7/30/2019 Osman Beg

1/30

oSMANLI BEI/LIGI,NiN KURUCUSU oSMAN BEGuarir iNarcmOsmanh Beylifi'nin ve hanedanrn kurucusu, Fahniddin Osrnan Beg'inoliimiinde (132a) beylik, Eskiqehir ile Bursa ovasr arasrndaki topraklarrigeriyor ve beylik kuwetleri Bizans'a ait Bitinya'nrn iki onemli merkezi iznik

ve Bursa'1n abluka alunda tunryordu. Osman ve beylifiin kunrluqu stirecini,Bau Anadolu'da kurulan dif'er beylikler ve Anadolu Selquklu devleti ve me-deniyeti qerqevesinde incelemek gerekir.

Selquklu devletinin Bizans'a karqr Uc emirlikleri; Denizli, Karahisar(Afyon), Ankara ve Kastamoni mer-kez olarak dort serhad (Uc)emiriiltimerih$r olarak orgritlenmigti. Bizans'a karqr kuzeyde Kastanroni-Ef-lani kesiminde Emir Hiisimeddin Qoban, orta-kol'da Ankara merkezinde

7/30/2019 Osman Beg

2/30

rruju iNetctrbir Tilrkmen koyti Yaraglurar, eski adr Gtilqehri; bu dap iizerinde Kalacada$yaylasrncla antik qa$a air onemli Eehir arkeoloji ara.qurmalanlta konu oldu) 'Ertgfirul (o zaman "hentiz nev-civin', 93 yagrnda oldti: NeEri, 64' 78)Alieddin'in bir sava;rnda ona yardrmcr olmuE (A+pz. 2. Bib; Ne;ri, 62). Buriviyet, ashnda rarihi bir gerqe$in belirsiz bir haurasrnr yansrtrr.

iznik Laskarid hiiktimdarlartndan Yuannis III. Vataues (1222-1254)donerni'4 e (JcTiirkleriyle , ozellikle 122s.1231 arasrnda sava$ alevlenmig, l'Alieddin Keykubid Bitinya (Bithynia) uc bolgesine gelerek rntcadeleyekaulmrqur. Bizans kaynaklarr ve Suriyeli Ibn Nazif kroniBi Alieddin'in sefer-leri haklrrnda kesin kanrtlar saglamaktadrrlar (Langdon, Byzantium's I"asq C'cahen, "Kastamollu" ve l-r- sTT ie du Nord)'I23l'de Vatatzes, Marmara ve Trakya'da nteqgul; Alieddin ise Doiu

Anadolu,cla tehlikeli gelignreler dolayrsile 1 231' de rniicadeleye sou vertniqtir'ibn Nazif, Sulran Alieddin'in Vanues'e karqr savalta bazr kaleleri fethettifini zikreder (cahen; "Kastamonu").osmanh riviyetinin (Negri, 64) Sul-tan Alieddin'in Karacahisar fethi haklqnda notu tarihi bir gerqeklik ka-zanlyor. Ibn Nazife gore, Bizans-Selquklu miicadelesi Alieddin'in "biiyiikkaleleri" fethi rizerine l227',de baqlarnrE, fakat Vatatzes Selquk ordusunubozmuq. Savaq kesin bir sonuq vermeden l229',da devam emrig. HarezemqahCeliteddin'in Selquklulann clo[u topraklarrnr tehdit etmesi (YassrqinenSavaqr, 1230) ve ertesi sene bir Mogol ordusunun Sivas'a kadar istilisrtizerine Alieddin banq yapmrftrr (1231). I. Alieddin'in 225'e do$ru AnkalaUc bolgesine geldifii hak]unda elinrizde bazt kanrtlar var: Yazrcroilu Ali'Alieddi''in bu Uc'a geldifini soyler. Atieddin'e ait Akkoprti kitabesi 1222tarihini ta$lr ve Ankara kalesincle Alieddin'e nisbet edilen bir cami vardrr.Alieddil ayrlca, Konya'dan fuikara'ya geliqinde $erefli-Koqhisar'da ve Bey-pazan'nda camiler yaptrrmllur. Beypazart camii 1225 tarihinde yaprhnrqlltrp bugnn kasabanrn en gorkernli camiidir. Ertu$rul'un, Sultan Alieddinile 6u bolgeye geldifii riviyetini Yazrcrzade'de buluyoruz. Alieddin, bolgeyiKasanonu emiri Hrisaureddin Qoban'a tsmarlamrg. Qoban gerqekten bu ta-rihlercle Kastanronu emiri idi (Ibin Bibi). Yara$lu koy hallu, biz 600 yl onceOrta-Asya'dan O$uz Bey'le geldik, diyor, eskiden Karacada$'da Yoriikler'Runr ve Ermeniler varmr$.

Er-tuSrul'un Allecldin'e bir sava$ta yardrmct oldu$u, Sultan tarafindankepdisine ilkin lbracadaf'da, sonra Sogtid'de yurd verildifi riviyeti, Laska-ridlere kar-qr savaqlann Ttirkmen toplumu arasrnda ya{ayan bir haurasr ol-

OSMANU gNYLiGi'}.IiN KURUCUSU OSMAN BEGmahdtr (Aqpz. 10. Bab). Karacahisar ilkin o zaman ahnrnrE, sonra rerkolunmuE (Vatatzes, bir ara dof'uya hayli ilerlerniqti). Bu ilerlenre ve qekifuneolayt, A"tpz. rivayetinde gu biqimde yagauu$ goliiurnektedir: "sanlsa Qavug nekigidir, cevab: Bir kiqidtir kim, anun dahi hayli cernf,,'arr (goqebe halkr) v?u- \'ehem yoldaEhsa yarar bir kardaqr dahi var, StileniE derler ve ol vaktin kirnErtrrfrul Gizi Sogiid'e geldi, bunlann dahr anun ile bile gehniqler idi, olarahkda durmadrlar, tnegol kifiri incitdriftinden vardrlar Mudurnuviliyetinde karar etdiler, anun kffirleriyle mudiri ed{ip orurullar idi ve olsebebden Osman Giei ol viliyeti bunlara rsmarladr".

Oyle goruntiyor ki, Ankara-Eskigehir f,Ic'undan hareket eden Ernr$nrl'aen ileri hatta, Sogrid'de yurdluk, Dornaniq (Domalic)'te yaylak ve rildi.ErtuSrul'un halkr, Sogtid'de yerleqmig olmakla beraber, sririileri yazrn Do-maniq'e goq yapryordu. XIII. yuznl ortalar-rncla Sultan-Oy"gii bolgesindeTrirkmenlerin, koylerde yerleEip yan-goqebe hayara geqtikleri aqrkur (1272tarihli Caca o$lu Nureddin Bey vakfiyesi, A. Temir yay.).Oreki Bau Anadolubeyliklerinin kuruluElarrnda olduSu gibi, bu bolgede de, bu halk arasrndaalpgdziler gazi akrnlannr orgiitlemekte idiler. Bu alpgizileri, eski Osmanhriviyetinde osman Gizi'nin 'loldaqlan" olarak gorecesiz (Saltuk Alp, AykutAIp, Turgut Alp, Hasan ap). osman'rn kardeEi Giindriz Alp da bunlardanbiridir. Osman kendisi de kuqkusuz birAlp idi (Hplar iqin agagrda).Neqri'de (64{6) Sultan Alieddin ile iqbirligi ve Karacahisar Rum tekvu-runa karEr mticadele, Ertu$rul z:unanlna air gosterilir (Agpz.de ErruSrul ye-rine Osman). Osman'ln gazi faaliyetine bapladr$r tarihten (1284 Kulacafethi) once, Eskigehir Uc'unda durum qoyle idi: Bizans ile srnrr, Bilecik'rebaEhyordu. YahEi Fakih-fup2. riviyetinde goriildugti tizere, Sultan-dyiigu ileBilecik arasrndaki Uc bolgesinde yerli tekwrlar, Selquklu sultanulr ranryor vbolgede yaylak-laElaklan olan Ttirkmenler ile banE iqinde ya5ryorlardr (Neqri,r,64: "Karacahisar'la Bilecik, Sultan Alieddin'e itait ederlerdi, ol taraflar Ucidi"). Ernr$rul'un merkezi, Sultandyii$ti Uc'unda en ileri hatra Sogiid kasa-

basr idi (Eskigehir-Sogrid yolu tizerinde:Yukau-sogiid ile Aqafr-Sogtidarasrndaki koyler, Osman Gazi'nin akrabasr Gtindiiz Bey, Savcr adlalnrta{rr).NeEri'de (1,74, osman'rn genqliiinde, babasr ErtuBrul ile Sogucl'deoturdu$u anlauhr. Bu donemde Osman'rn it-Burnu koyrinden bir hit0n ilemacerasr dolapsile anlaulan hikiye, tarihi ilginq noktalar iqerir (it-Burnlkoyii, Suttan$n{i tahrir defterlerinde kayrthdrr; haritalarda BeEtaq'a yakrn fr-

481

7/30/2019 Osman Beg

3/30

Her-ir-iNercmErrnru koyii Yukan S"gud ile A"lagr Sogiid arasrnda lll5 rakrmh bir koydtir).Bu macerada, Osman'rn indni.i beyi ile dostlu$u, Eskihisar beyr ve Eskiqehir'beyi ile savaqugr anlauhr. Bu bilgiler, 126G1280 yrllan arasrnda bolgedeki si-yasi durumu yanslur. Es/

7/30/2019 Osman Beg

4/30

484 net-il iruelcm("O$uz Etnolojisi").XV. yiizplda hanedan, Kap menEei teorisini benim-,.roiq, bazr paralalve silihlar tizerine kayr damgasr rurulmug, bu da tarihci-leri yagrlrmrqtrr. Bu donemde qehzadelere, o$uz, Korkut gibiOluznilme'deki Ttirk adlan verilmeye baElanmrqur. Bu "moda'Wittek'egore II. Murad donemind e Yazrcrzzde Ali'nin temsil ettiBi "romantik" birakrmdan kaynaklanmr$trr (Yazrcrzade Ali'yi, Rrrhi, idris-i Bitlisi'i iz-lemiqlerdir).

1380'lerde kiiEi.imseme amactyla Kadr Burhineddin (Bazm u Razm, Pu-ser-i osmarr) osman'rn bir ftayrkcl ofilu (Kaytg boyrr kelinresinden)oldu$unu soylemiqti. Timur, Yldrnm Bayezid'e bir mektubunda Osmanhsultanrna, bir l{aykcr Tiirkmen sonrndan gelmiqsin diye, hakaret etmek is-temiqtir. Osmanfu hanedanrn soyl.l meselesi, Timur'dan sonra oSlu $ahrtrhzamantnda bir diplomatik tarU$ma konusu olmugtur. Timur, Anadolu'danayrrlmadart once, Osmanh Qelebi sultanlar dahil, tiim beylere birer yarl$ve'-rerek egemepliklerini tasdik etmiqti. O$lu $ahruh, karqrtlannr bertaraf ediptahtta sa$lamca yerleqince, I. Mehmed ve II. Murad'a ferman ve hilatlargonclererek kendisine bafrmhhklarrnt gostermelerini istemif (bkz' ME IA:"Mehmed I" ve "Murad II"), Osmanh sarayl bu baskr ve tehdit karqrsrndaciddi bir kaygrya diiqmiigtii. Saraya yakrn Yazrcrzide ailesindeu Ali o zarnan,Terih-i.,{l-i SrlE,r.k'una (yazrSqr 840/f 43S1437) Osman'r Kayr'ya ba$layansoykiittgrinii koymuq ve Osman'rn OSuz Han'rn bti)'tik oglu Giinhan'rn ofiluKayt'ntn soyundan geldi[ini iddia etrni$, boylece Tirnur ve $ihruh'uniistunltik iddiasrnr qiiriitmek istemiEtir. Osuznime'ye gore OSuz, 24 boyarasrnda egemellik iqin kavga olmamast iqin tore koymuq, "her birinin man-sabr, niEanr ve tamgasl"nr tayin etmigtir' O[uz'un oncelik verdifi ofluGiinhan'dtr. Ona ba$h boylar balta Ka;a olmak fizere Bayat, A]kaevli, Kara-evfi'dir. Kayr'nrn tamgasl M'drr. Oguz Han'tn kendisinden sonla toregerefi Kayt, hanlarhanr oldu. Yazrcrzide'de (l4b) Osman ailesinin OgutHan soykiittisiinii neden benimsedif'i Eoyle aqtklanmtqur: "Pes bu delil veerkinca padiEih-i {zam se1ryid-i selitinii'l-Arab ve'l-'Acern kiyid-i cuyfigu'l-muvahhidin kitilt'l-kefele ve'l-mtiqrikin sultan b. Sultan pidiEihrrruz Muradb. Mehemmed Han ki eqref-i Al-i 'Osman'drr, padiqahh$a enseb ve elyakdrr,OSuz'un kalan hanlarr oruSundan, belki Cengiz hanlan uruflundatt dahimecmu'undan ulu asl ve ulu sogiiktiir, Eer'le dahi 'orfle dahi Tiirk hanlart,Tatar hanlan dahi kapusuna gelip selim verme$e ve hizmet etme$e lipkdrr.Korkut Ata eyitdi: ihir zamanda geri.i bundan sonra hanhk Kayr'ya de$e,dahi kimesne ellerinden almaya, dedigii Osman rahimehullih neslidir"-

OSMAT.JU BEU.iCi'NiN KURUCUSU OSMAN BEG 485Aqpz. TevArih'i Al-i Osman'da (Atsrz, 92) Osman'rn soy kiitiifiii, O$uz

Han'a kadar gotiiniliir. Bu soyktitiig'ti, Yazrctzide tarafindan Reshideddin'inCimi' ii-t Tevirih'inde Oiuz fashndan altnnadtr (Woods, AqqoSnutlu, l7T182; A. Erzi,1954); almr soykrittisti CeEitli Ttirk clevletleri tarihlerine az qokfarklarla geqmig (bu arada ozellikle Akkoyunlular ve Tinrur tarihlerinde),Osmanh tarihlerine ilk kez Yazrcnade Ali'nin Tirih-i Al-i Selguft'unclaaynnul:rnyla nakl olunmuqtur. Osmanh strltanlart bundan sonra bu teoriyihararetle benimsemigler, bir Opuzcult* geleneii yelleqmiEtir.Yazrcrzide Ali,her donemde devlet kurucu hanedanlar', goqebe aqiretler arasrndanqrlamrgur, teorisini hararetle savunur.

Ote yandan, Osman Gizi'yi sadece bir qobart olarak tasvir edenleryanrlmaktadrr. Ama, Sogiid'de ona ba$r bir Turkmen boyur (Kap'dan?) ola-bilir. Osman ashnda, Udva Ttirkmenleri ve gelen "garipleri" gui savaElaniqin orgrideyen stibaErlardan bir alpgizi idi. Bu alp sribaqrlardan, XIIL y.y.sonlarrna do$ru Eflaki ve 1310'da furk Paga (Garibnime\ soz etmektedirler(agagrda). Osrnan'rn qapdaqr Bizansh Pachymeres de onu, Kastanrotrtr [,Icbeyi Emirtiliimeri Qoban o$ullanna ba$h bir slnrr savafcrsr olarak tanrtrr'.

