SVEUČILIŠTE U ZAGREBU FAKULTET ORGANIZACIJE I INFORMATIKE V A R A Ž D I N

Robert Ivanović

ANALIZA OSOBINA WEB PREGLEDNIKA

SEMINARSKI RAD

Varaždin, 2009.

SVEUČILIŠTE U ZAGREBU

FAKULTET ORGANIZACIJE I

INFORMATIKE V A R A Ž D I N

Robert IvanovićIzvanredni student

Broj indeksa: S-36348/07-I, 2007.Smjer: Primjena informacijske tehnologije u poslovanjuVI/1 stupanj

ANALIZA OSOBINA WEB PREGLEDNIKA

SEMINARSKI RAD

Voditelj rada:

Dr. sc. Dragutin Kermek

Varaždin, svibanj 2009.

2

Sadržaj

1. Uvod....................................................................................................................................................4

1.1. Razvoj web preglednika..........................................................................................................................4

1.2. Najvažniji podaci o web preglednicima..............................................................................................6

1.3. Web preglednici s posebnim namjenama.....................................................................................9

1.4. Tekstualni web preglednici s početka ere interneta...................................................................10

1.5. Web preglednici za mobilnu platformu(mobitele ili PDA).......................................................10

1.6. Web preglednici za Java platformu..........................................................................................10

1.7. Web preglednici za djecu...........................................................................................................10

2. Osobine web preglednika i njihova analiza.....................................................................................11

2.1. Najvažnije osobine................................................................................................................................12

2.2. Dodatne osobine......................................................................................................................................15

2.2.1.Podrška protokolima.....................................................................................................................19

2.2.2. Podrška tehnologijama i standardima.....................................................................................21

2.2.3. Podrška JavaScript tehnologiji.................................................................................................22

2.2.4. Podrška za Plug-in i Web Feed..................................................................................................24

2.2.7. Podrška za različite formate slika..............................................................................................25

3. Dodaci...............................................................................................................................................25

3.1.Acid test......................................................................................................................................25

3.2.Ranjivosti web preglednika........................................................................................................29

3.3. Lokalizacija web preglednika...................................................................................................30

4. Zaključak..........................................................................................................................................33

5. Literatura..........................................................................................................................................34

6. Linkovi..............................................................................................................................................34

Popis slika

Slika 1 "Idealni prikaz Acid3 testa u web pregledniku".......................................................................27

Slika 2 "Internet Explorer u Acid3 testu".............................................................................................27

Slika 3 "Opera donedavno u Acid3 testu"............................................................................................28

Slika 4 "Opera 10 BETA Acid3 Test"..................................................................................................28

Slika 5 "Firefox na Acid3 testu"...........................................................................................................29

Slika 6 "Firefox 3,5 u Beta 4 verziji na Acid3 testu"............................................................................29

Slika 7 "Safari na Acid3 testu"..............................................................................................................30

Slika 8 "Google Chrome na Acid3 testu".............................................................................................30

Popis tablica

Tabela 1 "Povijesni razvoj (važnijih) web preglednika"........................................................................6

Tabela 2 "Najvažniji podaci o web preglednicima"................................................................................8

Tabela 3 "Osnovne osobine, prva tablica"............................................................................................14

Tabela 4 "Osnovne osobine, druga tablica"..........................................................................................15

Tabela 5 "Dodatne osobine, prva tablica".............................................................................................17

Tabela 6 "Dodatne osobine, druga tablica"...........................................................................................18

Tabela 7 "Podrška protokolima"...........................................................................................................21

Tabela 8 "Podrška tehnologijama i standardima".................................................................................22

Tabela 9 "Podrška JavaScript tehnologiji"............................................................................................24

Tabela 10 "Lokalizacija web preglednika"...........................................................................................31

3

1.Uvod

Iako je ime i svrha ovog seminarskog rada analiza osobina web preglednika, autor je smatrao

potrebnim započeti radnju opisom pojma web preglednik (engl. Web Browser) i kratkom povijesti

razvoja internet preglednika i navođenjem podataka o nekima od važnijih i poznatijih browsera.

Za surfanje internetom koristimo aplikacijski sofware sa grafičkim sučeljem koji prevodi HTML kod i

prikazuje Internet stranicu i omogućuje korisniku interakciju sa tekstom, slikom, videom, glazbom i

dr. multimedijskim sadržajima na internetu. Taj softver se zove web browser, na hrvatskom web

preglednik. Tražeći točnu definiciju preko www.google.com pronašao sam hrpu definicija, ali

najjednostavnija bi bila ona s weba Princeton univerziteta: „Browser: program korišten za gledanje

HTML dokumenata" (wordnet.princeton.edu/perl/webwn).

1.1. Razvoj web preglednika

Razvoj nekih važnijih i poznatijih web preglednika:

Razvoj web preglednika počinje krajem 80-tih i početkom 90-ih godina prošlog stoljeća. Početkom

1991. Britanski fizičar Tim Berners-Lee patentirao je prvi Internet preglednik WorldWideWeb

(http ://info.cern.ch/ ) (ujedno i WYSIWYG ,"what you see is what you get" HTML editor), koji je

koristio je ne samo FTP(File Transfer Protocol), nego i HTP(Hypertext Transport Protocol). Slijedio

ga je Mosaic, razvijen na NSCA(National Centre for Supercomputing Applications). Marc

Andreessen, djelatnik istog centra, pokrenuo je vlastitu kompaniju Netscape, i izumio vlastiti web

browser Netscape, koji ubrzo postaje najrašireniji preglednik tog doba, kojeg koristi 90% tadašnjih

korisnika interneta. Microsoft odgovara razvojem svojeg browsera Internet Explorer, započinjući

prvi rat browsera. Pošto Internet Explorer dolazi u paketu sa OS Windows, uskoro MS IE postaje

dominantan i zadržava pokrivenost tržišta sve do danas. U listopadu 1994. na internetu se prvi put

pojavljuje novi Netscape-ov preglednika Mozilla. 1998. Netscape postaje Mozilla Foundation i

počinje razvoj novog web preglednika, koji će uskoro postati poznat pod imenom Firefox.

Opera se objavljuje 1996.(rad na njezinom razvoju počeo je još 1994.) i iako unatoč svim svojim

kvalitetama ne uspijeva postati popularna(1%), raste joj tržišni udjel među browserima za mobitele. U

siječnju 2003. Apple izbacuje Safari, koji pokriva Mac-ovo tržište i malo

izvan toga(oko 8%). Zadnji važniji web preglednik koji se pojavio na web pozornici je Google-ov

Chrome (rujan 2008.), i dosada je ostvario 1,5 tržišnog udjela.

