ในฉบบ

Postharvest Technology Innovation Centerศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยว

Newsletterostharvestปท 17 ฉบบท 2 เมษายน - มถนายน 2561 www.phtnet.org

1- 424

5 - 7ปกหลง

เร�องเตมงานว�จยสารจากบรรณาธ�การงานว�จยของศนยฯนานาสาระผลสมฤทธ�งานว�จยศนยฯ

เรองเตมงานวจย

กมพล วงษซวะสกล 1,2 วบลย ชางเรอ1,2 ณฏวฒณ หมนมาณ2,3 และ ปารชาต เทยนจมพล2,3

1 ภาควชาวศกรรมเครองกล คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลย เชยงใหม เชยงใหม 502002 ศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยว สำานกงาน คณะกรรมการการอดมศกษา กรงเทพฯ 104003 ศนยวจยเทคโนโลยหลงการเกบเกยว คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม เชยงใหม 50200

(อานตอหนา 2)

ในการตรวจสอบความฟามของสมสายนำาผงPossibility of using Near Infrared Spectroscopy Technique to Detect Dry Juice Sac of Mandarin cv. Sai Nam Pueng

ความเปนไปไดของการใชเทคนคเนยรอนฟราเรดสเปกโทรสโกป

บทคดยอ การศกษาความเปนไปไดในการตรวจสอบความฟามในผลสมสายนำาผงดวยเทคนคเนยรอนฟราเรดเสปกโทรสโกปโดยหาความสมพนธของอาการฟามของผลสมกบความชน ปรมาณของแขงทงหมดทละลายนำาได (TSS) และปรมาณกรดทงหมดทไทเทรตได (TA) จากนนศกษาการตอบสนอง ของอาการฟามตอแสงเนยรอนฟราเรด ดวยเครอง NIRSystem 6500 ชวงความยาวคลน 400 - 1100 นาโนเมตร โดยใชผลสมจำานวน 360 ผล แบงเปนผลสมทพบอาการฟาม จำานวน 180 ผล และผลสมปกต (ไมพบอาการฟาม) จำานวน 180 ผล ขอมลทไดนำาไปวเคราะหดวยวธ principal component analysis (PCA) และ partial least squares regression (PLSR) ดวยโปรแกรม The Unscrambler ® version 9.8 พบวา อาการฟามเกดบรเวณขวผลกอนแลวจงขยายไปสวนอน ผลสมฟามมความชน TSS และ TA ตำากวาผลปกต และการแปลงขอมลสเปกตรม

ดวยวธ Multiplicative scatter correction (MSC)แลววเคราะหดวยวธ PCA พบวา สามารถจำาแนกสเปกตรมของผลสมไดเปน 2 กลม อยางชดเจน คอ สมฟามและสมปกต ดวย PC1 (92%) แลวจงพฒนาสมการเทยบมาตรฐานดวยเทคนค PLSR ควบคกบคาความชนของสม ไดผลวา มคาสมประสทธสหสมพนธ (R) รากทสองคาเฉลยกำาลงสองความแปรปรวนของการทำานาย (RMSECV) และคาเฉลยของผลตางระหวางคาทไดจากวธอางองกบคาทไดจาก NIR (bias) เทากบ 0.87, 1.67% และ 0.004% ตามลำาดบ แสดงใหเหนวาอาการฟามของ ผลสมมการตอบสนองตอแสงเนยรอนฟราเรดไดด และสามารถนำาเทคนค NIRS คดแยกผลสมฟามออกจากผลสมปกตได

คำ�สำ�คญ : สมสายนำาผง อาการฟาม เนยรอนฟราเรดสเปกโทรสโกป

2

เรองเตมงานวจย (ตอจากหนา 1)

สวสดครบ สำาหรบ Postharvest Newsletter ฉบบน เราขอนำาเสนอเรองเตม งานวจย เรอง ความเปนไปไดของการใชเทคนคเนยรอนฟราเรดสเปกโทรสโกป ในการตรวจสอบความฟามของสมสายนำาผง จากมหาวทยาลยเชยงใหม ในสวนของนานาสาระนำาเสนอบทความเรอง ชดนวดแบบไหลตามแกน โดย รศ.ดร.สมชาย ชวนอดม และผลสมฤทธงานวจยศนยฯ เราขอนำาเสนอบทความเรอง การใชกระดาษเคลอบวานลลนและไคโตซานเพอควบคมโรคเนาในผลมะมวงนำาดอกไม โดย ผศ.ดร.เจมขวญ สงขสวรรณ จากมหาวทยาลยเชยงใหม และอยาลม ... การประชมวชาการวทยาการหลงการเกบเกยวแหงชาต ครงท 16 ระหวางวนท 12 – 13 กรกฎาคม 2561 ณ โรงแรมแซนด ดนส เจาหลาว บช รสอรท จงหวดจนทบร ทานยงสามารถลงทะเบยนเขารวมงาน ไดท http://npht.phtnet.org แลวพบกนในงานนะครบ