Mekece tevliyet beritrna (L324 Mart) gore Osmant'rn i.ilesi:Osman'tn Ogullan

( Beritta gihidler srrasryla )

Q6ban Milik (oirran) Hamid Bazarlu Fau'a| (1324'de Beg)MblekI(Berat derkenannda srrayla)ttl

Sultan Suleyman ibrahim$ihidler arasrnda ailenin ya}:rnlan :Milhit0n: Omer Beg luzr; Efendre, Akbaqlu lazr

7/30/2019 Osman Beg

5/30

486 Het-il-iNerctrOsman'rn Soytdtdgu Uzerinae VarsaFmlar,

I.Yazrcrzide; Tnrih-irit-i SelEu*'da (yazrhgt 840/1436) Osman'rn Soykiitiisri

ftkrlpIIErtu$rul Tundar (Dundar)ItOsman

Sultan I. Alieddin, f.Ic'un idaresini l(ay, boytndan (Yazrcrzide) Qoban'a(Kastamonu'da Emir Htisi.meddin Coban) ve "Kayr beslerinden Ertu$rul,Gtndtiz Alp ve Gokalp'a havile etdi".Yazrcrzide'ye g6re Osmau'tn Han seCili$"Ucdafia Tiirk Begleri ki, O$uz'un her boyundan cem' olmuqlardr, Tatarqerrinden korkup ol etrifda yaylarlar ve luElarlardr, rfizgirla (zamanla) Ta-tardan incinenler Uc'7 geli.ip go$aldrlar; pes, Osman kautra geldiler,

meqveret krldrlar, eyittiler ki Kayr Han h6d mecmu' O$uz BoylannrnO$uz'dan sonra a$asr ve hanr idi ve OEuz toresi mftcebince hanhk vepidiEihhk l(ap soyu varken ozge boya def,'mez, ginrdiden sonra h6d SelcukSultanlanndan bize qire ve meded yokdur... Merhum sultan 'Alieddin'dendahi size sarf:i nrazar olmugtur, siz Han olun ve biz kullar, bu tarafda hizme-tinizde gaziya meg$ul olalum, dediler; Osman Beg dahr kabfil etdi. Pes,mecm0' urudunrp Oguz resmince tiq kere yiikinnp baE kodular, dolu oba-lardan kamran genirdtip Osman Beg'e sundular..." (bu metin, Ruhi'ye atfo-lunan Oxford yazmasrnda: Bodleian, Marsh 313, verilmiltir).

OSMANU grrLici.},riN KURUCUSU OSMAN BEG 487II.Dtistfintime'de Soykiitiig'ti (yazrhtr 869/ I 464, s. Zg0) .Dfistfintime, o$uznime'f kullanrr (s. 76). osman iqin Eu qecereyi verir:

III.$tikrullih, Be hce tii' t-Tevi,rih'e gore osnran' r n soykri rti['ti.Oguz

IGokalpI

Ifuzrl BugaIIbya AlpISrileymanqihIErruirulIOsman

GazanI

Mir Siileyrnin AlpIgehnelik

I IGtindriealp GokalIErtuSrulIOsman

7/30/2019 Osman Beg

6/30

osMANu ggYLiGi'NiN KURUCUSU osMAN BEGnel-it- iuel-cm

IV.Bayatlr Hasan, Cen-i Cem-Aytn'e gore:

vI.fupz.de (1. Bab) SoYktitiigti:

Ogr,t,IGokalPI

BasukIIbya AIPIStileymanqihIErtuirul

Saru-Yau (Savcr) OsmauII

Bay-HocaA,:pz. 14. Bib: 'Ve eger ol ben Al-i

o$hpn derin..... Stileymanqih dedem"'

Giindtiz AlpII

Aydogdtt

Selqtrkiyrn der ise, ben h6cl Gok-Atp

Kaya AIPIStileyrnanqihIErtufrul

Giindiiz BegSavcr Beg OsmanKaramani Mehmed Paga'Ya gbre:

V.

O$uz HanIIkyrk AIPISarkuk AIPl

Gok AIPIGiindiiz AIPIErtuSrulIOsman

7/30/2019 Osman Beg

7/30

HAUL INALCIK

uI.Negrf (1, 60, 70) Soykutiigti:

Sunkur-Tekin Tundar' (Dtindar')

Saru-YaU Osruan GiindiizI.H. Uzunqargrh (Osnanh Tarihi,I, 1961, 10+108), Of'uz-Ikyr teorisinikabtrl eder. Osman'rn do!'um tarihi Sogtid'de 656/1258 tarihindedir(Uzunqargrh, 104). Uzunqarqrh'ya gore, Osman'rn yoldaqlan, alplardau her'biri "ayn ayrr aqiret beyleri idi" (Uzunqargrh, 105).Ozetlersek:I. $iikrullih, ASpr. ve Bayati, ErtuSrul'un babasr veya dedesi olarakSlileymanEih'r gosterirler (Anadolu SelEuk sultanlalrnrn virisiolma iddiasr, Kararnanoiullarrna karlr).U. Yazrcrzi.de'de Ertu$nrl'un babasr Gokalp'ur.III. BaSrrnsrz bir kaynafr kullanan Dristrirrrirne'de farkh bir soyktittifubuluyoluz: Ertuirul'un babasr Giinduz Alp, onun babasr $ahmelik,onun babasr Mir Stileyman Alp'trr. Mir Siileyrnan Alp, otekilerdeSiileymanEih olmugtur. Bu soykttiifti otekilere bakarak, dahagiivenilir goriinrnektedir.Dristrir:nirne'de Karadeniz otesinde Alun-Ordu'dan bir Tatar allnr, ta-rihi bir gerqe[i yansrtmrl olabilir. Tatarlann kau-y,aya'na yaprlan auf ilgingtir.Ok menzili normalden uzak olan katr-yay, Ttirk ve Mogollala savaqta silihiistiinlii$ii sa$hyordu. Osnran'rn, Karadeniz kuzeyinde, Krpcaktau gelenAtaman (Pachyureres: Amanes) adrnda biri otdu$u faraziyesi (Heywood)uzak bir olasrdrr'.

OSMANU gCYLi6i'T{iN KURUCUSU OSMAN BEGDrisrrirnd.me soykiittigiinde asrl ilginq olan, Ostnan'tn atalarlnur taqrdr$r

alp unvanrdrr. Osman Gizi'nin baqlanglqtan beri yoldaq'lan Tttrgtrt AIp, Ay-kut Alp, Saltuk Alp, Hasan Alp gibi alplardrr; alp unvant gizi onder unvanrile eEanlamda kullanrlrr. Alplar, Selquk Uc toplumunda Ttirkmen savaqcrlartsefere go ttiren deneyimli, iyi silihlanmt g ko tnu tan lar- durumun dadr r.

CtaziL,'Gadyan', AlPl"tNpgiziler, goqebe Tiirkmenleri gaza iqin orgtitlenrekte ve btt kuvvet-lerle fetihler yaprp beylik kurmaktadrrlar'. 1300'lere kadar inen riviyetlerde

bu stireq irzerinde agrk kanrtlar bulunmaktadrr. Aydrn beyli$inin ktrrultrqunuaqrklarken Yaztcrzide qu gozlemi yapar: "Aydrn Reis Mehmed ol tat'aftakrgla$a varan Ti.irklerle ittifik eder ve ol yerlerin Runrlat't sttltanlartnharicgtizarlanydrlar, qiin sultanlar aradau gittiler, onlar ol Rurulan ya$ idiipfeth ettiler". Bu gozlem, tam da Osman Gizi'nin, beylifini nasrl ktrrdu$ttnuaqrklamaktadrr. Onemli daha eski bir tatttk, XIII. y;uzy:.J sonlarrnda Efliki(DiistfintAme mukaddirnesi: M. Halil, 12), Aydrnoiltr'uttn beyli$i uastlkurduf,-tr hakkrnda aynr gozlemi yapar: Aydruo$ltr Mehmecl "qand suvi.r vepiyide hidmetkirin digte az stibaqryin-i veled-i (Germiyanh) AliEil bfid"- Bukayrttaki sribagr'lar, askeri deneyimi olan alplardrr.

Yerel goqebe Ttirkmenler ile beraber Osruan Gizi'nin kuwetleri,qo['unlukla uzaklardan (Paflagonya'dan: Pachymeres) gazidoyun] iqin gelen"galib" (yerini yurdunu brrakmr$) Turkrnenlerdi. Btrnlar "ktztl bork" Siyipsava$cr olarak ayrrcahk kazaruyor, boylece gogebe toplulu!'unda farkhlaqrna,qoban ve akrncr aynmcrh$l ortaya qrkryordu (Umttr'un bapa$r aluna koEanyaya ve ath asker kal bork giymekte idiler: Dristrilrrime).

Baglangrqtan beri Uc beylerinin fetih politikasrna iki pleusip yonvermigtir: Gazive istinilet (inalcrk, "Ottoman Methods of Couquest"). Diniideoloji olarak kuaal sVa$, islimi gazA; Hristiyan iilkelere karqr orgiitlenrnigaskeri Uc bolgelerinde ilk agamada arahkstz aktnlar, daha sorlra fetih veyerleqrne ve sonunda uc gizi beyliklerinin kuruluptr qeklinde bir geliqmegostermiEtir. Gazi, sanrldrfr gibi, kontrol altrna ahnan bolgelerde halkrislimlaqurma arnacrna yonelik deiitdi. Gazi., DAriil'-islAm 'rn (Tiirkge: illiklegenrenlik alanrnrn geniqlernesini amaqlar (zor altrnda islamlagmrE olanlanOsmanlr idaresi gerqek Musliiman saymamrs, onlan sahafiyan yahut ahfiyanadr alunda Mtishimanlardan farkh bir statti aluna kopntrqtur: Tahrir Defter-leri). I(ontrol aluua ahnmrg bolgede yasryan gayn-rni.islimler (ehlu'l-kitib),

49I

Srileymanqih

7/30/2019 Osman Beg

8/30

HALiL inelcxislim $eriat'rnrn tespit erti[i kurallar alunda bir statiiye (ahlu'zzinma) sahipolur ve bu kurallara sayg,bey ve her uriislim iqin dini bir odev kabfrl edilirdi.Gaprnrtislimler iqin kullan:'Jan zimmi terimi, devletin konrmakla ytiktimliirebaasr anlamrnda hukuki ve resmi bir telimdir. Osmanh devletinin herbiiytik $ehrinde iq-hisarda tuttufu yenig.eri garnizonunun baqhca odevi,gayrrmilslinr cerniatlerini korumaku. islim'da savaq ve bang kurallau ve itaateden gayn mtslimlelin stattisti kesin kurallar aluna altnmtqur (Hamidullah,M. I(hadduri). Osmanh Uc gizi beyleri, bu kurallar hakkrnda din adam'lalna danrErr ve uygulamada onlara uyr.lm sa$lamaya gahgrrlardr. Frkhokumuq Ede-Bah ve Tursun Fakih Osman'ln danrqmanlan idi.

Baqlangrqta alplar', Osman Gizi ile birer yoldag olarak sefer yapmaktaicliler (fup2. 10. Bab). 6yle anlagrhyor ki, Osman Gazi onemli baqanlar ka-zanlp siwilince, Uc'larda alplar, onun komutasr alUna girdiler. Osman'tn se-ferlerinde alplar', yarar' '!oldaq" ve "niikerleri" idi. Osutan, Eskigehir'den Bi-lecik ve Yeniqehir'e kadar genig bir iilke sahibi olunca (1299), in-Onii'nuollu Orhau Bey'e, Yar-hisar'r Hasan AIP'a verdi (Neqri, ll2: "bu dahi bahadrryoldag idi"). inegolti Turgut Alp'" verdi. Osman ile sefere giden Saltuk Alp,Hasan Alp ve Konur Alp 6nde gelen alplardrr. Bu alp ve nokerlerin qocuk verorunlan, sonralarr devlet idaresinde onemli rnakamlarr iqgal edecekler vebir qegi t Osmanh "aristokrasisi" olugturacaklaldrr.

Meseli, inegol'ii feth eden Turgut Alp'u bu bolge bir lnrrt (apanaj) ola-rak verihniE gori.iniiyor. Bolgenin o zaman Turgtrt-ili cliye atrtlmast bubakrndan kayda de[er (Aydrn-ili, yahut Runteli'de Osmanh'ya tibi BulgarKrrahnrn iilkesi iqin kullanrlan $ilman-ili, Konstantin-ili, vb). Mogollardanoyanlara ait otlak bolgesi yurt, Mogolca nutug diye bilinir. Nuttrg'untanrmlamasr goyledir: "$u veya bu goqebe birli$ini geqinderecek noyana aitarazi" (Madimirtsov). Selquklularda ve Osmanh klasik donemde ,4rrt vey^yurtluk, bir goqer-ev gnrbunun reisine ozerklikle verilen bir arazi birimi ola-rak tanrmlanmaktadrr. BaEka deyimle, ;nrrt, soylu bir bahadtra ait apanaJdrr.Osman "ahnan viliyetleri guzita taksinr" etmekte idi (Negri, I, lt8).1320'lerde Uc'lat-da Konur Alp'" Kara-Qeptiq hisart, Akca-I(oca'ya Absu(Hypsu) hisan uc verilnriEti. Bu feodal yurd-apanaj sistenri, daha sonra Rtr-rneli'de gaza yapan uc beyleri, Ewenuz, Mihal o$ullan, Paqa-yi$it ofullaniqin uygulanacaktu' (inalcrk, "stefan Duqan"). Osman doneminde beylifiiubu feodal yaplsl kalqrsrnda Orhan doneminde ulerna stntfindan vezirler ida-resinde merkeziyetqi btirokratik rejirn hinterlandda egemenlik kazanacakur.

OSMANU BEYI-i6i'NiN KURUCUSU OSMAN BEGRum Abdallart, bicimn ve ahilerle yanyana bir ti'ife , yalni belli bir srar.iialtrnda bir grup olarak zikredilen CAziyAtt, (A{pz. 237-238) Osmandonemindeki alplar ve maiyederindeki gizilerden baqkasr degildir ve bu alp-lar belli nitelikler tasryan bir gruptur. Baba ilyas'ur r.orunu .\rk Paga (lz7L-1332) Garibnime (Ma'irifnime) adh eserinde (Tiirk Dil Kurumu trpkrbasrmr) (bitiEi l3l0), alplann dokuz nitelifie sahip olmalan gerektifini vur-

gular. Osman'rn qa$daqr Aqrk Paga'nrn, giziyArr kelimesi yerine, islim'danonce Awasya toplumundaki batradrr (Mogolca bagatrrr), onderler iqin kul-lanrlan a/p terimini kullanmrE olmasr ilginqtir. Alplar, '!arlr$r korumak iqinay ve plda birbirleriyle kol kola savaq" yapan bahadrrlardrr. Onun yanrnda,nefsiyle mucihedede bulunan dervigler, alp

7/30/2019 Osman Beg

9/30

4e4 rruL ixatrxKau yay, kemikle berkitiluris uzun menzilli yaydrr, osmanh'ya Hrristiyan

askeri karqrsrnda tisttinluk safhyan bir silihcrr. Bu oku qekip trzatmak, birozel hii'erdir. AlpSk iqi. geiekli sekizinci ko$ul "kr1q ve stigii" sahibi ol-makur. Ok, yaya askerin silihrdrr.

Yaluntrz ok YaY ile alP olamazOk ile ol alPhk adtn alamazIlhc, alprn en cleferli mahdrr, onun "alunl ve incisidir".

Krhq iizre and anunqiin iqiliirAork Pala, bundan sonl'a dinde alp-eren ohnanur dokuz koqulunu

ozetler'. Bu koqullar; veli,yer, t'iyizet, kifryet (nefsini basurak), rqk (nefsinidi.inya ilgilerinclen kurtapp bafrmsrz olma), tevekkiil, $eriat bilgisi' ilm'himmet (baqkasrna ozveriyle yardrm etme ), do$rtr yir (eshib, arkadas;derviqler) edinme,

Sr ile aqrldr bu din eY DedeBtr dokuz srfaU uefsinde toplayan alp ve alperen halkrn krlavuzlandrr'

IJc'tagizilerle beraber "tahta kr[cr ile" savaqa giden derviqler, alperenlerdir"Kutlu kiqi, bu ikiden biri, alp veya alperen olmaktrr'Npveg6zi eEanlamh terinrlerdir. ^Aqrk Pa|a'nrn gordiisti gibi alp, 13' yy'Anadolu'sunda ideal profesyonel sava5ct siiviridir. A/p, Selquklularda, dahado$rusu islimda' onceki Trirk askeri orgiitlerinde (Uygur duvar fi'eskle-rinde) iyi tanrnmrE bir tiPtir'yazrcrzicle (s. 53&538), Osman'rn beylik kurma siirecini aqrklama yo-

Iunda qu ilginq kaydr yapmaktadrr: "Lrgkeri (Lascarid)-ili'ni ki qimdi Aydrn-iliderler, Aycln Reis Mehmed Beg ofludur ki sevihil gemilerinin reisiydi, oltarafa krqlafa varan T{irkleri qeri edinip ol yerlerin Rumlarr sultantnharicgiizilydrlar; qtin Sultanlar (Selquklu sultanlan) aradan gittiler, anlat'Runrlan yagr edip feth ertiler ve Menteqe ve Hamidlii sultanlar beglik verdifikitiler neslindenclirler ve Teke, igedn kedhiidasr o$hdrr ve Saruhan ve Ka-rasr, Sultan Mes0d nokerlerindendir. Qiin Gnznn Han vefaundan (1304)sonra Qoban Beg oglu Timurtaq Beg[il ve hoca Sa'deddin mtistevfi[yi] Rumnremiliki zabtrua ve bigileri kahretmefe gonderdiler"'

Osman'rn ortaya qrkrgryla ilgili olarak gogebelerin devlet ve hanedankurmasr hakkrnda Yazrcrzide'nin gu gozlemi (s. 566) ilgingtir: "Fi'l-ciimle

CSMANLI BEYI.iGi'NIN KURUCUSU OSMAN BEG 495her zamanda bir ti'ife ki, hur0c edtip pidiqah olmugdur-urlan', e$er 'A.rab veeSer 'Acem ve eper Ttirk; her t6ifenun yoruliinden hurfrc euuiElerdir. Malve 'ulfifeci ve kullar qok edinmekle dahi pidiqih olmuglardrr. $unlal ki 'Arabve 'Acemdir, Rum ve Ttirk iklimlerine bagdan baqa padiqah ohntrElardrr;gokluk yoruk, Turkmen ve Tatar ve Kiird ve 'A"r-ab boylan kuwetiyle kimecrnfi' birbirine daruk (?) ve kabile idiler, anlardan olmuglardl; rnecrnu'tevi.rihi muti.la'a krlanlar bu su'ra muttali' dur-urlar, ve's-selirn" (krq. IbnHaldfin, Mukaddime).

