P1000001004.20120919.kazdppzhambyl.gov.kz/uploads/files/gos/kaz/11.doc · Web viewЕурАзЭҚ шеңберiнде «Ғимараттар мен құрылыстардың, құрылыс

Қазақстан Республикасында құрылыс индустриясын және құрылыс

материалдары өндiрiсiн дамыту жөнiндегi 2010 - 2014 жылдарға арналған

бағдарламаны бекiту туралыҚазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2010 жылғы 30 қыркүйектегi N 1004 Қаулысы

«Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң Қазақстан Республикасын үдемелi индустриялық-инновациялық дамыту жөнiндегi 2010-2014 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламаны iске асыру жөнiндегi iс-шаралар жоспарын бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2010 жылғы 14 сәуiрдегi № 302 қаулысын iске асыру мақсатында Қазақстан Республикасының Үкiметi ҚАУЛЫ ЕТЕДI: 1. Қоса берiлiп отырған Қазақстан Республикасында құрылыс индустриясын және құрылыс материалдары өндiрiсiн дамыту жөнiндегi 2010 - 2014 жылдарға арналған бағдарлама (бұдан әрi - Бағдарлама) бекiтiлсiн. 2. Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлiгi мүдделi министрлiктермен, облыстардың, Астана және Алматы қалаларының әкiмдерiмен бiрлесiп, Бағдарламада көзделген iс-шаралардың тиiсiнше және уақтылы орындалуын қамтамасыз етсiн. 3. Жауапты орталық және жергiлiктi атқарушы органдар, ұлттық холдингтер, компаниялар және ұйымдар (келiсiм бойынша) «Салалық бағдарламаларды әзiрлеу және мониторингiлеу ережесiн бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2010 жылғы 18 наурыздағы № 218 қаулысымен бекiтiлген Салалық бағдарламаларды әзiрлеу және мониторингiлеу ережесiне сәйкес Бағдарламаның iске асырылу барысы туралы ақпарат берсiн. 4. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Премьер-Министрiнiң орынбасары - Қазақстан Республикасының Индустрия және жаңа технологиялар министрi Ә.Ө. Исекешевке жүктелсiн. 5. Осы қаулы қол қойылған күнiнен бастап қолданысқа енгiзiледi.

Қазақстан Республикасының Премьер-Министрi К. Мәсiмов

Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң

2010 жылғы 30 қыркүйектегi№ 1004 қаулысымен

бекiтiлген

Қазақстан Республикасында құрылыс индустриясын және құрылыс материалдары өндiрiсiн дамыту жөнiндегi 2010 - 2014 жылдарға арналған

бағдарлама

1. Бағдарламаның паспорты

Ескерту. 1-бөлiмге өзгертулер енгiзiлдi - ҚР Үкiметiнiң 2011.10.03 № 1129 Қаулысымен.

Атауы Қазақстан Республикасында құрылыс индустриясын және құрылыс материалдары

өндiрiсiн дамыту жөнiндегi 2010 - 2014 жылдарға арналған бағдарлама

Әзiрлеу үшiн Қазақстан Республикасының Президентiнегiздеме Н. Назарбаев «Нұр Отан» ХДП-ның 2009 жылғы 15 мамырдағы кезектен тыс XII съезiнде берген, Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2009 жылғы 2 маусымдағы № 326 өкiмiмен бекiтiлген тапсырмаларды, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2010 жылғы 14 сәуiрдегi № 302 қаулысымен бекiтiлген Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң Қазақстан Республикасын үдемелi индустриялық-инновациялық дамыту жөнiндегi 2010 - 2014 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламаны iске асыру жөнiндегi iс-шаралар жоспарының 7-тармағын iске асыру мақсатында

Жауапты орындаушы Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлiгi

Мақсаты Қазақстан Республикасында құрылыс индустриясын индустриялық-инновациялық дамытуды, құрылыс материалдарының орнықты және теңгерiмдi өндiрiсiн қамтамасыз ету

Мiндеттер Отандық құрылыс материалдарының үлесiн 80 %-дан астамға ұлғайту; Цемент өндiрiсiнiң 50 %-дан астамын құрғақ тәсiлге көшiре отырып, үзiлiссiз қалыпсыз қалыптау желiсiнде темiр-бетон бұйымдары мен конструкцияларының 30 %-дан астамын өндiрумен, өнiмнiң 30 %-дан астамын жаңа буын технологиялық жабдығында шығара отырып, құрылыс индустриясы және құрылыс материалдары кәсiпорындарының технологиялық деңгейiн арттыру; Халықаралық стандарттармен үйлесушiлiк деңгейiн 90 %-ға дейiн жеткiзе отырып, құрылыс саласын техникалық реттеу жүйесiн реформалау; Қазақстан Республикасын аумақтық ұйымдастырудың бас схемасын және мемлекеттiк қала құрылысы кадастрын әзiрлей отыруға, аумақтық жоспарлауды жетiлдiру және қала құрылысын дамыту; Мемлекеттiк инвестицияның қатысуымен құрылыстағы сметалық баға белгiлеу жүйесiн жетiлдiру.Бағдарламаны iске асыру кезеңi: Бiрiншi кезең 2010 - 2012 жылдар; Екiншi кезең 2012 - 2014 жылдар

Нысаналы индикаторлар: Құрылыс индустриясындағы жалпы қосылған құнды кемiнде 76%-ға ұлғайту; Отандық құрылыс материалдары өндiрiсiнiң үлесiн 80%-ға дейiн ұлғайту; Құрылыс материалдары өнеркәсiбiнде еңбек

өнiмдiлiгiн бiр адамға шаққанда 24 000 АҚШ долларына дейiн ұлғайту

Қаржыландыру көздерiмен көлемi Бағдарламаны iске асыруға 2010 - 2014 жылдары республикалық және жергiлiктi бюджет қаражаты, даму институттарының қаражаты, сондай-ақ жеке iшкi және шетел инвестициялары бағытталатын болады.

2. Кiрiспе

Қазақстан Республикасының Құрылыс индустриясын және құрылыс материалдары өндiрiсiн дамытудың 2010 - 2014 жылдарға арналған бағдарламасы (бұдан әрi - Бағдарлама) Қазақстан Республикасы Президентiнiң «Нұр Отан» ХДП-ның 2009 жылғы 15 мамырдағы кезектен тыс XII съезiнде берген тапсырмаларына, Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2009 жылғы 2 маусымдағы № 326 өкiмiмен бекiтiлген Қазақстан Республикасы Президентiнiң тапсырмаларын iске асыру жөнiндегi iс-шаралар жоспарына сәйкес әзiрлендi. Бағдарламада Қазақстанда құрылыстың орнықты жоғары мәдениетiн қалыптастыру, халықтың қалың жiгiнiң тұрғын үйге қол жеткiзуiн қамтамасыз ететiн тұрғын үй құрылысын дамыту проблемаларын кешендi шешуге арналған құрылыс өнiмiнiң сапасы мен қауiпсiздiгiн арттыру үшiн қолайлы жағдайлар жасауға, тиiмдi, экологиялық таза құрылыс материалдарын өндiрудi одан әрi дамытуға және жаңа технологияларды енгiзуге бағытталған шараларды қабылдау көзделедi. Осы бағдарламада құрылыс индустриясы ұғымы мынаны бiлдiредi: құрылыс саласын техникалық реттеу жүйесiн реформалау, өңiрлердi аумақтық жоспарлауды жетiлдiру және елдi мекендерiнiң қала құрылысын дамыту, мемлекеттiк инвестицияның қатысуымен құрылыстағы сметалық баға белгiлеу жүйесiн жетiлдiру, өнеркәсiптiк және азаматтық құрылысты дамыту.

3. Ағымдағы жай-күйдi талдау

3.1. Сандық және сапалық сипаттамалар Құрылыс саласын одан әрi дамыту, сондай-ақ қазiргi заманғы жағдайда құрылыс өнiмiнiң қауiпсiздiгi мен сапасын арттыру мемлекеттiң өзектi экономикалық және саяси мiндеттерi болып табылады. Құрылыс кешенi тұтастай алғанда ел экономикасына және маңыздылығы жағынан кем түспейтiн әлеуметтiк сала жағдайына зор әсер етедi. Құрылыстың басқа саладан ерекшеленетiн және құрылыс өндiрiсiн ұйымдастыру мен басқарудың айрықша нысандарын қажет ететiн өзiне тән ерекшелiктерi бар. Бұл - құрылыс объектiлерiнiң қайталанбаушылығы, құрылыс өнiмiнiң тұрақты сипаты, құрылыс үдерiсiне қатысушылардың алуан түрлiлiгi, капиталдың салыстырмалы түрде баяу айналушылығы мен тәуекелдiң жоғары дәрежесi. Өнеркәсiп және азаматтық құрылыстар мен ғимараттардың сапасына қойылатын қазiргi заманғы талаптар әлемдiк стандарттарға сәйкес келетiн жаңа және тиiмдi құрылыс материалдарын қолдануды алдын ала болжайды.

3.2. Қазақстан Республикасындағы инвестициялық және құрылыс қызметiн талдау Қазақстан Республикасы Статистика агенттiгiнiң деректерi бойынша 2009 жылдың қорытындысы бойынша негiзгi капиталға салынған инвестициялар көлемi 4 546,9 млрд. теңгенi құрады, бұл алдыңғы жылдың деңгейiнен 2,1%-ға жоғары. Құрылыс-монтаждау жұмыстарының көлемдерiн игеру көлемi 1 825,7 млрд. теңгенi немесе алдыңғы жылмен салыстырғанда 86,8% құрады. Тұрғын үй құрылысына 290,4 млрд. теңге жiберiлген және жалпы алаңы 6,4 млн. шаршы метр болатын тұрғын үй пайдалануға берiлген немесе алдыңғы жылмен салыстырғанда 93,4%. Қазақстан Республикасы Статистика агенттiгiнiң шұғыл деректерi бойынша өткен жылы ЖIӨ-нiң жалпы көлемiндегi құрылыс үлесi 8%-ды құраған.

1-кесте. 2005-2009 жылдар iшiнде Қазақстан Республикасындағы инвестициялық және құрылыс қызметi

Көрсеткiштер Өлшем бiрлiгi

2005 ж.

2006 ж.

2007 ж.

2008 ж.

2009 ж.*

Негiзгi капиталға салынған инвестициялар - барлығы, оның iшiнде:

млрд. теңге

2421,0 2824,5 3392,1 4210,9 4546,9

Шетел инвестициялары


578,4 569,4 622,5 1064,8 1682,1

Құрылыс жұмыстарының (қызметтер) көлемi


1066,3 1441,2 1617,5 1785,0 1790,0

Құрылыс-монтаж жұмыстарына салынған инвестициялар


1145,2 1341,1 1789,9 1995,7 1825,7

Тұрғын үй құрылысына салынған инвестициялар


254,3 368,4 490,4 468,0 290,4

Ғимараттардың жалпы көлемi

мың. шаршы м.

6740 8458 9835 10254 9883

Оның iшiнде тұрғын үй емес мақсаттағы

мың. шар

1748 2045 2886 3798 3875

Құрылыс ұйымдарының саны

бiрл. 5624 6278 7087 7383 5242

Орташа жылдық саны - барлығы

мың адам

179,6 206,9 236,7 231,4 212,4

Жұмыскерлердiң орташа айлық атаулы жалақысы

теңге 47921 55672 70778 81573 93858

ЖIӨ-дегi құрылыс үлесi

% 7,8 9,8 9,4 8,1 8

Дереккөз: Қазақстан Республикасы Статистика агенттiгi*Шұғыл деректер келтiрiлген.

3.3. Құрылыстағы техникалық реттеудiң жай-күйiн талдау 1992 жылдан бастап қазiргi уақытқа дейiн Қазақстан Республикасының нормативтiк-техникалық базасы мына негiзгi бағыттар бойынша қалыптасады: бiрiншi - ТМД елдерiнiң Құрылыстағы стандарттау, техникалық нормалау және сертификаттау жөнiндегi мемлекетаралық ғылыми-техникалық комиссияның (ҚМҒТК) жұмысына қатысу шеңберiнде нормативтiк құжаттама әзiрлеу. Бұл ретте, 253 норматив қабылданып, қолданысқа енгiзiлдi; екiншi - республикалық бюджет қаражат есебiнен отандық ғылыми-зерттеу және жобалау ұйымдарының күшiмен нормативтiк құжаттама әзiрлеу және қайта өңдеу. 440 норматив әзiрленiп, қолданысқа енгiзiлген. Қазiргi уақытта сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласында 2225 құжат қолданылады, оның iшiнде ҚНжЕ - 273, ҚН - 294, ҚЕ - 28, ҚҚР - 112, МЕМСТ - 635. «Техникалық реттеу туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес құрылыс өнiмi қауiпсiздiгiнiң мiндеттi, ең аз қажеттi талаптарын белгiлейтiн сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласында 20-дан астам техникалық регламент қабылданды. Қазақстан Республикасының құрылыс саласын техникалық реттеу жүйесiн реформалау қажеттiлiгi мынадай жағдайлардан туындайды: Қазақстанның жүйелер мен үдерiстердi әлемнiң экономикалық дамыған елдерiнiң тәжiрибесiмен үйлестiру арқылы әлемдiк экономика жүйесiне кiрiгуге ұмтылуы; халықаралық сауда қатысушыларының ДСҰ-ның техникалық реттеу саласындағы қағидаттары мен ережелерiн сақтауын талап ету; қазiргi заманғы нарықтық экономика жағдайларына, субъектiлердiң техникалық реттеу қажеттiлiктерiне жауап бермейтiн мемлекеттiк қадағалау мен бақылау әдiстерi мен дәстүрлерiнiң ескiруi; Қазақстан Республикасы аумағында жылжымайтын мүлiк объектiлерiнiң жоғары сапасы мен қауiпсiздiгiн қамтамасыз ететiн құрылыс мәдениетiн арттыру қажеттiлiгi. Техникалық реттеу жүйесiн реформалаудың бұдан бұрынғы ұмтылыстары Қазақстан Республикасының құрылыс саласының әлемдiк экономика жүйесiне кiрiгу мүмкiндiгiн қамтамасыз еткен жоқ. 1990 жылдардағы реформа құрылымдық қайта құруларды көздеген жоқ, оның нәтижесiнде құрылыс саласын техникалық реттеу жүйесiне әсер етудiң шектеулi әдiсi болды. «Техникалық реттеу туралы» Қазақстан Республикасының 2004 жылы күшiне енген № 603-II Заңының мақсаты саудадағы, оның iшiнде құрылыс саласындағы техникалық кедергiлердi жою үшiн елдiң нормативтiк базасын қайта құрылымдау болды. Алайда бiрқатар объективтi себептерге орай күтiлген әсерге қол жеткiзiлмедi, оның iшiнде: экономикалық дамыған елдердiң құрылысындағы техникалық реттеудiң тәжiрибесi алдын ала зерделенiп, талданған жоқ және жинақталып, қорытылған жоқ, ол техникалық реттеудi реформалаудың сенiмдi бағдарының, құрылған тұжырымдаманың, стратегияның, реформа тиiмдiлiгiн бағалау өлшемдерiнiң жоқтығымен көрiндi; құрылыс қызметiнiң түпкiлiктi өнiмi өнiмге қойылатын талаптарды белгiлеу бойынша ережелердiң бiрлiгiн қамтамасыз ету ұранымен жаппай өнеркәсiп өндiрiсi өнiмiне қателiкпен теңестiрiлдi; «Техникалық реттеу туралы» және «Қазақстан Республикасындағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметi туралы» Қазақстан Республикасының заңдарына құқықтық және ұйымдық сәйкес келмеушiлiк; реформа құрылысқа рұқсат беру, оларды құру, қабылдау және пайдалануға беру үдерiсiнде объектiлердi инспекциялық тексеру тәртiбi мен рәсiмiн, шарты ретiнде жобалық құжаттаманы тексерудi; құрылыс өнiмiнiң сапасы мен қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету шарттары ретiнде техникалық реттеу субъектiлерiнiң кәсiби қызметiн және өзге де аспектiлердi лицензиялауды қоса алғанда, сәйкестiктi бағалаудың өзектi аспектiлерiн қозғай алған жоқ аккредиттеу мен сертификаттау, және сынақтар мен сертификаттау нәтижелерiн тану жөнiндегi органдардың тәуелсiздiгiн қамтамасыз ету, әлемде кеңiнен қолданылатын бағалау және сәйкестiктi растау жүйесi үшiн жағдайлар жасалған жоқ. 2009 жылы Қазақстан Республикасы Құрылыс және тұрғын-үй коммуналдық шаруашылық iстерi агенттiгi шетелдiк және қазақстандық сарапшыларды тарта отырып, дайындық жұмысын жүргiздi, осының нәтижесiнде: бiрқатар экономикалық дамыған елдердiң (Австралия, Ұлыбритания, Еуропа Одағы

елдерi, Канада, Жаңа Зеландия, АҚШ) құрылыстағы техникалық реттеудiң шетелдiк тәжiрибесi мен Нью-Йорк, әбу-Даби және Сауд Арабиясы үлгiсi бойынша модельдiк құрылыс нормалары мен ережелерiн бейiмдеу тәжiрибелерi зерделендi; техникалық реттеудiң отандық тәжiрибесi жинап, қорытылып, талданды; құрылыс саласының қолданыстағы нормативтiк базасына шолу жасалды. Зерттеулер нәтижелерiнiң негiзiнде: экономикалық дамыған елдердiң барлық техникалық реттеу жүйелерiне тән жалпы қағидаттарымен сипаттары анықталды; экономикалық дамыған елдердiң ұқсас жүйелерiмен салыстырғанда Қазақстанның құрылыс саласын қолданыстағы техникалық реттеу жүйесiнiң келiспеушiлiгi анықталды; нормалаудың ұйғарымдау әдiсiнен iлгерiндi параметрлiк әдiске кезең-кезеңмен көшудi жүзеге асыру ұсынылды. Құрылыстағы техникалық реттеудi реформалау: ұлттық экономиканың мүдделерiне, материалдық-техникалық базаның жай-күйiне және құрылыс саласының ғылыми-техникалық даму жүйесiне сәйкес келуi; құрылыс заңнамасы мен техникалық реттеу саласындағы нормативтiк, техникалық құжаттаманы экономикалық дамыған елдерде қолданылатын шетел аналогтарына сәйкес келтiруге; кәсiби бiлiм беру, кадрларды үзiлiссiз кәсiби оқыту мен бiлiктiлiгiн арттыру, мамандарды лицензиялау, кәсiби жауапкершiлiктi сақтандыру, құрылыс материалдары мен бұйымдарын нормалау және стандарттау, импорт/экспорт, ресурс үнемдеу, энергия үнемдеу, құқық қорғау қызметi және басқалар сияқты құрылыс саласының аспектiлерiн қамтуы; құрылыс саласының нормативтiк базасын ғана емес, сонымен қатар техникалық реттеудiң кешенiндегi басқа да жүйелiк компоненттерiн реформалауды көздеуi; құрылыс саласына әсер ететiн немесе құрылыс саласының әсер етуiн ұшырайтын басқа да салалар мен қызмет түрлерiн қозғауы; нақты тұжырымдалған стратегия негiзiнде жүргiзiлуi және оларға қол жеткiзудi бағалаудың нақты мақсаттары мен өлшемдерiнiң болуы тиiс. Талдау, жобалау сапасы бiлiктi мамандардың жеткiлiксiздiгi мен өндiрiстiң және ғылыми-техникалық базаның әлсiздiгi салдарынан төмен күйiнде қалып отырғанын көрсеттi. Бұл «Мемсараптама» республикалық мемлекеттiк кәсiпорнынан түсетiн жобалар сапасының төмен болуымен расталып отыр. 2009 жылы «Мемсараптама» республикалық мемлекеттiк кәсiпорны құрылысқа арналған 11818 бiрлiк жоба алды және жобалық құжаттама қаралды, олардың 48 %-ы мемлекеттiк құрылыс нормалары мен ережелерiнiң талаптарына сәйкес көлмедi және пысықталуға қайтарылды. Бұл ретте жобаларда 326 мың әртүрлi кемшiлiктер мен жобалау нормаларынан ауытқушылықтар анықталды. Барынша ортақ қателер немесе бұзушылықтар мыналар болып табылады: құрылыс құнын айқындаудың дұрыс еместiгi (48,36%), инженерлiк қамтамасыз ету бойынша шешiмдегi кемшiлiктер (20,04%), құрылыс конструкциялары мен материалдарындағы талап етiлетiн сенiмдiлiк пен берiктiктiң қамтамасыз өтiлмеуi, көлемдiк-жоспарлау және сәулет шешiмдерiндегi кемшiлiктер (20,93%), қажеттi түпкi материалдардың жеткiлiксiздiгi немесе жоқтығы, мiндеттi келiсiмдер мен техникалық шарттардың жоқтығы. Көптеген жобаларда құрылыстың жалпы мәлiмделген құны тым көтерiңкi болды және Мемсараптама оларды 605 млрд. теңгеге, оның iшiнде мемлекеттiк инвестициялар есебiнен қаржыландырылатын жобалар бойынша 517 млрд. теңгеге төмендеттi. Осыған байланысты бiрiншi кезектегi мiндеттердiң бiрi жобаларды әзiрлеу кезiнде дөрекi бұзушылықтарға жол беретiн жобалау ұйымдарының жауапкершiлiгiн күшейту болып табылады, тiптен оларды лицензияларынан айыруға дейiн бару керек. Жобалау мерзiмдерi мен шығыстарды айтарлықтай азайту мақсатында үлгiлiк жобаларды қолдану тәжiрибесi енгiзiлдi. Жекелеген бiлiм беру, денсаулық сақтау және спорт объектiлерi үшiн үлгiлiк жобалар әзiрленiп, бекiтiлдi. Дегенмен, экономиканың басқа салалары үшiн үлгiлiк жобалар жоқ, бұл қаржыландырудың жеткiлiксiздiгiмен байланысты болып отыр. 014 «Сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметi саласындағы нормативтiк-техникалық құжаттамаларды жетiлдiру» республикалық бюджеттiк бағдарлама паспортына сәйкес 2008 жылы 35 бiрлiк, 2009 жылы - 28 бiрлiк үлгiлiк жоба әзiрленiп,

бекiтiлдi. Қазақстан Республикасы Президентi Н.Ә.Назарбаевтың 2007 жылғы 28 ақпандағы «100 мектеп және 100 аурухана салу туралы» тапсырмасын орындау үшiн және Қазақстан Республикасының Премьер-Министрi К.Қ.Мәсiмовтiң 2007 жылғы 26 наурыздағы № 67-ө өкiмiне сәйкес 12 мектептiң үлгiлiк жобасы және денсаулық сақтау объектiлерiнiң 15 үлгiлiк жобасы әзiрлендi. Жобалау өнiмiнiң тиiстi сапасын ынталандыруға қағидатты жаңа әдiстерi мен үлгiлiк жобалау базасын дамытуды талап етiледi. Қазiргi кезде сәулет, қала құрылыс және құрылыс саласында реттеудi жүзеге асыратын, сондай-ақ бақылау-қадағалау функцияларын орындайтын мемлекеттiк басқару органдары мыналар болып табылады: Қазақстан Республикасының Үкiметi; уәкiлеттi мемлекеттiк орган; сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметiмен аралас мәселелер бойынша өздерiнiң арнайы өкiлеттiктерi шегiндегi өзге де орталық органдар; өздерiнiң арнайы өкiлеттiктерi шегiнде жергiлiктi атқарушы органдар. 2005 жылдың басынан бұрынғы Индустрия және сауда министрлiгiнiң Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық iстерi комитетi мен оның бұрынғы аумақтық бөлiмшелерi жүзеге асырған мемлекеттiк сәулет-құрылыс бақылау және лицензиялау бойынша бақылау функциялары жергiлiктi атқарушы органдарға берiлдi. Сәулет - қала құрылысы қызметiн бақылауды жергiлiктi атқарушы органдардың құрылымдық бөлiмшелерi болып табылатын жергiлiктi сәулет және қала құрылысы органдары жүзеге асырады. Осылайша жергiлiктi атқарушы органдар атқарушылық және бақылау функцияларын орындайды, яғни лицензиялауды жүзеге асырады, құрылыс туралы шешiм қабылдайды, құрылыс сапасын тексередi және пайдалануға беруге қабылдауды жүзеге асырады. Мемлекеттiк басқару деңгейлерiнiң арасындағы көрсетiлген өкiлеттiктердiң ара жiгiн ажырату құрылыс өнiмiнiң сапасына мемлекеттiк сәулет-құрылыс бақылау жүйесiн әлсiреттi, бұл сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы заңнаманың, бұзылу санының өсуiне алып келдi. Сондай-ақ, құрылыс сапасын бақылау шеңберiнде тапсырыс берушiнiң техникалық қадағалауы мен жобалық құжаттаманы әзiрлеушiнiң авторлық қадағалауы жүзеге асырылады. Бiрақ, бүгiнде бұл қызметтер өздерiне жүктелген функцияларды әрқашан орындай бермейдi. Құзыреттi емес мамандарды тарту және орындалған жұмысқа дербес жауапкершiлiктiң жоқтығы негiзгi себептер болып табылады. Бұл қызмет лицензияланатын қызмет болып табылады, бiрақ лицензиялау талаптары сарапшылардың кәсiби даярлық деңгейiн айқындауға мүмкiндiк бермейдi және сондықтан көбiне құзыреттiлiгi жоқ адамдар тартылады. Мысалы, бүгiнде сараптамалық жұмыстарды және инжинирингтiк қызметтердi жүргiзуге шашамен екi мың бес жүзге тарта (2494) лицензия берiлген, лицензиаттардың негiзiнен заңды тұлғалар екенiн ескерсек, бұл шамамен он мың сарапшыны құрайды.

3.4. Өңiрлердегi аумақтық жоспарлау және қала құрылысының дамуын талдау Тұрғын-үй құрылысының, сонымен қатар шағын және орта кәсiпкерлiктiң дамуы, қалалар мен елдi мекендердегi, бұған қоса iрi қалалардағы аз қабатты құрылыс үлесiнiң артуы арқылы құрылыс құрылымының өзгеруi, түбегейлi түрде елдi мекендердi өңiрлiк дамыту, оларды инженерлiк жайластыру, әлеуметтiк қызмет көрсетудiң жаңа жүйелерiн құру мәселелерiн қозғады. Елдi мекендер және қонысаралық аумақтар қала құрылысы жобаларының — аудандық жоспарлаудың сұлбасы мен жобалары, бас жоспарлар, егжей-тегжейiн жоспарлау жобасы және құрылыс ошағы жобалары негiзiнде дамыды. Қазақстанда өткен ғасырдың 80-жылдарының басында әзiрленген қала құрылысы жобалары саяси және экономикалық өзгерiстердi ескере алмады. Қала құрылысының жаңа жағдайдағы даму үдерiсi қала құрылысы қызметiн реттеудiң басқа шешiмдерiн талап еттi. Қазiргi уақытта қала құрылысы жобаларын әзiрлеудiң жаңа әдiстемелiк жолдары қалыптасуда. Нұсқаушы құжаттарға жатқызылған қала құрылысы жобалары аумақты пайдалануды реттейтiн құжат болып қалыптаса бастады. Бұл ретте, негiзгi мақсаты

сақталынады, бұл - адамның мекендеуi үшiн қолайлы ортаны жасау, облыстар және қалалар аумақтарының тұрақты дамуын қамтамасыз ету. Қазақстан Республикасындағы қала құрылысын жобалау нысанының аумақтық жағдайына қарай көп деңгейлi жүйенi сақтады: аумақты ұйымдастыру және жаңа жерге орналастырудың сұлбасы республика аумағына әзiрленедi; аумақтың қала құрылыстың дамытудың кешендi жоспарлаудың сұлбасы мен жобалары тиiсiнше әкiмшiлiк облыстар және аудандардың аумағында әзiрленедi; бас жоспарлар мен жоспарлау жобалары қала, кент және ауыл шаруашылығы елдi мекеннiң аумақтарына әзiрленедi. Бас жоспарлар және жоспарлау жобаларын әзiрлеу жұмысын жергiлiктi атқарушы органдарымен қаржыландыру туралы қабылдаған шешiмi қала құрылысы жобаларын әзiрлеуде бiраз тоқырау кезеңiне алып келдi. Қазiргi уақытта облыстарда бас жоспарларды әзiрлеу үдерiсi жанданды. Соңғы жылдары республиканың елдi мекендерiнiң бас жоспарларын әзiрлеу және бекiту бойынша едәуiр жұмыс көлемi атқарылды. Қазiргi уақытта Астана және Алматы қалалары, барлық облыс орталықтары бас жоспармен қамтамасыз етiлдi, сәулет және қала құрылысы саласы үшiн жаңа жетекшi құжаттарды және құрылыс нормалары мен ережелерiн жасау үдерiсi жүргiзiлiп жатыр. Қала құрылысын жоспарлаудың нормативтiк базасына түзетулер енгiзiлуде. Бiр жағынан - қала құрылыстық аумаққа бөлудiң жүйесi арқылы аумақты қала құрылыстық пайдаланудың анағұрлым икемдi жүйелерi жасалса, екiншi жағынан - әрбiр қала мен елдi мекенге арналған Жоспарлау және құрылыс ережелерi, сараланған төлемдер және салықтарды белгiлеумен қатар экономикалық бағалауды және экологиялық аудандастыруды енгiзу, еркiн экономикалық аймақтарды құру арқылы қала құрылысын дамуды реттеудiң жаңа тетiктерi пайда болады. Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2006 жылғы 28 тамыздағы № 167 Жарлығымен бекiтiлген Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейiнгi аумақтық даму стратегиясын iске асыру шеңберiнде құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы iстерi агенттiгi 2010 - 2014 жылдары Қазақстан Республикасының аумағын ұйымдастырудың Бас схемасын әзiрлеу бойынша жұмыстарды бастау тапсырылды. Бас схема - елiмiздiң, оның өкiлдерi мен елдi мекендерiнiң әлеуметтiк-экономикалық дамуына ұзақ мерзiмдi болжаудың жалпы мемлекеттiк жүйесiн дамытудың ғылыми-негiзделген тұжырымдамасы негiзiнде әзiрленген қала құрылысы құжаттамасы болып табылады. Бас схема - мемлекеттiк қала құрылысы саясатының негiзгi бағыттарын негiздейтiн және анықтайтын, тұрақты қолданылатын және жүйелi жаңартылып тұратын (өзектi болатын) бағдарламалық ақпараттық-талдамалық құжат болып табылады. Белгiленген тәртiппен келiсiлген және сараптамадан өткен Бас схеманың негiзгi қағидаларының жобасын Қазақстан Республикасының Үкiметi бекiтедi. Бұл кезең қазiргi заманғы компьютерлiк технологиялар мен ақпараттық коммуникациялар жүйесiнiң кеңiнен қолдануымен ерекшеленедi, онсыз жоспарлауды реттеу және аумақтық дамытуды iске асырудың қазiргi тетiктерiнiң толық қызмет етуi мүмкiн емес. Қала құрылысы, сәулет және құрылыс қызметiн ақпараттық қамтамасыз ету үшiн Мемлекеттiк қала құрылысы кадастрын құру және жүргiзу қажет. Мемлекеттiк қала құрылысы кадастрын құру және жүргiзудiң негiзгi мақсаты тиiстi қала құрылысы кеңiстiгiн қала құрылысы, сәулет және құрылыс қызметтi белгiлi бiр қала құрылысы кеңiстiгiнiң қала құрылысы, сәулет және құрылыс құжаттамасын басқарудың автоматтандырылған ақпараттық жүйелерiн құру арқылы ақпараттық қамтамасыз ету болып табылады (МҚК автоматтандырылған ақпараттық жүйелерi, бұдан әрi - МҚК ААЖ). Кадастр және мемлекеттiк дерекқор жүйесiндегi қалыптасқан жағдайда, оның iшiнде жер мен құқық кадастры сияқты шектес салалардағы «Жылжымайтын мүлiк тiзiмдемесi» мемлекеттiк дерекқор жүйесi, МҚК ААЖ жобасын әзiрлеудiң барлық кезеңдерiн қоса алғанда ақпарат алмасудың тиiмдi жүйесiн құру арқылы тiркелетiн ақпараттың қайталануын болдырмау үшiн Қазақстан Республикасы кадастрлар жүйесiнде МҚК рөлi анықталатын болады. Республикалық деңгей нормативтiк-техникалық құжаттарды жүйеге келтiрудi, қала құрылысы сәулетi, құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық

салаларындағы нормативтiк-техникалық құжаттардың бiрыңғай қорын қалыптастыруды және жүргiзудi қамтамасыз етедi және мемлекеттiк қала құрылысы кадастры қызметтерi тiкелей тарату үшiн электрондық үлгiде базалық және облыстық деңгейлерге тапсырады. Түптеп келгенде, ҚР МҚК тiк құрылымына бұдан бұрын белгiленген үш деңгейдi енгiзу керек: 1) республикалық 2) облыстық, республикалық маңызы бар қалалық, астана; 3) базалық (аудандық, облысқа бағынышты қалалық). МҚК құрылымының тiгi МҚК ақпаратын (деректер қорын) төменгi деңгейдегi есепке алу нысандары бойынша базалық деңгейден облыстық деңгейге, облыстық, республикалық маңызы бар қала, астанадан республикалық деңгейге таратуды қамтамасыз етуi тиiс, бұл, бұған қоса, заңнаманың сақталуын бақылау функциясын iске асыруға мүмкiндiк бередi. Республикалық деңгей МҚК тiгiн қолдана отырып, сәулет, қала құрылысы мен құрылыс саласындағы жергiлiктi атқарушы органдар (облыстық және базалық деңгейлер) жұмысын нормативтiк-әдiснамалық реттеу қызметiмен қамтамасыз етудi iске асырады, сонымен қатар облыстарды, астана мен республикалық маңызы бар қалаларды Қазақстан Республикасы аумағын ұйымдастырудың Бас схемасын және аумақтық дамудың өңiраралық схемасын материалдарымен жүйелi қамтамасыз етедi. Республикалық деңгейдiң МҚК құру және жүргiзу бойынша жұмыстарын қаржыландыру республикалық бюджет қаржысынан жүргiзiлiп, Үкiметтiң тиiстi шешiмi бойынша өз шығынын өзi өтеуге бiртiндеп көшуi қажет. Мемлекеттiк қала құрылысы кадастрының Республикалық орталығы - бұл бағдарлама қағидаларын жүзеге асыруда маңызды ұйымдық құрылымға айналуы керек. МҚК республикалық орталығы мемлекеттiк қала құрылысы кадастрының автоматтандырылған ақпараттық жүйелерiн құру, дамыту, енгiзу, сүйемелдеу жұмыстарын, сонымен қатар барлық деңгейдегi деректер қорына сәулет-құрылыс кадастрлық ақпараттың дер кезiнде және толық жиналуын қамтамасыз етедi. МҚК АЖ және Мемлекеттiк деректер қорының өзара әрекеттесуi республикалық деңгейде жүзеге асырылуы тиiс. Уәкiлеттi орган Мемлекеттiк қала құрылысы кадастрын (МҚК) құру бойынша басқарушы құжаттарын әзiрлеп жаңартты, бiрақ 8 қалада ғана (Астана, Алматы, Ақтөбе, Атырау, Ақтау, Талдықорған, Орал, Қарағанды) МҚК тиiстi деңгейде жүргiзiлiп келедi. Республикалық деңгейдегi МҚК әзiрлеу жұмысына қаржыландыру 2011 - 2012 жылдары көзделген, ал облыстық және базалық деңгейлердегi МҚК құру және жүргiзу жұмыстары жергiлiктi бюджет есебiнен жүзеге асырылады.

3.5. Құрылыс саласында баға белгiлеу жүйесiн талдау Құрылыс өнiмiнiң сметалық құнын қалыптастыру - нарықтың барлық шарттары мен талаптарын көрсетуге тиiс құрылыс кешенiнiң барлық қатысушылары үшiн экономикалық қатынастардың негiзгi элементi болып табылады. Құрылыс өнiмiнiң баға белгiлеу жүйесiнiң негiзгi элементi сметалық-нормативтiк база болып табылады. 1991 жылға дейiн экономиканы көтерме бағалар мен тарифтерге, оның iшiнде құрылыстағы жаңа сметалық нормалар мен бағаларға жоспарлы көшiру жүзеге асырылды. Құрылыстың жаңа сметалық нормалар мен бағаларға көшуi 1956, 1969, 1984 және 1991 жылдары жүзеге асырылды. Әр жағдайда құрылыстың орташа бағасы шамамен 20%-ға өсiп отырды. 1991 жыл iшiнде құрылыстағы нақты баға 2-2,5 есеге өстi. 1992 және 1993 жылдары инфляцияның бiрiншi, ең үлкен толқыны келдi. Бұл жылдары құрылыстағы бағалардың орташа өсуi бiр ай iшiнде 28%-ды құрады. Бағалардың салыстырмалы түрде тұрақтануы 1997 - 1998 жылдары болды. Бюджеттiк бағдарламалар шеңберiнде Қазақстанда алғаш рет 2001 жылғы баға деңгейiнде, бюджеттiк инвестициялар есебiнен құрылыс құнын қалыптастыруға арналған 561 нормативтiк-техникалық құжат санында өз сметалық-нормативтiк базасы әзiрлендi. Материалдарға, бұйымдар мен конструкцияларға базалық баға негiзi ретiнде Қазақстан Республикасы Статистика агенттiгiнiң деректерi қабылданды. 2009 жылы «SANA-2001» бағдарламалық қамтамасыз ету ұлғайтылып, толықтырылды және 12 бiрлiк норматив әзiрленiп (қайта өңделiп), бекiтiлдi:

құрылыс жұмыстарына арналған сметалық нормалар мен бағалар жинағы (3 жинақ); жабдықтарды монтаждауға арналған бағалар жинағы (1 жинағы); құрылысқа арналған жобалау жұмыстары бағаларының жинағы (7 бөлiм); материалдарға, бұйымдарға және конструкцияларға арналған сметалық бағалар жинағына толықтырулар мен өзгерiстер; құрылыс және монтаждау жұмысына арналған ҚНжР жинағына толықтырулар мен өзгерiстер. Ағымдағы бағалардың базалық деңгейiн қайта есептеу үшiн «Республикалық бюджет туралы» Қазақстан Республикасының Заңында жыл сайын белгiленетiн айлық есептiк көрсеткiш (бұдан әрi - АЕК) қолданылады, Базалық деңгейдi қайта есептеу үшiн АЕК-нi қолдану құрылыс үдерiсiнiң түпкi өнiмiне негiзсiз баға өсуiн кiдiртедi деп болжанған болатын. Уақыт көрсетiп отырғандай, АЕК құрылыс саласындағы ахуалды толық нақты көрсете алмайды. 2001 жылғы баға деңгейiндегi сметалық-нормативтiк базаның iс-қимылы кезеңiнде Қазақстан Республикасының мынадай заңнамалары өзгердi: Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 15 мамырдағы № 251 Еңбек кодексi; Қазақстан Республикасының 2008 жылғы 4 желтоқсандағы № 95-IV Бюджет кодексi (2009 жылғы 1 қаңтардан қолданысқа енгiзiлдi); Қазақстан Республикасының 2008 жылғы 10 желтоқсандағы № 100-IV Салық кодексi (2009 жылғы 1 қаңтардан қолданысқа енгiзiлдi); Темiр жол тарифтерiнiң қымбаттауы, электр тасығыштарға, делдалдық қызметтерге бағалардың өсуi, уақтылы қаржыландырмау 2007 - 2008 жылдары құрылыстағы қымбатшылыққа алып келдi. Бұдан басқа, iс-материалдардың құны бойынша статистикалық деректер нарықтағы нақты бағалардан алуан түрде ерекшеленедi және бұл құрылыс фирмаларының дәл емес, әрi бұрмаланған статистикалық есептерiнiң нәтижесi болуы мүмкiн. Ресурстарға арналған бағалардың шынайы деңгейi мен мониторингiн қалыптастыру және нәтижелердi статистикалық өңдеу әдiстерiн жетiлдiру қажет. Бұл үшiн, басқа елдердiң тәжiрибесi бойынша, өңiрлерде аумақты белгiлерi бойынша баға белгiлеу монтиторингiн жүргiзу орынды.

3.6. Тұрғын үй құрылысын талдау Ескерту. 3.6-кiшi бөлiм алынып тасталды - ҚР Үкiметiнiң 2011.10.03 № 1129 Қаулысымен.

