Pazdziernik Free

wersja elektroniczna: www.pudc.pl© Wydawnictwo Ubezpieczeń, 2010

Przegląd Ubezpieczeniowy dla Ciebie • październik 2010

wości wykonywania pracy, związanych z malejącą wydolnością psychofizyczną, nie są w stanie wykonywać ściśle okre-ślonych rodzajów prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charak-terze.

Musimy pamiętać, że – do celów emerytalnych – za pracowników wy-konujących prace w szczególnych wa-runkach lub o szczególnym charakterze uważa się tych pracowników, którzy wykonują w pełnym wymiarze czasu pracy prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, zgodnie z kryteriami zawartymi w art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Tym samym jest przesądzone, że do celów emerytalnych za okres pracy w szczególnych warunkach lub o szcze-gólnym charakterze można uznać jedynie taki okres, w którym pracownik rzeczywiście wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy jeden z rodzajów prac określonych precyzyjnie w przepi-sach tej ustawy. W konsekwencji – moim zdaniem – okresy zatrudnienia związ-kowca, w których jest on zwolniony z obowiązku świadczenia pracy z za-chowaniem prawa do wynagrodzenia, nie mogą być zaliczone do okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Czy resort i ZUS podzieli to stanowisko, narażając się związkowcom?

Trybunał Konstytucyjny ma realny wpływ na kształt systemu ubezpieczeń społecznych. Obok wyroków w pełni potwierdzających konstytucyjność obo-wiązujących rozwiązań, mamy szereg orzeczeń kwestionujących zgodność z konstytucją konkretnych przepisów. Jednym z głośniejszych ostatnich wy-roków Trybunału było orzeczenie z 15 lipca 2010 r. Trybunał orzekł wówczas, że zróżnicowanie powszechnego wie-ku emerytalnego kobiet i mężczyzn jest zgodne z konstytucją. Wątpliwości miał Rzecznik Praw Obywatelskich. Wcześniejsze orzeczenie z 16 marca

Drodzy Czytelnicy!

Na stronie http://eup.zus.pl funkcjo-nuje Elektroniczny Urząd Podawczy ZUS. Ostatnio ZUS uruchomił jego nową, łatwiejszą w obsłudze wersję. Za pośred-nictwem EUP można złożyć pięć rodza-jów wniosków: wniosek płatnika składek o wydanie zaświadczenia o niezalega-niu w opłacaniu składek (ZUS-EWN), wniosek o udostępnienie danych ze zbiorów ZUS (ZUS-EKS), wniosek o układ ratalny (ZUS-EUR), wniosek o odroczenie terminu płatności składek (ZUS-EOP) oraz wniosek o umorzenie należności z tytułu składek). ZUS zapowiada, ze w najbliższym czasie na portalu EUP pojawią się nowe formularze. Docelo-wo za pośrednictwem Elektronicznego Urzędu Podawczego ZUS udostępni blisko 50 różnego rodzaju e-wniosków. I pomyśleć, że mój stary znajomy podej-mując przed laty pracę w Centrali ZUS siedział naprzeciwko pani korzystającej z liczydła.

Po blisko dwóch latach funkcjono-wania system emerytur pomostowych okrzepł. Ciągle jednak zdarzają się py-tania o interpretację obowiązujących rozwiązań. Tendencja jest oczywista: rozszerzać zakres podmiotowy. Ostat-nio pojawił się problem związkowców. Niewątpliwie rozmowy ze związkow-cami – to praca wyjątkowo uciążliwa i stresująca, ale w tym przypadku cho-dzi o co innego. Chodzi o pracownika wykonującego pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym cha-rakterze, oddelegowanego do pracy związkowej. Czy okres pełnienia przez takiego pracownika funkcji związkow-ca jest okresem pracy w szczególnych warunkach lub pracy o szczególnym charakterze?

Celem uchwalenia ustawy o emery-turach pomostowych było uzupełnienie obowiązującego systemu emerytalnego o nowy rodzaj świadczenia. Świadcze-nie to, emerytura pomostowa, zostało przewidziane dla osób, które z powodu zmniejszających się z wiekiem możli-

2010 r. – o czym pisaliśmy w kwiet-niowym numerze –potwierdziło, że ustawa o emeryturach pomostowych jest zgodna z konstytucją. Równolegle jednak Trybunał podejmował wyroki kwestionujące niektóre przepisy, czego przykładem może być wyrok z 16 lutego 2010 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł wówczas, że § 2 ust. 1 pkt 6 rozporzą-dzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podsta-wy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, przez to, że nie dotyczy zleceniobiorców, wykonu-jących pracę w zakładzie pracy lub miejscu wyznaczonym przez praco-dawcę w zakresie wartości świadczeń rzeczowych, wynikających z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy oraz ekwiwalentów za te świadczenia wypła-cane zgodnie z przepisami wydanymi przez Radę Ministrów lub właściwego ministra, a także ekwiwalentów pie-niężnych za pranie odzieży roboczej, używanie odzieży i obuwia własnego zamiast roboczego, jest niezgodny z art. 92 ust. 1 konstytucji. Realizując ten wy-rok Minister Pracy i Polityki Społecznej zmienił 9 lipca 2010 r. kwestionowane przepisy. Zmiana została opublikowana w Dzienniku Ustaw Nr 127, poz. 860 r.

Z kolei w wyroku z 26 maja 2010 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 24 ust. 7 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecz-nych jest niezgodny z art. 32 w związku z art. 64 ust. 2 konstytucji. Przepis ten w konsekwencji przestał obowiązywać. Wspominaliśmy o tym wyroku w waka-cyjnym numerze „Przeglądu”.

Przyjemnej lektury Zbigniew Januszek

2 Przegląd Ubezpieczeniowy dla Ciebie • październik 2010


KOLEGIUM REDAKCYJNEZbigniew Januszek (redaktor naczelny)

Barbara Siwek (sekretarz redakcji)

Zygmunt Łobejko

Stali współpracownicy:Ewa Dziubińska-Lechnio

Joanna Knyżewska

Piotr Kostrzewa

Zofia Neubauer

Andrzej Sidorko

Eliza Skowrońska

Redaktor techniczny (skład, łamanie, layout, projekt okładki)

Michał Jakubiak

WYDAWCA Wydawnictwo Ubezpieczeń Sp. z o.o.

ul. Idzikowskiego 2a; 00-710 Warszawa

Tel.: 22 654 01 58

Fax: 22 810 80 04

e-mail: wy daw nic [email protected];

www.pudc.pl

PRENUMERATAFax: 22 / 810 80 04;

[email protected]

KSIĘGOWOŚĆEwa Samos – Tel.: 22 / 292 35 61;

[email protected]

Przedruk materiałów publikowanych w miesięczni-ku wymaga zgo dy redakcji.Materiałów niezamówionych redakcja nie zwraca. Re dak cja za strze ga sobie prawo dokonywania w tek stach autorów skrótów i zmian redakcyjnych.Przepraszamy, ale na listy i pytania odpowiadamy wyłącznie na łamach pi sma.

ISSN 1427-6119 Indeks 338281

Nakład: 5000 egz.

SPIS TREŚCI

str. 1 OD REDAKTORA NACZELNEGO

SKŁADKIPiotr Kostrzewa

str. 3 PRZEDAWNIENIE NALEŻNOŚCI Z TYTUŁU SKŁADEK

Andrzej Sidorko

str. 5 ZAWIESZENIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ I JEGO WPŁYW NA UBEZPIECZENIE ZDROWOTNE

str. 8 PYTANIA I ODPOWIEDZI

ZASIŁKIEmilia Derucka

str. 14 ŚWIADCZENIE REHABILITACYJNE Z UBEZPIECZENIA WYPADKOWEGO


EMERYTURY I RENTYAndrzej Klubiński

str. 20 ZMIANY W EMERYTURACH

Zygmunt Łobejko

str. 23 KOMPLETOWANIE WNIOSKU O PRZYZNANIE ŚWIADCZENIA EMERYTALNO-RENTOWEGO

Dorota Siwiec, Barbara Siwek

str. 26 SKARGA O STWIERDZENIE NIEZGODNOŚCI Z PRAWEM PRAWOMOCNEGO ORZECZENIA


PRAWO PRACYAnita Gwarek

str. 34 ZMIANA WARUNKÓW UMOWY O PRACĘ NA MOCY POROZUMIENIA STRON LUB WYPOWIEDZENIA

Małgorzata Podgórska

str. 37 MOŻLIWOŚĆ SKRÓCENIA OKRESU WYPOWIEDZENIA UMOWY O PRACĘ NA CZAS NIEOKREŚLONY


str. 41 ORZECZNICTWO SĄDOWE

str. 43 PRZEPISY I WYJAŚNIENIA

str. 45 KWOTY I WSKAŹNIKI

W NASTĘPNYCH NUMERACH:Zmiany w zakresie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zleceniobiorcówKonto ubezpieczonego Interpretacja przepisów z zakresu ubezpieczeń zdrowotnych w świetle zapisów ustawy o swobo-dzie działalności gospodarczejPraca zgodna z kwalifikacjami a prawo do renty



