Upload
ristantigizi
View
45
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
panduan gizi ok
Citation preview
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 1/42
PANDUAN PELAYANAN
INSTALASI GIZI
HERMINA BEKASI
TAHUN 2013
1
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 2/42
BAB I
PENDAHULUAN
A. Latar Belakang
Resiko kura! !i"i aka #u$u% se$ara k%iik &a'a ora! saki() (eru(a#a &a'a &e'eri(a
aoreksia) ko'isi #u%u( * !i!i !e%i!i +uruk ser(a kesu%i(a #ee%a) &e,aki( sa%ura $era
'iser(ai #ua%) #u(a- 'a 'iare) i.eksi +era() (i'ak sa'ar &a'a /ak(u %a#a) ke!a!a%a
.u!si sa%ura &e$eraa 'a &asie #e'a&a( ke#o(era&i Hasi% &ee%i(ia #euukka
20 40 &asie #e'eri(a kura! !i"i &a'a saa( 'ira/a( 'i ru#a- saki(
Se%ai 'ari i(u ) 'i RS Her#ia Bekasi Pe%a,aa Gi"i Ru#a- Saki( +uka saa 'i+erika
ke&a'a &asie (e(a&i u!a +a!i &ara kar,a/a 'a 'ok(er ,a! 'i-ara&ka 'a&a(
#e#+erika &e%a,aa se$ara o&(i#a% 5ser6i$e e7$e%e(8 ke&a'a &asie ke(ika #ereka
#e%akuka (u!as,a
Sea%a 'e!a 6isi 'a #isi RS Her#ia Bekasi Pe%a,aa Gi"i Ru#a- Saki( ,a!
'i+erika -arus 'ike%o%a se$ara &ro.esioa% a!ar #u(u,a (e(a& (era#i se-i!!a 'a&a(
#e#+a(u #e#&er$e&a( &roses &e,e#+u-a 'a 'a&a( &u%a #e#eu-i ke+u(u-a !i"i
kar,a/a Da#&ak,a a'a%a- -ari &era/a(a &asie #ea'i %e+i- &e'ek 'a +ia,a
&era/a(a,a +erkura!) se'a!ka +a!i kar,a/a aka +er'a#&ak (er-a'a&
#ei!ka(,a &ro'uk(i.i(as kara
A!ar &e%a,aa !i"i ru#a- saki( 'a&a( 'i%aksaaka se$ara o&(i#a% 'a +er'asarka
Proses Asu-a Gi"i Ters(a'ar 5PAGT8) 'i&er%uka sua(u 9Pe'o#a Pe,e%e!!araa
Pe%a,aa Gi"i Ru#a- Saki(9 +a!i se(ia& RS Her#ia Bekasi ,a! 'a&a( 'i&akai se+a!ai
a$ua +a!i &ara &e(u!as 'a #aae#e ru#a- saki( a!ar ke+u(u-a !i"i &asie) kar,a/a
#au&u 'ok(er 'a&a( 'i&eu-i
B. Ruang Lingkup
Rua! %i!ku& &e%a,aa &okok &e%a,aa !i"i ru#a- saki( 'i RS Her#ia Bekasi (er'iri
'ari Asu-a Gi"i Pasie Ra/a( Ia&) Asu-a Gi"i Pasie Ra/a( :a%a 'a
Pe,e%e!!araa Makaa U(uk #ei!ka(ka &e%a,aa &ari&ura ke&a'a &asie
'i+e(uk Ti# Tera&i Gi"i ,a! +er(u!as #e,e%e!!araka &e%a,aa !i"i 'i Ra/a( Ia&)Ra/a( :a%a (er#asuk 'i k%iik !i"i ra/a( a%a
2
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 3/42
C. Batasan Operasional
Ya! 'i#aksu' 'e!a ;
18 Pelayanan Gizi) sua(u u&a,a #e#&er+aiki) #ei!ka(ka !i"i) #eru&aka sua(u
ra!kaia ke!ia(a ,a! #e%i&u(i &e!u#&u%a) &e!o%a-a) aa%isis) si#&u%a)
aura) i#&%e#e(asi 'a e6a%uasi !i"i) #akaa 'a 'ie(e(ik 'a%a# ra!ka #e$a&ais(a(us kese-a(a o&(i#a% 'a%a# ko'isi se-a( a(au saki(
28 i! Asu"an Gizi# i! erapi Gizi) a'a%a- seke%o#&ok (ea!a &ro.esi 'i ru#a- saki(
,a! (erkai( 'e!a &e%a,aa !i"i &aasie +erisiko (i!!i #a%u(risi) (er'iri 'ari
'ok(er*'ok(er s&esia%is) a-%i !i"i*'ie(isie) &era/a() 'a .ar#asi 'ari se(ia& ui(
&e%a,aa) +er(u!as +ersa#a #e#+erika &e%a,aa &ari&ura ,a! +er#u(u
38 Proses Asu"an Gizi erstan$ar %PAG& a'a%a- Pe'eka(a sis(e#a(ik 'a%a#
#e#+erika &e%a,aa asu-a !i"i ,a! +erkua%i(as) #e%a%ui sera!kaia ak(i6i(as
,a! (eror!aisir #e%i&u(i i'e(i.ikasi ke+u(u-a !i"i sa#&ai &e#+eria &e%a,aa,a
u(uk #e#eu-i ke+u(u-a !i"i<8 Nutrisionis) a'a%a- seseora! ,a! 'i+eri (u!as (a!!u! a/a+ 'a /e/ea! se$ara
u(uk #e%aksaaka ke!ia(a (ekis .u!sioa% 'i +i'a! &e%a,aa !i"i 'a 'ie(e(ik)
&e'i'ika 'asar aka'e#i !i"i
=8 'onseling gizi) a'a%a- sera!kaia ke!ia(a se+a!ai &roses ko#uikasi 'ua ara- ,a!
'i%aksaaka u(uk #eaa#ka 'a #ei!ka(ka &er+aika sika& 'a &ri%aku
se-i!!a #e#+a(u &asie * k%ie 'a%a# #e!a(asi #asa%a- !i"i) 'i%akuka o%e-
seora! u(risiois * 'ie(isie
48 Penyulu"an Gizi a'a%a- sera!kaia ke!ia(a &e,a#&aia &esa&esa !i"i 'a
kese-a(a ,a! 'ire$aaka 'a 'i%aksaaka u(uk #eaa#ka 'a #ei!ka(ka &e!er(ia) sika& ser(a &eri%aku &osi(i. &asie*k%ie 'a %i!ku!a,a (er-a'a& u&a,a
&ei!ka(a s(a(us !i"i 'a kese-a(a Pe,u%u-a !i"i 'i(uuka u(uk ke%o#&ok a(au
!o%o!a #as,araka( #assa%) 'a (ar!e( ,a! 'i-ara&ka a'a%a- &e#a-a#a &eri%aku
kese-a(a 'a%a# ke-i'u&a se-ari-ari
>8 (utu Pelayanan Gizi) a'a%a- sua(u ko'isi ,a! +er-u+u!a 'e!a &e%a,aa !i"i
sesuai s(a'ar ,a! #e#uaska +aik kua%i(as &e(u!as #au&u saraa ser(a &rasaraa
u(uk ke&e(i!a k%ie
?8 )anitasi Pangan a'a%a- u&a,a &e$e!a-a (er-a'a& ke#u!kia (u#+u- 'a
+erke#+a!,a asa' reik &e#+usuk 'a &a(o!e 'a%a# #akaa) #iu#a)
&era%a(a 'a +a!ua ,a! 'a&a( #erusak &a!a 'a #e#+a-a,aka #ausia
3
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 4/42
BAB II
PELA*ANAN GI+I R) HER(INA BE'A)I
Pe%a,aa !i"i 'i ru#a- saki( a'a%a- &e%a,aa !i"i ,a! 'isesuaika 'e!a kea'aa &asie
+er'asarka kea'aa k%iik) s(a(us !i"i 'a s(a(us #e(a+o%is#e (u+u-,a
Kea'aa !i"i &asie sa!a( +er&e!aru- &a'a &roses &e,e#+u-a &e,aki() se+a%ik,a
&roses &era%aa &e,aki( 'a&a( +er&e!aru- (er-a'a& kea'aa !i"i &asie Seiri! ko'isi
&asie se#aki +uruk karea (i'ak 'i&er-a(ika kea'aa !i"i,a
Tera&i !i"i ,a! #ea'i sa%a- sa(u .ak(or &eua! u(a#a &e,e#+u-a (e(u,a -arus
'i&er-a(ika a!ar &e#+eria (i'ak #e%e+i-i or!a (u+u- u(uk #e%aksaaka .u!si
#e(a+o%is#e Pe#+eria 'ie( &asie -arus se%a%u 'ie6a%uasi 'a 'i&er+aiki sesuai 'e!a
&eru+a-a k%iik &asie) -asi% &e#eriksaa %a+ora(oriu#) 'a se+a!ai,a
U&a,a &e%a,aa !i"i 'i RS Her#ia Bekasi ,a! 'i+erika +a!i &asie) kar,a/a) #au&u
'ok(er #eru&aka (u!as 'a (a!!u! a/a+ Pe%a,aa Pe%a,aa Gi"i 'a Ta(a Bo!a
A. ,isi
Pe%a,aa Gi"i RS Her#ia Bekasi #eru&aka ui( &e%a,aa &ro.esioa% ,a!
+erorie(asi ke&a'a ke+u(u-a !i"i &e%a!!a 5&asie) 'ok(er) kar,a/a8 u(uk #ea!a
(er$i&(a,a &e%a,aa kese-a(a ,a! e.ek(i.) a#a 'a ekoo#is
B. (isi
1 Me,e%e!!araka &ro'uksi 'a 'is(ri+usi #akaa ,a! 'a&a( #eua! as&ek
&ro#o(i.) &re6e(i.) kura(i. 'a re-a+i%i(a(i. 'a%a# #e/uu'ka &ro!ra# kese%a#a(a
&asie) 'ok(er 'a kar,a/a RS Her#ia Bekasi
2 Me,e%e!!araka &e%a,aa !i"i 'i ra/a( ia& ,a! +erorie(asi &a'a ke+u(u-a !i"i
&asie !ua #e#&er$e&a( &roses &e,e#+u-a
3 Me%akuka &e,u%u-a 'a kosu%(asi !i"i u(uk &asie 'i Is(a%asi Ra/a( :a%a 'a
Ra/a( Ia&
< Me%akuka ke!ia(a !i"i (era&a u(uk #ei!ka(a #u(u &e%a,aa !i"i
= Me#+erika &e'i'ika 'a &e%a(i-a +a!i &e(u!as a!ar 'a&a( #e#+erika &e%a,aa,a! &ro.esioa%
<
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 5/42
C. u-uan
1 Terse%e!!ara,a &ro'uksi 'a 'is(ri+usi #akaa ,a! a#a se-i!!a #eua!
&ro!ra# kese%a#a(a &asie
2 Terse%e!!ara,a &eere#a-a 'a e6a%uasi 'ie( &asie sesuai 'e!a ke+u(u-a
'a kea'aa &asie ra/a( ia&
3 Terse%e!!ara,a &e,u%u-a 'a kosu%(asi !i"i ke&a'a &asie ra/a( a%a 'a
ra/a( ia& (e(a! #a.aa( 'ie(
< Ter%aksaa,a ke!ia(a !i"i (era&a #e%a%ui sur6ei &e%a,aa !i"i
= Ter$i&(a,a &ro.esioa%is#e 'a%a# #e!e%o%a &e%a,aa !i"i sesuai 'e!a s(a'ar
&e%a,aa !i"i ru#a- saki(
D. 'ei-akan U!u! Pelayanan Gizi
18 Pe%a,aa !i"i) #ii#a% 'i&i#&i o%e- seora! saraa 5S18 !i"i 'e!a 'asar
&e'i'ika saraa !i"i sesuai s(a'ar kua%i.ikasi (ea!a 'i Is(a%asi !i"i ru#a- saki(
,a! 'i(e(a&ka De&kes RI #euru( ke%as ru#a- saki(
Se'a!ka 'i RS Her#ia Bekasi Pe%a,aa Gi"i 'a Ta(a Bo!a 'i&i#&i o%e-
seora! 'e!a &e'i'ika DIII Gi"i
28 Terse'ia .asi%i(as rua!a 'a a%ur kera ,a! e.isie 'a &era%a(a u(uk ;
a Peeri#aa +a-a #akaa 'a #akaa
+ Pe,i#&aa +a-a #akaa 'a #akaa
$ Pe,ia&a #akaa
' Persia&a #akaa (er#asuk &e#asaka
e Pe,aia #akaa #asak
. Pro'uksi #akaa
! Dis(ri+usi #akaa
- Pe,aia 'a &e,a%ura #akaa
i Pe$u$ia a%a( #aka
Pe,i#&aa a%a( #aka
k Pe#+ua!a sa#&a-
38 Terse'ia .asi%i(as rua!a 'a &era%a(a u(uk &e%a,aa kosu%(asi*&e,u%u-a 'ie(
i'i6i'u a(au ke%o#&ok) +aik u(uk &asie ra/a( ia& #au&u ra/a( a%a) &e!a/ai)
'a #as,araka( &e!!ua ru#a- saki(
<8 Se#ua !u'a! +a-a #akaa -e'ak,a +era'a 'i +a!ia ,a! %e+i- (i!!i u(uk
#e$e!a- !ea!a air 'a #ea!a ke%e#+a+a,a He'ak,a 'i-i'arka
=
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 6/42
#e%e(akka !u'a! 'i kaki (a!!a * e%e6a(or) rua! &era%a(a a(au rua!rua! ,a!