Kronološki razvoj web browsera(koja uključuje i manje poznate preglednike) možete pogledati u

tablici Povijesni razvoj web preglednika ispod:

Tabela 11"Povijesni razvoj (važnijih) web preglednika"Godina Web preglednici

1991. WorldWideWeb

1992. ViolaWWW, Erwise, MidasWWW, MacWWW, Samba(Mac)

1993. Mosaic, Lynx 2.0, Arena, AMosaic 1.0, Cello

1994. IBM Web Explorer, Netscape navigator, SlipKnot 1.0, MacWeb, Ibrowse,

Argo, Minuet, Navipress(Mac,PC)

1995. Internet Explorer, Netscape Navigator 2.0, OmniWeb, WebRouser, IE2, Grail

4

1996. Arachne 1.0, IE 3.o, Netscape Navigator 3.0, Opera 2.0, PowerBrowser 1.5,

Cyberdog, Amaya 0.9, Aweb, Voyager

1997. IE 4.0, Netscape Navigator 4.0, Netscape Communicator 4.o, Opera 3.0,

Amaya 1.0

1998. IE 5.0 Beta, iCab, Mozilla

1999. Amaya 2.0, Mozilla M3, IE 5.0

2000. Konqueror, Netscape 6, Opera 4, Opera 5, K-Meleon 0.2, Amaya 3, Amaya 4

2001. IE 6, Galeon 1.0, Opera 6, Amaya 5

2002. Netscape 7, Mozilla 1.0, Pheonix 0.1, Links 2.0, Amaya 6, Amaya 7

2003. Opera 7, Safari 1.0, Epiphany 1.0, Amaya 8

2004. Netscape Browser, Firefox 1, OmniWeb 5

2005. Netscape Browser 8, Safari 2.0, Opera 8, Epiphany 1.8, Amaya 9, AOL Explorer 1.0,

Maxton 1.0, Shiira 1.0

2006. SeaMonkey 1.0, K-Meleon 1.0, Galeon 2.o, Camino 1.0, Firefox 2.0, Avant 1.1, iCab

3, Opera 9, IE 7, Sputnik

2007. Maxton 2.0, Netscape Navigator 9, NetSurf 1.0, Flock 1.0, Flock 1.0, Safari

3.0

2008. Konqueror 4.0, Safari 3.1, Opera 9.5, Firefox 3, Amaya 11.0, Flock 2.0, Google

Chrome

2009. Amaya 11.0, IE 8, Safari 4.0, The World Browser, Firefox 3.09, Lunascape, Google

Chrome 2.0, NetSurf 2.1, Camino 2, Opera 10, Sea Monkey 2.0,

Maxton 2.0, Google Chrome 3.0

Napomena: Postoji nekoliko stotina web preglednika. Većina ih je velikom djelu korisnika interneta,

čak i upućenijima, nepoznata. Zato se u tablicama spominju samo važniji i poznatiji, s naglaskom na

pet najzastupljenijih i najpoznatijih(IE, Firefox, Opera, Safari i Google Chrome).

Izvori: http://www.livinginternet.com/w/wi browse.htm

http://browsers.evolt . org/

http://www.dejavu.org/forsta.htm (browser timeline)

1.2. Najvažniji podaci o web preglednicima

U tablici ispod nalaze se glavni podaci za različite browsere - za koje operacijske sustave su

napravljeni, zatim softver koji preuzima sadržaj sa servera i prikazuje ga na ekranu. (u daljem tekstu se

koristi engleski originalni izraz Layout Engine ili Rendering Engine), cijena, autor i softverska

licenca.

Najpoznatiji Layout Engines su:

Trident, MS-ov Layout Engine, razvijen za IE 4, ostao u uporabi sve do danas Gecko,

Layout Engine kojega je razvila Mozilla Foundation za svoje preglednike

5

Tabela 12"Najvažniji podaci o web preglednicima"

KHTML, razvijen za preglednik Konqueror, http://www.konqueror.org/features/browser.php

WebKit je open source proizvod, razvio ga je Apple Inc. Iz Konqueror-ove KHTML softverske

datoteke, http://webkit.org/

Presto, Layout Engine razvijen za Opera preglednik,

http://dev.opera.com/articles/view/presto-2-1-web-standards-supported-by/

Napomena: Podaci za većinu browsera, poznatih i manje poznatih, i za slijedeću tabelu i za većinu

tablica u ovom radu, preuzeti su direktno s njihovih stranica(linkovi su navedeni na kraju radnje).

Još jedna napomena: Od web preglednika temeljenih na MS Trident Layout Engine-u kao što su

CrazyBrowser, SlimBrowser, Maxton (kineski Trident-based web browser za Windowse),

Sleipnir(japanski web browser za Windowse, baziran na Trident Rendering Engine-u), AOL

Explorer i Avant Browser u slijedećim tablicama je analiziran samo Avant Browser, jer su navedeni

browseri skoro potpuno istih osobina, kvaliteta i slabosti kao i Internet Explorer. Također, nisu

navedeni web preglednici kao što je The Orca Browser, koji je Firefox-u isto što i Avant Browser za

Internet Explorer (jer se temelji na Firefox-u 3.0).

Isto tako u tablici ne spominje se IE for Mac jer je njegov razvoj obustavljen (koristio je svoj posebni

Tasman Layout Engine).

Od browsera za Mac OS su navedeni samo Safari, Camino (namijenjen Open Source korisnicima koji

migriraju na Mac) i Shiira, a nisu obrađeni OmniWeb i iCab, koji su Safari-ju isto što i Avant

Browser IE-u.

Prikaz obitelji web preglednika temeljenih na Gecko Rendering Engine-u (Mosaic, Netscape,

Mozilla, Firefox, SeaMonkey, Flock, IceWeasel, Netscape Navigator, Camino i Epiphany) nije

previše reduciran(izbacio sam samo Epiphany i IceWeasel), jer ih smatram zanimljivima, s tim da

neki imaju posebitosti(npr. Camino, Gecko-based ali samo za Mac OS X korisnike, K-Meleon isto

Gecko-based ali samo za Windows OS itd.).

Također, prikaz Netscape obitelji (Netscape, Netscape Communicator i Netscape Navigator) u

tablici reduciran je radi jednostavnosti samo na Netscape(browser), a i zato jer je u međuvremenu

njihov razvoj obustavljen.Spyglass

K-Meleon Da Ne Ne Ne Gecko BesplatanDorian,

KKO

GPL

Konqueror Da Da Da Da KHTML Besplatan KDE GPLMosaic Da Da Ne Ne Gecko Besplatan Andressen,Bina

Nepozn

ataMozilla Da Da Da Da Gecko Besplatan Mozilla

Foundation

MPI7GPI7

LPGL

Mozilla Fireox Da Da Da Da Gecko Besplatan Mozilla

Foundation

MPIVGPIV

LPGL

Netscape Da Da Da Ne Gecko Besplatan Netscape MPLyGPLy

LPGL

NetSurf Ne Ne Da Da NetSurf

ugrađen

Besplatan NetSurf Developers GPL

OmniWeb Ne Da Ne Ne WebKit 14,95$ TheOmniGroup LGPLOpera Da Da Da Da Presto Besplatan OperaSoftware -Safari Da Da Ne Ne WebKit Besplatan Apple LGPL

SeaMonkey Da Da Da Da Gecko Besplatan SeaMonkeyCouncil MPLyGPLyLPGL

**Shiira Ne Da Ne Ne WebKit Besplatan HappyMac

DevelopmentTeam

BSD

6

WorldWideWeb Ne Ne Ne Ne ugrađen Besplatan T. Berners Lee Javno vlasništvo

*Zapravo, trebalo bi pisati da i u drugom i trećem stupcu, jer programeri kompanije

CodeWeavers ( www .codeweavers .comj su uspjeli prije izdavanja službene Chrome verzije za ta

dva OS-a napraviti verziju Google Chrome-a za Mac i Unix

(http://chromium.codeweavers.com/)