mocy ustawy z dnia 18 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy o systemie ubez-pieczeń społecznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 241, poz. 2074), zwanej dalej „ustawą nowelizującą”. Przed 1 stycznia 2003 r. przedmiotowy termin przedawnienia wynosił 5 lat. Z uwagi na to, że ustawa nowelizująca nie zawiera przepisów intertemporalnych, dotyczących kwe-stii przedawnienia należności z tytułu składek, zrodziła się wątpliwość, czy 10-letni termin przedawnienia stosuje się także do tych należności z tytułu składek, które stały się wymagalne przed 1 stycznia 2003 r. i przed tą datą nie uległy przedawnieniu na skutek upły-wu 5-letniego terminu przedawnienia. Wątpliwości te ostatecznie rozwiał Sąd Najwyższy, który w uchwałach z dnia 2 lipca 2008 r., sygn. akt II UZP 5/08, oraz z dnia 8 lipca 2008 r., sygn. akt I UZP 4/08, stwierdził, że dziesięcioletni okres przedawnienia, przewidziany w art. 24 ust. 4 ustawy systemowej, w brzmieniu nadanym ustawą nowelizującą znajduje zastosowanie do należności z tytułu składek, które stały się wymagalne przed dniem 1 stycznia 2003 r., jeżeli do tej daty nie uległy przedawnieniu według przepisów dotychczasowych.

Z art. 24 ust. 4 ustawy systemowej wynika, że bieg terminu przedawnienia należności z tytułu składek rozpoczyna się w dniu, w którym przedmiotowe na-leżności stały się wymagalne. Należności z tytułu składek stają się wymagalne wówczas, gdy ZUS może skutecznie

Po upływie terminu przedawnienia należności te mogą być bowiem egze-kwowane tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu do wysokości zaległych składek i odsetek za zwłokę, liczonych od dnia przedawnienia.

Termin przedawnienia

Stosownie do art. 24 ust. 4 ustawy systemowej, należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 10 lat, licząc od dnia, w którym stały się wy-magalne. Należy przy tym wyjaśnić, że zgodnie z art. 24 ust. 2 ustawy systemo-wej, pojęcie „należności z tytułu składek” należy odnosić nie tylko do składek, ale również do odsetek za zwłokę, kosztów egzekucyjnych, kosztów upomnienia i dodatkowej opłaty.

Dziesięcioletni termin przedawnie-nia należności z tytułu składek został wprowadzony 1 stycznia 2003 r. na

Piotr Kostrzewa

PRZEDAWNIENIE NALEŻNOŚCI Z TYTUŁU SKŁADEKTrybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 26 maja 2010 r., sygn. akt P 28/09, zasadnie wskazał, że na stosunek ubez-pieczenia społecznego składa się obowiązek składkowy płatnika oraz obowiązek wypłaty określonych w ustawie świadczeń ubezpieczonemu przez ZUS. Konieczność zapewnienia stabilizacji stosunków ubezpieczenia społeczne-go, a co za tym idzie, pewność obrotu prawnego, wymagała wprowadzenia w stosunku do ciążącego na płatniku składek obowiązku składkowego przedawnienia. Przedawnienie należności z tytułu składek reguluje art. 24 ust. 4–6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Charakter przedawnienia

Przedawnienie należy do instytucji określanej zbiorczą nazwą dawności. Cechą charakterystyczną instytucji dawności jest to, że z upływem czasu i ewentualnie zaniechaniem osoby uprawnionej wiążą skutek prawny, po-legający na utracie bądź nabyciu okre-ślonego prawa. Nie ulega wątpliwości, że przedawnienie należności z tytułu składek ma charakter przedawnienia administracyjnego. Jak słusznie podnosi się w judykaturze (np. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 maja 2010 r., sygn. akt P 28/09), przedawnienie w pra-wie administracyjnym jest konstruowa-ne odmiennie od prawa prywatnego. W ustawie systemowej – podobnie jak w innych gałęziach prawa administracyj-nego – przedawnienie oznacza bowiem wygaśnięcie obowiązku składkowego a nie jedynie wykluczenie możliwości przymusowego dochodzenia należno-ści z tytułu składek. Wynika to z art. 31 ustawy systemowej w związku z art. 59 § 1 pkt 9 i § 2 pkt 5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa.

Należy przy tym od razu dodać, że od zasady, iż należności z tytułu składek ule-gają przedawnieniu art. 24 ust. 5 ustawy systemowej, wprowadza wyjątek. Mia-nowicie nie ulegają przedawnieniu na-leżności z tytułu składek zabezpieczone hipoteką lub zastawem. Wyłączenie tych należności spod reżimu przedawnienia jest jednak obarczone istotnym ograni-czeniem w zakresie ich egzekwowania.

Przedawnienie należności z tytułu składek ma charakter przedaw-n i e n i a a d m i n i s t ra c y j n e g o. W judykaturze podnosi się, że przedawnienie w prawie admi-nistracyjnym jest konstruowane odmiennie od prawa prywatnego. W ustawie systemowej – podob-nie jak w innych gałęziach prawa administracyjnego – przedawnie-nie oznacza bowiem wygaśnięcie obowiązku składkowego a nie jedynie wykluczenie możliwości przymusowego dochodzenia należności z tytułu składek.



ności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne wyraźnie stanowi o tym art. 93 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej fi-nansowanych ze środków publicznych. Trzeba jednak dodać, że 10 – letni ter-min przedawnienia należności z tytułu składek na ubezpieczenia zdrowotne obowiązuje od 1 lipca 2004 r., a przed tym dniem wynosił on 5 lat. Należno-ści z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne, które przedawniły się przed 1 lipca 2004 r. nie są więc objęte 10-let-nim terminem przedawnienia.

Natomiast w przypadku należności z tytułu składek na fundusze poza-ubezpieczeniowe, czyli Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, wynika to z art. 32 ustawy systemowej, na mocy którego w zakresie w nim określonym do przed-miotowych należności stosuje się odpo-wiednio przepisy dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne. Podstawa prawna:1. Art. 24 ust. 2, 4 – 6 oraz art. 32 ustawy z dnia 13 października

1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r.

Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.).

2. Art. 93 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świad-

czeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków

publicznych (Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.).

3. Art. 59 § 1 pkt 9 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja

podatkowa ( Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.).

przy obliczaniu terminu przedawnienia. Oznacza to, że od dnia wystąpienia oko-liczności powodującej zawieszenie do dnia jej ustania termin przedawnienia nie biegnie. Okolicznościami, których wystąpienie, w świetle przepisów usta-wy systemowej, powoduje zawieszenie biegu przedawnienia są: 1) zawarcie umowy w sprawie odro-

czenia terminu płatności należności z tytułu składek lub rozłożenia na raty przedmiotowych należności – zawieszenie biegu przedawnienia następuje do dnia terminu płatności odroczonej należności z tytułu skła-dek lub ostatniej raty,

2) podjęcie pierwszej czynności zmie-rzającej do wyegzekwowania należ-ności z tytułu składek, o której dłużnik został zawiadomiony – zawieszenie następuje do dnia zakończenia po-stępowania egzekucyjnego,

3) wydanie decyzji jest uzależnione od rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd – zawieszenie następuje do dnia, w którym decyzja innego organu stała się ostateczna lub orzeczenie sądu uprawomocniło się, nie dłużej jednak niż 2 lata,

4) śmierć spadkodawcy – zawieszenie następuje do dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu o stwierdze-niu nabycia spadku, nie dłużej jednak niż do dnia, w którym upłynęły 2 lata od śmierci spadkodawcy.

Przedawnienie należności z tytułu składek innych niż składki na ubezpieczenia społeczne, do których poboru jest zobowiązany ZUS

Należności z tytułu składek na ubez-pieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych ulegają przedawnieniu na zasadach określonych w ustawie systemowej. W odniesieniu do należ-

żądać od dłużnika uiszczenia tych na-leżności, a więc po upływie terminu ich płatności.