kura! sesuai u(uk +a-a #akaa
=8 Ba-a #akaa -e'ak,a (i'ak 'i%e(akka 'i+a/a- sa%ura * &i&a air 5air +ersi-
#au&u air %i#+a-8 u(uk #e$e!a- ke+o$ora 'ari sa%ura (erse+u( He'ak,a (i'ak
a'a 'raiase 'iseki(ar !u'a! #akaa u(uk #e!-i'ari sa%ura +a%ik * #e%ua&,a
sa%ura &a'a saa( #a$e(
48 Se#ua +a-a #akaa -e'ak,a 'isi#&a &a'a rakrak ,a! +aik 'e!a ke(i!!ia
rak (er+a/a- 'ari %a(ai 20 @ 2= $# Ha% ii u(uk #e!-i'ari ko(a#iasi karea
!ea!a air) #e#u'a-ka &e#+ersi-a 'a #e$e!a- i.es(asi sera!!a
>8 Su-u !u'a! +a-a #akaa keri! 'a ka%e! 'ia!a kura! 'ari 220 u(uk
#e!ura!i &er(u#+u-a sera!!a) +ak(eri a(au kerusaka ka%e! Su-u 'i'a%a#
rua! &e'i!i a(ara @100 sa#&ai =0
?8 Gu'a! -arus 'i+ua( a(i (ikus 'a sera!!a :e'e%a 'a &i(u &er%u 'i&asa! ka$a) &e%i'u! (ikus 'a (e#&a( #asuk &i&a -arus 'i(u(u& se#e
8 Casi%i(as sesuai 'e!a &ers,ara(a !e'u! 'a &era(ura ,a! +er%aku 'i(ekaka
&a'a ;
a La(ai) 'i'i! 'a %a!i(%a!i( ,a! #u'a- 'i+ersi-ka
+ Peera!a ,a! #e#eu-i &ers,ara(a ko'isi kera
$ e(i%asi ,a! $uku&) su-u 'a ke%e#+a+a
' Me#eu-i &ers,ara(a a(i ke+akara
108 A'a rua! &eeri#aa 'e!a .asi%i(as &e#eriksaa #u(u 'a u#%a- +a-a #akaa
,a! %a!su! 'i&i'a-ka ke (e#&a( &e,i#&aa
118 Pe,i#&aa 'i %e#ari &e'i!i) -e'ak,a #e#eu-i ke(e(uake(e(ua se+a!ai
+eriku( ;
a Rakrak 'a%a# re.ri!era(or -arus 'ia(ur se'e#ikia ru&a se-i!!a +a-a #akaa
(i'ak sa%i! +er'esaka
+ Re.ri!era(or -arus +erukura #e#a'ai se-i!!a 'a&a( 'i!uaka se$ara +aik 'a
#u'a- 'ia!kau
$ Da%a# re.ri!era(or -e'ak,a 'ise'iaka rua! ,a! #e#a'ai u(uk #eiris
&o(o!a&o(o!a 'ari .ree"er' Makaa ,a! 'isi#&a 'a%a# re.ri!era(or -e'ak,a 'i%e(akka 'a%a# /a'a-
'e!a 'asar (i'ak %e+i- 'ari = @ >)= $#) se-i!!a #akaa +isa $e&a( 'i!i 'a
#e!ura!i &er(u#+u-a ku#a
e Pa'a saa( &e,aia) su-u #akaa 'ia!a 'i a(as 4=0 u(uk #akaa -a!a( 'a
<0 u(uk #akaa 'i!i
4
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 7/42
E. (ekanis!e Pelayanan Gizi Ru!a" )akit
Ke!ia(a PGRS 'a&a( 'i%aksaaka +er'asarka #ekais#e +eriku( ii ;
Ga!ar /
(E'ANI)(E PELA*ANAN GI+I RU(AH )A'I
Per%u (i'ak %au(
Berisiko Berisiko Ti'ak +erisiko Tuua (i'ak (er$a&ai
>
Pasie Masuk
Ra/a( Ia& Ra/a( :a%a
Skrii!
Gi"i
Moe6Ko(ro% U%a
Skrii! Gi"i*
ruuka Gi"i
Asses#e
Dia!osis Gi"i
I(er6esi Gi"i;
Kose%i! Gi"i
Skrii!
U%a!
Perio'ik
Pe!kaia U%a!
Re6isi Re$aa
Asu-a Gi"i
Asses#e
Gi"i
Pee(uaDia!osis
Gi"i
I(er6esi Gi"i;
Pe#+eria
Die(
E'ukasi
Kose%i!Gi"i
Moi(or
E6a%uasi
Gi"i
Per#i(aa) Pe#+a(a%a)
Peru+a-a Die(
Pe%a,aa
#akaa
Pasie
Pere$aaa
Meu
Pe!a'aa
Ba-a
Makaa
Peeri#aa
Pe,i#&aa
Ba-a Makaa
Pe!kaia
Makaa 'i Rua!
Ra/a( Ia&
Dis(ri+usi
Makaa
Persia&a
Pe!o%a-a
Makaa
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 8/42
Sumber ; Mo'i.ikasi 'ari Buku Pe'o#a Pe%a,aa Gi"i Ru#a- Saki( Ta-u 2013
Pee%asa ;
Ga!ar / tentang (ekanis!e Pelayanan Gizi Ru!a" )akit
K%ie * &asie ru#a- saki( 'i+e'aka 'a%a# 2 5'ua8 ka(e!ori) ,ai(u ;
/. Pasien Ra0at Inap
1 Pa'a &asie +aru +er'asarka skrii! !i"i o%e- &era/a() DP:P aka #ee(uka
&reskri&si 'ie() 'a a&aka- &asie #e#+u(u-ka ases#e !i"i a(au (i'ak 'e!a
sis(e# skori!
2 :ika &asie (i'ak +erisiko aka 'i%akuka i(er6esi 'a 'i%akuka skrii! u%a!
se(ia& > -ari o%e- &era/a(
3 :ika &asie +erisiko &era/a( aka #e#+ua( ruuka ke&a'a &e(u!as !i"i ru#a-
saki( u(uk #e%akuka ases#e !i"i) &ee(ua 'ia!osis !i"i) i(er6esi ser(a
#oi(or e6a%uasi< Pasie 'iaurka u(uk #aka #akaa ,a! 'ise'iaka o%e- ru#a- saki() ika
a'a #akaa ,a! 'i+a/a 'ari %uar ru#a- saki( #aka -arus 'ike(a-ui o%e- &e(u!as
kese-a(a
= :ika a'a &eru+a-a 'ie( #aka &era/a( aka #e$a(a( &a'a .or# $a(a(a (eri(e!rasi
&asie ra/a( ia&
Pa'a (a-a& i(er6esi * i#&%e#e(asi ;
a Bi%a (i'ak #e#er%uka (era&i 'ie( ;
18 Pasie 'i&esaka #akaa +iasa ke +a!ia !i"i ke$ua%i a'a a%er!i #akaa #aka
#eu aka 'isesuaika 'e!a ke+u(u-a,a
28 Ba!i &asie ke%as I) IP) Su&er IP) 'a Sui(e Roo# aka #e'a&a( #eu &i%i-a
38 Mu%ai 'ari &er#i(aa) &ere$aaa #eu) &e!a'aa +a-a #akaa) ke#u'ia
&eeri#aa &e,i#&aa) &ersia&a 'a &e!o%a-a #akaa -i!!a
'i'is(ri+usika ke rua! &era/a(a 'a 'i rua! &era/a(a #akaa 'isaika
ke&a'a &asie
<8 Pa'a saa( #e#+erika &e%a,aa ke&a'a &asie) &e(u!as aka #e%akuka
i'e(i.ikasi 'e!a #ea,aka a#a 'a usia &asie 'a 'i$o$okka 'e!a
+ar$o'e ,a! a'a &a'a a#&a #akaa
=8 Pasie 'ia#a(i 'a 'ie6a%uasi se$ara .isik) a(ro&o#e(ri) %a+ora(oriu#) 'a %ai
%ai Pe!a#a(a u!a 'i%akuka u(uk #ei%ai a.su #aka 'a asu&a
#akaa,a Hasi% &ei%aia (erse+u( #e#+uka ke#u!kia +a-/a ia
#e#er%uka &e,esuaia 'ie( a(au (i'ak
48 Bi%a (i'ak) (e(a& #e#&ero%e- #akaa +iasa sa#&ai 'i&er+o%e-ka &u%a!
?
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 9/42
>8 Pa'a -ari ke> &era/a( aka #e%akuka skrii! u%a!
?8 Bi%a (uua 'ie( (i'ak (er$a&ai #aka 'i%akuka &e!kaia u%a! re6isi re$aa
asu-a !i"i) &roses,a sa#a 'e!a +i%a ia 'ari se#u%a #e#er%uka (era&i 'ie(
+ Bi%a #e#er%uka (era&i 'ie( ;
18 Pasie 'e!a &erse(uua DP:P 'ikosu%ka ke&a'a 'ok(er s&esia%is !i"i k%iik28 Ba!i &asie ,a! 'ire$aaka 'e!a #akaa k-usus * 'ie() ,a! sesuai 'e!a
kea'aa .isik) &sikis) &e,aki() ke+iasaa #aka 'a a.su #aka) a'a (i'ak,a
a%er!i #akaa
38 Saa( a/a% -ari ra/a( &asie #e#&ero%e- e'ukasi !i"i (e(a! #akaa ,a! +o%e-)
'i-i'ari) 'a 'i+a(asi) a!ar 'i&ero%e- &ersesuaia &a-a# (e(a! 'ie(,a) 'a
&asie 'a&a( #eeri#a ser(a #ea%aka 'ie(
<8 Makaa k-usus 'i&esa ke (e#&a( &e!o%a-a #akaa 5'a&ur8 Dari (e#&a(
&e!o%a-a #akaa 'ie( 'i'is(ri+usika ke rua! &era/a(a 'a 'i rua!
&era/a(a #akaa k-usus 'isaika ke&a'a &asie sa#a 'e!a &asie (a&a(era&i 'ie(
=8 Pasie 'ia#a(i 'a 'ie6a%uasi se$ara .isik) a(ro&o#e(ri) %a+ora(oriu#) 'a %ai
%ai Pe!a#a(a u!a 'i%akuka u(uk #ei%ai a.su #aka 'a asu&a
#akaa,a 'e!a #e!!uaka .or# asu&a #aka &asie Hasi% &ei%aia
(erse+u( #e#+uka ke#u!kia a&aka- ia #e#er%uka &e,esuaia 'ie( a(au
(i'ak
48 Bi%a &e,esuaia 'ie( ii +eru&a &eru+a-a #akaa +iasa) &roses se%au(,a
sa#a 'e!a +u(ir a
>8 Bi%a &e,esuaia 'ie( ii +eru&a &eru+a-a 'ie( k-usus) &roses se%au(,a %i-a( &a'a +u(ir +
?8 Bi%a &asie (er,a(a (i'ak #e#er%uka &e,esuaia 'ie() #aka saa( aka &u%a!