สาร...จากบรรณาธการ

คำานำา สมเปนไมผลเขตรอนทสามารถปลกไดทงเขตรอนและเขตอบอนนยมนำามา รบประทานทงในรปผลสดและนำาคน เนองจากมคณคาทางโภชนาการสง สมเขยวหวาน ในประเทศไทยสวนใหญเปนสมเปลอกบาง กลม mandarin ในการผลตมปญหาสำาคญอยางหนง คอ ปญหาความฟาม (Dry juice sac) พบมากในชวงตนและปลายฤด การผลต โดยเกดจากหลายสาเหต ความฟามของสมนไมสามารถมองเหนไดจากภายนอก ซงในปจจบนใชการคดแยกโดยผชำานาญเทานน จงเปนขอจำากดทสำาคญในการคดแยกผลทเกดความฟามออกจากผลปกต มรายงานการศกษาทพบวา ผลสมฟามจะมอาการแหง ผนงเซลลหนากวาปกต คณคาทางอาหารลดลง ปรมาณของแขงทงหมดทละลายนำาได (Total soluble solids, TSS) ปรมาณกรดทไทเทรตได (Titratable acidity, TA) และ วตามน ซ (Vitamin C) ลดลงเมอเปรยบเทยบกบผลปกต ในขณะทแรธาตหลายชนดเพมปรมาณสงขนโดยเฉพาะ Ca และ Mg (รว, 2542) ซงการตรวจวดสมบตทางทางกายภาพและเคมเหลาน สามารถตรวจได รวดเรวดวยเทคนค NIRs อาท การทำานายคา TA ในสมแนคทารน (Slaughter, 1995) การทำานายคา TSS ในสมซตซมา (Kawano et al., 1993) และการทำานายคา TSS, TA และความแนนเนอ ในสมซตซมา (Gomez et al., 2006) ดงนน หากสามารถ หาความสมพนธระหวางสมบตทางกายภาพและเคมกบความฟามของสมได นนคอมความเปนไปไดในการใชเทคนค NIRs ตรวจสอบความฟามของสม ในงานวจยนจงศกษาการตรวจสอบความฟามของผลสมดวยเทคนค NIRs รวมกบสมบตทางกายภาพ และสมบตทางเคม โดยใชการวเคราะหทางสถต เพอคดแยก ผลสมฟามออกจากผลสมปกต ซงเปนการตรวจสอบความฟามแบบไมทำาลายผล มความแมนยำา ประหยดเวลา และลดการใชสารเคมทจำาเปนตองใชในการตรวจวเคราะห สมบตทางเคม

อปกรณและวธการ งานวจยนแบงออกเปน 2 การทดลอง คอ ก�รทดลองท 1 การศกษาลกษณะอาการฟาม สมบตทางกายภาพ และสมบตทางเคมในผลสม โดยนำาสมสายนำาผงมาประเมนอาการฟาม แลวตรวจวเคราะหความชน (Moisture content, MC) ปรมาณของแขงทงหมดทละลายนำาได (TSS) และปรมาณ กรดทไทเทรตได (TA) เปรยบเทยบความแตกตางของขอมลดวยโปรแกรมทางสถต

ก�รทดลองท 2 การศกษาการตอบสนองของอาการฟาม ตอแสงเนยรอนฟราเรดและความสมพนธระหวางอาการฟามของผลสมกบสมบตทางกายภาพและเคม ดงรายละเอยดตอไปนวดสเปกตรมผลสมจำานวน 360 ผล แบงเปนผลสมทพบอาการฟาม จำานวน 180 ผล และผลสมปกต (ไมพบอาการฟาม) จำานวน 180 ผล ดวยเครอง NIRSystem 6500 (Foss NIRsystem, Silver Spring, USA) หววดชนดใยแกวนำาแสง (Fiber optic probe) แบบ Interaction โดยบนทกขอมลสเปกตรมทตำาแหนงตางๆ ของผลสม ไดแก ขวผล แกมผล และดานลางผล แลวจงนำาผลสมสายนำาผงมาปอกเปลอกออกและประเมนระดบอาการฟามภายในผลสม ตรวจวเคราะหสมบตทางกายภาพและเคม จากนนนำาขอมลสเปกตรมมาวเคราะหดวยวธ PCA (Principle component analysis, PCA) และสรางสมการเทยบมาตรฐาน (Calibration model) ความชน ปรมาณของแขงทงหมด ทละลายนำาได และปรมาณกรดทไทเทรตไดของผลสมฟาม และสมปกตดวยเทคนค Partial least squares regression (PLSR) โดยใชโปรแกรม The Unscrambler ® version 9.8

ผล ผลจากการทดลองท 1 ศกษาลกษณะและอาการฟาม ในผลสมฟามจำานวน 180 ผล พบอาการฟามเรมจากขวผลจำานวน 149 ผล คดเปน 82.78% อาการฟามเรมจากแกมผลจำานวน 26 ผล คดเปน 14.44% และอาการฟามเรมจากดานลาง ผลจำานวน 5 ผล คดเปน 2.78% ผลสมสวนใหญเกดอาการฟามทบรเวณขวผลกอนแลวจงขยายไปสวนอน จากการตรวจวเคราะห สมบตทางกายภาพและเคมของผลสมฟามและผลสมปกต พบวา ผลสมฟามมความชน ปรมาณของแขงทงหมดทละลายนำาได และปรมาณกรดทไทเทรตได ตำากวาผลสมปกต และแตกตางกนอยางมนยสำาคญทางสถต (P≤0.05) (Table 1) และผลจากการทดลองท 2 พบวา PCA สามารถจำาแนกสเปกตรมของผลสมซงแปลงขอมลดวยวธ Multiplicative scatter correction (MSC) ไดเปน 2 กลมอยางชดเจน คอ สมฟาม และสมปกต ดวย PC1 (92%) และจากการหาความสมพนธ ระหวางขอมลสเปกตรมของผลสมปกตและผลสมฟามทวดจาก บรเวณขวผล ในชวงความยาวคลน 700-1100 นาโนเมตร ความชน ปรมาณของแขงทงหมดทละลายนำาได และปรมาณกรด ทไทเทรตได โดยการสรางสมการเทยบมาตรฐานดวยวธ PLSR พบวา ขอมลขางตนมความสมพนธกน และเทคนค NIRs สามารถทำานาย อาการฟามของผลสมได ซงสมการเทยบมาตรฐานความชน มคา สมประสทธสหสมพนธ (R) รากทสองคาเฉลยกำาลงสองความแปรปรวน ของการทำานาย (RMSECV) และคาเฉลยของผลตางระหวางคา ทไดจากวธอางองกบคาทไดจาก NIR (bias) เทากบ 0.87, 1.67% และ 0.004% ตามลำาดบ สมการเทยบมาตรฐานปรมาณของแขง ทละลายนำาได มคาเทากบ 0.81, 1.71% และ 0.0001% ตามลำาดบ สวนสมการเทยบมาตรฐานปรมาณกรกทไทเทรตได มคาเทากบ 0.92, 0.14% และ 0.007% ตามลำาดบ (Table 2, Figure 1, 2 and 3)