GPL - GNU General Public Licence, GNU GPL ili jednostavno GPL, ime za široko korištenu

softversku licencu, koju je koncipirao Richard Stollman za GNU Project, projekt razvoja

besplatnog softvera GNU(„GNU's Not Unix")

LPGL - The GNU Lesser General Public Licence, ime je modificirane, više dopustive verzije

GNU GPL softverske licence, originalno namijenjene za software libraries i za softversku

dokumentaciju

MPL - Mozilla Public Licence, softverska licenca za open source i besplatni softver, pod koju

spadaju svi proizvodi Mozilla zaklade

7

W3C - W3C Software Notice and License, dopustiva besplatna softverska licenca za sve softverske

proizvode W3C (World Wide Web Consortium), organizacije koja postavlja međunarodne

internetske standarde

BSD - Berkeley Software Distribution, operacijski sustav nastao na Berkley sveučilištu

( www.berkley.edu ), ponekad zvan Berkeley Unix, jedne verzije Unix OS-a

MIT licenca - besplatna softverska licenca, nastala na Massachusetts Institute of Technology

(MIT), dopustiva i GPL-kompatiblina, koristi je MIT X Konzorcij ( http://www.linfo.org/x

consortium.html , http://www.opensource.org/licenses/mit- license.php )

**Shiira - namjera japanskih programera bila je stvoriti web browser za Apple koji je bolji od

Safari-ja

Postoji još hrpa web preglednika koje se može podijeliti u različite kategorije: 1.3.

Web preglednici s posebnim namjenama:

Image Explorer, http://www.catzware.com/software/imagexplorer/index.html , browser dizajniran

samo za gledanje, skidanje i printanje slika, za Windows XP i Vistu, postoji i „Lite" verzija

Kirix Strata, http://www.kirix.com/ , dizajniran za analizu podataka,

"data browser" - „a fusion of a web browser and a built-in relational database"

SongBird - http://getsongbird.com/, preglednik s naprednim audio streaming osobinama Space Time,

www.spacetime.com/, za 3D surfanje

Wyzo, http://www.wyzo.com/, media browser s integriranim Bit Torrent klijentom

Zac Browser, http://www.zacbrowser.com/, dizajniran za djecu s autizmom i poremećajima

povezanim s autizmom, kao što je Ašpergerov sindrom

Flock, www.flock.com, „social web browser", za poticanje društvenih mreža, blogiranja, djeljenja

fotografija i RSS čitanja vijesti

1.4. Tekstualni web preglednici s početka ere interneta:

Danas se više ne koriste jer je samo po sebi razumljivo da je Internet vizualna stvar, ima ih više:

Alynx, edbrowse, Elinks, Emacs, Links, Lynx, Net-Tamer, w3m, WebblE

1.5 Web preglednici za mobilnu platformu(mobitele ili PDA):

Kindle, Android, BlackBerry Browser, Blazer, Danger Browser, Embider, Fennc, IE mobile, Iris

Browser, jB5 Mobile Browser, Myriad, NetFront, Nokia Series 40, Novarra nWeb, Obigo, Opera

Mobile, Picsel, PlayStation Portable, Safari, Symphony, Wapaka Browser i Web Browser for S60 (za

Symbian OS).

1.6. Web preglednici za Java platformu:

BitStream ThunderHawk, HotJava, Opera Mini, X-Smiles i Flyingsaucer.

1.7. Web preglednici za djecu:

8

KidRocket, Kidzui, MyKidsBrowser

Ali postoji i hrpa web preglednika koji ne spadaju ni u jednu od podjela, npr Lunascape -„World's

First Triple-Engine Web Browser", koristi tri layout engine-a(Trident, Gecko i Webkit), s tim da

korisnik sam namjesti default-ni rendering engine

( http://en.lunapedia.lunascape.tv/index.php?title=Switching Engines) .

Možda bi još trebalo spomenuti posebitosti nekih web preglednika, npr. kod browser-a Linux

platforme, Internet preglednici se mogu koristiti kao file menager-i tj. kao windows explorer, za

pregledavanje sadržaja nekog folder-a. Također, neki browseri se mogu koristiti kao html

editori(Amaya npr.).

Izvori podataka: http://www . w3schools. com/browsers/browsers stats. asp

http://www.freebase.com/view/computer/web browser

www.google.com

2. Osobine web preglednika i njihova analiza

Detaljnije je izvršena analiza osobina web preglednika samo u najpopularnijim i najpoznatijim web

preglednicima: Mozillia-nom Firefox-u (autoru teksta najdraži), MS-om Internet Explorer-u, Opera-

i Apple-ovom Safari-ju i Google Chrome-u. Iako su na računalu autora bili instalirani i neki drugi

browseri (npr. Mozillin Flock), za potrebe pisanja ove radnje instalirani su i isprobavani samo

prethodno navedeni. Preglednici za druge operacijske sustave (Linux, Unix, Open BS itd.) nisu bili

isprobani zbog trenutne konfiguracije računala autora ove radnje( trenutno instalirani samo

Windowsi), tako da se može reći da ova radnja nije potpuna što se toga tiče.

Postoje neke opće osobine svakog web preglednika:

Address field (polje u kojeg upisujemo ili copy-paste adresu koju želimo otvoriti), Autofill Forms

Button (automatsko popunjavanje web obrazaca), Back Button(gumb za vraćanje na prethodnu

stranicu), Forward Button (gumb za otvaranje slijedeće stranice), Close Box (gumb sa X za

zatvaranje preglednika),

Fonts or Larger or Smaller (izbor stila i veličine fonta slova u browser-u),

Home Button (stranica koja se prva otvara kod startanja preglednika),

Maximize Button i Minimize Button (gumbi za povećavanje i smanjivanje dimenzija

otvorenog browsera),

Print Button (zapravo, print opcija, postoji u svim web preglednicima),

Reload or Refresh Button (ponovno otvaranje već otvorene stranice, da bi se provjerilo postoje li

promjene),

Restore Button(kad je browser spušten u alatnu traku na dnu ekrana i želi ga se opet otvoriti), Status

Bar (u dnu svakog preglednika, pokazuje adresu stranice kad mišem prelazimo preko linka u prozoru

otvorene stranice),

Stop Button (stop gumb prekida učitavanje stranice) i

Window Title (ime otvorene stranice se pokazuje u gornjem djelu preglednika, osim ako stranica

nema ime, onda piše untitled, ili ime bookmark-a za tu stranicu, ako smo je označili)

Scrolling - Navigacija kroz stranicu kotačićem gore-dolje

9

Opće osobine web preglednika nisu toliko važne da ih se analizira za svaki preglednik posebno, jer

ima ih svaki web preglednik, bez njih se ne može surfati internetom i u svima normalno funkcioniraju.

2.1. Najvažnije osobine

Upravljanje zaporkama (password managing), sam browser nudi mogućnost memoriranja zaporke

za svaki website gdje se traži logiranje, korisno za one koji se logiraju na puno mjesta

Upravljanje downloadom(download managing), korisno je da browser ima svoj vlastiti download

manager za skidanje materijala s interneta, nego poseban softver za tu svrhu.

Zanimljivo je spomenuti da IE ni u verziji 8 još uvijek nema integriran download menager, što

Mozilla Firefox, Opera i drugi preglednici imaju već godinama.

