Strategia Zrównoważonego Rozwoju Ostrowa Wielkopolskiego

na lata 2014 - 2020

Ostrów Wielkopolski

otwartym miastem nowoczesnej gospodarki

i wysokiej jakości życia

1

SPIS TREŚCI

I Miasto Ostrów Wielkopolski – partner w działaniu i kreator w rozwoju.

Założenia strategiczne

3

II Miasto Ostrów Wielkopolski w drodze do strategicznego rozwoju.

Przesłanki do aktualizacji strategii

7

III Założenia i struktura strategii 10

IV Miasto Ostrów Wielkopolski w przestrzeni 12

IV.1. Makroregion Polska Zachodnia 12

IV.2. Region Wielkopolska 15

IV.3. Podregion Kaliski 17

IV.4. Aglomeracja Kalisko – Ostrowska 19

V Nowe wyzwania strategiczne 2014 – 2020 22

V.1. Strategia „Europa 2020” 22

V.2. Agenda Terytorialna UE 2020 24

V.3. Umowa Partnerstwa 26

V.4. Strategia Rozwoju Kraju 2020 27

V.5. Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 28

V.6. Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego do 2020 30

V.7. Wielkopolska 2020 – Zaktualizowana strategia rozwoju

Województwa Wielkopolskiego do roku 2020

31

V.8 Regionalna Strategia Innowacji dla Wielkopolski 2010 – 2020

VI Analiza potencjałów i czynniki rozwoju Miasta Ostrowa

Wielkopolskiego. Analiza SWOT

37

VI.1.Charakterystyka potencjałów miasta Ostrowa Wielkopolskiego 37

VI.2.Charakterystyka gospodarcza miasta Ostrowa Wielkopolskiego 38

VI.3.Analiza SWOT 41

VII Wizja miasta Ostrowa Wielkopolskiego 44

VII.1. Obszary strategicznego rozwoju miasta Ostrowa Wielkopolskiego 45

VIII Schemat Strategii Zrównoważonego Rozwoju Miasta Ostrowa

Wielkopolskiego

49

IX Kierunki działań strategicznych dla wzmocnienia procesów

rozwojowych miasta Ostrowa Wielkopolskiego

51

Priorytet I. Nowoczesna Gospodarka 54

I.1. Gospodarka i innowacje 56

I.1.1. Wsparcie dla przedsiębiorstw 59

I.1.2. Promocja gospodarcza 60

I.1.3. Współpraca ponadlokalna 61

I.2. IOB Wsparcie dla gospodarki 62

I.2.1. Wzmocnienie instytucjonalne 62

I.2.2. Współpraca w sieciach 63

I.2.3. Obecność międzynarodowa 64

I.3. Sprawne rządzenie 65

2

I.3.1. Nowoczesne zarządzanie miastem 65

I.3.2. Innowacje w usługach publicznych 67

I.3.3. Dostępne technologie IT 69

Priorytet II. Kapitał Ludzki 70

II.1. Seniorzy i Juniorzy 74

II.1.1.Program: Nauka = Praca 75

II.1.2.Program: Nauka bliżej gospodarki 76

II.1.3.Kształcenie prorozwojowych elit 76

II.2. Nauka i gospodarka 78

II.2.1.Wsparcie programów menedżerskich 78

II.2.2.Program: Uczenie się przez całe życie 78

II.2.3.Program: Młodzi profesjonaliści 82

II.3. Edukacja dla przyszłości 83

II.3.1. Miasto przyjazne seniorom 83

II.3.2. Aktywność zawodowa 50+ 85

II.3.3. Program: Moja Kariera 87

Priorytet III. Jakość życia 90

III.1. Zdrowie i bezpieczeństwo 93

III.1.1. Zdrowie dla Seniorów 93

III.1.2. Doskonalenie zarządzania opieką zdrowotną 94

III.1.3. Bezpieczeństwo mieszkańców miasta 95

III.2. Wspólnota i Rodzina 98

III.2.1. System partycypacji społecznej 98

III.2.2. Wzmacnianie roli rodziny 100

III.2.3. Wsparcie pomocą społeczną 101

III.3. Kultura, sport i rozrywka 104

III.3.1. System wsparcia flagowych produktów

kulturalnych i sportowych

104

III.3.2. Budowanie marki miasta przez turystykę 106

III.3.3. Promowanie postaw kreatywnych 111

Priorytet IV. Otoczenie zewnętrzne 112

IV.1. Spójność aglomeracyjna 112

IV.1.1. Specjalizacja gospodarcza i usługowa 112

IV.1.2. Aktywność dla spójności 113

IV.1.3. Instytucjonalizacja współpracy 114

IV.2. Aktywność międzynarodowa 115

IV.2.1. Promocja i aktywność międzynarodowa 115

IV.2.2. Specjalistyczne sieci współpracy 115

IV.2.3. Współpraca gospodarcza 116

IV.3. Obecność wśród metropolii 117

IV.3.1.Metropolie dla Ostrowa Wielkopolskiego 117

IV.3.2. Współpraca dla innowacji 119

IV.3.3. Partnerstwo Metropolii Poznańskiej 119

X Strategia na miarę wyzwań 121

3

I. Miasto Ostrów Wielkopolski – partner w działaniu

i kreator w rozwoju. Założenia strategiczne

1. Aktualizacja Strategii Zrównoważonego Rozwoju Miasta Ostrowa

Wielkopolskiego opracowywana jest i realizowana z pewnością będzie w

warunkach trwającego wciąż kryzysu globalnego wywołanego w latach

2008 -2009 przesileniem gospodarczym, społecznym i politycznym.

Kryzys ma charakter pełzający i obecny jest w wielu dziedzinach

aktywności państw i społeczeństw. Jego skutki wpłynęły zarówno na

gospodarki narodowe jak i na codzienne życie społeczności lokalnych.

Strategia jest planowana na lata 2014 – 2020 wpisując się w głęboką

transformację zarządzania rozwojem kraju, zmienioną politykę

regionalną UE i wzrastającą rolę miast jako obszarów funkcjonalnych.

2. Strategia przyjmuje założenie, że miasto Ostrów Wielkopolski będzie

aktywnie realizowało swoją politykę rozwojową na obszarze

funkcjonalnym definiowanym jako administracyjne granice miasta

Ostrowa Wielkopolskiego i administracyjne granice gmin bezpośrednio

przyległych1. Podejście terytorialne i działanie w wymiarze obszaru

funkcjonalnego stają się kanonem strategii.

3. Na obszarze funkcjonalnym miasto Ostrów Wielkopolski będzie

partnerem instytucji i organizacji, które swoim działaniem mogą

przyczynić się do podniesienia poziomu jakości życia społeczności

lokalnych.

4. Przyjmuje się, że wszyscy Interesariusze procesów rozwojowych

wykorzystają szanse jakie stwarza położenie obszaru funkcjonalnego

Miasta Ostrowa Wielkopolskiego pomiędzy trzema obszarami

metropolitalnymi oraz efektywna i znacząca obecność w Aglomeracji

Kalisko – Ostrowskiej.

5. Wyzwaniem strategicznym dla miasta Ostrowa Wielkopolskiego jest jego

należyte skomunikowanie z najsilniejszymi ośrodkami wzrostu oraz

z sieciami transportowymi na obszarze kraju. Równie ważnym jest

zmniejszenie obciążenia transportowego.

6. Miasto Ostrów Wielkopolski będzie budowało swoją konkurencyjność

w oparciu o szeroko rozumianą współpracę lokalną, wewnątrzregionalną,

ponadregionalną i ponadnarodową. Podstawą tej współpracy będą 1 Ostateczna delimitacja Obszaru Funkcjonalnego Miasta Ostrowa Wielkopolskiego zostanie dokonana po zakończeniu

prac nad strategicznymi dokumentami rozwojowymi Województwa Wielkopolskiego, a także po wypracowaniu ostatecznej wersji dokumentu Krajowej Polityki Miejskiej, które w okresie opracowywania strategii jest poddawana konsultacjom społecznym.

4

różnego rodzaju usieciowione relacje. Miasto silnie umocowane w sieci

przepływów wiedzy, towarów, usług, informacji i symboli będzie

kształtowało swój potencjał odpowiedni do wyzwań i potrzeb.

7. Podstawą rozwoju miasta Ostrowa Wielkopolskiego jest gospodarka

wykorzystująca innowacje i funkcjonująca w silnym środowisku

innowacyjnym. Wzmacnianie środowiska innowacyjnego stanie się

strategicznym wyzwaniem dla wszystkich aktorów procesów

rozwojowych zachodzących na obszarze funkcjonalnym miasta.

8. Kapitał ludzki jest najcenniejszym dobrem miasta. Podnoszenie

kompetencji i kwalifikacji pracowników wszystkich instytucji, organizacji

i przedsiębiorstw działających na obszarze funkcjonalnym miasta

Ostrowa Wielkopolskiego jest niepodważalną koniecznością

odpowiadającą na wyzwania zmian cywilizacyjnych, społecznych

i gospodarczych. Konieczne jest kształcenie wysoko wykwalifikowanych

kadr zdolnych wprowadzać w życie znaczące zmiany, które dyktuje

otoczenie. Miasto jest otwarte dla ludzi kreatywnych szukających na jego

terytorium miejsca do realizacji życiowych wyzwań.

9. Ludzie młodzi wchodzący na rynek pracy wymagają szczególnej uwagi.

Miasto Ostrów Wielkopolski będzie aktywnie wpisywało się w programy

wsparcia dla ludzi młodych rozpoczynających życie zawodowe. Będzie

współpracowało ze służbami zatrudnienia, instytucjami rynku pracy,

instytucjami otoczenia biznesu i pracodawcami dla efektywnego

wykorzystania dostępnych i planowanych instrumentów wsparcia.

10. Podstawowym czynnikiem rozwojowym są innowacje. Miasto Ostrów

Wielkopolski wesprze przedsiębiorstwa i przedsiębiorców

w unowocześnianiu ich produktów i usług oraz wdrażaniu nowych

technologii, profesjonalizując i podnosząc standardy obsługi

potencjalnych inwestorów i efektywnie współpracując z instytucjami

otoczenia biznesu.

11. Obecność miasta Ostrowa Wielkopolskiego w otoczeniu zewnętrznym, w

tym międzynarodowym, będzie miała silny wymiar oparty na

skonsolidowanych inicjatywach podejmowanych wspólnie ze

środowiskiem gospodarczym i organizacjami pozarządowymi.

12. Marka miasta Ostrowa Wielkopolskiego budowana będzie

z zastosowaniem najnowszych trendów, w tym marketingu

terytorialnego, w którym potencjał gospodarczy i kapitał ludzki będą

podstawową wartością. Wykorzystane zostaną także niematerialne atuty

miasta, w tym otwartość mieszkańców i ich znaczący potencjał.

5

13. Współpraca samorządu i gospodarki z sektorem nauki jest

niepodważalną koniecznością dla budowania konkurencyjności miasta.

Podejmowane będą działania na rzecz współpracy z ośrodkami

badawczymi i szkołami wyższymi w celu poszukiwania innowacyjnych

rozwiązań dla gospodarki miejskiej oraz usuwania barier rozwojowych.

14. W procesach zarządzania miastem wykorzystane będą innowacyjne

rozwiązania oparte o techniki teleinformatyczne i internetowe. Miasto

uznaje za priorytetowe działania na rzecz intensywnego wykorzystania

możliwości Wielkopolskiej Sieci Szerokopasmowej dla przepływu,

gospodarowania i eksponowania informacji użytecznej dla

gospodarczego, społecznego i kulturalnego rozwoju społeczności

lokalnej.

15. Mając na uwadze tempo rozwoju cywilizacyjnego miasto przyjmuje za

swoja powinność przyczynienie się do podnoszenia kompetencji

cyfrowych wśród młodszego i starszego pokolenia dla wzmocnienia

jakości kapitału ludzkiego i ograniczenia zjawiska wykluczenia

cyfrowego.

16. Uznaje się również za konieczne inicjowanie działań na rzecz starszego

pokolenia, wykorzystania w pełni jego doświadczenia zawodowego

i życiowego. Dbałość o starsze pokolenie w miejscach pracy uważa się

za obowiązek i wyraz szacunku społeczności lokalnej.

17. Jakość życia jest wartością obecną w ocenie warunków życia w mieście,

w marketingu terytorialnym i ocenie atrakcyjności miejsc. Istotnym

składnikiem oceny jakości życia są usługi publiczne, w tym o charakterze

komunalnym. Miasto wpisuje doskonalenie tych usług jako ważny cel

w strategii rozwoju.

18. Poczucie bezpieczeństwa jest dla mieszkańców miasta wartością

nadrzędną. Uznaje się działania na rzecz zapobiegania patologii

i zwalczania przestępstw za ważny cel wpływający na standard życia

w mieście.

19. Życie w zdrowiu, we wspólnocie i szczęśliwej rodzinie jest słusznie

oczekiwane. Szczególnej troski wymaga opieka nad pokoleniem

seniorów, walka z chorobami cywilizacyjnymi, wspieranie tych, którym

życie nie nakreśliło drogi sukcesu i którzy nie z własnej winy pozostają

wykluczeni ze społeczności. Wszystkie te wartości miasto Ostrów

Wielkopolski przyjmuje jako niezbywalne i niezbędne. Należy pilnie

analizować możliwości, które pojawiają się w programach regionalnych,

6

krajowych i UE oraz wykorzystać efektywnie każdą nadarzającą się

szansę wsparcia.

20. Miasto Ostrów Wielkopolski strategię rozwoju opiera przede wszystkim

na aktywnej obecności wśród innych miast i społeczności, na

urzeczywistnianiu wartości ponadczasowych jak mądrość jego

mieszkańców żyjących we wspólnocie współuczestniczącej w budowaniu

przyjaznego miejsca do życia i pracy.

7

II. Miasto Ostrów Wielkopolski w drodze do strategicznego

rozwoju. Przesłanki do aktualizacji strategii

Potrzeba dokumentu strategicznego nakreślającego kierunki rozwoju miasta

jest bardzo duża wobec istotnych zmian w otoczeniu, radykalnych

przewartościowań, definiowania na nowo czynników rozwoju społeczno –

gospodarczego, rozszerzanie się procesów rozwojowych z poziomu krajowego

na międzynarodowy, wzrastających, ponad granicami, wielokierunkowych

i wielosektorowych powiązań sieciowych.

Nie bez znaczenia jest pokryzysowa sytuacja gospodarcza, zmiany społeczne,

które kryzys wywołał i głębokie przeprofilowanie europejskiej polityki rozwoju,

która przekierowuje wsparcie dla krajów Wspólnoty na inne priorytety.

Wyznaczony okres planowania rozwoju miasta Ostrowa Wielkopolskiego na

lata 2014 – 2020 jest równy z nowym okresem programowania przyjętym we

wszystkich krajach europejskich. Jest to optymalny przedział czasu mając na

uwadze zarówno szybkość zachodzących zmian jak i ich głębokość oraz

rozpiętość, także w skali ponadnarodowej.

Miasto Ostrów Wielkopolski ze względu na swoją wielkość, lokalizację,

posiadane zasoby i położenie ma prawo i powinno rozważać kierunki swojego

rozwoju w kontekście zmian globalnych i europejskich nie ograniczając się tylko

do wymiaru aglomeracyjnego i regionalnego. Tak zdefiniowany kierunek jest

bardzo ważny w kontekście wielu zapisów w strategii. Określa bowiem szeroką

perspektywę rozwoju, pole obserwacji i aktywnego uczestnictwa.

Zaznaczyć również należy, że zmieniają się zasady konstruowania strategii.

Kanony myślenia strategicznego skupiają się obecnie na opracowywaniu

katalogu wyzwań, a nie jak dotychczas wyznaczaniu operacyjnych działań,

analizie zdarzeń historycznych i zagłębianiu się w szeregi liczb. Katalog

wyzwań staje się nie tylko podstawą strategii rozwojowych, ale również

egzaminem społeczności lokalnych ze zdolności do wykorzystania czynników

endogenicznych i wsparcia zewnętrznego dla ich wzmocnienia.

Niezwykle ważne jest umiejscowienie strategii w procesach rozwojowych jakie

będą miały miejsce w latach 2014 – 2020. W procesach tych dominować będzie

terytorialny wymiar polityki rozwoju.

W dokumencie Ministerstwa z dnia 6.09.2010: „Wymiar terytorialny w

dokumentach strategicznych” napisano: Terytorialny wymiar polityki rozwoju

wynika z roli, jaką przypisujemy do dynamicznych relacji funkcjonalno –

przestrzennych. Jest związany z tzw. terytorializacją gospodarki, terytorializacją

8

przedsiębiorstw oraz koniecznością zmiany sposobu współdziałania władz

samorządowych na rzecz rozwoju przekraczającego tradycyjne granice

formalnych podziałów administracyjnych (…).

Terytorialny aspekt polityki jest realizowany m.in. przez określenie

(wyznaczenie) obszarów funkcjonalno-przestrzennych związanych z procesami

gospodarczymi, społecznymi i przyrodniczymi celem lepszego włączania

endogenicznych czynników rozwoju, których wykorzystanie blokuje tradycyjny

(zgodny z podziałami terytorialnymi) sposób planowania lokalnego rozwoju.

Z tej delimitacji (potwierdzonej decyzjami politycznymi) wynikać powinny nowe

formy instytucjonalnego (organizacyjnego) współzarządzania. Podstawą

decyzji wdrożeniowych mają być plany rozwoju i zagospodarowania

opracowane dla wyodrębnianych obszarów funkcjonalno - przestrzennych.

W rezultacie pojawia się nowa formuła tzw. planowania terytorialnego, dla

którego podziały administracyjne mają znaczenie wtórne, a nie

podstawowe. Istotna jest także zmiana paradygmatu zarządzania miastem.

Pojawia się zapotrzebowanie na umiejętność połączenia strategicznego

myślenia, gospodarczego pragmatyzmu i zdolności do wspólnego działania.

Wszystko w przestrzeni dobrze funkcjonujących organizmów miejskich, które

z roli administracyjnie zarządzanego obszaru przekształcają się w terytoria

ekspansji gospodarczej na niezwykle aktywnym, konkurencyjnym rynku.

Sentencja powyższych zapisów ma decydujący wpływ na kształt strategii

rozwoju Miasta Ostrowa Wielkopolskiego w latach 2014 – 2020.

Strategia wpisuje się w zasadnicze kierunki zmian związane z realizacją

Krajowej Polityki Miejskiej i odpowiada na założenia 9 strategii zintegrowanych.

Strategia uwzględnia partycypację społeczną jako wymóg a nie przywilej2.

Strategia jest dokumentem uwzględniającym wpływ Aglomeracji Kalisko –

Ostrowskiej na funkcjonowanie i perspektywy rozwojowe miasta3

Strategia uwzględnia zmiany gospodarcze i społeczne. Uznaje się, że :

Europa jest kontynentem małych i średnich miast (SMESTO ). 72%

populacji Europy zamieszkuje miasta (zdefiniowane administracyjnie)

o liczbie mieszkańców poniżej 100 000. Dlatego też SMESTO

odgrywają dużą rolę w europejskiej konkurencyjności i spójności,

2 Od wzmocnienia udziału społeczności w zarządzaniu terytorium nie ma odwrotu. Niezbędne jest wypracowanie

i wdrożenie mechanizmów konsultacji społecznych odpowiadających wysokim standardom europejskim. Jest to wymóg, gdyż należy się spodziewać, że wiele projektów będzie musiało spełniać surowe wymogi konsultacji społecznych, których nie da się zrealizować np.: na miesiąc przed złożeniem wniosku. 3 Przyjęcie tezy, że opracowywana strategia jest dokumentem o charakterze aglomeracyjnym ma zasadnicze

znaczenie. Konsekwencja tej tezy będzie programowanie rozwoju miasta i wykorzystaniem atutów i potencjału Aglomeracji, w szczególności dotyczy to np.: budowania sieci powiązań transportowych, drogi S 11, obwodnic. Ma duże znaczenie dla systemu edukacji. Jest determinujące dla realizacji programów niwelujących bariery o charakterze ponadlokalnym takie jak: bezrobocie, kształtowanie rynku pracy, zdrowie i procesy starzenia się społeczeństw. Konsolidacja działań w ramach Aglomeracji przyniesie z pewnością wymierne, znaczne efekty ekonomiczne.

9

miasta są inkubatorami kultury i innowacji, centrami wiedzy naukowej

i artystycznej, ośrodkami podejmowania strategicznych decyzji oraz

miejscami napędzającymi wzrost gospodarczy,

główne obszary miejskie, a także wiele małych i średnich miast, są

miejscem działalności aktorów, których produkty i usługi mają

znaczenie międzynarodowe,

statystyki pokazują, że miasta mają najlepiej wykształconą siłę roboczą,

największą liczbę naukowców i pracowników zatrudnionych w

przemysłach twórczych. Potwierdzeniem tego jest fakt, że miasta

najlepiej rozwinęły infrastrukturę wiedzy i kapitał ludzki, czyli kluczowe

czynniki Strategii Lizbońskiej,

obszary miejskie są węzłami gospodarki wiedzy. W miastach wiedzę się

produkuje, przetwarza, zmienia i poddaje urynkowieniu. Są one

najlepiej wyposażone w infrastrukturę wiedzy (instytucje badawcze

i edukacyjne), mają ponadprzeciętny odsetek ludzi dobrze

wykształconych, zapewniają lepszą dostępność do ICT oraz są silniej

związane z globalną gospodarką. Miasta stanowią miejsca, w których

następuje wymiana wiedzy i powstają innowacje. Przyciągają

utalentowanych ludzi,

miasta są w centrum uwagi strategii rozwojowych UE i stają się

uczestnikami gry rynkowej tracąc swoje funkcje administracyjne na

rzecz stymulowania i wspierania rozwoju gospodarczo – społecznego

terytorium.

10

III. Założenia i struktura strategii

Strategia oparta została na następujących założeniach wyjściowych:

Założenie 1: Miasto Ostrów Wielkopolski jest objęte działaniami

związanymi z realizacją Polityki Spójności UE4.

Założenie 2: Wymiar miejski jest w okresie 2014 – 2020 jednym

z filarów strategii rozwojowej UE5. Wymiar miejski jest zapisany również

w innych dokumentach UE6.

Założenie 3: W okresie 2014 – 2020 wprowadzone zostaną nowe

instrumenty dla wydatkowania środków i uzyskania najwyższej wartości

dodanej7. Miasto Ostrów Wielkopolski może wykorzystać te instrumenty

dla realizacji własnej polityki rozwojowej8.

Założenie 4: Miasto Ostrów Wielkopolski jest jednym z realizatorów

Krajowej Polityki Miejskiej z uwarunkowaniami wynikającymi z tego

dokumentu.

4 Szczególna uwagę należałoby zwrócić na priorytety zdefiniowane w założeniach nowego okresu programowania 2014

– 2020. Rozpatrzony powinien być pakiet legislacyjny, w skład którego wchodzą:

Rozporządzenie podstawowe, ustanawiające wspólne przepisy dla funduszy

Rozporządzenie dot. Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR),

Rozporządzenie dot. Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS),

Rozporządzenie dot. Funduszu Spójności,

Rozporządzenie dot. Europejskiej Współpracy Terytorialnej (EWT),

Rozporządzenie dot. Europejskiego Ugrupowania Współpracy Terytorialnej (EUWT). Tego typu podejście zapewni spójność dokumentu z politykami wyższego rzędu. Nie bez znaczenia jest również fakt, że zapisy Strategii stanowią w wielu przypadkach podstawę merytoryczną do aplikowania po fundusze europejskie, gdzie taka spójność jest wymagana. Oczywiście niezbędna jest spójność ze strategię Europa 2020. 5 Rezultatem wpisania wymiaru miejskiego jest m.in.:

Zagwarantowanie co najmniej 5% środków na poziomie krajowym na realizacje polityki miejskiej

Zintegrowane Inwestycje Terytorialne – nowy instrument, który pozwala powierzyć miastu zarządzanie ww. środkami.

Planowane utworzenie przez KE platformy na rzecz rozwoju obszarów miejskich, którą zostanie objętych maksymalnie 20 miast w kraju. Lista miast ustalona przez Państwo Członkowskie

6 Szczególnie chodzi tutaj o Agendę Terytorialną, w której zapisano, że polityka miejska musi uwzględniać następujące

elementy: 1. Wzmocnienie policentrycznego rozwoju oraz innowacji poprzez tworzenie sieci współpracy regionów

miejskich i miast. 2. Nowe formy partnerstwa i zarządzania terytorialnego pomiędzy obszarami wiejskim miejskimi. 3. Tworzenie regionalnych klastrów konkurencyjności. 4. Wzmocnienie i rozbudowa sieci transeuropejskich: zintegrowany rozwój multimodalnych systemów

transportu. 5. Transeuropejskie zarządzanie ryzykiem, z uwzględnieniem zmian klimatycznych. 6. Wzmocnienie struktur ekologicznych i zasobów kulturowych jako wartości dodanej dla rozwoju.

Również istotna jest Karta Lipska, która wyznacza takie cele jak: 1. Tworzenie i zapewnianie wysokiej jakości przestrzeni publicznych, 2. Modernizację sieci infrastrukturalnych oraz poprawę efektywności energetycznej, 3. Aktywną politykę innowacyjną i edukacyjną.

7 Będą to m.in.: Wspólne Plany Działania i Zintegrowane Inwestycje Terytorialne. Najważniejszym instrumentem

koordynacji będzie Kontrakt terytorialny. Pytanie: Na ile zostały zdefiniowane oczekiwania Miasta Ostrowa Wielkopolskiego, co do oczekiwanych zapisów w kontrakcie. UWAGA!: konieczna jest analiza tych instrumentów i szkolenie kadr dla ich sprawnego wykorzystania. 8 Szczególnej uwadze należy polecić propozycję rozszerzenia programu URBACT.

11

Struktura strategii:

Obszary strategiczne9 - obszary o charakterze horyzontalnym, których

problemy mają największy wpływ na rozwój, a ich rozwiązanie może

przynieść największe profity dla rozwoju terytorium.

Priorytety - najważniejsze kierunki działania o strategicznym

znaczeniu.

Struktura strategii nie przewiduje planów o charakterze operacyjnym.

9Obszary strategiczne to zhierarchizowane, najważniejsze dla rozwoju terytorium obszary problemowe, wyznaczające

kierunki koncentracji działań władz samorządowych i społeczności lokalnej rokujące największe szansę na jej szybki rozwój i to zgodnie z nakreśloną wizją. W ramach wybranych obszarów strategicznych określa się priorytety i plany strategiczne oraz środki służące do ich realizacji, definiowane jako konkretne zadania realizacyjne.

12

IV. Miasto Ostrów Wielkopolski w przestrzeni

Miasto Ostrów Wielkopolski położone jest na Wysoczyźnie Kaliskiej. Przez

miasto przepływa lewy dopływ Prosny – Ołobok. Miasto jest jednym z istotnych

i ważnych miast w Aglomeracji Kalisko – Ostrowskiej tworząc wspólnie

z Kaliszem, ośrodek regionalny o znaczeniu ponadregionalnym i krajowym.

Powierzchnia miasta wynosi 41,90 km². Miasto stanowi 3,65% powierzchni

powiatu. Miasto jest podzielone na 11 jednostek pomocniczych – osiedli:

I Śródmieście,

II Wenecja,

III Krępa,

IV im. Jana Pawła II,

V Pruślin,

VI Stare Kamienice,

VII Zacisze – Zębców,

VIII Odolanowskie,

IX Nowe Parcele,

X Parcele Zacharzewskie,

XI im. Powstańców Wielkopolskich.

Ostrów Wielkopolski położony jest w Makroregionie Polska Zachodnia, regionie

Wielkopolska, Subregionie Kaliskim i Aglomeracji Kalisko – Ostrowskiej.

IV.1. Makroregion Polska Zachodnia

Przynależność miasta do makroregionu Polska Zachodnia nie było dotychczas

akcentowane w dokumentach strategicznych związanych z jego rozwojem.

Makroregion obejmuje pięć województw: dolnośląskie, lubuskie, opolskie,

wielkopolskie i zachodniopomorskie. Zajmuje 31% powierzchni kraju (96 065

km2) i stanowi obszar łączący Europę Środkową z Europą Zachodnią,

Południową oraz ze Skandynawią. Na terenie makroregionu znajduje się ponad

38% miast kraju. Jest zamieszkały przez ponad 10 mln osób (26% ludności

Polski). Makroregion charakteryzuje się wysokim stopniem urbanizacji (62%

ludności zamieszkuje miasta).

13

Źródło: Analiza porównawcza planów zagospodarowania przestrzennego województw Polski

Zachodniej. Regionalne Biuro Gospodarki Przestrzennej

Województwa Zachodniopomorskiego, Szczecin 2011

Cel główny i cele szczegółowe zostały zapisane w: „Strategii Rozwoju Polski

Zachodniej do roku 2020” w następującym brzmieniu:

I. Integracja przestrzenna i funkcjonalna makroregionu

Wzmocnienie wewnętrznych powiązań sieci transportowych pomiędzy

głównymi miastami Polski Zachodniej.

Zwiększenie dostępności transportowej Polski Zachodniej

w przestrzeni europejskiej poprzez wzmocnienie powiązań głównych

miast makroregionu z Warszawą, Katowicami

i Trójmiastem, Berlinem, Pragą, Wiedniem oraz Dreznem.

Modernizacja Odrzańskiej Drogi Wodnej oraz wzmocnienie

międzyregionalnej i transgranicznej współpracy w dorzeczu Odry.

Zwiększenie efektywności sieci energetycznej w makroregionie.

II. Budowa oferty gospodarczej makroregionu

Wspieranie wypracowywania i implementowania nowoczesnych

rozwiązań w wiodących branżach gospodarczych makroregionu.

Rozwój i profesjonalizacja działalności ośrodków innowacji

i przedsiębiorczości, w szczególności w zakresie wsparcia wiodących

branż gospodarczych makroregionu.

Tworzenie zachęt do inwestowania, w tym zapewnienie dostępu do

usług publicznych.

Tworzenie i rozwój ponadregionalnych produktów turystycznych.

III. Wzmacnianie potencjału naukowo - badawczego makroregionu

14

Inicjowanie i wspieranie współpracy naukowo-badawczej ośrodków

z Polski Zachodniej.

Budowanie komplementarnej oferty edukacyjnej służącej dostosowaniu

kapitału ludzkiego do potrzeb gospodarki opartej na wiedzy.

Inicjowanie wspólnych działań edukacyjnych promujących postawy

przedsiębiorcze i innowacyjne.

Wzmocnienie mechanizmów transferu wiedzy między nauką

i biznesem w celu komercjalizacji wyników badań.

Ważnym celem w rozwoju makroregionu jest aktywność międzynarodowa.

Z powiązań międzynarodowych można uzyskać informację, na których

kierunkach miasto Ostrów Wielkopolski mogłoby być aktywne wpisując się

w markę i siłę oddziaływania Makroregionu.

Makroregion Polska Zachodnia na tle powiązań międzynarodowych

Źródło: Strategia Rozwoju Polski Zachodniej 2020, Warszawa luty 2014

(wersja do konsultacji społecznych).

15

IV.2. Region Wielkopolska

Województwo Wielkopolskie, o obszarze 2 982 651 ha, jest drugim co do

wielkości województwem w Polsce. Natomiast pod względem liczby ludności

zajmuje trzecią pozycję w kraju. W województwie przeważa ludność

zamieszkująca miasta – 56%. Leżąc w środkowozachodniej części Polski

Wielkopolska graniczy z województwami: łódzkim, opolskim, dolnośląskim,

lubuskim i zachodniopomorskim.

Dla Miasta Ostrowa Wielkopolskiego największy wpływ ma sąsiedztwo

województw: łódzkiego i dolnośląskiego ze względu na rozwijające się obszary

wielkomiejskie Łodzi i Wrocławia. Od wzajemnych relacji z tymi obszarami

będzie w dużej mierze zależało tempo i kierunek rozwoju miasta.

Duże znaczenie dla rozwoju regionu ma sieć osadnicza Wielkopolski. Ważną

cechą tej sieci jest fakt, że w miastach wielkopolskich 76,9% pracujących

świadczy usługi z przeważającą ilością usług rynkowych.

Hierarchia sieci osadniczej. Kalisz i Ostrów Wielkopolski jako układ dwubiegunowy o znaczeniu

ponadregionalnym, źródło: Raport o stanie i zagospodarowania i rozwoju Województwa

Wielkopolskiego 2010, Województwo wielkopolskie, Poznań 2010.

Miasto Ostrów Wielkopolski jest jednym z wiodących ośrodków osadniczych

w Południowej Wielkopolsce, tworząc dwubiegunowy układ osadniczy –

16

Aglomerację Kalisko – Ostrowską, która ma wpływ nie tylko na miasta wiodące,

ale także na inne gminy i miasta mniejszej wielkości. Aglomeracja ma

znaczenie daleko poza granice województwa.

Dominującą rolę w sieci osadniczej pełni miasto Poznań – stolica regionu, który

jest również centralnym ośrodkiem tworzonego Poznańskiego Obszaru

Metropolitalnego (POM). Obszar Metropolitalny tworzy 45 gmin i zajmuje 20%

powierzchni województwa zamieszkały przez prawie 40% mieszkańców.

Poznański Obszar Metropolitalny, źródło: Wielkopolskie Biuro Planowania Przestrzennego,

Poznański Obszar Metropolitalny, Poznań 2010.

Poznański Obszar Metropolitalny, to struktura bardzo ważna w kontekście

możliwej współpracy Ostrowa Wielkopolskiego jako istotnego elementu

Aglomeracji Kalisko – Ostrowskiej.

