OTCET 2011 - Vnatresni Listovi

В М Р О - Д П М Н ЕШТО ОСТВАРИВМЕ ВО ИЗМИНАТИТЕ ЧЕТИРИ И ПОЛ ГОДИНИ

www.vmro-dpmne.org.mk

ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

3

Содржина• ВОВЕД 5

È ПРВ ДЕЛ - ПРОЕКТИ РЕАЛИЗИРАНИ ОД ИЗВРШНАТА ВЛАСТ 11• ФИНАНСИИ – ЕКОНОМИЈА 12

• ИНФРАСТРУКТУРА 28

• КОМУНАЛНАТА ИНФРАСТРУКТУРА ВО ФУНКЦИЈА НА ЗДРАВАТА ЖИВОТНА СРЕДИНА 50

• МАКЕДОНИЈА - ЗЕМЈА НА МИРОТ, СИГУРНОСТА, ПРАВДАТА И БЕЗБЕДНОСТА 58

• РЕФОРМИ ВО ПРАВОСУДСТВОТО 68

• РЕФОРМА НА АДМИНИСТРАЦИЈАТА 86

• ЗЕМЈОДЕЛСТВО И ШУМАРСТВО 92

• МАКЕДОНИЈА - ЗЕМЈА НА ЕДНАКВИ МОЖНОСТИ 106

• ЕКОНОМИЈА 118

• ЕНЕРГЕТИКА 126

• ТУРИЗАМ 136

• МАКЕДОНИЈА – ЗЕМЈА НА ЗНАЕЊЕ 140

• МАКЕДОНИЈА - ЗЕМЈА НА ИНФОРМАТИЧАРИ И РАЗВОЈ НА ИНФОРМАТИЧКО- КОМУНИКАЦИСКАТА ТЕХНОЛОГИЈА И КРЕИРАЊЕ ДИГИТАЛНИ СИСТЕМИ 162

• ЗДРАВСТВО: ЗДРАВА НАЦИЈА И РАЗВОЈНА ЕКОНОМИЈА 178

• НАДВОРЕШНИ РАБОТИ И ЕВРОПСКИ ИНТЕГРАЦИИ 190

• ОДБРАНА 202

• КУЛТУРА 208

• РАЗВОЈ НА ЛОКАЛНАТА САМОУПРАВА 240

• МЛАДИ И СПОРТ 246

È ВТОР ДЕЛ - ПРОЕКТИ РЕАЛИЗИРАНИ ОД ЗАКОНОДАВНАТА ВЛАСТ 257• ПОСТИГНУВАЊА НА ПРЕТСЕДАТЕЛОТ НА СОБРАНИЕТО И НА

ПРАТЕНИЧКАТА ГРУПА НА ВМРО-ДПМНЕ 258


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

5

ВоВЕдПочитувани граѓани,

погледнувајќи наназад, во времето на осамостојувањето, граѓаните на Републи-ка Македонија ја дочекаа својата независност со големо нетрпение и со голе-ми очекувања за иднината. Вековниот сон, кој конечно се исполни, требаше да значи и подобра иднина, иднина за која ќе одлучува нацијата и која требаше да донесе просперитет за целата држава. Сепак, Република Македонија не успеа безболно да го направи преминот кон друг државен систем и да ги имплемен-тира новите вредности што ги носи демократското општество. Предолго бевме заглавени во мачната транзиција која предизвика несигурност, нејасни полити-ки и генерално слабо организирана држава.

кога ВМРО-ДПМНЕ ја подготви програмата за парламентарните избори во 2006 година постави неколку основни цели по кои се водевме:

È Завршување на транзицијата во Република Македонија; È Подобрување на економските услови; È Продолжување на евроатлантските интеграции; È Слух за потребите на граѓаните; È Одржување на близок контакт со народот и постојано присуство на терен; È Унапредување на образовните капацитети; È Подигнување на животниот стандард.

исполнувањето на овие цели беше нашата водилка. Сметавме дека доколку успееме да создадеме добар, конкретен и спроведлив план ќе успееме да ги придвижиме нештата напред. Нашата желба беше да понудиме програма што ќе овозможи просперитет, стабилност и подобар живот. Врз темелот на овие прин-ципи беше создадена програмата „Преродба во 100 чекори“. јасна и прецизна, со точно наведени проекти и рокови за нивно исполнување, со интересите на Република Македонија во нејзината суштина. истовремено тоа беше прва про-фесионално подготвена политичка програма во Република Македонија со утвр-дени рокови за исполнување на проектите, со носители и со буџет за истите. исто така, за прв пат од осамостојувањето на Република Македонија поставивме нови стандарди на водење на влада која во текот на целиот мандат континуи-рано ја имплементираше програмата и доследно работеше на остварување на ветувањата со давање на отчет на граѓаните за реализираните активности.


6

ВОВЕ

Д

како што покажа вашиот суд, оваа програма беше достојна и ја доби поддршката од народот. ВМРО-ДПМНЕ се обврза да го спроведе ветеното. Се обврзавме да го промениме ликот на македонската политика и да го обновиме нејзиниот углед во очите на граѓаните. За таа цел, нашиот тим беше составен од личности што имаат сила да ги спроведат ветувањата дадени пред изборите, кои на своите плеќи не носат товар од минатото и на чиј збор може да се верува.

Напорно работевме за да ја оправдаме вашата доверба. Неуморно и посветено ги реализиравме дадените ветувања, за кои Вие ни дадовте мандат да ги спро-ведеме. Со овој нов начин на работа успеавме и постигнавме видливи резулта-ти. Во тие неколку години Република Македонија оствари најголем економски раст во својата историја, 6.1% во 2007 година. Остваривме пораст на извозот од 60% во првите две години откако ја формиравме Владата. Остваривме и голем пораст во бДП по глава на жител од 68% во однос на 2005-2006 година. Тоа беше доказ дека доколку се работи чесно, посветено и искрено, резултатите не можат да изостанат. Република Македонија од земја обременета од транзицијата запо-чна да се претвора во помодерна и брзорастечка европска држава.

Во 2008 година беа распишани предвремени парламентарни избори. Следејќи ги позитивните искуства и постигнатите успеси со програмата „Преродба во 100 чекори“ решивме истата да ја дореализираме и да ја надополниме со нови идеи и проекти. Така се роди новата изборна платформа: „Преродба во 100 чекори – надградена и проширена“. Во неа беа опфатени сите ветувања дадени во 2006 година, чиј рок беше даден за периодот по 2008, беа додадени бројни нови про-екти и уште еднаш беше потенциран јасниот став на ВМРО-ДПМНЕ за заштита на идентитетот и на основните обележја на македонската нација и држава. Пов-торно се обврзавме да продолжиме да работиме како и во минатиот период, чесно, одговорно и посветено, за да оствариме уште поголеми придобивки за граѓаните на Република Македонија. По втор пат, на демократски начин, ја до-бивме Вашата доверба и благослов за продолжување на современите реформи.

Годините што следеа беа тешки. На светот му се случи најголемата економска криза по Големата депресија од 30-тите години на 20. век. Светската економија беше сериозно погодена и се соочи со вртоглав пад. Тоа беше тежок период за сите развиени земји и земји во развој. Овие случувања го запреа забрзани-от развој на македонската економија и донесоа нови сериозни предизвици со кои требаше да се соочиме. Нашата основна задача, во овие услови, беше задр-жување на стабилноста и ограничување на неизбежните негативни ефекти од кризата. Направивме сè за да не дојде до масовни отпуштања и затворање на ра-ботни места. Воведовме антикризни мерки со кои го спречивме пропаѓањето на банките. Спречивме појава на масовно затворање на фирми. Не дозволивме да дојде до намалување на платите и пензиите. Не дозволивме девалвација на де-


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

7

нарот, како што се случуваше во многу земји, ниту пак ги зголемивме даноците. Напротив, во екот на кризата даноците дополнително ги намаливме. Не дозво-ливме земјата да се презадолжи и останавме со еден од најниските дефицити во Европа со 2,7% од бДП во 2009 односно 2,5% од бДП во 2010 година. Спречивме масовни отпуштања од администрацијата или пак намалување на социјалната помош. Сиве овие работи се случуваа во многу од земјите во Европа и во светот. Одлуката за предвремено раздолжување на земјата во 2007 и во 2008 година многу ни помогна за време на светската криза која Република Македонија ја до-чека како ниско задолжена земја. ја заштитивме економијата од големи падови и државата од презадолжување. благодарение на вложените напори, како и на добрата политика воведена во периодот од 2006 година, во 2009 година падот на македонската економија беше трет најнизок во Европа.

Ниту една држава не излезе како победник од кризата, но Македонија ос-тана непоразена.

и во овие отежнати услови најдовме можност и сила да продолжиме со испол-нувањето на ветувањата дадени пред изборите. Проектите што рековме дека ќе ги исполниме и мерките што ветивме дека ќе ги спроведеме во најголем дел беа реализирани. Не останавме должни пред народот. Вредно и неуморно работевме на исполнување на дадените ветувања. Знаевме дека тоа што ќе го направиме ќе има голем ефект врз сегашноста, но и врз иднината на Македо-нија. Голема е мотивацијата за остварување кога тоа што го работиш ќе остане запаметено. Уште позначајно е кога знаеш дека работиш за својата држава и за својот народ. За остварување на подобро утре, но и подобро денес. Свесни за одговорноста што ја носиме пред граѓаните во ниту еден момент не се поколе-бавме и не почувствувавме недостаток на енергија. Визијата за подобар живот и посилна Македонија ни вдахнуваше нова сила секогаш кога ни беше потребно тоа. Таквиот начин на работа и таквата посветеност на интересите на државата ни овозможија да постигнеме успеси со кои се гордееме.

Денес повторно сме на прагот на нови избори. иако ВМРО-ДПМНЕ настојуваше наредните избори да бидат редовни, тоа сепак се покажа како невозможно. Са-кавме да ја искористиме преостанатата година од мандатот за да ги завршиме работите што ги почнавме. Сакавме без непотребни одолговлекувања да ја из-вадиме Македонија од економската криза. За жал, одредени случувања нè спре-чија во нашите намери. Туѓите желби, ставени пред интересите на државата и народот, се закануваа да направат заложник од Република Македонија. Одредени лица и групи, вам добро познати, се обидоа да создадат чувство на несигурност и неизвесност. Се обидоа да ги вратат одамна надминатите години на незрела и опасна политика која со сигурност значи уназадување на демокра-тијата и на државата. Политика која е во потполна спротивност со принципите на


8

ВОВЕ

Д

работа на ВМРО-ДПМНЕ, водена без почит и без демократски правила на игра. Не можеме и не смееме немо да стоиме пред активностите на опозиција-та за изнудување на власт по цена на сè и секого, па дури и иднината на земјата и граѓаните. Употребата на вакви подмолни средства и методи што мо-жат скапо да ја чинат државата е недозволива. ВМРО-ДПМНЕ нема да дозволи Македонија да биде колатерална штета во нечии игри и пресметки. Република Македонија заслужува многу повеќе. Сите заслужуваме повеќе. Поради тоа, во вакви моменти, потребно е да се потпреме на моќта на демократијата. Судот на народот е последниот суд. Затоа ни се потребни избори што ќе одлучат дали ќе се враќа Македонија во минатото или ќе се движи кон иднината. Овие избори имаат можност да бидат запаметени како точка на пресврт во ма-кедонската историја - како конечно ослободување од товарот на транзицијата и сè што носеше таа со себе, но и како вовед во новата ера во која Република Ма-кедонија станува зрела европска држава која повеќе не гледа назад, туку смело и решително се движи напред.

Во овој предизборен период, во духот на нашите заложби за транспарент-ност и за одговорност пред вас, Владата на Република Македонија пред-водена од ВМРО-ДПМНЕ по четири и пол години работа го издава овој Отчет. ВМРО-ДПМНЕ е прва политичка партија во Република Македонија која дава отчет пред граѓаните во многу прецизна и транспарентна форма како што е оваа.

оСТВариВМЕВо периодот од 2006 до првата половина од 2011 година, Владата на Репу-блика Македонија предводена од ВМРО-ДПМНЕ, во целост исполни 1185 ветувања дадени пред граѓаните од вкупно 1428 ветувања. Во просек, тоа значи 22 проекта во секој месец или 5 проекти во секоја недела. Реализа-цијата е започната и тече на дополнителни 216 проекти. Проектите што се реализирани и што се во тек, заедно сочинуваат 98% од она што го ве-тивме на изборите и за што јавно дадовме збор во текот на управувањето со државата дека ќе го оствариме. Не се завршени 1.33% од проектите. Нивното реализирање продолжува да биде дел од новата програма на ВМРО-ДПМНЕ и тие ќе бидат остварени во рамките на предвидената динамика или по воспоста-вувањето на неопходните услови за нивна реализација. Од ветените проекти, 0.56%, односно 8 од вкупно 1428 проекти нема да бидат спроведени во најголем дел заради изнаоѓање на подобра алтернатива за реализација на истите. Сите проекти од споменатите категории се изложени во продолже-ние на секое од поглавјата од овој отчет.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

9

СТЕПЕН На РЕалиЗација На ПРОЕкТиТЕ ОД ПРОгРаМаТа ВО бРОјки

СТЕПЕН На РЕалиЗација На ПРОЕкТиТЕ ОД ПРОгРаМаТа ВО ПРОцЕНТи

реализирани

реализирани

во тек

во тек

нереализирани, со образложение

нереализирани, со образложение

нема да се спроведат

заради подобри решенија

нема да се спроведат

заради подобри решенија

1185

82,90 %

216

15,10 %

19

1,33 %

8

0,56 %

П Р В Д Е Л

ПРОЕКТИ РЕАЛИЗИРАНИ ОД ИЗВРШНАТА ВЛАСТ


12

ФинанСии – ЕКоноМиЈа


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

13

ЕКоноМиЈаТа бЕшЕ и оСТануВа наш ВрВЕн приориТЕТ!Во изминатите четири и пол години можат да се издвојат два различни пери-ода кои траеја приближно исто, по две години.

Во првите две години од нашиот мандат, периодот пред светската економска криза, Република Македонија ги оствари најдобрите економски резултати во из-минатите 20 години:

È Порастот на бДП во 2007 изнесуваше 6.1%, а во 2008 година 5% (иако во последниот квартал македонската економија веќе беше зафатена од светска-та економска криза). Ниту една година претходно бДП немаше пораст пови-сок од 4%.

È извозот во тие две години се зголеми за цели 60%. È бДП по жител како основен индикатор на степенот на развој на економијата

се зголеми од 2.939 долари во 2005 на 4.801 долари во 2008, пораст за цели 63%!

È Стапката на невработеност се намали од 36.5% во 2006, на 33.5% во 2008, за подоцна да се намали на 30.9% во 2011 година. Тоа, иако сè уште високо, е најниското ниво на невработеност во последните 10 години.

È Странските директни инвестиции во периодот 2007-2010 достигнаа вкупно 1.272 милиони евра. Тоа е за 300 милиони евра повеќе од вкупниот прилив на странски инвестиции на сите влади на СДСМ во целиот период на транзиција! Само во 2007 и 2008 година странските директни инвестиции достигнаа 930 милиони евра, по што светската криза доведе до намалување на овој висок раст.

È Стапката на бруто-инвестиции (домашни и странски инвестиции како про-цент од бДП) се зголеми од 21.3% во 2005 на 26.8% во 2008 година. Тоа е нај-високо ниво на инвестиции од осамостојувањето на Република Македонија!

È Добрите макроекономски резултати овозможија да ги зголемиме платите, пензиите и социјалните надоместоци. Платите на вработените во јавниот сектор се зголемија за околу 25%, пензиите во просек за околу 35%, а најни-ските за 42%, додека социјалните надоместоци во просек ги зголемивме за 30%.

Но светската економска криза, најголема во последните 80 години, го прекина успешниот тренд на македонската економија. Во текот на 2009 и 2010, економ-ското опкружување стана многу тешко. Многу земји во светот без разлика на нивниот степен на економска развиеност, потклекнаа пред кризата.

Но и во такви вонредни околности, Владата остана континуирано ангажирана и фокусирана на економијата. Работевме напорно и посветено за да го избегнеме


14

Фи

На

НС

ии

– Е

кОН

ОМ

ија

тоа што се случи во повеќето земји во светот: банкротства на држави; пропаѓања на големи корпорации; масовни отпуштања од работа; намалување на плати, пензии и социјални надоместоци; пропаѓање на банки и други финансиски ин-ституции; девалвации на валутите и високи задолжувања; зголемување на дано-ци и други негативни економски последици.

ангажираниот однос на Владата и реализираните антикризни мерки во текот на кризата помогнаа да бидат поумерени последиците од неа. Во споредба со другите земји, Република Македонија оствари резултати што се меѓу по-добрите во Европа:

È Задржана е економската стабилност. бДП во 2009 забележа минимален пад од 0.9%, што е трет најмал пад на економската активност во европските земји (во балтичките земји падот на бДП достигна 18%, а во земјите од сосе-дството до 8%). Веќе во 2010, македонската економија се врати во позитивна-та зона. Остварен е мал, но значаен пораст на бДП од 0.7%.

È ангажман на Владата на ВМРО-ДПМНЕ со антикризни мерки. Во текот на кризата, Владата интервенираше во насока на поддршка на стопан-ството и на граѓаните со четири пакети антикризни мерки во вкупна вредност од над 500 милиони евра.

Уште на почетокот на кризата, кон крајот на 2008 година, Владата на ВМРО-ДПМ-НЕ реагираше навремено и донесе прв пакет антикризни мерки кој се состоеше од мерки за подобрување на ликвидноста на фирмите преку репрограми-рање на достасаните обврски кон државата и простување на каматата за дел од обврските, целосно ослободување на фирмите од плаќање данок на добивка доколку данокот не се распредели во дивиденда, намалување на стапките на социјални придонеси, намалување на царините и сл. Вред-носта на овој пакет изнесуваше повеќе од 330 милиони евра.

Во наредните 2 години беа донесени уште три пакети антикризни мерки кои вк-лучуваа мерки за намалување на буџетската потрошувачка и пораст на капитал-ните инвестиции, што директно влијаеше врз поттикнување на активностите во градежништвото и други 20 поврзани индустриски гранки. Преку реализација на капитални проекти во патната и железничката инфраструктура, образо-ванието, здравството и енергетиката, водоснабдителни и канализациски системи, изградба на социјални станови, спортски и културни објекти, се овозможи работа за стотици фирми и плати за десетици илјади вработени во тие фирми. Дадените концесии, како онаа за аеродромите, претставу-ваа дополнителни инвестиции што ја поттикнаа економската активност во земјата. За поддршка на малите и средни претпријатија, Владата во текот на светската криза обезбеди поволна кредитна линија од Еиб во износ од 100 мили-они евра, наменети за ликвидност и инвестиции. Се реализираа нови 70 мерки


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

15

за помош на стопанството во рамките на проектот Регулаторна гилотина. До-полнително, Владата дејствуваше со намалување на стапката за ДДВ за изградба на станови и за градежништвото, намалување на акцизите за автомобили, нама-лување на цената на дворното земјиште на едно евро по квадрат и други мерки за поддршка на фирмите и заштита на стандардот на граѓаните.

È Задржана е фискалната стабилност. Покрај антикризните мерки, еконо-мијата беше поддржана и со умерениот буџетски дефицит, главно насочен кон зголемени капитални инвестиции. буџетскиот дефицит на Република Ма-кедонија од 2.7% од бДП во 2009 и 2.5% од бДП во 2010 е -трет најмал буџетски дефицит во европските земји (за споредба, во некои европски земји буџет-скиот дефицит достигна над 14%).

È капитални инвестиции. континуирано ги зголемувавме капиталните инвес-тиции преку кратење на сите непродуктивни трошоци на министерствата. На тој начин го поддржавме македонското стопанство кое имаше потреба од помош во услови на намалена побарувачка од странските партнери заради светската економска криза. инвестициите од буџетот се зголемија за 40% во однос на 2005-2006 година. Мерките што ги презедовме ја постигнаа целта. Стопанството, пред сè градежништвото и над 20 индустриски гранки повр-зани со градежната индустрија, успешно ја пребродија светската економска криза. За разлика од масовните отпуштања од работа и пропаѓања на фир-ми кои се случија во многу други посилни земји, во Република Македонија ваквите негативни економски последици беа минимални.

È Задржани се ниските даноци. Во текот на светската криза, преку 80% од европските земји ги зголемија даноците или воведоа нови кризни давачки. Владата на ВМРО-ДПМНЕ не го направи тоа. Даноците во Република Македо-нија и во текот на кризата останаа непроменети, на најниско ниво во Европа. Задржувањето на даноците на ниско и непроменето ниво во услови на криза претставуваше најголема поддршка од државата кон приватниот сектор. До-полнително, во екот на кризата, Владата одлучи да имаат 0% стапка данок на добивка компаниите што ќе ја распределуваат добивката, даноците за земјо-делците се намалија за околу 80%, а се намалија и придонесите за здравстве-но и пензиско осигурување како и осигурување од невработеност.

È Задржана е социјалната стабилност. Стапката на невработеност од 36.5% во 2006 е намалена на 30.9% во јануари 2011. Тоа е најниско ниво на невра-ботеност во последните 10 години. бројот на вработени во Република Маке-донија во 2011 е зголемен за 95.000 во однос на 2006 година. Овој резултат го остваривме наспроти ризиците и заканите од светската економска криза, која во многу земји во светот предизвика масовни отпуштања на работници-те од работа и зголемување на стапката на невработеност, како и социјални немири. Многумина предвидуваа и посакуваа таква судбина на Македонија,


16

Фи

На

НС

ии

– Е

кОН

ОМ

ија

со илјадници работници останати на улица. Ние пак, напорно работевме да не се оствари тоа сценарио. Постојано се консултиравме со стопанствени-ците, носевме нови економски мерки, водевме активна буџетска политика, континуирано ја унапредувавме деловната клима, репрограмиравме даноч-ни обврски, водевме активни политики за вработување. Резултатот е познат. Република Македонија е една од ретките земји во Европа која во текот на светската економска криза не само што не забележа пораст на невработенос-та, туку истата и ја намали. Поддршката на државата кон стопанството, анти-кризните мерки и капиталните инвестиции од буџетот обезбедија социјална стабилност и во најтешките и најпредизвикувачки околности што ги наметна светската економска криза.

È Во 2007 и 2008 година ги зголемивме значајно платите, пензиите и со-цијалните надоместоци. Во текот на кризата, многу посилни земји од Ма-кедонија ги намалија платите и пензиите, го намалија и бројот на вработени во јавниот сектор. Владата на ВМРО-ДПМНЕ не презеде такви мерки. Знаевме дека и без тоа животот на граѓаните не е лесен и не сакавме товарот од свет-ската криза да им ги зголеми тешкотиите. кај нас не се намалија платите, пен-зиите и социјалните примања. и покрај сите предизвици во текот на кризата, секогаш беше обезбедена редовна исплата на пензиите, платите и социјални-те надоместоци.

È Сочувани се монетарната и девизната стабилност. Наспроти штетните јавни шпекулации на опозицијата дека ќе девалвира курсот на денарот, дена-рот остана стабилен со што директно се придонесе во заштитата на стандар-дот на граѓаните. Во некои земји девизниот курс во текот на кризата депре-сираше за над 30%, што значеше соодветно намалување на реалните плати, пензии и други примања. Во Република Македонија, девизните резерви на крајот од 2010 година достигнаа историски највисоко ниво од 1.7 милијарда евра, што е за 200 милиони евра над нивото од пред почетокот на кризата во 2008 година.

È Сочувана е стабилноста на банкарскиот систем. Во текот на светската кри-за, силни и големи банки пропаѓаа во најразвиените држави во светот. Ниту една банка во Република Македонија не се соочи со предизвици за банкроти-рање или со неможност да се исплатат штедачите. ја задржавме стабилнос-та на банкарскиот и финансискиот сектор. Го зголемивме осигурувањето на штедните влогови на граѓаните од 10.000 евра на 30.000 евра за поединечен штеден влог во една банка (односно 100.000 евра со влегувањето во ЕУ), со што дополнително се зајакна довербата во банкарскиот систем. Тоа резул-тираше во зголемување на штедењето, што е основа за инвестиции. Денес штедните влогови се повисоки отколку во периодот пред светската економ-ска криза. Република Македонија немаше успешно да се справи со кризата


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

17

доколку во годините пред светската економска криза и во текот на кризата не се реализираа значајни реформи за подобрување на бизнис-климата и за висок економски раст.

Потврда за реформите и резултатите и признание за успехот е фактот што според реномираниот извештај на Светската банка, Doing Business, три го-дини по ред во 2007, 2008 и во 2009 година, Република Македонија е ран-гирана меѓу најдобрите реформатори во светот!

Во конкуреција на 180 земји, во 2007 година Република Македонија беше прогласена за четврти реформатор, во 2008 година за осумнаесетти, а во 2009 година за трет најдобар реформатор во светот во однос на бизнис-климата!

Со овие резултати, вкупното рангирање на Македонија е подобрено од 96. ме-сто во 2006 на 32. место во 2009, ниво на кое се рангирани земји како Холан-дија и Франција. и во 2010 година Македонија останува подобро рангирана од сите земји од централна, источна и од југоисточна Европа.

Во 2010 година Република Македонија напредуваше за 5 места на светска-та листа за конкурентност на Економскиот форум и беше рангирана на 79. место во конкуренција со 139 земји. Македонија го подобри рангирањето на овој индекс за 15 места споредено со 2007 година кога се наоѓаше на 94. место.

Во 2010 година Република Македонија напредуваше за 15 места на листата на Форбс, според која се оценуваат условите за водење бизнис. Македонија се наоѓа на 36. место, споредено со 2009 кога бевме рангирани на 51. место. Од регионот на таа листа пред нас се наоѓа само Република Словенија.

Овие достигнувања се секако резултат на континуирано спроведување на струк-турните реформи за подобрување на бизнис-климата:

È ги намаливме даноците. Со рамна стапка од 10%, Република Македонија има најниски даноци во Европа. Сите добро се сеќаваме како се спротивста-вуваше СДСМ на концептот на рамен данок, како предвидуваше колапс на буџетот. Уште еднаш се покажа дека не се во право и дека не ја разбираат економијата. Фирмите не сакаат високи и прогресивни даноци за кои се за-лага СДСМ. Со низок рамен данок од само 10%, кој го воведе ВМРО-ДПМНЕ, бизнисмените се позадоволни, а буџетот е пополн.

È Намалени се стапките за придонеси за пензиско и за здравствено оси-гурување. Стапката на придонесот за пензиско осигурување е намалена од 21.2% на 18%, а на придонесот за здравствено осигурување е намалена од 9.2% на 7.3%. По завршувањето на светската економска криза, Владата на


18

Фи

На

НС

ии

– Е

кОН

ОМ

ија

ВМРО-ДПМНЕ ќе продолжи да ги намалува стапките на придонесите, за да се намалат трошоците на фирмите и да се подобри нивната конкурентност.

È Зголемени пензии, ветивме и остваривме. Просечната пензија ја зголе-мивме за 35%. Најмногу се зголемени најниските пензии каде зголемувањето изнесуваше 42%. Просечната пензија денес изнесува 10.145 денари, спореде-но со 7.684 денари во 2006 година. Тоа е зголемување од цели 2.500 денари.

È Зголемени плати во јавниот сектор, ветивме и остваривме. Просечната плата ја зголемивме за 25%, што повлече зголемување на платите и во при-ватниот сектор. Порастот на платите ќе продолжи и во иднина.

È Реализирана е реформата бруто-плата, со која е зголемена редовноста во исплатата на платите. Процентот на работниците што нередовно прима-ат плата со оваа реформа е намален од 10% на околу 2% од сите вработени во Република Македонија.

È Со проектот 1 евро за квадратен метар овозможивме граѓаните да го отку-пат дворното земјиште на индивидуалните куќи и станбени згради. иако не беше ветена оваа мерка, истата се реализира на барање и со голема поддрш-ка од народот. Над 107.000 граѓани ја искористија можноста по симболична цена од едно евро за квадрат да станат сопственици на земјиштето кое со години го користеле и го сметале за свое. исто така, за 30% се намали це-ната што ја плаќаа фирмите за откуп на градежно земјиште за комерцијал-ни, деловни, стопански и производствени објекти. Со овој историски чекор, граѓаните што ги откупија дворните места создадоа капитал за себе, своите деца, внуци и за идните поколенија. Со оваа мерка, вредноста на земјиштето е зголемена, може слободно и без страв да се доградува и да се надграду-ва, земјиштето да се користи за хипотека кај банките итн. ВМРО-ДПМНЕ реши уште еден децениски проблем што се провлекуваше во Македонија, како што впрочем се реши денационализацијата и старото девизно штедење заробено во банките на бившата СФРј. СДСМ, иако имаше бројни можности, не се ни обиде да изнајде решение за овие децениски проблеми на граѓаните. Нив не ги интересираат граѓаните, туку само елитите. Тоа е разликата меѓу нас и нив.

È Донесен е Законот за постапување со бесправно изградени објекти, со кој конечно ќе можат да се легализираат досегашните дивоградби по симболична цена од едно евро по квадратен метар. Повторно како во случајот со денационализацијата, старото девизно штедење и откупот на дворно земјиште, решивме еден децениски долг проблем на генерации и ге-нерации македонски граѓани и илјадници семејства. и повторно, СДСМ има-ше можност да им помогне на граѓаните, но тие не го направија тоа. Тоа е раз-ликата меѓу нас и нив, кога ВМРО-ДПМНЕ ветува, ВМРО-ДПМНЕ остварува!!!

È Донесена е одлука за 1 евро почетна цена за продажба на државно гра-дежно неизградено земјиште, на кое според деталните урбанистички пла-


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

19

нови е предвидена изградба на индивидуални куќи, катни гаражи, стопански капацитети (фабрики, погони и сл.), хотелски објекти, како и откупно дистри-бутивни и центри за земјоделски производи. Дополнително за 95% се нама-лија и комуналиите за изградба на индустриски објекти, хотели, катни гаражи и откупно дистрибутивни центри за земјоделски производи.

È Со проектот Регулаторна гилотина значајно е поедноставена регулати-вата, поевтинети се услугите и намален е бројот на потребните доку-менти при административните процедури. Во првата фаза од овој проект во соработка со стопанските комори и фирмите ревидирана е листа од 2000 прописи (закони и подзаконски акти) и во насока на поедноставување на ре-гулативата направени се измени на 40 закони и на 383 подзаконски акти (од кои 349 се укинаа, голем дел од нив беа прописи што датираат од поранеш-ната СФРј). Во 2009, со втората фаза од Регулаторната гилотина се спроведоа 54 мерки за поедноставување на процедурите за прекугранична трговија, а во третата фаза која се реализираше во 2010 се пристапи кон мерки за допол-нително намалување на административните бариери во водењето на бизнис, унапредување на казнената политика и намалување на глобите. Со мерки-те за унапредување на казнената политика во просек се намалија глобите за 50%, а се воведе и мерка укажување и постапка за едукација кај полесните прекршоци.

È Намалени се надоместоците за хомологација за 50% и трошоците за ре-гистрација на возила за 30%, вклучувајќи ги и премиите за осигурување од автомобилска одговорност.

È Со измена на Законот за царинска тарифа во јануари 2009 година се изврши намалување и укинување на царинските стапки за вкупно 498 стоки од царинската тарифа, од кои за 286 производи целосно се укинати царинските стапки, а за останатите 212 направено е делумно намалување и воедначување. Во таа насока извршено е намалување на царините и во 2010 година, согласно со Договорот за стабилизација и асоцијација со ЕУ.

È Сите законски акти се доставуваат на разгледување и коментари до сто-панските комори пред да бидат донесени од Владата во насока на континуи-ран дијалог со бизнис-заедницата за сите важни прашања.

È Хармонизирани се основиците за персоналниот данок на доход и при-донесите за плата и интегрирана е наплатата на социјалните придонеси и даноци од страна на УјП.

È Драстично се намалени цените на услугите на централниот регистар, Службен весник, катастарот и на други државни институции.

È Намалени се акцизите за автомобили, при што пресметката на оваа да-вачка се базира на вредноста на возилата, наместо според зафатнината на моторот. Притоа, возилата со вредност до 3.000 евра се целосно ослободени


20

Фи

На

НС

ии

– Е

кОН

ОМ

ија

од плаќање акциза, а за сите возила до 6.000 евра фактурна вредност на ак-цизата е до 90 евра. Зголемување имаше на акцизите за околу 10 проценти од возилата што спаѓаат во најлуксузната категорија. Со тоа се создадоа услови да се обнови возниот парк во Македонија со понови, побезбедни и со поеко-лошки возила. Граѓаните на Македонија ја поздравија оваа мерка, при што во 2010 и првите месеци од 2011 година набавија околу 50.000 возила, со кои ги заменија старите дотраени возила, или по прв пат станаа сопственици на патничко возило.

È Воведен е систем на пресметување и плаќање на придонеси врз осно-ва на бројот на сработени часови, со што е зголемена флексибилноста ра-ботодавците да ангажираат лица за сезонска и работа за која не е потребно полно работно време.

È Презентирани се инвестициските можности на Република Македонија пред повеќе од 1.500 реномирани мултинационални компании во мно-гу земји во светот. Реализирана е четвртата фаза на кампањата „инвести-рајте во Македонија“, која ги опфаќа најреномираните светски печатени и електронски медиуми.

È агенцијата за странски инвестиции, во соработка со Министерството за надворешни работи, испрати 30 економски промотори во најраз-виените земји во светот, со цел да ги промовираат можностите за ин-вестирање во Република Македонија. како резултат на овие промотивни активности, брендот „инвестирајте во Македонија“ денес е препознатлив меѓу инвеститорите, финансиерите и политичарите од релевантните земји во светот. Но, вистинските придобивки од овие промотивни активности се ин-вестициите на компаниите што инвестираа или ќе инвестираат во Република Македонија во следниот период.

È Во тек се активностите за обука на македонски менаџери во странски ком-пании преку проектот Топ-менаџмент. Тоа ќе го зајакне квалитетот на сред-ниот менаџмент во македонските компании.

È Преку Земјоделскиот кредитен фонд се овозможи подобрување на пристапот до долгорочни и краткорочни кредити за земјоделците и за малите и средни претпријатија чија основна дејност е преработка и извоз на земјоделски производи. Владата ги намали каматните стапки за крајните корисници на средствата. каматата изнесува 4% на годишно ниво за примарно земјоделско производство и 5% за преработка и извоз на примар-ни земјоделски производи.

È Со проектот Самовработување обезбедивме по 3.000 евра за отпочну-вање со микро и семејни бизниси. Со овој проект, самостоен бизнис започ-наа над 4.000 лица.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

21

È Се реализира Програмата за субвенционирање на вработувањето на посебни групи: вработување деца без родители, инвалидни лица, самохра-ни родители, брачни двојки со 3 или повеќе деца и родители на деца со по-себни потреби, постари лица (од 55 до 64 години), млади лица до 27-годишна возраст, невработени лица на кои работниот однос им престанал врз основа на стечај, ликвидација или технолошки вишок и жртви на семејно насилство.

È Со измени на Законот за работни односи е постигната поголема флексибил-ност на работната сила и поедноставени се административните проце-дури.

È Се воведе електронски систем за пријава и одјава на работен однос. Новата електронска услуга, популарното електронско поднесување на обра-зецот М1/М2, за работодавците ќе значи полесно и поефикасно извршување на задачите што се однесуваат на процесот на задолжително пријавување и одјавување на работен однос.

È Спроведени се активности за отстранување на манипулациите при пријавување и одјавување работници. Со измените на Законот за работ-ните односи, работодавецот е должен да го пријави работникот пред стапу-вањето на работа или да го одјави на денот на напуштањето на работата. Веќе не се остава можност за злоупотреба и за неправилна примена на законот.

È Воспоставен е Економско-социјалниот совет, како платформа за дијалог меѓу Владата и социјалните партнери од синдикатите и работодавците за прашањата од работни односи и други социјални и економски теми.

È Првпат се воведоа критериуми за репрезентативност на синдикатите и на организациите на работодавци.

È Во насока на поедноставување на постапката за регистрирање фирма, со из-мените на Законот за трговски друштва укината е обврската за нотарска заверка на изјавите.

È Со измените на Законот за градење воспоставена е нова професија – надзо-рен инженер со јавни овластувања заради зголемување на ефикасноста на инспекциите поврзани со изградба на нови објекти и спречување диво-градби.

È Воведовме електронски услуги во УјП. Овозможивме проширување на капацитетот на постојниот портал е-даночни сервиси во УјП, за малите и за средните даночни обврзници да можат по електронски пат да поднесуваат даночни пријави, потврди за платен данок и други документи. Функциони-рањето на е-порталот ги елиминира посетите на Управата за јавни приходи од страна на даночните обврзници при плаќањето на данокот на добивка, ДДВ и персоналниот данок на доход, со што фирмите заштедуваат време и средства.


22

Фи

На

НС

ии

– Е

кОН

ОМ

ија

È царинската управа почна да го спроведува едношалтерскиот електрон-ски систем за електронско аплицирање, за добивање увозно-извозни лиценци и дозволи и за поднесување барања за доделување квоти. На овој начин, фирмите имаат помали трошоци при работењето, а администра-тивните процедури се сведени на минимум.

È Воспоставен е интернет-портал на кој се објавуваат правосилните од-луки за стечајните постапки и детални информации за имотот што се продава.

È Рокот за регистрација на правните субјекти е сведен на 4 часа. Ова се овозможи преку подобрување на законската регулатива и реализација на втората фаза од едношалтерскиот систем при централниот регистар кој е во финална фаза. Почнувајќи од април 2011 година, идните претприемачи ќе мо-жат и електронски да аплицираат и да поднесуваат документи за отворање фирма.

È Во тек е реализацијата на Проектот за целосно електронско поднесување документи за отворање фирма.

È Овозможена е електронска апликација за уникатноста на името на се-кое ново претпријатие.

È Воспоставен е Електронски регистар за лица против кои е изречена мер-ка забрана за вршење дејност.

È Воспоставен е регистар на утврдени побарувања на доверителите во стечајна постапка при централниот регистар.

È Во областа на едношалтерскиот систем за доброволна ликвидација на фир-ма овозможивме забрзана постапка за доброволно затворање фирма и предвидовме побрза постапка за бришење на друштвата што немаат ненамирени побарувања. Доколку утврди ликвидаторот дека нема прија-вено побарувања по истекот на 30 дена од денот на последната објава за лик-видација, друштвото ќе се избрише од евиденција во рок од 7 дена.

È Во рамките на Регулаторната гилотина ги скративме роковите за објаву-вање постапка за ликвидација. Наместо од 15 до 30 дена, таа ќе се обја-вува во рок од 7 до 15 дена. Роковите за повикување на доверителите да ги пријават своите побарувања се преполовуваат од 60 на 30 дена. истовремено воведовме кратки рокови во кои ќе треба да се заклучи постапката за ликви-дација и да се намират доверителите, по што друштвото веднаш се брише од трговскиот регистар. Заради предвидливост на постапката и креирање јас-ни правила, ги утврдивме начинот и постапката за впаричување на имотот на друштвото, овластувањата и начинот на постапување на ликвидаторот и воспоставување ефикасен систем на контрола на работата на ликвидаторот.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

23

È Во тек е реализацијата на проектот Електронска соработка помеѓу но-тарите, катастарот и централниот регистар за поевтино и побрзо обез-бедување на заложните и на хипотекарните права. Последен чекор во реализацијата на ова решение е завршување на постапката и на потпишу-вање на договор со избраниот најповолен понудувач.

È Воспоставен е нов систем за регистрација на недвижности Е–катастар, кој засега е целосно оперативен во Скопје. Забрзано се спроведува воспоста-вувањето катастар на недвижности на целата територија на Република Маке-донија. Со овие промени ќе се обезбеди ажурирана база на податоци во ка-тастарот, истиот ќе стане поефикасен и ефективен, ќе се овозможи развој на ефикасни пазари за земјиште и недвижности и ќе се добие поголема транс-парентност во процесот на решавање на барањата. Моментално од страна на катастарот се покриени 98,4% од територијата на Република Македонија. За реформите што ги спроведе агенцијата за катастар на недвижности на Република Македонија, Светска банка го прогласи Проектот на ка-тастар на недвижности за еден од десетте најдобри во конкуренција на 282 проекти од источна Европа и централна азија.

È Воспоставување на база на метаподатоци за правните лица. Поради тес-ната поврзаност со проектот Едношалтерски систем - фаза 2, централниот регистар предвидува проектот база на метаподатоци да започне во првата половина на 2011 година, односно во период кога проектот Едно-шалтерски систем фаза 2 ќе биде во завршна фаза. Времетраењето на реали-зацијата на проектот се проценува на 9 до 12 месеци.

È Воспоставени се повеќе нови регистри. Регистар на споредни казни за сторени кривични дела на правни лица, поврзан со трговскиот регистар и со регистарот на други правни лица. Преку проектот за интероперабилност, овие информации ќе бидат достапни до сите институции што имаат потреба од овие податоци; Регистар на вложувања во недвижности на резиденти во странство и на нерезиденти во Република Македонија; Регистар на директни инвестиции на нерезиденти во Република Македонија и резиденти од Репу-блика Македонија во странство.

È Воведен е Дизастер рикавери-систем (Disaster recovery system) - на цен-тралниот регистар, кој е лоциран во Штип.

È комплетна реализација на проектот Европски бизнис-регистар (European Business Register). централниот регистар на Република Македо-нија е провајдер на производите на земјите-членки на Европскиот бизнис-регистар, при што како следен чекор е предвидено централниот регистар да стане нивни дистрибутер.

È Реализирана е првата фаза на пилот-проектот интероперабилност, во која е извршено поврзување на Министерството за внатрешни работи,


24

Фи

На

НС

ии

– Е

кОН

ОМ

ија

Управата за јавни приходи, царинската управа, агенцијата за катастар на недвижности и централниот регистар. целта е граѓаните да не мора да прибавуваат документи одејќи од шалтер на шалтер во различни институции, туку државните институции по службена должност да ги бараат тие докумен-ти ако веќе постојат во некоја друга државна институција.

È Во насока на олеснување на пристапот до кредити, проширен е опфатот на постојниот јавен кредитен регистар во рамките на Народна банка на Република Македонија, со што се овозможува зголемување на базата на по-датоци, како и овозможување на корисниците на кредити да имаат пристап до своите податоци.

È Формирано е првото приватно кредитно биро во Република Македо-нија. Тоа ќе овозможи подобра информираност на сите пазарни субјекти за кредитоспособноста на другите учесници. Неговото функционирање ќе при-донесе за полесно добивање кредити за дисциплинираните потрошува-чи и спречување на презадолжувањето.

È извршени се дополнувања на Законот за премер, катастар и запишу-вање на правата на недвижностите, во насока на забрзување на проце-сот на реформи во катастарот. Со Законот, во зависност од видот на услуга-та, скратени се роковите за катастарските услуги. Постапката за запишување на правата на недвижностите во постапка на одржување е олеснета и со во-ведувањето на приватната геодетска практика.

È Овозможено е безготовинско плаќање на сите шалтери на катастарот и инсталирани се ПОС-терминали во сите подрачни одделенија и во центарот за катастар на недвижности Скопје.

È Со измените и дополнувањата на Законот за парнична постапка максимални-от праг за судски спорови од мала вредност е зголемен од 60.000 на 180.000 денари. Со ова, при решавањето спорови од мала вредност ќе се примену-ваат поедноставни судски постапки, со што трошоците и времето за реша-вање на овие предмети значително се намалуваат.

È Со измените и дополнувањата на Законот за трговски друштва е воведена законска основа за поднесување предлог за доброволна ликвидација на фирма. Со оваа мерка се забрзува постапката за доброволно затворање на фирма, односно брза, ефикасна и економична доброволна ликвидација.

È Во насока на поголема специјализираност и професионалност во водење-то на стечајните постапки, се организираат континуирани задолжителни обуки на стечајните управници од областа на правото, економијата и на менаџментот.

È Во рамки на проектот Едношалтерски систем фаза 2, покрај онлајн-под-несувањето документи за регистрација на фирма, предвидена е и ре-


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

25

ализација на следните активности: Е-filing за регистрации во Трговскиот регистар и во регистарот на други правни лица и размена на информации и податоци со агенцијата за вработување на Република Македонија, Фондот за здравствено осигурување на Република Македонија и Фондот за пензиско осигурување на Република Македонија; регистрации во Регистарот на дис-квалификувани ентитети, заснован на судски санкции и блокирани банкарски сметки; Е-решение за управување стечајни постапки од страна на стечајни управници и Е-решение за доброволно затворање/ликвидација на трговско друштво; и Е-filing за регистрации во заложен регистар, како и E-filing за ре-гистрации во регистарот на лизинг.

È Во тек е реализацијата на проектот за спроведување на новиот систем за регистрација Е-катастар во сите одделенија за катастар на недвижности низ Република Македонија. Електронскиот катастар ќе се врши преку по-врзување на одделенијата преку интернет и ќе биде комплетно информатич-ко решение за запишување на правата на недвижностите. Рок на завршување на проектот е крајот на 2011 година.

È Со измените на Законот за јавни набавки се пристапи кон задолжително спроведување на јавни набавки по пат на електронска аукција, според системот на негативна лицитација, со што се штеди време и се намалуваат трошоците.

È Воведено е користење на анализи за контрола на ризик при избор на компании, на кои се врши даночна инспекција и ревизија на даночното ра-ботење.

È го поддржавме развојот на општините и нивната финансиска самостој-ност. ги зголемивме приходите на општините преку пораст на трансфе-рите од ДДВ, од 3% на 4,5%.

È На општините им овозможивме да издаваат општински обврзници за финансирање на капитални проекти.

проЕКТи од проГраМаТа шТо СЕ ЗапоЧнаТи и ЧиЕ СпроВЕдуВаЊЕ Е Во ТЕК

È Ќе ги зголемиме трошоците за вадење и користење готовина, за да се намали готовинското плаќање, а со тоа и сивата економија. Во тек е изра-ботка на мерки што ќе придонесат за намалување на готовинските плаќања.

È Започнавме подготвителни активности за формирање на Регионална даночна академија, која ќе биде единствен центар за обуки на даноч-ните администрации на земјите од југоисточна Европа.


26

Фи

На

НС

ии

– Е

кОН

ОМ

ија

È царинската управа ќе изврши групирање на инспекциите што се спро-ведуваат поединечно при увоз и извоз на стоки (царински, фитосани-тарни, гранична контрола и ветеринарни) со цел вршење на инспекции во една постапка и на едно место, заради намалување на потребното време за контрола.

È Замена на постојната софтверска апликација ASYCUDA со ново посовре-мено софтверско решение.

È бизнис-академија - центар за менаџерско образование. бизнис-планот за центарот за менаџерско образование е изработен од Меѓународниот со-вет на инвеститори – МСи и Стопанската комора на Македонија – СкМ. Во тек е изработка на акциски план за основање академија за менаџери.

нЕ ВЕТиВМЕ, но рЕаЛиЗираМЕ! È Осовременување на казнената политика и подобрување на бизнис-кли-

мата во Република Македонија. Заклучно со март 2011 година, 119 закони се усогласени со мерките на казнената политика.

È Подобрување на конкурентноста. Подготвен е интегриран акциски план за подобрување на позицијата на Македонија според извештајот за глобална конкурентност на Светскиот економски форум. Подготвен е акцискиот план од сите министерства и државни институции, а вклучени се и мерки предложени од стопанските комори. Националниот извештај за 2010 година е подготвен и во него се дадени препораки за унапредување на конкурентноста во Македонија.

È Во тек е реализација на проектот „Поддршка на националната агенда за општествена одговорност на претпријатијата во Република Македо-нија“ во рамките на програмата циП (Competitiveness and Innovation Framework Programme) на Европската комисија.

È Проект за подобрување на општинските услуги. Проектот започна во 2009 година и се имплементира без потешкотии. До јануари 2011 година склу-чени се договори за заем со 5 општини, 6 општини имаат добиено согласност од Владата за задолжување, а 8 општини поднеле документација со барање за задолжување.

È Набавка на Софтвер за управување со јавен долг. Во тек е последната четврта фаза од имплементација на овој проект, по што софтверот ќе биде оперативен. Рокот за завршување е јуни 2011 година.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

27

нЕрЕаЛиЗирани проЕКТи од проГраМаТа Со обраЗЛожЕниЈа

È Ќе го завршиме процесот на приватизација на фирмите во државна сопстве-ност (ЕМО, Охис, Еурокомпозит, Сувенир, Тутунски комбинат Прилеп). Спроведени се неколку јавни постапки за приватизација на овие компании, при што не се пријавија заинтересирани инвеститори. Во наредниот период преку нови модели за приватизација ќе најдеме стратешки партнери за овие компании.

È измена на Законот за данокот на имот за да го скратиме рокот за заверка на договорите за пренос на сопственоста на недвижен имот. Ќе ја разгледа-ме можноста доказот за платен данок на промет на недвижности да не биде услов при упис на сопственоста.

È Еквити-фондови - ќе се поддржи формирањето на инвестициски екви-ти-фондови. Постоењето на вакви фондови е значајно за развојот на економијата, бидејќи преку нив се врши докапитализација на малите и средни приватни претпријатија, коишто имаат потреба од капитал и know how. Завршени се консултациите со приватните пензиски фондови, чии сугестии ќе бидат имплементирани во Предлог-концептот за формирање на еквити-фондови.


28

иН

ФРа

СТР

УкТУ

Ра

инФраСТруКТура


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

29

инВЕСТиции За раСТ на ЕКоноМиЈаТа!Економскиот развој бара добра инфраструктура. Затоа во изминатите години реализиравме во целост или отпочнавме со реализација на десетици проекти во областа на транспортната, енергетската, информатичката, образовната, кому-налната и другата инфраструктура, во функција на подобрување на условите за живот на граѓаните и на вкупниот амбиент за бизнис:

паТна инФраСТруКТура È Студија за преструктурирање на патниот сектор во Република Македо-

нија. Поранешниот Фонд за магистрални и регионални патишта е трансфор-миран во агенција за државни патишта, а во тек се активности за трансфор-мирање и на јП Македонија пат.

аВТопаТи

кОРиДОР 10 È изградба на делницата Табановце-куманово. Во тек е изградба на авто-

патската делница Табановце-куманово во должина од 7.5 км како дел од пат-ниот коридор 10. изградбата на автопатот треба да заврши до крајот на 2011 година, а вредноста на проектот изнесува околу 15.5 милиони евра.

È Проект за изградба на нова автопатска делница Демир капија – Смокви-ца. Овој проект со вкупна вредност од 270 милиони евра, ќе се реализира со средства од Владата на Република Македонија, Европската банка за обнова и развој, Европската инвестициска банка и со средства од компонентата за Регионален развој од иПа-фондовите на ЕУ. Во текот на 2009 и 2010 година беа изготвени проект и неопходните студии. Предвидено е договорот за из-градба да се склучи до крајот на 2011 година, а изградбата да заврши најдоцна до 2016 година. Со завршувањето на оваа делница, која е во должина од 28.2 км, целосно ќе се комплетира коридорот 10 на ниво на автопат. Одлуката за обезбедување средства во висина од 107 милиони евра за Република Маке-донија во април 2011 беше усвоена на одборот на директори на ЕбОР и со тоа се затвори финансиската конструкција за реализација на овој проект.

кОРиДОР 8 È Обиколница на Скопје. Во текот на 2008 година беше пуштена во употреба

Обиколницата на Скопје, која е дел од коридорот 8, на ниво на автопат во должина од 26.8 км. Вкупната вредност на проектот изнесува околу 9.3 милијарди денари.


30

иН

ФРа

СТР

УкТУ

Ра

È концесија за изградба, реконструкција, одржување, наплата на пата-рините и за користење на дел од патиштата долж коридорот 8. Во тек е проект за концесија на патиштата на коридорот 8, како и на други делни-ци. Предмет на концесија се повеќе делници поделени во два пакета. Пакет 1: крива Паланка – Романовце: делници крива Паланка – Страцин и Страцин – Романовце, кочани – Штип; Миладиновци – Штип, делница Миладиновци – Штип преку Свети Николе во вкупна должина од 138 км и Миладиновци – Скопје (Хиподром), Обиколница на Скопје, за кои вкупната должина изнесува 38 км. Пакет 2: Стенковец - блаце (граница со косово), Гостивар - Ќафасан (гра-ница со Р. албанија) и Требениште – Охрид и Струга – Подмоље: делници Гос-тивар – букојчани – кичево, кичево – Требениште, Требениште – Охрид, Тре-беништа – Струга. Струга – Ќафасан (граница со албанија), Струга – Подмоље за кои вкупната должина изнесува 141 км, како и патниот правец Гостивар - Тетово - Скопје (М4), за кој вкупната должина изнесува 54 км. По евалуација-та на понудите, комисијата утврди дека 5 компании ги исполниле условите за учество во втората фаза на постапката во која ќе се изврши евалуација на доставените финансиски понуди од страна на квалификуваните компании. Понудите ќе бидат доставени до крајот на јули 2011 година.

друГи аВТопаТСКи, МаГиСТраЛни и рЕГионаЛни паТишТа È За патната делница Миладиновци - Свети Николе - Штип е потпишан дого-

вор за изработка на техничка документација на ниво на основен и изведбен проект за автопат. Се очекува истиот да биде изработен во текот на 2011 го-дина.

È изградба на патната делница градско - Прилеп до Росоман. изработена е инвестициско-техничка документација на ниво на идеен проект за делницата од Градско до Росоман во должина од 25.5 км.

È Проектирање и изградба на автопат Штип – Струмица. Во тек е изработка на проектна документација за овој патен правец во должина од 67 км, која ќе биде готова до 2012 година, додека патот Струмица-Радовиш кој претставува дел од трасата на оваа патна делница е во речиси завршна фаза на градба.

È Патна делница Велес – Штип – Делчево - граница. Во тек е изработка на идеен проект. Според зацртаните планови, потегот од Штип до кочани ќе се даде под концесија. Проектот треба да биде изготвен во текот на 2011 година.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

31

иЗГрадба, рЕКонСТруКциЈа и проЕКТираЊЕ на МаГиСТраЛни и рЕГионаЛни паТишТа

РЕалиЗиРаНи ГРаДби È изградена е трета лента на делница од Дреново до Прилеп (Плетвар) во

должина од 10 км и во вредност од околу 273 милиони денари (2008 годи-на).

È изградена е клучката Прдејци, во вредност од околу 29 милиони денари (2008 година).

È Реконструкција со проширување на регионален пат Жировница – бошков Мост во должина од 14 км и во вредност од околу 342 милиони денари (2008 година).

È изграден е патот до манастирот Свето Преображение во крушево, како и пат до местотото Вршник, во должина од 4 км (2008 година).

È Реконструкција на крстосницата кај Момин Поток (2008 година). È Реализиран е Проект за санација и зајакнување на мостовите во Репу-

блика Македонија. Во 2007 година заврши првата фаза од проектот, со која беа опфатени 29 моста на потегот од Скопје до Велес. Во текот на 2008 година е завршена втората фаза, кога беа пуштени во употреба 21 мост од проектот за реконструкција на мостовите на коридорот 10.

È изградена регионална делница куклиш – банско во должина од 8.2 км и во вредност од околу 100 милиони денари (2009 година).

È Реконструкција на регионален пат лакавица – Неготино во должина од 33.5 км и во вредност од околу 219 милиони денари (2010 година).

È Реконструкција на регионален пат Давидово – Раброво во должина од 13.5 км и во вредност од околу 73 милиони денари (2010 година).

È Реконструкција на регионален пат Струга – Дебар, во должина од 24.2 км и во вредност од околу 243 милиони денари (2010 година).

È Реконструкција на регионален пат Прилеп – кривогаштани, во должина од 22 км и во вредност од околу 141 милион денари (2010 година).

È Реконструкција на регионален пат Превалец – Смојмирово, во должина од 13.6 км и во вредност од околу 119 милиони денари (2010 година).

È изградена обиколница на Охрид, булевар „Железничка” во должина од 2.4 км и во вредност од околу 150 милиони денари (2011 година).

È Завршена е реконструкцијата на 62 локални патишта во должина од 140 км, во вкупна вредност од околу 575 милиони денари:


32

иН

ФРа

СТР

УкТУ

Ра

РЕкОНСТРУиРаНи лОкалНи ПаТиШТа ДОлЖиНа (во км)

ВкУПНа ВРЕДНОСТ(во денари)

1 Р -509 - с. Ореово 2.1 км 6.880.167,002 с. Новаци - с. Рибарци 3.0 км 6.884.415,003 с. Мусинци - с. Мојно 4.5 км 6.747.328,504 с. Сенокос - с. Мраморани 2.3 км 10.707.438,005 с. костинци - ж.с. Слепче 1.8 км 5.571.665,006 с. Волино 1.55 км 3.536.519,007 М-4 - с. лактиње 2.3 км 5.042.516,428 М-4 - с. Врбјани 2.45 км 6.728.655,009 М-4 - с. Годивје 3.5 км 6.220.854,98

10 Р-302-Тефериќ 0.9 км 7.841.741,9211 Драчевска 1.0 км 4.150.405,7412 с. Љуботен - с. Љубанци 2.05 км 8.613.498,5013 с. Љуботен 1.25 км 3.488.566,1614 н.м. Љуботински пат 0.75 км 3.248.588,3815 с. Визбегово 1.5 км 6.571.598,1816 н. бутел - с. Раштак 3.0 км 12.614.565,8017 н. јане Сандански - с. инџиково (прв дел) 0.6 км 4.365.216,4818 н. Шуто Оризари - с. Горно Оризари 1.0 км 6.982.097,7619 Железничка станица - с. Старо Чајле 1.35 км 18.499.474,7820 с. боговиње - с. Жеровјане 2.25 км 9.388.416,3021 с. Синичане - с. Горно Седларце 1.75 км 9.970.977,5822 с. Русиново - с. Владимирово 3.05 км 12.188.848,9423 М-5 - с. Тркање 1.15 км 4.883.798,1624 с. Горни Подлог - с. Долни Подлог 0.6 км 2.488.951,5825 кочани - брана Градче 4.8 км 22.063.857,1226 с. Грљани - маала Маринци 1.7 км 9.748.913,3827 Св. Спас - с. Пеклани 2.8 км 12.491.379,7028 с. Драгобраште – маала Мирмарци 1.15 км 4.755.860,2029 Пехчево - Равна Река 3.9 км 10.662.002,1030 кратово - с. Железница 2.20 км 8.236.977,0231 с. Ранковце - крајчина маала 0.8 км 4.036.113,3032 за с. Петралица (училиште - црква) 0.85 км 3.873.860,9433 за с. Одрено 1.45 км 5.747.103,8634 клучка Р-604 - клучка Р-611 1.75 км 8.251.558,2835 Д. капија - с. Дошница 2.0 км 11.671.706,8636 Градско - с. Водоврати 2.9 км 8.367.738,7237 Градско - с. Подлес 1.35 км 4.604.570,04


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

33

РЕкОНСТРУиРаНи лОкалНи ПаТиШТа ДОлЖиНа (во км)


38 Неготино - с. курија 3.5 км 18.945.511,2439 Неготино - с. Тимјаник 1.25 км 3.878.080,6240 за с. Сирково 3.15 км 6.490.245,4441 Р -106 - с. канатларци 5.8 км 15.694.177,0042 с. Радодор – с. Долна Чарлија 2.2 км 4.752.302,0043 Пеленице - с. Горно количани 3.8 км 16.719.195,0044 Делчево - с. Вратиславци 7.5 км 18.624.459,0045 Р-523 - с. Стар истевник 0.8 км 3.244.507,0046 с. Оровник - Ман. Св.Недела 1.55 км 5.383.475,0047 китка 0.5 км 8.119.649,0048 С. Нагоричане - с. Никуљане 1.9 км 15.180.448,0049 с. Сакулица - с. Шопско Рудари 4.5 км 10.626.625,0050 Валандово - с. Пирава 2.8 км 16.804.899,0051 М-6 - с. Сушица 1.55 км 10.169.241,0052 с. Чанаклија - с. Гечерлија 2.10 км 13.729.330,0053 Понов Мост - с. богородица 1.8 км 12.440.407,0054 Р-112 - с. Ума 3.0 км 15.957.470,0055 за с. Орман 2.4 км 8.863.320,0056 за с. Велгошти 3.5 км 18.100.343,0057 М-4 - с. Мислешево 1.4 км 11.578.385,0058 с. калишта - М-4 (с. Франгово) 1.45 км 8.643.548,0059 с. ајватовци - с. Мршевци 3.9 км 13.390.305,0060 с. Еднокуќево - с. Моноспитово 2.35 км 11.453.472,0061 с. Радово - с. Старо балдовци 0.65 км 3.014.445,0062 Дебар - с. коњари 3.3 км 14.752.360,00

ГРаДби ВО ТЕк È Радовиш - Струмица. Последната делница од овој пат е во должина од 10

километри. изградбата е започната во март 2009 година и предвидено е да се заврши до октомври 2011 година. Вредноста на проектот изнесува околу 424 милиони денари.

È „Смрдлива Вода“ - скијачки центар „кожуф“. Патот е со должина од 17.4 километри. изградбата е започната во март 2009 година и предвидено е да заврши до крајот на јули 2011 година. Вредноста на проектот изнесува око-лу 417 милиони денари.


