SADRŽAJ :

- POJAM RELIGIJE

- ISTORIJSKI NASTANAK RELIGIJE

- DRUŠTVENI KARAKTER RELIGIJE

- MIT I RITUAL

- TEIZAM

- AGNOSTICIZAM

- ATEIZAM

- JUDIZAM

- HRIŠĆANSTVO

- PRAVOSLAVLJE

- RIMOKATOLICIZAM

- PROTESTANIZAM

- EKUMENSKI POKRET

- ISLAM

- BUDIZAM

PANEVROPSKI UNIVERZITET APEIRONFAKULTET POSLOVNE INFORMATIKE

Redovne studijeSmer „IT menadžment”

Predmet

Osobine naroda

TemaReligije

Predmetni nastavnikProf. dr Pejo Đurašinović

Student

Stefan BudišićIndex br. 1-09/RIT

Banja Luka, septembar 2011.

-1-

POJAM RELIGIJE

Sve religije su podjednako velike i mistinite. One su samo različite staze koje vode do istog cilja. Sve one ističu bratstvo čovjeka i Očinstvo Boga. Sve religije propovijedaju da bi čovjek trebao voljeti svoje bližnje i sva stvorenja. Sve podstiču svoje sljedbenike da budu dobri, čine dobro, vide dobro.

Sve religije bismo trebali da tretiramo kao prijateljske partnere u uzvišenom zadatku njegovanja moralnog i duhovnog života čovječanstva. Kad različite religije počnu bogatiti jedna drugu, upotpuniće dušu (unutrašnje jedinstvo) za kojom ovaj svijet teži. Uzmimo bogatstvo različitih tradicija, budimo nasljednici baštine cijelog čovječanstva, a ne samo određenog područja ili nacije.

Cilj svih religija je, u suštini, samo taj da učini čovjeka božanskim, bogolikim, omogućivši mu da izrazi božanske kvalitete, kao što su univerzalna ljubav, samilost, milosrđe, nesebičnost, tolerancija, strpljenje, hrabrost i drugo.

Porijeklo same riječi religija do danas nije u potpunosti definisano i predstavlja predmet stalnih sporenja. Profesor Bečkog univerziteta Ervin Man navodi tri tumačenja mogućeg porijekla riječi religija:

Prvo tumačenje dao je Ciceron, koji riječ religija vezuje za latinski glagol relegere (ponovo čitati, opet skupiti). Smisao samog glagola Ciceron pokušava izvući iz njegove suprotnosti, iz glagola religere, što se može prevesti kao zanemariti, zapustiti.

Sveti Augustin Niponski riječ religija izvodi iz glagola reeligere što znači ponovo izabrati, a pod tim je mislio na obavezu hrišćana da pronađu Boga koga su zaboravili.

Treće je tumačenje prof. Mana, po kojem riječ religija potiče od latinskog glagola religare, što znači povezati. Povezati vidljivi i nevidljivi svijet u kome postoje tajanstvene sile čiju naklonost treba steći. Povezati ljude međusobno, unutar iste grupe, predlažući im iste zakone i vrijednosti. Povezati sadašnjost sa prošlošću, prisjećajući se običaja, priča o počecima, uzvišenih djela predaka.

-2- U osnovi svaku religiju određuju tri premise:

o teorijsko uvjerenje čovjeka u postojanje natprirodnog svijeta i u tome najvišeg bića,

o vjerovanje u mogućnost odnosa između natprirodnog i prirodnog svijeta,

o čovjekovo stvarno uspostavljanje odnosa sa natprirodnim svijetom.

Taj odnos se manifestuje u vršenju određenih religioznih obreda ili rituala, kao i kroz kultno organizovanje u kome vjernici putem religioznih obreda iskazuju obožavanje, poštovanje i služe božanstvu sa željom stvarnog sjedinjavanja sa Svetim.

Potrebno je pojmovno razlikovati kult od obreda i rituala, jer je kult za razliku od rituala i obreda složeniji fenomen, s obzirom da istovremeno obuhvata praktičnu aktivnost vjere i duhovnu stranu. Kult je objektivna ili stvarna osnova mita, dok je ideja Boga subjektivna i misaona predstava. Prema rome, mit ne može bez kulta, s obzirom da mit predstavlja slikovito pripovijedanje ili kultnu djelatnost.