N6kerler,Anda, yani and igmekle onder ve rto.ker-arasrnda ohinceye kadar stirenbir ba$hhk kuruhntrq olurdu. A+rk PaEa arrda'nrn krhq tizerine yaprldr$rna

iqaret eder: "Krltq iizere ald anunqtin iqiltir". Or-ta Asya Ttilk-Mogol toplu-munda nokerlik, 3ou fsefl alizminde comme ndatio veya h o mnt age (Alurancamannschaft) ile kryaslanabilir (Marc Bloch, La soci1tE f6odale, la fornationdes fierrs de dependanice, Paris: A. Michel yay. 1968, 210-217). Marc Bloch'agore (s.210) commenatio, Eef ile hizmetyiiklenen arasrnda "feodal douemhrtanrdrf,n en gtiqlti sosyal baglardan birini" oluqturtudtr. Osrnan ilc Kose Mihalarasrndaki ba$rmhhk i.izerinde Osmanh riviyeti ilginqtir (A+pz. 10. Bab):"Kose Mihal dipm anun ile bile olurdu, ekseri bu gizilerun hidnretk6u'larrH arm an-Kaya kifirleriydi ".

13. W. Mogol toplumunda noker (nokodl, soylu kiqilelin, bagarur.larrnevinde ve seferde yanrndan ayrrlmryan hizrnetkin ve silih arkadagr olaraktanrmlantr. Esirlikten gelen noker, kendine tA:bi olanlarla birlikte qefin hiz-metine girer. QoE , tutsak edilip anda ile baqbufa hayat boyu bafh kalansilih arkadaqrdrr. Osman'rn zamanrnda Kose Mihal tipik bir lroker clir(Negri, 76: "Osman Beg'e etbi"'iyle noker olup").Boylece,'Awasya steplerinde oldufiu gibi, alplar etrafinda gazi-akrn bir-likleri olugmakta, her biri LJc'un bir bolgesinde gazi, faaliyetinde bulunmak-tadrr. Osnran Gazi de, kugkusuz baglangrqta bu alplardan biri icli. Onuotekiler arasrnda seqkin duruma getiren ozellik, riviyete gore bir Vefai-Babaitarikat halifesi olarak lJc'a gelen Ede-Bah'nrn (Elvan Qelebi, MenAkibu'l-Kudsiyye) yahnhk ve "berekiu" olmuqtur. Osmarr ile geyh ar-asrnda folklorikbir kutsama hikiyesi'nin ilivesi (A+pz. 4. Beb), tiirn Ttirkrnen beylerinin buqeqit kutsamalan, beyli$itt tannsal teytdi ve megrri/aptrmra gayreti olarak yo-rumlanmahdrr (bkz. inalcrk, "Otman Baba"). Qafidaq Bizarrs tarihcisi Pachy-

7/30/2019 Osman Beg

10/30

4e6 neill iNelcmtneres, Osman'I, bolgede Bizans topraklarrna karqr alrun yapanlar arasrnda enaulgan bir onder olarak tanrtmaktadtr. Uc'ta giziter-alplar', gazi ve ganimetseferlerinde en baqarrh onderin bayra$r altma giderlerdi. osman Gazi'ninyaSanunda baqartst, seferlerde alplan ve nokerleri bayraf,r alunda toplaya-bilmesidir.

Osman Gizi dolerninde nokerlik/yoldaShk, egemen bir kurum olarakgoriilmektedir: l304',de osman'rn Sakarya seferinde Lefke (bugiin osman-.ti; u. Qadrrlu tekfurlan kendisine itaat ettiler ve "Osman GAzi'ye hAssni)ker" oldular (Aqpz. 10. Bab; Neqri, I, 120). Nci.ker'lik, sonralan, Osmanhdevletinin geliqme qa$rnda kul sistemine viicud vermiq gortinmektedir' Sul-lan'rn Yeniqerileri, bey-kullal (gulim-i mir), timarh sipahilerin hizmetki'ngulimlar ("Gulim", EI2), hepsi noker durumundadrr'Osmanh Uc'unda Ahiler ve Fakrlar,\rk Paqazide (s. 237-238), Hacr-Begdag'dan soz ederken Anadolu'dadort mtisifir (drqardan gelmiq) dini tA'ife (cemi'at)'tan soz eder: Giziyitt'

Ahiyyiln, Abdililttve Bilciyin M. Bayram'a gore (Ahi Ewen), Bdciyin taifesi-nin baqr, geyh Evhadiiddin Kirmi,ni'nin luzr Kadrn-Ana Fauua Hatundur veAhi Ewen (Nisirtiddin Mahmfrd) ile evlenmiq olup.,Anadolu'da kadrnlararaslrda ahilige denk Biciyin ti'ifesini kurmuEtur. Obiir taraftan, qeyhlerneslinden zdvrye yoneten hitfrnlar, meseli Hiidavendigar sanca$rnda birvakrf idare eden Tici Hitin, BiciyAn cemi'anndau saphr'

Uc toplumunda Osman'Gazi'nin manevi destekleyicisi, hukuki ve sosyalhayau orgtitleyici olarak ahileri ve fakrlan goriiyoruz (fakr, fakih'in, islimhukuk bilgini, lr:rsaluhnrqrdrr) .

Osman bir bolgeyi ele geqirdikten sonra bu iilkeyi nasrl orgi.itleyecefiini,dini kurallan fakrlardan sormaktadrr. Faktlar, islam hukukunu, islirn ku-rumlarrnr bilen insanlar olarak gizi onderi yonlendirici bilgiler sa$lamakta,daha aqafir dtizeyde qehir ve koylerde imimet hizmetinde bulunmaktadrrlar.ilk Osmanfi beyleri, Osman ve Orhan tarafindan ahiler ve falcrlara verihniqbir qok vakrf koy ve qiftlikler, tahrir defterleri kayttlanyla bize kadar gelmiEtir(bkz. Ek'te, Belgelerl. Bu donemde valuflarrn biiyiik bir krsmr fakrlara ve-rilmigtir. Bu kayrtlarda, daha bu zamanda, Ttirkmenlerin koylereyerleqtiklerini biliyoruz. Koye yerlegen bir cemi'aun, tabii, islim kurallannagore yaqamlannr diizenlemek iqin bir din adamrna ihtiyacr vardr. Boylece,fakrlarrn en aEa$r kademede olanlarr bu koy imimlandrr. Ibn Battuta

OSMANLI BEYLIEI'NiN KURUCUSU OSMAN BEC 4g7(1330'larda), rastladrir bu qeqit koy imimlanndan sozeder. Daha yukalclailmilyeden k4drlar, vezirler fakihlerin yuksek suufinr remsil etrnekte idi.

Osuran doneminde bu fakrlarln en meqhrrru Tulsun Fakih'tir. Sogutyalunrnda ti.irbesi bugtin bir ziyaretgihtrr. Eskiden daha qok ahilerin ondegeldi['i sanrltyordu. Fakat tahrir defterlerindeki vakrf kayrrlan gosrerdi ki,fakrlar daha aSrr basmaktadrr. Meseli, Osman ve Orhan clonemi vakrflapnriqereu Fadh donemine ait bir evkif deftelinde (Osrnanh ArEivi, MM 10016,lllT) Sogtid kazasrnda vakrflar, qu gorevliler arasrncla boltiEiilrlrigtrir'.

Ileli gelen fakrlar-, Stinni islarn hukukunu bilen insanlar olar.ak idarecleoneruli rol opramrqlardrr. Bize ilk Osmanh tar-ihini nakleclen ishak Fakih veonun o$lu Yahqi Fakih, valaf almrE bu fakrlar-dan ikisiclir (bkz. E/

7/30/2019 Osman Beg

11/30

498 naruliNerclrharicgtizaq Kalacalr,isar tekvunula karEt haleketine ve 1288'de kaleyi elegeqirmesine firsat verruiq goruumektedir. Osutan'tn oSullanudarl birininQoban adr, ilhanh biiytik emir Qoban ile iliEkili olabilir. Emir Qoban, ilk kez6g8 gabau'rncla (1299 Haziran) Stilemiq'e kalEr Anadoltt'ya gelcli. Siilerniq'iyendikteu sonra Mernliiklere kat'Er Suriye slnlnna yoneldi (Aksariyi,Miis1meretiilahbir). ikinci kez, ayaklanma halindeki Tiirkmeulere karqrl3l4'de biiyuk bir ordu ile Anadolu'ya geldi, Osman'tn yurdtrndan uzak ol-mayan Karanbiik (Karabuk)'i krqlak seqti. Tiirkmen beyleri gelip orada itaat-lerini sundular ("Heybet-i an der dil-i Eu'ik uftid": MiisAmeref, 311)'ilginqtir, bu yrllarda Osmanh kroniklerinde Osman'tn raya opltr Orhan'rnherharrgi bir gazi hareketi kaydedilnremiqtir. Aksarayi (Miisfuneret) gelipitaat eclen Etrik beylerini, Hamido$lu, EgrefoSlu, Karahisar beyi, Germi-yanofilu, Kasramoni'clan Stileyrnan Paqa diye anar. Osman'ut adr zikredil-mez. Bg srrada Osrnan, en ileri Uc bolgesinde yerel tekvurlarla uytlm iqiudeyagarnakta, ilhanhlar iqin bir sorun yaratrulyordu.

Oteki Uc beyleri gibi Osman'rn yerel tekvurlara ve Bizans'a karqr gaziSareketine baqlarnasr, Mogollara kargt Anadolu'da Uc Tiirkmenleri arastndadirenq ve isyanlarrn ar-tnrasryla yakrndan iliqkili olmahdrr. Uc'larda Mogolidaresine karpr ilk hareketler, II. izzeddin Keykavus'un ilhan'a kar;t isyarlt veUc Turkrnenlerine sr$urmasryla (126f ) kendini gosterdi. Mtstr sultaulartTirrkrnenlerle iqbirtifi yaparak Mtisltinran Anadoltt'yu Mogol ege-rnenli$inclen gtkarmaya qahqtrlar (1277'de Sultan Baybars Kayset-i'de tacgeydi). Memlfiklerin bu siyaseti, Anadolu'da Mogol valilerinin ilhan'a kar-qrisyan hareketlelini desteklerneleri biqiminde devam etti. Bu isyanlar,Togaqar (1295), Baltu (1297), Sulenriq (f 299-f 300) isyanlardrt've Osmatt'ru,Sultan-Ofli$ii Uc'unda yerli tekvurlara karqr onernli gazi hareketlerinegirigti[i, bir Mogol mridahalesinden qekinmedi['i yrllardtr.

Siilemiq isyanr, Setquklu tahnna getirilen III. Alieddin (1298-1301) za-manrnda patlak vercli. Anadolu'da Mogol valisi Siileniq, yeriue Baytncar'rnatanmasrnr kabul etmedi, ilhan'a karqr isyan bayra$rnr kaldrrdr (1299).Bayrncar'a kalqr, Mogol hanrna baqkaldrran Uc Tiirkmenlerinin ve MrsrrMemliik sultanuun deste$ini safladr, ba$rmsrzh$nr ilin etti (Togan ,243).

Ttim Ttirkmen Beyleri gibi Osman, Mernl0k sultanrntn destekledi$iSiilerniq yanhsrdrr. Osrnan Gazi, ofullarrndan birine Melik (Nnsir) adrntverruigtir (Menrluk Sultanr Melik Al-I.{isir Mehrned'in saltauat yrllan: 1293-1294, 1299-1309). Bu bir raslanu olnramahdrr. Al-Nasir'in ikinci kez Memlfik

)SMANLI BEU-iEi'NiN KURUCUSU OSMAN BEG 4Ti9tahuna oturdu$u pl, Anadolu'da Sulenriq isyanr ahnrE yrirtimriqtri. Eski Os-mauh riviyetinde bu olay (Aopz. 6. r'e 7. Bib; Negri, 66) belirsiz qekilde yankrbulmugtur: Sozde (III.) Sultan Alieddin Keykubad (1298-1301) Osr1al ilebelaber Karacahisar krryatrnasrnda iken, "Balnncar Tatar" furadolu'ya gehnig,Eregli'yi (Karaman'da) tahrib etmiE, btrnun iizerine Ali,eddin ona kargryurtimiiq; "Biga-Oyii$ii"nde btynk savasta Bayrncar'ur orcltrsu yenilurig. Btrrirayette Selquk sultant Alieddin, Bayrucar''a karqr sava$urr$ gosteriliyor.Gelqekte, Gazan Han, Balancar'r ve Boqukur'u btiy.ik bir ordtr ile Stilenriq'iortadan kaldu'maya gonderdi. SiilemiE onlan yendi ve Bayrncar''r katlerri.ilhan, Alieddin'i azletmiE, isf,ahan'da habs etmiqtir (1301?). Dikkate deserki, 1299 ph Osrnanh riviyetinde, Osman'rn Bilecik fethi ve ba$rursrzhk yrholarak kayrthdrr. Osrnanh riviyetinde (A"tpz. 6. ve 7. Bib) Osman'ln Selgukstrltanrna ba$rmhhfi aqikirdrr'; sozde Bayrncar', Alaeddin tarafurclan bertar.afedihnigtir.

Kulaca Hisacrk'rna baskm (&pz. 5. Bib; Negri, I, 84)Selquk sultanrnur haricgiizirr Bilecik tekvurtr (Osmanh tekvur/tekfurkelimesi Ertnenice takavot'dan), bolgedeki oteki rekvurlal tizerincle en

B-uelti tekvtrrdu (inegol tekvurunu Osrnan ona gikiyer err.i: Aqpz. 3. Bib); o,Selquk-ilhanh egernenli$ini tanryordtr. ilk zamanlarcla Osrnan da opa"Inudiri" goster-iyordu (A6pz. 9. Bib: "Bilectik tevtrnryilen diimi {ostltrkederdi"; 10. Bib: "Bilectik kifirlerine gayetle hormet idel idi"). "Mudiri"nrrr(aqa$'rdan alma, yaraurna), (Hopwood, "Mudiri") nedeniui anlalrak iqil1285 talihinde Osmall'rn a;iretiyle Sogiit-Donraniq arasrnda goq cloneurinedotunek gerek. Osrnan'tn aEireti, stiliileliyle Sogtit-Domaniq arasrncla goqederken, Bilecik tekvurttntrn hirnayesine muhtaqu, inegol ovasrnda stirtilertarlrn topraklar-rnr qiSnedigi iqin inegol tekvunryla bagrnclan beri cltignrapftkvardt (Aqpz. 3. Bab). Osmau'dau arnraBan alan Bilecik tekrtrnr, Osrnan'r ko-ruyordu. Osrnan, bu bolgede goq yoluuu engelleyen inegol tekyulu ileeatrlma halinde idi (A'gpz. 3. Bab). Ernteui-Beli "tiikcndi$'i yer" cle qauEgrayerel onemsiz bir karErlagma idi. Ermeni-Beli, Sogid-Donraniq yolutizerindedir. Sogiit-Domaniq yolu, bugtin de Ernreni-Pazan (Pazar-Yeri)iizerinclen inegol ovaslna iner, oradan giineye yorrelir, \h.ce-DaSlarrtizerindeu Tahta-Koprti-Omraniye-Durabeg' den btiyiik Dornaniq yayl asrnaqrkar.