34

иН

ФРа

СТР

УкТУ

Ра

È коломот Мост - с. близанско (Порече). изградбата на оваа делница е пред-видено да трае до крајот на август 2011 година. Вредноста на проектот из-несува околу 506 милиони денари.

È Џепиште - граница со албанија. Градежните работи треба да завршат до август 2011. Вредноста на проектот изнесува околу 28 милиони денари.

È Мост во Пласница. изградбата треба да заврши до октомври 2011. È Рехабилитација на делницата катланово – Велес - катланово. Градежни-

те работи се предвидени да завршат до 2013 година. È Реконструкција на регионалната делница Радовиш – конче - лубница.

Градежните работи треба да завршат до крајот на 2011 година. Вредноста на проектот изнесува 131.710.842,00 денари.

È Реконструкција на регионалната делница анѓелци - Вељуса. Според ди-намиката, предвидено е да завршат градежните работи до крајот на 2011 го-дина. Вредноста на проектот изнесува 42.354.840,00 денари.

È Реконструкција на регионалниот пат Ржаничино – Овче Поле во должина од 35.5 км, која ќе заврши до јуни 2011 година. Вредноста на проектот изне-сува околу 191 милион денари.

È Реконструкција на регионалниот пат Страцин - Пробиштип, во должина од 26.3 км, која ќе заврши до јуни 2011 година. Вредноста на проектот изнесу-ва околу 236 милиони денари.

È Реконструкција на регионалниот пат Макази (М-5) – Маркова Нога, во дол-жина од 37.5 км, која ќе заврши до јуни 2011 година. Вредноста на проектот изнесува околу 292 милиони денари.

È Реконструкција на регионалниот пат Прилеп – Македонски брод, во дол-жина од 37 км, која ќе заврши до јуни 2011 година. Вредноста на проектот изнесува околу 283 милиони денари.

È Реконструкција на регионалниот пат Р-604 Струмица (М-6) – Нов Дојран – Дојран (граница со грција) во должина од 24.7 км, која ќе заврши до јуни 2011 година. Вредноста на проектот изнесува околу 166 милиони дена-ри.

È Реконструкција на регионалниот пат илинден – калуѓерец со должина од 19 км, која ќе заврши до јуни 2011 година. Вредноста на проектот изнесува околу 144 милиони денари.

È Рехабилитација на делницата куманово - липково - арачиново. Во текот на 2011 година, агенцијата за државни патишта во соработка со јП Македо-нија пат ќе врши рехабилитација на делницата, а паралелно ќе се започне и со изработка на проект за реконструкција. Се планира целосната реконструк-ција да заврши во 2013.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

35

È Патен правец до манастирот во Трескавец. Подготвени се основните и из-ведбените проекти за изградба на патниот правец. Во 2012 година ќе заврши изградбата на овој патен правец.

È кичево (извор) - бошков Мост и Дебар - граничен премин блато. Во тек е изработка на проектната документација за изградба и реконструкција, а спо-ред зацртаната динамика треба да биде завршена до крајот на 2011.

È Свети Николе - Пробиштип. Во тек е изработка на проектната документа-ција за реконструкција, која треба да биде готова до јули 2011.

È Регионален патен правец за Сончев град. Во тек е изработка на проектна-та документација за нов патен правец за поврзување на Сончев Град со цен-тралното градско подрачје на Скопје. Проектот ќе биде изработен до крајот на 2011 година, а изградбата во 2012 година.

È изградба на регионалната делница Нова брезница – кула – коломот. Со изградбата на оваа делница која е во должина од околу 16 км ќе се обезбеди поквалитетна континуирана патна врска од главниот град кон Порече. Овој правец е продолжение на делницата коломот – близанско чија градба е во тек. изработката на проектната документација ќе биде готова до крајот на 2011 година.

È Регионална делница Маково – Манастир (спој со Р-109). Оваа делница е дел од проектот со кој е планирано да се обезбеди непрекинато патно повр-зување од битола до Гевгелија преку реконструкција и доизградба на постој-ните регионални делници. Со овој патен правец преку Мариово ќе се овозмо-жи инфраструктурно поврзување на Пелагонискиот со Вардарскиот регион. изработката на проектната документација ќе биде готова до крајот на 2011 година.

È изградба на регионален пат, делница бошава – конопиште – Мушов гроб. Оваа делница е дел од проектот со кој е планирано да се обезбеди не-прекинато патно поврзување од битола до Гевгелија преку реконструкција и доизградба на постојните регионални делници. Со изградба на овој патен правец ќе се скрати должината и времето на патување од кавадарци и Де-мир капија до Прилеп и битола. изработката на проектната документација ќе биде готова до крајот на 2011 година.

È изградба на регионален пат, делница аргулица – Теранци – Видовиште. изградбата на овој патен правец кој е во должина од околу 14.10 км, ќе овоз-можи поврзување на повеќе општини од источниот регион, а истовремено ќе се скрати и времетраењето на патување кон градовите Штип, Виница и кочани. изработката на проектната документација ќе биде готова до крајот на 2011 година.


36

иН

ФРа

СТР

УкТУ

Ра

È изградба и реконструкција на регионалната делница Опае – белановце – граничен премин кон Станчиќ. изработката на проектната документација ќе биде готова во текот на 2012 година.

È изградба на делницата косел – Охрид – граничен премин Св. Наум. За овој патен правец изработен е идеен проект.

È Поврзување на технолошко–индустриски развојни зони со клучки. из-работени се проекти за поврзување на технолошко–индустриските развојни зони во Скопје и во Тетово.

È Во рамки на проектот за локални патишта, веќе се потпишани договори за реконструкција на 97 локални патишта во вкупна должина од 217.53 километри, во вредност од околу 924 милиони денари.

È Во тек е реконструкција на 35 локални патишта со вкупна должина од 77.53 км во вредност од околу 349 милиони денари. Реконструкцијата на овие локални патишта треба да заврши во месец јуни 2011 година.

РЕкОНСТРУкција На лОкалНи ПаТиШТа ВО ТЕк ДОлЖиНа(во км)


1 ј.Сандански - с. инџиково (втор дел) 0.6 км 6.490.227,002 с.брњарци-с.Стајковци 1.55 км 8.804.722,003 1.с. Требош - с. Палатица 2.23 км 7.205.247,004 Пробиштип - с. Ратавица 3.75 км 27.600.551,005 куманово - с. Пчиња 9.15 км 37.022.151,006 Н. Село - с. барбарево 0.15 км 5.435.396,007 Р-115 - с. Веселчани 1.65 км 7.237.584,008 Р-109 - с. бонче 3.05 км 16.018.732,009 с. лопатица - с. Подмол 3.3 км 14.265.820,00

10 Р-106 - с. Радобил 4.5 км 19.502.919,0011 за с. Езерани 2.5 км 10.583.496,0012 за с. Поешево 3.85 км 7.334.091,0013 Р-509 - с. Д. Оризари - с. карамани - с. Трн 6.50 км 13.236.571,0014 за Другово (М-4-амбуланта) 0.65 км 2.883.175,0015 М-4 - с. Попоец 1.1 км 3.691.839,0016 Р-406 - с. брждани 1.5 км 8.505.253,0017 М-4 - с. Строгомиште 2.15 км 4.847.773,0018 с. Горна белица - Вевчани 0.5 км 1.533.117,0019 кичево(М-4) - мотел крушино 2.35 км 11.503.328,0020 мотел крушино - с. кнежино 1.6 км 6.533.871,0021 с. ложани - с. биѓево 2.0 км 7.742.957,0022 с. биѓево - с. ливада 1.45 км 4.903.742,00


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

37

РЕкОНСТРУкција На лОкалНи ПаТиШТа ВО ТЕк ДОлЖиНа(во км)


23 с. Д. белица - с. Велешта 2.35 км 11.652.592,0024 с. Мислешево - „Еуротел“ 0.75 км 2.752.715,0025 с. Ракотинци - мост с. Добри Дол (прв дел) 1.65 км 6.316.050,0026 Р-101 - с. Грушино 1.0 км 3.387.624,0027 с. Таор - с. Ржаничино 3.05 км 31.778.756,0028 Р-404 - с. Милетино 1.5 км 14.968.403,0029 с. Требиште - с. Велебрдо 2.1 км 7.311.872,0030 Тетово - с. Требош 1.45 км 18.660.997,0031 Р-405 - с. Старо Село 1.0 км 3.107.400,0032 с. Прељубиште - с. Туденце 1.9 км 4.644.129,0033 за с. Вратница к-1 кон амбуланта 0.85 км 2.728.854,0034 за с. Вратница к-1 кон центар 0.6 км 2.040.876,0035 Теарце - с. Пршовце - с. Глоѓи 3.25 км 7.199.585,00

È Во тек е постапка за избор на најповолен понудувач, за реконструкција на 123 локални патишта, со вкупна должина од 264.28 км во вредност од околу 1.4 милијарди денари. Се планира реконструкцијата на овие па-тишта да отпочне во 2011 година.

РЕкОНСТРУкција На лОкалНи ПаТиШТа ДОлЖиНа(во метри)


1 Р101 - в. Грушино 758.67 4,804,690.00 2 Пирок – М4 2644.70 11,572,609.38 3 боговиње - Селце кеч 475.50 2,080,680.94 4 Милетино - Р404 2185.64 11,006,124.25 5 с. Тумчевисхте - с. Чегране 2829.25 13,185,879.76 6 с. Форино 438.00 2,408,710.04 7 с. Форино - с. Чегране 4537.71 19,855,993.52 8 до с. лавчани 866.96 4,616,592.54 9 Р402 до с. Добарце 2959.14 8,986,932.24

10 Р402 до с. церово 850.00 3,917,401.80

11 станица Зелениково - с. Пакосхево - с. Ново Село 1628.00 8,781,600.52

12 илинден – Хиподром 1418.00 9,100,976.28 13 илинден - Пуста кула 400.00 2,773,284.80 14 с. Сиричино - с. Туденце 1405.00 4,786,781.92 15 Р405 - до с. Орашје 1739.80 6,066,258.25 16 крушино до с. кнежино 1769.23 9,316,795.18


38

иН

ФРа

СТР

УкТУ

Ра



17 с. Мамудовци и с. лазаровци 776.69 3,222,081.10

18 Р409 - манастир бигорски - Свети јован бигорски 797.95 5,142,397.18

19 Р409 до с. Сенце 2912.15 16,020,072.74 20 Р409 до с. Нистрово (Маврови анови - Дебар) 758.00 6,180,162.98 21 Р104 до в. лупште 5327.49 25,010,825.42 22 Мала Река до с. калуѓерец 1427.00 8,693,011.44 23 с. арангел - с. Поповјани 1520.00 9,946,749.28 24 лП Петровец – Огњанци 650.00 3,520,608.00 25 катланово с. бадар 916.00 6,764,006.81 26 Р513 (в. ижиште) - с. Преглово 523.00 3,485,637.27 27 Сопиште - с. Ракотници – мост - д.Добри Дол 1617.00 8,646,105.22 28 Тетово – бродец 2300.00 17,090,585.20 29 Тетово – Фалише 3535.00 16,863,088.48 30 с. коџаџик (кемал ататурк) 1397.22 7,949,793.20 31 с. Визбегово - Шуто Оризари 1346.77 5,831,287.24 32 с. бутел - Љуботенски Пат 818.64 3,582,183.92 33 кучевишка бара – Чучер Сандево 1850.00 6,348,700.80 34 Дрма - идризово (кадински пат) 1150.53 6,306,856.38 35 Сингелиќ – Раштак 4621.70 18,677,602.42

36 козле, ул. козле - Нерези (Долно Нерези - Горно Нерези) 2622.00 17,345,561.69

37 локален пат Драчевска 973.13 4,583,699.68 38 киро Фетак 400.00 2,320,957.60 39 Речиште 700.00 3,226,095.60 40 братиндол - Р507 2061.00 10,301,066.26 41 с. лавци - врска со асфалтиран пат до с. лавци 1288.00 3,423,746.02 42 с. крстоар од Р508 до с.крстоар 722.98 3,086,076.66 43 с. Олевани од Р508 до с. Олевани 957.17 5,048,883.20 44 с. Велушина од Р508 до с. Велушина 1930.00 7,353,226.66 45 од М5 с. Ротино до Р532 до с. Гопеш 7678.00 27,417,724.32 46 Горна белица – Вевчани 245.00 1,583,225.80 47 с. Ново Село то в. белчишта 3037.00 12,476,751.66 48 с. бешеишта до с. Волино 1591.00 5,396,265.11 49 с. Стругово до с. Загориче 1495.33 9,671,613.74 50 Р416 до с. кочишта (железничка делница) 3267.00 13,139,868.32 51 лажани – Дебериште 4951.25 20,702,076.95


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

39



52 кривогаштани - бучим 2547.00 11,175,729.21 53 до с. црничани 846.78 5,467,447.06 54 до с. Путурус 1183.00 7,386,543.48 55 с. брод до Р510 1576.55 7,403,093.88 56 с. Мегленци до с. арматуш 2486.43 13,103,918.86 57 с. Зовик до Р511 1460.00 6,786,133.12 58 лП13 до Манастри Селце 2186.83 11,600,709.64 59 Р109 до Штавица 1013.06 6,407,624.36 60 Р109 до Дуње 3149.81 16,003,984.36 61 клепач до Ерековци 2564.00 16,127,066.76 62 беровци то Галичани 1685.28 10,417,525.82 63 с. Шум - Теферич - с. Вишни 4285.29 17,626,139.96 64 локален пат с. Добовјани 1649.50 4,383,352.26 65 локален пат с. Татеши - с. Делогоџа 1594.70 4,237,151.92 66 локален пат до с. Октиси 1085.60 3,783,130.26 67 Демир капија - с. Дошница 500.00 2,816,102.00 68 с. Горно јаболчиште - с. Дреново 8950.00 47,254,044.00 69 Р-107 - с.Ресава - с. бегниште 5950.00 35,827,506.00 70 Велес - с. бузалково 9300.00 36,445,770.00 71 богданци - с. Стојаково 4250.00 12,677,016.00 72 Струмица - с. Попчево 6100.00 38,819,254.00 73 с. Чанаклија - с.Гечерлија (втор дел) 350.00 2,258,784.00 74 с. Ораовица - с. калаузлија 1300.00 13,098,988.00 75 Ул.Плачковица - Р-528 800.00 12,908,710.00 76 с. Покрајчево - М-6 2200.00 11,340,792.00 77 с. каратманово - с. Дорфулија 2100.00 11,127,388.00 78 Р527 - с. липец - Осојница 2333.00 19,604,741.00 79 с. Мородвис - с. Видовиште 643.92 4,055,194.94

80 лок.пат с. Зрновци -врска со регионален пат Зрновци – Виница 158.00 889,659.58

81 аргулица – црвулево 747.39 1,986,703.20 82 с. Долни балван – с. Горни балван 2100.00 5,816,740.80 83 с. Оризари – Врговци 4186.00 25,811,127.99 84 каврак - кнежево 2873.00 18,679,635.16 85 к.Паланка - с. Мартиница 1129.81 12,512,939.82 86 с. конопица - с. Мозхдивнјак 2671.84 12,858,879.67 87 с. клецховце - с. Војник 5540.00 25,326,841.28


40

иН

ФРа

СТР

УкТУ

Ра



88 с. карпош – Зебрењак 883.00 3,338,737.32 89 Речице - Ваксинце - лојане - Граница 3792.00 19,020,310.40 90 Милино – Ѓуземелци 1986.00 8,613,480.20 91 локален пат во с. Саса (Ристовци) 1737.40 9,851,172.99 92 Пробиштип - в. Плешенци 3291.26 13,955,368.58 93 С. Отошница, Чколо - брана 1570.00 6,963,759.40 94 с. Гиновце, Гиновце - Милутници 1018.00 4,655,246.44 95 локален пат с. Ерџелија 2724.00 12,695,273.76 96 црнилиште - М5 (Сарамзалино) - делница 2 1186.00 5,535,464.78 97 црнилиште - М5 (Сарамзалино) - делница 3 1393.00 4,908,228.88 98 с. бајловце 4423.76 17,178,822.86 99 Младо Нагоричане - трафо Џипунци 1118.00 3,567,486.82

100 Чифлик – Облешево 1030.00 8,587,277.14 101 богданци – Ѓавато 678.00 6,102,030.95 102 Горна маала јосифово - Р110 (Удово Раброво) 2842.10 17,017,206.15 103 јазла (М-5) - с. иванковци 2181.00 31,460,651.20 104 до с. коцхилари 693.00 3,944,536.72 105 с. Горно Чичево - в. Долно Чичево 1073.50 6,398,194.84 106 ладно Долче – Страгово - коњево 7930.00 44,126,327.02 107 с. Тимјаник – с. Долни Дисан 1887.00 19,145,617.61 108 локален пат до с. Смолари 2247.00 10,545,190.64

109 локален пат Зубово - пат Ново Село – Мокриево 374.00 2,526,245.80

110 до с. Паликура - Росоман 296.00 1,570,326.70 111 до с. Трстеник - мун. Росоман 1260.00 3,480,453.08 112 Муртино - с. Свидовица 2089.50 12,631,631.38 113 до Манастир – Мокрени - Теовски усхи 4865.00 29,408,223.78 114 С. Нагоричане- с. Никуљане (втор дел) 1550.00 12,158,820.00 115 куманово - с.Пчиња (втор дел) 1100.00 5,114,008.00 116 Р-524 - Ѓердови Воденици - с. Русиново 1900.00 5,660,476.00 117 крива Паланка - с. Станци 4550.00 31,913,508.00 118 с. Чешиново - с. Уларци 1800.00 10,848,822.00 119 Р-523 - с. Стар иственик (втор дел) 750.00 1,952,628.00 120 с. Тодоровци - Паламарска Маала 2550.00 13,072,514.00 121 за с. Шашаварлија 5650.00 34,398,220.00 122 за с. Мородвис 700.00 3,608,152.00 123 Спортско игралиште во с. Зрновци - р-609 600.00 3,057,654.00


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

41

È Електронска наплата на патарини во Република Македонија. Модерни-зацијата на системот на наплата на патарина се предвидува да се реализира со средства обезбедени од ЕбОР преку воведување на интегриран систем за готовинска и безготовинска наплата согласно со директивите на ЕУ за инте-роперабилност на системите во другите земји, на петте постојни наплатни станици на коридорот 10 и изградба на четири нови наплатни станици на ко-ридорот 10. Реализацијата на проектот е предвидена на почетокот на 2012 година.

È Сигнализација. Во тек е изработка на проект за сигнализација на магистрал-ни и регионални патишта во Република Македонија, кој ќе биде завршен до крајот на 2011 година. изработен е проект за сигнализација на коридорот 10. Сигнализацијата за дел од коридорот 10 ќе биде поставена до крајот на 2011 година.

È Студија за сообраќаен систем на градот Скопје со идејни проекти за сообраќајниците: булевар „Свети климент Охридски“ и подземна со-обраќајница од Соборниот храм до комплексот банки. целта на студија-та е давање предлози кои ќе бидат основа за подобрување на сообраќајниот систем во Градот Скопје, за одржлив развој на урбаниот транспорт, како и под-готовка на предлог-проекти за подобрување на безбедноста на сообраќајот. исто така Владата потпиша меморандум со Градот Скопје, со што се обврза дека ќе финансира две третини од подземната сообраќајница од Собор-ниот храм до комплексот банки, чија реализација треба да отпочне во 2012 година.

È изработена е Национална транспортна стратегија (2007-2017). Страте-гијата ги одредува основните насоки за развој на транспортната политика во Република Македонија, преку идентификување на целите и стратегијата за развој на патниот сектор.

È Студии за развој на стратегиски мултимодални јазли. Овие мултимодал-ни јазли комбинираат повеќе видови сообраќај на едно место заради поефи-касна и поефективна размена на стоки и на патници. Реализацијата на проек-тот ќе заврши во 2012 година.

È Зајакнување на капацитетите на транспортниот инспекторат. Во тек е постапка за избор на консултант, кој ќе биде задолжен да изработи прирач-ници за работа на Државниот инспекторат за транспорт согласно со европ-ските стандарди. Проектот финансиран со средства од иПа-фондовите на ЕУ ќе заврши на крајот од 2012 година.


42

иН

ФРа

СТР

УкТУ

Ра

аВиоСообраќаЈ и аЕродроМСКа инФраСТруКТура È Завршен е процесот за давање под концесија на аеродромите „алек-

сандар Велики“ во Скопје и „Свети апостол Павле“ во Охрид. аеродро-мите се дадени под концесија на турската фирма „ТаВ“, која има обврска да ги модернизира аеродромите во Скопје и во Охрид, како и да изгради кар-го-аеродром во Штип по завршувањето на неопходните мерења и технички подготовки. Градежните работи на Охридскиот аеродром се завршени, на Скопскиот аеродром се очекува да завршат на 8 септември 2011 година, а на изградбата на штипскиот карго-аеродром е предвидена да заврши до 2023 година.

È Во тек се активности за привлекување нискотарифни авиопревозници на аеродромите „александар Велики“ во Скопје и „Св. апостол Павле“ во Охрид. Со преземањето на аеродромите, оваа обврска ја презема кон-цесионерот кој ќе бара начини за привлекување нискотарифни авиопревоз-ници на аеродромот „александар Велики“ во Скопје и „Св. апостол Павле“ во Охрид. авиокомпанијата ВиЗаиР започнува со нудење услуги и веќе на по-четокот на летната сезона во 2011 година ќе оперира со лет за лондон. исто така, авиокомпанијата „Флај Ники“ ќе сообраќа најмалку двапати неделно на релацијата Скопје - Виена - Скопје од септември по цени за повратен билет кои ќе чинат помалку од 100 евра.

È Формирано е акционерско друштво во државна сопственост за вршење на дејноста давател на услуги на воздухопловната навигација М-НаВ аД Скопје.

È Во рамките на надворешната политика во полето на авиосообраќајот потпишани се: Спогодба помеѓу Европската заедница и Република Македо-нија за некои аспекти на воздушниот сообраќај т.н. „Хоризонтална спогодба“, Мултилатерална спогодба за основање на Европска заедничка воздухоплов-на област (ЕСаа), Спогодби за редовен воздушен сообраќај помеѓу Владата на Република Македонија и Владата на црна Гора, Владата на Република Тур-ција, Швајцарскиот сојузен совет, државата катар и Владата на арапската Ре-публика Египет.

È Обезбедено е полноправно членство на Република Македонија во Здру-жените воздухопловни власти (јаа-Joint Aviation Authorities). Со тоа се исполни една од најбитните обврски од Протоколот В од Мултилатералната спогодба за основање на европска заедничка воздухопловна област, склуче-на со Европската унија.

È Потпишан е работен документ (Working Agreement) помеѓу агенцијата за цивилно воздухопловство на Република Македонија и Европската


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

43

агенција за воздухопловна безбедност (ЕаСа-European Aviation Safety Agency).

жЕЛЕЗниЧКа инФраСТруКТура È активности за модернизација на железничката пруга по должина на

коридорот 10. Обезбедени се средства од ЕбОР во висина од 17.6 милиони евра, со кој ќе се изврши модернизација во две фази. Првата фаза опфаќа мо-дернизација на 26 км на правецот Табановце - куманово и Миравци – Смокви-ца и е предвидено да заврши до јули 2012 година. Втората фаза на модерни-зација на железничката пруга се однесува на правецот Ногаевци – Градско – Неготино и се планира да заврши до ноември 2013 година.

È Доизградба и модернизација на железничката мрежа куманово – бељаковце - Деве баир (коридор 8, дел кон бугарија). Со средства што ги обезбеди Владата од ЕбОР се работат студија за економска оправданост (фи-зибилити) и студија за влијание врз животната средина. Финансиската кон-струкција на проектот кој ќе изнесува околу 477 милиони евра ќе биде обез-бедена со средства од ЕбОР и Еиб, како и со буџетски средства. изградбата ќе започне по завршувањето на сите неопходни студии и другата проектна документација.

È изградба на железничка инфраструктура од кичево до лин, граница со Република албанија. изработени се физибилити-студијата со идејните про-екти и студија за оценка на влијанието врз животната средина. Во наредниот период ќе се аплицира за обезбедување финансиски средства преку опера-тивната програма иПа за изработка на основните проекти за трасата, желез-ничките станици и за другите објекти од високоградба (мостови, тунели).

È Надградба и модернизација на железничката мрежа битола - кремени-ца. За делницата битола - кременица се обезбедени 10 милиони евра преку иПа-фондовите на ЕУ. изработена е тендерска документација за изработка на проектна документација. Железничкото поврзување на делницата битола -лерин ќе заврши во 2014 година.

È Надградба и модернизација на железничката мрежа Скопје - кичево. Уредени се 15 нови патни премини со електронски уреди за затворање на пругата.

È Обновувањето на возниот парк на Македонски железници Транспорт аД. Досега испорачани се 11 плато-вагони, а останатите се очекува да бидат доставени до 20 април 2011. исто така извршена е ремоторизација и модер-низација на 4 електрични маневарски дизел-локомотиви, како и реконструк-ција и теристоризација на 2 електрични локомотиви.


44

иН

ФРа

СТР

УкТУ

Ра

иНВЕСТиции За ОбНОВа На ВОЗНиОТ ПаРк На МакЕДОНСки ЖЕлЕЗНици

милиони евра евра

8,5 0

ВлаДа 2006-2010 ВлаДа 2002-2006

È Воведување електронска наплата на билети во патничкиот железнички сообраќај. Во текот на 2009 година спроведена е првата фаза од проектот, при што во Железничката станица во Скопје е инсталиран софтвер преку кој можат да се издаваат билети по електронски пат.

È Рехабилитација и надградба на Железничката станица во Скопје. Со средства од европските фондови во тек е фаза на изработка на проектната документација, а реализацијата на овој проект е планирана да заврши до ок-томври 2012 година.

друГи проЕКТи È изградена е северната трибина на Националната арена „Филип II“, со

што е зголемен капацитетот на 9600 гледачи и капацитет од 466 седишта за ВиП-публика.

È Реконструирана е јужната трибина на Националната арена „Филип II“, со што е зголемен капацитетот на 10572 гледачи.

È изградба на источната и на западната трибина на Националната арена „Филип II“. Проектот е во фаза на реализација и се предвидува да заврши до 24 април 2011 година. Со изградбата на источната и на западната трибина, ка-пацитетот ќе се зголеми на 11920 седишта. Со реконструкцијата и изградбата


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

45

на сите четири трибини, капацитетот на арената Филип II ќе се зголеми од 25.000 на 32.558 седишта. Вкупната вредност на проектот изнесува околу 60 милиони евра, а досега се реализирани околу 30 милиони евра.

È изградба на станови за лица во социјален ризик и други ранливи групи – „Проект за домување на социјално ранливи групи“. Вкупната вредност на овој проект изнесува 51 милион евра, од кои 23.350.000 евра се обезбеде-ни преку кредит од банката за развој при Советот на Европа, а остатокот се средства на Република Македонија. Со проектот ќе се изградат 34 објекти во: Скопје, битола, Ресен, Демир Хисар, Охрид, Гевгелија, Прилеп, кичево, Маке-донски брод, Македонска каменица, кочани, берово, Пехчево, Виница, кума-ново, крива Паланка, Штип, Свети Николе, Пробиштип, кавадарци, Неготино, Струмица, Тетово, Гостивар, Дебар и Велес. Завршени се осум објекти: два во Скопје и по еден во кочани, кавадарци, Охрид, кичево, Македонска каменица и во крива Паланка. Во фаза на градба се објекти во Штип и во битола, кои треба да бидат завршени до мај 2011 година и објект во берово, чија градба треба да заврши во септември 2012 година. исто така завршен е проект за објект во Струмица и во фаза на проектирање се 5 објекти во Скопје и по еден во Ресен, Демир Хисар, Прилеп, Македонски брод, кочани, Пехчево, Ви-ница, Свети Николе, Пробиштип, Неготино и во Гостивар, кое треба да биде комплетирано до јуни 2011 по што, согласно со динамиката на обезбедување средства, ќе почне нивната изградба. По завршување на изградбата на сите објекти, ќе има изградено вкупно 1.753 стана наменети за социјал-но ранливи групи.

È изградба на станови наменети за продажба на станбено необезбедени лица (млади брачни парови и самохрани родители, самци и др.). Со про-грамата е предвидена изградба на 5 станбени објекти, од кои 3 во Скопје, 1 во битола и 1 во Велес, со вкупно 263 станбени единици. Завршена е градбата на 2 станбени објекта во Скопје со вкупно 93 станови, додека во завршна фаза со градба е 1 станбен објект во битола со вкупно 70 станови.

È изградба на станови наменети за продажба. Досега се изградени 1 стан-бен објект со вкупно 70 стана во Охрид, додека во градба се 1 станбен објект со вкупно 149 стана во битола, 1 станбен објект со вкупно 56 стана во Прилеп и станбен објект во Скопје со вкупно 50 стана.

È изградба на станови наменети за продажба предвидени во инвестици-ската програма на јПССДП. Во моментов во градба се објекти со вкупно 187 стана и тоа во Скопје и во Струмица. Во Скопје ќе бидат изградени 152 стана, а во Струмица 35 стана. Реализацијата на градбата во Скопје е 60%, а во Стру-мица 75%. Во 2011 година се очекува да започнат со градба уште 16 станбени објекти со вкупно 833 стана.


46

иН

ФРа

СТР

УкТУ

Ра

È изградба на катна гаража „Судска палата“, со место за паркирање на 500 возила, со развиена бруто-површина од близу 20.000 м2, од кои 15% се дело-вен простор. Во исто време, во соработка со општина центар, град Скопје, јав-ното претпријатие за стопанисување со станбен и деловен простор, како и со приватниот сектор, во тек е постапка за започнување со изградба на уште 10 други катни гаражи на различни локации, и тоа: локација „Работнички дом“, локација „беко“, локација кај „Нова Македонија“, 2 катни гаражи кај „МЕПСО (на Плоштад)“, локација „Холокауст“, локација „Маџир Маало“, локација „Парк 2 (покрај Вардар)“, локација кај „Универзитетска библиотека“.

È Започната е изградба на катната гаража на локација „Стара железничка станица“ во Скопје, за што Владата му преотстапи земјиште на Градот Скопје. инвестицијата е во вредност од 10 милиони евра, а ќе заврши до 2013 година.

È Урбанизација на земјиште со цел создавање можности за изградба на капитални објекти, а во функција на зголемување на економскиот раст и локален развој на општините. извршена е урбанизација на земјиште со намена за изградба на хотели во општините Петровец, Охрид, Скопје, Гевге-лија, Виница, Штип, Дебар, Струмица, кратово и Пробиштип; урбанизација на земјиште со намена за изградба на болници во општините Велес, кавадар-ци, Гостивар, Штип, Прилеп, куманово и битола; урбанизација на земјиште со намена за изградба на винарии во општините битола, Росоман, кавадарци, Неготино, Демир капија и Дебарца; урбанизација на земјиште со намена за изградба на казнено–поправни установи во општините Шуто Оризари, Тето-во и куманово; урбанизација на земјиште со намена за изградба на мали хид-роцентрали во општините крива Паланка, Ресен, Струга, Делчево и Дебарца; урбанизација на земјиште со намена за изградба на откупни центри во опш-тините Ресен, Гевгелија, богданци, кочани, Свети Николе, Неготино, битола и Облешево, Валандово, Демир капија, Штип и Врапчиште; како и урбанизација на земјиште со намена за изградба на трговски центри во општините Гевге-лија, Струга, битола, куманово.

È Преземени се повеќе активности за отуѓување градежно неизградено земјиште за влегување на нови инвестиции. Во периодот од октомври 2006 до април 2011 година е продадено земјиште со следниве намени:


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

47

Намена Продадено и издадено градежно неизградено земјиште

катни гаражи 12 трговски центри 4хотели 16бензински пумпи 9комерцијални и деловни објекти 56објекти за индивидуално домување 906колективно домување со деловен простор 70Објекти за спорт и рекреација 10објекти за индустрија, сервиси , производство низ целата земја 280

образовни објекти 4болници 6 ВкУПНО: 1373

Притоа, вкупно се наплатени околу 3.4 милијарди денари во буџетот на Репу-блика Македонија, а со измените на Законот за градежно земјиште, 80% од оваа сума е приход во буџетите на општините.

È Уредување на крајбрежјето на Охридското и на Дојранското Езеро пре-ку склучување на договори за краткотраен закуп на 18 плажи во општината Охрид, 13 плажи во општината Струга и на 8 плажи во општината Дојран.

È Во тек е доградбата на карабината на поранешната „југобанка“. инвес-тицијата е вредна од околу 9 милиони евра, а зградата се протега на површина од 14.000 квадратни метри распоредени на 11 нивоа. Таа ќе биде енергетски најефикасниот јавен објект во земјава, во кој ќе бидат вградени современи материјали за изолација, независен систем за затоплување и ладење, како и употреба на стакло со високосоларен коефициент на трансмисија, со заштеда на енергија и заштита на околината. Објектот ќе располага и со современ сис-тем на обезбедување. изгледот на зградата ќе биде репрезент на значењето и традицијата на институцијата сместена во него. Внатрешноста на зградата ќе има најсовремена технологија.

È Во тек е изградба на нова зграда за агенцијата за електронски комуни-кации, објект на Министерствотот за земјоделство, шумарство и водос-топанство, новите згради на Министерството за надворешни работи, кривичниот суд, јавното обвинителство, како и зградата каде ќе бидат сместени Уставниот суд, Државниот архив и археолошкиот музеј.

È Санација на каналите билјанини извори и Св. Наум во Охрид. Приста-ништето Св.Наум е санирано во текот на 2009 година.


48

иН

ФРа

СТР

УкТУ

Ра

È Водоснабдување на Тетово со зафаќање на површинските води од Сту-дена Река и реката Пена во општината Тетово. Во перидот 2007-2011 од буџетот на Република Македонија за овој проект се обезбедени 153.600.000,00 денари.

нЕ ВЕТиВМЕ, но рЕаЛиЗираМЕ! È 202 новопроизведени двокатни автобуси. Пристигнат е 1 автобус, а пред-

видено е во 2011 година да пристигнат уште 67 автобуси, до 2012 година 68 автобуси и до 2013 година 66 автобуси. 2 од овие автобуси се од отворен тип, од кои 1 ќе биде доделен на општината Охрид. Дополнително, во тек е набавка на уште 15 панорамски двокатни автобуси со ретро дизајн од отворен тип. истите ќе се користат во редовниот сообраќај во периоди кога временските услови го дозволуваат тоа.

иНВЕСТиции ВО НабаВка На НОВи аВТОбУСи За гРаДСки ПРЕВОЗ

милиони евра милиони евра46 0

ВлаДа 2006-2010 ВлаДа 2002-2006

È 80 новопроизведени автобуси. Веќе се пристигнати 24 автобуси, кои се вклучени во сообраќај, до јули 2011 година ќе пристигнат и другите 56 ав-тобуси.

È 16 новопроизведени минибуси. Се очекува да пристигнат овие автобу-си кон крајот на 2011 година.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

49


Поради необезбедени средства за проектирање и градба како резултат на по-следиците од светската економска криза нема да се реализираат согласно со предвидениот план и динамика следните проекти:

È Патен правец Таор – катланово, È Патен правец с. Вашарејца - с. бучим, È Патен правец с. Трап - с. будаково, È Патен правец с. Новаци - с. Трап, È Патен правец битола – Ресен до Охрид и Велес – Прилеп – битола – Ресен

– Меџитлија.


50

кОМ

УНа

лН

аТа

иН

ФРа

СТР

УкТУ

Ра В

О Ф

УНкц

ија

На

ЗД

РаВа

Та Ж

иВО

ТНа

СРЕ

Ди

На

КоМунаЛнаТа инФраСТруКТура Во ФунКциЈа на ЗдраВаТа жиВоТна СрЕдина


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

51

Здравата животна средина е нужен приоритет што треба да биде обезбе-ден. градиме водоснабдителни и канализациски мрежи, ги санираме де-пониите и градиме нови, набавуваме нова опрема за урбано-комунално третирање на отпадот и вршиме облагородување, заштита и промоција на природните богатства на нашата земја.

È Проект: Водоснабдување на Прилеп. Во целост се завршени градежните работи за замена на цевководи и куќни приклучоци, изградба на бетонски шахти со инсталирање големи мерачи на протек и замена на вентили и затво-рачи во водоснабдителната мрежа на Прилеп. Вкупната вредност на проек-тот изнесуваше 10.2 милиони евра.

È Проект: Подобрување на водоснабдувањето на ЕлС од регионалниот водовод Студенчица. Распределени се средства на општината Прилеп за решавање на проблемот со водоснабдувањето преку реализација на проек-тот: „изградба на нов бунарски систем Орушица - кишоица - бегова ливада“. изградени се 10 бунари и поврзани се со цевки. Реализирани се средства во висина од 28.000.000 денари. Проектот ќе продолжи до целосно завршување.

È Реализирани се 1. и 2. фаза од проектот Водоснабдување на Свети Нико-ле. Проектот се реализира во 3 фази, при што завршени се првата и втората фаза, а во септември 2009 година отпочнатa е реализација и на третата фаза на проектот. Со досегашниот степен на реализација на проектот, на граѓани-те од Св. Николе им се обезбеди потребната количина вода, сè до конечно приклучување на Св. Николе на регионалниот водоснабдителен систем Зле-товица.

È Во тек е реализацијата на проектот за водоснабдување на 8 општини во Македонија со финансиски средства обезбедени преку банката кфВ (KfW) од СР германија. Неговата цел е обезбедување на одржливо снабду-вање со вода за пиење на населението во 8 општини: битола, Гевгелија, Гос-тивар, кавадарци, кочани, Неготино, Радовиш и Тетово. Проектот ќе се реали-зира до крајот на 2012 година. Висината на оваа инвестиција изнесува околу 44 милиони евра.

È изградени се делови од водоснабдителни системи за населените места центар Жупа и броштица (општина центар Жупа), Скудриње (општина Маврово-Ростуше), Нераште (општина Теарце). Со реализацијата на про-ектите од областа на комуналната инфраструктура значително се зголемува-ат квалитетот, ефикасноста, достапноста и сигурноста во водоснабдувањето, а со тоа се создава позитивен импулс за понатамошен развој на населените места.

È Реализирање на проекти преку „компензациски фонд од странска помош -Швајцарија“.


52

кОМ

УНа

лН

аТа

иН

ФРа

СТР

УкТУ

Ра В

О Ф

УНкц

ија

На

ЗД

РаВа

Та Ж

иВО

ТНа

СРЕ

Ди

На

• Водоснабдување на с. бардовци, општина карпош. • Водоснабдување на с. Горно Орашје, општина јегуновце. • изградба на канализациски систем во населеното место кадино, општина

илинден. È изработка на физибилити-студија за третман на отпадни води на гра-

дот Скопје со цел зголемување на квалитетот на водата на реката Вардар, развој на основен план за третман на отпадните води, подготовка на сту-дија за економска оправданост на станиците за канализација и на акциски планови за финансиски и институционални подобрувања и третман на ин-дустриските отпадни води. изработена е физибилити-студија за управување со отпадни води.

È Проект за водоснабдување на населените места во околината на градот Скопје. Проектот опфаќа подобрување на водоснабдувањето во 12 населени места во општините Петровец, илинден и Гази баба. Во рамките на овој про-ект е изградена пумпна станица со капацитет од 32.5 литри во секунда, во населеното место јурумлери.

È Реализирани се активности од акциската програма за унапредување на општините и на животната средина (МЕаП) за изградба, рехабилитација и проширување на инфраструктурата за водоснабдување и третман на отпадните води во шест општини во Република Македонија (Струмица, Струга, Охрид, куманово, Велес и Штип).

È изграден е систем за водоснабдување во населените места Долно аг-ларци, горно агларци и Делбеговци, општина Новаци. изграден е дово-ден цевковод во должина од 6.000 метри, а извршена е замена на главната селска водоводна мрежа во населените места.

È Реализирани се активности за институционално јакнење на јавното комунално претпријатие во општината Врапчиште, со што се овозможи долгорочно водоснабдување во општината Врапчиште.

È изграден е водоснабдителен систем за населеното место буково, општина битола. изграден е доводен цевковод во должина од 4.000 метри. корисници се околу 760 жители.

È изграден е доводен цевковод, во должина од 8.500 метри, за водоснаб-дување на населените места Дедебалци, Добрушево и алинци- општи-на Могила од градската водоводна мрежа.

È изградена е филтер-станица за водоснабдување на населеното место Раштак, општина гази баба, со капацитет од 8 литри во секунда.

È изградена е браната лошана. Со изградбата на овој значаен објект се овоз-можува подобрување на водоснабдувањето на Делчево и на околните насе-лени места.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

53

È Во 2006 година е донесена Одлука за распределба на 120.000.000 дена-ри за изградба на водоснабдителни и канализациски системи во вкуп-но 59 општини: арачиново, берово, битола, богданци, боговиње, босилово, брвеница, Василево, Велес, Виница, Вранештица, Врапчиште, Гевгелија, Гос-тивар, Дебар, Дебарца, Делчево, Демир капија, Демир Хисар, Дојран, Долне-ни, Зајас, илинден, карбинци, кичево, кочани, крива Паланка, кривогаштани, крушево, куманово, липково, лозово, Маврово и Ростуше, Македонска ка-меница, Неготино, Ново Село, Осломеј, Охрид, Пехчево, Пласница, Прилеп, Пробиштип, Ресен, Росоман, Сопиште, Старо Нагоричане, Струга, Струмица, Студеничани, Теарце, Тетово, центар Жупа, Чашка, Чешиново Облешево, Чу-чер Сандево, Штип, карпош, Чаир, Шуто Оризари.

È Во 2007 година е донесена Одлука за распределба на 94.000.000 денари за изградба на водоснабдителни и канализациски системи во 45 опш-тини: битола, босилово, брвеница, Валандово, Василево, Вевчани, Виница, Вранештица, Гостивар, Градско, Дебар, Дебарца, Делчево, Дојран, Зелениково, Зрновце, јегуновце, конче, кратово, Маврово и Ростуше, Македонски брод, Могила, Новаци, Охрид, Петровец, Пехчево, Пласница, Прилеп, Пробиштип, Радовиш, Ранковце, Струга, Теарце, Тетово, Чучер Сандево, Штип, аеродром, бутел, Гази баба, Ѓорче Петров, карпош, кисела Вода, Сарај, Шуто Оризари.

È Во 2008 година е донесена Одлука за распределба на 126.201.000 денари за изградба на водоснабдителни и канализациски системи во 38 општи-ни: арачиново, битола, Валандово, Велес, Гостивар, Градско, Дебар, Дебарца, Делчево, Долнени, Зелениково, илинден, кавадарци, конче, кратово, крива Паланка, крушево, куманово, липково, Могила, Новаци, Ново Село, Петровец, Пехчево, Прилеп, Радовиш, Ранковце, Свети Николе, Сопиште, Струмица, Те-тово, Штип, бутел, Гази баба, Ѓорче Петров, кисела Вода, Сарај, Шуто Оризари.

È Во 2008 година е донесена Одлука за префрлање на 70.000.000 денари за изградба на водоснабдителни и канализациски системи. Средствата беа распределени во 7 општини за реализација на 7 проекти, и тоа во след-ните општини: куманово, липково, Пехчево, Теарце, Гази баба, Ѓорче Петров и кисела Вода.

È Во 2008 година е донесена Одлука за префрлање на 300.000.000 денари за изградба на водоснабдителни и канализациски системи. Средствата беа распределени во 60 општини за реализација на 85 проекти, и тоа во след-ните општини: арачиново, берово, битола, босилово, брвеница, Валандово, Василево, Вевчани, Велес, Врапчиште, Гевгелија, Гостивар, Градско, Дебарца, Дојран, Долнени, Желино, Зајас, Зелениково, Зрновци, илинден, јегуновце, боговиње, карбинци, кичево, конче, кочани, кратово, крива Паланка, кру-шево, куманово, липково, Могила, Неготино, Новаци, Ново Село, Осломеј, Охрид, Петровец, Пехчево, Прилеп, Пробиштип, Радовиш, Ранковце, Ресен,


54

кОМ

УНа

лН

аТа

иН

ФРа

СТР

УкТУ

Ра В

О Ф

УНкц

ија

На

ЗД

РаВа

Та Ж

иВО

ТНа

СРЕ

Ди

На

Свети Николе, Сопиште, Струга, Струмица, Студеничани, Тераце, Тетово, Штип, аеродром, бутел, Гази баба, Ѓорче Петров, кисела Вода, Сарај и Чаир.

È Во 2009 година е донесена Одлука за распределба на 90.000.000 денари за изградба на водоснабдителни и канализациски системи во 36 опш-тини: арачиново, битола, Валандово, Врапчиште, Гостивар, Градско, Желино, Зајас, Зрновци, илинден, јегуновце, кичево, конче, кочани, кратово, круше-во, липково, Могила, Новаци, Охрид, Пехчево, Прилеп, Радовиш, Ранковце, Сопиште, Струга, Струмица, Теарце, Тетово, Штип, аеродром, бутел, Ѓорче Петров, Чаир, градот Скопје.

È Започната е реализација на посебен проект за изградба на канализа-ции и на водоводи во сите општини во вредност од 50 милиони евра. Во тек е имплементација на над 250 проекти за водоснабдување и одведување на отпадни води во сите 84 општини во Република Македонија.

È Проектот за изградба на каскадни прегради на реката Вардар. Во рамки на овој проект започната е реализација на проектите за изградба на кана-лизациска мрежа во Ѓорче Петров и изградба на колекторските системи за населените места Грчец, Глумово, Шишево – општина Сарај, кои се предуслов за изградба на каскадите на реката Вардар во Скопје.

È изградена е канализација во општината Шуто Оризари со донација од Република австрија.

È Финансирана е изградба на водоснабдителни и канализациски системи во рамките на Стратегијата за Ромите на Република Македонија, Дека-дата за вклучување на Ромите 2005-2015 година. Финансирани се проек-ти во Шуто Оризари, Велес, битола, Прилеп, кочани, Делчево, Штип, Виница, кичево, Дебар, Гази баба, куманово, а во 2011 ќе се финансираат проекти во битола, Делчево, кичево, кочани, Прилеп, Штип, Чаир, Ѓорче Петров и во Гази баба.

È изградена е пречистителна станица во болницата јасеново, општина Чашка, со што се подобри третманот на отпадните води во болницата јасе-ново, општина Чашка.

È Реализирани се активности за изградба на канализација во кривогаш-тани со што се изгради канализациска мрежа во должина од 3.700 метри, пре-чистителна станица за општината кривогаштани, нова канализациска мрежа во должина од 1.200 метри и изградба на пумпна станица со мрежа до новата пречистителна станица во должина од 2.500 метри.

È изградени се канализација во три села и пречистителна станица во Чу-чер Сандево. Проектот опфати изградба на 7.500 метри канализациска мре-жа за селата бразда, Глуово и Мирковци и изградба на пречистителна стани-ца.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

55

È изградени се канализациски системи во населените места инџиково, општина гази баба; Драчево, општина кисела Вода; Велешта, општина Струга; општина кратово; горно Оризаре, општина Велес.

È изградба на водоснабдителни системи во Радишани, општина бутел; броштица, општина центар Жупа; Нераште, општина Теарце; камник, општина гази баба; Пинтија, општина кисела Вода; општина Пехчево; Скудриње, општина Маврово Ростуше; Октиси, општина Струга.

È изградени се канализациска мрежа и систем за третман на отпадни води во населеното место Рогачево, општина јегуновце. Проектот е целосно реализиран со буџетски средства во висина од 7.000.000,00 денари, при што изградена е канализациска мрежа во должина од 2457 метри со пре-чистителна станица. корисници се околу 400 жители или 90 домаќинства.

È извршена е санација на мостот на реката Треска, на локалниот пат село Шишево во општина Сарај, во вредност од околу 10.000.000,00 денари.

È извршена е санација на појавеното свлечиште во населеното место Ра-котинци, општина Сопиште.

È извршена е санација на активното свлечиште гермо, општина Тетово. Со проектот беше изграден цевковод во должина од 185 метри, со кој беа прифатени подземните и површинските води од реонот на свлечиштето.

È извршена е санација на активното свлечиште Рамина во општина Велес преку изградба на две потпорни колови конструкции.

È извршена е санација на свлечиште во крива Паланка. È изграден е потпорен ѕид на дел од населеното место Зајас во општина

Зајас. È извршени се активности за санирање на појавеното свлечиште на па-

тот битола - Ресен. È Во тек е реализацијата на Проектот за санација на појавеното свле-

чиште во крива Паланка. È Во тек се активности за санација на свлечиштата во Скудриње, општи-

на Маврово-Ростуше и во Могорче, општина Дебар. Во 2009 година беа извршени геолошки испитувања на теренот, врз основа на кои беше израбо-тена проектна задача како основа за започнување на градежните работи за санација на свлечиштата. Проектот продолжува со реализација во 2010 и во 2011 година, за што веќе се избрани изведувачи, кои го започнаа изведување-то на градежните работи за санација на свлечиштата.

È Во тек се активности за чистење на реката Вардар, реката брегални-ца, дел од реките лепенец, Пчиња, црна Река и Драгор, како и реките и дел од крајбрежјето на Преспанското Езеро. Во 2010 година е реали-зиран акциски план за чистење на речни корита и дел од крајбрежјето


56

кОМ

УНа

лН

аТа

иН

ФРа

СТР

УкТУ

Ра В

О Ф

УНкц

ија

На

ЗД

РаВа

Та Ж

иВО

ТНа

СРЕ

Ди

На

на Преспанското Езеро. исчистени се коритата на повеќе од 50 реки во околу 35 општини во Република Македонија. акцијата продолжува и во 2011 година.

È Во тек се активности за изградба на пешачки патеки, хортикултурно уредување и осветлување на езерата во Република Македонија. Во пр-вата фаза на уредување се опфатени крајбрежјата на Мавровското Езеро, езерото Младост, Дојранското Езеро и крушевското Езеро. Втората фаза се однесува на крајбрежјата на Дебарското Езеро, беровското Езеро и на При-лепското Езеро. Третата фаза предвидува во 2012 година да се уредат крај-брежјата на Охридското Езеро, Преспанското Езеро и на Глобочичкото Езеро, а во 2013 година ќе се имплементира четвртата фаза за уредување на крај-брежјата на Тиквешкото Езеро, езерото Водоча, езерото Мантово, езерото Турија, езерото калиманци, езерото Матка, езерото Треска, езерото Градче, езерото Паљурци, липковското Езеро, езерото козјак и езерото Мавровица. Проектот треба да се реализира до крајот на 2015 година.

È изградени се и адаптирани се јавни тоалети во општините берово, би-тола, Валандово, Делчево, Демир капија, Демир Хисар, Дојран, илин-ден, јегуновце, кавадарци, кратово, крива Паланка, кривогаштани, Прилеп, Пробиштип, Радовиш, Ранковце, Старо Нагоричане, центар Жупа, Чешиново-Облешево, градот Скопје, Ѓорче Петров, центар и Шуто Оризари.

È Се спроведуваат континуирани активности за заживување на Зоолош-ката градина во Скопје преку изградба на нови живеалишта за повеќе видо-ви животни и обнова на старите живеалишта.

иЗМЕни Во ЗаКонСКаТа рЕГуЛаТиВа È Закон за третман на бесправно изградени градби. Со донесувањето на

законот, сите граѓани и фирми што ги исполнуваат пропишаните услови ќе можат да ги легализираат своите бесправно изградени објекти. легализација-та на куќите се овозможи да биде само по цена од 1 евро за квадратен метар.

È Скратена постапка за добивање одобрение за градење, при што постап-ката се сведува на 3 чекори за изградба на станбени куќи, односно 4 чекори за стопански објекти за кои е потребно одобрување за влијанието на живот-ната средина.

È Донесен е нов Закон за домување, со кој, покрај уредувањето на односите во етажната сопственост на станбените згради и нивното одржување, конеч-но ќе биде завршен процесот на приватизација на општествените станови отпочнат во 1992 година.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

57

È Со измени во повеќе законски прописи овозможивме слепите лица да се ослободат од плаќање патарина, се предвиде можност за добивање на бесплатни возни билети во јавниот превоз и можност за добивање со-цијални станови изградени по Програмата за изградба и одржување на станови во сопственост на Република Македонија.


58

Ма

кЕД

ОН

ија

- ЗЕ

Мја

На

Ми

РОТ,

Си

ГУРН

ОС

Та, П

РаВД

аТа

и б

ЕЗбЕ

ДН

ОС

Та

МаКЕдониЈа - ЗЕМЈа на МироТ, СиГурноСТа, праВдаТа и бЕЗбЕдноСТа


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

59

Во изминативе четири и пол години водевме тешка, но бескомпромисна и неселективна борба со корупцијата и организираниот криминал, која стана карактеристика на работењето на Владата предводена од ВМРО-ДПМНЕ. Притоа, останавме доследни на ветувањето дека секој за кого има основани сомненија дека го прекршил законот - независно од негова-та професија, политичка или каква било друга припадност - ќе се соочи со правдата.

поВажни СЛуЧаи Во борбаТа проТиВ КриМинаЛоТ и КорупциЈаТа

È „Фиком“ – како прв случај во доменот на урбаната мафија. Приведени се вкупно 4 лица, кои беа осудени на вкупно 26 години затвор. Преку „повеќе-кратна“ продажба на станови, како и продажба на фиктивни станови, измаме-ни се над 160 граѓани, а е направена штета од повеќе милиони евра.

È „Тутунски комбинат Прилеп“ – случај во кој е приведен генералниот дирек-тор на ТкП, а подоцна и неговиот претходник и е поднесена кривична пријава за даночно затајување, поради постоење на основано сомневање дека буџе-тот на Република Македонија во периодот од 2002 до 2005 година е оштетен врз основа на неплатени даноци, акцизи, ДДВ, за вкупно 463.453.746 денари (над 7,5 милиони евра). Во борбата против шверцот со цигари Министерство-то за внатрешни работи за четири години откри 280 случаи на шверц и штета на буџетот од околу 65 милиони евра. Во рамките на активностите на Минис-терството за внатрешни работи, насочени кон превенција, откривање и спре-чување на криминалот со цигари, во периодот од 2007 до 2010 година беа откриени 275 кривични дела од Законот за акцизи и кривичниот законик на Република Македонија, а мерки на кривичен прогон се преземени против 308 сторители, од кои 22 се бугарски и по еден турски и албански државјанин. Во изминатите четири години се запленети околу 30 тони разновидни цигари, во вредност од над два и пол милиони евра, како и еден тон и 631 килограм дробен тутун, што претставува значително зголемување на запленетите ко-личини цигари во однос на претходните четири години (2003- 2006 ), кога беа запленети само 94.698 штеки цигари. Сепак вториот сегмент од постапување-то веројатно е тој што остави печат и ја промовираше Република Македонија во земјите каде законот ќе важи подеднакво за сите и каде нема да бидат толерирани моќните тутунски босови. Тоа се откриените злоупотреби во тутунски комбинати во изминатите четири години. Во периодот од 2007 до 2010 година, во рамки на преземените мерки за откривање на случаи на коруптивна злоупотреба на службената положба се откриени шест случаи на злоупотреби сторени од 68 раководни лица во акционерски друштва и


60

Ма

кЕД

ОН

ија

- ЗЕ

Мја

На

Ми

РОТ,

Си

ГУРН

ОС

Та, П

РаВД

аТа

и б

ЕЗбЕ

ДН

ОС

Та

друштва со ограничена одговорност што ја остваруваат својата дејност во тутунската сфера. Сторителите, со овие инкриминации за себе или за дру-ги лица се стекнале со противправна имотна корист од над 3.9 милијарди денари или преку 60 милиони евра, а на шетата на буџетот на Републи-ка Македонија и акционерските друштва. Заради утврдените незаконитости, покрај злоупотребата на службената положба, лицата се пријавени и за други дела од економската област – „злоупотреба на овластувањата во стопанство-то“, „фалсификување или уништување на деловни книги“, „издавање чек без покритие и злоупотреба на кредитна картичка“, дела по Законот за акцизи и други.

È „армиско оружје“ - спречен е шверц на оружје од аРМ, претходно добиено како донација за потребите на македонската армија. Притворени се четири лица, кои подоцна се осудени на различни затворски казни во вкупно траење од 13 години. Штетата на државата во овој случај е неколку стотици илјади евра.

È „бачило 1 и 2“ - случај што ја опфаќаше незаконската продажба на денаци-онализирано земјиште во центарот на Скопје. На државата ѝ е направена штета во висина од речиси шест милиони евра. беа приведени 21 лице, од кои за 11 беа пресудени затворски казни во вкупно траење од 50 години. беа пријавени судии, нотари, еден заменик-министер, полицаец, ветеринар и др.

È „кокаин“ - на граничниот премин „блаце“ во камион, односно во канти со поликолор, откриено е историски најголемото количество кокаин, речиси 487 килограми, кој од Венецуела, преку црна Гора, косово и Македонија, тре-бало да се транспортира до солунското пристаниште. Проценетата вредност на дрогата се движи околу 90 милиони евра. Осомничени се две лица, кои со правосилни пресуди се осудени на затворска казна од вкупно 29 години. Помеѓу поголемите акции за откривање на шверцот на кокаин е и случајот „Мадам Пепи“, кој остана запаметен од македонската јавност.

È „бумеранг“ - во координирана акција на граничните премини Деве баир, Та-бановце, Меџитлија и богородица уапсени се 41 лице, од кои 26 вработени во МВР, 10 царински службеници и петмина вработени во угостителски објекти во близина на граничниот премин Деве баир, сите за сторено кривично дело примање поткуп. Во акцијата се откриени 37.575 евра и 145.500 денари.

È „Дунав“ - МВР во координирана акција на полициите од повеќе земји од ре-гионот приведе 19 лица, македонски државјани, учесници во меѓународен канал за шверцување мигранти.

È Поднесена е кривична пријава против генералниот директор на „ОХиС“, а по-доцна се приведени и кривично пријавени и членовите на УО на компанија-та, поради основано сомнение дека ги злоупотребиле службената положба и овластувањата оштетувајќи ја компанијата за вкупна сума од 54.461.542 дена-


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

61

ри, односно овозможувајќи ѝ противправна имотна корист на „Еуростандард банка“, во висина од речиси еден милион евра.

È „Планинска бура“ - извонредно плански организирана и професионално изведена полициска акција во селото бродец, Тетовско, во функција на заш-тита на територијалниот интегритет и суверенитет на Република Македонија, каде што е разбиена терористичко-криминална група и запленет е огромен арсенал разновидно оружје и муниција. кривично се пријавени 17 лица, а по давањето оружен отпор, од живот се лишени шест припадници на групата.

È „Змиско око“ - по неколкумесечни оперативни активности заврши акцијата „Змиско око“, која резултираше со вкупно 79 кривични пријави против врабо-тени во јП „Македонија пат“, инкасанти, контролори и заменик-раководител, кои се сомничат дека од април до август 2007 година го оштетиле Фондот за магистрални и регионални патишта на РМ за околу пет милиони евра.

È „Тифани“ - поднесена е кривична пријава против поранешната директорка на Управата за јавни приходи на Република Македонија поради основано сомнение дека сторила кривично дело несовесно работење во службата, ош-тетувајќи го буџетот на РМ за 35.000.000 денари или над 550 илјади евра.

È Поднесена е кривична пријава против тогаш актуелен државен функцио-нер – државен секретар во Министерството за одбрана - поради постоење на основано сомнение дека во октомври 2006 година при вработувањето на работното место државен советник во Министерството, приложила фалси-фикувано уверение за завршен VII степен - Економски факултет во белград, Република Србија.

È Приведени се и кривично се пријавени бивш градоначалник на скопската општина аеродром и уште четворица општински раководители поради пос-тоење на основано сомнение дека сториле кривично дело „примање поткуп“. Тие од приватен инвеститор барале поткуп во висина од 100.000 евра за да му издадат дозвола за изградба на локација на територијата на општината.

È Приведен е претседателот на Основниот суд кочани, кој е осомничен за злоупотреба на службената положба и овластувањата. Поради неговото не-законско постапување оштетен е негов сограѓанин за 717.590 евра. Подоцна осомничениот е осуден на затворска казна во траење од една година.

È Приведени се поранешен заменик-јавен правобранител за подрачјето Велес, како и поранешен судија во Основниот суд Велес, кои со неза-конско постапување овозможиле противправна имотна корист во висина од 244.162 евра за друго лице.

È Приведен е раководител во Министерството за транспорт и врски пора-ди примање поткуп во висина од 10.000 евра.


62

Ма

кЕД

ОН

ија

- ЗЕ

Мја

На

Ми

РОТ,

Си

ГУРН

ОС

Та, П

РаВД

аТа

и б

ЕЗбЕ

ДН

ОС

Та

È „кафе 21“ - со приведувањето на двајца од тројцата осомничени расветлен е оружениот напад врз интернет-кафето „21“ во општина Чаир од 18 мај 2006 година, каде беа убиени три момчиња, а петмина други минаа со потешки и со полесни повреди.

