ပေတာကစညသစာေစာင (စာတကလပစာ) Sound of Padauk Drum P.O Box (135) Mae Sot, Tak - 63110, Thailand

ရငးလငးခက

ပေတာကစညသ စာေစာငက ထငးႏင မေလးရားရ ရခငဒကၡသညႏင ေရြ႕ ေျပာငးအလပသမားမား ႏငငေရးအသ ျမငမားလာေစရန၊ အမးသားေရးစတဓာတ ရငသန ႏးၾကားလာေစရန၊ အလပသမားႏင အမးသမးမားအေနျဖင ၎တ႔၏ နစနာခကႏင အခြငအေရးမားက

သျမငနားလညလာေစရန၊ ဆသည ရညရြယခကျဖင တငဆကပသစႏင ျပနလညထတေ၀ပါသည။ မမတ႔ ရခငျပညလးဆငရာ ေကာငးသားႏင လငယမား အစညးအရး (AASYC) အေနျဖင လကရ ရးသးဗမာ/ ျမနမာစာသည ေခတအဆကဆက ဗမာမႈျပခခရသည မရငး

ရခငစာဟ ယဆ၍ လညးေကာငး၊ ဗမာျပညရ အျခားတငးရငးသားမားအပါအ၀င ေဒသယအသထြကႏင အသးအႏႈနး

ကြျပားေသာ ရခငမားအားလး ဖတရႈႏငေစရန ရညရြယ၍လညးေကာငး၊ စနစတက သေတသနျပထားျခငးမရဘ ဆႏၵစြကအေျခခသည အသးအႏႈနးႏင

အေရးအသားမားသည စျပေလာကသည ရခငစာေပသစတရပ ေဖာထတေရးက အေထာကအကမျပဘ ပမေႏာငေႏးၾကန႔ၾကာေစသညဟ ယဆသျဖငလညးေကာငး

ဤစာေစာငက ဗမာျပညရ အမားသးဘာသာစကားျဖင ထတေ၀ျခငး ျဖစပါသည။ အေျခအေနအေၾကာငးအမ းမးေၾကာင ေဆာငးပါးတခ႕အား မလ ထတေ၀သ ႏင စာေရးသမားထမ ခြငျပခကမေတာငးျဖစဘ ေဖာျပခရသညက သကဆငရာ ကာယ ကရငမားအေနျဖင နားလညသညးခ ခြငလႊတေပးၾကပါရန ေမတာရပခအပပါသည။ ျပညသလထတရပလး ႏငငေရးအသႏင ခယခက ျမငမားလာမသာ ရခငတမး သားလး အဖႏပခဘ၀မ လြတေျမာကႏငမညျဖစသျဖင ဤစာေစာင ျဖစေျမာကေရး အတြက မမတတႏငသညဘကမ ကညပပးၾကပါရန တကတြနးႏႈးေဆာအပပါသည။

ဆကသြယရန - သာထြနးေအာင (တာ၀နခ) - စညးရးေရးႏင ျပညသ႔ဆကဆေရးဌာန mr.tharhtunaung@gmail.com, Ph - ၀၈ ၂၄၀ ၅၄၀ ၉၇ မငးသကထြနး (တာ၀နခ) - သေတသနႏင မတတမးဌာန marm.thaik.htwan@gmail.com, Ph - ၀၈ ၅၄၀ ၂၇၀ ၂၃

အပေရ (၅၀၀)

အတြ (၁) အမတ (၄) စကတငဘာ၊ ၂၀၁၁။

ရခငျပညလးဆငရာ ေကာငးသားႏင လငယမား အစညးအရး (AASYC) မ ထတေ၀သည။

(2)

မဟာလမးႀကး၀ါဒဆတာ ျမနမာေတြဟာ ျမငျမတတယလ႕ ကေနာရ႕ေဆာငး ပါးမာ လး၀ (လး၀) မသးပါ ။ တခ႕ကလညး ျမငျမတျခငးလ နားလညသြား တတသလ ရမးန႕ ျမနမာေတြ႕တအခါ ျမနမာက ရမးက ငါက နပါတတစျဖစတယ ျမငျမတတယ မဟာ လမးႀကးျဖစတယဆတ ပစမးက မဆလဘး။ လထထမာ ရမး၊ ရခင၊ ျမနမာ တခရးထ သြားႏငျခငးေတြက ေထာကျပၾကသလ အဒလေတြန႕ တနးတ ပးေပါငးေနထငျခငးေတြ ကလညး ေထာကျပၾကပါတယ။ အဒလ ႏငငေရးနယန႕ ကငးကြာတအျမငေတြ ရျခငး ဟာ မဟာလမးႀကး၀ါဒရ ေအာငျမငမႈတရပလညး ျဖစတယ။ ဒေဆာငးပါးဟာလညး အခနးဆကေရးရန မရညရြယေသာလညး မဟာလမးႀကး၀ါဒအေပၚ ထေတြ႕ဖးသေလာက ေျပာၾက ဆၾက ေရးၾက ေဆြးေႏြးၾကတာေတြက ၾကားသလာရတအခါ မဟာလမးႀကး၀ါဒ ရ႕ အဓပၸါယဖြငဆခကက ရငးျပရန လအပလာတယ။ တခ႕ကလညး မဟာလမးႀကး၀ါဒ ဆတာန႕ ေဆာငးပါးက မဖတေတာဘ တခါတညးကနးဆတာက ေတြ႕ရတယ။ ဒါကလညး ျဖစတတပါတယ။ ေနာကတခကက တနးတေရးအေပၚ နားမလညတာေတြလညး ရၾက တာ ေတြ႕တယ။ မဟာလမးႀကး၀ါဒလႊမးမးေရးန႕ တနးတေရးဟာ ဆန႕ကငဘက ျဖစသ လ အဒႏစခဟာ အၿမတမး ပဋပကၡအသြငက ေဆာငေနတာျဖစတယ။ မဟာလမးႀကး ၀ါဒန႕တနးတေရးက တၿပငနကတညး ေဖာေဆာငလ႕မရတ သေဘာပါ။ မဟာလမးႀကး ၀ါဒက ကငသးရင တနးတေရးဆတာ မရေတာဘး။ ထ အတ ႏငငေရးအရ တနးတေရးက ကငသးရင မဟာလမးႀကး၀ါဒဆတာ မရေတာျပနဘး။ တနးတေရးက စာဖတသေတြ ပမ ရငးလငးေအာင (ႏငငေရးအရ တနးတေရး) လ႕ အမားအားျဖင သးစြျဖစတယ။ ႏငငေရး အရ တနးတေရးဟာ မဟာလမးႀကး၀ါဒလႊမးမးေရး အယအဆရ ဆန႕ကငဘကပါ။ ႏငင ေရးအရ တနးတေရးက အခ႕က အလြယတက သးစြၾကသလ တနးတေရးက လကခ ယၾကညေၾကာငး ဗမာေခါငးေဆာငအခ႕ သးစြတာကေတြ႕သလ တနးတေရးရ အဓပၸါယ ဖြငဆမႈန႕ လကခယၾကညမႈေတြဟာလညး ရမး၊ ကခင၊ မြန၊ ကရင စတ အမ းသားေတြ ေျပာတ တနးတေရး တထပတညး ကရ႕လားဆတာ ဆနးစစစရာလပါလမမယ။ အရငးဆး ေျပာရရင မဟာလမးႀကး၀ါဒက ပစပယလကရင ႏငငေရးအရ တနးတေရးလ႕ေျပာႏင တယ။ ဗမာျပညနယဟာ အျခားျပညနယေတြလ ျပညနယတခအျဖစဖြ႕စညးၿပး ညမတ ကယစားလယအေရအတြက ေစလႊတၿပး အမ းသားလႊတေတာ ဖြ႕စညးျခငးမးဟာ ႏငင ေရးအရ တနးတေရးျဖစပါတယ။ အစြနးေရာက ဗမာအမးသားေရး၀ါဒအခ ႕ကေတာ

သမငးႏင မကေမာကေရးရာ က႑

(3)

ဒကစၥက ျပငးျပငးထနထန ျငငးဆ ၾကပါတယ။ တဖန ျပညသ႕လႊတေတာန အထကက ပစမးျဖစတ အမးသားလႊတေတာမးက အာဏာတေပးထားျခငးမးဟာလညး ႏငငေရး အရ တနးတေရး ျဖစပါတယ။ အဒအေျခခႏစခကဟာ မဟာလမးႀကး၀ါဒရ႕ ဆန႕ကင ဘကပါ။ မဟာလမးႀကး၀ါဒက ဗမာအမ းသားတငး လကခယၾကညတာမးေတာ မဟတပါ ဘး။ ဆေတာ မဟာလမးႀကး၀ါဒလႊမးမးေရး အယရသေတြလ႕ သးႏႈနးျခငးဟာ ျမနမာေတြအားလးက မနးတးျခငး၊ ဆန႕ကငျခငးလ႕ မယဆေစလဘး။ ေခတသစ ျမနမာ ႏငငမာ မဟာလမးႀကး၀ါဒလႊမးမးေရးက မလလားတ၊ ဆန႕ကငတဗမာအမးသားေတြ ရၾကပါတယ။ မဟာလမးႀကး၀ါဒလႊမးမးေရးက ဆန႕ကငသေတြကေတာ ဥးေအာငဆနး န႕ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညစတ ပဂၢလေတြဟာ ထငရားတ ေခါငးေဆာငေတြအျဖစ ညႊနး ဆရမာျဖစတယ။ ဒါေၾကာင ဗမာအမ းသားေတြထမာ မဟာလမးႀကး၀ါဒလႊမးမးေရးအပစန႕ မဟာ လမးႀကး၀ါဒလႊမးမးေရးက လကမခဘ ျငငးပယေလရတ အပစေတြဟာ ေခတသစျမနမာ ႏငငတညေဆာကကတညးက တညရလာခတာ ယေန႕အခနထ တညရေနဆ ရငသနေန ဆျဖစတယ။ ႏငငေရးအရ တနးတေရးရ႕ ဆန႕ကငဘကဟာ မဟာလမးႀကး၀ါဒ ျဖစသ လ မဟာလမးႀကး၀ါဒရဆန႕ကငဘကဟာလညး ႏငငေရးအရ တနးတေရး ျဖစျပနတယ။ မဟာလမးႀကး၀ါဒက အကဥးခးအဓပၸါယဖြငဆရရင ျမနမာႏငငမာ အစးရလပၿပး အပ ခပသမားဟာ ဗမာေတြျဖစရမယ ဆတာပါပ။ ဆလတာက တကယအဆးအျဖတေတြက ဆးျဖတေပးမယသေတြဟာ ဗမာအမ းသားေတြျဖစေနသလ လၾကားေကာငးေအာင ဒမ ကေရစစနစအရ အဆးအျဖတေတြ ေပးရတကာလမးမာလညး ဗမာအမ းသားေတြက မျဖင အႏငယႏငေအာင ဖြ႕စညးပမာ ေရးဆြထားၿပးျဖစတယ။ ဒလအေျခအေနမ းေတြက ကနအမ းသားေတြ မျဖစသငဘးလ႕ ျမငတယ။ အဒလ ႏငငေတာဖြ႕စညးအပခပပ အေျခ ခဥပေဒမာ အပခပသလတနးစားဟာ ဗမာအမ းသားေတြ ျဖစေနျခငးက မဟာလမးႀကး ၀ါဒလ႕ ေျပာဆၾကတာ ျဖစတယ။ အဒအေျခအေနမ းက မတတ၊ သဟဇာတျဖစတ ၿငမးခမးလတ ဗမာအမ းသား ေတြကေတာ လကမခပါဘး။ ေခတသစျမနမာႏငငမာ တညၿငမေအးခမးတ (ၿငမးခမးတ) ႏငငတညေဆာကမယဆရင အဒလ မညမမတ ဖြ႕စညးပေရးဆြျပ႒ာနးျခငးက ေရာငရား သငတယလ႕ ေထာကျပလာၾကတယ။ ဆေတာ ကရင၊ မြန၊ ရမးစတ အမးသားေတြဟာ ႏငငေရးတကပြေတြ၊ လကနကကငတကပြေတြန႕ တကရျခငးအေၾကာငးရငး (ရငးျမစ) ဟာ ႏငငေတာဖြ႕စညးအပခပပအေျခခဥပေဒမာ ဗမာအမ းသားလႊမးမးေရးက အေျခခ ေရးဆြထားျခငးေၾကာင ျဖစတယဆတာက ရရႀကး ေျပာရတယ။ ဒေနရာမာ အရညအခငး အလက သမၼတျဖစျခငး၊ ၀နႀကးခပ ျဖစျခငးေတြက မညႊနးလပါဘး။ ေခတသစျမနမာႏငငမာ တညရခဖးတ ႏငငေတာဖြ႕စညးအပခပပ အေျခခ

(4)

ဥပေဒသးခစလးက ေယဘယအားျဖင ေလလာၾကညရင လႊတေတာဖြ႕စညးပေတြမာ ဗမာ အမ းသားေတြန႕ ကနအမ းသားေတြ အခ းအစားမညမေအာင ဖြ႕စညးထားတာက ေတြ႕ရ မယ။ (၁၉၄၇) ခ ႏငငေတာဖြ႕စညးအပခပပမာ ျပညနယကယစားျပတ အမးသား လႊတေတာဟာလညး ျပညသ႕လႊတေတာေလာက အာဏာမရပါဘး။ ဒါအျပင ျပညနယ ေတြက အခ းညစြာ ကယစားျပခြငမေပးျခငးကလညး (၂၀၀၈) ဖြ႕စညးအပခပပ အထ သယယလာတာက ေတြ႕ရမာျဖစတယ။ ထ႕အတ ကရင၊ ကခင၊ ရမး၊ မြန စတ အမး သားေတြက ျပညနယတခစဖြ႕စညးထားၿပး ဗမာအမ းသားျပညနယ မဖြ႕စညးဘ ဗဟအစး ရန႕ တြဘကထားျခငးဟာလညး မဟာလမးႀကး၀ါဒလႊမးမးေရးက ပေဖာထားျခငးသာ ျဖစ တယလ႕ေထာကျပၾကပါတယ။ အျခားျပညနယေတြ (၁)ကပရတအခါ ဗမာအမးသားေတြ က တငး (၇) ခအတြက (၇) ကပရမာျဖစတယ။ တကယလ႕မား အမ းသားလႊတေတာ န႕ ျပညသ႕လႊတေတာကလညး အာဏာတေပးထားၿပး ျပညေထာငစအစးရက လႊတ ေတာႏစရပစလးက အာမခသညတငေအာင လႊတေတာရ႕ဆးျဖတခကေတြက ဒမကေရစ စနစအရ မခြဆးျဖတရငလညး အမးသားလႊတေတာမာ ရမးအမ းသားေတြရ ေထာက ခမက တငး (၇) တငး မ (၇) ခပငဆငထားတ ဗမာအမ းသားေတြက အႏငရႏငသလ မြန၊ ကရင၊ ကခင စတ အမ းသားေတြကလညး ရမးအမ းသားေတြရ အဆက ေထာကခသည တငေအာင မအေရအတြက ညမေနမာျဖစတယ။ အဒလေရးဆြထားတ ျပ႒ာနးထားတ ႏငငေတာဖြ႕စညးအပခပပအေျခခဥပေဒဟာ မဟာလမးႀကး၀ါဒက ပေဖာထားတာျဖစ တယလ ေထာကျပၾကတာျဖစတယ။ ဒါေၾကာင အာဏာရငစနစခပၿငမးၿပး ဒမကေရစထြနးကားရန႕ ျမနမာႏငငရ လြတလပေရးန႕အတေမြးဖြားလာတ ျပညတြငးစစက ၿငမးသတႏငမာ မဟတသလ အာဏာရငမရျခငးန႕ ဒမကေရစႏငငေတာအျဖစ တညေဆာကျခငးဟာ ျမနမာႏငငရ႕ အေျဖမဟတဘးလ႕ ေျပာခငတယ။ ဆေတာ ရမး၊ မြန၊ ကရင၊ ကခင၊ ရခငစတ အမး သားေတြရ ကယပငျပ႒ာနးခြငန႕ ႏငငေရးအရ တနးတေရးက ထညစဥးစားရမာ ျဖစတယ။ ဒါက ပကတတညရေနတ အေနအထားေတြပါ။ ကယပငျပ႒ာနးခြငန႕ ႏငငေရးအရ တနး တေရးကအေျခခတ ႏငငေတာဖြ႕စညးအပခပပ အေျခခဥပေဒဟာ ေခတသစျမနမာႏငင အတြက အေျဖေကာငးတခပါ။ ကယပငျပ႒ာနးခြငေတြ၊ ႏငငေရးအရ တနးတေရးေတြက ေျပာၾက ဆၾက တကပြ၀ငၾကရင မဟာလမးႀကး၀ါဒလႊမးမးေရး (သ႕မဟတ) ပဥၥမျမနမာ ႏငငေတာထေထာငခငတ ဗမာအမ းသားေတြက ခါးခါးသးသး ျငငးဆၾကၿပး ကဥးေျမာငး ေသာအမးသားေရး၀ါဒေတြ၊ လမးစြရသေတြအျဖစ ျပနလည ထးႏကၾကတာေတြက ေတြ႕ ရပါတယ။ တကယတမး နကနကနနစဥးစားၾကညရင ေခတသစျမနမာႏငငမာ ဗမာျပည က ျပညနယတခအျဖစဖြ႕စညးၿပး ကယပငျပ႒ာနးခြငရတျပညနယေတြအျဖစ ဖနတးၿပး ေတာ ႏငငေရးအရ တနးတခြငအေျခခေတြန႕ ႏငငေတာက တညေဆာကျခငးဟာ ကဥး ေျမာငးတအျမငလား (သ႕မဟတ) ျပညနယေတြက ကယပငျပ႒ာနးခြငေတြ၊ ႏငငေရးအရ

(5)

တနးတခြငေတြမေပးဘ ဗမာအမ းသားေတြက အပခပေရးပငးမာ လႊမးမးေနရာယထား ျခငးမးဟာ ကဥးေျမာငးတအျမငလားဆတာ သဘာ၀ကက စဥးစားဖ႕လအပပါတယ။ ရမး၊ ကခင၊ မြန၊ ရခင၊ ကရင စတ အမ းသားေတြက ကယပငျပ႒ာနးခြငန႕ ႏငငေရးအရ တနးတေရးကငးမတျပညနယေတြ ဖနတးၿပး အပခပေရးပငးမာ ဗမာအမ း သားေတြ လႊမးမးရမယဆတအယအဆရတ ဗမာအမ းသားေတြန႕ အဒအယအဆက လး၀လကမခတ ဗမာအမ းသားေတြဆၿပးတညရလာခတာ လြတလပေရးအႀကကာလ ကပင ယေန႕အခနထပျဖစတယ။ အပခပေရးပငးမာ ဗမာအမးသားႀကးစးေရးမက တပမေတာထပပငးေခါငးေဆာငေတြက တစကမတမတ လပလာချခငးအေပၚမာ တပမ ေတာ ႀကးစးေရးတ႕၊ အာဏာရငစနစတ႕ စသညျဖင လႊမားတအျမငေတြ ထငကနရစခ တာျဖစတယ။ ဒါေၾကာင အရငေရာ အခေရာ ေျပာခငတာက တပမေတာႀကးစးေရးတ႕၊ အာဏာရငစနစတညတေရးတ႕ရ႕ ေနာကကြယမာ ျပငးထနတဗမာအမးသားေရး၀ါဒ ရေန တယဆတာ ေျပာခငတယ။ အပခပေရးပငးမာ ဗမာအမ းသားမား လႊမးမးေရး အယအဆ က သာမနလေတြ နားလညေအာင ႀကစညေျပာဆရာက မဟာလမးႀကး၀ါဒလႊမးမးေရး ဆတေ၀ါဟာရ ေပၚလာတာျဖစတယ။ အာဏာရငစနစလ႕ ျမငလာတအခါ ေရြးေကာက ပြေတြ ကငးပေပးရငး အာဏာရငစနစမဟတေၾကာငး သကေသျပကာ ေရြးေကာကပြေတြ န႕ အသြငေျပာငးေပးခေပမယ ႏငငေတာဖြ႕စညးအပခပပအေျခခဥပေဒမာေတာ ဗမာ အမ းသားလႊမးမးေရးကပ ဥးတညေရးဆြခတာျဖစတယ။ (၁၉၇၄ န႕ ၂၀၀၈ ဖြ႕စညးပ) ဆေတာ တရားမတေရးန႕ ၿငမးခမးေရးကလလားတ ဗမာအမးသားေတြကေတာ လြတ လပေရး အႀကကာလကပင ယေန႕အခနထ အဒအယအဆက ျငငးပယခၾကပါတယ။ (၁၉၇၄) ရ႕ ႏငငေတာ ဖြ႕စညးပဟာ ျပညတြငးစစက ပမ ေတာကေလာငေအာင လပေပးခသလ ယခ (၂၀၀၈) ဖြ႕စညးအပခပပအေျခခဥပေဒဟာလညး ျပညတြငးစစ အရနျမႇငတငေရးက တြနးပ႕သလ ျဖစေနျပနပါတယ။ ကယပငျပ႒ာနးခြငန႕ ႏငငေရးအရ တနးတေရးအတြက တကပြ၀ငေနၾကတ မြန၊ ကရင၊ ကခင၊ ရခင၊ ရမး စတ အမ းသား ေတြက လမးစြေတြ၊ အျမငကဥးေျမာငးမႈေတြအျဖစ ေျပာဆခကေတြဟာ ဘယအေျခခ ေပၚမာ ေျပာဆၾကသလ။ အဒအေျခခေပၚမာ ေျပာဆၾကတာေရာ တရားမတရလား စသညျဖင ျပနလညသးသပသငပါတယ။ ကယပငျပ႒ာနးခြင၊ ႏငငေရးအရ တနးတေရး၊ ဖကဒရယျပညေထာငစ၊ ပငလမစတအသးအႏႈနးေတြၾကားရငပ လမးစြေတြ၊ ကဥးေျမာငး တ အမးသားေရး၀ါဒေတြလ႕ ျမငတ ေျပာတ သကယတငက ကဥးေျမာငးတ အမ းသား ေရး၀ါဒတဥးဆတာ ထငရားပါတယ။ ဆေတာ ငါတ႕ အမ းသားေတြသာ အပခပေရးပငးမာ လႊမးမးရမယ (မဟာလမးႀကး၀ါဒ) အယအဆရျခငးသညပငလင ကဥးေျမာငးတ အမး သားေရး၀ါဒ ျဖစတယဆတာ ေျပာခငတယ။ ကယပငျပ႒ာနးခြင၊ ႏငငေရးအရ တနးတေရး လခငၾကတ အမးသားေတြဟာ ကဥးေျမာငးေသာအမ းသားေရး၀ါဒအျဖစ ျမငတအျမင ေတြက ခ၀ါခသငပါၿပ။ ရမး၊ မြန၊ ကရင၊ ဗမာ၊ ခငး၊ ကရငန၊ ကခင၊ ရခင စတ အမး

