Upload
others
View
2
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
83 entomologische berichten 70(3)2010
Inleiding
Detraditievanjaaroverzichtenvaninteressantemacro-nachtvlindersisgestartdoorB.J.Lempke.Zijnlaatsteoverzichtbestreekdejaren1985totenmet1987(Lempke1989).DezetraditieisweeropgepaktdoorhetbestuurvandeNEV-sectieTerHaarenmetjaaroverzichtenvanaf2000isditdevierdeafleveringindenieuweserie.Ditoverzichtbehandeltdejaren2006totenmet2008.Bijdeselectievansoortenisdezelfdemethodegehanteerdalsbijdeeerderejaaroverzichten(DeVoset al.2008).Dathoudtindatereencijfermatigeonderbouwingisontwikkeldomdematevanzeldzaamheidteberekenenvan-uithetlandelijkbestand‘Noctua’.DezedatabaseisinbeheerbijdewerkgroepVlinderfaunistiekvanEIS-NederlandenDeVlinderstichting.Voordejaaroverzichtenwordenmetnamezeldzamesoortengeselecteerd(categorie1,DeVoset al.2006).Hetdoelvandejaaroverzichtenismogelijkeareaalverschuivin-genofpopulatietrendsteachterhalen.Inditoverzichtwordenookopvallendeadventievesoortenbesprokenen,netalsbijhetvorigeoverzichtover2003-2005(DeVoset al.2008),wordenvondstenvanstandvlindersgecombineerdmeteenoverzichtvanwaargenomentrekvlinders.
Waarnemers
Inditjaaroverzichtzijnwaarnemingenvandehiernagenoemdepersonengebruikt.Deindetekstgebruikteafkortingenstaanhieronderinalfabetischevolgorde.Ompraktischeredenenissteedsslechtséénvoorlettervermeld.AA–A.Almekinders,AB–A.Baaijens,AC–A.Cox,AD–A.Dees,AP–A.Peerenboom,AW–A.Wijker,CG–C.deGroot,CJ–C.Jol,CM–C.Maas,CW–C.Wijnen,DD–D.Doornheijn,DH–D.denHartog,DR–D.deRidder-Meijer,DL&GK–D.Lutterop&G.Kase-mir,DvdS–D.vanderSpoel,EB–E.Benschop,ES–E.vanderSpek,FB–F.Balt,FG–F.Groenen,FP–F.Post,FV–F.Vermeer,GS–G.Smeets,GT–G.Tuinstra,GV–G.Verschoor,HB–H.Bouter,HD–H.Derks,HG–H.Govers,HM–H.vandeMaat,HO–H.Offe-reins,HS–H.Spijkers,HT–H.Termoshuizen,HvdW–H.vanderWolf,HW–H.vanWoerden,HZ–H.Zeeman,IH–I.Hendriks,IV–I.Vermeulen,JAR–J.&A.Rocks,JD–J.Dubois,JDs–J.Das,JG–J.vanderGracht,JS–J.Scheffers,JSc–J.Schipperen,JV–J.vanVuure,JW–J.Wolschrijn,JZ–J.Zwier,KH–K.Huisman,KJ–K.Janssen,KR–K.Rijsdijk,KS–K.vanSchie,LS–L.Stroman,LW–L.Wiegmans,MC–M.Commandeur,MF–M.Franssen,MP–M.Prick,MV–M.deVries,NL–N.Louwers,PG–P.Gerrits,PR–P.Rooij,PN–P.vanNieuwenhoven,PS–P.vanSon,PZ–Ph.Zeinstra,PZu–P.Zumkehr,RC–R.Compaijen,RG–R.Gronert,S&B–P.Simpelaar&H.Bondewel,SB–S.Betman,
Overzicht van in 2006-2008 waargenomen interessante macrovlinders en trekvlinders (Lepidoptera)
Rob de VosWillem Ellis
Dick GroenendijkFrans PostJaap Zwier
TREFWOORDENpopulatietrend, areaalverschuiving, Noctua
Entomologische Berichten 70 (3): 83-98
Dit is het vierde overzicht in een nieuwe serie waarin interessante vangsten van macrovlinders en trekvlinders in Nederland worden gepubliceerd. Het overzicht behandelt de jaren 2006 tot en met 2008. Voor trekvlinders is het daarmee het vijfenzestigste verslag sinds 1940. Er is gebruik gemaakt van het landelijk vlinderbestand ‘Noctua’ dat in beheer is bij de werkgroep Vlinderfaunistiek van EIS-Nederland en De Vlinderstichting. Er worden in totaal 47 soorten besproken. De meest opvallende waarnemingen zijn Leucania loreyi, Athetis hospes, Caradrina kadenii en Pechipogo plumigeralis. De eerste soort betrof een eerste vangst sinds 1859 en de drie laatste werden in deze periode als nieuw voor het land gemeld. Ook werd de status van Drymonia obliterata opgehelderd dankzij enkele vangsten in 2008. Voor trekvlinders was met name 2006 een goed jaar; talrijke soorten waren bijvoorbeeld Agrius convolvuli, Macroglossum stellatarum, Mythimna vitellina, Helicoverpa armigera en Udea ferrugalis.
84 entomologische berichten 70(3)2010
SR–S.Radstaak,TE–T.vanEs,TV–T.Visser-Geurts,TvE–T.vanEijk,VB–V.deBoer,VWG-F–VlinderwerkgroepFriesland,WT–W.Toren.
Provincie–afkortingen
Gr–Groningen,Fr–Friesland,Dr–Drenthe,Ov–Overijssel,Ge–Gelderland,Fl–Flevoland,Ut–Utrecht,Nh–Noord–Holland,Zh–Zuid–Holland,Ze–Zeeland,Nb–Noord–Brabant,Li–Limburg
Soortbesprekingen
Allehiernabesprokensoortenzijntevindenmetafbeeldingen,verspreidingskaartjesenuitgebreideachtergrondinformatieopwww.vlindernet.nl.Degegevenszijnafkomstiguithetlan-delijkvlinderbestand‘Noctua’datinbeheerisbijdewerkgroepVlinderfaunistiekvanEIS–NederlandenDeVlinderstichting,enzijnontvangenvanparticulieren,www.landkaartje.nl,www.telmee.nlenwww.waarneming.nl.
Zygaenidae–bloeddrupjes
Zygaena viciae (Denis & Schiffermüller) – kleine sint–jans-vlinder
Li:Huls(2008,MP),Simpelveld(2006,2007,2008,MP)
DepopulatieinZuid–Limburgweetzichtehandhavenenietsuittebreiden.DebekendevindplaatsenzijnMaastricht,EysenGulpen.DaarzijnnuSimpelveldenHulsbijgekomen.InSim-pelveldwerdenin2008zelfs29exemplarenvandezevlinderwaargenomen.
Saturniidae–nachtpauwogen
Automeris cecrops (Boisduval) – geoogde zijdemot (figuur 1)
Ge:Lichtenvoorde(2007,JZ);Ut:Soesterberg(2007,AD)
DezeZuid–enMidden–Amerikaansesoortwerdin2007voorheteerstinonslandgesignaleerdenweloptweeplaatsten.HetgenusAutomeristeltruim100soorten,diesomsmoeilijkvanelkaarteonderscheidenzijn.Saturniidae–specialistWolfgangNässigvanhetSenckenbergMuseuminFrankfurtvermoedtdatdesoortA. cecropsis,maargenitaalonderzoekmoetditnogbevestigen.HetexemplaaruitLichtenvoordeiswaarschijnlijkalsrupsmeegenomen,verstoptindevakantiespullennaeenbezoekaanBrazilië.Hetanderezaleensoortgelijkemaniervanreizenhebbenervaren.Inzijnalgemeenheidwordenoceanenalsonneembarebarrièresgezienvoorvlindersenhetisdaaromuitgeslotendatdevlindersonslandvliegendhebbenbereikt.
Copaxa lavendera (Westwood)
Ge:Lichtenvoorde(2007,JZ);Zh:Wateringen(2008,JS)
WestaaneralnietmeervantekijkenalserweereenmeldingvandezeuitMexicoafkomstige,opvallendenachtpauwoogbinnenkomt.Reedszevenexemplarengingendehierbovengenoemdevoor.Degrotegeleofgrijsbruinevlinders(resp.vrouwtjesenmannetjes)sprekentotiedersverbeeldingenwordendanooksteevastbijdierenambulanceofdierenbe-scherminggemeld(Zwier2008).Daarnawordtmeestaleenvlinderkenneropgespoordenzobereikendemeldingenonsweer.Inmiddelsiserietsmeerduidelijkoverhoedevlinderhierterechtkankomen.Recentnogwerdeencoconvandezevlinderineenbloemenwinkelaangetroffeninwatmen‘Spaansmos’noemt,eendraadvormigeBromelia–soortdienoghetmeestelijkt
oprendiermos.Dit‘mos’wordtingevoerduitMexicoendezui-delijkeVerenigdeStatenvoorhetgebruikalsdecoratiemateriaalinbloemstukken.Debosjeshiervankunnenzodikzijndatmendebruinespoelvormigecoconsnietopmerkt.Indewarmerewinkelsofhuiskamerskomtdevlinderdanalsneluit.