Provjera pravopisa(spell check) kod upisa teksta u input box prije slanja tog teksta,

Upravljanje oznakama(bookmark managing, kod IE se bookmarks zovu favorites),

korisno jer zbog ogromne količine bookmark-a koje se skupe kroz duže vrijeme, treba ih organizirati u

različite foldere(mape)

Alatna traka s tražilicom(search engine toolbar), kod novijih važnijih browsera moguće je izabrati

među više tražilica(ne samo Google, nego i Yahoo, answers.com,amazon.com, itd.)

Automatski update samog browser-a, tj. automatska instalacija update-a -zakrpa, poboljšanja ili nove

verzije samog browsera(Auto-updater). Kod Firefox-a i većine poznatijih i boljih preglednika se

update-i downloadiraju i instaliraju sami(ako korisnik namjesti tu opciju), kod nekih preglednika se

samo pojavi obavijest za update uz pitanje korisniku želi li ih instalirati

Privatno surfanje - brisanje povijesti surfanja i cookie-ja nakon surfanja (postoji više imena za taj

pojam: inPrivate kod IE, PrivateBrowsing, Porn Mode itd.), tako da druga ili treća strana ne može

dobiti uvid u surferske navike korisnika.

Sigurnosne opcije koje se mogu postaviti posebno za svaku stranicu(security options separately

settable per site). Jako korisna stvar kod surfanja, jer spriječavaju otvaranje opasne stranice,ako je

adresa u memoriji samog preglednika. Postavke se mogu postaviti i ručno za svaki website. Od

preglednika koje je autor koristio i koristi, imali su je samo Mozilla i

Mozilla Firefox. Vrijedi i za Phishing site-ove (prevarantske stranice koje kradu brojeve kreditnih

kartica i dr. osobne podatke). Lista opasnih stranica se automatski ažurira bez korisnikovog

sudjelovanja u tome .

Osnovne osobine podijeljene su u 2 tablice:

Tabela 13"Osnovne osobine, prva tablica"Preglednik Upravljanje Upravljanje Provjera Upravljanje

zaporkama downloadom pravopisa oznakamaAvant Da Ne Ne Da

Camino Da Da Da DaChrome Da Da Da Da

Dillo Ne Ne Ne DjelomičnoFlock Da Da Da Da

Galeon Da Da Da DaIE Da Ne Da (ieSpell) Da

K-Meleon Da Ne Ne DaKonqueror Da Da Da Da

Mosaic Ne Ne Ne DaMozilla Da Da Da Da

Mozilla Fireox Da Da Da Da

10

Tabela 14"Osnovne osobine, druga tablica"

Glavnih 5 browsera uglavnom imaju osobine analizirane u ove dvije tablice, ostali manje.

Netscape Da Da Da DaNetSurf Ne Da Ne DaOpera Da Da Da DaSafari Da Da Da Da

SeaMonkey Da Da Da DaShiira Da Da Da Da

WorldWideWeb Ne Ne Da Da

Izvori podataka: http://www.ncsu.edu/midlink/bkmks/man.bkmks.html

http://mozilla.gunnars.net/firefox bookmarks tutorial.html

http://www.favbrowser.com/

http://news.zdnet.co.uk/security/0, 10000001 89,39578379,00.htm

http://www.mozillazine.org/

Korisno je spomenuti opciju „Immunize" anti-spyware programa Spyware Search and Destroy

(sličnu Sigurnosnim opcijama za svaku stranicu ) , koja funkcionira na isti način, integrira se u sve

web preglednike koje korisnik ima instalirane na računalu i ne dopušta otvaranje zaraženih (infected)

stranica u nijednom web pregledniku.

Na internetu su pronađeni i posebni web browsere namijenjeni za „porn mode" surfanje, npr.

„HeatSeek-the ultimate software for adults"( http://www.heatseek.com/?ai=82 ), „The point of this

software is to make porn browsing more efficient and more secure"- kažu na

http://www.techcrunch.com/2006/07/11/porn-browser-heatseek-launches-yeah-porn-browser/, ali piše

da se temelji na IE browseru, tako da smatram ne može biti previše privatan.

Podaci za tablice o osnovnim i dodatnim osobinama preglednika su preuzeti sa:

http://www.about-the-web.com/shtml/browsers.shtml

2.2. Dodatne osobine

Podijeljeni su u dvije tabele.

Prva tabela sadrži slijedeće osobine:

Blokiranje pop-up prozora(Pop-up blocking), iritantni pop-up prozori koji se sami otvaraju bez

korisnikove želje za tim, treba li reći koliko je korisno mogućnost blokiranja istih ako želite spriječiti

invaziju porno sadržaja ili drugih neželjenih sadržaja, Firefox je možda najbolji glede toga problema

Potpuno pretraživanje povijesti surfanja - na engleskom Full-history Search, originalni izraz se koristi i

u tablici

Surfanje u tabovima( tabbed browsing), korisna stvar jer ako imate otvorenih previše prozora, to

iscrpljuje memoriju i na računalima sa malo RAM-a dolazi i do rušenje web preglednika(autoru se

događalo u starom Mozilli u prijašnjoj konfiguraciji sa malom memorijom), surfanje u više tabova koji

se otvaraju unutar istog prozora web preglednika je praktičnije

Inkrementalno pronalaženje (Incremental Finding - interakcijska metoda naprednog pretraživanja u

korisničkom sučelju -kako korisnik upisuje riječ, pojam, keyword ili dio adrese u adresnu traku tako

11

automatski browser izbacuje sve moguće rezultate koji sadrže taj pojam ili riječ), Firefox ima tu

osobinu već duže vrijeme, prilično olakšava surfanje jer je dovoljno početi upisivati samo početak

ključne riječi po kojoj pamtite taj website i odmah dobijete riješenje (ako ste zaboravili ime stranice)

Zumiranje stranice(Page zooming) osobina koja dobro dođe tako da ne morate save-ati sliku i

otvarati je u pregledniku slika nego je otvorite u novom tabu i tu je zumirate

Filtriranje reklama(Ad filtering), filtriranje reklama, bile one u obliku banner-a, pop-up prozora,

animacije ili sl. zanimljivo je da ga Firefox i IE nemaju dok Opera, Safari, Flock i neki manje poznati

preglednici ga imaju.

Tabela 15"Dodatne osobine, prva tablica"_______________________________________________________

Web

preglednik

Avant

Camino

Diño Flock

Galeon

Google

Chrome IK

K-Meleon

Konqueror

Mosaic

Mozilla

Mozilla Fireox

Netscape

NetSurf

Opera

Safari

SeaMonk

ey

Shiira

WorldWideWeb

Blokiranje

pop-up

prozora

Da Da

Ñe Da

Da Da

Da

Da Da

Ñe Da

Da Da

Da Da

Da Da

Da Ñe

Potpuno

pretraživan

je

povijesti

surfanja

Ñe

Ñe

Ñe

Da

Ñe

Ñe

Da

Ñe Ñe

Ñe Ñe

Da Ñe

Da

Da

Da

Ñe

Ñe

Ñe

Surfanje

u

tabovima

Da

Da Da

Da Da

Da

Da

Da Da

Ñe Da

Da Da

Da Da

Da Da

Da Ñe

Inkrementalno

pronalaženje

Ñe

Da Ñe

Da Da

Da

Da

Da Da

Ñe Da

Da Da

Da Da

Da

Da

Ñe

Ñe

Zumiranje

stranice

Da

Da Ñe

Ñe Da

Da

Da

Da Da

Ñe Da

Da Ñe

Da Da

Da Ñe

Da Ñe

Filtriranje

reklama

Da

Da Ñe

Da Da

Da

Ñe

Ñe Da

Ñe Da

Ñe Ñe

Da Da

Da Ñe

Ñe Ñe

Glavnih 5 browsera imaju sve ili skoro sve osobine navedene u ovoj tablici, drugi uglavnom pola-pola.