&asie #e#&ero%e- &e,u%u-a * kose%i! !i"i (e(a! &eera&a 'ie( 'i ru#a-
8 Bi%a #e#er%uka (i'ak %au() &asie 'i#i(a #e!iku(i &roses &e%a,aa !i"i
ra/a( a%a
1. Pasien Ra0at 2alan
Dari -asi% &e#eriksaa .isik) a(ro&o#e(ri) %a+ora(oriu# 'a &e#eriksaa 'ok(er %ai,a)
ke#u'ia 'ok(er #ee(uka a&aka- &asie &er%u (era&i 'ie(
a Bi%a (i'ak #e#er%uka (era&i 'ie() &asie -a,a aka #e'a&a( &e,u%u-a !i"i u#u#
'a #akaa se-a( u(uk 'iri 'a ke%uar!a,a) 'a%a# u&a,a #e#&er(a-aka 'a
#ei!ka(ka kea'aa kese-a(a 'iri,a 'a %i!ku!a,a
+ Bi%a #e#er%uka (era&i 'ie() &asie aka 'iruuk ke 'ok(er a-%i !i"i u(uk #e#&ero%e-
&e,u%u-a * kose%i! (e(a! 'ie( * (era&i ,a! 'i(e(a&ka 'ok(er Proses se%au(,a
#e!iku(i &rose'ur 'ari &ok%iik %ai%ai
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 10/42
BAB III
PELA*ANAN GI+I RA3A INAP
Pe%a,aa !i"i ra/a( ia& #eru&aka &e%a,aa !i"i ,a! 'i#u%ai 'ari &roses &e!kaia !i"i)
'ia!osis !i"i) i(er6esi !i"i #e%i&u(i &ere$aaa) &e,e'iaa #akaa)
&e,u%u-a*e'ukasi) 'a kose%i! !i"i) ser(a #oi(ori! 'a e6a%uasi !i"i
A. u-uan
Me#+erika &e%a,aa !i"i ke&a'a &asie ra/a( ia& a!ar #e#&ero%e- asu&a #akaa
,a! sesuai ko'isi kese-a(a,a 'a%a# u&a,a #e#&er$e&a( &roses &e,e#+u-a)
#e#&er(a-aka 'a #ei!ka(ka s(a(us !i"i
B. )asaranPasie
Ke%uar!a
(ekanis!e 'egiatan
Mekais#e &e%a,aa !i"i ra/a( ia& a'a%a- se+a!ai +eriku(;
Skrii! Gi"i
Ta-a&a &e%a,aa !i"i ra/a( ia& 'ia/a%i 'e!a skrii!* &ea&isa !i"i o%e-
&era/a( rua!a 'a &ee(a&a or'er 'ie( a/a% 5&reskri&si 'ie( a/a%8 o%e- 'ok(erSkrii! !i"i +er(uua u(uk #e!i'e(i.ikasi &asie*k%ie ,a! +erisiko) (i'ak
+erisiko #a%u(risi a(au ko'isi k-usus
Ko'isi k-usus ,a! 'i#aksu' a'a%a- &asie 'e!a ke%aia #e(a+o%ikF -e#o'ia%isF
!eria(rikF kaker 'e!a ke#o(era&i*ra'iasiF %uka +akarF &asie 'e!a i#ui(as
#euruF saki( kri(isF 'a se+a!ai,a
Skrii! 'i%akuka &a'a &asie +aru 1 72< a# se(e%a- &asie #asuk RS
Bi%a -asi% skrii! !i"i #euukka &asie +erisiko #a%u(risi) #aka 'i%akuka
&e!kaia*asses#e !i"i 'a 'i%au(ka 'e!a %a!ka-%a!ka- &roses asu-a !i"i
(ers(a'ar o%e- Die(isie Pasie 'e!a s(a(us !i"i +aik a(au (i'ak +erisiko #a%u(risi)
'iaurka skrii! u%a! se(e%a- 1 #i!!u :ika -asi% skrii! u%a! +ersiko
#a%u(risi #aka 'i%akuka &roses !i"i (ers(a'ar
10
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 11/42
Proses Asu-a Gi"i Ters(a'ar 5PAGT8
Proses Asu-a Gi"i Ters(a'ar 'i%akuka &a'a &asie ,a! +ersiko kura! !i"i) su'a-
#e!a%a#i kura! !i"i 'a a(au ko'isi k-usus 'e!a &e,aki( (er(e(u) &roses ii
#eru&aka sera!kaia ke!ia(a ,a! +eru%a! 5sik%us8 se+a!ai +eriku(;
Ga#+ar2
Proses Asu"an Gizi $i Ru!a" )akit
Ti'ak Tuua
Berisiko Ter$a&ai
Berisiko Ma%u(risi*Su'a- Ma%u(risi Tuua
Ter$a&ai
PRO)E) A)UHAN GI+I ER)ANDAR
Tuua Ti'ak Ter$a&ai
Sumber ; Mo'i.ikasi 'ari Buku Pe'o#a Pe%a,aa Gi"i Ru#a- Saki( Ta-u 2013
La!ka- PAGT;
a. Asses!en# Pengka-ian Gizi
Asses#e !i"i 'ike%o#&okka 'a%a# = ka(e!ori ,ai(u 18 Aa#esis ri/a,a( !i"iF
28 Da(a Bioki#ia) (es #e'is 'a &rose'ur 5(er#asuk 'a(a %a+ora(oriu#8F 38 Pe!ukura
a(ro&o#e(riF <8 Pe#eriksaa .isik k%iisF =8 Ri/a,a( &ersoa%
11
Pasie Masuk
Skrii!Gi"i
Die( Nor#a%5S(a'ar8 )OP
PasiePu%a!
Pe!kaia
Gi"i
Dia!osa
Gi"iI(er6esi
Gi"i
Moi(ori!
'a E6a%uasiGi"i
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 12/42
1 Aa#esa*Pe!kaia Gi"i
Aa#esis ri/a,a( !i"i a'a%a- 'a(a #e%i&u(i asu&a #akaa (er#asuk ko#&osisi) &o%a
#aka) 'ie( saa( ii 'a 'a(a %ai ,a! (erkai( Se%ai i(u 'i&er%uka 'a(a ke&e'u%ia &asie
(er-a'a& !i"i 'a kese-a(a) ak(i6i(as .isik 'a o%a-ra!a 'a ke(erse'iaa #akaa 'i
%i!ku!a k%ie
Ga#+ara asu&a #akaa 'a&a( #e%a%ui aa#esis kua%i(a(i. 'a kua(i(a(i.
Aa#esis ri/a,a( !i"i se$ara kua%i(a(i. 'i%akuka u(uk #e#&ero%e- !a#+ara ke+iasaa
#aka*&o%a #aka se-ari +er'asarka .rekuesi &e!!uaa +a-a #akaa Aa#esis
se$ara kua(i(a(i. 'i%akuka u(uk #e'a&a(ka !a#+ara asu&a "a( !i"i se-ari #e%a%ui
re$a%% #akaa 2< a# 'e!a a%a( +a(u .oo' #o'e% Ke#u'ia 'i%akuka aa%isis "a( !i"i
,a! #eruuk ke&a'a 'a.(ar #akaa &eukar) a(au 'a.(ar ko#&osisi "a( !i"i #akaa
2 Bioki#ia
Da(a +ioki#ia #e%i&u(i -asi% &e#eriksaa %a+ora(oriu# &e#eriksaa ,a! +erkai(a 'e!a
s(a(us !i"i) s(a(us #e(a+o%ik 'a !a#+ara .u!si or!a ,a! +er&e!aru- (er-a'a& (i#+u%,a
#asa%a- !i"i Pe!a#+i%a kesi#&u%a 'ari 'a(a %a+ora(oriu# (erkai( #asa%a- !i"i -arus
se%aras 'e!a 'a(a asses#e !i"i %ai,a se&er(i ri/a,a( !i"i ,a! %e!ka&) (er#asuk
&e!!uaa su&%e#e) &e#eriksaa .isik 'a se+a!ai,a Disa#&i! i(u &roses &e,aki()
(i'aka) &e!o+a(a) &rose'ur 'a s(a(us -i'rasi 5$aira8 'a&a( #e#&e!aru-i &eru+a-a
ki#ia/i 'ara- 'a uri) se-i!!a -a% ii &er%u #ea'i &er(i#+a!a
3 A(ro&o#e(ri
A(ro&o#e(ri #eru&aka &e!ukura .isik &a'a i'i6i'u A(ro&o#e(ri 'a&a( 'i%akuka
'e!a +er+a!ai $ara) a(ara %ai &e!ukura (i!!i +a'a 5TB8F +era( +a'a 5BB8 Pa'a
ko'isi (i!!i %u(u( 5TL8) re(a! %e!a a(au se&aru- re(a! %e!a Pe!ukura %ai se&er(i
Li!kar Le!a A(as 5LILA8 Li!kar &er!e%a!a (a!a) %i!kar &i!!a! 'a &i!!u%
'a&a( 'i%akuka sesuai ke+u(u-a
A PENGUKURAN BERAT BADAN
1 Pe!ukura Bera( Ba'a Pa'a Jra! Nor#a%
a Ti#+a!a Iak J(o#a(is*Ti'ak J(o#a(is u(uk Re#aa 'a De/asa + Ti#+a!a o(o#a(is u(uk +a,i
Ru#usru#us BBI 5Bera( Ba'a I'ea%8
0 @ 11 +u%a a(au 5;28 3 s*' <
Ke( usia 'a%a# +u%a
1 @ 4 (a-u 2 ?
> @ 12 (a-u > =
12
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 13/42
2
Ke( usia 'a%a# (a-u
12 (a-u 5TB1008 @ 10 5TB1008 a(au 0) 7 5TB1008
a(a(a ; A&a+i%a TB &asie /ai(a 1=0 $#) 'a TB &asie &ria 140 $#) #aka;
BBI TB @ 100
BB or#a% O10
2 Pe!ukura Bera( Ba'a Pa'a Ko'isi K-usus
a Pe!ukura Bera( Ba'a 'a%a# Ko'isi Tira- Bari! a(au 'e!a Je'e#a
Perkiraa Bera( Ba'a
Pa'a se#ua ke'aa se&er(i ,a! 'ise+u(ka 'ia(as) ru#us 'a%a# (a+e% +eriku( 'a&a(
'i!uaka u(uk #e#&erkiraka +era( +a'a i'ea% +er'asarka &aa! +a'a &asie
Ta+e%1 Me#&erkiraka BB +er'asarka PB T-e Ha#/i Me(-o'e
Ba!u Tu+u- Laki%aki ai(a
Se'a!
<? k! u(uk 1=2 $# ,a!
&er(a#aF se%au(,a
(a#+a-ka 2)> k! u(uk
se(ia& ke%i&a(a 2)= $#F
kura!i 1)13 k! u(uk se(ia&
$# TB 1=2 $#
<)= k! u(uk 1=2 $# ,a!
&er(a#aF se%au(,a
(a#+a-ka 2)3 k! u(uk
se(ia& ke%i&a(a 2)= $#F
kura!i 1)13 k! u(uk se(ia&
$# +i%a TB 1=2 $#
Ke$i% Kura!i 10 Kura!i 10
Besar Ta#+a-ka 10 Ta#+a-ka 10
Su#+er ; Gra() :;Ha+ook o. To(a% Pare(era% Nu(ri(io) P-i%a'e%&-ia) B Sau'ers o 1?0
ara Mee(uka Ba!u Tu+u-
Ba!u (u+u- 'a&a( 'i(e(uka -a,a 'e!a $ara %a!su! #e!a#a(i &asie
Na#u u(uk %e+i- #e,akika) &ee(ua kera!ka (u+u- 'a&a( +er'asarka %i!kar
&er!e%a!a (a!a) ,ai(u se+a!ai +eriku(;
Ru#us ;
R Ti!!i Ba'a 5$#8
Li!kar Per!e%a!a Ta!a 5$#8
13
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 14/42
ael.1. Penentuan 'erangka uu"
'erangka uu" Laki4laki Pere!puan
Ke$i% 10)< 11)0
Se'a! )4 @ 10)< 10)1 @ 11)0
Besar 5 )4 10)1
Bera( Ba'a Koreksi
Pa'a &asie ,a! #e!a%a#i oe'e#a a(au as$i(es) -i(u! BB se+ear,a #e!!uaka BB
Koreksi) ,ai(u;
Ru#us;
BB 'oreksi 6 BB saat ini 4 'oreksi oe$e!a# as7ites
ael. 8. 'oreksi BB pa$a Oe$e!a $an As7ites
Ti!ka(a Je'e#a As$i(es
Ringan
5Be!kak &a'a (a!a a(au kaki8
1 k! a(au 10 2)2 k!
)e$ang
5Be!kak &a'a /aa- 'a (a!a a(aukaki8
= k! a(au
20
4 k!
Berat
5Be!kak &a'a /aa-) (a!a) 'a kaki81< k! 10 k!
+ Es(i#asi Bera( Ba'a U(uk 4= ke a(as
Pere#&ua
BB 5MA 7 1)438 5 7 1)<38 @ 3>)<4 <)4 k!
Laki%aki
BB 5MA 7 2)318 5 7 1)=8 @ =0)1 =)>3 k!Su#+er; Rosa%i' S Gi+so) 200=
Ke(era!a;
MA 5Li!kar Le!a A(as8
5Li!kar Per!e%a!a Ta!a8
$ U(uk Ko'isi A#&u(asi
1<
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 15/42
ael.9. Persentase Berat Ba$an Ber$asarkan Bagian uu"
Ba!ia Tu+u- Prese(ase
Ba!ia %e!a
Le!a a(as
Le!a +a/a-Ta!a
Ba!ia kaki
Kaki +a!ia a(asKaki +a!ia +a/a-
Kaki
4)=
3)=
2)30)?
1?)=
11)4=)3
1)?Su#+er; Rosa%i' S Gi+so) 200=
BB ,a! 'i$ari BB Sekara! 7 100
100 a#&u(asi 5(a+e% &erse(ase8
B PENGUKURAN TINGGI BADAN
1 Pe!ukura Paa! Ba'a 'a Ti!!i Ba'a 5u(uk kea'aa se-a(8
a Pe!ukura Paa! Ba'a
Pe!ukura ii 'i!uaka u(uk #e!ukur &aa! +a'a +a!i aak ,a! +erusia
2 (a-u 'a &aa! +a'a Q=0 $# ser(a #e!!uaka a%a( &e!ukur &aa! +a'a Le!(-
Boar'
+ Pe!ukura Ti!!i Ba'a
Pe!ukura ii 'i!uaka #e!ukur (i!!i +a'a aak 2 (a-u 'a (i!!i ?0 $#
Pe!ukura (i!!i +a'a 'i%akuka 'e!a a%a( &e!ukur (i!!i 5#i$roise8 ,a! #e#&u,ai
ke(e%i(ia 0)1 $# Ko6ersi 'ari &aa! +a'a ke (i!!i +a'a 5'e!a #e!ura!i 0)> $#8
a(au 'ari (i!!i +a'a ke &aa! 5'e!a #ea#+a-ka 0)> $#8
2 Pe!ukura Es(i#asi Ti!!i Ba'a 5U(uk Ko'isi K-usus8
a Pe!ukura Ti!!i Ba'a 'e!a Pe'eka(a Ti!!i Lu(u(
Pe!ukura ii 'i!uaka se+a!ai sa%a- sa(u $ara u(uk #e!e(a-ui (i!!i +a'a 'ari su+ek)
(eru(a#a su+ek ,a! (i'ak 'a&a( +er'iri) kaki ,a! 'iukur a'a%a- kaki se+e%a- kiri A%a( ,a!