(6)

သားေတြရ႕ျပညနယေတြက ကယပငျပ႒ာနးခြငရတျပညနယေတြအျဖစ ဘာေၾကာင မတညေဆာကခငရသလ။ ႏငငေရးအရ တနးတခြငကေရာ ဘာေၾကာငျငငးပယ ခငၾက သလဆတေမြးခြနးေတြဟာ ကဥးေျမာငးတ ဗမာအမ းသားေရး၀ါဒေတြအတြက ေဒါသ ျဖစစရာေတြန႕အတ စနေခၚမႈတရပအျဖစ သမငးမာ ထငကနရစခတာလညး အထင အရား ျဖစတယ။ ဆေတာ အစြနးေရာက ဗမာအမ းသားေတြန႕ တရားမတတ၊ ၿငမးခမးေရးက လလားၿပး လြတလပေရးအႀကကာလမသည ယေန႕အခနထ တကပြ၀ငေနတ ဗမာအမ း သားေတြက ကြျပားစြာျမငဖ႕ အထးလအပပါတယ။ ကယက ေျပာရတာက ဗမာမနးတးေရး သမား မဟတဆတာက ရရႀကးေျပာရပါတယ။ ဒါေၾကာင မဟာလမးႀကး၀ါဒအေျခခရတ၊ ပဥၥမျမနမာႏငငေတာက ယၾကညၾကတ ဗမာအမးသားေတြန႕ ေဆြးေႏြးျခငးဆငရာ ေဆာငးပါးေတြကေရးရငး အေတြးျခငး၊ အျမငျခငး ဖလယတသေဘာပါ။ ေသခာတာ တခကေတာ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈဆတာ ၿငမးခမးေရးအေပၚမာ အေျခခသလ ၿငမးခမးေရးဆ တာကလညး ကယပငျပ႒ာနးခြငန႕ ႏငငေရးအရ တနးတမႈအေပၚမာ အေျခခရမာ ျဖစပါ တယ။ ကယပငျပ႒ာနးခြငန႕ ႏငငေရးအရ တနးတေရးဆတာ ၿငမးခမးေရးရ႕ အေျခခ အတျမစ။ ဒအတျမစအေပၚမာ ႏငငေတာ ဖြ႕စညးအပခပပ အေျခခဥပေဒက ေရးဆြ ျပ႒ာနးကငသးေရးဟာလညး ေခတသစျမနမာႏငငရ အေျဖတခ ျဖစတယ။ ဒါေပမယ မဟာလမးႀကး၀ါဒေတြအတြကကေတာ ခါးသးတ စနေခၚမႈတရပ ျဖစမယထငပါတယ။ ။

ခငလငး (ေမဃ၀တ) (Arakan Review ၀ဘဆကဒတြင စကတငဘာလ (၂၆) ရက၊ (၂၀၁၁) တြင ေဖာျပခ ေသာေဆာငးပါး ျဖစပါသည။)

(7)

သငျမ၀ါက သကရာဇ (၈၅၄) ခ၊ ၀ါဆလျပည ၾကာသပေတးေန႕ နနက (၄) ဗဟရ (၂) ပါတ (၃) ဗဇနာ (၂) ျပန (၂) ခရာတြင ဥတရသဏနကၡတႏင ယဥ၍ ဖြားျမငခ သည။ ဖခမညးေတာမာ မငးလရာဇာေစာမြန၏ ေျမာကေရႊေရးေတာေဆာင မဖရားႀကး၏ အႀကးေတာစတတငစား မဟာနႏၵသႀကၤနျဖစသည။ မယေတာမာ မငးလရာဇာေစာမြန၏ မဖရားေစာနႏၵ၏ ညမေတာ၊ ေဇာေစာမြနႏင မဖရားေစာနႏၵတ႕၏ သားေတာျဖစသည။ ေစာနႏၵႏင ေဇာယေခမာတ႕မာ မငးလရာဇာေစာမြန၏ ဥးရးေတာဆငက မငးေအာငတင ႏင ေစာသႏာတ႕၏ သမးေတာမားျဖစၾကသည။ ထ႕ေၾကာင မငးဗာဘရငက သကရာဇ (၈၅၄) ခ၊ ၀ါဆလျပညေကာ ႏစရက၊ စေနေန႕ေမြးဖြားခသည။ ယငးေၾကာင မငးဗာဘရင သည သငျမ၀ါထက ႏစရကသာငယသည။ သငျမ၀ါ၏ ငယနာမညမာ ေမာငျမ၀ါျဖစ သည။ မငးဗာဘရင၏ ငယနာမညမာ ဘေစာသရျဖစသည။ မဟာပညာေကာ၏ ငယနာ မညမာ ျမတသာထြနးျဖစသည။ ထ႕ေၾကာင သငျမ၀ါ၊ မငးဗာႀကး၊ မဟာပညာေကာတ႕ သည ဘြားဘကရြယေဘာသငယခငးမား ျဖစၾကသည။ ေမာငျမ၀ါ၊ ဘေစာသရႏင ျမတသာထြနး သငယခငးသးဥးတ႕သည ငယစဥ အခါ၌ ေျမာကဥးၿမ႕ရ ေတာငညတကဆရာေတာ သငအဂၢမန (အဂၢစေႏၵယ) ထ ပညာ သငၾကားခၾကသည။ ထသငယခငးတ႕သည သငအဂၢမနထ အသကတဆယေျခာကႏစ အထ ပညာရငႏ႕ေသာကစ႕ခၾကသည။ သတ႕သည ေနာကထပပညာဆညးပးလသျဖင ဆရာေတာအား ခြငပန၍ အႏၵယျပည ဗာရာဏသတကသလသ႕ ပညာဆကလက သင ၾကားရန ထြကခၾကသည။ ဗာရာဏသတြင ဘေစာသရက တငးျပညအပခပေသာ စမခန႕ ခြေရးပညာ၊ စစေရးစစရာတ႕က အဓကထား၍ သငယခသည။ ျမတသာထြနးမာ တရားစ ရငေရးပညာ ဓမၼသတကမး၊ စစေရးစစရာတ႕က သငယသည။ ေမာငျမ၀ါမာ ေဆး၀ါးမႏာန ဓာတေျပာငးဓာတခြါစသည အတတပညာမားက သငလသျဖင ထပညာမားက တတသ ေသာဆရာကရာရန ဗာရာဏသၿမ႕အနးရ မဂတာ၀နေတာသ႕ သြားေရာကခသည။ ထ ေတာတြင ရေသ၊ ေဇာဂ၊ တာပသတ႕ႏင ေယာဂမား တရားကငေနသညက ေတြ႕ခရ သည။ ရေသမားတရားအားထတေနသညက တဥးၿပးတဥး အကခပၾကည၍ သြားခရာ ေနာကဆးတြင ရေသႀကးတဥး ေညာငၾကပပငႀကး၏ အျမစပါးပဥးႀကးၾကား၀ယ ထင လက တရားအားထတေသညက ေတြ႕ခေလသည။ ေမာငျမ၀ါမာ ရပနကာယ၊ သဒၵန ကာယတ႕ကၾကည၍ လကခတမႈ၌ ကြ မးကငသျဖင ယချမငေတြ႕ရေသာ ရေသႀကးအား အာရစးစစ၍ ၾကညေနသည။ ရေသႀကးမာ မကေစမတလက တငပလငေခြ ထငေနသည။

အမးသားေရး က႑

(8)

လကႏစဘကက ဒးႏစဘကေပၚတြင တင၍ လကမႏင လကသၾကြယကထၿပး လက၀ါးက လနထားသညက ေတြ႕ျမငရသည။ ဤမျဒာကၾကညျခငးျဖင ေနာကမၾကာမ တရားအား ထတမႈၿပးမညက သေလသည။ ေမာငျမ၀ါသည ဤရေသႀကးမာ ပညာရျဖစသည။ တရားအားထတၿပးေအာင ေစာငၾကညကသရမညဟ အႀကျဖစ၍ ရေသႀကးတရားခြငမထသညတငေအာင ေစာင ဆငးေနေလသည။ ရေသႀကးသည ေနာကတဆယငါးရကၾကာမ တရားအားထတမႈ ရက ေစ၍ မကေစက ဖြငၾကညေလသည။ ရေသႀကးမာ မစားမေသာကဘ ရကေပါငးမားစြာ ေနေသာလညး ပနႀကျခငးမရ၊ ညႇးႏြမးျခငးမရ။ ပကတလသနမာတဥးျဖစေနသညက ျမင ေတြ႕ရ၍ အဟာရသဒၶေပါကေၾကာငး အကခတမသည။ ေမာငျမ၀ါသည ရေသႀကးတရား ခြငကထစဥ အမးသမးမား သစသး၊ ေထာပတတ႕ျဖင ပေဇာၾကသညက ေတြ႕ျမငျခငးျဖင တနခးသတျပညစရမညျဖစေၾကာငး မနးဆမခသည။ ေမာငျမ၀ါသည ရေသႀကးထခဥးကပၿပး ရေသႀကး၏ေျခႏင မမ၏ဥးေခါငးက တကကာ ရခး၍ ပညာသငေပးရန ေတာငးပနေလသည။ ထအခါ ရေသႀကးက ငါပညာ လညးမတတ၊ ပညာသငရန တပညလညးအလမရ၊ တပညေနရန ငါမာ ေကာငးသခၤမး လညးမရဟ ေျပာေလသည။ သ႕ေသာလညး ေမာငျမ၀ါမာ စတဓာတမကဘ ၀တႀကး၀တ ငယမားကသာ ဆကလကျပၿမျပေနေလသည။ ဤသ႕ျဖင တဆယငါးရကခန႕ၾကာျမင ခ သည။ ထအခါမ ဆရာႀကး၏အမညမာ သရဗႏးျဖစေၾကာငး၊ အလြနတနခးႀကးေသာ ရေသျဖစေၾကာငး သရရသည။ ေမာငျမ၀ါသည ယငးသ႕သေလ ပညာက သငၾကားလေလ ျဖစေနသည။ ေနာကတဖနဆရာရေသထခဥးကပ၍ ပညာသငေပးရန ေလာကထားေလ သည။ ရေသႀကးသည ေမာငျမ၀ါမာ တကယပင ပညာသငလစတရေၾကာငးသရေသာ လညး သ၏ပညာက သငၾကားရန ဥာဏမႏငမည ဟတ၊ မဟတက စမးသပလသျဖင အေမးပစၧာ သးခက ေမးခသည။ ပထမအေမးပစၧာမာ ဇ၀နျဖတထးဥာဏ ရ၊ မရက စမးသပေသာပစၧာျဖစေလ သည။ တခေသာလျပညေန႕ ရေသႀကးသည ေညာငၾကပပငေအာကေမာငအရပ၌ ထငေန သည။ ထအခနတြင လေရာငမားသည ေညာငၾကပပငအရြကအကငးမားၾကားမ ဟတ ကြက သညတကြကေျမျပငသ႕ ကေရာကေနသည။ ယငးအခက ရေသႀကးသည ေမာငျမ ၀ါကေခၚၿပး ငါလေရာငက ခစားလသည။ လမငးစႏၵာက ငါထသ႕ပ႕ေလာဟ ေျပာေလ သည။ ေမာငျမ၀ါသည ခဏမစဥးစားၿပး ေၾကးလငပနးတခပတြင ေရျဖည၍ လေရာင ကရာသ႕သြား၍ လေရာငကခယကာ လ၏ေရမာထငေနေသာအရပျဖင ရေသႀကး၏မက ႏာက ထးေလသည။ ရေသႀကးမာ သေဘာက၍ ၿပးရႊငေနေလသည။ ေနာကတဆယငါး ရကၾကာေသာအခါ ဒတယပစၧာတခက ေမးေလသည။ ဒတယပစၧာမာ စးရထကျမကေသာ တကၡဥာဏက စမးသပေသာပစၧာျဖစေလ သည။ ရေသႀကးသည ေမာငျမ၀ါကေခၚ၍ ငါအား ပတျမားႏစလးက ေပးဆကေလာ၊ ယငး

(9)

ပတျမားမားမာ စၾကာ၀ေတးမငးသာရထကေသာ မေနာမယပတျမားကသ႕ အလးစေသာ အရာခပသမးက ၾကညႏငရမည။ ေရေျမ ေတာေတာငအားလးက ျမငႏငေသာပတျမားရင ျဖစရမညဟ ေျပာၾကားေလသည။ ထအခါ ေမာငျမ၀ါက စဥးစားသညမာ ဤေတာထ၌ မေနာမယပတျမားက ရာေဖြ ၍ရႏငစရာအေၾကာငးမရ။ ငါ၏ဆရာသည မျဖစႏငသညက ငါအား မေတာငးႏငေခ။ ယငး ေၾကာင ငါမကေစမားသညပင မေနာမယပတျမားႏင တေနသည။ အလးစေသာအရာခပ သမးတ႕သည မကေစပသာဒတြင အရပထငၿပး စကၡအာရက ျဖစေစသည။ ေရေျမေတာ ေတာငမားကလညး ျမငႏငစြမးရသည။ ယငးေၾကာင ရေသႀကးသည ငါ၏မကေစအာရက ေတာငးျခငးသာျဖစရမညဟ သေဘာေပါက၍ ဆရာရေသႀကးထသြားၿပး ရေသႀကးအား စးရေသာ မကလးအစျဖငၾကည၍ တပညေတာ၏မကလးအစျဖစေသာပတျမားက ယ ေတာမပါဟ ေလာကထားေလသည။ ရေသႀကးမာ သေဘာက၍ ၀မးေျမာကေလသည။ ေနာကတဆယငါးရကၾကာေသာအခါ တတယပစၧာက ေမးခေလသည။ တတယပစၧာမာ ဂမၻရဥာဏျဖစေသာ နကနခကခစြာ ေတြးေတာစဥးစားရေသာ အေမးပစၧာျဖစေလသည။ ရေသႀကးသည ေမာငျမ၀ါအားေခၚ၍ “ေမာငျမ၀ါ သငပညာသင ၾကားရနအတြက ငါဆရာတဥးထသ႕ ညႊနေပးမည၊ ေရာကေအာငသြားေလေလာ၊ ၎ဆရာ ထ သငအႏစႏစအလလသြားေသာလညး မေရာကႏင၊ တမဟတခငးသြားေသာလညး ေရာကႏငသည။ သငက ပညာသငၾကားမညဆရာသည ၾကကသေရမဂၤလာအေပါငးႏင ျပညစသည သဒၶစြမးလညးရသည၊ အတတပညာလညး ျပညစ၏။ ထဆရာထ အသင ေရာကေအာငသြား၍ ပညာသငၾကားေလ” ဟ ေျပာေလသည။ ထအခါ ေမာငျမ၀ါသည လတတေလာစဥးစား၍ မရေခ။ နကနကနန စဥးစားေလသည။ ေနာကဆးတြင အေျဖေပၚ လာခသည။ တမဟတခငးသြားကတညး ေရာကႏငသညဆရာ၀ယ ယခငါေနထငေသာ ေနရာမာ ဆရာရေသထ တခဏျဖင ေရာကႏငသည။ အႏစႏစအလလသြားေသာလညး မေရာကႏငဆသညမာ ပညာသငရန ဆရာကရာဖ႕ ဤေတာမ ထြကသြားၿပး အႏစႏစ အလလၾကာေသာလညး ဤဆရာႏင ေတြ႕မညမဟတေၾကာငးက ဆလျခငးျဖစရမည။ ဘနးၾကကသေရမဂၤလာႏင ျပညစသညဆရာ၀ယ ယခရေသႀကး၏အမညတြင ေရ႕မ သရ ဟေသာစကားလး ပါရသည။ ဤသညမာ ဘနးၾကကသေရဟ အဓပၸာယရသည။ ေနာက သဒၶစြမးႏင ျပညစသညဆရာ၀ယ ဤရေသႀကးသည ဗႏးနတမငးကသ႕ တနခးႏင ျပညစ၍ သရဗႏးဟေခၚသည။ ယငးေၾကာင ဤရေသႀကးထတြင ပညာသငၾကားရမည က ငါအား ဥာဏစမးေနျခငးျဖစသညဟ အနကအဓပၸါယရၿပး ေမာငျမ၀ါသည သ၏ဥာဏ ျဖင စဥးစား၍ေပၚသမက ရေသႀကးအား ေလာကထားေလေသာ ရေသႀကးသည သေဘာ မားစြာက၍ ပညာသငၾကားခြငျပေလသည။ ထအခနမစ၍ ေမာငျမ၀ါသည ရေသအသြင ကးေျပာငးကာ သရဗႏးရေသႀကးထ ပညာသငၾကားခသည။ ေမာငျမ၀ါမာ ရေသျဖစ လာေသာအခါ ရေသသမျပ၍ နာမညရငးတြင ေမာငျမ၀ါမ သငတတၿပး သငျမ၀ါဟေခၚ

(10)