12

Navigacija kroz stranicu koristeći tipke tikovnice (Tabbing navigation), Navigacija tekstualnim pokazivačem(text-cursorom, Caret Navigation) Tabela 16"Dodatne osobine, druga tablica"

Slijedeće osobine su:

Prostorna navigacija(Spatial Navigation), bez miša, kombinacijom tipki, slično prethodnoj osobini

Upravljanje web browserom glasom (Voice control ili Speech-recognition), konvertira izgovorene

riječi u strojno čitljiv input, jako malo preglednika(Firefox, Opera, OmniWeb) ga imaju, navigacija

kroz bespuća interneta glasovnim komandama, korisno za osobe s posebnim potrebama, postoje i

posebni browseri za tu svrhu ( Firefly voice command browser, http://www.fireflyvcb.com/ i sl.),

Pretvaranje teksta u govor (Text-to-speech conversion) - snimanje tekstualnih dokumenata, bilo koji

format-txt,pdf,doc itd. i njihova konverzija u audio-file koje se može reproducirati u razl. media

player-imaMozilla Fireox Da Da Da Da DaNetscape Ne Ne Ne Da DaNetSurf Ne Ne Ne Da NeOpera Ne Da Da Da NeSafari Da Ne Da Da Ne

SeaMonkey Ne Ne Ne Da DaShiira Da Ne Da Da Da

WorldWideWeb ? Ne Ne ? ?

I ovdje je vidljivo da samo Firefox ima sve, a ostali jako malo naprednih osobina potrebnih za

navigaciju kroz prostranstva interneta.

Izvori:

http://www.opera.com/browser/tutorials/nomouse/

http://www.mozilla.org/access/keyboard/snav/

Nije stavljeno u tablicu, ali važna je i jednostavna instalacija (bez potrebe za resetiranje računala,

kao što još uvijek traži IE), ali većina preglednika ima jednostavnu instalaciju.

Brzina otvaranja stranica, većina preglednika nema problema s tim, ponekad ta brzina ovisi i o

veličini memorije koju korisnik ima na računalu, brzini konekcije na Internet i veličini i

kompliciranosti(sadržaji u vidu slika, flash-a i sl. sadržaja) same stranice.

Nisam spomenuo još neke osobine koje nisam stavio u tablicu jer ih jako malo browsera ima:

Integracija preglednika sa antivirusnim softverom, ima ga npr. Firefox, kod downloada Anti Virus

pregleda skinute datoteke automatski odmah po završetku downloada,

Parental Control - za one korisnike koji žele blokirati pristup sadržajima „za odrasle", dakle djeci ili

zaposlenicima tvrtki tako da ne zlorabe svoje radno vrijeme i poslodavca - pronašao sam samo da IE

ima u „Settings" mogućnost blokiranja tih sadržaja. Postoji različiti softveri za blokiranje adult-

sadržaja koji se integriraju u browser ili čak web preglednici za djecu koji ne otvaraju te stranice- npr.

http://kidrocket.org/ , http://www.kidzui.com/ , http://www.mykidsbrowser.com/ itd.

Offline Browsing-pregledavanje stranica kad računalo nije spojeno na Internet, ali je moguće samo

ako history i privremena memorija nisu izbrisane, imaju ga npr. Firefox i Safari.

13

Postoje i posebni offlline browseri za tu svrhu(pregledavaju snimljene stranice u .html formatu, samo

treba upisati u adress bar adresu gdje se file-ovi nalaze na računalu), primjeri su: BackStreet Browser

( http://www.spadixbd.com/backstreet/ ), WebStripper (http://webstripper.net/), itd.

Online Support-korisnička podrška u realnom vremenu, na raspolaganju korisnicima web

preglednika, koliko sam istraživao ima ga samo Firefox

Prilagodba web preglednika individualno svakom korisniku(Customization)-

prilagođavanje vizuelnog izgleda, skinovi, grafički elementi, imaju ga Firefox, IE, Sleipnir, Opera,

Camino, Google Chrome itd.

Search Suggestions - kod tražilice u browseru, kako upisujete pojam sama tražilica daje sugestije,

Firefox ima tu ososbinu

Session Restore - kod nenajavljenog zatvaranja browsera, npr. kod naglog gašenja računala ili

zatvaranja aplikacije uslijed rušenja preglednika, web preglednik pamti koje su stranice bile otvorene

u trenutku zatvaranja i nudi mogućnost restauracije istog tog trenutka(session restore) kod ponovnog

pokretanja preglednika (Mozilla Firefox uvijek nudi tu mogućnost nakon crash-a browsera), imaju ga

npr. Camino, Firefox, OmniWeb,

Add-on Manager - ili upravljanje add-ons(dodacima) i extensions(ekstenzijama)- imaju ga

Firefox (https://addons.mozilla.org/en-US/firefox/recommended ),

http://www.pcworld.com/article/150576/15 musthave firefox addons.html

http://download.cnet.com/windows/firefox-add-ons-and-plugins/

http://www.netmag.co.uk/zine/discover-culture/the-top-50-firefox-extensions

Internet Explorer

( http://www.microsoft.com/windowsxp/using/web/sp2 addonmanager.mspx ) U web

pregledniku Opera add-ons se zovu widgets, http://wid gets.opera.com/ Tema add-ons,

plugins i extensions bila bi možda sama dovoljna za posebnu radnju Recimo da neke

prilično olakšavaju i pojednostavljuju surfanje.

Source(IE)iliPage Source(Firefox), pod View- daje prikaz koda stranice, otvara se u novom prozoru,

što je jako korisno za web programere i one koji to žele postati

2.2.1. Podrška protokolima

Koje Internet protokole (IP) koji browser podržava

(Internet protokol: protokol za razmjenu paketa podataka između računala):

Tabela 17"Podrška protokolima"

Web

preglednik

HTTPEmail

FTPNNTP

(Usenet)

SSL IRC IDN Ipv6

14

Avant Djelomično Ne Da Ne Djelomično Ne Ne DaCamino Da Ne Da Ne Da Ne Da Da

Dillo Da Ne Da Ne Ne Ne Ne DaFlock Da Ne Da Ne Da Ne Da Da

Galeon Da Ne Da Ne Da Ne Da Da

Google

Chrome

Da Ne Da ? Da Ne Da ?