Religija ima više korisnoh funkcija, a tri osnovne funkcije religije su:

1. religija u funkciji socijalne integracije,

2. religija u funkciji instrumaneta socijalne kontrole: utiče na oblikovanje savjesti pojedinaca i time mu se nameće kao njegov nevidljivi unutrašnji element kontrole,

3. religija u funkciji društvenih promjena: religija može da bude u funkciji društvenih promjena kao što pokazuje Max Weber u knjizi ''Protestantska etika i duh kapitalizma'', pokazujući da protestanizam, a posebno kalvinizam, nalaže čovjeku preduzetništvo kao zadatak koji mu nalaže Bog, kao i asketizam i štedljivost kao opštu vrijednost.

Religija bitno utiče na oblikovanje karakterinh osobina pojedinaca, grupa i naroda. Tako je na primjer poznato da je protestanizam svojom religioznom društvenom teorijom uticao na razvoj preduzetničkog duha, štedljivosti i kolektivnog kulta rada kod protestantskih naroda.

-3-ISTORIJSKI NASTANAK RELIGIJE

Religija kao posebna forma društvene svijesti prošla je različite faze u svom razvoju. U istorijskom smislu razlikujemo preistorijske i istorijske religije, pri čemu pojava pisma, odnosno prvih pisanih spomenika predstavlja granicu razdvajanja. Pismo se prvi put javlja u starim civilizacijama Bliskog istoka, Kine i Srednje Amerike, a period pismenosti započeo je u starom vjeku oko tri hiljade godina prije Hrista. Zbog toga se sve religje prije tog perioda smatraju preistorijskim.

Osnovna razlika između preistorijskih i istorijskih religija je u tome što su se preistorijske religije razvile sa gledišta lovca, ribara, skupljača plodova i početnih zemljoradnika, dok su istorijske religije predstavljale pogled na svijet razvijenih civilizacija Egipta, Mezopotamije i Kine.

Veoma star oblik religiozne svijesti je animizam. Animizam predstavlja vjerovanje da i nežive stvari posjeduju mentalne procese slične onima koji se odigravaju u ljudskom biću. Izraz je nastao krajem prošlog vijeka u okviru antropoloških proučavanja primitivnih plemena, opisuje primitivnu svijest koja pretpostavlja da fizikalističke stvari i sile imaju um i dušu i da kroz njih djeluju bogovi dobra i zla.

Totemizam (nastalo od totem) je skup vjerovanja vezanih uz totem, koja se po najistaknutijem teoretičaru totemizma, W. H. R. Riversu, sastoje od društvenog, psihološkog i obrednog elementa vjerovanja i poštavanja. Totemizam nastaje sa razvojem lovačke privrede, a vjerovanje se zasnivalo na tome da rodovi i plemena vode porijeklo od neke životinje u kojoj boravi duh umrlih predaka, totema.

Sa razvojem zemljoradnje razvijaju se naturalističke religije, vrši se personifokacija, i obogotvorenje prirodnih sila i tako nastaju politeističke religije, tj. Vjerovanje u više bogova, a kasnije nastaju monoteističke religije, tj. Vjerovanja u jednog boga (hrišćanstvo, islam i druge).

-4-DRUŠTVENI KARAKTER RELIGIJE

Religija označava lični stav pojedinca prema osnovnim pitanjima njegove, odnosno, čovjekova egzistencije, najsubjektivniji, najintimniji čovjekov odnos prema vječnim pitanjima smisla i postojanja.

Međutim, u mnogim aspektima religija ima bitan društveni karakter, od samog nastanka pa do njenog učešća u savremenim društvenim procesima. U mnogim isorijskim periodima religija je određivala čitavu kulturu, filozofiju, način života, društvene odnose i njhovu organizaciju.

Hrišćanstvo, kao religija učenika Isusa Hrista, nosi u svojoj suštini društveni aspekt religioznosti, jer je sam Isus, otjelotvorenje sbetog trojstva, istovremeno i konkretna ličnost, koja se javlja u konkretnom istorijskom okviru i geografskom prostoru. Rođen je 7. ili 5. godine prije naše ere u Vitlejemu, gradu jedejskom.