ဆၾကသည။ ရဟနးလညးမဟတ၊ ရငသာမေဏလညးမဟတ၊ လလညးမဟတ၊ ရေသသာ ျဖစေပသည။ ယငးေၾကာင သငျမ၀ါ၏ပပနးက လကၤာျဖင သရပေဖာေရးစပထားသညမာ - ‘လလညးမမည၊ ရငလညးမဟတ၊ ဥးထတသရပတ၊ ေဒါကကာစြပ၍၊ ကယ၀တသငးပင၊ ပတးကငလက၊ ဖးခငဥာဏ၊ ပညာအစြမး လႊမးထကလႊမး၍၊ ရဟနးအသြငၾကညျပနလင ကား၊ ဖားရားထကစ၊ ညာရစထပတင၊ လငတြငပတး၊ မဆြးပရမး၊ ရညျပြနးျပြနးႏင၊ တခနး တဖ၊ျမငရတခင၊ ေျခစဖ၀ါး၊ စးထားဘနပ၊ ရငကရပလင၊ အထပခႏစလႊာ၊ ပးျပာပးမ၊ ျခည စရႊျဖင၊ ရစၿမသးေခါက၊ ၀တတေျမာက၏၊ ကယေယာကပဆး၊ သကၤနးမးကား၊ နကျပာ တမေရာင၊ စြမးေဆာငဖနရည၊ လႊမးလကေပတညး၊ မေထရျမတလ၊ တာပသသည၊ နနး မအလယ ဖြားသတညး။’ ဟ၍ ဖြငဆသညထားေပသည။ သငျမ၀ါသည ရေသႀကးသရဗႏးထတြင ဓာတေျပာငး ဓာတျပနအတတ၊ ရပ ဓာတမားက ျမေလးပါးျဖစေသာ ရတေရျမ၊ ကဇၹာေရျမ၊ အဏျမ၊ ပရမာအဏျမစသည ျဖင ဥာဏျဖငခြစပၾကညပ၊ ဘတရပမားစေပါငးၿပး၊ သဘာ၀ရပ၊ ကလာပရပ၊ ဃဏရပ ျဖစ လာပ၊ ရပဓာတမားက ေပါငးစညးပ၊ ၿဖဖကပစေသာအတတပညာမား၊ ဓာတရကဓာတငင အတတ၊ ယတရာေလးဆယ၊ ပတရာေလးဆယ၊ ၀ၾကမၼသးဆယစေသာ ေလာကအတတ ပညာမားက သငၾကားခေလသည။ ယငးသ႕ ပညာသငၾကားရာ၀ယ ႏစဆယသးႏစၾကာ ျမငခေလသည။ သငျမ၀ါ ျပညေတာျပနျခငး သငျမ၀ါသည ရေသႀကးသရဗႏးထ (၂၃) ႏစၾကာ ပညာသငၾကားတတ ေျမာကလာေသာ မမ၏ေမြးရပေျမ ရခငျပညသ႕ ျပနရပါလေၾကာငး ဆရာထေလာကထား ေလသည။ ဆရာရေသက “ေမာငျမ၀ါ မျပနႏင၊ သင၏ပညာသည သငတငးျပညအတြက အသးကလမမညမဟတ၊ ငါႏငအတေန၍ တရားအားထတေလာ”ဟဆ၍ တားျမစခသည။ သ႕ေသာလညး သငျမ၀ါက “ဆရာသငေပးေသာပညာက တျပညေတာ ရခငျပညသမား အတြက အကးရေအာင စြမးေဆာငပါမည။ ဘာသာသာသနာေတာမားအတြက စြမး ေဆာငလပါသည” ဟ ေလာကဖနမားေသာအခါ ဆရာရေသက ျပနခြငျပေလသည။ သင ျမ၀ါ၏ ဥးေခါငးေပၚလကတငလက ေအာကပါမႏာနက ရြတဆေလသည။ - “သရ ပထ၀ ဇယသဗၺ အေနက အႏရာယက ဇယပေစၥက ဗဒၶာဓ ဇယ ပရမ ေဟ သေယာ၊ ဇယတေရာဟရေဒေ၀ါ၊ ဇယျဗဟၼာ ဓတရေဌာ၊ ဇယနာေဂါ ဓ၀ရေဌာ ၀ရ၀ကၡဓ စႏၵမာ။” ဤမႏာနေတာမာ ရညးလားသျဖင ႏစဂါထာမသာ ေဖာျပလကပါသည။ မႏာန ၏အဓပၸာယမာ သဗၺ ေျမျပင ေရျပင ေ၀ဟင လႊမးၿခ အလးစေသာ အေနကအႏရာယက တပါးမကမားလသြယသြယ အႏရာယဟသမက ပထ၀ လတ႕တခြငေျမအျပင၌ ဇယ ေအာငျမငဖြယရာဟသမအ၀၀က သရ မခလငစြာ ေအာငျမငပါေစသတညး။

(11)

ပေစြကဗဒၶာဓ ေအာငပြသခင၊ ေပစြကဗဒၶါအရငျမတတ႕သညလညးေကာငး၊ တေမ သငအား ဇယ ေအာငရာေအာငေၾကာငး ေအာငဆေတာငး၍ ေဒါဒႏၵ ေပးၾကပါေစ ကနသတညး၊ ေဟသေရ၀ါစ သလကၡႏၶစသည ေကးဇးဂဏအထးက ဆညးပးရာမးေလရ ရဟႏာအရငျမတတ႕သည ပရထက၀နးကင အၾကြငးမရေသာအားျဖင တေမ သငအား ေအာငရာေအာငေၾကာငး ေအာငဆေကာငးက ဒဒႏၵ ေပးၾကပါေစကနသတညး။ သငျမ၀ါသည ေနာကသ႕ခႏစလမးဆတကာ ဆရာအား ဥးခကနေတာၿပး မဂဒါ ၀နေတာမ ထြကခေလသည။ သငျမ၀ါသည ေသာဠ တဆယေျခာကတငးက လည လညၿပးမ ရခငျပညသ႕ ျပနေရာကခသည။ သငျမ၀ါသည ဆရာထမထြကလာၿပးေနာက မဟာစးနတကြနးတြင သးႏစေနခသညဟလညး အဆရသည။ သငျမ၀ါေျမာကဥးသ႕ ျပန ေရာကလာေသာအခါ မမပညာစတငသငၾကားရာ ေတာငညတကတြင သတငးသးေနခ သည။ ေတာငညတကအနးရ သရပဗၺတေတာငတြင ေတာငက အေခါငးထြငးၿပး တရား အားထတရာအျဖစ လႈဏေခါငးျပလပထားခသည။ ထလႈဏေခါငးက ယေန႕တင သငျမ၀ါ ဂဟ ေခၚၾကေသးသည။ သငျမ၀ါ တငးျပညအကးသယပးျခငး သငျမ၀ါ ေျမာကဥးသ႕ ေရာကခနတြင အသက (၃၉) ႏစရခၿပး၊ ထစဥဘေစာ သရမာ ေျမာကဥးေရႊနနးက အပစးေနခနျဖစေပသည။ ဘသကခမဂၤလာဆငယငကငးပ ေသာအခါ သရသရယ စႏၵမဟာဓမၼရာဇာဟေသာ ဘြ႕ေတာက ခယခသည။ ျမတသာထြနး အား မဟာပညာေကာဘြ႕က ေပးအပၿပး ပညာရအမတအရာျဖင ခစားေစခသည။ တခါ ေသာ မငးဗာဘရငသည ညလာခေခၚယကငးပခသည။ ရခငဘရငမားသည ညလာခ သဘငက နနကအာရတကခန ကငးပေလရသည။ ညလာခတြင လက၀ လကယာ မး မတ ေသနာပတ ေလးဆယကးဥးစ ထငရသည။ ေရ႕တနးမားတြင အတြငး၀န ျပင၀န၊ လႊတေတာ၀န၊ သခမန၊ အမေရ႕မငးသားတ႕ ထငရသည။ အားလးညလာခတကသတရာ ရစဥးရသည။ ရငဘရငက ပလငေတာမထငၿပး ညလာခတကေရာကသမားထ ေရ႕ျပေနရ သည။ ညလာခတကသမားက ရငဘရငထ ေရ႕ျပထငရသည။ အလယ၌ အေၾကာငးရ သည။ ညလာခကငးပခနမာ နနကအာရတကခနျဖစသျဖင အေမႊးန႕သာထညထားေသာ ဆမးခြကမားက ခနးလးျပည ထြနးညႇထားရသည။ ေရႊပနးကန၊ ေငြပနးကနမား၌ ပတျမား၊ နလာ၊ ဥဖယား၊ စန၊ ေၾကာငစသညတ႕ကထညၿပးနရေပၚ၌ တငထားရသည။ ေကာက မကတ႕မ အရာငတ႕သည အမးတြင ျပဒါးသတထားေသာမန၌ အေရာငတကၿပး မနမတ ဆင ေရာငျပနဟတသျဖင ညလာခအခနးတခလးမာ အေရာငမးစျဖင ရႈမၿငးေအာင ပဏာ ရေနေပသည။ ထ႕သ႕ညလာခသဘငကငးပရန စညေတာနရမးက အခကေပးၿပး မားမၾကာမ တြင သငျမ၀ါက ေမာကလနေတာငေ၀းကေထာကကာ ညလာခရာခနးမ၏ ပထမတခါး၀

(12)

သ႕ ေရာကရခသည။ ထတခါးတြင ဓားကငသရတဥး၊ လစြသရတဥး ေစာငၾကညလကရ သည။ ၎တ႕က မညသ႕မတားျမစျခငးမရသညက ဘရငမငးဗာသည ပလငထကမ ျမင ေတာမသည။ ပထမတခါးက ေကာျဖတ၍ ဒတယတခါးကေရာကေသာအခါလညး အေစာငသ ရမားက ကာဆးမႈမရဘ တေၾကာငးခငး၀ငလာသညက ျမငေနရသည။ ေနာကဆးတခါး သ႕ ေရာကေသာအခါ ဘရငမငးဗာသည ပလငေပၚမဆငးၿပး ရခးလက ဆးႀကေနေလ သည။ အေစာငမားအတားအဆးမလပဘ ၀ငလာသညကေတြ႕ရသျဖင ရနသမဟတ သညက မငးႀကးသရခသည။ သငျမ၀ါသည စကားတခြနးမဆဘ ပလငေပၚတကထငၿပး ပလငေရ႕တြငရပ၍ ရခးေနေသာမငးဗာဘရငအား နဖးတညတညက ေတာငေ၀းျဖင ခန ရြယၿပး ၾသဇာေလးနက ျပကျပကထငထငေပၚလြငလေသာ အသၾသ အသနကႀကးျဖင “ေဟ မဟာရာဇာ သငသညအမနပင မငးျဖစသေလာ၊ သ႕တညးမဟတ မနးမသာလင ျဖစေနသေလာ၊ ငါသညသငအား မနးမ … မနးမ… မနးမ ဟ၍သာျမင၏” ဟ ေျပာဆၿပး လင သငျမ၀ါသည ပလငမဆငးၿပး လာလမးအတငး ျပနသြားေလသည။ ညလာခတခလး တတဆတလက ညႇးငယေသာမကႏာျဖင ဘရငးမငးကသာ ေငးၾကညေနၾကသည။ မငး ဗာဘရင၏မကႏာေတာလညး ရကစတေၾကာင နျမနးေနေပသည။ ထအထတြင မဟာ ပညာေကာ တေယာကသာ ရႊငပေသာမကႏာျဖင ဘရငအားၾကညေနေလသည။ မငးဗာ ဘရငသည ညလာခရပသမးေစၿပး စတမအမသာျဖင ေလာငးေတာဥးေဆာငသ႕သြားကာ သလြနေညာငေစာငး၌ လေလာငးအနားယခသည။ မဟာပညာေကာသည ညလာခရပသမးၿပးလငၿပးခငး အမသ႕ျပနကာ အမတ ႀကးအေဆာငအေယာငအ၀တအစားမားကလၿပး သဆငးရအ၀တက၀တ၍ ဘရငထ ခစား ၀ငေလသည။ မဟာပညာေကာသည သငျမ၀ါျပနသြား၍ ဘရငၾကညေသာအခါ အျခားသ မားကသ႕ စတညႇးႏြမးေသာအသြငကမျပဘ ၿပးရႊငေသာအသြငက ျပမသျဖင သငျမ၀ါႏင ႀကရာပါျဖစသညဟ ဘရငကအထငေရာကၿပး အျပစေပးမညက စးရမသျဖင ရငဘရင သည သ႕အားျမငလင စတေျပာငးသြားေစရန အဆငလႊ၀တျခငး ျဖစေပသည။ စတက လညစားျခငးတရပ ျဖစေပသည။ မဟာပညာေကာသည ေလာငးေတာဥးေဆာငသ႕ ၀င ေရာကေသာအခါ မငးဗာဘရငမာ မကေစကမတၿပး ေတြးေနခကျဖစသည။ အခနးသ႕ ၀င သၾကား၍ မကေစကဖြငၾကည၍ မဟာပညာေကာကျမငခရာ ယခငတခါမ မ၀တဖးေသာ အ၀တက၀တ၍ ျမငသျဖင ရငဘရငသည အထးအဆနးသဖြယ မဟာပညာေကာအား စက၍ၾကညေနသည။ မငးဗာဘရငသည ေလာငးေနရာမထၿပး သလြနေပၚတြင ထငေသာ အခါ မဟာပညာေကာသည မငးဗာဘရငအား ဤသ႕ေလာကထားေလသည။ “ဘနးေတာ ႀကးလစြာေသာအရငမငးျမတ။ ယေန႕နနကညလာခသဘငတြင လာေရာကခေသာပဂၢလ မာ အျခားသမဟတပါ။ အရငမငးျမတ၏ ေနာငေတာသငျမ၀ါျဖစပါသည။ ရေသအသြင ေျပာငးေန၍ မမတမျခငးျဖစပါသည။ ၎ဆေသာစကားမာ အလြနမဂၤလာရေသာစကား

(13)

ပင ျဖစပါသည။ အလြနလညး ေကးဇးတငစရာေကာငးပါသညဟ ေလာကထားေလသည။ မငးဗာဘရငက မဟာပညာေကာေလာကထားခကက အဓပၸာယျပညစေအာင ေနာကထပေလာကတငရန ခငးေလသည။ မဟာပညာေကာက သငျမ၀ါသည အရငမငး ႀကးက မနးမဟေခၚရျခငးမာ မနးမတ႕မညသည လငေယာကား၏ အစအမအတငး လက နာေဆာငရြကရပါသည။ လငေယာကၤား၏ ဧညသညမားက ဧည၀တေကပြနစြာ ဧညခရပါ သည။ မမစတသေဘာျဖင ဆးျဖတပငခြငလပပငခြငမရပါ။ ယခလညး အရငမငးႀကးသည စလတာေစာမြနလကထကပင သာသနာျပရနေရာကရၾကေသာ ေမာလ၀မား ျဖစၾကသည ကာဒ၊ ဆာဒခန၊ မရားတ႕အား ဧည၀တေကပြနစြာ ထားခသည။ ၎တ႕သည ခြငျပခက မရဘ ဗလမားေဆာက၍ မဆလငသာသနာျပေနၾကပါသည။ အရငမငးႀကးမာ အာဏာ စကမစးဘ လငခငးေစသမလပေနရေသာ မနးမႏငတေနပါသည။ အေနာကတရး ဘဂၤါတ ဆယႏစၿမ႕မာလညး ေဘးေလာငးေတာမငးေစာမြနသည သရတနမငးထခလႈရေသာအခါ သမးယထားလကပါသည။ ရခငတ႕၏ေဒသျဖစေသာ ဘဂၤါတဆယႏစၿမ႕ကလညး ျပန လညရရေအာင ႀကေဆာငရပါမည။ “ကလားပဇြန တဆယႏစတနက မေကာရ” ဟ၍ စကားရပါသည။ အရငမငးႀကးသည မငးေစာမြနမစ၍ ေရတြကေသာ တဆယႏစဆက ေရာကေနပါသည။ ယငးေၾကာင ႀကေဆာငပါက အႀကေျမာကမညမလြ ျဖစပါမညဟ ေလာကထားေလသည။ ထအခါ ဘရငမငးဗာ စတရႊငလနး၍ ေနာကထပညလာခေခၚယ ရန တာ၀နေပးအပေလသည။ မဟာနႏၵသရဟေသာ ဘြ႕ေတာက မဟာပညာေကာအား ေပးအပၿပး အေနာကဘကဘဂၤါတဆယႏစၿမ႕က စစခရနတာ၀နေပးအပေလသည။ မဟာပညာေကာလအပေသာစစအငအားက ျဖညၿပး သကရာဇ (၈၉၄) ခ၊ တနေဆာငမနးလဆနး (၉) ရကေန႔ စစခတကေတာမသည။ စစေအာငႏငသျဖင ဘဂၤါတ ဆယႏစၿမ႕ျဖစေသာ ေမာကသဇာ၊ ဒကာ၊ ဂနဘလာ၊ သလတ၊ ပဋကရား၊ ဂဂၤါသာရ၊ စစ တေကာငး၊ ေဂဏေတာပလင၊ ကသာ၊ တလဂၤါ၊ ဘာရဆာရ၊ ေရာငပရ စသညတ႕က သမး ပကခသည၊ သရတနမငး၏သမးေတာ ပနဆဒါလ(ပသဒါ)ကလညး ဆကသျခငးခရသည။ မငးဗာဘရငသည ဗဒၶဂါယာ၌ သကေတာေစ ကသလေကာငးမႈမားက ျပလပခသည။ မစၧာလမးမားဖကဆးထားေသာေစတပထးမားမ မေရတြကႏငေသာဓာတေတာေမြေတာ တ႕က သမးဆညးခသည။ သမးပကနယေျမတ႕၌ အပခပေရးကစၥအ၀၀တ႕က ေဆာင ရြကၿပး သကရာဇ (၈၉၅) ခ၊ ကဆနလျပညေကာ (၅) ရကေန႕ျပနခသည။ ဓာတေတာေမြ ေတာေပါငးမားစြာတ႕ႏင ဗဒၶ၏ေျခေတာရာတဆက တပါတညးပငေဆာငခသည။ သရ တနမငး၏သမးေတာ ပသဒါကလညး အေျခြအရႏငတကြ ေခၚေဆာငယခေပသည။ လမး ျခားမငးသမးျဖစ၍ ၿမ႕ေတာအတြငး၌မထားဘ ကလားတနျမစ၀ကြ နးတခတြင သးျခားနနး ေဆာငေဆာကလပၿပး ထားခသည။ ၎မငးသမးနနးေဆာငေနခေသာကြ နးက ပသဒါနနး ကြ နးဟ ေခၚတြငခမည။ ကာလရညလားသျဖင ယခအခါပစနနးကြ နးဟ ေခၚေနၾကသည။

(14)

သငျမ၀ါ သစေသာငးဘရားကတညထားျခငး မငးဗာဘရငသည ေျမာကဥးၿမ႕သ႕ေရာက၍မားမၾကာမ ေပၚတဂတ႕သည ေရတပအငအားမားစြာျဖင ေျမာကဥးကတကခကရန ေရာကလာခၾကသည။ ၎ေပၚတဂရန ကလညး ရခငပညာရအရကေသမဆရာေတာက သကစြန႕ၿပး ႀကေဆာငသျဖင ေအာငျမင ခသည။ မငးဗာဘရငသည မစၨမေဒသမရရခေသာဓာတေတာေမြေတာတ႕က ဌာပနာထည ၍ ေစတတညရန သငျမ၀ါအား တငပငခသည။ သငျမ၀ါ၏အႀကျပခကအရ ဖးေခါင ေတာငက ညႇလက ေတာငကလပတြင ႀကးစြာေသာပထးေတာႀကးတညရန ျပျပငခသည။ သငျမ၀ါသည ပထးေတာတညရန ေျမေနရာမန မမနက သရလ၍ ဆရာရေသႀကး သရဗ ႏးမ ေပးလကေသာသရႏြယက ေစလႊတၿပး ပငေဆာငခသည။ ရေသႀကးေရာကလာ ေသာအခါ လအပေသာအစအရငမားက ညႊနၾကားခသည။ သငျမ၀ါသည ပထးေတာတြင မ႑ငငါးရပကထားၿပး တညေဆာကရန ပႏၷကကခခသည။ ထသ႕ပႏၷကခရကစဥ အျပည ျပညက သငငယရစ၀နးေအးမႈထမးဟ ျမြတဆခသည။ သငငယပႏၷကရကအတျမစခ၍ တညထားေသာ ဤပထးေတာႀကး၏ တနခးရန၀ါအာႏေဘာေၾကာင ကမၻာတခလး ေအး ခမးမႈရရန ရညရြယ၍ ျမြကဆခသည။ ပထးေတာက သကရာဇ (၈၉၇) ခ၊ တနေဆာငမနး လျပညေန႕ ေနထြကခနတြင ပႏၷကရကတညထားခသည။ ေနာငလာသစေသာငးဘရား မားကရညစး၍ ဓာတေတာ ေမြေတာေပါငးသစေသာငး အရြယအစား အမးမးရေသာ ဘရားဆငးတေတာေပါငး သစေသာငးက ဌာပနာ၍ တညထားေသာေၾကာင သစေသာငး ပထးေတာႀကးဟ ေခၚတြငေစသည။ အခ႕သမငးတြင ဓမၼခႏၶာေပါငးသစေသာငးေလးေထာငက ရညးစး၍ ဓာတေမြ ေတာေပါငး သစေသာငးေလးေထာင၊ ဘရားဆငးတေတာေပါငး သစေသာငးေလးေထာင က ဌာပနာ၍တညထားသျဖင သစေသာငးဘရားဟေခၚေၾကာငးလညးဆသည။ ကလား၏ ရနႏင ေပၚတဂ၏ရနမားကလညး ေအာျမငခသည အထမးအမတျဖစသျဖင ရနေအာငေဇ ယပထးေတာႀကးဟလညးေခၚတြငခသည။ သစေသာငးပထးေတာႀကး၏ စေနေထာငတြင မငးဗာဘရငသည လကၤာဘကမဖရားႀကးေစာမငးႏင အေျခြအရမားပက ထလပထားခ သည။ မငးဗာဘရင၏အထကလက၀ဘကတြင သငျမ၀ါ၏ ရပထက နရကပရပျဖင ထ လပထားခသည။ ေျခေတာရာက ပထးေတာ၏ အတြငးလႈဏဂတြင ေနရာခထားခသည။ သငျမ၀ါ၏ စြမးေဆာငခကမား သငျမ၀ါသည သစေသာငးပထးေတာတညးထားၿပးေျမာကလင ၿမ႕ေတာ၌ လပ သငသညကစၥရပမားက လပေဆာငခသည။ အကာႀကးတရာ၊ အကာငယတေထာငတ႕က စမျပလပေစခသည။ မဟာပညာေကာ၊ အဂၢစေႏယဆရာေတာတ႕ႏင ညႇႏႈငးၿပး ေရး ေဟာငးဓမၼသတကမးမားက မးၿပး ‘ေရႊဗဥးဓမၼသတကမးႀကး’ က ျပလပခသည။ ၎ ကမးမာ အလြနနကနကနခကခသျဖင သာမနလမားဖတရႈ၍ နားမလညႏငေခ။ ဓာတဆြ (15)

