PASTORALE EN PIANOGEWELD

Radio Filharmonisch Orkest

Osmo Vänskä dirigent

Alexander Gavrylyuk piano

Kaija Saariaho 1952Ciel d’hiver 2013voor orkest

Sergej Rachmaninov 1873-1943Eerste pianoconcert in fis opus 1 1891/1917VivaceAndante cantabileAllegro scherzando

pauze

Ludwig van Beethoven 1770-1827Zesde symfonie in F opus 68 ‘Pastorale’ 1808· Allegro ma non troppo: ‘Angenehme, heitere Empfindungen, welche bei der Ankunft auf dem Lande in Menschen erwachen’

· Andante molto moto: ‘Szene am Bach’· Allegro: ‘Lustiges Zusammensein der Landleute’ –· Allegro: ‘Donner. Sturm’ – · Allegretto: ‘Hirtensang. Wohltätige, mit Dank an die Gottheit verbundene Gefühle nach dem Sturm’

11 mei 2019 14.15-16.10 uur

serie radio filharmonisch orkest & friends i-6

2 358e seizoen 11 mei 2019

Muziek en natuur zijn met elkaar verweven. Met haar vogel­gezang, het kabbelen van water en het ruisen van bladeren lijkt de natuur muziek te maken. En soms herinnert de natuur door haar schoonheid, vormen en kracht aan muziek. Het wekt dan ook geen verbazing dat de natuur sinds jaar en dag voor compo­nisten een inspiratiebron vormt. Door de hele muziekgeschiede­nis heen is de natuur verklankt. In middeleeuwse koorwerken klinken hier en daar imitaties van vogelgezang, of kabbelend water klinkt door in romantische pianostukken.De werken van vandaag hebben alle drie een band met de natuur. De Zesde symfonie, de ‘Pastorale’, van Ludwig van Beetho­ven (1770­1827) is een van de bekendste eerbetonen aan de natuur. Ciel d’hiver (Winterhemel) van de Finse componiste Kaija Saariaho (1952) vangt de winter in ijzige klanken. En hoewel het Eerste pianoconcert van Sergej Rachmaninov (1873­1943) geen programmatisch stuk over landschappen of seizoenen is, evoceert het werk toch beelden van weidse vergezichten en uitgestrekte bossen. En Rachmaninov componeerde het stuk bij zijn vaste toevluchtsoord op het Russische platteland. Kortom: op dit concert klinkt de natuur letterlijk als muziek in de oren.

Het geluid van een winterhemelAls de sterrenhemel in een koude winternacht geluid zou maken, dan zou die klinken als Ciel d’hiver van Kaija Saariaho. Een verstilder beeld dan een winterhemel is bijna niet denk­baar – des te opmerkelijker is het dat de Finse componiste klanken heeft gevonden voor dit tafereel. In veel van haar werken lijkt Saariaho de luisteraar met behulp van klank een concreet beeld te willen overdragen. Zo ook Ciel d’hiver: iedereen kan zich een voorstelling maken van een met sterren bezaaide lucht, en met allerlei evocatieve klankkleuren brengt Saariaho zo’n hemel tot leven in de dromerige en mysterieuze stijl die haar muziek kenmerkt.

MUZIEK EN NATUUR

Telefoons in de zaalGeconcentreerd luisteren is voor de meeste Matinee­bezoekers de ideale manier om van muziek te genie­ten. Daarom vragen wij u zoveel mogelijk met elkaar rekening te houden, de telefoon op ‘stil’ te scha­kelen en geen foto’s te maken voordat de muziek is uitgeklonken.

De ZaterdagMatinee op social mediaVia facebook, twitter en insta gram houdt de Matinee u op de hoogte van het laatste nieuws rond de concerten. Volg ons, en praat mee!

ProgrammaboekjesWist u dat u enkele dagen voor ieder concert het programmaboekje al kunt inzien op onze site? zaterdagmatinee.nl

Uitzending NPO Radio 4 en terugluisterenDit concert wordt live uit­gezonden via NPO Radio 4. Via de website zaterdagmatinee.nl kunt u de gehele uitzen­ding terug luisteren. Enkele dagen ná ieder concert kunt u het concert (zonder pauzeprogramma) terug­luisteren op nporadio4.nl/

concerten

BENT U AL VRIEND?

www.vriendenvandematinee.nl

Podium WittemanDe laatste uitzending van dit seizoen van Podium Witteman staat volledig in het teken van jong talent. Centraal staat daarbij de vraag: wat moeten talent­volle musici allemaal doen om carrière te maken? Met het Viride Kwartet, pianist Aidan Mikdad, het Amster­dam Piano Trio en piano­pedagoog Marcel Baudet.live op npo 2 (18.05 uur) podiumwitteman.nl