3

Table 1 Physical and chemical properties of normal and dry juice sac mandarin fruits

Table 2 PLSR calibration results of MC, TSS and TA of normal and dry juice sac mandarin fruits

Figure 1 NIR predicted versus actual values of titratable acidity (TA) of normal and dry juice sac mandarin fruits

Figure 2 NIR predicted versus actual values of moisture content (MC) of normal and dry juice sac mandarin fruits

Figure 3 NIR predicted versus actual values of total soluble solids (TSS) of normal and dry juice sac mandarin fruits

วจารณผล จากผลการทดลองอาการฟามของผลสมมความสมพนธ กบความชน (MC) ปรมาณของแขงทงหมดทละลายนำาได และ ปรมาณกรดทไทเทรตได ซงสอดคลองกบ (Erickson, 1968) ไดรายงานวาผลสมฟามจะมอาการแหง ผนงเซลลหนากวาปกต มกพบบรเวณขวผล ในผลสมทแสดงอาการรนแรงจะพบอาการฟามเกอบทงผล (>75%ของเนอผล) คณคาทางอาหารลดลง มคา TSS, TA และ วตามน ซ ลดลงเมอเปรยบเทยบกบ ผลปกต ในขณะทแรธาตหลายชนดเพมปรมาณสงขนโดยเฉพาะ Ca และ Mg ดงนน คาความชน (MC) ปรมาณของแขงทงหมดทละลายไดในนำา (TSS) และปรมาณกรดทไทเทรตได (TA) ถกนำาไปศกษาตอเพอเพมความแมนยำาในการประเมนอาการฟาม ของสมดวยเทคนค NIRs

สรปผล สมบตทางกายภาพ และเคมทมผลตอความฟาม คอ ความถวงจำาเพาะ ความชน ปรมาณของแขงทงหมด ทละลายไดในนำา และ ปรมาณกรดทไทเทรตได ผลการศกษาแสดงใหเหนถงความเปนไปไดในการประยกตใชเทคนค NIRs สำาหรบการตรวจสอบความฟามของผลสม

คำาขอบคณ ขอขอบคณศนยวจยเทคโนโลยหลงการเกบเกยว คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม ศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยว สำานกงานคณะกรรมการ การอดมศกษา กรงเทพฯ และ ภาควชาวศกรรมเครองกล คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม ในการสนบสนนทนวจยและประสานงาน

เอกสารอางองรว เศรษฐภกด. 2542. สรรวทยาและอาการผดปกตทางสรรวทยา ของสม. เอกสารประกอบการสมนาเชงวชาการ เรองการพฒนาสวนสมส ค.ศ. 2000.หนา 79.Erickson, L.C. 1968. The General Physiology of Citrus. The Citrus Industry Volume II., Anatomy, Physiology, Genetic and Reproduction. A Centennial Publication of the University of California. pp. 116 – 117.Gomez, A.H. Y. He and A.G. Pereira. 2006. Non-destructive measurement of acidity, soluble solids and firmness of Satsuma mandarin using Vis/ NIR- spectroscopy techniques. Journal of Food Engineering 77: 313-319.Kawano, S., T. Fujiwara and M. Iwamoto. 1993. Nonde structive determination of sugar content in Satsuma mandarin using near infrared (NIR) transmittance. Journal of the Japanese Society for Horticultural Science 62(2): 465-470.Slaughter, D.C. 1955. Nondestructive determination of internal quality in peaches and nectarines. Tran. ASAE 38(2): 617-623.

4

งานวจยของศนยฯ

บทคดยอ การเกดสนำาตาลเปนปญหาสำาคญในมะมวงตดแตงพรอมบรโภค

จากการศกษาประสทธภาพของสารละลายเซรซนตอการลดการเกดสนำาตาล

ในมะมวงตดแตงพรอมบรโภค โดยนำามะมวงสกพนธนำาดอกไมนำามาตดแตง

พรอมบรโภค แลวจงจมในสารละลายเซรซนความเขมขนรอยละ 2 โดยเปรยบเทยบ

ชดควบคม (มะมวงตดแตงพรอมบรโภคทไมจมสาร) ผงใหแหงแลวนำามาบรรจ

ในกลองพลาสตกกงคงรปมฝาปด เกบรกษาทอณหภม 10 องศาเซลเซยส

พบวาการจมมะมวงตดแตงดวยสารละลายเซรซนสามารถชะลอการเกด

สนำาตาลในมะมวงนำาดอกไมตดแตงพรอมบรโภคได โดย มคาความสวาง (L*)