ဓာတငင ဓာတရက ဓာတေျမစသညတ႕က ေရးသားစမထားေသာကမးျဖစ၍ နပႏာဓာတ ကမးဟလညး ေခၚၾကသည။ သငျမ၀ါသည ၿမ႕ေတာႏစေပါငးတေထာငအဓြန႕ရညတညေစရန လအပေသာ စမမႈမားက ျပလပၿပးစး၍ ေနာကဆးၿမ႕ခာတငတညရနကစၥက ေဆာငရြကခသည။ မငး ဗာဘရင၏ နသငရာအရပတြင ၿမ႕ခာတငကတညရန စစဥခသည။ သငျမ၀ါကယတင ၿမ႕ခာတငက စကထခသည။ အခနေစ၍ ၿမ႕ခာတငက စကထၿပးသညခကခငး ၾကာသ ပေတးနက စေတးရနကစၥေပၚလာသည။ အခနကလညးေစေနၿပျဖစ၍ အေ၀းသ႕သြားရာ ရန အခနမရေတာသျဖင သငျမ၀ါသည မမမာ ၾကာသပေတးသားျဖစ၍ မမကယကပင စေတးရနအတြက ၀မးဗကကဓားျဖငထးကာ အကၿမ႕ခာတင၌ ရစပတၿပး မမေသဆး သညေနရာ၌ ေျမျမႇပသၿဂလရန မာထားခသည။ အရစပတျခငးကနဆးသညႏင ေျမျပင ေပၚသ႕လကေသဆးခသည။ သငျမ၀ါသည သကေတာ (၄၅) ႏစ၊ သကရာဇ (၈၉၉) ခႏစ တြင တငးျပညအတြက အသကက စေတးခေသာအာဇာနညမးခစပဂၢလျဖစေပသည။ မငးဗာဘရငသည ပညာရႀကးတဥး ဆးရႈးသျဖင ယကးမရ ၀မးနညးခရသည။ ရခငျပည၏ ေကးဇးရငပညာရႀကးအား ေျမတြငျမႇပ၍ လသာမနကသ႕ သၿဂလမႈက မျပ လပလေပ။ အခမးအနားႀကးစြာျပလပ၍ စာပနကစၥက ေဆာငရြကလေၾကာငး ေျပာေလ သည။ ထအခါ အခ႕ပဂၢလမားက မငးဗာဘရင၏ဆႏၵအတငးျပလပရန သေဘာတၿပး အခ႕ပဂၢလမားက သငျမ၀ါမာခသညအတငး ေဆာငရြကရနဆႏၵေပးၾကသည။ ယငးေၾကာင ႏစဘကအားၿပငရန ရထားတဆလပ၍ ႏစဘကဆြေစသည။ ဘရင၏ဆႏၵကသေဘာတေသာဘကမ အႏငရခသည။ ယငးေၾကာင သငျမ၀ါအေလာငး က မးသၿဂႋလအရးဂမာ ဘရားေပါငးေတာငႏငဆကစပလကရေသာ ေတာငကနးတြင ရသည။ ယခအခါ သကသမားမား ဖကဆးသျဖင ဂၿပပကသြားခပါသည။ ၿမ႕သၿမ႕သား မားမ ေငြေၾကးေကာကခၿပး ျပနလညျပျပငကာ ေကာကဂအေပၚတြင ဘရားတညထားၿပး အမးအကာျဖင လၿခေအာငထားရပါသည။ သငျမ၀ါအားရညစး၍ လဒါနးရရေသာပစၥညး မားႏင သငျမ၀ါက ရညစးၿပး ေစတတဆတညထားခသည။ ထေစတက သငျမ၀ါေစတဟ ေခၚၾကသည။ ယခအခါ ၿပပကေနပါသည။ ၿမ႕နယသဃနာယကအဖြ႕မ ႀကးမး၍ ေအာက ေျခပစၥယမားက ျပနလညမြနးမထားခသည။ ယခအခါ စစေတြၿမ႕မ လႊတေတာေရ႕ေနႀကး ဥးဘသနးေမာငမ သငျမ၀ါတရားအားထတေနပ ေကာကဆစရပထ လဒါနးထားပါ၍ သငျမ၀ါအသကက စေတးခေသာ ၿမ႕ခာတငအနးတြင ရပထက ထားပါသည။ သးသန႕ အေဆာကအဥလပရန လအပေနပါေသးသည။ စာရႈသတ႕သည အာဇာနညသငျမ၀ါ အေၾကာငးတေစတေစာငးသရ၍ မးခစစတ၊ ႏငငခစစတ၊ တငးရငးသားစညးလးညညြတ မႈက အားေပးလေသာစတဆႏၵမားေပၚေပါကၿပး ႏငငအကးက ကယစြမးရသမ ဥာဏစြမး ရသမ သယပးထမးေဆာငႏငပါေစဟ ဆႏၵျပလကရေပသည။

(17)

ထငးႏငငမာ ေနထငတ ဘယႏငငသား၊ ဘယလမးမဆ ထငးႏငငက ျပ႒ာနး ထားတ ဥပေဒက လကနာၾကရမာျဖစတယ။ အလားတ ျမနမာႏငငမာ ေနထငသဟသမ တ႔ဟာလညး ျမနမာႏငငက ဥပေဒအတငး လကနာၾကရမာျဖစတယ။ ဒါေပမယ လပရပ ေတြကတမးေစာငးေနတယ။ ထငးႏငငဆတာ ျမနမာလမးေတြန႔ အသားအေရာင အရပအေမာငး ကးကြယ တဘာသာန႔ အစားအစာေတြကအစ အနးစပဆး တငးျပညျဖစပါတယ။ ထငးႏငင အႏ႔ အျပားမာ သနးခတျမနမာေတြ ပ႕ႏ႕၀ငေရာက အလပလပကငေနၾကၿပးလညး ျဖစပါ တယ။ ဒါေၾကာင ထငးေတြရ႕သေဘာသဘာ၀န႔ ထငးဘာသာစကားကလညး ျမနမာေတြ အေတာမားမား ေျပာႏင ဆႏငျဖစေနၾကတာက ေတြ႔ရရတယ။ ၀နႀကးခပေဟာငး ထကဆငလကထက (၂၀၀၃) ခႏစမာ ေနထင အလပလပ ကငခြင (ပနးေရာငဘတ) က လပေပးခတယ။ ထငးအစးရအတြက အႀကးအကယ ပြေပါကတးခတ စမကနးႀကးျဖစတယလ႔ ဘနေကာကအေျခစက အလပသမားအေရး ေဆာငရြကသတေယာကက ေထာကျပပါတယ။ အစးရသတမတေစးက ဘတေငြ(၃၈၀၀) သာျဖစေပမယ ဘတ (၅၀၀၀/ ၆၀၀၀) ကနကခ လပခၾကရတာပါ။ ဒ (ဘတ) က ၿမ႕နယ တခက တခက သြားလာခြငမျပ။ အလပအကငေျပာငးေရႊ႕ဖ႔ ပတပငထနးခပထားတာေတြ ကန႔သတခကေတြ အမားႀကးန႔ လပထားတာ ျဖစပါတယ။ ထငးန႔ျမနမာအစးရတ႔ ျမနမာအလပသမားေတြက ယာယႏငငကးလကမတ လပေပးလာခတာ (၂) ႏစ တငးတငး ျပညခၿပးျဖစတယ။ ျမနမာအလပသမားေတြဟာ ထငးလပငနးရငေတြန႔ ထငးရေတြ ယတမာပကစကမႈေတြက ႏစေပါငးမားစြာ ခစားေန ၾကရတယ။ လြတလြတလပလပ သြားလာခငၾကတာေၾကာင ဘတေငြေသာငးခ အကနခ ၿပး လပကငခၾကတာျဖစသလ လပေနၾကဆလညးျဖစတယလ႔ အဆပါအလပသမား အေရး ေဆာငရြကသက ေျပာျပပါတယ။ ယာယပကစပ႕ လပဖ႔ တကတြနးတနးက ထငးအစးရက ဘာေတြ ကတေပးခသလ ထငးတႏငငလးက လြတလြတလပလပ သြားလာခြငရတယ။ အခြနမေကာက၊ ပလပမဖမး၊ ထငးအလပသမားမားနညးတ အလပသမားအခြငအေရး တနးတရရမယ ဆ

အလပသမားေရးရာ က႑

ကးကားေသာစာအပမား ၁။ ဆရာႀကးဥးဥးသာထြနးေရးေသာ သငျမ၀ါအေၾကာငး လကေရးစာမ ၂။ ရာဇ၀ငဆရာႀကးဥးသာထြနးေအာငေရးေသာ ရခငမဟာရာဇ၀ငေတာႀကး ၃။ ရမးၿဗေတာငေကာငးဆရာေတာ အသငစႏၵမာလာ လကေရးျဖငေရးေသာ ရခငရာဇ၀ငကမး

(ဥးေကာေကာလစစဥ၍ ေျမာကဥးၿမ႕၊ ရခငယဥေကးမႈအဖြ႕မ (၁၉၉၂) က ထတေ၀ေသာ ရခငအာဇာနည သငျမ၀ါ အတပၸတက ျပနလညေဖာျပပါသည။) စာမကႏာ (၃၄) မ ညမမႈ အခြငအေရးေတြ ပမရရတယလ႔ ေကာကခကခရင မယတ မလြန ျဖစပါလမမယ။

လေဌး (၂၀၀၄) ခႏစ၊ မတလ (၁၄) ရက။

အငဖား၊ မဏပရျပညနယ။ စာကး

(၁) ျမနမာဓေလထးတမးဥပေဒ ဥးျမစန (တရား႐းခပေရ႕ေန) (နဝမအႀကမပႏပျခငး) (၂) ျမနမာႏငင အမေထာငခနးဥပေဒမား (ဥးဘေမာ B.A (Hons). B.L) သအမတႀကး (အၿငမးစား)၊ ျပညသ႔တရားသႀကးအဖြ႔ အဖြ႔ဝင (အၿငမးစား) (၃) Women and Law in Burma, Luis Southalan. (This Thesis paper isn’t yet published)

(ျမနမာႏငငေရ႕ေနမားေကာငစမ ထတေဝသည အေျခခဥပေဒေရးရာစာေစာင No.23 December 2005 မ ျပညလညေဖာျပ ထားသည။)

(16)

(18)

ၿပး ေျပာဆ ကတေပးခပါတယ။ ျမနမာအလပသမားေတြ ယာယပကစပ႕ မလပခင (ပနးေရာငေနထငခြငဘတ) က ဘတေငြ (၄၀၀၀) ကေန (၆၀၀၀) အထ ကနကခၿပး ဥးစြာလပရပါတယ။ ၿပးမ ယာယပကစပ႕က အနညးဆးဘတ (၆၅၀၀) ကေန (၁၀၀၀၀) အတြငးမာ ကနကခၿပး လပကငၾကရပါတယ။ ၿပးရင (work permit) ဆတာကလညး တႏစစာအတြက ပြစားခ အပါအ၀င ဘတေငြ (၆၀၀၀) ၀နးကငအကနခၿပး လပၾကရပါတယ။ ဒေနရာမာ ျမနမာအစးရဟာ ဘတလပၿပးမ ပကစပ႕လပရတာ၊ ပကစပ႕လပၿပး (work permit) လပရတာေတြ အလပသမားတေယာကအတြက ဒ အဆင (၃) ဆငမာ အကနအက ဘယေလာကမားမယ၊ ထငးေတြ အျမတထတေတာမယဆတာက ထည မတြကခတာက ေတြ႔ရတယ။ သနးခတျမနမာအလပသမားေတြ ေကာေကာေအာင ခေန ရၿပဆတာက ခထ ျမနမာအစးရ သေသးဟနမတေသးဘးလ႔ ဘနေကာကက အလပသ မားအေရးေဆာငရြကသက ဆကလကေျပာဆပါတယ။ ကတမတညမႈေတြန႔ ေခြးအၿမးေကာကက ကညေတာကခၽြတၿပ (ဘတ) ျဖစေစ ယာယပကစပ႕ျဖစေစ အလပသမားလကထမာ ကငေဆာငထား ရမယလ႔ ထငးအလပသမားဥပေဒမာ ျပ႒ာနးထားေပမယ ျမနမာအလပသမားတငး လကမာ ကငေဆာငခြင မရရၾကပါဘး။ လပငနးရငေတြ သမးထားတာ ခရပါတယ။ ရစ မစ လပထားတ တရား၀ငေနထငခြင (ဘတ) ေတြက လပငနးရငက ဆကမလပေပးတာ ေၾကာင တရားမ၀ငျဖစသြားၾကတအလပသမားေတြ ေရတြကလ႔မကနေအာင မားျပားပါ တယ။ ဘနေကာကၿမ႕အနးက မဟာခငမာဆရင ဘတမရ၊ ပကစပ႕ မရလ႔ ဖမးစားတာ ကေတာ မဟာခ ငရေတြရ အဓကေန႔စဥစးပြားေရးလပငနးျဖစပါတယ။ ၿပးခေန႔က ယာယ ပကစပ႕လပထားတအလပသမားေတြကပါ ဖမးဆးၿပးေတာ ေငြညႇစ၊ ရစခနးေခၚၿပး အမ သာေဆးခငး၊ အမႈကလခငး လပခငးေနတာက အေတာပယတမာပကစကမႈ ျဖစတယလ႔ ကယတငခစားခရတ မဟာခ ငက ရခငအလပသမားတဥးက ေျပာပါတယ။ ဒါအျပင ဒရကပငးမာပ ထငးေတာငပငး ဖနငအေျခစက ပညာေရးဖြ႔ၿဖးမႈေဖာင ေဒးရငး လ႔ေခၚတ (FED) အငဂအက ၀နထမး (၂) ေယာက မေဆာက႐းခြကေန လက ေထာကဒါ႐ကတာတဥးတ႔န႕အတ ဖနင႐းလပငနးကစၥန႔လာတာက သြားလာခြငမရလ႔ ဆ ကာ တာခဂတအေရာကမာ ကားေပၚကဆြခၿပး မေဆာက ျပနပ႔တာက ခခရပါတယ။ ဒ လတရား၀ငသြားလာခြငက ပတပငတားျမစတာဟာ လကနကးမႈက အားေပးအားေျမႇာက ေပးရာေရာကႏငလ႔ ကယေတြ ႀကခရတ လကေထာကဒါ႐ကတာက ေျပာပါတယ။ ဒျဖစစဥက (FED) ဒါရကတာဥးထးခစက ‘‘ကေနာတ႔အဖြ႔အစညးဟာ ထငး ႏငငမာ တရား၀ငမတပတငထားတအဖြ႔ျဖစတယ။ ျမနမာလမးေတြသာမက ထငးႏငင အတြကပါ အကးျဖစေစတအဖြ႔အစညး ျဖစပါတယ။ ကေနာတ႔လအဖြ႔က တရား၀င ယာ

(19)

ယပကစပ႕လပထားတာန႔ သြားလာေနတာကေတာင ထငးရေတြက ပတပငတားျမစရင သာမနအလပသမားေတြကဆရင ဘယေလာကအထ အႏငကငမလဆတာ ေတြးၾကည လ႔ရပါတယ’’ လ႔ ေျပာျပပါတယ။ လး၀ နားမလညႏငတ ထငးအာဏာပငေတြရ႕လပရပ ထငးျမနမာနယစပ မေဆာကၿမ႕ဆတာ ျမနမာေတြ ေန႔တငး၀ငေရာကေနတ နယစပၿမ႕ ျဖစတယ။ တာခခ႐င၊ မေဆာကၿမ႕နယအတြငး ေရႊ႕ေျပာငးျမနမာအလပ သမား (၄) သနးေကာခန႔ရတယ။ အလပသမားလအပခကထက ၀ငေရာကလာေနၾကတ အလပသမားေတြ အလပယျဖစေနတာေၾကာင ထငးလပငနးရငေတြဟာ အစးရ သတမတ ထားတ တေန႔လပအားခ (၁၆၂) ဘတ ေပးစရာမလဘ တေန႔က ဘတ (၆၀) ေလာကန႔ ခငးလ႔ရ ေနတာျဖစတယ။ မေဆာကမာ အလပ႐ ေလးငါးရာ ထကမနညးရေပမယ အစးရ သတမတေစးေပးတစကရ ေလးငါး႐သာရတယလ႔ မေဆာကက အလပသမားအေရး ေဆာငရြကသေတြက ေျပာျပၾကပါတယ။ ဒါေၾကာင မေဆာကက ျမနမာအလပသမားေတြဟာ အခကအခ အမးမးၾကား က လပအားခေတြပရတ ဘနေကာကန႔ အျခားၿမ႕ေတြက သြားလၾကပါတယ။ သြားရမယ အခြငအလမးေတြက အၿမေမာလင ႀကးပမးေနတတၾကတယ။ ဒါေၾကာငပ လကနကးသ ေတြက လြယလငတက စညး႐းလ႔ ရတတၾကတယလ႔ ေျပာၾက ပါတယ။ အလပသမားေတြဟာ လပအားခပမရရတၿမ႕ႀကးက သြားခငလြနးလ႔ ဆယနာရ ထကမနညးလပမ တေန႔ေျခာကဆယ၊ ခႏစဆယရတ ၀ငေငြကေလးေတြက တစႏစ ႀကတမတစၿပး မေဆာကမာ ေနထငအလပလပကငခြင (ဘတ) လပထားၾကတယ။ ဘတ လပၿပးေတာ ပကဆ ထပစၾကတယ။ အခ႕ဆ ယာယပကစပ႕လပၿပး ၿမ႕ႀကးေတြက သြား ဖ႔အတြက ေနရပရငးက မသားစေတြဆက ေငြမာၾကတယ။ ၿပးခတ ေဖေဖၚ၀ါရလက မေဆာကကေနၿပး ရေနာငးသ႔ ပကစပ႕လပဖ႔သြားမယ အလပသမား (၁၁၀) က မေဆာက လပငနးရငေတြက ရေတြန႔ ေပါငးၿပး ဖမးဆးလကတယ။ ဘနေကာကက ပကစပ႕လပတကမၸဏက ျမနမာ၀နထမး ျပညႏငဒဏခရ တယ။ ႏငငကးလကမတ ႐ပသမးခလကရတယ။ အလပသမားေတြ မေဆာကမာ ေန ထငခြင (ဘတ) လပထားတာေတြ အကနဖကဆးခလကရတယ။ (၂) ႏငငအစးရ တရား ၀င လပေနပါလက ဘာေၾကာင မေဆာကက အလပသမားေတြက ယာယပကစပ႕ လပ ခြင မျပၾကတာလလ႔ မေဆာကက အလပသမားအေရးေဆာငရြကသေတြက ေျပာၾကပါ တယ။ ထငးအစးရန႔ ျမနမာအစးရတ႔ ယေန႔ထ တစတခ ၀ငေရာကစစမးျခငး မရေသး ဘး။ ဒါေပမယ မေဆာကမာ ထငးႏငငသားခယခြငရထားတ နာမညႀကး လကနကး သ တေယာကရတယ။ ထငး တႏငငလးမာရတ စက႐အလပ႐က လအပသမ အလပ

(20)

သမားေတြက တငပ႔ေပးေနတယ။ မေဆာကက ထငးအာဏာပငေတြန႔ တာခဂတက ထငး အာဏာပင မကကြယျပထားၾကတယ။ ဒလဟာ အလပ႐ေဟာငးေတြ ဂေဒါငေဟာငးေတြ မာ အလပသမားေတြရာခၿပး အၿမစေဆာငးထားတယလ႔ မေဆာကက အလပသမား အေရး ေဆာငရြကသေတြက ေျပာျပပါတယ။ ဒနာမညႀကး လကနကးဂဏးခပႀကးက တငပ႔လကလ႔ ထငးႏငငအတြငး ေရာကရသြားၾကတ အလပသမားေတြ (work permit) လပမရဘ ဒကၡေရာကေနၾကရတယ။ ေထာေရာ (၃၈/၁) လ႔ေခၚတ စာရြကေတြက အတေတြ ျဖစေနတာေၾကာငလ႔ အဒလ ပ႔ေပးလကတအစအစဥန႔ လာခဖးသေတြ က ေျပာျပၾကပါတယ။ ဒလ လကတလးျခားလပထားတာက သၾကတာေၾကာင ထငး လပ ငနးရငေတြက ယာယပကစပ႕ကသမးထားၿပး အႏငကငေနတာျဖစတယလ႔ အလပ သမားေတြက ေျပာပါတယ။ ျမနမာအစးရန႔ ထငးအစးရတ႔ဟာ ယာယပကစပ႕န႔ ပတသကတ ျပနာေတြ က တခမ ၀ငရငးလငးတာ မရတာေၾကာင တေန႔ထကတေန႔ ပမဆး၀ါးလာေနတယလ႔ အလပသမားအေရး ေဆာငရြကသေတြက ေျပာၾကပါတယ။ ျမနမာ အစးရအေနန႔ မတရား ဖႏပခေနရတ ျမနမာေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားကစၥ တခတေလေလာက ထထေရာက ေရာက ၀ငေရာကေျပာဆ လပကငတာ၊ ေမးျမနးစစမးတာမား လပလာခရငေတာ ထငး အာဏာပငေတြ ဒေလာကအထ လကရဇကရ ဖႏပမာမဟတဘးလ႔ ယဆေနၾကေၾကာငး ပါ။ ။