'i!uaka a'a%a- #e(era
Ru#us Es(i#asi (i!!i +a'a #e!!uaka (i!!i %u(u( ;
Laki%aki ; TB 5$#8 4<)1 $# 52)02 TL8 @ 50)0<U8Pere#&ua ; TB 5$#8 ?<)?? 51)?3TL8 @ 5 0)2<U8
1=
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 16/42
+ Pe!ukura Ti!!i Ba'a 'e!a Pe'eka(a Paa! Re(a! Ta!a 5U(uk
Ko'isi K-usus8
Pe!ukura ii 'i!uaka se+a!ai sa%a- sa(u $ara u(uk #e!e(a-ui (i!!i +a'a 'ari
su+ek (eru(a#a ,a! (i'ak 'a&a( +er'iri A%a( ,a! 'i!uaka a'a%a- S(ee% Ta&e
Ru#us Es(i#asi Ti!!i Ba'a Ber'asarka Ar# S&a #e!!uaka ru#us;
TB Aak Pere#&ua 5$#8
o Usia 10 (a-u
TB 5$#8 23) 0)>= 5ar# s&a8 0)?4 5u#ur8
o Usia 10 (a-u
TB 5$#8 2?)=< 0)>< 5ar# s&a8 0)?3 5u#ur8
TB Aak Pere#&ua Laki%aki 5$#8
o Usia 12 (a-u
TB 5$#8 21)0 0)>4 5ar# s&a8 0)>2 5u#ur8o Usia 12 (a-u
TB 5$#8 1>)1 0)>4 5ar# s&a8 1)1> 5u#ur8
$ Pe!ukura Ti!!i Ba'a 'e!a Pe'eka(a Le!a Ba/a-
ael.:. Esti!asi tinggi a$an !enggunakan Ulna Leng"t
Ulna
Leng"t %7!&
Heig"t %!& Heig"t %!&
(ean /;4:9
years
(en < :9
years
3o!en /;4:9
years
3o!en < :9
years
/=>: />9; />9: />9? />9@
/>@ />9= />9; />9= />91
/>: />9 />9? />:@ />99
1@>@ />:/ />9 />:/ />9:
1@>: />:8 />:/ />:1 />9?
1/>@ />:: />:1 />:9 />9=
11>@ />:= />:; />:; />:@
11>: />;@ />:? />:= />:8
DstSu#+er; Rosa%i' S Gi+so) 13
' Pe!ukura Ti!!i Ba'a 'e!a Pe'eka(a Le!a Ba/a-Pe!ukura ii 'i!uaka 'e!a #e!!uaka #e(era
INDIKATJR PERTUMBUHAN
/. In$eks Antropo!etri
a Bera( Ba'a Meuru( U#ur 5BB*U8
14
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 17/42
Bera( +a'a #euru( u#ur #ere.%eksika s(a(us !i"i #asa %a%u 'a #asa kii
+ Ti!!i Ba'a Meuru( U#ur 5TB*U8
I'eks ii #e!!a#+arka s(a(us !i"i #asa %a%u
$ Bera( Ba'a Meuru( Ti!!i Ba'a 5TB*BB8
I'eks BB*TB #eru&aka i'ika(or ,a! +aik u(uk #ei%ai s(a(us !i"i saa( ii 5sekara!8
' I'eks Massa Tu+u-
18 IMT Aak 5IMT*U8
IMT*U a'a%a- i'ika(or ,a! (eru(a#a +er#a.aa( u(uk &ea&isa ke%e+i-a +era( +a'a 'a
ke!e#uka Pa'a +a,i IMT aik se$ara (aa# karea (era'i &ei!ka(a +era( +a'a se$ara
$e&a( re%a(i. (er-a'a& &aa! +a'a &a'a 4 +u%a &er(a#a ke-i'u&a IMT #euru &a'a +a,i
se(e%a- 4 +u%a 'a (e(a& s(a+i% &a'a u#ur 2= (a-u
28 IMT De/asa
Ru#us IMT;
IMT BB 5k!8
TB 5#8
ael.;. 'ategori A!ang Batas I( untuk In$onesia
'ategori I(
Kurus Kekura!a +era( +a'a (i!ka( +era( 1>)0
Kekura!a +era( +a'a (i!ka( ri!a 1>)0 @ 1?)=
Nor#a% 1?)= 2=)0
Ge#uk Ke%e+i-a +era( +a'a (i!ka( ri!a 2=)0 @ 2>)0
Ke%e+i-a +era( +a'a (i!ka( +era( 2>)0Su#+er; De&kes) 1< Pe'o#a &rak(is &e#a(aua s(a(us !i"i ora! 'e/asa) :akar(a
e ZS$ore
ZS$ore #eru&aka i'eks a(ro&o#e(ri ,a! 'i!uaka se$ara i(erasioa% u(uk
#ee(uka s(a(us !i"i 'a &er(u#+u-a) ,a! 'ieks&resika se+a!ai sa(ua s(a'ar
'e6iasi 5SD8 &o&u%asi ruuka
Zs$ore 5i%ai ,a! 'ia#a(i @ i%ai re.eresi #e'ia8
Z s$ore &o&u%asi re.eresi 5SD8
1. 'ategori )tatus Gizi Ber$asarkan Cara Per"itungan +4)7ore
ael.?.kategori status gizi er$asarkan +4s7ore
+4)7ore
In$ikator Pertu!u"an
PB*U a(au BB*PB a(au BB*TB
1>
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 18/42
TB*U BB*U IMT*U
Dia(as 3 Li"at Catatan / Li"at Catatan 1 Sa!a( Ge#uk
5J+es8
Sa!a( Kurus
5J+es8
Dia(as 2 Ge#uk
5J6er/ei!-(8
Ge#uk
5J6er/ei!-(8
Dia(as 1 Resiko Ge#uk %Li"at 7atatan 8&
Resiko Ge#uk %Li"at 7atatan 8&
0 5A!ka
Me'ia8
Di +a/a- 1
Di +a/a- 2 Pe'ek 5s(u(e'8
5%i-a( $a(a(a <8
BB kura!
5u'er/ei!-(8
Kurus 5as(e'8 Kurus 5as(e'8
Di +a/a- 3 Sa!a( Pe'ek
5Ser6e s(u(e'8
5Li-a( $a(a(a <8
BB Sa!a(
Kura! 5se6ere
u'er/ei!-(8
Sa!a( Kurus
5Se6ere as(e'8
Sa!a( Kurus
5Se6ere as(e'8
)u!er HJ MGRS) 200=
a(a(a;
1 Seora! aak &a'a ka(e!ori ii (er#asuk sa!a( (i!!i 'a +iasa,a (i'ak #ea'i #asa%a-
ke$ua%i aak ,a! sa!a( (i!!i #u!ki #e!a%a#i !a!!ua e'okri se&er(i a'a,a
(u#or ,a! #e#&ro'uksi -or#o &er(u#+u-a Ruuk%a- aak (erse+u( ika 'i'u!a
#e!a%a#i !a!!ua e'okri 5#isa%,a aak ,a! (i!!i seka%i #euru( u#ur,a)
se'a!ka (i!!i ora! (ua or#a%8F
2 Seora! aak +er'asarka BB*U &a'a ka(e!ori ii) ke#u!kia #e#&u,ai #asa%a-
&er(u#+u-a) (e(a&i aka %e+i- +aik +i%a aak ii 'ii%ai +er'asarka i'ika(or BB*PB a(au
BB*TB a(au IMT*UF
3 Hasi% &%o(i! 'ia(as 1 #euukka ke#u!kia resiko Bi%a ke$e'ru!a,a #euu
!aris "s$ore 2 +erar(i resiko %e+i- &as(iF
< Aak ,a! &e'ek a(au sa!a( &e'ek ke#u!kia aka #ea'i !e#uk +i%a #e'a&a(ka
i(er6esi ,a! sa%a-
U(uk #earik kesi#&u%a #e!eai s(a(us !i"i seseora! -arus #e,i#&u%ka 'ari ke(i!a
i'ika(or ,a! (e%a- 'iukurara &er(a#a a'a%a- #e%i-a( i'ika(or ,a! +er#asa%a- o(o-;
BB*U ; Sa!a( Kura!
TB*U ; Pe'ek
BB*TB ; Nor#a%
Kesi#&u%a ; Aak ii &e'ek) o%e- karea,a +era( +a'a 'i+a/a- +era( +a'a sesusia,a
5k%asi.ikasi %a#a 'i,a(aka se+a!ai !i"i +uruk8 Na#u) +era( +a'a
1?
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 19/42
+er'asarka (i!!i +a'a,a (er!o%o! or#a% Se-i!!a a&a+i%a aak ii
'i+eri PMT #eru&aka kesa%a-a karea aak ii +isa #ea'i !e#uk
< Pe#eriksaa Cisik*K%iis
Pe#eriksaa .isik 'i%akuka u(uk #e'e(eksi a'a,a ke%aia k%iis ,a! +erkai(a 'e!a
!a!!ua !i"i a(au 'a&a( #ei#+u%ka #asa%a- !i"i Pe#eriksaa .isik (erkai( !i"i #eru&aka
ko#+iasi 'ari) (a'a 6i(a% 'a a(ro&o#e(ri ,a! 'a&a( 'iku#&u%ka 'ari $a(a(a #e'ik
&asie ser(a /a/a$ara
= Pe#eriksaa Cisik*K%iis
Da(a ri/a,a( &ersoa% #e%i&u(i < area ,ai(u ri/a,a( o+a(o+a(a a(au su&%e#e ,a! seri!