ปรมาณวตามนซ และคะแนนความชอบโดยรวมของผบรโภคมากกวาชดควบคม

บทคดยอ ผลหลดรวงและโรคผลเนาหลงการเกบเกยวเปนอปสรรค ตออายการเกบรกษารวมทงการสงออกผลตผลลองกอง ไปยงทหางไกล กำาลงสมองและทรพยากรมากมายไดทมเทลงไป ในการศกษาทางดานสรรวทยาหลงการเกบเกยวเพอแกปญหาน Phomopsis spp. เปนราสาเหตโรคหลงเกบเกยวทมความถ ในการตรวจพบสง ตรงขามกบ Colletotrichum spp. (gloeo-sporioides group) หรอ Lasiodiplodia sp. ซงมความถของการตรวจพบตำามากในเนอเยอเปลอกของผลลองกอง ทไมปรากฏอาการของโรค การทดลองน คณะผวจยไดทำาการสำารวจความสมพนธระหวางราทตรวจพบในเนอเยอปกตกบรา ทตรวจพบในเนอเยอทเปนโรคในผลตผลลองกองจากภาคใต ของประเทศไทย โดยการนำาเนอเยอเปลอกของผล (3 x 3 mm2) จากสวนทไมปรากฏอาการของโรคและจากสวนทเปนโรค มาทำาการตรวจหาราดวย tissue transplanting technique โดยใชอาหาร potato carrot agar ทเตม amoxicillin อตรา 300 ppm ผลการทดลองแสดงวารา Colletotrichum spp.

I ธนากร คำาสงหนอก 1* เฉลมชย วงษอาร1,4

มณฑนา บวหนอง1,4 สรยณห สภาพวานช3

เทพปญญา เจรญรตน 2 และ พนดา บญฤทธธงไชย1,4

I นวลวรรณ ฟารงสาง1,3 อดม ฟารงสาง2 และ ญาณ มนอน1

1 ศนยปฏบตการวจยและเรอนปลกพชทดลอง คณะเกษตร กำาแพงแสน มหาวทยาลย เกษตรศาสตร วทยาเขตกำาแพงแสน นครปฐม 731402 ภาควชาโรคพช คณะเกษตร กำาแพงแสน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขต กำาแพงแสน นครปฐม 73140 3 ศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยว มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขต กำาแพงแสน นครปฐม 73140

1 สาขาเทคโนโลยหลงการเกบเกยว คณะทรพยากรชวภาพและเทคโนโลย มหาวทยาลยเทคโนโลย พระจอมเกลาธนบร(บางขนเทยน)2 ภาควชาเทคโนโลยชวภาพ คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร ปทมธาน 121213 ภาควชาครศาสตรเกษตร คณะครศาสตรอตสาหกรรม สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหาร ลาดกระบง กรงเทพ 10520 4 ศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยว สำานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา กรงเทพมหานคร 10400

ประสทธภาพของเซรซนในการลดการเกดสน�ำาตาล ในมะมวงน�ำาดอกไมตดแตงพรอมบรโภค

นอกจากนมะมวงชดทจมดวยสารละลายเซรซน มคากจกรรมของเอนไซม

โพลฟนอลออกซเดส (PPO) และคาการเกดสนำาตาล นอยกวามะมวงชดควบคม

อยางมความแตกตางกนทางสถตอยางมนยสำาคญ (p<0.05) ดงนนการจมดวย

สารละลายเซรซนความเขมขนรอยละ 2 แลวนำาเกบรกษาทอณหภม 10 องศา

เซลเซยส สามารถชะลอการเกดสนำาตาลและรกษาคณภาพของมะมวงสก

พนธนำาดอกไมตดแตงพรอมบรโภค ไดเปนระยะเวลา 4 วน

คำ�สำ�คญ : มะมวงนำาดอกไมตดแตงพรอมบรโภค การเกดสนำาตาล เซรซน

ความเกยวของของราในการแขงขนเพอกอโรคบนผลลองกองหลงการเกบเกยว

มความถของการตรวจพบสวนใหญในเนอเยอเปนโรค สวน Lasiodiplodia sp. ตรวจพบเฉพาะในเนอเยอเปนโรคเทานน สำาหรบ Phomopsis spp. มความถของการตรวจพบในเนอเยอปกตสงกวาเนอเยอเปนโรค นอกจากน ยงพบวาความถของ การตรวจพบ Phomopsis spp. ในเนอเยอเปนโรคลดลงอยาง มนยสำาคญในตวอยางทมการตรวจพบ Colletotrichum spp. และ Lasiodiplodia sp. สง เปนการชใหเหนวา Colleto-trichum spp. และ Lasiodiplodia sp. เปนสาเหตทสำาคญ ของโรคผลเนาของลองกองหลงการเกบเกยว Phomopsis spp. เปนราทครอบครองพนทผวของผลลองกองดวยสดสวนทสงกวามาก แตมความสามารถในการแขงขนตำากวาในการทำาใหเกดโรคเมอเทยบกบ Colletotrichum spp. และ Lasiodiplodia sp.