ေကာေသာငး စကတငဘာလ (၁၅) ရက၊ ၂၀၁၁။

(Arakan Review ၀ဘဆကဒတြင စကတငဘာလ (၁၆) ရက၊ (၂၀၁၁) တြင ေဖာျပခ ေသာေဆာငးပါး ျဖစပါသည။)

(21)

ၿဗတသကလနေခတက ျမနမာႏငငမာ ခရငတရားသႀကးအျဖစအမႈထမးသြားတ အဂၤလပ (စေကာ) လမးစာေရးဆရာ ေမာရစေကာလစ (Maurice Collice) ကသရ Trials in

Burma စာအပမာ "ဒေန႔ (၁၉၃၀) ဝနးကငကာလမာ အဂၤလပအမးသမးေတြ ရရၾက တအခြငအေရးေတြက ျမနမာအမးသမးေတြ ေ႐းပေဝသဏကပင ရရခၾကတယလ႔" ေရး သားခပါတယ။ ျမနမာႏငငမာ အပခပေရးဝနထမးန႔ တရားေရးအရာရအျဖစ တာဝနထမး ဖးသ ႏငငျခားသားတဥးရ႕ အခြငအေရးအဆငအေျခအေနက အကျဖတမႈတခလ႔ ဆရပါ မယ။ ဒအကျဖတအခကအေပၚ မနတယ၊ မားတယ မေျပာလပါ။ အပခပေရးဆငရာ အေတြ႔အႀကရတစာေရးဆရာျဖစလ႔ သေျပာတာမနမာေပါလ႔ဆခရင ပဂၢလကဓ႒ာနျဖစ သြားလမမယ။ ဒလပါပ။ သဘာပေျပာေျပာ ငါလကခယၾကညတာက ဒါပလ႔ "ကားကားမးယပ" လပေနရငလညး အတေနာအတန ျဖစေနပါလမမယ။ မနကနတေကာကခက၊ အကျဖတ ခကရဖ႔အတြကဆရင ဓမၼဓ႒ာနကတ ခဥးကပမႈဆတာ ပဂၢလစြ၊ ဆႏၵစြမပါဘ ပကတျဖစ တညေနတအေျခအေန၊ အခကအလကေတြကေန ေကာကခကစြယျခငးလ႔ ျမနမာဓေလ ထးတမးဥပေဒနယပယက မနးမတေယာကရ႕ အခြငအေရး၊ အဆငအေျခအေနက အက ျဖတရာမာ ျမနမာဓေလထးတမးဥပေဒက လကခထားတ အမးသမးဆငရာအခြငအေရး ေတြဘာရလ၊ အဒအခြငအေရးေတြဟာ ေယာကား၊ မနးမတနးတရမႈန႔ ဘယေလာကေဝး လဆတာ သးသပၿပး ေကာကခကဆြမသာလင အျပစေဒါသကငးတ သးသပခကရႏင လမမယလ႔ ထငပါတယ။ ဓေလထးတမးဥပေဒဆတာ သကဆငရာလ႔အဖြ႔အစညးအတြငး လကနာကင သးၾကတ လမႈေရးဆငရာ စညးမဥးစညးကမး ျဖစပါတယ။ လ႔အဖြ႔အစညးဆတာက အဆငဆင ပငးျခားစတျဖာလကရင ေနာကဆးမာ မသားစဆတ အငယဆးလ႔အစအဖြ႔ က ေတြ႔ရ ပါလမမယ။ တနညးေျပာရရင မသားစဆတာ လ႔အဖြ႔အစညးရ႕ အေျခခယနစ ျဖစပါတယ။ မသားစရ႕သဘာဝကၾကညရငလညး ပြါးစညမႈက ေတြ႔ရပါလမမယ။ ဆလတာက လမနရင (ယေန႔အခနထ) အမအဖႏစဥး ေပါငးဖကေပါကဖြား လာ ရပါတယ။ ေမြးဖြားလာတကေလးအ႐ြယေရာကလာၿပး ဆန႔ကငဖကလငန႔ေပါငးဖကတ အခါ မသားစတခ ျဖစေပၚလာပါတယ။ အဒမသားစကတဖန လသားကေလးမားက ေမြး

အမးသမးေရးရာ က႑

(22)

ထတ ေပးၾကျပနပါတယ။ ဒျဖစစဥကေန ေကာကခကဆြယရင လသားတေယာကရ႕ဘဝ က ႏစပငးခြျမငႏငပါတယ။ ပထမအပငးက သေမြးဖြားလာတမသားစအတြငးက ဘဝ (အမ ေထာငမျပမဘဝ) ျဖစၿပး၊ ေနာကတပငးက အသစပြါးစညးလာတမသားစဘဝ (အမေထာင ျပၿပးဘဝ) ျဖစပါတယ။ ဒါေၾကာငမ႔ ျမနမာဓေလထးတမးဥပေဒနယပယမာရရေနတ မနးမ တေယာကရ႕အခြငအေရးက ခဥးကပေလလာတအခါ လ႔အဖြ႔အစညးရ႕အေျခခယနစျဖစတ မသားစဘဝအတြငးမာ မနးမတေယာကရ႕ အခြငအေရးေတြက ဘာေတြလဆတာက ေလ လာရင အေျခခကလမမယလ႔ ယဆပါတယ။ ဒလေလလာရာမာလညး အမေထာငမျပမ ဘဝန႔ အမေထာငျပၿပး ဘဝဆၿပး ႏစပငးခြေလလာရင ပမရငးလငးလြယကလမမယလ႔ ထငပါတယ။ အမေထာငမျပမအပငး ျမနမာဓေလထးတမးဥပေဒမာ မဘအေမြဆကခထကတ သားသမး (၆) မးန႔ မဘအေမြမခထကတ သားသမး (၆) မးဆၿပး စစေပါငး သားသမး (၁၂) မး သတမတထား တာက ေတြ႔ရပါတယ။ အေမြခထကတသားသမး (၆) မးမာ ကယတင ေမြးထတလက တအခါ အေမြဆကခခြင ရပါတယ။ ေသဆးသြားတအခါ အေမြရငမာ ဒသားသမး (၂)မး ဟာ မဘႏစပါးလး ကြယလြနသြားတအခါ အေမြဆကခပငခြင ရခြငရပါတယ။ ေသဆးသြား တအခါ အေမြရငမာ ဒသားသမး (၄) မး (ေကာက၍ေမြးတသား၊ မယားပါ လငပါသား၊ အေျမႇာငမယားသား၊ ကၽြန၊ ကၽြနမန႔ရတသား) မာ အေမြဆကခခြင ရလာပါတယ။ တငျပတျမနမာဓေလထးတမးဥပေဒက သတမတထားတ သားသမးေတြရမဘ အေမြဆကခခြငက ေလလာၾကညရင အေရ႕တငးမာရတ ဓေလထးတမးဥပေဒ အေတာ မားမားမာေတြ႔ရတ လငအေပၚမတညၿပး အေမြဆကခခြငက သတမတတပစ (ဥပမာ - တ႐တလမးမာ မဘေတြ သားေယာကားသာဆကခခြငရ) မးမဟတဘ သားသမးရအျပ အမႈ (ဥပမာ - သားသမးရငးျဖစေသာလညး မဘက ရနသသဖြယဆကဆတ သားသမး (သြာႏတ) ဟာ အေမြဆကမခထကေသာ သာသမး (၆) မးထတြငပါဝင) န႔ သားသမးရ အဆင (ဥပမာ - အေမြခသားအျဖစ ေမြးစားတသား၊ ေကာကေမြးစားတသားတ႔မာ အေမြ ဆကခထကတ သားသမး (၆) မးတြငပါဝငေသာလညး သတပါးႏငရတသား (ဒႏၷက) ဝယ၍ရတသား (သေဟာဎ) ထမငးငတမြတ၍ မခလာတသား (ဆာတဘတ) တ႔မာ အေမြ မဆကခထကတသား (၆) မးတြငပါ) တ႔အေပၚ မတညေနတာက ေတြ႔ရပါတယ။ ဆရရင ျမနမာဓေလထးစအရ အေမြဆကလကခခြငအေရးမာ လငကြျပားမႈအေပၚ အေျခမတည ထားဘ သားသမးရအဆငအထားတအတြက ေယာကား၊ မနးမအခြငအေရး တနးတရရဖ႔ အတြကအေနအထား ရေနတယလ႔ဆရပါမယ။

(23)

အေမြဆကခခြင အခြငအေရးမာ တနးတရတယဆရင ေနာကတဆငတကၿပး အေမြခြၿပး အေမြခြေဝတပစက ဆကေလလာဖ႔ လပါတယ။ ဘာေၾကာငလဆေတာ အေမြ ပက ခြျခားပငးေဝရာမာ ကငသးတနညးလမးေတြကလညး မညမတအေျခအေနေတြ ျဖစ ေပၚလာႏငတာေၾကာင ျဖစပါတယ။ ညအစကေမာငႏမအတြငး အေမြပခြေဝျခငးန႔ စပ လဥးလ႔ ေရးဓမၼသတကမးမားရ႕အဆက ေလလာၾကညရင ကငးဝနမငးႀကးဥးေကာငးရ သးဆယေျခာကေစာငတြ အေမြမႈခနးဓမၼသတကမးႀကး အခနး (၈) မာ သားအခငးခငးတ႔ အေမြခြေရးန႔ပတသတတ ေရးဓမၼသတမားရအဆမားက ျပထားပါတယ။ အဒအဆမား က ေလလာတအခါ သားႀကး သမးႀကးမား (ၾသရသမဟတ) ဟာ မဘတာဝနမားက ညငယႏမငယထက ပ၍ယရလင အေမြပေဝစမာ သာလြနရရရမယ။ မဘတာဝနမား က ေမာငႏမငယ အညအမ ထမးေဆာငရလင အေမြဥစၥာက အညအမခြေဝရမယဆတ အခကမာေယဘယအားျဖင တညတာေတြက ေတြ႔ရပါတယ။ ဒါေၾကာင ဓမၼသတမားမာျပထားတ အေမြပက ခြေဝရာမာ လကနာရတ သတ မတခကေတြဟာလညး ေမာငႏမေတြအဆင (အႀကးအငယစသည) န႔ မဘတာဝနက ကနအငယမားထက ပယ၊ မယဆတ အေျခအေနႏစခအေပၚ တညထားတာေတြက ေတြ႕ ရပါတယ။ လငကြျပားမႈအေပၚ အေျချပမထားပါဘး။ စရငထးမားက ေလလာတအခါ (၁၈၉၇) ခႏစမာ ဆးျဖတခတ “မပန႔ မေရႊမစရငထး-၁” မာ သားသမးအားလးကသာ တ ညမ အေမြေပးတဆးျဖတခက (မ) က ခမတခတာ ေတြ႔ရပါတယ။ ဆရရင ယေန႔ကာလ မာ ျမနမာဓေလထးတမးဥပေဒအရ ေမာငႏမအတြငး မဘရအေမြက ခြေဝရာမာေယာကား၊ မနးမမခြျခားဘ အားလးအညအမ ခြေဝမႈက ကငသးပါတယ။ ဒါေပမယ ၾသရသန႔ ပတ သကတ ျခြငးခကေတာ ရပါတယ။ ၾသရသဟာအေမြရ ေလးပတပက ရခြငရပါတယ။ အရပစကားမာ သားႀကးၾသရသလ႔ သးေလရတအတြက ၾသရသလ႔ ဆလကရင ေယာကားန႔သာဆငတ အသးအႏႈနးအျဖစ လမားစက နားလညထားၾကပါတယ။ ျမနမာ ဓေလထးတမးဥပေဒက လကခထားတ ၾသရသရ႕အဓပၸာယဟာ အရပထမာ နားလည လကခထားတ သေဘာမး မဟတပါဘး။ “ကတဝန႔ ေမာငဆငအမႈ -၂” မာ ၾသရသ ဟေၾကာငး ယမားသသယျဖစရန မရေပ။ ကာလၾကာေညာငးေသာ အမေထာငတခတြင ဖခင၏တာဝနဝတရားမားက ေကပြနစြာထမးေဆာငႏငေသာေၾကာင သတမတထားသည မဘအေမြအႏစရရေသာသားဟ၍ အထးအဓပၸါယ သကေရာကလာသည။ ထနညးတစြာ (အမဝတရားက ေကပြနစြာထမးေဆာငေသာ)သမးအားလညး သားကသ႔ပင အခြငအေရး ေပး၍ ၾသရသဟ ေခၚဆေပသည။ ဒါေၾကာငမ႔ ျမနမာဓေလထးတမးဥပေဒသရ အခြငအေရးႏစချဖစတ အေမြရ ေလးပတပရခြငန႔ မဘတဥးေသဆးတအခါ ကနမဘထမ ၾသရသရ အေမြေဝစက ေတာငး ခခြင (ၾသရသမအပျဖစေသာ သားသမးမားသည မဘႏစပါးလး ကြယလြနသြားမ အေမြ ခြေဝခြငရ) ကလငကြျပားမႈန႕ မဆကစပထားဘးလ႔ ဆရပါမယ။ တရားဝငသမးရငးျဖစၿပး

(25)

ဆႏငပါတယ။ ဒါေၾကာငမ႕ လကထပထမးျမားတယဆတာ အခစဝတစာေရးဆရာ တေယာက ေရးသလ လကကေလးႏစဖက ထပလကတာဆတ တမတမသေဘာမဟတပါဘး။ အငမ တန သမေမြ႔ႏးညၿပး အေရးႀကးတ လမႈေရးကစၥျဖစတအတြက လ႔အဖြ႔အစညးတငးမာ လကထပထမးျမားျခငးန႔ စပလဥးတ စညးမဥး၊ စညးကမးေတြက သတမတထားၾကပါ တယ။ ျမနမာဓေလထးတမးဥပေဒမာလညး လကထပထမးျမားရာမာ တရားဝငအၾကငလင မယားျဖစဖ႔အတြက လအပတအခကေတြအျဖစ - (၁) ေယာကားသည အမေထာငျပရနအတြက ကနးမာသနစြမးရမည။ (၂) မနးမသည မဆးမ (သ႔မဟတ) တခလပ၊ တလငကြာမဟတလင အသက (၂၀) ျပည

ရမည။ အသက (၂၀) မျပညေသးလင မဘ (သ႔မဟတ) အပထနးသ၏သေဘာတည ခကရရရမည။

(၃) အၾကငလငမယားအျဖစ အမေထာငျပရနရည႐ြယ၍ ႏစဥးသေဘာတညခကဆႏၵက လြတလပစြာေပးရမည။

(၄) ႏစဥးစလး ေပါသြပသ မျဖစေစရ။ (၅) မနးမမာ မျပတစေသာ တရားဝငလငေယာကား မရေစရ။ (၆) အထငအရားထမးျမားလကထပမႈ တစတရာမျပလပခပါက လငမယားအျဖစ လသရင

ၾကား ေပါငးသငးေနထငမႈရရမညလ႔ သတမတထားပါတယ။ အထကကတငျပခတအခကေတြမာ ကာယကရငရ႕ သေဘာတညခကဟာ အေရးႀကးဆးအခက ျဖစပါတယ။ သတ႔သားသတ႔သမးတ႔ရ႕ ဆႏၵအေလာက လြတလပ စြာသေဘာတညမႈ မရခပါလင လကထပထမးျမားမႈသည တရားဥပေဒႏငမညသညအျပင တညၿမခငမာမႈလညး မရပါဘး။ ဥပေဒပညာရငေဒါကတာေအးေမာငကသရ႕ Burmese Buddhist Law စာအပမာ သတ႔သားန႔ သတ႔သမးန႔ ပတသက၍ ေျပာငးလတးတကလာ တေခတသးေခတ ရတယလ႔ဆထားပါတယ။ ပထမေခတက မဘသေဘာအတငး သမးက လကနာရတေခတ ျဖစပါတယ။ ပေခတေႏာငးမာျပစခတ “ဝါ႐ဓမၼသတ” အရေယာကား ႏင မနးမ အၾကငလငမယားအျဖစ ေရာကရဖ႔ မဘကထမးျမား ေပးရပါတယ။ မဘသေဘာ မတရင သားသမးတကတပင ေမြးဖြားလာလညး သမးက မဘက ျပနသမးခြငရတယလ႔ဆ ထားပါတယ။ ဒတယေခတကေတာ မဘအစအစဥက သမးမျငငးဆနလလင ျငငးဆနႏငတ ေခတ ျဖစပါတယ။ ကနးေဘာငေခတမာ ျပစခတ “မႏကယဓမၼသတ”အရ မဘက လက ထပထမးျမားၿပးေသာလညး သမးကမၾကညျဖ၍ ကာမ မေပးအပမ မဘထျပနလာလင သမးရငမဘက သမးကေယာကားေလးထသ႔ သးႀကမတငတင ျပနပ႔ေပးရပါတယ။ သးႀကမတငတင ျငငးဆနေနလင ထမးျမားျခငးက ပကတယ။ တတယေခတေတာ သမး ႏစသကသႏင မဘကေပးစားရတေခတျဖစပါတယ။

(24)

အသက (၁၈) ႏစျပညခနမာ ညအစကေမာငႏမထမာ အႀကးဆးျဖစတအျပင အေမရ တာဝနဝတရားမားက ကညေဆာင႐ြကႏငစြမးရရင ၾသရသအရာကရရၿပး အထကကဆ တအခြငအေရးႏစခက ရရမာျဖစပါတယ။ အမေထာငျပၿပးအပငး ေယာကားန႔ မနးမေပါငးဖကလ႔ အမေထာငတခရယလ႔ ထေထာငလကတာန႔ တဥးန႔တဥးၾကားမာ တာဝနန႔အခြငအေရးေတြ ရလာပါတယ။ ျမနမာဓေလမာ ေျပာေလရ ၾကတ လငဝတငါးပါး၊ မယားဝတငါးပါးဆတာေတြဟာ တာဝနပငးက ၫႊနးထားသလ တဖကမာလညး လငေသရင ကနပစၥညးမယားပငတယဆတာမးဟာ အခြငအေရးေတြ တာဝနေတြဟာ လငမယားအျဖစ ေပါငးသငးျခငးတရားဝငျဖစ၊ မျဖစဆတအေပၚ မတည ၿပး ျဖစတညလာတာျဖစပါတယ။ တရားဝငမဝငဆတာ သကဆငရာဓေလထးတမးအရ သတမတျပ႒ာနးထားတအခကေတြန႔ ကကညတ ထမးျမားလကထပမႈ ျဖစ မျဖစဆတ အခကအေပၚ မတညပါတယ။ ဆလတာက လကထပထမးျမားမႈ တရားဝငမျဖစခရင ဆငေရးဆငခြင (ပစၥညး ဆငရာ၊ လပဂၢလဆငရာ) အခြငအေရးေတြျဖစလာမာ မဟတပါဘး။ ဒါေၾကာင အမေထာင ျပၿပးအပငး အမးသမးတေယာကရ အခြငအေရးန႔ ပတသတတေလလာမႈက လကထပ ထမးျမားမႈအပငးက စတငဖ႔လလာပါတယ။ အခြငအေရးပငးက ၾကညရငလညး အမ ေထာငမာ ျဖစတညလာခတ အကးစးပြါး (ပစၥညး) န႔ သကဆငတ အခြငအေရးန႔ အမ ေထာငတခမာ လကနာရမယလ႔ သတမတထားတစညးကမးခကတခခက တဖကဖကက ခးေဖာကတအခါ အျခားတဖကမာျဖစေပၚလာတ လပဂၢလဆငရာအခြငအေရး (ဥပမာ - ခရစယာနဓေလထးတမးက တလငတမယားစနစက သာခြငျပတယ။ အဒစညးကမးက တဖကက ခးေဖာကရင တျခားတဖကမာ လငမယားကြာရငးခြင ျဖစလာပါတယ) ဆၿပး ေတြ႔ရပါတယ။ ဒါေၾကာငမ႕ အမေထာငျပၿပးသား အမးသမးတေယာကရ႕အခြငအေရးက (၁) လကထပထမးျမားျခားအပငး၊ (၂) ပစၥညးဆငရာအပငး၊ (၃) လငမယားကြာရငးျခငး အပငးဆၿပး ေလလာလင ပမရငးလငးလြယကသြားမယလ႔ ယဆပါတယ။ လကထပထမးျမားျခငး မႏကယဓမၼကမးမာ ကမၻာလဥးတ႔ စကၡ႐ပနသဝါျဖစၾကရာမ ေမထမဝၾကျခငး က ပညာအျမငရသတ႕က ကရ႕ျပစတငၾကသျဖင လမသေအာငဖးကြယၾကသညက အေၾကာငးျပၿပး ေယာကားႏင မနးမလငမယားအျဖစ ေပါငးသငးေနထငျခငးက အမ ေထာငျပတယလ႔ ေခၚဆသးႏႈနးလာခေၾကာငး ေဖာျပထားပါတယ။ အဒလေယာကားႏင မနးမ ျမငၾက၊ ေတြ႔ၾက၊ ေမထနမဝၾကသညကေနာကပငးမာ လႀကးမဘတ႔က ႀကးၾကပ ကြပကၿပး အမေထာငခေပးသည အေလအထသ႔ ေျပာငးေ႐ြ႕ျဖစလာပါတယလ႔ ခ႕ေတြးယ