Gospodarka Wielkopolski, określana przez podmioty gospodarki narodowej

w liczbie ponad 375 tyś., umiejscawia region na trzecim miejscu w kraju.

Struktura gospodarki to: podmioty gospodarcze osób fizycznych – 78%

i podmioty osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie mających

osobowości prawnej – 22%. Charakterystycznym dla wielkopolskiej gospodarki

jest, że dominują przedsiębiorstwa zatrudniające do 9 pracowników stanowiąc

94,5% ogółu gospodarki narodowej. Dużych przedsiębiorstw, zatrudniających

powyżej 1000 osób, jest zaledwie 2.2% ogółu wszystkich przedsiębiorstw.

Region zalicza się do aktywnych gospodarczo przy wskaźniku aktywności

gospodarczej równej 110 w porównaniu z takim samym wskaźnikiem do całego

17

kraju o wartości równej 102. Jednakże najwyższa aktywność występuje

w stolicy województwa i podregionie poznańskim przyjmując niższe wartości

w subregionach. W tworzeniu PKB regionu subregion kaliski zajmuje drugie

miejsce z wartością 14,6%. Charakterystycznym jest wskaźnik wartości dodanej

brutto, w którym największy udział ma branża przemysłowa (27%) ogólnej

wytworzonej wartości, a następnie m.in. handel i naprawy. Usługi, czyli branża

najbardziej dynamicznie rozwijająca się w gospodarce europejskiej wytworzyła

wartość 17%.

Struktura gospodarki Wielkopolski, dominacja mikro przedsiębiorstw i niewielki

odsetek dużych przedsiębiorstw, zdolnych do podejmowania inicjatyw na

większą skalę, w odniesieniu do działań innowacyjnych unowocześniających

gospodarkę, ma znaczący wpływ na kształtowanie czynników rozwojowych

regionu i pośrednio na miasto Ostrów Wielkopolski.

IV.3. Podregion Kaliski

Podregion kaliski zlokalizowany jest w południowej części województwa

wielkopolskiego i graniczy z podregionem leszczyńskim, poznańskim

i konińskim w Wielkopolsce oraz z podregionem wrocławskim (województwo

dolnośląskie), nyskim (województwo opolskie) i sieradzkim (województwo

łódzkie).

Na podstawie danych zawartych w ekspertyzie: „Diagnoza potencjału

gospodarczego subregionu kaliskiego” opracowanej przez Wielkopolską Izbę

Rzemieślniczą można podać, że podregion kaliski zajmuje obszar 5784 km2

i liczy ponad 670 000 mieszkańców. Gęstość zaludnienia w podregionie wynosi

116 osób na 1 km2. Ludność w podregionie wzrastała systematycznie od 2003

roku i od tego okresu wzrosła o 6 381 osób. W podregionie kaliskim prawie 53%

ludności mieszka na wsi.

Należy przyjąć, że w podregionie kaliskim będą zachodziły podobne zjawiska

demograficzne jak w całym kraju, czyli należy liczyć się z potęgowaniem się

zjawiska starzenia ludności charakteryzującego się wzrostem odsetka liczby

osób w wieku poprodukcyjnym i spadku liczby osób w wieku

przedprodukcyjnym. W podregionie kaliskim na 100 osób w wieku

produkcyjnym przypada 56 osób w wieku nieprodukcyjnym i 25 osób w wieku

poprodukcyjnym a najliczniejszą grupę wiekową tworzą młodzi ludzie

w przedziale 20-29 lat, którzy stanowią ok. 16% populacji podregionu.

Następnymi grupami są trzydziestolatkowie oraz pięćdziesięciolatkowie,

stanowiący razem ok. 30% mieszkańców. Najmniej licznie reprezentowane są

osoby po 70 roku życia - jest ich ok. 9% w podregionie.

18

Podregiony w Województwie Wielkopolskim, źródło: Główny Urząd Statystyczny.

W porównaniu do innych podregionów w Województwie Wielkopolskim

podregion kaliski plasuje się w środku rankingu pod względem PKB równym 17

336 392 mln zł. Natomiast dochód budżetu per capita w podregionie kaliskim w

2010 r. wyniósł 840 zł, co oznacza, że był prawie dwukrotnie wyższy niż w 2003

r. Duże znaczenie ma dla podregionów pozyskiwanie środków na inwestycje

z zewnętrznych źródeł finansowania. Podregion kaliski realizuje projekty o

łącznej wartości przedstawionej w poniższym zestawieniu (łącznie z miastem

Kalisz).

Lokalizacja Wartość [PLN]

m. Kalisz 1 183 800 557,06

Powiat jarociński 503 060 619,89

Powiat kaliski 3 107 005 970,31

Powiat kępiński 1 910 383 467,82

Powiat krotoszyński 505 879 755,44

Powiat ostrowski 1 207 710 180,61

Powiat ostrzeszowski 660 800 219,76

Powiat pleszewski 501 235 933,35

Razem 9 579 876 704,24

Źródło: http://mapadotacji.gov.pl/projekty/3?wojewodztwo=15&powiat=330&lata=2007, mapa

Dotacji UE prezentuje informacje o wszystkich realizowanych w Polsce projektach

współfinansowanych z Funduszy Europejskich według danych na koniec marca 2014 r.

Ważne dla rozwoju gospodarczego podregionu jest jego usytuowanie

komunikacyjne. Przez subregion biegnie droga nr 12, która łączy Niemcy

19

z Ukrainą. Jest także ważna droga nr 25, która prowadzi przez kilka

województw. Ważne staje się stosunkowo bliskie usytuowanie subregionu przy

autostradzie A2.

Charakterystyka rynku pracy subregionu kaliskiego przedstawia się

następująco:

Pracujący

ogółem osoba 198858

mężczyźni osoba 106327

kobiety osoba 92531

Pracujący wg PKD 2007

rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo osoba 59178

przemysł i budownictwo osoba 70443

handel; naprawa pojazdów samochodowych; transport i gospodarka magazynowa; zakwaterowanie i gastronomia; informacja i komunikacja

osoba 27723

działalność finansowa i ubezpieczeniowa; obsługa rynku nieruchomości

osoba 2740

pozostałe usługi osoba 38774

Źródło: Bank Danych Lokalnych http://stat.gov.pl/bdl/app/portret.display?p_czas=18&p_nts=-

3&p_tery=58#.

W podregionie istnieją dwie państwowe wyższe szkoły zawodowe, oraz

dziewięć oddziałów zamiejscowych różnych uczelni najczęściej poznańskich i

łódzkich. Na terenie podregionu funkcjonuje 318 szkół podstawowych, 139

gimnazjów, 130 szkół ponadgimnazjalnych. Na tym tle współczynnik

skolaryzacji waha się co do ilości młodzieży w poszczególnych szkołach.

Najwięcej młodzieży uczęszczało do liceów ogólnokształcących, a coraz więcej

młodzieży wybiera zasadnicze szkoły zawodowe. Może to oznaczać

odbudowywanie potencjału podregionu kaliskiego w zakresie poszukiwanych

zawodów.

IV.4. Aglomeracja Kalisko – Ostrowska

Aglomeracja Kalisko – Ostrowska jest w fazie intensywnego kształtowania.

Podstawą jej funkcjonowania jest podpisane Porozumienie o współpracy

pomiędzy 22 samorządami. Intensywność prac nad strategią rozwoju oraz

realizowane projekty z pewnością przyczyniły się do wypracowania określonej

marki Aglomeracji i jej zaistnienia w świadomości samorządowej.

20

Obszar funkcjonalny ośrodków funkcjonalnych Aglomeracja Kalisko – Ostrowska,

źródło: Zasady i kryteria wyznaczania obszarów funkcjonalnych w Województwie

Wielkopolskim, Zarząd Województwa Wielkopolskiego, Poznań 2013.

Aglomeracja została uznana jako ośrodek regionalny o znaczeniu krajowym

i ponadregionalnym. Taki zapis ma fundamentalne znaczenie dla istnienia

Aglomeracji w przyszłości.

Aglomeracja Kalisko – Ostrowska jest inspirowana naturalnym układem dwóch

miast: Kalisza i Ostrowa Wielkopolskiego położonych w odległości 23 km.

Pomiędzy tymi miejscowościami obszar został już praktycznie zurbanizowany.

Z pewnością prace nad ostatecznym kształtem Aglomeracji Kalisko –

Ostrowskiej z pewnością będą jeszcze trwały. W niniejszym opracowaniu

oparto się na dokumencie Wielkopolskiego Biura Planowania Przestrzennego w

Poznaniu: „Aglomeracja Kalisko – Ostrowska. Studium Rozwoju

przestrzennego” z 2005 roku.

Na potencjał Aglomeracji wpływa jej położenie, dostępność transportowa,

oddalenie od ośrodków wzrostu, ale także brak zdolności do wpisywania się

w konkurencję opartą na wiedzy i przewagach konkurencyjnych.

21

Aglomeracja Kalisko – Ostrowska. Studium rozwoju przestrzennego. Kierunki

rozwoju. Strefy funkcjonalno – przestrzenne, źródło: Wielkopolskie Biuro

Planowania Przestrzennego, Aglomeracja Kalisko – Ostrowska.

Studium rozwoju przestrzennego, Poznań 2005.

W ramach realizowanego projektu Spółka HOLDKOM SA opracowała założenia

do Strategii identyfikacji i wdrażania zmian gospodarczych Aglomeracji Kalisko

– Ostrowskiej”. Nie jest to oficjalny dokument Aglomeracji Kalisko – Ostrowskiej

niemniej daje pewien pogląd na możliwe kierunki rozwoju. W tym opracowaniu

przyjęto cztery obszary rozwojowe:

1. Obszar 1: Aglomeracja Kalisko – Ostrowska miejscem przyjaznym

ludziom, atrakcyjnym dla zamieszkania i rozwoju,

2. Obszar 2: Aglomeracja Kalisko – Ostrowska silnym, nowoczesnym

obszarem gospodarczym uczestniczącym w europejskim podziale

pracy, dóbr i usług,

3. Obszar 3: Aglomeracja Kalisko – Ostrowska znaczącym ośrodkiem

nauki, wiedzy i innowacji,

4. Obszar 4: Aglomeracja Kalisko – Ostrowska bogata w kulturę,

atrakcyjna turystyką i sportem.

Największym zagrożeniem, ale jednocześnie szansą dla Aglomeracji Kalisko –

Ostrowskiej jest jej położenie w trójkącie obszarów wielkomiejskich: Poznania,

Wrocławia i Łodzi.

22

V. Nowe wyzwania strategiczne 2014 – 2020

Wiele zmian projektowanych w perspektywie 2014 – 2020 będzie miało istotne

znaczenie dla miasta Ostrowa Wielkopolskiego. Należy ze szczególną uwagą

przyjrzeć się założeniom strategicznym w dokumentach stanowiących

podstawę lub mających wpływ na planowanie terytorialne według nowych

paradygmatów.

Dokonana w strategii analiza dokumentów strategicznych uwypukla szczególnie

te zapisy, które mają lub mogą mieć duże znaczenie dla programowania

rozwoju Miasta Ostrowa Wielkopolskiego.

V.1. Strategia „Europa 2020” 10

Strategia „Europa 2020" – Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego

rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu, to flagowy dokument

strategiczny o długofalowym i wielotematycznym charakterze. Jest kontynuacją

realizowanej do 2000 roku Strategii Lizbońskiej.

W Strategii Europa 2020 przyjęto do realizacji trzy priorytety:

rozwój inteligentny: rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacji,

rozwój zrównoważony: wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej

z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej,

rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu: wspieranie gospodarki

o wysokim poziomie zatrudnienia, zapewniającej spójność społeczną

i terytorialną.

Strategia Europa 2020, która stała się podstawą do przygotowania

Zintegrowanych Wytycznych zawierających propozycje następujących

obszarów aktywności:

zapewnienie jakości i stabilności finansów publicznych,

rozwiązanie problemu nierównowagi makroekonomicznej,

zmniejszenie nierównowagi w strefie euro,

optymalizacja pomocy na rzecz badań i rozwoju oraz innowacji,

wzmocnienie trójkąta wiedzy i uwolnienie potencjału gospodarki

cyfrowej,

bardziej efektywne korzystanie z zasobów i ograniczenie emisji gazów

cieplarnianych,

poprawa otoczenia biznesu i środowiska konsumenckiego oraz

modernizacja bazy przemysłowej,

zwiększenie współczynnika aktywności zawodowej i ograniczenie

bezrobocia strukturalnego,

10

Komunikat Komisji, Europa 2020, Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu, KOM(2010) 2020 wersja ostateczna, Bruksela 3.3.2010.

23

rozwijanie zasobów wykwalifikowanej siły roboczej odpowiadającej

potrzebom rynku pracy, promowanie jakości zatrudnienia i uczenia się

przez całe życie,

poprawa wydajności systemów kształcenia i szkolenia na wszystkich

poziomach oraz zwiększenie liczby osób podejmujących studia wyższe,

promowanie włączenia społecznego i zwalczanie ubóstwa.

Unie Europejska wyznaczyła wartości wskaźników, których osiągnięcie ma

potwierdzić jej sukces. Są to następujące założenia:

wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 20-64 lat powinien wynosić 75%,

na inwestycje w badania i rozwój należy przeznaczać 3% PKB Unii,

należy osiągnąć cele „20/20/20” w zakresie klimatu i energii (w tym

ograniczenie emisji dwutlenku węgla nawet o 30%, jeśli pozwolą na to

warunki),

liczbę osób przedwcześnie kończących naukę szkolną należy

ograniczyć do 10%, a co najmniej 40% osób z młodego pokolenia

powinno zdobywać wyższe wykształcenie,

liczbę osób zagrożonych ubóstwem należy zmniejszyć o 20 mln.

Osiąganie wskaźników i celów strategicznych ma wesprzeć siedem inicjatyw

przewodnich:

„Unia innowacji” – projekt na rzecz poprawy warunków ramowych

i dostępu do finansowania badań i innowacji, tak by innowacyjne

pomysły przeradzały się w nowe produkty i usługi, które z kolei

przyczynią się do wzrostu gospodarczego i tworzenia nowych miejsc

pracy,

„Młodzież w drodze” – projekt na rzecz poprawy wyników systemów

kształcenia oraz ułatwiania młodzieży wejścia na rynek pracy,

„Europejska agenda cyfrowa” – projekt na rzecz upowszechnienia

szybkiego Internetu i umożliwienia gospodarstwom domowym

i przedsiębiorstwom czerpania korzyści z jednolitego rynku cyfrowego,

„Europa efektywnie korzystająca z zasobów” – projekt na rzecz

uniezależnienia wzrostu gospodarczego od wykorzystania zasobów,

przejścia na gospodarkę niskoemisyjną, większego wykorzystania

odnawialnych źródeł energii, modernizacji transportu oraz

propagowania efektywności energetycznej,

„Polityka przemysłowa w erze globalizacji” – projekt na rzecz poprawy

otoczenia biznesu, szczególnie w odniesieniu do MŚP, oraz wspierania

rozwoju silnej i zrównoważonej bazy przemysłowej, przygotowanej do

konkurowania na rynkach światowych,

„Program na rzecz nowych umiejętności i zatrudnienia” – projekt na

rzecz modernizacji rynków pracy i wzmocnienia pozycji obywateli

poprzez rozwój kwalifikacji przez całe życie w celu zwiększenia

24

współczynnika aktywności zawodowej i lepszego dopasowania popytu

do podaży na rynku pracy, między innymi dzięki mobilności siły

roboczej,

„Europejski program walki z ubóstwem” – projekt na rzecz zapewnienia

spójności społecznej i terytorialnej, tak aby korzyści płynące ze wzrostu

gospodarczego i zatrudnienia były szeroko dostępne, a osoby ubogie

i wykluczone społecznie mogły żyć godnie i aktywnie uczestniczyć

w życiu społeczeństwa.

Strategia Europa 2020 jest nie tylko dokumentem wyznaczającym kierunki

rozwoju Unii Europejskiej, ale także podsumowaniem aktualnego stanu

i potencjału społeczno – gospodarczego Unii i podkreśleniem wyjątkowości

czasu zmian.

V.2. Agenda Terytorialna UE 2020

Kolejnym ważnym dokumentem, mającym znaczenie dla Miasta Ostrowa

Wielkopolskiego jest: „Agenda Terytorialna Unii Europejskiej 2020. W kierunku

sprzyjającYM społecznemu włączeniu, inteligentnej i zrównoważonej Europy

zróżnicowanych regionów” (AT2020).

Dokument nie ma charakteru obligatoryjnego, ale wyznacza strategiczne ramy

dla terytorialnego rozwoju Europy. Jest ważnym odniesieniem dla tworzenia

krajowych polityk rozwoju przestrzennego. Jego celem jest zwiększenie

konkurencyjności regionów przede wszystkim przez wzmocnienie

zdefiniowanych potencjałów terytoriów.

Celem AT2020 jest zapewnienie strategicznych wytycznych rozwoju

terytorialnego, wsparcie włączania wymiaru terytorialnego do różnych dziedzin

polityki, na wszystkich szczeblach rządów oraz zagwarantowanie realizacji

strategii Europa 2020 zgodnie z zasadami spójności terytorialnej.

W AT2020 napisano m.in.:

Społeczności lokalne i regionalne doświadczają przyspieszonej

globalizacji, a ich podatność na wstrząsy zewnętrzne stale rośnie.

W niektórych przypadkach zagraża to nawet dobrobytowi,

zrównoważonemu rozwojowi oraz stabilności miast i regionów.

Globalizacja może spowodować istotne konsekwencje terytorialne na

szczeblu unijnym, krajowym, regionalnym i lokalnym. Metropolie i inne

regiony zurbanizowane, centra rozwoju o znaczeniu międzynarodowym

i globalnym są atutami sprzyjającymi rozwojowi całego terytorium

europejskiego pod warunkiem, że inne regiony, aby skorzystać z ich

dynamiki, stworzą z nimi w powiązania sieciowe.

25

Europa stoi w obliczu narastających, zróżnicowanych terytorialnie

wyzwań demograficznych. Starzenie się społeczeństwa i spadek liczby

ludności spowodują zmiany w wielu regionach, w tym w rolniczych

i peryferyjnych, oraz wywołają poważne skutki dla spójności społecznej

i terytorialnej, świadczenia usług publicznych, rynku pracy

i mieszkalnictwa.

Wykluczenie z obiegu społeczno-gospodarczego z pewnością ma

istotne przełożenie terytorialne. W regionach charakteryzujących się

niską dostępnością, słabymi wynikami gospodarczymi, brakiem szans

społecznych, infrastruktury społecznej i innymi szczególnymi

uwarunkowaniami terytorialnymi występuje wyższe ryzyko wykluczenia.

Agenda Terytorialna 2020 wyznaczyła sześć priorytetów:

1. Wspieranie policentrycznego i zrównoważonego rozwoju terytorialnego

Współpracujące ze sobą, w ramach układu policentrycznego, najlepiej

rozwinięte miasta i regiony Europy zapewniają wartość dodaną

i funkcjonują jako centra przyczyniające się do rozwoju swojego

szerszego otoczenia.

2. Wspieranie zintegrowanego rozwoju w miastach oraz regionach

wiejskich i na obszarach o szczególnych uwarunkowaniach.

Współpraca miast i tworzenie połączeń między nimi może przyczynić się

do długofalowego inteligentnego rozwoju regionów miejskich w różnej

skali. O ile to konieczne, miasta powinny działać poza swoimi granicami

administracyjnymi i koncentrować się na regionach funkcjonalnych,

w tym na obszarach podmiejskich.

3. Integracja terytorialna w transgranicznych i ponadnarodowych regionach

funkcjonalnych.

Integracja i współpraca terytorialna mogą stworzyć masę krytyczną

potrzebną dla rozwoju, zmniejszenia gospodarczej, społecznej

i ekologicznej fragmentacji oraz budowania wzajemnego zaufania

i kapitału społecznego. Transgraniczne i ponadnarodowe regiony

funkcjonalne mogą wymagać właściwej koordynacji polityki między

różnymi krajami.

4. Zapewnienie globalnej konkurencyjności regionów w oparciu o silne

gospodarki lokalne

Elementy globalne i lokalne wzajemnie się wzmacniają i są ze sobą

powiązane, dlatego należy je rozwijać równolegle. Kluczowe znaczenie

ma wzmocnienie badań, kapitału ludzkiego i potencjału innowacyjnego

oraz wprowadzanie na rynek nowych koncepcji. Skutecznymi

narzędziami mogą być: usprawnienie gospodarki poprzez rozwój

lokalnych produktów i rynków oraz otoczenia biznesowego, zapewnienie

szkoleń dopasowanych do warunków lokalnych, częściowa

samowystarczalność oraz tworzenie zwartych i silnych społeczności

lokalnych.

26

5. Usprawnienie powiązań terytorialnych na rzecz obywateli, społeczności

i przedsiębiorstw (…) dla spójności terytorialnej. Istotne znaczenie ma

mobilność, a także sprawiedliwy cenowo i przestrzennie, dostęp do usług

publicznych, informacji i wiedzy. Zapewnienie usług i ograniczenie barier

infrastrukturalnych może zwiększyć konkurencyjność oraz ułatwić

zrównoważony i harmonijny rozwój terytorialny Unii Europejskiej.

6. Zarządzanie i budowanie powiązań między ekologicznymi,

krajobrazowymi i kulturowymi walorami regionów. (…) Sprawnie

funkcjonujące systemy ekologiczne oraz ochrona i wspieranie dziedzictwa

kulturowego i przyrodniczego to ważne warunki rozwoju zrównoważonego

w długim okresie. Należy chronić wysoką wartość europejskich

krajobrazów miejskich i wiejskich oraz rozwijać ich jakość. Kluczowe

znaczenie ma lokalne, regionalne i ponadregionalne zarządzanie

dziedzictwem kulturowym i przyrodniczym. Istotny jest również wzrost

poczucia tożsamości regionalnej i lokalnej poprzez wzmocnienie

świadomości i odpowiedzialności społeczności lokalnych i regionalnych

za ich wyjątkowe wartości środowiskowe, krajobrazowe, kulturowe i inne.

V.3. Umowa Partnerstwa

Umowa Partnerstwa jest jednym z najważniejszych dokumentów, w którym

sprecyzowane zostały cele wsparcia z wykorzystaniem funduszy unijnych

w okresie 2014+ dla trzech polityk unijnych: polityki spójności, wspólnej polityki

rolnej i wspólnej polityki rybołówstwa. Z perspektywy miasta Ostrowa

Wielkopolskiego najważniejsze są ustalenia w zakresie interwencji funduszy

europejskich w polityce spójności.

Cele główne Umowy Partnerstwa to:

zwiększenie konkurencyjności gospodarki,

poprawa spójności społecznej i terytorialnej kraju,

poprawa efektywności administracji publicznej.

W Umowie Partnerstwa wymieniono także uwarunkowania makroekonomiczne.

Niektóre z tych uwarunkowań mają bezpośrednie odniesienie do procesów

rozwojowych miasta Ostrowa Wielkopolskiego. Najważniejszym wydaje się być

niska ocena konkurencyjności polskiej gospodarki, na którą mają wpływ m.in.

niski poziom nakładów na badania i rozwój, niska aplikacyjność prowadzonych

badań oraz słaba jakość instytucji otoczenia biznesu.

Należy zwrócić także uwagę na fakt, że niewiele MŚP wprowadza wewnętrzne

innowacje lub współpracuje z innymi przedsiębiorstwami, a także rozwija

współpracę transgraniczną i międzynarodową. Na szczególną uwagę zasługuje

niska jakość powiązań pomiędzy środowiskiem naukowym

i przedsiębiorstwami.

27

Duży wpływ na procesy rozwojowe będzie miała niska jakość kapitału

ludzkiego, społecznego i terytorialnego. Niezadowalająca jest także jakość

wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych w gospodarce, co w

połączeniu z niewystarczającymi kompetencjami cyfrowymi stwarza znaczącą

barierę zważywszy na fakt, że w zakresie cyfryzacji gospodarki poczyniono

znaczne postępy. Należy zwrócić uwagę, że bariera cyfrowa jest zauważalna

w usługach publicznych, gdzie nie jest należycie wykorzystywana. Rozwój

przedsiębiorczości, jako jedna podstawowych determinant, blokowana jest

przez nieoptymalne warunki administracyjno – prawne.

V.4. Strategia Rozwoju Kraju 2020

Strategia Rozwoju Kraju 2020 – Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna

gospodarka, sprawne państwo została przyjęta 25 września 2012 r. przez Radę

Ministrów i jest zapisem strategicznych zadań państwa dla osiągnięcia celów

rozwojowych. Obejmuje średni horyzont czasowy i jest zgodna a okresem

programowania 2014 – 2020. Podstawowym założeniem Strategii jest

scenariusz stabilnego rozwoju uwarunkowanym w dużej mierze sytuacją

w gospodarce światowej i strefie euro.

W Strategii wyznaczono trzy obszary strategiczne

Sprawne i efektywne państwo – oznacza dokończenie procesu

wdrażania nowych dokumentów strategicznych, wypracowanie modelu

zapewniającego spójność programowania rozwoju. Nacisk kładzie się

na wdrożenie i wykorzystanie narzędzi opartych na podejściu

procesowym oraz zarządzaniu ryzykiem. Wskazuje się również na

zastosowania narzędzi teleinformatycznych. Ta problematyka jest

wskazywana

w dokumencie w wielu działaniach. Ważnym celem jest także

wskazanie o istotnym znaczeniu partnerstwa publiczno – prywatnego, a

nawet partnerstwa publiczno – prywatno – społecznego jako

potencjalnych źródeł finansowania rozwoju.

Konkurencyjna gospodarka – to przede wszystkim wsparcie dla

innowacji oraz klastrów gwarantujących odpowiedni poziom i zdolność

do działania. Wspierane będą innowacje w szerokim znaczeniu definicji,

zarówno w wymiarze technologicznym i produktowym, ale także

organizacyjnym, procesowym, marketingowym, w tym również

w sektorze usług. Mówi się także o wspieraniu przemysłów i usług

o najwyższym potencjale produktywności. W prawie wszystkich

obszarach strategicznych wskazuje się na ważność kapitału ludzkiego,

zdobywanie nowych kwalifikacji i podnoszenie kompetencji. Ważną rolę

będzie odgrywał proces komercjalizacji własności intelektualnej,

wspieranie działalności Instytucji Otoczenia Biznesu takie jak: centra

28

i ośrodki transferu technologii, instytucje sfery badawczo-rozwojowej

czy parki naukowo-technologiczne i przemysłowe. Bardzo istotne będą

też wszelkie IOB udzielające wsparcia finansowego. Nacisk położony

zostanie na współpracę biznesu z nauką, ale także nauki

z samorządem. Duże znaczenie przypisuje się Regionalnym Strategiom

Innowacji jako podstawowego źródła określającego inteligentne

specjalizacje.

Spójność społeczna i terytorialna – ten obszar obejmuje działania na

rzecz integracji społecznej i budowania aktywnego systemu świadczeń

społecznych nakierowanych na podjęcie i utrzymanie pracy przy

lepszym dopasowaniu oferty wsparcia w tym reformę instytucji rynku

pracy. Wysokie miejsce w interwencjach państwa zajmują usługi

publiczne. Mówi się o konieczności podnoszenia ich jakości,

zwiększaniu dostępności i jakości. Usługi publiczne powinny być coraz

częściej dostępne w postaci cyfrowej. Dotyczy to zarówno usług

administracyjnych (formularze, zgłoszenia, wnioski), edukacyjnych,

części opieki medycznej (administrowanie danymi, częściowa

diagnostyka), kulturalnych (digitalizacja zasobów kultury i dziedzictwa

narodowego) czy komunalnych (rozwój infrastruktury kanalizacyjnej,

wodociągowej, umożliwiającej selektywną zbiórkę odpadów etc.).

Dostrzega się również konieczność wzmacniania miast jako ośrodków

wzrostu.

Strategia wskazuje działania służące usuwaniu przeszkód spowalniających

rozwój gospodarczy Polski. Koncentruje się jednakże na potencjałach

społeczno – gospodarczych i przestrzennych dostrzegając prawidłowość, że

odpowiednio wzmocnione przyczynią się do gospodarczego rozwoju kraju.

V.5. Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030

Koncepcja zagospodarowania polskiej przestrzeni jest ważnym dokumentem

o charakterze strategicznym. Innowacje w planowaniu przestrzennym oparte

zostały na podejściu zmieniającym w wielu przypadkach wzajemnie

wykluczające się planowanie przestrzenne i społeczno – gospodarcze na

poziomie krajowym wojewódzki i lokalnym, z uwzględnieniem także obszarów

funkcjonalnych. KPZK 2030 charakteryzuje się nowym podejściem

dostrzegającym konieczność oddziaływania nie na ścisłe zdefiniowane obszary

według starego paradygmatu, ale na obszary scharakteryzowane na podstawie

cech społeczno – gospodarczych w ujęciu dynamicznym. KPZK 2030 proponuje

przebudowę systemu gospodarowania przestrzenią i dostosowania rozwiązań

prawnych i instytucjonalnych do stawianych celów społeczno – gospodarczych.

29

Powiązania funkcjonalne. Teoretyczne ciążenie społeczno – gospodarcze,

źródło: KPZK 2030, MIR, Warszawa.

W KPZK 2030 uznaje się, że rdzeniem krajowego systemu gospodarczego

i elementem systemu europejskiego jest współpraca miast. Napisano: „Stanowi

ona współzależny, otwarty układ sieciowy obszarów funkcjonalnych

najważniejszych polskich miast, które są zintegrowane w przestrzeni krajowej

i międzynarodowej za pomocą wielokierunkowych silnych powiązań

funkcjonalnych w zakresie funkcji gospodarczych, społecznych, edukacyjnych,

kulturalnych oraz sektora badawczo-rozwojowego. Wszystkie ośrodki miejskie

stanowiące węzły sieci są połączone efektywną (na poziomie co najmniej

średnim w skali UE) siecią transportową i teleinformatyczną.

W skład podstawowych węzłów sieci powiązań funkcjonalnych miast w roku

2030 wchodzą:

stolica i największe polskie miasta: Warszawa oraz Aglomeracja

Górnośląska (Katowice wraz z miastami wchodzącymi w skład

Górnośląskiego Związku Metropolitalnego), Łódź, Kraków, Trójmiasto

(Gdańsk – Sopot – Gdynia z głównym ośrodkiem miejskim w Gdańsku),

Wrocław, Poznań, Szczecin, kształtujący się duopol Bydgoszcz – Toruń

oraz Lublin,

miasta wojewódzkie o znaczeniu krajowym, w których następuje

systematyczna koncentracja funkcji metropolitalnych o znaczeniu

międzynarodowym i krajowym: Białystok, Rzeszów, Opole, Olsztyn,

Kielce, Gorzów Wielkopolski i Zielona Góra.

30

Podstawową sieć osadniczą tworzą także połączone z głównymi węzłami

ośrodki regionalne, stanowiące ważny element równoważenia rozwoju kraju:

Częstochowa, Radom, Bielsko-Biała, Rybnik, Płock, Elbląg, Wałbrzych,

Włocławek, Tarnów, Kalisz z Ostrowem Wielkopolskim, Koszalin, Legnica,

Grudziądz, Słupsk.

Wymienienie Kalisza i Ostrowa Wielkopolskiego jako ośrodka regionalnego ma

duże znaczenie dla programowania rozwoju miasta Ostrowa Wielkopolskiego.

V.6. Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego do 2020

Jednym z najważniejszych dokumentów średniookresowych o charakterze

strategicznym jest: „Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego do 2020 r.

Regiony, Miasta, Obszary wiejskie”. W strategii znalazły się cele i priorytety

rozwoju Polski w bardzo aktualnym obecnie ujęciu terytorialnym. Zdefiniowana

została także nowa rola regionów oraz zasady i cele polityki regionalnej.

Wprowadzone zostały modyfikacje procesu planowania, w tym zarządzania

politykami ukierunkowanymi terytorialnie. W strategii wzmocniona została rola

regionów jako współodpowiedzialnych za realizację celów rozwojowych kraju.

Wniesiono także propozycje zmian w roli samorządów wojewódzkich.

Należy zwrócić uwagę, że w omawianym dokumencie polityka regionalna jest

rozumiana szerzej niż w dotychczasowych strategiach, ze szczególnym

naciskiem na działania ukierunkowane terytorialnie na poziomie regionalnym.

Szczegółowe propozycje poszczególnych rozwiązań zawarte w strategii

dotyczą:

odejścia od postrzegania polityki regionalnej wyłącznie przez

zróżnicowania przestrzenne mierzone na poziomie regionów na rzecz

wykorzystania potencjałów endogenicznych terytoriów dla osiągania

celów rozwoju kraju – kreowania wzrostu, zatrudnienia i spójności,

odejścia od podziału na polityki Inter – i intraregionalną, na rzecz

jednej, wspólnej polityki (ze wspólnymi celami) określającej cele w

odniesieniu do terytorium dla wszystkich podmiotów publicznych, każdy

z tych podmiotów realizuje inne zadania zgodnie ze sferą swojej

kompetencji,

stymulowania konkurencyjności w skali regionalnej, krajowej

i międzynarodowej, jak również wspomagania rozprzestrzeniania

procesów rozwoju z ośrodków najszybciej rozwijających się na

pozostałe obszary kraju,

większej efektywności działań w ramach polityki regionalnej przez

skoncentrowanie interwencji polityki regionalnej na wybranych

obszarach tematycznych i przestrzennych (obszarach strategicznej

interwencji),

31

wprowadzenia kompleksowego systemu integracji i koordynacji polityk

publicznych mających istotny wpływ terytorialny z celami polityki

regionalnej określonych dla poszczególnych terytoriów,

wprowadzenia nowych instrumentów partnerstwa i koordynacji działań

ukierunkowanych terytorialnie – kontraktu terytorialnego,

racjonalizacji systemu zarządzania i finansowania polityk publicznych,

przez określenie najbardziej efektywnego poziomu dostarczania usług

publicznych,

zwiększenia efektywności polityki regionalnej m.in. przez szerokie

zastosowanie zasady warunkowości i mechanizmów konkurencji

w dostępie do środków publicznych jako nagrody opartej o realizację

założonych wskaźników rzeczowych,

przemodelowania systemu finansowania polityki regionalnej przez

oparcie go o wieloletni plan finansowy i kontrakty terytorialne.