W uzupełnieniu powyższego wypada wskazać, że przedawnienie należności z tytułu składek, wynikających z decyzji o odpowiedzialności osoby trzeciej lub następcy prawnego, następuje po upływie 5 lat i bieg tego terminu przedawnienia liczy się od końca roku kalendarzowego, w którym ta decyzja została wydana.

Przerwanie terminu przedawnienia

W praktyce przedawnienie należno-ści z tytułu składek może nie nastąpić po upływie 10 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne. W czasie biegu przedawnienia mogą bowiem wystąpić okoliczności, z którymi przepisy ustawy systemowej łączą skutek prawny w po-staci jego przerwania lub zawieszenia. Przerwanie biegu przedawnienia ma da-lej idące następstwa niż jego zawiesze-nie. Po przerwaniu biegu przedawnienia biegnie ono na nowo, a więc nie bierze się pod uwagę wcześniej przebytego okresu przedawnienia.

Okolicznością, której wystąpienie, zgodnie z art. 24 ust. 5c ustawy syste-mowej, powoduje przerwanie biegu przedawnienia, jest ogłoszenie upadło-ści. W takim przypadku przedawnienie rozpoczyna się od nowa od dnia nastę-pującego po dniu uprawomocnienia się postanowienia o ukończeniu po-stępowania upadłościowego lub jego umorzeniu.

Zawieszenie terminu przedawnienia

Zawieszenie biegu przedawnienia należności z tytułu składek powoduje, że okresu, na który został na mocy ustawy systemowej zawieszony bieg przedawnienia, nie uwzględnia się

Bieg terminu przedawnienia należności z tytułu składek roz-poczyna się w dniu, w którym przedmiotowe należności stały się wymagalne. Należności z ty-tułu składek stają się wymagalne wówczas, gdy ZUS może skutecz-nie żądać od dłużnika uiszczenia tych należności, a więc po upły-wie terminu ich płatności.

Należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne, Fun-dusz Pracy i Fundusz Gwaran-towanych Świadczeń Pracowni-czych ulegają przedawnieniu na zasadach określonych w ustawie systemowej.



okoliczności, które uniemożliwiają prowadzenie działalności gospodarczej w sposób zorganizowany i ciągły, np. z uwagi na sezonowość rodzaju dzia-łalności, którą zajmuje się dany przed-siębiorca. Jest to zatem swoista przerwa (przestój) w prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej.

W myśl ustawy o swobodzie dzia-łalności gospodarczej - przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną (czyli np. spółka jawna) – wykonująca we wła-snym imieniu działalność gospodarczą. Przedsiębiorcami w rozumieniu tejże ustawy są także wspólnicy spółki cywil-nej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Z tego też powodu w przypadku wykonywania działalności gospodarczej w formie spół-ki cywilnej zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej jest skuteczne pod warunkiem jej zawieszenia przez wszystkich wspólników danej spółki cywilnej.

Wprawdzie wspólnicy spółki jawnej, komandytowej, partnerskiej oraz wspól-nik jednoosobowej spółki z o. o. nie są

np. osoby fizyczne prowadzące działal-ność gospodarczą na podstawie wpisu w ewidencji działalności gospodarczej (w tym wspólnicy spółki cywilnej uregulowanej w Kodeksie cywilnym), a także wspólnicy spółek handlowych określonych w ustawie z dnia 15 wrze-śnia 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037 z późn. zm.) takich jak: spółka jawna, spółka komandytowa, spółka partnerska oraz jednoosobowa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.

Od dnia 20 września 2008 r. ubezpie-czeniu społecznemu, a w konsekwencji również ubezpieczeniu zdrowotnemu, nie podlegają osoby prowadzące dzia-łalność pozarolniczą, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.

Dlatego wyłącznie przedsiębiorca, który zawiesił wykonywanie działalno-ści gospodarczej zgodnie z przepisami ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej – w okresie tego zawieszenia nie podlega ubez-pieczeniu społecznemu i tym samym obowiązkowemu ubezpieczeniu zdro-wotnemu z tego tytułu. W rezultacie w okresie zawieszenia działalności go-spodarczej brak jest obowiązku opłaca-nia składek na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu tej działalności.

Z zawieszenia wykonywania działal-ności gospodarczej może skorzystać jedynie przedsiębiorca niezatrudniający pracowników. Zawieszenie to powinno mieć miejsce w sytuacji wystąpienia

Andrzej Sidorko

ZAWIESZENIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ I JEGO WPŁYW NA UBEZPIECZENIE ZDROWOTNEJedną z grup osób objętych obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym są osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, które są osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą.

Ilekroć natomiast w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych jest mowa o osobie prowadzącej działalność pozarolniczą – rozumie się przez to osobę, o której mowa w art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Z zapisów tego przepisu wynika z kolei, że za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się: 1) osobę prowadzącą pozarolniczą

działalność gospodarczą na pod-stawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych,

2) twórcę i artystę, 3) osobę prowadzącą działalność w za-

kresie wolnego zawodu:a) w rozumieniu przepisów o zry-

czałtowanym podatku dochodo-wym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,

b) z której przychody są przycho-dami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o po-datku dochodowym od osób fizycznych,

4) wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, ko-mandytowej lub partnerskiej,

5) osobę prowadzącą niepubliczną szkołę, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów o systemie oświaty.

Status osoby prowadzącej działal-ność pozarolniczą mają w konsekwencji

Od dnia 20 września 2008 r. ubez-pieczeniu społecznemu, a w kon-sekwencji również ubezpieczeniu zdrowotnemu, nie podlegają osoby prowadzące działalność pozarolniczą, które zawiesiły wykonywanie działalności gospo-darczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospo-darczej.



• przyjmowanie należności lub obo-wiązek regulowania zobowiązań powstałych przed datą zawieszenia wykonywania działalności,

• zbywanie własnych środków trwa-łych i wyposażenia,

• uczestniczenie w postępowaniach sądowych, podatkowych i admini-stracyjnych związanych z działal-nością gospodarczą wykonywaną przed zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej,

• wykonywanie wszelkich obowiąz-ków nakazanych przepisami prawa (np. wynikających z przepisów po-datkowych),

• osiąganie przychodów finanso-wych z działalności prowadzonej przed zawieszeniem wykonywania działalności (może otrzymywać odszkodowania czy kary umowne z tytułu działalności prowadzonej przed zawieszeniem),

• poddanie się kontroli na zasadach przewidzianych dla przedsiębiorców wykonujących działalność gospo-darczą.

W sytuacji zatrudniania osób na umo-wę zlecenie do wykonywania w/w czyn-ności dopuszczalnych w trakcie za-wieszenia działalności gospodarczej (np. zatrudniania stróża do pilnowania maszyn budowlanych należących do przedsiębiorcy) – takie zatrudnianie nie powinno uniemożliwiać zawieszenia działalności gospodarczej przez zlece-niodawcę-przedsiębiorcę.

Zawieszenie działalności gospo-darczej jest dopuszczalne na okres od 1 miesiąca do 24 miesięcy. Brak jest wskazanego limitu co do liczby przy-padków zawieszenia działalności gospo-darczej przez danego przedsiębiorcę. Z tego też powodu przedsiębiorca, który przez 24 miesiące miał zawieszoną działalność gospodarczą i po tym ter-minie ją wznowił (choćby na jeden lub kilka dni), może ponownie zawiesić jej wykonywanie na okres do 24 miesięcy.

Wprowadzając w/w ramy czasowe zawieszenia działalności gospodarczej ustawodawca uznał zapewne, że za-

umowy zlecenia lub umowy o dzieło) nie są pracownikami, a co za tym idzie – ich zatrudnianie przez przedsiębiorcę nie wyklucza zawieszenia działalności gospodarczej. Jednak zatrudnianie przez przedsiębiorcę osób na podsta-wie np. umowy zlecenia czy umowy o dzieło może uniemożliwiać skuteczne zawieszenie działalności gospodarczej z uwagi na to, że w okresie zawieszenia działalności gospodarczej przedsiębior-ca nie może wykonywać działalności gospodarczej oraz osiągać bieżących przychodów z tytułu tej działalności. Przedsiębiorca nie może zatem po zawieszeniu działalności dokonywać sprzedaży, świadczyć usług, zawierać nowych umów czy wykonywać już zawartych umów.