3.7. Құрылыс материалдары, бұйымдар мен конструкциялары өндiрiсiн дамытуды талдау Өнеркәсiп базасын сандық және сапалық дамыту құрылыс кешенiнiң талаптарына негiзделедi, олар мыналарға: тұрғын үй құрылысы құрылымының жаңа сәулет-құрылыс жүйесiне, ғимараттар түрлерi мен қазiргi заманғы құрылыс салу технологияларына өтудегi өзгерiстерге; тұрғын үйдi салу және пайдалануға беру кезiнде ресурстарды қажетсiну, энергетикалық және еңбек шығындарын төмендету, инвестициялық циклдiң ұзақтығын қысқарту қажеттiгiне; тұрғын үй құрылысы көлемiн ұлғайту бойынша мiндеттердi шешуге; күрделi құрылыс пен пайдалануға берудiң құрылыс материалдарының сапалы түрлерiне мұқтаждығы қажеттiлiгiн қамтамасыз етуге; жаңа энергия үнемдейтiн материалдарды, сондай-ақ Қазақстанда бар дайын материалдық-шикiзат базасының импорт алмастырушы тауарлары өндiрiсiн ұйымдастыруға негiзделген. Құрылыс материалдары өнеркәсiбi - бұл шамамен 20 дербес салаларды қамтитын кешендi сала, олардың көпшiлiгiнiң құрамында бiрнеше өндiрiстер бар, бұл ретте әрбiр сала жалпы құрылыс материалдары нарығының жиынтығын құрай отырып, өз нарығын қалыптастырады. Қазақстанда цемент, құрастыру темiр-бетонын, керамика тақташаларын, жылу оқшаулағыш материалдарын, лактарды, бояуларды, түсқағаздар мен басқа да бұйымдарды өндiру бойынша кәсiпорындарды қайта жарақтандыру төмен қарқынмен жүзеге асырылуда. Жеке машина жасау дамымаған, жүк көтеру және құрылыс машиналары, көтеру-көлiк тетiктерi, технологиялық жабдықтар, санитарлық-техникалық бұйымдар, әйнек өндiру зауыттары жоққа тән.

Бүгiнгi күнi құрылыс материалдарының отандық өнеркәсiбi Қазақстанның құрылыс кешенi қажеттiлiктерiнiң бiр бөлiгiн ғана қанағаттандыра алады және осының салдарынан құрылыс материалдарының барлық түрлерi бойынша тапшылыққа жол бермей, нарықтағы елеулi үлестi импорт өнiмi иеленедi (2-4 кесте).

2-кесте. Құрылыс материалдарының, бұйымдар мен конструкцияларының негiзгi түрлерiн ендiру

Өнiм атауы Өлшем бiрлiгi

2008 жылғы өндiрiс

2009 жылғы қаңтар-

қарашадағы өндiрiс

Цемент мың тонна

5837 4 999

Құрастырма темiр-бетоны мың тонна

2713 2 909

Керамика тақташалары мың м2 450 108

Санитарлық-техникалық бұйымдар

мың тонна

- -

Базальт жылу оқшаулағыш материалдары

мың тонна

20,8 33

Дереккөз: Қазақстан Республикасы Статистика агенттiгi

3-кесте. Құрылыс материалдарының, бұйымдар мен конструкцияларыныңнегiзгi түрлерiн тұтыну






7601 5988


2723 2 976

Керамика тақташалары мың м2 19534 15 066


мың тонна

17,1 Деректер жоқ


мың тонна

63,8 39

Дереккәз: Қазақстан Республикасы Статистика агенттiгi

4-кесте. Құрылыс материалдарының, бұйымдары менконструкцияларының негiзгi түрлерiнiң импорты






1826 1 018


10 67

Керамика тақташалары мың м2 19000 14 958


мың тонна

17,1 Деректер жоқ


мың тонна

44,2 5,6


Құрылыс материалдарының негiзгi көлемi көлiк тасымалдауға арналған жоғары шығындармен ерекшеленедi және оларды алыс жерлерге тасымалдау рентабелдi емес. Құрылыс материалдарына сұраныс аусымдылықпен сипатталады. Алайда, құрылыста жаңа технологиялардың пайда болуымен, құрылыс мерзiмдерiне қойылатын талаптардың артуымен құрылыс материалдарына сұраныстың аусымдылығы азғана түзелуде. Қазақстандағы құрылыс материалдарын тұтынуды талдау олардың 75%-ын мыналар: цемент саласы (38%), керамика (23%), әйнек (14%) өнеркәсiбi құрайтынын көрсеттi.

3.8. Бiрнеше алдыңғы жылдар iшiндегi серпiндегi негiзгi көрсеткiштер Елдегi құрылыс көлемiнiң ұлғаюымен сұраныс пен ұсыныстан көрiнетiн сапалы, тиiмдi құрылыс материалдарына қажеттiлiк артып келедi. Құрылыс материалдарына сұраныс отандық өндiрiс пен импорт көрсеткiштерiнiң қатынастарымен айқындалады. Құрылыс материалдары нарығының жекелеген негiзгi сегменттерiн қарастырамыз. Мына: өндiрiстiң, экспорттың, импорттың, тұтынудың, цементтi тұтынудағы импорт үлесi мен меншiктi өндiрiстiң, тұрғын үйдi пайдалануға берудiң және мұнай мен газ конденсатын өндiрудiң негiзгi көрсеткiштерiнiң серпiнi (2002-2009 жж.) 5-кестеде берiлген.

5-кесте - Цемент өндiрiсiнiң, мұнай мен газ конденсатын өндiрудiң және тұрғын үй құрылысының серпiнi (2002-2009 жж.)

Сектор Жыл

және оның көрсеткiшi

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009*

Тұрғын үйдi пайдалануға беру, мың шаршы м

1552 2111 2591 4992 6245 6679 6848 6398,4

Өндiрiс, мың тонна

2129 2581 3662 4181 4880 5699 5837 5998

Импорт, мың тона

201 469 1034 1890 2631 3506 1826 782

Тұтыну, мың тонна

2330 3050 4696 6071 7511 9205 7601 7231

Экспорт, мың тонна

79 15 3,4 4 1 0,15 131 24,7

Мұнай мен газ конденсатын өндiру, млн. тонна

47,2 51,3 59,2 61,5 64,9 67,2 70,6 76,4


Цемент өндiрiсiн дамытуда 2004 жылды ерекше атауға болады, онда жыл сайынғы өсiм басқа жылдармен салыстырғанда екi есеге жоғары болды. Бұған тұрғын үй құрылысының және республика өнеркәсiбiнiң мұнай-газ секторының жоғары даму қарқыны әсер еттi. Мұнай және газ конденсатының өсiмi 2004 жылы кейiнгi жылдардың 3-5%-ымен салыстырғанда 15%-ды құрады. Цемент өндiрiсiнiң 2005 - 2007 жылдары 14-17% шегiндегi тепе-тең жыл сайынғы өсiмi iшкi құрылыс, әсiресе тұрғын үй (25-30%), мұнай және газ конденсатын өндiру (3-5%) нарығындағы тепе-тең сұраныспен қамтамасыз етiлдi. Отандық цемент өндiрiсiнiң негiзгi қорларының тозушылығы мен олардың ұтымды емес географиялық орналасуы оларға нарықтың жедел өспелi сұранысын уақтылы толтыруға мүмкiндiк бермедi. Iшкi нарықта 2002-2007 жылдардағы импорттың басым салмағы 12-ден 38%-га дейiн өсiп кеттi. 2007 жылғы екiншi жарты жылдықтан бастап құрылыс қарқынның (2004-жылдардағы 131 %-дан 2007 жылғы 106 және 2008 жылғы 103%-ға дейiн), тұрғын үйдi пайдалануға берудiң (2004-2006 жылдардағы 143 %-дан 2007 жылғы 130 және 2008 жылғы 94%-ға дейiн) төмендеуi байқалды. Бұл 2004-2007 жылдардағы 133%-дан 2008 жылғы 77%-ға дейiн iшкi нарықтағы цементтi тұтыну өсiмi қарқынының басым түрде импорттың қысқаруы есебiнен төмендеуiмен шарттасады. Осылайша, 2002-2007 жылдар бойы цемент өндiрiсi өсiмiнiң қарқыны (орташа алғанда 30%-ға) негiзгi капиталға салынған инвестициялардың өсiмiмен және құрылыс-монтаждау жұмыстарының көлемiмен шарттасады. Республикада өндiрiлетiн цементтiң шамамен 80%-ы құрылыста пайдаланылды. Цемент өндiрiсiндегi мұнай-газ секторы қажеттiлiгiнiң есептiк үлесi 40-50%-ды құрады. Құрылыс қарқынының төмендеуi кезiнде 2002-2008 жылдары мұнай және газ конденсатын өндiру жыл сайынғы 3,8 млн. тоннаға өсу қарқынымен 47,2-ден 70,6 млн. тоннаға дейiн ұлғайды, бұл жыл сайын 150 мың. тоннаға цемент өндiруге ынталандырды (шамамен 2007 жылғы цемент өндiрiсi көлемiнiң 2,5%-ы). Республикадағы цемент өндiрiсiнiң құлдырау себебi құрылыс көлемiнiң құлдырауы болып табылады.

Цемент тұтынушылары жергiлiктi және республикалық мақсаттағы жолдарды салу және жөндеу секторы болды. Жолдардың жергiлiктi торабының шамамен 2 мың көпiрлерi мен жол өткелдерi, сондай-ақ 29,5 мың су өткiзу құбырлары бар. Олардың iшiнде шамамен 400 көпiр мен 10 мың құбырлар күрделi жөндеу жүргiзудi қажет етедi. 2003 жылдан бастап темiр-бетон өндiрiсi мен тұтынуының өсу серпiнi байқалады. 2007 жылы темiр-бетон конструкциялары мен бұйымдары өндiрiсi 3,3 мың тоннаға жеттi, бұл 2006 жылмен салыстырғанда 112 %-ды құрады. 2008 жылы тұтыну көлемi 2006 жылдың деңгейiнен төмендедi, дегенмен 2008 жылы 6848 мың. м2 пайдалануға берiлдi, бұл 2007 жылғы көрсеткiштен жоғары. Мұндай құбылыс 2007 жылдан бастап республикада жаңа объектiлер құрылысы тұрғызылмағанымен түсiндiрiледi. 2008 жылы тұрғын үйлердi пайдалануға беру көп жағдайда алдыңғы жылдары басталған объектiлердi аяқтау есебiнен қамтамасыз етiлдi, мұнда темiр-бетон қадалары, iргетас блоктары т.б. қажет болған жоқ. Мұндай үрдiс 2009 жылы да сақталды. 2009 жылғы қаңтар-тамыз айларындағы нәтиже бойынша 2008 жылдың ұқсас кезеңiмен салыстырғанда тұтыну серпiнiнде кейбiр тұрақтылық байқалды. Құрастыру темiр-бетонының негiзгi тұтынушылары тұрғын үй және азаматтық құрылыстың басқа да түрлерi, мұнай-газ секторы, автомобиль және темiр жол құрылысы болды. Төмендегi 6-кестеде құрастыру темiр-бетонын жалпы тұтынуда әрбiр құрылыс секторының иеленген үлесi берiлген.

6-кесте. Құрастыру темiр-бетонын жалпы тұтынуда құрылыстың әрбiр секторының иеленген үлесi

№ Атауы Әрбiр сектордың үлесi, %-бен

1 Тұрғын үй және басқа да азаматтық құрылыс

54,4

2 Мұнай секторы 28,5

3 Автожол құрылысы 6,4

4 Темiр жол құрылысы 10,7

Жиыны: 100

ҚР Статистика агенттiгiнiң деректерiне сәйкес 2008 жылы темiр-бетонын және бетон бұйымдарының жалпы көлемi 2713 мың тоннаны немесе 1179,5 мың шаршы. метрдi құрады (өлшем бiрлiгiн тоннадан м3 ауыстыру үшiн бетонның 2,3 т/м3 болатын орташа тығыздығы алынды). Республика бойынша бетон бұйымдарының 2178 мың шаршы м. өндiрiстiк қуаты болған кезде қуаттылықты игеру коэффициентi орташа есеппен 0,54 құрады. Бетон бұйымдары өндiрiсi құрылымында ең жоғары үлес темiр-бетоннан жасалған құрастыру құрылыс конструкцияларына тиесiлi - 41 %. Одан кейiн жабын тақталары - шамамен 26 %, қадалар - 10%, сондай-ақ жол құрылысына арналған бұйымдар - 10 %. Тұтастай алғанда бетоннан жасалған бұйымдар үлесi құрылыстың жалпы көлемiнде 14,6 %-ды құрайды (құндық көрiнiсте).

7-кесте. Құрылысқа арналған заттай көрiнiстегi бетоннан жасалған бұйымдар мен тауар бетоны өндiрiсi

Көлемi, мың тонна

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 қаңтар-тамыз

Цементтi тұтыну

2330 3050 4696 6071 7411 9205 7601 3697

Темiр-бетон және бетон бұйымдар

980 1542 1967 2352 2899 3240 2713 2209


2002-2007 жылдар бойы бетон бұйымдары мен тауар бетоны өндiрiсiнiң өсiм қарқыны негiзгi капиталға салынған инвестициялардың және құрылыс-монтаж жұмыстары көлемiнiң өсуiмен шарттасады. 2008 жылы 2007 жылмен салыстырғанда темiр-бетон және бетон бұйымдары мен тауар бетоны өндiрiсiнде бiршама құлдырау байқалды, бұл қаржы қаражатының жеткiлiксiздiгiмен байланысты болды. 2008 жылы тұрғын үйдi пайдалануға беру негiзiнен бұрын салынған ғимараттарды аяқтау есебiнен қамтамасыз етiлдi, ал iргетасынан басталған құрылыс объектiлерi күрт азайды. Бетоннан жасалған бұйымдар импорты бетон өнiмiнiң екi түрiмен ұсынылады: жеңiлдетiлген бетоннан жасалған блоктар мен кiрпiштер және тақталар, оның iшiнде бетоннан жасалған соқпақжол тақталары. Жоғарыда аталған өнiмдi егжей-тегжейлi талдау кезiнде мыналарды байқауға болады, 100 %-ды құраған бетон блоктары мен соқпақжол бойынша тұтынудағы импорт үлесi 2007 жылы тиiсiнше 16 % және 15 %-ды құрай отырып, күрт азайды. Бұл үрдiс өндiрiстiң жаңа желiлерiн енгiзу арқасында болды. 2008 жылы блоктар мен кiрпiштер бойынша 7 % және соқпақжол тақтасы бойынша 1 % үлесiне жете отырып, негiзiнен тұтастай тұтынудың азаюына орай импорт үлесiнiң азаюы жалғаса түстi. 2008 жылы экспорт та «Жеңiлдетiлген бетоннан жасалған блоктар мен кiрпiштер» деген бiр баппен ұсынылды. Бұл өнiмнiң экспорты көлемi 220,2 мың АҚШ доллары сомасына 1892,8 тоннаны құрады. Негiзгi импорттаушылар ретiнде Ресей шықты, оның үлесi 99,7 %-ды және Әзiрбайжан үлесi тиiсiнше 0,3 %-ды қалады. 8-кестеде негiзгi көрсеткiштер (2002 - 2009 жж. қаңтар-тамыз): керамика тақталарының өндiрiсi, экспорты, импорты, тұтынылуы және ҚР санитарлық-техникалық бұйымдар импортының серпiнi көрсетiлген.

8-кесте. 2002 - 2009 жылдары керамика тақталары өндiрiсi мен тұтынуының және санитарлық-техникалық бұйымдар импортының негiзгi көрсеткiштерi

Көрсеткiштер

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 қаңтар-тамыз

Керамикалық тақталар өндiрiсi, мың м2.

562 694 770 493 675 665 450 88,3

Керамикалық тақталар импорты, мың м2.

5 842

8 560 9 986 9 017 14 690

18 728

19 000

10 863,8

Керамикалы 2,4 4,9 0,3 0,3 0,1 0,1 0,1 3,5

қ тақталар экспорты, мың м2.

Керамикалық тақталарды тұтыну, мың м2.

6 402

9 249 10 756

9 507 15 397

19 388

19534

10 952

Санитарлық-техникалық бұйымдар импорты, мың тонна.

6,0 8,0 10,0 11,0 17,0 18,0 17,0 72


8-кестеден көрiнiп тұрғандай, ҚР-да керамикалық тақталарды өндiру 2002-2008 жылдары 28 %-ға қысқарды, импорт өсiмi 2 %-ды, экспорт 10 %-ды және тұтыну 1 %-ды құрады. Қазақстан Республикасында керамикадан жасалған санитарлық-техникалық бұйымдар өндiрiлмейдi, тек импортталады. Бұл өнiмнiң импорты 2008 жылы шамамен 17 мың тоннаны немесе 29 млн. долларды құрады. 2002 - 2008 жылдар кезеңi iшiнде заттай көрiнiстегi импорт шамамен 3 есеге, ақшалай көрiнiсте - 4 еседен астамға өстi. Минералды-мақталы жылу оқшаулағыш бұйымдарын тұтыну құрылымында импорттық өндiрiс өнiмi басым. 2002-2007 жылдардағы импорт көлемi 9621 тоннадан 71954 тоннаға дейiн немесе 7,5 есеге ұлғайды. Экспорт көлемi елеулi емес және жылына 100 тоннадан 1000 тонна аралығында ауытқиды. Минералды жылу оқшаулағыш материалдары нарығындағы ахуал меншiктi өнеркәсiптiң дамымағанына орай қалыптасып отыр. Төменде 9-кестеде 2002-2009 жылдар iшiнде Қазақстанның жылу оқшаулағыш материалдары нарығының көлемi берiлген.

9-кесте. 2002-2009 жылдар iшiнде Қазақстанның жылу оқшаулағыш материалдары нарығының көлемi

тонна

Көрсеткiштер жылдар

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009*

Тұтыну көлемi 15474 18533

30966

44601 68033 80315

63849

48075

Экспорт көлемi 57 105 125 131 146 134 1243 774

Импорт көлемi 9691 10629

25540

38620 59710 71954

44259

25949

Өндiрiс көлемi 5840 8009 5551 6112 8469 8495 2083 22900

3


Соңғы жылдардағы отандық өндiрiс өнiмi үлесiнiң жоғарлауы жоғары технологиялық балқыту агрегаттарында жұмыс iстейтiн және жоғары жылдамдықты көп талшықты центрифугаларда базальт талшығын өндiретiн жаңа кәсiпорындарды пайдалануға берумен байланысты болып отыр. Егер, 2007 жылы отандық минералды-мақталы бұйымдардың жалпы тұтыну көлемiндегi үлесi 10,5 %-ды құраса, 2008 жылы бұл көрсеткiш 32,6 %-ға дейiн артып, ал 2009 жылы 47,6 %-ға жеттi. Қазiргi заманғы технология бойынша базальт талшықтарын өндiретiн зауыттардың республика бойынша жалпы қуаттардағы үлесi 66 %-ды құрайды. Лак-бояу өнiмi нарығының сыйымдылығы 2009 жылғы қаңтар-қарашада 66 мың тоннаны құрады. Олардың iшiнде тұтынудың жалпы көлемiнiң 28 %-ы отандық өндiрушiлернiң үлесiне, импорттың негiзгi үлесi (65 %-дан астам) Ресейге тиесiлi. Қазақстандық нарыққа лак-бояу өнiмдерiн басқа жеткiзушiлер Германия (6 %), БАӘ (6 %), Түркия (4 %), Иран (2 %), Қытай (3%) болып табылады. Өңiрлiк бөлiнiсте өндiрiлетiн барлық лак-бояу материалдарының 75-80 %-ы Алматы қаласына тиесiлi.

10-кесте. Лак-бояу өнiмi өндiрiсiнiң және оны тұтынудың серпiнi

Полимерлер негiзiндегi бояулар мен лактар,

тонна

2009 қаңтар-қараша

2009 қаңтар-қараша/ 2008 қаңтар-қараша

Ресурстар 66 462,5 101,2

Өндiрiс 20 711,0 101,2

Импорт 45 751,5 101,3

Пайдалану 66 462,5 101,2

Экспорт 1 000,3 73,9

Iшкi нарықта сату 65 462,3 101,8


Қазақстанның орама жабын материалдарының нарығы дәстүрлi салаға жатады және тиiсiнше тұтынудың негiзгi үлесi битумды жабын материалдарына тиесiлi. Өндiрiстiң барлығына дерлiк көлемi Павлодар облысының үлесiне тиесiлi. Битумды орама жабын материалдарының негiзгi өндiрушiсi «Павлодар картон-рубероид зауыты» болып табылады. Бұл кәсiпорында негiзiнен I-шi буынды битумды жабын материалдары шығарылады, оның негiзгi шикiзаты битум және картон болып табылады. Өндiрушiлердiң айтуынша, сондай-ақ жүргiзiлген зерттеулердi негiзге ала отырып, жабынды орама материалдар нарығында iшкi бәсекелестiк жоқ деп айтуға болады. Отандық өндiрушiлер шетелдiк, негiзiнен «Технониколь» тобы, «Изофлекс» зауыты т.б. сияқты Ресей компанияларымен бәсекелесуiне тура келедi. Бұл компаниялардың өнiмi сапалық сипаттамалары бойынша отандық өндiрушiлердiң өнiмiнен көш iлгерi. Үшiншi буын материалдары өндiрiсi (полимерлi материалдар) Қазақстанда қазiрдiң өзiнде бар. Полимерлердi радиациялық қабыстыру жолымен EPDM негiзiндегi

полимерлiк жабын материалдарын өндiрудi жолға қою бойынша «Ұлттық Ядролық Орталығы» РМК жобасы бар. Ресей мен Украинаның тәжiрибесiне сүйене отырып, жабын материалдарының дәстүрлi түрлерiн тұтыну бiрте-бiрте қысқарады деп болжауға болады, полимерлi жабын материалдарының перспективалары басым. Тауарлардың үлкен ассортиментiнiң болуы мен бүгiнде орама жабын материалдарының нарығында оларды алмастыруға болатынына орай негiзiнен өнiмнiң бәсекеге қабiлетiне техникалық сипаттамалар (әртүрлi ноу-хоу) және жанама қызметтер әсер етедi деп қорытынды жасауға болады. Жүргiзiлген талдаудан да Ресей және Украина өндiрушiлерi жоғары дамыған мұнай-химия өнеркәсiбiнiң болуы есебiнен үлкен бәсекелестiк басымдыққа ие екенi туралы қорытынды жасауға болады. Ресей нарығының дәстүрлi болуына орай бүгiнде ол Қазақстан үшiн iрi бәсекелестiң жоқтығымен сипатталады. Алайда дамыған шикiзат және өндiрiстiк базасының болуы полимерлiк жабын материалдары нарығын одан әрi өсу жағдайда қауiп-қатердiң жоғары деңгейiн туғызады.

11-кесте. Жабын материалдарын тұтыну саласындағы негiзгiкөрсеткiштерi

Жабын материалдары өндiрiсi, мың м2.

қаңтар-қазан 2009

қаңтар-қазан 2009/ қаңтар-

қазан 2008

Ресурстар 28391,6 117,5

Өндiрiс 7382,6 107,6

Импорт 21009,0 121,4

Пайдалану 28391,6 117,5

Экспорт 6,0

Iшкi нарықта сату 28385,6 117,4


3.9. Саланың күштi және әлсiз жақтарын талдау

Күштi жақтары Әлсiз жақтары

сыйымды нарықтың болуы;мүдделi кәсiпорындарға инвестициялық ресурстарға қол жеткiзуге мүмкiндiк беретiн даму институттарының болуы;саланы дамытуды қолдау бойынша мемлекеттiк саясат;өңiрлiк құрылымдарды және материалдардың, бұйымдар мен конструкциялардың ауқымды номенклатурасын қалыптастыруға мүмкiндiк беретiн жеткiлiктi

өндiрiс жарақтанушылығының төменгi техникалық деңгейi;техникалық жабдық тозушылығының жоғарылығы (70 %-ға дейiн), негiзгi қорлардың баяу жаңартылуы;кәсiпорындардың айналым құралдарының және өндiрiстi жаңғырту мен техникалық қайта жарақтандыруға арналған қорлардың жеткiлiксiздiгi;жоғары энергия және ресурс қажетсiнуi мен осының салдарынан өнiм өндiру

шикiзат базасының болуы;мынадай: жол салу; тұрғын үй құрылысы сияқты секторларда құрылыс материалдарына сұраныстың тұрақты өсуi;индустрияландыру картасы шеңберiнде өзге де байланысты салаларды дамыту және жобаларды iске асыру;

құнының жоғары болуы;нормативтiк-ақпараттық, әсiресе шикiзаттың болуы мен жаңа сапа стандарттарын енгiзу бойынша рәсiмдер туралы ақпарат бөлiгiндегi қамтамасыз етудiң әлсiз дамуы;өндiрiстердi орналастыруда аумақтық тепе-теңсiздiктiң болуы;жаңа импорт алмастыратын және экспортқа бағдарланған өндiрiстердi дамыту үшiн инвестициялардың жеткiлiксiздiгi;кәсiпорындардың көлiк қызметтерiне қол жетiмдiлiк пен оның құнына тәуелдiлiктiң жоғарылығы;қыс айларында қуаттардың толықтай жүктелмеуiмен (шығындардың жоғары болуы) шарттасатын құрылыс тарапынан сұраныстың аусымдылығы;республикада мамандар жетiспеушiлiгiнiң жоғарылығы;стандарттар мен талаптардың жоқтығына орай импортталатын тауарлар сапасын бақылау жүйесiнiң дамымауы;құрылыстағы техникалық реттеу жүйесiнiң жетiлмеуi;Қазақстан Республикасы аумақтарын дамытудың Бас схемасының жоқтығы;республикалық деңгейдегi мемлекеттiк қала құрылысы кадастрының жоқтығы; құрылыстың сметалық-нормативтiк базасының ескiруi;барлық өнеркәсiп салаларына тән өзге де әлсiз жақтар (әкiмшiлiк кедергiлер, қымбат кредит ресурстары т.б.).

Құрылыс саласын дамыту әлеуетiнiң жоғарылығы қолдаушы салалардың дамуымен байланысты, онсыз құрылыс материалдары өндiрiсi саласының жұмыс iстеуi мүмкiн емес (технология мен жабдық, тасымал, электр энергиясы, жұмыс күшi, капитал). Аудит, консалтинг және сақтандыру сияқты салаларды дамыту құрылыс саласын дамытуға оң әсер етпек, өйткенi саланың бәсекеге қабiлеттiгiн дамыту мұндай инфрақұрылымдарсыз мүмкiн емес. Құрылыс материалдары өнеркәсiбiнiң жекелеген кiшi салалары бойынша қосылған құн тiзбегiн, оның ықпалдасу дәрежесiн зерделеу қандай да бiр проблемалар болуы мен олардың туындау себептерiн көрсете алады. Әлсiз жақтар көптеген кәсiпорындардың қазiргi техникалық және технологиялық жарақтануы кезiнде әлемдiк стандарттарға сәйкес келетiн отандық құрылыс материалдарын шығаруды ұйымдастыру мүмкiн емес. Сала құрылымының анық байқалатын шикiзаттық немесе шикiзатқа шамалас бағыты бар, республикада жоғары дәрежелi қайта өңделген және қазiргi заманғы құрылыс кешенi талаптарына сәйкес келетiн өнiм шығаратын кәсiпорындар жеткiлiксiз. Құрылыс материалдарын өндiретiн кәсiпорындардың көпшiлiгi бұлар орта немесе шағын кәсiпорындар және осының салдарынан өндiрiстi жаңғыртуды (не ұйымдастыруды) қаржыландыруға байланысты елеулi проблемалар бар. Проблемалар меншiктi айналым құралдарымен қамтамасыз етушiлiктiң жеткiлiксiздiгi бөлiгiнде де, лизинггiк операцияларды қамтамасыз ету бөлiгiнде де туындауда. Шағын кәсiпорындар iшкi де, сыртқы да нарықтарда бәсекеге қабiлеттi бола алмайды, өйткенi бiр өндiрiс тiзбегi iшiндегi кәсiпорын өнiмдi нарықтық баға бойынша

жеткiзедi, осы арқылы қосылған құны барынша жоғары сегментте тұрған өндiрушiлердi шикiзат өндiрумен немесе оны қайта өңдеумен айналысатын кәсiпорындарды бәсекеге қабiлеттiгiн азайтады. Бүгiнде кәсiпорын iшiнде инновациялық жұмыстар жүргiзiлмейдi десе де болады. Бұл ретте республикада құрылыс материалдарын алудың жаңа тәсiлдерiн әзiрлеумен және жұмыс iстеп тұрған өндiрiстiк желiлердiң ықтимал жолдарын iздеумен айналысатын арнайы ғылыми-зерттеу институттары мүлде жоқ.

3.10. Құрылыс материалдары саласын дамыту проблемалары 1. Негiзгi құралдардың тозуының жоғары деңгейi Құрылыс кешенiнiң құрылыс материалдары өнеркәсiбiне және құрылыс индустриясына қойылатын талаптары тұрғын үй құрылысының инфрақұрылымын өзгертуге, жаңа сәулет-құрылыс жүйесiне өтуге, ғимараттар мен технологиялардың типтерiне және оларды салуға, ресурс сыйымдылығын төмендету қажеттiгiне, сондай-ақ тұрғын үйдi салу және пайдалану кезiндегi энергетикалық және еңбек шығындарына, инвестициялық циклдiң ұзақтығын қысқартуға, тұрғын үй құрылыс көлемiн арттыру жөнiндегi мiндеттердi шешуге, күрделi құрылыс қажеттiлiгiн және сапалы өнiм түрлерiнiң пайдалану мұқтаждығын қамтамасыз етуге негiзделген. Сонымен бiрге, құрылыс материалдарының өнеркәсiбiнде өндiрiстiк қуаттардың моральдық және физикалық шапшаң ескiруi жалғасуда (әртүрлi салалар бойынша 50-ден 70 %-ға дейiн) және күтiлетiн экономикалық өрлеу кезеңiнде олар сапалы және бәсекеге қабiлеттi өнiм шығаратын жағдайда болмауы мүмкiн. Қазiргi уақытта саланың жағдайы: жоғары энергия сыйымдылығымен; кәсiпорындарға негiзгi қорларды жаңартуға және жаңа технологияларды дамытуды инвестициялауға мүмкiндiк бермейтiн төмен тиiмдiлiгiмен; негiзгi қорлардың жоғары тозушылық деңгейiмен; өнiм өндiрудiң жоғары өзiндiк құнымен; техникалық артта қалуымен сипатталады. Мысалы, барлық зауыттарда цемент ескiрген энергия шығынды «ылғал» тәсiлiмен өндiрiледi. «Қарцемент» АҚ-та «құрғақ» тәсiлмен жұмыс iстейтiн қалпына келтiрiлген бiр желiден басқалары. Осы заманғы құрылыс материалдарының, бұйымдар мен конструкциялардың кең көлемдi номенклатурасын өндiретiн жаңа кәсiпорын жоқ. 2. Құрылыс-монтаж жұмыстарын жүргiзудiң маусымдылық проблемасы Құрылыстың монолиттiк тәсiлге жаппай көшуiмен суық уақыта ғимараттар салудың негiзгi құрылыс материалдары мен бұйымдарына сұраныс шұғыл қысқарды. Бұл цемент және бетон бұйымдарын, сондай-ақ инерциялы материалдарды және басқаларын өндiруге терiс әсер еттi. Цементтi ұзақ сақтаған кезде нығыздалады және өз белсендiлiгiн жоғалтатыны белгiлi. Жазғы уақытта цемент зауыттары авральды режимде жұмыс iстейдi және қысқы уақытта цемент өндiруде жiберiлiп алынған көлемнiң орнын толтыра алмайды. Осы себептен жылы уақытқа дүрлiкпе сұраныс пайда болады және тиiсiнше цементке баға қымбаттайды. Ғимараттардың каркастарын монолиттiк тәсiлмен тұрғызу осы саланың өнiмiнiң талап етiлмегендiгiнiң нәтижесiнде құрастырмалы темiрбетонның өнеркәсiпте төмендеуiне себепшi болды. Нәтижесiнде 2008 жылы цемент зауыттарының жобалық қуатын пайдалану коэффициентi 0,58 (2009 жылғы қаңтар-қазан кезеңiнде 0,56) және темiрбетон зауыттарының өндiрiстiк қуаттары - 0,54 (2009 жылғы қаңтар-қазан кезеңiнде 0,58) құрады. Соңғы онжылдықта бетон мен темiрбетон өндiру бойынша шетелдiк жабдықтар мен технологиялар импортының кең таралуы экономикалық есеп бойынша сала кәсiпорындарының көпшiлiгi үшiн қымбат. Қиыршықтасқа қатысты Қазақстанның құрылыс нарығында қиыршықтасқа тапшылық жоқ. Алайда маусымдылық факторы себепшi болған өндiру мен тұтыну көлемiнде белгiлi бiр ауытқушылық бар. Белсендi тұтыну кезеңi құрылыс маусымына келедi және жылына 8-9 айға созылады. Сол кезде руда емес материалды қысқы мезгiлде өндiрудiң қарқындылығы iс жүзiнде төмендемейдi. Өндiрушiлер мен тұтынушылардың барлық деңгейдегi мемлекеттiк билiк органдарымен бiрлесiп күш салуы құрылыс саласындағы маусымдық ауытқуды тегiстеуге бағытталуға тиiс. Бұл факт цемент өндiру мен тұтыну жағдайына ғана әсер ететiн маусымдылыққа көпшiлiк мақұлдаған пiкiрдi растайды. Рудалық емес құрылыс материалдарының (қиыршықтас, iрi құм, құм) өнеркәсiбi өнiмге сұранысты жыл бойы қамтамасыз етуге дайын. Кiрпiшке

қатысты болса, онда кiрпiштiң тұтынушылар нарығының маңызды белгiсi сұраныстың маусымдылығы болып табылады. Сұраныстың маусымдылығы жеке құрылыс секторында құрылыс жұмыстары көбiнесе жаз айлары мен күздiң басына келедi. Мемлекеттiк және муниципалдық құрылыс секторларында жұмыстар iс жүзiнде жыл бойы жүзеге асырылады, мұнда сұраныстың маусымдылығы неғұрлым аз көрсетiлген сипатта болады. Қазақстанда осы заманғы кiрпiштiң тұтыну нарығының негiзгi үрдiстерiнiң қатарында сарапшылар сұраныс құрылымының өзгеруiн атап өтедi - дәстүрлi құрылыс қызыл кiрпiшiне сұраныс түсуде, сол бiр уақытта формасы мен түстiк реңкi әртүрлi қаптайтын кiрпiшке қызығушылық бiртiндеп өсуде. 3. Инженер және жұмысшы кадрларды дайындау және бiлiктiлiгiн арттыру проблемасы Жоғары оқу ғылымы мен оқу процесiнiң өндiрiстен қол үзуi мамандар даярлау процесiне елеулi зиян келтiредi. Жоғары оқу орындарының көпшiлiгiнде инженерлiк кадрларды даярлаудың зерттеу инфрақұрылымы мен аспаптық-аппаратуралық база осы заманғы талаптарға сәйкес келмейдi және жарты ғасырлық және одан көп ескiлiк деңгейiнде тұр. Бiлiм беру, ғылым және саланың өндiрiстiк кешенi оның қажеттi инновациялық дамуын қамтамасыз етпейдi. Ғылыми-зерттеу және келешегi бар әзiрлемелердiң тәжiрибелiк-өнеркәсiптiк сынау және зерттеу және сынау жабдықтары мен аспаптарын жасау базасы жеткiлiксiз дамыған. Әзiрлемелердi ынталандыру және ғылымды көп қажет ететiн сапасы жоғары өнiм өндiрудi меңгеру, еңбек өнiмдiлiгiн арттыру, ресурс және ресурс үнемдеу, жергiлiктi шикiзатты және бетон мен темiрбетон өндiру саласындағы өнеркәсiп қалдықтары бойынша нормативтiк құжаттар әзiрленген жоқ. Сондай-ақ құрылыс индустриясында жұмыс iстейтiн немесе мүдделi кәсiпкерлердi дайындаудың темен деңгейiне байланысты бар проблеманы атап өтуге болады. 4. Аумақтық орналастыру проблемалары Кiдiртпей шешудi талап ететiн неғұрлым елеулi проблемалардың қатарына цементтiң ұдайы қымбаттауы, энергия үнемдейтiн және ресурсты қажет ететiн құрылыс материалдары бойынша өз өндiрiсiнiң жоқтығы және энергия ресурстарына, суға, шикiзатты темiржол тасымалдауға тарифтердiң тоқтаусыз өсуi және энергиямен және сумен жабдықтау мәселелерiн шешу жатады. Соңғы жылдары құрылыс индустриясы кәсiпорындарын аумақтық орналастырудағы сәйкессiздiк проблемасы анағұрлым айқын көрiндi. Республиканың өнеркәсiбi оңтүстiк, орталық және шығыс өңiрлерде шоғырланған. Тиiсiнше цемент және басқа құрылыс материалдары, бұйымдары мен конструкциялары бойынша негiзгi зауыттар осы өңiрлерде салынған. Соңғы онжылдықта Батыс Қазақстанда мұнай-газ секторы озық даму қарқынын алды, Астана, Алматы қалаларында және Алматы облысы мен басқаларында тұрғын үй мен басқа азаматтық құрылыс көлемi күрт өстi. Құрылыс индустриясы саласындағы компаниялардың көпшiлiгi шағын және орта кәсiпорындарға жатады. Оларда жаңа технологияға көшу үшiн қаржыландыру алу немесе жұмысшыларды қайта оқыту мүмкiндiгi сияқты жаңа технологиялар туралы ақпаратқа қол жеткiзу шектеулi. Мемлекет перспективалы технологиялар, персоналды оқытуға және қайта оқытуға қатысу, жаңа технологияларды меңгерудi мемлекеттiк қаржыландыруды ұлғайту және оларды енгiзу тәсiлдерi, ҚР-да жасалмайтын қазiргi заманғы жабдықтарға импорт баждарын алымын азайту туралы ақпаратты бере алады. Атап айтқанда, ресурс үнемдеушi және энергиялық тиiмдi құрылыс материалдары мен конструкцияларды жасаушыларды қолдау мақсатында, сондай-ақ индустриялық құрылыс комбинаттарының маңында салынған шағын орта бизнес субъектiлерiн дамыту үшiн оларға жеңiлдiк жағдайда кредит берiлетiн болады. Кәсiпорындарға дамудың инновациялық үлгiсiне өту үшiн едәуiр қаржы ресурсы қажет болады. Құрылыс материалдарын өндiру саласында шағын бизнеске кредит берудi дамыту үшiн шаралар кешенi қажет. Қазыналық шаралар (жаңа өндiрiстердi бiрнеше салықтан босату) сонымен қатар көп елдерде пайдаланылады және ҚР-да да қолданылуы мүмкiн. Ақырында, жобаларды iске асыру үшiн инвесторларды iздестiру жақсы нәтижелердi беруi мүмкiн.