Socijalni aspekt ovog učenja je, dakle, nesumnjiv. U istoriji će on poprimiti mnoge odlike konkretnih istorijskih zbivanja.

MIT I RITUAL

Mit (grč. Priča) je za Grke bio sveta istinita priča u koju se nije sumnjalo. Nastao je kao pokušaj da se objasne neka elementarna pitanja ljudske egzistencije (odakle smrt, noć, sunce?) i predstavlja jezički formulisan odgovor, objašnjenje o postanku nekog bića ili pojave i zbog toga se u njega nije sumnjalo. Mitove su mogli pričati samo sveti ljudi (vračevi) i nisu se mogli pričati u bilo koje vrijeme, već samo u svetim (sakralnim) trenucima.

Ono što je mit bio naplanu koncepcije, to je ritual bio na planu akcije. Ritual je značio participaciju, učešće u nekom svetom događaju značajnom za opstanak plemena, vraćanje na prapočetak, u momenat nastajanja. Ovo je, pak, bilo moguće zbog postojanja potpuno druge logike, drugog shvatanja vremena koje nije bilo hronološko, linearno, već ciklično koje omogućava da se učestvuje u nečemu što se dogodilo prije hiljadu godina.

-5-TEIZAM

Teizam (grč. Bog) je vjerovanje u jednog Boga koji je transcendentan, a to je onaj koji jeiznad ili sa onu stranu mogućeg ljudskog iskustva i ne može se sa iskustvom saznati i koji stalno upravlja svijetom. Teizam, suprotno ateizmu pretpostavlja postojanje personalnog Boga, tvrdi da je Bog izvan i iznad univerzuma i zastupa tezu da Bog nije samo prvi pokretač,već da neprekidno svojom voljom i snagom djeluje na svijet.

Teizam je suprotan i panteizmu koji zastupa vjerovanje po kojem je sva stvarnost u biti božanska, te se razlikuje od deizma, filozofskog i vjerskog učenja koje priznaje Božije postojanje, ali odbacuje objavu i tvrdi da je Božija veza sa svijetom iscrpljena činom stvaranja. Deistička diktrina ''prirodne religije'' javlja se u Engleskoj i Francuskoj krajem 17. i početkom 18. vijeka. Iako nas razum uvjerava da Bog postoji, dodatno tkrivanje, dogma ili natprirodno saobraćanje sa božanstvoms su, prema deistima, u potpunosti isključeni. Smjernost i molitva su naročito beskorisni, a o Bogu se može razmišljati samo kao o ''odsutnom gospodaru''.

AGNOSTICIZAM

Agnosticizam (grč. agnostos – nepoznat, neshvatljivo, nepoznatljivo) je filozofsko učenje po kome je znanje o objektivnom svijetu nemoguće ili je u načelu ograničeno, te da nema apsolutne istine, pa je zbog toga nemoguće bogosaznanje.

Postoji više agnostičkih mišljenja, a ona datiraju od prvih početaka filozofije. Agnostička pozadina je i u poznatoj Sokratovoj izreci ''Znam da ništa ne znam'', pa do skeptičkog načela suzdržavanja kod filozofa da se ne zauzima nikakav poseban stav prema spekulativnim tezama o prirodi i čovjeku, što je gotovo isto mišljenje i kod modernih agnostika.

Agnosticizam označava nespoznaju, i kada se govori o povezanosti sa postojanjem Boga, agnostičar kaže da se egzistencija Boga ne može prepoznati niti spoznati posredstvom čula. Na eksplicitno pitanje ''Da li vjerujete u Boga i njegovo postojanje?'', agnostik ostaje bez odgovora.

Za teiste i teologe, agnosticizam je u svojoj biti identičan ateizmu.

-6-ATEIZAM

Ateizam (od grčke riječi ateos – onaj koji negira postojanje boga, bezbožnik) danas označava svaku doktrinu koja svjesno poriče postojanje boga i odbacuje sva religiozna vjerovanja u natprirodne sile koje su nadređene čovjeku.

Prvi zapisan primjer pravog ateizma potiče iz Jerusalima: ''Bezumnik reče u srcu: nema Boga.''