Riviyet, tarihi bir gerqek iqerir: RivA,yette adr gegen Ennegi-Beli"tiikendti$i" yer, bugiin Sriprirdri koyii yakrnrndadrr. Qarprqrnacla diigen Os-

7/30/2019 Osman Beg

12/30

rret-il iNersrman'rn ye$eni Bay-Hoca mezarl bugtin Sfiptrdti yakrnrnda Hamzabeykoyiinde olup, koyliilerce Yfirfiyen-Dede diye ermiElerden saytltr. Osnanltriviyetine gore (A.Spz. 5. Bib), Ermeni-Beli qauqnrasrnln ardrndan Osman,Ede-Bah eliyle gaza krhcr kuEanmrq ve bolge tekvurlanna karp aktif gaziyabaqlamrq. inegol Rumlanna karqr bir gece baslunr yapmrl, inegol yakrnrndaktiqtk Kulaca hisannt yaf,malayrP atele vermiq (684/1285) (bugtin Inegol'e4 km uzak Kulaca koyu yakrnrnda bazr kale kahnulan gozlemlenmigtir. Or-han burada cami yaptrrmrs, (bkz. R. Kaplanoilu, Bursa ,$tsiklopedjsi, I,197).

Osman'tn Kulaca'yr yakmasr tizerine inegol bolgesi Rurnlantelillandrlar; toplanrp Karacahisar tekvurundan yardrm istediler. Anlaqrhyorki, bu tarihlerde Osman Gizi'nin halkr, Sogtid'de yerle;mig, fakat yazlarrDonraniq yaylasrna qrkan bir ybri.ik toplulufrr idi (fup2. 5. Bab). KaracahisarTekvgru Kalanoz(?) adrnda bir adamryla asker gonderdi; inegol Runrlanylabirleqtiler. "Osman dahi gizileri cem' et:d.. ikizce'ye yakrn "domaniq(Domalic)-belin aqduklal yerde" btiyiik savag oldu (685 /1286). Bu, Os-man'tn gerqekten ilk savaqr saplnrah. Osman'rn kardeEi Saru-YaU diigni, me-,*t, it-nq.n koyii yakrnrnda imil (haritada bugiin, Ermenif azart-inegol ana-yolu uzerinde Atri-Dagr gtiney srrunda Kurqunlu kuzeyinde ikizce koyii var).Boylece, Osman ile Karcahisar tekvuru arasrnda savaE baqlamrg oldu.

Osman'rn ilk FetLi, Ikracahisar (68?/1288)Karacahisar tekwrru duqman (yagt) olmuq, Sultan'rn himayesini kay-

bermiq saphyordu. Kulaca akrnrndan iki yrl sonra Osrnan, bolgenin ikincibiiynk kkvuru Karacahisar tekvurundan hisan aldr (687/f288); beylik mer-kezi yapu, riviyete gore bu onemli fetih sonucu Uc'ta satrcak beyligine eriqti(Aspz.8. Bab).

Manuel Kommen (1f43-f 180), Krhq Arslan ile yaPtr$ antlagmadaEskiqehir-seyitgazi slnul tizerinde Tiirkmenlere karqt kale ve surlan takviyeetmeyece$ine dair soz vermh (bu kaleler arasrnda Dorylaion/Eski$ehir'deKaracahisar da var'), fakat takviye igini siirdiirmesi tizerine savag qrkmrq, 1176Mpiokephalon'da yenilen imparator, yaprlan kaleleri, bu arada Karacahisarsurlartnr yrkurmrE (Prof. Darga pkrlan kale kahnulartna ulaqmrp: H. Dofru,Es/

7/30/2019 Osman Beg

13/30

soz geltl iunrctr87 L / 1466 tar-ihli Sultan-Oyii$ii evkaf defterinde, altrk Karacahisar' dzutrle$I, clairna Karacagehil gihiye merkezinden soz edilmektedir (Eskj EserlerGinel Mtidiirltigri ile temasla'rnrz sonucu, prka' Karacahisar harabesiiizelinde arkeolojik qahgnralara baglaumrgur')'Bizans'a kar-gr Suhan-Oyii$ii Uc'uncla: Karacahisar, Sogud, Bilecik

bolgeleri Selquklu surulart ig.inde idi. Bu Uc bolgesindeki tekvrrlar, SelQukluegemenli$ini ranrmrqlardr 've ol hinde Karacahisar ve Bilecik tekvuru sul-tala muti' olup haric verirlercli" (AqPz. Dresden niishasr) ve Tiirkrnenlet'Iebar.rq iqinde yagarnakta idiler. Bu tekvurlar arastttda iki biiyiik tekvur, Kzu-a-cahisar ve Bilecik tekvurlan vardr. Griqtil hisarlan arkastuda ya$ayan bu gibitekq.rrlarr Selquklu strltant haric odeme koquluyla yerlerilde brraknrrEgortinmektedir. Eskiqehir'de oturan Selquklu-ilhanh niibi (valisi) balrqtstirdi.irmek sorttmlulu$unu taEryorclu. Ertugrul ve Osman gibi alpgiziler'barrEa uyum gostermek zonrnda idiler. osmanh riviyetinde, sultan'tnharicgtizan olan Karacahisar tekvuntna karqr savafl meqr0 gostermek iqinqaba gosterihniqtir (A+pz. 6. Bib; Neqri, I, 86). Sozde, Domaniq-Beli savaEt(1280) Selquklu Sukanrna bitdirildi$inde, "ma'lfim oldu kirn, Kat'acahisarrekvurrr biziim ile yag1 olmuE" der; asker toplar, gelip Kancalisar'r kuqatrr',.osman Gazi clahi gelcli". Riviyete gore, bu srrada Erefli'ye Bayrncar ktr-gragdasrncla Mogol ordusunun saldtnsr haberi geldi, Sultam, kalenin fedriiqini Osman'a havale ederek ayrrldr. Yagtna ilinr iizerine (ya$ura ve halkr esir'alnra) giziler hticumla hisau aldrlar (687/1288). $ehir evleri Miisliimanlar-ada$ruldr, qehri "Mtisliiman gehri" yapular'. Sultau Alieddin gerqekten, ken-disi Karacahisar't kuqatmaya gelnriE ve Mogol komutanrr Bayrncar'a karqrqekilip gitmiq olarnaz. Balnncar, Stilemig isyanrnt basnrmak uzere 1298krqytda Anaclolu'ya gelmigtir. Osman'tn Karacahisar fethi tarihi ise 1288'dir.Riviyette onemli kayrt, Sultanrn haricgr,izan bir tekvtu'un dsi dtuuma gelnliEoldufiunu gosterme qabasrdrr. Osmanh liviyetinde heryerde, Osman'lnGerrniyanhlara karqr yerel Rumlan himaye etti$ tizerinde durulnrtqtur. Strl-tanln haracgiizin olarak ya$ayan Rumlara ve tekvurlara kar'gt bir saldrn' Sul-lan'ln haklanna karEr gelmek anlamrna gelirdi. Osuran'rn lkracahisar takvu-runa karqr harekete geqmesi iqin, tekrurr-n bartqt bozau bir giriEiurde bu-luqrnasr gerekmigtir (bkz. yukarrda). (Aqpz. 6. Bab). Bilecik Runrlan "OsntatlGazi'ye gayerde i'timid ederlerdi..... Germiyano$luyla gah gah Osrnau halkrceng iclerler idi ve bu kilirler clahi gayet ferah olurlar idi kiur, Ger-nri-yanoSluylan Osrnan'ur 'adiveti vardur, derler idi .......8u Bilectik'iin kifirleridahi gayet itimid euniEler idi kim, bu Tiirk biziim ile eyfi dofruluk eder,

OSMANU gEYLiGi'NiN KL]RUCUSLI OSMAN BEG 503derler idi". (A'gpz. 9. Beb). Bu ifade Rumlarrn "rrruti"' olrna karrirhsurcla strl-tanln ve Ostnart'tu himayesinden yararlandrklarrnr aqrklar. Alra,Miislumanlar-a diigmanca hareket eden l(aracahisar tekvuru 'ahcli boznrrrg,driqmzut dummuna diiqrnriq ttir.

Riviyete gore Osman, Karacahisar'da keucli achna hutbe okrrrrngq,baBrnrsrz beylik iddiasrnda bulunrnu$r.ur.. Alpz. (14. Bab)'cle osmarr,rrrba$rmsrzhk, yani kendi adrna hutbe okutmasr iclclasrnda bulupmasr iqip Egolgular tizerinde durdufu ileri stirtihir (I(trEkustrz bu idclialar, ashncla qoksonralan, hauedanrn ba$unsrz Osrnan ile bagladrsr inancrncla olallar- ta-rafindan eklenmiq tir) .

l- Karacahisar, bir Mtisliman halk ile iski,n edilip bir beylik nrerkezidurumuna gelmiE;2. Musltiman halk, mescid ve pazar yeri krrruklu, imam, kadr ve hatibister, demiEler;3. Sozde Osntan, qu olgulan anarak kencli adrna htrtbe okunnrasrnrhakh gormuE: a. Bu qehri kendi krhcrrn ile aldrm, b. "Ona sultauhk

veren Allah bana dahi gazityile ltanl* \'er.di" (o$rrzculuk);c' Selquklu sultanr Osman'a saucak gouclerip gazida ontr ternsiletme yetkisi venniE deniyorsa, "ben h6d dahi kifirler ile oSraEclnr";d. Eger sultan ben SelEuklu haneclanlllr temsil ccliyorrun clerse, be-nim btiyiik atatn Srileyrnanpih'trr-, Anadolu'cla ilk kez o saltanarkurmuEtur (uydunna soykiittiiiine gore, Selqtrklu I(utalprrg o$luSrileymanqih'r Osmart'rn soykiittigtine eklemiqlerdir'); e. Osrlap,Gokalp neslinden oldu$unu ileri siirer (Hiueclanr Ostrzharrsoykiittif{ine ba$Iayan iddia, II. Muracl doneurincle forrnrileedilmiEtir bkz. yukar-rda) .Osman BegTiim Ttirk-Mogol hanlan, bafl.rnsrz hanhk ilinryla birlikte yasa ilanederler (bkz. inalctk, "I(utaclgu Bilik"). fupz. I(aracahisar fethiuclen sopr.akiBib'da (15- Beb), Osman Gizi'nin "Kanunr Ahkflmrnr" kol': "Bu halk kanunister oldrlar"' Osman "Han" srfatryla tiq qeyi yerine getirmig: islimi ohnayappazarbacr koymuE (A*pz. 15. Bab).A+pr. riviyetiue gore (16. Bab) osnranyine bu zarnanda, belli baEh alp yoldaglarrna beyligin belli krsrnrlar-rnr '.riruar,'(?) ' daha do$rusu *il-yurdltrk" t"yrn etrniq. Ttim bu tasar-ruflar, beyligi Han

7/30/2019 Osman Beg

14/30

504 HALIL INALCIKsrfauyla Ttirk devler gelenefine gore teqkilitlandrrdr$utr anlaunaktadrr. Bureqkilit, Osrnan'rn beylik yaplslltln esaslart olmuqtur. Getrelde, Osnratlhlarbir yeri feth eclince iiq qeyi derhal yerine getirirlerdi: bir kadt, bir stibaqt(stibaqr-askeri kumandan) annrr, pazaryeri tayin edilirdi. 6yle gonintiyor ki,Tevirih, bu atamada Osman'I, obtir Ti.irkrnen beyleri gibi gazi ilebaSrmsrzhfia hak kazanmrg, kendi adrna hutbe okutabilecek bir beg, bir hangibi gostermeye Cahsmaktaclrr (Oteki Anadolu beyleri de, Sultan olmadauorrce han ve srrlrfirrr'l-gnzit unviuunl kullanmrglardrr). Neqri (I' l0&ll2)Selquk sultartr Alieddin'in oltimii ile Selqukltr hanedanlnrn ortadan kalk-nrasr tizerine "hutbe Osmal Gizi adrna okundu" diye farkh bir yorum yaPar-O rarihte Osnran, Negri'ye gore "hutbe ve sikke" sahibi bir islim htiktimdanolgruqtur. Asfunda, son Selquk sultanr III. Alieddin, 1308'de bhniigtiir'. TtinAnaclolu bey-eruir-hanlan, I335'de iran'da Abtr-Sa'id Bahadrl Han'rn oltirntitizerine Cengiz soyrrndan ilhanlar kahnayrnca, ancak o zarnan sultauhklanntilarr eclip hutbe ve sjJ

7/30/2019 Osman Beg

15/30

HAUL INALCIKBtr seferle giidiiten amac ortaya qrkryor: bu bir ganimet akrnt, fakat aynt

zaurancla bolge tekwrrlan tizerinde Karacahisar'rn yeni hakimini tamtmalaniqin yaprlmrq bir sefer olarak goriinrnektedir. Herhalde vaktiyle, Karacahisar'tekvuru bu tekrurlar tizerinde hikinrdi. Onttn, Bilecik tekvuruyla berabelbolge tekvrrrlannrn iistinde oldu!'unu bu riviyet (ASpz. 5. Bab) yineliyor.Riviyet seferin iunaclu qoyle aqrklar: "Bu seferde esir almadrlar; mal ve

ganimet qok aldrlar', anull iqin kirn halk kentilere tibi krlmak iqtin"-128&1299 D6nemi, Dii'ndar OLYtBizans'tan Batr Anadolu topraklannr fetheden obiir beyler gibi Osrnan

Gazi de, f 28&1299 doneminde, Selquk srnrrlart otesinde Tekvurlar elindebrrakrlmrE bolgeyi Karacahisar'dan Bilecik-Yeniqehir'e kadar genig birbolgeyi egemenliSi altrna alacak, birqok Sehir ve kalelere hiikmeden bir beydururnuna gelecektir. Bu donemde Osnran, Selquk Sultanrna haric odeyenyerel tekvurlan (Goyniik, Golpazarr, Bilecik, YeniEehir, inegol, Yarhiszu'Tek-vurlan) orradan kaldrracak, dofrudan doiruya Bithynia'da Bizans impara-torltrk topraklanna karEr gazi faaliyetine baghyacakur.Neqri'deki bir riviyete gole (s. 78) Ertttf,rul'un oliirnti iizerine Sogtid'cle

beylik sorlrnu ortaya qrknugtr: Goqelevlerden bir bolnEu Ostuarr'I, bir bolufitiamcasl Dtindar (Tiindar)'r "bei krlmak istediler". Osman'ln "kendtikabilesi" Osman'r tur.tu. Bir alaya gelindif'inde qo$unltrk Osman'r destek-ledi; bunun uzet-ine Dundar da ona "bi'at" etti. 1299'a dofru Diindar Os-mall'rn "kedhtidisr" (vekili, bir qeEit vezir') idi. 1299'da Osman'tn fetih poli-tikasrnda kokten bir def'iqiklik oldu. Baglangrqta, Osman'rn giiqlii Bileciktekvtrnryla iliqkileri dostluk, hatta bir qegit bairmhhk biqirninde idi (fup2. 9.ve 10. Bab). Eskiqehir-Bilecik arasrndaki haracgiizar Rumlarla iyi geqinmepolitikasr bolgede tutunmak iqin gerekli sayrhyordu. Germiyan saldrrtlan,Osrnan'r bolge tekvurlanyla uzlaqma zorunda brrakryordu. Karacahisar'dansonla Osrnan, akrnlannr bolge drqr Mudurnu-Goyntik tekvurlartna karqryoneltti. Bilecik tekvuruna baqkaldrran Koprtihisar tekvurunu Dtindar'la bir-likte itaat altrna aldrlar. 1299'da Osman ile amcasr Dundar arasrnda beyliginbundan sonraki politikasr tizerinde gortiq aprhfr belirdi: Diindar, Bileciktekvuruna ve Rurn halka karqr eski iyi geqinme ("mudi.ri") politikasrnrnsiirdtrtilmesi gerekti[ini ileri stirdu (Negri, 94: Germiyan diiqman, Bileciktekvurunu da duqman yapmayahm, der). Osnan bu sozii, keudisinin savag veegemenlik ("hurfic") hakkrnr engelleme olarak anladr ve okla Dundar'r rnr-

OSMA}.IU BEU-iEi'NiN KURUCUSU OSMAN BF]G 507rup oldtirdii (Negri'nin kaydrna gore Bilecik fethi Diindar'rn karlindenoncedir).

