA] – n na~inmanual [`mRnjOAl] – adj manuelni, ru~ni; n priru~nikmanufacture [,mRnjO`fRkDA] – n izrada, proizvodnja

long term behavior

54

manure [mA`njOA] – n stajsko |ubrivomarket [`mQkYt] – n tr`i{temarket waste [`mQkYt weYst] – n otpad sa pijaca marking [`mQkYL] – n obele`avanjemass-burn incinerator [mRs bSn Yn,sYnA`reYtA] – n insinerator –

postrojenje u kojem se spaljuje ~vrsti otpad bez prethodnogsortiranja ili obrade

material recycling [mA`tYArYAl rY`saYklYL] – n recikliranje materijala materials balance [mA`tYArYAlz `bRlAns] – n materijalni bilansmaterials recovery [mA`tYArYAl rY`kWvAri] – n ponovno iskori{}enje

materijalamaterials recovery facility [mA`tYArYAls rY`kWvAri fA`sYlYti] – n

objekat za povrat materijala – postrojenje za separaciju me{ovitogmaterijala koji se mo`e reciklirati, manuelno ili ma{inski

meaningful [`mTnYLfl] – adj smislen, koji ima neko zna~enjemeasure [`meHA] – n merameasurement [`meHAmAnt] – n merenje, mera, veli~inameasurement procedure [`meHAmAnt prA`sTFA] – n postupak

merenjameasures of reinstatement [`meHAz Av rY,Yn`steYtmAnt] – n pl

restorativne mere, mere vra}anja u pre|a{nje stanjemechanical separation [mY`kRnYkl ‚sepA`reYGn] – n mehani~ka

separacija, sortiranje otpada u razne komponente pomo}umehani~kih sredstava kao {to su cikloni, dobo{ sita i sita

medium (pl media) [`mTdjAm, `mTdja] – n medij, podlogamedical devices [`medikl dY`vaYsYz] – n pl medicinska sredstvamedical or veterinary establishment [`medikl I ,vetA`rYnAri

Y`stRblYGmAnt] – n zdravstvena ili veterinarska ustanovamedical waste [`medikl weYst] – n medicinski otpad – otpad koji se

generi{e tokom dijagnoze, le~enja ili vakcinacije ljudi ili `ivotinjamembrane [`membreYn] – n membranamembrane barrier [`membreYn `bRrYA] – n membranska pregradamercury [`mSkjOri] – n `ivametal finishing waste [`metAl `fYnYGYL weYst] – n otpad od zavr{ne

obrade metalametal-alloy [`metAl A`lVY] – n legura metalamethane [`mTJeYn] – n metan – bezbojan, neotrovan, zapaljiv gas

koji nastaje anaerobnim razgra|ivanjem organskih jedinjenja

methane

55

methanogenic [,meJAnA`FenYk] – adj metanogenskimicro-organism [,maYkrAO`IgAnYzAm] – n mikroorganizammicrowave-assisted digestion [maYkrAOveYv A`sYstYd dY`FesDAn] –

n digestija uz pomo} mikrotalasamigration of landfill gas [mY`greYGn Av `lRndfYl gRs] – n kretanje

deponijskog gasamill [mYl] – n glodalica, mlinmill broke [mYl brAOk] – n otpad iz fabrike papiramill scale [mYl skeYl] – n otpad iz valjaonicemill scaling [mYl skeYlYL] – n stvaranje otpada iz valjaonicemineral layer [`mYnArAl `leYA] – n sloj mineralamineral oil [`mYnArAl VYl] – n mineralno uljemineral resources [`mYnArAl rY`sIsYz] – n pl mineralni resursi, rudno

bogatstvominimising [,mYnY`maYzYL] – n minimiziranjemishap [`mYshRp] – n nezgodamitigate [,mYtY`geYt] – v ubla`iti, olak{ati, u~initi situaciju ili efekte

ne~ega manje neprijatnim, {tetnim, ozbiljnim mixed municipal waste [mYkst mjP`nisipl weYst] – n me{ani

komunalni otpadmixed non-hazardous waste [mYkst nUn `hRzAdAs weYst] – n

me{ani otpad koji nije opasanmixed sludge [mYkst slWF] – n me{ani muljmixed waste [mYkst weYst] – n me{ani otpad – nesortirani materijali

koji su odba~eni u tok otpadamixed waste streams [mYkst weYst strTms] – n pl tokovi me{anog

otpadamixing [`mYksYL] – n me{anjemixing chamber [`mYksYL `DeYmbA] – n komora za me{anjemobile incinerator [`mAObaYl Yn,sYnA`reYtA] – n mobilni insineratormobile plant [`mAObaYl plQnt] – n mobilno postrojenjemodular incinerator [`mUdjOlA Yn,sYnA`reYtA] – n modularni

insinerator, monta`ni ure|aj za sagorevanje otpadamoisture content [`mVYsDA `kUntent] – n sadr`aj vlagemold [mIld] – n kalupmonitored [`mUnYtAd] – adj nadgledan, pra}enmonitoring [`mUnYtrYL] – n monitoring, pra}enje, nadgledanjemonitoring effects [`mUnYtrYL Y`fekts] – n monitoring, pra}enje efekata

methanogenic

56

monitoring instruments [`mUnYtrYL `YnstrOmAnts] – n plinstrumenti za monitoring, pra}enje

monitoring procedure [`mUnYtrYL prA`sTFA] – n postupakmonitoringa, pra}enja

monitoring well [`mUnYtrYL wel] – n bu{otina za kontrolumonolithic [,mUnAO`lYJYk] – adj monolitanmorphology [mI`fUlAFi] – n morfologijamorphology of landfill waste [mI`fUlAFi Av `lRndfYl weYst] – n

morfologija otpada na deponijimovement [`mPvmAnt] – n kretanjemovement document [`mPvmAnt `dUkjOment] – n dokument o

kretanju moving-floor vehicle [mPvYL flI `vTAkl] – n vozilo sa pokretnim

podommulch [mWlD] – n organski pokrivni slojmunicipal waste [mjP`nisipl weYst] – n komunalni otpad – otpad iz

doma}instava, kao i druge vrste otpada koje su zbog svog svojstvaili sastava sli~ne otpadu iz doma}instva; otpad iz doma}instavakoji nije opasan, odnosno otpad koji se sakuplja sa odre|eneteritorijalne celine, naj~e{}e op{tine, u skladu sa propisima iplanovima op{tine

municipal wastewater (sewage) [mjP`nisipl weYstwItA / `sjPYF]– n komunalna otpadna voda (kanalizacija)

municipality [mjP`nisipRlAti] – n op{tina mutagenic [mjPtA`FenYk] – adj mutagen

Nnational list of waste [`nRGAnl lYst Av weYst] – n nacionalna lista

otpadanatural gas [`nRDrAl gRs] – n prirodni gasnatural liner [`nRDrAl `laYnA] – n prirodna obloga natural resources [`nRDrAl rY`sIsYz] – n pl prirodna bogatstvanature protection zones [`neYDA prA`tekGn zAOns] – n pl zone

za{ti}ene prirodne sredinenecessary [`nesAsAri] – adj neophodannegligible [`neglYFAbl] – adj neznatan, zanemarljiv

negligible

57

net calorific value [net ,kRlA`rYfYk `vRljP] – n neto kalori~navrednost

neutralization [,njPtrelaY`zeYGn] – n neutralizacijaNIMBY “Not In My Back Yard“ [nAt Yn maY bRk jQd] – „Ne u

mom dvori{tu“ – izraz protivljenja stanovnika postavljanjuobjekata za ~vrsti otpad na odre|enu predlo`enu lokaciju

nitrification [,naYtrAfY`keYGn] – n nitrifikacijanoise [`nVYz] – n buka, galamanominal capacity [`nUmYnl kA`pRsYti] – n nominalni kapacitet non-reactive waste [nUn-rY`RktYv weYst] – n nereaktivan otpadnon-ferrous metal [nUn-ferAs metAl] – n obojeni metalnon-hazardous [nUn- `hRzAdAs] – adj koji nije opasannon-hazardous waste [nUn- `hRzAdAs weYst] – n otpad koji nije

opasan, koji nema karakteristike opasnog otpadanon-reactive stable hazardous waste [nUn-rY`RktYv steYbl `hRzAdAs

weYst] – n nereaktivan, stabilan opasan otpad non-renewable resources [nUn-rY`njPAbl rY`sIsYz] – n pl

neobnovljivi resursinotification [,nAOtYfY`keYGn] – n obave{tenje, upozorenjenotifier [,nAOtY`faYA] – n lice koje {alje obave{tenjenotify the competent authority [`nAOtYfaY KA `kUmpYtAnt I`JUrAti]

– v obavestiti nadle`ne organenuissance [`njPsAns] – n smetnja, muka, nevoljanutrient [`njPtrYAnt] – n nutrijent, hranljiva materija

Oobjective [Ab`FektYv] – n cilj, poseban cilj obligation [,UblY`geYGn] – n obaveza, zadu`enje, obligacijaobstacle [`UbstAkl] – n preprekaobtain [Ab`teYn] – v dobiti, pribavitiobviate [`UbvYeYt] – v odstraniti, uklonitiodour [`AOdA] – n neprijatan, prodoran miris, vonjodour control [`AOdA kAn`trAOl] – n regulisanje neprijatnih mirisaodour prediction [`AOdA prY`dYkGn] – n predvi|anje {irenja

neprijatnog mirisa

net calorific value

58

official publication [A`fYGl ,pWblY`keYGn] – n zvani~na publikacijaoff-road machinery [Uf`rAOd mA`GTnAri] – n terenska mehanizacijaoff-shore instalation [Uf`GI ,YnstA`leYGn] – n postrojenje na moruoff-site migration [Uf`saYt maY`greYGn] – n ispu{tanje sa deponijeoil [VYl] – n nafta, uljeoil spill [VYl spYl] – n izlivanje nafte, uljaoil used as fuel [VYl jPzd Rz `fjPAl] – n nafta koja se koristi kao

gorivoon board [Un`bId] – adj utovaren, ukrcanon site pretreatment facility [Un`saYt pri`trTtmAnt fA`sYlYti] – n

postrojenje za predtretman na licu mestaon-site disposal [Un`saYt dY`spAOzl] – n odlaganje na mestu nastankaon-site facility [Un`saYt fA`sYlYti] – n postrojenje na mestu nastankaon-site inspection [Un`saYt Yn`spekGn] – n neposredna inspekcija on-site verification [Un`saYt ,verYfY`keYGn] – n neposredna

verifikacija open burning [AOpn bSnYL] – n otvorena vatra, nekontrolisani

po`ari na smetli{tuopen dump [AOpn dWmp] – n otvoreno smetli{te – neplansko

odlagali{te koje ima malo karakteristika kontrolisane deponije ilinijednu od njih; tipi~no je da ne postoji kontrola procednih voda,nema pokrivke, nema upravljanja a ima mnogo sakuplja~a otpada

operate [`UpAreYt] – v raditi, funkcionisati, eksploatisati, dr`ati upogonu, rukovati, voditi, upravljati

operating condition, in [`UpAreYtYL kAn`dYGn] – n u radnom stanjuoperating costs [`UpAreYtYL kUsts] – n pl tro{kovi poslovanja,

operativni tro{kovi operating time [`UpAreYtYL taYm] – n vreme radaoperation [,UpA`reYGn] – n rad (pogon), funkcionisanje, operacija,

delovanje, poslovanjeoperation and maintenance [,UpA`reYGn And meYn`tenAns] – n rad i

odr`avanje operation, monitoring and control plan [,UpA`reYGn `mUnYtrYL And

kAn`trAOl plRn] – n plan rada, pra}enja i kontroleoperational/active phase [,UpA`reYGAnl/`RktYv feYs] – n faza rada,

aktivna fazaoperator [`UpAreYtA] – n operater, svako fizi~ko ili pravno lice koje,

u skladu sa propisima, upravlja postrojenjem ili ga kontroli{e, ilije ovla{}eno za dono{enje ekonomskih odluka u oblasti tehni~kogfunkcionisanja postrojenja

operator

59

opinion [U`pYnjAn] – n mi{ljenje, uverenjeopportunity [,UpA`tjPnAti] – n prilika, {ansaopt [Upt] – v odabrati, opredeliti seoptical separation [`UptYkl ‚sepA`reYGn] – n opti~ka separacijaorganic [I`gRnYk] – adj organskiorganic binders [I`gRnYk `baYndAz] – n pl organska vezivna sredstvaorganic content [I`gRnYk `kUntent] – n sadr`aj organskih materijaorganic material [I`gRnYk mA`tYArYAl] – n organski materijal,

supstance koje sadr`e ugljenik i druge hemijske elementeorganic matter [I`gRnYk `mRtA] – n organska materijaorganic peroxid [I`gRnYk `perAksYd] – n organski peroksidorganic polymer technique [I`gRnYk `pAOlYmAr tek`nTk] – n

organopolimerna tehnikaorganic waste [I`gRnYk weYst] – n organski otpad koji sadr`i

ugljenik, uklju~uju}i papir, plastiku, drvo, otpad od hrane i otpadiz dvori{ta

organochlorines [I,gAnA`klIrTns] – n pl hlorovana organskajedinjenja

organohalogens [I,gAnA`hRlAFAns] – n pl organohalogeni,halogenovana organska jedinjenja

organophosphates [I,gAnA`fUsfAts] – n pl organofosfatiorigin [`UrYFYn] – n porekloorigin of waste [`UrYFYn Av weYst] – n poreklo otpadaoutflow water region [`aOtflAO `wItA `rTFAn] – n oblast oticanja

vodeoverall [`AOvArIl] – adj ukupni, sveukupni, op{tioverpacking [,AOvA`pRkYL] – n dodatno pakovanje, postupak koji se

koristi za izolovanje otpada oblaganjem ili hermeti~kimzatvaranjem kontejnera da bi se spre~ilo {irenje ili curenjematerijala koji mogu prouzrokovati kontaminaciju

overview [AOvA`vjP] – n pregledowner of waste [`AOnA Av weYst] – adj vlasnik otpada – proizvo|a~

otpada i pravno i fizi~ko lice koje poseduje otpad ownership [`AOnAGYp] – n vlasni{tvo oxidation-reduction potential [UksY`deYGn-rY`dWkGn paO`tenGl] – n

redoks potencijaloxidized sludge [`UksYdaYzd slWF] – n oksidisani muljoxidizing [`UksYdaYzYL] – n oksidacija

opinion

60

oxygen concentration [`UksYFAn ,kUnsAn`treYGn] – n koncentracijakiseonika

oxygen deficit [`UksYFAn `defYsYt] – n manjak kiseonikaoxygen demand [`UksYFAn dY`mQnd] – n potro{nja kiseonika,

potrebna koli~ina kiseonikaoxygen-bomb calorimeter [`UksYFAn bUmb ,kRlA`rYmYtA] – n

kalorimetarska bomba sa kiseonikom oxygen-enrich [`UksYFAn Yn`rYD] – n oboga}en kiseonikomozone [`AOzAOn] – n ozon