3.11. Проблемаларды шешу бойынша шетелдiк оң тәжiрибеге шолу Қазақстанда құрылыс материалдары саласын серпiндi дамыту үшiн нақты алғышарттар бар. Оның жетiстiктерi мен қателiктерi құрылыстың өзiндiк құны мен

сапасына тiкелей байланысты. Сондықтан құрылыс базасын қазiргi заманғы технологиялық негiзде түпкiлiктi жаңғырту өзектi мiндет болып табылады. Бiрiншi кезектегi мiндеттердiң қатарында шетелдiк тәжiрибе мен қазiргi заманғы технологияны барынша пайдалана отырып цемент, құрастырмалы темiрбетон, жылу оқшаулау материалдарын, шыны, құрылыс керамикасын және басқаларын өндiретiн базалық қосалқы салалардың өте тез дамыту қажеттiгiн атап өту керек. Цемент. Шетел тәжiрибесiн талдау қазiргi уақытта дамыған елдерде цемент негiзiнен құрғақ тәсiлмен өндiрiлетiнiн көрсеттi. Мынадай Жапония, Оңтүстiк Корея, Испания, АҚШ сияқты елдерде жалпы көлемде цементтi құрғақ тәсiлмен өндiру үлесi 80-100 % шегiнде ауытқып отыр. Цементтi әлемдiк өндiру үлесiнiң 47, 1 %-ы тиесiлi Қытай ескi зауыттарын құрғақ әдiспен өндiрiске қарқынды көшiруде. Қазiргi уақытта Қытайдағы цементтiң 50 %-ы энергия үнемдеушi технологиялар бойынша өндiрiлдi. Озық тәжiрибе жағдайында цемент саласын дамыту мынадай өзара бiрiн-бiрi толықтыратын бағыттар бойынша жүзеге асырылуы тиiс: 1. Цемент өндiрудiң қолданыстағы ылғал тәсiлiнен құрғақ тәсiлге жаңғырту. 2. Жаңа зауыттарды салу кезiнде озық энергия үнемдеушi жоғары өнiмдi технологияларды пайдалану қажет. 3. Республиканың цемент зауыттарынан алыстағы аудандарында терминалдар желiсiн құру. Немiс жабдығының негiзiнде жылдық өнiмдiлiгi 1 млн. тонна зауыт салуға кететiн шығын кемiнде 120-150 млн. евроны құрайды. Осы фактiлердiң негiзiнде бәсекеге қабiлеттiлiгiне талдау жүргiзiлдi. Қорытындысында сапасы үшiн шығынды барынша азайту және заласыз шикiзатты дайындаудың құрғақ тәсiлiмен жұмыс iстейтiн цемент зауыттарының жаңа буынына жүктеуге болады. Бұл өнiмнiң өнiмдiлiгi - бағасы - сапасы қазiргi нарықта ең жақсы арасалмақпен ерекшеленетiн жоғары автоматтандырылған және үнемдi зауыттар. Жылына 1 млн. тонна клинкер өндiрген кездегi технологиялық жабдықтың бағасы шамамен 37 млн. евроны құрайды. Құрылыс жұмысын, карьер техникасын, зертханалық жабдықты қоса алғанда, жиынтық шығын - 70-80 млн. евро. Клинкер-цемент терминалдары. Цемент саласын сәйкестендiрудiң тағы бiр перспективалық бағыты клинкерлiк цемент терминалдары желiсiн ұйымдастыру болып табылады. Бұл iс-шараның мәнi цемент зауыттарының үлестiк функцияларының бiр бөлiгi тұтынушыға қарай өтетiндiгiн бiлдiредi. Бұл жағдайда тек қана клинкер көшiрiледi, ал белсендi минералдық үстемелер ретiнде жергiлiктi материалдар пайдаланылады. Бұдан өзге, клинкерлiк цемент терминалдарын құруға салынған инвестициялар салынып жатқан цемент зауыттарының үлестiк қуаттарын құруға арналған шығындарды азайтудың есебiнен өтеледi (үлестiк жабдықтың бiр бөлiгi клинкерлiк цемент терминалдарына өтедi). Пилоттық нұсқа ретiнде Маңғыстау, Ақтөбе, Батыс Қазақстан, Павлодар және Алматы облыстарында жалпы қуаты 2,1 млн. тонна терминалдар ұйымдастыру ұсынылады. Құрама темiр-бетон бұйымдар мен конструкциялар. Қазақстан Республикасында соңғы онжылдықта қолайлылығы жоғары биiк үйлердiң сәулеттiк алуандығын қамтамасыз еткен монолиттiк үй салу кеңiнен қолданылып отыр. Алайда, монолиттiк үй салу технологиясының едәуiр кемшiлiктерi бар. Монолиттiк технология бойынша бетонның сапасы мен бұзылмайтындығына қалыпты орнату және бөлшектеу бойынша еңбектi қажетсiну, бетон қоспасын төсеу орнына тасу, әсiресе қысқы мерзiмдерде ауа райы жағдайлары терiс әсер етедi. Жобалық маркаға дейiн оның берiктiгiн жинау үшiн жылу режимiн сақтай отырып, бетонның төзiмдiлiгiне көп уақыт қажет. Алайда, тұрғын үй салуға қойылатын қазiргi заман талаптары ең алдымен, халықтың қажеттiлiктерiмен, конструкциялық және әрлеу материалдарының әсемдiгiмен, тұрғын үйдiң төзiмдiлiгi мен қолайлылығымен айқындалады. Баға бойынша қол жетiмдiлiк факторы да маңызды болып табылады. Монолиттiк үй салу технологиясы өнiмдiлiктi арттыру және құрылыстың құнын төмендету талаптарына жауап бермейдi. Сондықтан, бүгiнде құрылыс саласының алдында жағдайды түбегейлi өзгерту мiндетi тұр. Жылдам, арзан және сапалы салу қажет. Әлемдiк тәжiрибе бұл мiндетке жұмыстың көп бөлiгiн зауыт жағдайларында, ал құрылыс алаңында түпкiлiктi құрастыруды жүзеге асыруды бiлдiретiн құрылысты

индустрияландырудың есебiнен қол жеткiзуге болатынын көрсеттi. Бұл объектiлердi көтерудi жылдамдатады және еңбек шығынын, демек жұмыстардың өзiндiк құнын төмендетуге мүмкiндiк бередi. Бұл ретте соңғы жылдары әлемдiк индустриялық үй салудың дамуы өндiрiстiң индустриялық тәсiлiнiң барлық артықшылықтарын сақтау кезiнде сәулеттiк алуандықты қамтамасыз етуге бағытталғанын атап өту қажет. Батыс елдерiнде қаңқалы-монолиттiк үй салудың табысты дамуының кепiлi үздiксiз шегендеп бекiтусiз қалыптау тәсiлiмен темiр бетон бұйымдары өндiрiсiн әзiрлеу және игеру, құрылыс нарығында жоғары төзiмдi бетондардың пайда болуы болып табылады. Қазiргi заманғы шегендеп бекiтусiз дiрiлдi қалыптау желiсi бiр жабдықта қуыс төсем тақтасын, қадалар, жол тақталарын, мойнақтар, арқалықтар және т.б. кез келген үлгiлiк өлшем өнiмiн шығаруға қабiлеттi. Қазiргi уақытта дамыған Батыс елдерiнде құрама көптеген монолиттiк үй салу жүйелерi жұмыс iстейдi. Бiздiң республикамызда құрылысты индустрияландырудың ең ұтымды жолы жұмыс iстеп тұрған темiр-бетон зауыттарының негiзiнде тұрғын үйлер мен ғимараттар салуға арналған жоғары технологиялық конструкциялар мен детальдар өндiрiсiн құру болып табылады. Бұл ретте Ресейдiң оларды әмбебап үй салу комбинаттарына ауыстыра отырып, жұмыс iстеп тұрған темiр-бетон зауыттарын жаңғырту бойынша тәжiрибесi қызықты. Ресейде индустриялық құрылыс комбинаттарын құруға шығындарды қысқарту мақсатында импорттық ғылымды қажетсiнетiн технологиялық жабдық сатып алынуда, ал жабдықтың металды қажетсiнетiн бөлiгi отандық машина жасау зауыттарында дайындалады. Темiр бетон бұйымдары зауыттарын техникалық қайта жарақтандырудың ұсынылып отырған нұсқасы бүгiнде Ресей мен Қазақстанның бiрнеше қалаларында iске асырылуда. Жылу оқшаулағыш материалдар. Энергия тасымалдаушыларға бағаның тұрақты өсуiнiң аясында автоклавты газ бетоны ретiнде жылу оқшаулағыш материалдарды және базальтты талшықтан жасалған минералдық мақта бұйымдарын пайдалану жолымен пайдаланылатын ғимараттардың энергия тұтынуын төмендету үлкен перспективаға ие. Әртүрлi деректер бойынша тұрғын үй секторына республика бойынша тұтынылатын энергияның 25-30 % тиесiлi. Бүгiнде қазақстандық газ бетон нарығында қазiргi заманғы жоғары технологиялық жабдықта дайындалған сапалы кеуектi бетон өндiрiсiнiң өсуi байқалады. Алайда көлемi жылына 1118 мың м3 қолда бар газ бетон қуаты құрылыстың өскелең қажеттiлiктерiн қамтамасыз ету үшiн жеткiлiксiз. Мысалы Батыс елдерiнде 1000 тұрғынға газ бетоннан жасалған бұйымдардың жылдық шығарылымы 220-280 м3 құрайды. ТМД елдерiнде газ бетонды қолдану бойынша көшбасшы Беларусь болып табылады, мұнда бұл көрсеткiш мың адамға 170 м3-ге жеттi. Автоклавты кеуектi бетон бойынша жобалық қуаттарды игеру кезiнде газ бетондар шығару 1000 адамға 74 м3-дi құрайды. Шетелдердiң тәжiрибесiн бағдарлай отырып, тұрғын үй салудағы кеуектi бетон нарығын әлеуетiн 2014 жылға қарай 2 млн.м3 деп бағамдауға болады. Серпiндi дамып келе жатқан және перспективалы жылу оқшаулағыш материал базальт талшығынан жасалған бұйымдар болып табылады. Қазақстанда 2008 жылы шамамен 640 мың м3 минералдық мақта жылытқыштары пайдаланылған және 2014 жылға қарай нарық көлемi 1900 мың м3 болжанып отыр. Қазiргi уақытта республикада минералдық мақта бұйымдарын өндiретiн 11 кәсiпорын бар. Кәсiпорындардың көпшiлiгi 70-80 жылдары салынған және моральдiк және физикалық ескiрген және тиiсiнше энергияны қажетсiнетiн жабдыққа негiзделген. Осы зауыттарда жұмыс iстейтiн ваграндық балқыту агрегаттары балқыту үшiн анағұрлым жоғары температура қажет етiлетiндiктен базальт тасын балқытуға қабiлетсiз. Ақырында бұрын орнатылған технологиялық желiлерде шығарылған өнiм сапасы бойынша да, бағасы бойынша да бәсекеге қабiлетсiз. Әлемдiк тәжiрибенi талдау минералдық мақта өнiмiн өндiретiн жетекшi фирмалар шикiзат ретiнде базальт жыныстары мен қазiргi заманғы энергия үнемдейтiн балқыту агрегаттарын пайдаланатындығын көрсеттi. Бұл жоғары сапалы минералдық мақтаны алуға мүмкiндiк бередi. Республикада соңғы 2-3 жылда озық еуропалық технологиялар қарқынды енгiзiлу үстiнде. Италиядан, Словениядан әкелiнген жабдықпен жабдықталған Павлодарда «Базальттiк технологиялар» ЖШС, Өскеменде «Изотерм» ЖШС, Ақтөбеде «Базальт - A» ЖШС жоғары өнiмдi кәсiпорындар салынып,

пайдалануға берiлдi. Жақын жылдарда қазiргi заманғы технологиялар бойынша базальт талшықтарын өндiретiн тағы бiрнеше кәсiпорын iске қосылатын болады. Бұл зауыттардың өнiмi 2-3 жылда ескiрген энергия шығынды технологиялар бойынша шығарылатын зауыттардың өнiмiн толығымен ығыстыратыны болжанып отыр. Лак бояу өнiмi. Қазiргi уақытта лактар мен бояуларды әлемдiк сатылым жылына 64 миллиард долларды құрайтынын атап өту қажет. Салада 12 мың компания жұмыс iстеуде, бiрақ нарықтағы үлесiне барлық сатылымдардың 43 пайызға жуығы тиесiлi 11-i көш бастап отыр. Олардың әрбiрiнiң жылдық табысы 1 миллиард долларға жақындап келедi. Ресейдi қоса алғанда белгiлi әлемдiк бояу өндiрушiлердiң қызметiн талдау, акрилдiк дисперсия және титан диоксидi болып табылатын негiзгi компоненттер ретiнде Ciba, BASF, Akzo Nobel, Du pont сияқты iрi химиялық алпауыттардың өнiмi пайдаланылатынын көрсеттi. Бұл 2 компонент бастапқы шикiзат құрамында дайын өнiм құнының 82-85%-ын құрайды, оларды жеткiзуге көлiк шығыстарын бөлу болмашы. Осыған байланысты, лак бояу материалдарын өндiруде отандық қамтудың шикiзаттық материалдарының үлесiн ұлғайту туралы мәселенi қою орынсыз. Бұл жағдайларда отандық өндiрiстiң тиiмдiлiгiне су құраушыларынсыз (40%) тек қана қатты компоненттердiң импорты есебiнен қол жеткiзiледi. Қазiргi уақытта Қазақстан нарығының сыйымдылығы жылына 90 мың тоннаны құрайды. Олардың 26-28 %-ы отандық өндiрушiлердiң үлесiне тиесiлi. Импорттың негiзгi үлесi (65%-дан астам) Ресейге тиесiлi. Басқа жеткiзушiлер Түркия, Польша, Қытай, Германия, Словения және т.б. болып табылады. 2014 жылғы қарай лак бояу материалдарына қажеттiлiк жылына шамамен 107 мың тоннаны құрайды. Шыны өнеркәсiбi. Әлемдегi негiзгi үрдiс - энергия тасымалдағыштардың тапшылығы, газға, электр энергиясына, көмiрге бағаның өсуi, ғимараттарда жылу шығындарын едәуiр азайту қажеттiлiгiне алып келетiн жылу энергия желiлерiнiң айтарлықтай жүктемесi мен тозуы. Ғимараттардағы барынша көп жылу шығындары (50 %-дан астам) терезе арқылы, ал қабырға арқылы 26 пайыз болады. Үлкен әйнек қасбеттерiнде және қазiргi заманғы ғимараттардың зерәйнектерiнде жылу шығындары бiрнеше есеге ұлғаяды. Шыны өңдеудiң қазiргi заманғы технологияларының дамуымен жылу-энергия үнемдегiш шыны пакеттерiн қолдану арқылы жылу энергиясы шығыстарын 12 пайызға дейiн айтарлықтай төмендетуге мүмкiндiк пайда болды. Осыған байланысты, әлемдегi маңызды бағыттардың бiрi бiр уақытта ғимараттардың жылу қорғанышының деңгейiн арттыруға және адамдардың қауiпсiздiгiн қамтамасыз етуге қабiлеттi энергия тиiмдi шынылауды дамыту болады. Энергия үнемдегiш шыны пакетiнiң iшкi әйнегiндегi арнайы жылу шағылыстырғыш жабын жылу сәулелерiн шағылыстырып, термос әсерiн қалыптастырады. Экономикалық және экологиялық әсерi: жаңа энергия кезiнен 1 кВт/сағ. өндiруге арналған шығындар 1 кВт/сағ. үнемдеуге кететiн шығындардан 7 есеге көп; кәдiмгi шынылауды пайдаланған кезде үй-жайды жылытуға жыл сайын атмосфераға 84 кг СО2 с 1 м2 шығаруға әкелетiн энергия шығындалады; жылу-энергия үнемдегi шыны пакетiн пайдаланған кезде бұл сан жылына 13 кг СО2 с 1м2 - ге төмендейдi, яғни, бұл сан 6,5 есеге төмендейдi; болмашы қымбаттау (20 пайыз) кезiнде өтiмдiлiк мерзiмi 1 жыл. Әлемдiк құрылыс тәжiрибесiнде қауiпсiз шынылау мiндетiн шешу шыныққан және көп қабатты әйнектi пайдалануға негiзделедi. Мысалы Еуропада және Ресейде адамдар көп жиналатын орындарда екi қабаттан жоғары ғимараттарда кәдiмгi әйнектi пайдалануға тыйым салынады, тек қана әдеттегiден 7-8 есе берiк шыныққан және көп қабатты әйнек пайдаланылады. Республикада тұрғын үй, қоғамдық және өнеркәсiптiк ғимараттарды шынылауға арналған табақ шыны шығарылмайды. Ол тек импортталады. Табақ шыныларға қажеттiлiк: 2010 жылы - 22,2 млн. м2, 2011 жылы - 25,1 млн. м2, 2012 жылы - 28,3 млн. м2, 2013 жылы - 31,2 млн. м2, 2014 жылы - 35,0 млн. м2 құрайды. Бұл ретте барлық пайдаланылатын табақ шынының 70-80%-ы тұрғын үй салуда пайдаланылады.

3.12. Қоршаған ортаға ықпалын бағалау

Құрылыс индустриясындағы энергия үнемдеу энергия тұтынуды үнемдеудi құрайтындардың бiрi, себебi құрылыс саласы мен тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласындағы отын-энергетикалық ресурстарын пайдалану көлемi

бойынша басқа да шаруашылық салаларының арасында үшiншi орында тұр. Осы көлемдердiң iшiнен бар еңбек ақы төлеу қоры фонды 85% энергия ресурстарын, 11,4% құрылыс материалдары өнеркәсiбiн, 3,6% құрылысты пайдаланады. Энергетикалық және басқа да ресурстарды үнемдеу - құрылыс материалдары өнеркәсiбi алдында тұрған маңызды мiндет. Өндiрiстiк кәсiпорындар үшiн жылу мен электр энергиясын пайдалануды жүйелi төмендету бұл отын-энергетикалық ресурстарын сатып алу арналған шығындарды қысқарту мүмкiндiгi, сондай-ақ табиғат ресурстарын үнемдеудiң жалпы саласына өз үлесiн қосу мүмкiндiгi. Қазақстан Республикасының Президентi Нұрсұлтан Әбiшұлы Назарбаевтың 2008 жылғы халыққа жолдауында «Үкiмет бiруақытта өз күшiн энергия үнемдеу мен экологиялық таза технологияларды енгiзуге жұмылдыруы тиiс». Құрылыс материалдарының өндiрiсiне арналған шартты отын және электр энергиясының шығын нормаларын салыстырып талдау, Қазақстан мен Ресей үшiн бұл көрсеткiштердiң ұқсас екенiн көрсеттi, өйткенi бiрдей технологиялар қолданылады. ЕО елдермен салыстырғанда гипс, қыш және силикат кiрпiш өндiрiсiнен басқа, көрсетiлген барлық материалдар үшiн бұл көрсеткiштер артық. Мысалы, ЕО елдерiнде Қазақстан мен Ресейге қарағанда цемент өндiру кезiнде келiсiлген отын 101 кг және электр энергиясының шығыны с.870 кВт кем, қыш кiрпiш өндiру кезiнде келiсiлген отын 70 кг кем, ал электр энергиясы с.43,4 кВт артық құрастырмалы темiр бетон конструкцияларын өндiру кезiнде келiсiлген шығын 48 кг және электр энергиясы өнiм бiрлiгiне с 11 кВт кем. Құрылыс материалдарының технологиялары саласында энергия үнемдеу технологияларын (құрамында отын бар материалдарды, әртүрлi қоспаларды және т.б. пайдалану), озық технологиялық жабдықтар мен материалдардың жаңа түрлерiн пайдалану есебiнен энергия ресурстарын едәуiр үнемдеуге қол жеткiзуi мүмкiн. Бiрiншi блок: Құрамында отын бар шикiзатты пайдалану жолымен күйдiрiлетiн материалдар өндiрiсiнде отынды үнемдеу (күл шлак, көмiр қалдықтары, қиры және т.б.). Iрi тоннажды құрамында отын бар күл ГРЭС және ЖЭО мен көмiр өндiру қалдықтары сияқтыларға барынша қызығушылық бiлдiруде. Жыл сайын күл шығару 20 млн. тоннаға жеттi, 400 млн. тоннадан жоғары үйiндiлер жиналды Көмiр өндiру және көмiр байыту қалдықтарының ашылатын кендерi 2 млрд. т. астамын құрайды. Кейбiр жылдары фосфорлы және дөмендiк қоқыстар, ЖЭС күл және көмiр қалдықтарын пайдалана отырып, құрылыс материалдарын алу технологиялары. ГРЭС және ЖЭО күлдi пайдалана отырып, күл цемент, күл бетон, күлдi күйдiрiлмеген гравий, күл керамикалық кiрпiш алынған болатын. Көмiр өндiру және көмiр байыту қалдықтары негiзiнде керамзит, қыш кiрпiш және тақталар алынды. Өңделген технологияларды 80 жылдары ҚазССР Өнеркәсiп құрылыс материалдары кәсiпорындарында кеңiнен апробациялаудан өттi. Өткен жылғы қажеттiлiкке және 2010 және 2014 жылдарға арналған күтiлетiн қажеттiлiкке байланысты күл цемент, күл бетон, күлдi күйдiрiлмеген гравий, күл керамикалық кiрпiш технологияларын енгiзу кезiнде дәстүрлi шикiзат негiзiнде цемент, қыш кiрпiш, керамзит, бетон және темiр бетон сияқты материалдарды алмастыру келiсiлген отынды айтарлықтай үнемдеуге болады. Мысалы, 2007 жылы келiсiлген отынды 1,34 млн.т., 2010 жылы келiсiлген отынды - 1,86 млн.т, 2014 жылы - келiсiлген отынды 2,5 млн.т үнемдеу күтiлуi мүмкiн болатын. Екiншi блок: Диспергировенделген техногендiк өнiмдердi (күлдер, шлактар, шламдар, қалдықтар және т.б) пайдалану жолымен ұнтақ, кесек материалдары өндiрiсiнде энергияны үнемдеу. Құрылыс материалдары өнеркәсiбiнде энергияны қажет ететiндер ұсақтау және ұнтақтау процесi болып табылады. Тау-кен өнеркәсiбiндегi ұсақтау және ұнтақтау операцияларына бар технологиялар кезiнде барлық шығындардың 50% астамы бiрiншi кезекте, энергетиканы қамтиды. Сондықтан ұсақтау процесiнен өткен мынадай қалдықтарды пайдалану орынды: тау-кен өнеркәсiбi, ТЭС күлдерi және шлактар, байыту комбинаттарының қалдықтары, тас өндiру және қайта өңдеу және т.б. 10 % (4 млн.т) цементтi аралас кiшкене клинкерлiк байланыстырушы (СМВ) 5 % (2 млн. т) және 5% (2 млн. т) аралас клинкерлiк емес байланыстырушы алмастырудан жыл сайын 500 мың тонна сұйық отын үнемдеуге болады. Табиғи құмды алмастыру кезiнде ЖЭС алаңдарындағы ҚҚҚ өндiрудi 50 % ұйымдастыру кезiнде құрғақ құрылыс қоспалары (ҚҚҚ) және оларды 8 млн т. көлемiнде өндiру ҚҚҚ өндiру кезiнде дәстүрлi пайдаланылатын кәдiмгi құмды

кептiрудiң орнына электр сүзгiштiң iшiнен құрғақ күлдi кептiрудi алып тастау есебiнен жыл сайын 61 мың т.сұйық отын үнемдеуге болады. Барлық көлемi 4 млн. текше м. табиғи құмды шлакқа және күлге алмастыру жыл сайын 4 мың т. дизелдiк отынды үнемдеуге әкеледi; 4 млн текше м. табиғи қиыршықтасты шлакқа алмастыру жыл сайын 14 мың т. дизелдiк отынды үнемдеуге болады. Үшiншi блок: Тиiмдi технологиялық жабдықтарды қолдану арқылы отын мен энергияны үнемдеу. Қазiргi уақытта өндiрiсте қолданылатын құрылыс материалдары технологияларының, техникалық шешiмдерi мен жабдықтардың кейбiр түрлерi жоғары сапалы энергияны қажет ететiндер болып табылады. Бiрiншi кезекте бұл цемент өндiруге қатысты. Шикiзаттық қоспаны дайындауға қарамастан портландцемент өндiрiсiнiң екi негiзгi тәсiлмен ерекшеленедi: сулы және құрғақ. Қазақстанда цемент негiзiнен сулы тәсiлмен өндiрiледi. Сулы тәсiлмен дайындау кезiнде клинкер тоннаға отынның орташа шығыны 240 кг, құрғақ - 183,9 кг құрайды. Құрғақ тәсiл бойынша дайындау кезiнде кесiлген отынды үнемдеу 56,1 кг тонна клинкердi құрайды. Қажеттiлiгi үнемдеудi қажет ететiн қажеттiлiк өндiрiсiнiң көлемiн есепке ала отырып, цемент өндiрудiң құрғақ тәсiлге өтуi кезiнде: келiсiлген отын 2007 жылы - 504,9 мың т, келiсiлген отын 2010 жылы - 690,03 мың т, келiсiлген отын 2014 жылы - 942,48 мың т күтiледi. Сұранысқа ие материалдардың бiрi қалыптаудың пластикалық және жартылай құрғақ тәсiлмен жүзеге асырылып, өндiрiлетiн керамикалық кiрпiш болып табылады. Өндiрiстiң жартылай құрғақ тәсiлi кезiнде шикiдей кептiру шикiзат кептiру процесi жоқ, бұл отынды айтарлықтай үнемдеуге мүмкiндiк бередi. Қалыптаудың пластикалық тәсiлi кезiнде 1000 дана кiрпiшке келiсiлген отынның шығыны 240 кг құрайды. Қалыптаудың жартылай құрғақ тәсiлi кезiнде 1000 дана кiрпiшке келiсiлген отынның шығыны 180 кг құрайды. Келiсiлген отыннан күтiлетiн үнемдеу 1000 дана келiсiлген кiрпiшке 60кг құрайды. Келiсiлген отын шығынын азайту есебiнен өнiмдi қайта өңдеудiң атмосфераға шығарындылар көлемi қысқарады. Өндiрiстiң болжамды көлемiн және үнемдеудi қажет етуi мүмкiн қажеттiлiктi есепке ала отырып, кiрпiш өндiрудi жартылай құрғақ тәсiлге ауыстыру кезiнде: келiсiлген отын 2007 жылы - 45,3 мың т, келiсiлген отын 2010 жылы - 62,2 мың т. күтiлуi мүмкiн және келiсiлген отын 2014 жылы - 84,5 мың т. Негiзгi құрылыс материалы ретiнде бетонды шығаруға құрылыс материалдарын өнеркәсiпке жататын отын-энергетикалық ресурстардың 40 % дейiн жұмсалады. Құрама темiр-бетон бұйымдарын дайындау және монолиттiк конструкцияларын салу кезiнде оларды барлық ел аумағында жыл iшiнде 1 текше м. бетонға келiсiлген отын 60-100 кг бiрдей шығыспен 800С температура кезiнде төменгi әлеуетiн жылумен термоөңдеуге ұшырайды. Бетон және темiр-бетон бұйымдары өндiрiсi кезiнде энергияны пайдалануды азайту тәсiлдерiнiң бiрi гелиотехникалық құрылғылардың көмегiмен күн энергиясын пайдалану болып табылады. Энергияның жаңа түрiн игеру үлес салмағын немесе бетонның қатаюын үдететiн және оларды дәстүрлi жылу тасығыштармен толық бәсекеге қабiлеттi термоөңдеудiң ұзақтығы бойынша тұтынуды мүлде алып тастайды. Бұл ретте термоылғалдық өңдеу кезiнде буды үнемдеу 750 кг және электрлiк термоөңдеу кезiнде бетон бұйымдары 1 текше м сағ. 200 кВт жуық электр энергиясын үнемдеу құрайды. Көптеген энергетика шығындары тек қайта өңделетiн материалдардың көпшiлiгiнiң көлемiмен ғана емес, бiрақ КПД пайдаланатын диiрмендер төменгi тиiмдiлiгiмен сипатталады және жақсы жағдайда 5% тәртiбiне жетедi. Сондықтан соңғы уақытта құрылыс материалдарының ұнтақталған жiңiшкелiгiн арттыру бойынша жұмыстар жоғары өнiмдiлiкпен, энергиялық қауырттылықпен және өңделушi ортаға қарқынды ықпал ететiн тиiмдi әдiстер мен тетiктердi қолдануға негiзделген. Қазiргi уақытта цемент клинкерiнiң ұнтағы және басқа да құрылыс материалдары үшiн диiрмендердiң жаңа қағидаттық конструкциялары мен принциптерi бойынша әрекетi әзiрлендi. Оған аса жұқа материалдарды алуға, мүмкiндiк беретiн «планетарная мельница» (Ресей) жатады, ал кез келген қатты заттарды ұсатады. Ұнтақтаудың iрiлiгi 5 мкм (адам шашынан 5-10 рет жұқа). Эл/энергиясының шығыны сағ. 30 кВт, дөңгелек диiрменге қарағанда 1,3 есе кем. Орталық - эллиптикалық диiрмен ОЭД 25 (Ресей)

өндiрiстiк жоғары ұсақтау саласындағы жаңа әзiрлеме болып табылады. ОЭД 25 диiрмен минералдық шикiзат пен көмiрдi ұсақтау үшiн, цемент зауыттарына арналған (құрғақ және сулы тәсiлмен цемент өндiру кезiнде клинкердi ұсақтау), Эл/энергиясының шығыны сағ.18-30 кВт, дөңгелек диiрменге қарағанда 1,3-2,2 есе кем. «Atox» бiлiктi диiрмен (Германия, Жапония) үшiн арналған әртүрлi минералдық шикiзатқа өнеркәсiптiк жұқалап ұсақтау. Эл/энергиясының шығыны сағ. 26,7 кВт, дөңгелек диiрменге қарағанда 1,5 есе кем. «Pfeiffer» Бiлiктi диiрмен (Германия) цемент зауыттары мен әртүрлi минералдық шикiзатты жұқалап ұсақтауға арналған. Эл/энергиясының шығыны сағ. 10,4 кВт, дөңгелек диiрменге қарағанда 3,8 есе кем. Төртiншi блок: Цемент өндiрiсiндегi энергия сыйымдылықты төмендетудiң аз инвестициялық жолы. Қазiргi уақытта барынша капиталсыйымды бiрақ, өте тиiмдi технологияларды енгiзу қажет, мысалы, тұйықталған циклдегi шикiзат пен цементтi ұсатуды енгiзу. Бұл iс-шара цемент сапасын жақсартуға және цементтi ұсатуға арналған электр энергиясының шығындарын 15-20% қысқартуға мүмкiндiк бередi. Суперпластификаторлар мен қатаю үдеткiштерiне үлестердi қоса отырып, айрықша сәйкестiгiне осындай технология тиiмдi. Клинкердi күйдiруде оны өндiрудiң сулы тәсiлi кезiнде отын шығындарын едәуiр төмендетудi қамтамасыз ететiн бiрқатар сынақтан өткен техникалық шешiмдер бар. Отынды үнемдеу резервi сұйытқыш шламдарды қолдану болып қала бередi, себебi шлам ылғалдылығының төмендеу әрбiр процентi клинкердi күйдiруде отынның үлес шығындарын орташа 117-146 кДж/кг, яғни 1,7-2 %-ке азайтуға мүмкiндiк беретiнi белгiлi. Айналмалы пештердi футеровкалау үшiн жоғары тиiмдi жылу оқшаулағыш материалдарды қолдану да отын шығындарын клинкердiң тоннасына 2-3 килограммға төмендетуге мүмкiндiк бередi. Бесiншi блок: Құрылыстағы цемент сыйымдылығын төмендету. Құрылыстағы цемент сыйымдылығын төмендету жолдарының бiрi құрамында портландцемент 50 % дейiн төмендетiлген, сондай-ақ төмен маркалы цементсiз байланыстырғыштардың болуымен портландцементтiң түрлерiн қолдану болып табылады. Аралас цементi пайдалану үнемдеу тұрғысынан орынды, Өйткенi клинкердiң 10-15 % үнемделедi. Қарапайым бетондарды, қалау және сылақтау ерiтiндiлердi, дайындау үшiн жоғары маркалы цементтi пайдалану орынды емес, өйткенi олардың тұрмыстық төзiмдiлiгiн пайдалануға болмайды. Цементке ұсақ ұнтақталған құмның айтарлықтай жоғары маркалы құмды, карбонатты жыныстарды және басқа да таралған жергiлiктi қосындыларды қосу кезiнде бiрқатар бетондар мен ерiтiндiлердi алу үшiн жарамды цемент алады, бұл ретте портландцемента үнемдеуге қол жеткiзiледi. Құрылыс индустриясында байланыстырғыш шлакпортландцемент «құрамында 60%-ға дейiн шлак бар», портландцемент толықтырушылармен «құрамында 60%-ға дейiн толықтырушылар бар» және гипстi шлак цементтi байланыстырғыш (40-65% құрылыс гипсi немесе ангидрит, 30-50% қышқыл дөмендi түйiршiктелген шлак және 5-8% портландцемент) кеңiнен қолданылуы тиiс. Құрылыста қолданылатын төмен маркалы цементсiз байланыстырғыштарға 50, 100, 150 және 200 маркалы әк-шлак байланыстырғыштар; 100, 150, 200 және 250 маркалы сульфатты шлак байланыстырғыштар жатады. Сульфатты шлактың екi түрi бар екенi белгiлi - олар: гипстi шлак және клинкерлiк емес шлак. Гипстi шлак байланыстырғыштары 80-85 % шлактан, 10-15 % екiорынбасушы гипс немесе ангидрит және 5 % клинкер портландцементiнен немесе 2 % әктен дайындалады. Шлакты клинкерлiк емес байланыстырғыштар 85-90 % шлактан, 6-8 % ангидрит және 4-7% күйдiрiлген доломиттен тұрады. Жоғарыда көрсетiлген цементтердi құрылыста қолдану портландцемента 40-100% дейiн үнемдеуге мүмкiндiк бередi. Цементтi үнемдеудiң күштi құралы химиялық қоспалар, және бiрiншi кезекте пластификаторлар болып табылады. С-3 бетон суперпластификаторын жүргiзу кезiнде цементтi (бетондық қоспаның айнымас иiлгiштiгi кезiнде) 20 %-га дейiн үнемдеуге болады. Цементтiң шығынын төмендетпей және бетон қоспасының иiлгiштiгiн ұлғатпай, бiрақ оның сулы цементпен арақатынасын төмендетiп, бетонның берiктiгiн 20-25 %.-ға көтеруге болады. Қуыс дене бұйымдардың әрбiр 10 пайызы отынның 7-8 пайызын үнемдейдi. Алтыншы блок: Ғимараттар мен ғимараттардың жылу қорғанышын жақсарту.

Энергия үнемдеудiң негiзгi бағыттарының бiрi ғимараттардың жылу қорғанышын жақсарту болып табылады. Қазақстанда жылу пайдалану жылына шамамен 172 млн ГКал құрайды, шартты отынның 30 млн тоннадан астамы жылумен қамтуға жұмсалады. Қазақстанның қалалары және бұрынғы Кеңес одағының басқа да республикалары үшiн орталықтандырылған жылумен қамту тән болып табылады, оның маңызды бөлiгi қазiргi уақытта қанағаттанарлықсыз жағдайда тұр. Жүргiзiлген талдау жылу жүйелерiндегi жылудың жалпы шығыны 30-40%-ға жеткенiн, бұл Еуропа елдерiнiң ұқсас жүйелерiнен 3-4 есе жоғары екенiн көрсеттi. Қоршау конструкцияларының энергия үнемдеуi бойынша қазiргi заманғы талаптар ғимараттың тиiмдi жылу қорғаныш проблемасын шешуге мүмкiндiк беретiн жоғары технологиялық материалдар мен жүйелердi пайдалануды көрсетедi. Қазiргi уақытта ғимараттың энергияны тұтынуын азайтуға ерекше назар аударылуда. Оларды жылытуға энергия ресурстарының айтарлықтай бөлiгi шығындалатыны дәлелдендi (әртүрлi елдерде 20-дан 40 %-ға дейiн), оларды жаққан кезде СО2 антропогенiнiң айтарлықтай үлесi түзiледi. Ауданы тiптi тұрғын үй ғимараттарында бөлме қабырғалары ауданынық 40%-на жететiн терезелер арқылы қоршау конструкциялары арқылы жалпы жылу шығындарының 30-70%-ы болады. Осыған байланысты отандық тиiмдi жылытқыштар өндiру проблемасы елеулi өзектiлiкке ие. Ең алдымен бұл талшықты жылытқыштар, газ толтырылған пластмассалар, кеуектi бетоннан, көбiктi бетоннан және т.б. жасалған жылытқыштар. Мамандардың мәлiметi бойынша әрбiр құрылысқа салынған 1м3 жылу оқшаулағыштар орташа үнемдеуде жылына шартты отынның 1,45 т қамтамсыз етедi. Тиiмдi терезелердiң негiзгi элементтерi инерттi газбен және терезенiң немесе үлбiрдiң iшкi жағына жылу шағылыстырғыш жабында мiндеттi түрде жаба отырып, арнайы үлбiрмен толтырылған шыны пакетi болып табылады. Соңғы уақыттарда төменгi эмиссиялық шыныны қолданады. «Пассивтi үй» тұжырымдамасы әлемдiк экономиканың энергия тиiмдiлiгiн арттырудағы нағыз серпiнi болып табылады. Бұл ретте жылу шығандары қазiргi заманғы энергия үнемдеу технологиялары және жоғары тиiмдi жылу оқшаулағыш материалдар пайдаланылатын ғимараттың құрылыстық ерекшелiгi арқасында тоқтатылады. Бұл ретте қазiргi заманғы «пассивтi үй» Германияда жылудың үлес шығыны 90-жылдардағы төмен энергия тұтынған үйде 14-32 Вт ч/м2 жылудың үлес шығынына қарсы кемiнде 7-ден құрайды. Ресейде құрылыстар жаңа «Ғимаратты жылулық қорғау» СНиП 23-02-2003 сәйкес жылудың үлестiк шығынын ескi салынған үймен (90-жылдардың ортасына дейiн) салыстырғанда 1,7 есеге төмендетудi көздейдi. Мәскеу облысының құрылысшылар деректерi бойынша терезенi жылыту 7%, терезенi ауыстыру - 4,7%, жабындыны жылыту - 4,0%, желдеткiш жүйесiне жылуды кәдеге асыру - 11,5%, жылуды бақылау және есептеу аспаптарын қондыру - 15,3% жылуды жиынтық үнемдеу - 42,5% үнемдеудi көрсетедi. Жалпы құрылыс индустриясында ұсынылған Энергия үнемдеу бағдарламасы шеңберiнде энергия үнемдеу технологияларын енгiзу есебiнен құрылыс материалдарын және тұрғын үй коммуналдық шаруалықта жұмсалған энергия және отын 30 %-ға дейiн үнемделетiн болады.

4. Бағдарламаның мақсаты мен мiндеттерi және iске асырудан күтiлетiн нәтиже

4.1. Бағдарламаның мақсаты Қазақстан Республикасында құрылыс индустриясының индустриялық-инновациялық дамуын қамтамасыз ету, тұрақты және теңгерiмделген құрылыс материалдарын өндiру.

4.2. Бағдарламаның мiндеттерi Ескерту. 4.2-кiшi бөлiмге өзгерту енгiзiлдi - ҚР Үкiметiнiң 2011.10.03 № 1129 Қаулысымен. Мақсатқа жету үшiн алға мынадай мiндеттер қойылған: 1. Құрылыс саласын техникалық реттеу жүйесiн реформалау;

2. Өңiрлердi аумақтық жоспарлауды және елдi мекендердiң қала құрылысын дамытуды жетiлдiру; 3. Құрылыс саласында баға белгiлеудiң жаңа жүйесiне көшу; 4. Алынып тасталды - ҚР Үкiметiнiң 2011.10.03 № 1129 Қаулысымен. 5. Құрылыс материалдарын өндiрудi дамыту. 6. Индустриялық-инновациялық негiзде қосылған құны жоғары бәсекеге қабiлеттi, энергия үнемдеушi, ресурс үнемдеушi құрылыс материалдарын, бұйымдар мен конструкциялар өндiрудi дамыту. 6.1 Қазақстан Республикасының аумағында басым салаларда құрылыс материалдарын өндiретiн жаңа қуаттарды құру. 6.2. Iшкi сондай-ақ сыртқы нарықта сұранысты қанағаттандыратын тиiмдi инновациялық жобаларды қолдана отырып өндiрiстiк қуаттарды жаңартуға отандық құрылыс материалдары өнеркәсiбiнiң кәсiпорындары мен құрылыс индустриясы үшiн ынталандыруды қамтамасыз ету және жағдай жасау. Құрылыс индустриясы өнеркәсiбiн бiлiктi кадр ресурстарымен және құрылыс материалдарымен қамтамасыз ету. 6.3. Құрылыс жұмыстарының маусымдылығы және аумақтық орналастыру мәселелерiн шешу мақсатында жаңа және жаңғыртылатын жобалар жасау есебiнен құрылыс материалдарын өндiру, жабдықтау, тұтыну ағынының теңгерiмделген сызбасын әзiрлеу. Құрылыстың жыл бойғы ырғақтылығын ұйымдастыру. 7. Құрылыс индустриясының индустриялық-инновациялық дамуын және 2010-2012 жылдарға арналған құрылыс материалдарын өндiрудi кешендi ғылыми-технологиялық қамтамасыз ету.

4.3. Бағдарламаның нысаналы индикаторлары Ескерту. 4.3-кiшi бөлiмге өзгертулер енгiзiлдi - ҚР Үкiметiнiң 2011.10.03 № 1129 Қаулысымен. Құрылыс индустриясында жалпы қосылған құнды кемiнде 76 %-ға арттыру; Отандық құрылыс материалдарын өндiру үлесiн 80 %-ға дейiн ұлғайту; Құрылыс материалдары өндiрiсiнде еңбек өнiмдiлiгiн бiр адамға 24000 АҚШ долларына дейiн арттыру;

12-кесте. Жылдар бойынша нысаналы индикаторларды ұлғайту серпiнi:

Тiкелей нәтижелердiң көрсеткiштерi

Өлш. бiрл.

Болжамды кезең

2010 2011 2012 2013 2014

Құрылыс материалдары өндiрiстерiнде еңбек өнiмдiлiгiн бiр адамға 24 000 АҚШ долларына дейiн ұлғайту

мың долл./адам.

16 18 20 22 24

Кесте деректерiнен республиканың құрылыс индустриясы кәсiпорындарының ЖҚҚ орта есеппен 76 %-ға, елдiң iшiнде отандық өндiрушiлердiң өндiрiсiн кемiнде 80 %-ға, еңбек өнiмдiлiгiн бiр адамға 2014 жылға қарай 24 мың АҚШ долларына арттыру мүмкiндiгi бар екенiн көруге болады. 2009-2014 жылдар кезеңiнде бұған iс-шаралар жоспарына 3-қосымшаға сәйкес, мынадай жобаларды iске асыра отырып жетуге болады: Қолданыстағы ценмент зауыттарын жаңғырту; Жаңа зауыттар салу; Клинкер-цемент терминалдарын салу; Индустриялық құрылыс комбинаттарының желiсiн ұйымдастыру; Сантехкерамика шығаратын зауыт салу; Қуатын арттыра отырып керамика зауыттарын жаңғырту; Балшық өңдейтiн комбинаттық құрылысын ұйымдастыру.