È Поднесена е кривична пријава против поранешен директор на институтот за срцеви заболувања при клиничкиот центар во Скопје, кој во периодот мај-јуни 2004 година ја злоупотребил својата позиција оштетувајќи ја инсти-туцијата за 1.950.300 денари.

È Поднесени се две кривични пријави против поранешни директори на јав-ното претпријатие за стопанисување со спортски објекти на Република Македонија за кривично дело злоупотреба на службената положба и овлас-тувањата, кои предизвикале штета на имотот на државата во износ од над 25 милиони евра.

È Државните институции преку вршење на континуирана контрола во угос-тителски објекти на подрачјето на Тетово и Гостивар во изминатите неколку години открија стотици странски државјанки без регулиран престој и статус.

È Поднесени се кривични пријави против 15 лица, од кои дел за раководители на „јака табак“, дел именувани владини службеници во владината комисија за процена на квалитетот, квантитетот и староста на тутунот, како и против поранешен директор на бирото за стоковни резерви. Тие во периодот од 2001 до 2007 година на штета на државата овозможиле противправна имотна корист на „јака табак“ во висина од над 12,5 милиони евра.

È „Мени“ - полициска акција во која е пресечен шверцерски канал за трговија со луѓе, кој го користеле осомничените за шверцување лица од косово во земјите на ЕУ.

È „Фаланга“ - акција што во јуни 2010 ефектуираше со кривични пријави про-тив 29 лица и заплена на над 3.000 монети што потекнуваат од различни ис-ториски периоди, повеќе од 20 различни фигури со различна големина из-работени од камен, бронза, бакар и мермер, голем број керамички, бакарни и месингани садови, над 160 парчиња разновиден накит, 10 икони и над 300 други предмети, чија парична, но и културно-историска вредност е непро-ценлива.

È „Пајажина“ – Одделот за организиран криминал при МВР на РМ во коорди-нација со Управата за финансиска полиција, Управата за јавни приходи и Уп-равата за спречување перење пари и финансирање тероризам поднесе кри-вична пријава против 23 физички лица, на возраст од 27 до 63 години, од кои 18 се македонски државјани, четворица се од косово и еден турски државјанин, кои фигурираат како сопственици, управители и вработени во повеќе друштва со седиште на ул. „Перо Наков“, како и против 10 правни


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

63

лица за сторени кривични дела злосторничко здружување, даночно за-тајување, перење пари и други приноси од казниво дело, злоупотреба на службена положба и овластување, оштетување или повластување на доверители, повреда на правата од индустриска сопственост и неов-ластена употреба на туѓа фирма, спречување на докажување чл. 368 во периодот од 2006 до 2010 година. Штетата, која сè уште не е конечна, засега се проценува во милионски суми евра.

È „Пепел“ - криминал кој со години наназад беше толериран и помаган од ми-натите власти. Со него е нанесена материјална штета на буџетот на Република Македонија од над 3.4 милијарди денари или 50 милиони евра. Открие-но е дека пријавените 55 лица дејствувале како организирана криминална група и нелегално го презеле Тутунскиот комбинат а.д. „боро Петрушевски“ - куманово, а потоа тутунските добра (повеќе од 25 тони цигари), без или со фалсификувани контролни маркици ги продавале и ги дистрибуирале на па-зарот во државата и во соседните земји.

È „Виторија“ – акција во која Министерството за внатрешни работи откри организирана криминална група составена од осум лица (од кои двајца по-лициски службеници), кои во период од 2008 до февруари 2011 година со континуирана употреба на сериозни закани и насилство кон повеќе лица од Република Македонија со поставување на експлозивни направи, подмет-нување на пожари, уценување и грабнување на членови на семејството на „должниците“, успеале од две лица од Скопје да прибават парични средства во вкупен износ од околу 16.000 евра. Во други три случаи во тек било изну-дување на парични средства во износ од повеќе милиони денари. истите се осомничени за злосторничко здружување, изнуда и грабнување.

È „Диригент“ или борба со „Франкфуртската мафија“ - Министерството за внатрешни работи во соработка со Германската и со австриската служба за борба против дрога во текот на 2010 година спроведе заедничка меѓуна-родна истрага со цел обезбедување докази и лишување од слобода на лица припадници на организирана криминална група од Македонија кои се ин-волвирани повеќе години во организирање и улична продажба на хероин на територијата на Германија и австрија. Во операцијата „Диригент“, беа подне-сени кривични пријави против 33 членови на оваа криминална група заради неовластено производство и пуштање во промет наркотични дроги, психо-тропни супстанции и прекурзори и перење пари и други приноси од казниво дело од кривичниот законик на Република Македонија.

Статистичките показатели го потврдуваат континуитетот во борбата про-тив криминалот:

È Само во текот на 2009 година во 551 расветлено кривично дело од областа на недозволената трговија со дроги двојно е зголемено количеството на зап-


64

Ма

кЕД

ОН

ија

- ЗЕ

Мја

На

Ми

РОТ,

Си

ГУРН

ОС

Та, П

РаВД

аТа

и б

ЕЗбЕ

ДН

ОС

Та

ленетите наркотици во споредба со 2008 година, кое достигна бројка од над еден тон разни видови опијати чија вредност на домашниот пазар е проценета на над шест милиони евра. Во рамките на меѓународната сора-ботка на македонската, турската и бугарската полиција при спроведувањето на заедничката меѓународна операција „босфор“ во 2009 година беа пресе-чени пет меѓународни канали во Р Македонија, како и по еден во Република Турција и Република бугарија, при што вкупно беа запленети над 346 кило-грами хероин, од кои над 100 килограми во Република Македонија. акцијата продолжи и во првата половина од оваа година со заплена на уште стотина килограми хероин, од кои 26 килограми во Македонија и околу 75 килограми хероин во соседна Грција.

È По однос на недозволена трговија со оружје и експлозивни материи само за 12 месеци се запленети околу 1.300 парчиња разновидно оружје, над 20.000 парчиња разновидна муниција, над стотина кило-грами експлозив, над 1.500.000 разни видови пиротехнички материја-ли. Со акции како онаа во близина на селото Долно блаце и во близина на селото Рашче, како и акцијата во бродец од 2007 година, покрај огромните заплени на оружје и експлозивни средства, спречени се и неутрализирани се сериозни безбедносни закани врз Република Македонија.

È Во споредба со бројот на крвните деликти, односно убиствата, за периодот од 2002-2006, кога се евидентирани 300, бројот на овие кривични дела е во намалување и во периодот од 2006-2010 година изнесува 137.

како резултат на овие успеси и реформите спроведени во последните чети-ри години, направен е значаен напредок во рангирањето на Република Маке-донија. Во споредба со периодот од 2002 до 2006 година, кога Република Македонија во рангирањето на Транспаренси интернешнел (Transparency International) котираше на 105. место, во периодот од 2006-2010 состојбите се значително подобрени и Република Македонија е рангирана на 62. ме-сто, што претставува подобрување за 43 места.

È Спроведена е медиумска кампања за борба против корупцијата. кам-пањата ги охрабри граѓаните да ја пријавуваат корупцијата на државните службеници.

È Отворена е бесплатна телефонска линија за пријавување на корупциски случаи што ја врати довербата на граѓаните во институциите. акциите како „Метастаза“ и „бумеранг“ беа спроведени по многубројни укажувања на граѓаните за корупција во полицијата, царината, здравството.

È Донесена е антикорупциската програма на Министерството за внатреш-ни работи која содржи акциски план кој доследно се имплементира. За прв пат воведена е обврска полициските службеници да пополнуваат анкетни


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

65

листови, обврска која е исполнета преку 95%. Воведена е и можноста ано-нимно, по електронски пат, да се поднесуваат пријави и претставки против полициските службеници до СВкПС.

È Спроведени се повеќе активности за реформа на полицијата, хармони-зација и ратификација на релевантната регулатива со ЕУ, како и разви-вање ефикасен систем за управување на човечките ресурси. Донесени се Законот за полиција, Законот за внатрешни работи, Законот за странци, Стратегијата за управување со човечки ресурси (систем на кариера), во целост усогласени со законодавството на ЕУ. Со овие закони се овозможуваат децентрализација на полицијата, воведување на системот на кариера на по-лициските службеници, транспарентна постапка за остварување на правата на странците во Македонија.

иЗВРШЕНи СЕ ЗНаЧајНи иНВЕСТиции ВО ОПРЕМУВањЕ На ПОлицијаТа:

È Во декември 2009 беа промовирани 4 нови хеликоптери. È Од февруари 2010 година е активен ТЕТРа-системот, инсталирани се 38

базни станици, 5.000 станици во возилата, дежурни центри и рачни мо-билни единици.

È Сите гранични премини и 10 полициски станици се опремени со целосен 24-часовен видеонадзор.

È камери на патиштата. Во тек се активности за поставување камери на ма-гистралните и на регионалните патишта, како и на фреквентните сообраќај-ници во големите урбани центри, заради унапредување на регулирањето и контролата на сообраќајот на патиштата и зголемување на безбедноста на со-обраќајот на патиштата. Проектот е подготвен и за подрачјето на СВР-Скопје, влезовите-излезите, наплатните станици пред влезовите и излезите на гра-дот и поголемите фреквентни раскрсници, булевари и улици. Досега целосно е покриен градот Скопје, а во наредниот период се очекува да се покријат куманово и Тетово.

È Воведени се т.н ловци-возила на полицијата опремени со софистицирани камери, кои регистрираат возење со поголема брзина од пропишаната во градските центри и со кои се овозможува ефикасно санкционирање на учес-ниците во сообраќајот што ја загрозуваат безбедноста.

È извршена е набавка на нови интервентни возила за потребите на поли-циските станици, интервентни оклопни возила за потребите на посебните полициски единици, како и посебни возила за превоз на единицата за служ-бени кучиња.

È Набавена е нова машина за изработка на лични документи. Во средина-та на јуни 2010 година заврши инсталирањето на новата машина за изработка


66

Ма

кЕД

ОН

ија

- ЗЕ

Мја

На

Ми

РОТ,

Си

ГУРН

ОС

Та, П

РаВД

аТа

и б

ЕЗбЕ

ДН

ОС

Та

на лични документи за надградување на капацитетот на системот за лични документи. Новата машина има можност за персонализирање на максимум 5.000 картички. Во досегашниот период издадени се околу 2.500.000 биоме-триски документи (патни исправи, лични карти, возачки дозволи итн.).

È За потребите на МВР во Скопје во целост е поставена оптичка мрежа, која е независна од постојните мрежи на јавните и приватни телекомуникациски провајдери.

È Преку Стејт департментот на СаД е добиена полициска опрема во вредност од 1 милион американски долари.

È Реализиран е првиот иПа-проект во регионот за поддршка на спрове-дувањето на Стратегијата за реформи во полицијата. Проектот е реали-зиран и функционираше со меѓународни полициски експерти од СиВиПОл во рамките на МВР и во секој од секторите одделно.

È целосно се реновирани објектите на СВР Тетово, СВР Струмица, ПС кисела Вода, 3 згради во касарната во Ѓорче Петров, изградена е нова бензинска ста-ница во кругот на касарната. Во рамките на иПа-проектот за реформи во по-лицијата спроведени се реновирања на 8 полициски станици на просториите за задржување лица.

È Воспоставен е Државен совет за превенција. Во секторите за внатре-шни работи функционира Одделение за превенција. Во соработка со единиците на локалната самоуправа на локално ниво се формирани ло-калните совети за превенција. Во ноември 2009 година започна да работи Државниот совет за превенција од малолетничко престапништво.

È Донесена е Националната стратегија на Република Македонија за унапредување на безбедноста на сообраќајот на патиштата 2009-2014 во соработка со Републичкиот совет за безбедност во патниот со-обраќај.

È Во тек е проект за воспоставување база за криминалистичко разузнавање во функција на поефикасно откривање, гонење и документирање на органи-зираниот криминал.

È континуирано се реализира проектот база на податоци за сторители на кривичното дело трговија со луѓе.

È Се продолжува зајакнувањето на механизмите за контрола над рабо-тата на полицијата преку подобрување на капацитетите на Секторот за внатрешна контрола и професионални стандарди.

È целосно е реновирано и пуштено е во употреба одморалиштето на Поник-ва, кое освен за одмор и релаксација на вработените, се користи и за тренинг и обука на посебните полициски единици.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

67

È Се вршат активности за надградување на пограничните полициски ста-ници во делот на границата со Србија, косово и со албанија (Гошинце, Попова Шапка, Чашка, белановце, Стење, Франгово, Стрезимир, лабуниште, Џепиште и Езерска контрола).

È Во тек е реализацијата на Проектот за модернизација на лаборатори-ите на криминалистичка техника за обработка на папиларни линии и отпечатоци, ДНк-анализа, анализа на траги од биолошко потекло.

È Формиран е центарот за обука во Министерството за внатрешни рабо-ти.


68

РЕФ

ОРМ

и В

О П

РаВО

СУД

СТВ

ОТО

рЕФорМи Во праВоСудСТВоТо


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

69

нЕЗаВиСноСТ на СудСТВоТоСогласно со клучните индикатори за мерење на независноста на судството и во насока на унапредување на постојната законска рамка согласно со препораки-те на Европската унија, во 2010 година донесени се пакет закони од областа на судството:

È Закон за академија на судии и јавни обвинители, во кој се вградени пре-пораките од досегашните извештаи на Европската комисија за прогресот на Република Македонија од 2007 до 2009 година и препораките од извештаи на каРДС-проектот. Законот ги содржи основните претпоставки за унапре-дување на независноста и стручноста на судиите и јавните обвинители. Во насока на поефикасно менаџирање и јакнење на независноста на академија-та, подобрена е структурата на органите на академијата, како и нејзиното финансирање со обезбедување на потребни буџетски средства. Во поглед на континураната обука ефикасно се спроведени вкупно 220 обуки со 5.805 учесници, како и специјализирани обуки на 92 новоизбрани судии и јавни обвинители. Дополнително, усвоени се Рамковната програма за постојано стручно усовршување на судии и јавни обвинители за периодот 2011-2013 година, Рамковната програма за едукација на судската служба и Рамковната програма за обука на јавнообвинителски службеници за периодот 2011-2013 година, како и донесен е нов Статут на академијата. Во подготовка се и оста-натите подзаконски акти поврзани со програмите на академијата. Во однос на изборот на судии и јавни обвинители што ја завршиле обуката во акаде-мијата, постигнат е голем напредок, и до декември 2010 година избрани се вкупно 39 кандидати кои ја завршиле обуката во академијата. имено од прва-та генерација се избрани 26 кандидати, од кои 15 судии и 11 јавни обвинители. Од втората генерација, од вкупно 27 кандидати, досега се избрани 12 судии и 3 јавни обвинители. исто така, во однос на III генерација кандидати кои ја завршиле обуката во академијата за судии и јавни обвинители, Судскиот со-вет на Република Македонија и Советот на јавни обвинители имаат обврска според Плановите за избор на судии и јавни обвинители на кандидатите од III генерација да извршат избор на 10 судии и 7 јавни обвинители.

È Закон за изменување и дополнување на Законот за судовите. Со овој за-кон се редефинираат општите услови за избор на судија, пропишувајќи усло-ви кои ги содржи и Законот за академија на судии и јавни обвинители. исто-времено се воведува систем на кариера при унапредувањето на судиите од понизок во повисок суд преку пропишување на посебните услови за избор на судија и се пропишуваат објективни и мерливи критериуми кои ја ограни-чуваат можноста за евентуален субјективизам при утврдување на нестручно и несовесно постапување на судија и утврдување на дисциплинска одговор-


70

РЕФ

ОРМ

и В

О П

РаВО

СУД

СТВ

ОТО

ност на судија. исто така, за судија или судија поротник не може да биде из-брано лице кое со член на Судскиот совет е во сродство во права линија или во странична линија до трет степен или е негов брачен другар. Во насока на подобрување на транспарентност на работата на судовите, како и информи-рање на граѓаните за движењето на предметите во сите судови, отворени се 33 канцеларии за односи со јавност и определени се и одговорни лица за односи со јавноста. исто така, континуирано се објавуваат судски одлуки на веб-страниците на судовите (досега објавени над 52.000 одлуки) и извршена е надградба на веб-страниците на судовите со воведување линк, преку кој ќе им се овозможи на граѓаните пристап до информации од јавен карактер преку електронско барање.

È Закон за изменување и дополнување на Законот за Судскиот совет на Република Македонија. Се пропишува постапката и се дефинираат објек-тивни и мерливи квантитативни и квалитативни критериуми за следењето и за оценувањето на работата на судиите, со цел да се елиминира можнос-та од каква било субјективност и пристрасност во оценувањето. Оцената за работата на судијата се пресметува врз основа на бодовите што ќе ги добие судијата за својата работа (квалитативни и квантитативни критериуми). бодо-вите се добиваат во зависност од бројот на решени предмети; процентот на предметите во кои се испочитувани законските рокови за преземање про-цесни дејства; процентот на укинати и преиначени одлуки од повисокиот суд; вклученоста на судијата при изработка на нацрт-закони и објавени стручни трудови. бодовите утврдени врз основа на овие критериуми можат да се на-малат во зависност од тоа дали и каква дисциплинска мерка му е изречена на судијата, доколку Европскиот суд за човекови права утврдил повреда на правото на правично судење, доколку е донесена одлука на Врховниот суд за утврдена повреда на правото на судење во разумен рок, како и доколку дошло до застарување на предметот како резултат на постапувањето на су-дијата. Со законот се доуредува и се надградува дисциплинската постапка за утврдување на дисциплинска одговорност на судиите и постапката за утвр-дување на нестручно и несовесно вршење на судиската функција. По однос на транспарентноста во работата на Советот, функционира вебстраницата, а исто така седниците на Советот се јавни.

È Закон за изменување и дополнување на Законот за судски буџет. Со овој закон се унапредува постапката за изготвување и менаџирање на судскиот буџет, со утврдување на судскиот буџет во износ од најмалку 0.8% од бру-то-домашниот производ, што претставува двојно зголемување од постојните 0,4%. Зголемувањето ќе започне да се применува од буџетската 2012 година и подеднакво ќе го достигне процентот од 0.8% во буџетската 2015 година. исто така, во случај на ребаланс на буџетот на Република Македонија не може да се намалуваат средствата наменети за финансирање на судската власт; во


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

71

рамките на Судскиот буџет се утврдуваат средства за непредвидени случаи како постојна и тековна резерва кои не можат да надминат 2% од тековните расходи на Судскиот буџет и при распределувањето на средствата од Суд-скиот буџет, најмалку 2.5 % задолжително се издвојуваат за стручно усовр-шување на судиите, судските службеници, државните службеници, судската полиција и другите вработени во судовите.

È Закон за изменување и дополнување на Законот за судска служба. Со законот се доуредува положбата на судскиот администратор со утврдување на поголема надлежност на судскиот администратор во делот на одлучување за правата, обврските и одговорностите на судските службеници, се врши доуредување на постапката за вработување како во поглед на составот на комисијата за вработување, начинот на спроведување на постапката, поед-ноставување на постапката во делот на аплицирањето, хоризонтално напре-дување на судските службеници преку воведување на кариерен додаток, по-лесно и побрзо напредување во службата по пат на интерен оглас врз основа на точно утврдени критериуми и услови, посебно се уредува начинот на вра-ботување на судските службеници-приправници, приправничкиот стаж и на приправничкиот испит.

È Закон за изменување и дополнување на Законот за управните спорови, со кој се обезбедува уставно загарантираното право на жалба во управните спорови, преку воведување на второстепена постапка по која ќе одлучува новиот Виш управен суд.

ЕФиКаСноСТ на СудСТВоТо Во насока на натамошно зголемување на ефикасноста на судството, правната рамка е надоградена со донесување на повеќе закони:

È Закон за изменување и дополнување на Законот за парничната постап-ка. Основна цел на законот е зајакнување на правната сигурност, поефикасно и поекономично постапување на судовите со намалување на времетраењето на постапката и создавање поповолна бизнис-клима. како најзнајни новини во законот можат да се издвојат следниве: • Задолжителноста на подготвителното рочиште, со што ќе се мотивираат

странките сериозно да ги аргументираат сопствените барања;• Определување рокови за преземање на процесните дејства пред првосте-

пениот суд, со што се очекува времетраењето на носење на провостепе-ната пресуда да се намали за 60 дена.

• Воведување на рокови во постапката пред второстепен суд, кој е должен да донесе одлука по жалба најдоцна во рок од три месеци, а во посложе-ните предмети во рок од шест месеци од денот на приемот на предметот.


72

РЕФ

ОРМ

и В

О П

РаВО

СУД

СТВ

ОТО

исто така за писмената изработка на пресудата/решението се воведува во рок од осум дена, а во посложените случаи во рок од 15 дена од денот на нејзиното објавување, како и рок од два дена за нејзино објавување на веб-страницата на судот од денот на нејзиното изготвување и потпишу-вање;

• Второстепениот суд ќе може само еднаш да ја поништи првостепената пресуда и предметот да го врати на повторно одлучување на првостепе-ниот суд. Доколку истиот предмет по вторпат се најде пред второстепе-ниот суд, ќе мора да го одлучи мериторно. Второстепениот суд донесува одлука по жалба најдоцна во рок од 3 месеци, а во посложените предмети во рок од 6 месеци од денот на приемот на предметот во работа;

• За Врховниот суд на Република Македонија се воведува рок од осум месе-ци, во рамките на кој е должен да одлучи по барањето за ревизија;

• Се промовира медијацијата како алтернативен начин за решавање на спо-ровите. Судот е должен во поканата за подготвителното рочиште да им укаже на странките да се изјаснат дали се согласни да го решат спорот во постапка за медијација. исто така, доколку странките склучиле спогодба во постапка на медијација, склучената спогодба добива својство на судско порамнување, доколку за тоа се исполнети условите;

• Се подобрува системот за достава на писмената и се воведува задолжи-телна електронска достава преку задолжително регистрирање на адре-сата на електронското сандаче во централниот регистар на Република Македонија за адвокати, нотари, извршители, медијатори, вештаци, про-ценители, државни органи, орган на државната управа, единици на ло-калната самоуправа, правни лица (трговски друштва) и за лица што вршат јавни овластувања;

• Се воведува тонско снимање на рочиштата што ќе обезбеди посигурно за-бележување на исказите за фактите и за доказите за кои се расправа во постапката.

КодиФиКациЈа на ГраѓанСКоТо праВоПотпирајќи се на правното наследство и на правната историја, како и врз по-зитивното право, практиката, компаративните искуства и науката, Владата на ВМРО-ДПМНЕ пристапи кон процесот на подготвување на Граѓанскиот законик.

кодифицирањето на граѓанското право на Република Македонија има за цел да ја доизгради и да ја стабилизира граѓанско-правната материја преку интегри-рање на нормите со кои се уредуваат граѓанско-правните односи во комплетен и во непротивречен систем. кодифицираното уредување на стоковно-парични-те општествено–економски односи создава правна сигурност на учесниците во


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

73

правниот промет, ставајќи им на располагање систематизирани начела, правни институти и норми во регулирањето на меѓусебните правни односи.

È Закон за вештачење. За прв пат оваа материја се уредува на единствен на-чин. Со овој закон се пропишуваат критериуми за вршење на вештачењата од страна на високо професионални и стручни субјекти преку исполнување на пропишаните услови и полагање на стручен испит, како и издавање лицен-ци за работа, со што се гарантира квалитетно извршување на вештачењето. Особено внимание во законот се посветува на постојаното стручно усовр-шување, односно континуираната обука на вештаците која е задолжителна и нивно коморско здружување. Предвидена е и парична гаранција за секоја сторена штета врз странката од страна на вештакот, односно осигурување од одговорност на штета која вештакот може да ја причини при вршење на веш-тачењето кон нарачателот или трето лице. Со овој закон ќе се надмине сегаш-ната состојба каде се вршеше именувањето на вештаците само врз основа на пријава на лицето без исполнување на предвидени потребни критериуми, што резултираше со појави на нестручност, неефикасност и неажурност во постапките пред судот. За имплементација на Законот за вештачење, донесе-ни се сите подзаконски акти.

È Закон за процена. Со овој закон се утврдува процена што ќе биде вршена од стана на овластени проценувачи. Проценувачите ќе се раководат од вред-носта на предметот на процена, а неа ќе ја утврдуваат врз основа на донесени методологии и прифатени меѓународни стандарди.

È Закон за управување со судски предмети. Со овој закон се предвидува управување со движењето на предметите во судовите во Република Македо-нија, преку користење на автоматизиран компјутерски систем за управување со судски предмети; почитување на законските рокови за преземање на про-цесните дејства, законските рокови за донесување, изготвување и објаву-вање на судските одлуки и роковите определени со овој закон; спречување на застој во движењето на судските предмети, и спречување на создавање на заостаток на нерешени судски предмети. За имплементација на Законот, предвидено е Судскиот совет да ја утврди содржината на Годишниот план за управување со движењето на судските предмети и спречување на создавање на заостаток на нерешени предмети или намалување на заостатокот и спре-чување на застојот на движењето на судските предмети. исто така, формира-на е работна група за изготвување на Правилник за начинот на објавување и пребарување на судските одлуки на веб-страницата на судот.


74

РЕФ

ОРМ

и В

О П

РаВО

СУД

СТВ

ОТО

рЕаЛиЗациЈа и ЕФЕКТи од иЗВршуВаЊЕТоВо декември 2010 година е донесен Законот за изменување и дополнување на Законот за извршување, со кој се уредува начинот на извршувањето на на-лозите што ја задолжуваат трезорската сметка на Трезорот при Министерството за финансии за буџетски корисници за извршување со Законот за здравствено осигурување и со Законот за платниот промет. истовремено се вршат технички подобрувања на текстот на законот, прецизирање на две дисциплински повре-ди со цел да се обезбеди законито работење на извршителите.

Во октомври 2010 година донесен е Правилникот за начинот на вршење над-зор над работата на комората на извршители на Република Македонија и извршителите, со кој се пропишува начинот на вршење надзор над работата на комората на извршители и извршителите од страна на Министерството за правда.

Процентот на реализација на извршните исправи во месец октомври 2010 година, изнесува 53 %, а за ноември 48%. Во извештајниот период извршени се 7 вонредни надзори над работата на извршителите. Во септември 2010 година е објавен седмиот конкурс за именување на 18 извршители за подрачјата на ос-новните судови. Постапката за именување на извршителите е во тек. Во јануари 2011 година во соработка со комората за извршители и со Стопанската комора на Република Македонија, изготвена е нова Тарифа за наградата и надоместокот на трошоци за работа на извршителите.

È Нотаријат. Министерството за правда, во соработка со Нотарската комора изготви нова Нотарска тарифа.

È Закон за бесплатна правна помош. Со овој закон се уредува правото на бесплатна правна помош на граѓаните, а со цел да се обезбеди еднаков прис-тап до институциите на системот заради остварување на ефективна правна помош согласно со начелото за еднаков пристап до правдата. Согласно со Законот, бесплатна правна помош можат да добијат корисници на социјал-на помош, корисници на право на инвалидски додаток кои не остваруваат други приходи, корисници на најниска пензија кои живеат во семејна заед-ница со две или повеќе лица издржувани од нив, семејства или самохрани родители кои остваруваат право на детски додаток, лица со право на азил, внатрешно-раселени, раселени или прогонети лица со престојувалиште во Македонија, странски државјанин кој согласно со меѓународните договори остварува право за кое е надлежен македонски државен орган, лице без др-жавјанство кое законски престојува во земјава и државјанин на земја-членка на ЕУ под услови утврдени со Законот. Со Законот, се предвидуваат два вида бесплатна правна помош. Претходната правна помош се задолжени да ја да-


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

75

ваат подрачните одделенија на Министерството за правда и овластени здруже-нија на граѓани, а се состои во давање правни совети на граѓаните за користење на правната помош, помош во составувањето на барањето за бесплатна правна помош и други општи правни информации. Додека, правната помош во судските и управните постапки, ќе ја даваат адвокатите, преку застапување на граѓаните во сите степени во судските и во управните постапки. Од стапување во сила на Законот за бесплатна правна помош (07.07.2010 година) до крајот на декември 2010 година во Регистарот на адвокати за давање правна помош, запишани се 196 адвокати, а добиени се 82 барања за остварување на правото за бесплат-на правна помош.

È Закон за изменување и дополнување на Законот за медијацијата. из-мените се однесуваат на допрецизирање на видовите спорови за примена на медијацијата и проширување на примената и во семејни и кривични спорови, намалување на траењето на постапката од 60 на 45 дена.

Oд статистичките податоци за работата на судовите за 2010 може да се констатира дека се зголемува нивната ефикасност. Во 2010 година прили-вот на нови предмети е совладан за 41%. Приливот на нови предмети во сите судови за периодот од 2006 до 2010 година е намален за 23%, а исто така е намален и бројот на нерешени предмети за 22%.

рЕФорМа на КаЗнЕноТо праВо È Закон за изменување и дополнување на кривичниот законик. Со овој

закон, се воведува конфискација на посредна имотна корист и проширена конфискација за тешки кривични дела, нови споредни казни за правните лица, како и нови коруптивни кривични дела: „Противправно стекнување и прикривање на имот“ и „измама на штета на фондовите на Европската заед-ница“, со што се зголемија казните за кривичните дела на корупција и се во-веде задолжително изрекување на казната „Забрана за вршење професија“, дејност или должност за кривичните дела на корупција. Дополнително, се изврши усогласување на повеќе закони со измените на кривичниот законик: Законот за едношалтерски систем и за водење на трговскиот регистар, Зако-нот за јавни набавки, Законот за банките, Законот за акцизи, Законот за дода-дена вредност, Закон за вршење на услуги на брз трансфер на пари, Законот за инвестициски фондови, Законот за игри на среќа, Законот за супервизија на осигурување, Законот за преземање на акционерски друштва, Законот за меница.

È Закон за кривична постапка. Согласно со одредбите од новиот закон, кри-вичната постапка ќе биде усогласена со меѓународните и со европските стан-дарди и ќе овозможи модернизација на кривичното правосудство и негова


76

РЕФ

ОРМ

и В

О П

РаВО

СУД

СТВ

ОТО

компатибилност со европските законодавства, забрзување на кривичното постапка, како и организациско и функционално јакнење на јавното обвини-телство. Предвидена е и нова поактивна улога на јавните обвинители во пре-тходната постапка. Основни одредници на реформата се: проширување на примената на начелото на опортунитет на кривичното гонење; афирмирање на вонсудско спогодување и поедноставени постапки; напуштање на суд-скиот патернализам со префрлување на товарот на докажување врз стран-ките; обезбедување активна и раководна улога на јавното обвинителство во претходната постапка, со ефикасна контрола врз полицијата; укинување на судската истрага и преземање на водењето на претходната постапка од јав-ното обвинителство; воведување систем на преклузии за одделни процесни дејства и мерки против злоупотребата на процесните овластувања на стран-ките; строги рокови за донесување и писмена изработка на пресудата; раци-онализација на системот на правни лекови; имплементација на документите на Европската унија и на Советот на Европа за казнената постапка; креирање ефикасно јавно обвинителство и востановување нова операционална и ме-наџерска структура како и раководење и соработка со полицијата и другите органи што го применуваат законот. јавниот обвинител има сосема нова уло-га во постапката и во поставеноста, како во односите со судот, така и во одно-сите со правосудната полиција и другите органи со истражни овластувања. Посебно е регулирана надлежноста на јавниот обвинител, како и неговата раководна улога во откривањето и гонењето на кривичните дела. Со тоа што е прифатен акузаторен модел, новиот закон не пропишува судско одобру-вање на одлуката на јавниот обвинител за гонење во рана фаза на постапката. Во однос на роковите, во законот се пропишани исклучително кратки ро-кови во сите фази од кривичната постапка. Со воведување на обвинителска истрага судијата ќе ја контролира легалнос-та на мерките при собирањето на доказите наместо да биде активен истражу-вач, со што значително се забрзува судската постапка.

Новите односи помеѓу јавното обвинителство и полицијата и формирање на Правосудната полиција и истражни центри на јавното обвинителство се втора голема новина во претходната постапка. По примерот на повеќето европски држави, јавното обвинителство може самото да го преземе секое дејство потребно за откривање и гонење на кривично дело и неговиот стори-тел за кое со закон е овластена Полицијата, Финансиската полиција и царин-ската управа на РМ. целта на оваа реформа е полицијата од самиот почеток на кривичната постапка да се стави во функција на собирањето и обезбеду-вањето на доказниот материјал. исто така, бранителот од почетокот на из-вршување на својата должност има можност да презема определени дејства заради пронаоѓање и собирање докази во корист на одбраната.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

77

Главната расправа, како најзначаен дел од постапката, претрпува измени пре-ку растоварување на судот вистината да ја утврдува по службена должност, што непотребно го оптоварува судството наметнувајќи му практично дел од обврските на странките во постапката. Функцијата во целост би требало да ја преземе обвинителството, кое го презема и водењето на претходна-та постапка, како и товарот вината да ја докаже надвор од секакво разумно сомнение, што на извесен начин ќе придонесе судот да остане независен и непристрасен арбитер кој ќе врши контрола на законитоста на постапките. При изведување на доказите ќе биде дозволено директно, вкрстено и допол-нително испитување.

измените во однос на редовните правни лекови се однесуваат на основите и постапката по жалба. Во однос на основите за поднесување жалба предлогот предвидува обжалување на пресудата само поради погрешно утврдена фак-тичка состојба, а не и поради нецелосно утврдена фактичка состојба. исто-времено, за првпат се внесе преклузија во предлагањето докази со жалбата во таа смисла што во жалбата не смеат да се наведуваат нови факти или нови докази освен оние за кои странките ќе докажат дека не можеле да ги изнесат до завршување на доказната постапка во текот на главната расправа бидејќи не им биле познати или достапни. На овој начин се одбегнува тактизирањето, најчесто на одбраната, со докази кои значително влијаат врз конечниот исход на постапувањето, а не се изнесуваат во текот на првостепената постапка. Со цел за забрзување на постапувањето, корегирани се роковите за подне-сување одговор на жалбата како и роковите во кои постапува судијата из-вестител по прием на предметот. Едновремено, доколку се работи за обжа-лена пресуда која веќе еднаш била укината, законот пропишува обврска за второстепениот суд да одржи расправа и да одлучи мериторно по предме-тот. На овој начин ќе се избегне долготрајното траење и повторно судење во кривичните постапки во ситуации на неколкукратно враќање на предмети-те пред судечкиот суд. Во Предлог-законот намален е бројот на вонредните правни лекови, со тоа што е напуштено вонредното ублажување на казната, а исто така воведени се измени и во однос на основите за повторување на постапката.

Забрзаните постапки опфаќаат четири можни облици на постапување со кое се поедноставува и се забрзува постапувањето, а со тоа се ефектуира казне-ната правда: скратената постапка, донесување пресуда врз основа на спогод-ба на јавниот обвинител и на осомничениот во истражната постапка, постап-ка за медијација и постапка за издавање казнен налог.

За примената на Законот изготвен е акциски план, кој ќе се имплементира до 2012 и опфаќа хармонизација на националното законодавство, спроведу-


78

РЕФ

ОРМ

и В

О П

РаВО

СУД

СТВ

ОТО

вање обуки за имплементација на Законот и јакнење на капацитетите на сите вклучени субјекти и институции. Во сиве овие активности како партнерски организации се вклучени Здружението на судии на Република Македонија, Здружението на јавни обвинители на Република Македонија, здруженија од областа на казненото право и други меѓународни организации, здруженија и фондации и проекти.

Во текот на изминатите три години, реформските зафати беа поддржани од повеќе странски донатори: амбасадата на СаД во Република Македонија, На-бљудувачката мисија ОбСЕ во Скопје, институтот Отворено општество Маке-донија, Република италија, како и Фондацијата за меѓународно-правна сора-ботка на Сојузна Република Германија.

È Законот за меѓународна соработка во кривичната материја. Основна цел на законот е солидарна и транснационална соработка меѓу државите во суз-бивањето на криминалитетот. Законот е од исклучително значење и претста-вува предуслов за успешна идна соработка на Rепублика Mакедонија со Ев-ропската канцеларија за соработка во областа на правосудството (EUROJUST). На 28.10.2010 година стапи на сила Договорот за судска соработка помеѓу Ре-публика Македонија и Европравда, со кој се овозможува директна соработка на правосудните органи во Република Македонија и оние од земјите-членки на ЕУ во делот на судската соработка во кривичната материја, екстрадицијата и трансферот, како и делата на организираниот криминал, вклучувајќи го и тероризмот. институција одговорна за непосредно спроведување на Дого-ворот ќе биде јавното обвинителство на Република Македонија, во соработка со Министерството за правда. Во наредниот период, ќе се официјализираат контакт-точките од надлежните институции за спроведување на Договорот преку кои ќе може да се остварува директна комуникација помеѓу надлежни-те правосудни органи на Република Македонија и земјите-членки на Европ-ската унија во спречувањето и во решавањето на делата на организираниот криминал.

È Формирано е посебно Основно јавно обвинителство за борба против ор-ганизираниот криминал и корупцијата, преку измени на Законот за јавно обвинителство на Република Македонија и на Законот за судовите.

È Закон за управување со конфискуван имот, имотна корист и одземени предмети во кривична и прекршочна постапка и воспоставена е аген-цијата за управување со конфискуван имот. извршена е конфискација на имот во хартии од вредност, станбени објекти, деловен простор и друг дви-жен и недвижен имот во вредност од околу 20 милиони евра.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

79

инФорМациСКо-КоМуниКациСКа ТЕхноЛоГиЈа - иКТСоставен дел на процесот на реформа на судството претставува Стратегијата на Владата на Република Македонија за информатичко-комуникациска-та технологија (икТ) во македонското правосудство 2007-2010. Од јануари 2010 година во сите судови започна да се користи автоматизиран информа-тички систем за управување со судски предмети (ACCMIS), за што беа спро-ведени обуки за 2037 судии и судски службеници. ACCMIS овозможува евиден-ција и работа со судските предмети и поврзување на надворешни влезни до-кументи со соодветниот судски предмет. истовремено, со ACCMIS, како дел од софтверското решение е опфатен и делот за генерирање на централизирани и унифицирани извештаи по видови на судски предмети, кои ги користи Судскиот совет за следење на работата на судиите и на работата на судовите во целост. Во насока на зголемување на транспарентноста на правосудните институции на интернет-страниците на судовите континуирано се врши објавување на т.н. анонимизирани судски одлуки и пресуди до кои имаат пристап граѓаните во секое време (досега внесени се 52.457 одлуки). базата на закони лДбиС кон-тинуирано се пополнува со новите правни прописи, при што досега внесени се вкупно 20.960 закони, подзаконски акти, меѓународни договори и други пропи-си. Во насока на унапредување на икТ во јавните обвинителства изготвена е сту-дија за утврдување на состојбата со просторните услови и иТ-опрема во јавните обвинителства.

СудСКа инФраСТруКТураЗа подобрување на судската инфрастуктура и обезбедување на соодветни ус-лови за работа во судовите, целосно е завршено реновирањето и опрему-вањето на 10 судски згради на основни судови со проширена надлежност, и тоа: ОС Тетово, ОС Велес, ОС Струга, ОС Охрид, ОС Штип, ОС Струмица, ОС Прилеп, ОС гостивар, ОС кочани и ОС куманово. Судниците, судските кабинети и канцеларии се реновирани и опремени се со нов мебел, архивите се опремени со мобилни метални архивски плакари, обновени се фасадите на судските згради, реновирани се санитарните јазли, инсталација на нова опрема за заштита од пожар, обезбедени се просториии за приведени лица, рампа за хендикепирани и лифт-платформа во ветробран.

Во тек е изградба на нова заграда на кривичниот суд во Скопје со површи-на од 8.826 м2, како и изградба на нова зграда на јавното обвинителство со површина од 9.620 м2.


80

РЕФ

ОРМ

и В

О П

РаВО

СУД

СТВ

ОТО

Република Македонија е на вистинскиот пат за целосна реформа на правосуд-ството и признание за успешната реализација на судските реформи, пишува во најновиот извештај за спроведувањето на Стратегијата за реформа на правосудниот систем во рамките на Проектот иПа 2007, изготвен во мај 2010. Во извештајот се констатира дека Стратегијата за реформа на пра-восудсниот систем е успешно спроведена и дека за краток временски пе-риод се донесени огромен број закони и се извршени важни технички и организациски промени. Се истакнува дека „во врска со областа на суд-ската независност, напредокот е навистина импресивен и системот на формални гаранции за судската независност компатибилен со потребата за флексибилност и за контрола на професионалната работа“. Со цел да се елиминира каква било можност за влијание на извршната власт во работата на Судскиот совет, Владата на ВМРО-ДПМНЕ принципиелно се заложи за измена на Уставот во насока министерот за правда да не членува во Судскиот совет.

Владата ќе продолжи со несмалено темпо да работи на заокружување на реформите во областа на правосудството што несомнено ќе придонесе за зајакнување на правната држава и на владеењето на правото, за унапре-дување на правната сигурност, како и за зголемување на квалитетот на правната заштита на граѓаните и на правните лица во Република Македо-нија.

Преземени активности за подобрување на условите во казнено-поправните и воспитно-поправните установи:

È Во кПД идризово е реновирано одделението за стари лица со капацитет за 40 лица, набавена е опрема за пекарница, набавена е опрема за пералница, набавена е нова опрема за видеонадзор, камери, рендген-тунел, метал-де-текторски врати итн. Во тек е и санација на полуотвореното одделение што ќе биде ставено во функција во септември 2010 година.

È Во кПД Скопје е изградено и пуштено е во употреба ново притворско крило со капацитет за 170 лица, реновирани се 20 простории од постојниот прит-ворски дел во вкупна површина од 520 м2, набавена е опрема за видеонад-зор, алармен систем, блокатори за мобилни телефони итн. исто така, ставени се во функција осум шеталишта, со што се обезбеди остварување на правото на надворешен престој на осудените лица, набавена е стоматолошка опрема и ставена е во функција стоматолошка ординација.

È Завршена е санација на затворите: Тетово, гевгелија, Охрид и Струга. Во затворот битола е изградена нова амбуланта и санирани се дежурната амбуланта, санитарните јазли и набавена е опрема за пералница. извр-шена е санација и доградба и набавка на опрема на затвор од полуотво-рен тип во Струмица.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

81

È Во рамките на Проектот за реконструкција на казнено-поправните установи и воспитно-поправните установи, поддржан од банката на Советот на Евро-па, во тек е довршувањето на градежните работи на затворот куманово и во тек е подготвување документација за основен проект за изградба на воспитно-поправен дом во Тетово на локацијата во општината брве-ница, во селото Волковија.

друГи аКТиВноСТи È Формирана е Управата за водење матични книги. целта е поедноставу-

вање на постапката на евиденција и издавање документи поврзани со граѓан-ските состојби (матична евиденција, евиденција на живеалиште и престојува-лиште, издавање лични карти и патни исправи, државјанство и др.).

È Во тек се подготвителни активности за изработка на софтвер за елек-тронско поврзување на податоците од граѓанската евиденција, заради комуникација помеѓу матичните подрачја и размена на податоци и за-почнати се активности во врска со изработка на софтвер за електронско издавање документи поврзани со матичната евиденција на граѓаните.

È Донесен е Закон за спречување судир на интереси. Особено внимание им е посветено на одредбите во кои се утврдува забрана за вршење повеќе деј-ности, забрана за вршење дејност по престанокот на вршењето на јавните овластувања и должности, забрана за стекнување акционерски права и за-брана за примање подароци.

È Донесени се Законот за застапување на Република Македонија пред Европскиот суд за човекови права, како и Законот за извршување на пресудите на Европскиот суд за човекови права, во мај 2009 година. Со законите се врши детално регулирање на улогата, правата и обврските на владиниот агент и Одделението за поддршка на владиниот агент во застапу-вањето на државата пред ЕСЧП.

È Направена е промена на одделни закони заради создавање норматив-но-правни услови и пренесена е надлежноста за евиденција на изби-рачкото право од Министерството за правда во Државната изборна ко-мисија. Создадени се и организациско-технички и методолошки услови за обработка на податоците во избирачкиот список во еден орган - Др-жавна изборна комисија.

È Донесен е Закон за претставки и предлози. Со законот ќе се овозможи ефикасно остварување на уставното право на граѓаните да поднесуваат претставки за работа на органите на државната управа.

È Во тек се активности за создавање ресурси во центрите за социјална ра-бота во Република Македонија. Во тек е кадровско екипирање на центрите


82

РЕФ

ОРМ

и В

О П

РаВО

СУД

СТВ

ОТО

за социјална работа, а реализирано е создавање технички услови за извршу-вање алтернативни мерки. Спроведена е обука на 30 стручни работници од центрите за социјална работа во Република Македонија за извршување на алтернативните мерки. Склучен е меморандум за соработка со јавните пре-тпријатија што функционираат на ниво на градот Скопје во кои ќе може да се извршува алтернативната мерка општокорисна работа.

È континуирано се преземаат активности за зајакнување на институци-оналното извршување на воспитните мерки кон малолетниците. За вос-поставување на Дисциплинскиот центар за малолетници е идентификуван соодветен објект, спроведени се почетни обуки на стручниот кадар од стра-на на јУ Завод за социјални дејности и е подготвена Програмата за работа на Дисциплинскиот центар. Во тек е отворање на Дисциплинскиот центар.

È Донесен е Закон за изменување и дополнување на Законот за спречу-вање на корупцијата. Со законот се доразработија мерките за спречување на корупцијата во вршењето на власта и доверените јавни овластувања, со што се потенцираа превенцијата и нејзината улога во откривањето на причи-ните и условите што водат до корупција, како и нивното елиминирање.

È Донесен е Закон за здруженија и фондации, со кој е уредено прашање-то за начинот, условите и постапката за основање, регистрација и престанок на здруженијата, сојузите, фондациите, како и на организациските форми на странските организации. Овој закон содржи ново решение што се однесува на формирање здруженија и од страна на правни лица. Друга позначајна но-вина е што со овој закон се пропишува постапка за доделување статус на ор-ганизации од јавен интерес.

È Донесен е Законот за измени и дополнувања на Законот за народен правобранител.

È Донесен е Законот за измени и дополнувања на Законот за финанси-рање на политичките партии, за да се направат измени во насока на транс-парентност во финансирањето на политичките партии, зајакнување на кон-тролата на финансиското работење на политичките партии и зајакнување на надлежноста на државните органи во процедурата за постапување по фи-нансиските извештаи.

È Донесен е Законот за унапредување и заштита на правата на припадни-ците на заедниците што се помалку од 20% од населението во Републи-ка Македонија. Според решенијата од овој закон, се формира посебен орган за да ги следи и да ги унапредува остварувањето и заштитата на правата на припадниците на заедниците што се помалку од 20%.

È Донесен е Закон за правната положба на црквата, верските заедници и религиозна група, кој ги уреди прашањата што се однесуваат на основање-то и правниот статус на црквата, верската заедница и религиозната група,


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

83

уредувањето на богослужбата, молитвата и верскиот обред, верската поука и образовните дејности, остварувањето приходи на црквата, верската заед-ница и религиозната група како и други прашања.


È Ќе ја интензивираме меѓуинституционалната соработка на сите субјекти вклучени во борбата против криминалот и корупцијата преку воспоставување на стандарди за единствена методологија на следење на кривичните дела од страна на сите засегнати национални и меѓуна-родни корисници на информации и поврзување на базите на податоци.

È Воведување дотации за изедначување на фискалните капацитети. Ми-нистерство за локална самоуправа: Закон за данокот од имот, Закон за административните такси, Закон за комунални такси, со овие приходи сега управуваат единиците на локалната самоуправа. Законска обврска е воедначувањето да се врши според критериумот по жител (најмалку 50%) и други критериуми. Покачување на приходите на одделни општини, во 2010 година се обезбеди со измените на Уредба за изменување на Уредбата за ме-тодологија за распределба на приходите од данокот на додадена вредност по општини за 2010, со воведување на фиксен дел за сите општини во износ од 3 милиони денари. Со ова се постигна повисок степен на воедначување на приходите по општини, односно минималниот износ на дотацијата од ДДВ која се распределува по општини изнесува не помалку од 4 милиони денари. Во моментов се вршат дополнителни анализи од странски експерти.

нЕ ВЕТиВМЕ, но рЕаЛиЗираМЕ! È градење на капацитетите на институции коишто го спроведуваат зако-

нот за соодветен третман на задржани и притворени лица – иПа 2009. Подготвена и усвоена е финална верзија на Водич за апликанти.

È Поддршка за реформата на полиција и кривичното право – иПа 2009. Подготвено е твининг-фише и доставено е до Министерството за финансии.

È Развој на капацитетите на Одделот за организиран криминал. Одделот за организиран криминал во континуитет презема активности за зајакнување на сопствените капацитети, со цел успешно спротивставување на организи-раниот криминал и корупцијата и истите во најголема мерка се концентрира-ни во четири области: • Нормативно-правно дорегулирање на методологијата на работа на Одде-


84

РЕФ

ОРМ

и В

О П

РаВО

СУД

СТВ

ОТО

лот за организиран криминал ; • Стручно усовршување и надградување на знаењата и вештините на работ-

ниците распоредени во Одделот за организиран криминал;• Зајакнување на кадровскиот потенцијал на Одделот за организиран кри-

минал;• Материјално-техничко доопремување на Одделот за организиран крими-

нал.Согласно со можностите на Министерството за внатрешни работи и на Од-делот за организиран криминал во тие рамки, во текот на 2010 година беа преземани напори за натамошно материјално-техничко доопремување на Одделот за организиран криминал.

Во тој контекст, Одделот за организиран криминал во оваа година обезбеди:

• донација од 30. 000 евра од Сојузна Република Германија во опрема за сле-дење и документирање на прикриени операции;

• уреди за тајно следење и документирање – обезбедени со финансиски средства на Министерството за внатрешни работи на Република Македо-нија;

• во просториите на касарната „Ѓорче Петров“ беше опремена командна соба за менаџирање со оперативни истраги и криминалистичко-разузна-вачки операции, како и магацински простории за привремено чување на запленета дрога и оружје. Средствата за објектот беа обезбедени од стра-на на Европската команда на армијата на СаД во координација со амбаса-дата на СаД во Република Македонија и програмата на Министерството за правда на СаД – ициТаП;

• два компјутерски сервера за потребите на Единицата за борба против компјутерски криминал при Одделот за организиран криминал – обезбе-дени се со финансиски средства на Министерството за внатрешни работи на Република Македонија.

È Проект за интегрирана база за странци, вклучувајќи податоци од об-ласта на азилот, миграциите и визите. Проектот ќе биде реализиран до крајот на 2011 година.

È Проект за интегрирана база за странци, вклучувајќи податоци од обла-ста на азилот, миграциите и визите, во кој се вклучени Министерството за внатрешни работи, Министерството за правда, јавното обвинителство, Упра-вата за перење пари и финансирање на тероризмот, Управата за јавни прихо-ди, Финансиската полиција, царинската управа и централниот регистар.

È градење на капацитетите за гранично управување вклучително детек-ција на фалсификувани документи, анализа на ризици, профилирање и сертифицирање на форензички експерти. Проектот ќе биде реализиран


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

85

до крајот на 2011 година. цел е да ги зајакне капацитетите на МВР, особено во делот на Секторот за гранични работи и миграција и Одделот за крими-налистичка техника, со цел успешно откривање и анализа на фалсификувани документи, 01.01.2010 – 31.12.2011.

È Обука на воздухопловни техничари за хеликоптери Ми17/171. È инструментална модернизација на лабораторија за ДНк-анализа на ре-

ферентен материјал. È Набавка на гасно-масен спектрометар со троен-квадропол детектор. È Набавка на скенирачки електронски микроскоп.


È Ќе изградиме отворено одделение на кПД Штип 2009 –2011 година. Ќе спроведеме анализа за можностите за реализирање на оваа активност во рамки на изготвувањето на Националната стратегија за развој на затворски-от систем, која ќе се поддржи со проектот иПа 2009, чија имплементација е предвидена во текот на 2011 година.

È Ќе изградиме затвор од полуотворен вид во Струмица 2009–2011 годи-на. Недонесувањето на деталниот урбанистички план на општина Стру-мица е причина за нереализација на оваа активност. инаку во постојниот за-твор е извршена санација и доградба и набавка на опрема.


86

РЕФ

ОРМ

а Н

а а

ДМ

иН

иС

ТРа

ци

јаТа

рЕФорМа на адМиниСТрациЈаТа


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

87

Една од главните стратешки цели и определби на Владата е реформата на јав-ната администрација. Остварувањето на реформите, ја наметнува потребата од создавање ефикасна, професионална и одговорна администрација пoдготвена целосно да се посвети на остварувањето на поставените задачи.

целта на реформата на јавната администрација е надградба и доуредување на законската и административната рамка, примена на концептите и стандардите на ЕУ и подобрување на општиот административен капацитет, како и админи-стративниот капацитет во различните сектори. На овој начин ќе се постигнат целите на таканареченото „добро владеење“. администрацијата ќе се трансформира од регулаторно ориентирана администрација во админи-страција ориентирана кон услуги, којашто во целост ќе се инкорпорира во „Европскиот административен простор“.

Сево ова, треба да придонесе за зајакнување на капацитетите на Владата и на Министерството за информатичко општество и администрација, кое е одговор-но за администрацијата, а во насока на соодветно управување со процесот на спроведување на реформата на јавната администрација.

Владата врз основа на експертски и компаративни искуства, процени дека ре-формата на јавната администрација треба да се концентира во еден орган со цел стратегиски и плански да се преземаат организирани и координирани мерки за имплементацијата на овој процес. Во таа насока е и оценката дека Министер-ството за информатичко општество и администрација треба да биде надлежни-от орган кој треба да биде носител на овој процес. Во тоа е и клучната улога на Министерството за информатичко општество и администрација преку современи информатички процеси да ги унапреди капацитетите на адми-нистрацијата, да ги поедностави процесите и постапките, а истовремено и да го сведе на минимум влијанието на човечкиот фактор во сервисирање-то на услугите на граѓаните и на бизнис-заедницата. Појдовна точка на овој реформски процес се Стратегијата за реформа на јавната администрација и акцискиот план за имплементација на стратегијата за реформа на јав-ната администрација, што ги донесе Владата на седницата одржана на 28.12.2010 година.

Во функција на реализација на споменатите цели и поставување на правната рамка за овозможување на ефикасна и ефективна администрација, преземени се активности во насока на унапредување и надградување на постојната закон-ска рамка и тоа:


88

РЕФ

ОРМ

а Н

а а

ДМ

иН

иС

ТРа

ци

јаТа

иЗМЕни и допоЛнуВаЊа на ЗаКони Со Кои СЕ опЕрационаЛиЗира рЕФорМаТа на ЈаВнаТа адМиниСТрациЈа

È Закон за изменување и дополнувања на Законот за јавни службеници. измените и дополнувањата на Законот се во насока на обезбедување струч-на, компетентна, професионална и деполитизирана јавна администра-ција, преку квалитативно подобрување на постапката за селекција и вработување, воведување пробна работа за секое вработување во јавната служба, олеснување на критериумите за унапредување по пат на интерен ог-лас, воведување нова основа за престанок на вработувањето и усогласување со Законот за организација и работа на органите на државната управа и со Законот за државните службеници, во поглед на надлежностите на Минис-терството за информатичко општество и администрација. • Подзаконски акти согласно со Законот за јавни службеници. Согласно

со одредбите од Законот за јавни службеници изготвени се 7 подзаконски акти.

È Закон за државни службеници. целта на измените и дополнувањата на За-конот е да се обезбеди стручна, компетентна, професионална и деполи-тизирана државна администрација, преку квалитативно подобрување на ефикасноста, зголемување на одговорноста и потребата државната администрација целосно да се посвети на остварувањето на поставени-те задачи.• Подзаконски акти согласно со Законот за државни службеници.

Согласно со одредбите од Законот за државни службеници, донесен е Правилник за начинот на селектирање и вработување на државните службеници и за формата и содржината на пријавата за интерен оглас за вработување на државен службеник и Правилник за изменување и до-полнување на Правилникот за начинот на селектирање и вработување на државните службеници и за формата и содржината на пријавата за инте-рен оглас за вработување на државен службеник. исто така, согласно со Законот за државни службеници изготвени се 11 подзаконски акти, кои до средината на 2011 година ќе бидат објавени во Службен весник.

È Закон за општа управна постапка. Со предложените измени и допол-нувања на законот ќе се постигне зголемена ефикасност и ефективност во остварувањето на надлежностите на министерствата, организациите утврде-ни со закон и други државни органи, кога во управните работи решаваат за правата, обврските и за правните интереси на физичките и правните лица. Со измените во одредбите од законот се врши зајакнување на механизмот на прибавување податоци, исправи и други документи по службена должност


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

89

за кои надлежните органи водат евиденција. Службеното лице што ја води постапката е должно по службена должност да ги прибави податоците за фа-ктите за кои службена евиденција води органот надлежен за решавање, како и во случај кога во однос на фактите службена евиденција води друг државен орган, односно друг субјект кој води регистар на податоци. За државниот ор-ган, односно субјектот што води службена евиденција, се воведува обврска да ги достави бараните податоци во рок од три дена од денот на приемот на барањето. исто така, се подобрува механизмот на постапување уште во фазата на поднесување на поднесоците, во фазата на доказната постапка и во текот на постапката на поднесување на поднесоци. имено, органот што е надлежен за приемот на поднесокот, односно усното соопштение, е должен да ги користи личните податоци на подносителот за потребите на постапката, во согласност со закон. истовремено, независно од одредбите на посебните закони и подзаконските акти, странката не е должна да поднесува исправи со барањето (уверенија, сертификати, потврди и друго) за факти за кои орга-нот на државна управа и органот на локална самоуправа или пак друг собјект води службена евиденција. Се воведува ЕДНОШалТЕРСки СиСТЕМ. Осо-бено е значајно што се надградува една постапка која претходно беше про-пишана со одредбите од институтот „молчењето е одобрување“. имено, се дефинираат процесите во случај надлежниот орган да не донесе решение по однос на поднесено барање на странката. Во тој случај се предвидува функ-ционерот што раководи со органот, односно раководното лице на органот кој постапува по поднесокот да донесе решение најдоцна во рок од пет работни дена од приемот на барањето со кое ќе го уважи или ќе го одбие барањето. При тоа, се предвидува кривична одговорност на функционерот кој раководи со органот, раководното лице на органот, односно овластеното службено лице поради пречекорување на овластувањата или неизвршување на службената должност доколку не донесе решение под услови и во постап-ка пропишана со закон. исто така, се предвидува глоба за функционерот кој раководи со органот, лицето кое раководи со правно или друго лице на кои со закон им е доверено да вршат јавни овластувања, односно овластеното службено лице ако не донесе решение поради што настапиле законските ус-лови за примена на институтот „молчењето е одобрување“, како и глоба за службеното лице во случај на повреда на постапката и непостапување со-гласно со законот. Со предложените измени се надградува механизмот на жалба, се доуредува правото на жалба во рамките на системот на органите на управата и истиот се усогласува со системот на внатрешната организација на државната управа и со амандманот XXI на Уставот на Република Македонија. истовремено, се врши усогласување на надлежноста на Министерството за информатичко општество и администрација со Законот за организација и ра-бота на органите на државната управа.


90

РЕФ

ОРМ

а Н

а а

ДМ

иН

иС

ТРа

ци

јаТа

È Закон за управна инспекција. Со измените и дополнувањата на Законот за организација и работа на органите на државната управа, Државниот упра-вен инспекторат е орган во состав на Министерството за информатичко опш-тество и администрација. Со овие измени и дополнувања на законот ќе се постигне зголемена ефикасност и ефективност во остварувањето на надлеж-ностите на истиот. имено, се зголемува и надлежноста, но и одговорноста на службените лица во Државниот управен инспекторат при преземањето на дејствата во управната постапка. Се зајакнува надзорот над овластеното службено лице што решава во управната постапка за остварување на права-та и обврските на граѓаните и на правните лица. Постапката за надзорот над постапувањето на службените лица, раководните лица во органите и функ-ционерите по однос на поднесените барања или известувања се зајакнува со цел да утврди дали истата е спроведена на начин пропишан со закон. Во рок од три работни дена од денот на извршениот надзор, инспекторот е должен да го извести подносителот на барањето за утврдената состојба. Во случај на непочитување на постапката утврдена со законот, се предвидува кривична одговорност и глоба, како за службеното лице, односно раководното лице на органот, така и за функционерот кој раководи со органот. Но, предвиде-на е и кривична одговорност и на функционерот - директорот на Управниот инспекторат и инспекторот во случај на непостапување согласно со постап-ките предвидени со законот при спроведувањето на нивната надлежност. исто така, со измените и дополнувањата на законот се врши усогласување на надлежноста на Министерството за информатичко општество и админи-страција со измените и дополнувањата во Законот за организација и работа на органите на државната администрација и Законот за инспекциски надзор, се врши прецизирање на постапувањето на службените лица, се уредува ме-ханизам за воспоставување на поголема одговорност на службените лица во водењето на управната постапка, се дава можност инспекторот да иницира постапка за утврдување на дисциплинска одговорност и се зголемуваат гло-бите за сторените прекршоци. истовремено, се предвидува глоба за функ-ционерот што раководи со органот, раководното лице на органот, односно овластеното службено лице на субјектот на надзор во случај на непостапу-вање согласно со закон при вршење на надзор од страна на надлежен орган, односно непостапување согласно со упатствата од надзорот. Предвидена е глоба за службеното лице што презема дејства во управна постапка или ов-ластено службено лице што решава во управна постапка ако не постапува согласно со закон.