Zatrudnianie np. zleceniobiorców może tymczasem świadczyć o fak-tycznym prowadzeniu działalności go-spodarczej przez zatrudniającego ich przedsiębiorcę. W takiej bowiem sytuacji działalność gospodarcza byłaby wy-konywana za pomocą zleceniobiorcy. Dlatego w przypadku zawarcia przez przedsiębiorcę umowy zlecenia należy uznać, że do końca jej obowiązywania przedsiębiorca-zleceniodawca nie może zawiesić prowadzenia działalności gospodarczej, jeżeli czynności wykony-wane przez zleceniobiorcę stanowiłyby przejaw wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę będącego zleceniodawcą.

Wypada jednak zaznaczyć, iż ustawo-dawca umożliwił dokonywanie przez przedsiębiorcę w okresie zawieszenia działalności gospodarczej niektórych czynności dotyczących działalności gospodarczej, która była prowadzona przed zawieszeniem. Zaliczył do nich: • wykonywanie wszelkich czynności

niezbędnych do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów (np. przedsiębiorca może po zawie-szeniu działalności prowadzić nadal sprawy sądowe związane z wyko-nywaną działalnością czy prowadzić postępowanie egzekucyjne wobec swoich dłużników),

przedsiębiorcami w rozumieniu po-wołanych powyżej przepisów (są nimi natomiast spółki, w których osoby te są wspólnikami), to jednak w przypadku zawieszenia działalności gospodarczej przez spółkę – decyzja o zawieszeniu działalności przez spółkę wywiera skutek wobec wszystkich jej wspólników. Tym samym wspólnicy tych spółek, podob-nie jak osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospo-darczej, nie podlegają ubezpieczeniu społecznemu (i w konsekwencji także ubezpieczeniu zdrowotnemu) przez okres zawieszenia wykonywania działal-ności gospodarczej prowadzonej przez spółkę. Fakt zawieszenia działalności gospodarczej przez spółkę skutkuje bowiem tym, że w ramach tej spółki działalności gospodarczej nie wykonują także jej wspólnicy.

Skoro z zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej może sko-rzystać jedynie przedsiębiorca nieza-trudniający pracowników – to prawa do zawieszenia działalności gospodarczej pozbawieni zostali przedsiębiorcy bę-dący pracodawcami, czyli zatrudniający choćby jednego pracownika i to nawet wówczas, gdy tenże pracownik przeby-wa na urlopie bezpłatnym, wychowaw-czym czy macierzyńskim.

Przez przedsiębiorcę niezatrudnia-jącego pracowników należy bowiem rozumieć przedsiębiorcę, który nie nawiązał stosunku pracy z pracowni-kami w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy. W myśl art. 2 Kodeksu pracy pracownikiem jest natomiast osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowa-nia lub spółdzielczej umowy o pracę. W rezultacie osoby wykonujące pracę w ramach innego stosunku prawnego niż stosunek pracy (np. na podstawie

Z zawieszenia wykonywania dzia-łalności gospodarczej może sko-rzystać jedynie przedsiębiorca niezatrudniający pracowników.



przedsiębiorca może przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia zdrowot-nego poprzez zawarcie umowy dobro-wolnego ubezpieczenia zdrowotnego z Narodowym Funduszem Zdrowia.

Jednak powyższe ubezpieczenie będzie wchodziło w grę jedynie wtedy, gdy osoba, która zawiesiła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodar-czej, nie podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu z innego tytułu. Jeśli bowiem osoba ta w trak-cie zawieszenia w/w działalności jest np. pracownikiem, zleceniobiorcą czy rencistą - to podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu odpo-wiednio jako pracownik, zleceniobiorca czy osoba pobierająca rentę. Z kolei jeżeli przedsiębiorca, który zawiesił prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej nie spełnia warunków do uzyskania obowiązkowego ubez-pieczenia zdrowotnego, lecz spełnia przesłanki do uzyskania ubezpieczenia zdrowotnego jako członek rodziny oso-by opłacającej składkę na ubezpieczenie zdrowotne – to może zostać zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego jako członek rodziny ubezpieczonego (np. jako małżonek osoby będącej pra-cownikiem). A zatem również w takim przypadku do uzyskania ubezpiecze-nia zdrowotnego nie jest konieczne zawieranie przez w/w przedsiębiorcę umowy dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego z Narodowym Funduszem Zdrowia.

Podstawa prawna:1. Art. 14a ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalno-

ści gospodarczej (Dz. U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095 z późn.

zm.).

2. Art. 7a -7i ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. – Prawo

działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 101, poz. 1178 z późn.

zm.).

3. Art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świad-


publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.).

4. Art. 8 ust. 6 i art. 13 pkt 4 ustawy z dnia 13 października

1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. z 2009 r.

Nr 205 poz. 1585).

ewidencję działalności gospodarczej) lub sąd rejestrowy (w przypadku pod-miotu figurującego w Krajowym Reje-strze Sądowym czyli np. w przypadku spółki jawnej). Warto zaznaczyć, iż nie jest konieczne wskazywanie przyczyn zawieszenia działalności gospodarczej. Organ ewidencyjny (sąd rejestrowy) jest także zawiadamiany o zamiarze wznowienia wykonywania zawieszonej działalności gospodarczej. Zgłaszanie informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej oraz o wzno-wieniu wykonywania działalności go-spodarczej w przypadku przedsiębior-ców podlegających obowiązkowi wpisu do KRS następuje na podstawie zapisów ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajo-wym Rejestrze Sądowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 168, poz. 1186 z późn. zm.).

Okres zawieszenia wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej rozpoczyna się od dnia wskazanego we wniosku o wpis informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej, nie wcześniej jednak niż w dniu złożenia wniosku, i trwa do dnia złożenia wniosku o wpis informacji o wznowieniu wy-konywania działalności gospodarczej. Przedsiębiorca, który zawiesił prowadze-nie działalności gospodarczej powinien pamiętać o obowiązku złożenia wniosku o wznowienie tej działalności z uwagi na to, że nawet po upływie ustawowego maksymalnie 24-miesięcznego terminu zawieszenia prowadzenia działalności gospodarczej jej wznowienie nie nastąpi automatycznie.

W okresie zawieszenia wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej

interesowanie przedsiębiorcy zawie-szeniem działalności gospodarczej na okres dłuższy niż 24 miesiące powinno stanowić przesłankę do likwidacji takiej działalności. Z kolei zawieszenie działal-ności gospodarczej na okres krótszy niż 1 miesiąc nie znajduje ekonomicznego uzasadnienia.

W stosunku do zobowiązań o cha-rakterze publicznoprawnym (czyli np. w stosunku do składek na ubezpiecze-nie społeczne i zdrowotne) zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej wywiera skutki prawne od dnia, w któ-rym rozpoczyna się zawieszenie wyko-nywania działalności gospodarczej, do dnia poprzedzającego dzień wznowie-nia wykonywania działalności gospodar-czej. Jednak w okresie od 20 września 2008 r. do 30 marca 2009 r. zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej wywierało skutki w zakresie ubezpie-czenia społecznego i zdrowotnego dopiero od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym przedsiębiorca dokonał zawieszenia wy-konywania działalności gospodarczej. Wznowienie działalności gospodarczej w trakcie miesiąca (w okresie od 20 września 2008 r. do 30 marca 2009 r.) powodowało natomiast, że obowiązek ubezpieczenia społecznego i zdrowot-nego powstawał od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym doszło do wznowienia wy-konywania działalności gospodarczej.

Zawieszenie wykonywania pozarol-niczej działalności gospodarczej, jak i jej wznowienie następuje na pisemny wniosek przedsiębiorcy. O zamiarze zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca jest zobo-wiązany poinformować organ ewiden-cyjny (np. wójta gminy prowadzącego

Zawieszenie działalności gospo-darczej jest dopuszczalne na okres od 1 miesiąca do 24 mie-sięcy.

W okresie zawieszenia wykony-wania pozarolniczej działalności gospodarczej przedsiębiorca może przystąpić do dobrowolne-go ubezpieczenia zdrowotnego poprzez zawarcie umowy dobro-wolnego ubezpieczenia zdrowot-nego z Narodowym Funduszem Zdrowia.



Za jaki rok obecnie ZUS wysyła do ubezpieczonych informacje o stanie ich kont oraz jakie dane za-warte są w tej informacji?