Met korting naar de MatineeWist u dat u losse kaartjes voor alle Matineeconcerten met korting kunt kopen als u al een abonnement hebt? Als u als seriehou­der inlogt op de website van het Concertgebouw (in de balk bovenaan de web pagina), wordt u een aparte prijslijst getoond. concertgebouw.nl/

matinee

Mooie plaatsenZoekt u nog een abonne­ment voor volgend seizoen? Er zijn extra mooie plaatsen vrijgekomen, nu de periode van verlengen is afgelopen.Bestel nu uw nieuwe abonnement op concertgebouw.nl/

seriesVanaf 1 juni kunt u ook losse kaarten bestellen.

Matinee Café Na afloop van het concert kunt u in ‘Matinee Café’ de gesprekken bijwonen van Hans Haffmans en zijn gasten . Live vanuit het Concertgebouw café. live op npo radio 4 nporadio4.nl/

matineecafe

4 5Een plek van inspiratie“Muziek is een kalme maanverlichte nacht, het ruisen van bladeren in de zomer. Muziek is klokgelui in de verte tijdens de schemering.” Muziek kan men met talloze zaken vergelij­ken, maar voor Sergej Rachmaninov was het de natuur die de schoonheid van muziek kon benaderen. Voor hem was de relatie tussen muziek en natuur niet alleen een manier om muziek te definiëren, tijdens het componeren was hij ook fysiek met de natuur verbonden. Hij voltooide zijn Eerste pianoconcert in de zomer van 1891, die hij, zoals vele zomers daarna, doorbracht op het afgelegen familielandgoed Ivanov­ka, een flink eind ten zuidoosten van Moskou. Het was een rustig toevluchtsoord op het platteland te midden van natuur­schoon en een inspirerende plek voor Rachmaninov – hier heeft hij dat muzikale ruisen van bladeren ongetwijfeld gehoord. Op het landgoed zou hij nog aan veel composities werken, en later zou hij er veel naar terugverlangen: na de revolutie van 1917 moest hij Rusland, en dus ook Ivanovka, voorgoed verlaten.Ondanks die inspirerende plek had de achttienjarige Rachma­ninov een pianoconcert gecomponeerd waar hij al gauw niet meer tevreden over was. Hij vond er zo veel aan mankeren, dat hij besloot er nog eens flink aan te schaven. Kort voordat hij Rusland moest achterlaten, smolt hij het concert om tot een nieuwe versie (de versie die vandaag wordt gespeeld). Hij scherpte de vorm en orkestratie aan en schroefde de virtuositeit op – en dat terwijl de eerste versie al de nodige vingervlugheid vroeg. Maar één aspect is hetzelfde gebleven: beide versies zijn een amalgaam van Rachmaninovs dubbele identiteit als compo­nist én pianist. Al op zijn vierde was hij met pianospelen begonnen, en slechts een kleine tien jaar later zat hij achter de toetsen op het Conservatorium van Moskou in de klas van Nikolaj Zverev (1832­1893). De strenge maar toegewijde leraar schijnt na het pianospel van zijn pupil te hebben uitgeroepen: “En zó moet men piano spelen!” Maar de componist in Rachma­ninov begon steeds meer naar voren te treden: het leidde tot een breuk met Zverev en een officieel begin aan zijn componis­tenpad. De piano heeft hij zeker niet de rug toegekeerd: Rach­maninov trad vaak op als pianist en speelde zelf de première van zijn Eerste pianoconcert.

Saariaho heeft de kou van het winterseizoen, de duisternis van de nacht en het heldere getwinkel van sterren in klank vertaald in een bijzondere vorm en met typerende instrumen­tale timbres. Zoals een winterlandschap verstild en desolaat kan zijn, zo staat ook de muziek ‘stil’: de harmo­nie is statisch en het tempo is zodanig traag,