È Закон за организација и работа на органите на државната управа. из-мените на Законот за организација и работа на органите на државната упра-ва се однесуваат на рационализација и надминување на преклопувањето на


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

91

надлежностите на агенцијата за развој и инвестиции со други органи и тела што се формирани во изминатиот период.

È Закон за Влада на Република Македонија. целта на измените и допол-нувањата на Законот е да се поедностави постапката по вложено правно средство на првостепено решение на орган на државна управа во функција на поефикасна, поефективна и побрза заштита на правата и интересите на странките во управната постапка.

È Закон за електронско управување. Со измените и дополнувањата на овој закон се врши усогласување со Законот за измени и дополнувања на Законот за организација и работа на органите на државната управа во поглед на нази-вот на Министерството за информатичко оптество и администрација.

È Закон за основање на Македонска академска истражувачка мрежа. Со измените и дополнувањата на овој закон се врши усогласување со Законот за измени и дополнувања на Законот за организација и работа на органите на државната администрација во поглед на називот на Министерството за ин-форматичко општество и администрација.

оСТанаТи аКТиВноСТи Во наСоКа на МодЕрниЗациЈа и оСТруЧуВаЊЕ на адМиниСТрациЈаТа

È Министерството за информатичко општество и администрација подготви предлог за годишна програма за генеричка обука на државните службе-ници во Република Македонија за 2011 година.

È Во тек е подготовка на тендерска документација за развој на Регистар за јав-ни службеници и истиот се очекува да биде функционален до датумот на стапување во сила на Законот за јавни службеници.

È изготвено проектно фише - иПа 2011 за поддршка на имплементација на ак-цискиот план согласно со Стратегијата за реформа на јавната администрација и за имплементација на Националната стратегија за е-Влада.

È Потпишан е Меморадум за соработка со амбасадата на Обединетото крал-ство на Велика британија и Северна ирска за проект со наслов „Поддршка кон процесот на модернизација на државната администрација“. Реа-лизирана е идентификациска мисија за поддршка на Република Маке-донија во реформа на јавната администрација со „National school of Government“, како основа за поддршка на Министерството во наредни-те две години.


92

ЗЕМ

јОД

ЕлС

ТВО

и Ш

УМа

РСТВ

О

ЗЕМЈодЕЛСТВо и шуМарСТВо


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

93

го остваруваме тоа што го ветивме во 2006 година. За четири и пол години на земјоделците им се исплатени вкупно 260 милиони евра субвенции, а со сумата од 115 милиони евра кои веќе се исплаќаат за 2011 година, вкуп-ната сума ќе изнесува 365 милиони евра.

За следната 2012 година се планирани нови 130 милиони евра за земјодел-ците и со тоа ќе се исполнат ветените 500 милиони евра за периодот 2006-2012, така како што беше ветено и согласно со ветената динамика.

Независно од светската криза, Владата во континуитет ги зголемуваше суб-венциите за земјоделците.

È 2006 година – 20 милиони евра È 2007 година – 25 милион евра È 2008 година – 45 милиони евра È 2009 година – 70 милиони евра È 2010 година – 100 милиони евра È 2011 година – 115 милиони евра È 2012 година – 130 милиони евра

СУбВЕНции ВО ЗЕМјОДЕлСТВОТО За 4 гОДиНи

милиони евра милиони евра

260 15

ВлаДа 2006-2010 ВлаДа 2002-2006


94

ЗЕМ

јОД

ЕлС

ТВО

и Ш

УМа

РСТВ

О

Дополнително, преку програмата иПаРД обезбедени се средства во виси-на од околу 100 милиони евра за поддршка на земјоделството и инвести-циите во земјоделството до 2013 година.

На тој начин, за субвенции за македонските земјоделци во периодот 2006-2012 ќе бидат исплатени и повеќе од ветените 500 милиони евра!

Започнатиот тренд на пораст на откупните цени од 2007 и 2008 година повторно е воспоставен во 2010 и во 2011 година по намалувањето на ефектите од свет-ската криза.

За тутунот, зголемена е просечната откупна цена за 50 денари по килограм или за над 40%, а се воведоа и субвенции за производството на тутун од цели 60 денари по килограм! Просечната откупна цена на тутунот за периодот 2002-2006 година изнесуваше 116 денари по килограм, додека за периодот 2007-2010 година просечната цена е зголемена на 167 денари по килограм. Во 2010 година постигната е највисока цена за откупување на тутунот и истата из-несуваше 192 денари по килограм. Владата на ВМРО-ДПМНЕ ги исплати ве-тените, а неисплатени субвенции на претходната влада кон крајот на 2006 година, додека во 2009 година и понатаму 2010 и 2011 година, субвенци-ите за килограм тутун беа подигнати на рекордни 60 денари по килограм (или 1 евро). Ветено – остварено!

Со поголемиот број на мерки и прилагодување на критериумите кон реал-ните состојби на земјоделците драстично е зголемен бројот на корисници на субвенциите од 6.000 во 2006 година на 110.000 во 2011 година.

Сега субвенциите се стабилни, а единствената измена од година во година е зго-лемениот износ на поддршка. За споредба, висината на субвенциите по единица производ во 2011 и 2005 се:

Субвенција за Висина на субвенции во 2011 година

Висина на субвенции во 2005 година

Житни култури 8.500 ден./ха (плус 2.500 ден./ха за користење на сертифицирано семе) 3.000 ден./ха

Млеко 3,5 ден./литар (плус 2.700 ден./грло говедо) 0

Грозје 40.000 ден./ха 0Овошје и зеленчук 25.000 ден./ха 0Ориз 12.000 ден./ха 0Сончоглед 12.000/ха 2.500 ден./хаОвци 950 ден./грло 150 ден./грлокози 850 ден./грло 100 ден./грлоПчелно семејство 500 ден. 0


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

95

Субвенција за Висина на субвенции во 2011 година

Висина на субвенции во 2005 година

Органско производство 30% поголем износ на сите субвенции 0%Подигање на нови лозови насади

140.000 ден./ха за винско грозје и 160.000 ден./ха за трпезно грозје 45.000 ден./ха

Подигање на нови овошни насади 100.000 ден./ха 25.000 ден./ха

континуирано се зголемува вкупната буџетска поддршка на земјодел-ството. Во 2005 година процентот на средства во буџетот наменети за земјоделството изнесуваше 2,19%, а во 2011 процентот на средства во буџетот наменети за земјоделство изнесува 5,3%.

СУбВЕНции За ТУТУН

денари килоГрам денари килоГрам

60 15

ВлаДа 2006-2010 ВлаДа 2002-2006

Кои СЕ рЕЗуЛТаТиТЕ од ЗГоЛЕМЕниТЕ СубВЕнции и СрЕдСТВа За ЗЕМЈодЕЛСТВоТо?

È За 34% е зголемена вредноста што ја остварува земјоделството во ма-кедонската економија. Земјоделскиот бруто -домашен производ од 30.9 милијарди денари во 2005 година е зголемен на 41.3 милијарди.

È За над 50% е зголемен извозот на македонските земјоделски произво-ди. Во 2005 година беа извезени земјоделски производи во вредност од 278


96

ЗЕМ

јОД

ЕлС

ТВО

и Ш

УМа

РСТВ

О

милиони евра, а во 2009 година извозот достигна 358 милиони евра. Трендот на пораст продолжи и во 2011 кога е извозот зголемен за дополнителни 66 милиони евра, и достигна досега рекордни 424 милиони евра!

È Зголемено е производството на тутун, градинарски производи, грозје и овошје и органското производство, зголемен е бројот на овци и кози, додека кај помалку конкурентните сектори каде што имаше сериозен пад во обемот на производство, истиот е намален или стабилизиран.

шТо друГо бЕшЕ напраВЕно? È Намален е ДДВ за земјоделската опрема, механизацијата и ѓубрива-

та, од 18% на 5% - прва одлука на Владата на Република Македонија во 2006 година.

È Формирана е и успешно функционира платежната агенција иПаРД (агенција за финансиска поддршка во земјоделството и руралниот развој), која овозможува непристрасна и независна исплата на државните средства за поддршка на земјоделството.

È Добиена е акредитација на платежната иПаРД агенција. агенцијата доби национална акредитација во март 2009 година, а европската акредита-ција ја доби во декември 2009 година. Ова беше предуслов за отпочнување на користењето на европските пари за македонското земјоделство. Досега само од два огласа во текот на 2010 година, поддржани се инвестиции во ма-кедонското земјоделство и прехранбен сектор во висина од 8 милиони евра.

È Се спроведуваат активности за формирање на откупно–дистрибутивни центри за поддршка на откупот и извозот на земјоделски производи. компанијата „агрокор“ ја почнува реализацијата на откупно-дистрибутивен центар во Струмица, за кој Владата обезбеди целосна логистичка и конкрет-на финансиска поддршка од 90 милиони денари за инфраструктурно уреду-вање и подготовка на проектна документација. центарот целосно ќе биде ставен во функција за откуп на градинарски производи во јуни оваа година. Во април 2011, агрокор купи уште една локација до сегашната за проширу-вање на својот капацитет на 50.000 тони во втората фаза. Од јуни 2011, пре-ку овој центар треба да се откупуваат количини на земјоделски производи кои се околу 20% од вкупното производство во регионот. Покрај тоа, Владата преку програмите за финансиска поддршка, со половина од трошоците ко-финансира изградба или проширување на 6 откупно-дистрибутивни центри. Обезбедени се поволни градежни локации за изградба на откупно-дистрибу-тивни центри на 14 локации во Македонија: Ресен, Гевгелија, богданци, коча-ни, Св. Николе, Росоман, битола, Облешево, Валандово, Демир капија, Штип и Врапчиште. 3 од овие локации се веќе продадени на приватни инвеститори


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

97

кои треба да започнат со изградба на откупни центри за овошје и зеленчук. Со динамика на градење на најмалку 5 центри годишно се планира значи-телно намалување на проблемот со откупот и со пласманот на земјоделските производи. и на крајот, Владата започна со активностите за изградба на еден откупно-дистрибутивен центар во Ресен за откуп на јаболка и друго овошје со цел да обезбеди поповолни услови за истиот да привлече приватен инвес-титор. Досега се направени потребните испитувања на теренот и се подготву-ва целосната техничка документација.

È Во соработка со израелска компанија формирано е мешовитото акцио-нерско друштво „агриленд“ за откуп и извоз на земјоделски произво-ди.

È континуирано се спроведува распределба на земјоделското зем јиш-те:

• Од август 2006 – 4.768 ха• 2007 - 7.548 ха• 2008 - 10.408 ха• 2009 - 8.871 ха• 2010 - 6.193 хаили, вкупно за периодот од август 2006 до 2011 година доделено е земјиште со површина од 37.788 ха. За разлика од претходниот период, кога се префе-рираше мал број избрани фирми да поседуваат големи површини земјиште (само 400 корисници користеа 100.000 ха), ова земјоделско земјиште е доде-лено на нови 3.614 земјоделци. кога ќе се додаде на овие површини земјиш-тето дадено на плодоуживање, вкупната површина на земјоделско земјиште, доделена на 4.113 нови земјоделци изнесува 41.450 ха.

È Засилена е контролата над незаконското користење на земјиште во државна сопственост, со што е намалена површината на узурпирано-то земјоделско земјиште. Во периодот пред 2006 година, земјиштето беше делено на големи блокови на нетранспарентен и сомнителен начин. Во из-минатите четири и пол години, Државниот инспекторат за земјоделство пре-ку засилени инспекции вршеше зголемена контрола на теренот, при што се раскинуваа неправедно склучените договори и се пристапуваше кон транс-парентна прераспределба на ослободеното земјиште. Со интензивните кон-троли на терен беа откриени многу злоупотреби што резултираше со раски-нување на 110 договори за површина од 14.000 ха, кои потоа се доделуваа на оглас на нови корисници.

È Распределбата на земјиштето во последните четири и пол години се врши согласно со месечни планови, на јавен и транспарентен начин, со законски поставени критериуми за избор и постапка на јавно отворање на понудите.


98

ЗЕМ

јОД

ЕлС

ТВО

и Ш

УМа

РСТВ

О

È За периодот од 2006 до 2010 година се доделени 3.662 ха земјоделско земјиште на плодоуживање на 449 нови земјоделци, претходно со-цијални категории на население. Во 2008 година на старите плодоужи-ватели од 2003 година во целост им беа исплатени средствата за при-донеси за социјално осигурување во првата година од работењето и еднократната помош во вкупен износ од над еден милион евра, кои им ги имаше ветено минатата влада, но никогаш не ги исплати, туку на плодоужи-вателите им ги остави само долговите.

È Во насока на окрупнување и консолидација на земјоделското земјиште, законски се ограничи понатамошното раситнување на земјоделското земјиште помало од 2 ха. Се обезбедија средства за целосно покри-вање на оперативните трошоци за земјоделците кои сакаат да го раз-менат земјиштето помеѓу себе и со тоа да го окрупнат. Во 2009 година реализирани се и пробни активности за окрупнување на земјиштето во скопскиот регион, а во тек се подготовки за промоција и проширу-вање на консолидацијата и во други земјоделски региони. Се подготву-ва сеопфатна национална стратегија за консолидација на земјоделско земјиште.

È Во 2010 година донесен е кодексот на добра земјоделска практика, како основа која треба да им помогне на земјоделците во спроведување на исправни методи на земјоделско производство и спроведена е промо-ција на одржливите земјоделски практики. Овие активности преку со-ветодавните служби продолжуваат и во 2011 година.

È Во програмата за рурален развој, Владата од уште од 2007 година ги покрива половина од трошоците за инвестиции за користење на обнов-ливите извори на енергија и за енергетска ефикасност на земјоделски стопанства. Дополнително во 2010 година беше реализирана и широка промотивна кампања за користење на обновливите извори на енер-гија, за енергетска ефикасност и за одржливи земјоделски практики во руралните средини во соработка со Шведската влада и со Светската банка.

È Набавка и доделување земјоделска механизација под поволни услови. Во периодот 2006-2009 година Владата по најповолни услови (1 година грејс-период и 7 години отплата) им додели на земјоделците 240 трак-тори и околу 800 парчиња друга приклучна земјоделска механизација (плугови, балирачки, сеалки и сл.). Дополнително, преку програмата за ру-рален развој со кофинасирање во висина од 50% неповратна помош од др-жавата, за четири години земјоделците набавија нови 700 трактори и 1.400 парчиња друга земјоделска механизација.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

99

È За периодот од 2006 до 2010 година извршено е чистење на вкупно 319.639 метри одводни канали. Во 2011 година се планира чистење на дополнителни 60 километри. Пред 2006 година оваа активност беше целосно запоставена, што беше основна причина за честото поплавување на земјиштето и предизвикување на огромни штети на земјоделското населе-ние.

È континуирано се спроведува најголемата акција за пошумување во ју-гоисточна Европа - акцијата „Ден на дрвото“! Владата на Република Ма-кедонија, во соработка со невладините организации и со граѓаните, секоја година реализира масовни акции за пошумување на Република Македонија преку акцијата „Ден на дрвото“. Во 2008 година се засадени 2.560 ха, 2009 го-дина нови 3.915 ха, 2010 година - 2.017 ха, и 2011 година на пролетната акција на Денот на дрвото се засадени 744 ха. Досега преку оваа акција Македонија е побогата за 9.236 ха зелена површина. Дополнително преку редовната про-грама за Проширена репродукција на шумите во периодот од крајот на 2006 година до 2010 година се засадени вкупно 3.000 ха нови шумски површини (или по околу 600 ха годишно). Само за споредба, во 2004 година, кога пре-тходната влада бележи издвојување на најголем износ средства за пошуму-вање, пошумени се само 955 ха.

È извршена е набавка на 3 најсовремени авиони од типот „аир-трактор“, специјализирани за гаснење пожар на шумски површини. Набавени се и 30 нови противпожарни возила, кои се распределуваат на општините во Република Македонија. Дел од овие возила се специјализирани за гаснење на пожари во планински региони.

È Во соработка со јапонската банка за меѓународна соработка заврши пр-вата фаза од проектот Злетовица, наменет за искористување на води-те од сливот на реката Злетовица. Овој проект, чија вкупната вредност на изнесува 105 милиони евра, претставува најголемата капитална инвестиција во оваа област во Република Македонија. Досега се инвестирани 70 милиони евра. Хидросистемот Злетовица ќе обезбеди вода за пиење за 100.000 жите-ли во регионот. Започнати се подготовките за втората фаза за доизградба на водоводната мрежа во должина од 75 км, како и изградба на асфалтен пат во должина од 25 км, по што ќе започне реализацијата на третата фаза, која вклучува изградба на седум минихидроцентрали. Втората фаза на проектот треба да се реализира до 2014 година.

È комплетирана е првата фаза од Програмата за наводнување на јужна-та долина на реката Вардар, со која изграден е и рехабилитиран систем за наводнување на 4.500 ха во најземјоделските региони на јужниот дел на Република Македонија. Владата потпиша договор за заем за отпочнување на


100

ЗЕМ

јОД

ЕлС

ТВО

и Ш

УМа

РСТВ

О

инвестициски активности за втората фаза од овој капитален систем со кој ќе се изгради систем за наводнување на нови 4.500 ха земјоделско земјиште.

È активностите за изградба на Хидросистемот лисиче се завршени и ис-тиот е ставен во функција на снабдување со вода на Велес и наводну-вање на дел од околните земјоделски површини.

È Со 10 милиони денари започнати се активностите за проектот Хидроси-стем Оризарска Река (изработка на идеен проект, изведбен проект и главен проект). До крајот на годината ќе се почнат активности за изградба на хидро-системот.

È Започната е изработка на техничка документација за брана конско на ниво на основен проект. целта на овој проект е да обезбеди водоснабдување на Гевгелија и наводнување на поголеми земјоделски површини во истиот регион по гравитациски пат, со што треба да се замени скапиот начин на обезбедување на вода со пумпи на електрична енергија.

È Се имплементира проектот изградба на околу 100 нови винарии на др-жавно земјоделско земјиште. целта на овој проект е да се изградат нови винарски визби кои треба да обезбедат зголемен откуп на вишокот на винско грозје, а истовремено ќе претставуваат и јадро на еден поширок концепт на развивање вински и рурален туризам.

È агенцијата за поттикнување на развојот на земјоделството обезбеду-ва бесплатни стручни совети и помош на земјоделците на терен, особе-но при пополнување на барањата за субвенции, зголемување на информи-раноста на земјоделците и примена на поефикасни производни методи на земјоделско производство.

È извршена е реформа на правната и институционалната рамка, како не-опходен предуслов за спроведување на развојните политики во земјо-делството. Проблемите што постоеја пред 2006 година, сега се надминати со донесување на сите клучни закони од областа на земјоделството, руралниот развој и безбедноста на храната. Овие закони се целосно усогласени со зако-нодавството на ЕУ, за што државата континуирано добива позитивни критики од страна на Европската унија.

È Привршува реализацијата на петгодишниот Проект за зајакнување на земјоделството и пристап кон Европската унија, со кој преку средствата од 15 милиони евра обезбедени од Светската банка се поддржа импле-ментацијата на сите клучни реформски процеси како што се: формирање на новата платежна агенција, обновување на објектите на институциите, ин-вестиции во информациските системи во земјоделството од европски тип кои треба да обезбедат полесно и посигурно спроведување на постапките за аплицирањена за земјоделската поддршка.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

101

È Донесена е нова систематизација, усогласена со потребите за импле-ментација на новите европски политики во земјоделството, со која се формирани посебни одделенија за поддршка на новите информатички системи кои се воспоставуваат.

È Привршува изградбата на новата зграда на Министерството, како и ре-конструкцијата на 10-те најголеми подрачни единици низ државата, со што ќе се подобрат условите во кои земјоделците ги оставруваат мер-ките на поддршка, а ќе се зголеми и ефикасноста на администарцијата.

È Воспоставен е Единствен регистер на земјоделски стопанства, во кој се евидентирани над 100.000 фарми. Системот за идентификација на земјиш-ни парцели е во финална фаза на имплеменатција (по веќе реализираните услови на авионско снимање на територијата на државата, на изработка на ортофото снимки и набавка на потребната опрема). Мрежата на сметковод-ствени податоци на фарма (ФаДН) веќе обезбедува економски и финансиски податоци од 600 земјоделски стопанства за потребите на Министерството и земјоделците, а Пазарниот информативен систем функционира со редовно доставување неделни и месечни извештаи за движење на цените на веб-страницата на Министерството.

È иПаРД-планот за поддршка на македонското земјоделство е подготвен и е одобрен од ЕУ во 2007 година. Во тек се континуирани активности за воведување нови мерки или подобрување на постојните за поголем опфат на земјоделци и други корисници и подобро искористување на расположли-вите средства.

È Завршена е изградбата на објектите за ветеринарна и фитосанитарна контрола на граничниот премин Табановце, во согласност со насоката на ЕУ за исполнување на стандардите од европската легислатива што се одне-сува на исполнувањето на ветеринарните и фито-условите за увоз и транзит на стоки од растително и од животинско потекло, како и за увоз и транзит на живи животни.

È Во насока на поддршка на економското здружување на земјоделците, во програмите за поддршка предвидени се и се имплементираат мерки за поддршка на формирање и функционирање на земјоделски задру-ги преку покривање на 80% од трошоците за плата на раководителот, сметководство и за обука на членовите на задругата. Ваквата поддршка ја користат во просек 15 задруги годишно. Заради целосно информирање на земјоделците за нивно здружување, Министерството, во соработка со Хо-ландската агенција за развој, подготви Прирачник за формирање и функцио-нирање на земјоделски задруги.


102

ЗЕМ

јОД

ЕлС

ТВО

и Ш

УМа

РСТВ

О

È Обезбедена е 24 часовна ветеринарна контрола на граничните преми-ни Табановце и богородица, со што се олесни и се забрза транзитот и изво-зот на земјоделските производи надвор од земјата.

È Укинато е издавањето на решенија на централно ниво со кои се дозво-лува увоз на производи од животинско потекло во Република Македо-нија. Сега овие решенија се издаваат на граничните премини, со што се над-мина постапката која претходно траеше еден месец.

È либерализиран е пазарот на ветеринарните услуги. Создадовме закон-ски услови за издавање на здравствени уверенија кај сите 100 регистрирани ветеринарни станици, за разлика од досега, кога истите беа достапни само преку 33 станици избрани на тендер.

È Укинати се одобренијата за увоз на семенски и саден материјал во Ре-публика Македонија и обезбедено е автоматско прифаќање на реги-стрираните сорти во Европскиот сортен каталог, со што се либерализира увозот на квалитетен европски семенски материјал во земјата, се обезбедува побрзо минување на пратките и збогатување на асортиманот на сортите на земјоделски видови.

È Формирана е агенција за ветеринарство и храна која треба да обезбеди интегриран пристап при контролата и надзорот на здравствената исправ-ност на прехранбените производи.

È Донесен е Законот за земјоделството и рурален развој со кој заради посигурен откуп се регулира пазарот на земјоделските производи, се пропишуваат потребните услови за регистрирање на откупувачите, а се пропишува и задолжително постоење на договори меѓу откупувачи-те и земјоделците.

È Овозможено е лицата што имаат засадено повеќегодишни култури на државно земјиште без договор (или со истечен договор) правно да го регулираат неговото користење. Со новиот Закон за земјоделско земјиште се дава можност и да се легализираат градби за земјоделска намена (штали, амбари, магацини за земјоделски производи) на земјо-делско земјиште што преставуваше проблем и за искористување на средствата од програмата иПаРД. По донесување на законот се објави првиот оглас за доделување на земјиште со јавен повик во три катастарски општини од Тиквешијата.

È Со измените на Законот за вино се уреди прометот и заштитата на ква-литетот на виното по европски терк и се пропиша обврска винарските визби да мора да ги имаат исплатено обврските кон лозарите доколку сакаат да продолжат да произведуваат вино.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

103

È Донесен е Законот за квалитет на земјоделски производи со кој за прв пат во Република Македонија се пропишуваат класите на квалитет на земјоделските производи и заштитата на квалитетот и географското потекло согласно со европските стандарди.

È Во тек се активности од 15 проекти финансирани од Првата компонен-та на програмата иПа за промоција на системот за идентификација на земјишни парцели, уредување на пазарите со земјоделски производи и политика на агроеколошки мерки со кои треба да се зголеми админи-стративниот капацитет на надлежното министерство.

È Преку програмата агбиз на УСаиД се реализира поддршка на органи-зирањето на винарскиот сектор во државата во ново здружение „Вина од Македонија“ и промоција на македонските вина на повеќе европски пазари.


È Пласман на земјоделски производи – откупни центри. Обезбедувањето на поволни услови за привлекување на домашни и странски компании за ин-вестирање во откупни центри останува континуирана активност во следниот период.

È Одземање на земјоделското земјиште од оние што не го користат или оние што ги злоупотребуваат договорите. Процесот по 2007 година се од-вива континуирано, а ослободеното земјиште се огласува на редовните огла-си.

È Воведување на политиката на окрупнување на земјоделското земјиште е дол-готраеен процес кој е започнат и за кој се воведени мерки на поддршка што треба да се интензивираат во следниот период.

È целосното воспоставување на Системот за идентификација на земјишни пар-цели е влезен во последната фаза на имплементација.

È Поддршка на активностите за промовирање на карактеристични на-ционални брендови на земјоделски производи и нивна промоција на надворешните пазари. Финансиската поддршка за заштита и промоција на квалитетот на нашите производи е обезбедена, а во понатамошниот процес треба да се зголеми информираноста на земјоделците за пријавување на заштита на квалитет и негово користење.


104

ЗЕМ

јОД

ЕлС

ТВО

и Ш

УМа

РСТВ

О

проЕКТи од проГраМаТа шТо нЕМа да СЕ рЕаЛиЗирааТ Заради понуда на подобри рЕшЕниЈа

È Подобрување на пласманот и маркетингот на земјоделските произво-ди. Трансформација на јП агроберза во Стокова берза нема да се реализира. Подобрување на маркетингот со земјоделски производи ќе се врши преку веќе преземени мерки, кои ќе се интензивираат во следниот период со цел привлекување на приватни инвестиции во откупно-дистрибутивните центри.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

105


106

Ма

кЕД

ОН

ија

- ЗЕ

Мја

На

ЕД

На

кВи

МО

ЖН

ОС

Ти

МаКЕдониЈа - ЗЕМЈа на ЕднаКВи МожноСТи


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

107

Согласно со одредбите од Уставот, според кои Република Македонија е социјал-на држава, како и идеолошките и програмските определби на ВМРО-ДПМНЕ, Владата им посветува особено внимание на ранливите групи на македонското население. За подобрување на нивниот стандард, Владата во неколку наврати ги зголеми паричните и другите надоместоци за овие граѓани што се издвојуваат од буџетот.

È Пензиите се зголемени во просек за 33.5%, а најниските за 40%! Во 2006 година најниската пензија беше 4.023 денари, а во декември 2010 година 5.634 денари, што претставува зголемување за 40%. Од јули 2006 година до декември 2010 година просечната пензија се зголеми за 33.5%, од 7.683 дена-ри во 2006 година на 10.273 денари во 2010 година.

È Просечната нето-плата во Република Македонија е зголемена за 61%! Нето-платата во 2006 изнесуваше 12.600 денари, а во 2010 таа достигна сума од 20.303 денари.

È Платите во јавниот сектор во 2007 и во 2008 година беа зголемени за по 10%, а третото зголемување за 10%, кое беше одложено поради светската економска криза, ќе се реализира по целосното завршување на светската криза.

ВиСиНа На ПРОСЕЧНа ПЕНЗија

33,5% 0%

ВлаДа 2006-2010 ВлаДа 2002-2006


108

Ма

кЕД

ОН

ија

- ЗЕ

Мја

На

ЕД

На

кВи

МО

ЖН

ОС

Ти

ЗгОлЕМУВаЊЕ На ПлаТиТЕ

2 X 10% 0%

ВлаДа 2006-2010 ВлаДа 2002-2006

СОцијалНа ЗаШТиТа

денари месеЧно денари месеЧно

2.140 1.700

ВлаДа 2006-2010 ВлаДа 2002-2006


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

109

È За 26% е зголемен износот на социјалната помош! Еден носител на право-то на социјална заштита во 2006 година добивал 1.700 денари, додека заклуч-но со 2011 година износот е зголемен на 2.140 денари, со соодветно зголему-вање по бројот на членовите.

È За 27% е зголемен износот на постојаната парична помош. износот за еден носител на правото на постојана парична помош во 2006 година е 2.519, додека заклучно со 2011 година е 3.210 денари, со соодветно зголемување по бројот на членовите.

È За 28% е зголемен износот на правото за помош и нега од друго лице. Во 2006 година правото за 1. група изнесува 3.275 денари, додека заклучно со 2011 година се зголемува на 4.185 денари. За 2. група во 2006 година износот е 2.897 денари, а истиот износ заклучно со 2011 година се зголемил на 3.702 денари.

È За 78% е зголемен износот на паричната помош за лице што до 18 годи-ни било дете без родители и родителска грижа. Во 2006 година правото изнесувало 3.149 денари, додека заклучно со 2011 година ова право изнесува 5.600 денари.

È За 9 пати е зголемена паричната помош за децата без родители. За де-цата без родители и родителска грижа што по полнолетството ја напуштиле установата или згрижувачкото семејство, еднократната парична помош е зго-лемена на 180.000 денари, споредено со 20.000 денари претходно.


110

Ма

кЕД

ОН

ија

- ЗЕ

Мја

На

ЕД

На

кВи

МО

ЖН

ОС

Ти

ПРаВО На ПОСТОјаНа ПаРиЧНа ПОМОШ

денари месеЧно денари месеЧно3.210 2.519

ВлаДа 2006-2010 ВлаДа 2002-2006

ПРаВО За ПОМОШ и НЕга ОД ДРУгО лицЕ

денари месеЧно

4.185 денари месеЧни

3.275

ВлаДа 2006-2010 ВлаДа 2002-2006


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

111

ПОМОШ За ДЕца бЕЗ РОДиТЕли

денари денари

180.000 20.000

ВлаДа 2006-2010 ВлаДа 2002-2006

È Отворени се 36 народни кујни од 2006 до 2010 година. Со овој проект се опфатени повеќе од 3.500 корисници во десетици градови во Републи-ка Македонија, за кои на дневна основа се обезбедени три оброци. • континуирано се врши деинституционализација на штитениците од

Специјалниот завод во Демир капија. Досега се отворени 10 станбе-ни единици во Скопје и во Неготино за лица со посебни потреби со помош и поддршка на заедницата, со тенденција за постојан пораст на нивниот број.

È Реализирано е ветувањето за парична поддршка за секое третородено дете. Согласно со законот, секоја мајка за третородено дете во период од 10 години прима месечен паричен надомест од државата во виси-на од 8.048 денари. Овој месечен надомест ќе се усогласува со порастот на трошоците за живот за претходната година објавени од Државниот завод за статистика за тековната година.

È Реализирано е ветувањето за парична поддршка за секое четврторо-дено дете. Сите мајки што родиле четврто дете ќе добиваат доживотна парична помош (еден вид пензија) во висина од 8.000 денари месечно, по навршувањето на 62 години живот на мајката, под услов мајката да е не-вработена, да не може да оствари право на пензија, да се грижела за децата


112

Ма

кЕД

ОН

ија

- ЗЕ

Мја

На

ЕД

На

кВи

МО

ЖН

ОС

Ти

до нивната 18-годишна возраст и да не ѝ е одземено родителското право над ниту едно од децата.

ПОДДРШка За ТРЕТО ДЕТЕ

денари месеЧно денари месеЧно

8.048 0

ВлаДа 2006-2010 ВлаДа 2002-2006

È Поедноставена е постапката за добивање помош за новородено дете. È Се реализира проектот бањско-климатска рекреација на пензионерите.

Со овој проект во текот на секоја година на бањско-климатска релакса-ција ќе отидат околу 10.000 пензионери. До сега се испратени најмалку 18 групи пензионери од сите градови во Република Македонија.

È Се реализира проектот СОС-маркети. Во периодот на најсилното влијание на економската криза, Владата во соработка со неколку компании отвори СОС-маркети. Овој проект беше наменет за социјално најзагрозените катего-рии граѓани.

È Зголемен е износот на цивилната инвалиднина за 50% и таа е изедначе-на со воената инвалиднина. Со овој потег на Владата, Република Македо-нија влезе во рамките на групите на европски држави во кои ова право беше изедначено од почетокот.

È континуирано се спроведува акцискиот план за изградба на пристапни рампи за лицата со инвалидност во јавни објекти на локално ниво.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

113

бРОј На ПЕНЗиОНЕРи кОи ЌЕ МОЖаТ Да кОРиСТаТ бЕСПлаТНО баЊСкО лЕкУВаЊЕ и РЕкРЕација

10.000 0

ВлаДа 2006-2010 ВлаДа 2002-2006

È Успешно функционираат 22 дневни центри за лица со посебни потреби. Во текот на 2009-2010 отворени се вакви центри во Струмица, кратово, Валан-дово и во други градови, со цел да се обезбеди соодветна грижа за ови лица и нивна социјализација.

È Воведен е системот за електронски избор на посвоители на деца. Со овој проект ќе се овозможи транспарентен, професионален и одговорен ме-тод за избор на потенцијалните посвоители на деца.

È континуирано се работи на развој на мрежата на згрижувачки семејства во Република Македонија. Згрижувачките семејства добиваат финансиски стимуланси од страна на државата. конкретната бројка е 140 згрижувачки се-мејства, во кои се сместени 216 деца.

È Отворен е Малиот групен дом во берово. Во негови рамки е деинституци-онализирана првата група деца од домот за деца без родители „11 Октомври“.

È Во завршна фаза на формирање се дневните центри за деца од улица во битола, Прилеп и во Охрид.

È Во завршна фаза на реализација е отворањето транзитен центар за 24-часовно сместување деца од улица. Во моментот функционираат 2 дневни центри под капата на Министерството и 3 дневни центри за деца од улица, раководени од страна на невладин сектор.


114

Ма

кЕД

ОН

ија

- ЗЕ

Мја

На

ЕД

На

кВи

МО

ЖН

ОС

Ти

È Реализиран е проектот за вклучување на децата-Роми во предучилишното образование. Досега со неговата имплементација во градинките се вк-лучени повеќе од 370 деца од ромски семејства. Овој проект се реализира во соработка со 18 општини.

È Во тек е изградба на градинка во општината аеродром, која треба да биде готова на крајот на 2012 година. Отворањето на новата градинка во Ѓорче Петров ќе се изврши до крајот на 2011 година.

È Од септември 2010 започна реализацијата на проектот Енергетска сиро-маштија. Проектот опфаќа субвенционирање на електрична енергија и други видови енергенси за над 50.000 најзагрозени домаќинства, во износ од 10 евра по семејство.

È ги намаливме акцизите на нафтените деривати заради ублажување на нафтениот удар на светските берзи, со што цените на овие енергенси значително се намалија.

È Реализиран е проектот Условени парични трансфери. Со овој проект е предвидено да им се дава финансиска поддршка на социјално загрозени-те семејства од 12.000 денари годишно, под услов нивните деца редов-но да одат во училиште.

È Донесена е Националната стратегија за интеграција на бегалците, стра-тегиски документ, со кој ќе се овозможи усовршување на целокупниот систем за интеграција на бегалците.

È Отворен е Прифатниот центар за азиланти. центарот е со комплетен ка-пацитет за прифаќање на 150 лица. Овој проект е реализиран со поддршка на Европската агенција за реконструкција.

È Донесен е Законот за малолетничка правда. За прв пат казнувањето ма-лолетнички сторители на кривични дела не се врши репресивно, туку на малолетното лице и на неговото семејство им се дава можност за поддршка од страна на стручни лица за соодветна ресоцијализација и реинтеграција.

È Донесен е акцискиот план за превенција и справување со сексуалната злоупотреба и педофилијата. Реализирани се повеќе активности насо-чени кон брза и рана идентификација на деца-жртви на сексуална злоу-потреба и работа со нив.

È Основана е и националната СОС-линија за пријавување сексуална злоу-потреба на деца и педофилија.

È континуирано се спроведува Националната стратегија за заштита од семејно насилство. Во соработка со УНДП се спроведуваат пилот-проекти во 5 општини, преку економски програми за вклучување на жртвите на се-


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

115

мејно насилство во нормалните економски текови и за нивно активно вклу-чување на пазарот на трудот.

È Успешно функционираат советувалишта за работа со жртви на семејно насилство и Советувалиште за превенција од дрога и други психотроп-ни супстанции за малолетни деца - сторители на криминогени дејства.

È Обезбедивме месечна поддршка од 18.000 денари за децата без роди-телска грижа коишто ќе се запишат на додипломски, магистерски и док-торски студии.

проЕКТи рЕаЛиЗирани Во СорабоТКа Со опшТиниТЕ

ОПШТиНа кОЧаНи È изградена е зграда за домување за лица со понизок социјален статус.

ОПШТиНа кРиВа ПалаНка È Преку проектот на Владата за ангажирање на 50 невработени лица, општи-

ната изврши повеќе активности за санирање на загрозените и руинирани ло-калитети, како и изградба на инфраструктурни објекти, што резултира со тоа што градското подрачје и приградските населби ги подигнаа стандардите за чиста и уредена еколошка средина. Со шестмесечна акција беа расчистени многуте депонии и санирани деградирани локации, со што крива Паланка стана почист и поуреден град за живеење, со зелени и уредени површини.


È Отворање на дополнителни седум дневни центри за лица што злоупо-требуваат дрога, како и за бездомници. Отворен е дневен центар за лица што злоупотребуваат дрога. Во Скопје е отворено засолништето за жртви кое е во фаза на осигурување на негова целосна функционалност. Во битола е отворен дневeн центaр за деца на улица.

нЕ ВЕТиВМЕ, но рЕаЛиЗираМЕ! È Проект за имплементација на социјалната заштита - СПил финансиран со

заем на Светската банка. • Проектот, како и активностите во делот на пензиските реформи се во за-

вршна фаза.• Во делот на социјалната заштита во тек е изработка на софтвер за адми-

нистрирање на сите социјални бенефиции со кој ќе се постигне целосен


116

Ма

кЕД

ОН

ија

- ЗЕ

Мја

На

ЕД

На

кВи

МО

ЖН

ОС

Ти

увид, целосна контрола на исплатите и полесно остварување на правата на корисниците.

È активности со жените од руралните средини за информирање за нив-ните права и начин на остварување на правата. Реализирани се актив-ности во Могила, Теарце, кичево, крушево, Охрид, куманово и во берово.

È Национална стратегија за борба против сиромаштијата и социјалната исклученост во Република Македонија. Националната стратегија за нама-лување на сиромаштијата и социјалната исклученост е усвоена од страна на Владата, а во тек е подготовката на оперативните планови за реализација на истата.


È Разгледување на можноста, покрај жената и мажот да има право на краткотрајно породилно боледување во првите еден или два месеца по раѓањето на детето, со цел да и помогне на мајката во почетниот пе-риод по породувањето, и да се грижи за здравјето на новороденчето и неговите потреби. Реализацијата на ова право на мажот ќе се овозможи во 2013 година.

È Покривање на најголемиот дел од трошоците за сместување во преду-чилишни установи, бесплатни оброци, облека и други потреби на деца-та што живеат во сиромашни семејства. Реализацијата се одложува за 2012 година заради фискални импликации поврзани со справувањето со последи-ците од светската економска криза.


È Разгледување на можноста за воведување на повластена стапка на да-нок за детска облека, обувки, опрема, храна и хигиенски производи за деца. Од наведените видови добра, а во однос на данокот на додадена вред-ност, повластена даночна стапка може да се примени само на храна и на ав-томобилски седишта за деца.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

117


118

ЕкО

НО

Ми

ја

ЕКоноМиЈа


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

119

ГрадиМЕ СиСТЕМ шТо оВоЗМожуВа одржЛиВ раСТ и раЗВоЈ È измена и дополнување на Законот за заштита на потрошувачите – Ос-

новна цел е усогласување на законодавството со ЕУ-регулативите и воведу-вање на одредбите за нечесно пазарно однесување и колективна заштита.

È Закон за надзор на пазарот. целта на законот е воспоставување на рамка за надзор на пазарот во Република Македонија и Европската заедница и контро-ла на производи што влегуваат на пазарот.

È Закон за изменување и дополнување на Законот за техничката инспек-ција. целта на донесување на овој закон е поефикасно работење на технич-ката инспекција и овозможување на странски независни правни лица ак-редитирани од земји-членки на ЕУ или земји-кандидатки за членство во ЕУ да извршуваат технички прегледи и испитувања.

È Законот за возила и донесените правилници согласно со законот. Со до-несувањето на овој закон и потребните правилници се воспостави правна рамка за одобрување на возила. истовремено се воспостави систем за овлас-тување на независни правни лица – технички служби што ќе ги вршат испиту-вањата (хомологација), односно одобрување на возилата.

È Закон за заштита на конкуренција. Основна цел на Законот е понатамошно хармонизирање на законодавството за заштита на конкуренцијата во Репу-блика Македонија со соодветното законодавство на ЕУ, како и подобрување на ефикасноста на постапката и отстранување на детектираните недостатоци и слабости во досегашното постапување на комисијата за заштита на конку-ренцијата.

È Законот за контрола на државна помош. Основна цел на Законот е пона-тамошно хармонизирање на законодавството за државна помош во Републи-ка Македонија со соодветното законодавство на ЕУ, како и подобрување на ефикасноста на постапката и отстранување на детектираните недостатоци и слабости во досегашното постапување на комисијата за заштита на конку-ренцијата.

È Спроведување на Националната програма за реструктурирање на че-личната индустрија на Република Македонија.

È Донесена е Стратегија за развој на текстилната индустрија. Основната цел е зголемување на конкурентноста на домашните индустриски капаците-ти и нивно побрзо и поуспешно вклучување на домашниот и на меѓународ-ниот пазар.

È Донесена е Стратегија за интелектуална сопственост на Република Ма-кедонија 2009-2012.


120

ЕкО

НО

Ми

ја

È Реализација на Програма за поттикнување на инвестициите на Репу-блика Македонија 2007-2010, чија цел беше надминување на администра-тивните бариери што се пречки кај инвеститорите, подобрување на делов-ното опкружување преку започнатите реформи, зголемување на приливот на странски директни инвестиции, зајакнување на институциите надлежни за инвестирањето во државата, овозможување влез на нови технологии и нама-лување на стапката на невработеност.

È Подготвена е Програма за поттикнување на инвестициите во РМ за пе-риодот 2011-2014 година. Подготовката на новата Програма е направена во соработка со деловната заедница, инвеститорите и владините институции. Оваа програма претставува дел од Извештајот за инвестициска политика и е компатибилна со индексот за инвестициски реформи (иРи) 2010 на ОЕцД, како клучна алатка за споредување на прогресот во регионот. целта на оваа програма е да се подобри инвестициската клима во земјата и да се привлечат повеќе инвеститори.

È Проширена е структурата на националните метролошки лабратории на бирото за метрологија, како и нивните калибрациони можности преку набавка на нова лабораториска опрема за маса, притисок, температура и ска-поцени метали. исто така, во овој контекст, набавена е и нова опрема за ла-бораторија за време и фреквенција во вредност од 805 илјади евра. Со овие инвестиции се овозможува реализација на повеќе национални еталони, се обезбедува следливост на лабораториите за калибрација, како и на контрол-ните лаборатории. Освен тоа, се зголемува и опсегот на метролошките ус-луги, кои бирото за метрологија ги испорачува на македонското стопанство.

È Донесен е стратегискиот документ „индустриска политика на Републи-ка Македонија 2009-2020“ и Програма за имплементација на индустри-ската политика во РМ за 2011 година, со основна цел зголемување на кон-курентноста на македонската индустрија базирана на знаење, иновации и истражување и соработка, кои водат кон раст и развој.

È Од 2007 година се донесуваат годишни акциски планови за намалување на сивата економија, кои се насочени кон повеќе пунктови за одделни об-ласти, со посебен осврт на унапредувањето на институционалната рамка.

È Програми за поддршка на текстилната индустрија во Република Маке-донија за 2009 и за 2010 година, со основна цел спроведување на компо-нентите од Стратегијата за ревитализација на текстилната индустрија.

È Од 2009 година се донесуваат годишни Програми за поддршка и раз-вој на кластерското здружување во Република Македонија, со основни цели: зголемена конкурентност на македонската економија, која ќе води кон економски раст, развој и иновации, вмрежување на компаниите по хоризон-тала и по вертикала, во функција на зголемување на нивната конкурентска


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

121

способност, поврзување со институции, во функција на развој на иновации и екопроизводи.

È Национална агенда за општествена одговорност на претпријатијата за РМ, 2008-2012, која го одредува просторот на дејствување на сите засегнати страни во временска рамка од 5 години. Во нејзиното промовирање и спро-ведување учествуваат сите три сектори - јавниот, деловниот и граѓанскиот.

È Донесена е Стратегија за спроведување на законодавството за соод-ветните хоризонтални организации (стандардизација, акредитација, метрологија и надзор на пазарот) во областа на движењето на стоките.

È Донесени се програми за основни геолошки истражувања за 2007, 2008, 2009, 2010 и за 2011 година. Програмите за период 2007-2010 година се ре-ализирани. целта на овие програми е обезбедување на основни геолошки карти на РМ потребни за планирање за понатамошни детални геолошки ис-тражувања (истражувања за отворање на нови рудници), геотехника, прос-торно планирање и сл.

È Донесена е Програма за геолошко-информациски систем (гиС) за 2007, 2008, 2009, 2010 и за 2011 година, како и набавка на нов софтвер арц Едитор 1-лиценца, изготвена е програма за обработка и следење на предметите, векторизација на основните геолошки карти во размер 1:100 000 и формирана е базата на податоци.

È Во областа на реализацијата на проектот МакПОС, во тек е воспоставување активна ГПС-мрежа на територијата на РМ (систем за прецизно позициони-рање и навигација). Поставени се сите предвидени 14 ГПС-перманентни ста-ници.

È Донесен е Законот за минерални суровини. È Донесени се повеќе подзаконски акти, кои имаат значајна улога во уре-

дувањето на материјата, и тоа:1. Тарифник за утврдување на висината на надоместоците за издавање доз-

воли и концесии за вршење детални геолошки истражувања и концесии за експлоатација на минералните суровини.

2. Правилник за поблиските услови и начинот на издавање на лиценца и овластување за изведување рударски работи.

3. Правилник за поблиските услови и начин на добивање лиценца и ов-ластување за изработка на рударски проекти.

4. Правилник за видот, содржината и за начинот на подготвување и чување на рударски планови.

5. Правилник за формата, содржината и за начинот на водење на книгата за извршените истражни работи за деталните геолошки истражувања.

6. Правилник за содржина на рударските проекти.


122

ЕкО

НО

Ми

ја

7. Правилник за утврдување на поблиските услови и начин на добивање лиценца и овластување за изработка на геолошка документација.

8. Правилник за содржината и начинот на изработката на геолошката доку-ментација за вршење на основни геолошки истражувања.

9. Правилник за содржината на геолошката документација за вршење детал-ни геолошки истражувања.

10. Уредба за начинот на вршење технички преглед на рударски објекти и ви-сината на трошоците за вршење технички преглед.

11. Правилник за начинот на водење евиденција на произведените количе-ства минерални суровини.

12. Правилник за класификација и категоризација на резервите на цврсти ми-нерални суровини (во изработка).

È Донесена е програма за експлоатација и одржливо искористување на минералните суровини за 2008 и за 2009 година. Во рамките на овие програми се направени проектни документации, дополнителни ге-олошки истражувања на јагленовите наоѓалишта „лавци“ – Ресен и „Неготино“, изработени се Елаборати за рудни резерви за јагленовите наоѓалишта „лавци“ – Ресен и „Неготино“ - Неготино, како и анализа на постојната документација од аспект на постоење на потенцијал во РМ за истражувања за нафта.

È Донесени се Програми за детални геолошки истражувања на енергет-ски минерални суровини за 2010 и за 2011 година, при што во 2010 го-дина се изработи Физибилити-студија за почеток за експлоатација на јаглен од јагленовото наоѓалиште „Неготино“ – Неготино. исто така се изработени и проекти за дополнителни детални геолошки истражу-вања за јаглен во рамки на јагленовите наоѓалишта „Звегор – Стамер“ – Делчево, „Панчарево“ – берово и „лавци“ – Ресен.

È Донесени се програми за детални геолошки истражувања за 2008, 2009 и за 2010 година, а врз основа на кои на транспарентен начин на јавен повик се доделени простори т.е. се склучени 127 договори за концесии за вршење на детални геолошки истражувања.

È Донесена е Програмата за заштита на потрошувачите за периодот 2011-2012 година.

È По потпишувањето на Дополнителниот протокол со анекс 3 кон цЕФТа 2006, од страна на земјите-членки на цЕФТа, со кој се регулира ната-мошната либерализација на трговијата со земјоделско-прехранбените производи, следи процес на негова ратификација, а потоа и имплемен-тација на договорената либерализација.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

123

подобруВаЊЕ на дЕЛоВноТо оКружуВаЊЕРепублика Македонија, согласно со рангирањето од страна на тимот Doing business на Светска банка е прва земја во Европа и во централна азија по брзина на отворање бизнис, а петта во светот. Единствено канада, австралија, Нов Зе-ланд и Сингапур се земјите кои до 1.1.2011 година имаат побрз влез на пазарот од аспект на основање, регистрирање, отворање сметка и започнување бизнис со деловниот потфат (трговското друштво). Во тој правец, земјата од 1.02.2011 година преку проектот Едношалтерски систем фаза 2, разви софтверско реше-ние за онлајн-регистрирање на трговско друштво за што единствено ќе биде потребно корисникот да има валидна кредитна картичка. Преку процесот на он-лајн-регистрација, основачот ќе може да користи свој постоен или да купи нов електронски потпис и со користење на интернет-технологија и пополнување на апликација со англиска поддршка од кое било место на светот може да отвори трговско друштво во Република Македонија.

ЕВропСКа инТЕГрациЈа È Усвоен е Законот за изменување и дополнување на Законот за тргов-

ските друштва, со кој се овозможи усогласување со Директивата 32007L0036 за остварување на правата на акционерите во друштвата чии акции котираат на берза, како и подобрување на правната рамка за водење бизнис во Репу-блика Македонија.

È Усвоен е Законот за изменување и дополнување на Законот за тргов-ските друштва со кој се овозможи усогласување со Директивата 32005L0056 за прекугранично спојување на трговски друштва, односно спојување на ма-кедонските трговски друштва со трговските друштва од Европската унија по иста правна постапка.

È Усвоен е Законот за европски друштва, во кој се вградени одредбите од Регулативата за Статутот на Европското друштво 32001R2157 и Директивата 32001L0086 за учеството на вработените во Европското друштво.

È Усвоен е Законот за изменување и дополнување на Законот за едно-шалтерски систем и за водење на трговскиот регистар и регистарот на други правни лица. Со овие измени се овозможи усогласување на прави-лата за регистрација на трговските друштва со Директивата 32003L0058 и се овозможи електронско поднесување на сите документи при упис на ос-новани трговски друштва во трговскиот регистар. Со овие измени се пред-види можноста потребните документи да бидат подготвени во електронска форма и потпишани со електронски потпис наместо нотарски заверени во


124

ЕкО

НО

Ми

ја

писмена форма. Со тоа овој закон целосно е хармонизиран со Директивата 32003L0058.

È Донесен е закон за градежни производи, правилници и стандарди што го следат законот (377 основни стандарди и стандардизациски доку-менти).

инСТиТуционаЛна раМКаВо рамките на проектот Едношалтерски систем фаза 2 во вкупна вреде-ност од 3.1 милиони подготвени се и пуштени се во употреба при централ-ниот регистар следните софтверски решенија:

È Електронско поднесување документи за упис во трговскиот регистар (Елек-тронско регистрирање трговски друштва),

È Електронско следење на стечајните постапки, È Електронско поднесување документи во регистарот на лизинг, È Електронско поднесување документи во заложниот регистар, È Електронско пријавување на првите вработувања при регистрација на тргов-

ски друштва (М1 и М2), È Електронски регистар на лица на кои им е забрането да управуваат и да ос-

новаат трговски друштва, È Софтвер за електронско поднесување на годишни сметки на трговските

друштва во регистарот на годишни сметки, È Хардверска платформа за Едношалтерскиот систем фаза 2 (систем за спас на

база на податоци на централниот регистар на Република Македонија).

централниот регистар со своите приближно 300 вработени има развиено ком-плетна електронска инфраструктура за овозможување брз и ефикасен упис во надлежните регистри при што согласно со тарифникот на услуги секоја од услу-гите чини колку административниот трошок за реализација на истата. Од 2008 до 2011 година цените за услугите што ги дава централниот регистар се намалени во просек од 70% до 80%.


È Отворен е новиот површински јагленокоп брод гнеотино. Експлоата-цијата од истиот во 2011 година е на ниво од 900 илјади тони, а во 2012 година се очекува екплоатацијата да биде на ниво на предвидените количини од 2 милиони тони јаглен годишно. Едновремено, во 2008 и


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

125

во 2009 година е изработена инвестициско-техничка документација, а во 2010 година отпочна отворањето на подинската јагленова серија во постојниот рудник за јаглен Суводол.Основна цел на овој проект е преку заедничка работа на трите јагленови ко-пови да се обезбеди доволно количество лигнит за непречена работа на ТЕц битола во следните 25 години. Вкупната вредност на проектот е 94 мили-они евра. Паралелно со експлоатацијата на овие јагленови копови ќе се ра-боти на истражување на други јагленови извори на територијата на државата (Поповјани, Мариово, Неготино и Живојно) во функција на непречена работа на постојните термоелектрични централи и изградба на нови.

È извештај за инвестициската политика во Република Македонија е во финална фаза. УНкТаД го изработи извештајот за инвестициска политика во Република Македонија со цел привлекување на повеќе и поквалитени инвес-тиции во земјата. Во подготовката на извештајот зедоа учество јавниот, приватниот и граѓан-скиот сектор. извршено е истражување и направени се анализи во врска со климата за инвестирање, трендовите на странските инвестиции, законска-та рамка и нивното влијание врз економијата во Република Македонија. Се предвидува финалниот извештај за инвестициската политика да се презен-тира заедно со Програмата за поттикнување на инвестициите во РМ за пери-одот 2011-2014 година по нејзиното усвојување од страна на Владата на РМ до крајот на месецот мај.

È Во тек е реализацијата на иПа 2008 - Регионален проект за инфраструк-тура на квалитетот за Западен балкан и за Турција. клучна цел на про-ектот e со предвидените активности да се зајакне способноста на телата за инфраструктура на квалитетот: акредитација, стандардизација, метрологија, надзор на пазарот и во делот на оцена на сообразноста, да се обезбедат ус-луги на индустријата, со што ќе се овозможи слободно движење на стоките со земјите на ЕУ и ЕФТа и да се подготват земјите за идните преговори со ЕУ за пристапување.

È Во тек се активности за изработка на Дигитална топографска карта на РМ во размер 1:25 000. Досегашните активности овозможија да бидат по-криени 80% од територијата на Република Македонија, а до крајот на 2011 година ќе биде покриена целата територија на државата.

È Проект 3Д веб-сервис. Во тек е реализацијата на првата фаза на веб-порталот гиС.


126

ЕНЕР

ГЕТи

ка

ЕнЕрГЕТиКа


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

127

ЕнЕрГЕТСКаТа иднина СЕ обЕЗбЕдуВа!Еден од клучните приоритети за обезбедување раст на економијата се вложу-вањата во енергетиката. Таа ја претставува движечката сила за која ќе имаме сè поголема потреба, нешто што претставува глобален тренд и прашање. Затоа Владата во континуитет спроведува активности и проекти од областа на енер-гетиката:

È Донесен е Законот за енергетика, со кој се овозможува постепена ли-берализација на пазарите на енергија, безбедно сигурно и квалитетно снабдување на потрошувачите со различни видови енергија, промо-ција на енергетската ефикасност, обновливите извори на енергија и друго.

È Донесена е Стратегија за развој на енергетиката на Република Македо-нија до 2030 година, која ги содржи стратегиските определби за развој на енергетскиот потенцијал на земјава во следните 20 години.

È Донесена е Стратегија за обновливи извори на енергија на РМ до 2020 година која содржи механизми и начин за зголемено воведување на об-новливите извори на енергија во финалната потрошувачка на енергија во Република Македонија, a исто така и го определува вкупниот потенцијал за можно искористување на обновливите извори на енергија во енергетски цели.

È Донесена е Стратегијата за унапредување на енергетската ефикасност во Република Македонија до 2020 година, со која се определува полити-ката за ефикасно користење на енергијата во периодот до 2020 година.

È Донесен е првиот акциски план за енергетска ефикасност на Република Македонија до 2018 година, со кој се определуваат мерки и активности за подобрување на енергетската ефикасност во Република Македонија, периоди за нивна реализација, носители за одделните активности, потребни финансиски средства и извори за нивно обезбедување.

È Овозможивме да се изгради гасната централа ТЕ-ТО во Скопје, приват-на странска инвестиција со вкупна вредност од 180 милиони евра. Со тоа ја добивме првата комбинирана гасна електроцентрала во Македонија, со инсталирана моќност од 220 МW за прoизводство на електрична енергија и 160 МW за производство на топлинска енергија.

È Проектот за градење на капацитети за системи за мониторинг, верифи-кација и евалуација на политиките за енергетска ефикасност во Jугоис-точна Европа, во однос на процесот на пристапување кон Европската унија е финансиран од отворениот регионален фонд за енергетика на гиЗ (GIZ ORF-E) и е наменет за државите потписнички на Договорот


128

ЕНЕР

ГЕТи

ка

за енергетска заедница. целта на овој проект е да воспостави систем за следење на реализацијата на акциските планови за енергетска ефикасност, преку дефинирање на методологија за собирање податоци во врска со енер-гетската ефикасност, начинот на пресметка на заштедите на енергија и мо-дели на извештаи кои ќе треба да се доставуваат до Енергетската заедница и Европската комисија. Дополнително, во рамки на овој проект е обезбедена техничка поддршка за Република Македонија за изработка на Правилник за енергетска контрола, Правилник за означување на потрошувачката на енер-гија и другите ресурси за производите што користат енергија и Уредба за еко-дизајн. Проектот ќе се спроведува во периодот до декември 2011 година.

È Во ноември 2010 година започна да се реализира кампања за подигање на јавната свест и едукација – Штедете електрична енергија. Таа се спро-ведува преку електронските и печатените медиуми, преку организирање на предавања во основните училишта за начинот и можностите за штедење на електрична енергија, организирање на трибини по градовите/општините и друго.

È Во 2010 година се донесени: • Правилник за начин за стекнување статус повластен производител на

електрична енергија произведена од високоефикасни комбинирани по-стројки, како и содржината, формата и начинот на водење на регистар на повластени производители на електрична енергија произведена од висо-коефикасни комбинирани постројки;

• Правилник за начинот на издавање гаранции за потекло на електрична енергија произведена од високоефикасни комбинирани постројки, како и содржината, формата и начинот на водење на регистарот на издадени гаранции за потекло на електрична енергија произведена од високоефи-касни комбинирани постројки.

È Во 2009 година донесен е Правилник за начинот за стекнување статус повластен производител на електрична енергија произведена од об-новливи извори на енергија, како и содржината, формата и начинот на водење регистар на повластени производители на електрична енер-гија произведена од обновливи извори на енергија.

È Завршена е санацијата на постојниот багер од рудникот Суводол. Фи-нансиските средства се во износ од 8.2 милиона и се обезбедени од аД ЕлЕМ.

È континуирано се преземаат активности за модернизација на ТЕц бито-ла. Првата фаза на модернизацијата на ТЕц битола (модернизација на турби-ните и генераторите со автоматизација), со очекувано зголемување на инста-лираната моќност за најмалку 8.3 MW по блок, односно вкупно 24.9 MW, во вредност од 56 милиони евра, почна на 15.12.2009 година. Во текот на 2010


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

129

година заврши модернизацијата на првиот блок, додека во текот на 2011 го-дина се предвидува да завршат активностите со вториот блок. • Во тек е втората фаза за комплексната ревитализација на котлите во ТЕц

битола со приспособување на емисиите на NOx кон светските еколошки стандарди, како и можност за производство на топла вода за греење. Про-ектот се проценува на 50 милиони евра.

È Во тек е процесот на реализација на првиот ветерен парк во богданци. Проектот ќе биде финансиран преку кредит во висина од 32.9 милиони евра од германската банка кфВ, за што е веќе потпишан и договор помеѓу аД ЕлЕМ и банката. Дополнителните средства во висина од околу 22 милиони евра за реализација на целиот проект ќе ги обезбеди аД ЕлЕМ. Со овој проект ќе се зголеми производството на електрична енергија од обновливи извори за околу 100 GWh и ќе се намали увозот на електрична енергија во земјата.