4.4. Бағдарламаны iске асырудан күтiлетiн нәтижелердiң көрсеткiштерi Ескерту. 4.4-кiшi бөлiмге өзгертулер енгiзiлдi - ҚР Үкiметiнiң 2011.10.03 № 1129 Қаулысымен. Күтiлетiн нәтижелерiнiң ең бастыларының бiрi құрылыс нарығын бағасы бойынша және сапасы бойынша қолжетiмдi құрылыс материалдарымен, бұйымдарымен толтыру, сондай-ақ азаматтарды қолжетiмдi тұрғын үймен қамтамасыз ету болуы тиiс. Күтiлетiн нәтиже: цемент өндiрiсiнде 2014 жылға қарай цемент шығару 5 қолданыстағы және 4 жаңа кәсiпорында (Ақмола, Жамбыл, Шығыс Қазақстан және Маңғыстау облыстарында), жылына 13,5 млн. тоннаға дейiн жеткiзiлетiн болады Маңғыстау, Ақтөбе, Атырау, Павлодар облыстарында және Алматы қаласында жалпы қуаты жылына 2,1 млн. тонна 5 клинкер-цемент терминалдары салынды, қолданыстағы цемент зауыттарына техникалық қайта жарақтандыру жүргiзiлдi және негiзгi құралдардың тозу деңгейi 30%-ға дейiн қысқарды. Цемент экспорты 2014 жылға дейiн өндiру көлемiнiң 20 %-ын құрайды; керамика өндiруде 2014 жылға қарай керамика тақталарын шығару жылына 13 млн. м2 дейiн жеткiзiлетiн, сантехкерамика өндiру Ақтөбе, Алматы және Оңтүстiк Қазақстан облыстарында жылына 1 млн. данаға дейiн қамтамасыз етiлетiн, жылына қуаты 200 мың тонна балшық өңдейтiн байыту комбинаты салынатын болады; шыны өндiрiсiнде жылына қуаты 140 мың тоннаға дейiн шыны зауытының құрылысы басталатын болады; индустриалды құрылыста 2014 жылға қарай жылына жалпы қуаты 900 мың м2 тұрғын үй, 6 индустриялық құрылыс комбинаты салынатын болады, оның негiзiнде энергопассивтi үйлер салу ұйымдастырылатын болады. Ақтөбе, Алматы, Астана және Шымкент қалаларындағы 6 индустриялық құрылыс комбинаттарының төңiрегiнде құрылыс материалдарын (терезе мен есiк, ламинат, линолеум және басқалары) өндiретiн және қызметтер көрсететiн (жобалау-iздестiру, дизайнерлiк, әрлеу және басқалары) кемiнде 60 шағын және орташа кәсiпорындар құрылатын болады. Жаңа технологиялар мен өнiмдiлiгi жоғары жабдықтарды енгiзу өнiмнiң материал сыйымдылығын, энергия сыйымдылығын және еңбек сыйымдылығын азайтуға, құрылыс материалдарының ассортиментiн көбейтуге және сапасын жақсартуға мүмкiндiк бередi. Қосымша жұмыс орындарын құру және халықтың жұмыспен қамтылуын арттыру, салықтардың нақты түсiмiн ұлғайту. Индустриялық құрылыс комбинаттарын құру Республикалық бюджеттен қаржыландыруды қажет етпейдi. Кең ауқымды инфрақұрылымдық және өнеркәсiптiк құрылыс көзделуде: Халықаралық және транзиттiк дәлiздердi қайта құру: Батыс Еуропа - Батыс Қытай (1 868 км); Ақтөбе қаласын айналып өтетiн (204 км) жол салуды қоса алғанда, РФ шекарасы-Орал-Ақтөбе қалалары учаскесiнде Самара-Шымкент; Астрахань-Атырау-Ақтау-Бейнеу-Ақтау учаскесiндегi Түрiкменстан қаласы (470 км) және Жетiбай-Түрiкменстан қаласы (237 км); Омбы-Павлодар-Майқапшағай (538 км); Шортанды-Көкшетау-Петропавл учаскесiнде Алматы-Қарағанды-Астана-Петропавл (264 км); Астана-Қостанай-Челябi (119 км) және басқалары.; Халықаралық маңызы бар автожолдарды қайта жаңғырту: Таскескен - Бақты (ҚХР шекарасы, 108 км); Жезқазған - Петропавл (582 км); Ақтөбе - Атырау (237 км); Астана - Шiдертi (120 км) және басқалары; Концессиялық жобалар: Батыс Еуропа - Батыс Қытай жобасының шеңберiнде Ташкент-Шымкент-Жамбыл облысының шекарасы (209,3 км) және Алматы-Қорғас (301 км); Астана-Қарағанды (238 км); Алматы-Қапшағай (104 км); Астана-Шортанды учаскесiнде интеллектулдық-көлiк және төлем жүйелерiн (ИКТЖ) енгiзу және басқалары; Республикалық маңызы бар автомобиль жолдарын күрделi, орташа, ағымдағы жөндеу (9 951 км); Жетiген-Қорғас - (293 км), Өзен-Түрiкменстан мемлекеттiк шекарасы (146 км) жаңа темiржол желiсiн салу; Ұлттық энергетика желiсiн жаңғырту (2-кезең); Алматы және Алматы облысында трансформаторлық қосалқы станциялар салу; Құрылыстағы техникалық реттеу реформасы Қазақстанға: тең құқықты қатысушы ретiнде халықаралық сауда-экономикалық кеңiстiкке бiте

қайнасуға; экономиканың жоғары технологиялық дамуын қамтамасыз етуге; жылжымайтын мүлiкке шетел инвестициясын тартуға; нарықты сапасы жоғары және қауiпсiз өнiммен толықтыру үшiн жағдай жасауға; отандық мамандардың бәсекеге қабiлеттiлiгiн арттыруға; Қазақстанда құрылыстың тұрақты жоғары мәдениетiн қалыптастыру үшiн iргетас қалауға мүмкiндiк бередi. Қазақстан Республикасының Құрылыс техникалық регламентiнiң қолданысқа енгiзiлуiмен мыналарға қол жеткiзiлетiн болады: 1. Жобалаудың техникалық реттеу жүйесiнiң ашықтығы мен қарапайымдылығы, Қазақстанның аумағында салынатын құрылыс объектiлерiн салуға, пайдалануға және нормативтiк сәйкестiгiн бақылауға рұқсат беру. 2. Отандық нормативтiк талаптардың халықаралық нормалар мен стандарттардың талаптарымен үйлесiмдiлiгi, бұл талаптардың сәйкессiздiк проблемасын, сараптама жүргiзудiң мүмкiн еместiгiн, негiзгi құжаттарға қол жетпеушiлiк және шетелдiк мамандарды тарта отырып объектiлердi салу кезiнде туындайтын басқа да проблемаларды жояды. 3. Шетелдiк тұтынушыға сапалы жаңа, ашық, ұғынықты нормативтiк режим iрi ауқымды шетелдiк инвестициялар үшiн Қазақстанның тартымдылығын арттырады. 4. Нормалаудың параметрлiк үлгiсi талаптарды құрылыс тәжiрибесiнде қолданудың икемдiлiгiн қамтамасыз етедi және осы заманғы энергия үнемдейтiн және тиiмдi құрылыс технологияларын, шешiмдердi, материалдар мен бұйымдарды енгiзудi оңайлатады. 5. Бүкiл дүниежүзiлiк сауда-экономикалық жүйенiң басқа қатысушылармен үйлесiмдi, жаңа құрылыс регламентi қазақстандық құрылыс өнiмдерiнiң, технологияның жылжуына және шетел нарықтарына ноу-хау және құрылыс саласының халықаралық деңгейде бәсекеге қабiлеттiлiгiн арттыруға мүмкiндiк жасайтын болады. 6. Құрылыс кешенi қызметтерiнiң сапасы және ғимараттар мен құрылыстардың қауiпсiздiгi жақсарады. 7. Инвестиция үшiн қолайлы құрылыс саласындағы нормативтiк режим күрделi құрылыстың жылдамдатылған қарқыны үшiн жағдай жасайды, бұл өз кезегiнде экономиканың сабақтас салаларына инвестицияның тiзбектi реакциясын тудырады, жаңа жұмыс орындарын жасайды, және тұтас алғанда Республиканың экономикалық даму қарқынын жылдамдатуға алып келедi.

5. Бағдарламаны iске асыру кезеңдерi

Ескерту. 5-бөлiмге өзгерту енгiзiлдi - ҚР Үкiметiнiң 2011.10.03 № 1129 Қаулысымен.

Бағдарлама кезең-кезеңiмен 2010-2014 жылдары орындалатын болады. Бiрiншi кезең (2010-2012 жылдары) - саланы қолдау мен дамыту инфрақұрылымдарын нығайту үшiн ұйымдастыру тетiктерi мен базасын жасау. 1-кезеңнiң мақсаттары мен нәтижелерi: құрылыс индустриясында жалпы қосылған құнды кемiнде 40 % арттыру (12-кесте); отандық құрылыс материалдарын өндiру үлесiн 70 %-ға дейiн арттыру (12-кесте); Өнеркәсiпте құрылыс материалдарының еңбек өнiмдiлiгiн бiр адамға 20 000 АҚШ долларына дейiн арттыру(12-кесте); құрылыс және құрылыс материалдары секторында өндiрiс көлемiнiң 1 200 мың тоннасы (12,9%) экспортталады (цемент саласы) (iс-шаралар жоспарына 2-қосымша); Бағдарламаны iске асырудың нормативтiк-құқықтық, ғылыми-әдiстемелiк және ұйымдық-басқару базаларын қалыптастыру (әзiрлеу, келiсу және бекiту), өңiрлiк бағдарламаларды әзiрлеу; құрылыс материалдарының қажеттiлiк және өндiру теңгерiмдерiн нақтылау және құрылыс саласын дамыту сызбасын түзету; техникалық-экономикалық негiздемелер мен бизнес-жоспарлар әзiрлеу. Екiншi кезең (2012-2014 жылдар) - негiзгi қаланған әлеуеттi iске асыру, қарқынды өсу. Бұл кезеңде бiрiншi кезеңде алынған оң нәтижелердi тарату, саланы қолдау инфрақұрылымының бар элементтерiн жүйелi нығайту және жоқтарын салып шығу, саланы жүйелi нығайту, мақсатты параметрлерi айқындалған және оны iске

асырудың 1-кезеңiнiң шеңберiнде нақтыланған Бағдарламаның негiзгi нәтижелерiне жетуге инфрақұрылымы бар фокусты жылжыту орын алады. 2-кезеңнiң мақсаттары мен нәтижелерi: құрылыс индустриясында жалпы қосылған құнын кемiнде 76 % арттыру (12-кесте); отандық құрылыс материалдарын өндiру үлесiн 80 %-ға дейiн арттыру (12-кесте); өнеркәсiпте құрылыс материалдарының еңбек өнiмдiлiгiн бiр адамға 24 000 АҚШ долларына дейiн арттыру (12-кесте); жалпы алаңы 34 млн. кв. метр тұрғын үй салу (12-кесте); құрылыс және құрылыс материалдары секторында өндiрiс көлемiнен 2 700 мың тонна (20 %) экспортталады (цемент саласы) (iс-шаралар жоспарына 2-қосымша); сала ұйымдарына техникалық көмек көрсету; құрылыс материалдары мен құрылыс индустриясы өнеркәсiптерiн техникалық қайта жарақтандыру; құрылыс индустриясы жаңа салу және құрылысы басталғандарын пайдалануға кәсiпорындарының пайдалануға беру; құрылыс өнiмдерiнiң тиiмдi нарығын қалыптастыру; құрылыста техникалық реттеу реформасын аяқтау.

5.1. Құрылыс саласын техникалық реттеу жүйесiн реформалау Реформалардың дүниежүзiлiк тәжiрибесiн талдау құрылыс саласының техникалық реттеу жүйесiнiң негiзгi компоненттерiн - нормативтiк базасын, сәйкестiгi бағалау жүйесiн және қадағалау мен бақылау жүйесiн бiр мезгiлде кешендi реформалау қажеттiгiн көрсеттi. Құрылыс саласының нормативтiк базасы саласында реформалар барысында нормалаудың ұйғарылған әдiсiнен прогрессивтi параметрлiк әдiске кезең-кезеңiмен өтудi жүзеге асыру көзделедi. Жаңа әдiс нормативтiк сәйкестiкке жетудiң балама жолдары болып табылатын құрылыс шешiмдерi әдiстерiн пайдалану есебiнен инновацияларды енгiзуге мүмкiндiк туғызатын болады. Балама шешiмдер әдiсi - құрылыс саласының жаңашылдарына инновацияны, жаңа технологияларды, материалдарды, бұйымдарды, әдiстердi, қолдануға, бiрегей шешiм ұсынуға және iске асыруға мүмкiндiк бередi. Балама шешiмдер сонымен қатар құрылыста Қазақстанның қолданыстағы икемсiз нормативтiк базасына үйлеспейтiн озық шешiмдер мен технологияларды қолдану — Қазақстанда iрi отандық және шетелдiк құрылыс нарығының қатысушылары үнемi кездесiп тұратын проблеманы шешуге мүмкiндiк бередi. ЕурАзЭҚ шеңберiнде «Ғимараттар мен құрылыстардың, құрылыс материалдары мен бұйымдардың қауiпсiздiгi туралы» құрылыс техникалық регламентiн - сапалы жаңа құжат әзiрлеу болжанып отыр. Осы құжат ЕурАзЭҚ елдерiнде құрылысты техникалық реттеудiң барлық объектiлерiне қойылатын жалпы мiндеттi талаптарды белгiлейтiн болады. Құрылыс техникалық регламент құрылыс заңнамасын сақтаудың қазiргi заманғы құралдарының жиынтығымен жабдықталатын болады, ол техникалық реттеу субъектiлерiне өлшемдiк нормалардың талаптарын орындауға мүмкiндiк бередi. Бiрыңғай нормативтiк құқықтық кеңiстiктi қалыптастыру мақсатында ЕурАзЭҚ елдерiнiң аумағында «Ғимараттар мен құрылыстардың, құрылыс материалдары мен бұйымдарының қауiпсiздiгi туралы» құрылыс техникалық регламентiн енгiзгенде құрылыс саласында ұлттық техникалық регламенттер күшiн жояды. Техникалық реттеу жүйесiн реформалаудың бастапқы сатысында республиканың құрылыс индустриясының жобалау, құрылыс ұйымдары мен кәсiпорындарын Қазақстанның жағдайына бейiмделген Еурокодтар мен еуропалық стандарттарға кезең-кезеңiмен өту жоспарланған, бұл құрылыс өнiмдерi мен қызметтерiн экспорттауды кеңейтудi қамтамасыз етуге, озық технологияларды, инновациялық шешiмдердi енгiзуге, сондай-ақ, елдiң аумағында және шетелдерде инвестициялық жобаларды iске асыру кезiнде техникалық тосқауылдарды алып тастауға мүмкiндiк бередi. Шетелдiк үлгi құжаттарды инженерлiк-техникалық талдау Қазақстанда тiкелей қолдану үшiн пайдаланылуы немесе отандық аналогта түрленуi мүмкiн ең жақсы жағдайды анықтауға мүмкiндiк бередi. Бұл ретте, басымдық халықаралық, жаhандық және өңiрлiк нормалар мен стандарттарға берiлетiн болады. Құрылыста нормалаудың осы заманғы әдiсiне өту - техникалық реттеу-қадағалау-

бақылау қызметiнiң екiншi құрамдас жүйесiн сапалы қайта құруды талап етедi. Құрылыс заңнамасының сақталуын қадағалау және бақылау саласындағы озық халықаралық тәжiрибеге сәйкес жергiлiктi қадағалау-бақылау органдары қызметкерлерiн мiндеттi кезеңдiк аттестаттауды жетiлдiру болжанып отыр. Аттестаттаудың мақсаты Қазақстанның барлық аумағында жаппай қадағалау-бақылау қызметiнiң бiрдей жоғары сапасын қамтамасыз ету болып табылады. Бұл мемлекеттiк құрылыс инспекторларының жоғары кәсiби бiлiктiлiгi мен дербес жауапкершiлiгiн қамтамасыз етедi. Техникалық реттеу шеңберiнде техникалық қадағалауды, жобаларды сараптауды, ғимараттар мен құрылыстардың берiктiгi мен сенiмдiлiгiн бағалауды жүзеге асыратын жеке тұлғаларды аттестаттау көзделiп отыр, оларға мемлекеттiк құрылыс инспекторларына қолданылатын аттестаттау принциптерi қолданылатын болады. Мемлекеттiк қадағалау және бақылау органдарына қосымша техникалық реттеу шеңберiнде жеке сарапшы мамандар маман институтын құру көзделуде, оларға да мемлекеттiк органдардың қызметкерлерiне қолданылатын аттестаттау принциптерi қолданылатын болады. Үшiншiден, техникалық реттеу субъектiлерi мен объектiлерiнiң құрылыс заңнамасының талаптарына сәйкестiгiн бағалау жүйесi техникалық реттеу жүйесiнiң маңыздылығы кем емес құрамдас бөлiгi болып табылады. Сәйкестiктi бағалау жүйесiн реформалаудың негiзгi мақсаты аттестаттау, лицензиялау және сертификаттау саласында көпшiлiк таныған шетелдiк аналогтармен үйлесiмдiлiгi болып табылады. Шетелде көпшiлiк таныған принциптерге сәйкестендiре отырып, жобалаушылар мен құрылысшылардың кәсiби қызметiн лицензиялау және тiркеу жүйесiн түпкiлiктi реформалау болжанып отыр. Реформа сонымен қатар сертификаттауды өлшемдiк нормалау принциптерiне сәйкестiкке келтiру және құрылыс нарығын сапалы және қауiпсiз құрылыс материалдарымен және бұйымдармен толтыру мақсатында құрылыс өнiмдерiн сертификаттау саласын тәртiпке келтiрудi көздейдi. Құрылыс материалдары мен бұйымдарына Қазақстанның сауда әрiптестерiнiң көпшiлiк таныған шетелдiк органдары беретiн сынақ хаттамалары мен сертификаттарын Қазақстанда тану үшiн тосқауылдарды жоюға ерекше көңiл бөлiнетiн болады. Құрылыс саласының кәсiби бiлiм, беру үздiксiз кәсiби оқу және кадрлардың бiлiктiлiгiн арттыру сияқты проблемалары шешiлетiн болады. Реформаның жобасы сәулет-құрылыс, өрт, экология, санитарлық-эпидемиологиялық, өнеркәсiптiк, су шаруашылығы және энергетикалық қадағалау мен бақылау органдарының қызметiн ведомствоаралық үйлестiрудi, сондай-ақ стандарттау жөнiндегi ұлттық органның және басқа мекемелер мен ведомстволардың жобасына белсендi қатысуын талап етедi. Жобаның өнiмдерiн жасау процесiнде озық енгiзудi жүргiзу көзделедi. Атап айтқанда, жүйенiң компоненттерiн жекелеген пилоттық жобаларға сынамалық енгiзудi жүргiзу жоспарланып отыр, бұл сынамалық енгiзу тәжiрибесiн талдау негiзiнде дер кезiнде түзету енгiзуге және толық масштабты енгiзу кезеңiнде қатеден аман болуға мүмкiндiк бередi. Мынадай iс-шаралар өткiзу жоспарланып отыр: еуропалық құрылыс нормалары мен стандарттарын сатып алу және аударуды жүзеге асыру; Қазақстанның климаттық және геологиялық жағдайларын ескерiп, Еурокодтарға ұлттық қосымшалар әзiрлеу; сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласында қолданыстағы қадағалау мен бақылау жүйесiнiң өлшемдiк нормалау шеңберiнде қабылданған қауiпсiздiк пен сапаны қамтамасыз ету үлгiсiне сәйкессiздiгiн анықтау; нарықты жоғары сапалы және қауiпсiз құрылыс материалдарымен және бұйымдармен толтыруға кедергi жасайтын құрылыс өнiмдерiнiң сәйкестiгiн бағалау жүйесiнiң тосқауылдарын анықтау; құрылыс саласын техникалық реттеуге қатысты бiрқатар заңнамалық және заңға тәуелдi актiлерге өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу. Сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттiк реттеудiң тиiмдiлiгiн арттыру мақсатында: сәулет, қала құрылысы және құрылыс, саласына лицензиялау санатын енгiзу; құрылыс материалдарының конструкциялары мен бұйымдарын өндiрудi (шығару) сертификаттау саласына бере отырып, лицензияланатын түрлерден шығару;

сараптамалық жұмыстар мен инжирингтiк қызметтердi лицензиялау саласынан аттестаттау саласына беру; мемлекеттiк лицензиялардың iзденушiлерi мен иелерiне қойылатын жаңа бiлiктiлiк талаптарын әзiрлеу; сәулет және қала құрылысы, құрылыс және мемлекеттiк сәулет-құрылыс бақылауы iстерi жөнiндегi жергiлiктi атқарушы органдардың қызметiн, сондай-ақ салынып жатқан республикалық маңызы бар объектiлердiң қауiпсiздiгiн уақытылы және тұрақты бақылауды қамтамасыз ету; сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттiк нормативтердiң талаптарын сақтамағаны үшiн заңды және жеке тұлғалардың жауапкершiлiгiн арттыру; жаңа технологияларды ескере отырып, құрылыс саласында мамандардын даярлау және қайта даярлау мiндеттiлiгiн енгiзу; Қазақстан Республикасының Құрылыс және тұрғын үй коммуналдық шаруашылық iстерi агенттiгiнде сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы сарапшыларды (техникалық қадағалау, жобаларды сараптау, ғимараттар мен құрылыстардың берiктiлiгi мен сенiмдiлiгiн бағалау жөнiндегi сарапшыларды) аттестаттау жүргiзу қажет. Жобалық iстi жетiлдiру тетiктерiнiң бiрi жобалау және құрылыс саласындағы заңнамалық және нормативтiк-техникалық қамтамасыз ету болып табылады. Сапалы жаңа нормативтiк база қалыптастыру ғылыми, техникалық және технологиялық болжамдар негiзiнде жобалау және құрылыс тәжiрибесiнен анық алда бола отырып орындалуға тиiс. Бұл үшiн мыналарды көздеу қажет: 1) Жобалау ұйымдары туралы үлгi ереже әзiрлеу; 2) жобалардың сараптамасын жүзеге асыратын сарапшылардың бiрыңғай электрондық базасын жасау; 3) жобаларды мемлекеттiк емес сараптау қызметiне мониторинг және мемлекеттiк бақылау жүргiзу; 4) жобалардың сметалық құнының қымбаттауын болдырмау мақсатында жаппай құрылыс объектiлерi үшiн үлгiлiк жобалауды одан әрi дамыту және үлгiлiк жобалардың каталогтарын жасау.

5.2. Аумақтық жоспарлауды жетiлдiру және өңiрлердiң қала құрылысын дамыту Тиiмдi аумақтық жоспарлау және өңiрлердiң қала құрылысын дамыту мақсатында сандық және сапалық көрсеткiштердiң мемлекеттiк жүйесi ретiндегi Қазақстан Республикасы аумағын ұйымдастырудың Бас схемасын әзiрлеу, әр түрлi деңгейдегi мемлекеттiк қала құрылысы кадастры жүйесiн жасау және жүргiзу керек. Құрылыс саласын бұдан әрi дамытуға бағытталған жоғарыда аталған iс-шараларды жүзеге асыру үшiн: 1) мемлекеттiк орталық және жергiлiктi атқарушы органдармен бiрлесiп, Қазақстан Республикасы аумағын ұйымдастырудың Бас схемасының тұжырымдамасы мен жобасын әзiрлеу; 2) өңiрлер аумағын қала құрылыстық жоспарлаудың кешендi схемасын және елдi мекендердiң бас жоспарларын әзiрлеудi қамтамасыз ету; 3) республикалық деңгейде мемлекеттiк қала құрылысы кадастрын жасау және облыстық және базалық деңгейде жасауды аяқтау керек. Бас схема Қазақстан Республикасының аумағын тиiмдi пайдалануды, қолайлы қоршаған ортаны жасау және сақтауды, экологиялық, өнеркәсiптiк және өрт қауiпсiздiгiн, халық денсаулығының сақталуын, тарихи және мәдени ескерткiштердiң сақталуын қамтамасыз етудi, орналастыру жүйесi мен өндiрiстiк, әлеуметтiк және инженерлiк-көлiк инфрақұрылымдарын дамытудың мемлекеттiк басымдықтарын анықтауды көздейдi. Бас схема елдiң болашақтағы аумақтық ұйымдастырылуының стратегиялық мәселелерiн қарайды және халықтың қолайлы тiршiлiк ету ортасымен тұрмыс-тiршiлiгiн жасау мақсатында елдi мекендер мен қонысаралық аумақтардың тұрақты дамытуын қамтамасыз етуге бағытталған шараларды белгiлейдi. Мемлекеттiк қала құрылысы кадастрын жасау және жүргiзу мақсаты тиiстi қала құрылысы кеңiстiгiнiң қала құрылысы, сәулет және құрылыс құжаттамасын басқарудың автоматтандырылған ақпараттық жүйелерiн құру арқылы тиiстi қала құрылысы кеңiстiгiнiң қала құрылысы, сәулет және құрылыс қызметiн ақпараттық

қамтамасыз ету болып табылады. Құрылып жатқан Мемлекеттiк қала құрылысы кадастрының республикалық орталығының ұйымдық-құқықтық нысаны мен ведомстволық тиiстiлiгiн анықтау Қазақстан Республикасының Бәсекелестiктi қорғау агенттiгi әзiрлеген «Қазақстан Республикасының кейбiр заңнамалық актiлерiне мемлекеттiк монополиялар мәселесi бойынша өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу туралы» заң жобасының шеңберiнде «Қазақстан Республикасындағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметi туралы» Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 16 шiлдедегi № 242 Заңына МҚК жүргiзудi мемлекеттiк монополияға жатқызу бөлiгiнде өзгерiстер мен толықтырулар енгiзiлгеннен кейiн орынды деп санаймыз. МҚК республикалық деңгейi нормативтiк-техникалық құжаттарды жүйеге келтiрудi, сәулет, қала құрылысы, құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық салаларындағы нормативтiк-техникалық құжаттардың бiрыңғай деректер қорын қалыптастыруды және жүргiзудi қамтамасыз етедi, мемлекеттiк қала құрылысы кадастрының қызметтерi базалық және облыстық деңгейлерге тiкелей тарату үшiн электрондық түрде тапсырады.

5.3. Мемлекеттiк инвестициялардың қатысуымен құрылыста сметалық баға белгiлеу жүйесiн жетiлдiру Бюджет қаражаты есебiнен сатылатын құрылыс өнiмдерiнiң баға белгiлеу жүйесi функционалды өзара байланысты элементтерден: сметалық-нормативтiк базадан, бағдарламалық қамтамасыз етуден, бағаның ағымдағы деңгейiнiң мониторингiнен және нарықты зерттеуден тұрады. Баға белгiлеу ғылыми-техникалық прогрестi, өндiрiстiк қуаттарды тиiмдi пайдалануды, материал сыйымдылығын азайтуды, еңбек өнiмдiлiгiн арттыруды, құрылыстың жоғары сапасын және iске қосылатын объектiлердiң пайдалану сипаттамаларын жақсартуды есепке алуы тиiс. Инфрақұрылымның, құрылыс индустриясының дамуын, жаңа технологиялар мен жұмыстарды жасау әдiстерiнiң пайда болуын, заңнамалық базадағы соңғы өзгерiстердi ескере отырып, баға белгiлеу мен сметалық нормалаудың қолданыстағы жүйесiн жаңарту және қайта ұйымдастыру қажеттiлiгi пiсiп жетiлдi. Баға белгiлеудi жетiлдiру үшiн мемлекеттiк инвестициялар есебiнен құрылыста объектiлердi бағасына қалыптастыру тәртiбiн регламенттейтiн қолданыстағы нормативтiк құқықтық құжаттарды түзету мен жаңаларын әзiрлеу, құрылыс өнiмдерiнiң тұтынушылық бiрлiгi құнының iрiлендiрiлген нормативтерi, ұқсас объектiлердiң құны туралы деректер банкiн қалыптастыру, құрылыс жұмыстарының бiрлiгiн орындау кезiнде материалдық, еңбек және өзге ресурс түрлерiнiң шығыс нормаларын әзiрлеу қажет болады. Орындалатын құрылыс-монтаж жұмыстарының құнын бағалау қызметтердiң сапасын және нарықтың конъюнктурасын ескере отырып, өзiндiк құнының және салық және бюджет заңнамаларына сәйкес белгiленген салықтар мен салықтық емес төлемдердiң барлық түрлерiнiң негiзiнде қалыптасуға тиiс. Еңбекке ақы төлеудiң тарифаралық коэффициенттерiнiң өзгеруiне байланысты құрылыстағы нормативтiк базаны одан әрi жетiлдiру, технологиялық карталарды әзiрлеу тәртiбiн жетiлдiру, технологиялық құжаттамаларды және оның негiзiнде жаңа технологиялар мен жаңа материалдарға арналған ресурстық-сметалық нормаларды уақтылы әзiрлеу, мемлекеттiк сметалық нормалар мен бағалау маңызды мiндеттер болып қалады. Тиiмдi мемлекеттiк баға саясатын жасау үшiн мынадай принциптердi сақтай отырып, құрылыс өнiмiне дұрыс баға белгiлеу талап етiледi: - жасаудың барлық кезеңiндегi тұрақтылық, яғни баға заңнамада және/немесе құрылыс мердiгерлiгi шартында көзделген ерекше жағдайларды қоспағанда, құрылыс аяқталғанға дейiн өзгерiссiз болуы тиiс; - орындалған жұмыс үшiн тапсырысшы мен мердiгердiң арасындағы тұрақты баға мен есеп айырысу тәртiбi арасындағы өзара байланыс. Баға белгiлеудiң элементтiк жүйесiнен құрылыс құнының iрiлендiрiлген көрсеткiштерi (сындарлы элементтер) бойынша баға белгiлеу жүйесiне өту қажет. Баға белгiлеу жүйесiн жетiлдiру үшiн мынадай мiндеттердi шешу қажет: 1) сметалық-нормативтiк базаны жетiлдiру; 2) жетiлдiрiлген сметалық нормаға өту бойынша әдiстемелердi айқындау және әзiрлеу; 3) сметалық құжаттамалардың есебi бойынша бағдарламалық қамтамасыз етудi

жаңалау; 4) тұрақты мониторинг негiзiнде құрылыс өнiмдерiнiң құнын ағымдағы баға деңгейiне келтiру.

5.4. Тұрғын үй құрылысын дамыту Ескерту. 5.4-кiшi бөлiм алынып тасталды - ҚР Үкiметiнiң 2011.10.03 № 1129 Қаулысымен.

5.5. 2010-2014 жылдарға арналған құрылыс индустриясының индустриялық-инновациялық дамуын және құрылыс материалдарын өндiрудi кешендi ғылыми-технологиялық қамтамасыз ету Құрылыс материалдары өнеркәсiбi мен құрылыс индустриясының дамуын кешендi ғылыми-технологиялық қамтамасыз етудiң мақсаты мен мiндеттерi инновациялық негiзде қосылған құны жоғары бәсекеге қабiлеттi құрылыс материалдарының энергия және ресурс үнемдейтiн сақтайтын өндiрiстерiн игеру болып табылады. Отандық құрылыс индустриясының негiзiн цемент, құрама темiрбетон, қыш, кiрпiш, керамогранит, газобетон өндiретiн зауыттар құрайды. Негiзгi өндiрiстiк қуаттардың орташа статистикалық тозуын әртүрлi сарапшылар 60-75 пайыз аралығында бағалайды. Қолда бар қуаттар кезiнде елде жылына жиыны 6-7 млн. шаршы метр тұрғын үй салынады. Алға қойылған мiндеттердi орындау үшiн құрылыс индустриясында жалпы қосылған құнды кемiнде 76 %-ға арттыру, отандық құрылыс материалдарын өндiру үлесiн 80 %-ға дейiн арттыру, құрылыс материалдары өнеркәсiбiндегi еңбек өнiмдiлiгiн бiр адамға 63 000 АҚШ долларына дейiн арттыру және тұрғын үй құрылысының көлемiн әлемдiк стандарттардың деңгейiне дейiн жеткiзу - құрылыс индустриясы кәсiпорындарының қуаттарын кемiнде екi еселендiру қажет. Бұдан басқа, құрылыс материалдары мен конструкциялары арнайы құрылыс - энергетиканы, өнеркәсiптi, көлiк инфрақұрылымын және басқа мақсаттарды дамыту - айналымын күшейту үшiн керек болады. Құрылыс индустриясының базасын осы заманғы техникалық негiзде жаңғырту қажет. Бiрiншi кезектегi мiндеттердiң қатарында - жаңа цемент зауыттарын салу және қолданыстағыларын жаңғырту, клинкер-цемент терминалдарын мен индустриялық құрылыс комбинаттарының аумақтық желiлерiн ұйымдастыру, сондай-ақ санитарлық-техникалық және қаптайтын қыш өндiретiн зауыттар салу. Жаңа цемент зауыттарын салу - қымбат тұратын жоба. Немiс жабдықтарының негiзiнде жылдық өнiмдiлiгi 1 млн. тонна зауыт салуға кететiн шығын 120-150 млн. еуродан төмен болмайды. Цемент зауыттарының жаңа буыны шикiзат дайындаудың құрғақ тәсiлiмен жұмыс iстейдi. Бұл ең жақсы қазiргi нарықта өнiмнiң өнiмдiлiк - баға - сапа арасалмағымен ерекшеленетiн жоғары автоматтандырылған және үнемдi зауыттар. Қолданыстағы цемент зауыттарын жаңғыртқан кезде инвестицияны 2-3 есе үнемдеуге және сол нәтиженi алуға болады. Қазiргi заманғы индустриялық құрылыс комбинаттарын салу төмен материал сыйымдылығымен және өзiндiк құнымен, жоғары жылу қорғаумен және үй-жайды еркiн жоспарлау және қайта жоспарлау мүмкiндiгiмен ерекшеленетiн үй салуға мүмкiндiк бередi. Олар «өзiндiк құн - қолайлылық - жарасымдылық - сенiмдiлiк» өлшемi бойынша iрi панельдi, кiрпiш және берiк ғимараттарға Қарағанда ұтады. Темiр-бетон бұйымдары зауытының екi немесе үш аралық цехы каркасты жаңа буын ғимарат салу үшiн жиналатын конструкциялар шығаратын осы заманғы тиiмдiлiгi мол өндiрiске қайта өзгертiлуi мүмкiн. Комбинаттардың қуаты - жылына 50-ден 200 мың шаршы метрге дейiн тұрғын үй. Ғылыми бiлiм мен озық технологияның рөлi құрылыс индустриясының базасын ойдағыдай жаңғырту үшiн аса маңызды. Бұл жерде әсiресе құрылыс саласы үшiн маңызды мән мынадай перспективалы бағыттар болады: осы заманғы үй құрылысы комбинаты туралы сөз болғанда негiзгi мәселе - үй салу жүйесiн таңдау. Жаппай құрылыс үшiн қаңқа арқылы және тiрек-берiк үй салу жүйесiн қолдану орынды негiз болады. Олардың жақсы жағына бiршама төмен өзiндiк құн мен еркiн жоспарлау жатады. Бiрақ ең бастысы - жоғары сенiмдiлiк, оған ОТК-ның бақылауымен үйдiң майда-шүйдесiне дейiн зауытта дайындау және монолиттi фрагменттердi барынша азайту арқылы қол жеткiзiледi, бұл әсiресе қысқы құрылыс кезiнде маңызды. Осы заманғы үй салудың негiзгi проблемаларының бiрi - тиiмдi қабырға

конструкциялары. Солтүстiк Америка мен Еуропаның бiр қатар елiнде қолданылатын үш қабатты қабырға ТМД-да кiрiгiп кете алмауы себебiнен бiзде ол жiтi мәселе болып тұр. ТМД-да нақты тәжiрибеден өтетiн технология оны қолданудың бастапқы үлгiсiнен тым алыс. Қорытындысында ұзақ уақытқа төзiмдiлiгi мен санитарлық-гигиеналық қасиеттерi күмәндi пенополистиролдың арзан түрлерiнiң орынсыз кеңiнен қолдана бастады. құрылыс материалдарын өндiру үшiн техногендiк қалдықтарды кәдеге жарату бiртiндеп ұлттық проблемаға айналды. Таудай үйiлген қалдықтар тiршiлiк ету ортасын бүлдiредi. Бұдан өзiн, шикiзат ресурстарының тапшылығы құрылыс қарқынын тежейтiн күн де алыс емес. Құрылыс материалдары мен конструкцияларды өндiру кезiнде металлургиялық өндiрiстердiң қалдықтарын, сауда экономикалық аймақтың күлiн және басқа көп нәрсенi қолдануға болады. Ұзақ уақытқа және экологиялық таза жылытқыш жасау бүкiл әлемде елеулi проблема болып қалуда. Жылытқыштың кеңiнен қолданылатын түрлерi стирол, фенол және адам үшiн зиянды басқа да химиялық қосылыстардан тұрады. Адамдардың денсаулығы туралы қамқорлық ұран емес, ұлттық саясаттың ажырамас бiр бөлiгi елге - Финляндияда экологиялық лас жылытқыштардан тұратын ғимараттардың тұтас кварталдары бұзылады. Ең жақсы жылытқыш көбiкшыны болып табылады. Бұл қандай жағдайда болмасын улы заттар бөлмейтiн жеңiл, жанбайтын және төзiмдi материал. Алайда, көбiкшыны - салыстырмалы түрде қымбат материал, және оның өзiндiк құнын төмендету үшiн зерттеу жұмысы қажет. инерциялы материалдарды байыту - ұлттық маңызы бар проблема. Дамыған елдердiң көпшiлiгiнде құм мен қиыршықтас темiр-бетон бұйымдары зауыттары мен үй құрылыс комбинаттарына жуылған, құрғақ күйiнде, топтастырылып немесе тапсырыс берушiнiң қалауы мен рецепi бойынша жiктелiп түседi. Осы арқылы өнiмнiң сапасы сақталады, ғимараттар мен құрылыстың сенiмдiлiгi артады, едәуiр қаражат үнемделедi. Бiздiң ел осындай өндiрiс мәдениетiнен әлi тым алыс. Егер қажеттi жабдықтармен (уатқыштармен, жiктегiштермен және т.б.) құрастыратын құм және қиыршықтас карьерлер темiр-бетон зауыттары мен басқа да мүдделi кәсiпорындар әлемдiк стандарттардың деңгейiне жақындайды. Бұдан өзге, байытылған инерттi материалдарды тасымалдау үшiн орау техникасы мен контейнерлер қажет. Бұл проблемамен бетон қоспасының оңтайлы құрамын жобалау ғылымы тығыз байланысты. Қазiргi заманғы технологиялардың көмегiмен өндiрiлетiн бұйымдардың номенклатурасын кеңейту - зерттеу мен инвестиция үшiн игiлiктi салы. Ондаған жаңа бұйымдар өте перспективалы. Бұл - көп тесiктi керамоблок және басқа құрылыс керамика бұйымдары, термоблоктың алуан түрлерi, жаңа темiр-бетон бұйымдарын палубасыз қалыптау (қадалар, шпунт, жол плиталары, қаңқалы ғимараттарға арналған ригельдер және басқалары). Құрылыс базасын шұғыл iргелi жаңғырту, оны қазiргi заманғы техникалық негiзде дамыту - аса маңызды мемлекеттiк мiндет. Бұл тұста оның қуатын ұлғайту туралы, сапасы жоғары бәсекеге қабiлеттi өнiм өндiрудiң жетiстiктерi туралы ғана емес, бiрақ шығынды едәуiр қысқарту туралы да сөз болып отыр. Техникалық артта қалу өндiрiстiк жабдықтардың көп тозғанды әсерiнен құрылыс өнiмдерiнiң жалпы өзiндiк құны соңғы жылдары үштен бiрге өстi. Мемлекет басшысы Қазақстан халқына Жолдауында энергия үнемдейтiн технологияларды енгiзуге күш салу қажеттiгiн атап өттi. Қазақстанның IЖӨ энергия сыйымдылығы шартты отынның 0,73 тоннасына 1000 АҚШ долларына тең, Қытай мен АҚШ-тың ұқсас көрсеткiшi екi еседен астам, ЕО-рын 25 елiнiң энергия сыйымдылығының орташа көрсеткiшi - үш есе артық. Әсiресе жылу-энергетика ресурстарын пайдалану көлемi бойынша экономиканың басқа салаларының арасында үшiншi орын алатын құрылыс кешенiнде энергия үнемдеу маңызды. 571 көлем iшiнде құрылыс материалдары өнеркәсiбi 11 % құрылыс 4 % энергия ресурстарын пайдаланады. Құрылыс материалдары мен бұйымдарының өнеркәсiбiнде энергияның ең көп қажет ететiн өндiрiстер цемент, кiрпiш және құрастырмалы темiр-бетон өндiрiсi болып табылады. Мысалы, Қазақстанда 1 тонна цемент өндiруге шартты отынның 100 кг-ы, ал ЕО елдерiне қарағанда 900 кВт-сағ электр энергиясы артық жұмсалады. Энергия тиiмдiлiгi саласында құрылыс индустриясындағы жағдайды түбегейлi өзгерту сан миллиардтық ақша салумен байланысты. Алайда, бұл тiптi бүгiн капиталды көп қажет етпейтiн, бiрақ аса тиiмдi энергия үнемдейтiн технологияларды енгiзу мүмкiндiктерiн жоққа шығармайды.