Saturnia pyri (Denis & Schiffermüller) – grote nacht-pauwoog
Ge:Uddel(2008,SB);Ze:Oostburg(2006,TV)
Hetisopvallenddatsinds1995duidelijkmeerexemplarenvandegrotenachtpauwooginonslandzijngesignaleerddandaarvoor.Eenverklaringhiervoorkennenweniet,hoewelhetmogelijkisdateendeelvanplaatselijkekwekenafkomstigis,maardatisnooitaangetoond.AlgemeenwordtaangenomendatmigrantenvandezesoortuitdeBalkankomen,maarookdaarvoorisgeenbewijs.Devondstop10mei2006inOostburg(ZeeuwsVlaanderen)isergvroeginhetjaarenkanwijzenopeenlosgelatenexemplaar.HetexemplaaruitUddelwerdop6augustus2008gevondenenwijstwatbetreftdatumenplaatsmeeropeenmigrantuithetoosten.Ditsoortvondstenblijftdubieustotdatkwekerseerlijkhunvrijlaat–actiesmelden.
Castniidae–palmmotten
Paysandisia archon (Burmeister) – palmmot (figuur 2)
Zh:Zoetermeer(2006,DH)
DonatedenHertoguitZoetermeerkeekvreemdoptoenzeop14september2006eenheelgrotenachtvlinderopeenkastjeinhaartuinzagzitten.Zeheeftdevlindernietgevangen,maargelukkigwelfoto’sgemaakt.Hiermeekononomstotelijkvast-gesteldwordendathetomdepalmmotging,eensoortvandefamilieCastniidae.Hetisdeeerstewaarnemingvandezesoortinonsland.OorspronkelijkkomtdezevlinderuitZuid–Amerika,maarzeismetpalmbomennaarhetmediterranegebiedversleept.MetnameaandeSpaanseenZuid–Fransekustheeftdepalmmotflinkhuisgehoudenindepalmbomen.Deplaatselijkeinstantieshebbenhunhandenvolaandebe-strijdingvandezevlinder.HoeditexemplaarinZoetermeerisbeland,isnietbekend.Hetisniethelemaaluittesluitendatdesoortopeigenkrachtonslandkanbereiken(2006waseengoedmigratiejaar),maarergwaarschijnlijkisdatniet.Aanonzeinheemseflorazaldesoortweinigschadekunnentoebrengen.
1.Degeoogdezijdemot(Automeris cecrops),in2007teLichtenvoorde(Gelderland).Foto:BertBlok1. The eyed silk moth (Automeris cecrops), in 2007 in Lichtenvoorde (Province of Gelderland).
85 entomologische berichten 70(3)2010
Sphingidae–pijlstaarten
Hippotion celerio (Linnaeus) – wingerdpijlstaart (figuur 3)
Fr:Noordvaarder(Terschelling,2006,PZu),West–Terschelling(2006,FB);
Nh:DenBurg(Texel,2006,CM),DeKoog(Texel,2006,JG)
Inhetvorigeverslag(DeVoset al.2008)werdalgemelddathetmetdezeldzaamheidvandezetrekvlinderachterafgeziennogwelmeevalt.Hoewelhetzekergeengewonemigrantis,neemthetaantalwaarnemingendelaatstejarenduidelijktoe.Ditgebeurdeookin2006,toenmaarliefstvierexemplarenwerdengemeld,opvallendgenoegallevanWaddeneilanden.Op16juli
werdeenexemplaargevangenopdeNoordvaarder(Terschel-ling),op26septemberééninDenBurg(Texel),op13oktoberééninDeKoog(Texel)entenslotteweeréénopTerschelling,op18novemberinWest–Terschelling.
Hyles livornica (Esper) – gestreepte pijlstaart
Ge:Twello(2006,JW)
Dat2006eengoedtrekvlinderjaarwas,blijktweluitdevelebijzonderewaarnemingendieinditverslagwordenvermeld.Ookdegestreeptepijlstaarthoorthierbij.Naeenvrijlangeperiode(1977–1990)waaringeenenkelexemplaarinNederlandwerdgezien,isdelaatstejarenweereenaantalexemplarengemeld.Recentewaarnemingenwerdengedaanin2002en2003(DeVoset al.2008).Op20augustus2006werdeenexemplaarineenlichtvalgevangenteTwello.HetoorspronkelijkeleefgebiedvandezeendevorigesoortisAfrika.UiteraardzijnmigrantenvanbeidesoorteninZuid–Europaveeltalrijker.
Notodontidae–tandvlinders
Drymonia obliterata (Esper) – beukentandvlinder
Li:Epen(2008,HvdW),Vijlen(2008,MP)
DezesoortwordtindenaamlijstvanKuchlein&DeVos(1999)nietvermeld,omdatzebijdesamenstellingvandelijstoverhethoofdisgezien.Datheeftniemandtot2008opgemerkt(dezesoortisuitzonderlijkzeldzaamenkwamdaaromniettersprake),totdatMarcelPrickop14juli2008eenexemplaaroplichtving.Hijgingerdus,achterafonterecht,vanuitdathijeennieuwesoortvoorNederlandhadgevangen(Prick&Smeets2009a).AntonCoxwistdaternogeenouderexemplaaruitNederlandbekendwas:op13juni1968vingHugovanderWolfnamelijkinhetBovensteBos(Li)aleenexemplaardatdestijdsoverigensweldoorLempke(1976)inzijnnaamlijstwerdopge-nomen.Dewaarnemingenuit1981en1983,dieopVlindernet.nlvermeldworden,zijnonsnietbekendenberustenvermoe-delijkopeenfout.KennelijktelaatvoordepublicatievanPrick&Smeets(2009a)werdbekenddatHugovanderWolfwederomeenexemplaarhadgevangen,op30juni2008teEpen,duspraktischopdezelfdevindplaatsalsdeallereerste.UitgebreideinformatieoverdezesoortistevindeninPrick&Smeets(2009a).
Ptilodon cucullina (Denis & Schiffermüller) – esdoorntand-vlinder
Nb:Tilburg(2006,2007,2008,FP,HS),Breda(2007,HZ),BaarleNassau
(2008,FV),Drunen(2008,JSc,PS),Liempde(2006,2007,2008,FP,JSc,PS),
Boxtel(2008,FP),Valkenswaard(2006,FP),Luyksgestel(2007,FG),Liessel
(2007,FP),Gilze(2007,JD),DenBosch(2008,HG);Li:Weert(2006,2008,FP,
NL),Nederweert(2008, PN),Roermond(2007,KJ),Venlo(2008,PG)
Sindsdeeersterecentevondst(sinds1967)inNoord-Brabantin1989ishetmetdezesoortinhetzuidenvanonslandalleenmaarvooruitgegaan.Erwordentegenwoordigregelmatigwaar-nemingengedaan,hoewelhetzekernoggeengewonesoortis.Inderestvanhetlandontbreektdesoortgeheel,opeenenkelevangstinBrielle(Zh)in1998na.Ookindeperiode2006-2008zijnregelmatigwaarnemingengedaanmeteentotaalvan38exemplaren.DevindplaatsDeKaaistoepbijTilburglevertverrewegdemeestewaarnemingen,maarerzijnooknieuwevindplaatsenbijgekomen,zoalsGilze,Nederweert,Liempde,Roermond,DenBosch,ValkenswaardenVenlo.DerupsisgebondenaanesdoornsmeteenvoorkeurvoorSpaanseaak(Acer campestre).InTilburgzijnzelfsrupsengevondenineenplantsoenindestad.Post(2010)heeftineenoverzichtsartikeldeterugkeervandezevlindervanaf1989beschreven.
2. Depalmmot(Paysandisia archon),14september2006teZoetermeer.Foto:DonatedenHertog2. The Palm moth (Paysandisia archon), 14 September 2006 in Zoeter-meer (Province of Zuid-Holland).
3. Dewingerdpijlstaart(Hippotion celerio),13oktober2006inDeKoog(Texel).Foto:JosévanderGracht3. The Silver-striped Hawk-moth (Hippotion celerio), 13 October 2006 in De Koog (Texel Island, Province of Noord-Holland).
86 entomologische berichten 70(3)2010
Geometridae–spanners
Aleucis distinctata (Herrich-Schäffer) – prunusspanner
Nb:Oeffelt,Cuyk,Boxmeer(2006,2007,2008,AC,FP,JSc,PS);Li:Maastricht
(2008,FP),Vijlenerbosch(2008,MP),Terziet(2007,FP)
Eenzeerzeldzamesoortdiedelaatstedecenniasteedsminderwerdopgemerkt.BehalveinLimburgenoostelijkNoord-BrabantwerddevlindervroegerookindeAchterhoekgevondeneneenenkelekeerinKortgene(Ze).Datdesoortzozeldzaamlijkttezijngewordenheeftwellichttemakenmethetontbrekenvangerichtezoekacties.Desoortkomtnamelijknietopstroopenslechtoplichtaf.Debestemanieromdespannertevindenisdoormeteenzaklampaanhetbeginvandeavondhagenvansleedoornenmeidoornaftelopen.Devlinderszittenopdebladerenoffladderenaandeluwzijdevandehaagrondomdenogkaletwijgen(FransPost,persoonlijkewaarneming).Zoalsdenaamalaangeeftleeftderupsopsleedoorn(Prunus),maarookopmeidoorn(Crataegus).Devlindersvliegeninhetvoorjaarmetalshoofdvliegtijdapril.
Cyclophora puppillaria (Hübner) – oranjerode oogspanner
Zh:Ouddorp(2006,KH);Li:Maastricht(2008,FP)
Vandezezeldzametrekvlinderwerdenvoorhetlaatstin2001tweeexemplarengemeld,inApeldoornenGeertruidenberg.Op25juli2006werdeenexemplaarinOuddorpgevangenmeteenlamp.Op16augustus2008kwameenexemplaaroplichtafopdeSint-PietersbergbijMaastricht.Zoeensindevieràvijfjaarwordtereenexemplaarinonslandgezien,mogelijkafkomstigvannaburigepopulaties.Devlinderstaatnietbekendalseentrekkerovergroteafstanden.