È Во ноември 2009 година се пуштени во работа двата реконструирани турбоагрегата во подружницата „Енергетика“. Вкупната вредност на инвестицијата изнесуваше 3.6 милиони евра. Предмет на инвестицијата беше модернизација на старите турбини, произведени во периодот од 1964 до 1966 година, кои со години не беа во функција и кои по реализацијата на проектот работат во когенеративен режим, односно комбинирано произве-дуваат електрична и топлинска енергија. Со реализацијата на проектот, аД ЕлЕМ дополнително доби на располагање 30 MW инсталирана моќност, со можност за годишно производство од 160 GWh електрична енергија за пот-ребите на електроенергетскиот систем на Република Македонија.

È Еден од поголемите инвестициски зафати и врвен приоритет на аД ЕлЕМ во 2007 година беше дислокацијата на реката Темница, чие ко-рито поминуваше во средината на рудникот Осломеј - Запад и која претставуваше физичка пречка за понатамошниот ископ на јаглен и јаловина од ова лежиште. Вкупната вредност на инвестицијата изнесу-ваше 7 милиони евра. инвестицијата придонесе новото речно корито на реката Темница да претставува грандиозен градежен објект, со кој се осло-бодени за експлоатација 8.000.000 тони јаглен од рудникот Осломеј -Запад, со што работниот век на РЕк - Осломеј е продолжен за наредните 10 години.

È имплементиран е управувачки Диспечерски центар (SCADA) во аД ЕлЕМ во вредност од 2,2 милиони евра, заради прецизно планирање и ре-гулација на производството на електрична енергија во постојните термо- и хидроцентрали.

È Во јуни 2007 година пуштен е во употреба 400 kV далековод, кој ги по-врзува Република Македонија и Република грција. Вредноста на проек-тот изнесуваше 3.72 милиони евра.


130

ЕНЕР

ГЕТи

ка

È изградба на ХЕц Света Петка. Со мало задоцнување, постои значителен на-предок во изградбата на ХЕц Света Петка според предвидената динамика и условите на теренот. Се очекува овој објект со инсталирана моќност од 36.4 MW и годишно производство од околу GWh да биде ставен во функција до крајот на 2011 година.

È изграден е и пуштен е во работа 400 kV далековод, кој ги поврзува Ре-публика Македонија и Република бугарија. Во 70-километарската дале-ководна мрежа се инвестирани над 10 милиони евра. Проектот е реа-лизиран од 2006 до 2008 година и претставува прво инфраструктурно поврзување на коридорот исток-запад.

È изградена е и ставена е во функција нова 400/110 kV трафостаница Штип, која е најголема енергетска инвестиција во источна Македонија во изминативе 20 години. Вложени се над 13 милиони евра, а станицата е изградена од април 2008 година до декември 2009 година.

È изградено е ново 400/110 kV далеководно поле во 400/110 kV трафоста-ницата „Дуброво“. Проектот е реализиран во 2008 година, а во него се инвестирани околу 600.000 евра.

È целосно е реконструиран Националниот диспечерски центар, од каде што аД „МЕПСО“ го управува електроенергетскиот систем на Републи-ка Македонија. инвестирани се 350.000 евра, а проектот е реализиран во 2010 година.

È Модернизирани се 16 трафостаници во мрежата на аД „МЕПСО“. Наба-вена е високонапонска опрема во вредност од 2.1 милиони евра, која треба да биде инсталирана до крајот на годинава и во текот на 2011 го-дина.

È Обновени се повеќе од 15 трафостаници со модернизација на системи-те за контрола, управување, заштита и сопствено напојување, проект вреден над 3.3 милиони евра. Следува набавка на опремата и импле-ментација до крајот на годинава и во текот на 2011 година.

È Поврзување на преносната мрежа на аД „МЕПСО“ со оптичко јаже во должина од 275 километри. Вредноста на проектот е околу 550.000 евра, а имплементацијата заврши на крајот од 2010 година.

È Во ноември 2008 година е пуштен во употреба 400 KV интер-конекти-вен далновод Штип - црвена Могила, во вредност од 9.5 милиони евра. На овој начин се поврзуваат електроенергетските системи на Република Ма-кедонија и на Република бугарија.

È Во февруари 2010 година е пуштена во работа 400/110 KV трафостаница во Штип во вредност од 10 милиони евра.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

131

È Потпишан е меморандум помеѓу аД МЕПСО и операторот на албански-от електропреносен систем за изработка на физибилити-студија и по-врзување помеѓу двата електроенергетски системи на 400 кV напонско ниво, што претставува прво вакво поврзување помеѓу двете држави. На овој начин ќе се зголеми стабилноста во снабдувањето со електрична енергија на регионот и ќе се зголеми сигурноста и на електроенергетскиот систем.

È Во тек се активности за изградба на интерконективен 400 kV далновод ТС Штип – ТС Ниш со предвидена инвестициска вредност од 19.2 мили-они евра.

È Подготвителните работи за изградбата на двосистемски 2x110 kV да-лековод ТС битола 3 – ТС битола 4 во вредност од 3.25 милиони евра започнаа во јуни 2009.

È Во тек се активности за реконструкција на 110 kV далековод ТС Скопје 1 – ТС Тетово 1, во која е планирана и изградба на 110 kV далеководно поле во ТС југохром, проекти во износ од 15 милиони евра.

È активности за гасификација на Република Македонија. Во 2010 година заврши изработката на студијата за економска оправданост на гасоводен систем со идеен проект, која ќе ги дефинира приоритетите и фазите за реа-лизација на гасоводниот систем. Во тек е изработка на техничка и проектна документација. До 2015 година е предвидена изградба на магистралните тра-си: клечовце –Штип - кавадарци во должина од 96.65 км; кавадарци – При-леп - битола во должина од 91.70 км и Скопје - Тетово - Гостивар во должина од 76.60 км. Во периодот 2015-2017 година предвидена е изградба на магис-тралните траси: Штип – Радовиш - Хамзали во должина од 59.96 км, Хамзали – Струмица – богданци - Грција во должина од 59.96 км и Гостивар - кичево во должина 5996 км. Преостанатиот дел од националниот гасоводен систем во Република Македонија се планира да се реализира по 2017 година, соглас-но со предвидените рокови. Во јуни 2010 година е потпишан Договорот за клириншкиот долг на СССР кон СФРј во износ од 60 милиони долари, со што се создаваат услови за искористување на овие средства во функција на из-градба на гасоводот во Република Македонија во соработка со рускиот гигант „Гаспром“.

È активности за реализација на проектот Вардарска Долина. На 11 ап-рил 2011 година, со кинеската развојна банка и со кинеската компанија CWE, потпишан е Меморандум за соработка и можно финансирање на овој проект.

È Завршени се 4 огласи за доделување на концесија за вода за изград-ба на мали хидроелектрични централи и потпишани се 47 договори за концесија за вода за производство на електрична енергија од мали


132

ЕНЕР

ГЕТи

ка

хидроелектрични централи. Вкупниот инсталиран капацитет изнесува 34.7 MW, а инвестицијата е проценета на околу 62 милиони евра.

È Објавен е петтиот јавен оглас за доделување на концесија за вода за производство на електрична енергија од 44 мали хидроелектрични централи, а рокот за доставување на понуди е 30 мај 2011 година.

È Доделени се субвенции за поставување соларни термални колектори во домаќинствата во Република Македонија во 2007 и во 2009 година, во вредност од 16 милиони денари. На 11 март 2011 година се објави уште една постапка за доделување субвенции.

нЕ ВЕТиВМЕ, но рЕаЛиЗираМЕ! È Во тек е реализацијата на Проектот гЕФ за одржлива енергија. За проек-

тот беа потпишани два проектни договора со Светската банка и, согласно со тие договори, рокот за имплементација е 30.09.2012 година. По преструктуи-рањето на проектот се реализирани следните активности:• Формирана е Единица за спроведување на првата и втората компонента

на проектот; • избрани се четири општини во чиишто јавни згради (згради на училишта)

ќе се спроведат мерки за подобрување на енергетската ефикасност, со можност за спроведување на такви мерки во една или две дополнителни општини, во зависност од расположивоста на финансиските средства на проектот. За потребите од спроведување на тие мерки во досегашниот пе-риод се избрани две консултантки куќи за вршење на енергетски контро-ли, подготовка на проектната документација и техничките спецификации за спроведување на тендерска постапка;

• Во завршна фаза е постапка за избор на консултант за подготовката на На-ционална програма за енергетска ефикасност на згради во јавниот сектор;

• избрана е консултантска куќа за изработка на Студија за интегрирање на ветерни електрани во преносниот електроенергетски систем на Републи-ка Македонија;

• Во тек се активности за реализација на Проектот за воспоставување база на податоци на потенцијалот на ветерната енергија во Република Македо-нија, вклучувајќи и поставување опрема за мерење на потенцијалот на ве-терната енергија на пет локации, при што опремата за четири локации ќе биде финансирана од Проектот ГЕФ за одржлива енергија, додека поста-вувањето на опремата за петтата локација предвидено е да се реализира во соработка со агенцијата за енергетика на Република Македонија, со фи-нансиски средства обезбедени од страна на италијанското министерство за животна средина, земја и море;


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

133

• Во рамки на третата компонента на Проектот ГЕФ е одобрено кредити-рање на проектот за фотоволтаична централа со инсталирана моќност од 1 MW, „МЕГа СОлаР“.

È Од 15.01.2010 година започна да се реализира Проект за создавање сре-дина за воведување на енергетска ефикасност на градежни објекти во Република Македонија. Проектот се реализира од страна на агенцијата за енергетика на Република Македонија и австриската агенција за енергетика, а согласно со потпишаниот Договор за услуги. Рокот за имплементација е 15.09.2012 година.

È Во октомври 2009 година започна да се реализира проект за Ублажу-вање на климатските промени преку подобрување на енергетската ефикасност во градежниот сектор и истиот треба да заврши до крајот на 2011 година. Главни резултати од овој проект ќе бидат: воспоставување на национална база на климатолошки параметри по региони, инвентар на јавните објекти по општините во целата земја, како и развивање на најефек-тивна инвестирачки ориентирана програма за енергетска ефикасност на јав-ните објекти.

È Во реализацијата на регионалниот Проект за енергетска ефикасност UN ECЕ (ЕЕ 21) во периодот 2009-2010 година учествуваше агенцијата за енергетика на Република Македонија. Во рамки на истиот oформена е ре-гионална веб-платформа на стручни лица и изработена е анализа на рефор-мите во енергетските политики и студија на случај за финансирање проекти од областа на енергетска ефикасност.

È Со финансиска и техничка поддршка од УСаиД во тек е реализацијата на Проектот за енергетска ефикасност во згради во кои живеат семејства со ниски приходи. Преку спроведување на одделни мерки за подобрување на енергетската ефикасност во три избрани пилот-згради во кои живеат се-мејства со ниски приходи ќе се покаже дека инвестициите во подобрувањето на енергетската ефикасност треба да се користат како модел за намалување на енергетската сиромаштија. Реализацијата на проектот започна во декем-ври 2009 година, а планирано е да заврши за период од 18 месеци. исто така, УСаиД има обезбедено уште 1.5 милиони долари за проширување на овој проект на територијата на цела држава, со тоа што интервенциите за енергет-ска ефикасност би се реализирале во 6 општини со 24-30 згради.

È Во тек е изработка на проектна задача за Проектот за модернизација на ТЕ Осломеј во две варијанти – користење домашен јаглен и корис-тење природен гас (оваа варијанта е нова и е тесно поврзана и во голе-ма мера зависна од реализација на проектот за развојот на гасифика-циската мрежа на територијата на Република Македонија).


134

ЕНЕР

ГЕТи

ка

È Се спроведува втората фаза од Проектот за ревитализација на постој-ните хидроелектрични централи II фаза, чија цел е зголемување на вкупната инсталирана моќност на хидроцентралите во системот на аД ЕлЕМ за 18.31 MW, како и дополнително производство на електрична енергија од околу 50 GWh, со предвидена инвестиција од 31.88 милиони евра за периодот 2010-2015 год. избран е консултант за проектот, кој во со-работка со аД ЕлЕМ го изготвува тендерот за опремата и учествува во спро-ведувањето на проектот. Се очекува до крајот на јуни 2011 година да биде изработена целата тендерска документација.

È Се преземаат мерки за реализација на проектот ХЕц Чебрен и галиште. Проектот опфаќа изградба на две големи хидроелектрични централи со ка-пацитет од 526 MW. За реализацијата на овој проект на 28 јануари 2011 година објавен е меѓународен јавен повик за доделување концесија за вода за из-градба на хидроелектрични централи на црна Река и учество во постапка на јавно-приватно партнерство со аД ЕлЕМ. Во првата фаза на претквалифика-ција интерес изразија 16 кандидати, додека 10 од нив ги исполнија условите и се квалификуваа во втора фаза. крајниот рок за доставување на понуди е 29 јули 2011 година. Министерството за економија и иФц склучија договор за финансиско-советодавни услуги за успешна реализација на овој проект.

È Се преземаат мерки и активности за реализација на проектот ХЕц бошков Мост, кој опфаќа изградба на нова хидроелектрична централа со капацитет од 70 MW, со вкупна инвестициска вредност од 76 мили-они евра. активно се одвиваат преговорите со Европската банка за обнова и развој за обезбедување на кредит во износ од 65 милиони евра.

È Во тек се активности за реализација на проектот брана луково Поле, со предвидена инвестиција од 60 милиони евра. Проектот ќе обезбеди дополнително производство на електрична енергија од 163 GWh. инвестици-ската вредност на овој проект се предвидува на 62 милиони евра. Светската банка искажа интерес за финансирање на проектот.

È Во тек се активности за изградба на 110 kV далековод ХЕц козјак – ТС Скопје 3 (за приклучок на ХЕц Св. Петка) и ревитализација на 110 kV да-лековод ТС Скопје 1 – ТС куманово 1.

È Во тек е реализацијата на Проектот за овозможување средина за во-ведување енергетска ефикасност на градежните објекти во Република Македонија. Проектот ќе се спроведува до 15.9.2012 година.

È Во тек е реализацијата на проектот од Европската комисија - Поддрш-ка на Националната агенда за ООП во РМ, финансирана од програмата циП. Потпишан е Договорот меѓу Министерството за економија и Ек за ко-ристење на грантот и за почнување на проектот, кој ќе трае две години. Оф-


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

135

ормен е проектниот тим, а во тек се подготвителните активности за почеток на проектот.


È ТЕ Неготино – енергетска перспектива на Македонија. ТЕ Неготино долги години беше користена како ладна резерва во електроенергетскиот систем на Република Македонија од причини што цената на мазутот како погонско го-риво не дозволуваше нејзино економски прифатливо работење. Со порастот на цените на електричната енергија и сè поголемата зависност на Републи-ка Македонија од увозна електрична енергија, се наметнува итна потреба од преземање соодветни чекори за нејзина модернизација. Едниот начин е да се направат технички подобрувања со намалување на вредноста на опера-тивниот технички минимум и трансформација на работа на оваа електрана од базична во вршна електрана. На тој начин би можело сериозно да се по-добри економската оправданост во работењето на овој енергетски капаци-тет, кој беше занемаруван долги години. Во изминатиот период беа објавени две постапки за јавна набавка за изведување на работите и двете беа неус-пешни. Вториот начин е да се извршат многу посериозни инвестиции со што би се променило погонското гориво на ТЕ Неготино од мазут на гас, со мож-ност оваа инвестиција да се реализира како јавно-приватно партнерство со странски инвеститор. Вториот начин ќе овозможи и редовно производство на електрична енергија.


136

ТУРи

ЗаМ

ТуриЗаМ


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

137

Спроведуваме активности за развој на туризмот и промовирање на Ре-публика Македонија како привлечна туристичка дестинација. ги промо-вираме природните и културните богатства, богатата и комплексна исто-рија, убавата храна и гостопримливост на народот.

È ја заокруживме законската регулатива од областа на туризмот и угос-тителството, а со тоа создаваме услови за инвестиции и подобрување на квалитетот на услугата и зголемена заштита на потрошувачот.

È Промоција на туризмот. континуирано се промовираат можностите за инвестирање во капацитети во рамките на постојната и во нова туристичка инфраструктура, за хотели и други туристички објекти во туристичките дес-тинации. Градиме препознатлив туристички имиџ на Република Македонија, преку низа промотивни кампањи во светот и во Република Македонија.

È Спроведени се активности за урбанизирање и модернизирање на пла-жите на охридското, струшкото и дојранското крајбрежје преку изда-вање под краткотраен закуп.

È Во тек е постапката на давање под концесија на локации од страна на Ми-нистерството за транспорт и врски за изградба на хотели, мотели и разни други туристички содржини околу коридорите 8 и 10.

È Почна реализацијата на програмата за субвенционирање на тур-опе-раторите што носат туристи во Република Македонија. како резултат на овие активности, во 2010 се реализирани првите тури на туристи од Русија, Холандија, израел и од други земји. За 2011 година најавени се нови три чар-тер-линии од Холандија, продолжуваат чартер-линиите од Русија и од изра-ел, а за прв пат се воведува и чартер-линија од Финска и од Чешка.

È Во областа на развојот на спортскиот туризам подготвена е студија за економска оправданост за развојот на туризмот во шарпланинскиот регион.

È Развојот на руралниот туризам го поддржуваме преку програмата иПаРД, преку спроведување на обуки и семинари за развој на рурал-ниот туризам, за нивна промоција, како и за поддршка на винскиот ту-ризам.

È Се промовираат и се развиваат нови туристички понуди од типот на пештер-скиот и ловниот туризам кои привлекуваат сè поголем број домашни и стран-ски туристи.

È Започнати се активности за означување (сигнализација) на интерeсните ту-ристички дестинации по препознатливи светски стандарди – туристички ка-феави табли.


138

ТУРи

ЗаМ


ОПШТиНа кОЧаНи È изградена е екопатека, која ги поврзува селата Пантелеј и лесново.

ОПШТиНа РЕСЕН È извршено е тампонирање и асфалтирање на 700 м до плажата во с. Сливница

(Макази - Маркова Нога).


È Проект „Македонско село“. Овој проект претставува нова туристичпка по-нуда на Република Македонија, а посебно на градот Скопје, бидејќи истиот е лоциран во близина на Манастирот „Свети Пантелејмон“. изградбата на про-ектот „Македонско село“ како туристичка атракција, која се состои од 12 ав-тентични куќи од различни региони во Македонија, како и други придружни објекти (музеј, меана, ан, амфитеатар, воденица) е во фаза на потпишување на договор за градба. Очекуваме градежните работи да започнат во мај 2011 година. Вкупната вредност на проектот е 3.5 милиони евра.

È Финансиска поддршка преку програмите за поддршка на мали и сред-ни претпријатија и други средства за изградба на фамилијарни хотели и пансиони.

È Езерски туризам. Зголемување на потенцијалите на Охридското, Преспан-ското и на Дојранското Езеро преку создавање услови за привлекување на домашни и странски инвеститори за развој на крајбрежјата и уредување на плажите, поврзано со можностите за екотуризам во околните паркови.

È Преземени се активности за развивање на пештерски туризам во Сла-тинска Пештера, Пештера Песна, Пештера голубник, Пештера Убавица и други преку достапност, обележување, осветлување на пештерите и едуцирање на туристички водичи за нивна презентација. Две пештери во Националниот парк Маврово и пештерата Врело во кањонот Матка се от-ворени за посетители, а пуштена е во употреба и интернет-страница за спе-леологијата во РМ.

È Спортски туризам. Создадовме услови за привлекување инвестиции во изградба на капацитети за голф и развој на елитен туризам. исто-времено работиме на комерцијализација и изградба на инфраструкту-ра за алтернативни спортови, како што се алпинизам, параглајдерство во крушево, галичица и во Матка, спортско пилотирање на аеродро-


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

139

мите во Стенковец, битола и во куманово, велосипедизам и ролање, кајакарство на мирни и диви води и моторџиско откривање на Маке-донија. Посебно внимание посветуваме на сезонскиот зимски туризам во туристичките центри: Маврово, Попова Шапка, Пелистер и кожуф. изградбата на скијачкиот центар на кожуф ќе го зголеми бројот на ту-ристи од Европа, кои се љубители на скијањето и на други зимски спор-тови.

È Поддршка на руралниот туризам со развивање на проекти во постој-ните селски локации: брајчино, Вевчани, берово, Пехчево, Смоларе, банско, Мокрино, колешино, галичник и Зрновци. Реализацијата на ова ветување е во тек преку меѓународни програми за туристичка промоцијa и инфраструктурa.

È Продолжуваме со активностите за поттикнување на приватниот сектор да ја развие инфраструктурата и капацитетите за конференциско-кон-гресен туризам.


140

Ма

кЕД

ОН

ија

– З

ЕМја

На

ЗН

аЕњ

Е

МаКЕдониЈа – ЗЕМЈа на ЗнаЕЊЕ


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

141

ВЛожуВаЊЕТо Во обраЗоВаниЕТо Е наЈдобраТа инВЕСТициЈа Во иднинаТа!Само 7% од невработените лица во Република Македонија се со високо об-разование. Затоа Владата во изминатиот период континуирано ги зголе-муваше средствата за образование.

За 60% е зголемен буџетот за образование: од 200 милиони евра во 2005 на 318 милиони евра во 2010, односно 343 милиони евра во 2011.

За 3 пати се зголемени средствата за капиталните инвестиции во образо-ванието: од 494 милиони денари во период од 2003 до 2005 на 1.454 мили-они денари во период од 2007-2009.

Двојно е зголемен износот за финансирање научно-истражувачки проек-ти од 300.000 денари во 2005 на 600.000 денари (по единица проект) на годишно ниво во 2010.

кои се резултатите од инвестициите во образованието? иако ќе дојдат вистинските резултати до израз на подолг рок, почетните резултати се веќе вид-ливи: процентот на опфатеноста на матурантите во високообразовните институ-ции е драстично зголемен: во 2010 година има 96,5% опфатеност на матуран-тите, а во 2006 тој процент изнесувал 42%!

каПиТалНи иНВЕСТиции ВО ОСНОВНОТО и СРЕДНОТО ОбРаЗОВаНиЕ

денари денари1.454.000.000 494.000.000

ВлаДа 2006-2010 ВлаДа 2002-2006


142

Ма

кЕД

ОН

ија

– З

ЕМја

На

ЗН

аЕњ

Е

ФОНД За НаУЧНи иСТРаЖУВаЧки ПРОЕкТи

денари денари600.000 300.000

ВлаДа 2006-2010 ВлаДа 2002-2006

МаТУРаНТи ЗаПиШаНи ВО ВиСОкООбРаЗОВНи иНСТиТУции

96,5% 42%

ВлаДа 2006-2010 ВлаДа 2002-2006


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

143

По децениска стагнација на платите и ерозија на стандардот на просветните ра-ботници, извршено е зголемување на платите на вработените во основни-те и во средните училишта – во 2010 во однос на 2006 тоа зголемување изнесува 60% за највисоките плати, односно 110% за најниските плати!

Обезбедени се бесплатни учебници за сите ученици од основното и од сред-ното образование. Првпат оваа година се обезбедени учебници за 14 струки од средното стручно образование, како и 22 учебници од општообразовните пред-мети за средното стручно образование. Објавивме конкурс за 536 учебници за стручните предмети. Досега учениците од овие училишта стручните предмети ги изучувале без учебници.

Покрај тоа:

È Воведен е системот на деветгодишно основно образование и осовре-менување на наставните програми во основното образование.

È Воведено е задолжително средно образование. È Воведен е задолжителен предмет информатика во основното образо-

вание. È Воведен е задолжителен предмет англиски јазик од прво одделение. È Воведена е Етиката како задолжителен предмет во шесто одделение. È Воведен е предметот Етиката во религиите како изборен предмет во

петто одделение. È Во рамките на проектот компјутер за секое дете, обезбедени се и

распределени се 50.000 клупи и 100.000 столчиња во основните и во средните училишта.

È извршено е осовременување на наставните програми во средното об-разование, особено во стручното образование од четиригодишно тра-ење, а донесени се и концепциите за двегодишно и тригодишно струч-но образование, како и постсредно, со што е направена модернизација на наставните програми во насока на потребите на пазарот на трудот.

È извршено е осовременување на наставните програми во средното об-разование, особено во стручното образование до тригодишно траење.


144

Ма

кЕД

ОН

ија

– З

ЕМја

На

ЗН

аЕњ

Е

ЗгОлЕМУВаЊЕ На НајВиСОкаТа ПлаТа ВО ОбРаЗОВНиОТ СЕкТОР

60% 7,8%

ВлаДа 2006-2010 ВлаДа 2002-2006

ЗгОлЕМУВаЊЕ На НајНиСкаТа ПлаТа ВО ОбРаЗОВНиОТ СЕкТОР

110% 0%

ВлаДа 2006-2010 ВлаДа 2002-2006


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

145

È Овозможено е олеснување на проодноста на учениците со завршено тригодишно средно образование во четврта година со намалување на бројот на диференцијалните испити што ќе треба да ги полагаат, од два-есет на само пет предмети (3 стручни и 2 општообразовни).

È Дополнителната и додатната настава во основно и средно образова-ние станаа задолжителна обврска на училиштата. Со оваа реформа им овозможуваме на учениците дополнителна помош во изучувањето на одредени предмети, а за родителите крај за трошоците за приватни часови. Додатната настава пак, овозможува стекнување знаења во по-широки рамки за одредени предмети по желба на учениците кои пока-жуваат извонредни резултати (талентирани ученици), со цел правилно насочување и искористување на нивниот талент и креативност.

È континуирано се преземаат активности за изградба на основни и сред-ни училишта. Досега се изградени 22 нови основни училишта и 3 нови средни училишта. Во тек на изградба се 6 основни училишта и 2 средни училишта.

È континуирано се преземаат активности за реконструкција, санација и адаптација на основните и средните училишта. Досега се извршени ре-конструкција, санација и адаптација на 126 основни училишта и 65 средни училишта, доградби и надградби на 7 основни училишта и 4 средни училишта, реконструкција на санитарните јазли во 24 основни училишта во Скопје и 19 средни училишта, како и санација и реконструкција на санитарните јазли во 345 основни училишта. Во 14 училишта е воведено топловодно греење.

È изградба на 21 училиште во селата низ Македонија. Министерството за образование и наука ќе изгради 21 училиште во руралните средини во 16 општини низ државата. Тендерот за изградба на училиштата е распишан на 28 март 2011 година, а според планот објектите треба да бидат готови до почетокот на новата учебна година. Со проектот, ќе се овозможи учениците да посетуваат настава во соодветни услови во своето населено место. Нови училишта ќе бидат изградени во селата Отовица, Елово, Светомитрани, Дра-чевица, Ношпал, беровци, Галичани, Чепигово, Дедино црнилиште, Глишиќ, Мојанци, Волино, Паничари, Ново село, Селце кече, Марена, Едерниково, ка-рамани, крклино и Трапчин Дол.

обраЗоВаниЕ доСТапно до ГраѓаниТЕ È Основан е универзитетот „Гоце Делчев“ со седиште во Штип. È Основан е Универзитетот за информатички науки и технологии „Св. апостол

Павле“ со настава на англиски јазик и со комбинација на домашни и странски


146

Ма

кЕД

ОН

ија

– З

ЕМја

На

ЗН

аЕњ

Е

професори (претежно од СаД). Универзитетот има седиште во Охрид и во не-говиот состав се формирани 5 факултети:1. Факултет за компјутерски науки и инженерство;2. Факултет за комуникациски мрежи и безбедност;3. Факултет за машинска интелигенција и роботика;4. Факултет за податочно рударење и визуализација;5. Факултет за информациски теории и анализи.

È извршено е проширување на универзитетите и на факултетите при сите др-жавни универзитети.• Проширување на факултетите при Универзитетот „Гоце Делчев“ во Штип:

Филолошки факултет во Штип, Медицински факултет со седиште во Штип, Факултет за туризам и угостителство со седиште во Гевгелија, Технолош-ко-технички факултет во Пробиштип, Машински факултет со седиште во Виница, Електротехнички факултет со седиште во Радовиш.

È Основање на Факултетот за администрација и менаџмент на информациски-те системи, во состав на Универзитетот во битола.

È Основање на Технолошко-техничкиот факултет, Ветеринарниот факултет и Правниот факултет во состав на универзитетот „Св. климент Охридски“- би-тола.

È Основање на Факултетот за безбедност во Скопје во состав на универзитетот „Св. климент Охридски“ - битола.

È Основани се Православниот богословски факултет и Факултетот за исламски науки, како приватно-јавни непрофитни високообразовни установи, со што студентите запишани на овие факултети имаат исти права и обврски, како и студентите запишани на јавните факултети.

È Основан е Факултетот за бизнис-администрација со седиште во куманово. È Основан е Факултетот за дизајн и технологии на мебел и ентериер во состав

на универзитетот „Св. кирил и Методиј“ - Скопје.

Отворени се нови дисперзирани студиски програми на сите државни универзи-тети низ сите поголеми населени места во Република Македонија, со што обра-зованието стана подостапно за македонските граѓани.

а. Универзитет „Св.кирил и Методиј“ во Скопје: 1. Факултет за земјоделски науки и храна - Скопје, дисперзирани студии по

тутун во Прилеп и дисперзирани студии по градинароцвеќарство во Стру-мица;

2. Економски факултет - Скопје, дисперзирани студии по финансиски менаџ-мент и сметководство и ревизија во Струга;

3. Правен факултет - Скопје, дисперзирани правни студии во Велес;


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

147

4. Природноматематички факултет - Скопје, дисперзирани студии по инфор-матика во крива Паланка;

5. Градежен факултет - Скопје, дисперзирани студии по градежништво во крива Паланка;

6. Технолошко-металуршки факултет - Скопје, дисперзирани студии по мета-лургија и метални материјали во кавадарци.

б. Универзитет „Св.климент Охридски“ во битола: 1. Правен факултет - кичево, дисперзирани правни студии во битола и во

Струга; 2. Технолошко-технички факултет - Велес, дисперзирани студии по прехран-

бена технологија и биотехнологија и процесно инженерство и прехранбе-на индустрија во кичево, дисперзирана студиска програма по нутрицио-низам во битола;

3. Технички факултет - битола, дисперзирани студии по информатика и ком-пјутерска техника во Прилеп и во Велес;

4. Факултет за туризам и угостителство - Охрид, дисперзирани студии по ту-ризам, осигурување, гастрономија и хотелско-ресторанска насока во Ве-лес, дисперзирана студиска програма за безбедност и финансиска контро-ла во Охрид (заедничка студиска програма со Факултетот за безбедност - Скопје).

В. Државен универзитет Тетово во Тетово:1. Правен факултет - Тетово, дисперзирани студии по правосудна насока во

Скопје и кичево, дисперзирани студии по новинарство и дисперзирана програма по политички студии во Скопје;

2. Економски факултет - Тетово, дисперзирани студии по маркетинг и менаџ-мент во Струга;

3. Факултет за бизнис и администрација - куманово, дисперзирани студии по бизнис-администрација во Скопје и во кичево;

4. Филолошки факултет - Тетово, дисперзирани студии по англиски јазик и литература во Дебар и во Скопје, дисперзирани студии по германски јазик во Дебар и во Скопје, дисперзирани студии по француски јазик и литера-тура во Дебар;

5. Факултет за медицински науки - Тетово, дисперзирани студии по физиоте-рапија во Дебар.

г. Универзитет „гоце Делчев“ во Штип:1. Правен факултет - кочани, дисперзирани студии по применета политика и

дипломатија и новинарство во Штип;


148

Ма

кЕД

ОН

ија

– З

ЕМја

На

ЗН

аЕњ

Е

2. Педагошки факултет - Штип, дисперзирани студии по одделенска настава во Струмица;

3. Економски факултет - Штип, дисперзирани студии по финансиски менаџ-мент во Струмица;

4. Земјоделски факултет - Струмица, дисперзирани студии по енологија и ло-зарство во кавадарци, дисперзирани студии по општа насока во Струми-ца, Свети Николе и во Штип;

5. Факултетот по информатика - Штип, дисперзирани студии по информати-ка во Струмица и берово;

6. Факултет за природни и технички науки - Штип, дисперзирани студии по рударство во Прилеп и Скопје, дисперзирани студии по геологија во Ско-пје и Прилеп, логистика и компјутерски дизајн во кавадарци;

7. Факултет за туризам и бизнис-логистика - Гевгелија, дисперзирани студии по бизнис-логистика во Скопје и гастрономија, исхрана и диететика во Скопје и Штип;

8. Машински факултет - Виница, дисперзирани студии по транспорт, органи-зација и логистика во Струмица.

È Донесена е одлука за вршење високообразовна дејност на странската висо-кообразовна установа Универзитетот Френклин, Охајо, СаД и остварена е со-работка со Универзитетот бостон од СаД.

È Формирани се антикорупциски канцеларии во државните високообразовни институции и една централа при Министерството за образование и наука што ќе ги координира.

È Во тек е реализацијата на набавката на опрема за лаборатории за јавни-те универзитети и јавни научни установи во износ од 60 милиони евра. Про-ектот ќе биде реализиран во период од 4 години, од 2010 година до 2013 годи-на. Набавката на лабораториите ќе придонесе за унапредување на квалитетот на високото образование, но и за подобрување на условите за научноистра-жувачката работа како еден од главните двигатели за развој на државата.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

149

иЗДВОЕНи СРЕДСТВа За НабаВка На лабОРаТОРии

милиони евра милиони евра

60 0

ВлаДа 2006-2010 ВлаДа 2002-2006

È Склучени се договори за набавка на:• лабораторија за скрининг на психоактивни супстанции,• имунолошка лабораторија,• лабораторија за морфолошки и функционални нарушувања на локомо-

торниот систем,• оптичка кохерентна томографска лабораторија на предниот сегмент на

окото (остас),• лабораторија за остеодензитометрија,• медицинска биохемиска лабораторија,• лабораторија за биохемиска пренатална дијагностика, • клиничко-биохемиска лабораторија,• лабораторија за пресметување со високи перформанси (ХПц),• лабораторија по генетика,• лабораторија за обработка со деформација и брзи прототипови, • текстилна лабораторија.

È Донесена е Одлука за избор за набавка на 62 лаборатории:• лабораторија за вибрации и бучава,• лабораторија за мехатроника,• лабораторија за тестирање на градежни материјали, геомеханика и гра-

дежни конструкции,


150

Ма

кЕД

ОН

ија

– З

ЕМја

На

ЗН

аЕњ

Е

• лабораторија за санитарна техника,• лабораторија за геотехника,• лабораторија за нарушен мотилитет на гастроинтестиналниот тракт со ди-

гестивна ендоскопија кај децата,• лабораторија за дигестивна ендоскопија,• лабораторија за цитогенетски, пренатални и преимплантациски испиту-

вања, • лабораторија за фертилизација ин витро, замрзнување на полови клетки

и на ембриони,• комора за гасна анализа на слободен формалдехид и и испарливи орган-

ски компоненти – VOC,• лабораторија за контрола на квалитет на почва, вода, ѓубрива и растите-

лен материјал,• лабораторија за екстракција на етерични масла од зачински и лековити

растенија и детeрминација на биолошки активни материи,• лабораторија за микротраги,• лабораторија за анализа на органски супстанции во сложени матрици,• лабораторија за мерење на еколошките параметри,• централна лабораторија за биомониторинг и екотоксиколошки истражу-

вања,• мобилна (теренска) лабораторија за животна средина - група инструменти

за анализа на атмосфера,• лабораторија за микроскопија и електронска микроанализа,• лабораторија за органска хемија, биохемија, хетероциклични соединенија

и природни производи,• лабораторија по општа физика,• централна физичко-хемиска лабораторија,• лабораторија за еколошки, прехранбени и форензични анализи,• лабораторија за форензичка токсикологија,• лабораторија за метаболички скрининг,• форензичка ДНк-лабораторија,• генетска лабораторија со цитогенетика,• лабораторија за структурна карактеризација на материјали,• лабораторија за наноматеријали,• лабораторија за ин витро култури на растителни ткива,• лабораторија за контрола на природен гас, нафта, нафтени деривати и би-

одизел,• хемиска лабораторија,• минерална технологија - Оддел за ренгенска дифракција, флуоресцентна

спектроскопија и потенциометриско-гранулометриски испитувања,• лабораторија за информатичко-криминалистички испитувања,


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

151

• лабораторија за грид паралелно и дистрибутивно процесирање,• компјутерска лабораторија за теориска хемија,• лабораторија за софтверско инженерство, надежност, квалитет и тести-

рање на софтверски систем,• лабораторија за оптичка комуникација,• лабораторија за дигитални видеосистеми,• лабораторија за обработка, анализа и за складирање на податоци од обла-

ста на атомска и нуклеарна физика,• лабораторија за еко-информатика,• лабораториска опрема - лабораторија за мобилни и мултимедиски апли-

кации, • лабораторија за процесирање на сигнали во телекомуникациите,• серверска лабораторија,• лабораторија за геномика и протеомика,• лабораторија за молекуларна патологија и експериментална генска тера-

пија,• лабораторија за електронска микроскопија,• лабораторија за фармацевтска микро/нанотехнологија,• лабораторија за биомолекуларни фармацевтски анализи,• лабораторија за испитување и контрола на квалитет,• хемиско-биохемиска лабораторија,• лабораторија за детски дијабет,• лабораторија за форензичка патологија,• лабораторија за ХПВ-типизација и онкопрофилакса,• лабораторија за молекуларна дијагностика,• национална референтна лабораторија при институтот за белодробни за-

болувања и туберкулоза,• лабораторија за јЗУ институт за медицина на труд на РМ,• лабораторија за цитогенетика,• стоматолошка лабораторија,• лабораторија за радиофармација,• лабораторија за учење на далечина,• лабораторија за органска хемија, неорганска хемија и биохемија, микро-

биолошка лабораторија, лабораторија за анализа на храна - кичево,• лабораторија за органска хемија, неорганска хемија и биохемија, микро-

биолошка лабораторија, лабораторија за анализа на храна - Велес.

È Реализиран е проект за надградба на лабораторија за нуклеарна фи-зика на институтот за физика на Природноматематичкиот факултет во Скопје, а резултатите се проширени и на Електротехничкиот факултет и на катедрата за физика при Државниот универзитет во Тетово.


152

Ма

кЕД

ОН

ија

– З

ЕМја

На

ЗН

аЕњ

Е

È Во тек се активности за доделување стипендии за втор циклус на студии во странство, за студенти запишани на најдобрите 50 универзитети во све-тот и на 20-те највисокорангирани универзитети во Европа.

È Намалена е партиципацијата на високообразовните институции, и тоа на 200 евра во државната квота, 400 евра во квотата за кофинансирање, како и 100 евра на дисперзирани студии.

È Субвенционирање на 300 научно-истражувачки трудови. Преку конкурс ќе бидат доделени еднократни финансиски средства за објавени научно-ис-тражувачки трудови од домашни автори во влијателни меѓународни научни списанија. Ќе бидат доделени субвенции за 300 научно-истражувачки труда, во износ од 15.000 денари, за секој поединечно. конкурсот важи за 2011 годи-на и ќе трае цела година. Секој домашен научник од приватен или јавен уни-верзитет кој во тековната година ќе објави научен труд во списание со фактор на влијание, ќе добие научна субвенција од страна на државата. Субвенциите ќе бидат еднакво распределени по области, односно по 50 за трудови од при-родно-математичките науки, техничко-технолошките, медицинските, биотех-ничките, општествените и хуманистичките науки. како еден од најзначајните показатели во светот за нивото на науката во една држава е бројот на обја-вени и цитирани трудови во списанија со фактор на влијанија. Во меѓународ-ните научни кругови тоа се смета за еден од најзначајните фактори со кои се евалуира научниот потенцијал на една земја.

ПаРТициПација За СТУДиРаЊЕ На ФакУлТЕТ ВО ДРЖаВНа кВОТа и кВОТа На СаМОФиНаНСиРаЊЕ

државна квота

самоФинансираЊе



200€ 400€

400€1000€

ВлаДа 2006-2010 ВлаДа 2002-2006


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

153

È Воведен е концептот на државна матура и екстерно пилот-тестирање. È Обезбеден е бесплатен превоз на учениците од задолжителното средно

образование (од учебната 2008-2009 година). È Се инвестираат 10 милиони евра во изградба на згради на Универзите-

тот во Тетово, а наскоро ќе започне изградбата на Медицинскиот фа-култет во Штип.

È Воведен е системот E-dorming, односно онлајн-аплицирање за добивање места во студентските домови - се реализира од 2009.

È Завршени се реконструкцијата и опремувањето на првата и втората машка зграда на Студентскиот дом „Стив Наумов“ - Скопје. Реконструк-цијата и опремувањето се целосно завршени и студентите се сместуваат од студиската 2009/2010, односно 2010/2011 година.

È Доделени се 125 стипендии за информатика во вредност од 5.000 дена-ри месечно. Стипендиите се доделени на талентирани студенти од студиите по информатика на државните и на приватните универзитети во Република Македонија. Овој проект за доделување по 125 стипендии годишно за млади информатичари се случува секоја година.

È Доделивме 11 стипендии за студенти што се запишани на најпознатите универзитети во светот од областа на информатиката, земјоделските науки и храна и антропологијата, чија струка или дисциплина ќе придо-несе за развојот на стопанството на Република Македонија.

È „Проект 45“ за високо образование на возрасни. На сите мажи што се постари од 45, односно жени постари од 35 години, им овозможуваме да се стекнат со високо образование, доколку во минатото немале можност да го сторат тоа. Во учебната 2010/2011 се запишаа вкупно 406 студенти.

È Формирана е јавната установа центар за образование на возрасните - Скопје, како и Советот за образование на возрасните.

È Се реализира Проект за образование на возрасните во општината ара-чиново.

È Во тек е проектот „Превод на 1000 стручни, научни книги и учебници“ од областа на правото во Франција и германија од кои се учи на најдо-брите и најреномираните универзитети во СаД и англија. Со овој проект им се дава можност на нашите студенти да се користат со литературата која ја користат нивните колеги кои студираат на врвни универзитети. Досега се преведени, испечатени и дистрибуирани 471 учебник.

È Одржани се училишни летни спортски кампови во Охрид и во круше-во, на кои учествуваа 218 најдобри ученици-спортисти од цела Македо-нија и познати македонски спортски ѕвезди од оние дисциплини што се застапени во системот на натпревари во училишниот спорт.


154

Ма

кЕД

ОН

ија

– З

ЕМја

На

ЗН

аЕњ

Е

È изграден е детскиот софтверски пакет ТУлкиД (TOOLKID) на македон-ски и на албански јазик и направени се негови преработки, проширу-вања и приспособувања, согласно со наставните програми во основно-то образование.

È Во сите училишта е инсталиран бесплатниот отворен и слободен опера-тивен систем ЕДУбУНТУ (EDUBUNTU) со 50 образовни програми за по-веќе предмети од основното и од средното образование.

È Во рамките на Проектот за модернизација на образованието, завршена е обу-ката на сите наставници од основното и од средното образование за унапре-дување на воспитно-образовниот процес, доделени им се грантови на 246 основни училишта за инфраструктурни и други развојни потреби - набавка на опрема, наставни помагала и обука на наставници.

È Се реализираат активности во рамките на потпишаниот договор на на-ционалната Темпус-канцеларија со Европската комисија.имплементацијата на програмата се врши преку поддршка на 50 меѓународ-ни тима на високообразовни институции. крајниот рок за аплицирање на објавениот конкурс за 2009 година истече на 9 март 2010 година. беа поднесе-ни вкупно 35 успешни апликации, од кои 7 се прифатени. Вкупната вредност изнесуваше приближно 1.5 милиони евра, со што е исполнет финансискиот лимит предвиден за оваа намена.

Се врши мониторинг на Темпус-проекти што се реализираат на универзите-тите во Република Македонија и подготовка на мониторинг-извештаи за Ев-ропската комисија.

активности на Националната СиПУС-канцеларија (CEEPUS) - Партиципа-ција на високообразовните установи од државата во централноевропската програма за размена во областа на универзитетските студии од учебната 2006/2007 до денес. Во март 2010 година потпишан е меѓународниот договор СиПУС III, со што, од 1 мај 2011 година, ќе се започне со реализацијата на тре-тата фаза од Програмата - од мобилност до научно истражување. Договорот е со важност од 5 календарски години.

È Дизајнирање и имплементација на Националната рамка на квалифика-ции. Овој проект е координиран од страна на Универзитетот „Св. климент Охридски“ во битола, а Министерството за образование и наука учествува како партнер во проектот.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

155

подГоТВуВаЊЕ ЗаКонСКи и подЗаКонСКи аКТи За унапрЕдуВаЊЕ на ВиСоКоТо обраЗоВаниЕ

È Донесен е Законот за високото образование. Заради подобрување на кал-витетот на високото образование, Министерството за образование и наука предложи законски измени кои беа донесени од страна на Собранието на РМ. целите на ваквото законско решение беше постигнување на:• Ефикасни предавања - Професорите и асистентите мора да ги извршу-

ваат педагошките обврски (професорите да држат предавања и да бидат достапни за консултации, а асистентите да држат вежби);

• Ефективен наставник - Предлагаме за избор во наставно-научни звања наставникот да има објавено одреден број трудови во определени списа-нија или зборници и да има позитивна оценка од самоевалуацијата;

• Транспарентност во работењето - Отчетност на јавните универзитети, вклучувајќи ја и финансиската отчетност, пред основачот, Собранието на Република Македонија, а преку него пред сите граѓани на Македонија, би-дејќи автономијата исто така значи и одговорност;

• Точна информираност - Обврска на наставникот е да ја објави основната предложена литература на веб-страницата на универзитетот, за да не учат веќе студентите, од скрипти, белешки и препишувани делови од учебни-ци, туку да имаат точна информација која е литературата од која што треба да учат и да ги полагаат испитите;

• Вреднување на работата на наставникот - Студентот ќе ја вреднува ра-ботата на наставникот, преку воведување на електронска самоевалуација од страна на студентите, што претставува демократски начин за одреду-вање на квалитетот на високото образование од страна на студентите;

• интернационализација на универзитетите - Обврска за акредитација на минимум 2 (две) студиски програми на англиски јазик на додипломски и минимум 4 (четири) на постдипломски студии;

• Поголема слобода при студирањето - Студентот одлучува со какви ком-петенции ќе се стекне во процесот на студирање. Предвидовме 60% да се задолжителни предмети, 30% да се изборни предмети во рамки на факул-тетот, а 10% да се изборни предмети од целиот универзитет. На пример: студент по право кој ќе сака да се занимава со кривично право ќе може да го избере предметот Судска медицина на Медицинскиот факултет;

• Поголема редовност - Обврска е на студентот и на професорот да бидат дел од предавањата. Предвидовме воведување електронски индекс, во кој ќе се евидентира присуството на студентот и електронски систем на евиденција за присуството на професорот;

• Поголемо учество на студентите во одлуките на универзитетот -


156

Ма

кЕД

ОН

ија

– З

ЕМја

На

ЗН

аЕњ

Е

Предвидовме зголемување на бројот на студентите во сенатот на универ-зитетот од досегашните 10% на 15%;

• Унифицирање на системот за акредитации – Преку формирањето на единствена агенција за акредитација и евалуација по урнек на европските земји ќе се обезбеди полесно, поефективно и поефикасно акредитирање од една страна, но и одржување на квалитетот на високото образование кое е предвидено со самата акредитација од друга страна;

• крај на непотизмот - лица до определен степен на сродство не можат да засноваат работен однос во наставно-научни звања на иста единица на високообразовна установа. исто така, лица до определен степен на срод-ство со кандидатот не можат да бидат членови на комисии за одбрана на магистерски или докторски труд;

• Регулирани критериуми за менторите на докторскиот труд – Утврде-ни се комисиите за одбрана на трудот и содржината на докторските студии - модел кој е прифатен во повеќето земји на Европската унија и регионот;

• Поефикасно признавање на странски дипломи - Систем за признавање на странски дипломи со олеснета процедура за признавање на дипломите стекнати на најдобрите 500 универзитети во светот.

È Донесена е Уредбата за нормативите и стандардите за основање високо-образовни установи и за вршење високообразовна дејност, во која се опфа-тени и забелешките од интеруниверзитетската конференција.

È Рангирање на универзитетите. За прв пат спроведуваме рангирање на ви-сокообразовните институции во Република Македонија. Склучивме договор со една од најреномираните институции, Универзитетот Џио Тонг од Шангај, којашто врши рангирање на сите светски универзитети на најпрестижната Шангајска листа. Со ова ќе им овозможиме на граѓаните на Република Ма-кедонија да имаат јасна перцепција и визија каде сакаат да го стекнат и да го дооформат своето високо образование.

È Поставени се лаН-мрежи (LAN) и е воведен бесплатен интернет-прис-тап во студентските домови. идејата е целосно поставување комуника-циска инфраструктура до секоја соба во студентските домови и опремување на една просторија со компјутери и бесплатен интернет-пристап во ученич-ките домови. Проектот се спроведува со донација на „Македонски телекому-никации“. Во сите 11 студентски дома е поставена мрежата и активна опрема - рутери. Проектот е реализиран во март 2010.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

157


ОПШТиНа МакЕДОНСка каМЕНица È Реконструкција на средно општинско училиште „Миле јаневски Џингар”.

ОПШТиНа ГЕВГЕлија È Започната е изградба на училишна спортска сала во с. иловица.

ОПШТиНа ДЕМиР каПија È извршено е реновирање на старата школска зграда на ОУ „Димче ангелов

Габерот“.

ОПШТиНа јЕГУНОВцЕ È Доделен е училиштен миниавтобус од Владата на Република Македонија за

потребите на општината јегуновце. È извршена е реконструкција на кровната конструкција и фасадата на цОУ

„александар Здравковски“ – јегуновце. È извршена е замена на стари дрвени прозорци и врати со нови ПВц-прозори

и врати во цОУ „Симче Настовски“ – Вратница. È извршена е реконструкција на ОУ „Симче Настовски“ во Рогачево, Орашје и

Старо Село. È извршена е целосна промена на електричната инсталација на цОУ „алексан-

дар Здравковски“ – јегуновце. È извршена е реконструкција на кровната конструкција на ПОУ „александар

Здравковски“ во с. јанчиште и с. Раотинце.

ОПШТиНа НОВаци È извршена е целосна реконструкција на цОУ „Славко лумбарковски“ – с. Нова-

ци, како и на 4 негови подрачни училишта. È изградени се санитарни јазли во подрачните училишта во селата Добромири,

бач и Живојно.

ОПШТиНа ЃОРЧЕ ПЕТРОВ È извршена е реконструкција и санација на санитарни јазли во ОУ „Димитар

Поп Георгиевски беровски“, ОУ „Мирче ацев“, ОУ „Тихомир Милошевски“, ОУ „јоаким крчовски“ - с.Волково, ОУ „Ѓорче Петров“, ОУ „Страшо Пинџур“.

ОПШТиНа ЗРНОВци È Реализиран е проект за изградба на парно греење во основното училиште во

с. Мородвис.


158

Ма

кЕД

ОН

ија

– З

ЕМја

На

ЗН

аЕњ

Е

ОПШТиНа кРиВа ПалаНка È извршена е реконструкција на атриумот во училиштето „Партизан“.

ОПШТиНа РаДОВиШ È Во тек е изградба на нова зграда на ОУ „Орце Николов“ - с. Злеово. È извршена е доградба на ОУ „Никола карев“.

ГРаД СкОПјЕ È изградена е зграда на средното училиште „Зеф Љуш Марку“.

ОПШТиНа ШТиП È извршена е реконструкција на ООУ „Гоце Делчев“ - Штип, ПОУ „Гоце Делчев“

-Три Чешми, ООУ „Тошо арсов“ - Штип, ПОУ „Димитар Влахов“, СОУ „јане Сан-дански“ - Штип, СОУ „Славчо Стојменски“ - Штип, СОУ „коле Нехтенин“ - Штип, СОУ „Димитар Мирасчиев“ - Штип, ПУ „Димитар Влахов“ и ООУ „Димитар Вла-хов“.

È Поставен е камен-темелник за доградба на детска градинка во населбата Сењак - Штип.

ОПШТиНа ПРилЕП È извршена е реконструкција и опремување на ОУ „блаже конески“, СОУ „Орде

Чопела“, ОУ „Добре јованоски“, ОУ „Гоце Делчев“, ОУ „климент Охридски“, ОУ „кочо Рацин”, СОУ „Мирче ацев”, СОУ „Ристе Ристески – Ричко“, СОУ „кузман јосифоски – Питу“, ООУ „Рампо левката“.

È извршена е реконструкција и опремување на подрачните училишта во села-та Старо, беровци, Загорани, Галичани - ООУ „кире Гаврилоски“, ООУ„кирил и Методиј“ – с. канатларци, СОУ „Ѓорче Петров“, ООУ „Страшо Пинџур“ - с. Мало коњари, с. кадино Село.

ОПШТиНа ПРОбиШТиП È извршена е реконструкција на СОУ „Наум Наумовски борче“.

ОПШТиНа ГРаДСкО È извршено е реновирање на училиштен објект во с. кочилари – ПОУ „Даме

Груев“.

OПШТиНа ВЕВЧаНи È Во фаза на изградба е новата зграда на основното училиште.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

159

нЕ ВЕТиВМЕ, но рЕаЛиЗираМЕ! È ја намаливме партиципацијата за студирање на државните високооб-

разовни институции, и тоа на само 200 евра во државната квота, од-носно 400 евра во квотата за кофинансирање.

È Овозможивме временото вработување над пет години во образовани-ето да се трансформира во работен однос на неопределено време. и из-вршивме ваква трансформација. Со последните измени на Законот за работни односи го намаливме прагот на само две години.

È Министерството за образование и наука е првото министерство во Републи-ка Македонија, кое во своето работење го воведе системот за управување со квалитет ISO 9001:2008, одобрен од страна на реномираниот Lloyd’s Registry Quality Assurance.

È Воведовме задолжителна практична настава за студентите на јавните и на приватните високообразовни установи и обврска за високообразовните ус-танови да организираат клиничка настава (предавања на студентите од стра-на на истакнати стручни лица во практиката).

È Набавивме современи наставни помагала за средните медицински училишта во Скопје (30 микроскопи, модели на органи, фантом-кукли итн.).

È Проект за стипендирање, менторство и туторство на средношколци Роми. Во континуитет се спроведува секоја учебна година.

È Преземање мерки и дејства за подигање на јавната свест на граѓани-те и особено на младите и децата во воспитно-образовниот процес, соработка и поддршка на невладините организации од овој домен, медиумите и воопшто континуирано дејство за опасностите од недо-зволената трговија со дрога и опасностите по животот и здравјето. Во континуитет се спроведува секоја учебна година.


È Во тек е реализацијата на Проектот за изградба на 145 училишни спортски сали. Завршени се 9 спортски сали во битола, богданци, кар-пош, Стојаково, Василево, Делчево, Тетово, кавадарци и Валандово, 13 спортски сали ќе бидат завршени до крајот на мај, а отпочната е изград-ба на 28 нови спортски сали.

È целосно ќе го заокружиме процесот на децентрализација во доменот на основното и средното образование. 76 општини и градот Скопје се во втора фаза на децентрализација, а остануваат 7 општини во првата фаза.


160

Ма

кЕД

ОН

ија

– З

ЕМја

На

ЗН

аЕњ

Е

È Во тек е постапка за целосна реконструкција на бараките во Студентски-от комплекс „Стив Наумов“ - Скопје.

È Во тек е постапка за реализација на јавно-приватно партнерство за из-градба на нови студентски домови во Скопје, Штип и во Тетово.

È Во завршна фаза е подготовката за реализација на Проект за образование на возрасните за членовите на Здружението на резервните воени об-врзници.


È Ќе склучиме колективен договор за високо образование и колективен договор за наука. Чекаме повратни информации од надлежните тела во ви-сокообразовните и научни институции.

È Ќе го имплементираме проектот Виртуелна библиотека, со кој ќе овоз-можиме да се достапни во дигитализирана форма сите или најголемиот број учебници. Заради природата на светската економска криза и ефектите што ги почувствува Република Македонија, не беа обезбедени средства за ре-ализација на овој проект.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

161


162

Ма

кЕД

ОН

ија

- ЗЕ

Мја

На

иН

ФО

РМаТ

иЧ

аРи

и Р

аЗВ

Ој

На

ик

Т и

кРЕ

иРа

њЕ

Ди

ГиТа

лН

и С

иС

ТЕМ

и

МаКЕдониЈа - ЗЕМЈа на инФорМаТиЧари и

раЗВоЈ на инФорМаТиЧКо-КоМуниКациСКаТа

ТЕхноЛоГиЈа и КрЕираЊЕ диГиТаЛни СиСТЕМи


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

163

Модерното општеството е базирано на воведувањето на информатич-ко-комуникациски технологии и електронски системи, кои ги олеснуваат процедурите и овозможуваат поефикасно и поефективно задоволување на потребите на граѓаните и на субјектите.

È либерализација на фиксната телефонија. Во 2009 година се создадоа ус-лови за влегување на уште 6 нови фиксни алтернативни оператори кои на граѓаните на Република Македонија започнаа да им обезбедуваат фиксни го-ворни телефонски услуги и тоа за 60% пониски цени за меѓународни и нацио-нални разговори во фиксната мрежа и за 15% пониски цени за разговори кон мобилните мрежи.

È Воведен е трет мобилен оператор. Со влегувањето на третиот мобилен оператор, потрошувачките кошници се намалени во просек над 50%. Поната-му, во 2009 и во 2010 година под влијание на намалувањето на цената за ин-терконекција и либерализацијата на пазарот, уште повеќе се намалува цената на разговорите во мобилната телефонија.

È Виртуелен мобилен оператор. Од 03.08.2010 се создаде можност за влез на нови виртуелни мобилни оператори. World Teleconnect International Holding B.V, регистрираше локална компанија ВТи Македонија, која веќе подигна 100.000 претплатнички броеви за мобилна телефонија (073 3xx xxx). компа-нијата го најавува почетокот со работа за втората половина во 2011 година.

È Воведена е услугата преносливост на броеви. На корисниците на услугите на фиксната и на мобилната телефонија им се овозможи да го сменат опе-раторот без да го менуваат својот дотогашен кориснички број. Оваа услуга е промотор и силна алатка за развој на конкуренцијата, разбивање на мо-нополите во телефонијата и намалување на цените на телефонските услуги. Досега оваа услуга ја искористија над 83.000 граѓани и нивниот број од ден на ден сè повеќе се зголемува.


164

Ма

кЕД

ОН

ија

- ЗЕ

Мја

На

иН

ФО

РМаТ

иЧ

аРи

и Р

аЗВ

Ој

На

ик

Т и

кРЕ

иРа

њЕ

Ди

ГиТа

лН

и С

иС

ТЕМ

и

УПОТРЕба На МОбилНа ТЕлЕФОНија

95,05% 61,57%

ВлаДа 2006-2010 ВлаДа 2002-2006

È Спроведени се активности за развој на оптичка мрежа и за нејзина ли-берализација. Усвоена е Национална стратегија за развој на следната гене-рација широкопојасен интернет. Преку овозможување на пристап до кабел-ската инсталација директно се стимулира развојот на следната генерација на електронските комуникациски мрежи. Во Република Македонија веќе е отпо-чнат развојот на оптичките мрежи и граѓаните можат да ги користат услугите коишто се обезбедуваат преку овие мрежи (брз интернет, телевизија со висо-ка резолуција – HDTV).

È Реализиран е проектот Дигитална телевизија. Владата го овозможи и вле-зот на дигиталната телевизија во земјава, во период кога веќе се чувствуваа ефектите од либерализацијата на комуникацискиот пазар. „Телеком Слове-није“ аД преку брендот бУМ-ТВ во септември 2009 година почна да ја нуди услугата за дигитална телевизија.

È изработен е проект за изградба на дигиталната земска телевизиска мрежа на јП Македонска радиодифузија, преку која ќе се овозможи сле-дење на дигитален видеосигнал на приближно 96% од вкупното население во Р Македонија. Во тек е реализација на тендерот за набавка на потребната опрема и во периодот од 01.06.2011 до 01.06.2013 ќе започне да емитува ТВ-сигнали во дигитална форма. Оваа мрежа ќе обезбеди и воведување телеви-зија со висок квалитет на сликата – HD-телевизија.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

165

È извршена е трансформација на јП „Македонска радиодифузија“. Со из-мените се направи промена на организациското управување во јП МРД и се даде можност јП МРД да нуди електронски комерцијални услуги.

È Преземени се повеќе нормативни активности за усогласување со ди-рективите на ЕУ во областа на електронските комуникации и радиоди-фузната дејност. Со овие измени се овозможи целосна либерализација во делот на електронските комуникации, а исто така се укинаа и концесиските договори кои беа најголема забелешка на ЕУ во овој дел.

È Воведен е системот на услугата трипл плеј. Започна да се нуди услугата трипл плеј (телефонија, интернет и телевизија), и тоа не само од страна на „Македонски телеком“ аД, туку и од голем број кабелски оператори. Воведу-вањето на оваа услуга е од особено значење, бидејќи се создадоа услови за конкуренција меѓу разни видови комуникациски мрежи. користа од ова за граѓаните е во намалувањето на цените на услугите, воведувањето нови ко-муникациски услуги, но и во достапноста до нови радиодифузни содржини: голем број телевизиски програми, воведување на услугата плати-па-гледај (pay-per-view), видео-по-барање (video on demand) итн.