IE Djelomično Ne Da Ne Djelomično Ne Da DaK-Meleon Da Ne Da Ne Da Ne Da ?Konqueror Da Ne Da Ne Da Ne Da Da

Mosaic Djelomično Ne Da Da Ne Ne Ne NeMozilla Da Da Da Da Da Da Da Ne

Mozilla Fireox Da Ne Da Ne Da Ne Da DaNetscape Da Da Da Da Da Da Da ?NetSurf Da Ne Da Ne Da Ne Ne DaOpera Da Da Da Da Da Da Da DaSafari Da Ne Djelomično Ne Da Ne Da Da

SeaMonkey Da Da Da Da Da Da Da DaShiira Da Ne ? ? Da Ne Da Da

WorldWideWeb Da Ne Da Da Ne Ne Ne Ne

http://www.experiencefestival.eom/a/Web browser - Protocols and standards/id/2001076

Objašnjenje pojmova:

HTTP-Hypertext Transfer Protocol, protokol aplikacijske razine za distribuirane hipermedijske

sustave, zahtjev/odgovor standard između klijenta i poslužitelja

E-mail-elektronička pošta, tj. sadrži li web preglednik svoj vlastiti program za e-mail

FTP-File Transfer Protocol, mrežni protokol koji se koristi za razmjenu i manipulaciju podacima

preko TCP računalne mreže

NNTP(Usenet)- Network News Transfer Protocol, Internetski aplikacijski protokol koji se

prvenstveno koristi za čitanje i postanje članaka u Usenet mrežama, kao i za razmjenu novosti između

news poslužitelja

SSL-Secure Sockets Layer, kriptografski protokol koji osigurava sigurnost i integritet podataka kod

komuniciranja preko TCP/IP mreža, kao i preko interneta

IRC-Internet Relay Chat, oblik tekstualnog komuniciranja porukama u realnom vremenu, ili

sinhroniziranog konferenciranja, korisnik se programom(klijentom) povezuje na poslužitelj neke od

IRC mreža

IDN- Internationalized domain name, ime internetske domene koja sadrži jedan ili više ne-ASCII

znakova

Ipv6-Internet Protocol version 6, internetski protokol slijedeće generacije koji treba zamijeniti

trenutnu verziju Ipv4

Što više Internet protokola podržava neki browser, naravno to je i bolje jer može komunicirati s više

izvora informacija.

15

Tabela 18"Podrška tehnologijama i standardima"

Tabela 19"Podrška JavaScript tehnologiji"

2.2.2.Podrška tehnologijama i standardima

Koje web standarde i tehnologije preglednici podržavaju, osim za JavaScript koji je detaljnije

prikazan u slijedećoj tablici.Camino Da Da Da Da Da Da Ne

Dillo Ne Ne Ne Ne Ne Djelomično NeFlock Da Da Da Da Da Da ?

Galeon Da Da Da Da Ne Da ?

Google

Chrome

Da Da Da Da Ne Da Ne

IE Djelomično Da Ne Ne Ne Da NeK-Meleon Da Da Da Da Ne Da ?Konqueror Da Ne Da Da Ne Da Da

Mosaic Ne Ne Ne Ne Ne Ne ?Mozilla Da Da Da Da Da Da Da

Mozilla Fireox Da Da Da Da Da Da NeNetscape Da Da Da Da Da Da ?NetSurf Da Ne Ne Ne Ne Da NeOpera Da Da Da Da Da Da DaSafari Da Da Da Da Ne Da Ne

SeaMonkey Da Da Da Da Da Da DaShiira Da Da Da Da Ne Da ?

WorldWideWeb Ne Ne Ne Ne Ne Ne ?

Objašnjenje pojmova:

CSS2.1 - Cascading Style Sheets, označava upotrebu uzoraka stilova koji se mogu koristiti

u HTML dokumentima, CSS omogućava definiranje načina prikaza teksta ili drugih elemenata HTML

dokumenta, odnosno definiranje stila koji će se koristiti

XSLT- Extensible Stylesheet Language Transformations, jezik temeljen na XML, koristi se za

transformaciju XML dokumenata u čitljive dokumente

XHTML 1.0 - verzija 1.0 XHTML jezika

XHTML 1.1- na modulima bazirana verzija istog jezika

MathMl - Mathematical Markup Language, aplikacija XML jezika za opisivanje matematičkih

notacija

Frames-omogućavaju vizualnom HTML pregledniku da se podjeli u segmente, od kojih svaki može

pokazivati različiti dokument

Nav LINKS-navigation links, navigacijski linkovi

Što više web tehnologija neki browser podržava, to ga čini boljim. Vidljivo je da sve ili većinu web

tehnologija podržavaju uglavnom samo bolji i popularniji preglednici.

2.2.3. Podrška JavaScript tehnologiji

Koje JavaScript tehnologije koji web preglednik podržava.

16

Objašnjenje pojmova:

JavaScript - skriptni jezik koji se koristi za programski dostup objektima unutar drugih aplikacija,

razvijen od Netscape korporacije, za dizajniranje interaktivnih stranica, korišten na milijunima web

stranica radi dodavanja funkcionalnosti, validacije podataka u HTML obrascu prije slanja na server,

detekcije browsera itd

ECMAScript - skriptni jezik, standardiziran od Ecma International (Ecma), najpoznatiji u obliku

svoja tri dijalekta, JavaScript, ActionScripi i Jscript.

Xpath - XML Path Language, upitni jezik za selektiranje nodes(apstraktnih jedinice koje povezuju

strukturu podataka) iz XML dokumenta

DOM i DOM2 - Document Object Model, više-platformska i o jeziku neovisana konvencija za

predstavljanje i interakciju sa HTML, XML i XHTML objektima

Xpath - XML Path Language, upitni jezik za selektiranje nodes(apstraktnih jedinice koje povezuju

strukturu podataka) iz XML dokumenta

Editor obogaćenog teksta- online rich text editor, „What-You-see-is-what-you-get" sučelje za

editiranje obogaćenog teksta unutar web preglednika

XHR - XMLHttpRequest, DOM aplikacijsko programersko sučelje(API) koje se može koristiti

unutar skriptnog jezika web preglednika

DHTML - Dynamic HTML, kolekcija zajednički korištenih tehnologija za stvaranje interaktivnih i

animiranih website-ova koristeći kombinaciju statičkog HTML-a i skriptnog jezika sa strane

poslužitelja,kao što je JavaScript, prezentacijskog skriptnog jezika(kao što je

CSS) i DOM-a

http://www.w3schools.com/js/default.asp 2.2.4.

Podrška za Plug-in i Web Feed

Plug-in: Računalni program koji djeluje u interakciji sa host aplikacijom(web preglednikom u ovom

primjeru) da bi omogućio izvođenje specifične funkcije „on demand" tj na zahtjev.

Neće biti prikazani u obliku tabele nego samo navedeni, i browseri koji ih imaju:

ActiveX - Tehnologija koja omogućava softverskim komponentama interakciju međusobno neovisno

kojim programskim jezikom su rađene. Najviše se koristi za izradu interaktivnog web sadržaja, iako se

može koristiti i za desktop aplikacije i ostale programe. ActiveX je Microsoftov odgovor na Javu.(

http://wmd.hr/rjecnik-pojmovi-a/activex/ ). Sadrže ga samo Internet Explorer, AOL Explorer, Avabt

browser, Maxton i Sleipnir

NPAPI - Netscape Plugin Application Programming Interface, više platformska plugin arhitektura,

korištena od mnogih browsera, originalno razvijena za Netscape porodicu browsera, sadrži je prilično

puno današnjih browsera

17

Java - programski jezik originalno razvijen od Jamesa Goslinga, koriste ga samo Google Chrome, IE i

Opera(Mozilla obitelj i ostali browseri ne)

Gears, nekada Google Gears, besplatni open source plugin kojeg je razvio Google, omogućuje prikaz

i korištenje web aplikacija i usluga ako računalo zbog nekog razloga ne može biti na Internetu

(http://www.pcchip.hr/vijesti/recenzije-softvera/google-gears-beta )

RSS (skraćeno od Really Simple Syndication), skup web formata rabljenih za web stranice koje se

često osvježavaju, i sam njih izvor(feed) i preglednici za vijesti iz tog izvora (RSS readers),

tehnologija koja omogućava da pomoću posebnih programa ili dodataka čitate naslove i sažetke

vijesti, blogova i sličnog( http://www.bug.hr/rss/ )

Atom - Kao i RSS, format kojim se povezuje (dobija, šalje ili pregleda) sadržaj iz blog zajednice ili

izvora vijesti sa weba, dozvoljava softveru da provjeri updates na webu.