Eupithecia inturbata (Hübner) – esdoorndwergspanner
Zh:Ouddorp(2006,2007,2008,KH)
Dezevlinderwerdpasin1989voorheteerstinNederlandontdekt,inOuddorp.HansHuismanheeftkunnenvaststel-lendatdeNederlandsepopulatienogsteedsvitaalis.Intotaalwerdenindeperiode2006-2008opdebekendevindplaats20exemplarengeteld.Erzijntotenmet2008noggeenmeldingenbuitenditgebiedgedaan.DerupsenlevenopSpaanseaak(Acer campestre).Indebuurthiervanishetdusopletten.
Eupithecia phoeniceata (Rambur) – cipresdwergspanner
Ze:GrootAbeele(Oost-Souburg)(2007,2008,AB)
Nadeeerstetweeexemplarenvandezesoortin2005(DeVos2008)inOost-Souburg,werddoorAntonBaaijensopdezelfdeplaatsop9en19september2007eenexemplaargezien,enwederomop27augustusen2september2008.Devlinderheeftzichdusnognietverspreidendatisbuitenverwachting(DeVoset al.2008).VooralsnogisOost-Souburgdeenigevind-plaatsinonsland.DerupsenlevenopdeconifeerCupressocyparis leylandii.
Horisme vitalbata (Denis & Schiffermüller) – bruine bos-rankspanner
Ze:Anna-JacobaPolder(Tholen,2007,AB),Waterlandkerkje(2007,IV);
Nb:VortumMullem(2008,FP);Li:Maastricht(2006,2007,2008,FP),Terziet
(2006,2007,2008,FP),Slenaken(2007,FP),Berg(2007,FP),Wijlre(2008,
RC),Vijlenerbosch(2007,2008,FP,MP),SchinopGeul(2008,MP,GS,GV),
Wrakelberg(2008,MV,SR,TE,JB)
Tegenwoordigbeperkenwaarnemingenvandezevlinderzichmeestaltotdezuidelijkehelftvanhetland.Ouderewaarne-mingenzijnbekenduitNoord-Holland,Utrecht,Gelderlanden
Overijssel,maardatisruimdertigjaargeleden.Indrieoudekerngebieden,Zeeland,oostelijkNoord-BrabantenhetzuidenvanLimburg,isdesoortnogaltijdaanwezig.Vooral2008bleekeengunstigjaarvoordezevlinder,indeperiode14apriltotenmet15augustuszijnmaarliefst25vlindersgenoteerd.Debelangrijkstevoedselplantisbosrank(Clematis vitalba),dievrijalgemeenisinZuid-Limburgeninhetoostelijkrivierengebied.Dezeplantensoortiszeldzaamlangsdebinnenduinrand,instedelijkegebiedenenelderszeerzeldzaam.Indeschemeringfladdertdebosrankspannerrondomdebosrankenkanmetdezaklampopgespoordworden.Doorzijnkarakteristiekebontetekeningkanhetdiernauwelijksverwardwordenmetanderespanners.
Idaea inquinata (Scopoli) – roestige stipspanner
Ov:Rijsserberg(2008,HM)
Eenzeerlokaleenzeldzamesoortdiedelaatstejarensteedsvakeropduikt.Delaatstewaarnemingenkomenalleuithetoostenvanhetland,zoookdezevondstvan4juni2008teRijsserberg.
Lampropteryx suffumata (Denis & Schiffermüller) – fraaie walstrospanner
Fr:Lauwersoog(2006,VWG-F),Ureterp(2006,VWG-F),Terschelling(2006,
PZu);Nh:Egmond(2006,PZu);Li:Epen(2007,2008,FP)
Eenzeerzeldzamevlinderdiesindsdejaren‘90vandevorigeeeuwietsmeergezienwordt.In2006beleefdedezesoortkennelijkeengunstigseizoengezienderelatiefvelewaar-nemingen.OphetgrensgebiedvanFrieslandenGroningenisdezespannerop25aprilen9mei2006waargenomendoordeVlinderwerkgroepFrieslandenop27juni2006opTerschelling,eenmeeraannemelijkeplaatsvoorditduindierdandeanderewaarnemingen.Tochzouinhetgenoemdegrensgebiedeenpopulatieaanwezigkunnenzijn,omdatL.suffumataeralin2005werdgevangen.Ditisoverigensnietvermeldindejaarlijstoverdejaren2002-2005(DeVos2008).Eenandereduin-vangst,eveneensin2006,werdoverdaggedaaninhetduinge-biedbijEgmondaanZee.InZuid-Limburgkomtdevlinderooknogvoorzoalsblijktuitwaarnemingenin2007en2008.Hetbetrefteenoudevindplaatswaardevlindervermoedelijknooitisweggeweest.DevlindervliegtindemaandenmaarttotenmetjunienkangemakkelijkverwardwordenmetEcliptopera silaceata(Denis&Schiffermüller)enDysstroma truncata (Hufnagel).
Menophra abruptaria (Thunberg) – zwartvlekspikkelspanner
Zh:Rotterdam(2007,2008,CG)
EenuiterstzeldzamesoortwaarvanvroegerslechtsenkelewaarnemingenuitLimburgafkomstigwaren.Sinds1993lijktdevlinderzichinZuid-Hollandtehebbengevestigdgetuigedewaarnemingenin1993-1999inRockanje(PR)enmeerrecentdedrieexemplarendieop13april2007enop31maarten24juli2008inRotterdamzijngevonden.EenbijzonderewaarnemingvandezezeldzamespannerdievolgensLempke(1970)ookindeonsomringendelandensporadischwordtwaargenomen.Detekeningvandespannerisheelkarakteristiek.Devoedsel-plantenzijnes(Fraxinus excelsior)enhulst(Ilex aquifolium).Watdatbetreftdusmogelijkhedengenoegvoordespanneromzijnleefgebieduittebreiden,wantbeideplantensoortenzijnnietzeldzaaminonsland.
87 entomologische berichten 70(3)2010
Odezia atrata (Linnaeus) – rouwspanner (figuur 4)
Li:Vlodrop(2007,EB)
ErzijnvandezeoorspronkelijkMidden-Europesesoortmaarenkelewaarnemingeninonslandgedaan,waarvaneenaantalrecentehelaasnietverifieerbaaris.Dezewaarnemingiswelzeker.Hetbetrefteenietsafgevlogenexemplaardatop20juni2007inVlodropwerdgefotografeerd.
Perizoma blandiata (Denis & Schiffermüller) – ogentroost-spanner
Fr:Midsland(Terschelling,2006,Pzu);Ze: Kruiningen(2008,AB);
Li:Maastricht(2008,FP)
Eenzeldzamespannerdievoorheenvoornamelijkinhetzuidenvanhetlandwerdwaargenomen,maarnuookinhetnoor-denisaangetroffen.Op20juli2006werdentweeexemplarengevangenteMidslandopTerschelling.Op6augustus2008werdvoorZeelandhettweedeexemplaargevondenopdealbekendevindplaatsKruiningen.InZuid-Limburgisdesoortooknogpresent,geziendewaarnemingop16augustus2008opdeSintPietersberg.Derupsleeftopdevruchtenvanogentroostsoor-ten(Euphrasia),nietigeplantjes,vaakverscholeninietshogerebegroeiing.
Pungeleria capreolaria (Denis & Schiffermüller) – dennen-bandspanner
Li:Heerlen(2007,MP),Epen(2008,MP),Vijlenerbosch(2008,MP),Terziet
(2006,2007,2008,FP,JSc,MP),Vaals(2008,LS)
Dedennenbandspannerwerdin1978voorheteerstinonslandwaargenomenenissindsdienalsvastebewonerinonslandgebleven.Totnutoezijn38vlindersuitNederlandbekend,maarvrijweluitsluitenduitLimburg.Eenenkelevangstuit1996isbekenduitTwello(Ge).Prick&Smeets(2009b)geveneenuitgebreidoverzichtvanhetvoorkomenvandezesoortinZuid-Limburg.Derupsleeftopnaaldhoutmeteenvoorkeurvoordegewonezilverspar(Abies alba).Hoewelhetlijktalsofdedennen-bandspannerdelaatstejareninaantaltoeneemt,zalhetvol-gensPrick&Smeetsvoordezesoortnieteenvoudigzijnomzichteverspreiden,vooralvanwegedegrootschaligedecimeringvannaaldhoutbossen.
Scopula ternata (Schrank) – crème stipspanner
Ge:DeSijsselt(Ede)(2007,MF)
Indejaarlijstoverhetjaar2000(DeVoset al.2006)staatuitge-breideinformatieoverhetvoorkomenvandezevlinder.Nadatjaarwerdenergeenverifieerbarewaarnemingenmeergemeld,toterop25mei2007éénexemplaarwerdgezieninDeSijsseltbijEde.Hetblijftduseenzeerzeldzamevlinder.Gebiedenmet
blauweenrodebosbes(Vaccinium myrtillusenV. vitis-idaea)bie-dendemeestekansophetwaarnemenvandezespanner.
Noctuidae–uilen
Acontia lucida (Hufnagel) – bleekschouderuil
Ze:Retranchement(2007,AA)
Op6augustus2007werdinRetranchementhetderdeexem-plaarvoorNederlandgevangen.Dezezeerschaarsetrekvlinderwerdeerderinonslandwaargenomenin1947inSint-Michiels-gestel(Nb)enin1997inRockanje(Zh),dussteedsindezuide-lijkehelftvanhetland.