dat het bijna afwezig lijkt. Net als de sterren aan de hemel zweeft de muziek als het ware in oneindigheid. Gedurende het werk transformeert de muziek bijna onmerkbaar. De verschil­lende instrumenten(groepen) spelen motieven die als sluierwol­ken over elkaar heen schuiven. Het doet enigszins denken aan de manier waarop Saaria ho’s collega en landgenoot Jean Sibelius (1865­1957) zijn machtige symfonieën opbouwt uit afzonderlijke lagen, die gezamenlijk één traag bewegend geheel vormen. Sibelius’ symfonieën en Saariaho’s Ciel d’hiver herinne­ren daarmee onwillekeurig aan het Finse landschap met haar uitgestrekte bossen, diepe meren en verlatenheid.Het begin van Ciel d’hiver maakt deze eindeloosheid meteen voelbaar. Zacht spelende strijkers vormen een voortdurend aanwezige en onveranderlijke samenklank, die bestaat uit een donkere deken van de lage instrumenten en ijle flageolettonen van de hoge strijkers. De kou doet zijn intrede met pianotre­molo’s, harpglissando’s en trillers door het hele orkest. Met een divers opgebouwde set slagwerk – een vibrafoon, klokkenspel­len, triangels, bekkens en bellen – twinkelen de sterren in de fluweeldonkere winterhemel. Je zou zelfs een paar vallende sterren kunnen ontdekken waar sommige tonen eindigen met een klein, dalend glissando. De verlatenheid wordt benadrukt met diverse passages die solo worden gespeeld – onder andere door de piccolo, klarinet, viool en cello. Het verstilde beeld van een winterhemel herbergt toch een schat aan geluid.

Rachmaninov corrigeert zijn Derde pianoconcert, Ivanovka, 1910

Kaija Saariaho

AN

DR

EW

CA

MP

BE

LL

6 7Zesde symfonie. De componist heeft gezegd dat het werk “meer de uitdrukking is van het gevoel dan een muzikaal schilderij” (‘mehr Ausdruck der Empfindung, als Malerei’), maar in feite is het een evenwichtige combinatie van beide; Beethoven weet de natuurta­ferelen die hij heeft aanschouwd zo goed te schetsen, en zijn emotie daarbij zo goed te verklanken, dat wij die bijna zelf kunnen zien en voelen bij het horen van de ‘Pastorale’.Meteen vanaf de eerste noot draagt Beethoven zijn aanzicht van het platteland en zijn emoties aan ons over. Om de setting weer te geven staat de symfonie in de van oudsher pastorale toon­soort F­groot. Het eerste deel, ‘Het ontwaken van gevoelens bij aankomst op het platteland’, opent met een springerig en vrolijk hoofdmotief. Vervolgens laat Beethoven dat in allerlei variaties verschijnen: nu eens gebruikt of combineert hij alleen fragmenten ervan, dan breidt hij het motief weer verder uit. Deze structuur doet denken aan de waarneembare essentie van een landschap, de vaststaande patronen die groeien en zich in allerlei vormen herhalen; vertakkende bomen, met aan ieder takje weer blaadjes, of grassprieten en wilde bloemen die samen een veld vormen. De harmonie is daarbij vaak onveran­derlijk door een zogeheten orgelpunt: een aanhoudende toon waar de melodie omheen speelt. Op deze manier verwijst Beethoven naar volksmuziek, waar orgelpunten vaak in voorko­men. De herhalende motieven en stabiele harmonie geven een gevoel van rust – het gevoel dat Beethoven moet hebben gehad als hij in een landelijk gebied vertoefde.Na de aankomst op het platteland gaat de wandeling verder langs het rustgevende tafereel dat centraal staat in het tweede deel, ‘Scène aan een beekje’. In een schommelende maatsoort laat Beethoven de strijkers de kalme golven van het kabbelende beekje verklanken. Het meest muzikale element van de natuur laat hij ook niet ongemerkt voorbijgaan: vogelgezang. Aan het einde van dit deel imiteren de fluit, hobo en klarinet een nachtegaal, kwartel en koekoek, vogelnamen die Beethoven er in de partituur bij heeft geschreven. Ook de bewoners van het land komen aan bod; het derde deel, ‘Een vrolijke bijeenkomst van plattelandslieden’, ademt de sfeer van een volksfeest met boerendansen. Ook hier komen de orgelpunten om de hoek kijken: het is niet moeilijk om de rondedans voor je te zien met muzikanten die volksmuziek spelen.