Энергия үнемдеудiң орасан зор әлеуетi құрылыстың цементтi көп қажет етуiн азайтуға салынған. Қазiргi заманғы құрылысты аса берiк бетонсыз салу мүмкiн емес екенi белгiлi. Алайда, iс жүзiнде құрылыста маркасы 300 және одан төмен бетон кең таралған (жалпы санының шамамен 80 %) күйiнде қалды. Мұндай бетон үшiн 400 маркалы цемент керек емес. Бiрақ ерекше талап етiлетiн төмен маркалы цементтi бiздiң зауыттар шығармайды. Сонымен қатар, энергия шығынын азайту үшiн АҚШ-та қабылданған заңнамалық актiлер құрамында пуццолан, золу-унос және қош бар аралас цемент өндiрудi перспективтi сатыға шағарды. Аралас цементтi қолдану электр энергиясын 40 %-га дейiн үнемдеуге мүмкiндiк бередi. 10 % клинкердi күлмен алмастыру АҚШ ауқымында жылына 2 млн. тонна көмiр үнемдеудi қамтамасыз етедi. Өнеркәсiптiң жанама өнiмдерiн пайдалану құрылыс материалдары өндiрiсiнiң шикiзаттық базасын едәуiр кеңейтуге, карьерлер мен үйiндiлерге бөлiнген жердiң ауқымын қысқартуға, әуе және су бассейнiнiң ластануын азайтуға мүмкiндiк беретiнi белгiлi. Бұл бағытта осы уақытқа дейiн көлемдi зерттеулер орындалды және құрылыс материалдары өндiрiсiнде әзiрлемелер енгiзу бойынша көптеген ұсыныстар берiлдi. Алайда, әзiрлемелердiң басым көпшiлiгi өнеркәсiптiк ауқымда iске асырылмай қалды, себебi олар отандық құрылыс индустриясында басым, ескiрген технологияларға бағдарланған. Қазiргi уақытта Қазақстан Республикасында инновациялық негiзде өндiрiстi түпкiлiктi жаңғыртуды көздейтiн үдемелi индустрияландыру жүзеге асырылып жатыр. Бұл жағдайда қатты өнеркәсiптiк қалдықтарды тиiмдi құрылыс материалына қайта өңдеу индустриялық негiзге қойылуы мүмкiн. Iс жүзiнде Қазақстанның барлық өңiрлерiнде металлургиялық және(немесе) химиялық өндiрiстiң, көмiр энергетикасының және (немесе) мұнай өндiрудiң әртүрлi қатты қалдықтары шоғырланған. Қазiргi уақытта республиканың аумағында 20 млрд. тоннадан астам қалдық жиналған. Өнеркәсiптiк қалдықтардың көпшiлiгi құрамы мен қасиетi бойынша табиғи шикiзатқа жақын және қайталама ресурс көзi бола алады. Барлық өнеркәсiптiк қалдықтардың iшiнен жиналған қорының көлемi бойынша бiрiншi орынға көмiр қалдықтары шығады: ЖЭС күлi мен қождары, ашылған жыныстар мен көмiр байыту қалдықтары. Сонымен қатар күл-қождар бетонға қосымша және ерiтiндi, тұтқыр күл-цемент компонентi сияқты ең зерттелген материалдарға жатады. М100-М300 маркалы ауыр бетондардың, М50-М200 маркалы керамзиттi бетонның, М50-М150 маркалы ерiтiндiлердiң құрамы әзiрлендi. Бетоннның құрамындағы күл-қож қалдықтарын iрi ауқымда пайдалану қалдығы аз және қалдықсыз өндiру мен жылу электр станцияларына iргелес аумақтарда экологиялық жағдайды елеулi жақсартуды ұйымдастыру үшiн жағдай жасайды. Сонымен қатар цемент пен бетон дайындауға арналған толтырғыштардың шығыны қысқарады, техникалық-экономикалық көрсеткiштер жақсарады, бетонның техникалық және құрылыс-техникалық қасиеттерiн мақсатты түрде өзгерту мүмкiндiгi пайда болады. Орындалған зерттеулер мен тәжiрибелiк-өнеркәсiптiк сынақтардың нәтижесiнде Қазақстан кәсiпорындарында ЖЭС күлiн пайдалана отырып, тұтқырлар мен бетонның құрамы мен технологиялық регламенттерi әзiрлендi. Бiрақ бұл әзiрлемелер өнеркәсiптiк ауқымда iске асырылған жоқ, өйткенi ескi үлгiдегi үй құрылыс комбинаттарында құйылған технологиялық және қоспалардан жасалған ЖББ моралдық ескiрген тасқынды-агрегаттық технологияларға, олар қазiргi уақытта толық жойылған. Көмiр қалдықтарын негiзгi тұтынушылардың бiрi кiрпiш өнеркәсiбi бола алады, өйткенi олардың минералдық бөлiгi химиялық және минералогиялық құрамы бойынша кiрпiш дайындау үшiн қолданылатын сазды шикiзатқа жақын, ал олардың құрамындағы органикалық бөлiк шихтаның құрамындағы отыны бар компонент ретiнде пайдалануға мүмкiндiк бередi. Күлдiң босататын және кiрпiшке жылу ұстайтын қоспалар сияқты көптеген зерттеулерi бар. Сазды-күлдi кiрпiш өндiрiсiн зерттеу нәтижелерi мен өндiрiс тәжiрибесiн талдау және қорыту отын шығынын 10-30%-ға және одан да көп қысқартуға, кейбiр қымбат және тапшы қоспаларды ауыстыруға (жоңқалар, қышқақ) және кiрпiштiң берiктiгiн 1-2 маркаға арттыруға мүмкiндiк беретiн осы қосма тиiмдiлiгiн көрсетедi. Пластикалық қалыптау әдiсiмен күлдiң жоғары мөлшерi (75-85%-ға дейiн) бар күлдi-сазды қоспадан алынатын күлдi керамикалық қабырға материалдарының технологиясы бойынша кешендi зерттеулер орындалды. Алайда, осы әзiрлемелер тәжiрибеде тиiсiнше таралған жоқ, себебi индустриялық құрылыс

және энергия тиiмдiлiгi талаптарына жауап бермейтiн шағын қуысты кiрпiштiң ұсақ даналы ассоритментiне шек қойылған. Сонымен, өнеркәсiптiң қатты қалдықтарын тиiмдi құрылыс материалдарына индустриялық қайта өңдеу құрылысты өз өндiрiсiнiң құрылыс материалдарымен қамтамасыз етуге, өнiмнiң өзiндiк құнын төмендетуге, экологияны жақсартуға мүмкiндiк бередi. Құрылысты индустриялық дамыту үшiн сабақтас салалардың қалдықтарын өңдейтiн қазiргi заманғы технологияларды игеру үшiн: республикада қайталама шикiзаттың жиналған қорлар нақтылау және өнеркәсiп қалдықтарының кадастрына түзету жүргiзу, құрылыс материалдары, бұйымдар мен конструкциялар кәсiпорындарының энергиялық аудитi мен мониторингiн өткiзу жөнiнде шаралар қабылдау; өзiндiк құны неғұрлым темен өнеркәсiп, қалдықтарын негiзiнде бәсекеге қабiлеттi өнiмдер шығаруды қамтамасыз ететiн тиiмдiлiгi жоғары технологиялық желiлердi (өндiрiстер) игеруге және енгiзуге жәрдем көрсету; шикiзат кен орындарының және өнеркәсiптiк қалдықтарын, өндiрiс шығындарын, көлiк шығындарын азайтуға, өндiрiстiң өнiмдiлiгi мен рентабельдiлiгiн арттыруға мүмкiндiк беретiн өнiмдердi тұтыну нарықтарының орналасуын есепке ала отырып, объектiлер мен өндiрiстiк қуаттардың ұтымды орналасуын қамтамасыз ету; технологиялық энергия шығындарын азайтатын, өнеркәсiптiк қалдықтарын қайта өңдейтiн кәсiпорындарды ынталандыру мен көтермелеу саясатын жүйелi жүзеге асыру қажет. Бағдарламаны iске асыру: құрамында өнеркәсiптiң жанама өнiмдерiнiң кемiнде 30 % шикiзатын пайдалана отырып, көп тоннажды құрылыс материалдарының технологияларын игеруге; жаңа технологиялардың энергия қажетсiнуi кемiнде 20 %-ға азайтуға; iрi форматты энергия тиiмдi қабырға керамикасының меншiктi өндiрiсiн, индустриялық үй құрылысы, шағын клинкерлiк тұтқыр және бетон элементтерiн және басқаларын игеруге мүмкiндiк бередi.

5.6. Құралдардың тiзбесi және қойылған мақсаттар мен мiндеттерге қол жеткiзу тетiгi Құрылыс материалдарының өндiрiсiн ұйымдастыру мақсатында қазiргi инновациялық инфрақұрылымды (атап айтқанда, арнайы экономикалық және индустриялық аймақтар, технологиялар, трансфертiнiң орталықтары, технопарктер және т.б.) қолдану. Еркiн экономикалық аймақтар шеңберiнде Еркiн экономикалық аймақтар құрудың мақсатына сәйкес келетiн жобаларды iске асырушы кәсiпорындар индустриялық инфрақұрылымдар қамтамасыз етiледi. Бұдан өзге де, 2010 жылы Еркiн экономикалық аймақтар туралы жаңа Заңды әзiрлеу басталды, оның шеңберiнде Еркiн экономикалық аймақтар кәсiпорындары үшiн қосымша барынша қолайлы және тиiмдi жағдай жасалатын болады. Индустриялық аймақтар шеңберiнде кәсiпорындарға жобаны iске асыру үшiн барлық қажеттi инфрақұрылым жасалады. инновацияларды қолдау жүйелерiн жетiлдiру мақсатында даму институттарымен өзара iс-қимыл; жалғаспалы және болжамды, ескiрген стандарттарды ұзақ мерзiмдi перспективаларға жаңғырту жолымен техникалық реттеу жүйелерiн реформалау, кәсiпорындардың табиғи ресурстарды пайдалану тиiмдiлiгiне, экология мен халықтың денсаулығы үшiн өнiмдердiң (қызметтердiң) қауiпсiздiгiне, көп энергия және материалды қажетсiнудi төмендетуге қойылатын талаптарды күшейту, тиiстi көтермелеулер мен санкциялар жүйесiн, бiрiншi кезекте инновациялық өнiм экспортын ұлғайту перспективасы бар бағыттар бойынша стандарттардың халықаралық стандарттармен үйлесiмдiлiгiн анықтау; жоғары технологиялық кәсiпорындар құру тәжiрибесiн кеңейтуге және жеделдетуге тәжiрибенi жағдай жасайтын техникалық регламенттердi, стандарттар мен ережелердi қабылдау; сертификаттау рәсiмдерiн, оның iшiнде халықаралық сапа стандарттарына сәйкес оңайлату және жеделдету; ғылыми, бiлiм беру ұйымдарының және инновациялық саладағы бизнестiң өзара iс-қимылын, оның iшiнде технологиялық дамудың перспективалық бағыттарын анықтау және дамыту, гранттарды ұсыну жүйесiн қолдана отырып, зерттеулер мен әзiрлемелер өткiзуге компанияның шығындарын бiрлесiп қаржыландыру жетiгiн дамыту, инновациялық жобаларды iске асыруды бiрлесiп қаржыландыру, технологиялық бағыттар бойынша құрылыс индустриясын дамытуға арналған

басымдықтар бойынша ұзақ мерзiмдi инновациялық серiктестiктi қолдау жөнiнде бизнес пен ғылымның өзара iс-қимылын қамтамасыз ету мақсатында технологиялық платформаларды қалыптастыру арқылы ынталандыру құралдарын дамыту; сәулет, қала құрылысы және құрылыс индустриясы саласындағы iргелi және қолданбалы ғылыми зерттеулердi бюджеттiк қаржыландырудың бағдарламалық-нысаналы және гранттық тетiктерi; пайыздық ставкаларды субсидиялау; егер кәсiпкерде кепiлзат жеткiлiксiз болса кредиттерге кепiлдiк беру; сервистiк қолдау көрсету: бизнес-жоспар жасау, маркетинг жүргiзу және т.б.; өнеркәсiптiк кәсiпорындар үшiн кадрларды даярлауды және қайта дайындауды қаржыландыру; Құрылыс индустриясын дамытуға жағдай жасайтын негiзгi тетiктер: тұрғын үй құрылысы мен экономиканың басқа да салаларында инновациялық технологияларды енгiзуге жәрдемдесу, құрылыс материалдарының, бұйымдарының және конструкцияларының отандық өндiрiсiн дамыту; тұрғын үйге қол жетiмдiлiктi арттыруды қамтамасыз ететiн тұрғын үй нарығының жаңа институттарын жасау және қолданыстағыларды жетiлдiру, атап айтқанда: тұрғын үй ипотекасы, жер ипотекасы, ипотекалық бағалы қағаз нарығын дамыту; инвестициялық белсендiлiктi арттыруға арналған жағдайларды жасау мақсатында заңнаманы жетiлдiру; азаматтар үшiн ипотекалық кредиттерге қол жетiмдiлiктi арттыру, нарықтың барлық қатысушылары арасында несиелеу қатерiн төмендету және тиiмдi бөлу; ресурстарды үнемдейтiн технологияларды өндiру және шағын энергетика мен отын-энергетика ресурстарының жаңғыртылады түрлерiн барынша кеңiнен пайдалануға жағдайлар жасау; шикiзаттың негiзгi түрлерiнiң кен орындарының қорларын нақтылау және өңiрлерде кен орындары кадастрларын түзетудi жүргiзу, құрылыс материалдарын, бұйымдарын және конструкциялары кәсiпорындарын мониторингiсiн жүргiзу және өңiрлiк жағдайларды есепке ала отырып, өндiрушi күштердi ұтымды орналастыру үшiн ұсыныстарды дайындау; қолданыстағы өндiрiстiк қуаттарды технологиялық жаңғырту үшiн отандық машина жасауды дамытуға жәрдемдесу, сондай-ақ алдыңғы қатарлы және индустриялық-инновациялық технологияларды, ғылыми әзiрлемелердi енгiзу; жабдықтар мен материалдар, бұйымдар мен конструкциялар импортына кедендiк бажды қолдану тетiгiн реттеу; құрылыс және тұрғын үй қорының ғимараттарын құрылыстарды пайдалануға беру саласында стандарттау мен технологиялық реттеудi жетiлдiру және техникалық регламенттер талаптарының, оның iшiнде қиратпай бақылаудың қазiргi заманғы технологияларын қолдануға негiзделген құралдар мен тәсiлдердi пайдалану жолымен сақталуын мемлекеттiк бақылауды және қадағалауды iске асыру; қазiргi заманғы құрылыс кейiнгi материалдарын қолдануды ынталандыратын стандарттарды әзiрлеу, бұл құрылыс жұмыстарының сапасын арттыруға, жөндеулер бойынша келесi шығындарын төмендетуге мүмкiндiк беретiн және өндiрiстiк желiлердi жаңғырту жөнiндегi отандық стандарттардың халықаралық үйлесiмiн қамтамасыз ету жұмыстарын жандандыру үшiн сала кәсiпорындарын ынталандырады; өндiрiс шығындарын, көлiк шығындарын төмендетуге, өнiмдiлiктi ұлғайту және өндiрiстiң тиiмдiлiгiн ұлғайту мүмкiндiк беретiн шикiзат кен орындарының және олар шығаратын өнiмдердi тұтыну нарықтарының тиiмдi орналастырылуын, қамтамасыз ету; жұмыс iстеп тұрған дербес ғылыми-зерттеу институттарын және ғылыми-өндiрiс орталықтарын, сондай-ақ жоғары оқу орындарының тиiстi бөлiмшелерiн тартып, республикамызда жинақталған өнеркәсiптiк және тұрмыстық қалдықтарды құрылыс материалдарын шығару үшiн кәдеге жарату проблемаларын шешудi олардың қызметiнде басымдықтардың бiрi ретiнде анықтап, халықтың тұруына экологиялық ортаны және аумақтарды тұрақты дамытуды жақсартудың алғы шарттарын жасай отырып саланың ғылыми базасын дамыту; шетел мамандарын және консалтингтiк компанияларды тарта отырып, жоғары және орта буындағы менеджерлердiң бiлiктiлiгiн арттыру курстарын қоса алғанда, өнеркәсiптiк құрылыс материалдары үшiн кадрларды дайындау; басым бағыттар бойынша инновацияларды енгiзу үшiн гранттарды бөлу (энергия үнемдейтiн материалдар, құрылыс материалдарының өндiрiсiнде жанама салалардың

қалдықтарын пайдалану мүмкiндiгiн зерделеу, тез салынатын, жасыл және энергия пассивтi үйлер технологиясының трансфертi); ғимаратты энергетикалық паспорттауды дамыту арқылы ғимараттардың жылу техникалық сипаттамаларын мiндеттi жауапты түрде декларациялауды енгiзу (жаңадан салынғандар мен пайдалануға берiлгенде әсiресе орталықтандырылған жылу, су және энергиямен жабдықтау мүмкiндiктерiн пайдаланатындар); тәуелсiз сарапшылардың мәлiмделген жылу техникалық сипаттамасын растау мақсатында ғимараттарды мiндеттi жүйелi iс тексеру енгiзу; Инвестициялау, тұрғын үй құрылысының инновациялық әдiстерiн енгiзу, техникалық реттеу, iшкi нарықты қорғау, басымдық бағыттар бойынша ҒЗТЖҚ-өткiзуде қолдау көрсету, жоғары бiлiктi ғылыми және инженерлiк кадрларды даярлық, ақпараттық ортаны құру саласында құрылыс индустриясын тиiмдi дамыту көбiнесе мемлекеттiк саясатқа байланысты болады. Өз өндiрiсiн дамытатын кәсiпорындарға несие бойынша мемлекеттiк кепiлдемелердi ұсыну қажет. Энергиялық тиiмдi материалдар мен технологияларды пайдалана отырып, көп қабатты және аз қабатты тұрғын үй құрылысы үшiн үлгiлiк жобалар сериясын әзiрлеу қажет. Құрылыс индустриясын құру, нығайту, дамыту процесстерiн тиiмдi ақпараттық-талдамалық және маркетингтiк iлестiрудi және инвестициялық жобаларды iске асыруды қамтамасыз ету үшiн құрылыс индустриясын жаңғырту, жобаларды iске асыру проблемалары бойынша жедел және толыққанды ақпарат алмасуды белгiлеу жөнiндегi жүйелi жұмыс жүргiзiледi. Сондай-ақ, құрылыс индустриясының қазiргi және жаңа кәсiпорындарының сыртқы нарыққа кiруiн қолдау мен көмек көрсету мәселелерi бойынша халықаралық ынтымақтастықты қамтамасыз ету жөнiнде жұмыстар жүргiзiлетiн болады.

5.7. Бағдарламаларды iске асыру жөнiндегi шаралардың тiзбесi және бизнес өкiлдерiмен керi байланыс жүйесi Цемент саласын дамыту мақсатында мыналар көзделедi: Қазақстанның қуаты жылына 5,65 млн.тонна жұмыс iстеп тұрған цемент кәсiпорындарының қуаттардың 3,26 млн. тоннаға өсуiне байланысты өндiрiстiң «ылғал» тәсiлiнен «құрғақ» тәсiлiне көшуi (2 қосымша): «Бұқтырма цемент компаниясы» ЖШС (қуаты 1600 мың тонна); «Семей» цемент зауыты» ЖШС (қуаты 1200 мың тонна); «Қарцемент» АҚ және «Централ Азия Цемент» (қуаты 3560 мың тонна); «Шымкентцемент» АҚ (қуаты 2100 мың тонна); «SAS - Tobe technologies» ЖШС (қуаты 450 мың тонна). Мемлекет цемент саласының кәсiпорындарын ынталандыру бойынша жағдай жасайтын болады. Инновациялық даму институттары («Инжиниринг және технологиялар трансфертi орталығы» АҚ) тегiн негiзде цемент кәсiпорындарының цемент өндiрудiң қазiргi заманғы тәсiлiне көшуi бойынша оңтайлы шешiм беретiн болады (техникалық экономикалық негiздеме, құжаттаманы жобалау кезеңi, технологиялар трансфертi, басқару технологияларын енгiзу). «Инжиниринг және технологиялар трансфертi орталығы» АҚ Қазақстан кен орындарының аумақтық орналасуы мен шикiзаттық құрамын ескере отырып, цемент кәсiпорындарын жаңғыртудың барынша оңтайлы схемасына талдау жүргiзiп, анықтайтын болады. Жұмыс iстеп тұрған зауыттардың өндiрiстiң «ылғал» тәсiлiнен «құрғақ» тәсiлiне көшуiнiң нәтижесiнде қайта жаңартылған қуатта құрғақ тәсiлмен цемент шығару көлемi 8,91 млн.тоннаға жетедi (жұмыс iстеп тұрған зауыттарды қайта жаңартқаннан кейiнгi өсiмнiң көлемi 3,26 млн.тоннаны құрайды). Зауыттарда жұмыс iстейтiндердiң саны цемент өндiрiсiн жаңғырту есебiнен 30%-ға дейiн қысқарады. Осылайша, жаңғыртылған зауыттардағы еңбек өнiмдiлiгi құрғақ тәсiлге көшу арқылы жылына бiр адамға 5494,5 т. цементтi құрайды. Цемент құнының 12 500 теңгенi екенiн ескере отырып, еңбек өнiмдiлiгi бiр адамға жылына: 5494,5 х 12 500 = 68681,2 мың теңге (457 875 АҚШ долл.) құрайды. Жоғары технологиялық жабдықтарды қолдана отырып, цемент өндiрудiң барынша қазiргi заманғы тәсiлiне көшу қоршаған ортаға экологиялық шығарындыларды қысқартуға және халықаралық экологиялық стандарттарға сәйкес келуiне мүмкiндiк бередi. 2014 жылға қарай қуаты жылына 6,152 млн. тонна жаңа зауыттар салу (3-қосымша):

«ВI-Cement» ЖШС, Ақмола облысы (қуаты 552 мың тонна); «Көкшецемент» ЖШС, Ақмола облысы (қуаты 2000 мың тонна) «Жамбыл цемент өндiрiстiк компаниясы» ЖШС, Жамбыл облысы (қуаты 1100 мың тонна); «Қазақцемент» ЖШС, Шығыс Қазақстан облысы (қуаты 1000 мың тонна); «Стандарт цемент» ЖШС, Оңтүстiк Қазақстан облысы (қуаты 1000 мың тонна); «ACIG» АҚ, Жамбыл облысы, Хантау ст. (қуаты 500 мың тонна). Құрғақ тәсiл бойынша салынған жаңа цемент зауыттарындағы еңбек өнiмдiлiгi жылына бiр адамға 4322,3 т цемент құрайтын болады. 12 500 теңге мөлшерiндегi цемент құнын ескере отырып, 1 жұмысшының еңбек өнiмдiлiгi жылына: 4322,3 х 12 500 = 54 029,1 мың теңгенi құрайды (360 194 АҚШ долл.). мына қалаларда жылына жалпы қуаты 2100 мың тонна клинкер өңдейтiн клинкер-цемент терминалдарын салу (КЦТ) (iс-шаралар жоспарына 3-қосымша): Алматы қаласы - қуаты 600 мың тонна; Атырау қаласы - қуаты 600 мың тонна; Ақтау қаласы - қуаты 300 мың тонна; Павлодар қаласы - қуаты 300 мың тонна; Ақтөбе қаласы - қуаты 300 мың тонна Жалпы көлемнен 2100 мың тонна клинкер клинкер-цемент терминалдарына жiберiлетiн болады, олар 2538 мың тонна цемент өндiредi. Клинкер-цемент терминалдары акционерлерiнiң құрамында (51 % акцияға дейiн) клинкер-цемент терминалдарын үшiн клинкер жеткiзушi цемент зауыттары қатысатын болады. Клинкер-цемент терминалдарын салуға қаражат кредиттi қайтарып беруге мүдделiлiктi сақтай отырып, соған орай, клинкер-цемент терминалдарын үшiн клинкер жеткiзуге цемент зауыттарынан түсетiн болады. Құрылтайшылардың құрамына осы өңiрде орналасқан индустриялық-құрылыс комбинаттары кiруi тиiс. Клинкер-цемент терминалдары құрылысын қамтамасыз етуге кредит қаражаты клинкер-цемент терминалдарын салуға қатысу үшiн құрылтайшыларға берiлуi тиiс (цемент зауыттары мен индустриялық-құрылыс комбинаттары). Бұл қаражатты құрылтайшылар клинкер-цемент терминалдарын салу мақсатында акционерлiк қоғамдарды ұйымдастыру кезiнде енгiзуге тиiс: 1) Алматы қаласының клинкер-цемент терминалы - «Бұқтырма цемент компаниясы» ЖШС-тен және Алматы қаласында құрылған индустриялық-құрылыс комбинатына клинкер жеткiзу; 2) Атырау қаласының клинкер-цемент терминалы; 3) Павлодар қаласының клинкер-цемент терминалы; 4) Ақтау қаласының клинкер-цемент терминалы; 5) Ақтөбе қаласының клинкер-цемент терминалы, сондай-ақ Ақтөбе қаласында құрылған индустриалды-құрылыс комбинаты. Клинкер-цементтiк терминалдар салу цемент зауыттары жоқ өңiрлерде белгiленген клинкер-цемент терминалдарында клинкердi ұнтақтау мен жеткiзудi қайта бөлуге мүмкiндiк бередi. Осы өңiрлерге цементтi жеткiзу цементке бағаның шұғыл көтерiлуiне, ал хопрдың тапшылығы дүрлiкпе маусымдық сұранысқа алып келедi. Клинкердi жеткiзудi цементтi жеткiзуге қарағанда едәуiр арзан жартылай вагондарда жүзеге асыруға болады. Сонымен бiрге клинкердi ұнтақтауды бiрден емес қажеттiлiгiне қарай 3-4 айдан кейiн жүргiзуге болады. Бұл цементке дүрлiкпе сұраныстың төмендеуiне, осы өңiрде бағаның төмендеуiне, шетелден цемент экспортының азаюына алып келедi. Еңбек өнiмдiлiгi бiр адамға жылына 5675,6 т цемент құрайтын болады. Цемент құнының 12 500 теңге екенiн ескере отырып, 1 адамның еңбек өнiмдiлiгi жылына: 5675,6 х 12 500=70945,0 мың теңге (472 966 АҚШ долл.) құрайды. Жаңғыртуға қаржы лизингiн, құрылысы басталған зауыттарды немесе жаңа инвестициялық жобаларды аяқтауға кредит беруге Зауыт - клинкер-цемент терминалы - тұтынушы сатылас-интеграцияланған құрылымдарын құруды көздейтiн ұсыныстарға бiрiншi кезектi көңiл бөлiнетiн болады. ИҚК (Индустриялық құрылыс комбинаттары) ұйымдастыру Тұрғын үй құрылысын қамтамасыз ету үшiн (iс-шаралар жоспарына 3-қосымша): Қазақстан Республикасында 6 Индустриялық құрылыс комбинаттарынан жылына жалпы қуаты 900 мың шаршы метр тұрғын үй салатын желi құру қажет. «ИҚК» ұйымдастыру Қазақстан Республикасының мына қалаларында құрылатын болады: Астана - 2 «ИҚК», жылына әрқайсысы 150 мың шаршы метр тұрғын үй; Алматы - 2 «ИҚК», жылына әрқайсысы 150 мың шаршы метр тұрғын үй;

Шымкент - 1 «ИҚК», жылына әрқайсысы 150 мың шаршы метр тұрғын үй; Ақтөбе - 1 «ИҚК», жылына әрқайсысы 150 мың шаршы метр тұрғын үй. «Қазақстан Республикасында Индустриялық құрылыс технологиялары» коммерциялық емес ұйымын құру: «Қазақстан Республикасы индустриялық құрылыс комбинаттары» коммерциялық емес ұйымын құрудың мақсаты: Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2010 жылғы 14 сәуiрдегi қаулысымен бекiтiлген Қазақстан Республикасының құрылыс саласының үдемелi индустриялық-инновациялық даму бағдарламасын орындау үшiн жағдайлар жасау (Индустриялық құрылыс комбинаттары желiсiн құру жөнiндегi жоспарларды iске асыру үшiн). «Қазақстан Республикасы Индустриялық құрылыс технологиялары» коммерциялық емес ұйымының функциясы - Индустриялық құрылыс технологиялары мен Индустриялық Құрылыс Комбинаттары мамандарының бiлiктiлiгiн арттыру саласындағы ақпараттық-талдау және қолдау. «Қазақстан Республикасы Индустриялық құрылыс технологиялары» коммерциялық емес ұйымының жеке бизнеспен ақпараттық-талдамалық өзара iс-қимылы: 1. Нарыққа қатысушылардың ИҚК ұйымдастыру саласындағы мемлекеттiк мекемелермен, даму институттарымен iс-қимылын топтастыру. 2. ИҚК ұйымдастыру бойынша қолдау — жобалау, салу, технологиялық жарақтандыру, жаңғырту. 3. Жобаларды қаржыландыруды ұйымдастыру. 4. Кадрлар дайындау, ИТҚ мен мамандардың бiлiктiлiгiн арттыру; 5. ИҚК пайдалану кезеңiнде қолдау. «Қазақстан Республикасы Индустриялық құрылыс технологиялары» коммерциялық емес ұйымының мемлекетпен және даму институттарымен ақпараттық-талдамалық өзара iс-қимылы: 1. Мемлекеттiк құрылымдарды құрылыстың әзiрленген және сыналған индустриялық-инновациялық технологиялары туралы ақпаратпен қамтамасыз ету. 2. Үкiметтiң жоспарларына сәйкес Қазақстан Республикасының нақты өңiрлерiнде тұрғын үймен қамтамасыз ету мәселесiн шешу үшiн ИҚК технологияларын, қуаттарын iрiктеу және негiздеу. 3. Құзыреттi ұйымдарды ИҚК құрудың мемлекеттiк бағдарламаларына қатысуға тарту. 4. Мемлекеттiк мекемелер мен даму институттарын қаржыландыру мен өзара iс-қимыл схемаларын ұйымдастыру бойынша ұсыныстар әзiрлеу. Бағдарламаны ойдағыдай iске асыру мақсатында ИҚК салуға материалдық-техникалық базасы, құрылыста немесе құрылыс материалдарының өндiрiсiнде жұмыс тәжiрибесi бар барынша перспективалық үмiткерлердi iрiктеудi қамтамасыз ету қажет. Жоғарыда аталған мiндеттердi iске асыру үшiн: 1. ИҚК құрылтайшылары: ИҚК құрудың техникалық-экономикалық негiздемесiн жасап, оларды «Қазақстан Республикасы Индустриялық құрылыс технологиялары» коммерциялық емес ұйымдармен келiсу; 2. «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ: кәсiпорындарды салу және қайта жаңарту үшiн қажеттi қаражатпен қамтамасыз ету (кредит беру, лизинг, үлестiк қатысу); 3. Әкiмдiктер: әлеуметтiк кәсiпкерлiк корпорациялары берiлген функциялар шеңберiнде КИС құру бойынша мемлекеттiк-жеке меншiк әрiптестiктi ұйымдастыру, қажеттi техникалық жағдайлармен қамтамасыз ету; 4. Оқыту жүйесiн және кадр дайындауды ұйымдастыру қажет. Шет елдерден мамандарды тарта отырып, бiлiктiлiктi көтеру курстарын өткiзу керек. Қазақстан Республикасы Индустриялық құрылыс технологиялары - құрылтайшылары мынадай ұйымдар болуы тиiс: 1) «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ құрылымдық бөлiмшесi, әлеуметтiк кәсiпкерлiк корпорациялары; 2) салалық бағдарламаны iске асыруға қатысатын ұйымдар. Кредит беру жүйесiн әзiрлеу Жеке тұрғын үй салуды дамыту үшiн қуатты ынталандырушы болып табылатын тұрғын үй құрылысын дамыту мақсатында сертификатталған құрылыс материалдарына кредит беру жүйесiн әзiрлеу. Керамика саласын дамыту ҚР құрылыс индустриясын дамытудың индустриялық-инновациялық құралын жасау мақсатында мынадай қалаларда керамика шығару бойынша қажеттi

өндiрiстердi Қазақстанда ұйымдастыру бойынша мынадай шаралар өткiзудi қажет деп шешiлдi (iс-шаралар жоспарына 3-қосымша): жылына қуаты 1 млн. сантехкерамика бұйымдар, шығаратын зауыт ұйымдастыру; жылына қуатын 5 млн. шаршы метрге дейiн ұлғайту мақсатында Хромтау қаласында керамика зауытын жаңарту; Ақтөбе облысында (Союзное кен орнында) жылына қуаты 200 000 тонна сазды қайта өңдеу зауытын ұйымдастыру. Жоғарыда көрсетiлген сантехкерамика және керамикалық тақтайшалар өндiрiсiн Хромтау қаласындағы «Керамика» АҚ зауытының базасында ұйымдастыру ұсынылады. Өндiрiстердi бұлай шоғырландыру инфрақұрылымды ұйымдастыру, жер учаскесiн сатып алу, тұрмыстық және әкiмшiлiк мақсаттағы объектiлердi салуға кететiн шығындарды төмендетуге мүмкiндiк бередi. Бастапқыда «Керамика» акционерлiк қоғамы өндiрiстi кейiннен кеңейту мақсатында жоспарланған болатын, зауытта 2 кiреберiс темiр жол желiсi бар, барлық коммуникацияларда кейiннен кеңейту мақсатында қуат қорлары салынған. Саладағы бағдарламаны iске асыру нәтижесiнде 810 жұмыс орны ашылып, жалпы еңбек өнiмдiлiгi 14,6 млн. шаршы м. тақтайшалар мен 1 000 000 дана санфаянс, бiр адамға еңбек өнiмдiлiгi 22 121 шаршы м., сондай-ақ бiр адамға 3000 санфаянс бiрлiгiн құрайтын болады. 1 шаршы метр үшiн 1050 теңге мөлшерiндегi (7 АҚШ доллары) тақтайшаның орташа құны кезiнде ақша көрiнiсiндегi еңбек өнiмдiлiгi 22,2 млн. теңгенi (148 000 АҚШ доллары) құрайды. Ағымдағы жағдайда сантехкерамика импортының орташа құны 1300 АҚШ доллары кезiнде 1 жұмысшыға сантехкерамика өндiрiсi саласындағы еңбек өнiмдiлiгi 8,1 млн. теңгенi (54 000 АҚШ доллары) құрайды. Жылу оқшаулағыш материалдарын өндiру Минералдық жылу оқшаулағыш материалдар өндiрiсiнде базальт талшықтарынан жасалған тиiмдi минералдық мақта бұйымдарын шығару 2014 жылы 1900 мың текше м. дейiн жететiн болады, бұл iшкi нарықтағы қажеттiлiктi 100 % қамтамасыз етуге мүмкiндiк бередi. Бұл мынадай iс-шараларды жүзеге асыру есебiнен қол жеткiзiледi (iс-шаралар жоспарына 2-қосымша): соңғы 2-3 жылда салынған, базальт шикiзатымен жұмыс iстейтiн қолданыстағы зауыттардың жобалық қуаттылығын олардың жиынтық қуаттылығын жылына 880 мың текше м. дейiн жеткiзе отырып, игеру; Шымкент қаласында жылу оқшаулағыш материалдардың жаңа зауытын салу, қуаты 350 текше м., Алматы қ. 350 мың текше м., Өскеменде - 300 мың текше м. және Павлодарда 80 мың текше м. Лак-бояу өнiмдерiн шығару Лак-бояу материалдары өндiрiсiнде су-дисперсиондық және басқа да бояу түрлерiн шығару 2009 жылғы 25 мың тоннамен салыстырғанда 2014 жылы 50 мың тоннаға дейiн жетедi. Жаңа қуаттылықтарды тиiмдi бөлу үшiн өлшемдерi, бiрiншi кезекте, өңiрде лак-бояу материалдарын шығару бойынша кәсiпорындар жоқтығы болып табылады. Жаңа зауыттарды орналастыру үшiн басқа өлшемдер жақын аралықта шикiзат ресурстары көздерiнiң бар болуы болып табылады. Лак-бояу материалдары өндiрiсiнiң нашар дамуы құрылыстағы тұтынудың айтарлықтай үлкен көлемi кезiнде Астана қаласында жылына қуаты 5 мың тонна және Алматы облысында жылына қуаты 5 мың тонна бояу өндiрiсiн ұйымдастыру орынды. Лак бояу материалдарының негiзгi компоненттерi Ресей мен Ираннан келетiн титан оксидi және мәрмәр ұны болып табылады. Сондықтан, сыртқы және iшкi инвестицияларды тарту есебiнен Ақтау, Қостанай және Ақтөбе қалаларында жылына қуаты 5 мың тонна болатын тағы үш зауыт салынатын болады. Шыны өнiмдерi өндiрiсi Жылына қуаты 140 мың т. шыны өндiрiсiн ұйымдастыруды құру үшiн кварц кен орындарын пайдалануға және оны барлауға рұқсат ететiн құжаттарды жедел ресiмдеудi қолдау қамтамасыз етiлетiн болады (iс-шаралар жоспарының 3-қосымшасы). Сондай-ақ, «Қаз-Құрылыс-Шыны» ЖШС халықаралық стандарттардың қауiпсiздiк шарттарына жауап беретiн және құны бойынша қымбат емес қауiпсiз шыны мен энергия сақтайтын шыны пакеттерi өндiрiсi iске қосылатын болады. Құрылыс арматуралары өндiрiсi Құрылыс арматураларын шығару үшiн болат құю кәсiпорындары бар Қарағанды облысында арматура шығаратын екi кәсiпорын құрылатын болады. Энергиялық тиiмдi құрылыс материалдары Энергия тасығыштарға бағаның ұдайы өсуi кезiнде, әсiресе тұрғын үйлер мен

өндiрiстiк ғимараттар тұрғызу үшiн жарамды жылу энергиясын сақтайтын құрылыс материалдарын шығару өткiр мәселе болып тұр. Энергия сақтайтын материалдар мен технологиялар күн сайын үлкен сұранысқа ие. Аталған құбылыстың себебi анық: энергия тасығыштардың құны жоғары, олардың шектеулi болуы, сондай-ақ қоршаған ортаның ластануынан болып отыр. Энергияны тиiмдi тұтыну көптеген компанияларға өздерiнiң өнiмдiлiк шығындарын айтарлықтай төмендеуге, ал жеке тұлғаларға пәтер мен үйге жылытуға қосымша ақша қаражатын шығындамауға мүмкiндiк бередi. Энергия сақтайтын материалдар мен технологиялар мыналарды қамтамасыз етуге мүмкiндiк бередi: энергия ресурстарын үнемдеуге; бизнестiң пайдалылығын арттыруға; қоршаған ортаға жүктеменi азайтуға. Қазақстан өңiрлерiндегi ғимараттар мен құрылыстардың термиялық кедергiсiнiң коэффициентi бойынша талаптарды көтеру есебiнен кеуек бетондарды минералдық жылу оқшаулағыш материалдарды тұтынуды арттыруға ынталандыру. Басқару технологияларын енгiзу Отандық өндiрiстердi оңтайландыру мақсатында құрылыс материалдарының 50 кәсiпорындарында әлемдiк тәжiрибе (Just in time, Canban және т.б.) бойынша басқару технологиялары енгiзiлетiн болады. Басқару технологияларын енгiзу кәсiпорындардағы өнiмдiлiктi 50%-ға дейiн көтеруге, өндiрiстегi шығындарды қысқартуға, кадрлық әлеуеттiң инновациялық қабiлеттiлiгiн көтеруге, кәсiпорындардың икемдiлiгiн арттыруға мүмкiндiк бередi. Кадрлармен қамтамасыз ету 2010-2014 жылдар кезеңiнде 6909 жұмыс орнын құру жоспарлануда. Оның iшiнде (iс-шаралар жоспарына 4-қосымша): құрылыс кезеңiнде 1361 жұмыс орны; пайдалануға беру кезеңiнде 5548 жұмыс орны. Өңiрлер бойынша мамандарды даярлық және қайта дайындау мақсатында 050730 - «құрылыс материалдарын, бұйымдар мен конструкцияларды өндiру» мамандықтары бойынша мамандарды қайта даярлық жүзеге асыратын мынадай оқу орындары тартылатын болады: Қ.И. Сәтбаев атындағы қазақ ұлттық техникалық университетi, Қазақ бас сәулет-құрылыс академиясы, Атырау мұнай-газ институты, Д. Серiкбаев атындағы Шығыс Қазақстан техникалық университетi, М.Х. Дулати атындағы Тараз мемлекеттiк университетi, Жәңгiр хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық университетi, Қарағанды мемлекеттiк техникалық университетi, Рудный индустриялық институты, Қорқыт ата атындағы Қызылорда мемлекеттiк университетi, С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттiк университетi, Манаш Қозыбаев атындағы Солтүстiк Қазақстан мемлекеттiк университетi, М. Әуезов атындағы Оңтүстiк Қазақстан мемлекеттiк университетi, Л.Б. Гончаров атындағы Қазақ автомобиль жолдары институты, Қазақ жол қатынастары университетi. Технологиялық келiсiмдер Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлiгi Қазақстанның шағын және орта бизнесi дайындаған өнiмдердi одан әрi кепiлдемелiк сатып алу мақсатында өнiм импортының технологияларын игеруге мемлекеттiк тұрғын үй құрылысына тапсырысты орындайтын iрi құрылыс компанияларымен техникалық келiсiмдер әзiрледi және оларға қол қойылды. «Инжиниринг және технологиялар трансфертi орталығы» АҚ технологияларды игеру ұсыныстары бойынша бастамашысы болады. Бұл үшiн «Инжиниринг және трансферт технология орталығы» игеруге ұсынылатын импорттық құрылыс материалдарына талдау жүргiзiлетiн болады. Бизнес өкiлдерiмен қайта байланыс жүйесiн ұйымдастыру Бағдарламаны орындау үшiн бизнес өкiлдерiмен, құрылыс саласы қауымдастығынан қайта байланыс жүйесiн орнатуы қажет. Бұдан өзге, құрылыс индустриясын қалыптастыру мен дамытуға тiкелей ықпал ететiн даму үрдiстерiнiң, конъюнктураларының, ерекшелiктерiнiң шұғыл, сапалы және жүйелi мониторингiн қамтамасыз ету бойынша тетiктер құрылатын болады. Қайта байланыс мыналарға бөлiнетiн болады: белсендi - бизнес өкiлдерi қайта байланыс операторы болып табылады; белсендi емес - Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлiгi өнеркәсiптi қолдау саласындағы Министрлiктiң және өзге де мемлекеттiк органдардың қызметiне қанағаттану деңгейiн анықтау үшiн бизнес өкiлдерiне

жүгiнедi. Қайта байланыс тетiгi жұмыс жағдайында қолданылуы және қайта байланыстың бағыттылығына, сындарлылығына байланысты жүгiнуге ден қою уақытына тұрақты талаптар белгiленуiнiң маңызы зор.