Apamea aquila (Donzel) – pijpenstro-uil
Dr:Bargerveen(Meerstalblok,2006,KH);Nb:Deurne(2006,2007,2008,FP),
Liessel(2006,2007,2008,FP,JSc,PS);Li: Grientsveen(2007,2008,FP),Ospel
(2008,PN)
Inhetjaarverslagvan2000(DeVoset al.2006)werdeenover-zichtgegevenvandevondstenvanA. aquila.OpdegrensvanLimburgenNoord-Brabantbevindtzicheenpopulatiewaardesoortjaarlijkswordtgezien,somsintientallenopeengoedeavond.Devlinderskomennauwelijksoplichtaf,maarvooralopstroop.Desoortisookwaargenomenop17juli2006inhetBar-gerveenteDrentheenop16en26juli2008teOspelinLimburg.InhetBargerveenisdezevlinderalvakergezien.
Apamea epomidion (Haworth) – zwartrandgrasuil
Li:SchinopGeul(2008,GV)
Ditiseenuiterstzeldzamesoortinonsland,waarvanhetlaat-stemetzekerheidgedetermineerdeexemplaaruit1959stamt,eveneensuitLimburg.Allelatereopgavenzijnnietverifieer-baar.DevlinderlijktnogalveelopdewatbontergekleurdeenveelalgemenereApamea crenata(Hufnagel).EenredenomaandierendielijkenopA. crenataeenswatmeeraandachtteschen-ken;A. epomidionvliegtvooralindemaandenjunienjuli.Op8augustus2008werdteSchinopGeuleenexemplaargevangendatmetzekerheidisgedetermineerd.
Athetis hospes (Freyer) – vale stofuil
Ze:Retranchement(2007,AA),Graauw(2008,JV)
Op19augustus2007werddezesoortinRetranchementgevondenenwasdaarmeeheteersteexemplaarvoorNeder-land(VanKuijk&Almekinders2008).DewaarnemingkwamaanhetlichtdooreenoproepvandeDeenseuilenspecialistMichaelFibigeromnaardezeuiluittekijken,omdatindeonsomringendelandenreedswaarnemingenwerdengedaan.Devondstwerdgedaanineenfotoarchief(zieVlindernet.nl),hetdierzelfishelaasnietbewaardgebleven.Datisandersmetdetweedevondst,diegedaanwerdop21augustus2008inGraauw.Geziendewaarnemingeninonzebuurlanden,ishettever-wachtendatindetoekomstnogmeervondstenwordengedaan.InhetoorspronkelijkeleefgebiedronddeMiddellandseZeevliegtdesoortintweegeneraties,vanmeitotjunienvanaugustustotbeginoktober.Derupsispolyfaagopdiversekruidachtigeplanten.
Catocala fraxini (Linnaeus) – blauw weeskind (figuur 5)
Fr:Bergum(2008,WT),TerIdzard(2006,PZ);Zh:Delfgauw(2006,HT),
Honselersdijk(2006,KS)
Nadevangstvaneenexemplaarin2003teDuurswoude(Fr),dieoverigensdeeerstewaarneminginvierjaarbetrof,werdenvan
4.Derouwspanner(Odezia atrata),20juni2007teVlodrop.Foto:EwoudBenschop4. The Chimney Sweeper (Odezia atrata), 20 June 2007 in Vlodrop (Province of Limburg).
88 entomologische berichten 70(3)2010
dezezeldzametrekvlinderuitOost-Europain2006maarliefstdrieexemplarengemeld!Daarnawerdnogeenvlindergevan-genop12juli2008teBergum.Frieslandisdushetlaatstedecen-niumgoedbedeeldmetdezesoort.
Chortodes brevilinea (Fenn) – stippelrietboorder
Fr:Griend(2007,DL&GK)
Vandezezeerzeldzamemoerasvlinderzijnlangetijdgeenwaarnemingenuitonslandbekendgeworden.Deeerstewaar-nemingdateertuit1916vanTexelenindejaren’50vandevorigeeeuwwasslechtseenpopulatiebekendinEernewoude(Fr).Daarnazijngeenbetrouwbaremeldingenmeergedaan,maarop21juli2007werdopGriendeenexemplaargevangendoorvogelonderzoekers.Dedeterminatieisbevestigddoorvlin-derkennersinFriesland.Totnutoebeperkthetverspreidings-gebiedzichtotdenoordelijkehelftvanonsland.Derupsleeftopriet(Phragmites australis)enverpoptzichindestrooisellaag.Destippelrietboorderoverwintertalseiopeenrietstengel.
Colobochyla salicalis (Denis & Schiffermüller) – booglijnuil
Ze:Koewacht(2008,AB)
Nadejaren‘70vandevorigeeeuwisdezesoortinNederlandhardachteruitgegaan.In1982en1994werdenvanditzeerzeld-zameuiltjedelaatstewaarnemingengedaan,respectievelijkindeMariapeelenopdeWrakelberg(Li).Maarop21augustus2008werdweereenexemplaargezien,teKoewacht.Kenmerkendzijnderoodachtigebruinedwarslijnenopdevleugels.Derupsleeftopjongebladerenvanwilgen(Salix)enverpoptzichookopdewaardplant.
Conistra ligula (Esper) – donkere winteruil
Ge:Twello(2006,JW);Li:Simpelveld(2007,2008,MP),Valkenburg(2007,
MP),Ospel(2008,PN),Holset,SchinopGeul,Vijlen,Welten(2008,MP)
Dezesoortlijktsterkopdebosbesuil,Conistra vaccinii (Linnaeus),waarvandekenmerkeninhetvorigeverslaguitvoerigzijnbehandeld(DeVoset al.2008).Dezesoortisechterveelzeldza-merdanC. vaccinii,waarvanLempke(1964)indertijdopmerktedatheteentypischeOost-enZuid-Nederlandsesoortis.Inde
periode2006-2008zijn34betrouwbarewaarnemingenvandezesoortgedaan,vooralinhetzuidenvanonsland.EenafwijkendevindplaatsisTwello,waarop18november2006eenexemplaarindelichtvalkwam.
Diarsia dahlii (Hübner) – moerasbreedvleugeluil
Dr:Bargerveen(2008,JAR)
EenzeldzamesoortdiehierendaarinNederlandophoogveen-terreinenwerdgevonden.Helaaswordenermetdeterminatiesveelfoutengemaakt,omdatdezesoortnogallijktopDiarsia brunnea(Denis&Schiffermüller)enDiarsia rubi(Vieweg),hoewellaatstgenoemdeveelkleineris.Inwerkelijkheidblijktdesoortzeerlokaalenopdemeesteplaatsenverdwenen.RecentelijkwerdeennieuwesterkepopulatieontdektinBargerveen(Dr).Op18augustus2000vondBobvanAartsenerééninzijnmalai-seval.Daarnaiserstelselmatigopgeletendatresulteerdeindiversevangstenin2002(4exx.),2003(50exx.)en2005(10exx.)(KH).Ookin2008werddesoortweergevonden,intotaaltussen23julien12augustus2008negenexemplaren(JAR).
Dysgonia algira (Linnaeus) – bruine prachtuil (figuur 6)
Ge:Apeldoorn(2007,HW)
Eenuitzonderlijkesoortvooronsland,waarvanop5juli1965reedseenexemplaarwerdgevangenineenboomgaardteGoes(Ze).HenkvanWoerdenfotografeerdehettweedeexemplaarinNederlandop18juni2007bijHetLooinApeldoorn.DezefraaieuilheeftzijnleefgebiedronddeMiddellandseZee.
Hadena albimacula (Borkhausen) – witvlek-silene-uil
Nh:EgmondaanZee(2006,2008,AW),IJmuiden(2006,JW)
Hetjaar2006wasvoordezezeldzamesoortblijkbaarbijzon-dergunstig,wanterwerdenindeNoordhollandseduinenbijEgmondaanZeeenbijIJmuidenindeperiodetussen4junien6augustus2006bijna40exemplarenwaargenomen.Delaatstewaarnemingenhiervoorstammenuitdejaren‘90vandevorigeeeuwvandezelfdevindplaatsen.Op6juli2008werdwederomeenexemplaarwaargenomeninEgmondaanZee.OokLempke(1964)meldtdatdevlinder,opeenenkeluitzonderingna,alleen
5.Hetblauwweeskind(Catocala fraxini),17augustus2006teHonselersdijk(Zuid-Holland).Foto:K.vanSchie5. The Clifden Nonpareil (Catocala fraxini), 17 August 2006 in Honselersdijk (Province of Zuid-Holland).
89 entomologische berichten 70(3)2010
indeduinenvoorkomt.Devoedselplantisnachtsilene(Silene nutans)dievroegerookwelknikkendesilenewerdgenoemd.Derupsenlevenindezaaddozenvandezeplant.
Lamprotes c-aureum (Knoch) – akelei-uil
Zh:HollandscheBiesbosch(bijDordrecht) (2008,HO,JDs);
Nb:Drimmelen(2006,2007,2008,JSc)
IndezuidelijkeBiesboschgaathetonverminderdgoedmetdeakelei-uil.Desoortwordterelkjaargezien,in2006-2008metmaarliefst62exemplaren.Op6en7juni2008werddeakelei-uilgezienaandenoordkantvandeBiesbosch,waardevlinderreedsvanbekendis.Hetblijftlandelijkgezienechtereenzeld-zaamdier.Indevorigejaarlijstenisalaandachtbesteedaandehistorieendebiotoopvandezesoort(DeVoset al.2006,2008).