È Воведена е комерцијализација на капацитетите на оптичката мрежа на „Македонски железници“. Со поставувањето на фибер-оптичкиот кабел по должината на коридорот 10 се создаде можност јП МЖ „инфраструктура“ да комерцијализира дел од оптичките влакна. За таа цел на транспарентен на-чин по пат на јавно наддавање беа склучени договори со „ВиП“, „Телесмарт“, „Телесмарт-телеком“, „кабелтел“ и „Неотел“.

È Формирана е агенција за пошти, која од самиот почеток функционира како самостојно и непрофитно правно лице, кое врши јавни овластувања утврде-ни со Законот за поштенски услуги. Со формирање на агенцијата се исполни уште една европска директива, но исто така се воспостави и ред во делот на поштенскиот сектор.

È Преземени се активности за делумна приватизација на Македонска по-шта. избраниот консултант (кПМГ) достави студија и предлог-модел за тран-сформација на Македонска пошта. Следува имплементација на студијата и јавен повик за продажба на малцинскиот пакет акции.

È Воведен е систем за електронска продажба на градежно земјиште. Пр-вото електронско јавно наддавање се одржа во јули 2009 година. Овој систем ќе биде задолжителен за општините што ќе управуваат со градежно земјиште по 1 јули 2011 година.

È Воведен е систем за решавање предмети во рок од најмногу 15 дена по поднесувањето комплетирано барање. Се работи за предметите што се однесуваат на отуѓување и давање под долготраен и краткотраен закуп на градежно земјиште, сопственост на Република Македонија. По решавањето


166

Ма

кЕД

ОН

ија

- ЗЕ

Мја

На

иН

ФО

РМаТ

иЧ

аРи

и Р

аЗВ

Ој

На

ик

Т и

кРЕ

иРа

њЕ

Ди

ГиТа

лН

и С

иС

ТЕМ

и

на предметите, најмногу 15 дена од приемот на комплетната документација, Секторот за документирање и управување градежно земјиште го доставува договорот за земјиштето до странката.

È Воспоставен е систем за издавање лиценци на градежни компании. Во 2009 година почна постапката за издавање лиценци на правни лица. Од јану-ари 2009 до март 2011 година издадени се вкупно 2217 лиценци, од кои 756 за проектирање, 894 за изведувач, 128 за вршење ревизија и 439 за надзор. Со оваа постапка се овозможи регулирање на градежниот сектор што беше едно од барањата на стопанските комори во РМ.

È Воведен е систем за електронска распределба на социјални станови. Во периодот 2007-2010 година, по електронски пат распределени се вкупно 153 стана наменети за лица со ниски примања во градовите Штип, Дебар, Тетово, Гевгелија, Скопје, Велес и Делчево, 339 стана наменети за социјално ранли-ви групи во градовите Скопје, Македонска каменица, Охрид, кичево, коча-ни, крива Паланка и кавадарци и 93 стана наменети за продажба на млади брачни двојки во градот Скопје. Ваквиот начин на распределба на станови овозможи транспарентна постапка во која воопшто не е возможно инволви-рање на човековиот фактор. На овој начин се елиминираат сите можности за корупција или незаконско дистрибуирање на становите.

È Воспоставен е систем за електронско аплицирање за добивање редов-ни линии за меѓународен и меѓуопштински превоз на патници. импле-ментацијата на овој современ електронски систем, овозможува превозни-ците да се ослободат од административните процедури за прибирање на потребната документација за аплицирање, како и да се избегнат проблемите при доставувањето на некомплетна документација. Со ова им се овозможува на превозниците во периодот на траење на постапката 24 часа да аплицираат повеќе пати, како и да ги дополнуваат недополнетите апликации и да вршат промена на истите.

È Воспоставен е систем за електронска распределба на цЕМТ-дозволи. Преку овој систем, на компаниите им се овозможува достапност на услугата од 24 часа, заштеда на време и трошоци, се зголемува ефикасноста на проце-сот за одобрување и издавање на дозволите, се врши целосно елиминирање на неправилностите и на можноста за коруптивно влијание.

È Воведен е систем за лиценцирање на транспортните компании. Во 2009 година започна процесот на лиценцирање на траспортните компании. До април 2011 година се издадени: 3100 лиценци за вршење превоз во пат-ниот сообраќај, од кои 448 лиценци за вршење јавен превоз на патници, 76 лиценци за вршење превоз за сопствени потреби на патници, 1978 лиценци за јавен превоз на стока и 598 лиценци за вршење превоз за сопствени пот-реби за стока.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

167

È Воведен е систем за издавање сертификати за советник за безбедност при вршење превоз на опасни материи. До април 2011 година издадени се 111 сертификати за советник за безбедност при вршење превоз на опасни материи.

È Воведен е систем за издавање лиценци за правни лица - носители за изработка на урбанистички планови.

È Воведен е систем на категоризација на автобуските станици. Во текот на 2008 година за прв пат започна категоризацијата на автобуските станици и заклучно со април 2011 година категоризирани се 25 автобуски станици. 7 ав-тобуски станици се прва категорија, 8 автобуски станици се втора категорија, 5 автобуски станици се трета категорија и 5 автобуски станици се четврта ка-тегорија. Со овој процес се воведоа минимум стандарди за функционирање на една автобуска станица и различни категории на автобуски станици, а со-одветно на тоа и сумата која се наплаќа за услугите за превозниците.

È Воведен е систем за издавање јавно овластување за вршење на рабо-тите на издавање мемориски картички (тахографи). Со спроведувањето на одредбите од Законот за работното време, за задолжителните одмори на мобилните работници и на возачите во патниот сообраќај и уредите за за-пишување во патниот сообраќај, се овозможи создавање подобри услови за превозниците, особено во делот на нивната заштита во патниот сообраќај, зголемувањето на безбедноста во сообраќајот, спречувањето на нелојална-та конкуренција, спречувањето на пречекорувањето на максималното не-делно работно време што се однесува на мобилните работници. Република Македонија, меѓу првите земји во регионот го заокружи процесот на импле-ментирање на одредбите од Европската спогодба за мобилните работници во меѓународниот патен превоз (аЕТР). Примерот на Република Македонија како пример за добра практика ќе биде вклучен во извештајот на активности, кој го издава Европската комисија секоја година на повеќе јазици.

È изработена е базата на податоци – регистар на транспортни компании што се занимаваат со внатрешен и меѓународен транспорт на стока. целта е воспоставување евиденција на транспортните фирми што вршат меѓународен превоз на стоки со вработените возачи и возниот парк со кој располагаат, чии податоци автоматски се споредуваат со податоците на цен-тралниот регистар.

È Воведен е електронски систем во секторот за документирање и за уп-равување градежно земјиште, за евидентирање на сите предмети. Со овој систем се овозможува тековно следење на обврските од лицата што купиле градежно земјиште од аспект на запазување на роковите за градба.


168

Ма

кЕД

ОН

ија

- ЗЕ

Мја

На

иН

ФО

РМаТ

иЧ

аРи

и Р

аЗВ

Ој

На

ик

Т и

кРЕ

иРа

њЕ

Ди

ГиТа

лН

и С

иС

ТЕМ

и

È континуирано се спроведуваат активности за реформи при издавање-то градежни дозволи. На 29.6.2010 година е склучен договор со иФц, во со-гласност со кој треба да се поедностави процедурата за добивање одобрение за градење. Направени се измени на пакет на закони. Со последните измени, од досегашните 21 чекор, постапката за изградба на станбени куќи се намали на три, а за стопански објекти на четири чекори. Времетраењето на чекање од сегашните 146 дена се намали на 30 дена во просек, а се намали и надомес-токот за комуналии за изградба на стопански објекти, катни гаражи и хотели на пет отсто од сегашната цена.

È Се спроведуваат активности за развој на безжична економија. Владата ја усвои информацијата за развој на економијата како резултат на развојот на електронските комуникации поврзани со користењето на радиофреквен-цискиот спектар или „безжична економија“. Во таа насока извршено е реви-дирање на постојните подзаконски акти што се однесуваат на управувањето, доделувањето и висината на надоместокот за користење на радиофреквен-циите, усогласен е Планот за доделување и користење на радиофреквенции со измените на ЗЕк, изработен е план за идната дигитална дивиденда, изра-ботена е студија за потребата и за начинот од воведување на принципот на тргување со радиофреквенции. Со ова започнуваат активности за целосна реализација на оваа мерка ако се има предвид дека со предвидената дигита-лизација ќе се ослободат радиофреквенции (именувано како „дигитална ди-виденда“). агенцијата за електронски комуникации, постојано и периодично преку печатени и електронски медиуми објавува намери за доделба на сло-бодни радиофреквенциски опсези за нови иновативни безжични технологии и услуги.

È Реализиран е системот на интегрирано гранично управување. È континуирано се спроведува проектот Следната генерација на е-легис-

латива. È Собранието на Република Македонија ја усвои Националната страте-

гија за развој на електронските комуникации со информатички техно-логии (НСЕкиТ).

È го воведуваме проектот Е-владеење на локално ниво, кој е особено зна-чаен за тековните реформи на децентрализацијата. Овој проект обезбе-дува поддршка за новите надлежности и одговорности на општините заради зголемување на ефикасноста и квалитетот на услугите што ги нудат тие.

È Спроведени се повеќе активности за зголемување на иТ-вештините на граѓаните. иницијативата иТ-образование за сите е проект со чија реали-зација го зголемивме нивото на иТ-вештините на граѓаните. Во рамките на проектот обезбедивме бесплатни иТ-курсеви, интернет-пристап и е-учење за над 30.000 граѓани низ повеќе општини во земјава.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

169

È Воведен е систем за повремен бесплатен интернет за сите граѓани. È континуирано се спроведуваат активности за развој на информациско-

комуникациската технологија во локалната самоуправа.• Донесен е Закон за електронско управување, а во тек е усвојувањето

на подзаконските акти.• Усвоена е Национална стратегија за Е-влада, како и акциониот план,

а во тек е реализацијата на споменатата стратегија.• Донесен е Закон за основање на МаРНет, а изработена е и веб-лока-

цијата за Форум за јавни набавки. • Се спроведуваат континуирани активности за воведување универ-

зален систем за сигурносно објавување на апликации базирани на веб и за транспарентен пристап до ресурсите од инфраструктурата.

Најголемата инвестиција во образованието во изминатите 17 години ја напра-вивме со проектот компјутер за секој ученик. Со овој проект се обезбедени 17.818 персонални компјутери, 98.710 лцД-монитори, 98.710 тастатури и глувчиња и 80.892 тин-клиенти за основните и за средните училишта во Македонија. Дистрибуирани се 53.000 лаптоп-компјутери за учениците од прво до трето одделение и 22.000 лаптоп-компјутери за наставниците.

друГи проЕКТи È Доделување вредносни ваучери. Во 2007 и во 2008 година беа доделени

вкупно 22.476 ваучери, кои беа реализирани од страна на студентите во Ре-публика Македонија. Во 2008 номиналната вредност на ваучерите изнесува-ше 15.500 денари и тие беа наменети како директна финансиска помош при купување компјутери. целната група за која беше наменета оваа програма се редовните студенти-државјани на РМ првпат запишани во завршна година на студии на кој било акредитиран факултет во РМ, како и сите студенти што се евидентирани како лица со специјални потреби.

È интернет за сите средни и основни училишта. како надополнување на проектот за компјутеризација на училиштата по спроведеното интернет-по-врзување во сите училишта во Македонија, ги реализиравме обврските за обезбедување интернет-врска до училиштата.

È бесплатни интернет-клубови. Во рамките на овој проект отворивме бесплатни интернет-клубови во 22 града во Македонија, за да им се овозможи на граѓаните на Македонија бесплатен пристап на светската интернет-мрежа, со тоа придонесувајќи за намалување на дигиталниот јаз и за зголемување на иТ-вештините. Овие клубови ќе работат на ист принцип во наредните 4 години. Оваа година ќе се отворат уште 8.


170

Ма

кЕД

ОН

ија

- ЗЕ

Мја

На

иН

ФО

РМаТ

иЧ

аРи

и Р

аЗВ

Ој

На

ик

Т и

кРЕ

иРа

њЕ

Ди

ГиТа

лН

и С

иС

ТЕМ

и

È Воведен е систем на плаќање со мобилен телефон. Воведена е можноста граѓаните преку својот мобилен телефон да ги плаќаат административните и судските такси во дел од јавните институции.

È изработени се е-формулари за институциите. изработени се 22 аплика-ции за 7 институции за да можат граѓаните по електронски пат да исполнат дел од своите обврски. институциите се одбрани според барањата на Европ-ската комисија за оценување на државите за напредокот на е-владеењето.

È иТ-обуки за невработени лица. За да се намали бројот на невработените, планирана е обука на 80 невработени лица на полето на икТ. Станува збор за обуки на Cisco, Java, Net, C++ итн. По завршувањето на обуката, овие лица ќе бидат експерти во таа област и ќе можат да се вработат. Во тек е подготовка-та на јавен повик за фирми-обучувачи и за невработени лица - кандидати за обуките.

È континуирана реализација на проектот Е-содржини. Покрај локализира-ните 43 слободни алатки за е-содржини и донацијата на интел за 513 образов-ни содржини, усвоена е и Стратегијата за нови образовни содржини.

È Формиран е Советот за информатичко општество. Заради ефикасно и ефективно спроведување на мерките поставени во Националната стратегија за развој на електронските комуникации со информатички технологии (НСЕ-киТ), Владата формира ново тело – Национален совет за развој на информа-тичкото општество, во кое учествуваат претставници од јавниот, приватниот и од невладиниот сектор, како и претставници од универзитетите.

È Воведен е безжичен комуникациски систем Вимакс (WiMax). Поттикнувајќи го развојот на новите технологии во 2007 година беше овозможен влез на нови оператори со користење на технологија WiMAX, при што беа доделе-ни две национални и осумнаесет регионални Вимакс-лиценци за користење радиофреквенции за фиксен безжичен пристап за интернет, телевизија и за телефонија. Со ова се овозможи зголемување на конкуренцијата на пазарот за фиксна телефонија и интернет, што е особено значајно за развојот на ру-ралните области и надминување на дигиталниот јаз.

È Воведен е системот на 3г-услуги. Се работи за технологија што овозможува широк спектар на интегрирани услуги преку мобилен телефон - говор, слика, видео, брз интернет, пренос на податоци, видеоповик, која веќе одамна е ши-рокораспространета во Европа.

È Усвоена е Стратегија за развој на широкопојасен интернет (броадбенд). Широкопојасниот интернет има главна улога во модернизацијата на еконо-миите и на општествата, односно за развој на информатичките и комуника-циските технологии (икТ). Овие технологии се основни двигатели на растот на продуктивноста и на економијата во државата.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

171

È Во Република Македонија во последните години кај домаќинствата се за-бележува значителен пораст во користењето на интернет, особено во користењето на широкопојасниот интернет. Во 2006 година само 1% од до-маќинствата во Македонија користеле широкопојасен интернет, а веќе во 2007 година тој процент изнесува 7%. Огромен скок од 16% е забележан во 2008 година, кога 23% од вкупниот број домаќинства во Македонија корис-теле широкопојасен интернет. Веќе во 2009 година 33.8% од домаќинствата користеле широкопојасен интернет, а во текот на 2010 година 37.4% од до-маќинствата користеле широкопојасен интернет.

È Зголемен е бројот на македонските содржини на Википедија (Wikipedia). Проектот се спроведува во соработка со приватните и со државните инсти-туции. целта е да се зголеми бројот на македонските содржини на Википе-дија на македонски и на англиски јазик. кога се потпиша меморандумот, на Википедија имаше 16.000 македонски единици. Моментално има повеќе од 40.000. Со овој проект се збогатуваат и англиските содржини специфични за Македонија.

È изработени се првите македонски кирилични фонтови. изработена е група од 80 фонтови, од кои 40 за употреба на Владата на РМ и 40 за употреба на граѓаните.

È изработен е поимник со термини од иТ-индустријата. имајќи предвид дека англискиот јазик длабоко навлезе во секојдневната употреба, со цел да се заштити нашиот јазик, изработен е официјален поимник којшто ќе се ко-ристи за широка употреба.

È Е-Даноци. Во текот на 2011 година, граѓаните ќе можат преку интернет да ги пополнат и да ги испратат обрасците што ги бара УјП за платени даноци кон државата. Ќе се елиминира во целост потребата од одење во УјП.


172

Ма

кЕД

ОН

ија

- ЗЕ

Мја

На

иН

ФО

РМаТ

иЧ

аРи

и Р

аЗВ

Ој

На

ик

Т и

кРЕ

иРа

њЕ

Ди

ГиТа

лН

и С

иС

ТЕМ

и

ПРиСТаП ДО ШиРОкОПОјаСЕН иНТЕРНЕТ

40% 19,6%

ВлаДа 2006-2010 ВлаДа 2002-2006


È Е-ОбРаЗОВаНиЕ. Најголемата инвестиција во образованието во изми-натите 17 години ја направивме со проектот компјутер за секој ученик. Со овој проект се обезбедени 17.818 персонални компјутери, 98.710 лцД-монитори, 98.710 тастатури и глувчиња и 80.892 тин-клиенти за основните и за средните училишта во Македонија, што ги задоволува потребите во големина од две третини. целокупната опрема е набавена, доставена и поставена во училиштата каде постоеше можност. Завршени се сите 94 средни училишта. Од 347 централни основни училишта, проектот е реализиран во 303. Во 213 подрачни основни училишта опфатени со проектот опремата е доставена, но не е поставена бидејќи не се создадени предуслови за тоа.

È Е-биЗНиС – Проектот за Регулаторна гилотина, кој го спроведовме е еден од најважните за подобрување на бизнис-климата. иТ-технологијата има ва-жна улога за успешно спроведување на регулаторните реформи преку поед-ноставување на административните процедури и развој на напредни двона-сочни економични услуги.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

173

È Со проектот интерактивна Македонија ќе се обезбедат двонасочни напредни интерактивни и интегрирани услуги за издавање дозволи за увоз и извоз, дозволи за превоз на патници и стоки, регистрирање на вработувањата, услуги за регистрација на компании и сметковод-ство на економските активности. За успешна реализација на овие ак-тивности ќе ја зајакнеме соработката со централниот регистар, каде со измените во едношалтерскиот систем веќе се овозможи еднодневна електронска регистрација на бизнис. Проект интерактивна Македонија во соработка со УСаиД – потпишан е Меморандум за соработка со УСаиД, изра-ботените апликации од проектот интерактивна Македонија ќе и овозможат на деловната заедница и да ги доставува своите барања онлајн и да добива електронски онлајн-одговор.

È Увид во содржината на имотен лист со товари и ограничувања за про-фесионалните корисници. Во почетокот на 2008 беше пуштен во употре-ба и интернет-сервис првенствено наменет за професионалните корисни-ци (нотари, адвокати, извршители, банки и др.), преку кој, со склучување на договор со агенцијата, корисниците добиваат право на увид во комплетната содржина на имотниот лист, вклучувајќи ги товарите и ограничувањата, во форма на информација.

È Веб-сервис за топографските карти. кон средината на 2008 година беше воведен веб-сервис за приказ на топографските карти и авионски снимки за целата територија на Република Макеоднија, како и новоизработените топо-графски карти во размер од 1:25 000.

È МакПОС (Македонски позициски систем). Во периодот од 2008 до 2010 година, агенцијата работеше на воспоставување на единствена мрежа од перманентни GNSS (Global Navigation Satellite System) станици. Поставени се 14 станици што ја покриваат целата територија на Република Македонија. Нивната намена првенствено е да се овозможат точни и прецизни геодетски мерења на недвижностите, но и за поефикасно управување со инфраструк-турни проекти и проекти од областа на просторно планирање и заштита на животната средина.

È Увид во содржината на имотен лист по адреса на недвижноста. Во сре-дината на 2009 година беше изработен веб-сервис за пребарување во базата од катастарот на недвижности по адресата на недвижноста за катастарски-те општини што ги покрива центарот за катастар на недвижности Скопје. На овој начин, граѓаните, знаејќи ја адресата на недвижноста можат да дојдат до информација за таа недвижност која е запишана во катастарската база на податоци.

È Е-катастар. Новиот систем за регистрација на недвижностите, е-катастар, беше ставен во употреба во центарот за катастар на недвижности на крајот


174

Ма

кЕД

ОН

ија

- ЗЕ

Мја

На

иН

ФО

РМаТ

иЧ

аРи

и Р

аЗВ

Ој

На

ик

Т и

кРЕ

иРа

њЕ

Ди

ГиТа

лН

и С

иС

ТЕМ

и

од месецот мај 2010 година. Со овој електронски систем се централизира ба-зата на податоци од катастарот на недвижности, се воведуваат современи иТ-технологии кои ќе овозможат поефикасна работа на катастарот и се отвораат широки можности за дистрибуција на катастарските податоци кон надво-решните корисници. Овој систем е основа на која подоцна ќе можат да се над-градуваат нови модули за побрза и поефикасна електронска комуникација со професионалните корисници на акН, а особено нотарите и приватните гео-детски фирми. Со овој систем, акН создаде услови за електронска размена на податоци во проектот интероперабилност, кој го води Министерството за информатичко општество и администрација и е една од првите институции што беше вклучена во проектот. кон крајот на 2010 година се започна со обу-ки и на вработените од останатите Одделенија за катастар на недвижности низ Република Македонија, со цел да се стави во употреба новиот електрон-ски систем екат на целата територија на Република Македонија. До сега, ос-вен центарот за катастар на недвижности Скопје, новиот електронски систем го користат Одделенијата за катастар на недвижности во кавадарци, Неготи-но, кратово, крива Паланка, Пробиштип, а во тек е обуката на вработените од Свети Николе и куманово. Процесот на имплементација ќе продолжи со забрзано темпо во текот на оваа година со цел да се имплементира целосно електронскиот систем екат на целата територија на Република Македонија.

È Е-шалтер. Во почетокот на 2011 година воведен е и електронскиот шалтер, кој ќе овозможи електронска достава на правните акти од нотарската канце-ларија и приватните геодетски компании до акН, за покренување на постапка за регистрација на недвижност во акН и истиот веќе е во фаза на имплемен-тација кај нотарите и приватните геодетски компании. До сега се склучени повеќе договори со нотарски канцеларии и приватни геодетски фирми кои активно го користат сервисот за поднесување на барање за промена во ка-тастарот на недвижности, за издавање имотен лист или друг продукт кој може да се дистрибуира во дигитален формат, потпишан со дигитален потпис. Во тек се обуките за сите нотарски канцеларии и приватни геодетски фирми кои пројавија интерес да го користат електронскиот шалтер на акН.

È Увид во содржината на поседовен лист. Во почетотокот на 2011 година беше ставен во употреба сервис наменет исклучиво за приватните геодетски компании за приказ на содржината на поседовните листови, во моментот на стапување на сила катастарот на недвижности за сите катастарски општини во Република Македонија. Сервисот е изработен на барање на комората на овластени геодети, а за потребите на изработка на геодетски елаборати.

È Увид во статус на поднесено барање. На почетокот на февруари 2011 го-дина веб-сервис за увид во статусот на поднесено барање беше ставен во употреба за градовите каде е импелементиран електронскиот систем екат,


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

175

Скопје, кавадрци, Неготино, кратово, крива Паланка. Со овој веб-сервис граѓаните кои поднеле барање во одделенијата каде е имплементиран елек-тронскиот систем екат, имаат можност преку интернет да го видат статусот на поднесеното барање и тоа: во решавање, решено, делумно решено и од-биено, со што се избегнува непотребно доаѓање на странката на шалтерите на акН за да ја дознае истата информација.

È Увид во геопросторните податоци на Република Македонија. Завршен е и проектот кој ќе овозможи приказ на просторните податоци што ги посе-дува акН. Преку сервисот се достапни сите топографски карти на Република Македонија во различни размери, дигитални катастарски планови за оние ка-тастарски општини каде веќе е завршена дигитализацијата, авионски сним-ки, геодетски точки и информации потребни на приватните геодетски фирми, дигитален приказ на теренот во 3Д на целата територија на Република Ма-кедонија, приказ на објектите во 3Д, со можност да се добие информативен имотен лист за недвижноста која е од интерес. Сервисот нуди функционал-ности во 2D и 3D, како и интерактивност со корисниците во смисла на кре-ирање на точки од интерес што ќе ја збогатат содржината на веб-сервисот.

È Со реформите во царинската управа, Управата за јавни приходи и Др-жавниот завод за статистика ќе обезбедиме интерконекција и интеро-перабилност со релевантни административни тела на ЕУ, како што се системот DGTAXUD и EUROSTAT. Во тек се следните активности на царин-ската управа: изработка на нов софтвер за обработка на царински деклара-ции, компатибилен со системите на ЕУ, кој според договореното со изведу-вачот требаше да заврши во октомври 2010 година. Во тек се преговори со изведувачот со кои ќе се дефинира начинот на продолжување на проектот.

È E-иНФРаСТРУкТУРа - Владина иТ-мрежа, која ќе претставува ’рбетна комуникациска инфраструктура што ги поврзува сите министерства во безбедна и интероперабилна околина. Во рамки на овој проект досега се поврзани државните институции сместени во зградата на „Нова Македонија“ и оние сместени во зградата на Владата на Република Македонија. Поврзу-вањето е спроведено преку оптички кабел.

È Универзитетска иТ-мрежа – ќе ја поврземе Македонската академска и истражувачка мрежа МаРНет со регионалната SEEREN и понатаму со GEANT преку 1Gbps широкопојасен Интернет на земјите во регионот. Покрај Универзитетот „Св. кирил и Методиј“, планираме на оваа мрежа во иднина да бидат поврзани и останатите државни универзитети, сите основни и средни училишта, а на приватните ќе им се дозволи да ја из-најмуваат линијата. Досега комплетно е поврзан Универзитетот „Св. кирил и Методиј“ од Скопје. Поврзаноста со SEEREN и GEANT се одвива преку еден линк од 155Mb/ps.


176

Ма

кЕД

ОН

ија

- ЗЕ

Мја

На

иН

ФО

РМаТ

иЧ

аРи

и Р

аЗВ

Ој

На

ик

Т и

кРЕ

иРа

њЕ

Ди

ГиТа

лН

и С

иС

ТЕМ

и

È Е-здравје – Преку реализација на овој проект ќе функционира интегриран здравствен информатички систем (IHIS) и електронска здравствена картичка.

È Систем за управување со документи во сите министерства. Проектот е во завршна фаза и целосно ќе се реализира во првата половина на 2011 го-дина.

нЕ ВЕТиВМЕ, но рЕаЛиЗираМЕ! È измена на Законот за општа управна постапка во смисла на поефектив-

на примена на принципот „молчењето значи одобрување“. È Подготовка на унифициран образец (формулар) за потребите по соод-

ветен профил на стручен кадар и вишокот на кадар согласно со процен-ката на сите министерства и органи на државна управа.

È Воведена е конкуренција во сферата на прегледите за издавање на сер-тификати за оспособеност на возилата за сообраќај (цЕМТ-прегледи). До крајот на декември 2009 година еден субјект беше овластен да врши пре-гледи за издавање на сертификати за оспособеност на возилата за сообраќај (цЕМТ-прегледи). Од декември 2009 година до денес овластени се неколку правни лица кои вршат издавање на сертификати за оспособеност на возила-та за сообраќај (цЕМТ-прегледи). Со воведувањето на конкуренција во оваа област цените на услугите се намалија од 30-50%, што претставува огромна придобивка за македонските превозници.

È Во тек е реализацијата на проектот Македонија се поврзува. Овозможе-ни се подобар интернет-пристап за бизнисите и за граѓаните и поттикнување на конкуренцијата што драстично ги намали цените на интернет-пристапот.

È Се спроведуваат мерки за воспоставување систем на заштита на диги-талната интелектуална сопственост, во насока на намалување на степенот на злоупотребата на правата од интелектуална сопственост, зголемување на степенот на пазарната конкуренција во иТ-индустријата, проширување и развивање на иТ-секторот.

È Во тек е реализацијата на проектот Земјоделски информативен систем. È Во тек е реализацијата на проектот Систем за менаџирање на граѓаните

(цРМ). È Во тек е реализацијата на проектот Е-документи. Проектот подразбира

меѓусебно поврзување на институциите што им нудат услуги на граѓаните, за да можат потребните формулари да се пополнуваат електронски, а граѓаните да не се оптоваруваат. Рокот за целосната реализација е 2012 година.

È Во тек се активности за спроведување на систем што ќе овозможи дистрибуирана автентификација за пристап до ресурсите.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

177

È Во соработка со СиСкО (CISCO), се изработува стратегија за креирање на Владина национална комуникациска мрежа. На оваа мрежа ќе можат да се поврзат сите државни институции и да користат интернет и фиксна телефонија. На оваа мрежа би се поврзале универзитети, сите здравствени установи, сите образовни установи и сите подрачни единици на државните органи.

È Во тек е реализацијата на проектот Вајфај-точки (WiFi) во руралните средини. Во тек е поставувањето на интернет-киосците низ земјава, кое тре-ба да заврши оваа година. Треба да се постават интернет-киосци на вкупно 680 локации распоредени низ целата територија на Република Македонија.

È Во тек е постапка на избор на давател на услугата целосен телефонски име-ник и телефонска служба за информации преку кои граѓаните ќе можат да добиваат информации за сите претплатници на мобилни и фиксни телефон-ски услуги, како и вооведување на социјални пакети за телефонски услуги за оние лица на коишто им се потребни. Ќе се обезбедат специјализирани тер-минални уреди наменети за лица со посебни потреби (слепи, глуви...).

È Воведен е бесплатен скратен телефонски број 190, на кој граѓаните можат да добијат информации за електронските комуникациски услуги, како и да пријават неправилности во работата на операторите и да поднесат приговор за висината на сметките за електронските комуникациски услуги.

È Започната е постапка за евиденција на подземните и надземните електрон-ски комуникациски мрежи во електронски регистар, кој ќе служи за сите пот-реби на сегашни и идни потенцијални оператори. На овој начин се создава ред во изградбата и одржувањето на електронските комуникациски мрежи.


È Формирање Фонд за развој на информатичко општество заради посто-ење на подобри алтернативи за остварување на таа цел, особено заради тоа што активностите на Министерството за транспорт и врски, како и Минис-терството за информатичко општество и јавна администрација ги исцрпуваат целите заради кои беше предвидено формирањето на ваков фонд.


178

ЗДРа

ВСТВ

О: З

ДРа

Ва Н

ац

ија

и Р

аЗВ

ОјН

а Е

кОН

ОМ

ија

ЗдраВСТВо: ЗдраВа нациЈа и раЗВоЈна ЕКоноМиЈа


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

179

Посветено работиме на подобрување на условите и услугите во здрав-ството. Свесни сме за проблемите во оваа сфера. Со години никој не вло-жувал во македонското здравство или, пак, тоа е правено недоволно и не-значително.

За таа цел досега:

È Воведен е концептот Здравствено осигурување за сите – обезбедување здравствено осигурување на лица што досега не беа осигурени по ниту една основа.

È Во тек е реализацијата на набавката на современа медицинска опрема во вредност над 100 милиони евра, што претставува најголемата инвес-тиција во опрема во македонското здравство во последните 20 години. • Само за трите клинички болници во Тетово, битола и во Штип во на-

бавката има апарат за компјутеризирана томографија со најмалку 64 детекторски реда и најмалку 64 пресеци за основни неуролошки и акут-ни дијагностички процедури, апарат за магнетна резонанса со јачина на магнетно поле 1,5Т, литотриптор, ангиограф, коскен дензитометар, карди-олошки ехо-апарати, гинеколошки 4д ехо-апарати, инкубатори, апарати за анестезија, машини за механичко дишење, гастроскопски и ендоскопски кабинети, хируршки маси, лампи и инструменти со вкупна вредност 15. 360. 000 евра.

• Во новата градска болница 8 Септември во Скопје комплетното оп-ремување опфаќа повеќе дијагностички, операциони и интервентни апарати, вклучително и апарат за компјутеризирана томографија со најмалку 64 детекторски реда и ангиограф со сите типови ехо-апара-ти во вкупна вредност 6. 930. 000 евра.

• На Универзитетската клиника за радиологија се поставува најсо-времен тип апарат за компјутеризирана томографија со 128 детек-торски реда, заедно со апарат за магнетна резонанса со јачина на магнетно поле 1,5Т, ангиографски систем со дигитален детектор за ангиографски, васкуларни, церебрални и периферни дијагностички интервентни процедури, радиолошки ехо-апарати и мамограф со вкупна вредност над 6. 000. 000 евра.

• На Универзитетската клиника за кардиологија пристигнати се ди-гитални ангиографи за интервентни кардиолошки и васкуларни процедури, машини за дишење, монитори и ехо-апарати со вкупна вредност 2. 520. 000 евра.

• ангиограф за дијагностика и интервенции со останата кардиолош-ка апаратура се дистрибуира и во кардиоваскуларни заболувања во Охрид со вредност од 1. 200. 000 евра.

• Универзитетската клиника за радиотерапија и онкологија го добива


180

ЗДРа

ВСТВ

О: З

ДРа

Ва Н

ац

ија

и Р

аЗВ

ОјН

а Е

кОН

ОМ

ија

линеарниот акцелератор, кој, заедно со бункерот за изолација, вре-ди над 3. 000. 000 евра.

• Во општите болници во Охрид, гостивар, Велес, Прилеп, куманово и во Струмица, покрај стандардниот панел квалитетна дијагностичка и хируршка опрема, се поставува и по еден апарат за компјутеризи-рана томографија со најмалку 16 детекторски реда, со вкупна вред-ност на опрема во овие 6 болници од 8. 400. 000 евра.

• Останатите 6 општи болници во кочани, кавадарци, гевгелија, Де-бар, Струга и во кичево во најголем дел ја добиле опремата во ма-мографи, кардиолошки и гинеколошки ехо-апарати, апарати за анестезија, монитори, стерилизатори и ендоскопски сетови во вред-ност од 2. 300. 000 евра.

• Значајно се доопремува и Универзитетската клиника за хируршки болести „Св. Наум Охридски“ со апарат за компјутеризирана то-мографија 64 слајсен и магнетна резонанца 1,5Т, машини за дишење, монитори и инструментариум во вредност од 3. 933. 727 евра без ДДВ.

• Ова е позначајниот дел од опремувањето во институциите, а новата опре-ма ќе овозможи подобрување на општата здравствена состојба на насе-лението преку навремено дијагностицирање на болестите, давање услуги според највисоки стандарди, намалување на просечното време на леку-вање, намалување на трошоците за болничко лекување по пациент, нама-лување на потрошувачката на лекови и постоперативни компликации и подобрување на работната способност на населението.

È Започната е првата фаза од Проектот за реконструкција и доградба на болниците во износ од 100 милиони евра. целта на оваа најголема инвес-тиција во здравствената инфраструктура во последните 30 години е подобру-вање на условите за граѓаните-корисници на услугите, како и за вработените во здравството. Завршени се подготовките на проектите за првите 17 објекти и во дел од нив почнуваат градежните работи. Во првата фаза опфатени се најкритичните објекти, како болнички така и клинички и три здравствени дома, дополнети со трите поликлиники од Здравствен дом Скопје. Во најско-ро време ќе отпочне и реконструкција на интерните клиники во Скопје.

È како посебно значаен момент во делот на доградби и реконструкции е от-ворањето на новиот објект на гинекологија, кој, конечно по период од 10 години од започнувањето на градбата, со поддршка од оваа Влада го добива својот модерен изглед и опременост и започнува комплетното вселување во новите простории.

È Воведен е систем на единствени цени на лекови. Покрај намалувањето на данокот на лекови од 18% на 5%, со донесувањето на единствените


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

181

цени на лековите се постигна значително намалување на цените и до 70%. Од особена важност е што намалувањето се однесува на најчесто упо-требуваните лекови.

иНВЕСТиции ВО ОПРЕМа

милиони евра евра90 0

ВлаДа 2006-2010 ВлаДа 2002-2006

иНВЕСТиции ВО РЕкОНСТРУкции

милиони евра

илјади евра

45300

ВлаДа 2006-2010 ВлаДа 2002-2006


182

ЗДРа

ВСТВ

О: З

ДРа

Ва Н

ац

ија

и Р

аЗВ

ОјН

а Е

кОН

ОМ

ија

иНВЕСТиции ВО кОМПјУТЕРиЗација

милиони евра илјади евра

15 100

ВлаДа 2006-2010 ВлаДа 2002-2006

È Во тек е реализацијата на проектот Електронска здравствена картичка. Започнат е пилот-проект со 12 пилот-ординации, за чии пациенти се издаде-ни пилот-картички. Во тек е издавање на ЕЗк за вработени во министерства, здравство и Фондот за здравствено осигурување.

È Во тек е реализацијата на проектот интегриран здравствен информа-тички систем. Софтверот се очекува да биде дистрибуиран до сите ПЗУ од примарното здравство. Регистрите во институтот за јавно здравје се во фаза на подготовка и се очекува до јуни 2011 да бидат функционални. изграден е центар за здравствени информации како централна база.

È Програма Здравје за сите. Направени се над 180.000 превентивни бесплат-ни прегледи за населението со мерење на гликозата и на холестеролот во крвта и советувања за здрав начин на живот.

È Поставен е системот на дијагностички сродни групи со што е поставена основата за нов тип финансирање во здравството по ДСг. Со овој модел се овозможува стабилно и ефикасно финансирање на здравствените инсти-туции.

È Во тек е реализацијата на Проектот за плаќање на лекарите во болни-ците по учинок. • Од 1. 01. 2011 започна комплетното спроведување на проектот во три ин-

ституции (јЗУ клиника за кардиологија, јЗУ клиника за максилофацијална


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

183

хирургија и јЗУ Градска болница Скопје). • Од 1. 03. 2011 започнува комплетното спроведување и во четирите други

пилот-установи (јЗУ клинички болници битола, Штип и Тетово и јЗУ клини-ка за пулмологија).

• Во тек е пресметковно следење на имплементацијата на методологија и бодовникот, со коригирање на истите по укажани забелешки од релевант-ните институции.

• Со одлука на Влада се формира и Национален комитет за координирање на овој проект, кој треба да даде конечна верзија на бодовникот на услу-гите.

• Во фаза на изработка е и законската регулатива преку преговори и усогла-сување со другите ресори и синдикални организации.

• Од 1. 05. 2011 проектот се планира да се спроведе и во другите јавни здравствени установи.

• Спроведена и едукација на тимовите од 23 ново додадени болници на кои им беа објаснети целите и значењето на Проектот за плаќање по учинок на лекарите, како и обука на лицата од сите здравствени установи со новото апликативно решение и импорт на податоците.

• Се усогласуваат апликативните информатички модели со софтверот за плаќање по учинок.

• Во тек е постапка за набавка на компетентен софтвер за сите болничко-клинички институции.

È Поставени се основите за целосна примена на медицина заснована на докази. изработени и во завршна фаза на печатење се преостанатите 9 стан-дардни упатства, за најчестите заболувања на секундарно ниво. Во тек е про-цедура за адаптација на сите клинички упатства преземени од конзорциумот НицЕ (NICE), со што ќе се овозможи дефинитивното оформување клинички патеки.

È Воведена е задолжителна вакцина против ХПВ за 12-годишни девој-чиња.

È Донесена е програма за рано откривање болести на репродуктивните органи кај жената. координирана програма со која во организирани акции се прегледани околу 40. 000 жени за карцином на дојка и за карцином на матка (ПаП-тест над 35. 000 жени, одржани 110 работилници за едука-ција на жените).

È Воведена е задолжителна вакцинација против хемофилус тип б-вирус (Хиб-вакцина) за сите новороденчиња. На овој начин, согласно со најсо-времените медицински стандарди, се создаваат неопходни предуслови де-цата да бидат заштитени од голем број пневмонии и менингитис, чиј најчест причинител е овој вирус.


184

ЗДРа

ВСТВ

О: З

ДРа

Ва Н

ац

ија

и Р

аЗВ

ОјН

а Е

кОН

ОМ

ија

È Повторно се отвораат служби за итна помош во помалите градови, каде што тие се неправедно укинати во 2005 година.

È План за трансформација на општите и специјалните болници во наред-ните 10 години. Во тек е трансформација на Воената болница во Градска општа болница од 2010. Почната е јавна набавка за опрема неопходна за осо-временување на функционирањето на новата градска болница. Реализирана е трансформацијата на болницата во Штип во клиничка болница. Градската болница „Св. Наум Охридски“ во Скопје ќе биде пренаменета во Градски ур-гентен центар.

È Донесена е Стратегија за палијативна нега - грижа за возрасните, со по-себен осврт на подобрувањето на домашната посета и нега на старите и пре-малени лица.

È Донесен е нов Закон за јавно здравје. Првпат во Р Македонија е донесен овој исклучително значаен закон, кој е рамка за обединување на сите актив-ности што влијаат на јавното здравство на населението.

È Донесен е нов Закон за лекови и медицински помагала, со 38 придруж-ни правилници и тие комплетно се имплементираат.

È Донесен е нов Закон за хемикалии, кој е целосно усогласен со нормативи-те и стандардите што ги наметнува меѓународниот актуелен здравствен пра-вилник и со европското законодавство.

È Донесен е Законот за опојни дроги и психотропни супстанции, кој е ком-плетно преработен и усогласен и ги разработува членовите за сите видови опојни дроги и психотропни супстанции, распоредени во 4 листи.

È Почната е нова специјализација по семејна медицина, со што се созда-дени сите предуслови и почнати се специјализациите на првите 10 специја-лизанти по семејна медицина, а од 1. 12. 2010 започна доедукација со специјализација на 62 лекари од примарното здравство. Основана е и катедра по семејна медицина при Медицинскиот факултет.

È Реализирани се 6 курса за јавноздравствен менаџмент во соработка со Медицинскиот факултет во Скопје. изведена е комплетна едукација со завршен испит за менаџерите во менаџерските тимови што ги раководат здравствените институции.

È Реализиран е студиски престој на директори од болниците и клиники-те во јавното здравство на Република Македонија во врвни соодветни институции во СаД и во Турција, како дел во надградувањето на капаците-тите на актуелните менаџери на нашите институции.

È конституирани се институт за јавно здравје и 10 центри за јавно здра-вје.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

185

È Донесен е Закон за евиденции во областа на здравството, со кој се вос-поставува систем за подобра евиденција и статистика во здравството, неоп-ходен за преземање мерки и активности на одделни полиња за подобрување на здравјето.

È Донесен е Закон за заштита на правата на пациентите, со кој се воспоста-вува систем на права и должности на пациентите во здравствениот систем.

È Во финална фаза е подготовката на јасно дефиниран пакет на здрав-ствени услуги, со кои на осигурениците ќе им се приближи квалитетот на услугите во здравствените установи.

È комплетно е реализиран видеонадзор на објектите на здравствените ин-ституции, врз основа на претходното шематско мапирање. Сите системи за видеонадзор се во функција.

È Донесена е Стратегија за незаразни болести, во која се поставени правци-те кон кои ќе се работи за намалување на морбидитетот од незаразни боле-сти (особено на кардиоваскуларните и малигните), како водечки причини за смртност на населението.

È Поставен е гПРС-систем за следење на возилата на итната медицинска помош.

È Во финална фаза е проектот за донесување стратегија и акциски план за репродуктивно и сексуално здравје, со кои се предвидени мерки за по-добрување на сексуалното и репродуктивното здравје кај населението, осо-бено кај младите.

È Се очекува изградбата на 17 амбуланти во рурални подрачја да заврши во 2011 година. До крај на 2010 - 6 рурални амбуланти се комплетно пре-дадени, останатите се во завршна фаза.

È Донесени се промени во Законот за здравствено осигурување за довр-шување на трансформацијата на здравствените домови.

È Во тек е стандардизација и акредитација на здравствени институции. È Донесена е Здравствената стратегија до 2020, во која се поставија стра-

тешките цели во корелација со целите – „Здравје за сите“ на СЗО и прис-тапот „Здравјето во сите политики“ на ЕУ.

È Воспоставени се 10 служби за превенција и лекување на злоупотреба на дрога низ цела република и воведен е бупренорфин во терапија.

È Донесен е нов Правилник за имунизација (2010) со европски систем за имунизација кај децата, со соодветна евиденција и контрола на имуни-зацијата.

È Донесен е нов Закон за безбедност во снабдувањето со крв, кој е целос-но усогласен со европското законодавство во трансфузиологијата.


186

ЗДРа

ВСТВ

О: З

ДРа

Ва Н

ац

ија

и Р

аЗВ

ОјН

а Е

кОН

ОМ

ија

È Донесен и имплементиран е Закон за биомедицинско потпомогнато оплодување. Владата ги покрива трошоците за бПО. лиценцирани се најголемите приватни и државни гинеколошки ординации во земјава.

È Донесен и имплементиран е Закон за заштита од пушењето.


È Значително ќе ја зголемиме транспарентноста на работењето на ФЗОМ и отчетноста пред осигурениците преку формирање на Собрание на осигуреници, составено од 25 члена. активностите започнаа во првата по-ловина на 2011.

È Воведувањето на електронската картичка и комплетна компјутериза-ција на здравствените установи. Дефинирана е содржината на картичката со која ќе се започне во пилот-проектот. Се работи на усогласување на аспе-кти поврзани со заштита на личните податоци. Започнат е пилот-проект со 12 пилот-ординации за чии пациенти се издадени пилот-картички.

È Ќе понудиме посебни финансиски стимулативни пакети за лекарите, со цел да се окрупнат ординациите во примарното здравство, каде што ќе може да се обезбеди интегрирана примарна здравствена заштита и да се намали упатувањето на пациентите во болниците.

È Во тек се интензивни подготовки за воведување интегриран систем на брза помош во сите здравствени домови.

È Ќе овозможиме достапност на лековите преку автоматска реализација на секој препишан рецепт од матичен лекар во сите аптеки, со воведу-вање нов систем на издавање лекови и рецепти, сличен на системот во израел.

È Реконструкција на 41. јавна здравствена установа. целосно ќе се преу-реди и ќе се реновира инфраструктурата од надворешната и внатреш-ната страна, ќе се санираат покривите што течат, прозорците што не се затвaраат, распаднатите фасади, уништените подови, дотраените вра-ти што не се затвораат, санитарните јазли што го рушат достоинството на 41 здравствен објект во Скопје: Хируршките клиники, гинекологија, институтот за рендгенологија, Ургентниот центар, клиниката за детски болести, клиниката за хематологија, клиниката за кардиологија, кли-никата за инфективни болести, институтот за белодробни заболувања, клиниката за психијатрија, Републичкиот завод за трансфузиологија, клиниката за хируршки болести „Св. Наум Охридски“, институтот за бе-лодробни заболувања - козле, Специјалната болница за гинекологија


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

187

и акушерство - Чаир, Психијатриската болница, Здравствениот дом, болниците во Тетово, Струмица, битола, Штип, Велес, Прилеп, Струга, Охрид, куманово, гевгелија, гостивар, кичево, кочани, Специјалната болница јасеново - Велес, Заводот за нефрологија Струга, Психијатри-ската болница Демир Хисар, Негорци, здравствените домови во Скопје, крива Паланка, Охрид и во Прилеп. Проектот за реконструкција и доград-ба на јЗУ, финансиран со кредит од банката за развој при Советот на Европа, е во фаза на реализирање на градежни работи. Согласно со склучените дого-вори за реконструкција и доградба на објектите на јавните и здравствените установи во Република Македонија, и согласно со физибилити-студијата, усо-гласени со кредиторот банката за развој при Советот на Европа (CEB), во тек е работа на 17 објекти.

È Нови амбуланти и јПП (јавното-приватно партнерство). изработена е студија за спроведување проект за јавно-приватно партнерство во областа на хемодијализата. Во соработка со ФЗОМ, формирана е цената за третман и одредени се две локации. Во 2010 година реализирана е постапка за из-бор на прв најповолен партнер. Министерството за здравство прави напори за привлекување странски инвестиции во областа на дијализата - центри за дијализа и банка за матични клетки. Со активностите ќе се продолжи во текот на целата 2011 година.

È Ќе инвестираме во 17 нови амбуланти во руралните средини. Oпфатени ќе бидат следните региони: Охрид, Виница, Радовиш, Ростуше, Демир Хисар, Прилеп, Струга, Македонски брод и Скопје. амбулантите ќе бидат со големина од околу 80 м2 и ќе содржат: ординација за матичен лекар, соба за интервен-ции, просторија за вакцинација и патронажна служба, чекална и санитарни јазли. амбуланти ќе отвориме во селата: Мало коњари, Шутово, корошиште, Танушевци, калуѓерица, Мислодежда, крушка, Скудриње, церово, Мерово, калиште, Франгово, балинци, Грушино, Света, Манастирец, ласки, локвица, Горно косоврасти, Робово, Чемерско, Пуста Река и во населбата „Свети Сте-фан“.

È Повторно ќе ги отвориме амбулантите во околу 100 населени места. Ќе ги стимулираме младите лекари да работат на село, преку покачување на вредноста на капитацијата. Со цел да обезбедиме достапна, навремена и ква-литетна здравствена заштита за сите граѓани, ќе воведеме стимулативни мер-ки за лекарите преку дополнителни критериуми за плаќање според бројот на жители во селата, и оддалеченоста во километри од најблиската општина или град. Со ова, ќе овозможиме да се екипира соодветен лекарски тим во напуштените амбуланти во селата: Љубанци, Љуботен, Радуша, бојане, блаце, Танушевци, арачиново, брушино, кадино, Петровец, Средно коњари, Пира-ва, Ѓавато, Селемли, Петрово, Прдејци, Млетково, Давидово, Смоквица, Нико-


188

ЗДРа

ВСТВ

О: З

ДРа

Ва Н

ац

ија

и Р

аЗВ

ОјН

а Е

кОН

ОМ

ија

лиќ, Фурка, Зубово, Ново коњарево, али коч, Ораовица, Долно Дупени, ца-рев Двор, Стење, Штрбово, Грнчари, црква, Љубојно, Долно Дивјаци, Норово, Пуста Река, Жван, Ново Село, Дупјачани, Жеровјане, Урвич, Новаќе, Ново Село (боговиње), јеловјане, Гургурница, Милетино, Теново, Ѓурѓевиште, Зубовце, Речање, Симница, лакавица, корито, Рогачево, Требиште, Врбјани, белчишта, Присојница, Вешала, Ѓермо, Секулица, Шлегово, Страцин, Шопско Рударе, крилатица, арбанашко, бајловце, Облавце, Дурачка Река, Мождивњак, Обуд, Житилово, конопница, Горно коњаре, Пчиња, Табановце, липково, Слупчање, Ранковце, Таринци, Три Чешми, Радање, купиште, Долни балван, аргулица, Прналија, Русиново, Петљани, Град, Драмце, Тулица, Моштица, бучиште, До-лни Стубол, лакавица, Драгоево, лесковица, Нивичани, лешница, Радожда, луково, Нерези, Пискупштина, Челопеци, козичино, крушица, Прждево, би-стренци, корешница, Дреново, Сирково, Марена, Сопот, курија, Долно јабол-чиште и Горно јаболчиште.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

189


190

На

ДВО

РЕШ

Ни

Ра

бОТи

и Е

ВРО

ПС

ки и

НТЕ

ГРа

ци

и

надВорЕшни рабоТи и ЕВропСКи инТЕГрации


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

191

Остварени се две големи стратегиски цели во надворешната политика: 1. Обезбедена е визна либерализација за македонските граѓани!

Со одлуката што ја донесе Советот на министрите на земјите-членки на ЕУ, почнувајќи од 19 декември 2009 година, остварен е 20-годишниот сон на сите граѓани на независна Македонија. Паѓањето на визната бариера се должи на конкретните резултати постигнати во изминатиот период, пред сè во областа на внатрешните работи:

È воведени се висококвалитетни биометриски пасоши, È воспоставен е Национален информативен виза-центар, È воспоставен е Национален координативен центар за управување на грани-

ците, È поврзани се граничните премини со базата на податоци на МВР, È воспоставен е систем за интегрирано гранично управување, È потпишан е договор за реадмисија со ЕУ, È остварен е значителен напредок во борбата против трговијата со луѓе и со

нелегалната миграција. 2. Добиени се два последователни позитивни извештаи од Европската ко-

мисија со препорака за почнување преговори за членство на Република Македонија во Европската унија!Република Македонија ги исполни осумте одредници (benchmark), што е кон-статирано од Ек. Со позитивниот извештај на Европската комисија за РМ за 2009 година, Европската комисија упати препорака до Советот на ЕУ за опре-делување датум за почеток на финалните пристапни преговори. Република Македонија доби позитивен извештај за својот напредок и во 2010 година, кога благодарение на резултатите во реформите, Европската комисија кон-статираше напредок во сите области и ја повтори препораката за определу-вање датум за почнување на пристапни преговори на нашата земја со Европ-ската унија.

Македонија ги доби овие позитивни оценки благодарение на остварениот напредок во усогласување со Спогодбата за стабилизација и асоцијација, напредок во исполнување на политичките и економските критериуми, усо-гласување со европското законодавство како и напредок во сите области на реформи. како резултат на целокупниот ангажман на Владата на РМ, во пери-одот од септември 2006 до април 2011 година донесени се над 430 закони и над 1200 подзаконски акти со европски предзнак преку кои нашето законо-давство е усогласено со близу 2000 европски директиви, регулативи и одлу-ки. Забележан е континуиран напредок во секое од поглавјата, без исклучок, во политичките и во економските критериуми, како и во сите 33 поглавја на преговори.


192

На

ДВО

РЕШ

Ни

Ра

бОТи

и Е

ВРО

ПС

ки и

НТЕ

ГРа

ци

и

Во 2011 година, претседателот на Европската комисија најави воспоставу-вање на дијалог на високо политичко ниво меѓу Република Македонија и Ев-ропската унија, кој на Република Македонија ќе и овозможи натамошен на-предок во реформите, и дополнителен поттик на позитивните трендови во нашата европска агенда. Оваа одлука на Европската комисија претставува и директна потврда за правилната насока во која се движи нашата држава и за нашата посветеност кон целосна европеизација на Македонија.

Единствената причина за непочнувањето на преговорите со ЕУ е спротивста-вувањето на Република Грција поради спорот што го наметна оваа земја во врска со името на нашата земја, што во повеќе наврати е потврдено од најви-соките претставници на Европската унија.

Покрај тоа:

È Поведена е правна постапка против Република грција пред Меѓународ-ниот суд на правдата во Хаг поради прекршување на членот 11 од Вре-мената спогодба склучена меѓу грција и Република Македонија во 1995 година. Меѓународниот суд на правдата е врховно судско тело на Обедине-тите нации, востановено со цел да одлучува за мирољубиво разрешување при споровите меѓу земјите-членки на ОН. На овој чекор се решивме за да ги заштитиме државните интереси, согласно со нормите на меѓународното право. целта е, како Република Македонија, така и Грција да се придржува кон обврските кои ги презела со Спогодбата од 1995 година, а се однесуваат на почитувањето на воспоставениот механизам при зачленувањето на Ре-публика Македонија во меѓународни организации. Во ноември 2008 година поднесовме барање пред Меѓународниот суд на правдата во Хаг да го утвр-ди прекршувањето на спогодбата и да и наложи на Грција да се однесува во согласност со нормите од Времената Спогодба. За таа цел, во соработка со истакнати домашни и странски стручњаци по меѓународно право, напорно работевме на подготвување на материјалите и доказите врз кои се темели на-шето барање. Според досегашната динамика на работата на Судот, конечната пресуда се очекува да биде донесена наесен во 2011 година.

È Потпишана е Декларацијата за стратешко партнерство и соработка меѓу Република Македонија и СаД.

È За прв пат, по 60 години донесена е Собраниска резолуција за бегал-ците од воените дејства во Република грција за време на граѓанската и на Втората светска војна.

È Во изминатите четири и пол години успеавме да направиме значајни исчекори кон остварување на стратешките цели на Република Македо-нија, за зачленување во НаТО и во Европската Унија. Сериозно приста-пивме кон реформирање на државата и имплементирање на светските


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

193

и европски стандарди во многу сфери кои, освен својата примарна за-дача, да го подобрат квалитетот на живот на граѓаните и нивото на ра-бота на институциите, требаше да ни донесат и полноправно членство во овие организации. Меѓутоа, билатералниот проблем за уставното име на државата, наметнат од грција, континуирано претставува преч-ка за остварување на придобивките кои, Македонија со многу труд и значајни реформи, ги заслужи. На самитот на НаТО во букурешт, од 2. до 4. април 2008 година, и покрај целосната подготвеност на нашата држава и ог-ромните напори вложени во грчко-македонскиот дијалог, како и директните заложби на нашите сојузници, меѓу кои и тогашниот претседател на Соедине-тите американски Држави, Џорџ буш, поради противењето на Грција, член-ството на Република Македонија во НаТО беше попречено. Ваквиот пристап на нашиот јужен сосед, што е грубо прекршување на Времената спогодба од 1995 година, е и причината зошто сè уште не е добиен датумот за почеток на преговорите со Европската Унија и после две години последователни пози-тивни препораки на Европската комисија. иако овој неконструктивен однос во повеќе наврати ја забави евро-атлантската интеграција на Македонија ние останавме посветени на реформските процеси, како и на продлабочување на односите со ЕУ и со НаТО.

È израел ги укина визите за граѓаните на Република Македонија. È Потпишана е Стратегија за зајакнување на билатералните односи со Републи-

ка Турција. È Овозможено е правото на глас на дијаспората. Донесени се измени на За-

конот за избори, со кои се овозможува македонската дијаспора да може да гласа на парламентарните и на претседателските избори.

È Со одлука на Владата на Република Македонија, на државјаните на РМ што живеат и работат во странство им се овозможи постапката за до-бивање биометриски пасош да ја остварат во ДкП на РМ, со тоа што се испраќаат екипи со мобилни станици за преземање на биометриските податоци.

È Укинати се визите за граѓаните на други држави. Раководејќи се од за-ложбата за либерален визен режим, заради унапредување и развивање на економијата и на туризмот, Владата ги укина визите за државјаните на канада, австралија, косово и албанија. Привремено ги укина визите за државјаните на Руската Федерација и на Украина и ја поедностави постапката за добивање македонска виза за државјаните на кувајт и на катар.

È Отворени се амбасади во њу Делхи, Тел авив, Прага, Талин и Осло, како и конзулати во Мелбурн, Венеција, Минхен, Чикаго и во њујорк.


194

На

ДВО

РЕШ

Ни

Ра

бОТи

и Е

ВРО

ПС

ки и

НТЕ

ГРа

ци

и

È купени се објекти за ДкП во Љубљана, Виена, Прага, истанбул, брисел (ми-сија) и во будимпешта. Во фаза на реализација е доизградбата на ДкП во ан-кара.

È Република Македонија воспостави дипломатски односи со канада, Чиле, До-миниканската Република, Принципатот андора, Република боцвана, Републи-ка косово, Фиџи и Сирија под уставното име. индија во билатералната кому-никација ќе го користи уставното име на РМ.

È извршено е обележување на границата со косово. È Потпишани се договори за социјално осигурување со австралија и со

канада, преку кои македонските иселеници го стекнуваат правото на користење пензија во Република Македонија, пензија што ја издава земјата во која живеат.

È извршени се измени на Законот за надворешни работи, со кои се пред-видени следниве работи: мандатот на државните службеници што се упату-ваат на работа во ДкП на РМ во странство е продолжен од 4 години на 5 годи-ни, направени се измени во делот на стекнување дипломатски звања преку реформите во Дипломатската академија во состав на МНР. Со подзаконски акти е уредена самата постапка, донесена е уредба за утврдување незадово-лителни резултати и штети на интересите на државата, со која се појаснува делот за отповикување на амбасадорите. Сите подзаконски акти во МНР се усогласени во измените на Законот за надворешни работи.

È Во периодот од септември 2006 до април 2011 година, Република Македонија обезбеди странска помош во форма на неповратни грантови во приближна вредност од една милијарда евра, со имплементирање на приближно 900 проекти.

È Странската помош беше во најголем обем насочена кон следните сектори: добро владеење и граѓанско општество, животна средина, социјална инфра-структура и услуги, образование, води, земјоделство, здравство, транспорт и енергетика. Воспоставена е структура за целосно искористување на фондо-вите на ЕУ и создавање на квалитетни проектни апликации со ангажман на преку 400 лица.

È Постигната е непречена имплементација на Спогодбата за стабилиза-ција и асоцијација (ССа).

È Европската комисија донесе Предлог за отпочнување на втората фаза на ССа како рамка за политички дијалог. Во изминатите години се одржаа редовни состаноци на Советот за стабилизација и асоцијација, комитетот за стабилизација и асоцијација и на сите поткомитети. Оваа година се заокру-жува седмиот циклус на редовни состаноци со Ек. Во согласност со член 5 од Спогодбата за стабилизација и асоцијација (ССа), во октомври 2009 година,


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

195

Европската комисија потврди дека сите критериуми утврдени во првата фаза на ССа се исполнети и даде предлог за преминување во втората фаза на оваа Спогодба, односно во фазата на асоцијација.