คำ�สำ�คญ : ผลหลดรวง ผลเนา ลองกอง โรคหลงเกบเกยว

5

ชดนวดแบบไหลตามแกนนานาสาระ

รศ.ดร.สมชาย ชวนอดม กลมวจยวศวกรรมประยกตเพอพชเศรษฐกจทสำาคญของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มหาวทยาลยขอนแกน

ชดนวดเปนอปกรณทสำาคญทสงผลตอสมรรถนะ ในการทำางาน ทงทางดานความสญเสย ประสทธภาพและ ความสามารถในการทำางานโดยเฉพาะกบเครองนวดและ เครองเกยวนวด และเปรยบเสมอนหวใจของการทำางาน ของเครองทงสอง ซงชดนวดนเปนสวนททำาใหเมลดพชหลดออกจากรวง ฉะนนการนวดจงมความสำาคญทงตอคณภาพและปรมาณของผลผลต การนวดทรนแรงเกนไปจะทำาใหเมลดแตกหกเสยหายมาก การนวดทเบาเกนไปกจะทำาใหมเมลดบางสวน ไมถกนวดมากขนและถกขบทงกลายเปนความสญเสยผลผลตสงจากการทำางานของชดนวด สำาหรบเครองนวดและเครองเกยวนวด ในประเทศไทยสวนใหญนยมใชชดนวดขาวแบบไหลตามแกน

1. หลกก�รนวด หลกการนวดเมลดพชของชดนวดทงในเครองนวดและเครองเกยวนวดมหลกการนวดใหญๆ อย 3 หลกการ คอการนวดแบบรศม แบบไหลตามแนวรศม และแบบไหลตามแกน ดงแสดงในภาพท 1 ก โดยมรายละเอยดดงน

ภ�พท 1 หลกการนวดเมลดพช(ทมา : Quick, 1978)

ภ�พท 2 ลกนวดแบบแถบนวด(ทมา: John Deere, 2011)

ภ�พท 3 ลกนวดแบบซนวด

1.1 หลกก�รนวดแบบไหลต�มแนวรศม เปนหลกการนวดทพชจะถกปอนเขาไปในชดนวดและถกนวดบรเวณตามแนวรศมทสมผสในชวงสนๆ ดวยเวลาอนรวดเรว (ภาพท 1ข) ดงนนจงตองใชความเรวในการนวด ทสงกวาการนวดแบบไหลตามแกนมาก ซงหลกการนวดแบบน ตองใชตะแกรงเขยาฟางชวยในการแยกเมลดออกจากฟาง ซงสงผลใหในการออกแบบชดนวดทงสำาหรบเครองนวดและ เครองเกยวนวดมขนาดใหญ นำาหนกมาก อาจเหมาะกบการใชงาน ในประเทศทมพนทเพาะปลกแบบแปลงขนาดใหญ เชน ในประเทศแถบอเมรกาเหนอ หรอออสเตรเลยเปนตน

1.2 หลกก�รนวดแบบไหลต�มแกน เปนหลกการนวดทพชจะถกปอนเขาไปในชดนวดและถกตหมนซำาไปรอบตะแกรงนวดพรอมทงไหลไปตามแนวแกนเพลาลกนวดดงแสดงในภาพท 1 ค สวนเมลดและฟางถกแยกโดยการกรองผานตะแกรงนวดและฟางจะถกขบออก ทชองขบฟางโดยการบงคบของครบวงเดอนทตดอยดานบนของชดนวด ดงนนจำานวนครงในการนวดจงขนอยกบจำานวนของครบวงเดอน ทำาใหพชจะถกนวดหลายครงดวยความเรวการไหลออกจากชดนวดทไมสงนก ดงนนทงเครองนวด และเครองเกยวนวดทใชหลกการนในการออกแบบชดนวดสามารถออกแบบ ใหชดนวดมขนาดเลกกะทดรด นำาหนกเบา ราคาถกและซอมแซมไดงาย จงเหมาะกบ การใชงานในประเทศทมแปลงเพาะปลกขนาดเลก เชนประเทศในแถบทวปเอเชย โดยเฉพาะกบประเทศในแถบเอเชยตะวนออกเฉยงใต เปนตน สำาหรบประเทศไทยไดนำาเครองนวดขาวแบบไหลตามแกนจากสถาบนวจยขาวนานาชาต (IRRI) เขามาและปรบปรงแกไขจนเหมาะสมกบการใชงาน รวมทงการประยกตใชงานกบเครองเกยวนวดและเปนทยอมรบของเกษตรกรในประเทศอยางกวางขวาง 1.3 หลกก�รนวดแบบรศม เปนหลกการนวดทคลายกบโมหนบดทพชจะถกปอนเขาไปในชดนวด ทตรงกลางของแกน สวนลกนวดจะหมนเฉอนเมลดใหออกจากฟาง ดงแสดง ในภาพท 1 ง ในหลกการนวดแบบนมขอจำากดมาก เชน ความสามารถในการทำางานคอนขางนอยและตองใชความเรวในการนวดคอนสงมากเมอเทยบกบหลกการนวดอกสองแบบ และเมลดแตกหกจากการนวดแบบนมคอนขางสง ดงนนในปจจบน จงไมคอยมการใชงานชดนวดในหลกการนวดแบบน

2. ประเภทของลกนวด ลกนวดทใชในการนวดเมลดพชมหลายแบบ แตสามารถแบงเปนกลมใหญๆ ได 4 แบบ ดงน 2.1 ลกนวดแบบแถบนวด (Rasp-Bar Rotor) ลกนวดประกอบดวยเหลกยาวแบนมลอน ดงแสดงในภาพท 2 ซงจะทำาหนาทในการนวดพชทเขามา ในหองนวด โดยจะขนานไปกบแกนลกนวด ลกนวดจะถกขบดวยความเรวประมาณ 150 ถง 1,500 รอบตอนาท สวนตะแกรงนวดอยดานลางของลกนวดและมสวนโคง ขนานไปกบลกนวด