'ikosu#siF sosia% +u'a,aF ri/a,a( &e,aki(F 'a(a u#u# &asie
a8 Ri/a,a( o+a(o+a(a ,a! 'i!uaka 'a su&%e#e ,a! 'ikosu#si
+8 Sosia% +u'a,a
$8 Ri/a,a( &e,aki(
'8 Da(a u#u# &asie a(ara %ai u#ur) &ekeraa 'a (i!ka( &e'i'ika
. Diagnosis Gizi
Pa'a %a!ka- 'i$ari &o%a 'a -u+u!a a(ar 'a(a ,a! (erku#&u% 'a ke#u!kia
&e,e+a+,a Ke#u'ia #e#i%a- #asa%a- !i"i ,a! s&esi.ik 'a #e,a(aka #asa%a- !i"i
se$ara si!ka( 'a e%as #e!!uaka (er#io%o!i ,a! a'a
Peu%isa 'ia!osis !i"i (ers(ruk(ur 'e!a kose& PES a(au Pro+%e# E(io%o!i 'a
Si!*S,&(o#&s
Dia!osis !i"i 'ike%o#&okka #ea'i (i!a 'o#ai ,ai(u;
1 Do#ai Asu&a a'a%a- #asa%a- ak(ua% ,a! +er-u+u!a 'e!a asu&a eer!i) "a(
!i"i ) $aira su+s(asi +ioak(i. 'ari #akaa +aik #e%a%ui ora% #au&u &are(era% 'a
e(era%
2 Do#ai K%iis a'a%a- #asa%a- !i"i ,a! +erkai(a 'e!a ko'isi #e'is a(au
.isik*.u!si sor!a
3 Do#ai Peri%aku*Li!ku!a a'a%a- #asa%a- !i"i ,a! +erkai(a 'e!a &e!e(a-ua)
&eri%aku*ke&er$a,aa ) %i!ku!a .isik 'a akses 'a kea#aa #akaa
7. Interensi GiziTer'a&a( 'ua ko#&oe i(er6esi !i"i ,ai(u &ere$aaa i(er6esi 'a i#&%e#e(asi
18 Pere$aaa I(er6esi
I(er6esi !i"i 'i+ua( +er'asarka !i"i 'ia!osis !i"i ,a! 'i(e!akka Te(a&ka (uua
'a &riori(as i(er6esi +er'asarka #asa%a- !i"i,a 5Pro+%e#8) ra$a! s(ra(e!i i(er6esi
+er'asarka &e,e+a+ #asa%a-,a 5E(io%o!i8 a(au +i%a &e,e+a+ (i'ak 'a&a( 'ii(er6esi
#aka s(ra(e!i i(er6esi 'i(uuka u(uk #e!ura!i !ea%a*(a'a 5si! s,#&(o#8
1
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 20/42
Pere$aaa (uua i(er6esi;
a Pee(a&a (uua i(er6esi
Pee(a&a (uua 'a&a( 'iukur) 'i$a&ai 'a 'i(e(uka /ak(u,a
+ Preskri&si 'ie(
Preskri&si 'ie( se$ara si!ka( #e!!a#+arka reko#e'asi #e!eai ke+u(u-a
eer!i 'a "a( !i"i i'i6i'ua%) eis 'ie() +e(uk #akaa) ko#&osisi "a( !i"i)
.rekuesi #aka
18 Per-i(u!a ke+u(u-a !i"i
Pee(ua ke+u(u-a "a( !i"i ,a! 'i+erika ke&a'a &asie*k%ie a(as 'asar
'ia!osis !i"i) ko'isi &asie 'a eis &e,aki(,a
28 :eis Die(
Pa'a &asie #asuk ke rua! ra/a( su'a- 'i+ua( &er#i(aa #akaa
+er'asarka &esaa*or'er 'ie( a/a% 'ari 'ok(er a!a* DP:P Die(isie +ersa#a
(i# a(au se$ara #a'iri aka #ee(a&ka eis 'ie( +er'asarka 'ia!osis !i"i
Bi%a eis 'ie( (i'ak sesuai 'e!a aka 'i%akuka usu%a &eru+a-a eis 'ie(
'e!a #e'iskusika,a (er%e+i- 'a-u%u +ersa#a DP:P
38 Mo'i.ikasi 'ie(
Mo'i.ikasi 'ie( #eru&aka &e!u+a-a 'ari #akaa 'a%a# kosis(esiF
#ei!ka(ka*#euru i%ai eer!iF #ea#+a-*#e!ura!i eis +a-a
#akaa a(au "a( !i"i ,a! 'ikosu#siF's+
<8 :a'/a% Pe#+eria Die(
:a'/a% &e#+eria 'ie(*#akaa 'i(u%is sesuai 'e!a &o%a #aka
=8 :a%ur Makaa
:a%ur #akaa ,a! 'i+erika 'a&a( #e%a%ui ora% 'a e(era% a(au &are(era%
28 I#&%e#e(asi I(er6esi
I#&%e#e(asi a'a%a- +a!ia ke!ia(a i(er6esi !i"i 'i#aa 'ie(isie #e%aksaaka
'a #e!ko#uikasika re$aa asu-a ke&a'a &asie 'a (ea!a kese-a(a a(au
(ea!a %ai ,a! (erkai( Sua(u i(er6esi !i"i -arus #e!!a#+arka 'e!a e%as ;
a&a) 'i#aa) ka&a) 'a +a!ai#aa9 i(er6esi i(u 'i%akuka Ke!ia(a ii u!a
(er#asuk &e!u#&u%a 'a(a ke#+a%i) 'i#aa 'a(a (erse+u( 'a&a( #euukka res&os &asie 'a &er%u a(au (i'ak,a #o'i.ikasi i(er6esi !i"i
$. (onitoring $an Ealuasi Gizi
Ke!ia(a #oi(ori! 'a e6a%uasi !i" 'i%akuka u(uk #e!e(a-ui res&o &asie*k%ie
(er-a'a& i(er6esi 'a (i!ka( ke+er-asi%a,a
20
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 21/42
18 Moi(or &erke#+a!a ,ai(u ke!ia(a #e!a#a(i &erke#+a!a ko'isi &asie*k%ie
,a! +er(uua u(uk #e%i-a( -asi% ,a! (era'i sesuai ,a! 'i-ara&ka o%e- k%ie
#au&u (i# Ke!ia(a ,a! +erkai(a 'e!a #oi(or &erke#+a!a a(ara %ai ;
a Me!e$ek &e#a-a#a 'a ke(aa(a 'ie( &asie*k%ie
+ Me!e$ek asu&a #aka &asie*k%ie
$ Mee(uka a&aka- i(er6esi 'i%aksaaka sesuai 'e!a re$aa*&reskri&si
Die(
' Mee(uka a&aka- s(a(us !i"i &asie*k%ie (e(a& a(au +eru+a-
e Me!i'e(i.ikasi -asi% %ai +aik ,a! &osi(i. #au&u e!a(i.
. Me!u#&u%ka i.or#asi ,a! #euukka a%asa (i'ak a'a,a
&erke#+a!a 'ari ko'isi &asie*k%ie
28 Me!ukur -asi% Ke!ia(a ii a'a%a- #e!ukur &erke#+a!a*&eru+a-a ,a! (era'i
se+a!ai res&o (er-a'a& i(er6esi !i"i Para#e(er ,a! -arus 'iukur +er'asarka
(a'a 'a !ea%a 'ari 'ia!osa !i"i
38 E6a%uasi -asi%
a Da#&ak &eri%aku 'a %i!ku!a (erkai( !i"i ,ai(u (i!ka( &e#a-a#a)
&eri%aku) akses) 'a ke#a#&ua ,a! #u!ki #e#&u,ai &e!aru- &a'a
asu&a #akaa 'a "a( !i"i
+ Da#&ak asu&a #akaa 'a "a( !i"i #eru&aka asu&a #akaa 'a a(au "a(
!i"i 'ari +er+a!ai su#+er) #isa%,a #akaa) #iu#a) su&%e#e) 'a #e%a%ui
ru(e e(era% #au&u &are(era%
$ Da#&ak (er-a'a& (a'a 'a !ea%a .isik ,a! (erkai( !i"i ,ai(u &e!ukura
,a! (erkai( 'e!a a(ro&o#e(ri) +ioki#ia 'a &ara#e(er &e#eriksaa
.isik*k%iis
' Da#&ak (er-a'a& &asie*k%ie (er-a'a& i(er6esi !i" ,a! 'i+erika &a'a
kua%i(as -i'u&,a
<8 Pe$a(a(a Pe%a&ora
Pe$a(a(a 'a %a&ora ke!ia(a asu-a !i"i #eru&aka +e(uk &e!a/asa 'a
&e!e'a%ia #u(u &e%a,aa 'a &e!a/asa 'a &e!e'a%ia #u(u &e%a,aa 'a
ko#uikasi Ter'a&a( Cor#a( ADIME #eru&aka #o'e% ,a! sesuai 'e!a %a!ka-
PAGT
. 'oor$inasi Pelayanan
Ko#uikasi a(ar 'isi&%i i%#u sa!a( 'i&er%uka u(uk #e#+erika asu-a ,a! (er+aik
+a!i &asie Se+a!ai +a!ia 'ari (i# &e%a,aa kese-a(a) 'ie(isie -arus +erko%a+orasi
'e!a 'ok(er) &era/a() .ar#asi 'a (ea!a kese-a(a %ai,a ,a! (erkai( 'a%a#
#e#+erika &e%a,aa asu-a !i"i J%e- karea,a &er%u #e!e(a-ui &eraa #asi!
#asi! (ea!a kese-a(a (erse+u( 'a%a# #e#+erika &e%a,aa
21
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 22/42
1 Dok(er Pea!!u! :a/a+ Pe%a,aa
a Ber(a!!u! a/a+ 'a%a# as&ek !i"i ,a! (erkai( 'e!a kea'aa k%iis &asie
+ Mee(uka &reskri&si 'ie( a/a% 5or'er 'ie( a/a%8
$ Bersa#a 'ie(isie #ee(a&ka &reskri&si 'ie( 'e.ii(i6e
' Me#+erika e'ukasi ke&a'a &asie 'a ke%uar!a,a #e!eai &eraa (era&i
!i"i
e Meruuk k%ie*&asie ,a! #e#+u(u-ka asu-a !i"i a(au kose%i! !i"i
. Me%akuka &e#a(aua 'a e6a%uasi (erkai( #asa%a- !i"i se$ara +erka%a
+ersa#a 'ie(isie) &era/a( 'a (ea!a kese-a(a %ai se%a#a k%ie*&asie 'a%a#
#asa &era/a(a
2 Pera/a(
a Me%akuka skrii! !i"i &asie &a'a ases#e a/a% &era/a(a
+ Meruuk &asie ,a! +erisiko #au&u su'a- (era'i #a%u(risi 'a a(au ko'isi
k-usus ke 'ie(isie
$ Me%akuka &e!ukura a(ro&o#e(ri ,ai(u &ei#+a!a +era( +a'a) (i!!i
+a'a*&aa! +a'a se$ara +erka%a
' Me%akuka &e#a(aua) #e$a(a( asu&a #akaa 'a res&o k%iis
k%ie*&asie (er-a'a& 'ie( ,a! 'i+erika ' #e,a#&aika i.or#asi ke&a'a
'ie(isie +i%a (era'i &eru+a-a ko'isi &asie
e Me#+erika #o(i6asi ke&a'a &asie 'a ke%uar!a (erkai( &e#+eria #akaa
#e%a%ui ora%*e(era% 'a &ere(era%
3 Die(isie
a Me!kai -asi% skrii! &era/a( 'a or'er 'ie( a/a% 'ari 'ok(er
+ Me%akukaa asses#e*&e!kaia !i"i %au( &a'a &asie ,a! +erisiko
#a%u(risiF #a%u(risi a(au ko'isi k-usus #e%i&u(i &e!u#&u%a) aa%isa 'a
i(er&re(asi 'a(a ri/a,a( !i"iF ri/a,a( &ersoa%F &e!ukura a(ro&o#e(riF -asi%
%a+ora(oriu# (erkai( !i"i 'a -asi% &e#eriksaa (erkai( !i"i
$ Me!i'e(i.ikasi #asa%a-*'ia!osa !i"i +er'asarka -asi% asses#e 'a
#ee(a&ka &riori(as 'ia!osis !i"i' Mera$a! i(er6esi !i"i 'e!a #ee(a&ka (uua 'a &reskri&si 'ie( ,a!
%e+i- (er&eri$i u(uk #ee(a&ka (uua 'a &reskri&si 'ie( ,a! %e+i-
(er&eri$i u(uk &ee(a&a 'ie( 'e.ii(i6e ser(a #ere$aaka
e'ukasi*kose%i!
e Me%akuka koor'iasi 'e!a 'ok(er) (erkai( 'e!a 'ie( 'e.ii(i6e
22
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 23/42
. Koor'iasi 'e!a 'ok(er) &era/a() .ar#asi 'a (ea!a %ai 'a%a# &e%aksaaa
i(er6esi !i"i
! Me%akuka #oi(ori! res&o &asie (er-a'a& i(er6esi !i"i
- Me%akuka e6a%uasi &roses #au&u 'a#&ak asu-a !i"i
i Me%akuka &e,u%u-a) #o(i6asi) 'a kose%i! !i"i &a'a k%ie*&asie 'a
ke%uar!a,a
Me$a(a( ro'e &asie +ersa#a (i# kese-a(a
k Me%akuka asses#e !i"i u%a! 5reasses#e(8 a&a+i%a (uua +e%u# (er$a&ai
% Me!iku(i ro'e &asie +ersa#a (i# kese-a(a
# Ber&a(isi&asi ak(i. 'a%a# &er(e#ua a(au 'iskusi 'e!a 'ok(er) &era/a()
a!!o(a (i# asu-a !i"i %ai) k%ie*&asie 'a ke%uar!a,a 'a%a# ra!ka
e6a%uasi ke+er-asi%a &e%a,aa !i"i
< Car#asi
a Me#&ersia&ka o+a( 'a "a( !i"i (erkai( 6i(a#i) #iera%) e%ek(ro%i( 'a u(risi
&are(era%
+ Mee(uka ko#&a+i%i(as "a( !i"i ,a! 'i+erika ke&a'a &asie
$ Me#+a(u #e!a/asi 'a #e!e6a%uasi &e!!uaa o+a( 'a $aira
&are(era% o%e- k%ie*&asie +ersa#a &era/a(
' Berko%a+orasi 'e!a 'ie(isie 'a%a# &e#a(aua i(eraksi o+a( 'a #akaa
e Me#+erika e'ukasi ke&a'a &asie 'a ke%uar!a #e!eai i(eraksi o+a( 'a
#akaa
= Tea!a kese-a(a %ai #isa%,a a'a%a- (ea!a (era&i oku&asi 'a (era&i /i$ara
+erkai(a 'a%a# &ere$aaa 'a &e%aksaaa i(er6esi &a'a &asie 'e!a
!a!!ua #ee%a ,a! +era(
BAB III
'EGIAAN PELA*ANAN GI+I RU(AH )A'I
A. Penyelenggaraan (akanan
a Pengertian
23
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 24/42
Pe,e%e!!araa #akaa ru#a- saki( a'a%a- sua(u ra!kaia ke!ia(a #u%ai 'ari
&ere$aaa #eu sa#&ai 'e!a &e'is(ri+usia #akaa ke&a'a kosu#e) 'a%a#
ra!ka &e$a&aia s(a(us kese-a(a ,a! o&(i#a% #e%a%ui &e#+eria 'ie( ,a! (e&a(
Da%a# -a% ii (er#asuk ke!ia(a &e$a(a(a) &e%a&ora) 'a e6a%uasi
)asaran
Sasara &e,e%e!!araa #akaa 'i ru#a- saki( a'a%a- kosu#e * &asie #au&u
kar,a/a Sesuai 'e!a ko'isi ru#a- saki( 'a&a( u!a 'i%akuka &e,e%e!!araa
#akaa +a!i &e!uu! 5&asie ra/a( a%a a(au ke%uar!a &asie8 Da%a#
&e,e%e!!araa #akaa ru#a- saki() s(a'ar #asuka 5i&u(8 #e%i&u(i +ia,a)
(ea!a) saraa 'a &rasaraa) #e(o'e) &era%a(a) se'a!ka s(a'ar &roses #e%i&u(i
&e,usua a!!ara +e%aa +a-a #akaa) &e#+e%ia +a-a #akaa) &eeri#aa
'a &e,i#&aa +a-a #akaa) &ersia&a +a-a #akaa Se'a!ka s(a'ar
ke%uara 5ou(&u(8 a'a%a- #u(u #ekaa 'a ke&uasa kosu#e
7 Bentuk Penyelenggaraan (akanan $i Ru!a" )akit
Ke!ia(a &e,e%e!!araa #akaa #eru&aka +a!ia 'ari ke!ia(a is(a%asi !i"i a(au
ui( &e%a,aa !i"i 'i ru#a- saki( Sis(e# &e,e%e!!araa #akaa ,a! 'i%akuka
o%e- &i-ak ru#a- saki( se'iri se$ara &eu-) 'ikea% u!a se+a!ai s/ake%o%a Ke!ia(a
&e,e%e!!araa #akaa 'a&a( 'i%akuka o%e- &i-ak %ai) 'e!a #e#a.aa(ka asa
catering a(au &erusa-aa asa +o!a
:ika &e,e%e!!araa #akaa 'i%akuka 'e!a sis(e# s/ake%o%a #aka is(a%asi a(au
ui( &e%a,aa !i"i +er(a!!u! a/a+ u(uk #e%aksaaka se#ua ke!ia(a
&e,e%e!!araa #akaa) #u%ai 'ari &ere$aaa) &e%aksaaa 'a e6a%uasi
Se&er(i ,a! 'i%akuka o%e- &e%a,aa !i"i 'i RS Her#ia Bekasi
$ (ekanis!e 'er-a Penyelenggaraan (akanan
/. Penyusunan Anggaran Belan-a (akanan
Pe!er(ia ;
Pe,usua a!!ara +e%aa a'a%a- sua(u ke!ia(a &e,usua a!!ara ,a!