È Засилени се човечките капацитети во Мисијата на Република Македо-нија при ЕУ во брисел, со дополнителен ангажман на стручни администра-тивни лица од СЕП, МНР и други ресорни министерства. Во изминатите чети-ри години беше зајакнат капацитетот на Мисијата на РМ во брисел со што се зголеми ангажманот, присуството и видливоста во претставувањето на пози-циите на Република Македонија во ЕУ.

È активностите на полето на евроинтеграциите континуирано се промо-вираа преку спроведување на проекти за информирање и комуника-ција со јавноста во насока на информирање на јавноста, зголемување на јавната свест, но и поддршка за процесот на европска интеграција. Реализирани се следниве активности:• кампањата Учиме за ЕУ како дел од Стратегијата за информирање и кому-

никација со јавноста во процесот на пристапување на РМ во ЕУ 2007-2010 година. целта на кампањата е да се зголеми степенот на информираност на младите генерации со процесот на европска интеграција на Република Македонија. кампањата ја спроведуваат Секретаријатот за европски пра-шања и Министерството за образование и наука. Од почетокот на реализа-цијата на кампањата до денес, посетени се вкупно 144 основни училишта, 47 средни училишта и 15 факултети.

• кампањата Одиме локално се реализираше со цел да се зајакне свеста кај клучните субјекти на локално ниво. Преку градоначалниците и советници-те да се пренесе пораката дека работејќи локално се придонесува за нап-редокот на национално ниво. истовремено кампањата која се реализира-ше во форма на трибини го зајакна учеството на граѓаните, граѓанскиот и бизнис-сектор во креирањето на одлуките поврзани со европската идни-на на Македонија на локално ниво. кампањата ја реализираа Министер-ството за локална самоуправа во соработка со Секретаријатот за европски прашања, како и амбасадорите на земјите-членки на ЕУ.

È беше формиран Мк-ЕУ инфо-центар, во чиишто рамки функционира и посеб-на библиотека со литература за прашања од европските интеграции.

È Публикации од областа на европските интеграции. Од септември 2006 до денес беа изготвени и издадени следните публикации:• За институциите и вредностите на ЕУ,• Да ја запознаеме Европа,• Митови и легенди,• Програми на заедницата,• Преговорите за членство на Македонија во ЕУ,


196

На

ДВО

РЕШ

Ни

Ра

бОТи

и Е

ВРО

ПС

ки и

НТЕ

ГРа

ци

и

• Учиме за ЕУ на македонски, албански, турски, ромски и влашки,• Европа од а до Ш - заедничко издание со фондацијата конрад аденауер, • Договорот од лисабон, превод на македонски јазик,• Прирачник за договорот од лисабон, • Прирачник за преведување на правните акти на РМ,• Прирачник за преведување на правните акти на ЕУ.

È Формирана е специјална работна група за реформа на јавната адми-нистрација. Република Македонија стана првата земја во регионот што вос-поставува ваков модел на партнерство со Европската комисиј,а по однос на процесот на реформа на јавната администрација.

È Се врши континуирана реализација на процесот на децентрализација на управување со ЕУ-помошта и акредитација на структурата за ДиС-статус. Европската комисија донесе одлуки за децентрализирано упра-вување со 4 од 5 компоненти на фондовите иПа:• Прва компонента - Помош за транзиција и градење на институциите • акредитацијата за првата компонента се очекува во септември-октомври

2010 година, со што би се обезбедило брзо потпишување, а потоа и реали-зација на финансиските договори за иПа за Првата компонента од 2009 и од 2010 година.

• Втора компонента - Прекугранична соработка• Во текот на 2011 година се очекува добивање на националната акредита-

ција. • Трета компонента - Регионален развој• На 14. 9. 2009 година е потпишана Финансиската спогодба за Оперативна-

та програма за регионален развој 2007-2009. Со потпишувањето на Спо-годбата, Република Македонија има пристап до 40.5 милиони евра од ев-ропските фондови, кон кои Владата ќе обезбеди дополнително околу 38 милиони евра како задолжително национално кофинансирање, согласно со правилата за трошење на доделените средства во рамките на иПа-по-мошта.

• Четврта компонента - Развој на човечки ресурси• Потпишана е Спогодба за финансирање за периодот 2007-2010. Во тек е

подготовка на проектни задачи за проектите во рамките на Оперативната програма. Република Македонија доби право за децентрализирано упра-вување на средствата под оваа компонента на 16. 10. 2009. истиот ден во брисел е потпишана и Финансиската спогодба за Оперативната програма 2007-2011, за периодот 2007-2009, а процедурата е завршена во Скопје на 26. 10. 2009.

• Петта компонента - Рурален развој• На 8. 12. 2009 беше одобрена акредитација за децентрализирано управу-

вање на ЕУ-фондовите од Петтата компонента од инструментот за пре-


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

197

тпристапна помош (иПа) Рурален развој. Согласно со Оперативната про-грама за рурален развој од 2007-2012, Македонија има на располагање 62.5 милиони евра средства од иПаРД. Владата ќе обезбеди дополнително учество од 25 % како задолжително национално кофинансирање.

È Доделени се 33 стипендии за постдипломски студии во странство и 33 стипендии за постдипломски студии на домашните универзитети во рамките на активностите за натамошно образование на државните службе-ници за потребите на процесот на европска интеграција. Во 2010 година сти-пендиите беа именувани „Габриела коневска Трајковска“, во знак на почит кон починатата вицепремиерка за евроинтеграции.

È Остварена е првата фаза од проектот Дипломатска академија. È Република Македонија успешно претседава со комитетот на министри

на Советот на Европа. È иницирани се предлози за склучување билатерални малцински спогод-

би со Р албанија, биХ, Р бугарија, Р Словенија, Р црна гора. È Отворена е австралиско-македонска стопанска комора заради унапре-

дување на бизнис-соработката на стопанствениците од двете држави. È Првпат се организираше Совет на почесните конзули на РМ во стран-

ство заради разменување идеи за поголема соработка и наоѓање начин за привлекување странски инвестиции во РМ.

È извршено е поврзување на сите ДкП на РМ со МНР за безбедна податоч-на и говорна комуникација со употреба на иП ВПН- и ВоиП-технологија (IP VPN и VoIP).

È континуирано се реализира Стратегијата за спроведување дополнител-на настава на македонски јазик во странство и создавање мрежа на ма-кедонски училишта во светот.

3. Спогодбата за укинување на визниот режим меѓу Република Македонија и Ре-публика албанија.

4. Потпишана е билатерална малцинска спогодба со Република Хрватска во на-сока на зачувување на македонскиот идентитет и поддршка на Македонците што живеат низ целиот свет.

5. Договор меѓу Република Македонија и Република Словачка за поттикнување и заемна заштита на инвестициите, склучен во Скопје на 25 јуни 2009.

6. Спогодба меѓу Владата на Република Македонија и Владата на државата из-раел за соработка во областите на здравството и медицината, склучена на 16 ноември 2009 година, во Ерусалим.

7. Спогодба меѓу Владата на Република Македонија и Владата на Република Пол-ска за заемна заштита на класифицирани информации, склучена во Скопје на


198

На

ДВО

РЕШ

Ни

Ра

бОТи

и Е

ВРО

ПС

ки и

НТЕ

ГРа

ци

и

24 ноември 2009 година. 8. Договор меѓу Владата на Република Македонија и Владата на Република

Франција за мобилност на млади. Договорот е ратификуван. 9. Спогодба меѓу Владата на Република Македонија и Швајцарскиот сојузен со-

вет за редовен воздушен сообраќај, склучена на 10 ноември 2009 во Скопје. 10. Договор меѓу Владата на Република Македонија и Владата на Република косо-

во за полициска соработка, склучен во Приштина на 3 декември 2009. 11. Спогодба меѓу Владата на Република Македонија и Владата на Република Сло-

венија за размена и заемна заштита на доверливи информации, склучена во Скопје на 31 март 2010 година.

12. Спогодба меѓу Владата на Република Македонија и кабинетот на министрите на Украина за услови на заемни патувања на граѓаните, склучена во Минхен на 6 февруари 2010 година.

13. Спогодба меѓу Владата на Република Македонија и Владата на Република Мол-дова за соработка во областа на здравството и медицината. Во тек е постапка за ратификација.

14. Зголемување на платите на вработените во македонската дипломатија:Платите на вработените во МНР во два наврата беа зголемени за вкупно 20% (двапати по 10%). Платите на вработените во ДкП на РМ во странство во два наврата се зголемија за вкупно 20% (двапати по 10%). Со решение на минис-терот за надворешни работи, се зголемија основиците за плата за вработе-ните во ДкП и со тоа се доби и дополнително зголемување на нивните плати како трето нивно зголемување.

15. Освежување на кадровскиот потенцијал на МНР со млад и стручен кадар и создавање модерна, европска, реформирана и професионална дипломатија. Министерството за надворешни работи кадровски се освежи со вработу-вање нови професионални и стручни државни службеници.

16. Спогодба меѓу Владата на Република Македонија и Владата на Република Пол-ска за соработка во областа на одбраната, склучена во Скопје на 21 јуни 2010 година.

17. Потпишана е нова Спогодба за заемни патувања, со Руската Федерација и со Украина.

18. Владата на Република Македонија, еднострано привремено ги укина визите за државјаните на Руската Федерација и на Република Украина во периодот 1. 07. -15. 10. 2010 година, по примерот на другите држави од регионот во насока на развој на туризмот.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

199


È Ширење на конзуларната мрежа. Отворени се нови конзулати во Мелбурн (австралија), Венеција (италија), Минхен (Германија), Гетеборг (Шведска), Чи-каго (СаД), њујорк (СаД), Сиднеј (австралија), Перт (австралија), со што на многу наши иселеници ќе им се подостапни услугите што ги даваат конзу-ларните канцеларии. Планот за отворање на конзулатите во Гетеборг, Перт и Сиднеј очекуваме да се реализира во периодот 2011/2012, во зависност од расположивите финансиски средства за оваа намена.

È купување објекти за македонските амбасади во странство. Проектот не е целосно реализиран, согласно со точката 14 од третиот пакет за антикриз-ните мерки на Владата на РМ, според кои: дел од проектите на Владата на РМ во делот на капиталните расходи се пролонгирани, односно добиваат нова динамика на реализација и исплата.

È Основање центар за онлајн-образование во насока на модернизирање на наставата на македонски јазик. Проектот се реализира во две фази. Пр-вата фаза, отпочната 2010 год. беше успешно реализирана со пилот-проект за изведување онлајн-настава по македонски јазик за децата во дијаспората на училишна возраст (првично во Германија, Швајцарија и во Холандија), преку интернет-страница во таканаречена мултимедијална виртуелна училница во договорен термин со наставник од Република Македонија. Во 2011 год. опфа-тот на проектот ќе биде проширен, при што онлајн-наставата по македонски јазик ќе биде достапна и за Македонците во некои земји од непосредното соседство на Република Македонија. МНР континуирано спроведува актив-ности од втората фаза како на пример, летни курсеви по македонски јазик во Охрид за млади Македонци од Србија, летна школа по македонски јазик на Шолта, Хрватска, за Македонците од балканските држави итн.

нЕ ВЕТиВМЕ, но рЕаЛиЗираМЕ! È Се работи на заокружување на мрежата на Националниот визен центар

сместен во МНР, кој, кон крајот на октомври 2008, е поврзан со македон-ските амбасади во странство, со цел да постои единствена и централи-зирана контрола на издавањето на македонските визи. Министерството за надворешни работи подготви информација за степенот на реализација-та на овој проект. Поврзани се сите ДкП со исклучок на ДкП во Доха, кое се предвидува да биде реализирано во 2011 година.

È ги анализираме можностите за укинување на македонските визи за не-колку држави, меѓу кои и за австралиските државјани, каде што живее


200

На

ДВО

РЕШ

Ни

Ра

бОТи

и Е

ВРО

ПС

ки и

НТЕ

ГРа

ци

и

бројна македонска заедница. Во тек се активности за реализација на мож-носта за олеснување на визниот режим со Ок, СаД, Република индија, Народ-на Република кина, Федерација Малезија, Република јужна кореја, Руската Федерација, Република Украина, Федеративна Република бразил, Соединети-те Мексикански Држави, Република Чиле, Република Перу, Република арген-тина, Република Уругвај, арапската Република Египет, Република Тунис, крал-ството Мароко, Република катар и Обединетите арапски Емирати, водејќи притоа сметка за позитивните ефекти од добиената визна либерализација

È Програма: иницијатива до Русија и израел за потпишување на Договор за слободна трговија. Се очекува повратен одговор од двете држави по од-нос на испратените предлози од Република Македонија.

È Опремување на дипломатско-конзуларните претставништва на Репу-блика Македонија (посебно новите објекти) со уметнички слики кои се дел од македонската култура и уметност и културно наследство. Во овој проект е вклучено и Министерството за култура.

È Обележување на границата со Република албанија во Охридското Езеро. È интензивирање на преговорите со Република грција за воспоставу-

вање на железнички граничен премин кај Дојран. È Обезбедуваме дополнителна поддршка за развој на проекти на маке-

донската заедница во странство, за обнова на постојните и отворање на нови македонски културни објекти, како и за заштита на спомениците на македонската култура во странство.

È Продолжуваме со поддршка на културните, спортските, научните и на останатите активности на Македонците во странство во соработка со домашните институции. Перманентно се остварува во рамките на Секто-рот за следење на националните приоритети на РМ при МНР. Додека во 2010 година за оваа цел беа поддржани вкупно 17 проекти, во 2011 година ќе бидат финансирани вкупно 23 проекти.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

201


202

ОД

бРа

На

одбрана


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

203

СЕКоГаш За инТЕрЕСоТ на држаВаТа и на ГраѓаниТЕ!Република Македонија во целост ги исполни критериумите за добивање покана за членство во НаТО, со успешно спроведување на сите предвиде-ни реформи, за што се доказ и оценките од сите меѓународни претставни-ци. Денес реформите говорат за Република Македонија.

È Продолжено е учеството на Република Македонија во мировни мисии и истовремено беше зголемено учеството на припадниците на аРМ во меѓуна-родни мировни мисии во странство (со што Република Македонија стана еден од најголемите учесници во мисијата иСаФ, според глава на жи-тел, со дополнителен ангажман во мисијата ФЕНикС во авганистан), со дополнително зголемување со 79 припадници на аРМ во мисијата ФЕНикС во авганистан.

È Посветено работиме на подигнување и одржување на одбранбената способност за да може армијата на РМ да ја изврши својата уставна за-дача: одбрана на македонската државна територија (територијалниот интегритет и суверенитет), заштита на сувереноста и на независноста.

È континуирано се работи на оспособување на вооружените сили за поголема помош на цивилните институции во земјата за извршување неборбени за-дачи, како што се помош во случај на пожари и други природни и еколошки несреќи, во акции на трагање и спасување лица итн. За таа цел беше набавена и нова опрема, за нуркање, за војување во зимски услови итн.

È ја интензивиравме соработката со локалните самоуправи и владините институции и истата ја насочивме кон низа активности од граѓански ка-рактер, како што беа чистење на крајбрежјето на Преспанското Езеро, чистење на повеќе канали, пробивање на повеќе локални патишта итн.

È Зголемени се платите на армискиот персонал, како и на армискиот пер-сонал упатен на мисии во странство и подобрени се условите за нивно осигурување.

È Со проектот Старите касарни за нов развој - Владата за граѓаните, за-почнавме системски пристап во делот на одвојување на несуштинските објекти, како и трансформација на касарните. Во повеќе општини започнав-ме касарните или делови од касарни да ги ставаме во функција на локалниот економски развoj и тоа во: Струмица, битола, Охрид, Гевгелија, Дојран, Дебар, аеродром и карпош. За да им излеземе во пресрет на барањата на општи-ните за атрактивно градежно земјиште, започнавме со истиот процес и во општините: Велес, кичево, Тетово, Радовиш, Делчево и куманово. Паралелно со ова е започнат и процесот на дивестирање на караулите. Станува збор


204

ОД

бРа

На

за проект со кој овозможуваме прилив на десетици милиони евра во буџетите на општините.

È Од учебната 2009 година повторно почна да работи Воената академија, со што овозможивме едукација на идниот офицерски кадар на Република Ма-кедонија, како и едукација на кадри за потребите на заштитата и спасу-вањето и управувањето со кризи.

È Од 1 јануари 2010 година беше извршена трансформацијата на Воена-та болница и беа формирани два ентитета: Военомедицински центар и градска општа болница „8 Септември“. Новоформираниот Военоме-дицински центар претставува ефикасна военоздравствена единица, која, покрај грижата за општата здравствена состојба на припадниците на аРМ, оспособена е и во целост ќе одговори на задачата за обука и упа-тување на медицински персонал во мировни мисии.

È Во тек е реализацијата на проектот Воен музеј на Република Македо-нија. Ги започнавме подготовките за отворање на Воениот музеј, кој ќе биде сместен на две различни локации кај тврдината кале. За оваа цел, Владата на РМ на Воениот музеј му додели 400 м2 простор за постојаната музејска по-ставка, како и комплетниот расположив капацитет на објектите на Музејот на Македонија. истиот простор е во целост реновиран и во тек е изработка на проект за поставување експонати.

È Водени од потребата за подобрување на условите за работа на при-падниците на аРМ, започнавме изградба и реновирање на повеќе ру-инирани објекти на аРМ. Станува збор за објекти во касарната илинден, објекти во касарната во кичево, во касарната во Велес, во касарната во Петровец, комплексот Еребино, регрутниот центар-Скопје и др.

Започнавме повеќе проекти што се во насока на доближување на армијата до граѓаните:

È церемонијална промена на државните знамиња пред Собранието на Република Македонија, Владата на Република Македонија и кабинетот на претседателот на Република Македонија. Припадниците на баталјонот за по-чести и опслужување и Воениот оркестар на аРМ, еднаш во месецот, преку посебна церемонија вршат промена на државните знамиња поставени пред државните институции.

È Започнат е проектот армијата до граѓаните, во кој Воениот оркестар на аРМ започна да одржува концерти во повеќе градови во Република Македо-нија, а паралелно со ова, Воениот оркестар на аРМ, го реализира и про-ектот за издавање албум Ритам Македонија.

È Во тек е реализацијата на проектот аРМ мој вистински дом. Со овој про-ект првпат по 18 години започна решавањето на станбеното прашање на при-


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

205

падниците на аРМ, кои под исклучително поволни услови ќе можат да имаат стан во своја сопственост. Проектот веќе е во фаза на проектирање, по што следуваат и наредните фази. Станови од овој вид би се изградиле во следните градови: кичево, Тетово, Скопје, куманово, Велес, Штип и во Прилеп.

È Донесен е нов Закон за служба во аРМ, во кој се предвидени повеќе реформ-ски проекти, и истовремено се изработени и измени на Законот за од-брана.

È изработена и донесена е новата Стратегија за одбрана, документ кој го не-маат донесено и некои земји-членки на НаТО.

È извршено е унапредување на системот на планирање, програмирање, буџе-тирање и извршување (ППби) и изработен е софтвер/програма за обука на истиот за сите вработени во МО, а како резултат на тоа се развиени Дол-горочниот план за одбрана, осум главни програми и спроведени се повеќе проекти во сите области на одбраната.

È Во соработка со СаД започнавме проект за воведување два различни интег-рирани система - глобален комуникациско-информациски систем (ГкиС) и логистичко-информациски систем (лиС), во вредност од 5.7 милиони долари.

È извршена е презентација на воздухопловниот ВиНГ на аРМ, на која беа при-кажани резултатите од опремувањето и модернизацијата на ВиНГ на аРМ.

È Започнавме со реализација на проектот Школа за пилоти, која согласно со предвидената динамика, до крајот на 2011 година ќе ги прими први-те кадети.

È Започнати се подготовки за реновирање на објектот на поранешната караула Попова Шапка и започнати се активности за реализација на проектот Регио-нален центар за обука во зимски услови на Попова Шапка.

È Започнат е проект за изработка на нови автентични униформи за припадни-ците на аРМ и нови униформи за припадниците на баталјонот за поче-сти и опслужување.

È Воведен е проектот активна резерва, според кој професионалните војници по навршувањето на законски предвидената старосна граница од 38 години, би биле ангажирани како активна резерва, за што во наредните 10 години би добивале надомест во просек од околу 7500 денари месечно, а претходно би имале можност за преквалификација и доквалификација за цивилни про-фесии на сметка на Министерството за одбрана.

È Водени од чувството за одговорност и солидарност кон поранешните професионални војници, во соработка со владините институции и Сто-панската комора, овозможивме низа погодности во процесот на нивно вработување и изборот на нивната втора кариера.


206

ОД

бРа

На

È Започнати се активности за развивање на концептот на активен резервен состав на медицински кадар, во соработка со Министерството за здравство.

È изработен и донесен е Долгорочниот план за развој на одбраната. È Посветено пристапивме кон изградба на 12 нови содржини на армиски-

от полигон криволак, со што се создадени услови за реализација на проектот криволак - Регионален центар за обука.

È Започнавме градежни активности во кампот Св. Наум. È ја интензивиравме меѓународната соработка, како со земјите-членки

на НаТО, така и со земјите од регионот.

нЕ ВЕТиВМЕ, но рЕаЛиЗираМЕ! È Унапредување на обуката. Унапредување на системот на проектирање,

планирање, буџетирање и извршување за да се спроведе обука на припадни-ците на армијата на Република Македонија.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

207


208

кУл

ТУРа

КуЛТура


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

209

Општествениот развој на Република Македонија денес е правопропорци-онален со развојот на културата. Со големо внимание ги следиме сите про-цеси поврзани со културата во нашата држава и во изминатиот период вложивме многу енергија и средства за нејзиното унапредување и развој.

цели и приоритети на Министерството за култура во изминатиот период беа:

È поддршка и негување на традиционалните и современите културни вред-ности на Република Македонија,

È поддршка на културите на етничките заедници на Република Македонија, È големи вложувања во инфраструктурата во насока на подобрување на усло-

вите во коi работат уметниците и културните работници, È вработувања и зголемување на платите на уметничкиот кадар, È ставање на културата во функција на општиот економски и општествен раз-

вој, È реставрација, конзервација и промоција на културното наследство, È развивање на културниот, археолошкиот и амбиенталниот туризам како една

од најголемите можности за промоција на културата и обезбедување на до-полнителни приходи,

È сузбивање на недозволена трговија со културни добра, È поттикнување и развој на културата на локално ниво, È поврзување и зачленување во меѓународни асоцијации и фондови за корис-

тење на техничка, финансиска и стручна помош, È поддршка на граѓанскиот сектор во сферата на културата и уметноста, È поддршка на лицата со посебни потреби преку поддршка на проекти од об-

ласта на културата, È поддршка за презентација на македонското творештвото во земјата и светот,

како и интензивирање на промоцијата на македонската култура преку назна-чување на амбасадори на културата.

рЕаЛиЗирани проЕКТи È изграден е Спомен-домот на Мајка Тереза. Во пресрет на 100-годишни-

ната од нејзиното раѓање и во присуство на голем број странски и домашни гости, во јануари 2009 година, беше промовиран Спомен-домот на Мајка Те-реза. Со реализацијата на овој проект, Република Македонија даде значаен придонес во негувањето на универзалните хумани вредности за кои се зала-гаше Мајка Тереза. Овој значаен објект, кој досега е посетен од над 200. 000


210

кУл

ТУРа

домашни и странски гости, стана неизоставен дел од туристичката карта на Република Македонија.

È Реализирана е доградба на Националната и универзитетска библиоте-ка „Св. климент Охридски“. На Денот на словенските просветители 24. мај, во 2009 година, свечено беше промовирана доградбата на „НУб Св. климент Охридски“. Со изградбата на овој објект, кој се простира на површина од 3300 м2, за првпат од основањето на оваа универзитетска библиотека, се создадоа просторни услови за соодветно чување на непроценливото книжевно богат-ство што го поседува Република Македонија, според светските стандарди во библиотечното работење. Нашите стари ракописи, ретките книги, вредното книжевно наследство во заштитена електронска форма стана достапно на македонската и на светската јавност.

È изградба на „Спомен-куќа на Тодор Проески“ во крушево. На Гумење, во крушево, заврши изградбата на Спомен-куќата посветена на македонската музичка икона Тодор Проески. Објектот се простира на површина од околу 870 квадратни метри и има форма на крст. Музејската поставка на Спомен-куќата на Тоше Проески обезбедува еден хронолошки приказ на неговото детство, на тинејџерските години, на периодот кога Тоше го достигна врвот во својата уметничка кариера и истата е збогатена со 350 автентични експо-нати. Спомен-куќата на Тоше Проески на Гумење ќе биде местото каде што ќе бидат зачувани хуманоста, високите човечки квалитети и уметничките вредности на Проески и на достоинствен начин ќе се одбележи споменот на оваа наша музичка легенда. изградбата на Спомен-куќата на Тоше Проески е искрена благодарност и придонес на сите нас, граѓани на Република Македо-нија во негувањето на неговиот лик и дело.

È Музејски комплекс Музеј на вода кај градиште на Охридското Езеро, село Пештани (2007-2010). Во 2009 г. пред јавноста свечено беше отворен музејскиот комплекс „Музеј на вода“ со целосна презентација на праисто-риската наколна населба во Заливот на коските и Римскиот кастел на ридот „Градиште“, која постоела 1200 години пр. н. е. комплексот содржи комплетно уредени 24 праисториски куќички, две обновени плажи, театарски простор со сцена за изведба на камерни претстави, 11 нови бунгалови на парковно уредените простори и пристаниште. Фактите говорат дека во текот на из-минатите две години реконструираната наколна населба од бронзеното и железното време, Музејот на вода, стана возбудлива културна и туристичка дестинација посетувана од илјадници домашни и странски туристи. Во текот на 2009 и 2010 година Музејот на вода во Охрид го посетиле околу 100. 000 посетители, бројка која јасно ја покажува одржливоста и економската и ту-ристичката оправданост на овој импозантен проект со кој Охрид и Република Македонија ја збогатија својата културна понуда.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

211

È „130 тома македонска книжевност“. Во рамките на овој проект, на околу 32. 000 страници беа прикажани развојните процеси на македонската литерату-ра со сите жанровски, стилски и вредносни особености на голем број поети, раскажувачи, романсиери, драмски автори, критичари и есеисти, писатели за деца, литературни историчари и теоретичари. Промоцијата на проектот преку кој се осведочија македонските книжевни вредности создавани низ вековите беше во јануари 2009 година. испечатените дела веќе се дистрибу-ирани до сите национални и локални библиотеки во земјава, како и до други културни и образовни установи.

È Превод на литературни дела на добитници на Нобеловата награда за литература. Преку овој проект, на македонската јавност и станаа достапни 104 дела на сите добитници на Нобеловата награда за литература. Со овој проект, Република Македонија се вброи во редот на земјите кои достојно го негуваат наследеното светско културно и книжевно богатство.

È Преводи на 500 стручни, научни книги и учебници од кои се учи на врв-ните, најдобрите и на реномираните универзитети во СаД и во англија, а од областа на правото, во Франција и во германија. Во рамките на овој проект, Министерството за култура во декември 2009 година пред јавноста промовираше 23 книги од областа на археологијата, етнографијата, музеоло-гијата, библиотекарството, архитектурата, ликовната, музичката, театарската и на филмската уметност, дела од кои се учи на врвните универзитети во СаД и во англија.

È Проект за илуминација (осветлување) на камениот мост. Најимпозантни-от симбол на мултикултурното поврзување на градот Скопје, камениот мост, по долги години, во јули 2009 година, конечно беше осветлен. илуминацијата на мостот го потенцираше значењето на овој споменик на културата кој му го врати носталгичниот гламур на главниот град.


212

кУл

ТУРа

СРЕДСТВа За РЕалиЗација На каПиТалНи ПРОЕкТи

40,2% 6,5%

ВлаДа 2006-2010 ВлаДа 2002-2006

È Реконструкција на стражарницата на камениот мост. Во контекст на ин-тензивирањето на грижата за зачувување на богатото културно наследство, во јули 2008 година, хералдичкиот симбол на градот - камениот мост, ја доби реконструираната стражарница, односно Стражарската кула која со години беше руинирана.

È Во септември 2010 година беше промовирано осветлувањето на југо-западниот бедем на кулите на Скопската тврдина, со што овој локалитет, како археолошка оаза која има исклучителна позиција во централното под-рачје на Скопје, блесна во својот полн сјај.

È Завршен е проектот за поставување 33 скулптури во централното подрачје на градот Скопје. целта на овој проект, кој е комплексен и прв од ваков вид што се реализира во нашата држава, е разубавување на градот и внесување свежина во културното секојдневие. Овој проект има навистина значајна ди-мензија во културниот, социјалниот и во општествениот живот на Република Македонија. Скулптурата претставува белег на препознатливост во сите свет-ски метрополи.

È Нови депоа во кинотеката на Македонија. По точно 35 години од посто-ењето, во септември 2009 година беа промовирани новите депоа на киноте-ката на Македонија, опремени според најсовремените стандарди за чување на националното аудиовизуелно наследство, кое долги години беше чувано


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

213

на несоодветен начин. Со реализацијата на овој проект, кинотеката на Маке-донија стана центар за зачувување на богатиот аудиовизуелен материјал, а консеквентно и вистински пример за презентација и популаризација на на-шето богато културно наследство.

È Донесена е Националната стратегија за развој на креативните индус-трии. Со донесувањето на оваа стратегија се овозможи преку креативните индустрии како одличен медиум за остварување на интеркултурната кому-никација и врвна вредност на глобализираното општество, да се создадат услови за размена и вреднување на духовните творби, со што секторите на науката, културата и уметноста од продуктивни можат да станат потрошувач-ки субјекти.

È Реконструкција на Македонската опера и балет. По 30 години, објектот на националната установа Македонска опера и балет беше целосно реконстру-иран. комплетно беше обновена сценската технологија, со што се овозможи реализација на комплексни сценско-уметнички дела со високи техничко-тех-нолошки перформанси. целосно беше санирана покривната конструкција, главниот влез, фоајето, санитарните јазли, билетарницата, пристапот до пар-кингот и фасадата на објектот. Условите за работа на институцијата се подо-брија и со реновирањето на 55 работни специјализирани простории за музи-чарите, балетските играчи и за вработените во администрацијата.

È извршени се уредувања на сите музеи во Република Македонија и по-ставување на етнолошки и археолошки поставки автентични за самите градови. По многу години запуштеност и руинираност, беа санирани 11 му-зеи и тоа во кичево, Струга, Гевгелија, куманово, Тетово, крушево, Неготино, кавадарци, Свети Николе, кратово, Прилеп.

È извршено е санирање на 22 центри и домови на културата, кои се главни двигатели на културните активности во градовите низ државата и тоа во Неготино, Охрид, битола, Прилеп, Штип (центар за култура и Дом на мла-ди), крива Паланка, куманово, Струга, кочани, Тетово, Струмица, Демир капија, Демир Хисар, кратово, Пробиштип, Св. Николе, берово, Пехчево, Македонски брод и крушево. Со овој проект на Министерството за култура се овозможи непречено остварување на културните активности во сите градови на Репу-блика Македонија со што се создадоа услови за рамномерен културен развој.

È Реконструкција на просториите на Националната установа ансамбл за народни игри и песни „Танец“. За првпат од вселувањето во зградата во 1972 година, во 2008 година беше извршена реконструкција на инфраструк-турата на објектот во кој работи единствениот професионален фолклорен ансамбл во РМ. Со тоа се подобрија условите за работа на уметничкиот кадар, како и на административно-техничкиот персонал. Со доградбата на објектот се овозможи ансамблот „Танец“ да располага со 4 нови сали за работа и соод-


214

кУл

ТУРа

ветно депо - магацински простор специјализиран за чување на репрезента-тивната колекција на уникатни примероци на народни носии, која во измина-тиот четиригодишен период беше збогатена со над 200 нови комплети.

È Поправка и санација на покривот на Филмскиот фонд на РМ. Во 2009 го-дина за прв пат беше извршена целосна реконструкција на покривот, ренови-рање и адаптација на катот и фасадата на објектот во кој е сместен Филмскиот фонд на Република Македонија и „Вардар филм“. истата година, НУ Филмски фонд на РМ со одлука на Владата се здоби со право на трајно користење на овие простории, со што се создадоа услови за работа на оваа национална установа.

È Заокружување на проектот за реконструкција на неолитското село Тумба Маџари. Со реализацијата на проектот се отвори еден нов сегмент во македонската реконструктивна археологија. Преку реконструкцијата на пет куќички од неолитски период и уредувањето на просторот на значајниот ло-калитет, Скопје доби нова туристичка атракција.

È конзервација и реставрација на архитектурата и ентериерот на Шаре-ната џамија во Тетово. Преку овој проект на Министерството за култура се заштити еден од најрепрезентативните споменици на архитектурата и сли-карството од османлискиот период.

È Еден од најзначајните зафати во областа на заштитата на културното наследство беше и конзервацијата и реставрацијата на архитектурата и живописот на црквата од манастирскиот комплекс во лешок. Преку овој проект се зачува бесценетата вредност на манастирот „Св. атанасиј“, кој е еден од бисерите на македонската традиција. Обновата на овој манастир беше особено значајна не само од аспект на неговото зачувување како исклу-чително вредно културно наследство, туку и во насока на враќање на живо-тот во лешок како значаен црковен центар во регионот.

È Регионален центар на УНЕСкО за дигитализација на културното наслед-ство. Отворањето на центарот за дигитализација на културното наследство, кој е единствен од ваков вид во регионот, беше директна рефлексија на ин-тензивната активност на Министерството за култура во рамките на УНЕСкО во изминатиот период. Регионалниот центар на УНЕСкО за дигитализација на културното наследство има мошне важна функција во целиот регион и кре-ира обемна база на податоци за културното наследство во дигитална форма како принцип за негово зачувување. Со формирањето на центарот за дигита-лизација, почна еден постојан процес во кој ќе се утврдат стандарди на поле-то на дигитализацијата на културното наследство, а ќе се воспостави и еден нов модел на соработка меѓу институциите од областа на културата и науката во регионот на југоисточна Европа.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

215

È Меѓународна конференција за меѓуцивилизациски и меѓурелигиски дијалог. Во 2007 и во 2010 година во Охрид беа реализирани Првата и Вто-рата светска конференција за меѓурелигиски и меѓуцивилизациски дијалог. На конференциите учествуваа повеќе од 200 лидери од сите религии и мери-дијани и околу 200 домашни учесници. Со овој настан Република Македонија уште еднаш беше промовирана како земја-лидер во подготвувањето на гло-балната платформа за меѓурелигиски и меѓуцивилизациски дијалог.

È Во програмата за заштита на недвижно културно наследство беше ставен го-лем акцент на конзервација на многу објекти од сакралната архитектура меѓу кои се и:• Татар-синан џамија во куманово,• Св. Ѓорги Победоносец, с. Младо Нагоричане, кумановско,• коџа Мехмет бег џамија во с. Табановце,• јени џамија во битола,• црквата Св. илија, с. Грнчари, Ресен,• Св. богородица , лешок,• Успение на Пресвета богородица - карпински манастир,• Св. Никола /св. Ѓорги во село Орах, куманово• Св. илија, с. Стенче,• Св. Никола, с. косел,• црквата Сите светци во с. лешани, Охрид,• Џамија Хаџи Дургут,• Орта-џамија во Струмица,• Хаџи Хамза џамија во Охрид.

È Во 2008 година беше реализиран проектот за отворање на галеријата на икони во црквата Св. Ѓоргија во Штип, со што сите посетители на овој град добија можност да видат вредни уметнички дела, кои се дел од македон-ската православна традиција, односно вредни икони изработени од повеќе наши познати и непознати зографи, кои работеле во црквите и манастирите од источна Македонија во 17. и 18. век, па сè до почетокот на 20. век.

È Реконструкција на куќата на Уранија во Охрид. Со проектот за рекон-струкција на куќата на Уранија во Охрид, кој беше промовиран во декември 2009 година, се спречи натамошното уништување на овој значаен споменик на културата и вреден примерок на македонската градителска традиција. куќата на Уранија долги години беше со сериозно нарушена статика и пред распаѓање. Министерството за култура преку овој проект ја манифестираше грижата за заштита на богатото културно наследство што го поседуваме. Овој објект по промоцијата беше предаден на користење на МаНУ.

È Со поддршка на Министерството за култура беше реализиран и про-ектот за обнова на фасадите на објекти на Широк Сокак, најрепрезен-


216

кУл

ТУРа

тативната шетачка зона во битола. Со овој потег, не само што беше спречено натамошното уништување на фасадите и на објектите кои се симбол на оваа зона, туку и на дело беа потврдени заложбите за зачувување на споменици-те на културата што имаат културно-историска вредност, а се силен белег на препознатливост на битола.

È Во насока на популаризација на богатството на движен археолошки мате-ријал, во дворот на Музејот на Македонија беше поставен репрезентативен споменик со ликот на Пајонска свештеничка. Монументалната скулптура е висока три и пол метри, а се базира на оригинални артефакти откриени на некрополата лисичин Дол во исар Марвинци.

È институционализирани се новите национални установи: • Театар Тетово. Со основањето на институцијата во Тетово се задоволи по-

веќедецениската потреба за професионално остварување на театарската уметност и презентација на богатото македонско театарско творештво во овој град. истовремено беше овозможено и вработување на едуциран и професионален кадар од областа на драмската уметност, како и збогату-вање на културната понуда во Тетово.

• конзерваторски центар гостивар. Со формирањето на оваа национална установа се создадоа услови за поопсежна заштита и промоција на кул-турното наследство во овој регион, со што се придонесе за зачувување на квалитетот и на вредностите на културните добра и афирмација на култур-ното богатство од овој регион.

• Националната галерија Тетово. адаптирање на амамот во Тетово во нова установа - Национална галерија Тетово. Со основањето на оваа установа, се надополни повеќедеценискиот недостиг од професионален ликовен изложбен простор во кој континуирано ќе се развиваат и ќе се стимулираат ликовната и галериската дејност во Тетово и во регионот околу него. За оваа намена, Министерството за култура одвои средства со кои темелно беше реконструиран амамот, беше набавен специјализиран современ систем за климатизација, соодветен на потребите за дејноста и беше инсталирана специјална светлосна опрема. Со овие потфати беше обезбедена и соодветна заштита на амамот од 15. век како објект од извон-редно културно значење.

• археолошкиот локалитет Стоби прерасна во самостојна институција преку која се овозможи целосна грижа и промоција на овој монумен-тален археолошки локалитет, кој е од исклучително значење за Репу-блика Македонија.

• Основана е националната установа Музејски комплекс на македон-ската борба за државност и самостојност, Музеј на ВМРО и Музеј на жртвите на комунистичкиот режим. Во Музејскиот комплекс ќе бидат


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

217

прикажани најзначајните поглавја од богатото револуционерно и поли-тичко минато на македонскиот народ.

• Основана е Националната установа „Спомен-куќа на Тодор Проески“ - крушево. Со основањето на оваа институција, Македонија е побогата за уште еден музеј, преку кој ќе се заштити ликот и делото на Тоше Проески, а истовремено ќе се придонесе за развој на културниот туризам во кру-шево.

• За првпат е основан професионален театар во Охрид во 2010 година, во кој се вработија 6 актери. Отворањето на театарот е стимулирачки и продуктивен импулс за младите дипломирани актери и театарски уметни-ци кои живеат и работат во Охрид и кои во изминатиот период покажаа завидни резултати. истовремено, охридската публика по безмалку шест децении доби можност континуирано да ужива во театарската уметност.

• Основана е Национална установа археолошки музеј на Македонија - Скопје. целта на основањето на оваа установа е заштита, истражување, собирање, средување, стручно и научно обработување и проучување на археолошки предмети од исклучително значење за Република Македо-нија.

• Донесена е Одлука за основање на Национална установа Музеј на албанската азбука - битола. Со основањето на оваа институција ќе се овозможи заштита, истражување, собирање, средување, стручно и научно обработување и проучување на музејските предмети значајни за воедна-чувањето на азбуката на албанскиот јазик.

È Со започнувањето на работата на Филмскиот фонд на Македонија, континуирано се спроведуваат активности за развој на филмското творештво. Преку поддржување на голем број играни долгометражни и краткометражни филмски проекти и копродукции, развој на дистрибутивна и продажна мрежа, развој на киномрежа, привлекување странски филмски продукции, онлајн-база на податоци за филмските ресурси, се придонесува за афирмација на македонската кинематографија во странство и за отвора-ње нови работни места. Во изминатите три години поддржани се вкупно 79 филмски проекти (27 играни филмови, 20 кратки играни, 25 документарни, 7 анимирани фимови). Од нив завршени се 36 филмови, од кои 12 се долго-метражни.

È Збогатени се програмите на фестивалите и установите од национален интерес: Охридско лето, Мајски оперски вечери, Денови на македонската музика, Македонска филхармонија, Македонска опера и балет, со присуство на еминентни уметници од елитните културни средини во светот. Во насока на унапредување на музичката култура во РМ, Министерството за култура во 2009 и 2010 година ги поддржа двете големи концертни претставувања на


218

кУл

ТУРа

македонскиот ексклузивен пијанист Симон Трпчески и гостувањата на прес-тижните симфониски оркестри од лондон и оркестарот на театарот бољшој од Москва. Во 2010 година, исто така го поддржа и концертот на легендарни-от музички уметник боб Дилан како златен настан на јубилејното 50. издание на фестивалот Охридско лето. концертите претставуваа ексклузивни настани што ги одбележаа 2009 и 2010 и беа единствени по својот карактер и концепт. На овој начин беше демонстрирана новата стратегија за поддржување и вло-жување во трајните македонски вредности.

È Успешно беше реализирано биеналето на млади уметници од Европа и Медитеранот, со што се овозможи уметничка презентација на творештвото на над 700 млади уметници од повеќе земји од светот. За прв пат главниот град беше домаќин на голем број уметници, што претставува реткост и за ре-гионот.

È Успешна реализација на проектот „крушево етноград“ во 2009 и во 2010 година. Основните цели на овој проект се промоција на градот круше-во со сите негови историско-културни белези, активирање и мотивирање на локалното население и бизнис-заедницата за заживување на угостителство-то, подобрување на туристичките капацитети и разубавување на улиците и фасадите низ градот. Главниот настан се случи во јули-август, кога низ исто-риски времеплов крушево се врати еден век назад во историјата, за време на крушевската Република. Ефектите кои се постигнаа од проектот се економски развој, туристичка понуда и едукација, промоција на културно-историската традиција итн. Проектот се реализира во соработка со невладиниот сектор, Музејот во крушево, Општина крушево, а со поддршка на Министерството за култура и УНЕСкО.

È Реализиран е проектот „културното наследство на Македонија“, пре-ку кој беа печатени публикации за археолошките локалитети, македонските цркви, отоманските споменици и културното наследство на Охрид.

ЗаЈаКнуВаЊЕ на ЧоВЕЧКиТЕ КапациТЕТи на КуЛТурниТЕ инСТиТуции и ЗГоЛЕМуВаЊЕ на пЛаТиТЕ на КуЛТурниТЕ рабоТници Во периодот од 2007 до 2008 година по подолго време беа вработени 175 умет-ници во трите установи: Македонска филхармонија, Македонска опера и балет и ансамблот за народни игри и песни „Танец“, со што се реши повеќедеценискиот проблем со кадровската неекипираност на овие институции од музичко-сцен-ската дејност. Во центрите и домовите на културата и во театрите се вработија 134 лица, од кои 50 актери. Во 2010 година во институциите во областа на кул-


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

219

турата се вработија уште 480 стручни и професионални лица. Во споредба со 2006 година, во периодот од 2007 до 2009 година платите на уметничкиот кадар се покачија за 60% во масата, што овозможи подобрување на стандардот на ма-кедонските уметници и објективно вреднување на нивниот труд.

поддршКа на проЕКТи од обЛаСТа на ЗашТиТаТа на КуЛТурноТо наСЛЕдСТВоВодејќи се од фактот дека грижата за културното наследство е дел од стратегија-та за одржлив развој и предмет на дејствување на целото општество, Владата на Република Македонија и Министерството за култура како никогаш досега ин-вестираа во заштитата на културното наследство. Во периодот од 2007 до 2010 година беа издвоени средства за реализација на капитални проекти од областа на археолошкото и сакралното културно наследство. На истражувањата на над 20 археолошки локалитети работеа 3.500 физички работници и стручни лица. Голем број досега невработени археолози за првпат добија можност да работат на терен. археолошки истражувања се вршеа на:

È Скопската тврдина кале, Скупи и Таор, Скопско; È кастелото кај кожле, катлановско; È Стоби, Градско; È Градиште-антигонеа, Неготинско; È Стибера и Трескавец, Прилепско како и Манастирскиот комплекс Зрзе; È Хераклеја линкестис во битола; È Плаошник и Самуилова тврдина во Охрид и киклопските ѕидини-Енгелана,

Охридско; È исарот Марвинци Некрополи, Валандовско; È Вардарски Рид , Гевгелија; È цареви кули, Струмица; È Виничко кале,Виница; È исарот во Штип и баргала, Штипско; È кокино, кумановско; È Тетовско кале-балтепе во Тетово.


220

кУл

ТУРа

бУЏЕТСки СРЕДСТВа За каПиТалНи ПРОЕкТи ВО ОблаСТа На аРХЕОлОгијаТа

милиони денари милиони денари

278 7,5

ВлаДа 2006-2010 ВлаДа 2002-2006

Со овие археолошки истражувања на локалитетите беа откриени исклучително вредни архитектонски остатоци на антички објекти, ранохристијански базили-ки, средновековни цркви, монументални бедеми од утврдените антички градо-ви и средновековни тврдини, како и многуброен движен археолошки материјал: илјадници цели и фрагментирани керамички садови златни, сребрени и бронзе-ни предмети од сите периоди, меѓу кои особено значајни се илјадници монети. археолошкиот материјал даде нови научни сознанија за богатото минато на на-шата земја и ги збогатија македонските музеи. Придобивките од овие истражу-вања се од исклучителна важност не само за археолошката наука, туку воопшто за развојот на овој сегмент од културата, за презентација и за популаризација на нашето богато културно наследство и консеквентно за афирмација во светски рамки. истовремено, зголемувањето и интензивирањето на активностите во овој дел од културата има силен потенцијал во перспектива за економско јак-нење на културата и нејзино позиционирање како силен фактор не само во на-шето општество, туку и многу пошироко. Во текот на 2007, 2008, 2009 и 2010 како своевидна традиција беа организирани големи изложби на кои беа презентира-ни, односно се презентираат резултатите од археолошките истражувања. Овие изложби на кои беа претставени над 300.000 археолошки артефакти ископани на локалитетите низ цела Македонија, остварија силно влијание врз враќањето на публиката во музејските институции и нивно повторно заживување.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

221

КапиТаЛни проЕКТи Во обЛаСТа на архЕоЛоГиЈаТа È Скопска тврдина кале. На Скопската тврдина во периодот од 2007 до 2010

година се вршеа систематски археолошки истражувања со цел да се истра-жат сите културни слоеви на овој локалитет. Во изминатиот период беа из-двоени средства и за конзервација на југозападниот бедем со кулите, кон-зервација на објекти, беше подготвен проект за конзервација на киклопскиот бедем. беше изготвена и проектна програма за ревитализација на калето со цел враќање на посетителите на оваа атрактивна културна знаменитост.

È Скупи. Во рамките на капиталните проекти на археолошкиот локалитет Ску-пи, кој е еден од најзначајните римски градови на просторот на Република Македонија и пошироко, за првпат по долг временски период, во периодот од 2008 до 2010 година се вршеа обемни систематски археолошки истражу-вања. Обемните истражувања дадоа доста важни наоди, а меѓу порепре-зентативните откритија се издвојува статуата на Венера. ископувањата беа во насока на комплетно истражување на локалитетот, негова заштита како вовед во соодветна презентација, со што се збогати културната содржина и понуда на градот Скопје.

È Таор (2008-2010). На локалитетот Таор во изминатиот период за првпат беа спроведени систематски археолошки истражувања кои беа во насока на от-кривање на остатоците на родното место на византискиот император јусти-нијан.

È кастелот кај кожле (2008-2010). Покрај научната валоризација на локали-тетот, со археолошките истражувања се овозможи негова соодветна презен-тација и популаризација особено поради фактот што овој локалитет се наоѓа на интересна локација, на коридорот 10. Подготвени се проекти за конзерва-ција, реставрација и за реконструкција на бедемите, кулите и двете цркви во рамките на овој локалитет.

È Стоби. На овој македонски археолошки бисер, кој има исклучителна географ-ска позиција меѓу реките Вардар и црна, покрај европската магистрала, во рамките на капиталните зафати од 2008 до 2010 година, беа вршени обемни систематски истражувања на неистражените простори во внатрешноста на градот, како и на просторите покрај северниот бедем на Стоби. беа извршени и поголеми конзерваторско-реставраторски работи на мозаичните површи-ни од палатата Перистерија. Освен тоа, интензивно се работеше на архео-лошките истражувања на просторите од Форумот. Откриен е храм од рано-римски период, како и големи ѕидни платна од југозападниот бедем на Стоби.

È Стибера, Прилепско. Во периодот од 2008 до 2010 година на локалитетот Стибера се одвиваа систематски археолошки истражувања и конзерватор-ско-реставраторски работи што овозможи соодветна научна валоризација на


222

кУл

ТУРа

локалитетот, со што ќе се создадат и услови за негова научна и комерцијална презентација. На тој начин регионот се здоби со една значајна културна содр-жина како силен потенцијал за институционалното засилување на сегментот на заштитата, а истовремено претставува ресурс за негов економски проспе-ритет.

È Зрзе, Прилепско (2009-2010). Во изминатиот период во манастирскиот ком-плекс „Зрзе“ беа извршени големи археолошки истражувања кои резултираа со пронаоѓање на монашка населба од втората половина на 9. век во бигор-ната карпа и старохристијански комплекс со базилика и гробница на лока-лен маченик од 4., 5. и 6. век. Во манастирот „Зрзе“ заврши реконструкцијата на владичиниот конак, по што ќе следува и реконструкцијата на монашкиот конак. Сиве овие активности се во контекст на заложбите за засилување на принципот на заштита на богатото културно наследство.

È Трескавец, Прилепско (2008). На Трескавец, Прилепско, се одвиваа сис-тематски археолошки истражувања кои овозможија собирање податоци за овој сложен комплекс од разни градби, урнатини и доградби.

È Хераклеја линкестис - битола. Во рамките на капиталните проекти од об-ласта на археологијата, на локалитетот Хераклеја линкестис во периодот од 2008 до 2010 година беа реализирани систематски археолошки истражувања најголеми по обем досега, при кои се откриваше бедемот на Хераклеја и ар-хитектонски градби од доцноантичкиот ранохристијански период. Во триго-дишниот период 2008-2010 година, истражена е површина од околу 6.000 м2, додека низ историјата на истражувањата на овој локалитет до 2008 година беа истражени само 8.000 м2. Во изминатите три години беа ископани и ин-вентаризирани над 10.000 експонати. исто така, на локалитетот беа реализи-рани помали проекти коишто се во насока на инфраструктурно подобрување на локалитетот со цел да се овозможи негова професионална презентација како културен, туристички и економски потенцијал познат не само во нашата земја, туку и во регионот.

È Вардарски Рид кај гевгелија. Во периодот од 2008 до 2010 година на архе-олошкиот локалитет Вардарски Рид кај Гевгелија се спроведуваа обемни сис-тематски археолошки истражувања и конзерваторски зафати. Покрај бронзе-ната артемида и теракотните мегарски чаши, на локалитетот Вардарски Рид беа откриени мошне значајни наоди, меѓу кои и 17 гробови од доцно- брон-зено време. Зафатите на Вардарски Рид се реализираат заради научно дефи-нирање и интерпретација на овој значаен локалитет, но и за негова презен-тација и промоција како значен туристички ресурс особено поради неговата местоположба и близината со границата на Република Грција.

È Заложбата за унапредување на археологијата, како значаен сегмент од кул-турната политика на Владата на Република Македонија и на Министерството


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

223

за култура, се рефлектираше преку поддршката на систематските архео-лошки истражувања на капиталниот проект цареви кули. Во периодот 2008-2010 беа извршени обемни систематски археолошки истражувања со кои беше откриен значаен квантум на археолошки материјал како сериоз-на подлога и потврда за археолошката наука на нашите простори, но и како еден фонд за збогатување на музејските збирки на НУ Завод за заштита на спомениците на културата и музеј - Струмица.

È исар, Штип (2008-2010). Систематските археолошки истражувања на исарот во рамките на капиталните проекти од областа на архологијата дополнително го раздвижија и го збогатија културното живеење на градот. истовремено се збогати музејската збирка, а тоа доведе до враќање на публиката во музејот. Од научен аспект се отвори простор за хронолошко следење на цивилиза-циското живеење на овие простори. Со заокружувањето на археолошките истражувања на исарот и со конзервацијата и реставрацијата, ќе се направат сите предуслови за соодветна презентација на овој простор кој ќе го засили неговиот културен потенцијал како ресурс за економски бенефит не само за градот туку и за целиот регион.

È Заштита и конзервација на Старите еврејски гробишта кај Ново Село, Штипско. Проектот „Заштита и конзервација на Старите еврејски гробишта кај Ново Село, Штипско“ е во завршна фаза. Реализацијата на проектот е од огромно значење бидејќи преку заштитата и конзервацијата на Еврејските гробишта во Штип, кои во изминатите децении беа заборавени и руинирани, се зачувуваат спомените и сеќавањата на еврејската заедница во овој град.

È баргала, Штипско (2008-2010). Во рамките на археолошките истражувања, посебен акцент беше ставен на систематските археолошки истражувања на археолошкиот локалитет баргала за негово зачувување и, пред сè, презента-ција пред широката публика, со што регионот се здоби со значаен културен ресурс во насока на институционално засилување на делот на заштитата на културното наследство. истовремено, се отвори простор и за негово економ-ско зацврстување преку овој сегмент од културата.

È истражувања на кокино, кумановско (2009-2010). На овој локалитет којш-то беше опфатен во рамките на капиталните проекти во археологијата се вр-шеа систематски археолошки истражувања. Се работеше на конзервација со цел, создавање на сите предуслови и исполнување на сите критериуми по-требни кокино да стане споменик на светското културно наследство на УНЕ-СкО. По завршувањето на археолошките истражувања на кокино, ќе следат и активности за негово инфраструктурно уредување со цел овој локалитет кој го рангираше НаСа помеѓу четирите најстари праисториски опсерватории во светот, да се презентира во регионот и пошироко.


224

кУл

ТУРа

È Тетовско кале-балтепе (2008-2010). Овој доцносредновековен тврдински комплекс (отомански период, 17. век) над Тетово нуди исклучителни мож-ности за негова заштита, конзервација, реставрација, реконструкција и пре-зентација. Во рамките на капиталните зафати беа реализирани систематски археолошки истражувања, беше подготвен и реализиран проект за конзер-вација, реставрација и реконструкција на големиот објект „војничка трпеза-рија“, кој натаму се планира да биде искористен како културен комплексен простор за потребите на културниот развој на градот Тетово.

друГи ЗаФаТи Во обЛаСТа на ЗашТиТаТа на КуЛТурноТо наСЛЕдСТВо

È „Св. Никола“, Мариово. Во насока на заштита и обновување на сакралното културно наследство, беа одобрени средства за реализација на проектот за темелна реконструкција на конакот на манастирот „Св. Никола“.

È извршена е целосна санација на црквата во с. Велгошти. È Еден од позначајните проекти што ги поддржа Министерството за култура

е и проектот за обнова на објектот на Старата пошта во Струмица, која потекнува од 19. век и претставува заштитено културно наследство. Проек-тот се реализираше преку Заводот и музеј - Струмица и неговата реализација претставува модел за успешна ревитализација на споменик на културата.

È исто така, во Струмица, Министерството за култура ги финансираше и: заштитното археолошко истражување на локалитетот Свети 15 тивериопол-ски маченици; санацијата на оштетувањата на архитектурата и камбанаријата на црквата „Св. Петка“; систематското археолошко истражување и конзерва-цијата на Римската терма; истражувањето на археолошкиот локалитет црве-но Поле; конзерваторско-реставраторските зафати на манастирските ком-плекси во Водоча и Вељуса и др.

È конзервација и реставрација на откриената кочија од 2. - 3. век во бли-зината на Делчево. Процесот на конзервација на кочијата датирана од 2. - 3. век, која беше откриена во близина на Делчево, е реализиран. Следи процес на реконструкција на овој мошне значаен артефакт, по што ќе следува и пре-зентација пред македонската и светската јавност. Овој извонредно значаен археолошки артефакт, кој беше пронајден на локалитетот Могилка кај Дел-чево, е еден од многубројните наоди кои го потврдуваат долгиот историски континуитет на овие простори.

È Во Тетово беше финансирана и обновата на оградните ѕидови на објек-тот арабати баба теќе, а беше дадена и финансиска поддршка за сана-ција и реконструкција на беговски конак во Тетово.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

225

È Реконструкција на куќата на Мехмет Палоши. Во изминатиот четириго-дишен период започна реконструкцијата на куќата на бегот Мехмет Палоши изградена пред повеќе од 200 години. Со зафатот за реконструкција и кон-зервација на овој значаен споменик, кој е убав примерок од османлиската профана архитектура, Тетово ќе се здобие со уште еден атрактивен објект кој ќе го поттикнува локалниот туризам.

È Реставрација на покривна конструкција на куќата на иџлал Сулејмани во Тетово.

È конзервација и санација на Воска амамот во Охрид. È конзервација и реставрација на Турскиот амам во Стар Дојран. È целосна заштита на споменикот на културата - амамот во Гевгелија. È конзервација на амамот Стара бања во Дебар. È конзервација на куќата од ајри Доко во Охрид и многу други.


È комплекс Светиклиментов универзитет на Плаошник во Охрид (2007-2010). Во програмата на Владата на Република Македонија за првпат се најде и обемниот проект за возобновување на Светиклиментовиот универзитет на Плаошник, преку кој на Охрид му се дава нова духовна и туристичка димен-зија. Во периодот од 2007 до 2010 година на Плаошник се реализираа обемни систематски археолошки истражувања. На овој мошне значаен локалитет во изминатиот период беа извршени конзерваторско-реставраторските работи на откриените архитектонски остатоци од сите периоди. Со возобновување-то на овој културен и просветен монумент на македонската историја, пов-торно блесна вкупноста на црковното и световното жариште, на најсветото место за Македонија и за целиот словенски род, Охрид.

È Мултимедијален центар во спомен на жртвите на холокаустот. Мулти-медијалниот центар е составен од повеќе функционални делови. Неодамна беше извршена промоцијата на музејскиот комплекс кој содржи поставка која го претставува животот на Евреите како значајна заедница во Македо-нија. центарот е четврти во светот, по центрите во израел, СаД и во Герма-нија.

È Во тек е изградбата на Театарот во Велес. Градот на првото училиште на македонски јазик, првата гимназија, првиот музеј, првиот театар и на првото музичко училиште во Македонија, отсекогаш имал предиспозиции да биде вистински центар на културните збиднувања во државава. Со изградбата на


226

кУл

ТУРа

овој објект велешките актери и публика ќе добијат театарска зграда изграде-на и опремена по сите светски стандарди.

È изградба на Стариот театар во Скопје. Во програмата на Владата на Репу-блика Македонија се наоѓа и изградбата на Стариот театар, кој беше разурнат во земјотресот во 1963 година. Новиот театар ќе биде позициониран на вкуп-на површина од 7200 квадратни метри, а аудиториумот ќе биде поделен во голема сала со партер и две галерии со вкупно 724 седишта и мала сала со 213 седишта. Опремата, акустиката и сцената ќе бидат според современите и модерни технологии, а однадвор театарот ќе го задржи својот автентичен изглед. Република Македонија со изградбата на овој објект за првпат ќе до-бие современ театарски простор во кој ќе се негуваат уметноста и културата и ќе се реализираат содржини од сценско-уметничките дејности со високи технички перформанси.

È изградба на концертна сала за Македонската филхармонија. Во програ-мата на Владата на Република Македонија за првпат во македонската историја е и проектот за изградба на концертна сала за Македонската филхармонија. По долги години потстанарство, ќе се реши проблемот со институционално-то бескуќништво на Македонската филхармонија која со децении работи во изнајмени простории и крајно несоодветни услови во Домот на аРМ. Со из-градбата на концертната сала на Македонската филхармонија, македонските уметници конечно ќе добијат акустичен простор според сите светски стан-дарди во кој ќе можат да ги презентираат своите креации, а граѓаните на др-жавата ќе добијат и репрезентативен простор кој ќе овозможи гостувања на многу светски оркестри.