Na podstawie art. 50 ustawy o syste-mie ubezpieczeń społecznych od kilku lat Zakład Ubezpieczeń Społecznych wysyła do ubezpieczonych informacje o stanie ich kont. Obecnie wysyłane są informacje za rok 2009. Informacje te, tak jak informacje wysłane za lata 1999 – 2008, wysyłane są do osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r.

Celem przekazywania informacji za poszczególne lata jest: • powiadomienie ubezpieczonych

o danych zewidencjonowanych na ich kontach w ZUS,

• umożliwienie ubezpieczonym sprawdzenia zapisów na ich kontach i w razie stwierdzenia nieprawidło-wości podjęcie przez nich interwen-cji, mających na celu skorygowanie błędnych danych.

Informacja za 2009 r. zawiera nastę-pujące dane: • wysokość zwaloryzowanych składek

(ogółem) na ubezpieczenie eme-

rytalne, z wyłączeniem składek na otwarte fundusze emerytalne, za lata 1999–2008,

• wysokość zwaloryzowanego kapita-łu początkowego, w przypadku gdy kapitał ten został już ubezpieczone-mu obliczony,

• wysokość składek (ogółem) na otwarte fundusze emerytalne, na-leżnych i odprowadzonych, za okres 1999 – 2009,

• kwoty składek na ubezpieczenie emerytalne, z wyłączeniem składek na otwarte fundusze emerytalne, zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego za 12 miesięcy ka-lendarzowych 2009 r., w wysokości nominalnej, w podziale na miesiące,

• wysokość hipotetycznej emerytury (tę informację podaje się ubezpie-czonemu, który na dzień 31 grudnia poprzedniego roku ukończył co najmniej 35 lat).

Należy pamiętać, że nie każdy ubez-pieczony otrzyma taki sam zestaw danych wykazanych w informacji. Na przykład ubezpieczony, który nie ma wyliczonego kapitału początkowego (np. nie złożył jeszcze odpowiednich dokumentów do wyliczenia kapitału bądź też nie podlegał ubezpieczeniu społecznemu przed 1 stycznia 1999 r.) nie otrzyma takiej danej w informacji; ubezpieczony, który nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego (i nie ma obowiązku zawarcia umowy z OFE) w swojej informacji nie znajdzie danych dotyczących składek na OFE; ubezpieczony, który ma mniej niż 35 lat nie otrzyma w informacji danych dotyczących hipotetycznej emerytury.

Podstawa prawna:• ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpie-

czeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn.

zm.).

(jn)

W czasie, kiedy podjęłam pracę po raz pierwszy, pracodawca wydał mi legitymację ubezpieczenio-wą, z którą chodziłam zawsze do lekarza. Niedawno moja legitymacja uległa zniszczeniu; zwróciłam się więc do obecnego pracodawcy o wydanie nowej legitymacji. Nie otrzymałam jej, ponieważ ZUS zaprzestał drukowania legitymacji. Jak mam teraz udowodnić u lekarza, że jestem ubezpieczona ?

Z końcem grudnia 2009 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaprzestał wydawania i potwierdzania legitymacji ubezpieczeniowych.

Informacje umożliwiające stwier-dzenie, czy dany pacjent jest objęty ubezpieczeniem, ZUS przekazuje do Narodowego Funduszu Zdrowia w for-mie elektronicznej.

Dla ubezpieczonych (pacjentów) zaprzestanie przez ZUS drukowania, wydawania i potwierdzania legityma-cji ubezpieczeniowych nie powinno mieć żadnego wpływu na możliwość korzystania z opieki zdrowotnej na

dotychczasowych zasadach. Dowodem ubezpieczenia są inne dokumenty okre-ślone przez Narodowy Fundusz Zdrowia.

Jednym z dowodów potwierdzają-cych prawo do korzystania z opieki zdro-wotnej jest druk ZUS RMUA (lub inny dokument), czyli informacja o danych przekazanych przez płatnika składek do ZUS w dokumentach rozliczeniowych (każdy pracodawca ma obowiązek wy-stawiania swoim pracownikom takiego dokumentu co miesiąc). W przypadku osób prowadzących działalność gospo-darczą potwierdzeniem ubezpieczenia jest druk zgłoszenia do ubezpieczenia

zdrowotnego oraz dowód opłacenia składek.

Podstawa prawna:• ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki

zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U.

z 2008 r. Nr 164 poz. 1027 z późn. zm.),

• rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23

października 2009 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń

do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego,

imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów

miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji

rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących,

zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub

o szczególnym charakterze oraz innych dokumentów (Dz.

U. Nr 186, poz. 1444).

(jn)



Jakie formularze rozliczeniowe zobowiązana jest składać spółka cywilna zatrudniająca pracowni-ków (czy za każdego wspólnika i pracowników DRA oddzielnie)?

Każdy ze wspólników spółki cywilnej dokonuje zgłoszenia na oddzielnym formularzu ZUS ZFA - „Zgłoszenie/zmiana danych płatnika składek – oso-by fizycznej” wpisując własne, odrębne dane indentyfikacyjne: NIP i PESEL lub NIP i REGON (jeżeli wspólnik prowadzi również odrębną działalność gospo-darczą, inną niż działalność w formie spółki). Wspólnicy, jako płatnicy składek, zobowiązani są rozliczać się indywidu-alnie na druku ZUS DRA – „Deklaracja rozliczeniowa”.

W przypadku zatrudnienia pracow-ników lub zleceniobiorców spółka zobowiązana jest rozliczać składki na ubezpieczenia społeczne i/lub ubezpie-czenie zdrowotne w imiennych rapor-tach miesięcznych ZUS RCA – „Imienny raport miesięczny o należnych skład-kach i wypłaconych świadczeniach”, ZUS RZA - „Imienny raport miesięczny o należnych składkach na ubezpie-czenie zdrowotne” i ewentualnie ZUS RSA – „Imienny raport miesięczny o wy-płaconych świadczeniach i przerwach

w opłacaniu składek” oraz w odrębnej deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA.

Podstawa prawna:• ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń

społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.),

• rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23

października 2009 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do

ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imien-

nych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych

korygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji rozliczeniowych i de-

klaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy

w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz

innych dokumentów (Dz. U. Nr 186, poz. 1444).

(jn)

Przez jaki okres pracodawca powinien przechowywać dokumenty ubezpieczeniowe przekazane do ZUS ?

Zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych (art. 36 ust. 8), płatnik składek, który przekazuje do ZUS zgłoszenia do ubezpieczeń w postaci dokumentu elektroniczne-go, zobowiązany jest przechowywać te zgłoszenia w postaci dokumentu pisemnego z własnoręcznym pod-

pisem osoby ubezpieczonej przez okres 5 lat.

Natomiast, zgodnie z art. 47 ust. 3c ustawy o sus, kopie imiennych raportów miesięcznych i deklaracji rozliczenio-wych oraz dokumentów korygujących te dokumenty, płatnik składek zobo-wiązany jest przechowywać przez

okres 10 lat od dnia ich przekazania do ZUS. Kopie tych dokumentów może przechowywać w formie dokumentu pisemnego lub elektronicznego.


społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.).

(jn)

Czy należy wyrejestrowywać członków rodziny ubezpieczonego zgłoszonych do ubezpieczenia zdrowotnego?

Jeżeli osoba zgłoszona do ubezpie-czenia zdrowotnego jako członek rodzi-ny uzyskuje inny tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego lub traci status członka rodziny, należy wyrejestrować ją z ubez-pieczenia zdrowotnego na formularzu ZUS ZCNA. Na druku tym dokonuje się wyrejestrowania osób zgłoszonych za-równo na druku ZUS ZCNA, jak i na ZUS ZCZA. Ustanie tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego osoby ubezpieczonej (np. ustanie zatrudnienia), powoduje także utratę prawa do świadczeń opieki zdrowotnej, przysługującego członkom rodziny zgłoszonym przez tę osobę do ubezpieczenia zdrowotnego. Tak więc wyrejestrowując ubezpieczonego

z ubezpieczeń/ubezpieczenia na for-mularzu ZUS ZWUA należy pamiętać, aby wyrejestrować także jego członków rodziny na druku ZUS ZCNA.