2.2.5. Podrška za različite formate slika

Velika većina web preglednika koristi JPEG, GIFF i PNG format, ostale formate(JPEG, APNG,

MNG, TIFF, SVG, 2D Canvas i XBM) vrlo malo, skoro uopće ne.

Za PDF format većina preglednika ima plug-in za otvaranje i pregledavanje dokumenata u pdf

formatu, tj. pdf reader se integrira u web preglednik.

3. Dodaci

3.1.Acid test

Acid testovi provjeravaju koliko web preglednici poštuju standarde. Prikaz slike trebao bi biti što bliži,

odnosno identičan referentnoj slici testa koju je moguće vidjeti na web stranici

testa( www.webstandards.org ).

Idealan prikaz Acid3 testa u web browsera:

Slika 9 "Idealni prikaz Acid3 testa u web pregledniku"

18

Slika 10"Internet Explorer u Acid3 testu"

U većini slučajeva je prikaz slike odgovarao referentnoj slici, osim u slučaju Internet Explorera.

(Pcchip br. 162, studeni 2008, www.pcchip.hr ).

19

Opera zadovoljava skoro 90 % web standarda, jedini je browser koji zadovoljava web2.0

obrazac, trenutno uklopljen u HTML5

(http://www.webstandards.org/2008/10/02/dowehaveawinner/). Opera

donedavno u Acid testu3:

100/100To pass the test, a browser must use its default settings, the animation has to be smooth, the score has to end on 100/100, and the final page has to look exactly, pixel for pixel, like this reference rendering

Slika 12"Opera 10 BETA Acid3 Test"

20

Slika 11"Opera donedavno u Acid3 testu"

Ali u Beta verziji 10:

Acid3

Slika 14"Firefox 3,5 u Beta 4 verziji na Acid3 testu"

Npr. preglednik u kojem autor ove radnje obavlja 99% surfanja internetom (Firefox),

zadovoljio je 71/100 na acid testu ovog tipa: http://acid3.acidtests.org/ .

Slika:

Ali u 3,5 Beta 4 verziji:

21

Slika 13"Firefox na Acid3 testu"

Safari, kako tvrde na svojim stranicama(http://www.apple.com/safari/features.html ), jedini je

browser na svijetu koji prolazi Acid 3 test sa 100%(Lunascape također), ali čini se da to više ne važi,

jer i Chrome i Opera 10 tvrde isto.

Slika 16"Google Chrome na Acid3 testu"

Premda, kad se autor ove radnje spojio na test stranicu http://acid3. acidtests.org/ , dobio je 99/100.

3.2. Ranjivosti web preglednika

Popis opasnosti koje vrebaju korisnike računala na internetu je prilično velik, ali može se svesti na:

različite vrste maleware-a (virusa, trojana, backdoor trojana, spyware-a, crva, virusa, hoax-a),

hijacking (otimanje računala od strane napadača i zloraba računala),

Distributed Denial of Service Attack i Buffer Overflow, Spoofing(krađa osobnih podataka),

Sniffing(njuškanje za zaporkama), Cross Site Scripting i Phishing. Jedan dio tih radnji daje napadaču

administratorske ovlasti nad napadnutim računalom i mogućnost zlorabe ovlasti.

Ranjivosti web preglednika mogu biti iskorištene od napadača da pokrene kod i instalira softver bez

znanja korisnika(http://blogs.zdnet.com/security/?p=2778).

Exploit je softver, hrpa podataka, ili niz komandi, koji iskorištava bug, nedostatak ili ranjivost sa

namjerom da izazove neku štetu na softveru ili hardveru, ili s namjerom preuzimanja kontrole nad

računalom, da bi ga koristio za svoje svrhe.

22

Slika 15"Safari na Acid3 testu"

Google Chrome na Acid testu:

Na http://www.cert.org/tech tips/securing browser/ se nalaze dobri savjeti, korak po korak, kako

namjestiti security settings u svom browser-u. Premda su svi ti savjeti od pomoći, na internetu je

„svaki čovjek za sebe", ali kombinacija anti-virusa, firewall-a i anti-spyware-a pomaže u

preživljavanju na internetu.

Većina anti-virusnih programa se integrira u web preglednik i upozorenje o zarazi iskače odmah po

otvaranju opasne stranice ili kod pokušaja instalacije malicioznog softvera, ali važan je i izbor web

browsera na temelju layout engina koji ga pokreće( Gecko, Presto i WebKit su najsigurniji, MS

Trident baš i ne). Naravno, anti-spyware funkcionira na isti način, a tu je i firewall, ili sigurnosni

paket kod kojeg sve troje dolazi integrirano u jednom proizvodu.

http://www.techzoom.net/publications/insecurity-iceberg/ 3.3.

Lokalizacija web preglednika

Ne služe se nužno svi korisnici interneta engleskim jezikom, tako da dostupnost web preglednika na

što više jezika ima smisla.

Tabela 20"Lokalizacija web preglednika"

Web preglednik Jezici koje web preglednik podržava:

Avant engleski, arapski, bugarski, katalanski, hrvatski, češki, kineski, danski,

nizozemski, francuski, njemački, grčki, hibru, mađarski, italijanski,

japanski, korejski, perzijski, poljski, portugalski, slovački, španjolski,

švedski, ukrajinski

Camino češki, engleski, francuski, nizozemski, njemački, italijanski, japanski,

katalonski, norveški, portugalski, poljski, ruski, španjolski, švedski

Dillo engleski, japanski, poljski, ruski

Flock kineski, engleski, finski, francuski, njemački, mađarski, poljski, ruski,

slovački, španjolski, portugalski

Galeon azerbejdžanski, bjeloruski, bugarski, katalonski, češki, danski, njemački,

grčki, engleski, španjolski, estonijski, finski, francuski, irski, galicijski, hrvatski,

mađarski, italijanski, japanski, korejski, litavski, latvijski, makedonski,

mongolski, malajski, norveški, poljski, portugalski, rumunjski, slovački,

slovenski, albanski, srpski, švedski, tamilski,

turski, ukrajinski, vijetnamski, valonski, kineski arapski, portugalski, bugarski,

katalanski, kineski, hrvatski, češki, danski, nizozemski, engleski, estonski,

filipinski, finski, francuski, njemački, grčki, hibru, hindu, mađarski, italijanski,