(26)

ယေန႔ေခတအခါဟာ တတယေခတအခါ ျဖစပါတယ။ ကယႏစသကသက ကယ သေဘာန႔ ကယေ႐ြးခယႏငခြငက ျမနမာဓေလထးတမးဥပေဒက အမးသမး၊ အမးသား ႏစဥးစလးက ေပးထားပါတယ။ ဒါအျပင ျမနမာဓေလထးတမးဥပေဒအရ လကထပထမး ျမားမႈက ဘာသာေရးန႔ မဆကစပတအတြက လြတလပမႈက ပၿပးကယကယျပန႔ျပန႔ ကင သးႏငတအေနအထား ရေနပါတယ။ ဒအခကက အျခားဓေလထးတမးဥပေဒေတြန႔ ယဥထးၾကညရင ပမျမငသာလာပါတယ။ ဥပမာ - မြတဆလငဓေလထးတမးဥပေဒမာ လညး ျမနမာဓလထးတမးဥပေဒလပ တရားဝငအၾကငလငမယားျဖစဖ႔ အခမးအနားမလ၊ သတ႔သားန႔ သတ႔သမးရ႕သေဘာတညခကတြငသာ အဓကအေျခခေသာလညး ႏစဥး စလးသည အစၥလမဘာသာဝငျဖစရမယဆတ ကန႔သတခက ရေနပါတယ။ ျမနမာဓေလထးတမးဥပေဒမာေတာ အဒလ ကန႔သတခကမရတအတြက ဘာသာျခားန႔လကထပလညး တရားမဝငပကျပယတယလ႔ မရပါဘး။ ဆရရင ျမနမာ ဓေလထးတမးနယပယမာ လကထပထမးျမားျခငးန႔ ပတသကလ႔ အမးသမးေတြဟာကယ ရဆႏၵသေဘာထားအေလာက ေဆာငရြကႏငခြငက ကယကယျပန႔ျပန႔ ရထားတာကေတြ႔ ရပါတယ။ ဒါေပမယသေဘာတညခကေပးတ အမးသမးဟာ တခလပ၊ တလငကြာ၊ မဆး မ မဟတရင အသက (၂၀) ျပညဖ႔ေတာ လပါတယ။ ျမနမာဓေလထးတမးဥပေဒမာ သေဘာတညခကမေပးႏငတ အမးသမးရ အသကက (၂၀) လ႔ သတမတထားေပမယ ေယာကားေလးရ႕အသကက သတမတမ ထားပါဘး။ လအပတကာယစြမးအင တနညးေျပာရရင လပေဘာဝငရနသာ လတယလ႔ ဆပါတယ။ ဒအခကအေပၚ တခ႕သမားက ျမနမာဓေလထးတမးဥပေဒမာရတ အမးသမး န႔အမးသားၾကားမာ အခြငအေရး မညမမႈတခအျဖစ ေထာကျပၾကပါတယ။ ဒေနရာမာ အသက (၂၀) မျပညရင မဘေဘာတညခက ယရမယဆတာက ဖကသမးလကတအဓပၸါယကေတာ မသကေရာကတာက ေတြ႔ရပါတယ။ စရငထးတခမာ “အမးသမးသည အ႐ြယေရာကၿပးသျဖစေစ၊ အ႐ြယမေရာက ေသးသျဖစေစ ၎တ႔၏ဆႏၵက ဆန႔ကငၿပး မဘမားက ထမးျမားလကထပ မေပးစား ႏငေပ” လ႔ ထးဖြ႔ထားပါတယ။ မဘရသေဘာတညမႈဆရာမာလညး အထငအရား ေျပာဆ ႏငျခငးကသာမက “အဓပၸါယသကေရာကသည သေဘာတညမႈ” မးလညး ပါဝငပါတယ။ အဓပၸါယသကေရာကသည သေဘာတညမႈဆတာက ေလလာၾကညတအခါ ေယာကားႏင မနးမတ႔ ထြကေျပးၿပး အတေပါငးသငးေနထငတာက မနးမေဆြမးမားက ကန႔ကြကျခငး မရတာ တ႐ြာတညးမာပင လငမယားအျဖစေနထငၾကသညက မဘမားက သေသာလညး ျပနလညမသမးပကခတာ မနးကေလးတေယာကသည ခစသႏင ထြကေျပးၿပးေနာက မဘအမမာ ခစသန႔အတ ေနထငစားေသာကဖးတာ မနးကေလးန႔ ေယာကားေလး ထြက ေျပးၿပးေနာက မနးကေလးက လႀကးစရာႏင ျပနအပရာမာ လကမခႏငေၾကာငး တစတရာ မေျပာခတာ စတအျပအမႈတခခငးက အဓပၸါယသကေရာကတသေဘာတညမႈ ျဖစတယ (27)

လ႔ ဆးျဖတထားတာက စရငထးမာ ေတြ႔ရပါတယ။ ဒါေၾကာငမ႔ အသက (၂၀) မျပညေသးရင မဘရ သေဘာညမႈရရမယဆတ အခကဟာ ဟႏၵဓေလထးတမးမာလ မဘသေဘာတခတညးသာျဖစၿပး သားသမးက ျငငး ပယခြငမရတအေနအထားမး မဟတတာက ေတြ႔ရပါတယ။ မဘရသေဘာတညမႈမာ အဓပၸါယသကေရာကတသေဘာတညခကလညး ပါဝငေနတအေနအထားဟာလညး မဘ ရသေဘာတညမႈက ရယရာမာ ပမကယျပန႔တအေျခအေနက ေရာကလာေစပါတယ။ တင ျပခတအခကေတြအရ အသက (၂၀) မျပညေသးရင မဘအပထနးသသေဘာတညရ မယဆတာ တစတရာေသာအတငးအတာအထ လးသာလႈပသာရတယလ႔ ဆႏငပါတယ။ ဒါေပမယ ေယာကားေလးအသကကေတာ ကန႔သတထားတာမရလ႔ ေယာကားန႔ မနးမန႔ ဆတအခကမာ တနးတမျဖစဘးလ႔ ေျပာဆႏငပါတယ။ ေယာကားေလးအသကန႔ စပ လဥးတစရငထးေတြက ေလလာတအခါ စဥးစားဖြယအခကက ေတြ႔လာရပါတယ။ လကထပထမးျမားႏငတေယာကားေလးအသကန႔ စပလဥးလ႔ ပထမဆး ဆး ျဖတခတေမာငၿငမးန႔ မျမငအမႈမာ ထမးျမားလကထပႏငရနအတြက ေယာကားေလးသည လအပေသာအကာယစြမးအားႏင ျပညစရနသာ လတယလ႔ဆးျဖတခပါတယ။ (၁၉၅၂) ခ ႏစမာ ဆးျဖတခတ မေအးစနန႔ ေမာငလမငးတ႔အမႈမာ ေယာကားေလး အသက (၁၆) ႏစ ေကာလင ထမးျမားမႈျပႏငတယလ႔ အသကကအတအက သတမတဆးျဖတျပန ပါတယ။ ေယာကားေလးအသကန႔စပလဥးတ စရငထးႏစခဟာ ကြလြေနပါတယ။ (၁၉၂၈) ခႏစမာ ဆးျဖတခတ ေမာငသနးေမာငန႔ မေစာအမႈမာ ေမာငသနး ေမာငက မေအးစနန႔ ေမာငလမငးအမႈက ကးကားၿပး သန႔ မေစာရၾကစဥက သသည အသက (၁၆) ႏစသာရ၍ ျမနမာဓေလထးတမးဥပေဒအရ တရားဝငအတညျဖစသည လငမယားအျဖစသ႔ မေရာကလ႔ ထေခပါတယ။ မလ႐းက ေမာငသနးေမာင၏ထေခခက ဟာ အေၾကာငးျခငးအရာအရလညးေကာငး၊ ဥပေဒအရလညးေကာငး မခငမာလ႔ေဖာျပ ၿပး ေမာငသနးေမာငက အ႐ႈးေပးခပါတယ။ မလရးအဆးအျဖတက ေမာငသနးေမာငက မေကနပလ႔ အယခရာ တရားလႊတေတာက “ေမာငၿငမးခမးႏင မျမင” စရငထးက ျပန လညလကနာၿပး တရားဝငထမးျမားရနအတြက ေယာကားေလးအသက ကန႔သတခက မရ၊ လပေဘာဝငရနသာ လတယလ႔ဆးျဖတၿပး အဒစရငထးဟာ ယေန႔အထတညၿမေန ပါတယ။ ေယာကားေလးအသကန႔ စပလဥးလ႔ ဆးျဖတခတ စရငထးအဆကဆက က ျမနမာလ႔အဖြ႔အစညးမာ ဒကစၥက ညမမႈ႐ႈေထာငတခထက ခဥးကပလ႔ မျဖစႏငဘး ဆတာက ေဖာျပႏငပါတယ။ အစဥအလာအားျဖင ေယာကားန႔ မနးမက ဆးန႔ဖက အျဖစ ျမနမာလ႔အဖြ႔အစညးက မတယပါတယ။ မႏကယဓမၼသတမာ ငယ႐ြယသခငး မား မၾကလင ေယာကားေလးမဘက ျငငးဆနခြငမရလ႔ ေဖာျပထားတာ ေတြ႔ရပါတယ။ ေနာကတခနမာ ျမနမာလ႔အဖြ႔အစညးက လကခတပစေတြ ေျပာငးလသြားရငေတာ မေျပာတတ

(29)

ျမငပါတယ။ ဘာေၾကာငလဆေတာ ျမနမာဓေလထးတမးဥပေဒမာ ဒမရေနေပမယ လက ေတြ႔လမႈဘဝမာ တရားဝငအမေထာငရလက ေနာကမနးမ ယတာက ျမနမာလမႈဝနးကင ကမႏစသက၊ လကမခတသေဘာ ေတြ႔ရပါတယ။ တရားဝငအမေထာငရလက ေနာက မနးမ ယတအေရအတြကဟာလညး အခးအစားအရ အလြနနညးပါတယ။ ဆရရင ျမနမာ လအဖြ႔အစညးဟာ တလငတမယားစနစသ႔ တမးၫႊတတသေဘာ ရေနပါတယ။ ဒါေၾကာငမ႔ ဒမဟာ ဓေလထးတမးဥပေဒဆတာ လ႔အဖြ႔အစညးအတြငးက အမားရ ကယကငတရားသဖြယ လကခလာခတ စညးမဥးစညးကမးကေန ျဖစလာတယ ဆတအဆန႔ ဆန႔ကငကြလြတအသြငရေနတအတြက ေယာကားတေယာကက မနးမတဥး ထကပယခြငရတ ဓေလထးတမးက ေသေသခာခာ ေလလာပငးစစၾကညဖ႔လတ အျပင ဒမဟာ အမးသမး၊ အမးသားတနးတညမမႈ ႐ႈေထာငအရလညး ေဝဖနေထာကျပသငတ အခကျဖစတယလ႔ ျမငပါတယ။ ပစၥညးခနးဆငရာ ျမနမာဗဒၶဘာသာလငမယားရ ေမာငႏပငပစၥညးပငဆငခြငဟာ တရားဝငလင မယားအျဖစသ႔ေရာကသညႏင ေပၚေပါကလာၿပး သတမတထားသည အမးအစားအတငး အကးခစားခြငရပါတယ။ ထပငဆငခြငသည ‘အၿပးအျပတရရသညအကးခစားခြင(Vested

rights)’ ျဖစပါတယ။ သတမတတ အခးအစားဆတာ ပစၥညးအမးအစားအေပၚ မတညပါ တယ။ ျမနမာဓေလထးတမးဥပေဒအရ လငမယားပငပစၥညးအမးအစား (၆) မးရပါတယ။ (၁) ငယလငငယမယားျဖစၾကတအမေထာငဖကမား အမေထာငမျပမကတညးက ပင လာခၿပး အမေထာငျပရာတြင ပါလာတပစၥညးက ပါရငးပစၥညးလ႔ေခၚၿပး ပစၥညးပါလာတ သက သးပႏစပ၊ သ႔ရအမေထာငဖကက သးပတပ အကးခစားခြငရပါတယ။ (၂) အမေထာငကဖးသမား အထကအမေထာငမာပငခၿပး အမေထာငသစျပရာသ႔ ပါလာ ေသာပစၥညးက အထကပါပစၥညးလ႔ေခၚၿပး အမေထာငႀကးခငး ထမးျမားလင တဥးရ အထကပါပစၥညးမာ တဥးက အကးခစားခြင မရပါ။ အမေထာငႀကးႏင အပလပျဖစလင အမေထာငႀကးရ အထကပါပစၥညးက ပါရငးပစၥညးဟသေဘာထားၿပး ပစၥညးခြေဝရပါ တယ။ (၃) အမေထာငျပၿပး ဇနးေမာငႏတဥးဥး အေမြဆကခရရတပစၥညးက အေမြရလကထပပြါး လ႔ေခၚၿပး အေမြရသက သးပႏစပ သ႔ရအမေထာငဖကက သးပတပအကးခစားခြငရပါ တယ။ (၄) ထမးျမားစဥက ထမးျမားသႏစဥးအားသတ႔၏ မဘဘးဘြားသားခငးမတေဆြမား က ျဖစေစေပးသညပစၥညးက ခနးဝငပစၥညးလ႔ေခၚၿပး လငန႔မယားအညအမ ရရပါတယ။ (၅) လငမယားဒးတေဘာငဘက ရာေဖြရရတပစၥညးက ႏစပါးစပစၥညးလ႔ေခၚၿပး လငမယား အညအမ အကးခစားခြင ရပါတယ။

(28)

ပါ။ ဒေန႔ကာလမာေတာ ဒကစၥက ညမမႈ႐ႈေထာငသကသကႏင ခဥးကပလင ျမနမာ လအဖြ႔အစညးက လကခႏငတအေျဖန႔ ကြာလမးဖြယရတယလ႔ ထငပါတယ။ တရားဝငထမးျမားျခငးျဖစဖ႔ လအပတအခကေတြထက ေနာကထပေထာကျပ ျပေဝဖနတကစၥက မနးမမာ တရားဝင လငမရရလ႔ဆေသာလညး ေယာကားမာ တရားဝင မယား မရရလ႔ ကန႔သတခကမရလ႔ အမးသမးေတြအေနန႔ တခနမာ တရားဝငေယာကား တေယာကတညးထားတစနစ ကငသးေနခနမာ ေယာကားေတြက တခနထမာ မယား အမားယတစနစက ကငသးခြငရေနတယလ႔ ေထာကျပပါတယ။ ဓမၼသတကမးမာ မယား အမားယတာက ပတပငထားတာမေတြ႔ရေပမယ မယားမရပါလ႔ေျပာဆၿပး သတပါးသမးက ထမးျမားၿပး ေနာကမမယားရတယလ႔ ေပၚေပါကခရင သရ႕သားသမးတေယာကျဖစေစ၊ ႏစေယာကျဖစေစ ေယာကၡမသစကေပးၿပးမ (သ႔မဟတ) သားသမးရလင သ႔ကယသ ေယာကၡမအသစကေပးၿပးမ မယားအသစက ရခြငရတယလ႔ ျပ႒ာနးထားပါတယ။ မႏ ကယဓမၼသစ ဒြါဒသမတြ အခနး (၄၃) မာလညး ‘စြန႔ရာေသာမယားငါးေယာကဟသညမာ အၾကငလငမယား ေပါငးေဖာၾက၍ ရစႏစ ဆယႏစေျမာကတငေအာင သမးသား မေမြး မျမငေသာမနးမၿမသညလညးတပါး၊ သမးရစေယာက ဆယႏစတငေမြး၍ သားေယာကား မေမြးႏငေသာမနးမသညလညးတပါး၊ ႏနာ၊ ဗရငဂနာဝက႐းနာစြေသာမနးမသညလညး တပါး၊ အမး၏အကငကစြန႔ေသာမနးမသညလညးတပါး၊ မမလငအလကဆႏၵမမေသာ မနးမသညလညးတပါး၊ ဤငါးပါးေသာမနးမတ႔က လငတ႔စြန႔ရာ၏ ဟဆသတညး။ စြန႔ရ သညဟရာ၌ ဥစၥာအားလးက မေပးမ၍ စြန႔ေစျခငးမဟတ၊ လငသညမယားတပါးေနေသာ ေနေစ။’ လ႔ ေဖာျပထားတာေတြက ေတြ႔ပါတယ။ ဆရရင ဓမၼသတမားက မနးမအမားယတာက ပတမထားေပမယ ေႏာငႀကးမ သေဘာေတာ မဟတပါဘး။ (၁၉၉၀) ခႏစမာ မႏေလး႐းထင ဗဟတရား႐းက ဆးျဖတခ တအယခတခမာ ေယာကားတဥးသည မနးမတေယာကထက ပယသညဓေလထးတမး မာ ျမနမာႏငငမာ ႏစေပါငးမားစြာကတညးကရခသညျဖစရာ ယခေခတစရငထးမားက လညး ထဓေလထးတမးက အတညျပထားၾကၿပး ျဖစေပသညလ႔ ဆးျဖတထားပါတယ။

ဓမၼသတအရ ဘယလပငခၽြတယြငးခကရတယလ႔ဆဆ ျမနမာဓေလထးတမး ဥပေဒမာ ေယာကားတေယာကက မနးမတဥးထက ပယႏငတအမႈ အခငအမာ ရေနတာ ကေတာ ေသခာတအခက ျဖစေနပါတယ။ တဘကမာျပနၾကညရင မနးမသည တရားဝင လငေယာကား မရေစရလ႔ဆထားတအတြက လငရမနးမတေယာကဟာ အျခားေယာကား တေယာကန႔ လကထပရင ျပစမႈဆငရာဥပေဒပဒမ (၄၉၄) အရ အျပစေပးခရမယ။ မနးမ လညး လငအမားယခြငရတယလ႔ေတာ ေစာဒက မတကလပါ။ ဒါေပမယ မညမမျဖစေနတယဆတာကေတာ ျငငးလ႔မရတအခက ျဖစပါ တယ။ ေနာကၿပး ေယာကားအေနန႔ မယားတေယာကထက ပယလ႔ရတအခကဟာ လညး ျမနမာဓေလထးတမးဥပေဒရ ပကတအေျခအေနမားန႔ သဟဇာတ မျဖစတမလ႔ဘ

(30)