Przedstawione w KSRR wyzwania do roku 2020 łączą wymiar europejski

i krajowy. Dla miasta Ostrowa Wielkopolskiego bardzo ważny jest stwierdzenie

zawarte w strategii: „Kluczowe znaczenie będą tutaj miały ośrodki miejskie

traktowane jako węzły sieci współpracy gospodarczej, społecznej, naukowej,

kulturalnej i instytucjonalnej, a tym samym jako ośrodki zdolne oddziaływać na

rozwój całego regionu”.

V.7. Wielkopolska 2020 – Zaktualizowana strategia rozwoju Województwa

Wielkopolskiego do roku 2020

Podstawowym dokumentem zapisującym założenia rozwojowe Województwa

Wielkopolskiego jest Zaktualizowana Strategia Rozwoju – Wielkopolska 2020.

Aktualizacji dokonano dla wpisania się w cele rozwojowe określone w polskich

i unijnych dokumentach strategicznych. Nie bez znaczenia jest również fakt, że

strategia Wielkopolska 2020 jest podstawą kontraktu terytorialnego.

Bardzo ważne jest zidentyfikowane w dokumencie podejście określające, że:

podmiotem strategii jest Samorząd Województwa. Strategia dotyczy

zakresu jego kompetencji oraz kompetencji województwa w zakresie

wpływania na zachowania innych podmiotów (na przykład przez

zarządzanie środkami własnymi i zewnętrznymi, czy przez udział

w ustalaniu zasad, bądź sposobu realizacji polityk innych podmiotów,

między innymi przez kontrakt terytorialny),

przedmiotem strategii jest województwo wielkopolskie i te

sfery/dziedziny oraz zachowania innych podmiotów, na które zgodnie

z kompetencjami określonymi w poprzednim punkcie samorząd

województwa ma wpływ. Należy przy tym zaznaczyć, iż województwo

należy rozumieć nie jako jednostkę administracyjną, ale jako terytorium

z jego układem funkcjonalnym.

32

Istotnym stwierdzeniem jest zdefiniowanie województwa jako „terytorium z jego

układem funkcjonalnym”. To determinuje takie samo podejście w strategii

rozwoju dla Miasta Ostrowa Wielkopolskiego.

Duże znaczenie w strategii nadano inteligentnym specjalizacjom. Prace nad ich

ostatecznym zdefiniowaniem będą kontynuowane. Dostrzeżono natomiast

w dokumencie obszary potencjalnych inteligentnych specjalizacji:

• sieciowanie, mające kilka wymiarów, obejmujące przede wszystkim

tworzenie powiązań między przedsiębiorstwami oraz powiązania

przedsiębiorstw z otoczeniem. W tym obszarze tkwi duży potencjał

innowacyjny,

• interdyscyplinarność, polegająca na tworzeniu warunków dla

kompleksowych rozwiązań technologicznych i organizacyjnych,

• sektor żywnościowy, bazujący na potencjale rolnictwa oraz

przetwórstwa rolnego, tworzący szerokie pole dla innowacji,

• szeroko rozumiany zrównoważony rozwój, dający Wielkopolsce

możliwości stania się „zielonym liderem" rozwijającym badania

i technologie środowiskowe, badania i technologie dotyczące

odnawialnych źródeł energii oraz produkcję urządzeń dla ochrony

środowiska, a także rozwijającym produkcję energii ze źródeł

niekonwencjonalnych,

• edukacja, która rozwijana w innowacyjny sposób może tworzyć trwały

fundament rozwoju,

• silna gospodarka społeczna umożliwiająca odpowiedzialne

gospodarowanie zasobami ludzkimi i włączanie społeczne.

W strategii przyjęto cel strategiczny: Efektywne wykorzystanie potencjałów

rozwojowych na rzecz wzrostu konkurencyjności województwa służące

poprawie jakości życia mieszkańców w warunkach zrównoważonego rozwoju.

Cele pośrednie:

1. Poprawa dostępności i spójności komunikacyjnej regionu.

2. Poprawa stanu środowiska i racjonalne gospodarowanie jego

zasobami.

3. Lepsze zarządzanie energią.

4. Zwiększanie konkurencyjności metropolii poznańskiej i innych

ośrodków wzrostu w województwie.

5. Zwiększenie spójności województwa.

6. Wzmocnienie potencjału gospodarczego regionu.

7. Wzrost kompetencji mieszkańców i zatrudnienia.

8. Zwiększanie zasobów oraz wyrównywanie potencjałów społecznych

województwa.

9. Wzrost bezpieczeństwa i sprawności zarządzania regionem.

33

Sieć osadnicza Województwa Wielkopolskiego. Miasto Ostrów Wielkopolski jako ośrodek

wzrostu, źródło: Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Wielkopolskiego.

W strategii podkreślono kluczowe znaczenie m.in.:

• modernizacji drogi nr 11 i 25 oraz budowę obwodnic,

• rozbudowy sieci szerokopasmowych i infrastruktury dostępowej

• zintegrowania systemów taryfowo – biletowych,

• gospodarowania odpadami w województwie wykorzystując regionalne

i zastępcze instalacje do przetwarzania odpadów,

• budowy, rozbudowy oraz modernizacji sieci kanalizacji sanitarnej

i oczyszczalni ścieków,

• obniżania energochłonności i termomodernizacji istniejących budynków,

• budowy nowych instalacji energetycznych wykorzystujących

odnawialne źródła energii,

• wsparcia systemowych rozwiązań (prawnych, formalnych,

organizacyjnych) zwiększających popyt i podaż usług publicznych

• zaangażowania samorządów, przedsiębiorstw, instytucji otoczenia

biznesu, jednostek naukowych i innych instytucji w budowę sieci

współpracy przedsiębiorstw,

• wsparcia sektorów kreatywnych, w tym kultury, design i nowych branż

kreatywnych,

• rozwoju systemu kształcenia na styku edukacji i przedsiębiorstw,

34

• podniesienia poziomu kwalifikacji kadry zarządczej przedsiębiorstw

rozwoju marketingu terytorialnego i wyspecjalizowanych instytucji

otoczenia biznesu działających w tym zakresie.

Bardzo ważne z perspektywy rozwoju miasta Ostrowa Wielkopolskiego są

zapisy celu 6.1. strategii Wielkopolska 2020 i takie działania jak:

• Program: Innowacyjne przedsiębiorstwa – mający na celu zwiększenie

świadomości i potrzeb przedsiębiorstw w zakresie wprowadzania

innowacji procesowych i produktowych oraz podniesienie atrakcyjności

produktów i usług w oparciu o innowacyjny design przez wsparcie we

wprowadzaniu innowacji w tym zakresie.

• Program: Skuteczne instytucje otoczenia biznesu – mający na celu

identyfikację, ocenę i kategoryzację usług instytucji otoczenia biznesu

we współpracy z tymi podmiotami, zapewnienie usług instytucji

otoczenia biznesu dla przedsiębiorstw odpowiadające liniom

horyzontalnym oraz wzmocnienie doskonałości w zarządzaniu,

innowacyjność i internacjonalizację, zapewnienie usług instytucji

otoczenia biznesu dla nowych i funkcjonujących na rynku

przedsiębiorstw wysokoinnowacyjnych, a także zapewnienie usług

instytucji otoczenia biznesu dla jednostek naukowo – badawczych

wspierających udział w projektach europejskich oraz współpracę

z gospodarką.

• Program: Współpraca nauki z gospodarką – mający na celu

zwiększenie wpływu wielkopolskiej nauki na rozwój gospodarczy

regionu przez wspieranie działań oraz ułatwianie uzyskania oraz

uzupełnianie źródeł ich finansowania w zakresie trzech linii

horyzontalnych: przedsiębiorczość, innowacyjność i internacjonalizacja.

35

Miejskie Obszary Funkcjonalne. Widoczny obszar funkcjonalny Aglomeracji

Kalisko – Ostrowskiej, źródło: KPZK 2030, MIR, Warszawa.

W celu 4.2. zapisano, że szczególnego wsparcia wymaga rozwój ośrodka

regionalnego, jakim jest Aglomeracja Kalisko – Ostrowska, stanowiąca istotny,

krajowy ośrodek wzrostu na rozległym obszarze między Poznaniem,

Wrocławiem, Łodzią i Śląskiem. Jest to bardzo ważny zapis w odniesieniu do

perspektyw rozwojowych Ostrowa Wielkopolskiego.

Zapisy strategii Wielkopolska 2020 są współbieżne z celami strategii rozwoju

miasta Ostrowa Wielkopolskiego.

V.8 Regionalna Strategia Innowacji dla Wielkopolski 2010 – 2020

Unowocześnione podejście do innowacyjnego rozwoju wielkopolski oparte

zostało na trzech zasadniczych filarach: Innowacyjna Gospodarka, Przestrzeń

dla Innowacji, Innowacyjne społeczeństwo.

Te trzy filary wzmacniane są programami strategicznymi:

Innowacyjny urząd, którego celami głównymi są: poprawa jakości działań

proinnowacyjnych prowadzonych bezpośrednio przez Urząd

Marszałkowski oraz jednostki organizacyjne i instytucje mu podległe za

pomocą ich koordynacji oraz stworzenie warunków do harmonizacji

działań proinnowacyjnych prowadzonych przez podmioty

wielkopolskiego systemu innowacji.

Partnerstwa dla innowacyjności ze zdefiniowanymi celami głównymi jako:

szybka, precyzyjna i łatwo dostępna informacja dotycząca działań

proinnowacyjnych i innowacyjnych w regionie oraz zwiększenie

skuteczności działań podmiotów systemu innowacji w zakresie realizacji

celów wielkopolskiej polityki innowacyjnej poprzez ich harmonizację,

a także prowadzenie polityki innowacyjnej opartej na faktach łącznie

z promocją kultury innowacyjności w regionie.

Innowacyjne przedsiębiorstwa z działaniami wspierającymi rozwój

przedsiębiorstw dostosowany do ich potrzeb i zgodnie z liniami

horyzontalnymi: doskonałość w zarządzaniu, innowacyjność

i internacjonalizacja oraz w zakresie zaawansowanego wykorzystania

technologii komunikacyjnych i informacyjnych.

Skuteczne instytucje otoczenia biznesu z celem głównym: zwiększenie

efektywności usługi instytucji otoczenia biznesu dla przedsiębiorstw

i jednostek naukowo-badawczych.

Współpraca nauki z gospodarką z szeroko ujętą ścieżką realizacji jako

zwiększenie wpływu wielkopolskiej nauki na rozwój gospodarczy regionu

poprzez wspieranie działań oraz ułatwianie uzyskania oraz uzupełnianie

36

źródeł ich finansowania w zakresie trzech linii horyzontalnych:

przedsiębiorczość, innowacyjność i internacjonalizacja.

Edukacja dla innowacji jako unowocześnienie i zwiększenie

innowacyjności szkół oraz przedszkoli tak, aby kształtowały one

umiejętności niezbędne w gospodarce opartej na wiedzy.

Proinnowacyjny samorząd lokalny, w tym przede wszystkim zwiększenie

aktywności samorządów lokalnych w zakresie tworzenia kultury

innowacyjności na obszarze swojego działania.

Strategia wzmocnienia innowacyjności Wielkopolski dostrzega konieczność

funkcjonowania w sieciach różnorodnych powiązań, „które dzięki wysoce

elastycznemu charakterowi relacji między podmiotami mają silny wpływ na

procesy innowacji” słusznie stwierdzając, że: „skuteczny system innowacyjny

musi więc być trwale osadzony w systemie terytorialnym, w którym

funkcjonuje”.

37

VI. Analiza potencjałów i czynniki rozwoju Miasta

Ostrowa Wielkopolskiego. Analiza SWOT

VI.1. Charakterystyka potencjałów miasta Ostrowa Wielkopolskiego.

Potencjały w ujęciach ogólnokrajowym i regionalnych.

Ostrów Wielkopolski leży na obszarze o niekorzystnych parametrach

atrakcyjności. Sytuację z roku 2013 przedstawiają poniższe zestawienia. Ocena

możliwości gospodarczych miasta Ostrowa Wielkopolskiego może być

dokonywana z kilku punktów odniesienia. W ocenie atrakcyjności dla różnego

rodzaju usług i innowacyjności w odniesieniu do kraju, województwa

i subregionu kaliskiego.

Atrakcyjność inwestycyjna regionów i podregionów w 2013 r. 11

Atrakcyjność inwestycyjna

dla działalności przemysłowej

Ostrów Wielkopolski leży w podregionie o niskiej

atrakcyjności

Atrakcyjność inwestycyjna

dla działaności usługowej

Ostrów Wielkopolski leży w podregionie o

niskiej atrakcyjności

Atrakcyjność inwestycyjna dla działalności

zaawansowanej technologicznie

Ostrów Wielkopolski leży w podregionie o

najniższej atrakcyjności

11

Na podstawie opracowania pod tym samym tytułem wykonanego przez Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową.

38

VI.2. Charakterystyka gospodarcza miasta Ostrowa Wielkopolskiego

Miasto Ostrów Wielkopolski jest znaczącym drogowym węzłem

komunikacyjnym. Jednakże konieczna poprawa czasowej dostępności

drogowej i kolejowej miasta Ostrowa Wielkopolskiego wymaga inwestycji

i zintegrowanych programów rozwoju.

Czasowa, drogowa dostępność transportowa do

stolic województw w Polsce w 2010r., źródło:

Strategia rozwoju transportu do roku 2020 (z

perspektywą do 2030). Warszawa 2013.

Docelowa sieć autostradi dróg ekspresowych

w Polsce zgodnie z rozporządzeniem Rady

Ministrów z dnia 20.10.2009, źródło: Strategia

rozwoju transportu do roku 2020 (z perspektywą do

2030). Warszawa 2013.

39

Przez miasto Ostrów Wielkopolski przebiegają drogi:

11/S11 Kołobrzeg – Piła – Poznań – Ostrów – Lubliniec – Bytom –

(Katowice),

25 (Koszalin) – Bobolice – Bydgoszcz – Inowrocław – Konin – Kalisz –

Ostrów – Oleśnica – (Wrocław),

36 (Legnica) – Prochowice – Lubin – Rawicz – Krotoszyn – Ostrów,

445 Odolanów – Ostrów.

Komunikacja i infrastruktura techniczna,

źródło: Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Wielkopolskiego.

Dla zwiększenia sprawności komunikacyjnej zbudowana została obwodnica

śródmiejska zachodnia przebiegająca przez ulice: Wybickiego – Chłapowskiego

– Długą – Siewną oraz obwodnica zachodnia ulicą Strzelecką i Witosa.

W planach jest uzupełnienie obwodnicy przez odcinek południowy ulicami

Długą, Siewną, Brzozową i Sadową oraz odcinek północny ulicami Witosa,

Grunwaldzką, Torową, Osadniczą i Rondo Republiki Ostrowskiej.

40

Według przeprowadzonych badań natężenia ruchu należy przyjąć, że ponad

38% pojazdów poruszających się w mieście Ostrowie Wielkopolskim to pojazdy

zamiejscowe. Przeprowadzone badania wykazały, że przez miasto Ostrów

Wielkopolski przejeżdża ponad 30 tyś. pojazdów na dobę.

Należy przewidywać, że w okresie 2014 – 2020 podjęta zostanie budowa

drugiego odcinka obwodnicy w ciągu drogi ekspresowej S11, która wyprowadzi

najbardziej uciążliwy ruch ciężarowy z centrum miasta. Przewiduje się także

modernizację ważnych dróg łączących Ostrów Wielkopolski z Kaliszem

i Poznaniem.

Planowana w dalszej perspektywie przebudowa drogi 11 na S11 podniesie

znacznie rangę miasta i zwiększy jego dostępność, co będzie miało duży wpływ

na rozwój miasta i inwestycje.

Ostrów Wielkopolski jest znaczącym węzłem komunikacji kolejowej. Na

kolejowym węźle ostrowskim krzyżują się szlaki kolejowe w kierunku:

Jarocina (Jarocin, Poznań, Słupsk, Kołobrzeg, Szczecin, Świnoujście,

Bydgoszcz),

Wrocławia (Wrocław, Legnica, Zgorzelec, Jelenia Góra),

kierunku Kępna (Kępno, Kluczbork, Lubliniec, Katowice, Kraków),

Kalisza (Kalisz, Łódź, Warszawa),

Leszna (Leszno, Krotoszyn).

Rośnie ilość towarów przewożonych kolejowym transportem towarowym przez

węzeł ostrowski. Jednakże trudno prognozować rozwój kolejowego węzła

Ostrów Wielkopolski ze względu na zły stan infrastruktury kolejowej,

szczególnie torowisk. Planowana modernizacja szlaków kolejowych jest

czasochłonna i wymaga znacznych zasobów finansowych.

41

Kolejowa dostępność komunikacyjna do miast wojewódzkich w 2010 roku., źródło: Strategia

rozwoju transportu do roku 2020 (z perspektywą do 2030). Warszawa 2013.

Największy lokalny przewoźnik – Miejski Zakład Komunikacji S.A. obejmuje

swoim zasięgiem wszystkie gminy na terenie powiatu ostrowskiego świadczy

usługi w zakresie przewozów regularnych do miejscowości Kalisz, Krotoszyn,

Pleszew, Grabów nad Prosną przejeżdżając przez następujące gminy:

Gołuchów, Krotoszyn, Grabów nad Prosną, Pleszew. Spółka obsługuje łącznie

32 linie komunikacyjne. W roku 2013 autobusy MZK przejechały 2.957,9 tys.

kilometrów oraz przewiozły 4.758 tys. pasażerów.

Trudna do prognozowania jest przyszłość lotniska Aeroklubu Ostrowskiego w

Michałkowie, które posiada 5 pasów startowych, trawiastych o nośności do 6

ton, co limituje zdolność lotniska do przyjmowania niewielkich samolotów

o krótkiej drodze startu i lądowania. Możliwa jest rozbudowa pasa startowego.

VI.3. Analiza SWOT

Społeczeństwo

Mocne strony Słabe strony

Przedsiębiorczość i aktywność

gospodarcza mieszkańców miasta

Licznie działające organizacje

pozarządowe

Aktywne wspieranie przez

samorząd współpraca organizacji

Niska świadomość konieczności

podnoszenia kwalifikacji

i kompetencji wśród pracowników

Niska zdolność do współpracy

i tworzenia zaawansowanych

struktur współpracy (klastrów)

42

pozarządowych z lokalną

społecznością

Wykształcone i gotowe do

aktywności młode pokolenie

Stosunkowo niskie wskaźniki

przestępczości

Niewystarczający dla rozwoju

poziom kapitału społecznego

Mała mobilność zawodowa

i przestrzenna społeczności lokalnej

Szanse Zagrożenia

Otwarcie europejskiego rynku

edukacyjnego dla młodych

Miasto bezpieczne i przyjazne

mieszkańcom

Wspieranie działań współpracy

sektora edukacji w otoczeniu

międzynarodowym

Drenaż wykwalifikowanych kadr

i osób kreatywnych przez obszary

metropolitalne Poznania Łodzi

i Wrocławia.

Emigracja młodych poza obszar

funkcjonalny miasta

Wzrastające rozwarstwienie

społeczne

Marginalizacja grup o najniższym

wykształceniu

Wzrost wykluczenia społecznego

w zakresie kompetencji cyfrowych

Zmniejszanie się populacji w wieku

produkcyjnym

Starzenie się społeczeństwa

Gospodarka

Mocne strony Słabe strony

Dominacja elastycznego sektora

MMŚP i sektora usług

Przedsiębiorstwa – otwartość na

zmiany i procesy dostosowawcze

Duża elastyczność przedsiębiorstw

w profilowaniu produkcji i palety

usług

Dobrze wykształcona kadra

techniczna i pracownicy

Otwartość na współpracę

międzynarodową

Dobra pozycja miasta i spółek

komunalnych we współpracy

międzynarodowej

Dobrze rozwinięta infrastruktura

techniczna

Niska innowacyjność gospodarki

Brak zaawansowanych technologii

Niska zdolność do współpracy

pomiędzy przedsiębiorstwami

PKB per capita nie przekracza 80%

wartości dla województwa

wielkopolskiego

Niska podaż terenów

inwestycyjnych

Niska świadomość o znaczeniu

Kapitału Ludzkiego w rozwoju

gospodarczym i przedsiębiorstw

Szanse Zagrożenia

43

Wykorzystanie przez

przedsiębiorstwa efektów

mnożnikowych związanych

z dynamicznym rozwojem

metropolii poznańskiej,

wrocławskiej, łódzkiej

Zwiększenie tempa rozwoju przez

uznanie Ostrowa Wielkopolskiego

jako jednego z centrów ośrodka

rozwoju o znaczeniu regionalnym

i krajowym

Rozwój wyspecjalizowanych branż

gospodarczych i budowanie

powiązań klastrowych

Negatywne zjawiska pokryzysowe

związane z gospodarką

Zewnętrzna ekspansja podmiotów

gospodarczych i sieci

dystrybucyjnych oraz handlowych

Marginalizacja miasta Ostrowa

Wielkopolskiego w obszarze

oddziaływania metropolii

poznańskiej, wrocławskiej, łódzkiej

Ciągle utrzymująca się niezgodność

pomiędzy potrzebami rynku pracy,

a ofertą systemu edukacji

i szkolnictwa wyższego

Przestrzeń. Ekologia. Przyroda

Mocne strony Słabe strony

Korzystne położenie subregionie

Silna pozycja w Aglomeracji Kalisko

– Ostrowskiej

Uznanie Aglomeracji Kalisko –

Ostrowskiej jako silnego ośrodka

regionalnego o znaczeniu krajowym

Peryferyjne położenie w stosunku

do ośrodka wojewódzkiego

Położenie w znacznej odległości od

autostrady

Niski udział energii odnawialnej

w bilansie energetycznym

Szanse Zagrożenia

Modernizacja drogi krajowej 11 i 25

Zwiększająca się świadomość

ekologiczna mieszkańców i

przedsiębiorstw

Dewastacja środowiska naturalnego

Przekroczenie źródeł hałasu

i zanieczyszczenia powietrza ze

względu na duży ruch

samochodowy

Z porównania silnych i słabych stron wynika, że nawzajem się równoważą.

Należy jednak podkreślić, że bardzo duże znaczenie w rozwoju będą miały

pojawiające się możliwości, a szczególnie uznanie Ostrowa Wielkopolskiego

jako ważnego elementu ośrodka regionalnego, planowana budowa obwodnicy

i w przyszłości modernizacja drogi 11 i 25. To są bardzo pozytywne

perspektywy rozwojowe dla miasta.

44

VII. Wizja miasta Ostrowa Wielkopolskiego

Zdefiniowanie wizji dla miasta Ostrowa Wielkopolskiego powinno uwzględnić

prognozy rozwoju społeczno – gospodarczego nie tylko regionu Wielkopolska,

ale przede wszystkim te pryncypia, które będą współdecydowały o pozycji

miasta w szeroko rozumianym otoczeniu krajowym jak i międzynarodowym.

Trzy główne filary będą wzmacniały konkurencyjny ostrowski dom: otwartość na

zmiany i ludzi, nowoczesna, innowacyjna gospodarka i jakość życia jako atrybut

zarówno dla mieszkańców jak i inwestorów. Wizja rozwoju miasta Ostrowa

Wielkopolskiego powinna brzmieć:

Ostrów Wielkopolski otwartym miastem nowoczesnej gospodarki

i wysokiej jakości życia

Najbliższe sześć lat rozwoju europejskiej gospodarki oparte zostanie między

innymi na pobudzaniu i wzmacnianiu endogenicznych potencjałów w regionach

i miastach, tworzeniu trwałej zdolności konkurencyjnej w wymiarze globalnym

oraz budowaniu sieci powiązań ekonomicznych, politycznych, pomiędzy

społecznościami, także lokalnymi.

Ostrów Wielkopolski miastem otwartym – Europa jest przestrzenią

przepływów kapitałów, informacji, technologii i symboli. Miasto Ostrów

Wielkopolski powinno wzmocnić swoją zdolność do przyjmowania,

zagospodarowywania i wykorzystania oraz ekspozycji wartości, informacji

i technologii, które w tej przestrzeni przepływów się znajdują. Otwartość miasta

oznacza także gotowość i atrakcyjność dla osób przybywających spoza jego

terytorium, poszukujących miejsca do własnego rozwoju i urzeczywistniania

kreatywnych inicjatyw. Miasto powinno pozostać otwarte również dla

mieszkańców Ostrowa Wielkopolskiego, którzy korzystając z fundamentalnego

prawa do swobodnego przemieszczania się i do realizacji życiowych planów

znaleźli się bądź planują podróż do dowolnego miasta Zjednoczonej Europy.

Ostrów Wielkopolski miastem nowoczesnej gospodarki – to odpowiedź na

zmianę paradygmatu nowoczesności według, którego najważniejsze jest

zrozumienie, że źródłem innowacji jest nie tyle przedsiębiorstwo, co środowisko

innowacyjne, w którym to przedsiębiorstwo jest aktywne. To środowisko,

zlokalizowane w terytorium jakim jest miasto stanowi zbiór, w którym zachodzą

różne interakcje pomiędzy jego elementami: kulturowymi, ekonomicznymi,

historycznymi i społecznymi. To w miejskim środowisku innowacyjnym

i z zachodzących w nim interakcji rodzą się jego specyficzne zasoby,

endogeniczne wartości, które są przedmiotem zainteresowania potencjalnych

inwestorów i kapitałów. Siła i zdolność do wspólnego działania miejskiego

środowiska innowacyjnego stanowi miarę konkurencyjności gospodarki

45

miejskiej. Miasto Ostrów Wielkopolski powinno podejmować znaczące wysiłki

dla podnoszenia wartości własnego środowiska innowacyjnego.

Ostrów Wielkopolski miastem o wysokiej jakości życia – w mieście, jako

terytorium zrównoważonego rozwoju, czynniki pozaekonomiczne mające wpływ

na jakość życia są przedmiotem działań najważniejszych aktorów, a kwestie

integracji społecznej, włączania społecznego, równego dostępu do usług

socjalnych, kulturalnych i technicznych są priorytetami uwzględnionymi

w dokumentach strategicznych miasta. Przyjęty zostaje także pogląd, że jakość

życia ma wpływ na gospodarczy rozwój miasta i jest ważnym czynnikiem

budującym wizerunek i jego markę

VII.1. Obszary strategicznego rozwoju miasta Ostrów Wielkopolski

W strategii przyjmuje się cztery obszary strategiczne ważne dla rozwoju miasta

Ostrowa Wielkopolskiego:

Nowoczesna gospodarka – Ostrów Wielkopolski. miastem nowoczesnej

gospodarki, z obszarem funkcjonalnym opartym na silnym środowisku

innowacyjnym.

Kapitał ludzki – Kapitał ludzki o wysokich kompetencjach zapewniający

rozwój gospodarczy miasta i zapewniający przedsiębiorcom

wykwalifikowane kadry

Jakość życia – Społeczność miasta Ostrowa Wielkopolskiego

zadowolona ze swojego miasta

Otoczenie zewnętrzne – Miasto obecne i aktywne w regionalnym,

międzyregionalnym i międzynarodowym otoczeniu

Ostrów Wielkopolski. miastem nowoczesnej gospodarki, z obszarem

funkcjonalnym opartym na silnym środowisku innowacyjnym.

Do pojęcia innowacyjności gospodarki należałoby podejść w bardziej

rozszerzony sposób. Wymaga tego zmienność warunków funkcjonowania

i rozwoju gospodarki. W strategii należałoby przyjąć, że innowacyjność

gospodarki to przede wszystkim motywacja uczestników procesów

gospodarczych do ciągłego poszukiwania nowych wyników badań, nowych

koncepcji i pomysłów, do wytwarzania ulepszonych urządzeń, materiałów oraz

usług kierowanych na rynek12.

W tak ujętej definicji mieści się całe spektrum działań, których doskonalenie

przyczyni się do podniesienia stopnia innowacyjności lokalnej gospodarki.

12

Porównaj: E. Okoń-Horodyńska (red.), Rola polskiej nauki we wzroście innowacyjności gospodarki, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa 2004.

46

Innowacyjność w regionach, źródło: Tablica wyników innowacyjności regionów,

Komisja Europejska 2014r.

W rankingu innowacyjności europejskich regionów Wielkopolska, a więc

i Ostrów Wielkopolski, plasują się w klasie najniższej: regionalni innowatorzy

o skromnych wynikach. Zważywszy na niski poziom powiązań sektora nauki

z biznesem oraz niską zdolność do współpracy tych dwóch sektorów należy

przedstawić wniosek, że podniesienie innowacyjności lokalnej gospodarki

będzie bardzo trudne.

Jednakże należy zauważyć, że położenia miasta Ostrowa Wielkopolskiego

w tzw. trójkącie metropolitalnym (Poznań, Łódź, Wrocław) stworzą korzystne

warunki do budowania wartościowego środowiska innowacyjnego.

Strategicznym celem miasta Ostrowa Wielkopolskiego będzie dążenie do

unowocześniania swojej gospodarki przede wszystkim przez umiejętne

wpisywanie się i wykorzystanie programów oraz innych źródeł finansowania

wspierających procesy rozwojowe Województwa Wielkopolskiego.

Miernikiem osiągania tak zdefiniowanych celów będzie nie tylko wartość

uzyskanego wsparcia, ale przede wszystkim zbudowanie efektywnego

środowiska innowacyjnego jako miejskiego węzła w sieci regionalnych

i ponadregionalnych powiązań.

Kapitał ludzki o wysokich kompetencjach zapewniający rozwój

gospodarczy miasta i zapewniający przedsiębiorcom wykwalifikowane

kadry.

47

Za OECD przyjmuje się definicję Kapitału Ludzkiego jako: wiedza, umiejętności,

zdolności oraz inne właściwe jednostce atrybuty ułatwiające tworzenie

osobistego, społecznego oraz ekonomicznego dobrostanu13.

Analizując Kapitał Ludzki w Ostrowie Wielkopolskim należałoby się skupić na

wytyczeniu kierunków jego profilowania w odniesieniu do wyzwań rozwojowych

nie tylko w regionie, ale także na szerszych obszarach. Należy pamiętać

o zaklasyfikowaniu Ostrowa Wielkopolskiego jako położonego na obszarze

ośrodka o znaczeniu ponadregionalnym. Cele wyznaczone w Strategii również

nakładają określone uwarunkowania, co do przyszłościowego kształtowania

kapitału ludzkiego w mieście.

Zważywszy na prognozy zmian jakie będą zachodzić w terytoriach otaczających

miasto Ostrów Wielkopolski, w regionie i poza jego granicami należy uznać

kształtowanie jakości Kapitału Ludzkiego miasta Ostrowa Wielkopolskiego jako

najważniejszy czynnik rozwojowy miasta.

Dlatego przyjmuje się za właściwe wpisanie się w ogólnokrajowe, a nawet

międzynarodowe tendencje kształtowania kapitału ludzkiego dla przyszłych

potrzeb gospodarki miasta. Istotnym jest przewartościowanie działań nie tyle

ukierunkowanych na zwalczanie bezrobocia, ile na dopasowanie kompetencji

i kwalifikacji Kapitału Ludzkiego do potrzeb przedsiębiorców. Tego typu

podejście nie oznacza umniejszenia znaczenia inicjatyw skierowanych do osób

bezrobotnych, które są niezwykle ważne ze względu na znaczenie społeczne.

Jakość życia – miasto Ostrów Wielkopolski miejscem przyjaznym dla

lokalnej społeczności

Przez jakość życia należy rozumieć stopień zaspokojenia potrzeb duchowych

i materialnych człowieka, stopień zaspokojenia wymagań określający poziom

materialnego i duchowego bytu jednostek i całego społeczeństwa, stopień

spełnienia oczekiwań umownej normalności w działaniach i sytuacji

codziennego życia jednostek i społeczeństwa. Na jakość życia wpływają

warunki obiektywne takie jak: warunki ekonomiczne, czas wolny,

bezpieczeństwo społeczne, warunki mieszkaniowe, środowisko naturalne

człowieka, zdrowie, środowisko społeczne i wiele innych. Duże znaczenie mają

także warunki subiektywne takie jak: zadowolenie, obawy i nadzieje, poczucie

spełnienia zarówno w kategorii zawodowej jak i społecznej.

13

The Well-being of Nations. The Role of Human and Social Capital, OECD 2001, dostępne: http://www.oecd.org/dataoecd/36/40/33703702.pdf.

48

Otoczenie zewnętrzne.

Terytorializacja miejsc i Nowa Polityka Regionalna UE stwarzają korzystne

warunki do rozprzestrzeniania się dorobku rozwojowego regionów i miast.

Wszechobecna globalizacja powoduje, że coraz mniejsze znaczenie ma

odległość pokonywana coraz szybciej przez sieci przepływu informacji.