#e%i&u(i a!!ara &e!e!e#+a!a saraa) .asi%i(as) su#+er 'a,a #ausia) ser(a
a!!ara ru(i u(uk &e!a'aa +a-a #akaa +asa- 'a keri!
Tuua
Terse'ia,a (aksira a!!ara +e%aa #akaa ,a! 'i&er%uka +a!i kosu#e a(au
&e%a!!a ,a! 'i%a,ai sesuai 'e!a s(a'ar ke$uku&a !i"i
Proses
2<
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 25/42
a A!!ara +e%aa u(uk +a-a +asa- 'i+ua( se(ia& -ari sesuai ke+u(u-a
+er'asarka #eu) s(a'ar &orsi) 'a u#%a- kar,a/a) 'ok(er) &asie ,a!
'ira/a(
+ A!!ara +e%aa u(uk +a-a keri! 'i+ua( se(ia& 2 5'ua8 #i!!u sesuai
ke+u(u-a +er'asarka #eu) s(a'ar &orsi) 'a u#%a- kar,a/a) 'ok(er ser(a
asu#si &asie ,a! 'ira/a(
$ E6a%uasi a!!ara +e%aa &e%a,aa !i"i 'i%akuka 'e!a #e#+a'i!ka
'e!a a!!ara +e%aa +u%a %a%u 'a a!!ara +e%aa RS*RSIA Her#ia %ai
' A!!ara +e%aa ,a! (e%a- 'i+ua( o%e- Ke&a%a Pe%a,aa Pe%a,aa Gi"i 'a
Ta(a Bo!a 'iauka ke&a'a Maaer Peua! Me'is 'a 'ise(uui o%e- aki%
Direk(ur U#u#
1. Penyusunan or!ula> (enu Ba"an (akanan
Pe!er(ia ;
A'a%a- sua(u ke!ia(a u(uk #e,usu .or#u%a 'a #eu sesuai 'e!a ke+u(u-a!i"i &e%a!!a
Tuua ;
Terse'ia,a #eu ,a! sesuai 'e!a k%asi.ikasi ke%as &era/a(a 'a &erio'e sik%us
-aria * #i!!ua
Proses ;
a Pe,usua .or#u%a 'i+ua( o%e- a-%i !i"i Her#ia Hos&i(a% Grou& 'e!a
#e!a$u &a'a &er-i(u!a 'ie( &asie 'a Buku Pe%a,aa Gi"i Ru#a- Saki(
+ Pe,usua #eu 'i+ua( o%e- Pe%a,aa Pe%a,aa Gi"i) 'e!a &erse(uua Ti#Pe!e'a%ia Mu(u Makaa
$ Pe,usua #eu 'i+a!i 2 5'ua8 ,ai(u ; #eu &asie 'a #eu kar,a/a
' Meu &asie 'isusu 'e!a sik%us #eu > 5(uu-8 -ari se'a!ka #eu kar,a/a
'isusu 1= -ari
e Meu u(uk &asie 'e!a ke%as &era/a(a IP) U(a#a) Ke%as I (er'iri a(as 'ua
&i%i-a 5#eu A 'a #eu B8
2=
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 26/42
8. Peren7anaan 'eutu"an Ba"an (akanan
Pe!er(ia ;
A'a%a- ke!ia(a #e,usu ke+u(u-a +a-a #akaa +asa- 'a keri! ,a! aka
'io%a- #ea'i #akaa u(uk #e#eu-i ke+u(u-a !i"i &e%a!!a
Tuua ;
Me'a&a(ka &er-i(u!a ke+u(u-a +a-a #akaa ,a! (e&a( 'a akura( +aik
kua%i(as #au&u kua(i(as,a
Proses ;
a Me!u#&u%ka 'a(a &e%a!!a ,a! aka 'i%a,ai
+ Me#i%i- 'a.(ar #au sesuai 'e!a sik%us #eu) s(a'ar &orsi 'a s(a'ar rese&
$ Te(uka eis +a-a #akaa +asa- 'a keri! ,a! aka 'i!uaka sesuai
'e!a s(a'ar -ar!a ,a! a'a 'e!a &ea#+a-a 10 'ari ke+u(u-a
' Auka re$aa a!!ara (erse+u( ke&a'a Maaer Peua! Me'is 'a aki%
Direk(ur U#u# RS Her#ia Bekasi
9. Penga$aan> Peneri!aan> $an Penyi!panan Ba"an (akanan
Pe!er(ia ;
A'a%a- ke!ia(a &e!a'aa) &eeri#aa 'a &e,i#&aa +a-a #akaa keri! 'a
+asa- sesuai 'e!a re$aa a!!ara ke+u(u-a #akaa ,a! (e%a- 'ise(uui
Tuua ;
Terse'ia,a +a-a #akaa sesuai ke+u(u-a (e&a( /ak(u 'a 'isi#&a 'i(e#&a( ,a!
(e%a- 'i(e(uka
Proses ;
a Sia&ka 'a +ersi-ka +a-a #akaa ,a! aka 'io%a- sesuai 'e!a ke(e(ua
+ Guaka a%a( #asak ,a! +ersi-) a#a 'a sesuai 'e!a s(a'ar &era%a(a
$ Da-u%uka #e#asak #akaa ,a! (a-a %a#a
' Masak #akaa sesuai 'e!a (a(a $ara &e#asaka ,a! (e&a(
e Saika #akaa #a(a! ke&a'a &e%a!!a se(e%a- 'i%akuka ui $i(arasa
. Pe'is(ri+usia #akaa &e%a!!a 'i%akuka 'e!a $ara se(ra%isasi
:. Pengola"an Ba"an (akanan $an Distriusi (akanan
Pe!er(ia
A'a%a- ke!ia(a #e!u+a-*#e#asak +a-a #akaa #e(a- #ea'i #akaa ,a!
sia& 'i#aka) +erkua%i(as) a#a u(uk 'ikosu#si 'a sia& u(uk 'i'is(ri+usika
24
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 27/42
Tuua
Me!ura!i resiko ke-i%a!a "a( !i"i +a-a #akaa
Mei!ka(ka i%ai $era
Me#&er(a-aka rasa) /ara) (eks(ur 'a &ea#&i%a #akaa
A#a 'ari #ikroor!ais#e 'a +e'a asi!
Pe,aia #akaa 'i%akuka (e&a( /ak(u 'a (e&a( sasara
Proses
a Sia&ka 'a +ersi-ka +a-a #akaa ,a! aka 'io%a- sesuai 'e!a ke(e(ua
+ Guaka a%a( #asak ,a! +ersi-) a#a 'a sesuai 'e!a s(a'ar &era%a(a
$ Da-u%uka #e#asak #akaa ,a! (a-a %a#a
' Masak #akaa sesuai 'e!a (a(a $ara &e#asaka ,a! (e&a(
e Saika #akaa #a(a! ke&a'a &e%a!!a se(e%a- 'i%akuka ui $i(arasa
. Pe'is(ri+usia #akaa &e%a!!a 'i%akuka 'e!a $ara se(ra%isasi
;. Penye$iaan (akanan 'arya0an
Pe!er(ia ;
A'a%a- &e,e'iaa #akaa kar,a/a 'e!a s(a'ar #eu #akaa se&er(i!a 'ari
(o(a% ke+u(u-a ka%ori se-ari
Tuua ;Mei!ka(ka 'eraa( kese-a(a kar,a/a se-i!!a 'a&a( #eua! kiera ,a!
o&(i#a%
Proses ;
a Susu #eu #akaa kar,a/a 'e!a sik%us 1= 5%i#a+e%as8 -ari ,a! (er'iri 'ari
#akaa %e!ka& 5asi) %auk &au-) sa,ur) 'a +ua-8 'a #akaa se%i!a
+ Lakuka e6a%uasi #eu (i!a +u%a seka%i 'a %akuka ui $i(arasa o%e- Ti#
Pe!e'a%ia Mu(u Makaa (er-a'a& #eu +aru
B. Pelayanan $an 'onsultasi Gizi Pasien Ra0at Inap
a Pengertian
A'a%a- sera!kaia ke!ia(a &e%a,aa !i"i ,a! 'i+erika ke&a'a &asie ra/a( ia& 'ari
#u%ai &ee(ua 'ie() &ere$aaa 'ie( -i!!a e6a%uasi 'ie(
2>
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 28/42
+ . u-uan
Me#+erika &e%a,aa ke&a'a &asie ra/a( ia& a!ar #e#&ero%e- !i"i ,a! sesuai
'e!a ke+u(u-a 'a ko'isi &e,aki(
Me#+a(u #e#&er$e&a( &roses &e,e#+u-a
$ . Proses
Te(uka 'ie( &asie o%e- 'ok(er ,a! #era/a( * 'ok(er rua!a &a'a saa( &asie
&er(a#a ka%i #asuk 'i rua! &era/a(a
I.or#asika 'ie( ,a! 'i+erika 'ok(er ke&a'a A-%i !i"i a(au Pea!!u! a/a+
&e%a,aa &e%a,aa !i"i 5 'i%uar a# kera a-%i !i"i 8
Lakuka &e!kaia ri/a,a( !i"i 'ari &o%a #aka) 6ariasi) .rekuesi ser(a &a(a!a
#aka
A-%i !i"i aka #eere#a-ka 'ie( ,a! 'i+erika 'ok(er ke'a%a# +e(uk #eu
#akaa
:uru #asak aka #e!o%a- #akaa sesuai 'e!a &e(uuk 'ie( ,a! (e%a- 'i+erika
o%e- A-%i !i"i
Saika #akaa ,a! su'a- #a(a! 'a 'is(ri+usika
Lakuka kosu%(asi !i"i 5 &e'i'ika kese-a(a 8 'e!a #e#+erika &ee%asa ke&a'a
&asie (e(a! 'ie( ,a! -arus 'ia%aka 'a%a# u&a,a #e#&er$e&a( &roses
&e,e#+u-a
Lakuka &e#a(aua * e6a%uasi (er-a'a& &eru+a-a 'ie( 'a sisa #akaa
Ti'ak %au(i a&a ,a! 'i'a&a( 'ari -asi% e6a%uasi
Lakuka kosu%(asi o%e- A-%i Gi"i a(au Dok(er Gi"i u(uk #ee%aska (uua 'ie( ,a!
-arus 'i%a%aka o%e- &asie
. Penyulu"an $an 'onsultasi Gizi Pasien Ra0at 2alan
a . Pengertian
A'a%a- ke!ia(a &e#+eria i.or#asi (e(a! &e%a,aa !i"i 'i ra/a( a%a ,a! 'i%akuka
o%e- &era/a(*+i'a) 'ok(er !i"i 'a a-%i !i"i
+ . u-uan
Me#+ua( &eru+a-a &ri%aku #aka &a'a &asie ra/a( a%a
2?