In dit concert, dat opusnummer 1 draagt, zijn twee grote muzikale karakteristieken van Rachmaninovs pianowerken met elkaar vervlochten: nostalgische lyriek en razend moeilijke virtuositeit – de lange vingers die Rachmaninov had, hebben niet alleen hun weg gevonden in zijn indrukwekkende piano­spel, maar ook in zijn composities. Het Eerste pianoconcert opent met dramatisch pianogeweld: de twee handen razen vol vuur langs het klavier. Maar al gauw gaan ze met de strijkers mee in een lyrische, zwelgende melodie. Hier laat de ultieme romanti­sche componist die Rachmaninov zou worden al van zich horen. De majestueuze pianoklanken en meeslepende melodie roepen het beeld op van een vogel die over een weids landschap zweeft, gedragen door thermiek. Eenzelfde soort nostalgische melodie vormt het begin van het tweede deel, dat introspectief inzet, maar zich ontvouwt tot een romantisch duet met de fagot, waarna uiteindelijk het orkest wordt meegesleept in de smachtende lyriek. Net als het eerste deel, is het derde een afwisseling tussen virtuositeit en langgerekte thema’s waar je op kunt wegdromen. In de twintigste eeuw bleef Rachmaninov in het romantische idioom componeren, waarvoor hij met het Eerste pianoconcert al de toon zette. Die stijl wist hij net zo prachtig te verwoorden als zijn vergelijking van muziek met natuur: “Muziek komt recht uit het hart en spreekt uitsluitend tot het hart. (…) Muziek is de zuster van poëzie en haar moeder is verdriet!”

Een wandeling op het plattelandEen kleine eeuw voordat Rachmaninov de eerste noten van zijn pianoconcert op papier zette, werd ook Ludwig van Beethoven door de natuur bevangen. De inspiratie die hij van de omgeving kreeg was heel concreet: hij hoorde er letterlijk muziek in. Zo ontstond zijn Zesde symfonie, die hij de titel ‘Pastorale’ gaf. Het werk is niet alleen een verklanking van de natuur, waar Beet­hoven veel van hield, maar ook een dankbaar eerbetoon aan haar, een ode aan haar rust en pracht.Wat het Russische Ivanovka was voor Rachmaninov, was het Duitse platteland voor Beethoven. Regelmatig trok hij erop uit om daar te wandelen en in alle rust aan zijn composities te werken. In de zomer van 1808 wierp de omgeving van het Duitse Heiligenstadt zijn vruchten af voor Beethoven in de vorm van zijn

De jonge Sergej Rachmaninov, lezend onder het portret van Tsjaikovski

98

Osmo VänskäDe Finse dirigent Osmo Vänskä, inmid­dels vijftien jaar chef­dirigent van het Minnesota Orchestra, ondernam met zijn orkest vijf grote Europa­tournees en bracht in mei 2015 een historisch bezoek aan Cuba: het was het eerste bezoek van een groot Amerikaans orkest aan het land. In 2018 keerden het orkest en hij terug in de BBC Proms met werk van Bernstein, Gershwin en Ives; daarop volgde een tournee door Zuid­Afrika ter ere van Nelson Mandela’s honderdste geboortedag. In januari 2020 wordt hij chef­dirigent van het Filharmonisch Orkest van Seoel; in 2022 zal hij zijn functie in Minnesota neerleggen. Als gastdirigent is Vänskä dit seizoen terug bij het Chicago Sym phony, het New World Symphony Orchestra en in Seoel, en treedt in China op met de symfonie­orkesten van Sjanghai, Hangzhou en Hong Kong. In Europa staat hij als

dikwijls voor het Filharmonisch Orkest van Helsinki en dirigeert het Deutsches Symphonie­Orchester Berlin en het London Philharmonic Orchestra. Afgelo­pen seizoen debuteerde hij bij het Rundfunk­Sinfonieorchester Berlin, het SWR Sinfonieorchester en het Toronto Symphony Orchestra, en dirigeerde bovendien het Orchestre de Paris en de orkesten van San Francisco, Pittsburgh en Helsinki. In Minnesota dirigeerde hij onder andere wereld premières van muziek van Jeff Beal, Sebastian Currier en James Stephenson. Vänskä is sinds 2014 vaste gastdirigent bij het Symfonie­orkest van IJsland nadat hij er in de periode 1993­1996 chef­dirigent was. Hij is eredirigent van het Symfonieorkest van het Finse Lahti (daarvoor chef­diri­gent) en was eerder chef­dirigent van het BBC Scottish Symphony Orchestra in Glasgow. De Fin studeerde directie aan de Sibelius­academie en won de eerste prijs van het concours in Besançon in 1982. Hij begon zijn loopbaan als klarinettist, speelde enige tijd in het Filharmonisch Orkest van Helsinki, en grijpt de laatste jaren weer vaker terug naar zijn instrument. Vänskä ontving voor zijn werk een Royal Philharmonic Society Award, de Kunsten­ en Letteren­prijs van de Finlandia­Stichting en de Ditson Award van Columbia University. Hij is eredoctor aan de universiteiten van Glasgow en Minnesota en werd in 2005 benoemd tot Musical America’s Conductor of the Year. In 2013 ontving hij de Jahrespreis der deutschen Schall­plattenkritik voor zijn opname van het complete orkestwerk van Sibelius.