Ważny jest scenariusz zmian ponadlokalnych. Pozornie tylko, z racji odległości,

na rozwój Ostrowa Wielkopolskiego, nie będą miały znaczenia wydarzenia

charakterystyczne dla sceny globalnej. Wzrost znaczenia rynków

dalekowschodnich, w tym Chin i Indii, zmierzch dominacji euroatlantyckiej, czy

niespotykana skala zwiększenia wpływów korporacji międzynarodowych na

rynki Europy Środkowo – Wschodniej będą miały coraz większy wpływ na

ostrowską rzeczywistość. W przedziale sześciu lat dające się zaobserwować

tendencje przybiorą na sile stając się czynnikami mającymi realny wpływ na

funkcjonowanie organizmów miejskich.

W miastach rozgrywać się będzie batalia o wygraną nie tylko w ilości

wydawanych środków, ale w jakości osiągniętych rezultatów. Nie tylko

w odniesieniu do infrastruktury, ale w poprawie jakości życia. Menedżerowie

rozwoju miejskich gospodarek dostrzegają, że środek ciężkości dawno

przesunął się z inwestycji likwidujących opóźnienia cywilizacyjne na markę i siłę

gospodarczą miast, a właściwie ich obszarów funkcjonalnych, a także na

inwestycje wspierające biznes, np.: instytucje otoczenia biznesu.

Wszyscy aktorzy procesów rozwojowych powinni zdawać sobie sprawę

z uzależnienia ich działań od uwarunkowań zewnętrznych. Powinni także mieć

świadomość, że w wielu miejscach, w innych regionach i krajach jakieś

problemy już zostały rozwiązane, wdrożone i przyniosły oczekiwane, dobre

rezultaty. Aktywne istnienie w otoczeniu zewnętrznym, to przede wszystkim

umiejętność wykorzystania i dzielenia się informacją.

49

VIII. Schemat Strategii Zrównoważonego Rozwoju Miasta

Ostrowa Wielkopolskiego

I.

N

ow

ocze

sn

a

Go

sp

od

ark

a

I.1. Gospodarka i

innowacje

I.1.1. Wsparcie dla przedsiębiorstw

I.1.2. Promocja gospodarcza

I.1.3.Współpraca ponadlokalna

I.2. IOB Wsparcie dla

gospodarki

I.2.1. Wzmocnienie instytucjonalne

I.2.2. Współpraca w sieciach

I.2.3. Obecność międzynarodowa

I.3. Sprawne rządzenie

I.3.1 Nowoczesne zarządzanie miastem.

Partycypacja społeczna..

I.3.2. Innowacje w usługach publicznych

I.3.3. Dostępne technologie IT..

II.

Kap

itał

Lu

dzk

i

II.1. Seniorzy i Juniorzy

II.1.1. Program: Nauka = Praca

II.1.2. Program: Nauka bliżej gospodarki

II.1.3..Kształcenie prorozwojowych elit

II.2. Nauka i gospodarka

II.2.1. Wsparcie programów

menedżerskich

II.2.2. Program: Uczenie się przez całe

życie

II.2.3. Program: Młodzi profesjonaliści

II.3. Edukacja dla

przyszłości

II.3.1. Miasto przyjazne seniorom

II.3.2. Aktywność zawodowa 50+

II.3.3. Program: Moja Kariera

III.

Ja

ko

ść

życ

ia

III.1. Zdrowie i

bezpieczeństwo

III.1.1. Zdrowie dla Seniorów

III.1.2. Doskonalenie zarządzania opieką

zdrowotną

III.1.3. Bezpieczeństwo mieszkańców

miasta

III.2. Wspólnota i Rodzina

III.2.1. System partycypacji społecznej

III.2.2. Wzmacnianie roli rodziny

III.2.3. Wsparcie pomocą społeczną

III.3. Kultura, sport

i rozrywka

III.3.1. System wsparcia flagowych

produktów kulturalnych i sportowych

III.3.2. Budowanie spójności społecznej

przez rozrywkę

III.3.3. Promowanie postaw kreatywnych

50

IV.

Oto

cze

nie

ze

wn

ętr

zn

e

IV.1. Spójność

aglomeracyjna

IV.1.1.Specjalizacja gospodarcza

i usługowa

IV.1.2. Aktywność dla Spójności

IV.1.3. Instytucjonalizacja współpracy

IV.2. Aktywność

międzynarodowa

IV.2.1.Promocja i aktywność

międzynarodowa

IV.2.2. Specjalistyczne sieci współpracy

IV.2.3. Współpraca gospodarcza

IV.3. Obecność wśród

metropolii

IV.3.1. Metropolie dla Ostrowa

IV.3.2. Współpraca dla innowacji

IV.3.3. Partnerstwo Metropolii

Poznańskiej

51

IX. Kierunki działań strategicznych dla wzmocnienia

procesów rozwojowych miasta Ostrowa

Wielkopolskiego

Dla zdefiniowania kierunków działań strategicznych dla miasta Ostrowa

Wielkopolskiego należy dokonać analizy uwarunkowań determinujących

funkcjonowanie miasta w perspektywie najbliższych sześciu lat, w okresie 2014

– 2020.

Dla założeń strategicznych miasta Ostrowa Wielkopolskiego niezwykle ważne

jest trafne spojrzenie w przyszłość i skupienie się na przyszłych wyzwaniach,

a nie tylko na nadrabianiu opóźnień cywilizacyjnych. Wygrywającymi będą

miasta, zdolne wypracować korzyści z połączenia myślenia strategicznego,

gospodarczego pragmatyzmu i zdolności do współpracy dla uzyskania

największej wartości dodanej.

Zmieniają się paradygmaty zarządzania miastem. Miasto jako terytorium staje

się uczestnikiem rynku i gry gospodarczej, która na tym rynku się toczy. Miasta

są kreatorami własnego wizerunku dbając o swoją markę i znaczenie

(przykładem wydarzenia: „Europejska Stolica Kultury”, „EURO 2012”). Miasta

jak specyficzne przedsiębiorstwa zmieniają się, rosną w siłę lub popadają

w stagnację. Są mniej lub bardziej znaczącymi węzłami globalnej sieci bez

względu na swoją wielkość. W tych sieciach występują jako: „miasta

kreatywne” (creative city), „miasto innowacyjne” (innovative city), „miasto

uczące się” (learning city) czy też „wyspa innowacji” (island of innovation).

Swoją aktywnością miasta wykraczają poza swoje granice administracyjne,

które nie odzwierciedlają już fizycznych, społecznych, gospodarczych,

kulturalnych ani środowiskowych warunków rozwoju miast.

Największe przeobrażenie, które następuje w politykach rozwojowych miast to

zmiana starego paradygmatu i zastąpienie go nowym opartym na kreowaniu

przyszłości.

Stary paradygmat zarządzania miastem przedkłada administrację nad

kreatywność, sprawne wydatkowanie środków finansowych nad ich

wykorzystaniem do budowania podstaw i wspierania procesów rozwoju.

Sprowadza się on w zasadzie tylko do zabezpieczenia zbiorowej konsumpcji

miejskiej: oświaty, infrastruktury komunalnej, służby zdrowia czy

funkcjonowania przedszkoli. Paradygmat ten jest ambasadorem poglądu, że

utwardzenie ulicy, odprowadzenie ścieków komunalnych z nowego osiedla, czy

wyposażenie szpitala w nową aparaturę medyczną stanowi postęp, a nie

nadganianie opóźnień cywilizacyjnych. Stary paradygmat sprowadzony jest do

redystrybucji przychodów budżetu miejskiego dla reprodukcji zbiorowych

52

zdolności do pracy i życia społecznego. Ta reprodukcja nie jest przy tym

traktowana jako tworzenie kapitału ludzkiego i kapitału społecznego.

Należy zaznaczyć, że wszechobecny stary paradygmat jest silnie zakorzenioną

barierą rozwoju miast i ich obszarów funkcjonalnych.

Miasto nie jest wyspą. Jest współrealizatorem regionalnej polityki rozwoju jako

jego najważniejszy czynnik. Zdolność do współpracy z regionem jako instytucją

i jako przestrzenią będzie egzaminem miasta z umiejętności realizacji własnej

polityki rozwoju.

Stary paradygmat i nowy paradygmat rozwoju regionu jako podstawa do

kreowania polityki miejskiej

Tabela porównawcza

Stary paradygmat Nowy paradygmat

Strategie Podejście sektorowe Zintegrowane przedsięwzięcia

Rozwojowe

Cele

KONKURENCYJNOŚĆ:

Słowo - wytrych:

wskazywanie wielu

elementów, jako

czynników

konkurencyjności, w

efekcie nakładanie się

różnorodnych

nieskoordynowanych

działań

KONKURENCYJNOŚĆ:

Główny element nowej polityki

regionalnej (dyfuzja wzrostu),

Precyzyjnie określone czynniki

konkurencyjności ,

i strategicznie wybrane kierunki

jej poprawiania,

Wielosektorowe podejście,

ukierunkowane terytorialnie.

WYRÓWNYWANIE:

Duży nacisk na działania

wyrównawcze, jednak

efekt przeciwny do

zamierzonego -

pogłębianie się

zróżnicowań, rozpraszanie

środków

WYRÓWNYWANIE:

Działania „wyrównawcze”

w węższym zakresie. Istotne dla

całego kraju, na wybranych

obszarach, dla odkrywania

i wykorzystywania ich

potencjałów, pozwalające

osiągnąć „masę krytyczną”

niezbędną do dalszego rozwoju

Narzędzia

Subsydia i pomoc

publiczna

Zintegrowane instrumenty

„miękkie” i „twarde”, otoczenie

biznesowe, kapitał społeczny,

sieciowanie, lepsza koordynacja

Wymiar

terytorialny

Regiony traktowane

homogenicznie, bez

Podejście terytorialne we

wszystkich działaniach

53

uwzględniania ich

wewnętrznej i zewnętrznej

różnorodności. Słabo

uwzględniony wymiar

terytorialny, prymat

podejścia sektorowego,

„algorytm biedy”

rozwojowych (dostrzeganie

różnorodności, silna koordynacja,

zarządzanie wielopoziomowe).

Zintegrowane programy

dedykowane obszarom

strategicznej interwencji

Jednostki

terytorialne

Jednostki administracyjne.

Brak uwzględnienia relacji

miasto – wieś

w instrumentach polityki,

obszary wiejskie

postrzegane jednakowo

w całym kraju.

Jednostki funkcjonalne.

Zróżnicowane podejście do

rożnych typów terytoriów. Polityka

dostosowana do miejsc

z uwzględnieniem zależności

obszarów generujących wzrost,

obszarów powiązanych

funkcjonalnie i obszarów

peryferyjnych

Aktorzy

Rząd i samorząd

Wszystkie szczeble administracji

publicznej, aktorzy społeczni

i przedstawiciele biznesu –

„empowerment of Multi – level

governance”

Żródło: dr Piotr Żuber. Koncepcja nowej polityki regionalnej w perspektywie średniookresowej,

https://www.slaskie.pl/STRATEGIA/2009/knpe_pz.pdf

W otoczeniu ustawicznych zmian gospodarczy rozwój miasta jest podstawą do

wzrostu jego znaczenia na rynku innych miast i realizacji innych, w tym

społecznych celów. Gospodarka miejska, rozumiana według szerokiej definicji,

nieograniczającej jej zasobów tylko do sektora komunalnego, powinna

wypracować środki na wsparcie inicjatyw dla bezdomnych, bezrobotnych,

opiekę zdrowotną i inwestycję w aktywność seniorów. Bez sprawnie

funkcjonującej gospodarki miejskiej realizacja nawet najbardziej szczytnych

celów społecznych, których zasadność nawet trudno podważyć, nie będzie

możliwa. Gospodarka miejska wraz z jej wszystkim aspektami staje się miarą

oceny miasta i możliwością dla wygrywania w konkurencyjnej rzeczywistości.

Kreowanie strategii rozwoju miasta musi odbywać się w świadomości, że

miasta silnie konkurują ze sobą walcząc nie tylko o inwestorów, ale także

o specjalistów wysokiej klasy, o ludzi kreatywnych i lokalizację kreatywnych firm

zdolnych do wsparcia swoją działalnością celów rozwojowych miasta.

54

Priorytet I. Nowoczesna Gospodarka

Dla uporządkowania pojęć przyjmuje się, że przez gospodarkę miasta Ostrowa

Wielkopolskiego należy rozumieć zbiór elementów, w tym: osób, instytucji,

przedsiębiorstw i organizacji, mających wpływ i kształtujących gospodarczą

konkurencyjność obszaru funkcjonalnego miasta w otoczeniu zewnętrznym.

Nowoczesna gospodarka miejska nie może być pojmowana tylko jako

odzwierciedlenie stanu infrastruktury komunalnej i nie może służyć tylko do

oceny i problemów usług komunalnych. Dostrzeżenie transformacji: miasto –

administrator na miasto - uczestnik rynku jest sine qua non odnalezienia się

w Nowej Polityce Regionalnej będącej podstawą do kreowania konkurencyjnej

Europy.

Podmioty gospodarki narodowej w Ostrowie Wielkopolskim

Podmioty gospodarki narodowej ogółem

w Ostrowie Wielkopolskim

Nowo zarejestrowane podmioty gospodarki

narodowej w Ostrowie Wielkopolskim

Pomimo zawirowań gospodarczych

liczba podmiotów gospodarki

narodowej ogółem wzrastała

w stosunku do lat 2008 i 2009,

a w roku 2012 osiągnęła szczyt.

Najmniejszą liczbę podmiotów

zarejestrowano w roku 2009.

Największą liczbę nowo otwartych

podmiotów w liczbie ponad stu więcej

w stosunku do roku 2012 zanotowano

w 2010. Na przełomie roku 2010

i 2011 widoczny jest wyraźny regres

w liczbie nowo otwieranych

podmiotów, utrzymujący się w 2012,

z najniższą wartością 735 dla roku

2011, jednakże na podstawie danych

czteroletnich trudno wyznaczyć trend

na kolejne lata.

55

Wyrejestrowane podmioty gospodarki

narodowej

Wyrejestrowane i nowo zarejestrowane

podmioty gospodarki narodowej w Ostrowie

Wielkopolskim

Liczba wyrejestrowanych podmiotów

w okresie badanych lat znacznie się

zmienia. W roku 2009, który

charakteryzował się najmniejszą

liczbą zamkniętych podmiotów,

wyrejestrowanych zostało prawie o

połowę mniej niż w roku następnym.

Można też zauważyć pewien krótki

cykl, gdzie wartości wskaźnika dla lat

2009 i 2011 są zbliżone oraz

analogiczną sytuację w latach 2010

i 2012.

Zestawienie wartości powyższych

wskaźników zdaje się przedstawiać,

że zjawisko zakładania nowych

działalności

w Ostrowie Wielkopolskim jest

bardziej stabilne i stałe w porównaniu

do zmian zachodzących w zakresie

wyrejestrowywania podmiotów.

źródło: opracowanie własne.

Ostrów Wielkopolski posiada do wykorzystania rezerwy inwestycyjne w postaci

dostępnych terenów. Na stronie internetowej miasta znajduje się ich wykaz,

w którym zamieszczono tereny o następujących lokalizacjach:

ul. Odolanowska - 0,7976 ha (teren prywatny),

ul. Wrocławska - 0,72 ha (teren prywatny),

ul. Wrocławska - 1,1047 ha,

ul. Osiedlowa 4,5527 ha,

ul. Kamienna - 5,1130 ha,

ul. Powstańców Wielkopolskich - 167 m² (teren prywatny),

ul. Poznańska - 1,0466 ha,

ul. Przeskok - 8,0599 ha (teren prywatny),

ul. Staroprzygodzka - 4,9870 ha (teren prywatny),

ul. Wysocka - 4,0455 ha,

ul. Staroprzygodzka - 1280 m² (teren prywatny),

ul. Nowa - 0,8500 ha (teren prywatny),

ul. Wrocławska - 1,62 ha (teren prywatny),

ul. Staroprzygodzka - 4,7053 (teren prywatny),

ul. Krotoszyńska - 468,8 m2 (teren prywatny),

56

ul. Limanowskiego - 0,6303 ha (teren prywatny),

ul. Kaliska - 1.4301 ha (teren prywatny).

Tereny inwestycyjne w Mieście Ostrowie Wielkopolskim.

Tereny inwestycyjne wyposażone są w pełną infrastrukturę.

Nowoczesna Gospodarka

I.1. Gospodarka i innowacje

Dla osiągnięcia najwyższej wartości dodanej samorząd terytorialny, organizacje

i przedsiębiorstwa muszą zwiększyć wartość i efektywność współpracy. Dla

tych najważniejszych aktorów oznacza to konieczność przemodelowania

dotychczasowych strategii współpracy, wyznaczenie nowych priorytetów

i nadanie im odpowiedniej rangi w dokumentach strategicznych. Dla sprostania

temu wyzwaniu potrzebne będą nowe kompetencje przedsiębiorców

i determinacja w działaniu samorządów.

Samorządy powinny pomóc przedsiębiorcom pokonywać bariery wzrostu,

a przedsiębiorcy powinni tworzyć wspólnie silną gospodarkę miejską

podnoszącą konkurencyjność Miasta.

Zważywszy na zdefiniowany powyżej potencjał gospodarczy miasta Ostrowa

Wielkopolskiego należy przyjąć tezę, że dążenie do wzrostu konkurencyjności

należy oprzeć na następujących kierunkach aktywności:

57

1. Budowanie powiązań sieciowych pomiędzy samorządem,

instytucjami otoczenia biznesu, przedsiębiorcami i nauką

z wykorzystaniem renty za położenie pomiędzy trzema ośrodkami

metropolitalnymi.

2. Budowanie silnego środowiska innowacyjnego wspierającego

procesy rozwojowe miasta Ostrowa Wielkopolskiego.

3. Dostosowanie struktur wspierających rozwój gospodarczy miasta

Ostrowa Wielkopolskiego, a w szczególności procesy pozyskiwania

inwestorów zewnętrznych wraz z wsparciem ich działalności

gospodarczej przez doskonalenie instytucji otoczenia biznesu, w tym

także Biura Obsługi Inwestora.

4. Aktywne wpisanie się w działalność Platformy Inteligentnych

Specjalizacji S3 (Smart Specialisation Platform).

O rozwoju gospodarki miejskiej i gospodarczego potencjału miasta zadecyduje

innowacyjność i innowacje. Ten paradygmat powtarzany od wielu lat przybiera

obecnie postać jednoznacznego warunku. Przy czym należy zaakceptować

dwie zasadnicze reguły: innowacje rozumiane bardzo szeroko jako proces

zmian i założenie, że innowacje nie powstają w samym przedsiębiorstwie, ale

w środowisku innowacyjnym (innovative milieu) danego terytorium.

Wzmocnienie takiego właśnie środowiska innowacyjnego staje się celem

strategicznym dla gospodarki miasta Ostrowa Wielkopolskiego.

Jeżeli przyjąć, że jednym z najważniejszych celów strategicznych jest

wzmocnienie innowacyjności gospodarki miasta Ostrowa Wielkopolskiego, to

warunkiem jego realizacji jest sprawne i efektywne budowanie sieci powiązań

pomiędzy najważniejszymi aktorami tego procesu. Preferowana jest koncepcja

potrójnej helisy. Warto podkreślić, że ta koncepcja znajduje swoje

potwierdzenie w strategicznych dokumentach rządowych i regionalnych

wzbogacana niekiedy przez czwarty człon: społeczeństwo lokalne.

Jednakże współpraca samych przedsiębiorstw może być niewystarczającym

impulsem dla absorpcji i generowania innowacji. Ważna jest rola samorządu

terytorialnego, który może pełnić funkcję inspiratora i koordynatora wspólnych

działań. Pożądana jest obecność podmiotu publicznego, który podjąłby się tych

działań w imieniu samorządu terytorialnego sam będąc instytucją otoczenia

biznesu.

58

Model potrójnej helisy, źródło: dr inż. Tomasz Klajbor, Triple Helix Model

-efektywny trójkąt współpracy, na podstawie: University-Industry-Government: The Triple Helix

Model of Innovation, Henry Etzkowitz, Business School, Newcastle University.

www.diskeproject.eu/.../DOC598826b77f2d527245e1ff09604e070f.ppt.

Środowisko innowacyjne można zdefiniować na podstawie pięciu czynników:

obszar geograficzny – otwarty, o rozmytych granicach niekoniecznie

równoznacznych z granicami administracyjnymi, ale posiadający

wspólne cechy i zachowania,

zbiór aktorów – wspólnie kształtujących środowisko innowacyjne:

samorządy (regionalny i terytorialny), przedsiębiorstwa (w polskich

realiach: szczególnie MŚP i samorządy gospodarcze), środowisko nauki

(w tym instytucje naukowo –badawcze) i społeczność lokalną jako

obecność wykwalifikowanych, kreatywnych i kompetentnych osób.

Wszyscy aktorzy powinni być autonomiczni w swoich decyzjach

i w wyborach celów strategicznych,

zbiór czynników materialnych i niematerialnych – przedsiębiorstwa

i instytucje oraz organizacje, a także infrastruktura i kompetencje,

umiejętności, zdolność do samoorganizacji, zasady współpracy,

usieciowienie,

logika organizacyjna - jako zdolność do współpracy i jeden

z podstawowych warunków wypracowywania wartości dodanej. Prowadzi

do optymalizowania w procesach wykorzystujących zasoby tworzonych

przez różnych aktorów otwartych na wymianę wiedzy i poglądów,

logika uczenia się - jako zdolność do przyswajania nowej wiedzy

i umiejętność jej wykorzystania do zmiany swoich poglądów zachowań

i postepowania, pewnego rodzaju elastyczność będąca przeciwieństwem

zatwardziałości w poglądach, ale także umiejętność zastosowania nowej

wiedzy do wytwarzania i wdrażania innowacyjnych rozwiązań .

59

Jeżeli celem jest wzrost innowacyjności gospodarek regionalnych, to możemy

mówić o tym fakcie tylko w kontekście terytorium, jego środowiska

innowacyjnego i czynników endogenicznych. Dopiero potem

o przedsiębiorstwach i ich roli w tym procesie. Pod oczywistym warunkiem, że

będzie to rozmowa o wszystkich aspektach łącznie, o ich wzajemnym wpływie

i uwarunkowaniach. Nigdy oddzielnie.

Niska innowacyjność miejskich i regionalnych gospodarek wynika przede

wszystkim z niskiego poziomu środowiska innowacyjnego i słabych lub

śladowych interakcji w jego wnętrzu. Bez wzmocnienia tych zależności

uzyskanie wzrostu tejże innowacyjności będzie niemożliwe.

Nowoczesna Gospodarka

I.1. Gospodarka i innowacje

I.1.1. Wsparcie dla przedsiębiorstw

Miasto Ostrów Wielkopolski uznaje za ważne stymulowanie współdziałania

przedsiębiorstw w różnych wymiarach i obszarach. Należy tutaj wymienić dwie

formy współdziałania:

• kolaboracja przedsiębiorstw - odnosi się do relacji między partnerami

biznesowymi, w których każdy podmiot uczy się od partnerów i dzięki

temu skuteczniej realizuje własne cele. Kolaborujące ze sobą

przedsiębiorstwa pozostają autonomiczne, relacje między nimi mogą być

w każdej chwili zerwane, a zerwanie to nie ma wpływu na realizację

celów przez poszczególne podmioty14,

• współpraca przedsiębiorstw - występuje wtedy, gdy przedsiębiorstwa

pracują razem, aby zrealizować pewien wspólny cel. W takich

związkach, żadne z przedsiębiorstw nie może skutecznie konkurować

bez stałego wsparcia innych partnerów15.

Miasto Ostrów Wielkopolski wpisując się w regionalne i krajowe cele

strategiczne podejmie działania na rzecz:

1. Wzmocnienia współpracy przedsiębiorstw z samorządem terytorialnym,

instytucjami otoczenia biznesu i sektorem nauki przez opracowanie

i realizację programu współpracy sieciowej dla budowania miejskiego

środowiska innowacyjnego z maksymalnym wykorzystaniem wsparcia

z zewnętrznych źródeł finansowania.

2. Wspieranie inicjatyw podnoszących kwalifikacje i kompetencje Kapitału

Ludzkiego miasta Ostrowa Wielkopolskiego oraz promowanie

i inicjowanie działań mających na celu stworzenie warunków

14

Jolanta Mazur, Instytut Międzynarodowego Zarządzania i Marketingu SGH, Współpraca przedsiębiorstw w teorii i praktyce polskiej, Źródło: http://yadda.icm.edu.pl/bazhum/element/bwmeta1.element.dl-catalog-2ef0ecd4-413b-4d47-936d-540d5d2157df/c/Zeszyty_Naukowe_Kolegium_Gospoda-r2011-t32-s290-314.pdf 15

tamże

60

i zachęcenie osób kreatywnych i o wysokich kwalifikacjach do

zamieszkania w mieście.

Nowoczesna Gospodarka

I.1. Gospodarka i innowacje

I.1.2. Promocja gospodarcza

Promocja gospodarcza miasta określana również jako marketing gospodarczy

przybrała wyspecjalizowaną formę. W wielu przypadkach upodabnia się do

promocji produktów i usług świadczonych przez przedsiębiorstwa.

Promocja gospodarcza powinna być ściśle ukierunkowana i dotyczyć

wybranych produktów miejskich. Niezwykle ważna jest w tym zakresie

współpraca samorządu terytorialnego, gospodarczego i przedsiębiorstw.

Promowane powinno być nie miasto jako jednostka administracyjna, ale

terytorium z jego najbardziej wartościowymi zasobami i atutami.

Kompleksowość promocji powinna być widoczna we wszystkich dokumentach

promocyjnych. Dla uniknięcia nieprzewidzianych zdarzeń właściwsze jest

promowanie potencjału terytorium miasta niż jego budowli oraz innowacji

i nowych technologii niż konkretnych produktów, zasobów kapitału ludzkiego

niż budynków szkół.

Promocja gospodarcza powinna promować otwartość i gotowość

najważniejszych aktorów procesów rozwojowych do przyjmowania inwestorów

czy specjalistów wysokiej klasy wzmacniających potencjał lokalnej gospodarki.

Ważnym jest również promowanie miasta, jako uczestnika przepływu wiedzy

dysponującego prestiżowymi powiązaniami z instytucjami mającymi wpływ na

kształtowanie gospodarczego rozwoju. Ważne jest silne umocowanie

i aktywność miasta w sieciach miast. Tak aktywna obecność jest jedną

z najsilniej oddziałujących form promocji. Niezbędnym staje się wdrożenie

narzędzi oceniających działania promocyjne i podniesienie ich efektywności.

Działania promocyjne powinny umiejętnie wykorzystywać instrumenty i źródła

finasowania inne niż budżet miasta, a szczególnie wspierać udziały

przedsiębiorstw w misjach gospodarczych. Wsparcie powinny udzielić

instytucje otoczenia biznesu. Może ono polegać na dostarczaniu

kompleksowej informacji i załatwianiu formalności związanych

z uczestnictwem w krajowych lub regionalnych inicjatywach promocyjnych.

Dotyczy to także działań realizowanych w ramach rządowych programów, np.:

wsparcie dla eksportu.

61

Warunkiem skutecznie i efektywnej promocji gospodarczej jest współpraca

i uczestnictwo w sieciach wymiany informacji.

Zmianie powinna ulec współpraca z miastami partnerskimi. Podpisane listy

intencyjne powinny stać się podstawą do ukierunkowania współpracy na

określone zagadnienia lub problemy do rozwiązania. Możliwe jest także

wspólne organizowanie imprez promocyjnych. Proces podnoszenia

konkurencyjności gospodarczej miasta wymaga nowoczesnych narzędzi,

szczegółowego ukierunkowania i wyspecjalizowanej kadry. Są to obszary,

które miasto Ostrów Wielkopolski powinno wzmacniać.

Nowoczesna Gospodarka

I.1. Gospodarka i innowacje

I.1.3.Współpraca ponadlokalna

Współpraca ponadlokalna jest niezbędna dla rozwoju miasta Ostrowa

Wielkopolskiego. Zważywszy na znaczenie uwarunkowań rozwojowych

współpraca ponadlokalna powinna przybrać systemową formę. Współpraca

powinna obejmować swoim oddziaływaniem:

Aglomerację Kalisko – Ostrowska – jako najbliższe otoczenie miasta

Ostrowa Wielkopolskiego i cele wspólnego realizowania przedsięwzięć

jako ośrodek regionalny o znaczeniu krajowym,

Metropolię Poznańską – jako najważniejszy ośrodek wzrostu w regionie

Wielkopolska, miejsce lokalizacji znaczących przedsiębiorstw

i ośrodków nauki, z których dorobku miasto Ostrów Wielkopolski

powinno korzystać,

Region Wielkopolska – jako główny beneficjent wsparcia

z zewnętrznych źródeł finansowania, w tym z funduszy strukturalnych

UE, główny realizator strategii rozwoju województwa,

współpracę międzyregionalną – szczególnie w makroregionie Polska

Zachodnia. Ostrów Wielkopolski może uaktywnić się w tym

makroregionie w wyspecjalizowanych kierunkach, np.: sektor usług

publicznych , w tym komunalnych dla miast średniej wielkości,

współpracę międzynarodową – wyprofilowana współpraca z partnerami

z innych krajów w szczegółowo określonych obszarach, co będzie

zapewniać wysoką efektywność i umacniać wzajemne relacje,

współpracę sieciową – niezwykle ważna, w zakresie przepływu

informacji i wiedzy oraz dla budowania konsorcjów projektowych, co

jest bardzo istotne wobec koniczności realizacji celu strategicznego UE

jakim jest internacjonalizacja działań.

62

Nowoczesna Gospodarka

I.2. IOB Wsparcie dla gospodarki

I.2.1. Wzmocnienie instytucjonalne

Instytucja otoczenia biznesu (w skrócie IOB) to przedsiębiorstwo, bez względu

na formę prawną, które nie działa dla zysku lub przeznacza zysk na cele

statutowe i prowadzi działalność służącą tworzeniu korzystnych warunków dla

rozwoju przedsiębiorczości.

Przewiduje się wzmocnienie i rozwój instytucji otoczenia biznesu wspierających

innowacyjność. Na uczelniach rozwijać będą swoją działalność podmioty

wspierające przedsiębiorczość akademicką. Promowane będzie powstawanie

firm spin-off. Zwiększona zostanie sprawność i efektywność działania centrów

transferu technologii, inkubatorów technologicznych, parków naukowo-

technologicznych, centrów zaawansowanych technologii. Tworzone będą oraz

doskonalone podmioty wspierające maksymalne wykorzystanie kreatywnego

potencjału przedsiębiorstw, takie jak: centra szkoleniowe i badawcze, instytucje

finansowe i doradcze w zakresie innowacji i własności intelektualnej, miejscowe

i regionalne agencje rozwoju oraz inne organizacje wspierające. Ułatwiony

zostanie dostęp do oferowanych przez nie usług. Tworzone będą platformy

współużytkowania wiedzy. Powstaną efektywne mechanizmy wyszukiwania

projektów badawczych możliwych do komercjalizacji. Zbudowany zostanie

system brokerów technologii.

Ważnym jest, aby w intensywnych działaniach na rzecz budowania

i wzmacniania systemu instytucjonalnego miasto Ostrów Wielkopolski brało

czynny udział wykorzystując wsparcie zewnętrzne do wzmacniania instytucji

działających na jego terytorium.

Regres instytucjonalny IOB w całym kraju jest znaczącą barierą rozwojową

przedsiębiorstw. Podmioty gospodarcze, którym nie będą dostarczone

profesjonalne wysoko specjalistyczne usługi doradcze, finansowe wsparcie,

szkolenia i łączenie ich potrzeb z możliwościami nauki, nie będą mogły się

rozwijać i wzmacniać ostrowskiej gospodarki.

Cel ten realizowany powinien być przede wszystkim przez inicjatywy:

rozszerzenie zakresu, skali i jakości usług instytucji otoczenia biznesu

oraz ich dostosowanie do potrzeb przedsiębiorstw,

tworzenie i rozwój instytucji świadczących usługi dla przedsiębiorstw i

nauki (w tym Innowacyjnych Instytucji Otoczenia Biznesu) i ich sieci,

promocja współpracy z/pomiędzy Instytucjami Otoczenia Biznesu,

zwiększenie zakresu specjalizacji i efektywności usług Instytucji

Otoczenia Biznesu,

63

wsparcie organizacji non-profit działających na rzecz rozwoju przedsię-

biorczości.

Instytucje Otoczenia Biznesu mogą i powinny konkurując wspólnie pracować

na rzecz wzmocnienia ostrowskiej gospodarki. Duże znaczenie będzie miała

w tych działaniach zdolność do wzajemnego uzupełniania świadczonych

usług, wymiany informacji i silne umocowanie w otoczeniu zewnętrznym.

Nowoczesna Gospodarka

I.2. IOB Wsparcie dla gospodarki

I.2.2. Współpraca w sieciach

Instytucje otoczenia biznesu pełnią ważną rolę w rozwoju gospodarek

miejskich. Powinny przejąć na siebie powinność dostarczania informacji

i inicjowania współpracy wszystkich aktorów procesów rozwojowych

zaangażowanych w rozwój gospodarczy miasta. Głównym zadaniem dla IOB

jest budowanie środowiska innowacyjnego, którego potencjał będzie

determinował rozwój przedsiębiorstw funkcjonujących na terenie miasta.

Wzmacnianie środowiska innowacyjnego jest procesem długotrwałym

i złożonym. Wymaga wypracowania długofalowej koncepcji, której podstawą

powinna być efektywna obecność w sieciach międzynarodowych IOB. Należy

przyznać, że niemożliwe jest aktywne członkostwo we wszystkich sieciach, ze

względu na wysokie koszty i pożądaną specjalistyczną wiedzę. Trzeba jednak

uwzględnić fakt, że wiele z tych organizacji eksponuje informacje na własnych

stronach internetowych, w wysyłanych biuletynach czy w materiałach

pokonferencyjnych. Konieczna jest ich analiza i internetowa ekspozycja.