5.8. «Қолжетiмдi тұрғын үй – 2020» бағдарламасы шеңберiнде құрылыс индустриясын дамыту жөнiндегi шаралар

Ескерту. 5-бөлiм 5.8-кiшi бөлiммен толықтырылды - ҚР Үкiметiнiң 2012.09.19 № 1219 Қаулысымен.

Кiрiспе

«Қолжетiмдi тұрғын үй - 2020» бағдарламасын және Қазақстан Республикасының тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығын жаңғыртудың 2011 - 2020 жылдарға арналған бағдарламасын iске асыру құрылыс материалдарының қолда бар өндiрiсiн одан әрi дамытуға және жаңа өндiрiстердi құруға мүмкiндiк бередi. Мемлекет тарапынан кепiлдi тапсырыс беру жүйелерiн құра және дамыта отырып, жыл сайын 1,5 млн. шаршы метр көлемiнде пайдалануға беру жоспарланып отырған тұрғын үй көлемi, мемлекеттiң тұрғын үйлердi күрделi жөндеу жөнiндегi шығыстарды бiрге қаржыландыруға қатысуы, көлiктiк инфрақұрылымға мемлекеттiк инвестициялар 2020 жылға дейiнгi орнықты сұранысты қамтамасыз етуге мүмкiндiк бередi, бұл өндiрiстердiң қолданыстағыларын жаңғырту және жаңаларын құру үшiн өте жақсы ынталандырушы фактор болып табылады. Бизнестi қолдаудың қолданыстағы «Бизнестiң жол картасы - 2020» және «Өнiмдiлiк 2020» бағдарламалары құрылыс материалдары өнеркәсiбiнiң кәсiпорындарына ұзақ мерзiмдi жобаларды iске асыруға мүмкiндiк беретiн қаржыландыру көздерiне қолжетiмдiлiк бередi. Құрылыс материалдарының өнеркәсiбiн дамытудың негiзгi мақсаты осы бағдарламалар шеңберiнде отандық құрылыс материалдарын тұтынуды 80 %-ға дейiн жеткiзу болып табылады. Қазақстан Республикасы Статистика агенттiгiнiң деректерi бойынша 2012 жылғы қаңтар - сәуiр кезеңдерiнде 2 044,2 мың шаршы метр тұрғын үй пайдалануға берiлген, бұл 2011 жылдың тиiстi кезеңiмен салыстырғанда 125,6 % - ды құрайды. Осы кезең iшiнде пайдалануға 7 570 тұрғын үй ғимараты берiлген, олардың 199 – i көппәтерлi, 7 362 жеке және 99 жатақханалар. Пайдалануға 16 472 пәтер тапсырылған. 2012 жылғы қаңтардан бастап сәуiрге дейiн 17 230 млн. тг., оның iшiнде мемлекеттiк меншiктi - 72,9 млн. теңге және жеке меншiктi - 16 799 млн. теңге сомаға күрделi жөндеу жұмыстары орындалды.

Құрылысты индустрияландыру, жоспарланатын үлгiлiк жобаларды талдау және негiзгi құрылыс материалдарының тiзбесiн белгiлеу

Қолжетiмдi тұрғын үй - 2020» бағдарламасын iске асыру индустриялық құрылыс технологияларына көшудi көздейдi. Бұл технологиялар стационарлық жағдайларда өнеркәсiптiк тәсiлмен негiзгi конструктивтi құрылыс элементтерiн дайындауға, оларды кейiннен құрылыс алаңына жеткiзуге және кейiннен монтаждауға негiзделген. Құрылысты индустрияландырудың негiзгi артықшылығы конструкциялардың сапасын арттыру, ағынды және жыл бойына созылған өндiрiстi енгiзу мүмкiндiгi, еңбек шығындары мен материалдық ысыраптарды төмендету болып табылады. Қазақстан Республикасы Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық iстерi агенттiгi (бұдан әрi - ҚТКШIА) Индустрия және жаңа технологиялар министрлiгiмен (бұдан әрi - ИЖТМ) бiрлесiп, индустриялық үй құрылысының барлық ықтимал технологияларын зерттеу жұмыстарын жүргiзген. Өткiзiлген жұмыстар нәтижесiнде биiк және жеке үй құрылысы үшiн қазiргi заманғы технологиялық база ретiнде iрi панельдi үй құрылысының (бұдан әрi - IПҮҚ) технологиясын қолдану ұсынылды. Қазiргi заманғы үй құрылысы комбинаттарын салу және iрi панельдi үй құрылысы (ҮҚК IПҮҚ) бойынша қолда бар темiр бетон бұйымдарының зауыттарын жаңғырту ұсынылып отыр. Бұл толығымен құрастырмалы 5 - 9 қабатты тұрғын үй өндiрiсiнiң дәстүрлi технологиялық схемасын өзгертуге мүмкiндiк бередi. Классикалық

кассеталық өндiрiсi бар бұйымдар қатары бойынша қиыстырылған конвейерлiк-ағынды әдiс ретiнде жаңа технологиялық схеманың негiзi ұсынылады. Өндiрiстi енгiзгелi отырған кәсiпорындарда алмалы борт жабдығы бар паллеттерде сыртқы қабырғалардың үш қабатты панельдердiң икемдi өндiрiсi қажет, бұл шығарылатын бұйымдардың номенклатурасын жедел ауыстыруға және жылу оқшаулау қабаты мен толтырғыш түрiн ауыстыру мүмкiндiгiмен бұйымдардың әрбiр маркасына металл пiшiндерiнiң паркiнен бас тартуға мүмкiндiк бередi. ҮҚК IПҮҚ-да сәулет бетонынан жасалған бөлшектерi мен суретi бар, қасбетi ұсақ бөлшектi элементтерден жасалған суретi әртүрлi, бетi бедерлi панельдердi жасау үшiн полимерлi полиуретандық матрицаларды, мәрмәр және шыны түйiрлерi пайдаланылған ғимараттарды дайындау мүмкiндiгi көзделген. Бұл технологияның басымдықтары: 1) құрылыстың жоғары қарқыны және үйлердi салу мерзiмдерiнiң қысқаруы; 2) модульдiк жоспарлау мүмкiндiгi; 3) құрылыстың төмен өзiндiк құны (30-40%-ға) және шаршы метрдiң өзiндiк құнының төмендеуi; 4) маусымдылық факторының болмауы; 5) жоғары өнiмдiлiк және iс жүзiнде өндiрiстi толығымен автоматтандыру; 6) инновациялық технологияларды қолдану; 7) өнiмдi көпқабатты, аз қабатты тұрғын үйлердi салу және жеке құрылыс кезiнде пайдалану; 8) түрлi географиялық және климаттық жағдайларда сынаулардан өтуi болып табылады. Технологияның ерекшелiктерi Қазiргi заманғы iрi панельдi үйлер iшкi бөлмелерi кең, кеңiстiктi ыңғайлы аймаққа бөлiнген пәтерлердiң жақсартылған жоспарларымен сипатталады. Қазiргi заманғы технологиялармен салынған панельдi үйлер сыртқы көрiнiсi мен пайдалану сапасы бойынша кiрпiш және монолиттi үйлерден кем емес. Қасбетi әрленген сыртқы қабырға панелi iшкi жылу оқшауланғышы бар үш қабатты бетондық панель болып табылады. Ауыр панель құрастырмалы конструкциялар зауытында толығымен дайындалған, бетоннан жасалған қабырға элементi болады. Ол климаттық жағдай талаптарына сүйене отырып, кез келген қалыңдықта дайындалуы мүмкiн. Бұл ретте монтаждық қаттылық пен түпкiлiктi жағдайды қамтамасыз ету үшiн талап етiлетiн арматура зауытта орнатылады. Ауыр панельдердiң бiр жағы мен периметрi тегiс болып дайындалады. Сондай-ақ, осы бағдарлама шеңберiнде индустриялық құрылыс комбинаттарын (бұдан әрi - ИҚК) ұйымдастыру арқылы қаңқалы-монолиттiк үй құрылысының технологияларын пайдалану болжанып отыр. Жалпы, тек құрылыс және жол саласын ғана емес, энергетика және мұнай-газ секторын да өнiмдермен қамтамасыз етуге мүмкiндiк беретiн комбинаттар желiсiн құру жоспарлануда. Технологияның ерекшелiктерi: 1) бұйымдардың шектелмеген номенклатурасы және бiр бұйымнан екiншi бұйымға ауысудың қарапайымдылығы; 2) бұйымдардың кепiлдiк берiлген сапасы, оның iшiнде тамаша геометрия және арматураның сырғып кетуiнiң болмауы; 3) жабдықтың нақты пайдалану жағдайларына: инерттiк материалдардың нақты сапасына; персоналдың бiлiктiлiгiне және с.с. бейiмдiлiгi; 4) жабдықтың сенiмдiлiгi және қызмет көрсетудегi қарапайымдылығы әрi нәтижесi ретiнде пайдалану процесiндегi жоғары технологиясы; 5) сервистiң дұрыс жолға қойылған жүйесi; 6) ғылыми-әдiстемелiк қамтамасыз етудiң және технологиялық жобалаудың жоғарғы деңгейi; 7) жабдықты түрлендiрудi және бұйымдар номенклатурасын кеңейтудi қамтамасыз ететiн үздiксiз инновациялық процесс; 8) жеткiзiлiмдердiң жинақтылығы және ұсынылып отырған шегендеусiз қалыптау нұсқасының басқа технологиялармен бiрлiгi. Үй құрылысының қаңқалы құрастырмалы-монолиттi индустриялық әдiсiн көп қабатты ғимараттар құрылысында және 2 - 3 қабатты тұрғын үй құрылысында газ-бетон, көп қуысты қыш тастар мен блоктар сияқты жаңа қабырға материалдарын пайдаланумен қиюластыра қолдану ерекше тиiмдi. Сондай-ақ бұл комбинаттар энергетика, жол құрылысы (кең форматты жол тақтасы) үшiн темiр бетон бұйымдарын, сондай-ақ мұнай саласы үшiн темiр бетон бұйымдарының көптеген түрлерiн шығаратын болады.

Барлық өңiрлерде ҮҚК IПҮҚ ұйымдастыру жоспарланып отыр. Технологияларды бейiмдеу, тәсiлдi сынау және тәжiрибе алу үшiн ҮҰК құру жобалары пысықталып, әзiрленген жоғары дәрежеде iрi құрылыс салушылардан тұратын пилоттық топ бөлiнген. Пилоттық топ Астана және Алматы қалалары, Қарағанды және Оңтүстiк Қазақстан облыстары сияқты құрылыстың белсендi өңiрлерiн қамтиды. Осы топ 2012 жылдың үшiншi тоқсанында ҮҚК IПҮҚ жасау бойынша жобаларды бастауы тиiс. Бұдан басқа облыстардың әкiмдiктерi өңiрлерде ҮҚК IПҮҚ құру жобаларын iске асыра алатын кәсiпорындарды айқындады. Пилоттық топтың iс-қимылы шеңберiнде Қазақстанның түрлi өңiрлерiнiң географиялық және климаттық жағдайларын есепке ала отырып, IПҮҚ бойынша үлгiлiк жобаларды бейiмдеу жүргiзiлуде. Кейiннен Қазақстанда IПҮҚ технологиясын пайдаланып және ғимараттарды жобалауға құзыреттiлiгi бар жобалау институтын құрған жөн. Құрылыс индустриясы мен тұрғын үй қоры субъектiлерiн кешендi ғылыми-техникалық және жобалау-технологиялық қолдауды ұйымдастыру мақсатында Бағдарлама шеңберiнде Беларусь Республикасының тәжiрбиесi бойынша «Тұрғын үй салу мен жаңғыртудың қазақстандық ғылыми-зерттеу және жобалау-технологиялық институты» АҚ (Тұрғын үй институты) құрылады. Тұрғын үй институты қызметiнiң негiзгi бағыттары: тұрғын үй құрылысы саласындағы проблемалы жобаларға мониторинг және талдау жүргiзу, индустриялық үй салу саласында қолданбалы ғылыми зерттеулер, құрылыстар мен ғимараттардың үлгi жобаларын әзiрлеу және сертификаттау, жобалаушылар мен технологиялар инженерлерiнiң бiлiктiлiгiн арттыру. Тұрғын үй институты құрамында референттiк зертхана құрылатын болады, ол мынадай мiндеттердi шешу үшiн қажет: тұрғын үй құрылысы саласында материалдарды, технологиялар мен техникалық шешiмдердi бағалау жөнiндегi референттiк (төрелiк) функциялар; тұрғын үй құрылысы саласында материалдарды, технологиялар мен техникалық шешiмдердiң ұлттық депозитарийiн жүргiзу. IПҮҚ технологиялары мен құрастырмалы қаңқа ерекшелiктерiн ескере отырып, үй салу кезiнде шығындардың қомақты бөлiгiн құрайтын негiзгi құрылыс материалдарының тiзбесi айқындалды (1-кесте).

1-кесте. Экономикалық қызмет жiктеуiшiсiне сәйкес негiзгi құрылыс материалдарының тiзбесi (ҚР АК 04-2008)

Р/с№ Атауы ЭҚТӨК

1 2 3

1 Цемент

1) Цемент 2351

2) Портландцемент, сазбалшықты цемент, күл-қож цементi және гидравликалық ұқсас цементтер

235112

2 Қабырғалық материалдар

1) Тақташалар, тақталар, кiрпiштер және цементтен, бетоннан және жасанды тастан жасалған ұқсас бұйымдар

236111

2) Кiрпiштер, блоктар, тақташалар және диатомит топырақтан немесе тасты кремнезем ұнынан жасалған басқа да керамикалық бұйымдар (тақталарды, панельдердi, қуысты брикеттердi, цилиндрлердi, құбырларды қоса алғанда)

232011

3) Керамикалық құрылыс кiрпiштерi, еденге арналған блоктар, салмақ түсетiн блоктар немесе толтыру блоктары және отқа төзiмдi емес ұқсас керамикалық бұйымдар

233211

3 Құрама темiрбетон конструкциялар және бұйымдар

1) Құрылыс үшiн цементтен, бетоннан немесе жасанды тастан жасалған оның iшiнде азаматтық, құрама конструкциялар элементтерi

236112

2) Бетоннан жасалған құрама құрылыс конструкциялары 23612

4 Құрылыс ерiтiндiлерi

1) Отқа төзiмдi цемент, құрылыс ерiтiндiлерi, ұқсас бетондар және құрамдар, басқа топтарға қосылмағандар

232013

5 Табақты шыны

1) Табақты шыны 2311

6 Кендi емес құрылыс материалдары

1) Табиғи құмдар 081211

2) Түйiршiк, тасты ұнтақ және тасты қоқым, жұмыр тас, қиыршық тас, жарықшақталған тас немесе ұсақталған тас

081212

7 Құрылыс битум

1) Табиғи битум және асфальт; құрамында асфальттiк битумы бар қатты битум және тау жыныстары

089910

2) Табиғи асфальтта немесе олармен байланысты түп негiздерiнде, мұнайлы битумында, жасанды немесе табиғи тасты материалдарында негiзделген битумдiк қоспалар

239913

8 Құбырлар

1) Құбырлар, түтiктер, пластмассадан жасалған шлангiлер және фитингтер

222129

2) Құбырлар, құбыр жолдары, құбырларға арналған керамикалық су бұрғыштар және фитингтер

233213

3) Болатты басқа да домалақ қималы құбырлар және түтiктер

242013

9 Линолеумдер, паркеттер (еденге арналған жабындар)

1) Құрама қалқан паркет 1622

2) Линолеум және винил, линолеум түрiндегi эластикалық еден жабындары

222315

10 Лифтiлер

1) Лифтiлер, скиптiк көтергiштер, эскалаторлар және қозғалатын жаяу жолдар

282216

11 Жылу оқшаулайтын материалдар

1) Басқа топтарға қосылмаған, металлдан жасалмаған минералды өнiмдер

23.99.19

2) Басқа топтарға қосылмаған, дубляждалған немесе қапталған, сiңiрiлген текстильдi материалдар

13.96.14

Мемлекеттiк бағдарламаларды iске асыру үшiн негiзгi құрылыс материалдарына деген қажеттiлiк және құрылыс материалдары өнеркәсiбiнiң проблемалары.

Құрылыс саласы тарапынан сұраныс әлеуетiн бағалау үшiн таңдалған технологияларды қолдануды, iшкi өндiрiстiң болуы және құрылыс материалдары өнеркәсiбiнiң жұмыс iстеп тұрған кәсiпорындарының жүктелуiн ескере отырып, негiзгi құрылыс материалдарына деген бағалау қажеттiлiгi есептелдi.

2-кесте. Құрылыс индустриясының өндiрiстiк қуаттары.

Р/с№

Негiзгi материалдар Өлшем бiрлiгi

Қажеттiлiк Өндiрiстiк қуаты

Қамтамасыз етiлуi %

1 2 3 4 5 6

1 Есiктер, терезелер және терезе жақтаулары

мың тонна 26 55,7 214

2 Раковиналар, металдан жасалған жуғыштар және ванналар

мың дана 98,4 200 203,2

3 Гипсокартон млн. м2 20 33,7 168,5

4 Бояу және лактар мың тонна 63,5 84,8 133,5

5 Арматура мың тонна 278 307 110,4

6 Қиыршық тас млн. м3 56,5 59,2 104,7

7 Бетоннан жасалған бұйымдар

млн. тонна 13,5 14,1 104,4

8 Цемент млн. тонна 8,4 8,2 97,6

9 Битум млн. тонна 1,2 1,1 96

10 Кiрпiштер млн. дана 93,4 86,4 92,5

11 Күйiндi мақта және минералды мақта

мың тонна 40 36,8 92

12 Жеңiлдетiлген бетон блоктары

мың м3 150,6 126,5 84

13 Құбырлар мың тонна 600 400 66,7

14 Радиаторлар мың дана 822 280 34,1

15 Сым және шыбықтар мың тонна 636 202,6 31,9

16 Шатыр материалдары млн. м2 27 7,3 27,0

17 Керамикалық тақталар мың м2 14 500 6000 41,3

18 Лифтiлер дана 3 125 220 7

19 Сүрек өңдеу млн. м3 277 18,9 6,8

20 Линолеум мың м2 3 250 16,6 0,5

21 Табақ шыны және басқалары

млн. м2 12 0 0,0

22 Арматура мың тонна 436,8 509 116,5

Статистика деректерiне сәйкес құрылыс материалдарымен қамтамасыз ететiн сала iшкi өнеркәсiптiк әлеуеттiң жоғары болуымен, бiрақ жұмыс iстеп тұрған кәсiпорындардың жүктелу коэффициентiнiң төмен болуымен сипатталады. Келтiрiлген деректер отандық тауарлардың бәсекеге қабiлеттiлiгiнiң төмен болуына байланысты салада маңызды проблемалардың бар екенiн көрсетедi. Қалыптасқан жағдайдың туындау себептерiне мыналарды жатқызуға болады: 1) отандық тауарларды тұтынуды ынталандыру бойынша көтермелеушi және шектеушi мемлекеттiк шаралардың болмауы. Iшкi өндiрiстi ынталандыруды мемлекеттiк қолдаудың жұмыс iстеп тұрған жалғыз құралы кеден баждары болып табылады; 2) құрылыс секторының тұтынуының күрт төмендеуiне байланысты құрылыс материалдарын өндiрушiлердiң әлсiз инвестициялық қызметi; 3) экспортты белсендi мемлекеттiк қолдау, жұмыс күшiнiң төмен құны және өндiрiстiң өзге де факторлары сияқты бәсекелестiк басымдықтардың болуынан қытай тауарларының экспорттық экспансиясы; 4) халықтың тығыз орналасуы және елдi мекендердiң алшақтығы, өндiрушiлердiң әлеуеттi өткiзу нарығын шектеуi. Тұтастай алғанда, Қазақстанда тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы саласында қолданылатын тауарлар өндiрiсiн ұлғайтуға мүмкiндiк жеткiлiктi. Сондай-ақ, «Ақбұлақ» бағдарламасы бойынша құрылыс материалдарына деген қажеттiлiктi ақшалай мәнде бағалау жүргiзiлдi.

3-кесте. «Ақбұлақ» бағдарламасы бойынша құрылыс материалдарына деген қажеттiлiк.

Р/с№ 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

1

Бағдарлама бойынша шығын (млрд. тг) 90,2 86,8 95,9 95,9 95,9 95,9 95,9 95,9 95,9

2 Ақшалай мәнде құрылыс материалдарына жұмсалған шығыс (млрд. тг)

40,6 39,1 43,1 43,1 43,1 43,1 43,1 43,1 43,1

Жергiлiктi атқарушы органдардың деректерi бойынша су құбырлары желiлерiнiң жалпы ұзындығы 77 255 км құрайды, оның iшiнде магистральды су құбырларының ұзындығы 21 237 км құрады.

Құбыржолдардың ең ұзыны Шығыс Қазақстан облысында - 30 394 км, Оңтүстiк Қазақстан облысында - 9 013 км, Қарағанды облысында - 5 594 км тiркелген. Құбыржолдардың ең қысқасы Астана қаласында - 773, 4 км және Маңғыстау облысында - 1141, 6 км белгiленген. Талдау көрсетiп отырғандай, тұтастай республика бойынша су құбырлары желiлерiнiң жалпы ұзындығының 14 763 км ауыстыруды қажет етедi, бұл жалпы ұзындықтың 19,1 %-ын құрайды. Авариялы су құбырлары желiлерiнiң ең үлкен ұзындығы Алматы қаласында (жалпы ұзындығы 2 964, 2 км, оның 1 999,4 км немесе 67, 4% күрделi жөндеуге немесе ауыстыруға жатады) және Астана қаласында (тиiсiнше 773,4 км-нiң 463,8-i немесе 59,9 %-ы жөндеуге немесе ауыстыруға жатады) тiркелген. Жол құрылысына және жолдарды қалпына келтiруге байланысты құрылыс материалдарына деген қажеттiлiк қосымша бағаланған.

4-кесте. Жолдарды салу және қалпына келтiру кезiнде негiзгi жол-құрылыс материалдарына деген қажеттiлiк

Р/с№

Материалдың атауы

Өлшем бiрлiгi

Орташа жылына 1

000 км

5 312 км қажеттiлiк (2010-2014

ж. жоспары)

10 233 км қажеттiлiк (2015-2019

ж. жоспары.)

5 901,9 км қажеттiлiк (2020-2029

ж. жоспары)

Барлығы 21 449,9

км

1 2 3 4 5 6 7 8

1 Фракциалық қиыршық тас

млн. м3 35,04 175,2 337,6 194,7 707,5

2 Құм млн. м3 14,76 73,8 142,3 82 298,1

3 Бетон млн. тонна

7,42 37,1 71,5 41,5 150,1

4 Цемент млн. тонна

2,94 14,7 33,6 19,3 67,6

5 ҚҚҚ млн. м3 1,22 6,1 121,6 70,1 197,8

6 Битум млн. тонна

1,28 6,4 12,4 7,1 25,9

Қазақстанда жолдарды салу және қайта жаңарту белсендi жүргiзiлуде. Қазiргi кезде Қазақстандағы ең iрi «Батыс Еуропа – Батыс Қытай» трансқұрлықтық автокөлiк дәлiзiн ұйымдастыру жөнiндегi жобаны iске асыру басталды, ол Батыс Еуропа елдерiне шыға отырып, Қазақстан мен Ресей аумағы арқылы өтедi. Жоба құрамында Орталық Азия елдерiнен, оның iшiнде Өзбекстан мен Қырғызстаннан дәлiзге шығатын барлық жолдарды қайта жаңарту көзделедi. Маршруттың жалпы ұзақтығы 8 445 км құрайды, оның iшiнде: Ресей бойынша – 2 233 км, Қазақстан бойынша – 2 787 км (2 552 км қайта қалпына келтiруге жатады), Қытай бойынша – 3 425 км. Қазақстанда көлiк дәлiзi, Қазақстан халқының жартысынан сәл ғана аз 7,9 млн. адам тұратын бес облыс (Ақтөбе, Қызылорда, Оңтүстiк Қазақстан, Жамбыл және Алматы) аумағы арқылы өтедi. 2 452 км жол қайта жаңартуға жатады (Ақтөбе облысында - 358 км, Қызылорда облысында - 817 км, Оңтүстiк Қазақстан облысында - 458 км, Жамбыл облысында - 480 км, Алматы облысында - 339 км). Қазiргi балама дәлiздермен салыстырғанда бұл жобаның негiзгi артықшылығы (Транссiб автожолы, Суэц арнасы арқылы теңiз жолы) оның ұзақтығы мен жолда болу

уақытында болып табылады. 2012 жылы автожолдарды жөндеуге және ұстауға 27 млрд. теңге бөлiнедi. Бұл шамамен 1 245 км жол желiсiн ретке келтiру мүмкiндiгiн бередi. Халықаралық «Батыс Еуропа – Батыс Қытай» транзиттiк дәлiз учаскелерiн, сондай-ақ Алматы - Астана - Петропавл, Самара - Шымкент, Омбы - Майқапшағай, Бейнеу - Ақтау, Астана – Қостанай - Челябi және Таскескен – Бақты автомобиль жолдары учаскелерiн қалпына келтiру жұмыстары жалғасуда. «Батыс Еуропа – Батыс Қытай» жобасы бюджеттен қомақты үлес алады, оны iске асыруға 179 млрд. теңге бөлiнген. 2012 жылдың жұмыс нәтижелерi бойынша Жамбыл және Қызылорда облыстарының 750 км жол-көлiк желiсiнде қозғалыс ашылатын болады. Бұдан басқа, республикалық бюджеттен ұзақтығы 1 228 км болатын 35 объектiдегi жұмыстар қаржыландырылады, олардың - 18-i жаңа (662 км) және 17-i – ауыспалы (566 км). Қазақстанның климаты күрт континентальды, бұл асфальт жолдардың қызмет ету мерзiмiн ұлғайту жөнiндегi iс-шараларды қиындатады. Тәжiрибе жолдарды асфальтпен жабудың шектеулi ресурстарын көрсетiп отыр. Мысалы, Германияда 30 градус аязда асфальттық жол төсемдерi көптеген жарықтарды және шұңқырларды жабады. Ал, Қазақстанда Цельсий бойынша аяз 50 градусқа жеткенде, қолда бар материалдардан сапалық сипаттамасы жағынан асып түсетiн материалдарды енгiзу қажет. Негiзгi құрылыс материалдарын тұтынуды және импортты талдау. Құрылыс материалдары бойынша импорттың өткiзiлген талдауы әлеуеттi мүмкiндiктердiң бар екенiн көрсетедi. 2020 жылға қарай импорт алмастыру болжамы жасалған. Құрылыс материалдарын тұтынуды талдау бағалық болсын, сондай-ақ сапалық болсын сипаттамалары сияқты бiрқатар позициялар бойынша отандық өндiрушiлердiң бәсекеге қабiлетiнiң төмендiгiн көрсетедi. Импортты талдау отандық өндiрушiлердiң қайта өңдеу деңгейi өте жоғары құрылыс материалдарының өндiрiсi саласындағы позициялары әлсiз екенiн көрсетедi.

5-кесте. Құрылыс материалдарының импортын талдау

Р/с №

Атауы 2011 2020

Импорт Өндiрiс Импорт Өндiрiс

1 2 3 4 5 6

1 Табақты шыны 100 0 15 85

2 Керамикалық тақталар 100 0 40 60

3 Радиаторлар 92,7 7,3 20 80

4 Арматура (сым және шыбықтар)

17 83 1 99

5 Ағаш конструкциялар 78,9 21,1 40 60

6 Полиэтиленнен және пластмассадан

61 39 10 90

жасалған құбырлар

7 Күйiндi және минералды мақта

60 40 1 99

8 Металл құбырлар 42,5 57,5 1 99

9 Раковиналар, жуғыштар, ванналар

61,2 38,8 20 80

10 Цемент 12 88 10 90

11 Кiрпiштер 11,2 88,8 1 99

Негiзгi құрылыс материалдарының өндiрiсi

Iшкi сұранысқа негiзделетiн сала ретiнде отандық құрылыс материалдарының тапшылығын жою және құрылыс кешенiн дамыту үшiн сұраныстың болуы, өндiрiстiк-инфрақұрылымдық және технологиялық базалар, өнiмдердi, жинақтаушыларды және жабдықтарды жеткiзуге жұмсалатын көлiктiк шығындар басым факторларға айналады.

6-кесте. Қазақстанның өңiрлерi бойынша қуаттардың орташа жүктелуi

Р/с№ Облыстар Қуаттардың жүктелуi

1 2 3

Қазақстан Республикасы 46,0

1 Ақмола 40,0

2 Ақтөбе 40,0

3 Алматы 50,0

4 Атырау 60,0

5 Батыс Қазақстан 60,0

6 Жамбыл 40,0

7 Қарағанды 40,0

8 Қостанай 40,0

9 Қызылорда 55,0

10 Маңғыстау 50,0

11 Павлодар 40,0

12 Оңтүстiк Қазақстан 40,0

13 Солтүстiк Қазақстан 60,0

14 Шығыс Қазақстан 35,0

15 Астана қаласы 50,0

16 Алматы қаласы 40,0

Салалардың осы тобының жаңа өндiрiстерiн орналастыру дәстүрлi секторлар кәсiпорындарымен қатар, Алматы, Астана қалаларында жүргiзiлетiн болады. Салалық мамандану орталықтары: Алматы, Астана, Шымкент, Өскемен, Атырау қалалары болып табылады. Цемент зауыттарын салу және жаңғырту, сондай-ақ керамика, шыны, гипс блоктарды, жеңiл құрылыс панельдерiн, құрғақ құрылыс қоспаларын шығару жөнiндегi инвестициялық жобаларды iске асыру шикiзат базасына және өткiзу нарықтарына бағдарланады (Ақмола, Атырау, Жамбыл, Батыс Қазақстан, Маңғыстау, Қарағанды, Шығыс Қазақстан, Ақтөбе, Қызылорда, Оңтүстiк Қазақстан облыстары).

7-кесте. Өңiрлер бойынша жұмыс iстеп тұрған кәсiпорындар

Р/с№

Атауы Жұмыс iстеп тұрған

кәсiпорындар

Өндiрiстiк қуаты, млн. теңге

Жоспарланатын жобалар,

индустрияландыру карталары бiрл.

1 2 3 4 5

Қазақстан Республикасы 1 254,0 185 307,7 59

1 Ақмола 44,0 4 968,8 3

2 Ақтөбе 62,0 16 257,5 2

3 Алматы 160,0 22 440,0 1

4 Атырау 33,0 3 371,8 1

5 Батыс Қазақстан 38,0 3 819,0 3

6 Жамбыл 64,0 13 071,3 5

7 Қарағанды 136,0 12 603,5 4

8 Костанай 40,0 4 911,5 2

9 Қызылорда 21,0 9 813,8 1

10 Маңғыстау 53,0 8 382,0 3

11 Оңтүстiк Қазақстан 107,0 13 134,0 16

12 Павлодар 73,0 3 867,3 6

13 Солтүстiк Қазақстан 14,0 520,8 1

14 Шығыс Қазақстан 64,0 24 813,0 3

15 Астана қ. 122,0 19 431,3 2

16 Алматы қ. 223,0 23 899,5 6

2020 жылға дейiн ғимараттарды салу үшiн пайдаланылатын құрылыс материалдарына, яғни кiрпiш, цемент және т.б. деген сұраныстың артуы болжанып отыр. Құрылыс көлемiнiң ұлғаюы және құрылыс өнiмдерiнiң осы түрлерiндегi қазақстандық қамтудың өсуi олар дайындалатын бастапқы материалдарға тiкелей байланысты болады.

8-кесте. Қазақстанның қажеттiлiгiн құрылыс материалдарымен қамтамасыз ету ресурстарының теңгерiмi

Р/с№

Көрсеткiш Өлшем бiрлiгi

Кәсiпорындардың саны 431 бiрлiк

Жүктелуi%

2011 ж өндiрiс

Iшкi тұтыну

Қуаттығы өте

фактiсi жоғары болғандағ

ы профицит

1 2 3 4 5 6 7 8

1 Металдан жасалған раковиналар, жуғыштар және ванналар

млрд. тг. 1 15 1 2 +9

2 Цемент млн. тонна 8 61 7 8,4 +4

3 Цементке арналған қоспалар

мың тонна 18 60 600 619,5 +380

4 Бұрыштар мың тонн 4 40 109,5 116 +249

5 Бетон бұйымдар

млн. тонна 68 35 4,9 4 +10

6 Саз және каолин

млн. тонна 20 60 2,6 2,2 +3

7 Бор және доломит

мың тонна 18 60 785 793 +515

8 Кiрпiштер млн. тонна 110 50 2,6 2,9 +2,3

9 Құрылыс ерiтiндiлерi

млн. тонна 35 39 0,5 0,5 +0,8

10 Табиғи құммлн.

тонна 26 50 8 8 +8

11 Асбест мың тонна 3 53 222 57 +363

12 Есiктер, терезелер, терезе

мың тонна

34 40 22 24 +31

жақтаулары

13 Гипсокартон млн. шаршы метр

21 15 33 34 +191

14 Төсемтас, жиек тастар

мың тонна 15 29 15 19 +34

15 Күйiндi мақта және минералды мақта

мың тонна

10 5 16 39 +284

16 Этиленнiң полимерлерi-нен жасалған құбырлар

мың тонна 44 32 63 183 +15

Ресурстармен қамтамасыз етiлу теңгерiмi қазақстандық нарықтың құрылыс материалдарымен қамтамасыз етiлуiн және құрылыс салу көлемiн ұлғайту, жаңа бағдарламаларды қамтамасыз ету қажеттiлiгi туындаған жағдайдағы нарық икемдiлiгiн анықтайды. Цемент Цемент өндiру Қазақстанның бес облысында жүргiзiледi: Алматы, Шығыс Қазақстан, Оңтүстiк Қазақстан, Жамбыл және Қарағанды. Қазақстан Республикасындағы барлық құрылыс материалдарының өндiрiсiндегi цементтiң үлес салмағы 2011 жылы 11,5 % құрады, бұл 2008 жылға қарағанда 1,5 % артық. Бұл көрсеткiш осы тауарға сұраныстың артуын және өндiрiс көлемiнiң өсуiн индекстейдi. Таза цемент өндiрудiң жалпы көлемi 2010 жылы 3 676,3 мың тоннаны, ал 2011 жылы 4 339,5 мың тоннаны құрады, бұл 2009 жылға қарағанда 28 % артық. Қазақстан бойынша жалпы динамика тұрақты болып қалады. Қазiрiгi кезде «Қолжетiмдi тұрғын үй 2020», «ТКШ жаңғырту», «Ақбұлақ» бағдарламаларын және мұнай саласы мен инфрақұрылым объектiлерiн салу қажеттiлiгi есебiнсiз жолдарды салу және қайта қалпына келтiрудi iске асыру салдарынан цементке деген сұраныс 8,4 миллион тоннаны құрайды. Сегiз зауытты қосқанда, өндiрiстiк қуаты 8,2 миллион тоннаны, яғни 97,6 % құрайды. Қазақстанның құрылыс секторының жұмыс тиiмдiлiгiн қамтамасыз ету үшiн өңiрлер бойынша цементтi тұтыну және өндiру картасын есепке ала отырып, 2013 жылға дейiн Ақмола, Қостанай және Маңғыстау облыстарында цемент өндiрiсiнiң тағы бес объектiсiн енгiзу жоспарлануда. Сондай-ақ жылына қайта өңдеудiң жалпы қуаты 2 100 мың тонна болатын клинкерлi цемент терминалдарын (бұдан әрi - КЦТ) енгiзу жоспарлануда, оның құрылысы жуырдағы екi жылға белгiленген. Қабырғалық материалдар Қазiргi уақытта құрылыс секторында мынадай қабырғалық материалдар қолданылады: кеуектi бетондар сыныбына жататын силикат кiрпiштер, керамика кiрпiштерi, қож блоктар, көбiктi блоктар және газ блоктар. Кiрпiш, черепица және күйген саздан жасалған басқа құрылыс бұйымдарын өндiрудiң нақты көлемi 2008 жылы 254,4 мың тоннаны, ал 2011 жылы тек 9 айында 534,4 мың тоннаны құрады. Отқа төзiмсiз керамикалық кiрпiштер Қазақстанның барлық өңiрлерiнде дерлiк өндiрiледi. Осы саладағы көшбасшы Алматы облысы болып табылады, 2011 жылдың 9 айында жалпы 157,7 мың текше метр өндiрiлдi. «Құрылыс материалдары» ЖШС (Алматы), «Керамика» АҚ (Ақтөбе обл., Хромтау қ.), «Талап» ЖШС кiрпiш зауыты (Атырау), «ENKI» ЖШС (Солтүстiк Қазақстан облысы), «Кереге – Астана» ЖШС (Солтүстiк Қазақстан облысы) сияқты кәсiпорындар және т.б. жұмыс iстейдi. Темiрбетон бұйымдары

Қазақстанда бетон бұйымдарын өндiру құрылымындағы қомақты үлес бетоннан жасалған құрылыстық құрастырмалы конструкцияларға тиесiлi – 41 %. Есептеулер бойынша бетоннан жасалған бұйымдарды тұтыну көлемi 2010 жылы 6 %-ға қысқартылды, ол өндiрiске әсер еткен жоқ. 2008 – 2011 жылдар аралығында iшкi тұтыну меншiктi өндiрiс есебiнен iс жүзiнде толығымен жабылды. Тұтынудың орташа жылдық өсу қарқыны 2002 - 2007 жылдары 59 % құрады. Қазақстан Респубикасы Статистика агентiгi ұсынған деректерге сәйкес қазiргi кезде Қазақстанда 411 кәсiпорын тiркелген, оның iшiнде 199 кәсiпорын қабырға блоктарын, 198 кәсiпорын құрастырмалы темiрбетонды және бетон конструкцияларын, 75 кәсiпорын асфальтты бетон шығарады. Қазiргi кезде "Стройдеталь" ЖШС (Ақтөбе облысы), «УПТК» ЖШС (Атырау облысы), «Құрастырмалы темiр бетон өндiрiстiк бiрлестiгi» ЖШС (Шығыс Қазақстан облысы), «Жамбылхимстрой» ЖШС (Жамбыл облысы), «Бином Строй-Деталь» ЖШС (Жамбыл облысы) және т.б. кәсiпорындар жұмыс iстейдi. Болат илек Бүгiнгi күнi Қазақстан Республикасының аумағында 5 кәсiпорын жұмыс iстейдi. Орналасу географиясы мынадай: республиканың орталық өңiрiнде бiр кәсiпорын, бiреуi солтүстiк өңiрде, бiреуi шығыс өңiрде, бiреуi батыста және оңтүстiкте. Кәсiпорындарды толықтай жүктеген кезде жылына арматураның жиынтық өндiрiс қуаты 805 мың тонна. Бүгiнгi күнi импорт 620 мың тоннаны құрайды. Статистика деректерi бойынша 2011 жылдың желтоқсанына өндiрiс 130,5 мың тоннаны, ал жүктеме 17 %-дан астамды құрады. Барлық мемлекеттiк бағдарламалар бойынша жиынтық қажеттiлiк 718 мың тоннаны құрайды. Осылайша, Қазақстанның осы қажеттiлiктi өз күшiмен жабуға жағдайы бар. «Қолжетiмдi тұрғын үй -2020» бағдарламасын iске асыру шеңберiнде 2020 жылға қарай осы саладағы отандық өндiрiс үлесi 99 % құратын болды. Қазiргi кезде «Каспиан Сталь» ЖШС (Маңғыстау облысы), «Кастинг» ЖШС (Павлодар облысы), «Жаңатас Металлургия Комбинаты» ЖШС (Жамбыл облысы), «АрселорМиталл Темiртау» АҚ (Қарағанды облысы) сияқты кәсiпорындар жұмыс iстейдi. Табақты шыны 2011 жылы Қазақстандағы шынының жалпы нарығы 70 000 мың тоннаға бағаланды және соңғы бiрнеше жылда 25%-ға өстi. Бұл материалға деген сұраныс күннен-күнге өсiп келе жатқанына қарамастан, республика аумағында табақты шыны өндiретiн бiрде-бiр кәсiпорын жоқ. Қазақстанда табақты шыны өндiрiсi болмағандықтан, құрылыс индустриясындағы орта және шағын бизнес субъектiлерi елдiң iшкi нарығында пайдаланылатын материалдың 100%-н импорттайды. «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ және Ақтөбе облысының әкiмдiгi балама жобалар бойынша ТЭН-дi әзiрлеп жатыр. Осы жұмыстың нәтижесi бойынша зауыттың орналасу орны (Қызылорда және Ақтөбе облыстары) және жабдықтарды жеткiзушiлердi (Қытайлық немесе Еуропалық компаниялар) таңдау айқындалады. Сұранысты қанағаттандыру үшiн бiр зауыт салу жеткiлiктi, себебi көршiлес мемлекеттерде нарықты толығымен шынымен қамтамасыз ететiн кәсiпорындар бар.