Leucania loreyi (Duponchel) – kosmopoliet
Zh:Monster(2006,JS)
HoeweldeNederlandsenaamaangeeftdatdezevlinderoverdehelewereldwordtgevondenishetlangnietoveraleengewonesoort.Bijonsishetzelfseenuitzonderlijkzeldzametrekvlin-der,waarvanalleeneenzeeroudevangstuit1859bekendisuitAmsterdam(Lempke1956).Lateremeldingenzijnnooitgeve-rifieerdencorrectbevonden,totdatJanSchefferseenexem-plaarnaarhetZoölogischMuseuminAmsterdamstuurde,datgevangenwasop30oktober2006inMonster.EenuitzonderlijkevondstdienuisopgenomenindeZMA-collectie.
Lithophane socia (Hufnagel) – geelbruine houtuil
Nb:Liessel(2008,JSc);Li:Terziet(2007,FP),Holset(2008,MP)
Wederomeensoortdievaakwordtverwardmetgelijkendesoorten,zoalsLithophane semibrunnea (Haworth)enzelfsCucullia umbratica (Linnaeus).Betrouwbarewaarnemingenzijnhelaasschaars.Op26oktober2007werdeenexemplaarverzameldbijTerziet,eenvindplaatswaardesoortookalin2004en2005iswaargenomen.Op8mei2008werdeenexemplaarmetstroopgeloktindeBrabantsePeel.Op15oktober2008werdmetzeker-heideenexemplaarwaargenomenteHolset.
Phragmatiphila nexa (Hübner) – liesgrasboorder
Ge:OldeMaten(2008,KH)
Dezesoortisnognietzolanguitonslandbekend.AbGoutbeekbleekdesoortalin1964inDalfsen(Ov)tehebbengevangenensindsdienisdesoortertoteindjaren’70vandevorigeeeuwgebleven.EenanderepopulatiewasbekenduitVlodrop(Li)waardiverseverzamelaarseveneensindezevertigerjarentotenmet1981regelmatigwaarnemingendeden.Recenterewaarne-mingenzijndoorHansHuismangedaaninHasseltenRouveen(beideOv)endemeestrecentevangststamtvan29augustus2008,toentijdenseenexcursieinhetkadervandevierdenatio-nalenachtvlindernachtonderleidingvandezelfdeverzamelaareenexemplaarinOldeMaten(Ge)werdgefotografeerd.Devlinderismetdekenmerkendewitte‘S’opdebruinevleu-gelsonmiskenbaareneenopvallendeverschijning.VolgensSteiner&Ebert(1998)leeftdesoortinvochtigezeggenrijke(Carex)weilandenenbosschages.Ookinonzebuurlandenisheteenzeldzameverschijning.
Caradrina kadenii (Freyer) – kadeni-stofuil (figuur 7, 8)
Nh:Petten(2006,RG);Zh:Brielle(2006,PR),Rozenburg(2006,KR);
Ze:Kortgene(2006,2007,2008,JV),Retranchement(2006,AA),GrootAbeele
(2006,2007,2008,AB),Vrouwenpolder(2006,AB),Spui(bijVlissingen)
(2007,AB),Wissenkerke(2007,CJ),Hoofdplaat(bijSluis)(2007,S&B);
Li:Brunssum(2006,FP)
Dezevlindersoortwerdinoktober2006alsnieuwesoortvooronzefaunaopgemerktdoorAnnaAlmekindersinRetranche-ment(Zeeuws-Vlaanderen),maarachterafhadPeterRooijdeeeromop5september2006inBrielle(Zh)heteersteNederlandseexemplaartehebbengevangen(VanVuure2007).Daarnanamhetaantalwaarnemingensneltoe.Intotaalwer-dener27datagenoemdwaaropdesoortgezienisinZeeland,Noord-Holland,Zuid-HollandenLimburg.Deverspreidingvandenubekendevindplaatsenistezieninfiguur8.Ookindeonsomringendelandenisdezeuilduidelijkaanhettoenemen.Hetisdusteverwachtendathetaantalwaarnemingensnelzalgroeien.Devlindervliegtinhetvoor-ennajaarenheeftalskenmerkdedonkerbruingekleurdeniervlekomgevendooreensmalleoranjeachtigering.
6.Debruineprachtuil(Dysgonia algira),18juni2007bijHetLooteApeldoorn.Foto:HenkvanWoerden6. The Passenger (Dysgonia algira), 18 June 2007 near Het Loo in Apeldoorn (Province of Gelderland).
90 entomologische berichten 70(3)2010
Polymixis flavicincta (Denis & Schiffermüller) – gele granietuil
Nh:Laren(2006,TvE)
AldecennialangisinhetGooieengoedepopulatiebekendenditiswaarschijnlijknogdeenigediezichinonslandbevindt.Vrijwelelkjaarkandesoorthierwordenwaargenomen.Dewaarnemingop18september2006inLarenisdusinhetbekendeverspreidingsgebiedgedaan.
Pechipogo plumigeralis (Hübner) – gepluimde snuituil (figuur 9)
Zh:Rozenburg(2006,KR);Ze:Waterlandkerkje(2006,IV),’sHeer
Hendrikskinderen(2008,JV)
KarelRijsdijkvingop3oktober2006eensnuituilmetopvallendgeveerdeantennen.Ditishetmeestduidelijkeuitwendigeken-merkvandezesoort,wantdemannetjesvandeandereNeder-landsesnuituilenhebbendatniet.Depluimenaandevoor-poten(inwerkelijkheidzijnditferomoonharen),dieindeNederlandsenaamtotuitingkomen,zijnnietuniekwantvrijwelallemannetjesvandesnuituilenindesubfamilieHerminiinaehebbeninmeerdereofminderematepluimen.BijhetsamenstellenvaneenpublicatieoverdezevoorNeder-landnieuwesoort(Rijsdijket al.2008),bleekdaterenkeledageneerder,op29september2006,aleenexemplaarwasgevangeninWaterlandkerkje.Vermoedelijkbetreftheteenbescheidenmigratieinhetgunstigejaar2006.Eenderdeexemplaarwerdgevangenop5juli2008in’sHeerHendrikskinderen(Zuid-Beveland).Hetwordtinteressantomtezienofdezesoortopmeerplaatsenopduiktenzichmisschienhierzalvestigen.
Protolampra sobrina (Duponchel) – moerasheide-aarduil
Nb:Liessel(2008,AC)
Ditiseenzeerzeldzameuildiemaarinenkelejareniswaar-genomen,hetmeestnogindejaren’60vandevorigeeeuwinLimburgenNoord-Brabant.AntonCoxvingop3augustus2008eenexemplaarinLiessel.Hijisgoedbekendmetdesoort,wantjuistindiejaren’60heeftookhijdesoortmeerderemalengevangen.In2002werddoorFransPostopstroopopdezelfdeplekookaleenexemplaarverzameld.DevangplekiscircaeenkilometerverwijderdvandeplaatswaarBobvanAartsendesoortnogindezeventigerjarenheeftwaargenomen.Devlindervliegtindetweedehelftvandezomer,derupsoverwintertenvoedtzichvóórdewintermetbosbes(Vaccinium)enstruikheide(Calluna),daarnavooralmetwilg(Salix)enberk(Betula).
Syngrapha interrogationis (Linnaeus) – schijn-gamma-uil
Nh:Korverskooi(Texel,2006,ES);Zh:Brielle(2006,PR),Naaldwijk(2006,JS)
Dezetrekvlinderisnadejaren’70vandevorigeeeuw,waarindesoorteenzeergoedeperiodehad,veelzeldzamergeworden.DelaatstetienjaarzijnmaarenkeleexemplareninNederlandwaargenomen.Hetjaar2006bleekbijzondergunstigvoordesoort,wanterwerdenindemaandaugustusmaarliefstdrieexemplarengeteld:op3augustusindeKorverskooi,op4augus-tusteBrielleenop16augustusteNaaldwijk.
Trichoplusia ni (Hübner) – ni-uil
Fl:Almere-Buiten(2006,DD)Eenzeerzeldzametrekvlinderdiebovendiensterklijktopeenblekegamma-uil,Autographa gamma(Linnaeus).Hetismet
8.Deverspreidingvandekadeni-stofuil(Caradrina kadenii)inNederlandtotenmet2008.Bron:nationaalvlinderbestand‘Noctua’(WerkgroepVlinderfaunistiek&DeVlinderstichting).8. The distribution of Clancy’s Rustic (Caradrina kadenii) in The Netherlands until 2008. Source: National Database of Lepidoptera ‘Noctua’ (Workgroup Lepidoptera Faunistics and The Dutch Lepidoptera Foundation).
7.Dekadeni-stofuil(Caradrina kadenii),10oktober2006teRetran-chement(Zeeland).Foto:HansvanKuijk7. Clancy’s Rustic (Caradrina kadenii), 10 October 2006 in Retranchement (Province of Zeeland).
91 entomologische berichten 70(3)2010
determinatiesdusbelangrijkomgoedopteletten.Dezewaar-nemingvan21mei2006teAlmere-Buitenismetzekerheidgoedgedetermineerd.HetisdeeerstesindszesjaarinNederlandenslechtshetelfdeexemplaardatuitonslandbekendis.
Xestia agathina (Duponchel) – late heide-uil (figuur 10)
Gr:Appelscha(2007,GT);Fr:Haulerwijk(2008,GT);Dr:Bargerveen
(2008,JAR);Ge:Heerde(2007,2008,DR),Rheden(2008,VB,HD);
Ut:Leersumseveld(2006,HB);Nb:Reusel(2006,2007,FP,JSc)
Dezeuilvandeheidewerdin2006-2008ruim90maalgezienindeprovinciesUtrecht,Gelderland,Drenthe,Noord-Brabant,FrieslandenGroningen.Almetalduseengoedespreidingoverhetlandvandezezeldzameuil.Indeperiode2002-2005werdX. agathina238maalgeteldenin2001maareenmaal.Dezever-schilleninaantallenkunnenhetgevolgzijnvandeactiviteitvanwaarnemers,diedejuistebiotopenopbepaaldetijdennieteninanderejarenjuistwelbezochthebben.Derupsleeftopstruikheide(Calluna vulgaris)endopheide(Erica tetralix).Devlindervliegtindemaandenaugustusenseptembervaakindeschemeringlaagoverdeheidestruiken.DevlinderkanopheteerstegezichtverwardwordenmetEuxoa tritici (Linnaeus),maardebredelichtgrijzestrooklangsdecostaendeoker-kleurigeveegaandebinnenrandvandevoorvleugelzijngoededeterminatiekenmerken.