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 29/42
$ . Proses
Dira/a( a%a &e,u%u-a 'i+erika ke&a'a &asie #e%a%ui kursus sea# -a#i%) &ra
&ersa%ia) &ia( +a,i 'a kursus %ak(asi ,a! 'i%akuka o%e- &era/a( ,a! su'a- 'i+eka%i
#a(eri !i"i se'a!ka kosu%(asi 'i%akuka se$ara &erora!a o%e- 'ok(er s&esia%is !i"i
k%iik Se+a!ai /a$aa aka 'ia'aka &e,u%u-a 'e!a #e#+ua( &ook !i"i
2
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 30/42
BAB I,
ORGANI)A)I DAN 'EENAGAAN
A. )truktur Organisasi
Ga!ar 1
)RU'UR ORGANI)A)I
B. Organisasi $an ata Laksana Pelayanan Gizi $an ata Boga
Pe%a,aa Pe%a,aa Gi"i 'a Ta(a Bo!a 'i&i#&i o%e- Ke&a%a Pe%a,aa ,a! #e#+a(u
Maa!er Peua! Me'is 'a%a# &e!e%o%aa) &e%aksaaa &e%a,aa !i"i 'a (a(a +o!a
ru#a- saki() (er'iri 'ari ;
1 Pea!!u! :a/a+ 5P:8 Pe!a'aa 'a Pe,i#&aa
30
DIREKTUR
ADIR
MEDIS
Maaer Peua!
Me'is
Ke&a%a Pe%a,aaGi"i
P:
Pe!a'aa 'a
Pe,i#&aa
P:Pe,aia 'a
Pe'is(ri+usia
P:Pe!e%o%aa
Makaa
Pe(u!asPe!a'aa 'a
Pe i# aa
Pe(u!asPe,aia 'a
Pe'is(ri+usia
Pe(u!asPe!e%o%a
Makaa
Maaer Ru#a-
Ta!!a
Ke&a%a Urusa Ta(aBo!a
Die(isio
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 31/42
2 P: Pe,aia 'a &e'is(ri+usia ,a! #e#+a/a-i &e(u!as &e,aia 'a
&e'is(ri+usia
3 P: Pe!e%o%aa #akaa ,a! #e#+a/a-i &ara uru #asak
A'a&u (u!as 'a (a!!u! a/a+ Ke&a%a Pe%a,aa Gi"i 'a Ta(a Bo!a a'a%a- ;
1 Me,usu re$aa ke+u(u-a #akaa keri! 'a +asa- 'a &era%a(a (erkai( se$ara
-aria) #i!!ua a(au +u%aa
2 Me%aksaaka ke!ia(a &e!a'aa) &e,i#&aa) &e!e%o%aa) 'is(ri+usi 'a
&er!u'a!a +ara! * +a-/a #akaa
3 Me,e%e!!araka &e!e%o%aa +a-a #akaa #ea'i #akaa sia& sai 'a +er!i"i
+a!i &asie) 'ok(er 'a kar,a/a
< Me,e%e!!araka &roses &e#e%i-araa &era%a(a 'i 'a&ur 'a &era%a(a #aka &asie
ser(a ke+ersi-a 'i 'a&ur
= Me,e%e!!araka 'is(ri+usi #akaa +a!i &asie ,a! (e&a( 'a akura(4 Me!a/asi &e%aksaaa &e%a,aa !i"i se$ara kese%uru-a #u%ai 'ari 'a&ur sa#&ai
'e!a &e%a,aa !i"i +ua( &asie 'a kar,a/a
> Me,usu %a&ora &e%aksaaa &e%a,aa !i"i 'a (a(a +o!a se$ara +erka%a
Da%a# #e%aksaaka (u!as,a) KaPe% Gi"i 'a Ta(a Bo!a ;
1 Ber(a!!u! a/a+ ke&a'a Maaer Peua! Me'is 'a 'i +a(u o%e- Pea!!u!
:a/a+ 5P:8 Pe!a'aa 'a Pe,i#&aa) P: Pe,aia 'a &e'is(ri+usia) 'a P:
Pe!e%o%aa #akaa
2 Di %a&a!a) KaPe% Gi"i 'a Ta(a Bo!a +erkoor'iasi 'e!a Bi'a! Ke&era/a(a)
Bi'a! Pe%a,aa Me'is) Ba!ia Keua!a 'a Ba!ia Persoa%ia
31
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 32/42
BAB ,
)ARANA> PERALAAN DAN PERLENG'APAN
A!ar &e%a,aa !i"i 'a (a(a +o!a 'i RS Her#ia Bekasi 'a&a( +era%a 'e!a %a$ar 'a
o&(i#a%) #aka &er%u 'i'uku! 'e!a a'a,a saraa) &era%a(a 'a &er%e!ka&a ,a!
#e#a'ai +aik u(uk ke!ia(a &e%a,aa !i"i 'i Is(a%asi Ra/a( :a%a) Ra/a( Ia& #au&u
rua! 'i Pe%a,aa Gi"i 'a Ta(a Bo!a
A. )arana> Peralatan $an Perlengkapan $i Instalasi Ra0at 2alan # 'linik Gizi
Terse'ia,a rua! Kose%i! Gi"i 'i Is(a%asi Ra/a( :a%a RS Her#ia Bekasi ,a!
'i%e!ka&i 'e!a saraa +eru&a ;
Pera%a(a ka(or ,a! (er'iri 'ari #ea) kursi kose%i! !i"i) kursi rua! (u!!u) (e%e&o)
'a se+a!ai,a
Pera%a(a kosu%(asi ,a! (er'iri 'ari %e#ari) .oo' #o'e% 'a $o(o- #akaa se!ar)
.or#u%ir #e!eai !i"i) %ea.%e( 'ie() &os(er) +uku+uku &e'o#a (a(a%aksaa &ro!ra#
5ASI) Gi"i Buruk) Dia+e(es Me%i(us) '%%8
Da u!a 'i%e!ka&i 'e!a &era%a(a a(ro&o#e(ri !ua #e'a&a(ka 'a(a &asie
'ia(ara,a a'a%a- ;
S(a'ar a(ro&o#e(ri) a%a( ukur (i!!i 'a +era( +a'a 'e/asa) a%a( ukur &aa! +a'a
+a,i*aak) (i#+a!a +a,i 5+ea# +a%a$e s$a%e8) a%a( ukur %i!kar %e!a a(as 5LILA8)
a%a( ukur %i!kar ke&a%a 5LK8) a%a( ukur (i!!i %u(u() 'a .or#u%ir skrii! 5a%a(a%a(
(erse+u( 'i%akuka (era se$ara +erka%a o%e- +a'a #e(ero%o!i8
B )arana> Peralatan $an Perlengkapan $i Pelayanan Gizi $an ata Boga
Casi%i(as rua! ,a! 'i+u(u-ka 'i Ui( Gi"i 'a Ta(a Bo!a (er'iri 'ari ;
1 Te#&a( &eeri#aa +a-a #akaa
Te#&a(*rua!a ii 'i!uaka u(uk &eeri#aa +a-a #akaa 'a #e!e$ek
kua%i(as ser(a kua(i(as +a-a #akaa) (e#&a( ii 'i%e!ka&i 'e!a (i#+a!a ,a!
'i!uaka u(uk #e%akuka &eeri#aa +a-a #akaa
2 Te#&a(*rua!a &e,i#&aa +a-a #akaa
Pe,i#&aa +a-a #akaa (er+a!i a(as 2 (e#&a() ,ai(u u(uk !u'a! +asa- u(uk
#e,i#&a #akaa se!ar 'i#aa 'i 'a%a#,a (er'a&a( .re""er 'a $-i%%er
Se'a!ka !u'a! keri! 'i!uka u(uk #e,i#&a +a-a #akaa keri! 'i#aa
'i 'a%a#,a (er'a&a( rak ,a! 'i!uaka u(uk #e%e(akka +a-a #akaa keri!
32
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 33/42
3 Te#&a( &ersia&a +a-a #akaa
Te#&a( ii 'i&eru(ukka +a!i +a-a #akaa ,a! aka 'i&ersia&ka +eriku( +u#+u
,a! -arus 'i+ersi-ka) 'i$u$i) 'iku&as) 'i(u#+uk) 'i!i%i!) 'i&o(o!) 'iiris 'a
%ai,a se+e%u# 'i%akuka &roses &e#asaka
< Te#&a( &e#asaka 'a 'is(ri+usi #akaa
Te#&a( &e#asaka 'i%e!ka&i 'e!a $ero+o! asa& 'i a(as ko#&or 'a &er%a(a ,a!
'i!uaka u(uk &roses &e!o%a-a se&er(i ko#&or) +%e'er) &a$i) &e!!ore!a 's+
Dis(ri+usi #akaa 'ike%o#&okka #ea'i #akaa +iasa 'a #akaa k-usus)
ke#u'ia 'i(e#&a(ka &a'a /a'a- ,a! +er+e'a ,a! (er'iri 'ari ke%o#&ok asi)
sa,ura) %auk &auk 'a #akaa se%i!a ser(a +ua- Saa( #e'is(i+usika #akaa
!uaka trolley &e#aas u(uk #e#+a/a #akaa #eu u(a#a
= Te#&a( &e$u$ia 'a &e,i#&aa a%a(
Te#&a( &e$u$ia &era%a(a #e#i%iki +ak !a'a 'a 'i%e!ka&i 'e!a /a(er -ea(er
5a%ira air &aas 'a 'i!i8 'a -e'ak,a (er%e(ak (er&isa- 'e!a (e#&a( &e$u$ia
+a-a #akaa) 'ise'iaka .asi%i(as rak &e!eri!) 'i%e!ka&i &u%a 'e!a a%a(
#e!a(asi su#+a(a 'a 6e$(or) ser(a sa+u) sika( 'a %a& +ersi-
4 Te#&a( &e#+ua!a sa#&a-
Te#&a( &e#+ua!a sa#&a- -arus (er(u(u& $uku& u(uk #ea#&u! sa#&a- ,a!
'i-asi%ka 'a se!era 'ikoso!ka +e!i(u sa#&a- (e%a- #e$a&ai 2*3 &eu- ,a!
'i(a#&u! se+e%u#,a 'a%a# /a'a- &%as(ik sa#&a- o #e'is
C. Pe!eli"araan> Peraikan Ruangan $an Alat
Pe!er(ia ;
A'a%a- ke!ia(a a(au u&a,a u(uk #ea!a a!ar rua!a 'a &era%a(a 'a&a( +er.u!si
se$ara o&(i#a%
Tuua ;
a Terse'ia,a rua!a 'a &era%a(a ,a! se%a%u (er&e%i-ara 'a sia& &akai
+ Me#&er&aa! usia &akai a%a( 5life time8 'i &e%a,aa !i"i
Proses ;
a Lakuka &e!e$eka 'a &e#e%i-araa se$ara ru(i 'a &erio'ik (er-a'a& rua!a 'a
&era%a(a
+ Se!era %a&orka se(ia& a'a kerusaka rua!a 'a &era%a(a ke&a'a ui( (erkai(
$ Se!era auka &e!!a(ia (er-a'a& &era%a(a ,a! (i'ak 'a&a( 'i&er+aiki
33
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 34/42
BAB ,I
)ANIA)I (A'ANAN DAN 'E)ELA(AAN 'ER2A
A. )anitasi (akanan
1 Pe!er(ia
Sai(asi #akaa #eru&aka sa%a- sa(u u&a,a &e$e!a-a ,a! #ei(ik +era(ka &a'a
ke!ia(a 'a (i'aka ,a! &er%u u(uk #e#+e+aska #akaa 'a #iu#a 'ari
se!a%a +a-a ,a! 'a&a( #e!!a!!u a(au #erusak kese-a(a #u%ai 'ari se+e%u#
#akaa 'i&ro'uksi) se%a#a &roses &e!o%a-a) &e,ia&a) &e!a!ku(a) &eua%a
sa#&ai &a'a saa( #akaa 'a #iu#a (erse+u( sia& u(uk 'ikosu#sika ke&a'a
kosu#e 5Direk(ora( H,!iee 'a Sai(asi) Di(e Pe$e!a-a 'a Pe#+era(asa
Pe,aki( Meu%ar8:a'i -e'ak,a u&a,a ii -arus 'i%akuka 'i Pe%a,aa Gi"i 'a Ta(a Bo!a RS
Her#ia Bekasi sesuai 'e!a &rose'ur ,a! a'a #e!eai sai(asi
2 Tuua
Ke!ia(a ii 'i(uuka a!ar RS Her#ia Bekasi 'a&a( ;
a Me,e'iaka #akaa ,a! +erkua%i(as +aik 'a a#a +a!i kese-a(a &asie)
ke%uar!a &asie) kar,a/a 'a 'ok(er
+ Meuruka a!ka kea'ia &eu%ara &e,aki( a(au !a!!ua kese-a(a #e%a%ui
#akaa
$ Me/uu'ka &eri%aku kera ,a! se-a( 'a +ear 'a%a# &ea!aa #akaa3 Pe%aksaaa sai(asi #akaa 'a%a# &e,e%e!!araa #akaa
a Rua! &e!o%a-a* 'a&ur -arus 'i&e%i-ara ke+ersi-a,a sesuai 'e!a ke(e(ua
+ Terse'ia,a sa%ura %i#+a-) se+a!ai &e#+ua!a %i#+a- #akaa ,a! a#a 'ari
+ia(a! &e!!a!!u
$ Terse'ia,a air +ersi- 'a%a# u#%a- ,a! #e$uku&i sesuai s(a'ar #u(u air
'e!a #e%akuka ko(ro% air 'a &es( se$ara ru(i sesuai ke(e(ua
' A%a( &e!a!ku( #akaa 'a #iu#a -arus (er(u(u& 'a +a-a #u'a-
'i+ersi-ka
e Rak &e,i#&aa +a-a #akaa -arus #u'a- 'i&i'a-ka u(uk #e#u'a-ka &roses &e#+ersi-a
. Pera%a(a ,a! ko(ak 'e!a #akaa -arus #u'a- 'i+ersi-ka) (i'ak #u'a-
rusak aki+a( "a( asa#*+asa a(au !ara#!ara#a 'a (i'ak (er+ua( 'ari %o!a# ,a!