Ppackaged [`pRkYFt] – adj upakovanpackaging [`pRkYFYL] – n ambala`a, pakovanje – svi proizvodi

napravljeni od bilo kojeg materijala razli~itog prirodnog svojstva,koji se koriste za ~uvanje sadr`ine, za{titu, rukovanje, isporuku iprezentaciju robe, od sirovina do prera|ene robe, od proizvo|a~ado korisnika ili potro{a~a

packaging chain [`pRkYFYL DeYn] – n lanac ambala`epackaging indicator [`pRkYFYL YndY`keYtA] – n ambala`ni

pokazatelj, indikatorpackaging material [`pRkYFYL mA`tYArYAl] – n materijal za

ambala`upackaging waste [`pRkYFYL weYst] – n ambala`ni otpad – ambala`a

ili ambala`ni materijal koji imalac odbacuje, namerava to da u~iniili se to od njega zahteva

packaging waste management [`pRkYFYL weYst `mRnYFmAnt] – nupravljanje ambala`nim otpadom

packaging waste prevention plan [`pRkYFYL weYst prY`venGAnplRn] – n plan za spre~avanje nastajanja ambala`nog otpada

pallet [`pRlYt] – n paletapaper [`peYpA] – n papirparings [`peArYLz] – n pl ostaci od guljenja parliament [`pQlAmAnt] – n parlament, skup{tinaparticipation [pQ,tYsY`peYGn] – n u~e{}eparticularly [pA`tYkjOlAli] – adv naro~ito

particularly

61

particulates [pQ`tYkjOlAts] – n pl ~esticeparticulate matter [pQ`tYkjOlAt `mRtA] – n ~vrste ~estice partnership [`pQtnAGYp] – n partnerstvo, ortaklukparts per billion [`pQts pS `bYljAn] – n delova na milijarduparts per million [`pQts pS `mYljAn] – n delova na milionparty [`pQti] – n strana, strankapassive phase/post closure [`pRsYv feYz / pAOst `klAOHA] – n pasivna

faza, faza nakon zatvaranjapassive venting (landfill gas) [`pRsYv `ventYL / `lRndfYl gRs] – n

pasivna ventilacija, pasivna degazacija, ventilacioni postupak kojikoristi prirodni pritisak stvoren u deponijama da bi izbacio gasovei kontrolisao pomeranje gasa

pathogen [`pRJAFAn] – n patogen, organizam koji izaziva bolestpathogenic [,pRJA`FenYk] – adj patogeni~an – sposoban da izazove

bolestpathways [`pQJweYz] – n pl putevi, stazePay-As-You-Throw [peY-Rz-jP-JrAO] – „kad baci{, plati{“peat [pTt] – n tresetpenalty [`penlti] – n kazna, penalpending [`pendYL] – adj u o~ekivanju, teku}i (spor)percentage [pA`sentYF] – n procenatpercolate [`pSkAleYt] – v kapljati, curiti, cediti se percolation [,pSkA`leYGn] – n ce|enje, filtriranje, perkolacijaperformance [pA`fImAns] – n u~inak, rezultat rada, vr{enje,

obavljanje, rad, nastupperiodic measurement [,pYArY`UdYk `meHAmAnt] – n periodi~no

merenjepermanent storage [`pSmAmAnt `stIrYF] – n trajno skladi{tenje permeability [,pSmjA`bYlAti] – n propustljivostpermeability coefficient [,pSmjA`bYlAti kAOY`fYGAnt] – n koeficijent

propustljivostipermission for the movement [pA`mYGn fI KA `mPvmAnt] – n

dozvola za kretanjepermit [`pSmYt] – n dozvola; v dozvoliti, naro~ito zvani~nom

odlukom, propisom ili zakonompermit procedure [`pSmYt prA`sTFA] – n procedura izdavanja,

odnosno dobijanja dozvolepermitting process [`pSmYtYL `prAOses] – n postupak izdavanja

dozvole

particulates

62

persistance [pA`sYstAns] – n otpornost persistent organic compound [pA`sYstAnt I`gRnYk `kUmpaOnd] – n

postojano organsko jedinjenjepersistent organic pollutants [pA`sYstAnt I`gRnYk pA`lPtAnts] – n

pl postojane organske zaga|uju}e materijeperson [`pSsAn] – n osoba, liceperspective [pA`spektYv] – n perspektivapervious [`pSvjAs] – adj propustanpesticide [`pestYsaYd] – n pesticidpH [pT eYD] – n pH vrednostpH control [pT eYD kAn`trAOl] – n odr`avanje pH vrednostipH dependence test [pT eYD dY`pendAns test] – n test za pH

zavisnostphotodegradable [faOtA,dY`greYdAbl] – adj fotorazgradljiv physical and chemical characteristics [`fYzYkl An `kemYkl

,kRrAktA`rYstYks] – n pl fizi~ke i hemijske karakteristikephysical composition [`fYzYkl ,kUmpA`zYGn] – n fizi~ki sastavphysical form [`fYzYkl fIm] – n fizi~ki oblikphysical stability [`fYzYkl stA`bYlAti] – n fizi~ka stabilnostpicker [`pYkA] – n sakuplja~, fizi~ko lice registrovano za sakupljanje

otpadapiezometer [pYAzA`mTtA] – n piezometarpiezometric level [pYAzA`metrYk levl] – n piezometarski nivopipeline [`paYplaYn] – n cevovodpit [pYt] – n jamaplan for the closure and after care procedure [plRn fI KA `klAOHA

And `QftA keA prA`sTFA] – n plan zatvaranja i postupak zastaranje posle zatvaranja

planning fremework [`plRnYL `freYmwSk] – n okvir za planiranjeplant [plQnt] – n postrojenje, fabrikaplant rating [plQnt `reYtYL] – n kapacitet postrojenjaplasma arc pyrolysis [`plRzmA Qk paY`rUlYsYs] – n piroliza plazmom

u lukupoint of dispatch [pVYnt Av `dYspRD] – n mesto otpremanjapoint of disposal [pVYnt Av dY`spAOzl] – n mesto odlaganjapoint of origin [pVYnt Av `UrYFYn] – n mesto poreklapoint source (emission) [pVYnt sIs] – n ta~kasti izvor (emisije)poisonous [`pVYznAs] – adj otrovan

poisonous

63

policy [`pUlAsi] – n politikapollutant [pA`lPtAnt] – n zaga|uju}a materijapolluted residue flow [pA`lPtYd `rezYdjP flAO] – n tok zaga|enih

ostataka polluter [pA`lPtA] – n zaga|iva~polluter pays principle [pA`lPtA peYz `prYnsApl] – n na~elo

„zaga|iva~ pla}a“

pollution [pA`lPGAn] – n zaga|enjepollution control [pA`lPGAn kAn`trAOl] – n kontrola zaga|enjapollution control technology [pA`lPGAn kAn`trAOl tek`nUlAFi] – n

tehnologija za kontrolu zaga|enjapollution of groundwater [pA`lPGAn Av graOnd `wItA] – n

zaga|ivanje podzemnih vodapollution potential of hazardous wastes and other wastes

[pA`lPGAn paO`tenGl Av `hRzAdAs weYsts And `WJA weYsts] – npotencijal opasnog otpada i drugog otpada da zaga|uje

polychlorinated biphenyl [ ,pUlY`klIrYneYtYd `baYfenYl] – npolihlorovani bifenil

polychlorinated dibenzofurans [,pUlY`klIrYneYtYd`daYbenzAOfjPrens] – n pl polihlorovani dibenzofurani

polycyclic aromatic hydrocarbons [ ,pUlY`saYklYk ,RrAO`mRtYk,haYdrAO`kQbAnz] – n pl policikli~ni aromati~ni ugljovodonici

polyethylene [,pUlY`eJYlTn] – n polietilenpolyethylene terephthalate [,pUlY`eJYlTn `terAJtAleYt] – n polietilen

tereftalat polychlorinated dibenzo-p-dioxines [,pUlY`klIrYneYtYd daYbenzAO-

pT-daYAOksYns] – n pl polihlorovani dibenzo-p-dioksinipolypropylene [,pUlY`prUpYlTn] – n polipropilen – laka

termoplasti~na smola koja se koristi u ambala`i, oblogama icevima

polystyrene [,pUlY`staYrTn] – n polistirol – obi~no se naziva stiropenaili stiropor

polyvinyl chloride [,pUlY`vaYnYl `klIraid] – n polivinil-hlorid – ~vrstaplastika koja pri gorenju osloba|a hlorovodoni~nu kiselinu

pore [pI] – n porapore blinding [pI `blaYndYL] – n za~epljenje poraporosity [pI`rUsAti] – n poroznostporous [pI`rAs] – adj porozan, koji ima otvore ili praznine

policy

64

post-closure [pAOst-`klAOHA] – n period posle zatvaranja u toku kojegvlasnici i operateri jedinica za odlaganje otpada vr{e monitoring iodr`avanje da bi se sa~uvala zatvorenost sistema odlaganja iza{tita `ivotne sredine

post-closure care [pAOst-`klAOHA keA] – n staranje (briga) poslezatvaranja, procedura kontrole za{tite `ivotne sredine i izgledadeponije po zatvaranju za prijem otpada

post-consumer waste [pAOst-kAn`sjPmA weYst] – n otpad poslepotro{nje, materijal odba~en iz poslovnih ili stambenih objekata,koji je zavr{io svoj korisni vek

potable [`pAOtAbl] – adj pija}i, podesan za pi}epotable water [`pAOtAbl `wItA] – n pija}a voda, voda podesna za

pi}epotential [paO`tenGl] – n potencijalpotentially [paO`tenGli] – adv potencijalnopower [paOA] – n snaga, energija, elektri~na energija, ovla{}enjepower capacitor [paOA kA`pRAsYtA] – n strujni kondenzatorpower supply [paOA sA`plaY] – n snabdevanje elektri~nom energijomprecautionary [prY`kIGAnAri] – adv predostro`noprecedence [prT`sTdAns] – n prvenstvo, prioritet, prednostprecipitate [prT`sYpYtAt] – n talog; v talo`itiprecipitation [prY,sYpY`teYGn] – n padavine, talo`enjepredictable [prY`dYktAbl] – adj predvidivprejudice [`preFOdYs] – v prejudicirati, unapred odrediti (uticati); n

predrasudapreparation [,prepA`reYGn] – n priprema preservation [,prezA`veYGn] – n o~uvanjepretreatment [prT`trTtmAnt] – n predtretman, prethodna preradapretreatment unit [prT`trTtmAnt `jPnit] – n postrojenje, pogon za

predtretmanprevailing wind [prY`veYlYL wYnd] – n preovladavaju}i vetarprevent [,prT`vent] – v spre~itiprevention [prY`venGn] – n spre~avanje, prevencijapreventive [prY`ventYv] – adj preventivan, koji spre~avapreventive measure [pri`ventYv `meHA] – n preventivna mera principle [`prYnsApl] – n na~elo, princip; adj glavni, najva`nijiprior [`praYA] – adj prethodni, pre prior treatment [`praYA `trTtmAnt] – n prethodni tretman

prior treatment

65

priority [praY`UrAti] – n prioritetpriority for recovery [praY`UrAti fI rY`kWvAri] – n prioritet za

ponovno iskori{}enje priority requirement of recovery and recycling [praY`UrAti

rY`kwaYAment Av rY`kWvAri And rY`saikliL] – n prioritetni uslov zaponovno iskori{}enje i recikliranje

private utility [`praYvYt jP`tYlAti] – n privatno komunalno preduze}eprocedure [prA`sTFA] – n postupak, proceduraprocess steam [`prAOses stTm] – n procesna paraprocessing [`prAOsesYL] – n prerada, priprema materijala iz otpada za

naknadnu upotrebu ili bezbedno odlaganjeprocessing of dredging sludge [`prAOsesYL Av `dreFYL slWF] – n

prerada mulja od bagerovanjaproducer [prA`djPsA] – n generator, proizvo|a~ – pravno ili fizi~ko

lice ~ijom aktivno{}u nastaje otpad i/ili ~ijom aktivno{}upredtretmana, me{anja ili drugih postupaka dolazi do promenesastava ili karakteristika otpada

producer responsibility [prA`djPsA rY,spUnsA`bYlAti] – nodgovornost proizvo|a~a

production [prA`dWkGAn] – n proizvodnjaprogress [`prAOgres] – n napredakprohibit [prA`hYbYt] – v zabranitipromote [prA`mAOt] – v promovisati, podsta}i, unapreditiproof [prPf] – n dokazproper [`prUpA] – adj vlastiti, pravi, podesan, ispravanproperty [`prUpAti] – n svojstvo, imovinaproportionality [prA,pIGA`nRlAti] – n proporcionalnostproposal [prA`pAOzl] – n predlogprotect [prA`tekt] – v {tititi, branitiprotection [prA`tekGn] – n za{titaprotection of cultural patrimony [prA`tekGn Av `kWlDArAl

`pRtrYmAni] – n za{tita kulturnog nasle|aprotection of nature [prA`tekGn Av `neYDA] – n za{tita prirodeprotective clothing [prA`tektYv `klAOKYL] – n za{titna ode}aprotective measure [prA`tektYv `meHA] – n za{titne mereprotocol [`prAOtAkUl] – n protokol, zapisnikprovide [prA`vaYd] – v obezbediti, omogu}itiprovision [prA`vYHn] – n odredba, pru`anje, opskrbljivanje,

obezbe|ivanje

priority

66

proximity [prUk`sYmAti] – n blizinaprudent [`prPdnt] – adj oprezan, razborit, promi{ljenpublic health [`pWblYk helJ] – n zdravlje stanovni{tva, javno zdravljepublic participation [`pWblYk pQ,tYsY`peYGn] – n u~e{}e javnostipublish [`pWblYG] – v objaviti, izdati (~asopis, knjigu) pulp [pWlp] – n pulpa, ka{apulverize [`pWlvAraYz] – v usitniti, pretvarati u prahpulverized fly ash [`pWlvAraYzd flaY RG] – n spra{eni lete}i pepeopungent smell [`pWnFAnt smel] – n prodoran mirispurchase [`pSDAs] – n kupovinapurchaser [`pSDAsA] – n kupacpurification [,pjOArYfY`keYGn] – n pre~i{}avanje purification devices [,pjOArYfY`keYGn dY`vaYsYz] – n pl ure|aji za

pre~i{}avanjepurified waste water [,pjOArYfY`keYGn weYst `wItA] – n pre~i{}ene

otpadne vodepurpose [`pSpAs] – n namenapursuant [pA`sjOAnt] – adv shodno, u skladu sa, na osnovu, premapursue [pA`sjP] – v slediti, baviti se, vr{iti, progoniti push pit [pOG pYt] – n pokretna jamaputrefaction [,pjPtrY`fRkGn] – n truljenje putrescible [pjP`tresAbl] – adj podlo`an truljenjupyrolysis [paY`rUlYsYs] – n piroliza