Pozyskiwanie informacji powinno mieć wymiar sieciowy. IOB ma szansę na

wypracowanie pozycji brokera informacji łączącego miasto Ostrów

Wielkopolski z siecią europejskiej informacji.

Ważnym elementem działania jest wyczulenie odbiorcy na przesyłane

informacje. Wielu przedsiębiorców działa w syndromie spraw dnia

wczorajszego i dla nich informacje o przygotowywanych zmianach w prawie

europejskim lub wiedza zawarta w analizach sektorowych czy tendencje

programowe w kształceniu pracowników są pozornie nic nie znaczącą teorią.

Ważne jest dostrzeżenie prawidłowości, że zgromadzenie informacji jest tylko

stworzeniem określonego, tematycznego zbioru, którego ekspozycja jest tylko

uzewnętrznieniem treści. Najważniejszym działaniem jest dotarcie do adresata

i skonsumowanie przez niego przekazywanej informacji. Taki cel powinny

założyć w swoich planach IOB działające na terenie miasta.

Dla usystematyzowania źródeł informacji tworzących sieć informacyjną

niezbędne jest dokonanie ich klasyfikacji. Ważnym jest, aby dobór źródeł

informacji gospodarczej wpisywał się w strategiczne kierunki współpracy

64

międzynarodowej miasta Ostrowa Wielkopolskiego, wspierał podejmowane

działania i kontakty partnerskie. Istotnym będą kontakty IOB z ich

odpowiednikami miast partnerskich. Cennym źródłem informacji są

europejskie sieci IOB (EUROCHAMBRE) oraz europejskich izb

specjalistycznych. Cenne będą również kontakty z sieciami miast

i organizacjami wspierającymi działania środowiskowe. Konieczne jest

podkreślenie, że wiele przedsiębiorstw z sektora usług użyteczności publicznej

zrzesza się na poziomie regionów i ogólnokrajowym prowadząc bardzo

efektywną współpracę i eksponując w Internecie uzyskane rezultaty.

Instytucje Otoczenia Biznesu mają do odegrania zasadniczą rolę w rozwoju

gospodarczym miasta Ostrowa Wielkopolskiego. Ich znaczenie w tych

procesach została dostrzeżona w UE, która na profesjonalizację IOB

przeznacza znaczące środki.

Nowoczesna Gospodarka

I.2. IOB Wsparcie dla gospodarki

I.2.3. Obecność międzynarodowa

W nowym okresie programowania przyjęto za obowiązującą zasadę

internacjonalizacji realizowanych projektów i programów. Oznacza to, że tam

gdzie będzie to możliwe należy realizować projekty we współpracy

ponadnarodowej lub ta współpraca powinna uzupełniać działania w projekcie.

Podłożem takiego podejścia jest słabe rozprzestrzenianie się wiedzy na

obszarze UE oraz rezultatów zrealizowanych projektów.

W kontekście tych założeń niezbędne staje się przygotowanie odpowiednich

relacji z potencjalnymi partnerami w projektach. IOB powinny pośredniczyć

w wielu inicjatywach projektowych realizowanych przez instytucje i organizacje

działające na terenie miasta i wspierać propozycje nawiązywania współpracy

z partnerami ponadnarodowymi. Współpraca międzynarodowa wymaga

profesjonalnego działania jeżeli ma przynieść oczekiwane efekty. Powinna być

także wielokierunkowa, ale oparta o międzynarodowe standardy

uwzgledniające różnice kulturowe w poszczególnych krajach.

Analizując udział polskich organizacji i instytucji w złożonych przedsięwzięciach

projektowych można stwierdzić jednoznacznie, że ilość takich przedsięwzięć

mogłaby znacznie wzrosnąć. IOB powinna w otoczeniu międzynarodowym

utworzyć sieć współpracujących organizacji i instytucji na zasadzie wymiany

wiedzy i doświadczeń. Niezbędne jest przygotowanie i utrzymywanie tego

rodzaju kontaktów nawet w okresie przejściowym pomiędzy okresami realizacji

projektów.

65

Należy także podkreślić, że ważna jest w tym kontekście potrzeba

zgromadzenia znaczącej wiedzy w związku ze zmiana paradygmatu

zarządzania miastem nie jako jednostką administracyjną, ale jako obszarem

funkcjonalnym. Niezbędne będzie nagromadzenie wiedzy i doświadczeń

w związku ze wzmocnieniem roli miast w procesach rozwojowych.

Nowoczesna Gospodarka

I.3. Sprawne rządzenie

I.3.1 Nowoczesne zarządzanie miastem.

Nowoczesne zarządzanie miastem jest niezbędne wobec wyzwań

rozwojowych, wszechobecnej konkurencji i zmian cywilizacyjnych.

Z pewnością konieczność zmian spowodowana jest uterytorialnieniem polityki

rozwoju. Miasto, w jego administracyjnych granicach, staje się centrum

obszaru funkcjonalnego na którym realizowana jest polityka miejska.

Na miasto jako terytorium i centrum obszaru funkcjonalnego działają procesy

i wydarzenia mające swoje miejsce zarówno w mikrootoczeniu, tuż za jego

granicami, jak i w otoczeniu dalszym oraz w wymiarze o wiele szerszym:

zmiany gospodarcze, nowe technologie, wpływ innych miast, w tym metropolii,

demografia i otoczenie międzynarodowe. W tym zbiorze zmian pojawiają się

zarówno szanse jak i zagrożenia, które mogą mieć znaczący wpływ na

konkurencyjność miasta i jego walkę o inwestorów, nowe funkcje, migrantów

(jako wsparcie dla rynku pracy) i turystów.

Walka miast o miejsce i znaczenie w przestrzeni przepływów zwiększa

zapotrzebowanie na nowoczesne metody pozwalające na bardziej efektywny

wpływ na procesy społeczno – gospodarcze i konkurencyjność, m.in. na:

relacje funkcjonalno-przestrzenne i gospodarcze miasta rdzeniowego

z terenami otaczającymi (przedmieściami),

kapitał środowiska przestrzennego,

atrakcyjność turystyczna i dla ludności napływowej,

jakość życia mieszkańców,

bogactwo i wydajność infrastruktury w skali regionalnej, metropolitalnej

i miasta rdzeniowego,

Sprawne rządzenie ma na celu wzmocnienie potencjału instytucjonalnego

samorządu terytorialnego. Działania na rzecz dobrego rządzenia będą

przedmiotem dofinansowania w programach UE w okresie 2014+.

Potrzeba tego typu działania wynika z niewystarczająco wysokiej oceny

potencjału instytucjonalnego polskich jednostek samorządu terytorialnego. UE

uznała, że sprawna i efektywna administracja, zarówno na szczeblu centralnym

66

jak i regionalnym, wpływa dodatnio na wzrost gospodarczy i rozwój państwa

oraz zaspokaja potrzeby obywateli.

Wobec wieloaspektowości wyzwań należy rozpatrzyć możliwość zastosowania

zasad Nowego Zarządzania Publicznego zwanego także New Public

Management (NPM), które wprowadza elementy podejścia menedżerskiego do

zarzadzania sektorem publicznym. Szczególnie wartościowe byłoby

wprowadzenie elementów NPM do kreowania rozwoju gospodarczego miasta.

Należy jednak zwrócić uwagę na złożoność organizmu miejskiego

i niemożliwość przeniesienia wprost praktyki z sektora gospodarki i działalności

przedsiębiorstw. Nie należy bowiem zaniedbywać społecznych funkcji

gospodarki miejskiej.

Ważnym aspektem nowoczesnego zarządzania miastem jest wykorzystanie

przez ten proces zasady „good governance”, którą można definiować jako

trafne identyfikowanie i skuteczne rozwiązywanie problemów społecznych przez

organy władzy publicznej, przy udziale interesariuszy.

Do najważniejszych wymiarów dobrego rządzenia należą:

otwartość, polegająca na tym, że instytucje administracyjne powinny być

maksymalnie transparentne dla obywateli i opinii publicznej,

partycypacja, jako szeroki udział społeczeństwa w pracach

administracyjnych, na wszystkich poziomach władz publicznych

(multilevel-partnership), a także na wszystkich głównych etapach

realizacji polityk publicznych (tj. w trakcie programowania, implementacji

i monitoringu). Komisja kładzie nacisk na udział organizacji społecznych

i pozarządowych w pracach administracji (tzw. Dialog obywatelski) oraz

przedstawicieli pracodawców i związków zawodowych (tzw.dialog

społeczny),

rozliczalność, co oznacza precyzyjne określenie zakresu

odpowiedzialności poszczególnych instytucji, a zwłaszcza zapewnienie

podziału władzy między władzę ustawodawczą i wykonawczą,

efektywność, dotycząca poprawy potencjału administracyjnego (state

capacity) w zakresie skutecznego, sprawnego (tj. bez niepotrzebnej

zwłoki) realizowania celów polityk publicznych. Wspomniane kryterium

dobrego rządzenia obejmuje dwie dodatkowe zasady: po pierwsze

zasadę proporcjonalności, która zakłada, że instrumenty dostarczania

usług i polityk publicznych będą proporcjonalne do zakładanych celów,

a więc realizowane w sposób optymalny i oszczędny; po drugie zasadę

subsydiarności, według której działania wyższego poziomu administracji

są jedynie pomocnicze względem działań realizowanych na niższych

poziomach zarządzania, a więc ich nie zastępują,

koherencja, jako integracja zarządzania różnymi politykami publicznymi,

zarówno europejskimi jak i krajowymi, a także między różnymi

67

poziomami władz publicznych (w ramach wielopoziomowego systemu

rządzenia: multilevel governance). Ponadto dotyczy integracji polityk

sektorowych i terytorialnych.

Warto zwrócić uwagę na pojęcie potencjału instytucjonalnego. Sprawność

działania samorządu ma ścisły związek z jego potencjałem instytucjonalnym.

Ważnymi źródłami sprawnego działania samorządów są czynniki miękkie takie

jak: zaufanie, sieci współpracy i różnego rodzaju mniej lub bardziej formalne

relacje. Bezsprzecznie najważniejszym czynnikiem kształtującym potencjał

instytucjonalny jest kapitał ludzki, co wyraźnie wiąże ten obszar z innymi celami

strategicznymi.

Miasto Ostrów Wielkopolski powinno uznać wdrażanie zasad dobrego

rządzenia za czynnik kształtujący i wzmacniający konkurencyjność miasta.

Miasto Ostrów Wielkopolski powinno dążyć do adaptowania nowoczesnego

modelu zarządzania obszarem funkcjonalnym tym bardziej, że wiele działań

poświęconych temu zagadnieniu będzie współfinansowanych z funduszy

strukturalnych UE w nowym okresie programowania. Staje się także pewną

miarą nowoczesności miasta, co ma duże znaczenie w budowaniu jego

wizerunku.

Nowoczesna Gospodarka

I.3. Sprawne rządzenie

I.3.2. Innowacje w usługach publicznych

Usługi publiczne należy definiować szeroko. Są to zarówno usługi świadczone

przez administrację publiczną jak i usługi, które dostarcza spółka prawa

handlowego pod warunkiem wypełnienie pewnych zobowiązań, a także

podmioty prywatne.

Usługi publiczne uzyskują wysoką rangę w dokumentach strategicznych UE,

która docenia ich znaczenie w zarządzaniu zarówno krajowym jak i lokalnym.

Jednocześnie uwypukla niedostateczne dostosowanie mechanizmów

świadczenia tych usług do zmian jakie miały i mają miejsce. UE uznaje, że

dwa elementy powinny wzmocnić ten proces: zarządzanie ryzykiem

i stosowanie podejścia procesowego.

Według Audytorów Wewnętrznych opracowujących Międzynarodowe

Standardy Profesjonalnej Praktyki Audytu Wewnętrznego definicja ryzyka

brzmi: „Ryzyko - możliwość zaistnienia zdarzenia, które będzie miało wpływ na

realizację założonych celów”.

68

Wdrożenie polityki zarządzania ryzykiem staje się koniecznością chociażby

z uwagi na wzrastające zagrożenia zewnętrze jak i na złożoność procesów

realizacyjnych np.: przedsięwzięcia inwestycyjne.

Zarządzanie procesowe rozumiane jest jako sposób organizacji pracy

w urzędzie jako uczestnika różnych procesów zachodzących zarówno na

skutek wewnętrznej aktywności jak i wpływu świadczenia usług zewnętrznych.

Tego typu podejście stanowi wciąż innowację i znajduje się we wstępnej fazie

rozwoju w polskich samorządach terytorialnych. Warto podkreślić, że

zarządzanie procesowe jest wyjściem naprzeciw założeniom good

governance.

Dlatego w działaniach strategicznych miasta Ostrowa Wielkopolskiego

zarzadzanie procesowe powinno być przedmiotem głębokiej analizy

i uwzględnione w planach operacyjnych jako opcja możliwa do realizacji.

Nie bez znaczenia jest także wzmocnienie znaczenia i wykorzystanie technik

teleinformatycznych i internetowych dla tworzenia zaawansowanych baz

danych pozwalających na gromadzenie użytecznej informacji, ale także na

właściwe jej eksponowanie. Należy podkreślić, że użyteczność i efektywność

systemów informacyjnych powinna być mierzona „konsumpcją” informacji, co

oznacza, że informacja została nie tylko przyjęta do wiadomości, ale jej treść

została zrozumiała. Dlatego zbiory danych eksponowane na miejskich

portalach internetowych powinny wykorzystywać dostępne technologie

i techniki zwiększające ich skuteczność informacyjną. Takie zadanie wiąże się

z koniecznością profesjonalizacji polityki informacyjnej, a także z otwarciem na

szerokie konsultacje społeczne.

Odrębnym zagadnieniem jest stosowanie w procesach inwestycyjnych

partnerstwa publiczno – prywatnego. Uznaje się za bardzo pilne

upowszechnienie tej metody w realizacji inwestycji. Wynika to z faktu, że wiele

inwestycji miejskich nie będzie mogło być sfinansowanych, pomimo wsparcia

UE, z powodu braku środków finansowych. Ponadto PPP wprowadza nowa

jakość w tym zakresie. Łączy interes społeczny z interesem prywatnym

opartym na zasadzie zysku.

Miasto Ostrów Wielkopolski powinno starannie rozważyć możliwość

stosowania partnerstwa publiczno – prywatnego. Istnieje konieczność

prowadzenia szerokiej polityki informacyjnej, analizy dobrych praktyk,

szkolenia potencjalnych Interesariuszy. Ważne jest również budowanie wokół

partnerstwa dobrego klimatu biznesowego i przełamanie istniejącego

negatywnego odbioru tego typu inicjatyw.

69

Nowoczesna Gospodarka

I.3. Sprawne rządzenie

I.3.3. Dostępne technologie IT.

Technologie internetowe i teleinformatyczne zdeterminowały rozwój

gospodarczy, społeczny i instytucjonalny polskich miast. O ile można przyjąć,

że Internet i komputeryzacja działalności przedsiębiorstw i instytucji osiągnęło

akceptowalny poziom o tyle kwestia wykorzystania informacji i jej właściwego

eksponowania pozostaje nadal otwarta.

Przez dostępność technologii IT rozumieć należy wszystkie działania

umożliwiające efektywne korzystanie z dostępnych technologii przez adresata,

a przede wszystkim przez społeczność lokalną.

Ważnym w tym zakresie jest podejmowanie działań na rzecz rozwoju

kompetencji obywateli. Uznaje się, że rozwój umiejętności cyfrowych będzie

przekładał się na większy popyt na różnego rodzaju usługi cyfrowe, co z kolei

powinno zachęcić rynek do podejmowania działań w tych obszarach.

W dokumentach strategicznych przewiduje się podejmowanie działań

i udzielanie wsparcia osobom nauczających w różnych segmentach:

nauczycieli, pracowników innych instytucji edukacyjnych i kultury, pracowników

organizacji pozarządowych, którzy nabytą wiedzę i zdobyte kompetencje

powinni wykorzystać w swojej działalności zawodowej i edukacyjnej. Jest to

działanie o charakterze podstawowym. Jego celem jest zapobieżenie sytuacji,

w której inwestycje w infrastrukturę techniczną wyprzedzają zdolności jej

wykorzystania przez użytkowników. Ma to związek z realizacją projektu, którego

celem jest inicjatywa: Polska Cyfrowa i budowa szerokopasmowej sieci

Internetu w poszczególnych województwach.

Niezwykle istotnym zagadnieniem jest zjawisko wykluczenia cyfrowego, które

dotyczy nie tylko osób nie uczestniczących w życiu społecznym miasta, ale ma

duże znaczenie wobec osób starszych, pozbawionych dostępu do nowych

technologii. Wbrew potocznym opiniom nie są to tylko zawodowo aktywne

osoby starsze i społeczność senioralna.

Obserwuje się niepokojące zjawisko wtórnego analfabetyzmu informatycznego

i analfabetyzmu informacyjnego w młodej populacji społeczeństwa. Celem

działań podejmowanych przez Miasto Ostrów Wielkopolski pozwalających

efektywnie i w pełni wykorzystać technologie internetowe będzie inicjowanie

przedsięwzięć podnoszących kompetencje cyfrowe społeczności lokalnych,

a szczególnie osób uczestniczących w procesach dostarczania wiedzy.

70

Priorytet II. Kapitał Ludzki

Kapitał ludzki miasta Ostrowa Wielkopolskiego jest najbardziej znaczącym

kapitałem mającym największy wpływ na rozwój miasta. Trudno przecenić

jego znaczenie szczególnie w okresie, kiedy UE podejmuje wyzwanie

budowania nowoczesnej gospodarki opartej na wiedzy.

Zmiany na rynku pracy są znaczące. Wymusza je wszechobecna globalna

konkurencja, coraz większa mobilność pracowników i zmiany demograficzne.

Największym wyzwaniem dla polskiego i ostrowskiego Kapitału ludzkiego jest:

rozbieżność celów systemu zdobywania wiedzy i kwalifikacji

z potrzebami rynku pracy,

wejście i utrzymanie się na rynku pracy ludzi młodych 18+,

przeciwdziałanie zjawisku emigracji ludzi młodych poza obszar

funkcjonalny miasta, regionu i poza granice kraju,

pozyskiwanie specjalistów wysokiej klasy dla wsparcia wzrostu

innowacyjności ostrowskiej gospodarki,

zapobieganie wykluczeniu z rynku pracy osób 50+, w tym

przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu,

podejmowanie współpracy najważniejszych aktorów zmian

gospodarczych w mieście z sektorem nauki i edukacji

kształcenie prorozwojowych elit dla absorpcji innowacji i nowych

technologii oraz osiągniecia zdolności realizacji złożonych projektów

w wymiarze międzynarodowym

inicjowanie i wsparcie dla programów menedżerskich

wykorzystanie możliwości jakie stwarza unijna inicjatywa uczenia się

przez całe życie

wykorzystania wiedzy i doświadczenia grupy senioralnej.

Charakterystyka kapitału ludzkiego w Ostrowie Wielkopolskim

Osoby bezrobotne ogółem w Ostrowie.

Wielkopolskim w latach 2008 – 2012.

Procentowy udział bezrobotnych w stosunku.

do ogółu mieszkańców w wieku

produkcyjnym.

71

Największą liczbę bezrobotnych w mieście Ostrowie Wielkopolskim

zarejestrowano w 2009 roku, co jest spójne ze wskaźnikiem liczby

wyrejestrowanych podmiotów w tym roku. Największy wzrost dotyczył okresu

2008 – 2009.

Osoby bezrobotne w Ostrowie Wielkopolskim

z uwzględnieniem płci.

Osoby bezrobotne w Ostrowie Wielkopolskim

w podziale na grupy wiekowe.

Ze względu na strukturę płci,

bezrobocie wśród kobiet jest

niezmiennie wyższe niż bezrobocie

wśród mężczyzn, w całym badanym

okresie. Najmniejsza różnica

pomiędzy liczbą bezrobotnych kobiet

i mężczyzn zarejestrowano w 2009

roku. Był to jednocześnie rok,

w którym liczba bezrobotnych była

największa ogólnie, jak i w każdej

z poszczególnych grup płci. Najniższe

wartości wskaźników bezrobocia

wystąpiły w 2008 roku,

poprzedzającego okres rekordowej

liczby bezrobotnych.

Z przedstawionego wykresu

ilustrującego liczbę bezrobotnych

w Ostrowie Wielkopolskim dla 2012

roku, ze względu na wiek osób

zarejestrowanych wynika, że

zdecydowanie najwyższa liczba

bezrobotnych występuje w grupie

wiekowej od 25 – 34 roku życia,

a więc osób, które posiadają już

doświadczenie zawodowe, ukończyły

studia i poszukują pierwszej pracy.

Jest to wyraźnie więcej niż dla grupy

reprezentującej najmłodsze osoby

mogące wejść na rynek pracy w

wieku od lat 18 do 24, która jest drugą

najliczniejszą grupą pod względem

liczby bezrobotnych. Liczba

bezrobotnych w grupie osób

zbliżających się do wieku

emerytalnego lub będących

docelowym beneficjentem

przygotowywanych programów

uczenia się przez całe życie i

stymulacji na rynku pracy „50+”, jest

wyraźnie nieznaczna.

72

Liczba bezrobotnych w Ostrowie

Wielkopolskim wg. struktury wykształcenia w

roku 2012.

Liczba bezrobotnych w Ostrowie

Wielkopolskim wg. czasu pozostawania bez

pracy w roku 2012.

Największy zbiór bezrobotnych

stanowią osoby o wykształceniu

zasadniczym zawodowym, które

w założeniu powinny uzyskać

zatrudnienie zaraz po uzyskaniu

wykształcenia. Najmniejszy odsetek

stanowią osoby z wykształceniem

wyższym, dając wynik jedenastu

procent wszystkich zarejestrowanych

Wykres przedstawiający liczbę

bezrobotnych w Ostrowie

Wielkopolskim ogniskuje najwyższe

wartości w kategorii czasu od 3 do 6

miesięcy oraz 6 do 12 miesięcy.

Najwięcej osób pozbawionych pracy

znajduje się bez pracy przez okres od

połowy do jednego roku. Liczba osób

pozostających krótkotrwale bez pracy

jest również niemal identyczna do

liczby długotrwale bezrobotnych

(ponad dwa lata), reprezentując

zarazem najniższe wartości z całej

populacji bezrobotnych.

Charakterystyka sektora edukacji i nauki

Szkoły zawodowe ogółem. Licea i technika ogółem.

73

Szkoły policealne ogółem

W Ostrowie Wielkopolskim działa Wydział Zamiejscowy Społecznej Akademii

Nauk w Ostrowie Wielkopolskim m.in. o następujących kierunkach kształcenia:

3-letnie studia licencjackie w trybie stacjonarnym i niestacjonarnym na

kierunku: Zarządzanie,

3,5-letnie studia inżynierskie w trybie stacjonarnym i niestacjonarnym

na kierunku Informatyka,

2-letnie Uzupełniające studia magisterskie w trybie stacjonarnym

i niestacjonarnym na kierunku Zarządzanie,

Przedsiębiorstwo na rynkach międzynarodowych.

Liczba uczniów w szkołach w Ostrowie Wielkopolskim.

Liczba przedszkoli w Ostrowie Wielkopolskim

w latach 2008 – 2012.

Liczba miejsc w przedszkolach oraz dzieci

uczeszczających do przedszkoli

w latach 2008 – 2012.

74

Ludność Miasta Ostrowa Wielkopolskiego wg grup wieku, źródło: opracowanie własne.

Kapitał Ludzki

II.1. Seniorzy i Juniorzy

II.1.1. Program: Nauka = Praca

Pomimo podjętych starań ciągle obserwowane jest niedopasowanie oferty

edukacyjnej do rynku pracy. Zdiagnozować można także pewną inercję

systemu edukacji i szkolnictwa. Nadal prowadzona jest nauka w zawodach, na

które zapotrzebowanie rynku pracy jest niewielkie lub na tym rynku znajduje się

już znacząca liczba bezrobotnych.

Na zaistniałą sytuację nie mają również praktycznego wpływu podejmowane

inicjatywy różnych organizacji i instytucji dla zsynchronizowania oferty

edukacyjnej z potrzebami rynku pracy.

Należy przyjąć założenie, że wprowadzane zmiany w edukacji i szkolnictwie

wyższym zaowocują realną transformacją co najmniej za kilka lat. Wynika to

przede wszystkim z barier, które ograniczają efektywność zmian. Są to przede

wszystkim bariery instytucjonalne i mentalnościowe. W przypadku utrzymania

się obecnego stanu możliwy jest scenariusz znaczącego niedoboru

wykwalifikowanych kadr na które zapotrzebowanie zgłasza rynek pracy. Należy

również zwrócić uwagę, że rozdźwięk pomiędzy ofertą edukacyjną,

a oczekiwaniami przedsiębiorców może się pogłębiać jeżeli uwzględnimy

zmiany technologiczne i tempo ich wdrażania do gospodarki. Nie jest znany

stan Kapitału Ludzkiego jeżeli chodzi o pracowników zawodów kreatywnych,

w tym wysokiej klasy specjalistów. Nie prowadzi się badań o stanie rynku pracy

w odniesieniu do potrzeb rozwojowych, czyli brakuje odpowiedzi na pytanie czy

miasto Ostrów Wielkopolski posiada kadry zdolne do realizacji złożonych

wyzwań rozwijających jego gospodarkę.

75

Wykorzystując środki UE przeznaczone na wzmacnianie kapitału ludzkiego

w regionach należy przeanalizować możliwość realizacji programu: „Nauka =

Praca” , którego podstawowe założenia opracowane zostałyby w ścisłej

współpracy z przedsiębiorcami, przy ich aktywnym uczestnictwie w procesie

ocenie rezultatów programu. Przedsiębiorcy, wspólnie z instytucjami rynku

pracy opracowaliby zalecenia wspierające wejścia na rynek pracy młodych

absolwentów szkół zawodowych i wyższych.

Współpraca z przedsiębiorcami musi mieć wymiar dominujący. Program „Nauka

= Praca” pełniłby funkcję uzupełniająca do procesu edukacji i łączył

jednocześnie wiedzę z praktycznym jej zastosowaniem. Jednakże powinien

w całości odpowiadać na potrzeby ostrowskich przedsiębiorstw. Celem

programu byłoby również zachęcenie ostrowskich przedsiębiorców do

korzystania z różnych form wsparcia, w tym staży i praktyk.

Kapitał Ludzki

II.1. Seniorzy i Juniorzy

II.1.2. Program: Nauka bliżej gospodarki

Preferowane od wielu lat połączenie nauki z gospodarką niestety nie przyniosło

oczekiwanych efektów. Należy zwrócić uwagę, że na skutek zmniejszania się

popytu na rynkach w krajach europejskich znaczenie innowacyjności wzrasta

stając się warunkiem nie tylko rozwoju ale i przetrwania. Współpraca

przedsiębiorstw z nauką jest o tyle zasadna, że tylko nieliczne polskie

przedsiębiorstwa posiadają potencjał pozwalający na zbudowanie własnego

zaplecza naukowo – badawczego.

Unia Europejska uczyniła problematykę współpracy nauki z biznesem jako

jedno z najważniejszych wyzwań. W latach 2014 – 2020 przygotowanych

zostanie, w ramach funduszy strukturalnych, wiele instrumentów i programów

wspierających tą współpracę.

Należy uznać za niezbędne zainicjowanie sieci współpracy uczelni wyższych

z szeroko rozumianą ostrowską gospodarką, samorządem gospodarczym

i samorządem terytorialnym. Warto zauważyć, że jedną z najpoważniejszych

barier współpracy nauka biznes jest brak kontaktu i znajomości zarówno

potrzeb przedsiębiorców jak i możliwości sektora nauki.

Konieczne jest podkreślenie, że pozytywnie oceniana będzie również

współpraca z naukowymi partnerami ponadnarodowymi oraz absorpcja

wdrożonych i zastosowanych w praktyce wyników badań naukowych

76

w gospodarkach innych krajów. Preferowany będzie udział

w międzynarodowych sieciach wymiany doświadczeń.

Budowanie platformy współpracy nauki z biznesem powinno przybrać charakter

systemowy i być realizowane w dłuższej perspektywie czasowej, co zważywszy

na przeznaczane środki finansowe z funduszy strukturalnych UE, jest możliwe.

Mając na uwadze obecny stan jest to działanie wymagające cierpliwego

i stopniowego przełamywania istniejącego impasu.

Duże znaczenie będzie miało upowszechnienie wśród przedsiębiorców

informacji o możliwych do wykorzystania źródłach finansowania wspólnych

badań. Ostrowskie przedsiębiorstwa powinny skorzystać także z nowego

obszaru aktywności gospodarczej jaką są Inteligentne Specjalizacje. Wpisanie

się przedsiębiorstw w plany ich realizacji może stać się nie tylko znaczącą

możliwością ich rozwoju, ale także okazją do podniesienia poziomu

technologicznego.

Proponowana sieć współpracy ostrowskiej gospodarki z sektorem nauki

powinna także zwrócić szczególną uwagę na procesy komercjalizacji badań.

Zgodnie z zapisami rządowych dokumentów strategicznych komercjalizacja

badań będzie jednym ze wskaźników oceniających sektor nauki. Należy więc

prognozować wzrost zainteresowania w tym sektorze współpracą z biznesem

i większą skłonnością do urynkowienia wyników badań naukowych. Ważną rolę

w tej kwestii będą odgrywały zlecenia przedsiębiorstw na konkretne badania lub

rozwiązania innowacyjne.

Wszystkie powyższe działania mają duże znaczenie dla ostrowskiej gospodarki.

Jednakże w ich kontekście najważniejsze jest dopasowanie jakości,

kompetencji i kwalifikacji kapitału ludzkiego do wyzwań ostrowskiej gospodarki.

Budowaną platformę współpracy muszą wypełniać ludzie o wysokich

kompetencjach nie tylko czysto zawodowych, ale także o zdolnościach

myślenia perspektywicznego, właściwej analizy trendów i rynków, a także celów

strategicznych gospodarki w wymiarze międzynarodowym.

Kapitał Ludzki

II.1. Seniorzy i Juniorzy

II.1.3.Kształcenie prorozwojowych elit

Zmiany w polityce rozwojowej UE, zwiększająca się konkurencja miast

i regionów, konieczność wzmacniania ich gospodarczego potencjału wymaga

stosowania nowych narzędzi, technik zarządzania i uczestnictwa

w ponadlokalnej i międzynarodowej wymianie wiedzy. Na to zjawiska nakłada

77

się dominacja technik teleinformatycznych, zwiększony przepływ informacji

i konieczność sprawnego gospodarowania informacją zarządczą.

Kształcenie prorozwojowych elit – tworzenie zespołów zdolnych do realizacji

projektów o wysokiej specjalizacji oraz zdolnych do uczestnictwa w projektach

o wymiarze międzynarodowym (Nowa Platforma Miast), przy czym przez

„projekt” należy rozumieć każde przedsięwzięcie realizowane według zasad

zarządzania projektowego.

Ostrów Wielkopolski potrzebuje prorozwojowych elit zdolnych do podejmowania

niestandardowych i kreatywnych wyzwań, umiejących doskonale poruszać się

w wszechobecnej informacji cyfrowej, zdolnych do budowania rozległych sieci

kontaktów i wymiany wiedzy.

Niezbędne staje się dwukierunkowe działanie:

podnoszenie kompetencji pracowników, którzy posiadają odpowiedni

potencjał i predyspozycje, spełniają określone warunki, szczególnie

umiejętności w pracy zespołowej i zdolności w zakresie kreatywnego

rozwiązywania problemów,

pozyskiwanie dla rozwoju miast młodych kreatywnych osób już na

poziomie szkół średnich, wykazujących się szerokimi zainteresowaniami

i osiągającymi dobre wyniki w nauce.

W obydwu kierunkach niezbędne są niestandardowe, indywidualne działania

mające na celu dostarczenie niezbędnej wiedzy i umożliwienie spożytkowania

w praktyce posiadanych kompetencji.

Kształcenie prorozwojowych elit jest niezbędne zważywszy na złożoność

procesów rozwojowych, ich internacjonalizację i niezwykle szybki rozwój

technologiczny, a także wzrastającą innowacyjność gospodarek innych krajów.

Można nawet wyartykułować tezę, że zważywszy na rozwój obszarów

metropolitalnych w regionie Ostrowa Wielkopolskiego konieczność

ukształtowania prorozwojowych elit jest najpilniejszym wyzwaniem. Działanie

powinno być realizowane jako priorytetowe w obszarze: Kapitał Ludzki.

Podejmowane działania w tej inicjatywie powinny mieć charakter ponadlokalny

i być głęboko umiejscowione w otoczeniu międzynarodowym.

78

Kapitał Ludzki

II.2. Nauka i gospodarka

II.2.1. Wsparcie programów menedżerskich

Zarządzanie gospodarką wymaga określonych kompetencji. Prognozując

zmiany w poszczególnych sektorach gospodarczych oraz w zarządzaniu

gospodarczym rozwojem miasta niezbędne staje się dostarczanie wysoko

wyspecjalizowanej wiedzy dla kadry zarządzającej i kierowniczej

przedsiębiorstw i instytucji miasta Ostrowa Wielkopolskiego.