Drugi primjer bi mogla biti grupa ateista u Indiji pet vjekova prije Isusa Hrista. U Starom svijetu je bilo gotovo emoguće izjasniti se za atezam. Ateist je morao objasniti svoj put ka spasenju. Ako nema boga, šta mora čovjek učiniti. Odgovor su, u to doba, davali ateisti (zvani ćarvake) u smislu da je jedino dobro koje čovjek poznaje sreća i da je zato i najveće dobro činiti ono što nekoga čini srećnim. U tom su mišljenju oni dva vijeka prethodili epikurejcima i dvadesetčetiri današnjim ateistima.

Dakle, u različitim periodima kod mnogih naroda koji su imali različite predstave o božanstvima javljalo se i različito shvatanje ateizma.

U tom istorijskom periodu, pored Epikura, ateist je bio i Demokrit i drugi. Mnogi su optuživali za ateizam Sokrata, Aristotela, u srednjem vijeku Đerdana Bruna, Spinozu, Leonarda da Vinčija, Kopernika, Dantea, Petrarku, Bokača, u novije vrijeme Hegela, Kanta. Međutim, oni se ne odriču Boga, već na svoj način shvataju Božanstvo, pa se oni ne mogu smatrati ateistima.

Od filozofa ateista u 18. vijeku treba pomenuti Lotrija i Holbaha, u 19. vijeku Fojerbaha (koji je kritikovao hrišćanstvo) i mnoge druge.

Ateizam je stalno prisutan i nije amirao od kad je svijeta i uvijek je imao svoje propovjednike. Sve materijalističke teorije su istovremeno i ateističke, jer njihov pogled na svijet i njegova organizovana struktura je nezavisna od Božije volje. Ateizam je danas veliki društveni pokret koji broji 240.310.000 (4,4 % ljudi širom svijeta).

-7-JUDIZAM

Judizam je najstarija od tri velike monoteističke religijemi izvor je i hrišćanstva i islama. Korjeni jevrejske religije sežu u prošlost ptprilike 4000 godina, u Ur u Mesopotamiji u kojoj su živjeli mnogi semitsko narodi, među kojima i Jevreji, koji su bili izloženi čestim seobama.

Jevreji danas imaju primjedbi na sam naziv ''judizam'' i smatraju da je taj termin nametnut od strane zapada, te da se odomaćio u evropskim jezicima i da se upravo tu ''krije trag jezičke politike zasnovane na ideji evropskog supermacionizma i hrišćanskog univerzalizma.'' Smatraju da im borba za pravo da sami imenuju svoj sistem tek predstoji, kao što su to uradili muslimani koji su se decenijama borili da termin islam i musliman budu prihvaćeni od strane nemuslimana.

U srcu judizma je vjerovanje da postoji samo jedan Bog koji je stvoritelj i vladar čitavog svijeta. On je transcendentan i vječan. Vidi sve i zna sve. Objavio je svoj Zakon (Tora) jevrejskom narodu i izabrao ga da bude svjetlo i uzor čitavom čovječanstvu.

Većina jevreja pripada jednoj od sinagoga. Najistaknutije obilježje sinagoge je ''kovčeg'' ili ormarić postavljen uz istočni zis i svojom prednjom stranom okrenut prema Jerusalimu. Kovčeg sadrži svitke Zakona napisanog na hebrejskom na pergamentu, a ispred njega je svjetiljka koja stalno gori. U sredini je propovjedaonica sa koje se predvodi bogosluženje i čita Zakon.

Na početku svetih hebrejskih spisa nalazi se ''Tanah'', a naziv je nastao tako što su početna slova tri dijela jevrejske Biblije na hebrejskom: Tora (zakon), Neviim (Proroci) i Ketuvim (spisi), spojena u jednu riječ tanah.

Biblija, dakle, podrazumjeva tri dijela:

Tora – Mojsijev zakon (pet Mojsijevih knjiga, nazvana petoknjižje, a objedinjuje: Postanje, Izlazak, Levitska, Brojevi i Ponovljeni zakoni),

Neviim – knjiga proroka, koje obuhvataju vrijeme od Mojsijeve smrti do povratka iz vavilonskog ropstva,

Ketuvim – spisi, koji se sastoje od poetskih djela Psalmi pjesme pripisane kralju Davidu

-8- Usmeni zakon ili Talmud podrazumjeva:

o Mišna – tekst iz 3. vijeka, a predstavlja zbirku komentara koji nadopunjuju biblijski Zakon,

o Gemara – zbirka komentara Mišne koji su sastavili rabini kasnijeg perioda.

