Passend en Passend en Inclusief Inclusief

Onderwijs Onderwijs

OpbouwOpbouw

De achtergrond.De achtergrond. De praktijk.De praktijk. De analyse.De analyse. De invoering.De invoering.

De achtergrondDe achtergrond

Passend onderwijsPassend onderwijs

Schoolbesturen krijgen deSchoolbesturen krijgen de

verantwoordelijkheid om voor elke verantwoordelijkheid om voor elke leerling eenleerling een

onderwijsaanbod te ontwikkelen dat past onderwijsaanbod te ontwikkelen dat past bij bij

zijn mogelijkheden en beperkingen. zijn mogelijkheden en beperkingen.

Bij passend onderwijs staat de leerling Bij passend onderwijs staat de leerling

centraal en wordt het aanbod waar nodigcentraal en wordt het aanbod waar nodig

op hem afgestemd.op hem afgestemd.

Inclusief OnderwijsInclusief Onderwijs

Alle leerlingen, ongeacht hun achtergrond, Alle leerlingen, ongeacht hun achtergrond, bezoeken bezoeken

dezelfde scholen, functioneren in heterogene dezelfde scholen, functioneren in heterogene groepen en volgen het curriculum afgestemd op groepen en volgen het curriculum afgestemd op

hunhuneigen mogelijkheden.eigen mogelijkheden.Leerlingen leren van en met elkaar als ze samen Leerlingen leren van en met elkaar als ze samen leren en samen worden onderwezen in dezelfde leren en samen worden onderwezen in dezelfde

leer –leer –en leefgemeenschap. Ze ontwikkelen zich zo tot en leefgemeenschap. Ze ontwikkelen zich zo tot volwaardige burgers met een actieve deelname in volwaardige burgers met een actieve deelname in

dedemaatschappij.maatschappij.

VerschillenVerschillen

Passend onderwijs:Passend onderwijs:• StabilisatieStabilisatie• Oprekken van het (duale) systeem Oprekken van het (duale) systeem • Regie vanuit de speciale schoolRegie vanuit de speciale school

Inclusief onderwijs:Inclusief onderwijs:• InnovatieInnovatie• Veranderen van het (duale) systeemVeranderen van het (duale) systeem• Regie vanuit de reguliere schoolRegie vanuit de reguliere school

OvereenkomstenOvereenkomsten

• De leerling centraal.De leerling centraal.• Grotere inbreng van de ouders.Grotere inbreng van de ouders.• Grotere autonomie van de Grotere autonomie van de

schoolbesturen.schoolbesturen.• Grotere transparantie van de Grotere transparantie van de

leerlingbudgetten.leerlingbudgetten.• Verkleining van de speciale Verkleining van de speciale

scholen.scholen.

Dit is hetDit is het

en dit en dit

en diten dit

Waarom?Waarom?

* Kinderen realiseren zich dat er kinderen * Kinderen realiseren zich dat er kinderen zijn die anders zijn dan zij maar er bij zijn die anders zijn dan zij maar er bij horen.horen.

* Kinderen met en zonder beperkingen * Kinderen met en zonder beperkingen kunnen in de eigen omgeving met eigen kunnen in de eigen omgeving met eigen vrienden op eigen niveau onderwijs vrienden op eigen niveau onderwijs genieten. genieten.

* Ouders van kinderen met een beperking * Ouders van kinderen met een beperking hoeven geen keuze meer te maken. De hoeven geen keuze meer te maken. De school in de buurt is de beste keuze.school in de buurt is de beste keuze.

* Leraren uit zowel het regulier als het * Leraren uit zowel het regulier als het speciaal onderwijs werken intensief met speciaal onderwijs werken intensief met elkaar samen. Ze leren van en met elkaar.elkaar samen. Ze leren van en met elkaar.

Waarom niet?Waarom niet?

Lesgeven in meer heterogene groepen is moeilijk en geeft Lesgeven in meer heterogene groepen is moeilijk en geeft spanning bij de leraar.spanning bij de leraar.

Leerlingen kunnen afgeleid worden door afwijkend gedrag Leerlingen kunnen afgeleid worden door afwijkend gedrag van anderen.van anderen.

Ouders kunnen bezorgd raken door de heterogene Ouders kunnen bezorgd raken door de heterogene populatie.populatie.

Leerlingen met speciale educatieve hulpvragen hebben Leerlingen met speciale educatieve hulpvragen hebben minder contact met hun “lotgenoten”.minder contact met hun “lotgenoten”.

De school voor speciaal onderwijs heeft kennis en ervaring De school voor speciaal onderwijs heeft kennis en ervaring met deze leerlingen de reguliere basisschool nog niet.met deze leerlingen de reguliere basisschool nog niet.

Er blijft minder begeleidingstijd over voor kinderen Er blijft minder begeleidingstijd over voor kinderen zonder speciale hulpvragen.zonder speciale hulpvragen.

Het niveau van de school (toetsscores) kan terugvallen bij Het niveau van de school (toetsscores) kan terugvallen bij teveel kinderen met speciale educatieve hulpvragen.teveel kinderen met speciale educatieve hulpvragen.