Qquality [`kwUlYti] – n kvalitetquality assurance [`kwUlYti A`GOArAns] – n obezbe|ivanje kvalitetaquality control [`kwUlYti kAn`trAOl] – n kontrola kvalitetaquality management system [`kwUlYti `mRnYFmAnt `sYstAm] – n

sistem upravljanja kvalitetomquality of the environment [`kwUlYti Av KA Yn`vaYrAnment] – n

kvalitet `ivotne sredinequality standard [`kwUlYti `stRndAd] – n standard kvalitetaquantity [`kwUntAti] – n koli~inaquantity of waste [`kwUntAti Av weYst] – n koli~ina otpada

quantity of waste

67

quarry [`kwUri] – n kamenolomquench chamber [`kwenD `DeYmbA] – n komora za brzo hla|enjequestionnaire [,kwestYA`neA] – n upitnik

Rradioactive waste [,reYdYAO`RktYv weYst] – n radioaktivni otpadrainwater [`reYn,wItA] – n ki{nicaraised [reYzd] – adj podignut, odgojenrate of desulphurisation [reYt Av dY,sWlfAraY`zeYGn] – n brzina

odsumporavanjarational [`rRGAnl] – adj racionalan, razuman, smislenraw material [rI mA`tYArYAl] – n sirovinarealise [`rYAlaYz] – v shvatiti, uvideti, ostvariti, realizovatireasonable [`rTznAbl] – adj razumanreceipt [rY`sTt] – n prijem, potvrda o prijemureception procedure [rY`sepGn prA`sTFA] – n postupak prijemareceptivity [,resep`tYvAti] – n sposobnost primanjareceptor [rY`septA] – n prijemnik, receptorrecharge [rY`DQF] – n dodavanje (vra}anje) podzemnom

vodonosnom sloju, obnavljanje voderecharge [rY`DQF] – n ponovno punjenje; v ponovo napuniti,

obnoviti rechargeable battery [rY`DQFAbl `bRtArY] – n baterija koja se mo`e

ponovo punitirecirculation [rY,sSkjO`leYGn] – n recirkulacijareclamation [reklA`meYGn] – n melioracija, popravljanjerecognition [,rekAg`nYGn] – n prepoznavanje, priznavanjerecommendation [,rekAmend`eYGn] – n preporukarecord [`rekId] – n evidencija; v zabele`iti, snimitirecovered material [,rY`kWvAd mA`tYArYAl] – n ponovno iskori{}en

materijalrecovery [rY`kWvAri] – n ponovno iskori{}enje – proces kojim se

otpad namenjen odlaganju sakuplja, prera|uje ili ponovo koristi uproizvodnji i ponovo upotrebljava

recovery rate [rY`kWvAri reYt] – n stopa ponovnog iskori{}enja recovery system [rY`kWvAri `sYstAm] – n sistem za ponovno iskori{}enje

quarry

68

recyclability [rY,saikl`bYlAti] – n mogu}nost recikliranjarecyclable [rT`saiklbl] – adj koji se mo`e recikliratirecycled content [rT`saikld `kUntent] – n reciklirani deo (sadr`aj)recycled material [rT`saikld mA`tYArYAl] – n reciklirani materijalrecycling [rT`saikliL] – n recikliranje, recikla`a – sortiranje i prerada

materijala na takav na~in da se oni mogu ponovo upotrebiti zasvoju prvobitnu ili drugu namenu

recycling centre [rT`saikliL `sentA] – n centar za recikla`urecycling options [rT`saikliL `UpGAnz] – n pl opcije za recikliranjerecycling plastic [rT`saikliL `plRstYk] – n plastika za recikliranjerecycling process [rT`saikliL `prAOses] – n postupak recikliranjarecycling target [rT`saikliL `tQgYt] – n cilj recikliranja, norma za

recikliranjeredevelopment [rY,dY`velApmAnt] – n ponovni razvojreduced [rY`djPst] – adj smanjenreduction [rY`dWkGn] – n smanjenjerefer [rY`fS] – v uputiti, pozvati se nareference cells [`refrAns sels] – n pl referentne }elijereference method [`refrAns `meJAd] – n referentni metodrefination [rY`faYneYGn] – n rafiniranje, pre~i{}avanjerefinery [rY`faYneri] – n rafinerijareflect [ri`flekt] – v odslikavatirefractory [ri`frRktAri] – n vatrostalni materijal refunded [,ri`fWndYd] – adj za koji je izvr{ena nadoknada tro{kovarefurbishment [,ri`fSbYGmAnt] – n renoviranjerefuse [ri`fjPz] – v odbiti, uskratitirefuse [`refjPs] – n otpaci – termin koji se ~esto koristi naizmeni~no

sa otpadomrefuse derived fuel [`refjPs dY`raYvd `fjPAl] – n gorivo dobijeno iz

otpadarefuse reclamation [`refjPs reklA`meYGn] – n regeneracija,

obnavljanje, prerada otpadarefused [rY`fjPzd] – adj odbijen, odba~en, nekoristanregenerated oil [rY`FenAreYtYd VYl] – n regenerisano uljeregeneration [rY`FenA`reYGn] – n regeneracijaregeneration of acids or bases [rY`FenA`reYGn Av `RsYds I `beYsYz]

– n regeneracija kiselina i bazaregular fuel [`regjOlA `fjPAl] – n obi~no gorivo

regular fuel

69

regularly generated [`regjOlAli `FenAreYtYd] – adj koji se redovnogeneri{e

regulation [,regjOleYGn] – n pravilnikregulatory [`regjOlAtAri] – adj regulatornire-import [rY-`YmpIt] – n ponovni uvozreinforce [,rY-Yn`fIs] – v poja~atire-injection [rY-Yn`FekGn] – n ponovno ubacivanjere-integration [rY-YntA`greYGn] – n ponovno integrisanje, reintegracijarelation [rY`leYGn] – n odnosrelease [rY`lTs] – n pu{tanje, ispu{tanje, osloba|anjerelease [rY`lTs] – v osloboditi, pustiti, objavitiremediation [,remedY`eYGn] – n remedijacija, ~i{}enje ili drugi

postupci koji se primenjuju za uklanjanje ili spre~avanje {irenjatoksi~nog izliva ili opasnih materijala sa lokacije; vra}anje uprethodno stanje

remedial action [rY`mTdjAl `RkGn] – n mere remedijacijeremoval [rY`mPvl] – n otklanjanje, skidanjeremove [rY`mPv] – v otkloniti, skinutirender [`rendA] – v pru`ati, izazvatirenewable resourses [rY`njPAbl rY`sIsYz] – n pl obnovljivi izvorirepackaging [rY`pRkYFYL] – n ponovno pakovanjerepeal [rY`pTl] – v povu}i, poni{titirepealed [rY`pTld] – adj povu~en, poni{tenreplaced [rY`pleYst] – adj zamenjenreplacement fluid [rY`pleYsmAnt `flPYd] – n te~nost za zamenureport [rY`pIt] – n izve{tajreporting [rY`pItYL] – n izve{tavanjerepresentative [,reprY`zentAtYv] – adj reprezentativanrepresentative point [,reprY`zentAtYv pVYnt] – n reprezentativna ta~karepresentative sample [,reprY`zentAtYv sQmpl] – n reprezentativni

uzorakrequired [rY`kwaYAd] – adj potreban, obavezanrequirement [rY`kwaYAment] – n zahtev, uslov research [rY`sSD] – n istra`ivanjeresell [rY`sel] – v preprodavatiresidence time [`rezYdAns taYm] – n vreme zadr`avanja resident [`rezYdAnt] – n stanovnik, osoba sa prebivali{temresidential waste [`rezY`dAnGl weYst] – n otpad iz stambenih objekata

regularly generated

70

residuals [rY`zYdjOAlz] – n pl preostale, zaostale materijeresidue [`rezYdjP] – n ostatak, talog, rezidui – materijal koji

preostane posle prerade, insineracije, kompostiranja ili recikliranjaotpada

resistor [rY`zYstA] – n otpornikresolution [,rezA`lPGn] – n rezolucija, odluka, re{avanje resource recovery [ri`zIs rY`kWvAri] – n ponovno iskori{}enje

resursa – proces dobijanja materije ili energije iz otpadaresponse [rY`spUns] – n odgovor, reakcijarestoration [rY,stA`reYGn] – n obnavljanje, restauracija, vra}anje u

prethodno stanjerestrict [rY`strYkt] – v ograni~itireturn system [rY`tSn `sYstAm] – n povratni sistemreturned [rY`tSnd] – adj vra}en, koji se vratioreuse [rY`jPs] – n ponovna upotreba – upotreba nekog proizvoda ili

komponente otpada vi{e od jedanput (ponovno punjenje stakleneboce koja je vra}ena)

reuse center [rY`jPs `sentA] – n centar za ponovnu upotrebu reverse osmosis [rY`vSs Uz`maOsYs] – n reversna osmozareview [rY`vjP] – n pregled, kriti~ko ispitivanje, preispitivanje,

ocenjivanje, prikazrisk [rYsk] – n rizikrisk assessment [rYsk A`sesmAnt] – n procena rizikarisk characterization [rYsk ,kRrAktAraY`zeYGn] – n karakterizacija

rizika, odre|ivanje prirode rizika i kvantitativno odre|ivanjemogu}nosti negativne promene u `ivotnoj sredini usled tog rizika

risk communication [rYsk kA,mjPnY`keYGn] – n razmena informacijao riziku

risk management [rYsk `mRnYFmAnt] – n upravljanje rizikomrisk of flooding [rYsk Av `flWdYL] – n rizik od plavljenjarisk to human health [rYsk tA `hjPmAn helJ] – n rizik po zdravlje

ljudirotary kiln [`rAOtAri kYln] – n rotaciona pe}rotation [rAO`teYGn] – n rotacija, smenjivanjeroute [rPt] – n put, putanjarubbish [`rWbYG] – n sme}e rubble [`rWbl] – n {ut, gra|evinski kr{rule [rPl] – n pravilo, propis

rule

71

runoff [`rWnAf] – n ocedne voderural area [`rOArAl `RArYA] – n ruralna (seoska) oblast

Ssack holder [sRk `hAOldA] – n dr`a~ kese za sme}esack system [sRk `sYstAm] – n sistem kesa za sme}esafe disposal [seYf dY`spAOzl] – n bezbedno odlaganjesafeguard [`seYfgQd] – n za{tita, jemstvo, osiguranje; v za{tititi,

osigurati, obezbeditisafety [`seYfti] – n bezbednost, sigurnost, ne{kodljivost po zdravljesalt mine [sIlt maYn] – n rudnik solisample [`sQmpl] – n uzoraksampling procedure [`sQmplYL prA`sTFA] – n postupak uzimanja

uzorkasampling [`sQmplYL] – n uzimanje uzorkasanitary landfill [`sRnYtAri `lRndfYl] – n sanitarna deponija, ameri~ki

termin za teren gde se odla`e komunalni otpad koji je lociran takoda je uticaj na `ivotnu sredinu najmanji; komunalni otpad serasprostire u tankim slojevima, sabija i pokriva slojem zemljesvakog dana

satisfaction [,sRtYs`fRkGn] – n zadovoljstvo, zadovoljenjesaturate [`sRDAreYt] – v zasititisaturated zone [`sRDAreYtYd zAOn] – n zona zasi}enjasaturation capacity [,sRDA`reYGAn kA`pRsYti] – n kapacitet zasi}enjascaling [`skeYlYL] – n merenjescavanger [`skRvYnFA] – n onaj ko nezakonito sakuplja otpad scavenging [`skRvYnFYL] – n neovla{}eno sakupljanjeschedule [`GedjPl] – n raspored, plan, program, pregledscrap [`skrRp] – n metalni otpaci, opiljci; v izbaciti iz upotrebescrap waste [`skrRp weYst] – n sitni otpad od metalascraper [`skrRpYA] – n strugalicascreen [`skrTn] – n sito, ekran; v snimitiscreening [`skrTnYL] – n proveravanje, odabiranjescruber [`skrWbA] – n ure|aj za ~i{}enje gasa, skrubersealing [`sTlYL] – n zaptivanje, pe~a}enje

runoff

72

secondary raw materials [`sekAndAri rI mA`tYArYAlz] – n plsekundarne sirovine – sekundarni materijali (npr. papir, staklo,metali itd.) koji se dobijaju iz otpada ponovnom upotrebom,recikla`om ili ponovnim iskori{}enjem u objektima za tretmanotpada

secure landfill [`sY`kjOA `lRndfYl] – n bezbedna deponijasedimentation [,sedYmAn`teYGn] – n sedimentacija, talo`enjeseek [sTk] – v tra`iti, nastojatiseismic [`saYzmYk] – adj seizmi~kiselling [`selYL] – n prodavanjesensitivity [,sensY`tYvAti] – n osetljivostseparate collection [`sepArAt ,kA`lekGn] – n odvojeno sakupljanjeseparated waste temporary storage [`sepAreYtYd weYst `tempArArY