128&1299 donenrinde ll plhk geliqmeleri Aqpz.den izlelsek, OsmanSakarya doSustrnda Goyntik-Suyu iizerindeki tekvurlarr, ozellikle Hannan-kaya Tekvurunu kendisine baSladr, gtiqlendi. 1299'a do$nr Osman'rngtiqlenmesi iizerine Bilecik tekvuru ve ona baSrurh tekvurlar Osnran'clankuqkulanmaya bagladrlar. Osmanh riviyetine gore (Aqpz. ll.-12. Bib) onusavaqmadan bir drigrin srrasrnda ele geqilip yok eunek istediler (Dti$iinhikiyesinde adr geqen Qakrr-Prnan haritada Bilecik'in bausrnda).

1299'a dof'ru Osman, sava$ Ucturu Karacahisar-Sogiit bolgesindenbauda ilerde, Bilecik-Yenigehir bolgesine tagryacakur. "Kendti Yeniqehir'e(Melangeia) vardr, tahtgin idindi" (Neqri, I 12). Osnran Gizi'nin piyitahunr1299'da (H.i. "Bapheus", 78) Karacahisar'clan Bilecik'e ve LIc nrerkeziniiznik'e yakrn Yenigehir'e nakletmesi, bundan sonlaki hedelini gostermekteidi. Osman, qimdi do$rudan Bizans srnrrlan otesindeki Bitinya topraklannaaktna bagladr. Yenigehir'den akrnlannda zaman zanlan "iznik'e iuerdi"(&pz. 15. Beb).Osman Gazi'den ve fetih giriqmlerinden soz ederr qafdagr Bizans kro-nikcisi G. Pachymeres, kugkusuz onun hakkruda en giivenilir kapta$rrnrzdrr(Laurent-Failler qevirisini kullanryoruz). 1302'cle Osman'rn iznik ktrqarnrasr

ve Bapheus sava$r dolayrsile Bizaush kronikci, Osman hakkrnda e traflrca bilgiverir. Osman'tn rnenqei hakkrnda yazarken on yrl kaclar oncesine gider; Os-man'rn nasrl, ne zalnan ort:tya qrku$rnr anlatrr. E. Zachariadou (Amouriori)Pachyemers'te Osman ile Qobano$ullan arasrndaki iliqkiden soz ederek, bupareayr 1290-1293 donemine ait tahmin eder (C. Inrber "Osnan", EI2, bubilgileri 1300'lere koyarak olaylan kan$urrr). Pachymeres, o pllarda Bizans'akargr aktif gazi hareketlerinde Kastamonu [/c ernirli$inde Qobano$lu YavlakArslan ve sonra oglu Ali'den soz eder. 1290'larda Kastanronu'daHrisirneddin Qoban soyundan Muzafferiiddin Yavlak Alslan, sipahbed-idirar-i [/c unvanryla htiktim stirtiyordu (Y. Yiicel, Qobano$rillarl. Pachynre-res, Osrnan gi.zi'nin ortaya qrkrqrnr, Kastamonu emiri "Aururius o$ullarr",yani "Emir ofullanna" (Zachariadou'da bir Umur ?) ba[lar'. Onun "MelekMasur ve Amouiori" hakkrnda verdifi karrqrk bilgileri, qagclaq Selquklukayna$r Aksarayi (Mttsimerer) aydrnlatmaktadrr. Bu kaynaSa gore, Sulran II.Keykiv0s'un oiullarr Krnm'dan Anadolu'ya dondrikten sonl'a, onlardan Sul-tan Mes'fid, Argun Han'dan Selquklu tahtrnr elde etmiq, karcleEi Rtikneddin

7/30/2019 Osman Beg

16/30

HALiLixer-ctrIirhq Arslan'r LIc bolgesinde (muhtemelen Akqehir civannda?) yerleqtirmiqti.Argun Han'rn oliimti ve Keyhatu'nun Han seQilmesinden (22 Temmuz1291) sonra iran Mogollan arasrnda baplryan taht kavgalarl slraslnda Ana-dolu anarqi iqinde kaldr. Uclarda Ttirkmenler baq kaldrrdrlar. I(rhq Arslan dakardeEi Mes'td'a karqr ayaklandr. Keyhatu Han'tn ordusuyla gelmesi iizerine(1291 Kasrm) Krhq Arslan Kastamonu LJc'una gitti ve oradaki UcTurkmenlerini euafina topladr. Eskidenberi Mes'Od'a tarafdir bulunan Ucenriri Yavlak Arslan'r otdrirdti. Keyhatu tarafindan ona karEr gonderilen Sul-tan Mes'Od eweli yenildi (Pachymeres, Melik Krhq Arslan yerine Masur'u,yani Sultan Mes'Od'u koymakla yanrlmrgur). Mes'Od, sonra yanrndaki Mogolkuwetleri sayesinde galebe qaldr (Arahk 1291). IfuhC Arslan kaqmrq ise de,Yavlak Atslan'rn oftu Ali, nihayet bir baskrnda onu katletti, l29l olay-lanndan sonra Selquklu-Mogol bairmhhsurdan qrkmrq olan Qoban o$lu Ali,uzakta bauda, Bizans topraklarrna saldrnlara baqlamrg, Sakarya nehrine ka-dar fetihler yapmll, hatta alqnlannr nehrin obiir tarafina kadar ilerletmigti(Pachymeres). Fakat sonralan Bizanshlarla barrEcr iliqkiye girdi. O zamanOsman Gazi en ileri Uc'ta, Sakarya vadisinin beri yakasrnda Sogtidbolgesinde bulunuyordu. Pachymeres aqrkca bildirmektedir ki, akrnr durdu-ran Ali'nin yanrnCakiler Osman tarafina geqtiler ve onun onderli$indeakrnlarr si.irdurdtiler. Pachymeres, Osman'ln o zaman QobanoSullanntnemri alunda ileri hatta bir Uc savagcrsr oldu$unu vurgular (Pachymeres veZachariadou'daki yanrlmalar iqin bkz. H. inalcrk, Cambridge History of Is-Iam). Boylece, bu serhad bolgesinde onderlik, Osman Gazi'ye geqmiq. iqtePachynreres, Osman'rn ortaya qrktgrnr bu gekilde aqrklamaya qaltEtr. Onunanlatugr tarihte Osman, Eskiqehir-Karacahisar'dan gelip Bilecik-Yeniqehir'deyerleEerek iznik'i tehdit etmeye baqlamrqu. Pachpneres, onun onceki Kara-cahisar donemini (1288-1299) tabii bilemezdi. Pachymeres'in kaydr gubakrmdan son derece onenrlidir: Osman (Atmanes), ilk kez qa$daq bir ya-bancr tarihte zikredilnriq, boylece tarih sahnesine qrkmrE bulunuyordu. Os-man'la qaidag olan tarihci Pachymeres'in Osman hakkrnda gu gozlemi il-ginqtir: Uc bolgesinde Trirkmenler arasrnda en anlgan, en enerjik akrncr-onderi Osman'drr. Pachymeres, bolgede kendi baqrna hareket eden balkaonderler oldu$unu da (Osmanh riviyetinde adr geqen Konur Alp, AkqaKoca, Turgut Alp gibi) igaret eder. Bizansh kronikci, Osmanh riviyetlerindeolmayan bir baqka onemli noktayr belirtir: Osman (Atmanes), Kastamonu(Paflaogonya) Uc emirleri Q,oban-ofiullan emrinde bir Uc savagcrsrdrr.

OSMANLI gNYLiGi'NiN KURUCUSU OSMAN BEGOsntan, l30l'e dofru Bizans imparatorlu$unurr bir rnerkezi ve Konsil-lerin toplantr yeri olatr onemli iznik qehrini ele geqirnrek fizere hareketegeQri.osman Gazi'nin iznit kugatmasr vc Bapheus (Koyunhisar) sana+r (22Temrnuz 1302)Osman, Bizans topraklarrtra karqr akrn urerkezi olalak "tahtgihr"Yenigehir''de yerleqti (1299), ailesini Bilecik're brraku (NeEri, 120). Bu tarih-ten sonra Osman'tn ttim faaliyeti, iznik fethi arrractua yonelecektir. itt

7/30/2019 Osman Beg

17/30

5to Het-il- iNet-ctrPachymeres'te BaPhcus Sanaqtfuafrda Pachyrneres'in (Latrrent/Failler, X, 25, 36+368) bir ozetqevirisini veriyoruz:A) Osnran iznik bolgesinden aynldr, da$hk araziyt geqitlerden geqip Ha-liz6s,la'n tilkesine girdi; B) Fakat bunclan ogce ytiz kadal bir (6pcti) Tiirk

kuweti anideu Tdlmaia'da (Koyunhisar kalesi) gecebaskmr yaPtrlar" Gani-

merle kaqarken Rum askeri pegine diiqtii, bir tepeye qrkan Tulkler kendile-rini oklarryla savundular. C) Bu ilk karqrlaqmadan cesaretlenen Osnan'tnyanrndaki a*sker, Meandre (B. Menderes) bolgesinclen gelen balka Tiirk kuv-vetleriyle biiytik bir sapya varmr$ bulunuyordu. D) Emir- [Yavlak A'rslan oglu]Ali, uzaktan akura gelenlerin Osman'tn yanlna gittifiini gorerek imparatorlayapnrll oldusu anlaqrnalan qifinedi ve o da akrna baqladr. E) Osmau dasg.qiaini (Yatakclere vadisi) gecip birden lYalak-ovada] goriindti. F) O, kendikuwetleriyle birlikte, daha bnce Paflagonya (Kastarnonu) dolaylarrndansa'ag iqin kendisine gelip kaulan bir qok savagcuun baqrnda idi. Onlar,onlerine qrkanlan yok eurreye veya esir almaya hazrrdrlar" G) L6on Mouzal6nkumanclasr alundaki ordu, Bizansh ve Alanlat''dart ibaret kendi askeri ileyerli ve yabancr askerden oluquyordu ve hepsi yaklaqrk iki bin ki|iyevanyordu. Az once Alaulara verilmek iizere istenen yardun dolayrsile at-lannclan ve par-alanndan nrahrum edildikleri iqin, yerli asker gevqek ve gay-retsiz bir hava iqine girdiler; ilk atrhln guciinu kaybettiler ve pek cesaretlesa'afa girurediler. iy B,r durum, Tiirklere btiyuk bir giivenle saldrrnra firsauvercli; aza karEr sayrca iistiin olduklanndan (5000 kiqi) ytirekli idiler. Boylecesava{, hern sayr henr de moral balcrmrndan eqit ohnayan koEullarda batladr'Rtrmlar.dan bir gosu savaq meydanrnda kalrrken Qogu lakrn olau lzmit kale-sitre, hep beraber utalle verici qekilcle, yol aqrp kaqruak tizere firar yolunuturtular. Bu srracla Ruurlar iqin hayatlartnt feda edel Alanlar, gok yararfu oI-dular. Alaplar, Rurn piyidenin saflarrnt sktlaStrnp ilerleureletiue ve kenclile-rini kurrarmalanna imkin vercliler. Tiilkler-iqin o zarn^n sava$l bitilntek, et-rafa da$rhp hiq direng gonneden kolayca ganimet toplarnaktarl ba5ka ir kal-lnarnrlu- Mahsgl toplana zananl idi. Koyliilerin bir krstnt tutsak yaprhyor-,bir krsmr bofazlanryor, baSrna gelece$i ouceclen aulayarak kurttrluqu bir ka-le4e srSrnrnakta bulan bazrlan ise firar yolunu nruyordu. Ifur halkr, ttirn aile-leriyle gelip istanbul'a srsrnmakta idiler. Edremit'e kadar tiirn bolgeler,Tiirklerce yafrna edildi. Ancak daha otede Achyraous (Bahkesir yakrnrndaAkira), I(pikos (Kaprrlag-r), PBgai (Ibra-Biga) ve Lopadion (Ulubat) denize

OSMANU SH[-iGi'NiN KURUCUSIJ OSMAN BEGyakrn bolgeler tahribattan mas0n kalrurqtr. YaSrnalar, Bursa ve izpikkaprlanna kadar uzanryordu. Her yer birkaq giin iqinde harabeye clonrniiqrti.

6ze tle, Pachyrneles, istanbul'clan Heteriarch Muzal6n korntrtasr al trnclagelen asket' ile yerel savaEcrlar ve iicretli Alan'lardan olugan Bizans olclu-sunda birlik olmadr$rnr vurgulayarak bozguuun nedenleriui aqrklarriayaqahqrr. iyi asker olan Alan'lar, Alr.un-orclu enriri Nogay'rn otiiurti (l2gg)tizerine bagsrz kalmrq ve Bizans'a ticretli asker olarak hiznretlerinisunmuqlardr.

Anonim, Tedfih'de Koyrnhisan SaralOsmanh kapraklanndan savafru en ayrrnuh bigirnde anlatrlchfir furoninrTevf ih-i AI-i osnau'daki bolunrii (krq. NeEri, l0Gl06) aqagrda ozetleyip ve-riyoruz.l. osman'rn bir o['lu oldu, adrnr Ali paqa kodtr, Bilecik'te apaslyanrnda ahkodr.2. osurau (Negri: orhan ile) bu tarafda iller aqmaya baElachlar-3. Gelup Koprti-Hisan yagma ile altrp feth eni (ktrqaru);4. Andan gelip iznik'i hisar etri (kuqatu).5. iznik ol zamanda gayet sarp ve mu'teber gehir idi; dort yanr sazlk vebatakhk idi;6. Geliip iznik'in "dayiresin" (eu'afiur) yagurA ettiler; kafirleri nice kezgrkdrlar, oiragdrlar (A,nonim Koyunoglu: uruqdrlar), Hak h.alagizilere firsat veriip (Koyunoilu: verdi) kafirleri slyup hisara(Koyunofr'lu: hisanna) koydtrlar;7. Gordtiler kim cenk ile ahumaz, clort yanr su, hiq katrna adamvanmazdr;8' Yeniqehir'den yana olan da$ divarrncla bir havile ktrle yaptrlar, olkal'anrn iqinde adam kodular'; ol zarnand aTaz [Drnz] Ali clerlerdi,bir diliver adlu kigi vardr, gayet bahadrr pehlivau idi; ana krrk kiqikoqup ol hisirda koyup iznik'e harale koclular'. gimcliki halde ol hi-sarcu$a Taz-AliHisan derler. Ve heur tistrin yanrnda bir yiiksek kayavardu', anur dibinde bir sornrk plnar dahi vardrr, ol prnar.a dahi Taz-Ali-Prnan derler.