(၆) ဇနးေမာငႏႏစဥးအနက တဥးဥး၏ႀကးပမးမႈျဖင ရတပစၥညးက သာမနလကထပပြါး ပစၥညးလ႔ ေခၚပါတယ။ စးသညေရ ဆညသညကနသငးပမာ စးပြားရာသကရာၿပး အမ ေထာငထနးသမးသညသက ထနးသမးမ စေဆာငးမမညျဖစသညအတြက ေထာကပမခ သေဘာမထား၊ ႏစဥးႀကးပမးရရသညႏစပါးစႏင မျခားလငႏငမယား အညအမ အကးခ စားခြငရပါတယ။ အထကမာ တငျပခတပစၥညးအမးအစားအလက အကးခစားခြငဟာ ‘အၿပး အျပတရရတအကးခစားခြင’ ျဖစတအတြက ျမနမာဗဒၶဘာသာ လငမယားဟာ ေမာငႏ ပငပစၥညးက အတပငဆငသမား (Tenants-in-common) ျဖစလာပါတယ။ ဒါေၾကာငမ႔ လငမယားႏစဥးပငပစၥညးမ မမအကးခစားခြငက ျပလရာျပႏငပါတယ။ ပစၥညးခနးန႔ပတသတလ႔ ျမနမာအမးသမးေတြရထားတ အခြငအေရးက အျခား ဓေလထးတမးမားမာရတ ပစၥညးခနးဆငရာ အမးသမးအခြငအေရးေတြန႔ ယဥထးၾကည ရင ျမနမာအမးသမးေတြရ အဆငအေျခအေနက ပျမငသာလာပါတယ။ ဟႏၵဓေလ ထး တမးဥပေဒအရ မယားျဖစသဟာ လငေယာကားအသကရလကရစဥ အမတြငေနထငခြင န႔ ေကၽြးေမြးေစာကေရာကမႈခယခြငမအပ လငေယာကားရပစၥညးအေပၚမာ အခြငအေရး တစတရာ မရပါဘး။ လငေယာကားေသဆးသြားတအခါ သားေယာကားေလးကနခရင အမမာေနခြငန႔ ေကၽြးေမြးေစာငေရာကခြငမအပ အျခားခစားခြင မရေပ။ အစၥလာမဥပေဒအရ လငကမယားက မဟာရအျဖစေပးလကတပစၥညးန႔ လငက မယားက မညသညအခနအခါမဆ မမပငပစၥညးတစတရာက ဟဘာေခၚ ေပးကမးျခငး အျဖစ ေပးလကသညပစၥညးမအပ လငပငပစၥညးမာ မယားႏငမသကဆငပါ။ ခရစယာန ဥပေဒအရ လငပငပစၥညး မယားပငသလ မယားပငပစၥညး လငမပငပါ။ တဥးအေမြရတ ပစၥညးျဖစေစ အဒပစၥညးက အဒလသာ ပငပါတယ။ ခရစယာနဥပေဒနယပယက မနးမေတြ အမေထာငထနးသမးမႈကစၥက ကယ ကယေလာငေလာငေအာေနျခငးမာ ပစၥညးခနးဆငရာသတမတခကဟာ အေၾကာငးတခ အေနန႔ ပါဝငေနပါလမမယ။ ျမနမာဓေလထးတမးဥပေဒကေတာ သာမနလကထကပြါး ပစၥညးန႔ဆငတအကးခစားခြငကၾကညရင ခရစယာနဥပေဒန႔ အဒအခကမာ အေျခခေတြး ပ၊ ေခၚပ၊ လပပ၊ ကငပ လးဝျခားနားေနတာက ေတြ႔ရပါတယ။ အထကမာ တငျပခတ အခကေတြကၾကညရင ျမနမာဓေလထးတမးဥပေဒအရ ပစၥညးဆငရာမာ အမးသမးေတြ ရရတ အခြငအေရးေတြဟာ မနမကဘးလ႔ ေျပာရပါလမမယ။ ေအာကျမနမာျပညတရားေရးဌာနေကာမရင နာမညႀကး႐းက (၁၈၈၃) ခႏစ၊ ဒဇငဘာလ (၃) ရကေန႔မာ ဆးျဖတခတ ကလေအာငန႔ မေအးအမႈမာ ‘ဗဒၶဘာသာတရား ဥပေဒအရ ေယာကားႏငမနးမ တနးတအခြငအေရးရသည’လ႔ မတခကခထားတာက ေတြ႔ ရပါတယ။ ၿခငေျပာတသေဘာဆရင အဒမတခကဟာ မမားဘးလ႔ ဆရပါမယ။ အေသး စပရငေတာ မဟတတာက ေတြ႔ရပါတယ ျမနမာဓေလထးတမးဥပေဒအရ အတပးေပါငးေန

(31)

ထငစဥမာ အၿပးအျပတရရတ အက းခစားခြငက မမသေဘာအေလက စမခန႔ခြႏင သလ အမေထာငဘကတဥး ကြယလြနတအခါ ကြယလြနသရပငဆငခြငအားလးက ကနရစသ က ဆကခအေမြရရတာမ႔ ဒႏစပငးမာေတာ အမးသမးေတြအေနန႔ နစနာမႈမရဘး လ႔ ျမငပါတယ။ ဒါေပမယ လငမယားကြာရငးလ႔ ပစၥညးခြေဝတအခါမာေတာ ကြာရငးတပစ အေပၚမတညၿပး ေယာကားႏင မနးမအၾကား တနးတအခြငအေရး မရဘးလ႔ေျပာႏငမယ အခကအလကေလးအခ႕က ေတြ႔ရလာရပါတယ။ ျမနမာဓေလထးတမးဥပေဒအရ လငမယားခနး ျပတစႏငတအဓကအေၾကာငး ရငး (၃) မးရပါတယ။ အဒါေတြကေတာ (၁) ႏစဥးသေဘာတကြာရငးျခငး၊ (၂) လငျဖစ သရဟနးျပျခငး၊ (၃) အမေထာငေရးျပစမႈေၾကာင ကြာရငးျခငးတ႔ ျဖစပါတယ။ အမေထာငေရးျပစမႈက သာမနအမေထာငေရးျပစမႈန႔ ႀကးေလးတအမေထာင ေရးျပစမႈဆၿပး ခြျခားထားပါတယ။ သာမနအမေထာငေရးျပစမႈအျဖစ ရကစကမႈ၊ လင ေယာကားရေဖာကျပနမႈ၊ ဒတယ မယားယမႈ၊ စြန႔ပစမႈ၊ လညဆညမႈဆတ (၅) မးက သတမတ ထားပါတယ။ ႀကးေလးတ အမေထာငေရးေဖာကျပနမႈန႔ ႀကးေလးတရကစကမႈ ဆတ (၂) မးက သတမတပါတယ။ ျမနမာဓေလထးတမးအရ အမေထာငျပျခငးဟာ တဥးႏငတဥး ကတပဋညာဥျပ ျခငးျဖစလ႔ ႏစဥးသေဘာတရင အခနမေ႐ြး ကြာရငးႏငပါတယ။ ႏစဥးသေဘာတကြာရငး လင လငမယားကြာရငးစာခပက ေရးရမယလ႔ ဓေလထးတမးဥပေဒမာေသာလညး ေကာငး၊ ယခေခတဥပေဒမာေသာလညးေကာငး ျပ႒ာနးထားျခငး မရပါ။ လငန႔မယား ႏစဥးသေဘာတညခကအရ ကြာရငးလင လငခနးမယားခနး လးဝျပတစပါတယ။ ကြာ ရငးၿပးေနာက ပစၥညးခြေဝရာမာ ပါရငးပစၥညးႏင အေမြရ လကထကပြါးပစၥညးတ႔မာ ပစၥညး ပါလာသ (နယ) က သးပႏစပန႔ မခသအမေထာငဘက (နယ) သးပတပရရပါ တယ။ ခနးဝငပစၥညး၊ ႏစပါးစပစၥညး၊ လကထကပြားမာ အညအမ ခြေဝရရပါတယ။ အမေထာငႀကး (အမေထာငကဖးသ) န႔ အပ (သ႔မဟတ) လပျဖစလင အထကပါပစၥညး (အမေထာငေဟာငးမ ပါလာေသာပစၥညးက) ပါရငးလ႔ သေဘာထားၿပး ခြေဝရပါတယ။ ႏစ ဥးစလးအမေထာငႀကးျဖစလင အထကပါပစၥညးက ပါလာသက ရရပါတယ။ အႏစ ခပေျပာရရင ႏစဥးသေဘာတ ကြာရငးတအခါ တရားဝငလငမယားအျဖစ ေရာကရလာ တာန႔ ေပၚေပါကလာတ အၿပးအျပတရရတအကးခစားခြင အခးအစားအတငး ခြေဝရရ တယလ႔ ေျပာရပါမယ။ ေယာကားျဖစသ ရဟနးျပရင လငခနးမယားခနး ျပတစပါတယ။ မႏကယ ဓမၼသတပဥၥမတြ အခနး (၁၇) မာ ‘လငသည မယားရလက ရဟနးျပေသာ (၇) ရက င လငရာ၏။ (၇) ရကလြနမ ရဟနးလထြကလင ငါမယားဆေသာ မယားလငေနပငေစ” လ႔ ဆထားပါတယ။ ရဟနးျပတယဆရာမာ ရကအပငးအျခားမ ရဟနးျပသည ဒလဘရဟနး ျပျခငးန႔ေတာ မသကဆငပါ။ (၁၈၉၇) ခႏစမာ ေပၚထြကလာတ မပြန႔ ေမာငျမတသာ စရင

(33)

အေရး ျခားနားေနတာက ရငးရငးလငးလငးပျမငႏငပါတယ။ အမေထာငေရးျပစမႈမားက ဆကေလလာၾကညတအခါ လငရအမေထာငေရး ေဖာကျပနမႈက သာမနအမေထာငေရးျပစမႈလ႔သတမတၿပး မယားရ အမေထာငေရးေဖာက ျပနမႈက ႀကးေလးတအမေထာငေရးျပစမႈလ႔ သတမတထားတာေတြက ေတြ႔ရပါတယ။ အမ ေထာငေရးေဖာကျပနမႈဆတာ လငျဖစေစ၊ မယားျဖစေစ မမခငပြနးမဟတသန႔ ကာမဂဏ ကးလြနမႈက ေခၚပါတယ။ လငငယ၊ မယားငယယတအဆငကေတာ မေရာကေသးပါ။ ဆ ခတ အမေထာငေရးေဖာကျပနမႈကၾကညရင လငေယာကားရ အမေထာငေရး ေဖာကျပန မႈဟာ သာမနအမေထာငေရးျပစမႈျဖစတအတြက ႏစဥးသေဘာတကြာရငးတအတငး ပစၥညးကခြေဝရလ႔ ေယာကားရပငဆငခြငမာ တစတရာ မထခကေပမယ မယားက အမ ေထာငေရးေဖာကျပနရင ႀကးေလးတအမေထာငေရးျပစမႈျဖစသြားၿပး မယားျဖစသက မမရ ပငဆငခြငအားလးက လကလႊတဆး႐ႈးခရတာေၾကာင အမေထာငေရးေဖာကျပနတ ျဖစ ရပခငးတေပမယ အဒအခကေပၚမတညၿပး လငမယားကြာရငးၿပးေနာက ပစၥညး ခြေဝေရး မာ အမးသမးေတြဘကက ပနစနာေနပါတယ။ လငရေဖာကျပနမႈန႔ပတသတလ႔ (၁၉၂၉) မာ ဆးျဖတခတ မသနးႏြယန႔ေမာငခ စရငထးမာ ျမနမာဗဒၶဘာသာ ေယာကားတေယာကသည မယားတေယာကထက ပယ ခြငရသညျဖစရာ အျခားမနးမႏငေဖာကျပနသည ျပစမႈမႏငမကား မယား၌ကြာရငးခြင မရ ႏငေပလ႔ အထငအရားျပဆထားပါတယ။ ဒစရငထးရသေဘာက လငေဖာကျပနမႈတခ တညးသကသကႏင မယားမာ ကြာရငးခြငမရ အျခားအမေထာငေရးျပစမႈမားန႔ ဆကစပ လကမ ကြာရငးခြငရလာတ သေဘာျဖစပါတယ။ စရငထးတခမာ လငသည မယားက တႀကမမပါး႐ကၿပး အျခားမနးမတဥးႏင ေပါငးသငး၍ ကေလးရရလင မယား၌ကြာရငးခြင ရႏငတယလ႔ ဆႏငပါတယ။ လငေယာကားရေဖာကျပနမႈန႔စပလဥးတ မသနးႏြယန႔ ေမာငခ စရငထးမာ ခခ တမက ျမနမာႏငငတရား႐းမားက လကခအတညျပထားေပမယ ေရးဓမၼသတအခ႕န႔ ကြ လြေနတာက ေတြ႔ရပါတယ။ ဓမၼသတကမးမာ ‘ေယာကားတဥးေမာကမထားမကား၊ ခါး တြငဝတဆငသည အဘြ႔ခါးဆးတထညတညးႏင ႏငလကပင၏။ ရသညအမေထာင ပစၥညးအားလးက မယားသမးပက၏’ ရာသဓမၼသတမာ ‘ေယာကားတမလညး ေမာကမ ထားဘအ။ ထေယာကားက ဘြ႔ခါးဆးခၽြတ၍ ႏငထတပင၏’ စသညျဖငေတြ႔ရပါတယ။ ၾကက႐းဓမၼသတမာ ‘ေယာကားသညလညး မယားကစတတညမတျပ၍ ေမာက မထားဘအ၊ ထေယာကားက ဘြ႔ခါးသးက ခၽြတ၍စေစ၊ ၿမးတငသေ႐ြ႕ကလညး ဆကစပ၍ ႏငထတပင၏’ စသညျဖင ေတြ႔ရပါတယ။ မယားရ အမေထာငေရးေဖာကျပနမႈန႔ပတသတလ႔ စရငထးမားက ေလလာတ အခါ (၁၉၅၆) ခႏစမာ ဆးျဖတခတ ေဒၚလခစန႔ ဥးစစရငထးမာ ‘ႏစဥးပငပစၥညးတြင မယား၏အခြငအေရးဆးရႈးရာမာ လငျဖစသက မမမယားသည တပါးသန႔ ကးလြနခ

ထးမာ ‘လတေယာက ရဟနးျပလင လအျဖစႏင ၎ပငဆငခေသာပစၥညးရပမား၌ ပင ထကခြငတစ တရာမရေတာ’ ဟျပဆထားပါတယ။ ဒါေၾကာငမ႔ လငေယာကား ရဟနး ဝတသြားရင လငေယာကားရ႕အကးခစားခြငအားလးဟာ မနးမဆ ေရာကသြားပါတယ။ လငမယားကြာရငးရာမာ ႏစဥးသေဘာတရင အခနမေ႐ြး ကြာရငးလ႔ရေပမယ တဘကသတကြာရငးျခငးကေတာ အမေထာငဘကတဥးဥးက အမေထာငေရးျပစမႈလ႔ သတမတထားတအခကတခခက ကးလြနမ ေပၚေပါကလာပါတယ။ အမေထာငေရးျပစမႈ ေၾကာင ကြာရငးရာမာ သာမနအမေထာငေရးျပစမႈေၾကာင ကြာရငးျခငးျဖစရင ႏစဥး သေဘာတကြာရငးတအခါ ပစၥညးခြေဝတ အခးအစားအတငး ခြေဝရပါတယ။ လငငယ၊ မယားငယ (သ႔မဟတ) အမေထာငႀကးန႔ အပ (သ႔မဟတ) အမေထာငႀကးန႔ အပ (သ႔မဟတ) လပ၊ လငမယားတ႔ ႀကးေလးတ အမေထာငေရးျပစမႈေၾကာင ကြာရငးျပတစ လင က းလြနသမာ ပါရငး၊ လကထကပြါး၊ ခနးဝငန႔ ႏစပါးဝငပစၥညးတ႔တြင သ႔ရ႕ ပငဆငခြငအားလး ဆး႐ႈးခရပါမယ။ အထကမာ တငျပထားတ လငမယားကြာရငးတအခါ ပစၥညးခြေဝျခငးကၾကည ရင ႀကးေလးတအမေထာငေရးျပစမႈကလြလ႔ ကနကြာရငးမႈေတြမာ အၿပးအပငရရတ အခးကအကးခစားခြင မဆး႐ႈးတာက ေတြ႔ရပါတယ။ ႀကးေလးတအမေထာငျပစမႈမာ ေတာ ကးလြနသက မမရအခြငအေရးက ဆး႐ႈးခရတာေတြ႔ရပါတယ။ ဆခတအခကေတြ က ေယဘယသးသပရင အမးသမးန႔ အမးသားၾကား အခြငအေရး မကြာျခားဘးလ႔ ထင ရေပမယ အမေထာငေရးျပစမႈကေသေသခာခာသးသပၿပး ပစၥညးခြေဝေရးန႔ ဆကစပ ရင ေယာကားန႔ မနးမၾကား မညမမႈအခ႕က ေတြ႔လာရပါတယ။ အမေထာငေရးျပစမႈမားမာ စြန႔ပစမႈဆတ အခကတခပါဝငပါတယ။ စြန႔ပစမႈဆ တာ လငက မယားကျဖစေစ၊ မယားက လငကျဖစေစ၊ မယားက လငကျဖစေစ ေထာကပ ေပးကမးဆကသြယျခငး၊ မျပတာက ဆလပါတယ။ ျမနမာႏငင လငမယားကြာ႐ငးေရး အကဥပေဒ ပဒမ ၃ (၉)မာ ‘စြန႔ပစျခငးဆသညမာ စြန႔ပယသညဟ စြပစြသ၏ဆႏၵႏင ဆန႔ ကင၍ ပစခြါသြားျခငးက ဆလသည။’ လ႔ အဓပၸါယဖြငဆထားပါတယ။ ဒလစြန႔ပစထား မႈအေပၚ မတညၿပး လငမယားကြာရငးလမႈန႔ တရားစြႏငပါတယ။ တရားစြဆႏငဖ႔အတြက စြန႔ပစကာလန႔ပတသကလ႔ မႏကယဓမၼသတမာ ‘လငကမယားက စြန႔ပစထားၿပး (၃) ႏစ ပတလးဟငးသးဟငး႐ြက၊ ထငးတေခာငးမ မေထာကပလငေသာလညးေကာငး၊ မယား က လငကစြန႔ပစထားၿပး တႏစပတလး ဟငးသးဟငး႐ြက၊ ထငးတေခာငးမ မေထာကပ လငေသာလညးေကာငး လငမယားကြာရငးပငခြငရတယ’ လ႔ ေဖာျပထားပါတယ။ စြန႔ပစ ခရင (၁) ႏစျပညတာန႔ လငဖကက ကြာရငး ပငခြငရလာပါတယ။ လငကမယားက စြန႔ ပစရင (၃) ႏစျပညမ မယားဖကက ကြာရငးခြငရပါမယ။ ဒမက ျမနမာဓေလထးတမး ဥပေဒအရ လငမယားကြာရငးရာတြင မတခအေနန႔ ျမနမာႏငငတရား႐းမားက လကခ ထားပါတယ။ ဒမအရဆရင စြန႔ပစျခငးန႔ပတသကလ႔ ေယာကားန႔ မနးမအၾကား အခြင

(32)

(34)

ေၾကာငး အလြနထငရားသည သကေသခခကမားျပသရန လအပေပသည။ အမႈတြငရရ သည သကေသခခကအားလးက ၿခၾကညေသာအခါ မလခစသည ဥးစႏင ေပါငးသငးေန စဥအတြငး ေစာထြနးေအာငႏင ေဖာကလြေဖာကျပနျပလပသညမာ ထငးရာသညဟ မဆ ႏငေပ။ ဥးစ၏စြပစြခကႏင မသကၤာစရာအခကမားေပၚေပါကႏငသည စာ႐ြကစာတမး အခ႕သာလင အမႈတြေပၚေပါကခရာ ထအခကမားက အေျခခထား၍ တရားလန႔ အမႈက အႏင မေပးႏင’ လ႔တရား႐းခပက ဆးျဖတခပါတယ။ (၁၉၆၃) ခႏစမာ ဆးျဖတခတ စရငထးတမးတခမာ မယားက ေဖာကျပနတာက လငသလကန႔ လငမယားအျဖစ ဆကလကေပါငးသငးေနလင အထးသျဖင ကယလက ႏးေႏာလင ေယဘယဘားျဖင လငသည မယား၏ေဖာကျပနမႈက ခြငလႊတသညလ႔ ယဆ ရမညလ႔ ဆးျဖတတာက ေတြ႔ရပါတယ။ ဆရင မယားေဖာကျပနတကစၥမာ လငရသက ေသျပဖ႔ တာဝနႀကးေလးၿပး လငရခြငလႊတမႈက လငရအျပအမကေန ေကာကယခြင မယားမာ ရေနပါတယ။ အထကမာတငျပခတာေတြကခပလကရင အမေထာငေရးေဖာကျပနမႈန႔ စပ လဥးတ ျမနမာဓေလထးတမးရမဟာ ေယာကားႏငမနးမၾကား မညမဘးလ႔ ေျပာရမယ အဆငက ေကာလြနသြားၿပး တဖကေစာငးနငးျဖစေနတ အဆငအထေရာကေန တယလ႔ ထငျမငပါတယ။ စရငထးေတြကလညး မနးမရေဖာကျပနမႈအေပၚမာ လငေယာကားရ သကေသျပဖ႔တာဝနက ႀကးေလးေအာငလပသလ မယားကလငက အမေထာငေရးေဖာက ျပနမႈန႔စပလဥးလ႔ ခြငလႊတမႈက ကယျပန႔တသေဘာထားလပတာက ေတြ႔ရပါတယ။ မရ မညမမႈက အျခားအခကန႔ေဖးမၿပး ညမလာေအာငလပတယဆရင အဒလပနညးလပ ဟနဟာ အေျဖမဟတဘးလ႔ ျမငပါတယ။ ဘာေၾကာငလညးဆေတာ ေဖးမေပးျခငးဟာ သကသာတအေနအထားကသာ ေဖာေပးႏငလမမယ။ ညမမႈက မေဖာေဆာငႏငပါဘး။ မညမမႈကေျပာငးလျခငးကသာ အေျဖျဖစပါတယ။ ေနာကၿပး ျမနမာႏငငတရားရးေတြလကခထားတမဟာလညး ေ႐းဓမၼ သတေတြန႔ မကကညတအတြက ဒမက ျပနလညသးသပျပျပငဖ႔ကစၥမာ အတကအခမား ျပငးျပငးထနထန ျဖစလာဖြယမရေလာကဘးလ႔ ထငရပါတယ။ ေဆြးေႏြးတငျပခသမ ျမနမာဓေလထးတမးနယပယက မနးမတေယာကရ႕ အမ ေထာငမျပမအပငး၊ အမေထာငျပၿပးအပငး၊ အခြငအေရးေတြအကးခစားခြငေတြက ခပ ၿပးသးသပရင အနမဆးေျပာတာကေတာ အျခားအျခားေသာ ဓေလထးတမးမားမာ အမး သမးမားရရေနတအခြငအေရးေတြထက မားစြာသာတယလ႔ေတာ ေျဖႏငပါလမမယ။ အားလး စငးလးေခာ မဟတေသးတာကေတာ တငျပေဆြးေႏြးခတ ျမနမာဓေလထးတမး ဥပေဒရ ေယာကားႏင မနးမၾကား မညမတမအခ႕အရ ထငရားပါတယ။ ဒါေၾကာငမ႔ ျမနမာဓေလထးတမးနယပယက မနးမေတြထက လြတလပမႈ၊ စာမကႏာ (၁၆) သ႔ …………