`stIrYF] – n privremeno skladi{te odvojenog otpadaseparation [‚sepA`reYGn] – n separacija, odvajanje otpadaseptic [`septYk] – adj septi~an, zarazanseptic sludge [`septYk slWF] – n septi~ki muljseptic tank [`septYk tRLk] – n septi~ka jamaserious [`sYArYAs] – adj ozbiljanservice [`sSvYs] – n servis, uslugaset [`set] – n komplet, setsettlement [`setlmAnt] – n sleganje, naselje, poravnanje, izmirenje

dugasewage [`sjPYF] – n kanalizacione vode, komunalne otpadne vodesewage effluent treatment [`sjPYF `eflOAnt `trTtmAnt] – n tretman

kanalizacionih otpadnih voda sewage sludge [`sjPYF slWF] – n kanalizacioni mulj – mulj koji se

generi{e u postrojenju za tretman otpadnih vodasewarage [`sjPArYF] – n kanalizacijasharps [GQps] – n pl o{tri predmeti shipment [`GYpmAnt] – n isporuka, po{iljkashipment of waste [`GYpmAnt Av weYst] – n po{iljka otpadashredder [`GredA] – n ure|aj za sitno se~enje, usitnjiva~shredding [`GredYL] – n sitno se~enjeshut-down [`GWtdaOn] – n zatvaranjesilicon carbide [`sYlYkAn `kQbaYd] – n silicijum-karbidsingle stream [`sYLgl strTm] – n jedan toksingle waste type [`sYLgl weYst taYp] – n jedna vrsta otpada

single waste type

73

sintering [`sYnterYL] – n sinterovanjesite [saYt] – n mesto, lokacija, polo`aj, kraj, terensite conditioning plan [saYt kAn`dYGAnYL plRn] – n plan ure|ivanja

lokacijesite remediation [saYt ,remedY`eYGn] – n remedijacija lokacijesite-specific risk assessment [saYt spA`sYfYk rYsk A`sAsmAnt] – n

analiza rizika za odre|enu lokacijusite-specific safety assessment [saYt spA`sYfYk `seYfti A`sAsmAnt] – n

analiza bezbednosti za odre|enu lokacijuskip [skYp] – n kontejner za prevozskip lift [skYp lYft] – n vozilo za dizanje kontejnera za transport otpadaslab [slRb] – n plo~a, glib, kaljugaslag [slRg] – n {ljaka, zgura slag tap [slRg tRp] – n ispust za {ljakuslippage [`slYpAF] – n klizanje, provlaka, le`i{te za ~epslope [slAOp] – n kosina, nagib, ugao nagiba, padinasloughterhouse waste [`slItA haOs weYst] – n klani~ni otpad, otpad

iz klanicasludge [slWF] – n mulj sludge age [slWF eYF] – n vreme odle`avanja muljasludge cake [slWF keYk] – n poga~a od mulja posle presovanjasludge collector [slWF kA`lektA] – n sakuplja~, kolektor muljasludge concentration [slWF ,kUnsAn`treYGn] – n koncentracija muljasludge dewatering [slWF dY`wItArYL] – n odvodnjavanje muljasludge digestion [slWF daY`FesDAn] – n digestija muljasludge disposal [slWF dY`spAOzl] – n odlaganje muljasludge drying [slWF `draYYL] – n su{enje muljasludge lagoon [slWF lA`gPn] – n laguna za muljsludge moisture content [slWF `mVYsDA `kUntent] – n sadr`aj vlage

u muljusludge production [slWF prA`dWkGAn] – n produkcija muljasludge shredder [slWF `GredA] – n usitnjiva~ muljasludge stabilization [slWF ,steYbAlaY`zeYGn] – n stabilizacija muljasludge thickener [slWF `JYkAnA] – n ugu{}iva~ muljasludge treatment [slWF `trTtmAnt] – n tretiranje muljasludge utilization [slWF ,jP`tYlaY`zeYGn] – n kori{}enje muljasludge-gas utilization [slWF gRs ,jP`tYlaY`zeYGn] – n kori{}enje gasa

iz mulja

sintering

74

smearing [`smYArYL] – n grundiranjesmell [smel] – n mirissmoke [smAOk] – n dimsocial development [`sAOGl dY`velApmAnt] – n dru{tveni razvojsoil [sVYl] – n zemlji{tesolely [`sAOli] – adv jedino, isklju~ivosolid reaction products [`sUlid rY`RkGn `prUdWkts] – n pl ~vrsti

reaktivni proizvodisolid waste [`sUlid weYst] – n ~vrst otpadsolid waste management [`sUlid weYst `mRnYFmAnt] – n

upravljanje ~vrstim otpadomsolidification [sA,lYdYfY`keYGn] – n solidifikacija, o~vr{}avanjesolidified [sA`lYdYfaYd ] – adj o~vrsnut, stvrdnutsolidified waste [sA`lYdYfaYd weYst] – n stvrdnut otpadsolubility [,sUljObYlAti] – n rastvorljivostsoluble fraction [`sUljObl `frRkGn] – n rastvorljiva frakcijasolvent [`sUlvAnt] – n rastvara~solvent reclamation/regeneration [`sUlvAnt reklA`meYGn/

rY,FenA`reYGn] – n reklamacija – regeneracija rastvara~asoot [sOt] – n ~a|sorption [`sIpGAn] – n sorpcijasorted [`sItYd] – adj svrstan, klasifikovan, sortiransorted combustible fraction [`sItYd kAm`bWstAbl `frRkGn] – n

sortirana sagorljiva frakcijasorting [`sItYL] – n svrstavanje, klasifikovanje, razvrstavanje,

sortiranjesound [saOnd] – adj zdrav, solidan, u dobrom stanju, o~uvansource [sIs] – n izvor source reduction [sIs rY`dWkGn] – n smanjenje na izvorusource separation [sIs ‚sepA`reYGn] – n razvrstavanje na mestu

nastajanjaspare part [speA pQt] – n rezervni deospatial model [`speYGl `mUdl] – n prostorni modelspent activated carbon [spent `RktYveYtYd `kQbAn] – n istro{eni

aktivni ugaljspent battery/accumulator [spent `bRtAri/A`kjPmjAleYtA] – n

istro{ena baterija ili akumulator – baterija ili akumulator koji se nemo`e ponovo puniti i namenjen je recikla`i ili odlaganju

spent catalyst [spent `kRtAlYst] – n istro{eni katalizator

spent catalyst

75

spillage [`spYlYF] – n prosuta koli~ina, prelivena koli~ina, izlivanjespoil [spVYl] – n jalovinasponsor [`spUnsA] – n investitor, sponzorspontaneous combustion [spUn`teYnjAs kAm`bWsDAn] – n spontano

sagorevanjespread [spred] – n {irenjespreading of sludge [`spredYL Av slWF] – n {irenje muljaspring [sprYL] – n izvorsprinkle [`sprYLkl] – v prskatisprinkler system [`sprYLklA `sYstAm] – n sistem za raspr{ivanjestability [stA`bYlAti] – n stabilnoststabilization [,steYAbYlaY`zeYGn] – n stabilizacija, promena aktivne

organske materije u mulju u inertni, ne{kodljiv materijalstack [stRk] – n dimnjakstage [steYF] – n faza, stepen, stadijumstakeholder [steYk`hAOldA] – n zainteresovana strana; osoba, grupa

ili institucija, koji imaju interes u projektu, programu iliorganizaciji

standard [`stRndAd] – n standard, normastandardisation [,stRndAdaY`zeYGn] – n standardizacijastandardize system [`stRndAdaYz `sYstAm] – v standardizovati sistemstart-up [stQt-Wp] – n zapo~injanje i pu{tanje u pogonstate of export [steYt Av ek`spIt] – n dr`ava izvoza – u kojoj je

otpad nastao ili iz koje zapo~inje prekograni~no kretanje otpadastate of import [steYt Av `YmpIt] – n dr`ava uvoza – u koju se otpad

uvozi radi odlaganja, tretmana, skladi{tenja pre tretmana iliodlaganja na podru~ju druge dr`ave

state of transit [steYt Av `trRnsYt] – n dr`ava tranzita – dr`ava prekokoje otpad mora pro}i nakon {to je napustio dr`avu izvoza, a predolaska u dr`avu uvoza

states concerned [steYts kAnsSnd] – n pl uklju~ene dr`ave, dr`avekojih se to ti~e

stationary plant [`steYGAnri plQnt] – n stacionarno postrojenjestationary source [`steYGAnri sIs] – n stacionarni izvor statutory limit [`stRtjPtAri `lYmYt] – n zakonsko ograni~enje steam [`stTm] – n paraSteering Committee [`stYArYL kA`mYtY] – n Koordinacioni odbor sterilisation [`sterAlaY`zeYGn] – n sterilizacija still bottoms [`stYl `bVtAmz] – n pl ostaci od destilacije organskih

materijala

spillage

76

stoichiometric [,stVYkYA`metrYk] – adj stehiometrijskistorage of waste [`stIrYF Av weYst] – n skladi{tenje, uskladi{tenje,

~uvanje – privremeno dr`anje (~uvanje) otpada na lokaciji proizvo|a~aili vlasnika otpada, kao i aktivnost operatera u postrojenjuopremljenom i registrovanom za privremeno ~uvanje otpada

storage container [`stIrYF kAn`teYnA] – n kontejner za skladi{tenje– posuda koja se koristi za ~uvanje otpada tokom skladi{tenja

storage pit [`stIrYF pYt] – n jama za skladi{tenje, skladi{na jamastrategic plan [strA`tTFYk plRn] – n strate{ki planstrategy [`strRtAFi] – n strategija stringent [`strYnFAnt] – adj strog, o{tar, koji se ne mo`e zaobi}isubcategory [`sWb,kRtAgAri] – n potkategorijasubgrade [`sWb,greYd] – n za{titni sloj materijala sme{ten ispod

podloge deponije submit [sAb`mYt] – v dostaviti, podneti, predlo`itisubsidiarity [sAb`sYdjerYti] – n supsidijarnostsubsidy [`sWbsYdi] – n subvencijasubstance [`sWbstAns] – n supstanca, materijasubstantially [sAb`stRnGli] – adv znatno, u velikoj merisubstitute [`sWbstYtjPt] – v zamenitisubstratum [,sWb`strQtAm] – n podsloj, donji slojsubsurface disposal [,sWb`sSfYs dY`spAOzl] – n odlaganje ispod

povr{inesufficient [sA`fYGnt] – adj dovoljansuitability [,sPtA`bYlAti] – n podesnost, prikladnostsuitable [`sPtAbl] – adj podesan, prikladan, adekvatansummary [`sWmAri] – n rezimesupervision [,sPpA`vYHn] – n nadzor, nadgledanjesupervision and control of shipment of waste [,sPpA`vYHn An

kAn`trAOl Av GipmAnt Av weYst] – n nadzor i kontrola nadisporukom otpada

support [sA`pIt] – v podr`avati, podupirati; n podr{kasurface compaction [`sSfYs ,kAmp`RkGn] – n povr{insko

kompaktiranje (sabijanje)surface flow [`sSfYs flAO] – n povr{inski toksurface water [`sSfYs `wItA] – n povr{inske vodesurge tank [`sSF tRLk] – n izlivni rezervoar surveillance [sS`veYlAns] – n nadgledanje, nadzorsurvey [`sSveY] – n anketa

survey

77

suspended solid [sA`spendYd `sUlid] – n lebde}a ~vrsta materijasuspicion [sA`spYGn] – n sumnjasustainability [sA`steYnAblAti] – n odr`ivostsustainable development [sA`steYnAbl dY`velApmAnt] – n odr`iv

razvojswitch off [swYD Uf] – v isklju~itiswitch on [swYD Un] – v uklju~itiswitch [swYD] – n prekida~synergy [`sYnAFi] – n sinergijasynthetic liner [sYn`JetYk `laYnA] – n sinteti~ka obloga, podlogasystems for controlling operations [`sYstAms fI kAn`trAOlYL

UpA`reYGn] – n pl sistemi za kontrolisanje operacija

Ttailing [`teYlYL] – n jalovina tank [tRLk] – n rezervoar, tanktank tightness testing [tRLk `taYtnAs `testYL] – n testiranje

zaptivenosti rezervoaratar [tQ] – n katrantare weight [teA weYt] – n taratarget [`tQgYt] – n cilj, meta, normatechnical [`teknYkAl] – adj tehni~kitechnical guidelines [`teknYkl `gaYdlaYnz] – n pl tehni~ke smernice,

uputstva technical requirements [`teknYkl rY`kwaYAments] – n pl tehni~ki

uslovitechnique [tek`nTk] – n tehnikatechnology [tek`nUlAFY] – n tehnologijatemporary [`tempArArY] – adj privrementemporary closure [`tempArArY `klAOHA] – n privremeno zatvaranjetemporary problem [`tempArArY `prUblAm] – n privremen problemtemporary storage [`tempArArY `stIrYF] – n privremeno skladi{tenjeteratogenic [,terRtAO`FenYk] – adj teratogenthermal efficiency [`JSmAl Y`fYGAnsi] – n termi~ka (toplotna)

efikasnostthermal power plant [`JSmAl paOA plQnt] – n termoelektrana

suspended solid

78

thermal process [`JSmAl `prAOses] – n termi~ki procesthermal processing [`JSmAl `prAOsesYL] – n termi~ka prerada thermal treatment [`JSmAl `trTtmAnt] – n termi~ki tretmanthermophilic microorganisms [,JSmAO`fYlYk ,maYkrAO`IgAnYzAms]