6

นานาสาระ 2.2 ลกนวดแบบซนวด (Spike-Tooth Rotor) ลกนวดแบบน จะมซนวดตดกบโครงลกนวด จำานวนแถวและระยะหางขนกบการออกแบบสำาหรบพชแตละชนด (ภาพท 3) ซงขณะทลกนวดหมนซของลกนวดจะเขาไปฟาดตกบพช ทำาใหเกดการนวดพชขน แตจะทำาใหเกดเศษฟางมากขน ลกนวดแบบนเกอบทงหมด ใชกบเครองนวดและเครองเกยวนวดในประเทศไทย 2.3 ลกนวดแบบเหลกฉ�ก (Angle-Bar Rotor) ลกนวดจะมเหลกฉากตดกบดมลกนวด ซงวางเฉยงทำามมกบแกนของลกนวด เปนเกลยวไปตามความโคงของลกนวด โดยมแผนยางประกบไวดานหนาเพอลดแรงกระแทก เหลกฉากนจะมตดอยทตะแกรงนวดดวย (ภาพท 4) 2.4 ลกนวดแบบเสนลวดโคง (Wire Loop Rotor) เปนลกนวดทบ ทมซนวดทำาจากเสนลวดดดโคงเรยงรอบลกนวด ดงแสดงในภาพท 5 ลกนวดแบบน นยมใชในชดนวดของเครองนวดและเครองเกยวนวดแบบนวดคอรวง

ภ�พท 4 ลกนวดแบบเหลกฉาก(ทมา: Griffin, 1981)

ภ�พท 5 ลกนวดแบบเสนลวดโคง(ทมา: จกร, โคงะ. 2528)

ภ�พท 7 การแยกเมลดใหออกจากฟางในชดนวด

ภ�พท 8 ลกษณะการทำางานของชดนวดแบบไหลตามแกน(ดดแปลงจาก: Khan, 1986)

ภ�พท 6 สวนประกอบของชดนวดแบบไหลตามแกน

3. สวนประกอบของชดนวดแบบไหลต�มแกน จากทกลาวมาแลวขางตน ทงประเทศไทยและประเทศในแถบเอเชยตะวนออก เฉยงใตนยมใชชดนวดแบบไหลตามแกน ดงนนในทนจงกลาวถงสวนประกอบหลกของชดนวดแบบไหลตามแกน ซงประกอบดวยลกนวดและตะแกรงนวด ดงน 3.1 ลกนวด เปนสวนททำาหนาทฟาด ต และหมนเหวยงพชใหฟาด ต หรอครดกบตะแกรงนวดเพอแยกเมลดออกจากรวง มอปกรณประกอบดวย เพลาลกนวด แถบยด ซนวด ซนวด และใบพดขบฟาง (ภาพท 6) โดยมรายละเอยดดงน 1) เพล�ลกนวด อยตรงกลางของลกนวดเปนสวนทรบแรงและทำาใหหมนจนเกดการทำางาน

2) แถบซนวด อยขอบของลกนวดเปนแถบเหลกแบนใชยดซนวด 3) ซนวด ยดตดอยกบแถบซนวดเปนสวนทใชฟาดหรอตตนพช 4) ใบพดขบฟ�ง อยดานทายของลกนวดมลกษณะเปนแผนเหลกหนา มหนาทขบสงฟางทผานการนวดแลว ใหออกไปจากชดนวดทชองขบฟาง ใบพดขบฟางมหลายลกษณะทงแบบเปนใบสเหลยมผนผาเกอบเตมชองออกฟาง แบบแผนครง ของชองออกฟาง และแบบผาเฉยง 3.2 ตะแกรงนวด ทำาหนาทรบการฟาดตนพชจากลกนวดทำาใหเมลดหลดออกจากรวง และแยกเมลดใหออกจากฟางหลงการนวดโดยใหเมลดลอดผานตะแกรงนวดลงไปยงชดทำาความสะอาด ประกอบดวย ตะแกรงนวดบน ตะแกรงนวดลาง และครบวงเดอน (ภาพท 6) โดยมรายละเอยดดงน

1) ตะแกรงบน มลกษณะเปนตะแกรงลวดยาวยดโดยสนตะแกรงอยเหนอลกนวด มครบวงเดอนตดอยเปนระยะๆ เทากนประมาณ 4 ถง 6 ครบ เรยงไปตามความยาวของลกนวด 2) ตะแกรงล�ง อยดานลางของลกนวด มลกษณะเปนตะแกรงลวดยาวยดโดยสนตะแกรงเชนเดยวกบตะแกรงนวดบนและมความยาวเทากบตะแกรงบน ทำาหนาทรองรบการฟาดตพชของลกนวดเพอทำาใหเมลดหลดออกจากรวง 3) ครบวงเดอน เปนอปกรณทยดอยกบตะแกรงนวดบน ทำาหนาทบงคบใหพชทถกตหมนอยในชดนวดใหไหลไปตามความยาวของแกนเพลาลกนวด ฉะนนความเรวในการไหล ของวสดจงขนอยกบมมของครบวงเดอน