Dankbaarheid na het onweerPlotseling worden de dansritmes onregelmatig en begint de toonsoort te tollen: het is de voorbode van het vierde deel, een onweersstorm – deze is als een extra deel ingevoegd in de doorgaans vierdelige vorm van een symfonie. Abrupt stopt het feestgedruis, en het onweer barst los met roffels en slagen op de pauken, imponerend kopergeschal en tremolo’s en wervel­winden in de strijkers. De trombones en de piccolo laten voor het eerst in deze symfonie van zich horen, waardoor de storm nog imponerender en dramatischer klinkt. Dit is de natuur in haar meest krachtige en genadeloze vorm. Maar de storm gaat liggen; de turbulente muziek gaat over in de openingsmelodie van het vijfde deel, gespeeld door de klarinet en hoorn. Het thema is gebaseerd op een zogeheten ‘Kuhreigen’, een melodie, traditioneel gezongen door herders of gespeeld op een Alpen­hoorn, die bedoeld is om koeien bij elkaar te roepen. Hiermee maakt Beethoven van het slotdeel van de ‘Pastorale’ het lied van een dankbare herder, die opgelucht is dat de donder en bliksem zijn verdwenen.

Zo gaf Beethoven in muziek uitdrukking aan emoties, iets wat decennia later het belangrijkste gedachtegoed zou worden van de romantiek. We kennen Beethoven dan ook als radicale vernieuwer en als een componist die zijn tijd ver vooruit was. Zijn ‘Pastorale’ mag dan wel ruim tweehonderd jaar oud zijn, de emoties en natuurbeelden die hij in zijn muziek schetst, zoals Saariaho en Rachmaninov dat ook hebben gedaan, zijn tijdloos.

Simone Leuven

Ludwig van Beethoven, door Julius Schmid, ca 1901; collectie Beethoven museum, Wenen

LISA

-MA

RIE

MA

ZZ

UC

CO

UIT

VOE

RE

ND

EN

10 11op NPO Radio 4. Dat betekent vanzelf dat het Radio Filharmonisch Orkest optreedt voor een live­publiek dat vele tientallen malen groter is dan een concertzaal ooit zou kunnen herber­gen.Het orkest wordt sinds 2012 geleid door chef­dirigent Markus Stenz. Hij heeft illustere voorgangers als Bernard Haitink (beschermheer), Jean Fournet, Hans Vonk, Edo de Waart (eredirigent) en Jaap van Zweden (honorary chief conductor). Het orkest werkte boven­dien samen met gastdirigenten als Leopold Stokowski, Kirill Kondrashin, Antal Doráti, Charles Dutoit, Valery Gergiev, Mariss Jansons, Michael Tilson Thomas, Gennady Rozhdestvensky, Peter Eötvös, John Adams, Christoph Eschenbach, Vasily Petrenko, Vladimir Jurowski en Pablo Heras­Casado.Vanaf 1 september 2019 neemt de Amerikaanse Karina Canellakis het stokje van Markus Stenz over. Zij is daarmee de eerste vrouwelijke chef­dirigent van een Nederlands symfonie­orkest. De Amerikaan James Gaffigan, vaste gastdirigent sinds 2011, tekende bij tot en met seizoen 2022­2023.In 2014 kreeg het Radio Filharmonisch Orkest een Edison Klassiek Oeuvreprijs toegekend voor zijn verdiensten voor het Nederlandse muziekleven, in 2017 de Concertgebouw Prijs (samen met het Groot Omroepkoor). www.radiofilharmonischorkest.nlWordt u ook vriend van het Radio Fil­harmonisch Orkest? Zie www.radiofilharmonischorkest.nl/

vrienden-van-het-rfo

Birmingham Symphony Orchestra. Hij keert terug naar Wigmore Hall in Londen en treedt opnieuw op met het Hallé Orchestra, het Sydney Symphony Orchestra, het Royal Scottish National Orchestra en het Koninklijk Concertge­bouworkest. Met violiste Janine Jansen staan concerten in Berlijn, Stockholm, München, Londen, Amsterdam en Wenen in de agenda. In januari 2019 trad Gavrylyuk op in de serie Meester­pianisten in het Amsterdamse Concert­gebouw. Op dertienjarige leeftijd verhuisde Gavrylyuk naar Sydney, Australië, waar hij tot 2006 woonde. Sinds enige jaren woont de pianist met zijn vrouw Zorica en hun twee dochters Anna en Olivia in Nederland.Rachmaninovs Tweede pianoconcert staat op het programma van de NTR Zater­dagMatinee van 15 februari 2020.Eerder in de Matinee: Prokofjev Derde pia­noconcert (2012), Grieg Pianoconcert (2015)