De nationale contextDe nationale context

Wist u dat er :Wist u dat er :1. in Nederland zo’n 7000 scholen voor primair 1. in Nederland zo’n 7000 scholen voor primair onderwijs zijn. Daarnaast zijn er meer dan onderwijs zijn. Daarnaast zijn er meer dan 660 speciale scholen.660 speciale scholen.2. in Nederland 1.6 miljoen leerlingen het 2. in Nederland 1.6 miljoen leerlingen het

primair primair onderwijs bezoeken. Hiervan gaan meer danonderwijs bezoeken. Hiervan gaan meer dan 85.000 leerlingen naar speciale scholen.85.000 leerlingen naar speciale scholen.3. in Nederland meer dan 5 % van de leerlingen3. in Nederland meer dan 5 % van de leerlingen speciale scholen bezoeken.speciale scholen bezoeken.

Plan Ministerie O.C. & WPlan Ministerie O.C. & W

• Vanaf 2011 krijgen de scholen Vanaf 2011 krijgen de scholen een zorgplicht (acceptatie – en een zorgplicht (acceptatie – en geen plaatsingsplicht).geen plaatsingsplicht).

• Scholen in de regio maken Scholen in de regio maken afspraken over een sluitend afspraken over een sluitend onderwijsaanbod.onderwijsaanbod.

• Vanaf 2009 wordt hoogst Vanaf 2009 wordt hoogst waarschijnlijk de Wet Gelijke waarschijnlijk de Wet Gelijke Behandeling aangenomen.Behandeling aangenomen.

Internationale Internationale vergelijkingvergelijking

4,9 %4,9 %5,0 %5,0 %BelgieBelgie (NL) (NL)4,6 %4,6 %5,3 %5,3 %DuitslandDuitsland5,2 %5,2 %5,8 %5,8 %NederlandNederland6 %6 %6 %6 %ZwitserlandZwitserland1,5 %1,5 %11,9 %11,9 %DenemarkenDenemarken0,9 %0,9 %15 %15 %IJslandIJsland3,7 %3,7 %17,8 %17,8 %FinlandFinland

% SO-% SO-scholenscholen% leerlingen% leerlingenLandenLanden

Internationale contextInternationale context

Op 30 maart 2007 heeft Nederland Op 30 maart 2007 heeft Nederland in in

New York het VN-verdrag voor “De New York het VN-verdrag voor “De Rechten Rechten

van mensen met een beperking” van mensen met een beperking” ondertekend.ondertekend.

Nederland kent meer een Nederland kent meer een zorgtraditiezorgtraditie dan een dan een

traditie van traditie van gelijke rechtengelijke rechten..

Enkele interessante Enkele interessante passages 1passages 1

Article 24: EducationArticle 24: Education

State Parties recognize the right of persons State Parties recognize the right of persons with with

disabilities to education. With a view to disabilities to education. With a view to realizingrealizing

this right without discrimination and on the this right without discrimination and on the basisbasis

of equal opportunity, State Parties shall ensure of equal opportunity, State Parties shall ensure anan

inclusive education system at all levels and life inclusive education system at all levels and life

long learning directed to.long learning directed to.

Enkele interessante Enkele interessante passages 2passages 2

Article 24: EducationArticle 24: Education

Persons with disabilities are not excluded Persons with disabilities are not excluded from thefrom the

general education system on the basis of general education system on the basis of disability,disability,

and that children with disabilities are not and that children with disabilities are not excluded excluded

from free and compulsory primary from free and compulsory primary education, or education, or

secondary education on the basis of secondary education on the basis of disability.disability.

De gevolgen voor De gevolgen voor Nederland:Nederland:

De Wet Gelijke Behandeling in De Wet Gelijke Behandeling in het primair – en voortgezet het primair – en voortgezet onderwijs. Deze dient nu in onderwijs. Deze dient nu in werking te worden gezet.werking te worden gezet.

De LGF wet met de gedwongen De LGF wet met de gedwongen winkelnering voor de ambulante winkelnering voor de ambulante begeleiding bij de REC’s. Deze begeleiding bij de REC’s. Deze dient nu afgeschaft te worden.dient nu afgeschaft te worden.

De praktijkDe praktijk

Hoe ziet die eruit?Hoe ziet die eruit?

De kenmerken voor de leerling, ouder, De kenmerken voor de leerling, ouder, leraar, leraar,

klas, school en regio.klas, school en regio.Voorbeelden:Voorbeelden:1.Voor de klas:1.Voor de klas:De klassengrootte is ongeveer 25 leerlingenDe klassengrootte is ongeveer 25 leerlingen met veelal twee volwassenen.met veelal twee volwassenen. 2. Voor de leraar:2. Voor de leraar:Hij is van mening dat alle leerlingen, Hij is van mening dat alle leerlingen,

ongeacht hun ongeacht hun achtergrond, welkom zijn.achtergrond, welkom zijn.