Xestia stigmatica (Hübner) – ruituil
Nb:DeurnsePeel(2007,FP)
In2001werddezezeldzamesoortvoorheteerstinNederlandgevonden,indeDeurnsePeel(Nb).Op6augustus2007werdwederomeenexemplaargevondenoppreciesdezelfdeplek.EenuitgebreidverslagvandezenieuwkomerinonslandwordtgegevendoorPost(2007).VolgensWaring&Townsend(2006)isdevlindergoedteonderscheidenvandeandereXestiasoorten,metnameXestia triangulum(Hufnagel)enXestia ditrapezium (Denis&Schiffermüller),doordebredegrijsachtigdonkerbruinevoorvleugels,diesomsietwatpaarsgetintzijn,eneenbrededonkerebandlangsdegolflijn.Devlinderisvooraltevindeninkruidenrijkezonesinofaanderandvaneenbos.
Nolidae–visstaartjes
Meganola strigula (Denis & Schiffermüller) – donker visstaartje
Ge:ElspeeterStruiken(2008,KH)
EenzeldzamesoortdiegemakkelijkmetbijvoorbeeldNola confusalis(Herrich-Schäffer),hetvroegvisstaartje,verwardkanworden.Letdaarbijgoedopdevliegtijd,wantzoalsdeNeder-landsenaamvandetweedesoortalaangeeftisN.confusalis eenvroegevlieger(hoofdvliegtijdmei)envliegtM. strigulawatlater(juni-juli).In2008werdendrieexemplareninElspeeterStruikengevonden,respectievelijkop26junien5juli.
9.Degepluimdesnuituil(Pechipogo plu-migeralis),3oktober2006teRozenburg(Zuid-Holland).Foto:KarelRijsdijk9. The Plumed Fan-foot (Pechipogo plu-migeralis), 3 October 2006 in Rozenburg (Province of Zuid-Holland).
10.Delateheide-uil(Xestia agathina),1september2006inhetLeer-sumseVeld(Utrecht).Foto:HuigBouter10. The Heath Rustic (Xestia agathina), 1 September 2006 in Leersumse Veld (Province of Utrecht).
92 entomologische berichten 70(3)2010
Arctiidae–beervlinders
Callimorpha dominula (Linnaeus) – bonte beer
Nb:Gemert(2006,IH);Li:Ospel(2007,PN),Terziet(2006,2007,2008,FP),
Eckelrade(2008,FP),Berg(2008,FP),Maastricht(2008,FP)
DezebeervlinderiseenzeerzeldzamestandvlinderdiealleeninhetuiterstezuidenvanLimburginheemsis.BijTerzietbevindtzicheengoedevindplaatswaardevlinderjaarlijksinaantalwordtgezien.OokindebosgebiedentussenEpenenMaastrichtduiktdebontebeerafentoeopenvermoedwordtdatdesoortzichheeftwetentevestigenopnieuweplekken.Daarnaastbereikenonszwervendeexemplarenuitnabijgele-genpopulatiesinBelgiëofDuitsland.Sinds2001isdesoortwatvakergeziendanindevoorgaandejaren,maartelkensmetslechtsenkeleexemplaren.Op19juli2006werdteGemerteenexemplaargezienenop25juni2007wederomeenexemplaarteOspel.Hetiseenechtezomervlinderdievooralinjunienjuliwordtgezien.Derupsenhebbenalswaardplantdiversekruidachtigendieinvochtigegebiedenstaan,zoalskoningin-nekruid(Eupatorium),smeerwortel(Symphytum)enmoeras-spirea(Filipendula).
Utetheisa pulchella (Linnaeus) – prachtbeer (figuur 11)
Fr:GroeneStrand(Terschelling,2006,PZu),Oosterend(Terschelling,2006,
DvdS);Nh:Boekelermeerpolder(2006,AP),DenHoorn(Texel,2006,MC);
Nb:Dreumel(2006,LW),Kessel(2006,CW);Li:SchinopGeul(2006,GS)
SlechtsnegenexemplarenwarenuitNederlandbekend,maardezeprachtigevlinderlaatzichdanookzeldeninonslandzien.Inhetgunstigemigratiejaar2006wasdatanders!Maarliefstnegenexemplarenwerdenhierbijopgeteld,inéénjaarduseenverdubbelingvanwaterooitinonslandisgezien.Vandevroegemigranten,deeerstegeneratie,werdenerdrieexemplarenop9meiinhetGroeneStrandopTerschellinggeteld.Pasinoktoberwerdendevolgendevlindersgezien;op22oktober(Oosterend,duswederomTerschelling),26oktober(Dreumel,KesselenSchinopGeul),27oktober(BoekelermeerpolderbijAlkmaar)entenslotteop2november(DenHoorn).Waarschijnlijkbetrefthettweeafzonderlijkemigratiesennieteenhierontwikkeldegene-ratie.Dedatumreeksendelocatieszijnhiervoorbelangrijkeaanwijzingen.
Bespreking
Opvallendetrends
Bijsoortendieindejaaroverzichtenbesprokenworden,zijndeaantallenwaarnemingenperjaarinderegelzeerlaag.Devraagdiezichdaarbijdoetgeldeniswatdemeerwaardeisvanhetverzamelenvandergelijkebijzonderewaarnemingen.Behalvedatdergelijkeoverzichtenbijdragenaandedocumentatievandewaarnemingenenhetdusbelangrijkisvoordevlinderfau-nistiek,zijnerechtermeerredenentenoemen.Zowordenersomsopvallendetrendszichtbaar–Zygaena viciae,bijvoorbeeld,weetzichuittebreidennaardiverselocatiesinLimburg,enookCaradrina kadeniiisnazijnontdekkingin2006aanhettoenemen.Ditiseentrenddieinomliggendelandenookiswaargenomen.VerderneemthetaantalwaarnemingenvanPtilodon cucullinatoe,metnameindeprovincieNoord-Brabant.Mogelijkdateendeelvandezetoenameteverklarenisuiteentoegenomenbelangstellingvanwaarnemers,maardemeldingvannieuwevindplaatsenvandezesoortdoetvermoedendatersprakeisvaneenreëleuitbreiding.
Eentweedebelangvandejaaroverzichtenis,datmethetverzamelenvandergelijkebijzonderhedeninzichtinhetbestaanvan(mogelijke)populatieskanwordenverkregen.
Eenlossewaarnemingvaneenenkelevlinderismoeilijkteinterpreteren.Hetkaneenzwerverzijn,maarookeenindividuvaneenlokaalaanwezigepopulatie.Wordenmeerderevlinderswaargenomeningeschiktleefgebied,danligthetbestaanvaneenpopulatievoordehandenkanbijhetbeheervander-gelijkegebiedenrekeningmeteendergelijkesoortwordengehouden.DevondstvanPhragmatiphila nexainaugustus2008,bijvoorbeeld,maarookdeherhaaldewaarnemingenvanXestia stigmaticagevenredenomaantenemendatvandezesoorteneenpopulatieaanwezigis.
Goedeofslechtejaren
Ookkunjejedevraagstellenofdebesprokenjarengoedeofslechtejarenwaren.Metanderewoorden:warendemeestesoortentalrijkerdangemiddeld,ofjuistmindertalrijk?Dankzijdegegevensinhetgebruiktebestandkandaaropeenexactantwoordwordengegeven.Eerstmoetdanwordenuitgelegdhoedaardetalrijkheidvaneensoortineenjaarwordtbere-kend.Stap1isdathetaantalexemplarendatwordtgezienbijeenwaarneming(x),wordtomgezetin:
x’=log(x+1).
Stap2isdatperjaarvoorelkesoorthettotaalvanx’wordtberekend,resulterendinN.Tevenswordthetaantalwaarne-mingsdageninelkjaargeteld(W).Wesprekenvaneenwaar-nemingsdagalseenpersoonopeendagopeenplaatstenmin-steéénmacroheeftverzameldofwaargenomen.Detalrijkheidvaneensoort,a,ineenjaarjwordtdanberekendals:
aj=104×(Nj+10-5)/Wj.
Omdatgetalajinperspectieftezienberekenenwevoorelkesoortafzonderlijkvervolgenshetgemiddelde,av,endestandaarddeviatie,sd,overdeperiode1980-2008.Datisnamelijkhettijdvakwaarinweovervoldoendegegevensbeschikkenvoorzulkeberekeningen.De‘prestatie’,p,vaneensoortineenjaarjisdangelijkaan:
pj=(aj-av)/sd.
11.Deprachtbeer(Utetheisa pulchella),22oktober2006inOosterend(Terschelling).Foto:D.vanderSpoel11. The Crimson Speckled (Utetheisa pulchella), 22 October 2006 in Oosterend (Terschelling Island, Province of Friesland).