Wykorzystując dostępne środki wsparcia z funduszy strukturalnych niezbędne

staje się zintensyfikowanie działań w zakresie rozbudowy oferty edukacyjnej

o produkty skierowane dla specjalistów i kadry zarządzającej. Szczególnie

chodzi tutaj o programy szkoleniowe związane ze specjalistycznym

zastosowaniem technik teleinformatycznych do zarządzania firmą, zarządzania

procesami produkcyjnymi czy usługami, a także umiejętność poszukiwania

i wykorzystania informacji cyfrowych.

Niezbędne jest również wypracowanie oferty szkoleniowej we współpracy

z międzynarodowymi instytucjami, ośrodkami wiedzy i sektorem nauki dla

uzyskania efektu internacjonalizacji gospodarki obszaru funkcyjnego miasta

Ostrowa Wielkopolskiego. Szczególnie chodzi tutaj o programy klasy MBA

i EMBA.

Należy również rozważyć możliwość i konieczność przedłożenia oferty

specjalistycznych kursów językowych. Przy realizacji tej inicjatywy możliwe jest

wykorzystanie środków z funduszy strukturalnych UE przeznaczonych na

zwiększenie mobilności pracowników.

Warunkiem osiągnięcia efektywności tych działań i należytej atrakcyjności

kompletowanych ofert zapewniających zainteresowanie beneficjentów

wskazane jest zaangażowanie ostatecznych odbiorców w proces kształtowania

prorozwojowych elit.

Kapitał Ludzki

II.2. Nauka i gospodarka

II.2.2. Program: Uczenie się przez całe życie

Uczenie się przez całe życie jest inicjatywą UE obecną w polityce rozwoju od

wielu lat. Jednakże w nowym okresie programowania inicjatywa Lifewide

79

Lifelong Learning – LLL staje się jednym z ważniejszych celów strategicznych

wpisujących się w założenia Europa 2020.

Polska nie spełnia wymagań UE w zakresie osiągania wskaźników osób

dorosłych uczestniczących w LLL. W tym zakresie Polska znajduje się

w dolnych granicach ocen państw UE.

Całkowity odsetek populacji dorosłych w wieku od 25 do 64 roku życia uczestniczących w

kształceniu i szkoleniach, źródło: www.epp.eurostat.ce.europa.eu.

Inicjatywa LLL wpisuje się w krajową Strategię Rozwoju Kapitału Ludzkiego,

w której zapisano pięć celów szczegółowych:

Cel szczegółowy 1: Wzrost zatrudnienia,

Cel szczegółowy 2: Wydłużenie okresu aktywności zawodowej

i zapewnienie lepszej jakości funkcjonowania osób starszych,

Cel szczegółowy 3: Poprawa sytuacji osób i grup zagrożonych

wykluczeniem społecznym,

Cel szczegółowy 4: Poprawa zdrowia obywateli oraz efektywności

systemu opieki zdrowotnej,

Cel szczegółowy 5: Podniesienie poziomu kompetencji i kwalifikacji

obywateli.

Celem LLL jest: Dzieci i młodzież dobrze przygotowane do uczenia się przez

całe życie oraz osoby dorosłe poszerzające i uzupełniające swoje kompetencje

80

i kwalifikacje odpowiednio do stojących przed nimi wyzwań w życiu

zawodowym, społecznym i osobistym.

Europejski obszar LLL opiera się na kilku podstawowych zasadach. Są to16 :

1) Szerokie podejście do uczenia się (lifewide learning). Polega ono na

docenianiu różnych form uczenia się – nie tylko uczenia się w kontekście

formalnym, ale także pozaformalnym i uczenia się nieformalnego.

Najlepsze efekty przynosi łączenie możliwości jakie dają różne formy

uczenia się.

2) Docenianie uczenia się na każdym etapie życia (lifelong learning).

Szybkie przemiany gospodarcze, technologiczne i społeczne wymagają

zmian w nastawieniu do kariery edukacyjnej i zawodowej. Skuteczne

przygotowanie osób do takich zmian wymaga podejmowania działań

możliwie najwcześniej i kontynuowanie ich przez wszystkie etapy życia.

3) Uczenie się dotyczy wszystkich. Uczenie się dotyczy wszystkich

niezależnie od podziałów ekonomicznych, społecznych, terytorialnych (np.

miasto/wieś) i innych. Dotyczy zwłaszcza osób, które nie były w centrum

zainteresowania tradycyjnej polityki edukacyjnej, tj. osób pracujących,

nieaktywnych zawodowo, seniorów, a także małych dzieci, które

w pierwszych latach życia uczą się najintensywniej.

4) Partnerstwo na rzecz LLL. Uznanie, że uczenie się dotyczy wszystkich

i wymaga partnerskiej współpracy wielu podmiotów: administracji

publicznej (rządowej i samorządowej), instytucji edukacyjnych,

pracodawców, pracobiorców, organizacji obywatelskich.

5) Otwarte podejście do kwalifikacji. Podejście to polega na uznawaniu

wartości kwalifikacji jako takiej, niezależnie od miejsca, sposobu i czasu

uczenia się (nabycia kompetencji wymaganych dla danej kwalifikacji). Jest

to główna zasada europejskiej współpracy w zakresie kwalifikacji

(Europejskich Ram Kwalifikacji) opartej na opisie i porównywaniu

kwalifikacji jako efektów uczenia się, tj. niezależnie od kontekstu ich

powstawania.

6) Postawienie osoby w centrum polityki LLL. Osoba ucząca się jest

głównym odniesieniem w polityce LLL. Kształcenie i szkolenie dostosowuje

się do indywidualnych potrzeb osób uczących się. Skuteczności tej polityki

nie wystarczy mierzyć wskaźnikami dotyczącymi instytucji i systemów.

Należy ją weryfikować używając przede wszystkim wskaźników

dotyczących osiągnięć osób.

7) Efektywne inwestowanie w uczenie się. Uznanie osoby uczącej się jako

głównego odniesienia dla polityki LLL powoduje przeorientowanie modeli

finansowania zadań kształcenia i szkolenia. Ważne jest to zwłaszcza tam,

gdzie polityka LLL jest adresowana do osób dorosłych, samodzielnych

ekonomicznie. Polityka LLL jest nastawiona bardziej na potrzeby osób

16

RM, Perspektywa uczenia się przez całe życie, Warszawa, sierpień 2013

81

uczących się, niż na podtrzymanie historycznie ukształtowanych instytucji

i usług w dziedzinie kształcenia i szkolenia.

Szczególna pozycja inicjatywy uczenia się przez całe życie oznacza, że

przyjęte zostaną bardziej efektywne kierunki inwestowania w edukację. Należy

przewidzieć, że zgodnie z zapisami Strategii Rozwoju Kraju szczególna uwaga

zostanie poświęcona uporządkowaniu i rozwojowi systemów uznawania

kompetencji nabytych poza formalnym systemem edukacji. Wzmocniony

zostanie system walidacji posiadanych kompetencji, system gromadzenia

i transferu osiągnięć edukacyjnych i wdrażania krajowych ram kwalifikacji.

W nowym okresie programowania w procesach nauczania zalecane będzie

szersze i efektywniejsze stosowanie technologii informacyjnych

i komunikacyjnych, rozwój poradnictwa edukacyjno – zawodowego,

reformowanie systemów egzaminacyjnych na systemy oceny kompetencyjnej,

promowanie nowoczesnych form edukacji dorosłych opartych na systemie

walidacji.

Należy zaznaczyć, że szczególnie znaczącą rolę w podejmowanych

działaniach będą miały kompetencje w zakresie posługiwania się techniką

teleinformatyczną.

Procent osób w wielu 16 – 74 z wysokimi umiejętnościami komputerowymi w państwach

UE w 2011 r., źródło: Eurostat.

Konieczne i niezbędne staje się podjęcie działań na rzecz wzmocnienia LLL

w ogólnym procesie formowania kapitału ludzkiego miasta Ostrowa

Wielkopolskiego. Właściwe będą działania na rzecz:

82

promowanie usług edukacyjnych w środowisku lokalnym. Integracja

tych usług i podnoszenie ich poziomu,

intensyfikacja działań na rzecz młodych uczniów i wybijających się

kompetencjach – promocja indywidualizacji procesu nauczania,

promowania idei uczenia się przez całe życie,

podejmowanie inicjatyw dla wdrożenia zasad polskiej ramy kwalifikacji,

umiędzynarodowienie działań na rzecz wzmocnienia kompetencji,

kapitału ludzkiego w mieście Ostrowie Wielkopolskim.

Za celowe należy uznać opracowanie programu wsparcia dla wiedzy

i kompetencji mieszkańców Miasta Ostrowa Wielkopolskiego. Program będzie

zawierał dogłębną analizę potrzeb w kształtowaniu kompetencji społeczności

lokalnej z uwzględnieniem głównych kierunków rozwoju Ostrowa

Wielkopolskiego. Program powinien również zawierać analizę programów

i zewnętrznych źródeł finansowania dla projektowanych przedsięwzięć.

Konieczność opracowania programu wynika z podstawowego i strategicznego

znaczenia wartości kapitału ludzkiego dla rozwoju miasta i z faktu, że tenże

kapitał determinuje realizację praktycznie wszystkich innych inicjatyw.

Kapitał Ludzki

II.2. Nauka i gospodarka

II.2.3. Program: Młodzi profesjonaliści

W relacjach z własnym otoczeniem priorytetowe znaczenie będzie miała

zdolność Miasta Ostrowa Wielkopolskiego do przyciągania i zatrzymywania

wykształconych i przedsiębiorczych młodych ludzi.

Wszelkie działania podejmowane w programie „Młodzi Profesjonaliści” mają na

celu zapobieganie odpływowi młodych utalentowanych osób na skutek drenażu

jaki z pewnością będzie miał miejsce w odniesieniu do lokalizacji trzech

obszarów metropolitalnych: Poznania, Wrocławia i Łodzi.

Szczególną uwagę należy poświęcić osobom, które kończą edukację

w szkołach średnich z wysoką oceną kompetencji i podejmują studia poza

granicami miasta Ostrowa Wielkopolskiego. Niezbędna stanie się współpraca

wszystkich Interesariuszy, wspieranie młodych w zdobywaniu wiedzy

i docenianiu ich osobistych osiągnięć.

Należy zwrócić uwagę, że w dobie wszechobecnej komunikacji cyfrowej duże

znaczenie mogą mieć Młodzi Profesjonaliści działający poza obszarem miasta

Ostrowa Wielkopolskiego. Wielu młodych i zdolnych opuściło nie tylko granice

miasta, ale także granice kraju. Należy zadbać o wzmocnienie ich powiązań

83

z rodzinnym miastem. W wielu przypadkach takie kontakty i emocjonalne

powiązania są zalążkiem do nawiązania kontaktów biznesowych. Celowe

wydaje się zainaugurowanie programu: Młodzi dla Młodych, w którym

ostrowianie, młodzi ludzi sukcesu, będą przekazywali wiedzę młodym

ostrowianom wkraczającym na ścieżkę zawodową.

Niezbędne staje się promowanie ostrowskiej gospodarki jako zdolnej

do wdrażania nowoczesnych rozwiązań, także inspirowanie przedsiębiorców

do podejmowania wyzwań związanych z unowocześnianiem przedsiębiorstw.

Szczególne znaczenie będzie miało stosowanie w lokalnej gospodarce techniki

teleinformatycznych. W otwartej na zmiany i innowacje gospodarce młodzi

profesjonaliści chętniej znajdują swoje miejsce.

Ważne jest również ich dostrzeżenie. Konieczne staje się promowanie ludzi

młodych, którzy w mieście Ostrowie Wielkopolskim znaleźli swoje miejsce

pozwalające im na rozwój osobisty i karierę. Niezwykle istotne jest dostrzeganie

młodych profesjonalistów pracujących w ostrowskich instytucjach

i przedsiębiorstwach. Uznanie ich umiejętności, promowanie postawy

prorozwojowej ma duży wpływ na kształtowanie klimatu profesjonalizmu

w ostrowskiej gospodarce.

Duże znaczenie będą miały procedury związane z zakładaniem i prowadzeniem

własnego przedsiębiorstwa, a także tworzenie miejsc sprzyjających rozwojowi

osobistemu i promowanie ich inicjatyw i efektów wspólnych działań.

Kapitał Ludzki

II.3. Edukacja dla przyszłości

II.3.1. Miasto przyjazne seniorom

Starzenie się europejskiego i polskiego społeczeństwa staje się faktem, który

będzie miał znaczący wpływ na funkcjonowanie miasta. Należy zwrócić uwagę,

że seniorzy są potrzebni miastu dla utrzymania więzi międzypokoleniowej,

przekazywania życiowej mądrości i w wielu przypadkach, dla wzmocnienia

poczucia bezpieczeństwa młodego pokolenia.

Kulturę miasta ocenia się wielokrotnie przez stosunek społeczności lokalnej

i władz miasta do seniorów. Aktywność seniorów w życiu publicznym miasta nie

zawsze zależy od ich zasobności finansowej, stanu zdrowia, ale przede

wszystkim od aktywności edukacyjnej, kulturalnej i rekreacyjnej.

Dlatego niezbędne jest stymulowanie działalności różnego rodzaju organizacji

pozarządowych, które wspierają aktywność seniorów, zapobiegają wykluczeniu

społecznemu i odosobnieniu, zamknięciu się we własnym świecie. Miasto

84

powinno wspierać działanie tego typu organizacji ułatwiając ich funkcjonowanie,

świadcząc usługi doradcze szczególnie w zakresie obsługi finansowej

i organizacyjnej.

Konieczne jest także prowadzenie właściwej strategii dla funkcjonowania

seniorów w lokalnym społeczeństwie. Udział seniorów w ważniejszych

wydarzeniach publicznych, dostrzeganie ich roli w budowaniu potencjału

społecznego i gospodarczego ma duże znaczenie dla właściwego kształtowania

wzajemnych relacji. Nie bez znaczenia jest budowanie właściwego wizerunku

seniora szczególnie wśród ludzi młodych, reagowanie na niesprawiedliwość

społeczną lub brak opieki ze strony osób odpowiedzialnych za los ludzi

starszych.

Bardzo ważnym elementem w realizacji działań dla seniorów jest

wykorzystywanie doświadczeń międzynarodowych. Przykładem może być

organizacja Age – Friendly Collaborating Cities. Inspiracją do działań mogą być

zasoby wiedzy zlokalizowane w Internecie (np.: www.forum50.org,

www.senior.gov.pl ).

Miasto powinno promować i nagradzać firmy przyjazne seniorom przez

organizowanie konkursów i nadawanie odpowiednich nominacji. Bycie

miejscem/ firmą przyjazną seniorom dodaje tym miejscom/firmom ludzkiego

wymiaru.

Wszystkie działania powinny mieć charakter systemowy. Współpracy

z seniorami i dla seniorów nie realizuje się wyrywkowo jako zbiór oddzielnych

działań. Seniorzy wyczuleni są na działanie perspektywiczne, systematyczne,

które pozwoli im przewidywać i planować udział w wydarzeniach. Bardzo

ważnym elementem jest polityka informacyjna wykorzystująca instrumenty

dostępne dla seniorów: spotkania osiedlowe, imprezy okolicznościowe

z udziałem wszystkich zainteresowanych stron. Należy także podkreślać

znaczenie polityki senioralnej w kontekście europejskim. Tego typu podejście

podnosi rangę wydarzeń dając odczuć seniorom ich znaczenie.

Niezbędna staje się współpraca wszystkich organizacji działających na rzecz

seniorów. Należy starać się konsolidować działania, aby nie doprowadzić do

nadmiernej konkurencji i walki o dostępne środki finansowe. Niezbędne jest

wykonanie badań, analiz i wywiadów, które powinny dać obraz rzeczywistych

potrzeb środowiska ludzi starszych.

Kompleksowy program wspierania aktywności osób starszych powinien

obejmować:

rozpoznanie potrzeb i oczekiwań osób starszych w zakresie aktywności

społecznej i kulturalnej,

85

badanie barier i czynników wspierających aktywność osób starszych,

rozwijanie programów edukacji o starości, do starości i w starości,

rozwijanie kompetencji do budowania i wspierania dialogu pokoleń

i współpracy osób w różnym wieku w rodzinie i poza nią,

upowszechnianie dobrych praktyk (innowacji merytorycznych

i organizacyjnych) w zakresie aktywności społecznej i kulturalnej osób

starszych,

budowanie systemu współpracy i wsparcia dla przedsięwzięć

organizacji społecznych, działających na rzecz seniorów, zwłaszcza

w zakresie inicjatyw społeczno – kulturalnych,

stymulowanie instytucji publicznych do poszerzania oferty o działania

skierowane do seniorów i nastawione na współpracę pokoleń,

promocja aktywności ruchowej i zachowań prozdrowotnych wśród osób

starszych (dobre zdrowie i sprawność jako warunek niezbędny do

podejmowania aktywności społecznej i kulturalnej),

likwidacja barier i tworzenie sprzyjających warunków do aktywności

seniorów w lokalnych środowiskach (np. transport, bariery

architektoniczne, bezpieczeństwo, lokale na inicjatywy seniorów),

integracja działań lokalnych podmiotów – przyczyniających się do

animowania seniorów – na kształt swoistych społecznych platform,

forów współpracy w zakresie aktywności społecznej i kulturalnej,

z wykorzystaniem sformalizowanych i niesformalizowanych kontaktów,

zmiana postrzegania osób starszych i społecznego odbioru aktywności

społecznej i kulturalnej osób starszych w kierunku podkreślania

potencjału seniorów, ich zaangażowania w sprawy lokalne i współpracę

z osobami młodymi17.

Zważywszy na proces starzenia się społeczeństwa oraz wydłużenie okresu

aktywności społecznej i zawodowej działanie na rzecz seniorów staje się

ważnym elementem funkcjonowania miasta, a także jego gospodarki.

Kapitał Ludzki

II.3. Edukacja dla przyszłości

II.3.2.Aktywność zawodowa 50+

Z danych GUS wynika, że co piąty Polak (ponad 7,5 mln osób) ma 60 lub

więcej lat i grupa ta będzie coraz liczniejsza. W IV kwartale 2012 roku aktywna

zawodowo była co druga osoba w wieku 50-64 lata – współczynnik aktywności

zawodowej w tej grupie wyniósł 54 proc. i był nieznacznie niższy od wskaźnika

zanotowanego dla ludności ogółem, tj. w wieku 15 lat i więcej (56 proc.). Warto

17

Na podstawie: Strategie działania w starzejącym się społeczeństwie. Tezy i rekomendacje. Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, Warszawa 2012.

86

dodać, że na przestrzeni lat współczynnik aktywności zawodowej w grupie osób

w wieku 50 – 64 lata powoli, ale systematycznie wzrasta – z 51,5 proc. w IV

kwartale 2010 r. do 54 proc. w IV kwartale 2012 r.

W przedziale wiekowym 50-64 lata pracuje dokładnie co druga osoba. Gorzej

przedstawiają się wyniki dla osób z węższej i starszej grupy – 55 – 64 lata.

Według danych Eurostatu w tej kategorii wiekowej wskaźnik zatrudnienia

w Polsce wynosi 38,7 proc. i jest zdecydowanie niższy od średniej unijnej, która

wynosi 48,9 proc. Jedynie Węgry (36,9%), Chorwacja (36,7%), Grecja (36,4%),

Macedonia (35,4%) oraz Słowenia (32,9%) wypadają w tej kwestii gorzej.

Jeszcze mniej optymistycznie przedstawiają się statystyki obejmujące grupę

osób powyżej 60. roku życia, a więc w wieku obecnie definiowanym jako wiek

poprodukcyjny. Wskutek wydłużenia wieku emerytalnego praca takich osób

staje się zjawiskiem nieuniknionym. Według danych GUS pracuje jedynie 6,5

proc. osób powyżej 60 lub 65 lat (łącznie odsetek kobiet i mężczyzn)18.

Obecność osób 50+ w gospodarce miasta Ostrowa Wielkopolskiego będzie się

zwiększać. Jednocześnie, mając na uwadze rozwój technik teleinformatycznych

zachodzi duże prawdopodobieństwo zwiększania się obszarów wykluczenia

cyfrowego, co przekłada się w znaczący sposób na efektywność i aktywność

zawodową osób 50+.

Z raportu firm Amarach Research i Deloitte wynika, że ponad 9 mln Polaków po

50-tym roku życia jest wykluczona cyfrowo, przy czym stan ten powodowany

jest bardziej przez czynniki zewnętrzne niż wewnętrzne, a szczególnie rozwój

technologiczny kraju, dostępność techniczna sieci, dostępność finansowa

komputerów, dostępność szkoleń itd.

Nie bez znaczenia są także bariery natury mentalnej jak strach przed nową

technologią, przed wirtualnością Internetu i zjawisku zanikania odległości

w Internecie.

Walka z wykluczeniem cyfrowym osób 50+ powinna być celem strategicznym

dla każdej miejskiej gospodarki. Pożyteczne jest uruchamianie terminali

komputerowych w miejscach użyteczności publicznej (biblioteki, organizacje

pozarządowe) z aplikacjami ułatwiającymi poruszanie się po Internecie osób

starszych. Pożądanym jest tworzenie sieci tego typu miejsc z ich lokalizacją

w Internecie, własnymi zasobami cyfrowymi zawierającymi informacje

o wspieraniu wysiłków osób starszych w walce z wykluczeniem cyfrowym. Nie

muszą to być koniecznie miejsca dla seniorów, ale z pewnością powinny być to

lokalizacje sprzyjające osobom starszym.

18

Joanna Kwinta – Odrzywołek, Pokolenie 50+: lojalne, ale bez pracy, Źródło: http://kariera.forbes.pl/praca-pokolenia-50-piecdziesieciolatkowie-maja-problemy-z-praca,artykuly,166615,1,1.html, 20.04.2013, 19.30.

87

UE prowadzi wiele kampanii na rzecz osób 50+. Przed podjęciem działań na

rzecz tej grupy zawodowej warto prześledzić katalogi dobrych praktyk na

europejskich i polskich stronach internetowych19.

Wsparcie osób z grupy wiekowej 50+ czynnej zawodowo powinno przybierać

różne formy, m.in.:

kursy wpływające na procesy decyzyjne wspieranych osób (myślenie

pozytywne, dowartościowanie własnego znaczenia w otoczeniu,

zmiana myślenia o wycofaniu się z czynnego życia zawodowego),

promowanie i doradztwo dla przedsiębiorców w zakresie prowadzenia

odpowiedniej polityki zatrudnieniowej (specjalne umowy o pracę,

zmniejszona ilość godzin, ułatwienia w opiece zdrowotnej, zapewnienie

aktywnego wypoczynku),

wspólnie określone plany zawodowe promujące najważniejsze cechy

pracowników 50+ (lojalność, terminowość, obowiązkowość),

prowadzenie akcji promocyjno – informacyjnej wśród społeczności

lokalnej zwalczającej stereotyp o niższej wydajności i nieprzydatności

osób 50+.

Kapitał Ludzki

II.3. Edukacja dla przyszłości

II.3.3. Program: Moja Kariera

Problem podejmowania pierwszej pracy i satysfakcjonującego utrzymania się

na rynku pracy jest jedną z najważniejszych przyczyn bezrobocia wśród

młodych, ale również emigracji zarobkowej, która ogałaca polski rynek pracy

z ludzi młodych.

Po pierwszy exodusie młodych spodziewano się wzrostu liczby wracających

z zagranicy młodych Polaków, którzy wzmocnieni praktyką na zagranicznych

rynkach powinni stanowić silne wsparcie dla polskiej gospodarki. Niestety fala

emigracji wzrasta. W 2012 roku z Polski wyjechało ponad 120 tys. obywateli.

W Wielkiej Brytanii, na jednym z najchłonniejszych dla Polaków rynku pracy

ponad 83 proc. polskich emigrantów nie przekroczyło 34. roku życia.

Niewątpliwy sukces edukacyjny Polski minionych dwóch dziesięcioleci nie

przyczynił się do odwrócenia trendu. Pomimo, że odsetek Polaków kończących

studia zwiększył się w tym czasie z 7 do 39%, odpowiedź rynku pracy na

zapotrzebowanie tak wykształconych młodych Polaków była negatywna.

19

Przykładem może być: http://50plus.gov.pl/.

88

Znamienne jest, że prawie trzy czwarte osób w wieku 15-34 lat nie podjęło

pracy zarobkowej w trakcie nauki. W przeciwieństwie do osób młodych

w krajach rozwiniętych, gdzie praca zarobkowa podczas procesu nauki jest po

prostu modna i akceptowalne. Dramatem jest, że, co piąty bezrobotny to osoba

młoda (na koniec 2013 r. zarejestrowanych było ponad 400 tys. bezrobotnych

poniżej 25 lat).

Przygotowywana reforma publicznych służb zatrudnienia ma poprawić sytuację.

Zakłada się, że w ciągu 4 miesięcy od zarejestrowania w urzędzie pracy młodzi

ludzie uzyskają ofertę pracy lub aktywizacji zawodowej. Pojęte zostaną takie

działania jak:

osoby poniżej 30 roku życia mają być objęte opieką indywidualnego

doradcy w urzędzie pracy,

pracodawcy zatrudniający młodych mają być zwolnieni z obowiązku

opłacania składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych

Świadczeń Pracowniczych,

składki na ubezpieczenie społeczne za bezrobotnych podejmujących

pierwszą pracę mają być refundowane.

Są to jednak rozwiązania organizacyjne. Problemem jest dewaluacja kwalifikacji

i umiejętności, które osoby młode nabyły w trakcie procesu kształcenia.

Eksperci rynku pracy są zgodni. Przedsiębiorczość młodych, kreatywność

i pomysłowość jest jedną z recept na uwolnienie potencjału u ludzi młodych.

Musi to być jednak przedsiębiorczość oparta na znajomości realiów

gospodarczych i zasad funkcjonowania firm na rynku. Dlatego tak duże

znaczenie ma praktyka na rynku nabyta podczas pracy podejmowanej

w okresie edukacji.

Według analizy zawartej w światowym raporcie o przedsiębiorczości AWMAY

2013, dwie trzecie (70 proc.) Polaków pozytywnie ocenia możliwość

samozatrudnienia zaś co czwarty ankietowany akceptowałby pomysł założenia

własnej firmy. Największą barierą w urzeczywistnieniu tych życiowych idei jest

obawa przed niepowodzeniem wynikająca przede wszystkim z nieznajomości

realiów gospodarczych.

Jako najbardziej pożądaną pomoc młodzi przedsiębiorczy wskazują: wsparcie

finansowe ze strony państwa i pożyczki na rozpoczęcie biznesu, wprowadzenie

programów edukacji o przedsiębiorczości i nauczania umiejętności bizneso -

wych, wsparcie mentorskie w środowisku biznesowym, jako najbardziej

potrzebne działania motywujące do samozatrudnienia.

Jednym z podstawowych działań zapobiegających bezrobociu wśród młodych

jest współpraca samorządu terytorialnego, sektora nauki i przedsiębiorców.

Samorząd może występować w roli inicjatora i stymulatora inicjatyw, wspierać

89

działania na rzecz sieciowego, a nie zindywidualizowanego podejścia do

problemu.

Internacjonalizacja działań będzie jednym z podstawowych celów polityki

rozwoju UE. Szczególny nacisk na międzynarodową współpracę wynika

z faktu nie wystarczającego rozprzestrzeniania się rezultatów projektów

realizowanych w poszczególnych regionach krajów Wspólnoty. Motywacją do

podejmowania wspólnych działań jest także ponadlokalny charakter

problemów. Bezrobocie, praca i aktywność osób 50+, wykluczenie społeczne

– to problemy podejmowane przez UE na całym terenie Wspólnoty. Dla

zmniejszenie skutków gospodarczych i społecznych tych zjawisk realizowane

są programy i organizowane konkursy. Rezultaty tych działań, w tym wiedza

i dobre praktyki nie są należycie wykorzystane. Wskazana jest adaptacja

międzynarodowego dorobku i propozycji wsparcia dla zmniejszenia

zdefiniowanych problemów w mieście Ostrowie Wielkopolskim.

W ramach podejmowanych działań międzynarodowych i ponadregionalnych

powinna być podjęta inicjatywa monitorowania realizowanych projektów

w krajach UE. Niezbędne jest dokonanie oceny rezultatów tych projektów

i nawiązywanie kontaktów z podmiotami wdrażającymi je do praktyki.

Szczególnie dotyczy to działań w ramach pakietów w programie „Mobilna

młodzież” oraz program rządowy: „Długofalowej Polityki Senioralnej na lata

2014-2020”, który jest ogólnopolskim programem dla osób starszych. Zakłada

on m.in. aktywne starzenie się w dobrym zdrowiu, większy udział w życiu

społecznym i solidarność międzypokoleniową. Wartościowy jest również

dorobek Programu Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL gdzie testowane są

Innowacyjne sposoby aktywizacji osób 50+ m.in. :

• intermentoring – zmodyfikowana forma mentoringu polegająca na

dzieleniu się wiedzą i doświadczeniem przez pracowników grupy 50+ z

pracownikami młodszymi wiekiem i/lub stażem z jednej strony oraz

szkoleniem pracowników z grupy 50+ przez młodszych wiekiem i/lub

stażem z zakresu nowych technologii,

• jobcoaching – trening w oparciu o indywidualny plan rozwoju opracowany

wspólnie przez zainteresowanego zagrożonego utratą pracy oraz

osobistego doradcę zawodowego tzw. job coacha,

• wortale internetowe – miejsca, w których osoba zainteresowana może

przeprowadzić test swoich kwalifikacji i kompetencji, otrzymać informacje

i porady, ukończyć kurs metodą e-learningu.

Zważywszy na fakt, że dla uzyskania pozytywnych rezultatów działań dla

rozwiązania złożonych problemów społecznych konieczne są znaczące środki

i długofalowa aktywność oraz sprawnie działające struktury bogate

w doświadczenie i posiadające dostęp do zgromadzonej wiedzy, w tym

kontekście szeroko rozumiana współpraca staje się warunkiem koniecznym.

90

Priorytet III. Jakość życia

Zatrudnienie, bezrobocie i warunki pracy.

Województwo Wielkopolskie w grupie

o średnim poziomie życia.

Zanieczyszczenie środowiska.

Województwo Wielkopolskie w grupie

o najniższym wskaźniku zanieczyszczenia

środowiska.

Dochody ludności, zasoby materialne, warunki

mieszkaniowe, Województwo Wielkopolskie

w drugiej grupie ze względu na dochody

ludności, zasoby materialne, warunki

mieszkaniowe.

Ubóstwo i wykluczenie społeczne,

Województwo Wielkopolskie w drugiej grupie

o niskim współczynniku ubóstwa i wykluczenia

społecznego.

91

Rozwój gospodarczy

Województwo Wielkopolskie w drugiej, silnej

grupie po uwzględnieniu zmiennych: Produkt

Krajowy Brutto, wartość brutto środków

trwałych, stopień atrakcyjności regionu,

nakłady na działalność badawczo-rozwojową.

Infrastruktura gospodarcza

Województwo Wielkopolskie w drugiej silnej

grupie według zmiennych: komunikacja

kolejowa, infrastruktura dróg publicznych,

podmioty gospodarcze.

Infrastruktura socjalna, kultura, edukacja

Województwo wielkopolskie w trzeciej, śedniej

grupie przy zmiennych: infrastruktura socjalna,

edukacja, kultura.

Bezpieczeństwo publiczne, warunki społeczne

Województwo Wielkopolskie w trzeciej

średniej grupie po uwzglednieniu zmiennych:

wymiar sprawiedliwości, więzi rodzinne,

współczynnik zgonów niemowląt, trwanie

życia.

Zróżnicowane regionalne poziomu życia w Polsce, źródło: Zróżnicowane regionalne poziomu

życia w świetle wybranych wskaźników z badań Statystyki,

Publicznej,http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/lodz/ASSETS_referat_zroznicowanie_regionalne

_poziomu_zycia.pdf 12.04.2014.12.40.

Na jakość życia bezsprzecznie mają wpływ organizacje pozarządowe, Na

terenie miasta Ostrowa Wielkopolskiego działa 287 organizacji

zarejestrowanych w bazie NGO na portalu www.bazy.ngo.pl.

92

Aktywność NGO jest znaczna. Podejmowane sa inicjatywy konsolidujące

działalność tego sektora i ukierunkowujące na najistotniejsze potrzeby miast:

Ostrowa Wielkopolskiego, Gminy i Miasta Odolanów i Gminy Ostrów

Wielkopolski. Corocznie organizowany konkurs Fundusz Grantowy jest

znakomita okazją do wykazania aktywności NGO. X edycja Funduszu

Grantowego zaowocowała złożeniem 94 wniosków projektowych z czego

dofinansowano 75 projektów. O aktywności NGO i znaczeniu Funduszu

Grantowego świadczy ilość wniosków złożona w ciągu dziesięciu edycji

konkursowych.

Edycja Ilość wniosków Dofinansowano

2004-2005 89 52

2005-2006 159 70

2007 137 82

2007/2008 116 46

2008/2009 96 61

2009/2010 75 50

2010/2011 77 70

2011/2012 89 77

2012/2013 104 73

2013/2014 94 75

Ilość wniosków złożonych i przyznanych dofinansowań

w Funduszu Grantowym w latach 2004 – 2014.

Trudno przecenić aktywność organizacji pozarządowych i ich znaczenie dla

społeczności lokalnej. Zważywszy jednak na złożoność zmian cywilizacyjnych,

gospodarczych i społecznych konieczne będzie sieciowanie tych organizacji

w wymiarze ponadlokalnym dla wzmocnienia siły ich oddziaływania

i profesjonalizacji działalności.