Radio Filharmonisch OrkestHet Radio Filharmonisch Orkest, opgericht in 1945, is een onmisbare schakel in het Nederlandse muziek­leven. Behalve het grote symfonische repertoire speelt het orkest, meer dan welk ander Nederlands symfonieorkest, muziek van dit moment. Het betreft vaak premières van werk dat in op­dracht van de omroepseries NTR Zater­dagMatinee en AVROTROS Vrijdagcon­cert wordt geschreven. Vernieuwende concertideeën als Pieces of Tomorrow en Out of the Blue bereiken een opval­lend jong publiek. Vrijwel alle concer­ten worden rechtstreeks uitgezonden

Horowitz­Concours in Kiev (1999), het Hamamatsu­Concours in Japan (2000) en de Arthur Rubinstein International Piano Masters Competition in Tel Aviv (2005). Russisch werk maakt een belang­rijk deel van zijn repertoire uit. Zo speelde hij Rachmaninovs pianoconcer­ten eerder met zowel het Orchestre de la Suisse Romande (Neeme Järvi, 2013) als met Vancouver Symphony (Bramwell Tovey, 2014). De pianoconcerten van Prokofjev legde hij op cd vast met het Sydney Symphony Orchestra en Vladi­mir Ashkenazy (2009) en het Vierde en Vijfde pianoconcert speelde hij in 2016 tijdens het Gergiev Festival. In februari 2018 keerde hij terug bij het Koninklijk Concertgebouworkest voor het Piano­concert van Schumann, daarnaast gaf hij vorig seizoen concerten met het symfo­nieorkest van Tokyo en debuteerde bij de BBC Proms. Dit seizoen zijn er debuten bij het Philharmonica Orches­tra, het Chicago Symphony Orchestra, de Wiener Symphoniker en het City of

Volgend seizoen dirigeert Osmo Vänska de ZaterdagMatinee van 15 februari 2020, met werk van Theo Loevendie (de wereldpremière van Atlantic dances), Rachmaninovs Tweede pianoconcert en het Concert voor orkest van Béla Bartók.Eerder in de Matinee: Aho Minea, Prokof-jev Derde pianoconcert & Sibelius Vijfde symfonie (2012), Bach/Webern Ricercata, Brahms Vioolconcert & Hartmann Zevende symfonie (2013), Nielsen Ouverture Helios, Tsjaikovski Vioolconcert & Sibelius Eerste symfonie (2014) Szymanowski Concert­ouverture, Francesconi Vertical Invader & Beethoven Vijfde symfonie (2015), Fager-lund Ignite, Bartók Tweede vioolconcert & Sibelius Vierde symfonie (2016), Fagerlund Water Atlas (wereldpremière), Beethoven Vierde pianoconcert & Nielsen Zesde sym­fonie ‘Sinfonia semplice’ (2018)

Alexander GavrylyukAlexander Gavrylyuk (Charkov, Oekraï­ne 1984) gaf zijn eerste concert op zijn negende en won eerste prijzen bij het

MA

RC

O B

OR

GG

RE

VE

13BESCHERMHEERBernard Haitink

CHEF-DIRIGENTMarkus Stenz

HONORARY CHIEF CONDUCTORJaap van Zweden

ERE-DIRIGENTEdo de Waart

VASTE GASTDIRIGENTJames Gaffigan

ASSISTENT-DIRIGENTENFrans­Aert BurghgraefSander Teepen

EERSTE VIOOLDimiter TchernookovAlexander BaevMaria EscarabajalAlberto JohnsonMariska GodwaldtJulija HartigMasha IakovlevaKerstin KendlerPamela KubikPedja MilosavljevicTheo PloegerRuud WagemakersFloortje GerritsenAnna Steenhuis

TWEEDE VIOOLCasper BleumersEveline TrapIan van den BerkEsther de BruijnMichiel EekhofWouter GroeszYvonne HamelinkAnnemarie van HelderenDana MihailescuRenate van RielAlexander van den TolFrits Wagenvoorde

ALTVIOOLFrank BrakkeeHuub BeckersArjan WildschutIgor BobylevSabine DuchErik KrosenbrinkRobert MeulendijkLotte de VriesEwa WagnerFrank Goossens

CELLOMichael MüllerEveline KraayenhofWinnyfred BeldmanCrit CoenegrachtSebastiaan van EckAnneke JanssenAnsfried PlatArjen Uittenbogaard

CONTRABASWilmar de VisserWalter van EgeraatAnnika PigorschEdward MebiusJim SchultzStephan Wienjus