– n pl termofilni mikroorganizmi thermoplastic technique [,JSmAO`plRstYk tek`nTk] – n

termoplasti~na tehnikathickness [`JYknAs] – n debljinathixotropy [JYk`sUtrApi] – n tiksotropijathroughflow [,JrP`flAO] – n infiltraciona vodatightness [`taYtnAs] – n zaptivenost, hermeti~nosttile [taYl] – n plo~icatime of delivery [taYm Av dY`lYvArY] – n vreme isporuketip [tYp] – n jalovi{tetip face [tYp feYs] – n prostor za istovartip fire [tYp `faYA] – n vatra na smetli{tu tipping controlled [`tYpYL kAn`trIld] – n kontrolisano dovo`enje

sme}atipping fee [`tYpYL fT] – n naknada za istovarton, tonne [tWn] – n tonatool [tPl] – n alattop liner [tUp `laYnA] – n gornja prekrivka, prekrivka na povr{initop soil cover [tUp sVYl `kWvA] – n povr{inska zemljana prekrivka topography [tA`pUgrAfY] – n topografijatopping up of transformer [,tUpYL`Wp Av trRns`fImA] – n

dopunjavanje transformatora (uljem)total dust [`tAOtAl dWst] – n ukupna koli~ina pra{inetotal organic carbon (TOC) [`tAOtAl I`gRnYk `kQbAn] – n ukupna

koli~ina organskog ugljenika total quantity of waste [`tAOtAl `kwUntYti Av weYst] – n ukupna

koli~ina otpadatow [tAO] – v vu}i, teglititowards [tA`wIdz] – ka, prematoxic [`tUksYk] – adj toksi~an, otrovantoxic substance [`tUksYk `sWbstAns] – n toksi~na materijatoxic waste [`tUksYk weYst] – n toksi~ni otpad, otpad koji mo`e

prouzrokovati povredu ako se udi{e, proguta ili apsorbuje prekoko`e

toxic waste

79

toxicity [`tUksYsYti] – n toksi~nost, sposobnost (ili svojstvo) materijeda proizvede {tetne ili smrtonosne posledice za ljude, odnosno`ivotnu sredinu

toy [tVY] – n igra~katradable permit [`treYdAbAl `pSmYt] – n dozvola kojom mo`e da se

trgujetrade waste [`treYd weYst] – n trgovinski otpadtrailer [`treYlA] – n prikolicatraining [`treYnYL] – n obukatransaction [trRnz`RkGAn] – n transakcijatransboundary [trRnz`baOndAri] – adj prekograni~nitransboundary movement [trRnz`baOndAri `mPvmAnt] – n

prekograni~no kretanje – kretanje opasnog otpada iz oblasti podjurisdikcijom jedne dr`ave ka ili preko oblasti pod jurisdikcijomdruge dr`ave, odnosno oblasti koja nije pod nacionalnomjurisdikcijom nijedne dr`ave, pod uslovom da su barem dvedr`ave obuhva}ene kretanjem

transfer [`trRnsfA] – n prenos, transfer; v prenositi, vr{iti transfertransfer station [`trRnsfA `steYGn] – n transfer stanica – postrojenje

na kojem se otpad grupi{e u tovare koji se transportuju ve}imkamionima ili drugim sredstvima do udaljenih postrojenja zakona~no odlaganje, obi~no deponije; mesto do kojeg se otpaddoprema radi razdvajanja ili pretovara pre transporta na drugomesto zbog tretmana ili odlaganja

transit [`trRnzYt] – n tranzit, provoztransition [trRn`zYGn] – n tranzicija, prelaztransition country [trRn`zYGn `kWntri] – n zemlja u tranzicijitransitional problem [trRn`zYGAnAl `prUblAm] – n prelazni problemtransitional provision [trRn`zYGAnAl prA`vYHn] – n prelazna odredbatransmission of information [trRnz`mYGAn Av ,YnfA`meYGAn] – n

prenos informacijatransparency [trRns`pRrAnsi] – n transparentnosttranspiration [,trRnspY`reYGAn] – n isparavanjetransport of waste [`trRnspIt Av weYst] – n transport otpada,

prevoz otpada van postrojenja koji obuhvata utovar, prevoz (kao ipretovar) i istovar otpada

transport packaging [`trRnspIt `pRkYFYL] – n transportnaambala`a

toxicity

80

transportation [,trRnspI`teYGn] – n transport – fizi~ki procespreme{tanja otpada

trash [trRG] – n {karttreated sludge [`trTtYd slWF] – n tretirani mulj – mulj koji je bio

podvrgnut biolo{kom, hemijskom ili toplotnom tretmanu,dugoro~nom skladi{tenju ili bilo kom drugom odgovaraju}emprocesu tako da je znatno smanjena njegova sposobnost fermentiranjai opasnost po zdravlje koja proizilazi iz njegove upotrebe

treatment [`trTtmAnt] – n tretman, tretiranjetreatment plant [`trTtmAnt plQnt] – n postrojenje za tretmantreatment process [`trTtmAnt `prAOses] – n proces tretmanatreaty [`trTti] – n sporazum, ugovortrench method [`trenD `meJAd] – n jamski metod – metod kojim se

~vrst, odnosno te~ni otpad odla`e u jame na deponijitrend [trend] – n kretanje, trend trial burn [`traYAl bSn] – n probno paljenje, testiranje pe}i za

insineraciju otpada ili kotlova i industrijskih pe}i tokom kojeg semere emisije radi kontrole prisustva odre|enih materija, kao {to suorganska jedinjenja, ~estice, metali i hlorovodonik

trigger [`trYgA] – n okida~type of activity [taYp Av Rk`tYvYti] – n vrsta aktivnostitype of waste [taYp Av weYst] – n vrsta otpada

Uultimate [`WltYmAt] – adj krajnji, kona~an, poslednjiultrafiltration [,WltrAfil`treYGn] – n ultrafiltriranjeunavoidable stoppage [,WnA`vVYdAbAl `stUpYF] – n nezaobilazno

zaustavljanjeunburned waste [Wn`bSnd weYst] – n neizgoreli otpaduncontrolled disposal of waste [,WnkAn`trAOld dY`spAOzAl Av

weYst] – n nekontrolisano odlaganje otpadaunderground storage [`WndAgraOnd `stIrYF] – n podzemno

skladi{te – mesto trajnog skladi{tenja otpada u dubokom prostoruu zemlji kao {to je rudnik soli ili kalijuma

underground storage tanks [`WndAgraOnd `stIrYF tRLks] – n plrezervoari za podzemno skladi{tenje

undertaken [,WndA`teYkAn] – adj preduzet

undertaken

81

undertaking [,WndA`teYkYL] – n preduzimanje, preduze}e, posaoundigested sludge [,WndaY`FestYd slWF] – n nedigestirani muljunfavourable condition [Wn`feYvArAbAl kAn`dYGAn] – n nepovoljan

uslovuniform [`jPnYfIm] – adj jednoobrazanunit of account [`jPnit Av A`kaOnt] – n jedinica ra~unaunloading [Wn`lAOdYL] – n istovarunloading bulkhead [Wn`lAOdYL `bWlkhed] – n istovarni klipunsatturated zone [Wn`sRDAreYtYd zAOn] – n nezasi}eno podru~jeupgrade [Wp`greYd] – v unaprediti, nadograditi, pobolj{atiurban transport [`SbAn `trRnspIt] – n gradski prevozurgently [`SFAntli] – adv hitnouse [jPz; jPs] – v koristiti; n upotrebaused oil [jPzd oYl] – n kori{}eno ulje used oil re-refining [jPzd VYl `rYrYfaYnYL] – n ponovno rafinisanje

kori{}enog uljaused tire [jPzd `taYA] – n polovna gumauser [`jPzA] – n korisnikuser charge [`jPzA DQF] – n naknada koju pla}a korisnikutilise [jP`tYlaYz] – v koristitiutility [jP`tYlAti] – n komunalno preduze}e

Vvapour pressure [`veYpA `preGA] – n pritisak parevariation [,veArY`eYGn] – n varijacijavector [,vektA] – n organizam (insekt koji prenosi patogene)vegetable [`veFYtAbAl] – n otpad od biljaka, povr}avegetable crop [`veFYtAbAl krUp] – n biljna ratarska kultura, povr}evegetable matter [`veFYtAbAl `mRtA] – n biljna materijavehicle [`vTAkl] – n vozilo – bilo koje vozilo ozna~eno kao kategorija

M1 ili N1, isklju~uju}i motorne triciklevehicle weight gross [`vTAkl weYt grAOs] – n ukupna te`ina vozilaVenturi tube [ven`tjurY tjPb] – n Venturijeva cevverifying [`verYfaYYL] – n verifikovanje, overavanjevermin [`vSmYn] – n gamad

undertaking

82

vertical well [`vStYkAl wel] – n vertikalni bunar, naj~e{}i tipkolektora gasova na deponiji

veterinarian [,vetArY`neArYAn] – n veterinar victim of pollution [`viktYm Av pA`lPGn] – n `rtva zaga|enjavintage [`vYntYF] – adj odli~an, izvanredan; n berbavirgin material [`vSFYn mA`tiAriAl] – n. ruda, netaknuti materijal,

sirovina virgin pulp [`vSFYn pWlp] – n netaknuta pulpa, celulozavirus [`vaYrAs] – n virus – najmanja forma mikroorganizma

sposobnog da prouzrokuje bolestviscosity [vYs`kUsAti] – n viskoznostvisibly [`vYzYbli] – adv vidno, javnovisual [`vYHOAl] – adj vizuelanvisual inspection [`vYHOAl Yn`spekGn] – n vizuelni pregledvitrification [,vYtrYfY`keYGn] – n vitrifikacijavitrified [`vYtrYfaYd] – n ostakljen na visokoj temperaturi, a potom

o~vrsnut radi izolovanja iz `ivotne sredinevolatile [`vUlAtaYl] – adj isparljiv volatile acid [`vUlAtaYl `RsYd] – n isparljiva kiselinavolatile matter [`vUlAtaYl `mRtA] – n isparljiva supstancavolatile organic compounds [`vUlAtaYl I`gRnYk `kUmpaOnds] – n

isparljiva organska jedinjenja volatile solids [`vUlAtaYl `sUlids] – n isparljiva ~vrsta materija volatilization [,vUlAtaYlA`zeYGn] – n isparavanjevolume of precipitation [`vUljPm Av prY,sYpY`teYGn] – n koli~ina

padavinevolume reduction [`vUljPm rY`dWkGn] – n smanjenje zapreminevoluntary separation [`vUlAntAri ,sepA`reYGn] – n dobrovoljno

odvajanjevulnerability [,vWlnArA`bYlYti] – n osetljivost, ranjivost, ugro`enostvulnerable [`vWlnArAbAl] – adj osetljiv, ranjiv, ugro`en

vulnerable

83

Wwarning [`wInYL] – n upozorenjewaste [weYst] – n otpad – materija ili predmet koji imalac odbacuje,

namerava to da u~ini ili se to od njega zahteva; materijali koji nisuprimarni proizvodi (tj. proizvodi za tr`i{te), koji onome ko ihstvara (generi{e) dalje nisu potrebni za proizvodnju ili potro{nju i`eli da ih odbaci; otpad mo`e nastati tokom ekstrakcije sirovina,prerade sirovina u poluproizvode i gotove proizvode, potro{njegotovih proizvoda i drugih ljudskih aktivnosti

waste acceptance criteria [weYst Ak`septAns kraY`tYArYA] – n plkriterijumi za prihvatanje otpada

waste acceptance procedure [weYst Ak`septAns prA`sTFA] – npostupak za prihvatanje otpada

waste auditing [ weYst `IdYtYL] – n kontrola otpadawaste collection [weist kA`lekGn] – n sakupljanje otpada –

periodi~no ili na zahtev, uklanjanje ~vrstog otpada sa lokacijeprimarnog izvora kori{}enjem vozila za sakupljanje

waste collector [weYst kA`lektA] – n sakuplja~ otpada, osoba koju suzaposlili organi lokalne vlasti ili privatna firma radi sakupljanjaotpada iz stanova, firmi ili pra`njenja kontejnera za otpad

waste combustion [weYst kAm`bWsDAn] – n sagorevanje otpadawaste dealer [weYst `dTlA] – n trgovac otpadom, posrednik koji

kupuje sekundarne materijale pogodne za recikla`u od generatora(proizvo|a~a) otpada i putuju}ih kupaca i prodaje ih, nakonsortiranja i odre|ene prerade, trgovcima na veliko ili industrijamaza recikla`u

waste derived fuel [weYst dY`raYvd `fjPAl] – n gorivo dobijeno iz otpadawaste disposal [weYst dY`spAOzl] – n aktivnost kona~nog odlaganja

otpada waste disposal plan [weYst dY`spAOzl plRn] – n plan odlaganja

otpadawaste documentation [weYst ,dUkjOmen`teYGn] – n dokumentacija

o otpaduwaste dumping [weYst `dWmpYL] – n bacanje otpada – odlaganje

otpada bez kontrole za{tite `ivotne sredinewaste electrical and electronic equipment [weist e`lektrYkAl And

elek`tronYk Y`kwYpmAnt] – n otpad od elektri~ne i elektronske

84

opreme, uklju~uju}i sve komponente, podsklopove i potro{nimaterijal koji je deo proizvoda u vreme odbacivanja

waste electrical and electronic equipment from privatehouseholds [weYst e`lektrYkAl And elek`tronYk i`kwipmAnt frAm`praYvYt `haushAOlds] – n otpad od elektri~ne i elektronskeopreme iz doma}instava i iz komercijalnih, industrijskih,institucionalnih i drugih izvora koji je, po svojoj koli~ini isvojstvima, sli~an onom iz doma}instava

waste feed [weYst fTd] – n doziranje otpada, dotok otpada uinsinerator, kotao ili industrijsku pe}

waste from sewage cleaning [weYst frAm `sjPYF `klTnYL] – n otpadod ~i{}enja kanalizacije

waste management [weYst `mRnYFmAnt] – n upravljanje otpadom– sprovo|enje propisanih mera postupanja sa otpadom u okvirusakupljanja, transporta, tretmana i odlaganja otpada, uklju~uju}inadzor nad tim aktivnostima i kasniju brigu o postrojenjima zaupravljanje otpadom posle zatvaranja

waste management boundary [weYst `mRnYFmAnt `baOndrY] – ngranica upravljanja otpadom

waste management district [weYst `mRnYFmAnt `dYstrYkt] – npodru~je za upravljanje otpadom koje pokriva dve ili vi{e jedinicalokalne samouprave koje se sporazumno organizuju radizajedni~kog upravljanja otpadom

waste management hierarchy [weYst `mRnYFmAnt `haYArQkY] – nhijerarhija upravljanja otpadom – simbol za strate{ke opcije kojesu na raspolaganju za re{avanje problema otpada i njihovu koristpo `ivotnu sredinu

waste management licence [weYst `mRnYFmAnt `laYsns] – ndozvola za upravljanje otpadom – dokument koji nadle`ni organizdaje pravnom ili fizi~kom licu ~ija je delatnost sakupljanje,transport, tretman ili odlaganje otpada; utvr|uje uslove postupanjasa otpadom na na~in koji obezbe|uje najmanji rizik po zdravljeljudi i `ivotnu sredinu

waste disposal licence [weYst dY`spAOzl `laYsns] – n dozvola zadelatnost odlaganja otpada

waste management plan [weYst `mRnYFmAnt plRn] – n planupravljanja otpadom

waste mineral oils [weYst `mYnArAl VYlz] – n pl otpadna mineralnaulja

waste mineral oils

85

waste minimisation [weYst ,mYnYmaY`zeYGn] – n minimizacijaotpada, smanjenje otpada na najmanju meru – mere, odnosnotehnike kojima se smanjuje koli~ina otpada koji se generi{e tokombilo kakvog procesa u doma}instvu i komercijalnim iindustrijskim aktivnostima

waste oil [weYst VYl] – n otpadno ulje, koje nastaje kao otpadniproizvod kori{}enja ulja u razli~itim industrijskim i komercijalnimaktivnostima kao {to su ma{inogradnja, proizvodnja elektri~neenergije i odr`avanje vozila; treba ga tretirati radi ponovneupotrebe ili propisno odlo`iti

waste pharmaceuticals, drugs and medicines [weYst,fQmA`sjPtYklz drWgz And `medYsYns] – n pl otpadnifarmaceutski proizvodi i lekovi