Wyrejestrowania członka rodziny do-konuje się poprzez wpisanie w bloku IV, V, ... „Dane o członku rodziny osoby ubez-pieczonej uprawnionym do świadczeń z ubezpieczenia zdrowotnego” w polu 01 cyfry „2” (tj. wyrejestrowanie członka rodziny), a w pozostałych polach tego bloku danych członka rodziny, które zo-stały podane w zgłoszeniu m.in. imienia i nazwiska, daty urodzenia oraz nume-rów PESEL, NIP, serii i numeru dowodu osobistego lub paszportu.



• ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki

zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U.

z 2008 r. Nr 164 poz. 1027 z późn. zm.),

• rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23







o szczególnym charakterze oraz innych dokumentów (Dz.U.

Nr 186, poz. 1444).

(jn)



Zatrudniłem pracownika od 23 sierpnia 2010 r., ale w sierpniu nie wypłaciłem mu wynagrodzenia (wypłata 15-ego następnego miesiąca). Czy za sierpień muszę przekazać do ZUS raport za tego pra-cownika?

W przypadku, gdy pracownik został zgłoszony do ubezpieczeń, to nawet w sytuacji braku przychodu w danym miesiącu płatnik składek jest zobowią-zany przekazać do ZUS imienny raport miesięczny ZUS RCA. Jeżeli pracownik nie osiągnął w danym miesiącu przy-

chodu, który stanowi podstawę wy-miaru składek, płatnik musi przekazać do ZUS „zerowy” raport, tzn. w pola dotyczące podstaw wymiaru i kwot składek wpisuje „0,00”.



• rozporządzeni Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23







o szczególnym charakterze oraz innych dokumentów (Dz.

U. Nr 186, poz. 1444).

(jn)

Zatrudniliśmy na podstawie umowy zlecenia osobę, której wkrótce kończy się urlop macierzyński udzielony w innym zakładzie pracy. Czy od takiej umowy zlecenia musimy opłacać składki na ubez-pieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne? Czy będziemy musieli opłacać składki, jeżeli nasz zleceniobiorca rozpocznie urlop wychowawczy?

Osoba, która pobiera zasiłek macie-rzyński i jednocześnie wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenia z tytułu tej umowy podlega obowiązkowo tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu. Natomiast osoba, która przebywając na urlopie wychowawczym jednocześnie wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenia, z tytułu tej umowy podlega obowiązkowo także ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadko-wemu.

Osoba pobierająca zasiłek macie-rzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego, która jednocześnie wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenia – zgodnie z art. 9 ust. 1c ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, zwanej dalej „ustawą systemową” - podlega obowiąz-kowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym wyłącznie z tytułu pobie-rania tego zasiłku. Umowy zlecenia w takim przypadku stanowią tytuł do dobrowolnych ubezpieczeń emerytal-nego i rentowych, a także obowiązko-wego ubezpieczenia zdrowotnego.

Z art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e) ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadcze-niach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, zwanej dalej „ustawą zdrowotną”, wynika bowiem, że zleceniobiorca podlega obowiąz-kowo ubezpieczeniu zdrowotnemu, nawet jeżeli wykonywanie pracy na podstawie umowy zlecenia stanowi tytuł tylko do dobrowolnych ubezpie-czeń emerytalnego i rentowych. Należy przy tym dodać, że w świetle przepisów ustawy zdrowotnej pobieranie zasiłku macierzyńskiego nie stanowi tytułu do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego.

Inna jest sytuacja prawna w zakresie ubezpieczeń społecznych osoby prze-bywającej na urlopie wychowawczym, która wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenia. Dla takiej osoby – na mocy art. 9 ust. 6 w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 4), art. 11 ust. 2 i art. 12 ust. 1 ustawy sys-temowej – tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych i wypadkowego oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego jest wy-

konywanie pracy na podstawie umowy zlecenia. W takim przypadku korzystanie z urlopu wychowawczego nie stanowi tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych.

Stosownie do art. 66 ust. 1 pkt 32) ustawy zdrowotnej, osoba korzystają-ca z urlopu wychowawczego objęta jest obowiązkowo ubezpieczeniem zdrowotnym tylko wówczas, jeżeli nie podlega obowiązkowo przedmioto-wemu ubezpieczeniu z innego tytułu (np. jako zleceniobiorca). Oznacza to, że osoba przebywająca na urlopie wychowawczym, która jednocześnie wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenia, podlega obowiązkowo ubez-pieczeniu zdrowotnemu wyłącznie jako zleceniobiorca.


czeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, z późn.

zm.),



z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.).

(pk)



Czy praktykant zatrudniony na praktyki absolwenckie zgodnie z ustawą o praktykach absolwenc-kich podlega ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu?

Osoba odbywająca praktyki na pod-stawie umowy o praktykę absolwencką nie podlega obowiązkowo ani ubezpie-czeniom społecznym, ani ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Tytuły do obowiązkowych ubezpie-czeń społecznych oraz obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego zostały określone odpowiednio w art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, zwanej dalej „ustawą systemową”, oraz art. 66 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowot-nej finansowanych ze środków publicz-nych, zwanej dalej „ustawą zdrowotną”.

Wśród osób fizycznych, objętych obowiązkowo wyżej wymienionymi ubezpieczeniami zarówno art. 6 ust. 1 ustawy systemowej, jak i art. 66 ust. 1

ustawy zdrowotnej, nie wymienia osób odbywających praktyki absolwenckie, o których mowa w ustawie z dnia 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenc-kich, zwanej dalej „ustawą o praktykach”. Słuszność takiej interpretacji potwierdza art. 10 ustawy o praktykach, z którego wynika, że do osoby odbywającej praktyki absolwenckie na zasadach określonych w tej ustawie stosuje się ustawę z dnia 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach, zwanej dalej „ustawą wypadkową”, a za wypadek uzasadniający przyznanie świadczeń wymienionych w ustawie wpadkowej (np. renty z tytułu niezdolności do pracy) uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące

uraz lub śmierć, które nastąpiło przy odbywaniu praktyk absolwenckich w rozumieniu ustawy o praktykach. Należy wyjaśnić, że ustawa wypadkowa określa zasady zaopatrzenia z tytułu wy-padków lub chorób zawodowych tych osób, które nie podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu.


czeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn.

zm.),



z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.),

• ustawa z dnia 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich

(Dz.U. Nr 127, poz. 1052 z późn. zm.),

• ustawa z dnia 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu

z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych

w szczególnych okolicznościach (Dz.U. Nr 127, poz. 1052).

(pk)

Wspólnicy spółki komandytowej objęci są obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym i zdrowot-nym. Jednocześnie są wspólnikami w innej spółce komandytowej. Ile składek zdrowotnych powinni opłacać?

Osoba fizyczna, która jest wspólni-kiem w dwóch spółkach komandyto-wych, ma obowiązek opłacać składkę na ubezpieczenie zdrowotne odrębnie od każdej spółki.

Zgodnie z art. 82 ust. 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, zwanej dalej „ustawą zdrowotną”, osoba prowa-dząca pozarolniczą działalność, która uzyskuje przychody z więcej niż jednej spółki w ramach tego samego rodzaju działalności, składkę na ubezpieczenie

zdrowotne opłaca odrębnie od każdej prowadzonej spółki.

Rodzaje działalności zostały określo-ne w art. 82 ust. 5 ustawy zdrowotnej i jednym z nich jest działalność gospo-darcza prowadzona w formie spółki komandytowej. Powyższe oznacza, że osoba fizyczna, która jest wspólnikiem w dwóch spółkach komandytowych ma obowiązek opłacać składkę na ubezpieczenie zdrowotne odrębnie od każdej ze spółek. Należy przy tym dodać, że taka osoba na mocy art. 9 ust. 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r.

o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.) jest objęta obowiąz-kowo ubezpieczeniami społecznymi tylko z jednego wybranego przez siebie rodzaju pozarolniczej działalności (tj. z tytułu bycia wspólnikiem jednej ze spółek komandytowych).

Podstawa prawna:• ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki


z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.).

(pk)

Zatrudniamy na podstawie umowy zlecenia rencistkę, która ukończyła 56 lat. Jakie składki należy potrącać od wypłacanego jej wynagrodzenia? Czy należy opłacać składki na FP i FGŚP?