FLUITIngrid GeerlingsCarla Meijers

PICCOLOMaike Grobbenhaar

HOBOAisling CaseyYvonne Wolters

KLARINETFrank van den BrinkDiede Brantjes

FAGOTHajime KonoeBirgit Strahl

HOORNAnnelies van NuffelenToine MartensFréderick FranssenLies Molenaar

TROMPETHans van LoenenHans Verheij

TROMBONEHerman NassVictor Belmonte Albert

BASTROMBONEMarijn Migchielsen

TUBABernard Beniers

PAUKENMark Haeldermans

SLAGWERKHans ZonderopEsther Doornink

HARPSaskia Rekké

PIANOStephan Kiefer

CELESTAPauline Post

RA

DIO

FIL

HA

RM

ON

ISC

H O

RK

ES

T

“Behalve in vocale verrukkingen schuilt de bekoring van Delius’ opera vooral in het orkestaandeel, dat bij het Radio Filharmonisch Orkest onder Sir Mark Elder een grootse luister krijgt.” *****

­ Frits van der Waa, de Volkskrant 15 december 2018: Delius A Village Romeo and Juliet

“Under the vigilant [Markus] Stenz, the Netherlands Radio Philharmonic rendered the score with great plasticity and eye for detail. The conversation between the musicians and singers could not have flowed more naturally.”

­ Jenny Camilleri, Bachtrack.com 7 maart 2019: Kurtág Fin de Partie

2019-2020KOMEND SEIZOEN IN DE SERIE RFO & FRIENDS I

Vandaag is het laatste concert in de serie Radio Filharmonisch Orkest & Friends I van dit seizoen. Zoekt u nog een abonnement voor volgend seizoen? Er zijn extra mooie plaatsen vrijgekomen, nu de periode van verlengen is afgelopen.

Bestel nu uw nieuwe abonnement op concertgebouw.nl/seriesU vindt de brochure bij de kassa van het Concert gebouw, en op zaterdagmatinee.nl Wilt u de brochure thuis ontvangen? Mail dan naar info@zaterdagmatinee.nl

Valery Gergiev toont de link tussen Rossini en Sjostakovitsj, John Adams dirigeert ‘oud’ en nieuw werk van zichzelf, Gustavo Gimeno en Patricia Kopatchinskaja richten zich op Frank­rijk, Spanje en Rusland. Zes concerten met een verhaal, van Bartóks Wonder­baarlijke mandarijn tot Rimski­Korsakovs Sjeherazade.

Zes concerten en zes premières, waar­van een deel in opdracht van de NTR ZaterdagMatinee geschreven. Vijf keer het eigen top­ensemble, en een goede vriend: het Rotterdams Philharmonisch Orkest. Componisten als Fauré, Hinde­mith, Chen, Sjostakovitsj, Adams, Rehnqvist, Bartók, Schubert en Rimski­Korsakov spelen met sprookjes, tradities en emoties.

De NTR ZaterdagMatinee richt zich op de raakvlakken tussen muziek van nu en gisteren. Laat u verrassen! Bestel nu uw abonnement!

Bastiaan Everink: marinier wordt operazangerJames Gaffigan dirigeert Schu­berts Unvollendete, de symfonie Mathis der Maler van Hindemith en Hercules: een Robert Zuidam­première.Vergankelijkheid en louteringHet Requiem van Fauré, O sacrum convivium! van Messiaen en werk van diens laatste leerling Qigang Chen.Valery Gergiev: SjostakovitsjSjostakovitsj’ Eerste celloconcert en Vijftiende symfonieJohn Adams dirigeert oude en nieuwe AdamsAdams dirigeert zijn klassieker Harmonielehre en de Nederlandse premières van I Still Dance en het pianoconcert Must the Devil Have All the Good Tunes?De wonderbaarlijke mandarijn en premières uit ScandinaviëDima Slobodeniouk dirigeert Bar­tók en nieuwe muziek van Hans Abrahamsen en Karin Rehnqvist.Sjeherazade en Patricia Kopatchinskaja Gustavo Gimeno en Kopatchins­kaja brengen een nieuw vioolcon­cert van Francisco Coll en de exo­tische klanken van Sjeherazade.