waste picker [weYst `pYkA] – n sakuplja~ otpada, osoba koja sakupljamaterijale pogodne za recikla`u iz me{anog otpada gde god je ondostupan ili odlo`en

waste pile [weYst paYl] – n gomila, hrpa otpada waste prevention plan [weYst prY`venGn plRn] – n plan za

spre~avanje nastajanja otpadawaste reception [weYst rY`sepGn] – n prijem otpadawaste reclamation [weYst ,reklA`meYGn] – n povra}aj materijala iz

otpada – pretvaranje otpada u korisne proizvode, npr.kompostiranje organskog otpada da bi se dobila sredstva zakondicioniranje zemlji{ta ili separacija aluminijuma i ostalihmetala radi topljenja i recikliranja

waste reduction [weYst ri`dWkGn] – n smanjenje otpada – mere zasmanjenje koli~ine otpada koji se inicijalno generi{e; one se kre}uod zakona i dizajna proizvoda do lokalnih programa osmi{ljenihtako da sve {to se mo`e reciklirati ili pretvoriti u kompost ostanevan kona~nog toka otpada

waste refused [weYst rY`fjPzd] – n nekoristan otpadwaste removal fee [weYst ri`mPvAl fT] – n naknada za uklanjanje

otpada waste stabilization process [weYst ,steYbAlaY`zeYGn `prAOses] – n

proces stabilizacije otpadawaste stream [weYst strTm] – n tok otpada – tok otpada iz

doma}instava, preduze}a, institucija ili proizvodnih pogona, kojise reciklira, spaljuje ili odla`e na deponiju, ili njegovi segmenti

waste minimisation

86

kao {to je „tok otpada iz stambenih objekata“ ili „tok otpada kojise mo`e reciklirati“

waste supply system [weYst sA`plaY `sYstAm] – n sistem snabdevanjaotpadom

waste to energy scheme [weYst tA `enerFY skTm] – n {ema(program) dobijanja energije iz otpada – insineracija otpada uzponovno iskori{}enje generisane energije

waste transfer station [weYst `trRnsfS `steYGn] – n transfer stanicaza otpad

waste treatment [weYst ,trTtmAnt] – n tretman otpada – obuhvatafizi~ke, termi~ke, hemijske ili biolo{ke procese koji menjajukarakteristike otpada radi smanjenja njegove zapremine ili opasnihkarakteristika, olak{anja rukovanja otpadom ili podsticanjarecikla`e, a uklju~uje i recikla`u otpada

waste water [weYst `wItA] – n otpadne vodewaste-fuel [weYst fjOAl] – n gorivo iz otpada wasteful [`weYstfAl] – adj rasipanwaste-to-energy plant [weYst tA `enerFY plQnt] – n postrojenje za

dobijanje energije iz otpada water (sewage) [`wItA] [`sjPYF] – n otpadna voda (kanalizacija)water treatment plant [`wItA `trTtmAnt plQnt] – n postrojenje za

tretman otpadnih voda water balance [`wItA `bRlAns] – n vodni bilanswater company [`wItA `kWmpAnY] – n vodoprivredno preduze}ewater transport [`wItA trRn`spIt] – n vodeni transportwater vapour content [`wItA `veYpA `kUntent] – n procenat

vodene parewater [`wIt A] – n vodaweighbridge [`weYbrYF] – n mostna vaga weight [weYt] – n te`ina, ponderweld [weld] – v zavarivatiwell-characterised stream [wel `kRrAktAraYzd strTm] – n dobro

definisan tok otpadawet air oxidation [wet eAr UksY`deYGn] – n oksidacija vla`nim vazduhomwet process cement kiln [wet `prAOses sY`ment kYln] – n cementna

pe} sa mokrim procesomwet scrubber [wet `skrWbA] – n skruber sa mokrim postupkom wet separation [wet ‚sepA`reYGn] – n odvajanje otpada mokrim

postupkomwetland [`wetlRnd] – n mo~varno zemlji{te

wetland

87

88

white goods

white goods [waYt gOdz] – n bela tehnika, ku}ni aparati kao {to sufri`ideri, {poreti ili ma{ine za pranje ve{a

wind blown materials [wind blAOn mA`tYArYAlz] – n pl otpad koji seraznosi vetrom

windbreak [`windbreYk] – n vetrobranwiping cloth [`waYpYL klUJ] – n krpa za brisanjewood waste [wOd weYst] – n otpad od drvetaworking plan [`wSkYL plRn] – n plan radawreck [rek] – n olupina, ostatak

Yyard trimmings [jQd `trYmYLz] – n pl otpad od {i{anja trave iz

dvori{tayard waste [jQd weYst] – n otpad iz dvori{ta, dvori{ni otpad yarn waste [jQn weYst] – n otpad od pre|eyield [jTld] – n specifi~na koli~ina otpada proizvedena po stanovniku

u jedinici vremena, prinos

Zzone [zAOn] – n zona, podru~jezoning [`zAOnYL] – n zoniranje, odre|ivanje zona

proka

89

LISTA SKRA]ENICA MEÐUNARODNIHORGANIZACIJA I SPECIFI^NIH FRAZA

proka

91

ACRR – Association of Cities and Regions for Recycling –Asocijacija gradova i regiona za recikliranje

ADEME – French Agency for Environmental and EnergyManagement – Francuska agencija za upravljanje `ivotnomsredinom i energetikom

ASSURRE – Association for Sustainable Use and Recovery ofResources in Europe – Asocijacija za odr`ivo kori{}enje iobnavljanje resursa u Evropi

BACT – Best Available Control Technology – najbolja dostupnakontrolna tehnologija

BAT – Best Available Techniques – najbolje dostupne tehnikeBATNEEC – Best Available Technology not entailing excessive Costs –

najbolja dostupna tehnologija koja ne zahteva prekomerne tro{koveBC – Basel Convention – Bazelska konvencijaBEP – Best Environmental Practice – najbolja praksa po `ivotnu

sredinuBMP – Best Management Practice – najbolja praksa upravljanjaBPEO – Best Practicable Environmental Option – najbolja prakti~no

izvodljiva opcija za `ivotnu sredinuBPM – Best Practicable Means – najbolja prakti~no upotrebljiva

sredstvaCFC`̀s – Chlorofluorocarbons – hlorofluorougljeniciCHP – Combined heat and power (or cogeneration) – kombinovano

generisanje toplote i elektri~ne energijeD-codes – Disposal codes – {ifre odlaganjaDG – Directorate General – generalni direktoratECB – European Chemicals Bureau – Evropski biro za hemikalijeEIA – Environmental impact assessment – procena uticaja na `ivotnu

sredinu

ELV – End-of-life vehicle – vozilo na kraju upotrebnog veka,istro{eno vozilo

EnRA – Environmental risk assessment – procena rizika po `ivotnusredinu

EPA – Environmental Protection Agency – Agencija za za{titu`ivotne sredine

ETC/WMF – European Topic Centre on Waste and Material Flows –Evropski tematski centar za tokove materijala i otpada

EU – European Union – Evropska unijaEUR-Lex – EU Legislation – zakonodavstvo EUEurostat – The European Statistical Office – Evropski statisti~ki biroEWC – European Waste Catalogue – Evropski katalog otpadaEWC-Stat – Waste Statistical Nomenclature – Statisti~ka

nomenklatura otpadaHDPE – High density polyethylene – polietilen visoke gustineHHW – Household Hazardous Waste – opasan otpad iz doma}instvaHW – Hazardous waste – opasan otpadIPPC – Integrated Prevention and Pollution Control – integralna

prevencija i kontrola zaga|enjaLDPE – Low density polyethylene – polietilen niske gustineLLDPE – Linear low density polyethylene – linearni polietilen niske

gustineMRF – Materials recovery facility – postrojenja za separaciju

materijalaMSW – Municipal solid waste – ~vrst komunalni otpadMSWM – Municipal solid waste management – upravljanje ~vrstim

komunalnim otpadomOECD – Organization of Economic Co-operation and Development –

Organizacija za ekonomsku saradnju i razvojOSCE – Organization for Security and Co-operation in Europe –

Organizacija za evropsku bezbednost i saradnjuOSHA – Ocuppational Safety and Health Administration – Uprava za

bezbednost i zdravlje na radu PCB`̀s – Polyclorinated biphenyls – polihlorovani bifeniliPCDD`̀s – Polyhlorinated dibenzo-p-dioxines – polihlorovani

dibenzo-p-dioksiniPCDF`̀s – Polychlorinated dibenzofurans – polihlorovani

dibenzofuraniPD – Plastic drums – plasti~na burad

ELV

92

PE – Polyethylene – polietilenPET – Polyethylene terephthalate – polietilen tereftalatPFA – Pulverized fuel ash – spra{eni lete}i pepeoPIC – Prior informed consent – prethodno informi{u}a saglasnostPM – Particulate matter – ~esticaPOPs – Persistent organic pollutants – postojane organske zaga|uju}e

materijePP – Polypropylene – polipropilenppb – Parts per billion – delova na milijarduppm – Parts per million – delova na milionPS – Polystyrene – polistirenPVC – Polyvinyl Chloride – polivinil-hloridQA/QC – Quality Assurance/Quality Control – osiguranje/kontrola

kvalitetaR-codes – Recycling codes – {ifre recikliranjaRDF – Refuse Derived Fuel – gorivo dobijeno iz otpadaSBC – Basel Convention Secretariat – Sekretarijat Bazelske

konvencijeSEA – Strategic Environmental Assessment – strate{ka procena

uticaja na `ivotnu sredinuTCLP – Toxicity Characteristic Leaching Procedure – procedura za

odre|ivanje toksi~nih karakteristika izlu`ivanjem TOC – Total organic carbon – ukupna koli~ina organskog ugljenikaUN – United Nations – Ujedinjene nacijeWastebase – An electronic database with information on waste,

waste policies, planning, management and treatment in Europe –elektronska baza podataka o otpadu, politikama otpada,planiranju, upravljanju i tretiranju otpada u Evropi

WB – World Bank – Svetska bankaWEEE – Waste electrical and electronic equipment – otpad od

elektri~ne i elektronske opremeWHO – World Health Organization – Svetska zdravstvena

organizacijaWTE – Waste-to-energy – dobijanje energije iz otpadaWWTP – Wastewater Treatment Plant – postrojenje za tretman

otpadnih voda

WWTP

93

OSNOVNE DIREKTIVE EU I MEÐUNARODNIUGOVORI U OBLASTI UPRAVLJANJA OTPADOM

97

direktive

Direktiva Saveta 75/442/EEC o otpadu – Okvirna direktiva(Council Directive 75/442/EEC on waste)

Cilj Direktive je uspostavljanje sistema za koordinisano upravljanjeotpadom u Evropskoj uniji kako bi se ograni~ila proizvodnja otpada.

Direktivom se: · defini{e osnovna terminologija vezana za otpad;· utvr|uje jedinstven sistem klasifikacije u zemljama EU (Evropski

katalog otpada);· propisuju mere koje se odnose na sve supstance ili predmete koje

rukovalac odla`e ili ima obavezu da odlo`i u skladu sa nacionalnimdozvolama na snazi u zemljama ~lanicama;

· defini{e strategija upravljanja otpadom u EU; · zabranjuje nekontrolisano odlaganje otpada;· defini{e hijerarhija upravljanja otpadom – promovi{e se prevencija,

recikla`a i konverzija otpada radi njegovog ponovnog kori{}enja;· promovi{e kooperacija izme|u zemalja ~lanica sa ciljem

uspostavljanja integrisane mre`e instalacija za odlaganje (uz primenu najboljih dostupnih tehnologija);

· uspostavlja obaveza da nadle`ni organi izdaju posebne dozvole zasve u~esnike anga`ovane u tretmanu, skladi{tenju i odlaganjuotpada, kao i za postrojenja za tretman;

· uvodi na~elo „zaga|iva~ pla}a”;· odre|uje uspostavljanje nadle`nog organa u zemljama ~lanicama za

implementaciju navedenih mera, ~ija je obaveza da izradi najmanjejedan plan upravljanja otpadom koji }e obraditi tipove, koli~ine iporeklo otpada koji je potrebno tretirati ili odlo`iti, uspostavitigeneralne tehni~ke zahteve, uspostaviti tretman specijalnih otpada,prona}i pogodne lokacije i postrojenja za odlaganje.

Direktiva Saveta 99/31/EC o deponijama otpada (Council Directive 1999/31/EC on the landfill of waste)

Cilj Direktive je da se uvo|enjem strogih tehni~kih zahteva redukujunegativni efekti deponovanja otpada na okolinu, naro~ito na zemlji{te,podzemne i povr{inske vode, kao i na zdravlje stanovni{tva.

Direktivom se: · defini{u razli~ite kategorije otpada (op{tinski, opasan, neopasan i

inertan);· defini{u klase deponija kao mesta za odlaganje otpada na ili u

zemlju, i to:– deponija za opasan otpad,– deponija za neopasan otpad,– deponija za inertan otpad;

· zahteva tretiranje otpada pre deponovanja, tj. zabranjujedeponovanje netretiranog otpada;

· zabranjuje odlaganje na deponijama: te~nog otpada, zapaljivog iliizuzetno zapaljivog otpada, eksplozivnog otpada, infektivnogbolni~kog ili klini~kog otpada, starih guma i drugih tipova otpadakoji ne zadovoljavaju kriterijume postavljene u Aneksu II;

· zahteva smanjenje odlaganja biorazgradljivog otpada – smanjenjekoli~ine biorazgradljivog otpada koji }e se deponovati u 2002.godini na 75% od ukupne koli~ine biorazgradljivog otpada nastalogu 1993. godini, i dalje smanjenje na 50% do 2005. godine, odnosnona 25% do 2010. godine;

· zabranjuje zajedni~ko odlaganje inertnog, opasnog i komunalnogotpada;

· uspostavlja sistem dozvola za rad deponija.

Direktivom se postavljaju kriterijumi za prihvatanje otpada nadeponijama sa ciljem da se spre~i rizik, i to:· kori{}enje deponija opasnog otpada isklju~ivo za deponovanje

opasnog otpada koji u potpunosti ispunjava kriterijume iz AneksaII ove direktive;

· kori{}enje klasi~nih deponija otpada isklju~ivo za odlaganjekomunalnog otpada i otpada bilo kog drugog porekla koji ne spadau kategoriju opasnog otpada;

· kori{}enje deponija inertnog otpada za odlaganje inertnog materijala.