De Checklist Inclusief De Checklist Inclusief OnderwijsOnderwijs

Deze Checklist verschaft een beeld van de Deze Checklist verschaft een beeld van de eigen eigen

praktijk op basis van de onderscheiden praktijk op basis van de onderscheiden kenmerkenkenmerken

op klassen -, school – en regioniveau. Tevens op klassen -, school – en regioniveau. Tevens kankan

een inschatting worden gemaakt van het eigen een inschatting worden gemaakt van het eigen

functioneren als leraar, leerling en ouder. functioneren als leraar, leerling en ouder.

Dit levert een beeld op van de mate van Dit levert een beeld op van de mate van inclusiviteit inclusiviteit

van de eigen situatie. van de eigen situatie.

De analyseDe analyse

De pijlers voor inclusief De pijlers voor inclusief onderwijsonderwijs

1. Acceptatie1. Acceptatie2. Geformuleerd beleid 2. Geformuleerd beleid 3. Georganiseerde professionalisering 3. Georganiseerde professionalisering 4. Georganiseerde ouderbetrokkenheid4. Georganiseerde ouderbetrokkenheid5. Georganiseerde leerlingbegeleiding 5. Georganiseerde leerlingbegeleiding 6. Gedifferentieerd leren6. Gedifferentieerd leren7. Adaptief onderwijzen7. Adaptief onderwijzen8. Gedragsmanagement 8. Gedragsmanagement 9. Samenwerken9. Samenwerken10. Planmatig werken10. Planmatig werken11. Flexibel curriculum11. Flexibel curriculum12. Afgestemde materialen12. Afgestemde materialen13. Toegankelijke ruimten.13. Toegankelijke ruimten.

De niveausDe niveaus

De regioDe regio De schoolDe school De klasDe klas

De participatiegradenDe participatiegraden

De leerling als De leerling als toeschouwertoeschouwer

De leerling als gastDe leerling als gast De leerling als partnerDe leerling als partner

Het Framework 1Het Framework 1

Het Framework is een denkkader waarmee deHet Framework is een denkkader waarmee de

onderwijspraktijk vanuit verschillende onderwijspraktijk vanuit verschillende dimensies dimensies

op klassen -, school – en regioniveau kan op klassen -, school – en regioniveau kan wordenworden

geanalyseerd en beschreven. geanalyseerd en beschreven.

Het analyseert niet alleen de huidige situatie, Het analyseert niet alleen de huidige situatie, maarmaar

geeft ook een beschrijving van de gewenste geeft ook een beschrijving van de gewenste

situatie.situatie.

Framework 2Framework 2Pijlers van inclusief onderwijs

U I T V O E R I N G S N I V E A U S

1. De regio 2. De school 3. De klas

1. AcceptatieEen breed draagvlak voor de acceptatie van alle leerlingen, ongeacht hun beperkingen.

2. Geformuleerd beleid Helder geformuleerd beleid voor het begeleiden van alle leerlingen, ongeacht hun beperkingen.

3. Georganiseerde professionalisering Geschoolde educatieve professionals voor het begeleidenvan alle leerlingen.

4. Georganiseerde ouderbetrokkenheidBetrokken ouders op het onderwijs van hun kinderen.

5. Georganiseerde leerling begeleiding Een continuüm van begeleiding voor alle leerlingen.

Framework 3Framework 3Pijlers van inclusief onderwijs

P A R T I C I P A T I E G R A D E N

1. De leerling als toeschouwer 2. De leerling als gast 3. De leerling als partner

6. Gedifferentieerd lerenGeorganiseerd onderwijs waar binnen elkevorm van leerstijl mogelijk is.

7. Adaptief onderwijzenGeorganiseerd onderwijs waar binnen elke vorm van onderwijsstijl mogelijk is.

8. Gedragsmanagement Georganiseerd onderwijs waar binnen elkevorm van gedragsmanagement mogelijk is.

9. SamenwerkenGeorganiseerd onderwijs waar binnen elkevorm van samenwerking mogelijk is.

10. Planmatig werkenGeorganiseerd onderwijs waar binnen elkesoort van plan wordt opgezet en uitgevoerd.

11. Flexibel curriculumGeorganiseerd onderwijs waarvoor elk vak –en vormingsgebied een leer – of ontwikkelingslijn is opgesteld.

12. Afgestemde materialenBeschikbare afgestemde materialen in deschool.

13. Toegankelijke ruimtenToegankelijke ruimten in en om de school voor iedereen.

De invoeringDe invoering

Inclusief onderwijs; de Inclusief onderwijs; de voorwaardenvoorwaarden

VisieVisie VoorzieningenVoorzieningen VoorbereidingVoorbereiding VoorbeeldenVoorbeelden VastberadenheidVastberadenheid

Het Het invoeringsprogrammainvoeringsprogramma

Het Invoeringsprogramma is een Het Invoeringsprogramma is een programma programma

dat stap voor stap beschrijft hoe dat stap voor stap beschrijft hoe alle pijlers vanalle pijlers van

inclusief onderwijs ingevoerd inclusief onderwijs ingevoerd kunnen worden kunnen worden

in de school in de regio. in de school in de regio.

UitsprakenUitspraken

You will always get what you You will always get what you got, if got, if

you always do what you did.you always do what you did.

enen

Dreams can’t come true if Dreams can’t come true if you don’tyou don’t

have any.have any.