+era( 'a&a( #ei#+u%ka kera$ua
! Ba-a #akaa -arus +er#u(u +aik) #asi- se!ar) a#a) u(u-) (i'ak +usuk) (i'ak
ko(or) $uku& #a(a! 5u(uk +ua-8
3<
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 35/42
- Pea!aa +a-a #akaa -arus #e#&er-a(ika $ara &ea!aa ,a! +aik 'a
(e&a( 'e!a #e#&er-a(ika &u%a &ers,ara(a -,!iee +aik (ea!a &ea#a- 'a
'a%a# #e%akuka &rose'ur kera
< Pe!a/asa sai(asi 'a%a# &e,e%e!!araa #akaa
a Di%akuka,a &e#eriksaa kese-a(a 'a usa& 'u+ur*ku%i( se$ara +erka%a sesuai
'e!a ke(e(ua (er-a'a& (ea!a &ea#a- #akaa 'a u!a &era%a(a
+ Me%akuka ko(ro% kua%i(as +a-a #akaa #e%a%ui &es($o(ro%
$ Di%akuka +o!kar ke$i% 'a +o!kar +esar se$ara ru(i (er-a'a& ke+ersi-a
rua!a * %i!ku!a seki(ar Pe%a,aa Gi"i 'a Ta(a Bo!a
B. 'esela!atan 'er-a
1 Pe!er(ia
Kese%a#a(a kera a'a%a- se!a%a u&a,a a(au (i'aka ,a! -arus 'i(era&ka 'a%a#
ra!ka #e!-i'ari kese%akaa ,a! (era'i aki+a( kesa%a-a kera &e(u!as a(au&u
ke%a%aia*kese!aaa
2 Tuua
a Me$e!a- 'a #e!ura!i ke$e%akaa aki+a( kera
+ Me#+eri &er(o%o!a ke$e%akaa 'a &er%i'u!a +a!i kar,a/a
$ Me$i&(aka kea#aa) ke,a#aa 'a kese%a#a(a 'a%a# +ekera
' Me$e!a- 'a #e!e'a%ika (i#+u%,a &e,aki( aki+a( kera se&er(i kera$ua)
i.eksi 'a &eu%ara &e,aki(
3 Prisi& kese%a#a(a kera 'a%a# &roses &e,e%e!!araa
a Guaka a%a( &e%i'u! 'iri &a'a saa( #e%akuka &roses &ekeraa sesuai 'e!a
&rose'ur ,a! +er%aku
+ Lakuka &roses kera sesuai 'e!a &e(uuk 'a &rose'ur ,a! +er%aku
$ Me!!uaka 'e!a +aik &era%a(a sesuai 'e!a .u!si,a
' Ti'ak 'i&erkeaka #erokok 'i rua! &eeri#aa 'a &e,i#&aa +a-a
#akaa 'a se%a#a &roses &e!o%a-a
e Lakuka &e#+ersi-a 'a &e#e%i-araa a%a( kera 'a saraa &e'uku!
. Lakuka &e#eriksaa kese-a(a &ekera se$ara (era(ur
3=
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 36/42
BAB ,II
PE(BIA*AAN (A'ANAN
A. Per"itungan Biaya Ba"an (akanan
1 Pe!er(ia
Bia,a #akaa a'a%a- +ia,a +a-a ,a! 'i&akai u(uk #e!-asi%ka #akaa ,a!
'i&er%uka
2 Tuua
a Me#u'a-ka 'a%a# &roses &e,usua a!!ara +e%aa +a-a #akaa
+ A'a,a &e!a/asa 'a &e!e'a%ia (er-a'a& +ia,a +a-a #akaa
$ Da&a( #e%akuka &ei%aia (er-a'a& &res(asi kera 'a%a# &roses &e!a'aa +a-a
#akaa
Bia,a +a-a #aka #eru&aka +ia,a 6aria+e% %a!su!) karea +er-u+u!a %a!su!'a%a# ra!ka &roses &ro'uksi #akaa ,a! 'i&e!aru-i o%e- u#%a- &orsi #akaa ,a!
'i-asi%ka a(au u#%a- &asie ,a! aka 'i%a,aai
Pe!-i(u!a +ia,a +a-a #akaa 'i RS Her#ia Bekasi (e%a- 'ia(ur 'a%a# &rose'ur
&ere$aaa ke+u(u-a +a-a #akaa 'a &e,usua a!!ara +e%aa
B. Per"itungan Biaya enaga 'er-a
Per-i(u!a +ia,a (ea!a kera RS Her#ia Bekasi (e%a- 'ia(ur se$ara (erkoor'iasi o%e-
Ba!ia Persoa%ia ,a! #e%i&u(i !ai) (ua!a) %e#+ur) +ous) 'a %ai se+a!ai,a
C. Per"itungan Biaya Overhead
Bia,a overhead #e%i&u(i +ia,a +ara! 'a +ia,a &e#e%i-araa Pe#+e%ia +ara! ,a!
'i#aksu' a'a%a- +ara! ,a! (i'ak (erse'ia 'i Ui( Lo!is(ik RS Her#ia Bekasi) karea
se%uru- +ara! ,a! 'i&er%uka o%e- Pe%a,aa Gi"i 'a Ta(a Bo!a (er#asuk a%a( (u%is
ka(or) a%a( #asak #au&u a%a( #aka 'a a%a( ru#a- (a!!a se+a!ia +esar (e%a- (erse'ia
'i Ui( Lo!is(ik Se'a!ka ,a! 'i#aksu' +ia,a &e#e%i-araa 'i RS Her#ia Bekasi
a'a%a- +ia,a ,a! 'ike%uarka u(uk &e#e%i-araa a%a( ,a! rusak #au&u &er+aika
seki(ar rua! Pe%a,aa Gi"i 'a Ta(a Bo!a ,a! 'i!uaka u(uk ke!ia(a o&erasioa%
&e,e%e!!araa #akaa
34
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 37/42
BAB ,III
PENGA3A)AN DAN PENGENDALIAN (UU PELA*ANAN GI+I
A. Pen7atatan $an Pelaporan
Meru&aka sera!kaia ke!ia(a &e!u#&u%a 'a(a 'a &e!o%a-a 'a(a ke!ia(a
&e%a,aa !i"i RS Her#ia Bekasi 'a%a# a!ka /ak(u (er(e(u) u(uk #e!-asi%ka
+a-a +a!i &ei%aia ke!ia(a &e%a,aa !i"i #au&u u(uk &e!a#+i%a ke&u(usa Ha%
ii (er(ua! 'a%a# &rose'ur Pe$a(a(a 'a Pe%a&ora Pe%a,aa Gi"i 'i Rua! Ra/a(
Ia&
B. Penga0asan )tan$ar Porsi
a Di%akuka &ei#+a!a (er-a'a& +a-a #akaa &a'a( se+a!ai sa%a- sa(u +e(uk
&e!a/asa
+ Di%akuka &e!ukura 'e!a #e!!uaka a%a( ukur (er-a'a& #akaa $air a(ause(e!a- $air
$ Di%akuka &roses &e#o(o!a sesuai &rose'ur 'a a%a( u(uk +a-a #akaa a(au
eis -i'a!a ,a! -arus 'i&o(o!
' Di%akuka &e!ukura +er'asarka s(a'ar &orsi 'a rese& u(uk #e'a&a(ka &orsi
,a! (e(a& 5(i'ak +eru+a-8
C. Penga0asan Harga
a Di+ua( .or#a( isia &e%aksaaa &e$a(a(a &e%a&ora ,a! +aku u(uk &e!a/asa)
#isa%,a +a!i &asie) ke%uar!a &asie) kar,a/a #au&u 'ok(er ,a! #e#esa#akaa aka 'ikeaka +ia,a sesuai -ar!a &er &orsi #akaa ,a! +er%aku saa( i(u
'a%a# +e(uk $a(a(a +o Ke#u'ia %e#+ar +o (erse+u( -arus 'i+a,ar #e%a%ui kasir
5Ba!ia Keua!a8 sesuai ke(e(ua a(au &rose'ur ,a! +er%aku
+ Ka%ku%asi &e#asuka 'a &e!e%uara +a-a #akaa +eriku( i%ai ru&ia-,a
(erkoor'iasi 'i Ba!ia Keua!a RS Her#ia Bekasi
D. Pengen$alian Biaya
Pe!e'a%ia +ia,a 'i#aksu' a'a%a- &roses 'i#aa RS Her#ia Bekasi #e!a(ur +ia,a
!ua #e$e!a- a'a,a &e#+orosa 'ari +ia,a ,a! 'ike%uarka) 'a%a# -a% ii +ia,a +a-a #akaa
Pe%a,aa Gi"i 'a Ta(a Bo!a -arus &i(ar 'a%a# #e!e%o%a &e#akaia +a-a #akaa
'i#aa $ara #eukar) #e!u+a- a(au #e!!a(i #akaa 'e!a +a-a %ai #eru&aka
sa%a- sa(u $ara &e!e'a%ia +ia,a 'a%a# ke!ia(a &ere$aaa #eu) &e#+e%ia)
&eeri#aa 'a &e!o%a-a
3>
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 38/42
E. In$ikator 'eer"asilan Pelayanan Gizi Ru!a" )akit
RS Her#ia Bekasi 'a%a# #ei!ka(ka #u(u &e%a,aa !i"i 'i%akuka 'e!a a'a,a
&ea!aa ke%u-a &e%a!!a (er-a'a& &e%a,aa !i"i +er'asarka &rose'ur ,a! a'a
Da #e%akuka #oi(ori! ser(a e6a%uasi (er-a'a& ke!ia(a &e%a,aa !i"i sesuai &rose'ur
,a! (e%a- 'i(e(a&ka
U(uk #e!ukur (i!ka( ke+er-asi%a &e%a,aa !i"i 'i Is(a%asi Ra/a( Ia& 'i%akuka
ke!ia(a &e$a(a(a 'a &e%a&ora &e%a,aa !i"i 'i rua! ra/a( ia& sesuai &rose'ur ,a!
(e%a- 'i(e(a&ka
Ber'asarka -a% i(u se#ua ke#u'ia 'i%akuka e6a%uasi ser(a (i'ak %au( (er-a'a& -asi%
(e#ua u(uk +a!ai#aa #ei!ka(ka #u(u 'ari&a'a &e%a,aa !i"i ,a! +aik 'i
%i!ku!a RS Her#ia Bekasi
3?
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 39/42
BAB
PENUUP
Buku Pe'o#a Pe,e%e!!araa Pe%a,aa Gi"i Ru#a Saki( 'i RS Her#ia
Bekasi +er(uua u(uk #e#+erika a$ua ,a! e%as 'a &ro.esioa% 'a%a# #e!e%o%a 'a
#e%aksaaka &e%a,aa !isi ,a! (e&a( +a!i &asie sesuai (u(u(a #as,araka( U(uk i(u
&e'o#a ii +e(u%+e(u% 'ia'ika a$ua +a!i &e%a,aa !i"i 'i RS Her#ia Bekasi
Ma(eri#a(eri %ai ,a! &er%u 'a 'ia!!a& 'a&a( #ea'i a$ua 'a +e%u# (er'a&a(
'a%a# &e'o#a ii 'a&a( 'iauka #e%a%ui -irarki 'a ke(e(ua ,a! +er%aku u(uk
'i#asukka 'a%a# (a#+a-a +uku &e'o#a ii
3
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 40/42
BU'U RU2U'AN
1 Ke#e(eria Kese-a(a RI) 2013
Buku Pe'o#a Pe%a,aa Gi"i Ru#a- Saki( Direk(ora( :e'era% Bia U&a,a Kese-a(a
2 De&ar(e#e Kese-a(a RI) 2004
Buku Pe'o#a Pe%a,aa Gi"i Ru#a- Saki() Dire Bia Kese-a(a Mas,araka(
3 A'is(, ,(-ia A!!raei) SG") 2012
Asu-a Gi"i Nu(ri(ioa% are Pro$ess
<0
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 41/42
LA(PIRAN
1 Uraia Tu!as 'i Pe%a,aa Pe%a,aa Gi"i
2 Cor#u%ir Da.(ar Na#a &asie Ra/a( Ia&
3 Cor#u%ir Pe#esaa Ba-a Makaa
< Cor#u%ir Per#i(aa Ba-a Makaa !u'a!
= Cor#u%ir Pe#+a!ia Meu Se-ari u(uk &asie 'ie( k-usus
4 Cor#u%ir E6a%uasi
<1
7/21/2019 Panduan Gizi
http://slidepdf.com/reader/full/panduan-gizi-56d98343748c7 42/42