ဖြ႔စညးအပခပပအေျခခဥပေဒႏင ေျမယာအခြငေရးဆငရာ ေဆြးေႏြးပြျပလပ (၂၀၁၁) ခႏစ၊ စကတငဘာလ (၃) ရကေန႔မ (၄) ရကေန႔အထ ထငးႏငင၊ မေဆာကၿမ႕၊ ရခငျပညလးဆငရာ ေကာငးသားႏင လငယမား အစညးအ႐း (AASYC) ဗဟရးတြင ဖြ႔စညးအပခပပအေျခခဥပေဒဆငရာႏင ေျမယာပငဆငခြငဆငရာ ေဆြးေႏြး ပြတခက ျပလပခရာ မေဆာကေရာက ရခငသ၊ ရခငသား ေရြ႕ေျပာငးအလပသမားမားႏင ႏင ျမနမာႏငငသား အလပသမား စစေပါငး (၂၂) ဥး ပါ၀ငတကေရာကခၾကပါသည။ အဆပါ ေဆြးေႏြးပြတြင ျမနမာႏငင ေရ႕ေနမားေကာငစမ ဥးမး (ဥပေဒ) က ဥးေဆာင ပါ၀ငေဆြးေႏြးခပါသည။

လကနကးခရမႈ ျပနာမား၊ အေၾကာငးအရငးမားႏင ပတသက၍ ေဆြးေႏြးပြျပလပ (၂၀၁၁) ခႏစ၊ စကတငဘာလ (၇) ရကေန႔တြင ထငးႏငင၊ မေဆာကၿမ႕ ရခင ျပညလးဆငရာ ေကာငးသားႏင လငယမားအစညးအ႐း (AASYC) ရးခပတြင ျမနမာႏငင သားမား လကနကးခရမႈ ျပနာမား၊ အေၾကာငးအရငးမားႏငပတသက၍ ေဆြးေႏြးပြ တချပလပခၿပး အဆပါေဆြးေႏြးပြသ႔ မေဆာကေရာက ရခငသ၊ ရခငသား ေရြ႕ေျပာငး အလပသမားမားႏင ျမနမာႏငငသား အလပသမား စစေပါငး (၂၃) ဥး တကေရာကခၾက ပါသည။ ေဆြးေႏြးပြက (AASYC) မ ရမယသႏာခငက ဥးေဆာငေဆြးေႏြးခၿပး တကေရာက လာသမားကလညး ထငးႏငငတြင ျဖစေလျဖစထားရေသာ၊ ႀကေတြ႕ရေလရေသာ လကန ကးမႈဆငရာ အျဖစအပကမားႏင လကနကးခရသမား၏ အျဖစအပကမားက အျပနအ လနဖလယခၾကပါသည။

(၇၂) ႀကမေျမာက ဆရာေတာဥးဥတမေန႔အထမးအမတ ေသြးလဒါနး (၂၀၁၁) ခႏစ၊ စ ကတငဘာလ (၉) ရကေန႕တြင ကေရာကေသာ (၇၂) ႀကမ ေျမာက ဆရာေတာဥးဥတမေန႕အထမးအမတအျဖစ စကတငဘာလ (၁၁) ရက၊ တနဂၤေႏြ ေန႕တြင ရခငျပညလးဆငရာ ေကာငးသားႏင လငယမား အစညးအရး (AASYC) မ ရေဘာ၊ ရမယမား ဥးေဆာငၿပး မေဆာကေရာက ရခငသ၊ ရခငသား ေရြ႕ေျပာငးအလပ သမားမားႏင ျမနမာႏငငသား အလပသမား စစေပါငး (၃၀) ဥးတ႕သည ထငးႏငင၊ မေဆာကၿမ႕ရ မယေတာေဆးခနးသ႕ သြားေရာက၍ စေပါငးေသြးလဒါနးခၾကသည။ (AASYC) က စညးရးဥးေဆာငၿပး ဆရာေတာ ဥးဥတမေန႕ေရာကတငး မေဆာကၿမ႕တြင ႏစစဥႏစတငး စေပါငးေသြးလဒါနးမႈမားျပလပခရာ ယခအႀကမဆလင ပဥၥအႀကမတင ခၿပးျဖစၿပး ဒဇငဘာ (၃၁) ရက ရခငအခပအျခာအာဏာကဆးျခငး၀မးနညးေအာကေမ ဖြယေန႕တြငလညး စေပါငးေသြးလဒါနးရန စစဥထားပါသည။

(35)

အစညးအရး၏ စကတငဘာလအတြငး လႈပရားမႈမား

(36)

စစေတြၿမ႕၊ သေခာငးရြာတြင ဒတယကမၻာစစက ကနရခေသာ ဗးတလးေပါကကြခ ေသာေၾကာငကေလး (၂) ဦး အပါအဝင လ(၇)ဦး ေသဆးသြားခေၾကာငး သရရသည။ (DVB 010911)

ARAKAN ဟေသာ ရခငအမ းသားပငေ၀ါဟာရက မသကဆငသ လမးျခား ဘာသာ ျခားတစက လြမားစြာ သးစြေနျခငးႏင ပတသတၿပး ကန႕ကြကသညအခမးအနားတခ က ရနကနၿမ႕တြင ကငးပခေၾကာငးသရသည။ (Narinjara 030911)

စစေတြၿမ႕၌ အငတာနကလငးမား မၾကာခဏ ျပတေတာကေနေသာေၾကာင႔ အငတာ နကစးပြားေရးလပငနးမာ ေရရညရပတညရန ခကခေနေၾကာငး သရရသည။ (Narinjara 030911)

ရခငျပညနယမ တ႐တႏငင ယနနျပညနယအထ ေဖာကလပေနသည ေရနႏင ေရႊ သဘာ၀ဓာတေငြ႕ပကလငးစမကနးေၾကာင ေဒသခမားအား အတငးအဓမၼလပအား ေပးခငးေစမႈ၊ ေျမယာသမးမႈႏင အလပသမားမားေခါငးပျဖတခရမႈစသည လ႔အခြင အေရးခးေဖာကမႈမား ျဖစပြားေနသညဟ ေရႊသဘာ၀ဓာတေငြ႕လႈပရားမႈ (SGM)အဖြ႕ က ေျပာၾကားလကသည။ (KIC 060911)

စစေတြၿမ႕တြင သဃာေတာအပါး (၃၀၀) ခန႕က ေမတာသတမားရြတဆကာ ဥးဥတ မပနးၿခသ႕ ခတကၿပး ဆရာေတာရပထအား ဂါရ၀ျပခၾကေၾကာငး သရရသည။ (Narinjara 090911)

ေကာကျဖၿမ႕နယ၊ ငလကၽြနးႏင လပခေမာေကးမားတြင အေပၚယေျမေၾကာမ ေရန မားထြကရေနသျဖင ေဒသချပညသမားအပစလကသြားေရာက တးယေနၾကေၾကာငး သရရသည။ (Narinjara 150911)

သရကေထာငတြင ဖမးဆးေထာငခခထားရေသာ ရမၼာ၀တ အရငပညာစာရအမႈ ျပင ဆငေလာကလခကက ေနျပညေတာတရားရးတြင ယခလ (၂၈) ရကေန႕၌ လကခ သငမခသင ၾကားနာစစေဆးမညျဖစေၾကာငးသရရသည။ (Narinjara 180911)

ရခငျပညနယ၏ ဆငးရမြေတမက ဆငးရသားမားက ေငြေခးငားၿပး တကဖကရန ရခငျပညနယအစးရမ စစဥေဆာငရြကေနေၾကာငး သရရသည။ (Narinjara 200911)

ျမနမာအစးရက ျမနမာႏငငမ ၿမ႕ေဟာငးမားျဖစၾကသည ဗႏး၊ ဟနလငး၊ သေရေခတရာၿမ႕ေဟာငမားက UNESCO ကမၻာအေမြအႏစစာရငးထတြင ထညသြငး ရန ေတာငးဆထားေသာလညး ၎တ႕ထကေရးကေသာ ဓည၀တၿမ႕ေတာေဟာငး က အဆပါစာရငးထတြင ပယထားသညဟ သရရသည။ (Narinjara 210911)

စမကနးစတငတညေဆာကေနၿပဟ ရခငျပညသမားအၾကား ၀ါဒျဖန႕ထားေသာ အစး ရ၏ စငးတငေရအားလပစစစမကနးမာ ယခအခနတြင ဒဇငးေရးဆြသည အဆငမာ သာရေသးေၾကာငး သရသည။ (Narinjara 240911)

တလအတြငး ထးျခား ရခငသတငးစဥ

(37)

ကခငလြတလပေရးတပမေတာ (KIA) က တပသားသစမား အတငးအဓမၼ စေဆာငး ေနေၾကာငး အစးရ၏စြပစြခကႏငပတသက၍ အေျခအျမစမရဟသည KIA က ျငငး ဆလကသည။ (Irrawaddy 020911)

ျမနမာႏငင၏လႊတေတာတြင သတငးေထာကမားလာေရာကခြငရၿပး ဒမကေရစဆန ဆန ေမးျမနးေျဖၾကားျခငး၊ သတငးယျခငးလပ၍ရေနေသာလညး တကယတမး ျပည သ႕အကးရေသာေဆြးေႏြးမႈမား နညးေနေသးသညဟ သတငးေထာကတဥးက ေျပာ သည။ (BBC 020911)

ကရငအမးသားအစညးအရး (KNU) ေခါငးေဆာငတဦးျဖစေသာ ပဒမနးၿငမးေမာင က ျမနမာအာဏာပငမားက ဖမးဆးထားၿပး ရနကန ေရၾကညအင စစေၾကာေရးစခနးမာ စစေဆးေနသညဟ သတငးရေၾကာငး သ႕ေဆြမးတဦးေျပာျပခကအရ သရရ သည။ (DVB 060911)

ေဒၚေအာငဆနးစၾကညက တငးျပညေကာငးစားေရးအတြက အစးရ၏ အသးခချဖစ မညက မမအေနျဖင စးရမပပနျခငး မရေၾကာငး ေျပာဆလကသည။ (RFA 080911)

ျမနမာႏငငမာ သတငးမဒယာလြတလပခြင ေပးမညဆရင ႏငငႏင ျပညသ အကး ထက အျပစကပမားလာမညဟ ျပနၾကားေရး၀နႀကးဥးေကာဆနးက ေျပာၾကားလက သည။ (RFA 080911)

ျမနမာႏင ဘဂၤလားေဒရ (၂) ႏငငအၾကား ပငဆငမႈအျငငးပြားေနေသာ ဘဂၤလား ပငလယေအာအတြငးက ေရပငနကျပနာက ဂာမဏႏငင ဟမးဘတဂၿမ႕က ပင လယျပငဥပေဒဆငရာႏငငတကာတရား႐း (ITLOS) က စတငၾကားနာစစေဆးေန သညဟ သရသည။ (VOA 080911)

ဧရာ၀တျမစဆစမကနးက မညသ႕ကန႕ကြကမႈမားရေနေသာလညး ဆကလက အေကာငအထညေဖာမညဟ အမတ (၁) လပစစစြမးအား၀နႀကးဌာန ျပညေထာငစ ၀နႀကး ဥးေဇာမငးက ေျပာၾကားလကသည။ (RFA 110911)

ပသမၿမ႕နယ၊ ေငြေဆာငၿမ႕နယခြ သဇငေကးရြာအပစ ဖနေမာငႀကငရြာမားက ယဇ နကမၸဏအပါအ၀င အျခားကမၸဏမားက အဓမၼသမးယထားေသာ ဥယာဥၿခေျမဧက (၂၀၀၀) ေကာ ျပနလညရရေရးအတြက လယသမား (၂၀၀) ခန႕ ပသမၿမ႕ ၀နႀကး ရးေရ႕ ၿငမးခမးစြာဆႏၵျပေတာငးဆခေၾကာငး သရရသည။ (BBC 150911)

ျမနမာႏငငမာ အေျပာငးအလျဖစႏငေသာလကၡဏာရေနၿပဟ တခ႕ကေျပာေန ၾက ေသာလညး ကမၻာတရားမတေရးအဖြ႕ (Global Justice Center) က ျမနမာႏငင တြင အေျပာငးအလမျဖစႏငဟ ေျပာဆလကသည။ (BBC 230911)

တလအတြငး ထးျခား ျမနမာသတငးစဥ

(38)

ထငးႏငငေတာငပငးတြင မးအဆကမျပတ ရြာသြနးတာေၾကာင တကြနပါခရင ထ ခတေကးရြာတ၀က ေရျမႇပေနသည ရာဘာၿခမားတြင ေရေဘးဒကၡ ႀကေတြ႔ေနရ သည ျမနမာလပသား (၁၂၀) ေကာအတြက ဖနငါေဒသအေျခစက ပညာေရးႏငဖြ ၿဖး တးတကေရးေဖာငေဒးရငး (FED) က စားနပရကၡာႏင ကယဆယေရးပစၥညးမားက သြားေရာက လဒါနးခေၾကာငးသရရသည။ (RFA 300811)

ျမနမာကပေငြေစး ျမငတကလာေနၿပး တရတယြနေငြေစးႏႈနး ကဆငးလာမႈေၾကာင တရတ-ျမနမာနယစပၿမ႕မားတြင အလပလပကငေနသည ျမနမာႏငငသားမား အခကအခ ျဖစေနၾကေၾကာငး သရရသည။ (NMG 310811)

ထငးႏငငမာ အလပသမားတဥးက အနညးဆးေန႔တြကခအျဖစ ထငးေငြဘတ ၃၀၀ (၁၀ ေဒၚလာ) က ထငး၀နႀကးခပက အတည ျပၿပးျဖစပါကလညး ျမနမာေရြ႕ေျပာငး အလပသမားအမားစက သတ႔အတြက အကးခစားခြငရမညမဟတဟ ေျပာဆေနၾက ေၾကာငး သရရသည။ (Irrawaddy 010911)

ျပညပထြကၿပး အလပလပသတငး အသကအာမခ မထားမေနရစနစက အေကာငအ ထညေဖာရန ျမနမာအစးရက ျပငဆငေနေၾကာငး သရရသည။ (DVB 010911)

ျမနမာယာယႏငငကးလကမတ ကငေဆာငထားသ ရခငလမး ကေမာငဝငး (အသက ၃၀ ႏစ) သည ထငးႏငင၊ ဖးကကၿမ႕၌ ယခရကပငးအတြငး ေမာေတာကား တကေသဆးခရာ ၎ေလာေၾကးေငြကစၥအတြက ႏစဖကအၾကား ညႇႏႈငး၍မရေသး ေၾကာငး ေသဆးသ၏အေဖာျဖစသ ကေကာလထြနး ကေျပာသည။ (IMNA 170911)

ျမနမာအစးရက လကနကးမႈဆငရာသတငးမား ဆကသြယေပးပ႔ႏငသည ေဟာ လငး Hotline ဖနးနပါတမားက ယခလ (၁၂) ရကေန႔ထတ ျမနမာအလငးသတငး စာတြင ေဖၚျပပါရၿပး အဆပါဖနးနပါတမားမာ ေနျပညေတာ (၀၆၇-၄၁၂-၅၅၅) (၀၆၇-၄၁၂-၆၆၆)၊ ရနကန (၀၉၄၉-၅၅၅-၈၈၈) (၀၉၄၉-၅၅၅-၉၉၉)၊ မႏေလး (၀၉၄၉-၅၅၅-၇၇၇) ႏင မဆယ (၀၉၄၉-၅၅၅-၆၆၆) တ႕ျဖစေၾကာငး သရသည။ (GHRE 200911)

ထငးေရလပငနးမားတြင လကနကးမႈ တကဖကႏငေရးအတြက ထငး အလပသမား ဝနႀကးဌာနက ေရလပငနးပးေပါငးေဆာငရြကေရး ဗဟဌာန (၇) ခ ဖြငလစသြားမည ဟဆသညအေပၚ ျမနမာေရႊ႕ေျပာငးလပသားအေရးေဆာငရြကေနသမားက ႀကဆ ၾကေၾကာငး သရရသည။ (Mizzima 230911)

ထငးႏငငေရာက ျမနမာအလပသမားမား၊ ဒကၡသညမားက ကညေနသည နယ စညးမျခားဆရာ၀နမားအသငး (MSF) က ထငးႏငငအတြငးရ ၎တ႔၏ လပငနးမား က ရပဆငးေတာမညျဖစေၾကာငး သရသည။ (Irrawaddy 240811)

တလအတြငး ထးျခား ေရြ႕ေျပာငးအလပသမား သတငးစဥ

(39)

ဂါဇာကမးေျမာငေဒသက ဥးတညခတေမာငးခေသာ သေဘၤာအပစတစက အစၥေရး

ကစးနငးတကခမႈႏငပတသက၍ ကလသမဂၢ၏အစရငခစာအေသးစတ ထြကေပၚလာ ၿပးေနာက တရကအစးရက သ႕ႏငငတြငရေသာ အစၥေရးသအမတႀကးက ႏငထတ လကၿပး ႏစႏငငၾကား စစဘကဆငရာသေဘာတညခကမားကလညး ဆငးငလက ေၾကာငး သရရသည။ (VOA 020911)

ထရပလၿမ႕၏ လစဗားအစးရအေဆာကအဥးထက ေတြ႕ရေသာအေထာကအထား မားအရ အေနာကႏငငေထာကလမးေရးဌာနမားႏင ဗလမးႀကးကဒါဖအစးရအၾကား နးနးကပကပဆကဆမႈမားရခသညဟ သရရသည။ (BBC 030911)

အစၥေရးႏငငတြင ကနေစးႏႈနးႀကးျမငမႈ၊ ေနစရတႀကးျမငမႈမားက အစးရက တခခ လပေပးရန လေပါငးသနးခဆႏၵျပခေၾကာငးသရရသည။ (BBC 040911)

အဂစႏငင ေခါငးေဆာငေဟာငး ဟ႔စနမဘာရကခက ၾကားနာစစေဆးမႈက ကင ႐ၿမ႕ေတာက တရား႐းတြင ျပနလညစတငလကၿပး ထပတနးရအရာရတဥးႏင အျခား သမား၏ထြကဆခကမားက ၾကားနာသြားရန စစဥထားသည။ (VOA 050911)

ကလသမဂၢ အတြငးေရးမးခပ ဘနကမြနးက ဆးရးယားသမၼတ ဘာရားအယလ အာဆတဒအေနျဖင အလြနအကၽြ အငအားသးၿပး အေသအေက ႏမနငးေနသညမား က ရပတနးကရပရန သေတာငးဆေနသညၾကားမ ဆးရးယားႏငငသားမားအေပၚ အၾကမးဖကမႈမား ဆကလပေနသညဟ ေျပာဆလကသည။ (VOA 080911)

ထငးႏင ကေမၻာဒးယားႏစႏငငနယစပတြင လမား ေသေကေစသညအထ ပဋ ပကၡမားျဖစပြားခေသာေၾကာင ဆကဆေရးမား ပမနျပနျဖစလာေအာင ႀကးပမးသည အေနျဖင ထငး၀နႀကးခပ ယငးလပခရငနာ၀ပ ကေမၻာဒးယားႏငငက သြားေရာကခ ေၾကာငး သရရသည။ (VOA 150911)

လာမညကလသမဂၢအေထြေထြညလာခတြင ပါလကစတငးအာဏာပငအဖြ႕ ပါလကစ တငးက ကလသမဂၢအဖြ႕၀ငအျဖစ တငးျပညကပျပညလကခရန ေလာကထားမည ဟ သရရသည။ (BBC 190911)

အာဖဂနနစၥတနႏငငမာ သမၼတေဟာငးလညးျဖစ၊ တာလဘနမားႏင ၿငမးခမးေရး ႀကးပမးမႈက ဥးေဆာငလပကငသလညးျဖစသည ၿငမးခမးေရးအဆငျမငေကာငစ အႀကးအက မစၥတာဘာဟာႏဒငရာဘာနသည မေန႔က အေသခဗးခြ တကခကခရ ၿပး ေသဆးသြားခသည။ (VOA 200911)

ေဆာဒအာေရဗႏငငတြင ဘရငအဗၺဒလာက ယခအခနမစၿပး လာမည(၄)ႏစအတြငး အမးသမးမားက မေပးခြငႏင ေဒသႏရေရြးေကာကပြမားတြင ပါ၀ငယဥၿပငခြင ေပး လကၿပျဖစေၾကာငး သရရသည။ (VOA 250911)

တလအတြငး ထးျခား ႏငငတကာသတငးစဥ