È изградба на објектот „Музејски комплекс - Македонска борба за самос-тојност и државност“. Во програмата на Владата на Република Македонија и на Министерството за култура е изградбата на музејскиот комплекс „Ма-кедонска борба за самостојност и државност“. Овој комплекс ќе овозможи презентација на нашата богата и повеќеслојна историја, а преку изложбените експонати ќе бидат оживеани историските премрежија низ кои поминувал македонскиот народ во остварувањето на својата борба за државност и са-мостојност. Музејскиот комплекс, единствен од ваков вид во нашата држава, но и во регионот, ќе има образовна и едукативна мисија, а во него ќе има и голема библиотека во која ќе се наоѓаат архивски материјали и книги од историјата на нашата држава. Од програмските содржини, во музејскиот ком-плекс ќе бидат поставени 109 восочни фигури на истакнати личности од маке-донската историја, повеќе масовни сцени и портрети, како и вредни музејски експонати. Со изградбата на музејскиот комплекс, Република Македонија ќе добие нова своевидна туристичка атракција за сите домашни и странски по-сетители на нашата земја.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

227

È „Порта Македонија“. Објектот „Порта Македонија“ ќе биде лоциран во цен-тралното градско подрачје на улицата „11 Октомври“, една од радијалните улици кои водат кон градскиот плоштад. Портата има мултидимензионална функција и предвидува постоење на атрактивен галериски простор наме-нет за одржување изложби и други културни настани. Визуелниот приказ на „Портата Македонија“ претставува историско обликување со мотиви од дла-бок релјеф изработени од мермер на површина од 193 квадратни метри. Неј-зината височина изнесува 21 метар. На релјефите на „Портата“, кои се изра-ботуваат во Република Македонија, ќе бидат прикажани прикази од богатата историја на македонскиот народ. Отворената тераса на „Портата“ на послед-ното ниво ќе дава визура на централното градско подрачје.

È изградба на нов археолошки музеј во Скопје, Уставен суд и Државен ар-хив. Со изградбата на новиот археолошки музеј ќе се подобри инфраструкту-рата на овој сегмент од културата, со што по повеќе од 30 години ќе се созда-дат услови за соодветно чување и презентација на богатото движно културно наследство како директна потврда на милениумскиот цивилизациски конти-нуитет на овие простори. Во овој музеј ќе бидат претставени низа значајни археолошки предмети од различни периоди, кои ќе го потврдат фактот дека на оваа почва има повеќе културни слоеви.

È изградба на новиот објект на Националната установа Турски театар во Скопје. Со изградбата на овој капитален објект кој се наоѓа во програмата на Владата на Република Македонија и на Министерството за култура, за првпат турската заедница во нашата земја ќе добие свој театар. Со изградбата на Тур-скиот театар, кој е носител на врвни домашни и меѓународни репрезентатив-ни награди, ќе се надминат досегашните услови за работа на турските актери, кои со децении ја делат истата зграда со своите колеги од албанскиот театар.

È Реконструкција и санација на албанскиот театар. Во тек е реализацијата на проектот, со кој ќе се добие простор реконструиран и опремен според сите светски стандарди.

È Формирање на библиотека за слепи лица. Преку формирањето на посеб-но одделение за слепи лица во рамките на НУб „Св. климент Охридски“, за првпат една влада од независноста на Република Македонија и преку кон-кретни проекти, експлицитно, ја презентира грижата за лицата со посебни потреби, односно за слепите лица и лицата со оштетен вид. Со адаптација на простор во НУб „Свети климент Охридски“, оваа категорија лица ќе се здобие со своја библиотека, односно со просторни и технички услови за продукција на книжен фонд во формати соодветни за слепите лица. Сево ова ќе претста-вува важен импулс во достапноста на богатството на книжниот фонд за оваа категорија луѓе која, несомнено, досега беше во голема мера лишена од мож-носта за стекнување нови знаења и сознанија. Проектот се реализира во со-


228

кУл

ТУРа

работка со Министерството за труд и социјална политика и со Министерство-то за образование.

È Превод на „130 тома македонска книжевност“ на англиски јазик. Про-ектот се реализира преку НУб „Св. климент Охридски“, Скопје и истиот треба целосно да биде завршен до јуни 2011 година. Преку овој проект, до целата светска јавност, на англиски јазик, ќе биде достапен репрезентативен избор на најдоброто од македонската книжевност, создавано низ вековите.

È „Ѕвезди на светската книжевност“. Едицијата „Ѕвезди на светската книжев-ност“ е проект на Владата на Република Македонија од исклучителна важност. Една од главните задачи на оваа едиција, која ги содржи најдобрите дела од светската книжевност е да го посочи континуитетот во светската литература и да укаже на нејзиниот развоен пат, како и унапредување на македонскиот литературен јазик. Преку овој проект, до македонските читатели на едно ме-сто ќе бидат достапни сите дела што ја одбележаа врвната светска книжев-на историја. Реализацијата на проектот е предвидена во 4 буџетски години (2010, 2011, 2012 и 2013).

È Во тек се финалните активности за завршување на реконструкцијата и са-нацијата на манастирот Свети јован бигорски, кој е еден од најзначајните и највредните споменици за култура надалеку познат по својот иконостас.

È изградба на нов театар на местото на поранешниот Македонски наро-ден театар - театар центар.

È изградба на нов театар на местото на поранешниот Драмски театар. Во тек е изработката на проектите и истиот ќе се реализира по пат на јавно-при-ватно партнерство.

È Во тек е Проектот за обнова и ревитализација на споменикот на кул-турата Хавзипашини конаци во с. бардовци. конаците, покрај музејската вредност, ќе имаат намена за заштита, чување и презентација на филмското културно наследство што го поседуваме како држава.

È изградба на културно-образовен центар во Тетово. Новиот културно-об-разовен центар во Тетово ќе содржи нова библиотека и нов театар. изградба-та на новата библиотека во Тетово ќе ги потврди недвосмислените напори на Владата и на Министерството за култура за зачувување на непроценливото културно и книжевно богатство што го поседува овој град. истовремено ќе биде и одговор на заложбите да се чекори со современите европски трендо-ви во областа на информациската и библиотечната дејност.

È Во тек е изградба на 20 унифицирани репрезентативни мали монтаж-ни објекти за културна и туристичка понуда на Република Македонија, културно-историски туристички информативни центри. Проектот пред-видува изработка и поставување на 20 типски монтажно-демонтажни објекти


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

229

(урбана опрема) на фреквентни и атрактивни локации низ целата држава, на-менети за продажба на културно-туристички промотивен материјал (сувени-ри). Монтажните објекти ќе бидат поставени во Скопје, битола, Тетово, Охрид, крушево, Преспа, Дојран, Табановце, богородица и во Националните паркови Маврово и Пелистер, и по должината на коридорите 10 и 8.

È Реновирање на Универзалната сала во Скопје. Проект го реализира ло-калната установа „Универзална сала“. Во тек е изработката на сите потребни проекти. изградбата ќе започне во 2012 година.

È Во тек на реализација се проектите за Реконструкција и санација на Ста-риот мост во Желино и Реконструкција и санација на амамот во Дебар.

È Во тек е реализацијата на проектот Евидентирање, фотографирање, снимање и архивирање на видеоматеријали и разговори со Македон-ците протерани од Егејска Македонија во 20. век. Направена е база на податоци на целните групи и започнат е процесот на снимање на изјавите на преживеаните прогонети бегалци од Егејска Македонија што живеат во Репу-блика Македонија. Проектот се реализира во соработка со кинотеката на Ма-кедонија, институтот за национална историја, Сојузот на стопански комори и со невладиниот сектор.

È Проект за реконструкција на куќата на Мустафа кемал ататурк. изград-бата на овој спомен-дом ќе придонесе за продлабочување на културните вр-ски помеѓу двете држави и ќе претставува реална основа за развој на локал-ниот туризам на општината Жупа.

È компјутеризација и дигитализација на библиотеките. Процесот на ком-пјутеризација на библиотеките целосно е завршен, а дигитализацијата се одвива во три фази, почнувајќи од 2009 година. Во сите три години ќе се на-бавува опрема за дигитализација на библиотечните добра што ги поседува Република Македонија. Со реализацијата на проектот за компјутеризација на библиотеките, институциите од областа на културата излегоа од еден период на инертност, добивајќи за прв пат можност и услови за работење според сите стандарди на библиотечното работење. На тој начин е обезбеден и ква-литетот на услугата кон читателите што е и примарна функција на овие уста-нови.


230

кУл

ТУРа

аКТиВноСТи Во обЛаСТа на МЕѓународнаТа СорабоТКа

ОбЕЗбЕДЕНи СРЕДСТВа ОД бУЏЕТОТ За МЕЃУНаРОДНи акТиВНОСТи

милиони денари

113 милиони денари

55

ВлаДа 2006-2010 ВлаДа 2002-2006

Министерството за култура има внимателно подготвена стратегија за презента-ција и афирмација на македонската култура надвор од границите на државава. Меѓународната соработка е базирана на неколку стратешки приоритети и се реализира преку организирањето на комплексни манифестации со квалитетни и разновидни содржини, презентацијата на македонското книжевно творештво на светските саеми, учество на светски познатите културни настани од типот на биеналето на ликовната уметност и архитектура во Венеција, промоцијата на македонското наследство и актуелно творештво во градовите-престолни-ни на културата, традиционалните одбележувања на манифестациите како „Св. кирил“ во Рим итн. исто така, Министерството за култура особено се грижи за релациите со меѓународните организации како што се УНЕСкО, Советот на Ев-ропа, Европската унија. билатералната соработка со другите земји интензивно ја подвлекуваме и со потпишувањето на спогодби и програми за соработка во областа на културата, кои моделираат правна рамка и овозможуваат богата ин-ституционална поврзаност меѓу двете земји.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

231

СПОГОДби и билаТЕРалНи ДОГОВОРиВо периодот од 2006 до 2010 година Министерството за култура потпиша 15 про-грами и спогодби за соработка во областа на културата. За првпат под уставното име, Република Македонија потпиша неколку спогодби и програми со земјите-членки на Европската унија: Чешка, австрија и Република Франција. Во текот на овие три години беа обновени и програми за соработка во областа на култу-рата со: Народна Република кина, Република Турција, италијанската Република, Руската Федерација, Република Полска, Република Србија, Република Словенија, Република бугарија и со Украина.

ПОДДРШка На кОМПлЕкСНи МаНиФЕСТацииМинистерството за култура реализираше низа комплексни манифестации во странство кои понудија спој на традиционалните македонски вредности и ур-баната македонска култура. Со Деновите на македонската култура, пошироко беше претставена македонската култура и уметност во странство особено во земјите-претседавачи на ЕУ. Се реализираа „Денови на македонската култура во СаД - њујорк, Чикаго и Вашингтон“ и „Денови на македонската култура во Пра-га“, преку кои чешкиот народ и европската јавност имаа прекрасна можност да се запознаат со репрезентативното македонско музичко, ликовно, историско и културно творештво. Во 2010 година, во рамките на потпишувањето на Спогод-бата со австрија, беа одржани и Денови на македонската култура во Виена.

кУлТУРНи МаНиФЕСТацииМошне значајно е традиционалното учество на Република Македонија на бие-налето на уметноста и архитектурата во Венеција, каде што и во 2009 и во 2011 е поддржано претставување на два проекта од областа на ликовната уметност. Понатаму, редовно партиципираме со поддржани проекти на манифестациите како Европска престолнина на културата.

СаЕМи На кНиГаТаМакедонското книжевно творештво редовно се претставува на меѓународните саеми во странство, но за разлика од 2006 година, кога беше поддржано само учеството на Саемот во болоња (кој е за литература за деца), во последниве три години Министерството за култура, ценејќи го значењето на овие саемски ма-нифестации и презентацијата на богатиот македонски книжевен фонд, го под-држа учеството на саемите на книгата во Франкфурт, Москва, лајпциг, Париз, бо-лоња, Тирана и во белград. Од голема важност е дека во 2009 година, за првпат на Саемот на книгата во Франкфурт, Министерството за култура се претстави со целосно издржана стратегија за репрезентативно и достоинствено презенти-


232

кУл

ТУРа

рање на земјава не само од литературен аспект, туку и поглобално, со претста-вување на севкупните потенцијали на Република Македонија.

кУлТУРНи цЕНТРиМинистерството за култура во годишната програма поддржува и проекти кои се реализираат во културно-информативните центри во Софија и во њујорк. Пре-ку овие претставувања македонските уметници воспоставуваат и директни кон-такти со своите колеги и со познати продуцентски куќи од областа на уметноста.

СОРабОТка СО УНЕСкОМинистерството за култура во периодот 2006-2010 ја продолжи и ја интензивира соработката со меѓународните организации и асоцијации. Во рамките на сора-ботката со УНЕСкО, за првпат во овој период беа поддржани голем број проекти:

È Од УНЕСкО добивме итна поддршка во висина од 2.300.000 денари за опо-жареното древно македонско светилиште, манастирот „Св. јован бигорски“.

È По предлог на Министерството за култура, во рамките на Програмата на УНЕ-СкО за одбележување јубилеи на значајни личности и настани, за првпат се вклучени македонски јубилеи, и тоа: • - одбележување на јубилејот „100 години од раѓањето на Мајка Тереза

(2010)“, нашата најпозната скопјанка и единствена нобеловка од Македо-нија. За да се зачува споменот за Мајка Тереза, Министерството за култура и Владата на РМ ја финансираа изградбата на Спомен-куќата на Мајка Те-реза, која предизвика огромен интерес во јавноста и секојдневно е посе-тувана од домашни и странски гости;

• поддршка за 50-годишнината од одржувањето на првата меѓународна ма-нифестација „Струшки вечери на поезијата“ (2011 г. ), најстарата, најголе-мата и најзначајната поетска манифестација на балканот, која претставува репрезентативна проекција на поетските остварувања во меѓународни рамки и мост меѓу литературните поетски меридијани на светот.

È Значајно за одбележување е дека Министерството за култура, освен финан-сиската поддршка на проектите од сопствениот буџет, настојува и успева да добие финансиски донации од УНЕСкО за добро осмислени проекти кои се актуелни со приоритетите на Организацијата, но во исто време ги афирмира-ат културата и универзалните вредности на нашата земја. Само во последни-те три години се реализирани донации од УНЕСкО во износ од 668. 680 евра и 316. 000 американски долари.

È Покрај соработката со УНЕСкО, Министерството за култура ја продолжува со-работката и со Советот на Европа, со Европската унија, а активно партиципи-раме и во Форумот на словенските култури.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

233

поВажни ЗаКони од обЛаСТа на КуЛТураТа È Закон за аудиовизуелните добра. Собранието на Република Македонија во

2008 година го донесе Законот за аудиовизуелните добра. Со донесување-то на Законот за аудиовизуелните добра се заокружи нормативната рамка за регулирање на односите за заштита и користење на културното наследство, а вршењето на аудиовизуелната дејност се усогласи со странските компара-тивни искуства од другите европски земји.

È Закон за авторското право и сродните права. Законот за авторското право и сродните права беше донесен во 2010 година. Со Законот се извр-ши усогласување со Директивата 2004/48/ЕЗ за спроведување на правата од интелектуална сопственост, се допрецизира системот на заштита на автор-ското право и сродните права, (прецизирање на дефинициите, решенијата, поимите во областа), се усогласија одредени институти/модели во областа согласно со националното законодавство и странските искуства, се доразра-боти системот за колективно остварување, заштитата на правата и сл. Спо-ред својата структура и содржина, Законот за авторското право и сродните права е изготвен по урнекот на законите за авторско право и сродните права во Европа. Со донесувањето на Законот, системот на заштита на авторското право и сродните права е компатибилен со земјите во ЕУ, со што се создадоа формални услови за поефикасно остварување на правата и оневозможување и спречување на неовластеното ко рис те ње на авторските дела и предметите на сродните права за комерцијални цели.

È Закон за прогласување на Старата скопска чаршија за културно наслед-ство од особено значење. Собранието на Република Македонија во 2008 година го донесе Законот за прогласување на Старата скопска чаршија за културно наследство од особено значење. Со Законот се уредија клучните праша ња во поглед на практичните аспекти на заштитата на Споменичката целина „Стара скопска чаршија“ и се изврши идентификација на односното добро, особено во поглед на неговиот назив, категорија, граници и контакт-ни зони, како и соодветниот режим на заштита, управувањето со заштите-ното добро и слично. Заради критериумите што ги исполнува (документи-раност, старост, разновидност, интегралност, впечатливост, повторливост), Старата скопска чаршија се категоризираше како културно наследство од особено значење, поткатегорија - големо значење.

È Програма за ревитализација на Старата скопска чаршија. Владата на Ре-публика Македонија во 2009 година ја донесе Програмата за ревитализација на Старата скопска чаршија. Програмата претставува стратешки документ за преземање на долгорочни мерки за заштита, ревитализација, одржлив развој, стопанско и културно реактивирање на споменичката целина Стара скопска


234

кУл

ТУРа

чаршија. Програмата во себе инкорпорира пет димензии и тоа: физичкиот - просторот на чаршијата, социјалниот - задржување на населението во чар-шијата и негово вклучување во процесот на урбана рехабилитација, односно ревитализација, економскиот - ревитализација, како двигател на развојот, културниот - обединување на културните разлики, еколошкиот - мерки со цел заштита на животната средина во чаршијата. Програмата утврдува стра-тешки развојни подрачја, поддршка на занаети, одржлив културен туризам, угостителство, трговија и соодветните услужни дејности, како и културата, и нуди нов модел на интегрирано управување со споменичката целина Старата скопска чаршија. Програмата се донесе за период од пет години и во неа се предвидени активности што ќе ги реализираат различни субјекти.

È Закон за управување со светското природно и културно наследство на Охридскиот регион. Собранието на Република Македонија во 2010 година го донесе Законот за управување со светското природно и културно наслед-ство на Охридскиот регион. Во законските прописи на Република Македонија не беа соодветно имплементирани обврските што произлегуваат од конвен-цијата на Обединетите нации за заштита на светското природно и културно наследство, заради што и не постоеше законски дефинирана обврска за до-несување на План за управување со светското природно и културно наслед-ство во Охридскиот регион и подготвување на извештај за реализација на истиот. Ова беше една од позначајните забелешки на мониторинг-мисиите на УНЕСкО. Од таа причина се пристапи кон подготовка на Законот за управу-вање со светското природно и културно наследство во Охридскиот регион, кој дава можност за подготовка и донесување на ваков стратешки развоен документ. Со овој закон исто така се уредуваат и правата и обврските на Ре-публика Македонија, на општините Охрид, Струга и Дебарца, како и правата и должностите на правните и физичките лица во однос на управувањето со природното и културното наследство во Охридскиот регион.

È План за управување со светското природно и културно наследство на Охридскиот регион. Министерството за култура - Управата за заштита на културното наследство и Министерството за животна средина и просторно планирање - Управата за животна средина подготвија План за управување со светското природно и културно наследство, со кој Република Македонија ќе го промовира светското значење на природното и културното наследство на Охридскиот регион, користејќи го тој статус како стратешки потенцијал за одржлив развој на локалните заедници, регионот и државата. Со донесу-вањето на Планот, Република Македонија ќе го темели развојот и проспери-тетот на Охридскиот регион, врз координирана и развојна политика на уп-равување, со цел за задоволување на потребите на сегашните генерации и пренесување на убавината, автентичноста и разновидноста на наследството


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

235

на идните генерации. Планот за управување со светското природно и култур-но наследство на Охридскиот регион е доставен до УНЕСкО.

È Закон за изменување и дополнување на Законот за културата (август 2010).

È Закон за изменување и дополнување на Законот за музеите (август 2010).

È Закон за изменување и дополнување на Законот за библиотеките (ав-густ 2010).

È Закон за дополнување на Законот за употребата на македонскиот јазик (август 2010).

È Одлука за номинирање на споменичката целина „архео-астрономски локалитет - кокино“ за добивање на меѓународно признат статус. Вла-дата на Република Македонија во 2010 година ја донесе Одлуката за номи-нирање на споменичката целина „архео-астрономски локалитет - кокино“ за добивање на меѓународно признат статус. Со Одлуката, споменичката це-лина „архео-астрономски локалитет – кокино“ се номинира на Списокот на светско наследство на УНЕСкО.

È Одлуката за прогласување на споменичката целина „архео-астроном-ски локалитет-кокино“ за културно наследство од особено значење. Владата на Република Македонија во 2010 година ја донесе Одлуката за прогласување на споменичката целина „архео-астрономски локалитет - ко-кино“ за културно наследство од особено значење.

È Одлуки за прогласување на културно наследство од особено значење. Во изминатиов период Владата на Република Македонија донесе повеќе од 40 одлуки за прогласување на недвижното, движното и духовното културно наследство од особено значење. Особено значајни се одлуките за прогласу-вање духовно културно наследство од особено значење од областа на јази-кот, со што се придонесе кон системски организирана грижа за македонскиот јазик во сите сегменти од неговата примена. Значајно е да се напомене дека со воспоставувањето на заштитата над духовното културно наследство, Репу-блика Македонија се приклучи кон групата земји во светот кои се залагаат за проширување на опсегот на заштита и над нематеријалните добра.

È Закон за прогласување на Старото градско јадро на Охрид за културно наследство од особено значење. Со Законот се уредија клучните прашања во поглед на практичните аспекти на заштита на едно конкретно заштитено добро - споменичката целина „Старото градско јадро на Охрид“. конкретно, станува збор за самата идентификација на односното добро, особено во по-глед на неговиот назив, категорија, граници и контактни зони, како и соодвет-ниот режим на заштита, управувањето со предметното добро и слично.


236

кУл

ТУРа

È Законот за национален уметник на Република Македонија. Со законот се воведува доделување на титулата национален уметник на Република Ма-кедонија, како највисоко признание од областа на културата кое се доделува на уметници кои дале врвен придонес во градењето и унапредувањето на културата и уметноста во Република Македонија. Законот пропишува крите-риуми и постапка по која ќе се доделува титулата национален уметник.

È Закон за изменување и дополнување на Законот за културата. Со но-вите измени на Законот, Собранието на Република Македонија донесува На-ционална стратегија за развој на културата. Со овој стратешки документ се утврдуваат среднорочните цели и приоритети за развојот на културата и се утврдуваат организациските, финансиските и административните мерки за нејзиното остварување. Со цел да има Националната стратегија оперативна функција, во Законот се внесе и донесување акциски план за спроведување на Националната стратегија, за чиј степен на реализација, Министерството за култура ќе биде обврзано еднаш годишно да доставува извештај до Собра-нието на Република Македонија. Со измените на Законот исто така се дава можност уметниците и другите стручни работници од областа на заштитата на културното наследство, кои се добитници на наградите „11 Октомври“, „Св. климент Охридски“ и „23 Октомври“ за долгогодишни остварувања во култу-рата или за животно дело, да имаат право на месечен надомест од Министер-ството за култура во висина на разликата меѓу пензијата што ја остваруваат и највисоката пензија во Република Македонија. Националната пензија е по-тврда на грижата за уметничките вредности на делата создавани од македон-ските културни творци кои овозможија да биде нашата земја дел од светската културна ризница.

È Закон за изменување и дополнување на Законот за Филмскиот фонд на Република Македонија. измените во Законот за Филмскиот фонд на Репу-блика Македонија се во насока на подобрување на постојните законски ре-шенија, а особено се значајни од аспект на новите надлежности на Фондот со кои ќе се придонесе кон зголемување на филмското производство, преку копродукции од странски продуценти и преку промовирање на Република Македонија како погодна дестинација за снимање странски филмови.


ОПШТиНа бЕРОВО È Реализирана е реконструкција на Домот на култура – берово.

ОПШТиНа киЧЕВО È Реконструиран е Домот на култура „кочо Рацин“ и музејот во кичево.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

237

ОПШТиНа кРУШЕВО È изградба на плоштад во крушево. Во рамките на програмата на Владата на

Република Македонија, во 2010 година беше промовиран и новиот плоштад во општината крушево. Со реализацијата на овој проект беше направена ур-банизација на градското јадро на крушево.

ОПШТиНа цЕНТаР È изработени се и поставени повеќе спомен-обележја:

• Спомен-обележје на Македонскиот ајдутски водач – карпош,• Спомен-обележје на Свети климент,• Спомен-обележје на Гемиџиите,• Скулптури на лавови и релјефи,• Свети кирил и Свети Методиј,• Свети климент и Свети Наум Охридски,• Спомен-обележје на Методија андонов-Ченто,• Споменици на Гоце Делчев и Даме Груев.

ОПШТиНа ВЕВЧаНи È изградба на спомен-куќата на Михајло Пупин.

Покрај тоа изработени се и поставени се повеќе спомен-обележја и во општи-ните: Охрид, бутел, кисела Вода, Ѓорче Петров, гази баба и аеродром.

нЕ ВЕТиВМЕ, но рЕаЛиЗираМЕ! È Надградба на библиотеката во битола. Во тек е реализацијата на втората

фаза од проектот, односно внатрешното уредување. Проектот се очекува да биде реализиран до крајот на 2011 година. Со реализацијата на овој проект, ќе се сочува и ќе се заштити богатиот и обемен библиотечен фонд, кој го по-седува Националната библиотека „Св. климент Охридски“ во битола.

È Основање на културно-информативен центар во истанбул, Турција. От-ворањето на овој центар ќе биде уште една потврда на пријателството меѓу двете земји и можност да се продлабочат и да се интензивираат традицио-нално добрите културни врски кои постојат меѓу Република Македонија и Република Турција.


238

кУл

ТУРа


È Вработување стручен кадар од областа на археологијата, историјата на уметноста и конзервацијата. беше подготвена и прифатена програма за вработување на 146 стручни лица од сите сфери на заштитата на културното наследство. Реализацијата беше одложена поради економската криза.

È Формирање институт за културолошки истражувања. Во подготовка е елаборат за основаноста на потребата од ваква научно-истражувачка уста-нова од аспект на заштита на културното наследство, односно археолошките истражувања, по што ќе следува и посеопфатна анализа на другите дејности од областа на културата.

È Основање на национални установи уметнички галерии во битола, Стру-мица, и во Охрид. Се преземаат активности за обезбедување соодветен простор.


È Формирање агенција за култура, која ќе има за цел собирање и дистри-буирање на сите информации од областа на културата до граѓаните. Од досегашните анализи произлегува дека нема оправданост за основање ва-ков вид агенција за култура.

È Донесување посебен Закон за музичко-сценска дејност во рамки на За-конот за култура, со кој ќе се дефинираат сите поединости за уметни-ците од дејноста. На седница на Советот за култура, советодавно тело на министерот за култура беше констатирано дека не постои потреба од доне-сување на ваков закон, бидејќи односите кои би биле регулирани со овој пра-вен акт, веќе се предвидени во новиот закон за остварување на културата кој е во постапка на донесување.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

239


240

РаЗВ

Ој

На

лО

ка

лН

аТа

Са

МО

УПРа

Ва

раЗВоЈ на ЛоКаЛнаТа СаМоупраВа


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

241

Развојот на локалната самоуправа е наша суштинска заложба за овозмо-жување на услови за задоволување на основните потреби на граѓаните во нивните локални заедници.

È Донесен е Закон за рамномерен регионален развој за да се обезбеди мож-ност за надминување на диспаритетите помеѓу различните делови во држа-вата. Донесена е Стратегија за регионален развој 2009-2019 година, како и акциски план за спроведување на Стратегијата за регионален развој на Република Македонија 2010-2012.

È Подготвени се програми за прекугранична соработка со Република ал-банија, Република грција, Република бугарија и со Република косово. Со овие програми им се овозможува на општините во пограничните делови на земјава да соработуваат со соседните општини од соседната држава во повеќе области. Овие проекти се финансирани од Претпристапниот финан-сиски инструмент иПа – Втора компонента, а националното кофинансирање од 15% е обезбедено од буџетот на Република Македонија.

È Донесен е Закон за меѓуопштинска соработка. Со овој закон се отвори можност за финансиско поттикнување на меѓуопштинската соработка за да се стимулираат општините да остваруваат ваков вид соработка заради по-ефикасно и поекономично извршување на своите надлежности, што пак ќе резултира со поквалитетни и пред сè еднакви услуги на сите граѓани во наша-та држава без разлика дали живеат во град или село, во урбано или рурално подрачје од земјата.

È Донесена е Одлука за определување на дејностите од пошироко зна-чење и интерес за коишто ќе можат да се издвојуваат финансиски сред-ства за поттикнување на меѓуопштинската соработка. Определувањето на дејностите е за период од три години. За периодот 2010-2012 определени се следните дејности:

1. Урбанистичко планирање • Управување со градежно земјиште

2. Подигнување на капацитетите на општините за исполнување на обврските од процесот на децентрализација• Управување со локалните финансии• Надзор врз релизацијата на надлежностите на локално ниво

3. комунални дејности• Управување со отпадот• Управување со водите• Градење и одржување на локални патишта

4. локален економски развој


242

РаЗВ

Ој

На

лО

ка

лН

аТа

Са

МО

УПРа

Ва

• јавни приватни партнерства• Привлекување на инвестиции (слободни економски зони)• Пристап до финансии за економските субјекти

5. Социјална заштита и грижа за децата• Згрижување на социјално загрозени лица• Домови за згрижување и нега на стари лица• Детски градинки.

È Донесена е Одлука за утврдување на поблиски критериуми за финан-сиско поттикнување и поддржување на меѓуопштинската соработка. Со оваа одлука ќе се определат поблиски финансиски критериуми преку кои ќе се овозможи објективно финансиско поттикнување на приоритетните обла-сти за меѓуопштинска соработка.

È Подготвена и спроведена е Програмата за спроведувањето на про-цесот на децентрализација 2008-2010, којашто беше и ревидирана во декември 2009 година. Програмата за спроведување на процесот на де-централизација 2008-2010 година претставува акт на Владата на Република Македонија составен од мерки и активности соодветни за спроведување на процесот на децентрализација, како и индикатори за мерење на успехот од спроведувањето на Програмата. Нејзината цел беше да се подобри созда-вањето на неопходни услови за непречено пренесување и спроведување на надлежностите од членот 22 на Законот за локална самоуправа, во партнер-ство со единиците на локалната самоуправа и низ учество на другите засегна-ти страни. Фокусот на Програмата беше ставен на подобрувањето на услови-те за извршување на веќе пренесените надлежности, како и на трансферот на преостанатите надлежности, вработени, недвижнини и движни добра, доку-ментација и друг имот од централно на локално ниво. Покрај продолжување-то со фискалната децентрализација, градењето на капацитетот на општините, подготовката на општините за пристап во ЕУ и подобрувањето на условите за меѓуопштинска соработка, Програмата ја нагласи потребата од редовна комуникација на процесот на децентрализација и соодветен надзор и мони-торинг на изведбата на сите пренесени надлежности од страна на единиците на локалната самоуправа.

È Зголемени приходи на локалната самоуправа - мерки реализирани со-гласно со Програмата за спроведување на процесот на децентрализа-ција 2008-2010. 1. Со измените и дополнувањата на Законот за даноците на имот укинато е

даночното ослободување за деловните згради и деловните простории. Примената на овие измени отпочнa од 01 јануари 2008 г. и доведе до по-


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

243

значајно зголемување на приходите на единиците на локалната самоу-права;

2. Со измените и дополнувањата на Законот за комуналните такси се утврду-ва повисок износ на комуналната такса за улично осветлување;

3. Со измените и дополнувањата на Законот за минерални суровини се пред-виде на единиците на локалната самоуправа да им се алоцираат 78 % од надоместокот за експлоатација на минерални суровини добиени со кон-цесиски акт. Ова е дополнителен и значаен извор на приходи за општин-скиот буџет;

4. Со донесувањето на Законот за животна средина се создадоа и други до-полнителни извори на приходи за општините (надоместоците поврзани со интегрираните еколошки б-дозволи и согорувањето на фосилните гори-ва);

5. Средствата од изречените глоби кои се изрекуваат согласно со Законот за управување со отпадот исто така одат на сметка на општините каде е сторен прекршокот и претставуваат приход на општините;

6. Донесен е Закон за изменување и дополнување на Законот за данокот на додадена вредност, со кој се изврши намалување на стапката на ДДВ од 18% на 5% на локалните услуги поврзани со одржување на јавна чистота и отпремување на отпад и на тој начин се создадоа услови за финансиска консолидација на локалните јавни претпријатија кои ги испорачуваат на-ведените услуги;

7. Со измените на Законот за градежното земјиште, се предвиде средствата од отуѓувањето и давањето под закуп на градежното земјиште во сопстве-ност на Република Македонија да бидат приход на општините во сооднос 80% за општините и 20% за државата;

8. Со измената на Законот за финансирање на единиците на локалната само-управа (Службен весник на РМ бр. 156/09), зголемен е процентот на при-ходите од данокот на додадена вредност од 3% на 4.5% постапно до 2013 година, што ќе влијае на порастот на приходите на буџетот на општините;

9. либерализирани се процедурите за задолжување на општините. Процен-тот на можното задолжување на општината од претходно утврдените 20% за краткорочно задолжување, односно за долгорочно задолжување 15%, како процент од реализираните вкупни приходи на тековно-оператив-ниот буџет на општината во претходната фискална година, се утврди на 30% за двата вида задолжување. исто така се утврди законска основа за нов инструмент за помош и финансирање на општините, во вид на крат-корочна и долгорочна позајмица од буџетот на Република Македонија, за надминување на состојбата на недостиг на парични средства, односно временска неусогласеност на приходите и другите приливи со расходите и другите одливи;


244

РаЗВ

Ој

На

лО

ка

лН

аТа

Са

МО

УПРа

Ва

10. Заклучно со 1. 1. 2011 година, 76 општини и Градот Скопје се влезени во втората фаза на фискалната децентрализација.

È Опремени се и ставени се во функција 30 општински сервисни центри, финансирани од ЕУ.

È Подготвена е анализа на процесот на децентрализација 2005-2010 го-дина, која дава насоки за статусот на спроведување на процесот на де-централизација, придобивките за државата и граѓаните од неговото спроведување, како и евентуалните слабости. анализата е основа за подготовката на новата Програма за спроведување на процесот на де-централизација и развој на локалната самоуправа 2011-2013, со тоа што наодите од неа ќе бидат преточени во соодветни мерки, активности и индикатори за спроведување и унапредување на процесот.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

245


246

Мл

аД

и и

СП

ОРТ

МЛади и СпорТ


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

247

Реализираме најголеми инвестиции во спортот, изградба на спортски објекти и во формирањето на здравиот систем на вредности и мотивирањето на младин-скиот потенцијал за развој на државата.

È изградени се северната, источната и западната трибина на Национал-ната арена „Филип 2 Македонски“ и е реконструирана јужната трибина.

È изграден е спортско-рекреативниот центар „борис Трајковски“, во чиј состав освен постојните содржини (конгресен центар, куглана, фитнес центар, билијард клуб, итн. ), треба да влезе и затворениот пливачки базен Младост, кој е во фаза на реконструкција.

È континуирано се спроведува Проектот за изградба на 35 спортски сали. Спортските сали се предвидени за повеќе спортови, како кошарка, мал фуд-бал, ракомет, тенис, одбојка и. т. н. До сега е завршена изградбата на 27 спорт-ски сали. Во иднина, за градба остануваат уште 8 спортски сали, од кои една е започната со градба во јануари 2011.

È континуирано се спроведува Проект за изградба на 50 фудбалски иг-ралишта. Фудбалските игралишта се изведуваат согласно со меѓународните стандарди за играње фудбалски натпревари, вклучувајќи соблекувална за домашна и гостинска екипа на играчи, трибини и рефлектори, како и тревнат терен за игра со соодветна изведба на дренажен систем за одвод на атмосферските води. До крајот на 2010 година, изградени се и свечено се пуштени во употреба 17 фудбалски игралишта, додека во завршна фаза се 20, кои ќе бидат готови до крајот на јуни 2011 година. крајниот рок за изградба на педесет фудбалски игралишта е декември 2011 година.

È Терен за лизгалиште, хокеј и картинг-патека. Ова е уште еден новитет на спортскиот центар, што ќе внесе нова содржина на спортот кај нас и амбици-озно придонесува кон развојот на спорт во Македонија. Освен хокеј на мраз, тука ќе можат да се научат и тајните на уметничкото лизгање и тоа од чет-ворица врвни руски професионални тренери. лизгалиштето е со димензии 56 на 25 метри со подлога од пластични ламинатни панели на кои се произ-ведува синтетички мраз за да може да се употребува преку целата година. има трибини за околу 200 гледачи и сертификат за меѓународни натпревари во хокеј и уметничко лизгање. Освен за професионални тренинзи, арената ќе биде отворена и за рекреативците. комплекот „борис Трајковски“ е збо-гатен со уште една новина - картинг-центар, кој се наоѓа на паркингот пред главниот влез. центарот ќе ги задоволува највисоките безбедносни норми за вршење на ваква дејност пропишани од Меѓународната автомобилистичка федерација (Фиа) и Меѓународната картинг-асоцијација (цик). Патеката е со широчина од 7 метри и должина од 450 метри по која истовремено ќе можат да возат 6 картинг-возила.


248

Мл

аД

и и

СП

ОРТ

иЗНОС На бУЏЕТОТ За 4 гОДиНи

денари денари1.797.071.000 461.328.698

ВлаДа 2006-2010 ВлаДа 2002-2006

иЗгРаДЕНи УЧилиШНи СПОРТСки Сали

27 0

ВлаДа 2006-2010 ВлаДа 2002-2006


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

249

иЗгРаДба На ФУДбалСки игРалиШТа

17 0

ВлаДа 2006-2010 ВлаДа 2002-2006

È континуирано се спроведува Проект за изградба на 100 тениски терени. Овој проект предвидува изградба на 40 двојни тениски игралишта со два те-ниски терена и 20 единични тениски игралишта со по еден тениски терен, на територијата на Република Македонија. До крајот на 2011 година воведени во работа се 7 единични тениски игралишта и 14 двојни тениски игралишта, од вкупно 35 тениски терени. Тениските игралишта се со осветлување и со тврда подлога согласно со стандардите на Меѓународната тениска асоцијација.

È Се реализира Проектот за изградба на вештачка карпа. Овој проект предвидува изградба на вештачка карпа за спортско качување, мал болдер, соблекувална, како и трибини и рефлектори покрај кејот на р. Вардар во општината карпош. Предвидено е објектот да биде изграден најдоцна до мај 2011 година.

È Се одржа голема кампања за оживување на старите македонски песни под името „Македонија засекогаш“. целта на овој проект е подигнување на на-ционалната свест кај младите и оживување на старите македонски песни.

È Воведено е Националното спортско признание за врвните спортисти по завршувањето на нивната кариера. Ваков вид признание стекнаа спорти-стите што во минатото освоиле медал на Олимписките и на Параолимписките игри, како и на светските и европски официјални натпреварувања во сениор-ска конкуренција.


250

Мл

аД

и и

СП

ОРТ

иЗгРаДба На ТЕНиСки ТЕРЕНи

35 0

ВлаДа 2006-2010 ВлаДа 2002-2006

СТиПЕНДии За ТалЕНТиРаНи СПОРТиСТи

500 0

ВлаДа 2006-2010 ВлаДа 2002-2006


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

251

È Реализиран е проектот Стипендирање млади таленти во спортот. кон крајот на 2008 година, агенцијата за млади и спорт започна да доделува 500 стипендии. Стипендиите исто така континуирано се доделуваат секоја година и истите ќе продолжат континурано да се доделуваат и во на-редните години.

È Спроведовме национална кампања за спортување и борба против поро-ците: алкохолот, дрогата и цигарите.

È Со проектот избор на национална спортска химна, спортистите и нивни-те фанови ја добија официјалната навивачка македонска спортска химна.

È Секоја година се реализира проектот 4 Национални училишни лиги во основните и во средните училишта.

È Во 2010 година за првпат се воведе летен спортски камп, на кој земаа учество повеќе од 200 најуспешни ученици од училишните лиги од ос-новните и средните училишта. На летниот спортски камп присуствуваа и познати спортисти и тренери кои ги демонстрираа своите вештини пред спортистите.

È Секоја година се реализира проектот 6 Национални лиги на универзи-тетите на Република Македонија.

È Реализиран е проектот Ова е Македонија - македонски спортисти, во кои беа опфатени сите поранешни и сегашни активни македонски врвни спортисти, вклучувајќи ги и спортистите од Специјалната олимпијада, кои натпреварувајќи се во различни спортови го презентираат и го промовираат името на нашата татковина во светот.

È изработен е и усвоен е акцискиот план за 2009 година за спроведување на Националната стратегија за млади.

È континуирано се врши поддршка на невладиниот сектор, при што во по-следните четири години вкупно се поддржани околу 300 проекти од невла-диниот сектор и притоа заеднички се реализирани исто толку проекти од приоритетните области разработени во Националната стратегија за млади на Република Македонија.

È Согласно со акцискиот план за спроведување на Националната страте-гија за млади, во 2010 отворен е прв Младински информативен центар во општината Прилеп, кој на систематизиран начин врши обезбеду-вање на информации и давање совети од различни области од интерес на младите: слободни работни места, стипендии, волонтирање, вр-шење на обуки, преквалификација, остварување на социјалните права.

È Се реализира проектот Формирање локални младински совети. Во мо-ментов функционираат три младински совети во општините Штип, Радовиш, Ресен, кавадарци, Струмица, до крајот на јуни се очекува да се стави во


252

Мл

аД

и и

СП

ОРТ

функција и Младинскиот совет во Делчево. До крајот на годината ќе се формираат и нови младински совети во три општини. целта на проектот е да се зголеми активното младинско учество во донесувањето на одлуките од локален карактер.

È Реализиран е проектот креирање на локални младински стратегии, кој ги опфаќа следните општини: Штип, Прилеп, Тетово, кавадарци, гевге-лија, Радовиш, илинден. Во битола, Свети Николе и во кисела Вода, во тековниот месец следи усвојување на стратегиите од страна на Совети-те на општините. Проектот во согласност со матрицата НПаа и акцискиот план за спроведување на Националната стратегија за млади, а неговата цел е да се зголеми активното учество на младите во политичкиот, социјалниот, економскиот и културниот живот во локалната заедница.

È Реализиран е проектот Спортски оскар. Осмислен е оригинален систем на бодување на најдобрите, во кој покрај врвни експерти од областа на спортот, учествуваат и спортските новинари и јавноста заради доби-вање објективни резултати. Спортскиот оскар прерасна во традицио-нална манифестација.


ОПШТиНа МакЕДОНСка каМЕНица È Во тек е изградбата на нова спортска сала во општината Македонска камени-

ца како дел од проектот на Владата на Република Македонија изградба на 145 спортски сали.

ОПШТиНа ДРУГОВО È Започната е изградба на повеќенаменско спортско игралиште во с. Србјани.

ОПШТиНа каВаДаРци È изградена е спортска сала во СОЗШУ „Ѓорче Петров“ - кавадарци.

ОПШТиНа киЧЕВО È изградена е и пуштена е во употреба спортската сала „Христо Узунов“. È изградени се спортски игралишта во населбите Раштански пат и бичинци.

ОПШТиНа НЕГОТиНО È изградено е и предадено е во употреба ново фудбалско игралиште во Него-

тино.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

253

ОПШТиНа НОВаци È Се реализира реконструкција на спортските објекти во селата Гермијан, аг-

ларци, Добромири и Новаци. È извршена е доградба и уредување на помошни простории на фудбалско иг-

ралиште во с. Новаци.

ОПШТиНа биТОла È изградени се спортски сали во Економското, Медицинското, Земјоделското

училиште во битола, а изградена е и спортска сала во Студентскиот дом во битола.

ОПШТиНа ВаСилЕВО È изградено е фудбалско игралиште. È изградена е затворена спортско-рекреативна сала.

ОПШТиНа ЃОРЧЕ ПЕТРОВ È извршена е реконструкција на спортските терени во ОУ „Димитар беровски“,

ОУ „Мирче ацев“, ОУ „Страшо Пинџур“, ОУ „Тихомир Милошевски“, ОУ „јоаким крчовски“ и УЗ „Хром“.

È изградени се и пуштени се во употреба спортските сали во Гимназијата „кочо Рацин“ и во ОУ „Тихомир Милошевски“ во Ново Село.

È изградено е фудбалско игралиште во УЗ „Хром“ и во МЗ „Волково – Пржина“.

ОПШТиНа РаДОВиШ È Започната е изградба на спортска сала во дворот на ОУ „крсте Петков Мисир-

ков“ во Радовиш.

ОПШТиНа ГРаДСкО È Реализирана е изградба на спортски игралишта во селата Виничани и Ногае-

вци. È Реализирана е изградба на помошно фудбалско игралиште во Градско.

ОПШТиНа РЕСЕН È Во тек е изградба на спортска сала во СОУ „цар Самоил“ во Ресен. È изградба на ново фудбалско игралиште и ново тениско игралиште во ОУ

„Гоце Делчев“.

ОПШТиНа ВЕВЧаНи È Во тек е изградба на тениско игралиште.


254

Мл

аД

и и

СП

ОРТ


È Ќе продолжиме со реализацијата на проектот за изградба на 100 тени-ски терени (единечни и двојни) со акрилна подлога (водонепропусна), ограда и со осветлување.

È Проект Општински, регионални и државни училишни првенства во ос-новните и во средните училишта во РМ во организација на Министер-ството за образование и наука, агенцијата за млади и спорт и Федера-цијата на училиштен спорт на Македонија. Овој проект се реализира во континуитет.

È Третман на врвните спортисти и нивните стручни лица. До почетокот на 2011 година доделени се 16 стипендии за врвни спортисти и тренери кои партиципирале во работата на македонските спортски репрезентации. Овој проект се реализира во континуитет.

È Проект Стипендирање млади таленти во спортот. За поттикнување на спортските активности на децата и младината, во текот на 2011 година се доделени 500 стипендии во висина од 20% од просечната месечна плата во Република Македонија. Секоја година 500 најталентирани и најуспешни деца и младинци во различни спортови ќе бидат стипендирани од државата со средства, кои, на нивните родители би требало да им ги покријат барем најос-новните трошоци, за да може нивното дете да продолжи со напредокот во спортот каде покажува талент. Овој проект се реализира во континуитет.

È Воведување принцип на еднократен паричен надоместок за сите спор-тисти што ќе се вратат со остварен успех. Во почетокот на 2007 година во-веден е принцип на наградување со еднократен паричен надоместок за сите спортисти што ќе се вратат со одреден спортски резултат, со кој достојно ја презентирале Македонија. Оваа практика продолжува и во 2011 година со исто темпо. Овој проект се реализира во континуитет.

È Во тек е подготовка и усвојување на закон за млади. È Се преземаат активности за реализација на проектот Портал, како база на

податоци за НВО-секторот во Република Македонија. Веб-страницата ќе обез-беди податоци за сите НВО што досега соработувале со аМС, а егзистираат и функционираат на територијата на РМ. Ќе се направат напори за заемно по-врзување со постојните веб-портали на Хрватска и на Словенија, со што ќе се обезбеди поддршка за регионално поврзување на младинските организации од РМ. Реализацијата на проектот е до крајот на 2011 година.

È Започната е реализацијата на проектот „информатички спортски систем“, кој преставува прва база на податоци и систем за информирање за спортот во


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

255

Република Македонија. Реализацијата на проектот е предвидена за крајот на 2011 година.

нЕ ВЕТиВМЕ, но рЕаЛиЗираМЕ! È Проект основање Хокеарска репрезентација на Македонија. Основана е

Македонска хокеарска федерација, како и Хокеарска репрезентација на Ма-кедонија.

È Учество во реализација на Национална стратегија за изедначување на правата на лицата со инвалидност (ревидирана) 2010-2018.

È изградба на спортска сала во општината Росоман. Ставен е камен-темел-ник и започната е изградбата.


È Олимписки базени. Во периодот 2011-2014 година ќе се започне со из-градба на 1 базен, со олимписки димензии во една од следните општи-ни: Скопје (аеродром), Штип, Прилеп или битола. Во наредниот период, ќе се започнат активности за реализација на овој проект.

È Сала за зимски спортови. Во општината аеродром ќе започне изградба на сала за зимски спортови со лизгалиште и терен за хокеј. Во наредниот период, ќе се започнат активности за реализација на овој проект.

È Стрелиште. Владата ќе инвестира во изградба на професионално стре-лиште со стандарди, на кое ќе можат да се одржуваат и европски и свет-ски првенства. Во наредниот период, ќе се започнат активности за реализа-ција на овој проект.

È Скокалница. Во делот на зимските спортови, ќе ја разгледаме можнос-та за изградба на професионална скокалница на некој од македонските зимски центри, како и ангажирање тренери за овој вид зимски спорт. Во наредниот период, ќе се започнат активности за реализација на овој проект.


256

ПО

СТи

ГНУВ

ањ

а Н

а П

РЕТС

ЕДаТ

ЕлО

Т Н

а С

ОбР

аН

иЕТ

О и

На

ПРа

ТЕН

иЧ

каТ

а Г

РУП

а Н

а В

МРО

-ДП

МН

Е


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

257

В Т О Р Д Е Л

ПРОЕКТИ РЕАЛИЗИРАНИ ОД ЗАКОНОДАВНАТА ВЛАСТ


258

ПО

СТи

ГНУВ

ањ

а Н

а П

РЕТС

ЕДаТ

ЕлО

Т Н

а С

ОбР

аН

иЕТ

О и

На

ПРа

ТЕН

иЧ

каТ

а Г

РУП

а Н

а В

МРО

-ДП

МН

Е

поСТиГнуВаЊа на прЕТСЕдаТЕЛоТ на СобраниЕТо и на праТЕниЧКаТа Група на ВМро-дпМнЕ


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

259

Последниот тригодишен период од работата на Собранието на Република Ма-кедонија, во кој несомнено воспоставивме нов, ефикасен приод во парламен-тарната работа, ако го сумираме со речникот кој се користеше во последниот извештај на Европската унија, ќе го опишеме како континуиран прогрес во ре-формите на Собранието. Во овој несомнено напорен и успешен парламентарен период успеавме, и покрај сите турбуленции, да воспоставиме доминација на атмосфера на парламентаризам во кој преку дијалог и договор се стигнува до заедничката цел, а со тоа и да дадеме свој белег во јакнењето на парламентарна-та демократија. Резултатите се тука, видливи и потврдени во извештаите на Ев-ропската унија. Можеме да ги гледаме и преку бројки и преку показатели, а мо-жеме и да ги гледаме како нов квалитет, како воведување нови правила и нови капацитети кои го приближија нашиот парламент до западноевропските парла-менти. Донесени се и стратешки планови за понатамошен развој на Собранието.

Две години по ред, 2009 и 2010, Собранието има позитивна оценка во из-вештајот на Европската комисија за напредокот на Република Македи-нија, а со тоа две години по ред имаме независна и објективна потврда дека постојано се зајакнува демократскиот капацитет на парламентот.

Во последниот мандатен период беа свикани 143 пленарни седници, а парламен-тарното мнозинство успеа да донесе 1065 закони, над 250 одлуки, 2 резолуции, 4 декларации и други акти. Овие бројки говорат за карактеристична динамика на работење. Што се однесува до законите што произлегуваат од Националната програма за усогласување на националното законодавство со правото на Европ-ската унија, во периодот од септември 2006 до април 2011 година донесени се над 200 закони со европски предзнак преку кои нашето законодавство е усогла-сено со близу 2000 европски директиви, регулативи и одлуки, што само по себе кажува за високиот степен на координација при усогласување на националното со европското право.

Покрај законодавната активност, која се одвиваше непречено, како посебно зна-чајни се измените и дополнувањата на Деловникот на Собранието согласно со препораките на Венецијанската комисија, кои по макотрпна работа и преговори на пратеничките групи, беа прифатени од опозицијата и донесени се со консен-зус. измените се однесуваат на иницијативи со кои се зајакнува севкупната пар-ламентарна работа, но исто така се зголемуваат и правата и одговорностите на опозицијата.

Во август 2009 година беше донесен Законот за Собранието на Република Македонија, а со имплементацијата на неговите одредби се зајакнува вкупниот парламентарен капацитет, кој подразбира ефикасно и непречено донесување квалитетни закони, кој прави чекори на јакнење на надзорната улога на парла-ментот при спроведувањето на законите и кој води сметка за развивање на ста-


260

ПО

СТи

ГНУВ

ањ

а Н

а П

РЕТС

ЕДаТ

ЕлО

Т Н

а С

ОбР

аН

иЕТ

О и

На

ПРа

ТЕН

иЧ

каТ

а Г

РУП

а Н

а В

МРО

-ДП

МН

Е

билни елементи на парламентарната дипломатија. Парламентарниот капацитет особено создава законска основа и обврска за координација меѓу претседате-лот на Собранието и политичките партии, како и за односите меѓу пратениците и нивните изборни единици; ги зајакнува овластувањата на претседателот на Собранието да одржува ред во Собранието; се зајакнува финансиската автоно-мија со воведување специфичен буџетски совет на Собранието; воведува Пар-ламентарен институт за да се обезбеди квалитетна и независна анализа и ис-тражување за потребите на пратениците; овозможува надзорни расправи итн. Со воведувањето на надзорни расправи ја зајакнавме надзорната улога на Со-бранието во делот на следењето на имплементацијата на законите како значајна алатка за утврдување на применливоста на донесените закони и евентуалните потреби од нивно изменување и дополнување.

Собранието на Република Македонија во 2009 година заврши со реализација на акцискиот план за подобрување на неговото функционирање. За периодот од 2010 до 2013 година се изготви и се пристапи кон реализација на Стратегија за развој на Собранието на Република Македонија (со соодветен стратешки план), со следните цели: обезбедување повисок степен на функционална, ор-ганизациска и финансиска независност; оптимализирање на човечките и орга-низациските ресурси; зајакнување на законодавната и надзорната функција и примена на Законот за Собрание и Деловникот; понатамошен развој на инфор-мацискиот систем и подобрување на системот за комуникација и размена на ин-формации со парламентите на другите држави, како и европските и светските легислативни институции и јакнење на транспарентноста.

Го воведовме системот е-Парламент како прва држава во регионот, но и по-широко, кој обезбедува поголема и поквалитетна транспарентност во нашето работење. Со неговото воведување комплетно е автоматизирана законодавната постапка и е остварено електронско поврзување на Собранието на Република Македонија со Владата на Република Македонија и Службен весник на Републи-ка Македонија. Овој систем овозможува континуирано учество на пратеници-те во законодавниот процес без оглед дали се во зградата на Собранието или надвор од неа. Доказ дека Собранискиот е-Парламент е добро сработен проект во вистинско време се и наводите искажани во извештаите за напредокот на Република Македонија во 2009 година на ОбСЕ/ОДиХР и на Советот на Европа. Позитивни оценки беа искажани и на Светската е-Парламентарна конференција одржана во Вашингтон, каде нашата презентација предизвика значаен интерес од голем број парламенти во целиот свет.

Направени се голем број промени на веб-страницата на Собранието, кои се гледаат не само преку модернизацијата на дизајнот и технологијата на која ра-боти, туку и со многукратно зголемената количина на информации достапни до


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

261

јавноста со ажурирање на дневно ниво, покрај на македонски и на албански, на англиски и на француски јазик. На тој начин сега можете да видите сè што се случува во Собранието, да ги најдете сите закони, акти и други документи што доаѓаат или веќе ја поминале собраниската процедура. имено, системот за е-Парламент е во директна врска со веб-страницата, така што сите промени на-станати на законските проекти веднаш се прикажуваат и се достапни на јавнос-та. Една од најважните придобивки е преносот на пленарните седници преку телевизискиот интернет-канал.

Во последниот мандатен период значајно е модернизиран информатичкиот систем на Собранието преку набавка на нова информатичка опрема и воведу-вање на нова технологија која овозможува многу поголема ефикасност во рабо-тењето.

Го подобривме и работењето на Собранискиот телевизиски канал преку на-бавка на нови дигитални камери за пленарната сала, опремување со соодветна опрема на салите 3 и 4 и салата „борис Трајковски“. Доопремена е и ставена е во функција Собраниската мастер-режија. Набавена е и инсталирана опрема за директно поврзување на Собранието, Владата и на Македонската радио-те-левизија преку оптичка врска, со што многукратно е зголемен квалитетот на преносите од пленарните седници и седниците на работните тела. Со набавка на уредот stream овозможен е и пренос во живо на собраниските седници.

Посветено работевме на формирање на Парламентарен институт, кој наскоро ќе започне со работа и кој ќе биде професионална, независна, аналитичка и ис-тражувачка служба, која ќе му обезбедува на Собранието, пратениците и на соб-ранискиот персонал објективни и авторитетни анализи; компаративни европски анализи и анализа на закони; пристап до модерен законодавен архивен систем и истражувачка библиотека. Работата на Парламентарниот институт ќе се базира на принципот на непристрасност, достапност и кредибилитет со потенцијал кој би обезбедил да биде релевантен и конкурентен и во пошироки рамки.

Проектот „Собраниска мрежа за контакти со граѓаните“ е фокусиран на по-стигнување на целосна интегрираност на системот на канцеларии за контакти со граѓаните во рамките на Собранието на Република Македонија. Преку овој проект се обезбедуваат услови секој пратеник преку канцеларијата за контакт со граѓаните да биде во близок контакт со нив, непосредно да ги слушне и да работи на реализација на нивните предлози, иницијативи и барања. Основните цели на проектот се:

È Демократските практики на комуникација со граѓаните стануваат одржлив, интегрален и целосно функционален систем на Собранието, со што понатаму


262

ПО

СТи

ГНУВ

ањ

а Н

а П

РЕТС

ЕДаТ

ЕлО

Т Н

а С

ОбР

аН

иЕТ

О и

На

ПРа

ТЕН

иЧ

каТ

а Г

РУП

а Н

а В

МРО

-ДП

МН

Е

се зголемува практиката на отчетност и редовна консултација на пратеници-те со граѓаните во врска со законски предлози;

È Граѓаните и невладините организаци имаат пристап до канцеларии за кон-такти во нивните општини, кои им овозможуват доставување на законски идеи и грижи;

È Пратениците ги пренесуваат потребите и грижите на граѓаните и невладини-те организации кои потекнуваат од канцелариите за контакти со граѓаните во Собранието и ги користат во подготвувањето предлози за нови закони и амандмани.

Отворени се и во функција се вкупно 75 канцеларии на пратеници во различ-ни градови и општини. истите функционираат добро, затоа што и самите граѓа-ни се чувствуваат поблиску до Законодавниот дом преку пратениците. Во фаза на потпишување е меморандумот за соработка меѓу Собранието на Република Македонија, Заедницата на единиците на локалната самоуправа на Република Македонија (ЗЕлС) и институтот за парламентарна демократија (иПД), за регу-лирање на учеството, улогите и одговорностите во проектот Парламентарна мрежа за комуникација со граѓаните. Овој проект ќе придонесе за зголемена и редовна комуникација меѓу граѓаните и членовите на Собранието, како и меѓу единиците на локалната самоуправа и Собранието.

комплетно ја реконструиравме и ставивме во функција Собраниската библи-отека со обновен книжен фонд. како прва фаза од опремувањето на библиоте-ката на Собранието на Република Македонија реализиравме набавка на книги за збогатување и осовременување на библиотечниот фонд со публикации од скоро сите области со посебен удел на правните, економските, политичките и другите општествени области. Во рамките на проектот „Превод на 500 книги од најреномираните универзитети во СаД и англија, а од областа на правото во Франција и Германија“, преку Секретаријатот за европски прашања на Владата на Република Македонија, добиени се 630 наслови т. е. публикации. Во функција на опремување на библиотеката, како втора фаза, реализиравме набавка на софтвер за обработка на библиотечниот фонд.

На почетокот на 2010 година започнавме со проектот за доградба, надградба, адаптација и зајакнување на зградата на Собранието на Република Маке-донија. Проект кој е од суштинско значење за Македонскиот парламент, проект со кој ќе ги обезбедиме потребните просторни услови за оптимално работење на парламентот, кое подразбира отстранување на сите просторни пречки во ре-ализација на активностите и обврските на секој пратеник, активностите во делот на работењето на собраниските комисии и другите работни тела, како и севкуп-ните активности на собраниската служба.


ОТЧ

ЕТ Н

а В

ла

ДаТ

а П

РЕД

ВОД

ЕНа

ОД

ВМ

РО-Д

ПМ

НЕ

и О

Д к

Оа

ли

ци

јаТа

„За

ПО

ДО

бРа

Ма

кЕД

ОН

ија

“ 20

06 -

2011

263

Започнавме со проект Демократија и фундаментални права во рамките на про-грамата иПа. Општата цел на проектот е да се зајакне институционалниот капа-цитет на Собранието, со цел уште повеќе да се подобри неговата транспарент-ност и одговорност пред граѓаните. како специфична цел се предвидува да се подобри професионалноста на раководството и на службата во Собранието, особено имајќи ги предвид предизвиците кои се наметнуваат со поблиската ин-теграција кон Европската унија, особено улогата на парламентот во процесот на преговори и процесот на пристапување кон Европската унија.

Проектот се состои од три дела:

È Ескпертска помош за персоналот во собраниските комисии; È Ескпертска помош за персоналот во истражувањето за изработка на анали-

тички извештаи; È Основање на ЕУ-центар во Собранието и набавка на софтвер/хардвер за

електронско архивирање и интернет-пристап до аудиовизуелната архива на Собранието.

Резултатите што треба да се постигнат со реализација на овој проект се:

È Подобрување на функционирањето на стручната поддршка на собраниските комисии;

È Подобрување на капацитетот за изработка на аналитички извештаи за прате-ниците во однос на прашања поврзани со Европската унија;

È Подобрен пристап и обезбедување информации за пратениците и службата на Собранието, особено во однос на агендата за пристапување кон Европска-та унија, како и овозможување тие информации да се подостапни до јавноста.

Documents

OTCET 2011 - Vnatresni Listovi