7

นานาสาระ

ภ�พท 9 ปรมาณเมลดทลอดผานตะแกรงนวดทระยะชองตามความยาวชดนวด

4. ลกษณะก�รทำ�ง�นของชดนวดแบบไหลต�มแกน จากหลกการนวดทมทงสามแบบ แตหลกการนวดแบบไหลตามแกนจะเหมาะกบการใชงานในประเทศไทยและเอเชยตะวนออกเฉยงใต ดงนนในบทนจงนำาหลกการนวดแบบนอธบายลกษณะการทำางานเพอใหเหนภาพการทำางานทชดเจนมากยงขนโดยมรายละเอยดลกษณะของการทำางานของชดนวดแบบไหลตามแกนดงน การทำางานของชดนวดมลกษณะการทำางานคอ ลกนวดทำาการฟาดต และหรอหมนเหวยงขาวใหฟาดตกบตะแกรงนวดเพอแยกเมลดออกจากรวง สวนเมลดทถกนวดแลวถกแยกออกจากชดนวดโดยผานตะแกรงนวดลางเปนสวนใหญ ดงแสดงในภาพท 7 และมเมลดบางสวนทถกเหวยงแลวหลด ผานตะแกรงนวดบน ตะแกรงนวดทงสองนยงทำาหนาทกรองฟาง ไมใหไหลปนไปกบเมลด เมลดทผานตะแกรงนวดตกลงไปยง ชดทำาความสะอาด สวนฟางถกตหมนและถกครบวงเดอนบงคบใหไหลตามแกนเพลาลกนวดไปถกขบทงทชองขบฟาง ดงแสดงในภาพท 8 โดยมมครบวงเดอนจากแนวเพลาลกนวด ทมความเอยงมากทำาใหวสดอยในชดนวดเปนเวลาอนสน เพราะครบวงเดอนบงคบใหวสดถกขบทงสงผลตอการนวด และการคดแยกเมลดออกจากฟางทไมดซงมผลตอความสญเสย จากชดนวดทเพมขน สวนมมครบวงเดอนจากแนวเพลาลกนวด ทมความเอยงนอยทำาใหวสดมเวลาอยในชดนวดนานขน ซงทำาใหมการนวดและคดแยกไดนานขนสงผลตอความสญเสย จากชดนวดทลดลง แตกทำาใหความสามารถในการทำางาน ของชดนวดลดลงเนองจากตองใชกำาลงในการนวดทเพมขน สวนเมลดทผานตะแกรงนวดจะตกลงสชดทำาความสะอาด เพอแยกเศษขาวลบ ฝน และเศษฟางใหออกจากเมลดขาว กอนการสงไปบรรจยงถงเกบเมลดหรอกระสอบตอไป จากลกษณะการนวดแบบไหลตามแกนน การนวดและการคดแยกจะเกดขนตลอดทงความยาวของชดนวด ดงแสดงในภาพท 9 ซงเปนการทดสอบชดนวดทมความยาว 170 เซนตเมตร เสนผาศนยกลางลกนวดขนาด 508 มลลเมตร (20 นว) ระยะชองวางระหวางซตะแกรงนวด 20 มลลเมตร อตราการปอน 16 ตนตอชวโมง ความเรวเชงเสนปลายซนวด 20 เมตรตอวนาท นวดขาวพนธชยนาท 1 ทมความชนของเมลด 27.4 เปอรเซนตฐานเปยก อตราสวนเมลดตอฟาง โดยนำาหนกสด 0.71 โดยชดนวดมชวงชองปอนยาว 80 เซนตเมตร แรกและชวงถดไปเรยกวาชวงทายจนถงใบพดขบฟางยาว 90 เซนตเมตร เหนไดวาในชวงชองปอนมวสดทถกตเพอ การแยกเมลดใหลอดผานตะแกรงนวดสงถงประมาณ 75 เปอรเซนต ซงจะสงผลตอการทำาความสะอาดหรอสภาวะการเกนภาระของตะแกรงทรองรบเมลดทตองทำาความสะอาดในชวงน สวนชวงทายปรมาณเมลดทลอดผานตะแกรงนวด จะคอยๆ ลดลงไปเรอยๆ และสวนทเหลอทไมสามารถลอดผานตะแกรงนวดจะเปนความสญเสยจากชดนวด

5. สรป หลกการนวด มหลกการ 3 แบบคอ การนวดแบบรศม แบบไหลขวางแกน และแบบไหลตามแกน โดยมประเภทของลกนวด ม 4 แบบหลกๆ คอ ลกนวด แบบแถบนวด แบบซนวด แบบเหลกฉาก และแบบเสนลวดโคง สำาหรบสวนประกอบของ ชดนวดแบบไหลตามแกน ประกอบไปดวย ลกนวดทมเพลาลกนวด แถบยดซนวด ซนวด และใบพดขบฟาง และ ตะแกรงนวดทมตะแกรงนวดบน ตะแกรงนวดลาง และครบวงเดอน โดยลกษณะการทำางานของชดนวดแบบไหลตามแกน เปนการทำางาน ทพชจะถกปอนเขาไปในชดนวดและถกตหมนซำาไปรอบตะแกรงนวดพรอมทงไหลไปตามแนวแกนเพลาลกนวด สวนเมลดและฟางถกแยกโดยการกรองผานตะแกรงนวด และฟางจะถกขบออกทชองขบฟาง

เอกส�รอ�งองจกร จกกะพาก และ ยาซมะสะ โคงะ. 2528. เครองจกรกลเกษตร. ครสภา ลาดพราว, กรงเทพฯ. Griffin, G.A. 1981. Combine Harvesting. Ed 2nd, Deere & Company, Moline, Illinois, USA.John Deere. 2011. Rasp Bar Cylinder and Concave. [Online]. Available source: http://salesmanual.deere.com. [25 December 2011].Khan, A.U. 1986. The Asian Axial-Flow Threshers. Proceeding of the International conference on Small Farm Equipment for Developing Countries. USA: McGraw-Hill.Quick, G.R. 1978. Development of Rotary and Axial Thresher/Separators. In: Grain and Forage Harvesting. Proceedings of the 1st International Grain and Forage Conference. 25-29 Sep 1977; Scheman Center, Iowa State University, Ames, Iowa, USA: p. 151-164.