Dakle, Mišna i Gemara čine Talmud, a razlikuje se po centrima u kojima je stvaran: jerusalimski (palestinski), sabran dok su jevreji bili pod nadzorom hrišćanske crkve i vavilonski, koji je obimniji i potpuniji.

Prema ortodoksnom jevrejskom zakonu, Jevrej je onaj koga je rodila majka Jevrejka, a svakodnevni život Jevreja potčinjen je praksama i raznim dužnostima: Obrezivanje, Bar Micva, Molitva, Mezuza, Košer hrana.

Većina jevrejskih praznika se zasniva na Bibliji. To su praznici sa istorijskim događajima ili se radi o sezonskim praznicima koji su povezani sa ubiranjem plodova, žetvama i slično: Nova godina, Šabat, Pasah, Hanuka.

U judizmu postoje razne frakcije, a među n jima postoje značajne razlike koje dovode do izvjesnih napetosti među Jevrejima, a rezultat su rasprava o religioznim običajima, više nego o samom vjerovanju. Razlikujemo tri glavne struje:

1. Ortodoksni judizam – ortodoksni Jevreji se strogo drže zapovjesti iz dva zakona i vjeruju da je hebrejski ''Tanah'' nadahnuto pismo i da je Mojsije na gori Sinaj od Boga primio i usmeni zakon u isto vrijeme kad je primio i pisani Zakon.

2. Reformisani judizam – pokret koji je počeo u Zapadnoj Evropi početkom 19. vijeka, a zasniva se na idejama Mozesa Mendelsona, koji je vjerovao da Jevreji treba da se prilagode zapadnoj kulturi umjesto da se odvajaju od pagana.

3. Konzervativni judizam – pojavio se u Njemačkoj 1845. godine kao izdanak reformisanog judizma, za koji se smatralo da je odbacio previše tradicionalnih jevrejskih običaja.

-9-HRIŠĆANSTVO

Hrišćanstvo je religija nastala u 1. vijeku naše ere, koja je postala dominantna i rasprostranjena na svim kontinentima. U samom korijenu hrišćanstva nalazi se ličnost Isusa Hrista, (Isus Mesija), sina Božijeg koji je rođen nekoliko godina prije naše ere.

Hrišćanstvo je najmasovnija religija i karakteriša ga univerzalnost, kao i težnja za jednakošću svih ljudi, bez obzira na njihove socijalne, rasne, istorijske ili bilo koje druge razlike. Hrišćanstvo ima obilježje ''religije spasenja'', a ono proizilazi iz žrtve koju je podnio Isus Hrist da bi otkupio grijehe svih ljudi i time osigurao njihovo izbavljenje.

Suštinu hrišćanstva predstavljaju Božiji Zakon sa dvijr najveće zapovijesti: Ljubi Gospoda Boga svoga svim srcem svojimi svom dušom svojom i svim umom svojim i svom snagom svojom, i ljubi bližnjega svoga kao samog sebe.

Hrišćansko učenje se temelji na dva značajna izvora i to:

o Biblija ili Sveto pismo, kao osnovni pisani autoritet hrišćanske religije. Biblija je sastavljena iz dva velika dijela: Stari i Novi zavjet. Stari zavjet tretira vrijeme prije Hrista, dok novi tretira period poslije Hrista i specifičan je za hrišćanstvo.

o Tradicija ili usmeno predanje, predstavlja značajan izvor hrišćanske objave, jer postoji uvjerenje da sve istine nisu sadržane u pisanim izvorima, pa se zato prenose usmenim predanjem – predajom.

Hrišćanstvo je prošlo mnoge burne promjene tokom svoje istorije, i nije odoljelo svim tim istorijskim, društvenim, civilizacijskim i drugim iskušenjima koja su se našla na tom razvojnom putu hrišćanstva. Prva podjela (raskol) je poznata pod nazivom ''Velika šizma'' i dogodila se 16. jula 1054. godine između Istočne (Pravoslavne) i Zapadne (Karoličke) crkve, a rasprave o razlikama između grčkog i latinskog hrišćanstva započele su par vijekova prije definitivnog raskola. Drugi raskol se dogodio u 16. vijeku (31. oktobra 1517. godine) i poznat je kao reformacija.