indonezijski, japanski, korejski, latvijski, litavski, norveški, portugalski,

rumunjski, ruski, srpski, slovački, španjolski, švedski,tajlandski, turski,

ukrajinski,

vijetnamski

23

Google Chrome

arapski, bugarski, katalanski, kineski, hrvatski, češki, danski,

nizozemski, engleski, estonski, finski, francuski, njemački, grčki, hibru,

hindu, mađarski, italijanski, japanski, korejski, latvijski, litavski,

norveški, poljski, portugalski, rumunjski, slovački, slovenski,

španjolski, tajlandski, turski

K-Meleon engleski, njemački, španjolski, francuski, ruski, poljski

Konqueror burski(Afrikaans), arapski, bjeloruski, bugarski, bengalski, katalanski,

kineski, češki, velški, danski, njemački, grčki, engleski, esperanto,

španjolski, estonski, baskijski, perzijski, finski, francuski, galicijski,

hibru, hindu, hrvatski, mađarski, islandski, italijanski, japanski,

mongolski, malajski, norveški, nizozemski, norveški, poljski,

portugalski, rmunjski, ruski, slovački, slovenski, srpski, švedski,

tamilski, tadžik, turski, ukrajinski, uzbečki

Mosaic engleski

Mozilla katalanski, kineski, češki, danski, engleski, finski, francuski, njemački,

grčki, hibru, irski, italijanski, japanski, korejski, litavski, makedonski, norveški,

poljski, portugalski, pundžabi, rumunjski, ruski, slovački, slovenski, španjolski,

švediški, turski, velški

Mozilla Firefox

Netscape

NetSurf

Opera

Safari

SeaMonkey

Shiira

WorldWideWeb

24

IE

burski(afrikaans),

albanski, arapski,

asturijski,

baskijski,

bjeloruski,

bengalski,

bugarski,

katalanski,

kineski, češki,

danski,

nizozemski,

engleski(UK,US),

esperanto,

estonski, finski,

francuski,

galicijski,

gruzijski,

njemački, grčki,

gudžurati, hibru,

hindu, mađarski, islandski, indonezijski, irski, italijanski, japanski, korejski,

kurdski, latvijski,

litavski, makedonski, mongolski, norveški, poljski, portugalski, pundžabski,

rumunjski, ruski, srpski, slovački, slovenski, španjolski, švedski, tajlandski,

turski, ukrajinski, velški (u verziji Netscape Navigator podržavao je najveći

broj jezika) portugalski, kineski, češki, danski, finski, francuski, njemački,

grčki, mađarski, italijanski, japanski, korejski, norveški, poljski, ruski,

slovački, španjolski, švedski, turski, engleski nizozemski, engleski, francuski,

njemački bjeloruski, bugarski, katalanski, hrvatski, češki, danski, engleski,

estonski, finski, francuski, gruzijski, njemački, grčki, hindu, mađarski,

indonezijski, italijanski, japanski, korejski, litavski, makedonski, norveški,

poljski, portugalski, ruski, španjolski, švedski, tamilski, turski engleski,

francuski, njemački, italijanski, norveški, poljski, norveški, portugalski,

danski, finski, korejski, kineski, nizozemski baskijski, bjeloruski, katalanski,

češki, engleski, finski, francuski, njemački, italijanski, korejski, norveški,

poljski, slovački, španjolski,

turski

Kineski, danski, engleski, nizozemski, finski, francuski, njemački,

italijanski, korejski, norveški, poljski, portugalski, slovački, španjolski,

švedski

Engleski

Korisna je mogućnost koju nude neki browseri(imao ju je stari Mozilla web preglednik,

www.mozilla.org , čiji je razvoj nažalost prekinut u koris Firefox-a), translate page opcija(ali ne na

jezik korisnika, nego sa drugih jezika na engleski. Google nudi mogućnost prevođenja na jezik

korisnika na stranicama sa rezultatima, a tu je i copy-paste metoda i Google

translate(http://translate.google.com/?hl=en# ).

4. Zaključak

Web preglednik je vrlo važna aplikacija jer se njome korisnik svakodnevno služi, i poželjno je da

svakodnevna uporaba bude ugodna i sigurna. Zbog važnosti ove aplikacije bilo je potrebno detaljnije

razmotriti mogućnosti i osobine pojedinog browsera.

Može li se na osnovu analiza osobina web preglednika odabrati najbolji browser, teško je reći jer

svaki ima svoje prednosti i nedostatke. Autoru ovog rada osobno je već više godina drag Mozillin

Firefox, zbog sigurnosti i raznih dodataka koji pojednostavljuju i ubrzavaju surfanje, ali to bi bilo

osobno.

Možda bi kod određivanja najboljeg browsera presudne bile kombinacija sigurnosti na internetu i

onih osobina koje čine surfanje i pretraživanje interneta bržim, lakšim, praktičnijim i ugodnijim.

Na svakom korisniku je da odabere onaj browser koji mu odgovara zbog njegovih potreba, njegovih

surferskih navika i osobina.

25

5. Literatura:

1. Gračanin Matija, „Rat za web", časopis Bug, svibanj 2009., br. 198, str.58-67

2. Kovač Dragan, „U raljama velikog Googlea", časopis Bug, listopad 2008., br. 191, str. 99102

3. Kriška Marko, „Znatiželjni tragači", časopis PCChip, studeni 2008.br. 162, str. 69-78

6. Linkovi:

Linkovi za svaki od browsera navedenih u tablicama, onim redom kako su navedeni:

http://www.avantbrowser.com/

http://caminobrowser.org/

http://www.dillo.org/

http://flock.com/

http://galeon.sourceforge.net/

http://www.google.com/chrome/

http://www.microsoft.com/windows/products/winfamily/ie/default.mspx

http://kmeleon.sourceforge.net/

http://www.konqueror . org/

http://www.ncsa.uiuc.edu/Projects/mosaic.html

http://www.mozilla . org/

http://www.mozilla.com/en-US/firefox/personal.html

http://browser.netscape.com/

http://www.netsurf-browser.org/

http://www.opera.com/

http://www.apple.com/safari/

http://www.seamonkey-project.org/

http://shiira.jp/en

http://www.w3.org/People/Berners-Lee/WorldWideWeb.html

http://www.lunascape.tv/Home/tabid/36/Default.aspx

http://www.ioage.com/en/

http://www.allwebdesignresources.com/webdesignblogs/graphics/browser-compatibility- tools-mega-

list-of-browser-checkers-to-check-your-web-sites-for-browser-support/

http://webtrends.about.com/od/mobileweb20/tp/list of mobile web browsers.htm

http://webtips.dan.info/brand-x/

http://www.free-web-browsers.com/freebrowsers.shtml

http://www.w3 . org/W AI/References/Browsin g

http://www.alternativebrowseralliance.com/browsers.html

http://www.webdevelopersnotes.com/design/browsers list.php3

http://browsers.evolt . org/

www.webstandards.org

www.pcchip.hr

http://www.bug.hr/

26

http://www.alternativebrowseralliance.com/browsers.html

http://home.comcast.net/~SupportCD/FreewareBrowsers.html

http://www.webdevout.net/browser-support

http://www.eskimo.com/~bloo/indexdot/history/browsers.htm

www.google.com

http://webbrowserguide.com/

http://164.100.24.167/security/security browser.htm

27

https://ssd.eff.org/tech/browsers

http://www.privacylover.com/other-personal-privacy/list-of-opera-browser-security-and- privacy-

widgets/

http://4browser.com/

http://codeutopia.net/blog/2007/12/08/the-future-of-browser-widgets/

http://www.youtube.com/watch?v=aOLrCLkLC-g&feature=related

http://www.apple.com/safari/features.html

28