Отандық өндiрушiлер үшiн тауашалар

«Тауаша» бағыттары бойынша жаңа өндiрiстердi құру құрылыс материалдарын тұтынуынға деген отандық өндiрiстiң үлесiн ұлғайту құралдарының бiрi болып табылады. Оларға мыналар жатады: 1) табақ шыны өндiрiсi бойынша зауыт салу. Зауытты орналастыру туралы шешiм балама жобалар бойынша ТЭН аяқталғаннан кейiн қабылданатын болады. Жоспарланған өндiрiстiк қуаты тәулiгiне 500 тоннаны құрайды (жылдық қуаты 145 909 тонна); 2) өңiрлерде маусымдық сұранысты нивелирлеу үшiн республиканың бiрқатар облыстарында цемент терминалдарының жүйелерiн ұйымдастыру; 3) Ақтөбе облысының Хромтау қаласында қуаты жылына 200 мың тонна болатын саз өңдеу кәсiпорнын ұйымдастыру; 4) санфаянстық және сантехникалық бұйымдардың өндiрiсiн ұйымдастыру; 5) Алматы қаласында қуаты 105 мың тонна болатын арматура зауытын салу; 6) Қарағанды облысында лифтiлiк жабдық шығаратын өндiрiс ұйымдастыру; 7) едендiк жабындардың өндiрiсiн ұйымдастыру; 8) гидроқшаулау материалдарының өндiрiсiн ұйымдастыру. Барлық жүктемелер мен жаңа өндiрiстердi енгiзудi ескере отырып, 2020 жылға қарай отандық өндiрiстiң үлесiн 65-тен 90%-ға дейiн ұлғайту жоспарланып отыр. Бұл

ретте құрылыс материалдарының жеке түрлерi бойынша 2020 жылға қарай: шыны - 85; арматура, металл құбырлар, кiрпiш, қож мақта мен минералды мақта - 99; цемент - 90; керамикалық тақталар-60; радиаторлар, полиэтилен құбырлар, раковиналар - 80; ағаш конструкциялар - 60% үлестi құрайды.

Құрылыс материалдарын өндiрудi ынталандыру жөнiндегi шаралар

«Қолжетiмдi тұрғын үй - 2020» бағдарламасында көзделген белсендi құрылыс салу және қайта қалпына келтiру жұмыстары шеңберiнде шешiлуi қажеттi негiзгi проблемалардың бiрi осының алдында аталып өткен құрылыс материалдарының қолда бар өндiрiстiк қуаттарының төмен жүктелуi болып табылады. Өндiрiстi ынталандыру бойынша мемлекет тарапынан мынадай шаралар қарастырылуда: 1) кәсiпорындарды жүктеу үшiн ұзақ мерзiмдi шарттар жасасу және қажеттiгiне қарай өндiрiстi кеңейту; - үйлердiң үлгiлiк жобаларына отандық өнiмнiң техникалық сипаттамасын енгiзу; 2) сауда үйлерiн ұйымдастыруға жәрдемдесу; 3) Кеден одағы шеңберiнде шекара бойындағы ынтымақтастықты нығайту. Бұдан басқа, индустриялық-инновациялық қызметтi және кәсiпкерлiктi қолдайтын «Өнiмдiлiк 2020», «Экспорттаушы 2020», «Бизнестiң жол картасы 2020» сияқты қолданыстағы бағдарламалар шеңберiнде құрылыс материалдары өнеркәсiбi кәсiпорындары қаржылық көздерге және экспортты жылжыту үшiн мемлекеттiк қолдауға қол жеткiзе алады. Бұл оларға мынадай проблемаларды шешуге мүмкiндiк бередi: 1) жаңғырту үшiн қарыз қаражатына қолжетiмдiлiктi қамтамасыз ету, сыйақы мөлшерлемесiн төмендету есебiнен олардың тартымдылығын арттыру, жеңiлдiк кезеңiнiң неғұрлым ұзақ мерзiмдерi, кәсiпорындардың өнiмiн тұтыну маусымына төлемдердi байланыстыру; 2) жаңғырту процесiне жобалық және инжинирингтiк бiлiктi ұйымдарды тарту және оларды жұмылдыру жөнiндегi шығындарды мемлекеттiң iшiнара өтеуi; 3) инновациялық, оның iшiнде жабдықты шетелден сатып алуға және оны жергiлiктi жағдайларға бейiмдеуге гранттар беру; 4) өндiрушiлер үшiн қолжетiмдiлiктi арттыру, шығындарды iшiнара өтеу есебiмен шетелдiк мамандарды тарту; 5) қазiргi заманғы басқарушылық және өндiрiстiк технологияларды енгiзу; 6) экспортты жылжытуды қолдау. Инновацияларды және трансферттер технологияларын енгiзудi мемлекеттiк қолдаудың ең тиiмдi құралы – мемлекеттiк бағдарламаларбойынша iске асырылатын үлгiлiк жобаларға және жобаларға техникалық шешiмдердi мiндеттi енгiзу болып табылады. Энергия үнемдеу саласында индикативтi нысаналы индикаторларға қол жеткiзудi қамтамасыз етпейтiн не «лас» технологиялармен немесе ескiрген технологиялармен өндiрiлетiн құрылыс материалдарын тұтынуды немесе еңбек өнiмдiлiгiн шектеудi ғимараттар мен құрылыстарды жобалау сатысында енгiзу қажет. Сондай-ақ кепiлдi тапсырыс жергiлiктi технологияларға не ерекше жергiлiктi шикiзат базасына бейiмделген iшкi стандарттарды енгiзу арқылы отандық қамту көрсеткiшiн арттыруға мүмкiндiк бередi. Қазақстанда қаңқалы-панельдi үй салудың ең озық технологияларын дамытуды қолдау мақсатында жобалардың өзiн-өзi ақтауы кезеңiнде осы зауыттарды мемлекеттiк тапсырыспен қамтамасыз ету шаралары көзделген. Қазақстан Республикасында инновациялық саясатты практикалық тұрғыдан iске асыру мақсатында мемлекеттiк даму институттарының жүйесi құрылды, бұл институттарды жоғары технологиялық жаңа өндiрiстердi ұйымдастырудың сенiмдi құралы ретiнде отандық және шетелдiк әрiптестерi мойындаған. Даму институттарының негiзгi миссиясы – экономиканы жаңғырту және әртараптандыру, елiмiздi әлеуметтiк-экономикалық дамудың жаңа деңгейiне шығару салаларында маңызды мемлекеттiк мақсаттарды орындау үшiн отандық бизнестiң мүмкiндiктерi мен қабiлеттiлiктерiн арттыру және iске асыру болады. Даму институттары арқылы мемлекет қосылған құнның технологиялық және экономикалық тiзбегiн жүйелi дамыта отырып, бәсекеге қабiлеттi өнiм шығаратын өндiрiстердiң бiртұтас жүйесiн құруға бағытталған жобаларға қатыса алады. Бұл бәсекеге қабiлеттi өнiмнiң барлық өлшемдерiне сай келетiн түпкiлiктi өнiмге жұмыс

iстейтiн көп салалы кәсiпорындарды құруға мүмкiндiк бередi. Тұтастай алғанда, мемлекеттiк қолдау бағдарламаларына қатысу құрылыс материалдарын өндiрушiлерге бәсекеге қабiлеттiлiктi импорттық тауарларға қатысты ғана емес, iргелес елдерге бiрқатар тауар позициялары бойынша экспорттау мүмкiндiгiн қамтамасыз ететiн қазiргi заманғы технологияларды ендiруге мүмкiндiк бередi

6. Қажеттi ресурстар және қаржыландыру көздерi

Ескерту. 6-бөлiмге өзгерту енгiзiлдi - ҚР Үкiметiнiң 2011.10.03 № 1129 Қаулысымен.

2010-2014 жылдарға арналған Бағдарламаны iске асыруға республикалық және жергiлiктi бюджеттiң қаражаты, Даму институттарының қаражаты, сондай-ақ жеке меншiк iшкi және шетелдiк инвестициялар бағытталатын болады. Республикалық бюджет есебiнен қаржыландыру көлемi мынаны құрайды: 1) бiлiктi кадр ресурстарымен қамтамасыз етуге арналған шығындар көлемi 751 млн. теңге; 2) Алынып тасталды - ҚР Үкiметiнiң 2011.10.03 № 1129 Қаулысымен. 3) Қазақстан Республикасы аумағын ұйымдастыруды Бас схемасын 2014 жылға қарай әзiрлеу, шығын көлемi 3100,0 млн.теңгенi, оның iшiнде, тұжырымдаманы 2010 жылы әзiрлеуге - 100,0 млн. теңге, Бас схеманы әзiрлеуге 2011 жылы - 1000,0 млн.теңгенi, 2012 жылы - 1000,0 млн. теңгенi, 2013 жылы - 1000,0 млн.теңгенi құрайды. 4) 2013 жылы республикалық деңгейге арналған мемлекеттiк қала құрылысы кадастрын құру, шығын көлемi 572,0 млн.теңге, оның iшiнде 2011 жылы - 200,0 млн.теңгенi, 2012 жыл - 372,0 млн.теңгенi құрайды. 5) талдау бойынша ғылыми-зерттеу жұмыстарын орындау, басқа да елдердiң тәжiрибесiн зерделеу, көп қабатты және аз қабатты тұрғын үй құрылысы үшiн эскиздiк материалдарды дайындау және үлгiлiк жобалар сериясын әзiрлеу - барлығы 2400,0 млн. теңге, оның iшiнде 2012 жылы - 1000,0 млн. теңге, 2013 жылы - 492,0 млн. теңге, 2014 жылы - 908,0 млн.теңге. 6) сметалық-нормативтiк базаны жетiлдiру барлығы 1076,0 млн. теңге, оның iшiнде 2010 жылы - 391,0 млн.теңге, 2011 жылы -375,0 млн.теңге, 2012 жылы - 310,0 млн.теңге. 7) ағымдағы сметалық баға жинағын шығару барлығы 240,0 млн. теңге, оның iшiнде - 2013 жылы - 120,0 млн.теңге, 2014 жылы - 120,0 млн.теңге. 8) құрылыс саласын техникалық реттеу жүйесiн реформалау - 6 420,731 млн. теңге, оның iшiнде 2010 жылы - 300,0 млн. теңге, 2011 жылы - 1 575,990 млн. теңге, 2012 жылы - 1 544,741 млн. теңге, 2013 жылы - 1 500,0 млн. теңге, 2014 жылы - 1 500,0 млн. теңге. 9) құрылыс саласында ғылыми зерттеулердi дамытуға мемлекеттiк қолдауды қамтамасыз ету 212,0 млн. теңге, оның iшiнде: 2010 жылы - 38,0 млн. теңге, 2011 жылы - 24,0 млн. теңге, 2012 жылы - 50,0 млн. теңге, 2013 жылы - 50,0 млн. теңге, 2014 жылы - 50,0 млн. теңге. 10) Басым бағыттар (энергия үнемдегiш материалдар, құрылыс материалдарын өндiруде жанама салалардың қалдықтарын пайдалану мүмкiндiктерiн зерделеу, жылдам салынатын, «жасыл» және «энергиялық пассивтi» үйлердiң технологиялар трансфертi) бойынша инновациялық гранттар бөлу үшiн - 24225,0 млн. теңге, оның iшiнде, 2010 жылы - 1725,0 млн. теңге, 2011 жылы - 7500,0 млн. теңге, 2012 жылы - 7500,0 млн. теңге, 2013 жылы - 7500,0 млн. теңге. Ескертпе: * - «Өнiмдiлiк 2020» бағдарламасы шеңберiнде 026 «Инновациялық гранттар беру» бюджеттiк бағдарламасы аясында басым бағыттар бойынша иннованиялық гранттар бөлу.

Қазақстан Республикасында құрылыс индустриясын және құрылыс

материалдары өндiрiсiн дамыту жөнiндегi 2010 - 2014 жылдарға

арналған бағдарламаға 1-қосымша

7. Қазақстан Республикасында құрылыс индустриясын және құрылыс материалдары өндiрiсiн дамыту жөнiндегi 2010 - 2014 жылдарға арналған

бағдарламаны iске асыру жөнiндегi iс-шаралар жоспары

Ескерту. 7-бөлiмге өзгерiс енгiзiлдi - ҚР Үкiметiнiң 2011.10.03 № 1129, 2012.09.19 № 1219 Қаулыларымен.

Саланы дамыту жөнiндегi 2010-2014 жылдары кезеңiне арналған iс-шаралар жоспары

№ Iс-шаралар Аяқталу нысаны

Жауапты орындаушы

лар

Орындалу

мерзiмi

Болжанатын шығыстар,

жылына млн. тг.

Қаржыландыру көздерi

1 2 3 4 5 6 7

1. Энергетикалық және көлiктiк инфрақұрылыммен қамтамасыз ету

1 Көпқабатты және аз қабатты тұрғын үй салу үшiн үлгi жобалардың серияларын әзiрлеу

Үлгi жобалар бойынша Қазақстан Республикасы Үкiметiне есеп

ҚТКШIА 2014 ж. 4-тоқсан

2400,0 оның iшiнде 2012 ж. - 1000,0 2013 ж. - 492,0* 2014 ж. - 908,0*

Республикалық бюджет

2. Ресурстық қамтамасыз ету

Ақ күйдiргi жоғары қабатты саз және алқап шпаттары, сондай-ақ жоғары сапалы құм кенорындарын iздестiрудiң және барлаудың есебiнен құрылыс индустриясының

минералдық-шикiзат қорын кеңейту

2 Түстi күйдiргi сазын барлау

Қорларды бекiту және кадастрларға енгiзу жөнiнде ИЖТМ-ге ұсыныс

Әкiмдiктер, ИЖТМ

2012 ж. 4-тоқсан

400 Жергiлiктi бюджет

3 Каолин сазды барлау





4 Алқап шпаттарын барлау





5 Кварцты құмды барлау

Қорларды бекiту және кадастрларга енгiзу жөнiнде ИЖТМ-ге ұсыныс




6 Жеңiл балқитын сазды барлау





Жиыны: 2250

3. Саланы техникалық реттеу

7 Құрылыс саласының техникалық реттеу жүйесiн реформалау

Қазақстан Республикасы Үкiметiне ақпарат

ҚТКШIА 2010-2014 жж. 4 тоқсан

6 420,731 оның iшiнде2010 ж. - 300,02011 ж. - 1 575,992012 ж. - 1 544,742013 ж. - 1 500,02013 ж. - 1 500,0


8 Республикалық деңгейде Мемлекеттiк қала құрылысы кадастрын құру



572,0 оның iшiнде2011 ж. - 200,0.2012 ж. - 372,0


9 Сметалық-нормативтiк базаны жетiлдiру



1 076,0 оның iшiнде 2010 ж. - 391,0 2011 ж. - 375,0 2012 ж. - 310,0


10 Қазақстан Республикасы аумағын ұйымдастырудың бас схемасын әзiрлеу



3 100, 0 оның iшiнде 2010 ж. - 100,0 2011 ж. - 1000,0 2012 ж. - 1000,0 2013 ж. - 1000,0*


11 Ағымдағы Қазақстан ҚТКШIА 2013- 240,0 оның Республикалық

сметалық бағалардың жинақтарын шығару

Республикасы Үкiметiне ақпарат

2014 жж. 4 тоқсан

iшiнде2013 ж. - 120,0*2014 ж. - 120,0*

бюджет

4. Инновацияларды дамыту және технологиялық жаңғыртуға жәрдемдесу

12 Басым бағыттар (энергия үнемдегiш материалдар, құрылыс материалдарын өндiруде сабақтас салалардың қалдықтарын пайдалану мүмкiндiктерiн зерделеу, жылдам көтерiлетiн, «жасын» және «энергия пассивтi» үйлердiң технологиялар трансфертi) бойынша инновациялық гранттар бөлу

ИЖТМ-ге ғылыми-техникалық есеп

ИЖТМ 2013 ж. 4-тоқсан 2010 ж. 2011-2013 жж. 4 тоқсан

24 225,0 1725,02011 ж. - 7500,02012 ж.-7500.02013 ж. - 7500,0*

Мемлекеттiк даму институттары

5. Тұрғын үй құрылысын мемлекеттiк қолдау

13

Алынып тасталды - ҚР Үкiметiнiң 2011.10.03 № 1129 Қаулысымен.

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33 ҚР құрылыс саласының техникалық реттеу жүйесiн реформалау жүзеге асырылады (405 мемлекеттiк стандарт әзiрлеу және енгiзу, мынадай бағыттар бойынша: құрылыс материалдары - 242; бетон, темiр бетон, ағаш конструкциясы - 51; құрылыс жабдықтары - 19; электр жабдығы және электр қондырғылары - 48; жол құрылысы - 8; менеджмент жүйесi - 6; ғимараттар мен құрылыстарды жобалау - 31)

ҚТКШIА-ның Ғылыми-техникалық Кеңесiнiң қаулысы

ИЖТМ ТРМК 2014 ж. 4-тоқсан

Қаржыландыруды талап етпейдi

33-1

«Өнiмдiлiк 2020» бағдарламасы және «Бизнестiң жол картасы 2020» бағдарламасы бойынша қолдау шеңберiнде құрылыс индустриясының жұмыс iстеп тұрған кәсiпорындарын жаңғырту және құрылыс материалдарын өндiру

Үкiметке ақпарат

ИЖТМ 2012-2014 жж.

- Бағдарламаларда көзделген қаражат

33-2

Индустрияландыру картасына енгiзiлген инвестициялық жобаларды iске асыру және оларды iске асыру барысының мониторингiсi


ИЖТМ 2010-2014жж.

- Жеке және қарызға алған қаражаты

33-3

Тұрғын үй объектiлерiнiң құрылысы үшiн «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ және әкiмдiктер бөлетiн қаражат есебiнен индустрияландыру картасына кiрген жобаларды және жұмыс iстеп тұрған жобаларды жүктеу


ИЖТМ, ҚЖТКШIА, ЖАО, «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ (келiсiм бойынша)

2012-2014 жж.

- Республикалық бюджеттен бөлiнетiн қаражат есебiнен

33-4

«Дағдарыстан кейiн қалыпқа келтiру (бәсекеге қабiлеттi кәсiпорындарды сауықтыру)» бағдарламасы


Қаржыминi, ИЖТМ, ЭДСМ, ЖАО

2012-2014 жж.


бойынша құрылыс индустриясы кәсiпорындарына қолдау көрсету

33-5

«Экспорт 2020» бағдарламасы шеңберiнде тауарларды жылжыту


ИЖТМ 2012-2014 жж.


33-6

Құрылыс индустриясының кәсiпорындарына консультациялық қызметтер көрсету


ИЖТМ 2012-2014 жж.

- Талап етiлмейдi

33-7

Үй құрылысы комбинаттарын ұйымдастыру


Облыстардың, Астана және Алматы қалаларының әкiмдiктерi

2010-2014 жж.

- Талап етiлмейдi

6. Бiлiктi кадрлық ресурстармен қамтамасыз ету

34 Техникалық және кәсiптiк, жоғары кәсiптiк бiлiм оқу орындарында оқитындар үшiн өндiрiстiк тәжiрибенiң деңгейiн жақсарту үшiн бейiндiк кәсiпорындарда және шетелдерде ұзақ өндiрiстiк тәжiрибеден өтуге арналған бағдарлама әзiрлеу

Бейiндiк кәсiпорындарда және шетелдерде ұзақ өндiрiстiк тәжiрибеден өту

Облыстардың, Астана және Алматы қалаларының әкiмдiктерi


751,0 Мемлекеттiк даму институты

35 құрылыс индустриясы және құрылыс материалдарын өндiру

БҒМ ақпарат ИЖТМ, Жұмыс берушiлер қауымдастығы (келiсiм

2011-2014 ж. 4-тоқсан


саласындағы басым мамандықтар бойынша кәсiптiк стандарттар әзiрлеудi ұйымдастыру

бойынша) Еңбекминi, БҒМ

36 құрылыс индустриясы және құрылыс материалдары өндiрiсiнiң мамандықтары бойынша мемлекеттiк жалпыға мiндеттi стандарттарды жетiлдiру

БҒМ ақпарат ИЖТМ, БҒМ, 2011 ж. 4-тоқсан


37 Құрылыс индустриясы және құрылыс материалдарын өндiру саласында техникалық және кәсiптiк бiлiмдi дамыту және кадрларды даярлау бойынша салалық кеңес құру

БҒМ ақпарат ИЖТМ, БҒМ, ЖАО



38 құрылыс индустриясы және құрылыс материалдары өндiрiсiнiң мамандықтары бойынша тәуелсiз бiлiктiлiктi сертификаттауды енгiзу бойынша жәрдемдесу

БҒМ ақпарат ИЖТМ, БҒМ 2012-2014 ж. 4-тоқсан


7. Саланың дамуын ғылыми-техникалық қамтамасыз ету

39 Құрылыс саласындағы ғылыми

ҚТКШIА Ғылыми-техникалық

ҚТКШIА, БҒМ, Қаржыминi

2010-2014 жж. 4-

212,0 оның iшiнде2010 ж. - 38,0


зерттеулердiң дамуын мемлекеттiк қолдауды қамтамасыз ету

кеңесiнiң қаулысы

тоқсан 2011 ж. - 24,02012 ж.- 50,0*2013 ж. - 50,0*2014 ж. - 50,0*

* Бағдарламаны iске асыруға арналған шығыстар тиiстi қаржы кезеңiне арналған республикалық бюджет туралы заңда нақтыланатын болады Ескертпе: аббревиатуралардың толық жазылуы: ИЖТМ - Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлiгi ҚТКШIА - Қазақстан Республикасы Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық iстерi агенттiгi ШҚО - Шығыс Қазақстан облысы ОҚО - Оңтүстiк Қазақстан облысы БҚО - Батыс Қазақстан облысы БК - бiрлескен кәсiпорын ЖШС - жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiк «Самұрық-Қазына ҰӘҚ» АҚ - «Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қоры акционерлiк қоғамы «ҚИҚ» АҚ - «Қазақстанның инвестициялық қоры» акционерлiк қоғамы «ҚДБ» АҚ - «Қазақстанның Даму банкi» акционерлiк қоғамы «ҰИҚ» АҚ - «Ұлттық инновациялық қор» акционерлiк қоғамы ӘҮЖ - Әмбебап үй салу жүйесi ИҚК - индустриялық құрылыс комбинаты КЦТ - клинкерлiк цемент терминалы ҚР ИҚТ - «Қазақстан Республикасы индустриялық құрылыс технологиялары»

Қазақстан Республикасындақұрылыс индустриясын және құрылыс

материалдары өндiрiсiн дамытужөнiндегi 2010 - 2014 жылдарға

арналған бағдарламаға2-қосымша

Сала өнiмiнiң негiзгi түрлерiн өндiрудiң, тұтынудың, экспортының, импортының болжамы

Цемент саласы

№ Көрсеткiш Өлшем бiрлiгi

Жыл

2008 2010 2011 2012 2013 2014

1 2 3 4 5 6 7 8 9

1 Өндiрiс мың тонна

5837 5 950 7 626 9 302 11401 13 500

2 Экспорт мың тонна

131 180 690 1200 1950 2 700

3 Импорт мың тонна

1633 1500 750 358 0 0

4 Iшкi нарықтағы көрiнетiн тұтыну

мың тонна

7 601 7 270 7 686 8 102 9 451 10 800

5 Өндiрiстегi экспорттың үлесi

% 2,5 3 8 12,9 16 20

6 Iшкi нарықтағы тұтыну импортының үлесi

% 28 20,6 10 5 0 0

Ескертпе - 2014 жылы цемент зауыттарының жалпы жобалық қуаты 14380 мың тонна, 0,87 жобалық қуаттылықты пайдалану коэффициенте ескере отырып, өндiрiс көлемi 2014 жылы 12500 мың тоннаны құрайды.

Темiр бетон бұйымдар

Көрсеткiш

Өлшем

бiрлiгi

Жыл

2007 2008 2009 қаңтар-қазан

2010 2011 2012 2013 2014

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

1Өндiрiс мың тонна /мың м3

3240/1408

2713/1179

2909/1264

3010/1308

3500/1508

4507/1903

4854/2003

5369/2334

2Экспорт мың тонна /мың м3

0,4/0,17 - - - - - - -

3Импорт мың тонна /мың м3

58,1/25,2

11,3/4,91

- - - - - -

4Iшкi нарықтағы көрiнетiн тұтыну

мың тонна /мың м3

3300/1434

2700/1173

2976/1293

3010/1308

3500/1508

4507/1903

4854/2003

5369/2334

5Өндiрiстегi экспорттың үлесi

% 0,01 - - - - - - -

6Iшкi нарықтағы тұтыну импортының үлесi

% 1,76 0,41 - - - - - -

Жылу оқшаулағыш бұйымдар (минералдық тақталар)


Жыл


2010 2011 2012 2013 2014

1 2 3 4 э 6 7 8 9 10 11

1 Өндiрiс мың м3 84,95 208,33 229 400 727,5 1055 1382 1710

2 Экспорт мың м3 1,34 12,43 7,74 - - - - -

3 Импорт мың м3 719,54 442,59 259,49 400 347 295 242 190


мың м3 803,15 638,5 480,7 800 1075 1350 1625 1900


% 1,5 5,9 3,3 - - - - -


% 89,5 67,4 52,4 50 40 30 20 10

Керамикалық материалдар


Жыл


2010 2011 2012 2013 2014

1 Экспорт мың м2 665 450 108 5300 7556 9813 12069 14 326

2 Импорт мың м2 0,1 0,1 3,5 100 275 450 625 800


мың м2 18 723 19088 14 958 10729,9 8970 7211 5453 3695,4

4 Өндiрiстегi мың м2 19 388 19 538 15 066 15929,9 16252 16575 16898 17221,4

экспорттың үлесi


% 0,001 0,002 3,2 1,8 2,75 3,7 4,65 5,6

6 Экспорт % 97 97 99 67 55,5 44 32,5 21

Лак бояу құрамы


Жыл

2009 қаңтар-қараша

2010 2011 2012 2013 2014

1 Экспорт мың тонна 20,7 25 31,25 37 43 50

2 Импорт мың тонна - - - - - -


мың тонна 45,7 64,6 62 60,8 58,9 57


мың тонна 66,4 89,6 93,95 98 102 107


% - - - - - _

6 Экспорт % 69 72 67 62 57 53

Ескертпе - 2010 және 2014 жылдарға арналған лак бояу материалдарын тұтынуды белгiлеу кезiнде Ресейдiң тәжiрибесi ескерiлген (1м2 - 14 кг)

Ескертпе: аббревиатуралардың толық жазылуы:

ИЖТМ - Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлiгiҚТКШIА - Қазақстан Республикасы Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық iстерi агенттiгiШҚО - Шығыс Қазақстан облысыОҚО - Оңтүстiк Қазақстан облысыБҚО - Батыс Қазақстан облысыБК - бiрлескен кәсiпорынЖШС - жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiк«Самұрық-Қазына ҰӘҚ» АҚ - «Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қоры акционерлiк қоғамы«ҚИҚ» АҚ - «Қазақстанның инвестициялық қоры» акционерлiк қоғамы

«ҚДБ» АҚ - «Қазақстанның Даму банкi» акционерлiк қоғамы«ҰИҚ» АҚ - «Ұлттық инновациялық қор» акционерлiк қоғамыӘҮЖ - Әмбебап үй салу жүйесiИҚК - индустриялық құрылыс комбинатыКЦТ - клинкерлiк цемент терминалыҚР ИҚТ - «Қазақстан Республикасы индустриялық құрылыс технологиялары»

Қазақстан Республикасындақұрылыс индустриясын және құрылыс

материалдары өндiрiсiн дамытужөнiндегi 2010 - 2014 жылдарға

арналған бағдарламаға3-қосымша

Сала кәсiпорындарының негiзгi инвестициялық жобалары

№ Жобаның атауы

Жоба бойынша iс-шара

Жоба мақсат

ы

Кәсiпорын атауы Ұсынылатын

өңiрлiк орналастыру

Iске асыруд

ың бағдар

лы мерзiмi, жылы

Жауапты

орындаушы

Инвестициялардың бағдарлы

көлемi, млн. теңге

1 2 3 4 5 6 7 8 9

Пысықталған жобалар

1 Қуаты жылына 2000 мың тонна «құрғақ тәсiл» бойынша цемент зауытын салу

Зауыт салу

Цемент өндiру

«Көкшецемент» ЖШС

Ақмола облысы

2007-2012 ж.

Ақмола облысының әкiмдiгi, ИЖТМ, ҚДБ

1-кезең Өндiрiстi iске қосу



2012 ж 1 желтоқсан


2-кезең Тұрақты кезең



2013 ж. 1 сәуiр


3-кезең Толық қуатқа шығу



2013 ж. 1 маусым



Зауыт салу


«Қазақцемент» ЖШС Шығыс Қазақстан облысы

2006-2010 ж.

ШҚО әкiмдiгi ИЖТМ, ҚДБ, БВУ

19 500







2011 ж. 1 қыркүйек




2011 ж. 1 желтоқсан



Зауыт салу


«Жамбыл цемент өндiрiстiк компаниясы» ЖШС

Жамбыл облысы

2009-2010 ж.

Жамбыл облысының әкiмдiгi, ИЖТМ, ҚДБ, БВУ

32-500

1-кезең Суықтай реттеу-iске қосу



2010 ж. 1 тамыз


2-кезең Ыстықтай реттеу-iске қосу



2010 ж. 1 қараша

















4 Қуаты жылына 1100 мың тонна «құрғақ тәсiлмен» цемент өндiретiн № 5 технологиялық желiнi iске қосу

Зауыт салу


«Қарцемент» АҚ Қарағанды облысы

2007-2010 ж.

Қарағанды облысының әкiмдiгi, ИЖТМ, ҚДБ, БВУ

12 600



2009 ж. iске қосылды

Қарағанды облысының әкiмдiгi ИЖТМ, ҚДБ, БВУ

2-кезең Тұрақты «Қарцемент» АҚ Қараға 2010 ж. Қараған

кезең нды облысы

1 маусым

ды облысының әкiмдiгi ИЖТМ, ҚДБ, БВУ




Қарағанды облысының әкiмдiгi ИЖТМ, ҚДБ, БВУ


Зауыт салу


«ВI цемент» ЖШС Ақмола облысы

2007-2013 ж.

Ақмола облысының әкiмдiгi ИЖТМ, ҚДБ

23 139



1 кезек 2010 ж. қыркүйек




2010 ж. 1 қазан






6 Қуаты жылына 1000 мың тонна «құрғақ тәсiл» бойынша

Зауыт салу


«Стандарт цемент» ЖШС

Оңтүстiк Қазақстан облысы

2007-2010 ж.

Оңтүстiк Қазақстан облысының әкiмдiгi, ИЖТМ,

10 500

цемент зауытын салу

ҚДБ




1-кезек 2010 ж. шiлде

Оңтүстiк Қазақстан облысының әкiмдiгi, ИЖТМ, ҚДБ






3-кезең Толық куатқа шығу





7 Қуаты жылына 500 мың тонна «кұрғақ тәсiл» бойынша цемент зауытын салу.

Зауыт салу


«ACIG» ЖШС Жамбыл облысы

2008-2010 ж.

Жамбыл облысының әкiмдiгi, ИЖТМ, ҚДБ

8 250



1-кезек 2010 ж. шiлде





Жамбыл облысының әкiмдiгi, ИЖТМ,

ҚДБ





8 Қуаты жылына 30 млн. бiрлiк керамикалық бұйымдарын шығаратын зауыт

ҚР керамика бұйымдарын өндiру

Өндiрiс

«Ситал-2» ЖШС Ақтөбе облысы

2007-2010 ж.

Ақтөбе облысының әкiмдiгi, ИЖТМ, ҚДБ

1 875


Өндiрiс





Өндiрiс





Өндiрiс




9 Қуаты 8,5 млн. текше м. кафель шығаратын зауыт

ҚР кафель өндiру

Өндiрiс

«Еврокерамика» ЖШС

Алматы облысы

2007-2010 ж.

Алматы облысының әкiмдiгi, ИЖТМ, ҚДБ

595


Өндiрiс






Өндiрiс






Өндiрiс





10

Қуаты жылына 2,5 млн. кв. м керамикалық гранит шығаратын зауыт

ҚР керамикалық гранит өндiру

Өндiрiс

«Азия Керамик» ЖШС


2010 ж. ОҚО әкiмдiгi, ИЖТМ, ҚДБ

5 500


Өндiрiс



2010 ж. 1 наурыз

ОҚО әкiмдiгi, ИЖТМ, ҚДБ


Өндiрiс






Өндiрiс





11

Қуаты 1,2 мың текше м полиэтилен құбырларын өндiрудi ұйымдастыру

полиэтилен құбырларын өндiру

Өндiрiс

«Kazcentrelectropro vod» АҚ

Қарағанды облысы

2010 ж. Қарағанды облысының әкiмдiгi, ИЖТМ, ҚДБ

150


Өндiрiс



2010 ж. 1 наурыз


ның әкiмдiгi, ИЖТМ, ҚДБ


Өндiрiс




Қарағанды облысының әкiмдiгi, ИЖТМ, ҚДБ


Өндiрiс





12

Сэндвич - панелдер, қуаты: айына 20 тонна желiм айына 15 тонна болат орам айына 60 м3 жылытқыш шығару зауыты

ҚР сэндвич панелдерiн шығару

Өндiрiс

«Кровля НС» ЖШС Астана қ.

2009 - 2010 жж


375


Өндiрiс


2010 ж. 1 шiлде

Астана қаласының әкiмдiгi, ИЖТМ, ҚДБ

2-кезең Тұракты кезең

Өндiрiс





Өндiрiс



Астана қаласының әкiмдiгi,

ИЖТМ, ҚДБ

13

Куаты жылына 24 мың текше м «Домбыққан вермикулит өндiрiсiне арналған инфрақұрылым салу»

ҚР домбықкан вермикулит өндiрiсi

Өндiрiс

«AVENUE» ЖШС Оңтүстiк Қазақстан облысы

2009-2010 ж.


251


Өндiрiс





Өндiрiс




3-кезең Толық қуатка шығу

Өндiрiс


2010 ж. 1 қаңтар


14

Қуаты жылына 100 мың тонна қиыршықтас зауытын салу.

ҚР қиыршықтас өндiрiсi

Өндiрiс

«УАД» ЖШС Қызылорда облысы

2010 ж. Қызылорда облысының әкiмдiгi, ИЖТМ

250


Өндiрiс


2010 ж. 1 мамыр

Қызылорда облысының әкiмдiгi, ИЖТМ


Өндiрiс



Қызылорда облысы

ның әкiмдiгi, ИЖТМ


Өндiрiс




15

Қуаты жылына 1 млн.тонна қиыршықтас зауытын салу

ҚР қиыршықтас өндiрiсi

Өндiрiс

«Тасбұлақ» ЖШС Қызылорда облысы


250

1-кезең ҚР қиыршықтас өндiрiсi

Өндiрiс





Өндiрiс





Өндiрiс




16

Куаты жылына 1 мың текше м шыны пластикалық құбыр шығаратын зауыттың 3 кезегi

ҚР шыны пластикалық құбыр шығару

Өндiрiс

«Ақтөбе металл емес құбырлар зауыты» АҚ

Ақтөбе облысы

2007-2011 ж.


195


Өндiрiс






Өндiрiс



2010 ж. Ақтөбе облысының әкiмдiгi, ИЖТМ, ҚДБ


Өндiрiс





17

Қуаты жылына 192 мың тонна асфальт бетон зауытын жаңарту және кеңейту

ҚР асфальт бетон шығару

Өндiрiс

«Қазалы-Құрылыс» ЖШС



120


Өндiрiс






Өндiрiс






Өндiрiс





18

Қуаты жылына 50 мың

ҚР асфальт бетон

Өндiрiс


2010 ж. Қызылорда облысы

200

тонна асфальт бетон зауытын салу.

шығару ның әкiмдiгi, ИЖТМ


Өндiрiс





Өндiрiс





Өндiрiс




19

Қуаты жылына 36 мың тонна Құрғақ көбiктi бетон қоспаларын, құрғақ құрылыс қоспалары және шлакты сiлтiлi цемент шығаратын зауыт салу

ҚР Құрғақ көбiктi бетон қоспаларын, құрғақ құрылыс қоспалары және шлакты сiлтiлi цемент өндiру

Өндiрiс

«Құрғақ көпiршiктi бетон қоспаларының зауыты» ЖШС

Петропавл қ.

2010 ж. ШҚО әкiмдiгi ИЖТМ

182,2


Өндiрiс

«Құрғақ көпiршiктi бетон қоспаларының зауыты» ЖШС



ШҚО әкiмдiгi ИЖТМ


Өндiрiс

«Құрғак көпiршiктi бетон қоймаларының зауыты» ЖШС



ШҚО әкiмдiгi ИЖТМ

3-кезең Толық Өндiрi «Құрғак көпiршiктi Петроп 2010 ж. ШҚО

қуатқа шығу

с бетон қоймаларының зауыты» ЖШС

авл қ. 1 желтоқсан

әкiмдiгi ИЖТМ

20

Қуаты жылына 396 мың тонна текше тәрiздес қиыршық тас шығару зауыты

қиыршық тас шығару

Өндiрiс

«Шунгит» ЖШС Солтүстiк Қазақстан облысы

2010 ж. ШҚО әкiмдiгi ИЖТМ, БВУ

4 422


Өндiрiс



ШҚО әкiмдiгi ИЖТМ, БВУ


Өндiрiс





Өндiрiс




21

Қуаты жылына 60 млн. кiрпiш шығаратын керамикалық кiрпiш зауытын салу

керамикалық кiрпiш шығару

Өндiрiс

«ENKI» ЖШС Ақмола облысы

2010 ж. Ақмола облысының әкiмдiгi, ИЖТМ, БВУ

6 128


Өндiрiс



Ақмола облысының әкiмдiгi, ИЖТМ, БВУ


Өндiрiс



Ақмола облысының әкiмдiгi,

ИЖТМ, БВУ


Өндiрiс



Ақмола облысының әкiмдiгi, ИЖТМ, БВУ

22

Қуаты жылына 25 млн. кiрпiш шығаратын керамикалық кiрпiш зауыты

керамикалық кiрпiш шығару

Өндiрiс

«АқтөбеҚұрылысМонтаж» ЖШС


2010 ж. Ақтөбе облысының әкiмдiгi, ИЖТМ, БВУ

874


Өндiрiс




Ақтөбе облысының әкiмдiгi, ИЖТМ, БВУ


Өндiрiс






Өндiрiс





23

Қуаты: гранит- 130,0 мың м.кв., мрамор-180,0 мың м.кв. табиғи тасты қайта өңдеу зауытын салу

табиғи тасты қайта өңдеу зауыты

Өндiрiс

«TASKOM KZ» ЖШС Алматы облысы

2010 ж. Алматы облысының әкiмдiгi, ИЖТМ, БВУ

1 928


Өндiрiс


2010 ж. 1 жарты жылдық.

Алматы облысының әкiмдiгi, ИЖТМ, БВУ


Өндiрiс


2010 ж. 2 жарты жылдық.