93 entomologische berichten 70(3)2010
0
1
2
3
4
5
80 85 90 95 00 05 08-3
-2
-1
0
1
2
3
4
5
80 85 90 95 00 05 08-3
-2
-1
0
1
2
3
4
5
80 85 90 95 00 05 08-3
-2
-1
0
1
2
3
4
5
80 85 90 95 00 05 08-3
-2
-1
0
1
2
3
4
5
80 85 90 95 00 05 08-3
-2
-1
12-16. Jaarlijkseprestatiein1980-2008;12:Crocallis elinguaria;13:Ourapteryx sambucaria;14:Macroglossum stellatarum;15:Operophtera brumata;16:Conistra rubiginosa.12-16. Yearly performance in 1980-2008.
12 Crocallis elinguaria 13 Ourapteryx sambucaria
14 Macroglossum stellatarum
15 Operophtera brumata 16 Conistra rubiginosa
94 entomologische berichten 70(3)2010
Metdezemaniervanrekenenwordtbereiktdathetgetalpvansoorttotsoortvergelijkbaaris.Eennegatievewaardevanpgeeftaandateensoorthetmindergoedheeftgedaandangemiddeld,enomgekeerd.Voorde932soortenmacro’sin‘Noctua’levertdezeaanpakvoordedriejaren2006-2008dus2796soort-jaarcombinatiesop.Vandeze2796getallenblekenernietminderdan2314(ditisbijna83%)negatieftezijn.Degemiddeldenperjaargeveneenminstensevensomberbeeld:2006:-0.35;2007:-0.49;2008:-0.38.Elkvandedriejarenscoordeonzemacro-vlinderfaunaalsgeheeldusonderhetgemiddelde,nogwelhetslechtstin2007.
Tabel1toontdetiensoortendiehetslechtstgepresteerdhebbenen,omhetbeeldnietaltesombertemaken,ookdetiensoortendiehetjuistheelgoedgedaanhebben.DaarbijstaatdemigrantMacroglossum stellatarum(Linnaeus),diein2006eennieteerdergeëvenaardmaximumhad,maardieditgevolgdzagdoortweegeheelnormalejaren,zodathetgemiddeldeonop-vallendbleef.Indefiguren12-16wordenenkelevoorbeeldengegevenvansoortendiehetslechthebbengedaanindeperiode1980-2006(figuur12en13)envanenkelesoortendiehetjuistgoedhebbengedaanindieperiode(figuur15en16).Terver-gelijkingwordtdejaarlijkseprestatievanM. stellataruminfiguur14gepresenteerd.
Trekvlinders
Hetjaar2006wasuitzonderlijkgoedvoordetrekvlinders.Van44soortenwordtintabel2(ziepagina95-97)eenoverzichtge-gevenvanhetaantalwaargenomenvlinders,rupsenenpoppenpermaandindeperiode2006-2008.Erwerdenookzeldzametrekvlinderswaargenomen,waarvaneenaantalhierbovenindesoorttekstenbesprokenis.Vanenkelegewoneresoortenwerdenuitzonderlijkhogeaantallengeteld:vandewinde-pijlstaart,Agrius convolvuli(Linnaeus),werdenin2006bijna500vlindersgezien,alleenin1983wasditgetalhoger(716),maarerwerdmetruim1800(!)weleenrecordaantalrupsenin2006gevonden.Eenrecordwerdookgebrokendoordekatoen-daguil,Helicoverpa armigera(Hübner).HiermeekreegdePlanten-ziektenkundigeDienstinWageningenhetnogevenSpaansbenauwd,omdatditeenrisicosoortisvoorplaagvorming.NognooiteerderwerdenzoveelkatoendaguileninNederlandinhetwildgevondenendeontwikkelinghiervanwerddaarommetargusogengevolgd.Degevolgenvielenoverigensergmee.Deverwantevlekdaguil,Heliothis peltigera(Denis&Schiffer-müller),beleefdeookeentopjaarin2006,evenalsdekolibrie-vlinder(Macroglossum stellatarum),diehierbovenextraistoe-gelicht,dezuidelijkegrasuil,Mythimna vitellina (Hübner),endemicrovlinderUdea ferrugalis (Hübner),waarvanalleenin1966eenhogeraantalwerdwaargenomen.Geenrecords,maarwelerggroteaantallenwerdengeteldvandegamma-uil,Auto-
grapha gamma(Linnaeus),deroodstreepspanner,Rhodometra sacraria(Linnaeus),endeflorida-uil,Spodoptera exigua(Hübner),ookweereenpotentiëleplaagsoort.Vreemdgenoegblevendeaantallenvandeatalanta,Vanessa atalanta(Linnaeus),endedistelvlinder,Vanessa cardui(Linnaeus),opvrijnormalewaar-denstaan.Dejaartotalenvandetrekvlindersindetweelaterejarenwarenbeduidendlager,indemeestegevallenopnormaalniveau.
Dankwoord
Bijdetotstandkomingvandezejaarlijstzijnveelmensenenorganisatiesbetrokkengeweest.Alseerstewillenwenatuur-lijkallevrijwilligewaarnemersbedankenvoorhetleverenvandenoodzakelijkegegevens.Aldezegegevenszijntoegankelijkgemaaktinhetlandelijkvlinderbestand‘Noctua’.Ookzijnwijdemensenvan‘landkaartje.nl’(later‘telmee.nl’)en‘waar-neming.nl’zeererkentelijkvoorhunmedewerkingvoorhetverstrekkenvangegevens.
LiteratuurDe Vos R 2008. Nieuwe Nederlandse soorten
sinds Kuchlein & De Vos (1999). Franje 11(2): 4-8.
De Vos R, Zwier JHH & Groenendijk D 2006. Overzicht van in 2000 waargenomen interessante macronachtvlinders (Lepidoptera). Entomologische Berichten: 7-12.
De Vos R, Ellis W, Groenendijk D, Post F & Zwier J 2008. Overzicht van in 2002-2005 waar- genomen interessante macrovlinders, inclusief de trekvlinders (Lepidoptera). Entomologische Berichten 68: 158-169.
Kuchlein JH & De Vos R 1999. Geannoteerde naamlijst van de Nederlandse vlinders. Backhuys.
Lempke BJ 1956. De Nederlandse trekvlinders. Thieme.
Lempke BJ 1964. Catalogus der Nederlandse Macrolepidoptera (elfde supplement). Tijdschrift voor Entomologie 107: 379- 466.
Lempke BJ 1970. Catalogus der Nederlandse Macrolepidoptera (zestiende supplement). Tijdschrift voor Entomologie 113: 125-252.
Lempke BJ 1976. Naamlijst van de Neder- landse Lepidoptera. KNNV.
Lempke BJ 1989. Interessante Nederlandse vangsten en waarnemingen van Macro- lepidoptera tussen 1985 en 1987. Entomo-logische Berichten 49: 89-95.
Post F 2007. Een ontdekking in de Peel: de uil Xestia stigmatica nieuw voor Nederland
(Lepidoptera, Noctuidae). Nederlandse Faunistische Mededelingen 27: 11-18.
Post F 2010. Herontdekking en uitbreiding van de esdoorntandvlinder Ptilodon cucullina door klimaatopwarming (Lepidoptera, Notodontidae). Nederlandse Faunistische Mededelingen 33: 1-8.
Prick MMJ & Smeets GMH 2009a. Drymonia obliterata, een nieuwe nachtvlinder voor Nederland? Natuurhistorisch Maandblad 98: 5-7.
Prick MMJ & Smeets GMH 2009b. Het voor- komen van de Dennenbandspanner in Zuid-Limburg. Natuurhistorisch Maand-blad 98: 162-166.
Rijsdijk K, Rooij P, Vermeulen I & Baaijens A 2008. Polypogon plumigeralis (Lepidoptera:
Tabel 1. Soort-gemiddeldeprestatieover2006-2008.Negatievewaar-dengevenaandateensoorthetslechtheeftgedaanindegenoemdejaren.Positievewaardengevenaandateensoorthetjuistgoedheeftgedaan.Ziedehoofdtekstvoormeerinformatieoverdeberekeningvandezeparameter.Table 1. Species-average results in 2006-2008. Negative numbers indi-cate low results in those years, positive numbers the opposite. These numbers are based on the formulas given in the text.
Crocallis elinguaria(fig.12) -1.61Ourapteryx sambucaria(fig.13) -1.44Eupithecia subfuscata -1.40Eulithis prunata -1.38Philereme transversata -1.34Euclidia mi -1.33Apamea crenata -1.33Mythimna impura -1.32Notodonta ziczac -1.32Apamea monoglypha -1.32
Macroglossum stellatarum(fig.14) 1.38
Lymantria dispar 2.12Euplagia quadripunctaria 2.16Mythimna vitellina 2.23Thaumetopoea processionea 2.23Pechipogo plumigeralis 2.30Athetis hospes 2.32Operophtera brumata(fig.15) 2.35Craniophora ligustri 2.43Caradrina kadenii 2.59Conistra rubiginosa(fig.16) 2.82
95 entomologische berichten 70(3)2010
Summary
Overview of interesting macro- and migrating Lepidoptera recorded in 2006-2008 in The NetherlandsThisfourthepisodeinthenewseriesofoverviewsofremarkablemacro-andmigratingLepidopteraobservedinTheNetherlandsdealswiththeyears2006to2008.ForthemigratingLepidopteraitmeansthe65threportsincethefirstin1940.Theinformationusedinthisovervieworiginatesfromthenationaldatabase‘Noctua’whichismanagedbytheworkgroup‘Lepidopterafaunistics’ofEuropeanInvertebrateSurvey-TheNether-landsandTheDutchButterflyFoundation(Vlinderstichting).Intotal,47speciesarebeingdiscussed.MostremarkableareLeucania loreyi,Athetis hospes,Caradrina kadeniiandPechipogo plumigeralis. Thefirstspecieswasrecordedforthefirsttimesince1859andthelastthreewererecordedasnewfortheDutchfauna.TheindigenousstatusofDrymonia obliteratawasconfirmedafterseveralrecordsin2008.FormigratingLepidoptera2006wasagreatyear.Abundantwere,forinstance,Agrius convolvuli,Macroglossum stellatarum,Mythimna vitellina,Helicoverpa armigeraandUdea ferrugalis.