98

direktive

Direktiva sadr`i niz op{tih kriterijuma za odre|ivanje lokacijedeponija i mera za{tite vode, tla i vazduha putem sakupljanja ipre~i{}avanja procednih voda i sakupljanja i kori{}enja deponijskoggasa, uz obnavljanje energije.

Odluka Saveta o uspostavljanju kriterijuma i procedura zaprihvatanje otpada na deponiji u skladu sa Direktivom 99/31/EC(2003/33/EC: Council Decision establishing criteria andprocedures for the acceptance of waste at landfills pursuant toDirective 1999/31/EC)

Odlukom se uspostavljaju kriterijumi i procedure za prihvatanjeotpada na deponijama u skladu sa zahtevima Direktive 99/31/EC.

^lanice treba da obezbede prihvat otpada na deponijama ako sezadovolje kriterijumi prijema za relevantnu deponiju odre|ene klase,kao {to je definisano u delu 2 Aneksa Odluke. Ovaj aneks uspostavljauniformnu klasifikaciju otpada i proceduru za prihvatanje shodnozahtevima Aneksa II Direktive 99/31/EC. ^lanice mogu da uspostavei stro`e za{titne mere i kriterijume od onih koji su predlo`eni uAneksu ukoliko su kompatibilni sa Zajednicom. O ovakvim meramamora biti obave{tena Zajednica. · Deo 1 Aneksa uspostavlja proceduru odre|ivanja prihvatanja

otpada na deponijama. Ova procedura se sastoji od osnovnekarakterizacije, testova i on-site verifikacije kao {to je definisano udelu 3 Aneksa Direktive o deponijama.

· Deo 2 Aneksa uspostavlja kriterijume prihvata otpada za svakuklasu deponije; otpad mo`e biti prihva}en na deponiji samoukoliko zadovolji kriterijume relevantne klase deponije kao {to jepropisano u delu 2 ovog aneksa.

· Deo 3 Aneksa propisuje metodologiju za uzorkovanje i testiranjeotpada.

· Apendiks A defini{e sigurnosne mere koje moraju da se po{tuju pripodzemnom skladi{tenju.

· Apendiks B daje pregled opcija deponovanja shodno zahtevimaDirektive, kao i primere mogu}ih potkategorija deponija neopasnihotpada.

99

direktive

Direktiva Saveta 2000/76/EC o spaljivanju otpada (Directive 2000/76/EC of the European Parliament and of theCouncil on the incineration of waste)

Direktiva zamenjuje:· Direktivu 84/429/EC o smanjenju zaga|enja vazduha iz postoje}ih

insineratora komunalnog otpada;· Direktivu 89/369/EC o smanjenju zaga|enja vazduha iz novih

insineratora komunalnog otpada;· Direktivu 94/67/EC o insineraciji opasnog otpada.

Cilj Direktive je da spre~i ili koliko je to mogu}e redukuje zaga|enjevazduha, vode i zemlji{ta prouzrokovano insineracijom ilikoinsineracijom otpada, kao i da spre~i rizik po ljudsko zdravlje.

Insineracija otpada mo`e da prouzrokuje emisiju supstanci kojezaga|uju vazduh, vodu i zemlji{te i imaju {tetan uticaj na zdravljeljudi. Direktiva uvodi integralni pristup insineraciji otpada. Grani~nevrednosti ispu{tanja u vodu zajedni~ki se sagledavaju sa grani~nimvrednostima emisije u vazduh. Ova direktiva se odnosi ne samo napostrojenja koja slu`e insineraciji otpada („dedicated incinerationplants”) ve} i na postrojenja u kojima se vr{i koinsineracija(postrojenja ~ija je glavna uloga da proizvode energiju ili materijalneproizvode koriste}i otpad kao redovno ili dodatno gorivo, pri ~emu seotpad termi~ki tretira u svrhu odlaganja).

Direktiva ne obuhvata eksperimentalna postrojenja, postrojenja zatretman biljnog otpada iz poljoprivrede i {umarstva, prehrambenuindustriju i proizvodnju papira, {umski otpad, radioaktivni otpad,`ivotinjski otpad, otpad kao rezultat eksploatacije nafte i gasa koji sespaljuje na „offshore” postrojenjima.

Direktiva propisuje:· da sva postrojenja za insineraciju i koinsineraciju moraju da imaju

ovla{}enje nadle`nog organa sa listom otpada koji mo`e biti tretiran;· da pre tretmana opasnog otpada, operator postrojenja za

insineraciju i koinsineraciju mora da ima dostupne podatke ogenerisanom postupku i informacije o fizi~kim i hemijskimosobinama opasnog otpada;

direktive

100

· tehni~ke uslove za insineraciju i koinsineraciju, temperature procesa,kao i vreme zadr`avanja gasova na odre|enoj temperaturi;

· uslove kori{}enja oslobo|ene toplote; · grani~ne vrednosti emisije iz postrojenja u atmosferu (Aneks V);· grani~ne vrednosti za koinsineraciju (Aneks II);· uslove za ispu{tanje efluenata posle pre~i{}avanja gasova; · uslove za monitoring; · uslove za izdavanje dozvola; · uslove obave{tavanja javnosti o radu.

Direktiva Saveta 94/62/EC o ambala`i i ambala`nom otpadudopunjena Direktivom 2004/12/EC (Council Directive 94/62/ECon packaging and packaging waste and amending CouncilDirective 2004/12/EC on packaging and packaging waste)

Direktiva 94/62/EC implementira strategiju EU o otpadu od ambala`e iima za cilj da harmonizuje nacionalne mere za upravljanje otpadom odambala`e, da minimizira uticaje otpada od ambala`e na `ivotnu sredinu ida izbegne trgovinske barijere u EU koje mogu da spre~e konkurenciju.Ona tretira svu ambala`u koja je na tr`i{tu Zajednice, kao i sav otpad odambala`e bez obzira na poreklo nastajanja (industrija, komercijalnisektor, radnje, usluge, doma}instva), imaju}i na umu materijal koji sekoristi.

Direktiva:· propisuje mere za spre~avanje nastajanja ambala`nog otpada, {to

mora biti postavljeno kao nacionalni program kojim se stimuli{eponovna upotreba ambala`e i pakovanja;

· propisuje da zemlje ~lanice moraju da uvedu sistem vra}anja i/ilisakupljanja ambala`nog materijala sa ciljem: direktnog vra}anja50–60% i recikla`e 25–45% sa minimalnim masenim sadr`ajem od15%;

· uspostavlja zahteve kao {to je sadr`aj ambala`e i promovi{euspostavljanje evropskog standarda u skladu sa navedenim zahtevima;

· propisuje da se ustanovi sistem garancija za povra}aj upotrebljeneambala`e i/ili ambala`nog papira;

· propisuje uspostavljanje baze podataka o ambala`i i otpadu odambala`e, kao i kriterijume za sakupljanje i harmonizacijupodataka radi obezbe|ivanja uslova za sprovo|enje monitoringa usvim ~lanicama.

101

direktive

Direktiva Saveta 91/157/EEC o baterijama i akumulatorima kojisadr`e opasne supstance (Council Directive 91/157/EEC onbatteries and accumulators containing certain dangeroussubstances)

Direktivom 91/157/EEC uvode se mere za odlaganje i kontroluodlaganja istro{enih baterija i akumulatora koji sadr`e opasnematerije, u cilju smanjenja zaga|enja te{kim metalima koji se koristeu proizvodnji baterija i akumulatora.

Direktiva nala`e iskori{}enje i kontrolisano odlaganje istro{enihbaterija i akumulatora koji sadr`e odre|ene koli~ine `ive, kadmijumai olova.

Direktiva propisuje:· da se uvedu mere za kontrolu odlaganja potro{enih baterija i

akumulatora koji sadr`e opasne supstance;· da se uvede zabrana plasiranja na tr`i{te odre|enih vrsta baterija i

akumulatora koji sadr`e vi{e od 0,0005% masenih `ive posle 2000.godine.

Direktivom se nala`e ~lanicama:· da izrade programe koji }e doprineti redukciji sadr`aja te{kih

metala u baterijama i akumulatorima;· da stimuli{u odvojeno sakupljanje baterija i akumulatora u cilju

najpovoljnijeg odlaganja. Baterije i akumulatori koji su ugra|eni uure|aje moraju posebno da se ozna~e radi odvojenog sakupljanja irecikla`e.

Direktiva 86/278/EEC o za{titi `ivotne sredine i posebno zemlji{tau slu~aju kori{}enja sekundarnih |ubriva u poljoprivredi(Council Directive 86/278/EEC on the protection of theenvironment, and in particular of the soil, when sewage sludge isused in agriculture)

Direktiva defini{e upotrebu mulja iz postrojenja za preradu otpadnihvoda u poljoprivredi radi prevencije zaga|enja zemlji{ta, vegetacije,ljudi i `ivotinja.

102

direktive

Mulj iz postrojenja za obradu gradskih otpadnih voda ima povoljnekarakteristike tako da se mo`e koristiti u poljoprivredi. Upotreba ovogmulja kao dodatka za prihranu biljaka mo`e da se sprovodi ukoliko sene remeti kvalitet zemlji{ta i kvalitet podzemnih i povr{inskih voda.Te{ki metali u mulju mogu da budu toksi~ni po biljke.

Direktivom se: · defini{e pojam mulja, tretiranog mulja, poljoprivrede, kori{}enja; · propisuju uslovi pod kojima mulj mo`e da se koristi;· postavljaju grani~ne vrednosti koncentracije te{kih metala u

zemlji{tu (Aneks IA), u mulju (Aneks IB), kao i maksimalnadozvoljena godi{nja koli~ina te{kih metala u zemlji{tu (Aneks IC);

· zabranjuje upotreba mulja u zemlji{tu ukoliko koncentracija te{kihmetala prelazi dozvoljeni nivo;

· propisuju uslovi za tretman mulja pre kori{}enja u poljoprivredi;· zabranjuje upotreba mulja na pa{njacima, zemlji{tu gde je vo}e i

povr}e u sazrevanju, na zemlji{tu gde rastu plodovi koji su udirektnom kontaktu sa zemlji{tem ili se normalno jedu sirovi;

· propisuje obaveza uzorkovanja i analiziranja kvaliteta mulja;· propisuje obaveza registracije kvaliteta i kvantiteta proizvedenog

mulja, proizvo|a~a i korisnika mulja;· propisuje obaveza dostavljanja podataka EU komisiji svakih pet

godina o kori{}enju mulja u poljoprivredi.

Direktiva 96/61/EC o integralnoj prevenciji i kontroli zaga|enja(Directive 96/61/EC on integrated prevention and pollutioncontrol)

IPPC Direktiva se odnosi na industrijska i druga postrojenja kojaizazivaju najve}e negativne efekte na `ivotnu sredinu i postuliraintegralno sagledavanje tehnolo{kih ciklusa i primenjenih mera naza{titu `ivotne sredine. To podrazumeva da, za navedene industrijskesektore specificirane kao Lista interesnih grupa u IPPC Direktivi,va`e slo`eniji zahtevi kako na polju primenjenih tehnologija zaproizvodnju, tako i u pogledu mera koje su preduzete zaobezbe|ivanje za{tite `ivotne sredine. Pri tome se integralno posmatrazaga|enje svih medijuma `ivotne sredine: vode, vazduha, zemlji{ta,buke, toplote itd. U tom smislu, IPPC Direktivom defini{u se usloviza dobijanje IPPC dozvole, pri ~emu se defini{u i uslovi za primenu

103

direktive

najbolje dostupne tehnike (Best Available Technique), iskazane uBREF-u (priru~nici za odre|ene industrijske aktivnosti) koji donosiEvropska unija.

Obaveze koje proizilaze iz ove direktive odnose se na obavezepostrojenja da funkcioni{u na takav na~in da:· prethodno preduzmu sve za{titne mere protiv zaga|enja, a naro~ito

putem primene najboljih dostupnih tehnika;· ne prouzrokuju bilo kakvo znatno zaga|enje;· izbegnu nastajanje otpada;· energiju koriste efikasno;· preduzmu mere za spre~avanje udesa i njihovih posledica;· posle prestanka aktivnosti preduzmu mere za vra}anje lokacije u

zadovoljavaju}e stanje `ivotne sredine.

Utvr|ene su i obaveze nadle`nih organa koji preduzimaju mere da:· nijedno novo postrojenje ne po~ne sa radom ako ne dobije dozvolu;· postoje}a postrojenja dobiju dozvolu tako {to }e obezbediti

uskla|ivanje svog rada sa propisanim zahtevima;· imaju efikasan i integrisan pristup postupku izdavanja dozvola kada

je u postupak uklju~en ve}i broj nadle`nih organa;· dozvolom za rad postrojenja utvrde uslove ~ije ispunjenje garantuje

primenu propisanih zahteva;· prate razvoj najboljih dostupnih tehnika i monitoringa;· u~ine dostupnim javnosti sve podatke i rezultate kojima raspola`u.

Direktiva se odnosi na {est industrijskih sektora:· energetiku,· proizvodnju i preradu metala,· industriju minerala,· hemijsku industriju,· upravljanje otpadom,· ostale aktivnosti (industrija papira, tekstila, ko`e, klanice,

prehrambena industrija, gajenje `ivine i svinja velikih kapaciteta,povr{inske obrade organskim rastvara~ima, proizvodnja uglja ielektrografita).

104

direktive

Direktiva Saveta 75/439/EEC o odlaganju otpadnih ulja(Council Directive 75/439/EEC on the disposal of waste oils)

Direktivom 75/439/EEC promovi{e se sakupljanje i odlaganjemineralnih maziva ili industrijskih otpadnih ulja koja vi{e ne mogu dase koriste za originalnu upotrebu.

Ovom direktivom se:· zabranjuje postupanje sa upotrebljenim uljima, {to izaziva

zaga|ivanje atmosfere iznad granice utvr|ene propisima;· zahteva obezbe|ivanje sigurnog i efikasnog sistema prikupljanja,

tretmana, skladi{tenja i odlaganja otpadnog ulja;· najvi{i prioritet daje regeneraciji otpadnih ulja, zatim spaljivanju uz

iskori{}enje energije, a najmanji njihovoj destrukciji ilikontrolisanom skladi{tenju;

· zabranjuje bacanje upotrebljenih ulja u sve unutra{nje povr{inske ipodzemne vode i kanalizaciju, sisteme za drena`u;

· zabranjuje odlaganje i/ili bacanje upotrebljenih ulja ~ije je dejstvo{tetno za zemlji{te i svako nekontrolisano bacanje otpada (taloga)koji nastaje u postupku obrade upotrebljenih ulja (za ponovnokori{}enje, regeneraciju, spaljivanje);

· uspostavlja sistem dozvola za postrojenja koja vr{e tretman iodlaganje otpadnih ulja, koje izdaju nadle`ni nacionalni organi uzemljama ~lanicama;

· zahteva da ~lanice moraju da informi{u javnost i sprovodepromotivne kampanje u cilju obezbe|ivanja pravilnog sakupljanja iskladi{tenja otpadnih ulja.

