OSNOVI GRUPNE TEHNOLOGIJE

Grupna tehnologija omogućava da za široki asortiman proizvoda možemo organizovati serijsku I masovnu proizvodnju onih dijelova koji su zajednički za sve proizvode. Da bismo ovo ostvarili potrebno je izvršiti unifikaciju (ujediniti; izjednačiti) dijelova. Unificiranjem dijelova prema obliku, dimenzijama I materijalu smanjujemo:

Vrste tehnološke opreme Broj, dimenzije I vrste alata Raznovrsnost režima obrade

*Ova smanjenja dovode povećanja eknomičnosti u prizvodnji, odnosno do smanjenja troškova proizvodnje. U grupnoj tehnologiji veliku broj zajedničkih dijelova iz različitih proizvoda mogu se u proizvoditi u serijskoj proizvodnji. Za takvu proizvodnju moguće je izvršiti linijski raspored mašina I opreme te uvesti automatizaciju.Za primjenu grupne tehnologije neophodno je provesti pripreme koje se sastoje od sljedećeg:

Izraditi tehnološke procese za grupe dijelova Projektovati specijalizovane I unificirane alate Izvršiti modernizaciju tehnloške opreme

Klasifikacija dijelova u grupnoj tehnologijiOsnovni zadatak grupne tehnologije je da obezbjedi projektovanje tehnoloških procesa koji će osigurati najkraću pripremu procesa proizvodnje. Grupna tehnologija je zasnovana na klasiifikaciji (razvrstavanju) dijelova u grupe za čiju su obradu potrebne mašine istog tipa, isti alati za obradu I za stezanje.

Sve grupe možemo svrstati u: klase, grupe, tipove

slika 6.1. Šema klasifikacije dijelova

Klasa predstavljaveći skup dijelova koji imaju istu namjenu, sličan konstruktivni oblik I iste metode riješavanja konstruktivnih problema. Klase se dijele u grupe.

Grupa predstavlja skup dijelova koji se međusobno razlikuju po elementima konfiguracije I po broju operacija potrebnih za njihovu izradu. Grupe se dijele na tipove

Tip je zadnji stepen klasifikacije dijelova. To su dijelovi koji imaju iste operacije obrade.

Pri svrstavanju dijelova u klase važni elementi su sličnost geometrijskog oblika i jednakost metode oblikovanja.

Npr. zupčanik I kaišnik imaju veoma veliku geometrijsku sličnost. Međutim, zupčanik je izrađen od čelika, a kaišnik d sivog liva, pa su metode njihovog oblikovanja različite pa ih razvrstavamo u dvije klase. Na isti način, ako su predmeti različitog oblika a metode njihovog oblikovanja su iste, nije ih moguće svrstati u iste klase.

slika 6.3 tehnološka klasifikacija dijelova u klase

Svrstavanje dijelova u grupe

Pri formiranju grupe dijelova uzima se karakterističan dio koji predstavlja grupu i nazivamo ga kompleksnim dijelom. Kompleksni dio se sastoji od niza elementarnih površina i on sadrži sve elemente dijelove iz te grupe.

slika 6.5 primjer kompleksnog dijela za grupu dijelova

Razrađen tehnološki proces za komleksni dio sadrži tehnološke procese svih dijelova date grupe. To znači da se pri izradi bilo kojeg dijela iz grupe koristi isti tip mašina i alata za obradu, uz određeno podešavanje steznih uređaja.

Razrada tehnološkog procesa za grupnu tehnologiju

Nakon klasifikacije dijelova I formiranja grupa pristupa se izradi tehnološkog procesa za grupe dijelova. Potrebno je projektovati tehnloški proces koji će omogućiti izradu bilo kojeg dijela iz grupe. Pri tome se polazi od sljedećih uvjeta:

1. Redosljed operacija I zahvata mora osigurati izradu svih dijelova iz date grupe2. Tehnološka oprema mora biti grupna, predviđena za obradu bilo kojeg dijela iz grupe3. Oprema mora biti unverzalna I visokoproduktivna

slika 6.7 zahvati

Za sve dijelove grupe utvrđen je zajednički redosljed obrade I zahvata. Tehnološki proces se razrađuje za kompleksni dio. Pošto kompleksni dio sadrži sve geometrijeske oblike svih dijelova u grupi, i oni će se moći izrađivati prema utrvđenoj šemi obrade za kompleksni dio.

Na nekim dijelovima nije potrebno izvoditi određene zahvate pa se oni za taj dio izostavljaju iz tehnološkog procesa. Znakom “+” označavaju se zahvati koji se izvode, a znakom “–“ zahvati koji se ne izvode na pojedinm dijelovima iz grupe..