5ll

7/30/2019 Osman Beg

18/30

512 rru-il iNnrcr9. Andan sonra kifirler zeb0n olup hisarda oturdular; giziler dahidiima segirdtp iqeriiden (Koyunoglu: iqerden adanr) qrkal.trllaz ol-dular; taSradan dahi kimse gelimez oldu (KoyuuoSlu: gelernezdi)'Bir nice zaman bu hille kahp oturdular'

10. 'Akib.t kifirler bir gtin firsat bulup istanbul Tekvuruna adarngo.dertip hillerin aarz eylediler: (Koyunoglu: eyitdiler kirn)tizertinNize Turk geldi, bizi zebon etdi, talra qrkartmaz oldu, 'icizkaldrk, e$er bize dermintn va'rsa, eyle; yohsa bizi Tiirk zebon etdi,o$pmuzla ktztmrzla esir iderler, veyihud aqhktan ktuluruz; eierbize dermin etmezsentiz, dediler'll. Ziri olvakt iznik'e dahi istanbul (Srdki: islambot) Tekrnr*r hiikureclerdi. Qiin kinr istanbul Tekvuru bu hite vikrt oldu, hayli (Srdki:+mel'fin metfil olup) gerniler cem' edi.rp iqine qok legkerler koyupgondercliler kim valalar, gizileri iznik iizerinden ayrralar' Hem biri'rinricl etdtigii adamrn bile gonderdi. Genrilere girtip 'azrn edupgirdiler kim varalar, Yalak-ovast'na qtkalat'; andan iznik iizerine va-ralat', gizileri gifilen basalar.12. Gizilertin dahi bir cis0su vardr (Koyunofilu: kifir leqkerinegoncleriip) kifirter leqkeri nereye qrkacafirn haber atup bitiip cin,,rrp, u"rJr, gizilere haber etdi. Andan giziler dahi ytiriyup geldiler,ol kifirlerin qrkacak kenirda Pusuya girip pinhin olup duldular"Bu yanadan kifuler dahi gemilerin siirtip varuP ol Yalak4vasl'nda(bugiinHersek.Dili)denizdenolkeniraiskeleuruPbirgeceqrkma[.a bagladrlar, kuruya dokiildtiler. HeI biri atlanu veesbiblarrn qrkarmasa qahgurken giziler dahi gihlen, Allah'asr$rnup tekbir getiirtip harnle ediip at salup kifirler alasrna koptlup(Koytrnoglu: +kifire) krhc urdular; hemindem kilirleri birbirinekatular, Eoyle krrdrlar-kim vasfinr Allah biliir; (KoyunoBlu: kifirbuntt goriip) denize dokiiliip gark oldular ki, baqrnda devleti olangemiye girebildi. Mihasal'i kelirn kifirin Qogu (srdki: denize garkolup) helik oldu. Sehelcesi (Koyunof'lu: tkaqup istanbul'a geldi),baqlan kayusr oldu. Hemin gemi iqinde olanlar gemilerin altrpkaqup gitnek ardrnca oldular.

13. istanbul'a geliip olan hili Tekwr'a haber verdiler. Tekrn'rr btr ha-berleri i'idnp hayti m.elfrl oldu. Bu yanadan iznik kifirleri bu olan

OSMANU BET'I-iCi'NiN KURUCUSU OSMAN BEG 5I3halden haberdar ohcak kim Tekvur srndt, anlar dahi qok aplagupyas etdiler.

14. 'ikibet danrqup anr tedbir etdiler kim, kaqanlar kaqdr,kaqamayanlar (Ayasofya: kaqabilirlerse kaqalar', kaqarnazlarsa) kal-'ayr vertip rnuti' olalar. Hem eyle edup kal'ayr gizilere virdiler'.Giziler dahi alup doyum oldular.

Anonim'de iznik kuEatmasr iqin ilk once Kopriihisar'rn alurdrf,r zikreditir. Koprtihisar, gtineyden Bilecik'ten ve batrdan Yeniqehir'den iznik'e gelenbaghca yollann kavqak noktasrdrr. Bu hisar, iznik'e giden Krzrlhisar-Derbend(bu koyler bugtin mevcul) vadisinin baglangrq noktasrdrr', Osmanr iznik'e buvadiden gidecektir.

Bu iki bairmsrz kaynak birbirini tamamhyan bilgiler vennektedir. Her'iki kaynak, imparatorun, ordusunu kugatnra alundaki iznik'i kttrtarmak iEingonderdifii noktasrnda birle$irler. i2nik onuncle kaleclen qrkrq hareketleri veqarprqmalar oldu$unu Anonim'den oSreniyoruz. iznik'in batakhkla qevrilidurumda bulundu$unu Anonim belirtir'. O zaman Osman, ttim Tiirkmenbeylerinin uyguladrgp takti$e baqvurdu: qehri abluka aluna almak ve aqhklateslim olmaya zorlamak. IJzun abluka igin Osnran "Yeniqehir'den yana olauda[" yamacrnda bir "havi,le" kulesi yaptrrdr ve iqine Taz (Driz) Ali kuman-dasrnda ufak bir kuwet yerleqtirdi; (Bugiin iznik'ten Yeniqehir'e giclen yolunsolunda Draz-AIi koyii ve Draz-Ali Prnarr vardrr. Biz 1994'de bu koyii ziyare-timizde Anonim'de zikredilen plnarr tespit ettik. Havile kulesinden iz kal-mamr$ur. Bu ayrrnu, Osmanh riviyetinin ne derece salhkh olduSunugosteren kesin bir kanrtur).

Anonim, iznik'lilerin o zaman umutsuz kahp lehri teslim ettiklerinisoylemekle yantlmrgur, iznik Orhan tarafinclan 1331'de teslim ahnmrqur-.Bununla beraber NeEri, kuEatmanrn ardrndan uzun abluka srrasrndabirqoklannrn gehri brrakrp kaqtr$rna igaret eder. Bu noktada Neqri (I, 106)dogru olanr kaptla, "giziler ganiyimle mugtenim olup izni.k fethine mukay-yed olmaynp hemin cemi'aderine begiret haberin" gonderdiler, der ve fet-hin bu tarihte olmadr$rnr belirtir.Bizans imparatorluk ordusuna kargr kazanrlan bu zafer, Osman'rbolgede karizmatik bir bey dururnuna yrikselunigtir. Pachymeres, bu zaferleOsman'tn Eohretinin Paflagonya bolgesine kadar yapldr$rnr ve gizilerin

D-fl-r-- a- Ml 9e

7/30/2019 Osman Beg

19/30

sar-Linet-clrollun bayra$r aluna koqugtuklarrnr kaydeder. l5.y'y' sonlannda Negri' onunbeyligini bu tarihe koymakta hakhdrr. Bapheus sava$l' Osman'a hanedan ku-rucusu bir bey tinti kazandrrmrq, kendisinclen sonra oflu orhan rakipsizbeylik tahuna geqmiEtir. Boylece biz,27 Ternmuz 1302 tarihini osmanh ha-nedanrnrn, dolalastyle Osmanft devletigin kuruluq talihi olarak kabul edebi-liriz.

Bapheus zaferiyle Osman, kuqkusuz ttim Bithynia'da Bizans egemenli$initehdit eden onemli bir siyasi-askeri giiq olarak oftaya qrkmrgtrr' Pachyuteresgibi Osrnanlt yazart Yaztctzide de, 1300'den sonra Osmatt'ln qohretilip uzakLnr., memleketlerine yapldr$r'r ve her nraftan "goe goq ardrnca Ti.i'k

7/30/2019 Osman Beg

20/30

516 HALiLiuet-ctrUltrda$'da Ti.irkmen koyleri ve Uludafi etefiinde Krzrk koyleri, 130]1326doneminde kurulmug olmah.

iznik iqin Sakarfd Seferleri (1304 ve 1305)Bapheus ve Dimbos zaferlerinden sonra Osman, Bizans karqrstnda ken-disini guelii hissediyor, Paflagonya ve Anadolu'nun baqka taraflanndat gazi

ve .,doyum" iqin akrn akrn balaaf,r aluna gelen yoldaqlarla ordusu, sefer za-manr beEbin kigiye varmr$ bulunuyordu' iznik'i dii$iirmek iqin gehre kuzey-den, istanbul'dan gelecek yardrmlara karqr ablukayr tamamlamak irzere Sa-karya iizerinde geqit yerlerine kargr yeni seferler dtizenliyor.

704/L304 seferi hakkrnda ilk ve en ayrrnuh kayna$rmrz, ASpz' (20'Bab)'de, kuqkusuz ishak Fakih-Yahli Fakih'den gelen riviyettir (704 Hicriyrlr 4 A$ustos 1304'r.e baSlar, 25 Haziran 1305'de son bulur).

A"ga$rda, bu sefer tizerinde A$Pz. (20. Bab) metnini ozetleyelirn...Bir o[5nr anasryla Bilectik'de kodrlar'. Kendti hakka sr$rndt, yiiriidti;clofru LeblebiiclHisan'na (Ikbakluca/Koubouklia) vardr, Tekvuru iti'at ile

karqu geldi, gene yerinde kodr, ve ol kifirin bir o$h var idi, o$hnr bile aldt'Dogru Lefke (Leukai)'ye vardrlar, Qadrrlu Tekvuru ve lrfke Tekvuru ntuti'otup kargu geldiler, memleketlerin teslim etdiler; kendiiler Osman Gizi'ninyaninctayarar noJ

7/30/2019 Osman Beg

21/30

HALiL iNet-ctrhan, Kara -Tigitt'\alc1$r zanran "benim garaz'n izniktir" (Neqri, 126) demiE'Osman kenclisi, Qavdar Tatart'nrD yeni bir saldtlrsr olasrh[r yiiztindeu' yahutya$l ve hastahfir dolaysile Karacahisar'da kaldr'

orhan, Ikra-Qepiiq ve Absuyu/Absu (Pachymeres' te Hypsu) hisarlartntfeth erti. Arkasrpr equriyete alnrak amacryla Kaya-Qepiig'de Komrr-Alp ve ALFsu,da Akqa-Koca'yr brraku. "elhisrl olhau Gizi kirn btt uctt berkitti""' kendiiKara-Tigin iizeritte diigclii. Or-han ')agmi" ilan edip kaleyi feth etti' tekftt-runu ele geqirip idanr etti. Draz Ali ve Kara:Tegiu havale hisallalryla iznikkuqaunasr qeyrek yuzFl stirecektir (bkz- inalcrk, iznik Fethi: 1331)' O zamanakaclar Absafi-Brqkr clafi kitlesini (btr da$ kitlesi, Bizans cofrafyasrndaSopltott/Absati. krq. C. Foss, "Byzatltine Malagina") aqnak irnkinsrzdr' tekyol Sakarya vadisi icli. Bu vadide Akhisar, Geyve , Absuyu ve Kara{epti| kale-leri bu yolu Osman[lara kapatrnakta idi. 1305'de Orhan, Akhisar't (BizansMalaginasavunlna hatu, bkz. Foss) harekit merkezi yaptr' Kalelcrin dtgnresifzerine osnranhlar sakarya'dan Beqkbprii-Adapazalr duzlti$tine innriggortinmektedir. Bu dtizlti$tin do$usunda Bizans'a ait Akyazr' bahsrnda Sa-pa'ca (Sophon) izmit u! trrt.yae Ada-Paza. b6lgeleri qi'rdi Osrnanhakrnlanna agrhnrg bulunuyordu. Boylece, osntan'rn 1304, Orhau'tu 1305 se-ferleri izmit ve istanbul yolu iizerinde Osmanh egemenli$ini saflamtg veiznik'e btr yolden bir yardrm gelnresini onlemigtir' Bolgede yeni uclarda'I(ontrr-Alp Akyazr rarafina, Akqa-Koca izmit, Konur-Alp Bolu ttzerine siirekliakrnlar.a ba;ladrlar, Konur-Alp, Akyazr'da Tuz-Pazan',nr aldr ve Bizatls kuwet-leriyle Uzunce-Bel'de iki gtin iki gece qetin bir savagtan sonra tiinr bolgeyiele gegir.cli. Tuz-Pazarl'nl yeni uc merkezi yaPtl, Akqa Koca (osnran'tn ye-g.,riAk,irour'la) bauda Koca-elile akrn cluzenliyor, Konur-Alp doguda Ak-yazr, Kontrrpa, Muclurnu ve Bolu'yu ele geqiriyordu. sakarya iizerinde Kara-Qepiiq ve Absu'd a, Gazi Abdurrahman yerleqd ve Akova'ya akrna batladr'e.spr. (22. Bab) r,e Neqri'de (I, 128) krsaca kaydedilen btr geligmelerin qostt'ktrgkusuz, I305 seferinden sonraki yrllagcla gerqekleqmiqtir' Boylece' 1305'deiznik'e gelel tiim yollar, Ostnatl Gazi'nin kontrolu alUna gegmiqtir'Pachymeres'e gore, 1305'cle imparator, stratoPedark unva.t verilenSguros ad[ biripi "aybaletli askeribagrgda" Osrnan'a karqr gbnderdi ve birmiktar para ver-di; o bu para ile mahallinde yerli bir kuwet viicuda getire'cekti. Sguros, Katoikia bolgesine geldi. "Beqbiu kaclar dtiqrnan (Osmanh)belli eunedeu gece kaleye gelen yollag ele gcqirmiE bulunuyordu"' Qagda{kaynak Pachymeres ve eski Osmauh riviyetinde Orhan'ln taktigi tizerinde

OSMANU BEYLiEi'NiN KURUCUSII OSMAN BEGbirbiriyle orttiqen aynnular, Osmanh riviyetinin tamarniyle gtivenilil niteliSini bir kez daha ortaya koymaktadrr'. Orhan'rn takti$i hakkrndaayrrrrtrlar, Kara-Qepiiq kalesinin Katoikia olcluItruu kesinliklekanrtlamaktadrr. Pachpneres, para ile ttrttrlan askerclen bir yarar- gel-medi$ini, kaleye sr$rnmak iqin kaqan kadrn qoluk qocu$un kaleyi elegeqirmiq olan Ttirklerin eline driqttiSiinri, gehlin yakrldrSrur ilive eder. Btrnoktada, Bizansh tarihci, qo$u zaman yapngl gibi, daha onceki olaylarageqer, Osman'rn Bdlok6mis (Bilecik)'i aldr$rnr, sadece Bursa'nttt direndi$inihatrrlaur. Osrnanh menikibni.rnesine gore Bilecik, 1299'da ele gt:qirilmiq veBursa, Dimbos savagrndan sonra 1303'te abltrka alutra alttrtutqut'.

Turkrnen gizi beylerinin avantajr, sadece gatrimet vaadiyle Anadoltriginden binlerce gf,ziyr bayraklan alunda toplayabilnreleridir. Bizaus'a karqrTtirkmen beylerir-rin askeri istunliigtinti bu clurtttn aqrklar. imparator',ticretli asker l(atalanlan, PEgai ve dolaylartudan Tiirk akrtrlarrna kargrgondenne imkinrnr bulamadr; qrinkti o zalnan Batr Anadoltr'da daha icil birdunrm ortaya qrkrnrgu: Turkmen beylerinin eu gtiqltisti Germiyan beyi Aliqir,Philadelphia (AlaEehir')'i kuqatmrq, etraftaki kalele ri e line geqirnriE olupEelrri aqhkla teslim almak izere idi (1304). Iktalanlar o tarafa gonderildi.Beylik iaaresi

Osman, beyligi ailenin obtir tiyeleriyle birlikte iclare ecler goriintiyor.Karacahisar subaqrhfrnr (komutanhsrnr) kardeqi Giindiiz'c venrriqti. Onenrlisiyasi kzu'arlan amcasr Dundar ile danrqrrdr. Osman, gridulecek siyaset kontr-sunda tartlqn)aya girdi$i amcasllll okla vulrnuq, oldtirmtiq (Neqri, 94).1303'te Bursa hisannr abluka iqin yaptrrdr$r havale kulelelinclen birinikardeEi o$lu Aktimur'a verdi. Osman, o$lu Orhan'r kendi sa$rsrnda clene-yimli kumandanlar, Akqa Koca, Konul Alp, I(ose Mihal ilc seferlelcgonderiyor, onun beyligini hazrrhyorclu. Akga I(oca ve l(onur Alp, izrnit fet-hindcn (1337) once vefat etmiglerdir. Hasta olan Osrrran, soll yrllanndabeyli$in idaresini fiilen oSIu Orhart'a brrakmrqtr.