-10-PRAVOSLAVLJE

Pravoslavni hrišćani kao i rimo-katolici vjeruju da je Bog Trojstvo Oca, Sina i Svetoga duha i da su ljudi načinjeni prema Božijem obličju i sjedinjeni u ljubavi. Pravoslavlje na Svetog duha gleda ne samo kao na manifestaciju Božanskog prisustva među ljudima, već kao jednakog člana Trojstva. Crkva, vođena Svetim duhom, predstavlja realizaciju Božanskog carstva na zemlji.

Pravoslavlje i pravoslavna vjera daju posebnu važnost ikonama i slikama uglednih svetih ličnosti, kao što su Isus Hrist ili sveci. Za pravoslavno hrišćanstvo to obilježje je jedinstveno, pa se ikone poštuju i smatraju svetim.

Pravoslavne crkve okupljaju vjernike različitih zemalja. Bogosluženja se vrše na jeziku vjernika ili na tradicionalnom jeziku pravoslavnih naroda. Službe u pravoslavnim crkvama se sastoje od:

o Božanske liturgije,o Božanske službe io Povremenih službi

Pravoslavni hrišćane sakramente nazivaju svetim tajnama, a one su: Sveta tajna krštenja, Kumstvo, Miropomazanje, Sveta tajna ispovijesti, Sveta tajna pričešća, Sveta tajna braka, Sveta tajna jeloosvećenja i Sveta tajna sveštenstva.

Pravoslavne crkve se obično nazivaju po nacionalnom imenu (grčka, ruska, srpska itd) ali imaju zajednička vjerovanja i tradicije. Svaka nacionalna Crkva ima svog patrijarha, a patrijarh Carigrada je ''prvi među jednakima''. Episkopi pravoslavnih zemalja redovno se okupljaju na saborima.

Najvažniji praznici u pravoslavlju obilježavaju glavne doživljaje iz Hristovog života, poput Božića (rođenje Hristovo), Cveti (podsjećanje na Hristov trijumfalni ulazak u Jerusalil), Velikog Peka (Hristovo raspeće), Vaskrsa (Hristovo vaskrsenje) i Duhova (podsjećanje na silazak Svetog duha na apostole).

-11-RIMOKATOLICIZAM

Osnov Rimokatoličke vjere je Otjelotvorenje, tj. vjerovanje da je Bog postao čovjek objedinjavanjem svoje božanske i ljudske prirode u liku Isusa Hrista. Proročanstva iz Starog zavjeta predvidjela su ovaj događaj, a Novi zavjet predstavlja svjedočanstvo njegove stvarnosti.

Katolici vjeruju da postoji samo jedan Bog, ali da ''u tom Bogu postoje tri osobe: Otac, Sin (koji je postao čovjek kroz Isusa Hrista) i Sveti duh. Katolička tradicija smatra da Bog Otac nije ni stvoren n i rođen (ne dolazi id druge osobe), da je Sin rođen (dolazi od Boga), a da Sveti duh proističe i od Oca i od Sina kao snop božanske ljubavi koja ih ujedinjuje.''

Još jedan važan dio katoličke vjere je poštovanje i posebno slavljenje Marije, majke Hristove. Ona se takođe naziva ''Blagoslovenom djevicom''.

Katolička bogosluženja nazivaju se liturgijama. Centralni dio liturgije je evharistija ili misa. Hijerarhija katoličke crkve ima tri nivoa: papu, biskupe i pastore. Katolici kao i pravoslavni hrišćani, obilježavaju mnoge praznike od kojih su najvažniji oni koji podsjećaju na glavne događaje života Isusa Hrista.

PROTESTANIZAM

Protestanizam (lat. protestant, koji protestuje i javno dokazuje nešto) koji se javio u 16. vijeku tokom pokreta reformacije predstavlja najmlađu granu hrišćanstva. Razvio se u vidu serije polu – nezavisnih religijskih pokreta koji su odbacili centrlani autoritet pape. Neke najrazvijenije protestantske crkve su: Baptisti, Luteranci...