RobdeVosZoölogisch Museum Amsterdam
afdeling Entomologie
Plantage Middenlaan 64
1018 DH Amsterdam
WillemEllisWerkgroep Vlinderfaunistiek
Jisperveldstraat 591
1024 BD Amsterdam
DickGroenendijkDe Vlinderstichting
Postbus 506
6700 AM Wageningen
FransPostHenriëtte Ronnerstraat 23
5038 KH Tilburg
JaapZwierTurfweg 27
7021 JN Zelhem
Noctuidae) voor het eerst in Nederland waargenomen. Entomologische Berichten 68: 108.
Steiner A & Ebert G 1998. Die Schmetterlinge Baden-Württembergs, Band 7: Nachtfalter V. Ulmer.
Van Kuijk H & Almekinders A 2008. Athetis
hospes, een nieuwe soort voor Nederland (Lepidoptera: Noctuidae). Entomologische Berichten 68: 106-107.
Van Vuure J 2007. Platyperigea kadenii (Lepi-doptera: Noctuidae) heeft Nederland bereikt. Entomologische Berichten 67: 151-152.
Waring P & Townsend M 2006. Nachtvlinders. Tirion.
Zwier J 2008. Vreemdelingen in de Achterhoek. Vlinders 2008: 23.
Geaccepteerd: 12 april 2010
96 entomologische berichten 70(3)2010
januari februari maart april mei soort 2006 2007 2008 2006 2007 2008 2006 2007 2008 2006 2007 2008 2006 2007 2008
Acherontia atropos
Acontia lucida
Agrius convolvuli 1 2
Agrotis ipsilon 2 11 12 7
Ancylosis oblitella
Autographa gamma 2 (1) 11 2 1 12(1) 75 1878 534(50) 93
Catocala fraxini
Chrysodeixis chalcites (1) 13 1 2
Colias croceus 4 1
Colias hyale 9 3 5
Cyclophora puppillaria
Diasemiopsis ramburialis
Euchromius ocellea 1
Helicoverpa armigera (1) 1(2) (2)
Heliothis peltigera 1
Hippotion celerio
Homoeosoma nebulella
Hyles euphorbiae
Hyles livornica
Iphiclides podalirius
Lampides boeticus (1*) (6*)
Leucania loreyi
Lithosia quadra
Loxostege sticticalis 1
Macroglossum stellatarum 4 7 1 87 14 77 5 10 29 26
Mythimna vitellina
Nomophila noctuella 1 2 1
Nycterosea obstipata 1 2
Nymphalis antiopa 1 2 1 1 1
Palpita vitrealis [= unionalis]
Peridroma saucia 5 5
Plutella xylostella 1 (2) 12 2 2 602 172 24
Pontia daplidice
Rhodometra sacraria 1
Saturnia pyri 4
Spodoptera exigua
Spoladea recurvalis
Syngrapha interrogationis
Trichoplusia ni 1
Udea ferrugalis 1 6
Utetheisa pulchella 3
Vanessa atalanta 2 4 2 9 1 3 27 19 500 1 273 604 35
Vanessa cardui 2 1 23 12 2
Zeiraphera griseana
*import
Tabel 2. Aantalwaargenomentrekvlinderspermaandindeperiode2006-2008.Tussenhaakjeshetaantalrupsenen/ofpoppendatgevondenis.Zievolgendepaginavoorvervolgenvoordetotalenvandewaargenomenvlinders.Table 2. Number of observed migrating Lepidoptera per month in the period 2006-2008. Between parentheses the number of caterpillars and/or pupae found. See next page for a continuation of the table and the total numbers of observed Lepidoptera.
97 entomologische berichten 70(3)2010
juni juli augustus september soort 2006 2007 2008 2006 2007 2008 2006 2007 2008 2006 2007 2008
Acherontia atropos 3 5 1 2(1) 10(1) (1) 3(6) 4 6(6) 1(1) 1
Acontia lucida 1
Agrius convolvuli 4 5 3 7(3) 12(3) 2(1) 30(14) 27(35) 3(3) 369(10) 23(33) 14(4)
Agrotis ipsilon 23 36 4 111 72 22 228 26 86 318(1) 39 52
Ancylosis oblitella 3 1 3 1
Autographa gamma 5184(9) 3209(40) 1330 69700(27) 3194(8) 2972 7056(7) 2431(2) 3673(1) 1764(12) 992 1357(4)
Catocala fraxini 1 1 2
Chrysodeixis chalcites 2 5 34 7 29 21 96 56(1) 24 27 14
Colias croceus 8 6 20 2 1 47 5 3 239 11 1
Colias hyale 4 23 1 22 7 1 147
Cyclophora puppillaria 1
Diasemiopsis ramburialis 1
Euchromius ocellea
Helicoverpa armigera 1(1) 4 1 38 4 206 1 2
Heliothis peltigera 1 1 10 1 49 10(1) 1
Hippotion celerio 1 1
Homoeosoma nebulella 2
Hyles euphorbiae 7 1 (1) (6)
Hyles livornica 1
Iphiclides podalirius 1
Lampides boeticus
Leucania loreyi
Lithosia quadra 1 5 1 1 20 4 1
Loxostege sticticalis 1 6
Macroglossum stellatarum 837 185 132 924(7) 263 181(1) 3629(6) 99 119 1481(40) 96 67(2)
Mythimna vitellina 1 23 1 8 1 1 40 21
Nomophila noctuella 33 1 92 7 27 188 12 7 721(1) 21 2
Nycterosea obstipata 1 1 1 7 8 4 3 2
Nymphalis antiopa 3 6 12 12
Palpita vitrealis [= unionalis] 1 4
Peridroma saucia 1 1 2 4 7 26 9 1
Plutella xylostella 468 481(1) 122 1188(1) 157 306 336 150 77 195 22(1) 27
Pontia daplidice 1 1 2
Rhodometra sacraria 1 2 1 2 1 1 11 1 1
Saturnia pyri 1
Spodoptera exigua 1 4 2 4 1 20
Spoladea recurvalis
Syngrapha interrogationis 1 5 2
Trichoplusia ni
Udea ferrugalis 9 6 1 7 23 2 22 92 7 52 92 1
Utetheisa pulchella
Vanessa atalanta 774(2) 1790(4) 283(1) 3391(31) 2335(1) 558(12) 4047 1852(10) 1694 2569(31) 562 1318(2)
Vanessa cardui 1675(18) 762 53 1903(3) 93(15) 53 2009 419 122 280(2) 19(2) 47
Zeiraphera griseana 2 1 34 14
Tabel 2.Vervolg.Table 2. Continued.
98 entomologische berichten 70(3)2010
oktober november december totaal soort 2006 2007 2008 2006 2007 2008 2006 2007 2008 2006 2007 2008
Acherontia atropos 14 2 27 (8) 19 (8) 6
Acontia lucida 1
Agrius convolvuli 75(1790) 7(3) (1) 4(5) 4 489 (1822) 81 (74) 22 (9)
Agrotis ipsilon 45 13 33 23 1 5 1 760 (1) 201 209
Ancylosis oblitella 7 1
Autographa gamma 923(6) 289 215 142(2) 10 16 65 1 2 86735 (64) 10737 (101) 9661 (5)
Catocala fraxini 3 1
Chrysodeixis chalcites 10 16 4 1 1 104 (1) 148 111 (1)
Colias croceus 40 1 346 30 5
Colias hyale 32 231 22 1
Cyclophora puppillaria 1
Diasemiopsis ramburialis 1
Euchromius ocellea 1
Helicoverpa armigera 30(5) (4) 1(2) (1) 280 (10) 6 3 (8)
Heliothis peltigera 78 (1) 2 3
Hippotion celerio 1 1 4
Homoeosoma nebulella 2
Hyles euphorbiae 1 (6) 7 (1)
Hyles livornica 1
Iphiclides podalirius 1
Lampides boeticus 1 1 (1) (6)
Leucania loreyi 1 1
Lithosia quadra 2 24 9 2
Loxostege sticticalis 1 7
Macroglossum stellatarum 216(2) 47 18 49 2 1 2 2 7162 (55) 898 550 (3)
Mythimna vitellina 21 28 3 2 1 63 82 6
Nomophila noctuella 510(1) 1 2 7 1553 (2) 44 38
Nycterosea obstipata 19 13 1 3 4 26 29 15
Nymphalis antiopa 5 1 40 5
Palpita vitrealis [= unionalis] 1 1 6 1
Peridroma saucia 18 9 3 2 1 53 39 2
Plutella xylostella 139 26 9(3) 138 21 11 10(12) 3088 (13) 1032 (2) 578 (5)
Pontia daplidice 4
Rhodometra sacraria 5 2 22 2 5
Saturnia pyri 4 1
Spodoptera exigua 1 29 1 3
Spoladea recurvalis 1 1
Syngrapha interrogationis 5 2 1
Trichoplusia ni 1
Udea ferrugalis 198(1) 104 3 80 15 1 3 371 (1) 339 15
Utetheisa pulchella 6 1 10
Vanessa atalanta 1459(1) 318(1) 142 87 6 4 4 12628 (65) 8005 (16) 4040 (15)
Vanessa cardui 142 15 16 1 6035 (23) 1321 (17) 293
Zeiraphera griseana 34 16 1
Tabel 2.Vervolg.Table 2. Continued.