28 sep

23 nov

25 jan

7 mrt

18 apr

23 mei

14 15

zaterdag 18 mei, 14.15-ca 16.15 uurConcertgebouw Amsterdamhedendaags-4

GRENZEN VOORBIJ: DRIE PREMIÈRESEnsemble Musikfabrik

Emilio Pomàrico dirigent

Germanus Im Vortex opdrachtwerk ntr zaterdagmatinee - wereldpremière , mede mogelijk gemaakt door de bankgiro loterij en het prins bernhard cultuurfondsSaunders BiteBauckholt Schlammflocke nederlandse premièreHirs lightclouds opdrachtwerk ntr zaterdagmatinee - wereldpremière , mede mogelijk gemaakt door de bankgiro-loterij en het prins bernhard cultuur-fondsChin Gougalo–n: Scenes from a street theatre

Nieuwe muziek vraagt nieuwe grenzen: nieuwe kleuren, nieuwe samenklanken in een inspirerende omgeving. Ensem­ble Musikfabrik brengt twee wereldpre­mières en een Nederlandse première, plus het enerverende Gougalo–n van Unsuk Chin.

Ensemble Musikfabrik speelt Hirs, Bauckholt en GermanusEén concert, drie premières. Dat kun je met een gerust hart overlaten aan de moderne­muziekspecialisten van Ensem­ble Musikfabrik. Van Rozalie Hirs klinkt het laatste deel van haar trilogie parallel world. “Mijn nieuwe werk is zowel een Frans spectraal als een minimalistisch stuk”, aldus de Nederlandse componiste. De muziek van haar Duitse collega Carola Bauckholt klinkt op de grens van toon en ruis, klank en stilte. In Schlamm­flocke bloeien muzikale texturen op uit mysterieuze natuurgeluiden.Ook Sander Germanus slecht grenzen in zijn muziek door te componeren met de minieme toonsafstanden die tussen de pianotoetsen liggen, zogenaamde ‘microtonen’. Voor zijn nieuwe stuk wil Germanus het akoestische klankenpalet van Musikfabrik uitbreiden met een synthesizer en geeft hij zijn eigen draai aan elementen uit de popmuziek.

Unsuk Chin & straattheaterWeliswaar geen première, maar zeker niet te missen: Unsuk Chins Gougalo–n, waarin de Koreaanse componiste op onnavolgbare wijze herinneringen ophaalt aan de capriolen van een straattheater­groep in Seoul.

JON

AS

-WE

RN

ER

HO

HE

NS

EE

VO

LGE

ND

E C

ON

CE

RTE

N

zaterdag 25 mei, 14.15-ca 16.20 uurConcertgebouw Amsterdamrfo & friends ii-6

UIT TSJECHIË: MARTINUº EN DVORÁKRotterdams Philharmonisch Orkest

Manfred Honeck dirigent

Frank Peter Zimmermann viool

Dvorák/Honeck Rusalka-fantasie nederlandse premièreMartinuº Tweede vioolconcertDvorák Achtste symfonie

Voor een Amerikaanse opdrachtgever schreef Bohuslav Martinu° een heerlijk vioolconcert. Violist Frank Peter Zim­

mermann: “alsof zijn landgenoot

Dvorák nog leefde”.Een onver­getelijke middag met Dvoráks

Achtste symfonie en – eindelijk –

een suite naar diens fameuze

opera Rusalka.

Frank Peter Zimmermann speelt onbekend topwerkDe Tsjech Bohuslav Martinu° groeide op in een kerktoren. Van daaruit bracht hij het tot een internationaal gewaardeer­de componist met een onwaarschijnlijk groot oeuvre. Wie door de bomen het bos wil zien vindt daarin meesterwer­ken. Frank Peter Zimmermann – leer­ling van Sashko Gawriloff en Herman Krebbers – ‘ontdekte’ het fijngevoelige, lyrische én dansante Tweede vioolconcert, dat volgens hem klinkt “alsof Dvorák in de twintigste eeuw een vioolconcert zou hebben gecomponeerd”.

Dvoráks Achtste symfonie en RusalkaUit alles in de Achtste symfonie van Dvorák blijkt diens bewondering voor Johannes Brahms. Misschien zocht de Tsjech het, net als Martinu° later, dáárom in de Nieuwe Wereld, waar zijn succesvolle Negende werd geboren. Op die weg had Dvorák gemakkelijk verder kunnen gaan. Maar hij besliste anders. Hij wilde net zo beroemd worden als zijn collega’s Verdi en Wagner. Dus stopte hij met het compo­neren van symfonieën en wierp zich met nieuwe energie op het schrijven van opera’s. Van zijn drie late opera’s heeft helaas slechts één zich enigszins in het grote repertoire kunnen handha­ven: Rusalka. Het prachtwerk schreeuw­de al meer dan een eeuw om een suite. Die bede werd verhoord door dirigent Manfred Honeck.

FO

TO H

AR

ALD

HO

FF

MA

NN

16