Zleceniobiorca, mający ustalone prawo do renty, podlega obowiązko-wo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i zdrowot-nemu, a dobrowolnie - ubezpieczeniu

chorobowemu. Zleceniodawca nie ma obowiązku opłacania składek na FP i FGŚP za kobietę, która ukończyła 55 lat.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 11 ust. 2 i art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13

października 1998 r. o systemie ubezpie-czeń społecznych, zwanej dalej „ustawą systemową”, oraz art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e) ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej



o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy.Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpie-

czeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn.

zm.),



z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.),

• ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia

i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2009 r. Nr 69, poz. 415

z późn. zm.),

• art. 9b ust. 2 w zw. z art. 10 ustawy z dnia 13 lipca 2006 r.

o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności

pracodawcy (Dz.U. Nr 158, poz. 1121 z późn. zm.).

(pk)

prawo do emerytury lub renty, chyba że zleceniobiorca jednocześnie pozostaje w stosunku pracy z innym podmiotem niż zleceniodawca.

Zleceniodawca nie ma obowiązku opłacania składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za kobietę wykonującą pracę na podstawie umowy zlecenia, jeżeli ukończyła ona 55 lat. Wynika to z art. 104b ust. 2 w zw. z art. 104 ust. 1 pkt 1 lit. c) ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz art. 9b ust. 2 w zw. z art. 10 ustawy z dnia 13 lipca 2006 r.

finansowanych ze środków publicz-nych, zwanej dalej „ustawą zdrowotną”, osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia podlega obowiązko-wo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i zdrowot-nemu, a dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu.

Obowiązku ubezpieczeń społecz-nych i ubezpieczenia zdrowotnego – co wynika z art. 9 ust. 4a i 4b ustawy systemowej oraz art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e) w zw. z art. 82 ust. 1 ustawy zdrowot-nej – w stosunku zleceniobiorcy nie wyłącza okoliczność, iż ma on ustalone

Czy cudzoziemka nieposiadająca ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce może uzyskać bezpłatne świadczenia zdrowotne związane z ciążą, porodem i połogiem?

Nie. Spośród kobiet nieposiadających ubezpieczenia zdrowotnego jedynie kobiety posiadające obywatelstwo pol-skie i posiadające miejsce zamieszkania na terytorium Polski mogą uzyskać bezpłatne świadczenia zdrowotne (przysługujące bezpłatnie w ramach ubezpieczenia zdrowotnego) związane z ciążą, porodem i połogiem.

Świadczenia udzielone tym kobietom są finansowane ze środków budżetu państwa. Natomiast jeżeli cudzoziemka nie posiada ubezpieczenia zdrowot-nego w Polsce i brak jest jakiejkol-wiek umowy międzynarodowej, która umożliwiałaby takiej osobie uzyskanie w Polsce bezpłatnych świadczeń zdro-wotnych udzielanych w związku z ciążą, porodem i połogiem – to wspomniane świadczenia są udzielane na koszt tej cudzoziemki.

W przypadku cudzoziemki posiadają-cej ubezpieczenie zdrowotne w innym niż Polska państwie Unii Europejskiej (lub w państwie EFTA) – uzyskanie świadczeń zdrowotnych następuje na zasadach wynikających z tzw. przepi-sów o koordynacji systemów zabez-pieczenia społecznego. W przypadku zatem, gdy kobiecie ubezpieczonej w państwie unijnym przysługują na terenie Polski wyłącznie świadczenia natychmiast konieczne (tj. udzielane w stanie nagłym i których nie można było przewidzieć), to bezpłatnie mogą być jej udzielone świadczenia związane z porodem, który miał miejsce przed terminem wyznaczonym przez lekarza prowadzącego. Natomiast poród, który odbył się w terminie wyznaczonym przez lekarza prowadzącego, a co za tym idzie - w terminie znanym także kobiecie, uznawany jest za świadczenie

będące leczeniem planowym a nie świadczeniem udzielonym w ramach nagłego zachorowania. Z tego też powodu kobieta, która na krótko przed planowanym porodem opuści teryto-rium państwa unijnego, w którym ob-jęta jest ubezpieczeniem zdrowotnym, może znaleźć się w sytuacji, że właściwa dla niej instytucja w sprawach ubez-pieczenia zdrowotnego (odpowiednik polskiego NFZ) nie uzna udzielonych jej w Polsce świadczeń związanych z porodem – za świadczenia natych-miast konieczne. W rezultacie koszty świadczeń zdrowotnych udzielonych jej w związku z porodem będzie zmuszona pokryć z własnej kieszeni.

Podstawa prawna:• art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świad-



(as)

Czy badanie krwi przysługuje ubezpieczonemu zawsze bezpłatnie?

Ubezpieczony ma prawo do bez-płatnych świadczeń z zakresu badań diagnostycznych, w tym do medycz-nej diagnostyki laboratoryjnej (np. badania krwi) w sytuacji, gdy są one wykonywane na podstawie skierowania

lekarza ubezpieczenia zdrowotnego lub felczera ubezpieczenia zdrowotnego (czyli na podstawie skierowania lekarza podstawowej opieki zdrowotnej czy innego lekarza lub felczera mającego zawartą umowę z Narodowym Fundu-

szem Zdrowia lub zatrudnionego w pla-cówce mającej zawartą taką umowę). Warunkiem udzielenia ich bezpłatnie jest zatem uznanie tychże badań – przez np. lekarza specjalistę czy lekarza podstawowej opieki zdrowotnej - za



Podstawa prawna:• art. 32 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach

opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych

(Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.).

(as)

od lekarza ubezpieczenia zdrowotne-go, ubezpieczony musi się liczyć z ich sfinansowaniem z własnej kieszeni.

niezbędne w procesie leczenia. W sytu-acji wykonania przez ubezpieczonego w/w badań na własną rękę, czyli bez posiadania wymaganego skierowania

Kto jest uprawniony do korzystania ze świadczeń zdrowotnych poza kolejnością?

Prawo do korzystania poza kolejno-ścią ze świadczeń opieki zdrowotnej oraz z usług farmaceutycznych udzie-lanych w aptekach mają osoby, które

posiadają tytuł „Zasłużonego Honoro-wego Dawcy Krwi” lub „Zasłużonego Dawcy Przeszczepu”, inwalidzi wojenni, inwalidzi wojskowi oraz kombatanci.

Podstawa prawna:• art. 47c ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach

opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych

(Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.).

as)

Czy członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością podlega obowiązkowemu ubezpie-czeniu zdrowotnemu?

Członkowie zarządu spółki z ograni-czoną odpowiedzialnością, którzy pełnią swoją funkcję jedynie na podstawie powołania (wyboru, wskazania) – nie podlegają obowiązkowemu ubezpie-czeniu zdrowotnemu z tego tytułu. Wśród tytułów objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym brak jest bowiem samodzielnego tytułu do ob-jęcia obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym, jakim jest pełnienie funkcji członka zarządu.

O powołaniu do zarządu spółki nie decyduje nawiązanie z członkiem zarządu stosunku pracy czy zawarcie z nim umowy cywilnoprawnej, takiej jak umowa zlecenia czy umowa o zarządza-nie (tzw. kontrakt menedżerski). Powo-łanie prowadzi do nawiązania stosunku organizacyjnego do pełnienia funkcji członka zarządu. Dopiero następstwem nawiązania wspomnianego stosunku organizacyjnego może być nawiązanie z członkiem zarządu np. umowy o pracę.

Z reguły członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest powoływany i odwoływany uchwałą wspólników. Umowa spółki może jed-nak przewidywać inne reguły powoły-wania członków zarządu, np. przez radę nadzorczą. Umowa o pracę, umowa

zlecenia czy kontrakt menedżerski z członkiem zarządu może być jedynie następstwem wspomnianego powoła-nia. Jednak równie dobrze z członkiem zarządu może nie zostać podpisana jakakolwiek z w/w umów. Pełnienie funkcji członka zarządu jest bowiem możliwe tylko na podstawie samego powołania. Nie musi się to natomiast wiązać z zawarciem z powołanym członkiem zarządu dodatkowo umowy o pracę lub umowy zlecenia.

Tym samym jeśli z członkiem za-rządu nie została podpisana żadna z w/w umów, stanowiących tytuł obo-wiązkowego ubezpieczenia zdrowotne-go, to nie podlega on obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu. W takim przypadku, jeżeli wspomniany członek zarządu nie podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu z jakiego-kolwiek tytułu i nie spełnia warunków do zgłoszenia do ubezpieczenia jako czło-nek rodziny osoby opłacającej składkę na ubezpieczenie zdrowotne, to może jedynie skorzystać z instytucji dobro-wolnego ubezpieczenia zdrowotnego. W tym celu konieczne jest zawarcie z Narodowym Funduszem Zdrowia umowy dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego. Warunkiem ubiegania się

o dobrowolne ubezpieczenie zdrowot-ne jest zamieszkiwanie przez członka zarządu w Polsce i spełnianie przez niego innych określonych przepisami wymogów, np. w zakresie obywatelstwa czy posiadania określonego dokumen-tu, stanowiącego podstawę pobytu cudzoziemca w Polsce.