Osmanh riviyeti, erken bir tarihten, 1305'tcu sonra Osman'rn herhangibir faaliyetinden soz eunez ve $u kaych (Alpz., l12; NeEri, 136) yaparlar:"Osman'ln aya$urda nikris zahneti vardr ve clahi btuur kasd etti kirn, Or-hankendii zamanrnda qevket tutup namdfr.r ola ki, kendiiclen sonr-a halk anaiti'at gostereler; el-hi.srl begligi Olhan'a teslinr ediip kenclti pir oltrpmtiteki'id oldtt". Osman'rn oltimti tarihini, Asptrrga Flitfin Vakfiyesi ile Me-

5195r8

7/30/2019 Osman Beg

22/30

HALILixel-ctr520kece vakfiyesine (bkz. Ekler: Belgeler) gore belirleyebiliyoruz: Birincisindeosman hayatta, ikincisinde vefat etmi$ goriinmekte' Dolapsile' osrnanL324'tevafat eUniqtir. osmanh riviyetine got., vefiunda Hicri pl hesabryla6g yaqrnda idi; .)irmi yedi yrl padi6tr oldu". Bu kayda gbre dosurnu' 1257olrnalt(yaqr69hicri1,rl,6?miladiplolur).Osnranltriviyetirregore,ve-faundan once orhan, Bursa',la kuqatma ile nreqgildii (orhan, Adranos fethive Bursa kuqatmasrna osman'rn saihf,rnda 1324'de baElamrE olmah) (Alpz'23.Bab)'osmarrt,vasiyyetig.r.ginc',hisat.daTopharre,de..Manasurdakubbenin alunda defn ettiler". Gfimfigfti-kubbe denilen magasgr (bir tasvitich. Texier, Asie Mineure,paris 1g62, 130), H. l27l depreminde yrkrltnca,1280'de qimdiki sade tiirbe Sultan Abdiilaziz tarafindan yaptrnldr (A'Tevhid, TOEM, III, 917-980). osman'ln orhan'a vasiyeti olarak', daitnaqer.i.at hiikrirnleripe riiyet, aluldakileri gozetme ve ihsanda bulunrna mad-deleri zikredilir (Aspz.d+. nau1. Orhan, f305'd.tt beri seferlerde kttmandanolarak ordunun bagrnda oldugundan babastnrg bliimiinde beylik tahtrnaoturmul, ouunla Ostnanh hanedanr kurulmuqtur'

OSMANLI BEYI-iGi'NiN KURUCUSU OSMAN BEG

EKLERI. Osman d6nemine ait AspurEa Hit0n VakfiyesiVakfiye, Osman Bey donemine ait olup 723 Raurarun ay baqlarrnda(1323 Eyliil baElan) diizenlenmiqtir (Bibliyogra$a). Belgede, Osnran Cazib.

Ertu$nrl'un o$lu Orhan'rn egi Aspurqa (Runrca Asprobita.'Bernbeyaz ohnah)Hitfrn, kendi htrz0runda Alieddin Paga'yr vakrflarr iqin vekil atamr$trr.Aspurqa HitOn'a Osman tarafindan hibe edilen beylik koyler, Narlu veIfiyakh (I(apakh?) vakfedilmiqtir. Hisrlattan hisse alacak, kalan gelirler vakfaait olacaktrr. Kendisinden sonra iki o$u $erefullih ve ibrahirn Be['ve on-lann neslinden gelecekler hisrlattan haklarrnr vakrf gartlanna gore alacaklzu'.Aspurqa Hitun, tevliyeti biiyiik oflu ibrahirn BeS'e vennigtir. Sonralan vak-fiye, ilkin 963 Cemiziyel0li baqlannda Bursa kadrsr tarafindall, sonraVakrflar idaresince l2lO'da tescil edilmigtir. Yaprlan istinsihta Osnan'ur un-vanlart, sultanlar iqin kullanrlan geleneksel biqimde verihnigtir: "sultanu'l-guzit ve'l-mucihidin kitilti'l-kefere ve'l-nrtiqlikin es-strltin Osrnin Hin Gizibn. Ertu$ruI......".tr. ArqivBelgeleriSultandnti Livasr Defterleri

Defter TarjhSultanOyiiiti Kemil Kepeci, 3358 FedhViliyet-i Anadolu: Livi-i SultanOnti T.T.438 H.937Karacaqehir, inonti, Bilecik T.T. 5l5 (Timar) H.975Anadolu: Sultandnii T.T.994 I(antrni, tiurar'Evkif-i Sultan-onti A'nkara Tapu-Kadastro no.145-548Sultan-onti Defreri M. Cevdet Yazmalarr rr/76Karacaqehir, Inonii, Bilecik T.T. 515 97sAnadolu (Sultan0nti dihil T.T.994 I(anuni devriDefter -i Evkaf-i Livi-i Sultan-onii T.T.54lSultan-onu, derdest defteri T.T.523 H.1204Evkaf-i Nahiyei SultandyiiFti MAD 18333

7/30/2019 Osman Beg

23/30

HALILINALCIK

Livi-i Sultan-onii T.T.3063Sultan-onti, Musellenr veTaycrlar

T.T. l12K.Kepeci 7182/5

Yava Defteri T.T. 158Yaya Defteri T.T.347Yava Defteri T.T.532Yava Defteri T.T. 577Yava Defteri T.T.583Hissa Taycrlar T.T.762

Itr. Terdrih-i Al-i OsmanOsnranlr tarihinin ilk donerni iizerinde yazrlan Tevat'ih-i Al-i Osmin'nclip- kayna$r, Orhan'rn irnirnr ishak Fakih oflu Yahqi Fakih'in yazdrfrurhrildifirniz (A"tpz. Atsrz yay. 91, 106, 148) tarih kappur. Yahqi Fakih'de Os-

nlan ve Orhan donemlerine ait rivayetler, ishak Fakih'den, yani qafidaq birrivideu gelnrektedir. Btr rivayetin dopru talihi bilgileri iqerdifi, yer adlaurttnkontroltt, toponomik+opografik araqtrnnalar sonunda ortaya crlcrnr$trr'. AtrkPagazicle (Aqpz.)'den baqhyarak Nefri Rrr/ri (r'eya ona atfedilen Oxford,Boclleian Marsh 313), Anoniurler ve Oluc tarihiude, Ahrnedi'rrin (ol. 1413veya l4l4\ gazavit tarzrnda manzunl Tevirih'inde, Aspz. r,eya Yahrii Fakih'ikullandrklanna dair agrk deliller valdrr.

XV. r,e XVI. y.y.da yazrlan derleme talihler (baqhca idrisi Bitlisi, IbuI(ernil), Yahqi Fakih'i bize "ihtisir'" eden A"$pz.den, veya Aspz.nin bize kadargelutemiE ntishalalrndan aktarmadrr. Anoniurler'de ve Dristrlnrdme'cle lcri-len alarntrlar, Yahqi Fakih'in A{pz. ihtisarrnda hayli atlamalar yaprldr$rnrgostelir. Aqpz.de Osman'rn Koprn-Hisan (Bapheus) savagr, iznik ablukasr(1302), Orhan'rn 1329 Pelekanou savagr, Haqhlann Lapseki qrkarmasr(1359) gibi ouemli olaylar yer alnradrsr halde bazr olaylar Anonim Tevarih-iAl-i Osm^n'da ve krsmeu idris, ibn Kernal gibi sonraki klasik kompilasyon-larda dikkate alrnrnrqtrr. Hoca Sa'deddin'in, Thcrr't-Tevilrih'i, esas itibanylaicl.is'itr Hest BihiSt'inin Ttirkqe inEa diliyle bir ozetinden ibarettir. Qo$tr kezSa'clecldin'in italyanca Bratutti qevirisini kullanan batrh tarihciler (f. vonHarnurer, J.W. Ziukeisen, N. Jorga) idrir'i kullanmarnrglaldrr. Bazrlarr, Le-unclaritts qevirilerinden (bkz. V. Menage, Nepri) yarallanrrlar', bu yazarlar ilk

OSMANU BEYI-iGi'NiN KURUCUSI] OSIVIAN BEG 523

clonern iizerinde a$rr yanhqlara cltiEtiiklerinclen ihtiyatla ktrllanrhnahdrr'Osuranh tar.ihinin irrrkq. kaynaklart konttsunda yaprlcak ilk iq, A":Pz' Neqrive Anonimleri kullanarak, oldu$trnca Yahqi Fakih'ir-r asltnt ortaya qtkarnra(restitutiorr) clenemesidir. Bunun igin de ilkin, bu kaynaklarln' metin tenkidimetodgyla dofru tespiti gerekir. Son defa Aqpz.nin Atsrz mrafitldatrya;amlanan rnerni (istanbul: Tiirkiye Yapnevi, 1949) P.k !:k

yTltl iqerir' I('Yavuz ve M.A.Y. Saraq'tn gtrntimiiz Ti.irkqesiyle yaprnladrklalr A'qrkpaqazade:OsmanofitilIarntrn Tarihi, istanbtrl, 2003, bilimsel maksatla kttllantlanraz'Textkritikiqi, ilkin Almau-Avusturya filotoji mektebi (Fr' Giese , P' Wittek' Fr"Taeschner) tarafindan ele alrnnrrEnr. GtiniiDriizde br-r talihi tnetinleri'iqerdikleri destilifolklorik nralzemeye bakarak, toPtarl ntasal-efsane saynlakve ilk donem tarihinin "kara boqluk" ("Black Hole")dan ibaret oldusunttiddia etmek (C. imber ve C. Heywood) iqin kolayrna giturektir (bkz' C'imber', The Ottornan Empire, 130A-148J, istalbttl 1990)' I(trpkusuz' OstttattBeg donemi tizerincle elimizd eki Tevfurih-i N-i Osntan gok noksaudtr' Bet'e-ket versin, Osman donemi tizerinde qafclag Bizans tarihqisi G' Pachpneresbize onernli aynntrlar saSlamaktadrr (son kez yaprlau Lauretlt-Failler'Frapsrzca qevirisini kullanryoruz). Osnranlt krottiklerinin analizi iizerindebakrnrz: V.L. M6nage, Neslti's History of tlt.e Ottortrans, ilre Sotlrres arldDevelopment of tlte Text, London 1964; H. inalcrk, "The Rise of OttomatrHistoriography", Historians of the Micltlle East, yay. B. Lewis ve P. Holt,Londra 1962, 152-167. Imber ve Heywood'utr bazt analizleri onernlidir'

ry. Z.V. Togalr, Orhan'rn baSunsrz hiikiinrdarlar iqin ktrllanrlan Srt/faltunvatlr yerine Gaziler Sttltanr (Strlta.urr'l-guzlt) ultvanrllr kullandr$rntbelirtir; Qelebi Sultan Mehmed'in Orhan Camiinin l(ararnan o$lu tarafitrdantahribi iizerine koyduflrr kitabecle de Orhal, sadece "Ot'[att Bek ibn OsmanBek" diye anrhnrgtl'. Stilerniq isyanrnda Germiyanoilu, Gazan Han tarafirldaoldu$undan, Siilemig'e karqr idi. Togan'a go1'e Osnran'rn da GerrniyanoSltrile dtigrnallfr bupdan ohnahdrr; zira Osman Stileuriq yanhst idi' Yazrcro$ltrAli, Osmatt'I, Tirnurta$ Noyatl'a (ilhalh valisi) vergi vel'ell LIc beyleriarasgrcla allar. Osrnan "Timur'tur rntiverlihi" Hifiz Abrfi'ya got'e, Sivas'tahikim olan Ereura (Ertene)'ya bal kaldrran beyler arasrnda zikredilir: "Atnit'Osman Cedd-i Ildrrrm Bayezicl der viliyet-i Bursa wa arl-nawihi clirad waErnir Ertana'ri garclan nami-nihid" ("Yrldrrtnr Bayezid'in atasr olttP Btrrsa

I i. Gokgeu'e verdigi notta, Z.V. Togan'a Arnta!'an, I14. krf . Z.V. Togau ' Urttttni TiirkTu'ihine Girio,469, uot. 81.

7/30/2019 Osman Beg

24/30

HALiLiNer-crrviliyeti ve o taraflarr elinde tutan emir Osman Emir Ertana'ya boyunefnredi". Osman'dan 8G90 y-rl sonra yaprhnrq bu kayrt, Z.Y. Togan'a goreOsman'a deiil, o$lu Orhan'a ait olmahdrr, zira Emir Eretna "ancak 1327'de"iq baErna geririlmigtir. Togan'a gore Hafiz Abr0, bu kaydr bir ilhanhkaynafrndan almrq ohnah. Bu, ilhanh tarihinde "Osmanr'a ait yegine birkayrttrr". Osman ve Orhan, Togan'a gore, ilhanh valileri SrilemiE veTemurtaq isyaularrnda, isiler safinda yer almrq ohnah ve Temurta5'rn Mrsrr'akaqmasrndan sonra ilhanhlarrn Anadolu valiligine getirdikleri Eretna'yakargr cephe aldrklarrnr gosterir. TenrurtaE, l3l7-1327 donernindeilhanhlann Anadolu Valisi oldu$una gore, Osrnan'la qafdagur. Genelde,Batr Uc beyleri, Temurtag'a baSrmh idiler.

KISALTMAI-qRB : BelletenBY : BpantionBF : Bpantinische ForschungenBSOAS : Bulletin of the School of Oriental and Afi'ican StudiesCIEPO : Comite International des Etudes Pr6-Ottomans e[ OrtomansDOP : Dumbarton Oaks PapersDTCFD : Dil ve Tarih Cografra Fakiiltesi DergisiDVIA : Diyanet Vakfi Islim A,nsiklopedisiUMES : InternationalJournal of Middle Easr StucliesiUmU : istanbul Universitesi iktisar Fakrikesi Mecrntrasrffs :Journal of Turkish StudiesMOG : Mitteilungen zur Osmanische GesellschafrREI : Revue des Etudes IslamiqtresSI : Studia IslamicaT : TurcicaTDK : Ttirk Dil KururnuTKS : Topkapr SarayrTTEM : Ttirk Tarihi Encumeni MecmuasrTTK : Tiirk Tarih KurumuTTOM : Tarih-i Osmini Enctimeni MecnruasrTV : Tarih VesikalanVD : Vakrflar DergisiWZKM : Wiener Zeitschrift fir die Kunde des MorgenlandesZVTA : Zeki Velidi Togan'a Arma$an, istanbul, 1950-Igb5

7/30/2019 Osman Beg

25/30

eisLryocRAFYAAhmedi, Tevarih iqin son kez bkz. K. Srlay, Histoty of the Kings of the Otto-

man Lineage, Haward University, 2004.Al-'Umari, MasAliktt'l-Absilr fr Mamiliku'I-Amsir, y^y. F. Taeschner: A/-'Umari's Bericht iiber Anatolien in ser'rrem Werke "Masalik al-absar fi

mamalik al-Amsar", Leipzig 1929.AksarAyi, Mtisilmeretii'l-AhbAr, yay. Osrnan Turan, Ankara: TTK, 1944.Anonim TevArih-i Al-i Osmaur, F. Giese negri esas ahnarak hazrl. Nihat Aza-mat, istanbul 1992.Anonynrous, Chronicle of 1485: Oxford, Bodleian Library, Oxford, ms.Marsh 313. bkz. V.L. Mdnage, Nesftrj's fIr'srory of the Ottomans(London, 1964), l1-14."Ruhi Tirihi", H.E. Cengiz ve Y. Yucel, Belgeler,l4l8 (1989-92): 359472.Ar1iv Klawtzu,I. Fasikul, istanbul 1938.Artuk, i., "Osmanh BeyliSinin Kurucusu Osman Gizi'ye Ait Sikke". Socia|and Economic History of Turkey.(1071-1920), yay. O. Okyar and H.inalcrk, A,nkara, 1980. 27-33.ASrk Paga, GaribnAme,yay.K. Yavuz, istanbul: TDK, 2000.A,qrk Pagazide , Tevilrih-i /d-i Osmut,yay. Q.Asrz; Osmanh Tarihleri, 89-319.istanbul 1949.Atsrz, N., Osmarilt Tarihine aitTakvimler, istanbul, 1961.Babinger, Fr., Die Geschichuschreiber der Osmanen und ihre Wet*.e, Leip-zig 1927.Bayram, M., Ahi Ewen ve Ahi TeEkilaa'nnt Kuruhrgrr, Konya, 1991.Beldiceanu-Steinherr, I., "La conqute de la Bithynie rnaritirne: 6tapedecisive dans la fondation de l'etat ottoman", in K. Belke, F. Hild, J.Koder, P. Soustal (eds), Byzutz a.ls Rarrm, Vienna, 2000, 2l-30.Beldiceanu-Steinherr, I., Recherches srr /es actes des rignes des sr/rans Os-man, Orkhan et Murad I, Munih, 1907.Bittel, K. "Karadja-hisal'", Anatolische Studieir, 1 972.

OSMANLI BEYLiGi'NiN KURUCUSU OSMAN BEG 527

Buluq, S., Unfei:suchungen ilber die altosmanische anonyme Chronik desBibliothiqtre Narjon ale zu Paris, suppl. Turc 1047, anc. Fonds turc gg,Breslau, f938.

Cahen, C., Pre-Ottomat, Turkey, London, 1968.Cahen, C., 'The Mongols and The Near East", A History of the Crusades, ed.