ผอำนวยการศนยฯ : ศาสตราจารย ดร. ดนย บณยเกยรตคณะบรรณาธการ : ศาสตราจารยเกยรตคณ ดร. นธยา รตนาปนนท ดร. เยาวลกษณ จนทรบาง ผชวยศาสตราจารย ดร.อษาวด ชนสต นางจฑานนท ไชยเรองศรผชวยบรรณาธการ : นายบณฑต ชมภลย นางปณกา จนดาสน นางสาวปยภรณ จนจรมานตย นางละอองดาว วานชสขสมบต ฝายจดพมพ : นางสาวจระภา มหาวนสำนกงานบรรณาธการ : PHT Newsletter ศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยว มหาวทยาลยเชยงใหม239 ถนนหวยแกว ตำบลสเทพ อำเภอเมอง จงหวดเชยงใหม 50200 โทรศพท +66(0)5394-1448 โทรสาร +66(0)5394-1447 E-mail : phtic@phtnet.org http://www.phtnet.org

ผลสมฤทธงานวจยศนยฯ

I ผศ. ดร. เจมขวญ สงขสวรรณ มหาวทยาลยเชยงใหม

มะมวงเปนผลไมเมองรอนทนยมเพาะปลกและบรโภคกนทวทกภมภาคของประเทศไทย โดยเฉพาะพนธนำาดอกไม จดเปนพนธทไดรบความนยมทงในและตางประเทศ แตปญหาสำาคญของการผลตมะมวงเพอการสงออก คอ การเนาเสยของผลมะมวงหลงการเกบเกยว โดยมสาเหตจากโรคแอนแทรคโนส (anthracnose) ซงเกดจากเชอรา Collectotrichum gloeosporioides ทงน การปองกนโรค ทเกดในแปลงปลกโดยใชสารเคมเพยงอยางเดยว ไมสามารถทจะคมครองผลตผลใหปลอดจากการเนาเสยภายหลงการเกบเกยว ดวยเหตน การคนหาเทคโนโลยทางเลอก เพอนำามาใชควบคมโรคแอนแทรคโนสภายหลงการเกบเกยวผลมะมวงอาจชวยใหผลมะมวงมคณภาพดเหมาะแกการสงออกมากยงขน การหอผล (fruit wrapping) เปนวธการหนงทสามารถนำามาใชชะลอการเปลยนแปลงคณภาพ หลงการเกบเกยวผลมะมวง โดยความสามารถในการลดการสญเสยหลงการเกบเกยวจะขนกบชนดของวสดทใชหอ การวจยนทำาการศกษาผลตกระดาษเคลอบไคโตซาน

ผลมะมวงทผานการปลกเชอ (ก) มะมวงทไมหอกระดาษ (ข) มะมวง ทหอดวยกระดาษไมเคลอบ และ (ค) มะมวงทหอดวยกระดาษเคลอบไคโตซานผสมวานลลน เมอเกบรกษาไว 10 วน

(ก) (ข) (ค)

การใชกระดาษเคลอบไคโตซานผสมวานลลนเพอควบคมโรคเนาในผลมะมวงนำาดอกไม

ผสมวานลลนทความเขมขนแตกตางกน โดยกระดาษเคลอบไคโตซาน ผสมวานลลนทผลตไดนำามาตรวจสอบประสทธภาพในการยบยงการเจรญของเชอรา C. gloeosporioides พรอมทงตรวจสอบคณสมบตของกระดาษเคลอบ ไดแก ความชน ความหนา และนำาหนกตอพนท กอนนำากระดาษเคลอบไคโตซานผสมวานลลน ดงกลาวมาประยกตใชในการยดอายการเกบรกษามะมวงนำาดอกไมเพอการสงออก จากการวจยเมอประยกตใชกระดาษเคลอบ หอผลมะมวงนำาดอกไมในสภาพการเกบรกษาทอณหภมตำาเปรยบเทยบกบชดตวอยางควบคมทไมไดหอ และชดตวอยางทหอดวยกระดาษไมเคลอบ ผลการศกษา พบวา ผลมะมวง ทหอดวยกระดาษเคลอบไคโตซานผสมวานลลน เมอเกบรกษาไว 30 วน มดชนการเนาเสยตำาสด (รอยละ 65.0) มการสญเสย นำาหนกนอยทสด (รอยละ 11.17) มการลดลงของคาความแนนเนอ ดวยอตราทตำาทสด มการเปลยนแปลงของปรมาณกรดและ ปรมาณของแขงทละลายไดทงหมดทใกลเคยงกบผลทไมไดหอ และผลทหอดวยกระดาษทไมไดเคลอบ นอกจากน การเปลยนแปลง ลกษณะสของเปลอกและเนอมะมวง พบวา คา L* ของทงเปลอกและเนอมะมวง (ทก ๆ ตวอยาง) มแนวโนม ลดลงตลอดการเกบรกษา ในขณะทคา a* และ b* มแนวโนมทเพมขนในระหวางการเกบรกษา ผลการวจยนแสดงใหเหนวา กระดาษเคลอบไคโตซานผสมวานลลน เปนอกหนงทางเลอก ทมประสทธภาพในการนำาไปประยกตใชหอผลมะมวง หลงการเกบเกยวใหมอายการเกบรกษาไดนานมากขน

ขอเชญเขารวมงาน

ลงทะเบยนออนไลนไดท http://npht.phtnet.org/ณ โรงแรมแซนด ดนส เจาหลาว บช รสอรท จงหวดจนทบรระหวางวนท วนท 12 – 13 กรกฎาคม 2561

การประชมวชาการวทยาการหลงการเกบเกยวแหงชาต ครงท 16