Direktiva Saveta 2000/53/EC o islu`enim vozilima (Directive 2000/53/EC of the European Parliament and of theCouncil on end-of life vehicles)

Direktivom se uspostavljaju mere za prevenciju nad nastajanjem otpadaod islu`enih vozila tako {to se stimuli{e sakupljanje, ponovna upotrebai recikla`a njihovih komponenata radi za{tite `ivotne sredine.

Direktivom se defini{e da je islu`eno vozilo bilo koji tip vozila koje jeotpad. U skladu sa navedenim, islu`eno vozilo definisano je kaokategorija M1 ili N1, kao i motorna vozila na dva i tri to~ka i njihovekomponente.

105

direktive

Direktivom se:· prioritet daje prevenciji nastajanja otpada, pri ~emu proizvo|a~i

vozila i materijala i opreme moraju da smanje upotrebu opasnihmaterija pri proizvodnji vozila, i da dizajniraju vozila koja lakomogu da se demontiraju radi dalje upotrebe i recikla`e;

· uspostavlja sistem mera za sakupljanje svih islu`enih vozila kao ina~in transfera sakupljenih vozila ovla{}enim postrojenjima zatretman;

· zahteva uspostavljanje sistema da poslednji rukovalac vozilom imapravo da odlo`i vozilo bez nadoknade („free take-back” principle);

· propisuje da skladi{tenje i tretman islu`enih vozila podle`ustriktnoj kontroli u skladu sa zahtevima Direktive 75/442/EEC;

· prioritet daje ponovnom kori{}enju i recikla`i komponenata vozila(baterije, gume, akumulator, ulja);

· zahteva da ~lanice moraju da obezbede proizvo|a~ima da koristestandarde za kodiranje materijala u cilju lak{eg sprovo|enjarecikla`e.

Direktiva 91/689/EEC o opasnom otpadu dopunjena Direktivom94/31/EC (Council Directive 91/689/EEC on hazardous wasteamended by Council Directive 94/31/EC)

Cilj Direktive je uspostavljanje upravljanja, iskori{}enja i pravilnogodlaganja opasnog otpada. Direktivom se defini{e da preduze}a kojaproizvode, dr`e ili uklanjaju opasne otpade dostavljaju nadle`nimorganima, na njihov zahtev, tra`ene podatke iz registra.

Direktivom se: · utvr|uje lista opasnih otpada (94/904/EEC);· odre|uje nadle`ni organ koji je odgovoran za izradu i objavljivanje

planova upravljanja opasnim otpadom;· ~lanice obavezuju da se opasan otpad identifikuje i evidentira, da se

razli~ite kategorije otpada ne}e me{ati i da se opasan otpad ne}eme{ati sa neopasnim otpadom;

· zahteva dono{enje programa za uklanjanje opasnih otpada;· zahteva da ovla{}eni organ publikuje planove za upravljanje

opasnim otpadom; · propisuju i defini{u mere i uslovi za postupanje sa opasnim

otpadom pri svim operacijama odlaganja, povra}aja, sakupljanja i

106

direktive

transporta kako bi se zabranilo nekontrolisano odbacivanje iliodlaganje opasnih otpada i njihov nekontrolisan prevoz;

· nala`e da generatori (proizvo|a~i) opasnog otpada vode evidencijui identifikuju opasan otpad, kao i da podle`u periodi~noj inspekciji;

· propisuje uspostavljanje posebnih dozvola za postrojenja za tretmanopasnog otpada;

· zahteva da nadle`ni organ vodi registar sa odgovaraju}im podacimao opasnim otpadima, na~inu tretmana, kao i evidenciju i kontroluza postrojenja za tretman opasnog otpada.

Odluka Saveta 259/93/EEC o nadzoru i kontroli nad otpremomotpada u i iz EU [[Council Regulation (EEC) No 259/93 on thesupervision and control of shipments of waste within, into and outof the European Community]]

Uredbom se defini{u mere koje se odnose na prevoz otpada unutar i izvan zemalja EU, kao i izme|u zemalja ~lanica i izme|u tre}ihzemalja ukoliko transportna ruta prolazi kroz jednu ili vi{e zemaljaEU.

Zemlje koje primenjuju ovu direktivu du`ne su da odredeodgovaraju}e ovla{}ene organizacije za transport otpada.

Sistemom se uspostavlja razlika izme|u: · otpada za odlaganje (deponija ili insinerator), · otpada za iskori{}enje (recikla`u).

U slu~aju recikla`e uspostavlja se razlika u uslovima transportaizme|u otpada kategorisanog u „zelenoj listi” otpada, „oker listi” i„crvenoj listi”, uklju~uju}i i otpad koji sadr`i PCB i PCT (Aneks IV),kao i otpad koji nije kategorisan na ovim listama.

Direktivom se uspostavlja:· sistem ozna~avanja i obave{tavanja, kao i obaveze oko ugovaranja i

podugovaranja pri razli~itim operacijama u transportu otpada; · na~in ovla{}ivanja zainteresovanih lica u postupku; · na~in i uslovi otpreme, transporta i prijema; · na~in izvoza otpada u tre}e zemlje; · obaveza povra}aja otpada i njegovo odlaganje na prihvatljiv na~in

107

direktive

po `ivotnu sredinu ukoliko postupak otpreme ne mo`e uspe{no dase zavr{i;

· zabrana uvoza otpada za iskori{}enje izuzev iz zemalja potpisnicaBazelske konvencije ili iz zemalja sa kojima ~lanice imajubilateralne kontakte;

· ~lanice moraju da preduzmu potrebne korake za inspekciju,uzorkovanje i monitoring otpada pri otpremi.

Direktiva 2002/96 o otpadu od elektri~ne i elektronske opreme(Directive 2002/96/EC of the European Parliament and of theCouncil on waste electrical and electronic equipment)

Cilj Direktive je promocija ponovne upotrebe, recikla`e i drugihformi iskori{}enja elektri~ne i elektronske opreme radi redukcijekoli~ine takvog otpada.

Zakoni u EU uvode restrikcije upotrebe opasnih materija uproizvodnji elektri~ne i elektronske opreme da bi se olak{aloiskori{}enje i eliminacija ovakvog otpada.

Direktiva se odnosi na slede}e kategorije elektronskog otpada:· ku}ne ure|aje,· IT i telekomunikacione ure|aje, · potro{nu opremu, · svetiljke, · elektri~ne i elektronske alate,· igra~ke,· medicinsku opremu, · kontrolnu opremu, · automatske dozatore.

Direktivom se propisuje da:· ~lanice moraju da uspostave sistem sakupljanja pri ~emu imaoci i

distributeri elektri~ne i elektronske opreme mogu besplatno davrate ovakvu opremu iz doma}instava;

· ~lanice moraju obezbediti da distributeri novih proizvoda ponudebesplatno da preuzimaju otpadnu opremu od doma}instava i daproizvo|a~i te opreme mogu da sakupljaju opremu od distributera;mora da se obezbedi transfer sakupljene otpadne opreme doregistrovanih postrojenja za tretman;

108

direktive

· proizvo|a~i elektronske opreme moraju da uspostave sistem zaiskori{}enje i tretman otpada; tretman mora da uklju~i uklanjanjefluida, kao i selektivan tretman u skladu sa Aneksom II ovedirektive;

· tretman ovog otpada podle`e posebnom sistemu dozvola odnadle`nih organa;

· postoje uslovi za informisanje javnosti o mogu}nostima vra}anja itretmana ove opreme, kao i o na~inu obele`avanja;

· ~lanice moraju da informi{u Komisiju EU o koli~ini i kvalitetuelektri~ne i elektronske opreme koja je na tr`i{tu, odnosnosakupljene i reciklirane opreme;

· obaveza je da od 1. januara 2008. godine, olovo, `iva, kadmijum,{estovalentni hrom, polibromovani bifenili (PBB) i polibromovanidifenil-etar (PBDE) u elektri~noj i elektronskoj opremi moraju dabudu zamenjeni drugim materijama.

Direktiva 96/59/EC o odlaganju PCB i PCT [[Council Directive96/59/EC on the disposal of polychlorinated biphenyls andpolychlorinated terphenyls (PCB/PCT)]]

Direktiva Saveta 96/59/EC ima za cilj da defini{e kontrolisani na~inpostupanja i eliminacije polihlorovanih bifenila (PCB) ipolihlorovanih terfenila (PCT), i dekontaminaciju opreme u kojoj suse nalazili, kao i na~in odlaganja opreme koja je zaga|ena PCB-om,a nije izvr{ena njena dekontaminacija.

Direktiva defini{e slede}e: · pod PCB-om se podrazumevaju: polihlorovani bifenili,

polihlorovani terfenili, monometiltetrahlordifenil-metan,monometildihlordifenil-metan, monometildibromdifenil-metan;

· pod opremom se podrazumeva sva oprema koja sadr`i PCB ili jekontaminirana PCB-om, a nije izvr{ena njena dekontaminacija;ova oprema smatra se opasnim otpadom koji je zaga|en PCB-om,te mora kona~no da se odlo`i ili tretira pod posebnim re`imom ulicenciranim postrojenjima;

· na~in i uslove sakupljanja podataka o koli~inama PCB-a i opremekontaminirane PCB-om, kao i na~in obele`avanja i uspostavljanjepopisa;

109

direktive

· kona~an tretman i odlaganje opreme i materija sa PCB-om mora dase obavlja pod nadzorom nadle`nih organa i u licenciranimpostrojenjima; krajnji rok za prestanak kori{}enja opreme sa PCB-om je 2010. godina;

· nadle`ni organ propisuje uslove i izdaje posebne dozvole zapostrojenja koja slu`e za tretman, odlaganje ili privremenoskladi{tenje materija i opreme zaga|ene PCB-om;

· transformatore koji nisu isklju~eni iz rada, dekontaminirani ilipodvrgnuti kona~nom tretmanu ili odlaganju moraju da nadgledajustru~na lica kako ne bi do{lo do njihovog kvara i curenja PCB-a;

· zabranjeno je spaljivanje PCB-a na brodovima; · u procesu dekontaminacije transformatora koji sadr`i vi{e od 0,05

masenih %, moraju da se po{tuju slede}i uslovi: – posle dekontaminacije, dekontaminirani objekat mora da sadr`i

manje od 0,05 masenih %, a po mogu}nosti ne vi{e od 0,005masenih % PCB-a,

– fluid koji zamenjuje PCB mora da odgovara propisima, tako dane predstavlja opasnost po okolinu,

– zamenjeni PCB mora da se odlo`i ili podvrgne nekom tretmanu;· zemlje ~lanice moraju da urade planove za dekontaminaciju i/ili

odlaganje opreme kontaminirane PCB-om.

Bazelska konvencija o kontroli prekograni~nog kretanja otpada injegovom odlaganju (Basel Convention on the Control ofTransboundary Movements of Hazardous Waste and TheirDisposal)

Bazelska konvencija je me|unarodni multilateralni ugovor kojim seregulišu norme postupanja, to jest kriterijumi za upravljanje otpadimana na~in usaglašen sa zahtevima zaštite i unapre|enja `ivotne sredine,i postupci kod prekograni~nog kretanja opasnih i drugih otpada.Upravljanje otpadom postavljeno je na bazi integralnog pristupa kojipodrazumeva kontrolu stvaranja opasnog i drugih otpada,skladištenje, transport, tretman, ponovno koriš}enje, recikla`u,obnavljanje i finalno odlaganje (deponovanje). Prekograni~nikontrolni sistem zasnovan je na prethodno dobijenom pisanomobaveštavanju i odobravanju. Konvencija, usvojena marta 1989,stupila je na snagu 1992. godine i sprovodi se u okviru Programa UNza `ivotnu sredinu.

110

direktive

Amandmanom je 1995. godine zabranjen izvoz opasnog otpada uzemlje koje nemaju odobrene kapacitete za postupanje, tj. zemlje vanEvropske unije, OECD-a i Lihtenštajn. Na~in klasifikacije ikarakterizacije otpada utvrdile su i usvojile zemlje ~lanice Konvencije1998. godine. Uz Konvenciju je 1999. godine usvojen Protokol oodgovornosti i kompenzaciji (za štetu prouzrokovanu akcidentalnimizlivanjima opasnog otpada za vreme izvoza, uvoza ili postupanja).

Uz Konvenciju je razvijen set tehni~nih uputstava za postupanje sapojedinim kategorijama otpada i na bazi Ministarske deklaracije iz1999. godine, Strateški plan za primenu Bazelske konvencije (do2010. godine), koji izme|u ostalog sadr`i aktivnu promociju iprimenu ~istijih tehnologija i proizvodnji, dalje smanjivanje kretanjaopasnog i drugih otpada, prevenciju i monitoring ilegalnog transporta,poboljšanje institucionalnih i tehni~kih mogu}nosti i dalji razvojregionalnih i subregionalnih centara za obuku i transfer tehnologija.

Naša zemlja je potpisala Konvenciju 1989. godine, a ratifikovala je ipostala ~lan 2000. godine.

111

direktive

LITERATURA

1. Englesko-srpski re~nik terminologije iz oblasti `ivotne sredine,OSCE EcoDimec, Valjevo 2004;

2. Collins, C., English Language Dictionary, Collins Publishers,2003;

3. Longman Dictionary of Contemporary English, PearsonEducation Ltd, 2003;

4. Skitt, J., 1000 terms in Solid Waste Management, ISWA, 1995;

5. Nau~no-tehni~ki re~nik, englesko-srpski, deseto izdanje,Privredni pregled, Beograd 2001;

6. Hemijsko-tehnološki re~nik, englesko-srpski, peto izdanje,Privredni pregled, Beograd 2001;

7. Dictionary of Ecology and Environment, Fourth Edition, PeterCollin Publishing, 2001;

8. Smith, P. G., Scott, J. S., Dictionary of water & wastemanagement, IWA Publishing, Butterworth-Heinemann, 2003;

9. Filipovi}, R., Englesko-hrvatski ili srpski rje~nik, Školska knjigai Grafi~ki zavod Hrvatske, Zagreb 1989.

112

beleške

beleške

beleške

beleške

beleške

beleške

beleške

beleške

beleške

beleške

beleške