Poznati sociolog Maks Weber zastupao je tezu da je protestantska reformacija dovela do razvitka modernog kapitalizma zbog toga što je izazvala promjene u karakteru ljudi, odnosno prethodno dovela do karakterološke revolucije. Sa širenjem protestanizma javlja se sve veća preduzimljivost i radnika i vlasnika sredstava za proizvodnju, veća energičnost i veća marljivost i to je upravo dovelo do razvitka modernog industrijskog kapitalizma.

-12-EKUMENSKI POKRET

Ekumenski pokret (grč. naseljena zemlja, vaseljena) je pokret za obnovu jedinstva hrišćanskih crkava, a nastao je među protestantima. Pokret se začeo 1910. godine na edinburškoj Svjetskoj misionarskoj konferenciji, a 1948. godine u Amsterdamu osnovano je Svjetsko vijeće crkava. Ekumenski pokret ima svoj Ekumenski sajvet i tretira se kao forum u kome crkve žele da razjasne međusobne razlike i sličnosti. Redovno se održavaju zasjedanja Mješovite komisije za bogoslovski dijalog između Pravoslavne i Katoličke crkve, a do sada je bilo devet zasjedanja. Deveti sastanak je održan u Beogradu od 18. do 25. septembra 2006. godine, u pokušaju uspostavljanja punog jedinstva.

ISLAM

Islam je monoteistička religija, poput judizma i hrišćanstva zasnovana na vjeri u jednog boga. Osnovni pisani autoritet i temeljni izvor islamskog učenja je Kur'un. Kur'an je sveta knjiga muslimana. Riječ kur'an dolazi od arapskog glagola ''čitati''. Kur'an se sastoji od 114 poglavlja (sura). Prema islamskoj tradiciji Kur'an je izvorno napisan na paminom lišću, na kostima lopatice deve i kamenju.

U istoriji islama centralna ličnost je Muhamed, sin Abdulahov. Muhamed je rođen oko 570. godine nakon Hrista. Malo se zna o Muhamedovom djetinjstvu i mladosti.

Muhamedov govor i postupak naziva se Hadit,a vjerski zakon islama naziva se Šerijat i izveden je iz četiri glavna izvora: Kur'an, Sunna, Idžma, Kijas.

Muslimani se pridržavaju određenih rituala sa krajnjim ciljem slavljenja Boga,a pet stubova ili obaveza svakog muslimana su: Salat, Šahada, Saum, Zekat, Hadž.

Muslimanska civilizacija srednjeg vijeka predstavlja sintezu kulturnih doprinosa raznih islamiziranih naroda. Islam nije stvorio samo uspješne državnike i vojskovođe, nego i pjesnike, muzičare, građevinare, arhitekte,filozofe, naučnike itd.

-13-BUDIZAM

Budizam je jedna od tri velike svjetske religijemkoja je nastala na prostoru sjeverne Indije prije 2500. godina. Do 19. vijeka bio je manje poznat izvan granica Azije, da bi početkom 20. vijeka postao svjetska religija i koja ima 360 miliona sljedbenika širom svijeta. Budizam je učenje o duhovnom probuđenju, tj. prosvjetljenju. Učenje je nastalo na osnovu Budinog neposrednog iskustva prosvjetljenja ili uvida u stvarnu prirodu života i predstavlja detaljno i jasno opisan put koji vodi do prosvjetljenja.

Budizam nema centralnog autoriteta jer negira postojanje Boga kao višeg bića, a ni sam Buda nije Bog, ali vjeruje u vječnost, kružno kretanje i izmjenu svih pojava. Četiri plemenite istine su jedno od osnovnih učenja budizma, a to su:

1. svako postojanje je patnja

2. patnja nastaje iz želje ili žudnje

3. prestanak želje znači kraj patnje

4. sloboda se može naći slijeđenjem osmostruke staze, koju je iznio Buda.

Dakle, četvrta plemenita istina je osmostruka staza:

1. Ispravno gledište2. Ispravna namjera3. Ispravni govor4. Ispravni način5. Ispravan život6. Ispravan napor7. Ispravna usredotočenost8. Ispravna svjesnost

-14-KORIŠTENA LITERATURA :

''OSOBINE NARODA od značaja za poslovne menadžment aktivnosti''

Autor: Dr TIHOMIR GLIGORIĆ

-15-