Өндiрiс


2011 ж. 1 жарты жылдық


24

Байыту фабрикасын салумен бiрге Айсары кварц құмының кен орнын игеру

кварц құмының кен орнын игеру

Өндiрiс

«Ақтөбе GLASS» ЖШС

Солтүстiк Қазақстан облысы

2010 ж. Солтүстiк Қазақстан облысының әкiмдiгi, ИЖТМ, БВУ

1 200


Өндiрiс




Солтүстiк Қазақстан облысының әкiмдiгi, ИЖТМ, БВУ


Өндiрiс




Солтүстiк Қазақстан облысының әкiмдiгi, ИЖТМ, БВУ


Өндiрiс


Солтүстiк Қазақстан

2011 ж. 1 жарты жылды

Солтүстiк Қазақстан

облысы қ облысының әкiмдiгi, ИЖТМ, БВУ

25

Қуаты жылына 500 мың тонна қиыршықтас өндiретiн зауыт

Қиыршықтас өндiру

Өндiрiс

«Мұғалжар Мұнайқұрылыс» ЖШС



525 000

1-кезең Өндiрiстi iске косу

Өндiрiс



2010 ж. 30 мамыр



Өндiрiс






Өндiрiс





26

Қуаты жылына 125 мың текше метр қиыршықтас шығаратын зауыт

Қиыршыктас шығару

Өндiрiс

«Текше Тас Компаниясы» ЖШС



494 000


Өндiрiс



2010 ж. 30 мамыр



Өндiрiс




Ақтөбе облысының

әкiмдiгi, ИЖТМ, БВУ


Өндiрiс





27

Қуаты 1270 мың дана вибрациялық сығымдалған бұйымдар шығаратын зауыт

вибрациялық сығымдалған бұйымдар шығарушы

Өндiрiс

«АрнайыТрансқұрылысКомпаниясы» АҚ



600


Өндiрiс



2010 ж. 30 мамыр



Өндiрiс






Өндiрiс





28

Қуаты жылына 500 мың текше метр қиыршықтас шығаратын зауыт

Қиыршықтас өндiру

Өндiрiс

«Темiржол Құрылыс-Атырау» АҚ



350 084

1-кезең Өндiрiстi Өндiрi «Темiржол Құрылыс- Ақтөбе 2010 ж. Ақтөбе

iске қосу с Атырау» АҚ облысы 30 мамыр

облысының әкiмдiгi, ИЖТМ, БВУ


Өндiрiс

«Темiржол Кұрылыс-Атырау» АҚ





Өндiрiс

«Темiржол Кұрылыс-Атырау» АҚ




29

Қуаты жылына 150 мың текше м. газ бетон зауытын салу

Газ бетон шығару

Өндiрiс

«Сфинкс Концернi» АҚ

Маңғыстау облысы

2010 ж. Маңғыстау облысының әкiмдiгi, ИЖТМ, БВУ

782


Өндiрiс



2010 ж. 30 мамыр

Маңғыстау облысының әкiмдiгi, ИЖТМ, БВУ


Өндiрiс

«Сфинкс Концернi» Ақ





Өндiрiс





30

Қуаты жылына 1 мың

полиэтилен құбырлар

полиэтилен кубыр

«Өскемен полиэтилен құбырлары зауыты»

Шығыс Қазақстан

2010 ж. ШҚО әкiмдiгi ИЖТМ,

500

тонна полиэтилен құбырларын шығаратын цех

ын шығару

ларын өндiру

ЖШС облысы БВУ


Өндiрiс

«Өскемен полиэтилен құбырлары зауыты» ЖШС

Шығыс Қазақстан облысы

2010 ж. 30 мамыр



Өндiрiс






Өндiрiс





Перспективалық жобалар

31

Қуаты жылына 2100 мың тонна жаңарту

сұлы тәсiлден «құрғақ» тәсiлге ауысу

Өндiрiс

«Шымкент цемент» ЖШС

ОҚО 2014 ж. дейiн


15 000

1-кезең Жоба құжаттамаларын дайындау (Бизнес-Жоспар, ТЭН, ПСД, сараптамалар)

Өндiрiс


ОҚО 2011 ж. ОҚО әкiмдiгi, ИЖТМ, ҚДБ

2-кезең Жабдықтарды жаңарту

Өндiрiс



3-кезең Тұрақтандыру кезеңi

Өндiрiс




Өндiрiс


ОҚО 2014 ж. 1 қаңтар

ОҚО әкiмдiгi, ИЖТМ,

ҚДБ

32

Қуаты жылына 450 мың тонна жаңғырту

Ылғалды тәсiлден «құрғақ» тәсiлге көшу

Өндiрiс

«Састөбе цемент» ЖШС


10 000

1-кезең Жобаның құжаттамасын дайындау (Бизнес-Жоспар, ТЭН, ЖСҚ, сараптамалар)

Өндiрiс



2-кезең Жабдықтарды жаңарту

Өндiрiс




Өндiрiс




Өндiрiс


ОҚО 2015 ж. 1 қаңтар


33

Қуаты жылына 1200 мың тонна жаңғырту.


Өндiрiс

«Семей цемент» ЖШС

ШҚО 2014 ж. дейiн

ШҚО әкiмдiгi, ИЖТМ, ҚДБ

12 000


Өндiрiс


ШҚО 2011 ж. ШҚО әкiмдiгi, ИЖТМ, ҚДБ

2-кезең Жабдықт Өндiрi «Семей цемент» ШҚО 2013 ж. ШҚО

ы жаңғырту

с ЖШС әкiмдiгi, ИЖТМ, ҚДБ


Өндiрiс




Өндiрiс


ШҚО 2014 ж. 1 қаңтар


34

Қуаты жылына 1600 мың тонна жаңғырту.


Өндiрiс

«Бұқтырма цемент компаниясы» ЖШС

ШҚО 2014 ж. дейiн


10 400


Өндiрiс



2-кезең Жабдықты жаңғырту

Өндiрiс




Өндiрiс




Өндiрiс


ШҚО 2015 ж. 1 қаңтар


35

Қуаты жылына 3560 мың тонна жаңғырту

Ылғалды тәсiлден "құрғақ" тәсiлге көшу

Өндiрiс

«Қарағанды цемент» ЖШС


2014 ж. дейiн


12 600


Өндiрiс





Өндiрiс





Өндiрiс





Өндiрiс





«Тауаша» жобалар

36

Қуаты жылына 140 мың тонна тақталы әйнек өндiрiсiн ұйымдастыру.

Тақталы әйнек өндiру

Өндiрiс

Инвесторлар iздестiру

Қызылорда облысы, Ақтөбе облысы, Қостанай облысы

2014 ж. дейiн

ИЖТМ, Қызылорда, Ақтөбе, Қостанай облыстарының әкiмдiктерi

7 500

1-кезең Жобаның құжаттамасын дайындау (Бизнес-Жоспар, ТЭН, ЖСҚ, сараптам

Өндiрiс


Қызылорда облысы, Ақтөбе облысы, Қостанай

2011 ж. ИЖТМ, Қызылорда, Ақтөбе, Қостанай облыстарының әкiмдiкт

алар) облысы ерi


Өндiрiс



2012 ж. ИЖТМ, Қызылорда, Ақтөбе, Қостанай облыстарының әкiмдiктерi


Өндiрiс



2013 ж. ИЖТМ, Қызылорда, Ақтөбе, Қостанай облыстарының әкiмдiктерi


Өндiрiс




ИЖТМ, Қызылорда, Ақтөбе, Қостанай облыстарының әкiмдiктерi

37

Қуаты жылына 1 млн. дана сантехника желiс3

ҚР-да сантехникалық бұйымдар өндiру

Өндiрiс



2014 ж. дейiн

ИЖТМ, Ақтөбе облысының әкiмдiгi

7 500


Өндiрiс



2011 ж. ИЖТМ, Ақтөбе облысының әкiмдiгi


Өндiрiс



2012 ж. ИЖТМ, Ақтөбе облысы

ның әкiмдiгi


Өндiрiс





Өндiрiс





38

Куаты жылына 13 млн. шаршы м. қаптауыш тақта желiсi

ҚР-да қыш тақталар өндiру

Өндiрiс



2014 ж. дейiн


8 250


Өндiрiс





Өндiрiс





Өндiрiс





Өндiрiс





39

Қуаты жылына

Қазақстанның

Өндiрiс



2014 ж. дейiн

ИЖТМ, Ақтөбе

2 250

200 мың тонна саз өңдеу кәсiпорны

құрылыс кәсiпорындарын сазбен қамтамасыз ету

Хромтау қ.

облысының әкiмдiгi


Өндiрiс


Ақтөбе облысы Хромтау қ.


2-кезең Өндiрiстi iске косу

Өндiрiс





Өндiрiс





Өндiрiс





40

Қуаты жылына 225 мың шаршы м. өнеркәсiптiк шыны өңдеу және энергия үнемдегiш жене қауiпсiз шыны пакеттерiн өндiру зауытын салу және пайдала

шыны өңдеу және энергия үнемдегiш және қауiпсiз шыны пакеттерiн өндiру

Өндiрiс

«ҚазҚұрылысШыны» ЖШС

Астана қ., Алматы қ., Ақтөбе облысы, ОҚО

2014 ж. дейiн

Астана, Алматы қаласының, Ақтөбе, Оңтүстiк Қазақстан облыстарының әкiмдiктерi, ИЖТМ, ЕДБ

нуға беру


Өндiрiс



2010-2011 жж.

Астана, Алматы қаласының, Ақтөбе, Оңтүстiк Қазақстан облыстарының әкiмдiктерi, ИЖТМ, ЕДБ


Өндiрiс



2012 ж. Астана, Алматы қаласының, Ақтөбе, Оңтүстiк Қазақстан облыстарының әкiмдiктерi, ИЖТМ, ЕДБ


Өндiрiс



2013 ж. Астана, Алматы қаласының, Ақтөбе, Оңтүстiк Қазақстан облыстарының әкiмдiктерi, ИЖТМ, ЕДБ


Өндiрiс



2014 ж. Астана, Алматы қаласының, Ақтөбе, Оңтүстiк

Қазақстан облыстарының әкiмдiктерi, ИЖТМ, ЕДБ

Базальттық жылу оқшаулағыш материалдар бойынша қуат құру (мың м3)

41

Алматы қаласында базальттық жылу оқшаулағыш материалдар зауытын салу (қуаты 900 мың м3)

2012-2014

ИЖТМ, әкiмдiк

Мемлекеттiк даму институты

Құрылыс

42

Шымкент қаласында базальттық оқшаулағыш материалдар зауытын салу (қуаты 700 мың м3

2013-2014

ИЖТМ, әкiмдiк

Мемлекеттiк даму институты

Құрылыс

43

Жиыны: (қуаты 1920 мың м3)

44

ИҚК жанынан ШОБ объектiлерiн құру(13 ИҚК жанынан 130 ШОБ субъектi

2010-2014 жж.

ИЖТМ, Әкiмдiктер

7500 Мемлекеттiк даму институты

Құру

сi).

Қалаларда индустриялық құрылыс комбинаттарын құру (саны, бiрл. - қуаты, мың м2)

45

Индустриялық құрылыс комбинаты

Жұмыс iстеп тұрған темiр бетон зауыттарының негiзiнде қуаты 300 мың м2 2 ИҚК құру

Өндiрiс

ИҚК Алматы қ.

2011 ж. дейiн

Алматы қаласының әкiмдiгi, ИЖТМ, ҚДБ

1-кезең Жобаның құжаттамасын дайындау (Бизнес-Жоспар, ТЭН, ЖСҚ, сараптамалар, ИҚК ұйымдастыру үшiн жер учаскесiн бөлу)

Өндiрiс


1 ақпанға дейiн



Өндiрiс


2011 ж. 1 мамырға дейiн



Өндiрiс


1 қыркүйекке дейiн



Өндiрiс


2011 ж. 1 желтоқсанға дейiн


46

Индустриялық

Жұмыс iстеп

Өндiрiс

ИҚК Астана қ.

2011 ж. Астана қаласын

құрылыс комбинаты

тұрған темiр бетон зауыттарының негiзiнде қуаты 300 мың м2 2 ИҚК құру

ың әкiмдiгi, ИЖТМ, ҚДБ


Өндiрiс


2011 ж. 1 ақпанға дейiн



Өндiрiс


2011 ж. 1 мамырға дейiн



Өндiрiс


2011 ж. 1 қыркүйекке дейiн



Өндiрiс




47


Жұмыс iстеп тұрған темiр бетон зауыттарының негiзiнде қуаты

Өндiрiс

ИҚК Ақтөбе қ.

2013 ж. дейiн


150 мың м2 1 ИҚК құру


Өндiрiс


2011 ж. 1 маусымға дейiн



Өндiрiс





Өндiрiс





Өндiрiс




48


Жұмыс iстеп тұрған темiр бетон зауыттарының негiзiнде қуаты 150 мың м2 1 ИҚК құру

Өндiрiс

ИҚК Шымкент қ.

2013 ж. дейiн


1-кезең Жобаның құжаттамасын

Өндiрiс



ОҚО әкiмдiгi, ИЖТМ,

дайындау (Бизнес-Жоспар, ТЭН, ЖСҚ, сараптамалар, ИҚК ұйымдастыру үшiн жер учаскесiн бөлу)

ға дейiн

ҚДБ


Өндiрiс





Өндiрiс





Өндiрiс




Жиыны:(жалпы саны 6 бiрлiк, жалпы қуаты - 900 мың м2)

29812

Қалаларда клинкерлiк цемент терминалдарын (КЦТ) салу (қуаты, мың тонна)

49

Клинкерлiк цемент терминалдары

Қуаты 600 мың тонна КЦТ өндiрiсiн ұйымдастыру

Өндiрiс

КЦТ Алматы қ.

2011 ж. Алматы қаласының әкiмдiгi, ИЖТМ, ҚДБ

6300

1-кезең Жобаның құжаттамасын дайындау (Бизнес-Жоспар,

Өндiрiс


2011 ж, 1 ақпан


ТЭН, ЖСҚ, сараптамалар)


Өндiрiс





Өндiрiс


1 қыркүйек 2011 ж.



Өндiрiс




50



Өндiрiс

КЦТ Атырау қ.

2013 ж. Атырау облысының әкiмдiгi, ИЖТМ, ҚДБ

6300


Өндiрiс




Өндiрiс




Өндiрiс


2013 ж. 1 маусымға

Атырау облысының әкiмдiгi,

дейiн ИЖТМ, ҚДБ


Өндiрiс



51



Өндiрiс

КЦТ Ақтау қ.

2011 ж. Маңғыстау облысының әкiмдiгi, ИЖТМ, ҚДБ

3300


Өндiрiс


2011 ж. 1 ақпан

Маңғыстау облысының әкiмдiгi, ИЖТМ, ҚДБ


Өндiрiс





Өндiрiс





Өндiрiс




52

Клинкерлiк цемент

Қуаты 300 мың тонна

Өндiрiс

КЦТ Ақтөбе қ.

2013 ж. Ақтөбе облысының

3300

терминалдары

КЦТ өндiрiсiн ұйымдастыру

әкiмдiгi, ИЖТМ, ҚДБ

1-кезең Жобаның құжаттамасын дайындау (Бизнес-Жоспар, ТЭН, ЖСҚ сараптамалар)

Өндiрiс




Өндiрiс




Өндiрiс





Өндiрiс



53



Өндiрiс

КЦТ Павлодар қ.

2013 ж. Павлодар облысының әкiмдiгi, ИЖТМ, ҚДБ

3300


Өндiрiс



2-кезең Өндiрiстi Өндiрi КЦТ Павлод 2012 ж. Павлода

iске қосу с ар қ. р облысының әкiмдiгi, ИЖТМ, ҚДБ


Өндiрiс



Павлодар облысының әкiмдiгi, ИЖТМ, ҚДБ


Өндiрiс



Жиыны: (жалпы қуаты 2100 мың тонна клинкер)

22500


ИЖТМ - Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлiгi ҚТКШIА - Қазақстан Республикасы Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық iстерi агенттiгi ШҚО - Шығыс Қазақстан облысы ОҚО - Оңтүстiк Қазақстан облысы БҚО - Батыс Қазақстан облысы БК - бiрлескен кәсiпорын ЖШС - жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiк «Самұрық-Қазына ҰӘҚ» АҚ - «Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қоры акционерлiк қоғамы «ҚИҚ» АҚ - «Қазақстанның инвестициялық қоры» акционерлiк қоғамы «ҚДБ» АҚ - «Қазақстанның Даму банкi» акционерлiк қоғамы «ҰИҚ» АҚ - «Ұлттық инновациялық қор» акционерлiк қоғамы ӘҮЖ - Әмбебап үй салу жүйесi ИҚК - индустриялық құрылыс комбинаты КЦТ - клинкерлiк цемент терминалы ҚР ИҚТ - «Қазақстан Республикасы индустриялық құрылыс технологиялары»

Қазақстан Республикасыныңқұрылыс индустриясын және

құрылыс материалдары өндiрiсiн

дамытудың 2010-2014 жылдарға арналғанбағдарламаға № 4 қосымша

2010-2014 жылдар кезеңiне кадрларға қажеттiлiк

№ Жоба атауы

Өңiр (қысқа

р.)

Жобаның өтiнiм берушiсi

Кезең

Жауапты мемлеке

ттiк орган

№р/с

Кәсiп (мамандық) атауы

Бiлiктiлiк деңгейi (разряд)

1 2 3 4 5 6 7 8 9

1 Цемент зауытын салу

Ақмола обл.

"ВI цемент" ӨБ ЖШС

2007-2010

ЖАО

Инженер -механик

ж/б

Инженер -энергетик

ж/б

Инженер -технолог

ж/б

серверлер инженерi

ж/б

физ/мех сынақтар инженерi

ж/б

Инженер - лаборант

ж/б

Инженер - химик ж/б

Инженер -конструктор

ж/б

Қоршаған ортаны қорғау жөнiндегi инженер

ж/б

Еңбектi және ТжКБ-ны қорғау жөнiндегi инженер

ж/б

Маркшейдер ж/б

бағдарламаш ы ж/б

ТжКБ инженерi ж/б

инженер электроншы

ж/б

Инженер-сметашы (аралас. экономист)

ж/б

Құрылыс алаңындағы ИТЖ

ж/б

Геодезист оператор

ж/б

Тех.байқау ж/б

ТжКБ

КИП слесары 4-6

КИП кезекшi слесары

5

х/талдау лаборанттары

ж/б4

физ/мех сынақтар лаборанттары

ТжКБ

Шикiзат диiрменiнiң машишнисi

ТжКБ

Шикiзат штабель салушысының машиннисi

ТжКБ

Шикiзат штабель жинаушысының машинисi

ТжКБ

Гомоген. сүрлемдi аэрациялау жөнiндегi оператор

ТжКБ

Айналма пеш машинисi

ТжКБ

Цемент диiрменiнiң машинисi

ТжКБ

Сұйық отанды жағу камерасының операторы

ТжКБ

Көмiр диiрменiнiң машинисi

ТжКБ

Ұсақтаушы ТжКБ

электриктер ТжКБ

тасымалдауш ы ТжКБ

жабықты жөндеу жөнiндегi слесарь

ТжКБ

Газбен электрмен дәнекерлеушi

ТжКБ

Вулканизаторшы слесарь

ТжКБ

жартылай автоматтық дәнекерлеудiң электрмен дәнекерлеушiсi

ТжКБ

2 Кiрпiш зауытын салу


"ENKI" ЖШС 2006-2010

ЖАО

Бас технолог ж/б

Зертхана бастығы

ж/б

КИПиА бастығы ж/б

Саз дайындау операторы

ж/б

Кесу операторы ж/б

Оператор-вакум баспалаушы

ж/б

Басқару пультiнiң операторы

ж/б

Буып түюшi оператор

ж/б

Күйдiру вагонеткаларын тиеу операторы

ж/б

Күйдiру вагонеткаларын түсiру операторы

ж/б

КИПиА ретке келтiрушiлерi

ж/б

3 Қыш кiрпiш өндiретiн зауыт салу


"Кереге Астана" ЖШС

2007-2010

ЖАО

Күйдiру жөнiндегi жұмысшылар

ТжКБ

Қазандық жұмысшылары

ТжКБ

Көмекшi жұмысшылар

ТжКБ

Д санатының жүргiзушiлерi

ТжКБ

Механиктер ТжКБ

Жүргiзушiлер ТжКБ

Электриктер ТжКБ

Аспаз ТжКБ

Тракторшыла р ТжКБ

Слесарь-техниктер

ТжКБ

ИТЖ және қызметшiлер

4 Вибрациялық тығыздалған бұйымдарды шығару зауыты


"СпецТрансСтройКомпани" ЖШС

2009-2010

ЖАО

Жабдықтарды жинақтау жөнiндегi инженер

1, ж/б

Техник-жобалаушы

1, ж/б

Электр механикалық аспаптар мен жүйелер слесарь - механигi

ТжКБ

Аспаптық жабдық слесарь-монтаждаушысы

ТжКБ


5 Қиыршық тас өндiретiн зауыт


"ТекшеТас компаниясы" ЖШС

2008-2010

ЖАО

Бас директоры ж/б

Бас бухгалтер ж/б

Бухгалтер-кассир ж/б

Заңгер ж/б

Эколог ж/б

Инженер-геолог ж/б


Карьер бастығы ж/б

Энергетик ж/б

Сату жөнiндегi менеджер

ТжКБ

тж ресiмдеу жөнiндегi менеджер

ТжКБ

Ұсақтаушы оператор

ТжКБ

Оператор көмекшiсi

ТжКБ

Механик ТжКБ

Экскаватор ТжКБ

машинисi

Машинис көмекшiсi

ТжКБ

Тиегiш машинисi ТжКБ

Бульдозер машинисi

ТжКБ

Электрослесарь ТжКБ


ТжКБ

Аспаз ТжКБ

Кiршi ТжКБ

Медициналық қызметкер

ТжКБ

Автотүсiргiш жүргiзушiсi

ТжКБ

Күзетшi ТжКБ

Май құюшы ТжКБ



"Темiржол Құрылыс» ЖШС Атырау"

2009-2010

ЖАО

Жабдықтарды 1, ж/б

жинақтау жөнiндегi инженер


1, ж/б

Электр механикалық аспаптар мен жүйелер слесарь -механигi

ТжКБ


ТжКБ




"Мұғалжар Мұнайқұры лыс" ЖШС

2010

ЖАО


1, ж/б


1, ж/б

Электр механикалық аспаптар мен жүйелер слесарь - механигi

ТжКБ


ТжКБ


8 Жамбыл ауданы Қопа ст. табиғи

Алматы обл.

"TASKOMKZ" ЖШС 2007-2010

ЖАО

тасты өңдеу зауытын салу

1 Табиғи тасты өңдеу жөнiндегi инженер-технолог

1, ж/б

2 аралап кесу орталығының операторы

5

3 Тақтаны қолмен өңдеу жөнiндегi оператор

5

4 Газбен дәнекерлеушi

6

5 Ортогальдi станок операторы

5

6 Көлденең кесу операторы

5

7 Бөлу станогының операторы

5

8 Сорғы операторы

9 Тұшытқыш қондырғы операторы

5

10 Жонушы 5

11 ж/д тұйығының шеберi

12 Ағаш ұстасы 5

13 Тракторшы

14 Станоктарға қызмет көрсету жөнiндегi техник

1

15 Үй жайларды, аумақтарды сыпырушы

Бiлiктiлiк талап етiлмейдi

9 Цемецт зауытын салу

Жамбыл обл.

"МыңаралТас Компани" ЖШС

2009-2010

МИТ

1 ИТ жөнiндегi инженер

ж/б

2 Тiк диiрмендер операторы

ТжКБ

3 Цемент диiрмендерiнiң операторы

ТжКБ

4 Механик ТжКБ

5 Дәнекерлеушi ТжКБ

6 Электрик ТжКБ

7 Химик-лаборант ТжКБ

8 Өндiрiстiк процестердi автоматтандыру жөнiндегi инженер

ж/б

9 Технолог-

лаборантж/б

10

Хантау станциясында цемент зауытын салу

Жамбыл обл.

"ACIG" АҚ 2007-2010

ЖАО

Ж/Б



ТжКБ

Мұнара мантаждауш ы-дәнекерлеушi

4-6 разр.

Электр механикалық аспаптар мен жүйелер слесарь -механигi

4-6 разр.


4-6 разр.

11

Цемент зауыты

ОҚО, Сайрам ауд.

"Стандарт цемент" ЖШС

2008-2010

ЖАО

1 бухгалтер 1, ж/б

2 технолог 1, ж/б

3 қойма меңгерушiсi

1, ж/б

4 логист 1, ж/б

5 маркетолог 1, ж/б

6 инженер 1, ж/б

7 жабдық операторлары

1, ж/б

8 матаушы 2, ТжКБ

9 жүргiзушiлер 5, ТжКБ

12

Ұсақ дисперсиялы фракциялардан жасалатын есiк шығару цехын ұйымдастыру

БҚО "Алтимқұрылысдеталь" ЖШС

2009-2010

ЖАО

1 Жиһаз жөнiндегi автокад бiлiмi бар жобалаушы

ж/б

2 автокад бағдарламасын бiлетiн ағаш ұстасы-станокшылар

ТжКБ

13

«Құрғақ тәсiл» бойынша цемент

ШҚО "Қазақцемент" ЖШС

2006-2010

ИСМ

зауытын салу

1 бас технолог ж/б

2 технолог ж/б

3 өндiрiс операторы

ТжКБ

4 шикiзат диiрменiнiң операторы

ТжКБ

5 цемент диiрменiнiң операторы

ТжКБ

6 ауыстыру жүйесiнiң операторы

ТжКБ

7 шикiзат компонентерi үйiндiсiндегi тасымалдағыштардың жұмысы жөнiндегi операторы

ТжКБ

8 Буып түю цехының операторы

ТжКБ

9 Буып түю цехының мастерi

ТжКБ

10 ренгенолог ж/б

11 химик-талдаушы ж/б

12 физ.мех.сынақта

р инженерiж/б

13 физ.мех.сынақтар инженерi

ж/б

14

Полкэтилен құбырларын өндiретiн цех

ШҚО «Балауса» ШҚ/ Өскемен полиэтилен құбырлары зауыты

2009-2010

ЖАО

1 Экструзиялық желiлер операторы

3-5 разряд

2 Слесарь 3-5 разряд

3 Жүкшi 3 разряд

4 Жургiзушi ТжКБ

5 Қызметшiлер ТжКБ

6 Құрылысшы - монтаждаушылар

2-5 разряд

15

«Құрғақ әдiспен» цемент өндiретiн № 5 технологиялық желiнiске қосу

Қарағанды облысы, Ақтау қ.

"Қарағандыцемент" АҚ

2007-2012

ИСМ

1 Инженер-құрылысшы

ж/б

2 Дәнекерлеушiлер 6

3 Слесарь-монтаждаушы

6

4 Электромонт ерлер

6

5 Технологтар ж/б

6 Инженер-механик ж/б

7 КИПиА инженерi ж/б

8 Көмекшi жұмысшы

3

16

Жоғары сапалы қиыршық тас өндiрудi ұйымдастыру

Қызылорда обл.

«Шалқия-Неруд» компанияс ы» ЖШС

2010

ЖАО

Тау-кен инженерi ж/б


Энергетик ж/б

Тау-кен техникасыны ң механигi және мех.

ж/б

Гидравлик-механик

ж/б

Автоматика жене КИП жөнiндегi инженер

ж/б

Ұсақтаушы 4 разряд

Электрмен дәнекерлеушi

3 разряд

17

Ақтау қаласында газ бетон зауытын салу

Маңғыстay обл.

"КонцернСфинкс" ЖШС

2007-2010

ЖАО

1 ӘБП (әкiмш.басқ.персонал)

жоғары кәсiптiк-техникалық, инженеро.-экономикалық

2 өткiзу бөлiмiнiң маманы

ж/б 2 санатты эконом.

3 Газ бетон цехының мамандары

4 разряд

4 Арнайы техниканың машинист-жүргiзушiлерi

4 разряд

5 күзетшiлер лицензиясы бар 3 разряд

6 өндiрiстiк цех арматур цехының жұмысшылары

3-4 разряд

7 Мамандандырылған ағаш цехының жұмысшылары

3-4 разряд

8 Мамандандырылғ

ан ағаш цехының 3 разряд

жұмысшылары

9 құрылыс мамандығы жұмысшылары

3 разряд

10 шаруашылық жұмысшылары

разрядсыз

18

Құрғақ құрылыс қоспаларын өндiретiн зауыт салу

Атырау обл.

"БиасТЭК" ЖШС 2006-2010

ЖАО

Зауыт директоры ж/б

Бас инженер ж/б

Бас энергетик ж/б

Тау-кен инженерi ж/б

Бас механик ж/б

Заңгер ж/б

Бухгалтер ж/б



Қазандық ТжКБ

операторы/ди зелшi-моторшы

Электриктер ТжКБ

Лаборант -технолог

ТжКБ

Оператор ТжКБ

Қойма меңгерушiсi

ТжКБ

Еден жуушы ТжКБ

Слесарь-сантехник

ТжКБ

Ұсақтаушы ТжКБ

Газ электр ТжКБ

19

Тұрғын үй құрылысы үшiн жеңiл панелдер шығару зауыты

Атырау обл.

"Констрак шн KZ" ЖШС

2009-2010

ЖАО

Инженер-құрылысшылар

ж/б

Бухгалтер ж/б

Өткiзу бөлiмiнiң бастығы

ж/б

жабдықтаушы ж/б

қоймалық есепке алу жөнiндегi менеджер

ж/б

көбiк полистироль цехының бастығы

ж/б

дәнекерлеу цехының бастығы

ж/б

Құрылысшы шеберлер

Барлық санаттар, ТжКБ

көбiк пол. цехы бастығының орынбасары

ТжКБ

дәнекерлеу цехы бастығының орынбасары

ТжКБ

ХВО лаборанты 6

оператор 6

электрик 6

оператордың көмекшiсi

4-6 разряд

тиегiш жүргiзушiсi

6

жүкшiлер 3

әртүрлi кәсiптiң 2, 3, 4, 5,

құрылысшылары 6

20

Байыту фабрикасын сала отырып, Айсары кварцты құм кенорнын игеру

СҚО «Ақтөбе GLASS» ЖШС

2007-2010

ЖАО

1 Заңгер ж/б

2 Маркшейдер ж/б

3 Өткiзу жөнiндегi менеджер

ж/б

4 Мазут шаруашылығының менеджерi

ж/б

5 Тау-кен инженерi ж/б

6 Бас инженер ж/б

7 Диспетчер ТжКБ

8 Лаборант ТжКБ

9 Краншы ТжКБ

10 Машинист-тиеушi ТжКБ

11 Желi операторы ТжКБ

12 Механик ж/б

13 Тепловоз механигi

ж/б

14 Тепловоз машинисi

ж/б

15 Тепловоз машинисiнiң көмекшiсi

ТжКБ

16 Желдетушi компрессоршы

ТжКБ

17 Мастер-технолог ТжКБ

18 Автослесарь ТжКБ

19 Жонушы-жоңғылаушы

ТжКБ

20 Газбен электрмен дәнекерлеушi ТжКБ

21 Қазандық операторы ТжКБ

22 Оператор ТжКБ

23 Құрастырушы ТжКБ

24 Мед. қызметкерi ТжКБ

21

Клинкер өндiру

Алматы қ., Атырау қ., Ақтау қ., Павлодар қ., Ақтөбе қ.

Клинкерлiкцемент терминалдары

2010-2014

ЖАО

Инженер -технолог

Механик

Инженер - энергетик

Жүк көтергiш тетiктердiң инженер -автомеханигi

Физ.мех.сынақтар инженерi, сапа жөнiндегi талдаушы

инженер -электроншы

Диiрмен машинисi

Турбосығымдағыш машинисi

Грейферлiк кран машинисi, жүк тиеу кранының краншысы

Шаң тұтқыш

қондырғының операторы

Қосалқы станция операторы

КИП и А ретке келтiрушшерi

Автоматика жөнiндегi маман

Электр жабдығын жөндеу және оған қызмет көрсету жөнiндегi электромонте р

Моторшы

Турбосығымд ағышты ретке келтiрушi

Технологиялық жабдықты жөндеу және оларға қызмет көрсету жөнiндегi слесарь

Слесарь-газшы


Аспираторшы

Кептiру барабанының от жағушысы

Цехтың шаң тұтқыш жабдығы, шаң камераларының тазарту жөнiндегi жөндеушi жұмысшылар

Бульдозершi, тракторшы

22

Индустриялық құрылыс комбинаттарын ұйымдастыру

Астана - 2 «ИҚК», Алматы -2 «ИҚК», Шымкент-1 «ИҚК», Ақтөбе-1 «ИҚК»


2010-2014

ЖАО

Инженер -технологтар

Бетондық жұмыстар жөнiндегi лаборанттар

Бетоншылар

Арматуршы-дәнекерлеушiлер

Слесарлар

Краншылар

Электриктер

БСУ операторлары

Тракторшы-бульдозершiлер

Монтаждаушы-биiкте жұмыс iстейтiндер

кестенiң жалғасы

кезеңдер бөлiгiндегi қажеттiлiк

Жиыны

салу кезеңiнде Жиыны пайдалану кезеңiнде

2010 2011 2012 2013 2014 2010 2011 2012 2013 2014

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21

1361 371 990 0 0 0 5548 1154 964 1845 1257 328

44 44 0 0 0 0 183 46 132 0 2 3

5 5 6 4 1 1

4 4 8 5 2 1

0 7 4 3

1 1 3 3

0 2 1 1

0 12 4 8

2 2 6 6

1 1 1 1

0 1 1

1 1 1 1

1 1 1 1

0 1 1

1 1 1 1

0 1 1

3 3 0

4 4 0

4 4 0

0 16 4 12

6 6 0

0

0 2 1 1

0 4 4

0 8 8

0 8 8

0 8 8

0 4 4

0 4 4

0 8 8

0 8 8

0 8 8

0 5 5

0 4 4

0 9 8 1

5 5 16 5 11

0 8 8

0 8 4 4

4 4 2 2

1 1 1 1

1 1 1 1

0 0 0 0 0 0 43 43 0 0 0 0

1

1

1

3

6

3

4

9

6

6

3

0 0 0 0 0 0 45 45 0 0 0 0

15

4

10

3

1

1

1

1

2

2

5

80 80 0 0 0 0 30 30 0 0 0 0

1 1

1 0

1 1

1 1

76 27

0 0 0 0 0 0 80 16 16 16 16 16

1 1 1 1 1

1 1 1 1 1

1 1 1 1 1

1 1 1 1 1

1 1 1 1 1

1 1 1 1 1

1 1 1 1 1

1 1 1 1 1

1 1 1 1 1

1 1 1 1 1

1 1 1 1 1

1 1 1 1 1

1 1 1 1 1

1 1 1 1 1

2 2 2 2 2

1 1 1 1 1

3 3 3 3 3

1 1 1 1 1

1 1 1 1 1

1 1 1 1 1

2 2 2 2 2

2 2 2 2 2

1 1 1 1 1

10 10 10 10 10

4 4 4 4 4

1 1 1 1 1

0 0 0 0 0 0 33 22 11 0 0 0

1 1

2 1

9 4

9 3

1 2

15 15 0 0 0 0 300 60 60 60 60 60

1 4 4 4 4 4

2 4 4 4 4 4

4 23 25 26 26 26

3 23 25 26 26 26

5 6 2

0 0 0 0 0 0 37 21 16 0 0 0

0 2 1 1

0 3 2 1

0 2 1 1

0 2 1 1

0 5 4 1

0 2 1 1

0 2 1 1

0 2 1 1

0 2 1 1

0 2 1 1

0 2 1 1

0 2 1 1

0 2 1 1

0 2 1 1

0 5 3 2

0 0 0 0 0 0 36 23 13

0 1 1

0 4 2 2

0 4 2 2

0 10 5 5

0 8 4 4

0 6 6

0 1 1

0 1 1

0 1 1

0 0 0 0 0 0 250 250 0 0 0 0

0 0 0 0 0 0 50 50 0 0 0 0

0 30 30

0 20 20

0 0 0 0 0 0 200 200 0 0 0 0

0 40 40

0 70 70

0 90 90

0 0 0 0 0 0 50 50 0 0 0 0

0 2 2

0 2 2

0 1 1

0 2 2

0 1 1

0 2 2

0 20 20

0 15 15

0 5 5

0 0 0 0 0 0 18 18 0 0 0 0

0 1 1

0 17 17

0 0 0 0 0 0 79 79 0 0 0 0

0 1 1

0 2 2

0 4 4

0 4 4

0 4 4

0 8 8

0 12 12

0 22 22

0 4 4

0 4 4

0 4 4

0 5 5

0 5 5

25 25 0 0 0 20 14 6 0 0

0 6 5 1

0 4 4

0 4 2 2

0 2 1 1

0 4 2 2

25 25 0

990 0 990 0 0 0 1102 0 0 1102 0 0

10 10 2 2

80 80 100 100

100 100 150 150

100 100 150 150

50 50 50 50

100 100 100 100

50 50 50 50

500 500 500 500

14 14 0 0 0 0 21 21 0 0 0 0

1 1 2 2

1 1 1 1

1 1 1 1

1 1 1 1

1 1 1 1

1 1 1 1

4 4 10 10

4 4 4 4

112 112 0 0 0 0 344 163 133 38 10 0

8 8 30 20 5 5

3 3 15 10 2 3

0 82 62 20

20 20 40 30 5 5

6 6 20 12 3 5

20 20 15 10 2 3

2 2 10 5 5

3 3 20 6 14

50 50 100 80 10 10

0 12 8 2 2

48 48 0 0 0 0 254 50 51 51 51 51

1 1 1 1 1 1

1 1 1 1 1 1

1 1 1 1 1 1

1 1 1 1 1 1

1 1 1 1 1 1

1 1 1 1 1 1

1 1 1 1 1 1

18 18 18 18 18 18

2 2 2 2 2 2

4 4 4 4 4 4

2 4 4 4 4 4

2 3 4 4 4 4

2 2 2 2 2 2

1 1 1 1 1 1

4 4 4 4 4 4

1 1 1 1 1 1

4 4 4 4 4 4

1

30 30 0 0 0 0 41 41 0 0 0 0

1 1 0

1 1 1 1

0 1 1

1 1 1 1

0 1 1

0 1 1

0 1 1

2 2 0

0 1 1

0 1 1

0 1 1

0 10 10

0 10 10

0 8 8

0 2 2

0 2 2

25

3 3 0 0 0 0 74 30 44 0 0 0

0 1 1

0 1 1

0 1 1

1 1 0

1 1 0

1 1 1 1

0 4 2 2

0 3 1 2

0 6 3 3

0 8 4 4

0 15 5 10

0 6 3 3

0 2 2

0 1 1

0 1 1

0 3 3

0 3 3

0 4 2 2

0 4 2 2

0 2 1 1

0 2 1 1

0 2 1 1

0 3 2 1

0 1 1

0 0 0 0 0 0 858 132 132 198 198 198

26 4 4 6 6 6

13 2 2 3 3 3

13 2 2 3 3 3

13 2 2 3 3 3

26 4 4 6 6 6

13 2 2 3 3 3

65 10 10 15 15 15

65 10 10 15 15 15

39 6 6 9 9 9

52 8 8 12 12 12

26 4 4 6 6 6

26 4 4 6 6 6

26 4 4 6 6 6

52 8 8 12 12 12

13 2 2 3 3 3

13 2 2 3 3 3

104 16 16 24 24 24

13 2 2 3 3 3

39 6 6 9 9 9

52 8 8 12 12 12

65 10 10 15 15 15

52 8 8 12 12 12

52 8 8 12 12 12

0 0 0 0 0 1650 0 350 380 920 0

16 30 30

20 30 40

45 35 75

35 30 80

30 30 85

30 30 80

35 20 60

14 15 40

45 30 30

80 130 400


ИЖТМ - Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлiгi ҚТКШIА - Қазақстан Республикасы Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық iстерi агенттiгi ШҚО - Шығыс Қазақстан облысы ОҚО - Оңтүстiх Қазақстан облысы БҚО - Батыс Қазақстан облысы БК - бiрлескен кәсiпорын ЖШС - жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiк «Самұрық-Қазына ҰӘҚ» АҚ - «Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат коры акционерлiк қоғамы «ҚИҚ» АҚ - «Қазақстанның инвестициялық қоры» акционерлiк коғамы «ҚДБ» АҚ - «Қазақстанның Даму банкi» акционерлiк қоғамы «ҰИҚ» АҚ - «Ұлттық инновациялық кор» акционерлiк қоғамы ӘУЖ - Әмбебап үй салу жуйесi ИҚК - индустриялық құрылыс комбинаты КЦТ - клинкерлiк цемент терминалы ҚР ИҚТ - «Қазакстан Республикасы индустриялық құрылыс технологиялары»

Documents

P1000001004.20120919.kazdppzhambyl.gov.kz/uploads/files/gos/kaz/11.doc · Web viewЕурАзЭҚ шеңберiнде «Ғимараттар мен құрылыстардың, құрылыс