93

Jakość życia

III.1. Zdrowie i bezpieczeństwo

III.1.1. Zdrowie dla Seniorów

Proces starzenia się społeczeństwa ma wymiar ponadlokalny i nieuchronny. |

W dłuższej perspektywie czasu będzie znaczącym wyzwaniem dla społeczności

lokalnych, gospodarki miejskiej i potencjału miasta.

Udział osób w wieku 60+ w ogólnej liczbie ludności UE-27 i Polsce w latach 2002-2011 (w %),

źródło: Założenia Długofalowej Polityki Senioralnej w Polsce na lata 2014-2020, W-wa 2013r.

Rząd przyjął: Założenia Długofalowej Polityki Senioralnej w Polsce na lata

2014–2020. Główne zidentyfikowane wyzwania dla polityki senioralnej, wokół

których wypracowano kierunki interwencji, to:

zwiększający się udział osób starszych w populacji i przygotowanie się

na wiele społecznych i ekonomicznych konsekwencji tego zjawiska,

wydłużenie okresu aktywności zawodowej,

włączenie potencjału osób starszych w obszar aktywności społecznej

i obywatelskiej,

zapotrzebowanie na rozwiązania pozwalające osobom pracującym

w wieku 50+ na godzenie życia zawodowego z rodzinnym (konieczność

sprawowania opieki nad rodzicami lub innymi osobami zależnymi).

W tym dokumencie przyjęto m.in. takie priorytety jak:

tworzenie innowacyjnych rozwiązań w sferze farmakoterapii

i technicznego wsparcia oraz programów prozdrowotnych

i aktywizujących osoby starsze,

podejmowanie działań niwelujących skutki ubóstwa, poprawa

zabezpieczenia socjalnego, chroniącego przed skutkami

niepełnosprawności i inwalidztwa, a także budowanie właściwych relacji

społecznych, więzi pokoleniowych,

walka z wykluczeniem społecznym,

94

przygotowanie systemu opieki zdrowotnej do rozwiązań niezbędnych

dla wzrastającej w tej grupie wieku wielochorobowości i inwalidztwa,

wczesne wykrywanie i prewencja chorób przewlekłych poprzez badania

skriningowe i programy profilaktyczne.

Również działania związane z wyzwaniami starzejącego się społeczeństwa

będą w centrum uwagi. Zapewniony zostanie lepszy dostęp i poprawa jakości

świadczeń geriatrycznych, onkologicznych, kardiologicznych, neurologicznych,

ortopedycznych, reumatologicznych, endokrynologicznych i opieki

długoterminowej.

Wyzwaniem dla samorządu terytorialnego jest inicjowanie działań

przygotowujących wszystkich interesariuszy zaangażowanych w prace na

rzecz seniorów do wykorzystywania pojawiających się możliwości wpisywania

się w realizowane programy dające szansę na pozyskanie środków dla

realizacji polityki senioralnej. Szczególny nacisk powinien zostać położony na

organizację szkoleń i współpracę z instytucjami odpowiedzialnymi za

realizację rządowych programów.

Zważywszy na uczynienie z polityki senioralnej priorytetu w działaniach UE

należy szczególną uwagę poświęcić ogłaszanym programom

współfinansowanym z funduszy strukturalnych UE oraz ogłaszanym

konkursom umożliwiającym finansowanie polityki senioralnej miasta

z zewnętrznych źródeł wsparcia.

Jakość życia

III.1. Zdrowie i bezpieczeństwo

III.1.2. Doskonalenie zarządzania opieką zdrowotną

Miasto Ostrów Wielkopolski jest aktywnym realizatorem programów

profilaktycznych takich jak: programy profilaktyczne dotyczące wczesnego

wykrywania nowotworu gruczołu krokowego u mężczyzn, raka piersi u kobiet,

chorób układu krążenia zarówno u dzieci jaki i u dorosłych, schorzeń

onkologicznych i schorzeń układu moczowego u dzieci. Realizowane są

również programy: wczesnego wykrywania i profilaktyki chorób układu krążenia

skierowany do kobiet i mężczyzn w wieku od 40 do 60 lat oraz program badań

przesiewowych chorób układu moczowego adresowany do dzieci 4 - letnich.

Tego typu programy stanowią stały element polityki zdrowotnej miasta

skierowanej do mieszkańców.

W działaniu na rzecz zdrowia społeczeństwa Ostrowa Wielkopolskiego na

szczególną uwagę zasługują inicjatywy zapisane w Strategii Rozwoju Kraju,

które dotyczyć będą m.in. opracowania nowego modelu finansowania opieki

95

medycznej uwzględniającego dopływ środków prywatnych ze szczególnym

uwzględnieniem zmian demograficznych oraz chorób cywilizacyjnych.

Projektowane są zmiany w zakresie jakości, dostępności i efektywności usług

publicznych. Powstanie nowoczesny system zarządzania usługami publicznymi,

a w nim komponent, pozwalający na zwiększenie efektywności usług

publicznych i okresową weryfikację standardów. Planowana jest budowa

zintegrowanej platformy informacyjnej o usługach publicznych.

Zapowiadane zmiany wymagają, dla ich należytego wykorzystania przez

społeczeństwo miasta Ostrowa Wielkopolskiego, skutecznej promocji i akcji

informacyjnych, a także szkolenia kadr dla zapewnienia sprawnego wdrażania

wprowadzanych zmian.

Jakość życia

III.1. Zdrowie i bezpieczeństwo

III.1.3. Bezpieczeństwo mieszkańców miasta

Bezpieczeństwo mieszkańców miasta jest jednym z najważniejszych

składników wpływających na ocenę jakości życia. Stanowi także ważny czynnik

rozwojowy oceniany przez potencjalnych inwestorów i osoby, które zamierzają

osiedlić się lub podjąć pracę na terenie miasta.

Bezpieczeństwo oceniane jest statystycznie na poziomie powiatu ostrowskiego.

Na podstawie informacji dotyczącej stanu bezpieczeństwa i porządku

publicznego oraz skuteczności działania policji na terenie powiatu ostrowskiego

można przyjąć, że w roku 2013 wzrosła liczba przestępstw przy jednoczesnym

wzroście ich wykrywalności.

Dominuje przestępczość kryminalna, która ma tendencję wzrostową. Podobnie

jest z przestępstwami gospodarczymi.

Stwierdzone Wykryte Wskaźnik

wykrywalności

2012 2013 2012 2013 2012 2013

Przestępstwa

kryminalne 2136 2331 1407 1639 64,1 % 70,3%

Przestępstwa

gospodarcze 384 675 336 630 87,5 % 93,06%

Ogółem 3655 4186 2866 3428 77,2 % 81,9%

96

Zważywszy na uciążliwość społeczną policja ostrowska przyjęła za strategiczne

ograniczenie przestępstw w kategoriach: rozboje i wymuszenia rozbójnicze,

bójki i pobicia, przestępstwa spowodowania uszczerbku na zdrowiu, kradzieże,

kradzieże samochodów, kradzieże z włamaniem, spowodowanie uszkodzenia

rzeczy.

Stwierdzone Wykryte Wskaźnik

wykrywalności

2012 2013 2012 2013 2012 2013

Rozboje, kradzieże

rozbójnicze i

wymuszenia

rozbójnicze

29 41 24 36 82,8 % 87,8%

Bójki i pobicia 23 10 22 10 95,7 % 100%

Uszczerbek na

zdrowiu 43 41 38 39 88,4 % 95,1%

Kradzieże mienia 659 676 299 324 44,4 % 48%

Kradzieże

samochodów 20 10 10 3 50,0 % 30%

Kradzieże z

włamaniem 300 304 149 151 43,6 % 49,7%

Uszkodzenia

mienia 202 158 88 75 43,3 % 47,5%

Można zaobserwować spadek liczby bójek i pobić oraz przestępstw

polegających na spowodowaniu uszczerbku na zdrowiu, a także przestępstw

uszkodzenia mienia. Zdecydowanie ograniczono przestępczość związaną

z kradzieżami samochodów przy jednoczesnym spadku wykrywalności tego

typu przestępstw. Niepokojący jest wzrost przestępstw narkotykowych

zważywszy na ich wysoką szkodliwość społeczną z zasady dla młodych

mieszkańców Miasta.

Stwierdzone Wykryte

2012 2013 2012 2013

Przestępstwa

narkotykowe 399 593 390 589

97

Wzrasta bezpieczeństwo drogowe. W 2013 roku miało miejsce więcej

wypadków drogowych ale przy mniejszej liczbie ofiar śmiertelnych, co jest miarą

tragiczności tych wypadków. Z pewnością na poziom bezpieczeństwa

drogowego ma wpływ wzrastająca ilość pojazdów i wciąż oczekiwana

obwodnica miasta.

2012 2013

Wypadki drogowe 136 146

Ofiary śmiertelne 18 12

Ranni 176 197

Kolizje drogowe 1687 1643

Z uwagi na znaczenie bezpieczeństwa dla mieszkańców miasta duży nacisk

należy położyć na współpracę służb mundurowych z innymi organizacjami

i formacjami mającymi wpływ na kształtowanie się bezpieczeństwa w mieście.

Szczególnie chodzi tutaj o współpracę ze Strażą Miejską, organizacjami

pozarządowymi prowadzącymi działalność na rzecz osób bezdomnych,

wykluczonych społecznie i ze środowiskami patologicznymi.

Duże znaczenie będzie maiła profilaktyka polegająca na kontaktach

ze społecznością uczniowską a szczególnie z młodzieżą gimnazjalną i szkół

średnich. W działaniach należałoby położyć szczególny nacisk na prewencję

zwalczającą aktywność narkotykową.

Zważywszy na zmiany w rodzajach przestępstw słuszne wydaje się ciągłe

utrzymywanie kontaktu ze społecznością lokalną dla wypracowania właściwych

relacji i wzmocnienia akceptacji działalności policji i straży miejskiej.

Bezpieczeństwo społeczności miejskiej ma także inny wymiar. Zmiany

cywilizacyjne niosą w sobie zagrożenia dla zdrowia psychicznego. Poczucie

bezradności życiowej, wyalienowanie z życia społecznego, a także

zawodowego powoduje, że zachowania depresyjne nasilają się.

W Polsce liczba samobójstw jest większa niż liczba zgonów w wyniku

wypadków komunikacyjnych. Ze statystyk Komendy Głównej Policji wynika, iż w

2012 r. 4177 osób odebrało sobie życie (na 5791 podejmowanych prób

samobójczych), natomiast w wypadkach drogowych zginęło 3571 osób. 373

próby samobójcze stwierdzono u dzieci i młodzieży w wieku 14-19 lat, z czego

177 odebrało sobie życie.

98

Oczywiście nie należy zjawiska samobójstw rozpatrywać w kategoriach

przestępczych, ale trudno nie odnieść się do tego zjawiska w kontekście

szeroko rozumianego poczucia bezpieczeństwa społecznego.

Jakość życia

III.2. Wspólnota i Rodzina

III.2.1. System partycypacji społecznej

Dla wspólnoty jaką bez wątpienia jest społeczność lokalna miasta Ostrowa

Wielkopolskiego możliwość współzarządzania rozwojem miasta jest bardzo

ważna dla wykształcenia poczucia przynależności i utożsamiania się z miastem

jako miejscem zamieszkania.

Partycypacja społeczna jest również pożądana w związku z zachodzącymi

procesami cywilizacyjnymi. Coraz więcej osób prowadzi życie nomadów,

przemieszczając się tam gdzie warunki życia lub możliwość własnej kreacji jest

lepsza i łatwiejsza. Wzmocnienie udziału poszczególnych osób w rozwoju (nie

tylko infrastrukturalnym) miejsca wyzwala współzależności. Budują się

emocjonalne więzi pomiędzy osobami uczestniczącymi w inicjatywach

partycypacyjnych. Te więzi, podtrzymywane i wzmacniane owocują dobrą

promocją miejsca nawet jeżeli osoba opuszcza dotychczasowe miejsce

zamieszkania.

Partycypacja społeczna jest także niezbędna jako kształtujący się wymóg wielu

działań współfinansowanych z UE oraz jako jeden z ważnych priorytetów

preferowanych w przygotowywanej Krajowej Polityce Miejskiej. Partycypacja

ma także wzmocnić bardzo słabą aktywność społeczną Polaków. Zgodnie

z badaniami CBOS z 2012 r. odsetek osób deklarujących, że w ciągu roku

wykonały pracę społeczną, nie przekracza 20%, co lokuje Polskę na jednym

z ostatnich miejsc wśród krajów europejskich.

W I wersji Krajowej Polityki Miejskiej opublikowanej przez Ministerstwo

Infrastruktury i Rozwoju napisano, że spójne działania na rzecz szerszej

partycypacji społecznej włączenia do dialogu jak najszerszego grona

mieszkańców przyczyniają się do:

poprawy współpracy pomiędzy wszystkimi aktorami miejskimi (choć

szczególną rolę pełnią tu mieszkańcy i władze miejskie) oraz

budowania społeczeństwa obywatelskiego, rozwoju wspólnot lokalnych,

wzrostu zaufania społecznego i poczucia wspólnego dobra,,

zwiększenia poczucia odpowiedzialności za miejsce zamieszkania

(oraz dotyczące go strategie, wizje i podejmowane decyzje), a także do

wzmacniania potencjału rozwojowego danego obszaru poprzez lepszej

jakości, wspólne planowanie tego rozwoju,

99

zwiększenia jakości zarządzania miastem przez lepsze odpowiadanie

na potrzeby mieszkańców, bieżące identyfikowanie i rozwiązywanie

pojawiających się problemów oraz pozyskiwanie akceptacji dla

wprowadzanych zmian,

większej akceptacji dla działań prowadzonych w mieście poprzez

bardziej jednolite rozumienie wyzwań i szersze spojrzenie na

zagadnienia będące przedmiotem dyskusji,

pogłębiania wiedzy i lepszego rozumienia przez mieszkańców

uwarunkowań związanych z zarządzaniem miastem.

Dla wdrażania zasad partycypacji niezbędne jest podejmowanie inicjatyw

w następujących obszarach:

edukacji – wiedza na temat istoty partycypacji i upowszechnianie

zakończonych sukcesem procesów partycypacyjnych w miastach,

szczególnie jeżeli dotyczyły one trudnych przypadków czy

konfliktowych sytuacji,

komunikacji – zbudowanie systemu pozwalającego na

dwukierunkowość komunikacji, która jest podstawą sukcesu

partycypacji społecznej. Nie chodzi tu tylko o możliwość wypowiedzenia

się ale o skuteczność wysłuchania wszystkich argumentów,

wspierania oddolnej aktywności mieszkańców – bardzo cennej ze

względu na ładunek społecznej solidarności. Wspieranie może przybrać

różne formy, od uwzględnienia w budżecie miasta środków na

wspieranie działań, aż po szczególną współpracę z organizacjami

pozarządowymi jako partnerami w procesie partycypacji,

atrakcyjności metod współpracy – wykorzystanie plansz, makiet,

przeprowadzenie procesu uzgodnień w atrakcyjnym miejscu

sprzyjającym do wymiany poglądów. Proces powinien mieć oprawę

zachęcającą do udziału.

Należy podkreślić, że partycypacja społeczna powinna przybrać formę stałego

procesu i dlatego zaleca się opracowanie zasad przeprowadzania konsultacji

społecznych oraz obszarów, których będą dotyczyły.

Niezbędne jest ponowne podkreślenie, że przeprowadzenie partycypacji będzie

koniecznością przy realizacji określonych przedsięwzięć współfinansowanych

z funduszy strukturalnych UE.

100

Jakość życia

III.2. Wspólnota i Rodzina

III.2.2. Wzmacnianie roli rodziny

Rodzina stanowi podstawową grupę społeczną w społeczeństwie, także

w społeczeństwie lokalnym. Wartości wykształcone w rodzinie maja ogromny

wpływ na stan i kondycję społeczną mieszkańców. Jednakże pomimo tak

znaczącej roli rodziny w procesach rozwojowych obserwujemy jej postępujący

kryzys. Wynika on po części ze mian cywilizacyjnych, ale także ze zmian

gospodarczych spowodowanych, np. wyjazdami jednego lub obojga rodziców

do innych krajów w poszukiwaniu bardziej godziwych warunków życia. Wzrasta

ilość dzieci wychowywanych w warunkach rodzin niepełnych lub bez rodziców

(eurosieroty). Kryzys rodziny ma również swoje przyczyny w rozwarstwieniu

społecznym, poszerzaniu się obszarów wykluczenia społecznego.

Rodzina z wysokimi wartościami moralnymi jest najbogatszą częścią

społeczności lokalnej. Rodzina uczestnicząca w życiu społecznym, aktywnie

uczestnicząca w wydarzeniach kulturalnych, żyjąca życiem miasta – to

najsilniejsze spoiwo społeczności lokalnych.

Nie bez znaczenia są również zachodzące procesy w wyniku których rozluźniły

się więzi między rodzicami i dziećmi. Zjawisko to ma podłoże ekonomiczne.

Coraz więcej czasu rodzice poświęcają na zdobywanie środków utrzymania.

Zmniejsza się także czas kiedy rodzina przebywa razem. Dużą przeszkodą są

tutaj media elektroniczne. Skutkiem tej sytuacji jest brak ciągłości w wiedzy

zawierającej wzorce postępowania, tradycje i normy społeczne.

Wsparcie rodzin wielodzietnych, w kontekście niskiego przyrostu naturalnego

jest wyzwaniem i koniecznością. Ostrów Wielkopolski rozpoczął i kontynuuje

program "Ostrowska Karta Rodziny 3+". Jego adresatami są rodziny

wielodzietne posiadające co najmniej troje dzieci w wieku do 18 roku życia lub

do 24 roku życia, jeśli dziecko uczy się lub studiuje. Program nie ogranicza

uczestnictwa ze względu na osiągany dochód. Ostrowska Karta Rodziny

uprawnia do ulg i zniżek na: bilety do Kina „Komeda”, bilety wstępu na imprezy

organizowane przez Ostrowskie Centrum Kultury, bilety wstępu do Muzeum

Miasta Ostrowa Wielkopolskiego, a także na usługi świadczone przez publiczne

przedszkola i Żłobek Miejski. Ważnym aspektem programu jest partycypacja

przedsiębiorstw – Partnerów Programu. Program tym samym spełnia także

funkcję konsolidującą środowisko gospodarcze z lokalną społecznością.

Niezbędne są jednakże także inne formy wsparcia dla rodziny. Mowa tutaj

o inicjatywach kulturalnych i sportowych skierowanych i preferujących rodzinę

101

jako uczestnika. Przykładem może być Festyn Lotniczy w Michałkowie, który

ma charakter wybitnie rodzinny co jest widoczne wśród jego uczestników.

Należy uznać za właściwe wpisanie problematyki wpierania rodziny do

kalendarza przedsięwzięć realizowanych przez organizacje pozarządowe.

Zważywszy na podniesienie rangi problematyki rodzinnej w UE możliwa jest

realizacja projektów współfinansowanych z funduszy UE.

Jakość życia

III.2. Wspólnota i Rodzina

III.2.3. Wsparcie pomocą społeczną

Pomoc społeczna pełni ważną funkcje w społecznościach lokalnych.

Skierowana do osób potrzebujących, znajdujących się w trudnej sytuacji

życiowej, zmniejsza szerzenie się ubóstwa i ma bezsprzeczny wpływ na

zmniejszanie patologii społecznych.

W Ostrowie Wielkopolskim na przestrzeni lat 2008 – 2010 można

zaobserwować zmniejszanie się zarówno liczby placówek pomocy społecznej

jak i ich mieszkańców. W roku 2009 liczba dostępnych miejsc była już mniejsza

niż liczba mieszkańców placówek w 2008. Ta tendencja utrzymywała się aż do

2010, aby pozostać bez zmian w roku 2011, kiedy to zarówno liczba

dostępnych miejsc w placówkach społecznych, jak i mieszkańców była

najmniejsza i wynosiła 139 miejsc i 125 mieszkańców.

Placówki opieki społecznej i ich mieszkańcy w Ostrowie Wielkopolskim.

Indeks liczby gospodarstw domowych korzystających ze środowiskowej opieki

społecznej pokazuje odwrotny proces. Rok 2008 był zdecydowanie najlepszy

pod względem liczby gospodarstw zakwalifikowanych do otrzymywania pomocy

społecznej. W kolejnych latach liczba gospodarstw otrzymujących wsparcie

stopniowo rosła, osiągając największą wartość w roku 2010. Kolejne dwa lata

102

wprawdzie cechują się spadkiem w stosunku do najwyższego wyniku, niemniej

odbiegają one znacząco od poziomu wyjściowego (2008), a w ostatnim roku

2012 dostrzegalny jest powolny wzrost, podobnie jak w przypadku liczby

mieszkańców placówek opieki społecznej.

Liczba gospodarstw domowych korzystających ze środowiskowej

opieki społecznej w Ostrowie Wielkopolskim.

Ze względu na liczbę osób w gospodarstwach domowych, które korzystają

z opieki społecznej rok 2012 charakteryzuje się najniższymi wynikiem.

Podobnie liczba osób w roku 2011, okazuje się być mniejsza od

zarejestrowanej dla roku początkowego 2008. Ta tendencja może, że ogólna

majętność gospodarstw domowych spada przy jednoczesnym zjawisku spadku

przyrostu naturalnego i zmianach w modelu rodziny – stąd większa ilość

gospodarstw domowych korzystających z pomocy, ale mniejsza liczba osób

w tychże gospodarstwach.

Liczba osób w gospodarstw domowych korzystająca ze środowiskowej

opieki społecznej w Ostrowie Wielkopolskim.

Od roku 2008 liczba rodzin otrzymujących zasiłki rodzinne na dzieci

systematycznie spada. W ostatnim roku liczba spadła poniżej granicy dwóch

103

tysięcy rodzin otrzymujących pomoc oraz o 1550 łącznie w stosunku do stanu

początkowego.

Liczba rodzin otrzymujących zasiłki rodzinne na dzieci w Ostrowie Wielkopolskim.

Adekwatnie do powyższych wskazań maleje również liczba dzieci wspieranych

zasiłkiem dla rodziny w Ostrowie Wielkopolskim. W całym badanym okresie na

każdą wspomaganą rodzinę przypada średnio 1,74 dziecka.

W perspektywicznym planowaniu funkcjonowania opieki społecznej należy

położyć szczególny nacisk na zsynchronizowanie działań, które pozwalają

uaktywnić się zawodowo osobom objętym opieką społeczną. Duże znaczenie

będą miały działania zapobiegające wykluczeniu społecznemu rodzin mniej

zamożnych i ubogich. Szczególny nacisk należy położyć na wdrażanie

i promowanie nowych rozwiązań odpowiadającym przyszłym wyzwaniom

społecznym na zasadzie zapobiegania zjawisku ubóstwa i nieporadności

życiowej.

Należy również przeanalizować funkcjonowanie sektora usług społecznych

uwzględniając efektywność wykorzystania zewnętrznych źródeł finansowania, w

tym środków z funduszy UE. Duże znaczenie będzie miało włączenie ośrodków

pomocy społecznej w międzynarodowe sieci tychże ośrodków dla

wykorzystania praktyki i metod sprawdzonych w innych krajach. Należy

podkreślić, że problem niedostosowania się do zachodzących zmian jest jedną

z głównych przyczyn stawania się beneficjentem pomocy społecznej. Jest to

problem ponadlokalny i współpraca regionalna oraz międzynarodowa powinna

być tutaj standardem a nie wyjątkiem.

Znaczące jest również prowadzenie odpowiedniej polityki informacyjnej dla

społeczności lokalnych i właściwe wykorzystanie naturalnej chęci niesienia

pomocy współmieszkańcom. Zsynchronizowanie działań w tym zakresie może

przynieść znaczące rezultaty. Częstym zjawiskiem jest funkcjonowanie

ośrodków pomocy społecznej jako wyalienowanych ze społeczności lokalnej

enklaw, które przyjmują filozofię działania opartą na powinności urzędniczej,

a nie na zaangażowanym przeciwdziałaniu negatywnym zjawiskom.

104

Strategicznym zadaniem w sektorze pomocy społecznej powinno być przede

wszystkim niedopuszczenie do utrwalenia się zjawiska niemożności

przeradzającego się w trwałe korzystanie z wsparcia społecznego jako sposobu

na życie.

Jakość życia

III.3. Kultura, sport i rozrywka

III.3.1. System wsparcia flagowych produktów kulturalnych i sportowych

Produkty kulturalne i sportowe stanowią istotny element polityki rozwoju miasta.

Są ważną składową budowania jego konkurencyjności w otoczeniu

zewnętrznym. Ich siła oddziaływania jest znacząca czego przykładem są

działania podejmowane przez miasta podczas EURO 2012 czy walka miast

o prawo do organizowania wydarzeń i miana Europejskiej Stolicy Kultury.

Nie wszystkie dziedziny sportu i nie wszystkie inicjatywy kulturalne mogą

wpisywać się w procesy zwiększania konkurencyjności gospodarczej miasta.

Należy zatem dokonać wyboru tych dziedzin, które rokują największą siłę

oddziaływania na otoczenie zewnętrzne. Wokół wybranych dziedzin sportu

wydarzeń kulturalnych konieczne jest opracowanie właściwej strategii

marketingowej, określenie potrzeb rynku docelowego i nakreślenie programu

promocyjnego.

Sukces w tego typu działaniach jest możliwy jeżeli miasto z powodzeniem

zbuduje wokół tych działań odpowiednie wsparcie także instytucji prywatnych

i przedsiębiorstw. Najtrudniejszym jednak przedsięwzięciem będzie dokonanie

wyboru ograniczonej ilości flagowych produktów kulturalnych i sportowych.

Nagromadzone wokół tych dziedzin emocje mogą znacznie utrudnić

sporządzenie odpowiedniego rankingu opartego na kalkulacjach ekonomiczno –

marketingowych.

Niezbędne stanie się również kompleksowe promowanie produktów

kulturalnych i sportowych. Tego typu działania będą także egzaminem na

spójność społeczności lokalnej i jej zdolności do wspólnej i spójnej konkurencji

na zewnątrz miasta, a nie w jego zewnętrznych granicach.

Miasto dostrzega potrzebę wspierania działalności sportowej i kulturalnej.

W roku 2012 wydatkowano na ten cel z budżetu miasta 930 000 zł podejmując

takie działania jak:

wspieranie szkoleń dzieci i młodzieży w różnych dyscyplinach

sportowych (w tym obozów szkoleniowych,

105

wspieranie masowych imprez rekreacyjno – sportowych i turystycznych,

umożliwiających mieszkańcom naszego miasta aktywne uczestnictwo,

wspieranie organizacji zawodów i imprez sportowych oraz

turystycznych

powierzenie organizacji zawodów „Akcja Zima 2012” dla dzieci

pozostających w miejscu zamieszkania podczas ferii zimowych,

powierzenie realizacji kalendarza imprez sportowych dla dzieci szkół

podstawowych i gimnazjów.

Według stanu z miesiąca maja 2014 roku na terenie miasta działają

następujące kluby sportowe biorące udział w senioralnych rozgrywkach

ligowych:

Klub Sportowy Stal - I liga koszykówki męskiej,

Klub Piłki Ręcznej Ostrovia – I liga piłki ręcznej,

Towarzystwo Sportowe Ostrovia – I centralna liga koszykówki kobiet,

Parafialny Klub Sportowy Wiraż – ekstraliga speedrowera,

Żużlowy Klub Sportowy Ostrovia – Polska 2. Liga Żużlowa,

Ostrowskie Towarzystwo Szachowe – I liga,

LKS Tajfun Ostrów – II liga tenisa stołowego,

TP Ostrovia 1909 Ostrów – II liga piłki nożnej,

SALOS SL – II liga siatkówki (spadek do III ligi),

LKS Centra Ostrów – III Iiga piłki nożnej,

OKS Ostrów – A klasa piłki nożnej,

KUKS Zębców – B klasa piłki nożnej.

W mieście Ostrowie Wielkopolskim odbędą się w 2014 roku ponad 53 imprezy

o charakterze sportowym.

Miasto Ostrów Wielkopolski posiada interesującą ofertę kulturalną. Mają tutaj

miejsce takie wydarzenia kulturalne jak:

Festiwal Filmowy – Grand Prix Komeda – Muzyka Polskiego Filmu,

Międzynarodowy Festiwal: „Chopin w barwach jesieni”,

Jazz w Muzeum oraz Muzeum Jazz Festiwal,

Reggae na Piaskach,

Jimi Blues Festiwal,

Międzynarodowe Biennale Małej Formy Graficznej i Exlibrisu,

OFTEN – Ogólnopolski Festiwal Teatrów Niezaangażowanych ,

Festiwal „Taterak Music Festiwal”,

Ostrowskie Dni Kultury Chrześcijańskiej,

Ogólnopolski Przegląd: Wszyscy Śpiewają na Rockowo”.

Corocznie organizowana jest Gwiazdka na Rynku: „Zapal światło ponad

nami”.

106

W mieście funkcjonują liczne instytucje kulturalne takie jak:

Biblioteka Publiczna im. Stanisława Rowińskiego (Biblioteka Główna i 6

filii),

Ostrowskie Centrum Kultury skupiające: Scenę, Kino Komeda i Forum

Synagoga,

Muzeum Miasta Ostrowa Wielkopolskiego.

Na terenie Miasta działają:

nKlub „Sztuka i edukacja” z Galerią Sztuki Współczesnej,

Młodzieżowy Dom Kultury,

Zespół Szkół Muzycznych im. Krzysztofa Komedy – Trzcińskiego,

Stowarzyszenie Wielkopolskie Centrum Chopinowskie – Antonin

w Ostrowie Wielkopolskim,

Stowarzyszenie Jazz w Muzeum,

Stowarzyszenie Strefa Kultury,

Towarzystwo Adoracji Bluesa i Rocka `70,

Stowarzyszenie Artystyczno – edukacyjne: „Pracownia Teatralna”,

Stowarzyszenie: „Ludzie dla ludzi”,

Stowarzyszenie Edukacyjno – Kulturalne: „Ostrów Zachodni”,

Stowarzyszenie Konferencja im. Św. Wincentego a`Paulo,

Stowarzyszenie Ostrowianie Dzieciom Specjalnej Troski.

Z pewnością z bogatej oferty kulturalnej wiele produktów ma swoją markę.

Należy jednak podjąć decyzje, które z tych produktów będą wspierały markę

Ostrowa Wielkopolskiego. Niezbędne stanie się bowiem kompleksowe

promowanie produktów kulturalnych i sportowych. Tego typu działania będą

także egzaminem na spójność społeczności lokalnej i jej zdolności do wspólnej i

spójnej konkurencji na zewnątrz miasta, a nie w jego zewnętrznych granicach.

Jakość życia

III.3. Kultura, sport i rozrywka

III.3.2. Budowanie marki miasta przez turystykę

Na przełomie ostatnich 5 lat liczba obiektów wspierających kulturę i turystykę

nie uległa znaczącej zmianie, aczkolwiek biorąc pod uwagę rozmiar i położenie

ośrodka miejskiego jakim jest Ostrów Wielkopolski oraz towarzyszące temu

zmiany demograficzne, a w głównej mierze odpływ młodych ludzi do sąsiednich

dużych miast jak Poznań, Wrocław i Łódź można przypuszczać, że ten sektor

gospodarczy może tracić na wartości. Dlatego konieczna jest zmiana oferty

turystycznej miasta Ostrowa Wielkopolskiego.

107

Liczba obiektów kulturalnych i podmiotów tworzących

kulturę w Ostrowie Wielkopolskim.

Zabytki i atrakcje turystyczne miasta Ostrowa Wielkopolskiego:

Ratusz. Usytuowany w Rynku, zaprojektowany przez Johanna

Heinricha Häberlina. Przebudowywany został w latach 1862 i 1948.

W ratuszu mieści się Muzeum Miasta Ostrowa Wielkopolskiego,

Konkatedra pw. św. Stanisława Biskupa Męczennika (obecnie

konkatedra) przy ulicy Gimnazjalnej Wzniesiona w latach 1904 – 1906

w stylu romańskim wg projektu Sylwestra Pajzderskiego i Rogera

Sławskiego. Obok konkatedry pomnik kardynała Mieczysława Halki –

Ledóchowskiego Prymasa Polski,

Budowle neobarokowe przy placu Rowińskiego i narożny dom przy

zbiegu ulic Wrocławskiej i Wiosny Ludów. Zbudowane w drugiej połowie

XIX wieku,

Park Miejski – alejki spacerowe i ścieżki rowerowe. Miejsce Festynu

Miejskiego: „Majostaszki”,

Rzymskokatolicki kościół pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski

przy ul. Królowej Jadwigi. Był to dawniej zbór ewangelicki wzniesiony

w latach 1777-1778 w konstrukcji szachulcowej. Wnętrze kościoła

o wystroju barokowym,

Synagoga przy ul. Raszkowskiej wzniesiona w latach 1857-1860 na

obszarze dawnej dzielnicy żydowskiej, zdobiona elementami sztuki

mauretańskiej. W latach 2010-2011 odnowiona dzięki środkom unijnym.

Obecnie funkcjonuje jako Forum Synagoga, w którym odbywają się

liczne imprezy kulturalne,

Lapidarium przy placu 23 Stycznia powstało w 2008 r. z fragmentów

odzyskanych macew na obrysie pierwszego w mieście cmentarza

żydowskiego. Macewy z inskrypcjami poddane zostały konserwacji.