K.M. Setton, II, Philadelphia, 1962, 715-734.Cahen, C., "La Question d'histoire de la province de I(astamonu au XIIIesidcle", Turcob7zantin et Oriens Christ., London: Variorunr,1974.Quy, A., "Ertu$rul Gazi,Ibrakeqililer ve So$tit Baylaml", ill. Osmarrlr Senr-pozwmu, Sogrit-1988, ErtuSrul Gizi'yi Anma ve So$iir $enligi Vakfr

Yapnlan: 4, Ankara, 1989.Qetin, i., Tursurr Fakih,Ankara, 2002.Darga, M., "$arhoyuk-Dorylaion Kazrlan (1998-1992)2", XV. Kan Sonuglan

Toplanasr, Ankara, 24-28 Maps.Darling, L., "Contested Territory: Ottoman Holy War in Comparative Cotr-text", Studialslamica, XCI (2000), 133-69.Darling, L., "Persianate Sources on Anatolia and the Early Hisrory of the Ot-[omans", Srrrdies on Persianate Socieues, II (2004) ,l2o^l44.Do$ru, H., XW. YtzSalda EskiSehir ve Sultanonii Sanca$t, istanbul 1992.Doiru, H., 16. WzSzlda Sultanonti Sanca{t'nda Ahiler ve Ahi Zaviyeleri, An-kara 1991.Do$ru, H., "Karahisar Kalesi ve Osmanh Devletinin Kuruluguncla Onenti",

Sosyal Bilimle r Dergisi, Eskiqehir (2000-2001 ) .Efl aki, MenAkib al:Arifin, l-II, yay. Tahsin Yaztcr,Ankara, 1959-6 I .Elvan Qelebi, Menikibu'I-Kudsiyye fr MenAsibi'l-[,lnsiyye, ed. i. Eriinsal ve

A.Y. Ocak, istanbul, 1984.Emecen, F. nk Osmanlilarve Baa Anadolu BeyliHeri Dtinyas, istanbul 2001.Enveri, Dustfirnime,yay. M.H. Yrnanc, istanbul 1928; Fratrstzca qevit'i, IrdneM6likoff-Sayar, Le destan d'Umur Pacha, Paris, 1954.Erkoq, E., &k Paga ve O$tu Elvan Qelebi, Qorum, 2005.Erzi, A., "Osmanh Devletinin Kurucusunrtn ismi Meselesi", Tiirkiyat Mec-

muas4 7-8 ( 194G42), 32Y26.

7/30/2019 Osman Beg

26/30

528 HALiL iNarctrEyice, s., ,,Qorurn'un Mecidozti''de A5rkpaSao[lu Elvan Qelebi Ziviyesi",Tiirkiyat M ectnuas4 XV ( 1 969\ z 2ll-244'Ferid6n, A., Mringe.irri's sel6tirr, l. baslo, ist- H' L27+1275'Foss, C., "Byzantine Malagina and the Lower Sangaritrs", 'Anatolian Sfrrdies'xI (1990),161-184.Foss, c., ,,The Defenses of Asia Minor against the Turks". Greek orthodoxTheological Review,2? (1982), 145-205'Francis, E., "La f6odalit6 byzantine et la conquete Turque", Stttdia et ActaOrientalia, IV (1962), 69-90.Gallota, I.L., "Mito Oguzo"e le origini dello stato ottorllano: una riconside-razione", The Ottoman Emirate, ed. E. Zachariadou, Rethymnon' 1993'

4r-59.Gibb, H.A.R., The Travels of Ibn Battuta,Il, Canrbridge 1962.Giese, F., "Das Problem der Eltstehung des Osmanischen Reiches"' Zeitsclt-rift ftir sem jrjsdJ< un d verwan d te Gebie te, 2 (1924\, 24G7 L .Giese, F., yay., Die altosmanischen anonwen chronikerr, Breslau, 1922'Giese, F., "Einleitung zu meiner Textausgabe der altosmanischen anonymenChroniken tevarih-i a]-i osmati,, MoG,3 (1921-22): 49-75.Glykaui-Ahrweiler, H., "l'histoire et la gfographie de la r6gion de smpne

eng-e les deux occupations turques, 1081-1317" , Travaux e t M|mojles' I(1965) , L-204.

Gokbilgin, T., "Osm arf', ME iAGregoras, N., Rhonr dische Geschichte. qeviri:J-L' van Dieten, Stuttgart' lg73'Guneg, A., "16. Yiizplda osmano$ullarrnrn BeEi[i Eskiqehir- -.", Tarihte

Esft,ipehir Sempozyumu,24 Kasrm 1998, EskiEehir, 2001'Halecki, O., Un Emperetrr de Byzance i Rome: Vingt ans de travail Pourl'union des lglises et Pour Ia d1fance de l'empire d'Orient, 1355-1375'

Warsaw 1930.Hammer-Purgstall, J. von., Geschichte des Osmanisclten Reiches, I, Buda-

Pest, 1827.Hasluck, F.W., Cyaicus, Cambridge , 1910-Heywood, C., "Between Historical Myth and 'Mythohistory': The Limits ofOttoman History", BMGS l2 (1988), 315-45'

CSMANU BEYI-iGi'NiN KURUCUSU OSMAN BEG 529Heywood, C., "Boundless Dreams of the Levant: Paul Wittek, the Geotge-Kreis, and the Writing of Ottoman History",rfo unta] of the Royat Asiatic

Socie ry,1989, 30-50.Heryood, c., 'The Frontier in ottoman History, old ideas and the NewMyths", yay., D. Power and N. Standen, Frontiers in Question, Euro-Asian Bodeflands,70&1700, New York, 1999, 228-250.Hoca Sa'deddin , T6.cti't-TevArfh,I-Il, istanbul, FI. l?7g.Hopwood, K., 'Ttirkmen, Bandits and Nomads: Problems ancl Perceptions",in Proceedings of cIEPo sixrh symposium: cantbt'idge.... 1984, yary.

J.L. Bacqu64rammont and E. va' Donzel, istanbtrl, lg87, 2330.Hopwood, K., "Nomads or Bandits", Byzantinische Forschungen,16 (lggl),179-194.Hfidavendigi,r Livasr Tahrir Defterleri, yay. o.L., Barkan ancl E. Meriqti, An-kara, 1988.Hiisameddin, H., "Asporqa Hitfrn nimrna 723/1323'cle rertip edilen vakfiyeve cerniziyelnhir 76L/ Nisan 1360 tarihli orhan Beg vakfiyyesl", TTEM,XVI-94.Ibn Battuta, Tuhfam'n-NuzzAr, geviri, H.A.R. Gibb, The Tratels of Ibn Bat-tuta, l-II, London, I 929.Ibni Bibi, A|-Auamir'ul-'Aliiw, Merin, Ankara: TTK.Ibn-i Kernal, TevArih-i el-i osman,r.y^y. $. Turan, Ankara: TfI( 1g70, lgg3.Itnber, C., "Paul Wittek's 'De la d6faite d'A,nkara i la prise cle Constanti-nople",-./OS, 5 (1986), 6ffi l.Imber, C., '1lhe Legend of Osman Gazi", OE, G7-76.Inrber, C.,'The Ottoman Dynasric Myth", Ttrcica lg (lgg7) ,Z-27.Imber, c., srudr'es in ottoman History and Lawistanbtrr 1996.Imber, c., "\Mhat does ghazi actualy Mean?", yay. q. Balrnr ve c. Imber, zreBalance of Tntth,istanbul, 2000, l6b-l?8.Imber, C., 'Othnrartl", EI2.Imber, c., "Ideals and Legitimation in Early ortoman History", yay. ch.woodhead ve I.M. Kunt, suleyman the Magitificent, Londr.a, lgg5, 13&153.

8clleten C.LXXI,34

7/30/2019 Osman Beg

27/30

HALILINALCIKInalcrk, H., "The Question of the Emergeuce of the Ottotnan State", Inter-nationalJournal of Turkish Studies, 2 (1980) ,7L-79.inalcrk, H., "Osman Ghazi's Siege of Nicaea and the Battle of Bapheus", OE,

77-100.inalcrk, H., "Karacahisar Ytizey AraEtrrmasr Danrqman Raporu", Ankal'a,

1999.inalcrk, H., "iznik iqin Osman Gazi ve Bizans Miicadelesi"/'The Struggle Be-tween Osman Gazi and the Byzantine Empire for Nicaea", iznikistanbul, 20012004, 595.inalcrk, H., "Osmangazi ve Karacahisar", Osmanh Sempozyunrrr, EskiEehir,

1999.inalcrk, H., "Ottoman Methods of Conquest", Studra IsLantica,Il, 10&129.inalcrk, H., "Kan'acahisar ve Karacagehir Uzerinde Bir Belge (MAD 18333,Sultanonii Evkaf Defteri") , Osmangazi Senpozyrmu, Eskiqehir, Ana-dolu Universitesi, 1998.inalcrk, $., "Ibn Hacer'de Osrnanhlara dair haberler", ,Ankara jniversitesiDiI ve Tarih Cografya Faktltesi Dergisi,Vl (1948), 189-95.i stom .4nsiklopedisi Milli E['i tim Bakanhsr.i stam Ansiklo pedisj, DVIAJacoby, D., "Catalans, Turcs et Venitiens en Romanie (1305-1332)", SrrrdiMedievali, s. II, v.l5/l (1974),217-261.Jennings, R.C., "Some Thoughts on the Gazi-Thesis", WZKM 76 (1986), l5l-61.Jorga, N., Gescft ichte des osmanischen Rejches, Gotha f 908 - 1913.JOS:.,/orrnnl of Ottoma.u StudiesJTS:.,/ourr nI of Tru'kish Srrrdies.Kafadar, C., Between Two Worlds, The Construction of the Ottoman StateBerkeley, Los Angeles, London, 1995.Kantakuzenos,J., Geschichte, Almanca geviri, G. Fatouros ve T. Krischer, I-III, Stuttgart, 1982.Kaplano$lu, R., Bursa ,$tsiMopedisi, I, 2001.Kaplanoglu, R., Osmanh Devle ti' nin Kunrlupu, isranbul, 2000.

OSMANU BEYLiGi'NIN KURUCUSU OSMAN BEGKermeli, E., ve O. Ozel, The Ottoman Empire, Myths, Realities ancl Blacak

Holes, istanbul: ISIS, 2006.Konyalr, i., Sogttt'de Ertuflnil Gazi Tiirbesi ve ihtifali, istanbul, 1959.Konyalr, i., Ankara Camileri,Ankara, 1978.Kopnilii, F., "Ribit", VaktlJar Dergisi,Il (1942) ,267-278.Koprulti, F., "Aqrk Pa{a", MEIA (1978).Koprrilii, F.,'Abdal Musa", T'jrk Kiilttirii,l24 (1973), Gl5.Kopriilu, F., "Anadolu Selquklulan Tarihinin Yerli Kaynaklarl", Belleten7(1943),379-519.Kopriilti, F., "Anadolu'da islimiyeu Tiirk istilisrnclan Sonra A-nadolu Tarih-iDinisine Bir Nazar ve Bu Tarihin Menba'lan", Daiilftinun Edebiyat

fhl< ri/resi M e cm u' as, 2 (1922) : 28 I -3 1 l, 385-420, 457 -86.Kopriilii, F., "OSuz Etnolojisine diir Nodar'", Tiirkiyat Mecmuast, I, 185.Koprtilti, F., "Osmanh imparatorluiunun Eurik Menqei Meseleleri", HayatMecmu'asr II ( 1943), 219-31 3.Kopriilii, F., "Osmanh imparatorlufiunun I(uruluqu Meselesi", Hayat

Mecmu'ast,12 (1927).Koprtilti, F., les origines de I'empire ottornail, Paris 1935, qeviri: OsnanltDevletiniu Kun/ugu, Ankara: TTK, 1959.Kramers,J.H., "Wer war Osman?", Acta Orientalia 6(1928) ,242-54.Kut, G., "AStk Pa$a", DVIA,IV (1991).La Bithynie au Moyen Age,yay. B. Geyer ve L. Leforr, Paris 2003.Laiou, A.E., Constantinople and the Latins: TIrc Foreign Policy of Anclroni-

cus II, 1282-1328. Cambridge, Mass., 1972.Langdon, J.5., Byzantium's Last Inperial Offensive in Asia Mrrror-, NewRochelle, 1992.Langdon,J.S. "Byzantium's Initial Encounter the Qingissids", WATOR, 29

(1998),9S140.Lefiort,J., 'Tableau de la Bithynie au XIIIc sidcle", OE,l0l-17.Leunclavius, J., Historiae musulmanae Turconrrn, Francofurti, I 59 I .Lewis, B. ve P.M. Holt, The Historians of the Middle Easr, Londra 1g02.

531

7/30/2019 Osman Beg

28/30

532 HALiL INALCIKLindner,R.P.,NomadsandottomutsinMedietal,$latolia,Blooming[on'

1983.Lowry,H.,TheNattreoftheEarlyOttomutstate'Albany'2003'Liitn Pa$a, Tevu'ih'i Ni Osmut' istanbul' 1922-23'Matschke, K.P., Forrs chritt und Reaction tir Byzance im 14'Jh' Konstantitto-

peltttltet.Biirgerkriegspefiodevo',1341bis1354,Berlirll97l.M6likoff, I., ..L,origine sociale des prenriers ottomans'', oE,|3544.M6nage,v.L.,.,TheBeginningsofottomanHistoriography''yay.B.Lewisr'eP.M.Holt,TheHistoriansoftheMiddleEast,London,lg62,16&179.M6nage, v.L', .,The Menaqib of Yakhshi Faqih'', BsoAs, 26(1963), 5G'54.M6nage,V.L.'NeshritHistoryoftheottomans:ThesourcesandDevelop.

ment of the Text, London, 1964'Mengi, M., .,Gar.ib'ir'e'cle Alphk Gelene$ ite itgiti Bilgiler", Belleten' 1985'Morgan,D.o.,*IbnBattutaandtlreMongols'',JourrnloftheRoyalAsiatic

SocietY,XI-2 (APril)'Neqri, Gihanniimi: Die altosmarlt's che chrorlik des MevIAni Mehemmed

Neschri,I-II, yay' F' Taeschner' Leipzig' l95I-55'Neqr.i'M.'KitAUiCihanntine,I-II,yay.F.R.UrratveM.A.Koymerr,fulkar.a:T'fK, 1970.Nicol,D.M.,TheLastCentttriesofByzantium,l26l-1453,2.Basla,Canr-bridge, f993-Niizhet, M-, Ntvil-i Mihal Gizi' istanbul' H' 13f 5'ocak, A.Y., Kii.lr itr Tarihi Kayna{r olarak Menakibnatneler'Ankara' 1992'Ocak, A.Y., Osm anlt imparatorltt$nnda MarjitLal SutrIi&: Kalenderiler'' An-kala: TTK, 1999.OE:TlteOttomanEmirate,ed'E'Zachariadou'Rethymnon'1993'Oruc, Tevfuilt-i Al-i O,,nan,yay'F' Babinger' Hannover 1925'Ortrg Bey Tarilti, y^y' N' Atstz, istanbul 197 2'osmanGaziveBrtrsaSempoz1ntmu,LSNisan200S,But.sa200S.Osmarr Gazi ve Diinemi,Sempozprm' Bursa 1996'Osmanl S em pozyumu, 2*27 A$ustos' I 999' Eskiqehir'Osmanlt Tarihine aitTakvimler,yay'N' Astz' istanbul I96f '

OSMANLI BEYLiGI'NIN KURUCUSU OSMAN BEG 533osmanh Tarihleri (Ahmedi, $ukrullah, A,srk pagaoSlu, Nigancr MehmeclPala) yay.q.N. Arsrz, istanbul fg4g.ostrogorsky, G., Histoty of the Byzantine state, ingilizce qeviri: J. Hussey,Oxford 1968.Pachymeres, G., Relaaorrs Historiques,y^y.A. Failler, qeviri: V. Laurelt, I-fV,Paris, 1999.Pertusi, A., "I primi studi in Occidente sull'oligine e la potenza dei Ttrr-chi",Srudr Veneziani 12(1970) ,4OUbbZ.Preger, T-, "Dorylaion", Mitteilungen des Deutschen Archeologischen.6sa-

ttt ts, Athenische Abteilung, lg ( I ggg), 30 I -3 I 5,Rashid al-Din, Die Geschichte der o{uzeu des Ras/fid al-Din,Vienna, 1969.Rashid al-Din, Fazl Allah,Jame al-Tawa