Całość jest otoczona murem z piaskowca,

Ostrowskie Centrum Kultury przy ulicy Wolności. Miejsce wielu

wydarzeń kulturalnych,

Kościół pod wezwaniem św. Antoniego Padewskiego przy ulicy

Raszkowskiej,

Zbudowany w stylu modernistycznym w latach 1938 – 1947. Wieża

oraz budynki parafialne są połączone z kościołem krużgankami,

108

Witraże w dawnym Gimnazjum Męskim. Barwne witraże przedstawiają

alegorie Pracy (Labor), Wiedzy (Scientia) i Sztuki (Ars Libera) oraz

zespół sześciu witraży w budynku dawnej przepompowni ścieków przy

zbiegu ulic Raszkowskiej, Wańkowicza i al. Słowackiego pochodzi

z początku XX wieku i przedstawia widoki z dawnego Ostrowa m.in.

wieżę ciśnień, rynek z ratuszem, zabudowania gazowni i wodociągów,

Kamienice secesyjne. Willa przy ul Raszkowskiej 47, kamienica

narożna u zbiegu ulic Głogowskiej i Zamenhofa, willa budowniczego

Paula Kupke przy ul. Sienkiewicza 2a i kamienice Ewalda Neumanna

przy ul. Kolejowej 4 – 6,

Stary Cmentarz przy placu Bankowym należy do najstarszych polskich

nekropolii. O wartości cmentarza stanowią także nagrobki, które

prezentują dużą różnorodność form. Najstarszy z zachowanych

nagrobków pochodzi z 1842 r.,

Ośrodek Sportu i Rekreacji Piaski – Szczygliczka przy ulicy Plażowej,

usytuowany nad zbiornikiem wodnym w północnej części miasta,

z piaszczystą plażą i licznymi atrakcjami m. in. linowym Parkiem

Przygód, Wieżą Napięć, z której można zjechać tyrolką nad wodą oraz

promenadą pieszo-rowerową wokół zalewu, placami zabaw dla dzieci,

wielofunkcyjnym boiskiem ze sztuczną nawierzchnią.

Przez miasto przebiegają trzy szlaki turystyczne piesze i cztery rowerowe:

pieszy: Jarocin – Pleszew – Gołuchów – Ostrów Wielkopolski – Gola,

pieszy: Ostrów Wielkopolski – Janków Przygodzki – Antonin – Kotłów,

pieszy: Ostrów Wielkopolski – Stary Staw – Lewków – Kwiatków,

rowerowy – Leśnego Kompleksu Promocyjnego Lasy Rychtalskie:

Ostrów-Zębców – Janków Przygodzki – Antonin Nadleśnictwo,

rowerowy: Ostrów Wielkopolski – Wysocko Małe – Chynowa – Antonin

– Odolanów – Garki – Moja Wola,

rowerowy – Transwielkopolska Trasa Rowerowa, odcinek południowy:

Poznań – Ostrów Wielkopolski – Siemianice,

rowerowy: Ostrów-Piaski – Ostrów-Nowy Staw – Ostrów – Szczygliczka

– Lewkowiec – Przybysławice/Raszków.

Miasto Ostrów Wielkopolski posiada na swoim obszarze 12 pomników przyrody.

Istotne nie tylko przyrodniczo, ale także dla sektora turystyki są inne formy

ochrony przyrody położone w sąsiedztwie miasta:

Park Krajobrazowy Dolina Baryczy, Europejska Ostoja Ptaków objęta

konwencją ramsarską,

Obszar Chronionego Krajobrazu Dolina Prosny i Kotlina Grabowska,

Obszar Chronionego Krajobrazu Wzgórza Ostrzeszowskie i Kotlina

Milicka,

109

Obszar Chronionego Krajobrazu Dąbrowy Krotoszyńskie i Baszków

Rochy.

Według statystyk z ostatnich trzech lat, liczba wydarzeń kulturalnych

zmniejszyła się.

Liczba wydarzeń kulturalnych i sportowych w Ostrowie Wielkopolskim.

Analogicznie wygląda sytuacja uczestnictwa obywateli w wydarzeniach

kulturalnych i sportowych, aczkolwiek można dostrzec wyraźny wzrost liczby

biorących udział w roku 2012, pomimo najniższej liczby wydarzeń w badanym

okresie.

Liczba uczestników w wydarzeniach kulturalnych i sportowych w Ostrowie Wielkopolskim.

110

Liczba turystów którym udzielono noclegu w przeciągu jednego roku dość

znacznie się zmienia. Od roku 2008 liczba turystów korzystających z noclegu

zaczęła spadać, aby osiągnąć wartość najmniejszą w 2010.

Liczba przenocowanych turystów ogółem.

W przypadku turystów zagranicznych pomiędzy rokiem 2010 a 2011 wystąpił

wzrost przenocowanych turystów w liczbie ponad 900. Rokiem o wartości

najniższej w tym przypadku jest 2012 rok.

Liczba przenocowanych turystów zagranicznych ogółem.

Miasto Ostrów Wielkopolski powinno uwzględnić zmiany funkcjonowania

sektora turystycznego. Tylko w silnych jednostkach gdzie turystyka ma

ugruntowaną pozycję (Kraków, Warszawa) można budować ofertę opartą tylko

o produkty turystyczne. W innych miejscach oferta turystyczne jest łączona,

a nawet stanowi tylko tło dla ruchu turystycznego. Są to wydarzenia

kongresowo –turystyczne, naukowo – turystyczne, rozrywkowo – turystyczne.

Łączy się także produkty i miejsca. Może być festiwal muzyczny i promowanie

lokalnej starodawnej kuchni.

111

Wobec bardzo silnej konkurencji należy rozważyć możliwość intensyfikacji

łączonych inicjatyw turystycznych. Wymaga to dokonania wyboru produktów

o najsilniejszej marce i jego wzbogacenia o dodatkowe, współbrzmiące

atrakcje. W tym kontekście niezbędne staje się opracowania katalogu

flagowych inicjatyw kulturalnych.

Jakość życia

III.3. Kultura, sport i rozrywka

III.3.3. Promowanie postaw kreatywnych

Kreatywność staje się miernikiem nowoczesności. Z pewnością jest silnym

atutem w walce konkurencyjnej. Kreatywność kulturowa, zawodowa i naukowa

jest podstawą i legitymacją do nowoczesnej gospodarki. Starania

poszczególnych miast o pozyskanie lub wyszukanie ludzi kreatywnych

przybiera niekiedy bardzo ostrą formę. Osoby kreatywne skupione w jednym

miejscu, pracujące w warunkach wyzwalających kreatywność, mogą podnieść

znaczącą konkurencyjność Miasta.

Miasto jest zbiorowością bardzo zróżnicowaną. Umiejętnością jest odnalezienie

w tej różnorodności jednostek, których ukryte lub niewypracowane jeszcze

talenty czekają na wypromowanie. Dostrzeganie ludzi kreatywnych

w społecznościach lokalnych jest nieodzownym działaniem i wręcz niezbędnym.

Celem jest też zasilenie ich zdolnościami sektorów kreatywnych, które obejmują

działalność w takich dziedzinach jak: film, fotografia, street art, muzyka, taniec,

wzornictwo, fotografia, gry komputerowe książki oraz media tradycyjne

i elektroniczne, ze sfery mediów i modę czy design.

Proponuje się podjęcie działań dla stworzenia warunków materialnych

i instytucjonalnych wspierających osoby kreatywne dla ich dalszego rozwoju.

Należy przyjąć za pewnik, że celowe byłoby powołanie do tego celu lub

przekazanie odpowiednich zadań instytucji non profit. Utalentowany

mieszkaniec miasta Ostrowa Wielkopolskiego, któremu społeczność lokalna

umożliwiła rozwój może stać się najlepszym ambasadorem tego miasta. Nie

bez znaczenia jest wypracowanie marki Ostrowa Wielkopolskiego jako miasta

wybitnie dbającego o swoich uzdolnionych, kreatywnych mieszkańców.

112

Priorytet IV. Otoczenie zewnętrzne

Miasta nie funkcjonują w próżni. Zmieniają się i rosną w siłę. Coraz bardziej

wpisują się w sieci różnych relacji: finansowych, ekonomicznych, a przede

wszystkim społecznych. Ich granice administracyjne nie odpowiadają już

różnym formom współpracy uzależniającej istnienie miasta od jego otoczenia.

Miasta stwarzają szanse, ale również rodzą problemy. Bariery rozwojowe mogą

być rozwiązane tylko wspólnie przez wiele miast, regionów i krajów.

Bezrobocie, wykluczenie społeczne, wzmacniająca się ilościowo i jakościowo

konkurencja globalizuje relacje gospodarcze wypychając ze sfery swoich

wpływów najmniejszych i najsłabszych.

Tworzone sieci wzmocnią pozycję miast. Obecność miast w sieci jest zarówno

wymogiem charakterystycznym dla otwartości procesów wymiany, ale także jest

wyzwaniem dla kreatywnego rozwoju jednostki terytorialnej, tak, aby

w funkcjonującej sieci zająć dogodną dla siebie pozycję pozwalającą kreować

jej rozwój jednocześnie korzystając z jego dobrodziejstw.

Otoczenie zewnętrzne

IV.1. Spójność aglomeracyjna

IV.1.1.Specjalizacja gospodarcza i usługowa

Wyzwaniem nie tylko dla miasta Ostrowa Wielkopolskiego będzie dokonanie

wyboru własnych specjalizacji produktowych i usługowych. Należy uznać, że

wybór specjalizacji oznaczać będzie skierowanie działań promocyjnych dla

wsparcia potencjału wybranych sektorów gospodarczych.

Analiza poszczególnych sektorów gospodarczych wykazała, że należy dostrzec

potencjał w sektorze automatyki przemysłowej i wyspecjalizowanych usługach.

Podejmowane inicjatywy powołania klastra automatyki przemysłowej mogą być

kontynuowane. Jednakże trzeba zwrócić uwagę na możliwość osiągnięcia

pożądanej masy krytycznej niezbędnej dla pokonania barier rozwojowych

i wykorzystania efektu skali. Cennym atrybutem jest istnienie zaplecza

szkoleniowego tego sektora i nawiązane międzynarodowe kontakty.

Warto również dokonać przeglądu i oceny potencjału sektora szeroko

rozumianych produktów i usług informatycznych. Zważywszy na znaczenie tej

dziedziny gospodarczej i jej perspektywy rozwojowe uprawniony jest wniosek,

że jest to sektor o dużych możliwościach wzrostu przy podkreśleniu, że

w przeciwieństwie do innych sektorów gospodarczych, przeważnie nie wymaga

inwestycji infrastrukturalnych. Znaczącą barierą dla tego sektora jest

113

z pewnością silna konkurencja i jej wysoki poziom. Rozwój sektora

informatycznego jest uwarunkowany od potencjału kreatywnego miasta.

Niezwykle ważna będzie zdolność miasta Ostrowa Wielkopolskiego do wpisania

się w wyznaczone, regionalne inteligentne specjalizacje dla podniesienia

innowacyjności miejskiej gospodarki i współpracy z najlepszymi podmiotami

w regionie przy dostrzeżeniu, że te podmioty będą także współpracowały

z najlepszymi podmiotami na rynku międzynarodowym. To oznacza, że możliwe

jest powstanie sieci przepływu wiedzy i technologii z otoczenia zewnętrznego

do gospodarki miejskiej.

Dominacja technik teleinformatycznych, swobodny przepływ ludzi, towarów,

usług, wartości i idei powoduje, że każda inicjatywa wzmocnienia wybranych

sektorów gospodarki miejskiej, w tym także usług, wymaga rozpatrywania

programów w kontekście ich realizacji na obszarze szerszym niż miasto Ostrów

Wielkopolski. Niezwykle silna konkurencja gospodarcza zmusza do

podejmowania szeroko rozumianej współpracy w różnych formach. Duże

znaczenie będzie miała współpraca w ramach Aglomeracji Kalisko –

Ostrowskiej, a także w ramach działań pro gospodarczych Makroregionu Polski

Zachodniej.

Ważne staje się wypracowanie działań strategicznych uwzględniających

priorytety polityki rozwojowej.

Otoczenie zewnętrzne

IV.1. Spójność aglomeracyjna

IV.1.2. Aktywność dla spójności

Aktywna obecność miasta Ostrowa Wielkopolskiego w Aglomeracji Kalisko –

Ostrowskiej, jej zbiorczy potencjał gospodarczy i społeczny upoważnia do

podjęcia inicjatyw o wymiarze międzynarodowym. Szczególną uwagę należy

skierować na możliwości realizacji złożonych przedsięwzięć projektowych

realizowanych w partnerstwie międzynarodowym.

W planowaniu obecności w międzynarodowym otoczeniu ważne jest dla miasta

Ostrowa Wielkopolskiego dokonanie wyboru tematów i kierunków aktywności.

Słuszne będzie podkreślenie, że obowiązującą zasadą będzie konieczność

realizacji komponentu współpracy ponadnarodowej w każdym realizowanym

projekcie.

Niezbędne stanie się konsolidowanie działań dla uzyskania największej

wartości dodanej i realizacja projektów dla całych sektorów aktywności

społecznej, naukowej i gospodarczej. Przykładem może być konsolidacja

114

tematyczna współpracy szkół na terenie miasta Ostrowa wielkopolskiego

z zaproszeniem partnerów z obszaru Aglomeracji Kalisko – Ostrowskiej. W tej

postaci współpracy rozwiązywane mogą być problemy i pokonywane bariery

o znacznie większym ciężarze gatunkowym i w znaczącym wymiarze. Należy

podkreślić, że skonsolidowane działanie przyniesie z pewnością znaczące

wartości promocyjno – marketingowe. Dotyczy to także problematyki związanej

z gospodarczym rozwojem miasta gdzie konsorcjum projektowe powinno

składać się z wielu instytucji, organizacji pozarządowych i samorządu

gospodarczego. W ten sposób zapewnione byłoby uniknięcie dublowania zadań

i tematów, a wartość dodana projektów byłaby znaczna. Rekomenduje się

podjęcie tego typu inicjatyw przede wszystkim ze względu na znaczącą

konkurencję zewnętrzną w innych miastach i regionach.

Wyzwaniem jest zbudowanie zespołu ludzi kreatywnych, myślących w sposób

pozytywny o zachodzących zmianach, opracowanie specjalnych programów

podnoszących ich zdolność do działania, zainwestowanie w usystematyzowanie

kierunków współpracy międzynarodowej i utrwalenie dotychczasowej

współpracy z partnerami międzynarodowymi.

Otoczenie zewnętrzne

IV.1. Spójność aglomeracyjna

IV.1.3. Instytucjonalizacja współpracy

Konieczność konsolidacji sil i środków dla podjęcia efektywnych inicjatyw

wymaga instytucjonalizacji. Rozległość tematyczna, wielość poruszanych

zagadnień i konieczność korzystania z wiedzy wielu ekspertów wymaga

powierzenia synchronizacji inicjatyw instytucji lub organizacji, która

ukierunkowałaby podejmowane działania.

Preferowaną strukturą będą wszelkiego rodzaju sieci generujące powiązania

różnego typu: finansowe, marketingowe, produkcyjne czy organizacyjne.

Szczególnych działań wymaga współpraca z potencjalnymi inwestorami

i osobami o wybitnym znaczeniu dla gospodarki miejskiej. Wyzwaniem jest

wdrożenie wysokich standardów obsługi i profesjonalizacja działań. Należy

rozważyć możliwość wpisania się w Sieć Centrów Obsługi Inwestorów

i Eksporterów oraz uzyskanie ogólnokrajowych certyfikatów w zakresie

funkcjonowania struktury obsługującej inwestorów. Należy rozważyć możliwość

wpisania proponowanego centrum w działania charakterze strategicznym,

długofalowym wymagającym dostarczenia wiedzy i praktyki z różnych, także

międzynarodowych źródeł. Pozytywnie oceniana powinna być działalność nie

tylko pozyskiwania inwestorów dla miasta, ale także wspieranie działalności

115

proeksportowej przedsiębiorstw funkcjonujących na jego terenie. Tego typu

działania tworzą markę miasta i wzbogacają jego wizerunek.

Otoczenie zewnętrzne

IV.2. Aktywność międzynarodowa

IV.2.1.Promocja i aktywność międzynarodowa

Tworzenie i wytrwałe budowanie sieci powiązań i kontaktów międzynarodowych

będzie w znacznym stopniu determinowało rozwój miasta Ostrowa

Wielkopolskiego. Bardzo ważnym zagadnieniem staje się doskonalenie działań

promocyjnych wykorzystujących nowoczesne narzędzia, w tym marketing

terytorialny, który powinien stać się wiodącym w działaniach promocyjnych.

Marketing terytorialny rozumiany jest jako proces społeczny inicjowany także

przez lokalne społeczności i wspólnoty, a mający na celu wymianę dóbr

i wartości z potencjalnymi partnerami.

Marketing terytorialny to dążenie do zdobycia nowych zasobów i poprawy

efektywności w zarządzaniu przedsięwzięciami nakierowanymi na zaspokojenie

potrzeb mieszkańców danego obszaru i jego rozwój ekonomiczny,

urbanistyczny społeczny, kulturowy i turystyczny.

Miasto Ostrów Wielkopolski powinno opracować i zrealizować program promocji

miasta z wykorzystaniem marketingu terytorialnego.

Zapewnienie obecności miasta, prezentacja jego potencjału oraz możliwości

rozwojowych jest niezbędna dla uzyskania wysokiej pozycji konkurencyjnej.

Wdrażana polityka promocyjna powinna zawierać badanie wizerunku i stopień

dotarcia do odbiorcy adresowanych działań promocyjnych. Badanie

skuteczności prowadzonych działań promocyjnych jest bardzo ważne także dla

konstruowania programów i realizacji projektów. Niestety w polskich miastach

badania skuteczności promocji nie cieszą się dużym uznaniem.

Otoczenie zewnętrzne

IV.2. Aktywność międzynarodowa

IV.2.2. Specjalistyczne sieci współpracy

Miasto Ostrów Wielkopolski będzie silne swoją marką tylko w przypadku

właściwej pozycji wśród innych miast oraz jako uczestnik obecny w przestrzeni

przepływów ludzi, towarów i usług, a także jako miasto o znaczących zasobach

gospodarczych, silnym kapitale ludzkim i spójne społecznie.

116

Przestrzeń przepływów tworzona przez sieć ośrodków miejskich, jako węzłów

tej sieci, staje się nowym wymiarem konkurencyjności miast. Siła tworzonego

węzła sieci o nazwie Ostrów Wielkopolski wymagać będzie zupełnie

odmienionego spojrzenia na funkcje miasta i jego umiejscowienie w otoczeniu.

Wymaga tego nie tyle chęć zastosowania nowoczesnych metod i narzędzi, ale

odwrócone, europejskie paradygmaty rozwoju. Przełożenie tych teoretycznych

zapisów na rzeczywistość jest bardzo proste: tylko aktywni uczestnicy sieci

mogą uczestniczyć efektywnie w dostępie do wiedzy, informacji, zasobów

pracy, przepływie towarów i świadczeniu usług. Będą mogły się rozwijać.

W kontekście tych uwarunkowań niezbędne i pilne staje się wypracowanie

systemu aktywnego udziału w różnego rodzaju sieciach skupiających miasta lub

działających na ich rzecz. Pilne staje się prowadzenie monitoringu zmian

gospodarczych i społecznych w odniesieniu do funkcjonowania miast,

a szczególnie z poziomu prawodawstwa europejskiego. Potwierdzenie przez

UE szczególnej roli miast w rozwoju europejskiej gospodarki będzie

z pewnością skutkować aktywnością różnych międzynarodowych organizacji,

podejmowanie ciekawych i nośnych marketingowo inicjatyw, organizacji

różnego typu kongresów, w których udział może być dla marketingu

i budowania marki miasta niezwykle cenny.

Jednocześnie mnogość różnych instytucji i organizacji wymaga dokonania

strategicznych wyborów źródeł wiedzy i oddziaływania. Tego typu wybór

powinien być podstawą do opracowania planów zaangażowania miasta w sieci

współpracy niekoniecznie na zasadzie członka, ale również jako odbiorcy

informacji lub uczestniczka dyskusji merytorycznych.

Otoczenie zewnętrzne

IV.2. Aktywność międzynarodowa

IV.2.3. Współpraca gospodarcza

Obecność miasta Ostrowa Wielkopolskiego w otoczeniu zewnętrznym,

a szczególnie w otoczeniu międzynarodowym powinna akcentować potencjał

gospodarczy miasta, jego najmocniejsze gospodarcze atuty. Przekaz

zawierający informacje o strategicznych sektorach miasta, potencjale

naukowym i jakości kapitału ludzkiego powinien być składnikiem każdej

aktywności promocyjnej. Należy dołożyć starań aby najważniejsze podmioty

gospodarcze i instytucje włączyły się w kampanię wizerunkową miasta

w zamian za otrzymaną pomoc informacyjną, kontaktową czy organizacyjną.

Miasto Ostrów Wielkopolski współpracuje z miastami: Nordhausen, Delitzsch,

Lecce, Brandford. Nawiązało także kontakty z miastami na Ukrainie: Lwów

117

i Łuck. Zważywszy na zmienione warunki rozwoju społeczno – gospodarczego

nawiązane kontakty powinny służyć nie tylko współpracy samorządów, ale

przede wszystkim wspólnym rozwiązywaniu problemów, rozwojowi

gospodarczemu (współpracy przedsiębiorstw) i wspólnej realizacji projektów

adresowanych dla społeczności lokalnych.

Miasto powinno dokonać analizy kierunków współpracy gospodarczej

uwzględniając dotychczasowe osiągnięcia. Dokonanie wyboru strategicznych

kierunków jest konieczne ze względu na wysokie koszty tego rodzaju działań

i ważne dla efektywności skupienie posiadanych zasobów na konkretnych

specjalizacjach.

Międzynarodowa współpraca gospodarcza miasta Ostrowa Wielkopolskiego

powinna mieć charakter ciągły ukierunkowany na budowanie mocnych relacji

z adresatami działań i potencjalnymi inwestorami. Akcyjność i okazjonalność

działań nie przynosi należytych ekonomicznych efektów. Najbardziej

wzmacniająca procesy współpracy jest wspólnie prowadzona platforma

wymiany wiedzy i informacji, szczególnie wykorzystująca techniki

teleinformatyczne.

Miasto Ostrów Wielkopolski i sektor gospodarczy wypracowały wspólnie wiele

kontaktów międzynarodowych, w tym z partnerami francuskimi oraz

z instytucjami w Brukseli. Kontakty te są gotowe do wypełnienia inicjatywami

mającymi na celu rozwój gospodarczy miasta w nowych uwarunkowaniach

programowych i projektowych.

Otoczenie zewnętrzne

IV.3. Obecność wśród metropolii

IV.3.1.Metropolie dla Ostrowa

Miasto Ostrów Wielkopolski znajduje się w dobrej pozycji wyjściowej do

kreowania sieci gospodarczych i społecznych powiązań. Położenie miasta

pomiędzy trzema metropoliami: Poznaniem, Wrocławiem i Łodzią stwarza

dogodne warunki do budowania wzajemnych relacji opartych nie tylko na

dostarczaniu siły roboczej i nisko przetworzonych produktów.

118

Aglomeracja Kalisko – Ostrowska w otoczeniu

trzech obszarów wielkomiejskich – przyszłych metropolii, (rysunek poglądowy).

Jednym z najważniejszych czynników korzyści są tzw. efekty mnożnikowe

wynikające z dodatkowego popytu tworzonego przez rozwijające się metropolie.

Sektory gospodarcze metropolii wraz z rozwojem generują większe

zapotrzebowanie na usługi i dostawę towarów, w tym wszelkiego rodzaju

komponentów. Wyzwaniem jest zatem należyte wypromowanie i wspieranie

ostrowskich przedsiębiorstw w ich zaistnieniu na rynkach metropolitalnych.

Zakorzenienie się firm ostrowskich na tych rynkach będzie tym silniejsze im

bardziej zaawansowane technologicznie towary i usługi będą w stanie

dostarczyć.

Warunkiem wykorzystania efektów mnożnikowych jest stała, promocyjna

obecność miasta Ostrowa Wielkopolskiego w życiu metropolii. Obecność ta

może być realizowana zarówno za pomocą prostych narzędzi promocyjnych jak

też poprzez organizację tematycznych spotkań gospodarczych czy zapraszanie

przedstawicieli organizacji opiniotwórczych do Ostrowa Wielkopolskiego.

Bardzo ważne jest utrzymywanie dobrych relacji z instytucjami otoczenia

biznesu aktywnymi w metropoliach.

119

Otoczenie zewnętrzne

IV.3. Obecność wśród metropolii

IV.3.2. Współpraca dla innowacji

Innowacyjność polskiej, wielkopolskiej i ostrowskiej gospodarki staje się

wyzwaniem strategicznym. Zadecyduje w ciągu najbliższych lat o atrakcyjności

gospodarek miejskich oraz sumarycznie o gospodarce regionalnej.

Ostrów Wielkopolski zlokalizowany jest na obszarze o niskiej atrakcyjności dla

inwestycji zaawansowanych technologicznie, a jednocześnie „okrążony” jest

przez gospodarki metropolitalne o wyższym stopniu innowacyjności. Jest to

niekorzystna sytuacja.

Podobnie charakteryzuje się współpraca z sektorem nauki. Jej stan należy

ocenić negatywnie. Jednocześnie Unia Europejska kładzie duży naciska na

pobudzenie współpracy trzech najważniejszych aktorów w procesie zmian:

samorządów, biznesu i gospodarki. Należy przewidzieć znaczne źródła

finansowania tego rodzaju współpracy.

Wskazane jest podjęcie wyzwań i zorganizowanie platformy współpracy dla

ustalenia potrzeb i zdiagnozowania potencjału sektora nauki co do możliwości

ich realizacji. Trzeba także podkreślić, że UE daje swobodę w doborze

partnerów. Nie mają znaczenia ani kwestie własnościowe, ani też kwestie

narodowe. Współpraca według zasad potrójnej helisy może stać się doskonała

okazją do wzmocnienia ostrowskiej gospodarki innowacjami wdrożonymi

w innych regionach lub nawet krajach.

Otoczenie zewnętrzne

IV.3. Obecność wśród metropolii

IV.3.3. Partnerstwo Metropolii Poznańskiej

Zgodnie z przyjętą strategią działania i stymulowania czynników oraz ośrodków

wzrostu należy przewidzieć szybki rozwój Aglomeracji Poznańskiej wraz

z obszarem metropolitalnych. Wzmocni się tym samym rola Metropolii

Poznańskiej nie tylko w regionie, ale także w relacjach z innymi obszarami

metropolitalnymi.

Ostrów Wielkopolski jako znaczące terytorium w Aglomeracji Kalisko –

Ostrowskiej uznany za drugi po Poznaniu ośrodek regionalny, ma możliwości

nawiązania bliskiej współpracy z Metropolią Poznańską, a szczególnie

z Centrum Badań Metropolitalnych (CBM). Opracowane w CBM strategie

120

rozwoju, sporządzone analizy i przeprowadzone badania rozwojowe stanowią

doskonały materiał do absorpcji w realia gospodarki ostrowskiej.

Szczególnie opracowane założenia dla wyzwań i kierunków rozwoju metropolii

poznańskiej zasługują na szczególna uwagę w kontekście możliwości wpisania

się z działalnością gospodarczą w niektóre pola aktywności Aglomeracji.

Na uwagę zasługuje również silne umocowanie Metropolii Poznańskiej

w otoczeniu międzynarodowym. Pożądanym jest nawiązanie współpracy

i z instytucjami i organizacjami działającymi na terenie Metropolii dla

współudziału w podejmowanych inicjatywach na rynkach międzynarodowych.

Silna marka Metropolii z pewnością może być dobrą rekomendacją dla

ostrowskich przedsięwzięć.

Celowym będzie nawiązanie współpracy z Konsorcjum Badań nad Aglomeracją

Poznańską (UAM, UE, UP) dla wzmocnienia zaplecza naukowego dla rozwoju

miasta Ostrowa Wielkopolskiego, co w kontekście wzmocnienia współpracy

nauka – samorząd będzie z pewnością korzystne. Na szczególną uwagę

zasługują działania z zakresu marketingu terytorialnego i obecność Metropolii

na rynkach międzynarodowych.

Trudno określić jaka dynamikę będzie miała współpraca Metropolii Poznańskiej

z jej otoczeniem wewnątrzregionalnym. Z obserwacji aktywności metropolii

europejskich wynika prawidłowość, że metropolie intensywniej współpracują

z innymi metropoliami niż z własnym zapleczem niejako odrywając się od reszty

kraju, rozwijają się szybciej niż obszary poza metropolitalne, co prowadzi do

wzrostu zróżnicowań metropolitalnych.

Metropolie poszukują przede wszystkim partnerów zdolnych do świadczenia

usług wysokiej jakości dla wzmocnienia swojej konkurencyjności. Miasto Ostrów

Wielkopolski jako terytorium, korzystając z rangi ośrodka regionalnego, powinno

wypracować specjalistyczne usługi i produkty wysokiej jakości, aby budować

relacje partnerskie z Metropolią Poznańską.

121

X. Strategia na miarę wyzwań

Zaktualizowana Strategia Rozwoju Miasta Ostrowa Wielkopolskiego jest

dokumentem nowego typu. Wyznacza główne kierunki aktywności miasta

w otoczeniu zarówno tym mikro jak i makro. Wskazuje pola niezbędne do

wypełnienia solidarnym działaniem wielu Interesariuszy, którzy mają wpływ na

przebieg procesów rozwojowych miasta.

Uznaje konkurencję miast umiejscowionych w sieci za fakt oczywisty,

a rozwijające się współzależności pomiędzy miastami za tendencję trwałą

i rozwojową.

Strategia na przykład nie wskazuje na niezbędne inwestycje infrastrukturalne

uznając, że przyjęcie celu wzmacniającego poprawę jakości życia kryje w sobie

inicjatywy inwestycyjne, bez których ta jakość nie przybrałaby nowych, lepszych

wartości.

Podobnie strategia uznaje otwartość komunikacyjną miasta za fakt oczywisty

nie dyskutując o jego słuszności gdyż taka dyskusja byłaby pozbawiona sensu.

W strategii wiele miejsca poświęcono współpracy gospodarczej,

wielowymiarowej, złożonej i trudnej, z wieloma barierami mentalnościowymi,

finansowymi i społecznymi. Strategia wskazuje na negatywne zjawiska, które

z pewnością będą miały duży wpływ na przyszłość miasta m.in.: edukacja,

odpływ młodych wykształconych ludzi, starzenie się społeczeństwa czy

postępujące wykluczenie cyfrowe i społeczne. Należy zwrócić uwagę na

czasochłonność niektórych procesów i zmian. Budowlę można wybudować

w okresie maksymalnie kilku lat. Zmiany mentalnościowe, wyposażenie

społeczności lokalnej w wiedzę i kompetencje – to okres kilku do kilkunastu lat.

Dlatego, pamiętając o sześcioletniej perspektywie realizacji strategii, mówimy

w niej o sytuacjach trudnych wymagających zrozumienia, konsolidowania sił

i środków oraz zmiany myślenia na zarządcze i konieczności strategicznego

spojrzenia w przyszłość.

Wyzwaniem dla realizatorów strategii jest dopasowanie działań operacyjnych

i zastosowanie takich narzędzi, aby wyznaczone cele strategiczne

wygenerowały najwyższe wartości dodane. Tylko wtedy Miasto Ostrów

Wielkopolski będzie znaczącym wśród innych miast.

122

Aktualizację Strategii Zrównoważonego Rozwoju Miasta Ostrowa

Wielkopolskiego wykonało Centrum Transferu Innowacji Sp. z o.o. w Ostrowie

Wielkopolskim.

Opracowanie:

Zenon Kiczka

Prace nad aktualizacją Strategii Zrównoważonego Rozwoju Miasta Ostrowa

Wielkopolskiego na lata 2014 – 2020 konsultowane były z Komitetem

Sterującym w składzie:

L.p. Imię

i nazwisko Funkcja Instytucja

1. Michał Bargiel Przewodniczący Komisji

Polityki Społecznej, Zdrowia i Ochrony Środowiska

Rada Miejska Ostrowa Wielkopolskiego

2. Wojciech Czarnecki

Wiceprezes Zarządu HOLDIKOM S.A.

3. Zenon Kiczka Dyrektor Biura Projektów HOLDIKOM S.A.

4. Beata Klimek Przewodnicząca Klubu

Porozumienie Społeczne Lewica

Klub Radnych Porozumienie Społeczne Lewica

5. Andrzej

Kornaszewski

Przewodniczący Komisji Edukacji, Kultury, Kultury

Fizycznej i Sportu

Rada Miejska Ostrowa Wielkopolskiego

6. Stanisław Krakowski

Zastępca Prezydenta Miasta Ostrowa Wielkopolskiego

Urząd Miejski w Ostrowie Wielkopolskim

7. Przemysław Krysztofiak

Przewodniczący Komisji Budżetu i Finansów

Rada Miejska Ostrowa Wielkopolskiego

8. Jarosław Lisiecki Przewodniczący Rady

Miejskiej Ostrowa Wielkopolskiego

Rada Miejska Ostrowa Wielkopolskiego

9. Marian Łakomy Przewodniczący Komisji

Budżetu i Finansów Rada Miejska Ostrowa

Wielkopolskiego

10. Marlena Maląg Zastępca Prezydenta Miasta

Ostrowa Wielkopolskiego Urząd Miejski w Ostrowie

Wielkopolskim

11. Michał Szmaj Przewodniczący Komisji

Rewizyjnej Rada Miejska Ostrowa

Wielkopolskiego

12. Lech Topolan Przewodniczący Komisji

Bezpieczeństwa i Porządku Publicznego

Rada Miejska Ostrowa Wielkopolskiego

13. Jarosław Urbaniak

Prezydent Miasta Ostrowa Wielkopolskiego

Urząd Miejski w Ostrowie Wielkopolskim