Jeśli natomiast z członkiem zarządu została podpisana przez spółkę, w której jest on członkiem zarządu, np. umowa o pracę lub umowa zlecenia, to pod-lega on obowiązkowemu ubezpiecze-niu zdrowotnemu odpowiednio jako pracownik lub zleceniobiorca. Z kolei gdyby członek zarządu nie wykonywał swojej funkcji na podstawie umowy o pracę czy umowy zlecenia, a w trak-cie zasiadania w zarządzie zawarłby np. umowę o pracę z innym podmiotem lub uzyskałby prawo do emerytury – to podlegałby obowiązkowemu ubezpie-czeniu zdrowotnemu odpowiednio jako pracownik (tj. pracownik innego pod-miotu niż jego spółka) lub jako emeryt.

Podstawa prawna:• art. 3 ust. 3 i art. 66 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r.

o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze

środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027

z późn. zm.).

(as)



Byłam wraz z dziećmi zgłoszona do ubezpieczenia zdrowotnego za pośrednictwem pracodawcy męża. Co staje się z moim i dzieci ubezpieczeniem zdrowotnym z chwilą utraty pracy przez męża?

Z chwilą utraty pracy przez męża ustaje zarówno jego ubezpieczenie zdrowotne, jak i ubezpieczenie zdro-wotne zgłoszonych przez niego człon-ków rodziny, czyli żony i dzieci. W takiej sytuacji nie jest nawet wymagane wy-rejestrowanie żony i dzieci pracownika z ubezpieczenia zdrowotnego. Ich ubez-pieczenie ustaje bowiem automatycznie z chwilą wyrejestrowania z ubezpiecze-nia osoby objętej obowiązkowym ubez-pieczeniem zdrowotnym opłacającej składkę. Jednak pomimo utraty ubez-pieczenia zdrowotnego zarówno osoba, której obowiązek ubezpieczenia wygasł w uwagi na ustanie stosunku pracy, jak i członkowie jej rodziny mają jeszcze

przez 30 dni prawo do bezpłatnych świadczeń opieki zdrowotnej. Oznacza to, że za świadczenia udzielone tym osobom w tym okresie płaci Narodowy Fundusz Zdrowia, tak jak za świadczenia udzielone osobom ubezpieczonym.

Po upływie tychże 30 dni należy liczyć się z odpłatnością za świadcze-nia, które przysługują bezpłatnie w ra-mach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego. Oczywiście, odpłatność za leczenie nie pojawi się w sytuacji uzyskania przez męża obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego z jakiego-kolwiek tytułu (np. z uwagi na zawarcie umowy o pracę z nowym pracodawcą, zawarcie umowy zlecenia czy uzyska-

nie statusu bezrobotnego) i zgłoszenia członków rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego w ramach nowego tytu-łu ubezpieczenia. W przypadku braku wystąpienia obowiązkowego ubezpie-czenia zdrowotnego z nowego tytułu, sposobem na uzyskanie ubezpiecze-nia zdrowotnego może być zawarcie umowy dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego z Narodowym Funduszem Zdrowia i zgłoszenie członków rodziny do ubezpieczenia w ramach dobrowol-nego ubezpieczenia zdrowotnego.

Podstawa prawna:• art. 67 ust. 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świad-



(as)

Świadczenia w razie choroby z ubezpieczenia wypadkowego obejmują:– zasiłek chorobowy, – świadczenie rehabilitacyjne,– zasiłek wyrównawczy. Zasiłek chorobowy i świadczenie rehabi-litacyjne przysługują wszystkim osobom objętym ubezpiecze-niem wypadkowym, natomiast zasiłek wyrównawczy – wyłącznie ubezpieczonym będącym pra-cownikami.

Emilia Derucka

ŚWIADCZENIE REHABILITACYJNE Z UBEZPIECZENIA WYPADKOWEGO

Krąg osób uprawnionych

Świadczenia z ubezpieczenia wypad-kowego przysługują osobom objętym ubezpieczeniem wypadkowym. Przy-sługują one w związku z niezdolnością do pracy spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową. Świadczenia wypadkowe przysługują także, jeśli niezdolność do pracy wy-nika z późniejszych następstw, które zaistniały w związku ze stwierdzonym wcześniej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową. Prawo do świad-czeń wypadkowych nie jest uzależnione od podlegania ubezpieczeniu choro-bowemu. Zatem, z tytułu niezdolności

do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej osobom ubez-pieczonym, objętym ubezpieczeniem wypadkowym, przysługują świadcze-nia przewidziane ustawą wypadkową, nawet jeśli te osoby te nie podlegają ubezpieczeniu chorobowemu.

Definicja wypadku przy pracy i choroby zawodowej

Za wypadek przy pracy uważa się zdarzenie nagłe wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

• podczas lub w związku z wykony-waniem przez pracownika zwykłych czynności albo poleceń przełożo-nych,

• podczas lub w związku z wykonywa-niem przez pracownika czynności



na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia,

• w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miej-scem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Ustalenia okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy dokonuje się w protokole powypadkowym – w od-niesieniu do pracowników albo w karcie wypadku – w odniesieniu do pozosta-łych ubezpieczonych.

Za chorobę zawodową uważa się chorobę określoną w wykazie chorób zawodowych, o których mowa w art. 237 §1 pkt 2 Kodeksu pracy, jeżeli została spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy lub sposobem wykonywania pracy. Wykaz ten jest określony rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz.U. Nr 105, poz. 869)

Prawo do świadczenia

Przy ustalaniu prawa do świadczenia rehabilitacyjnego z ubezpieczenia wy-padkowego, jego podstawy, a także przy jego wypłacie stosuje się przepisy usta-wy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świad-czeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macie-rzyństwa (Dz.U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512) z uwzględnieniem odmiennych uregulowań określonych w ustawie wypadkowej, przedstawionych poniżej.

Świadczenie rehabilitacyjne przy-sługuje ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu okresu pobierania zasiłku chorobowego nadal jest niezdolny do pracy z powodu choroby, a dalsze le-czenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie przez niego niezdolności do pracy.Świadczenie rehabilitacyjne może być także przyznane ubezpieczonemu, który po wykorzystaniu okresu zasiłko-wego tj. 182 dni, a w przypadku gruźlicy – 270 dni, został skierowany na badanie przez lekarza orzecznika Zakładu Ubez-pieczeń Społecznych w celu przyznania

wynagrodzenia oraz w okresach urlo-pu bezpłatnego lub wychowawczego, tymczasowego aresztowania albo od-bywania kary pozbawienia wolności. Świadczenie nie przysługuje również osobie uprawnionej do urlopu dla poratowania zdrowia, udzielonego na podstawie odrębnych przepisów.

Świadczenie rehabilitacyjne nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia, jeśli osoba uprawniona kontynuuje lub podjęła działalność zarobkową, która zapewnia ochronę z tytułu choroby. tj. stanowi tytułu do objęcia obowiązkowo bądź dobrowol-nie ubezpieczeniem chorobowym albo zapewnia prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu cho-roby. Do świadczenia rehabiltacyjnego nie ma także prawa osoba uprawniona do zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego, a także osoba pod-legająca obowiązkowym ubezpieczeniu społecznemu rolników.

Ubezpieczony traci prawo do świad-czenia rehabilitacyjnego, jeżeli wy-konuje w okresie pobierania tego świadczenia pracę zarobkową lub wykorzystuje czas, na który zostało przyznane świadczenie rehabilitacyjne, w sposób niezgodny z jego celem. Jeżeli fakt ten zostanie stwierdzony w trakcie kontroli, świadczenie rehabilitacyjne nie przysługuje za miesiąc kalendarzowy, w którym on miał miejsce. Świadczenie rehabilitacyjne nie przysługuje również w przypadkach, w których niezdolność do pracy spowodowana została przez ubezpieczonego w wyniku umyślne-go przestępstwa lub wykroczenia, co zostało stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu.

Jeśli ubezpieczony podlega zarów-no ubezpieczeniu wypadkowemu, jak i ubezpieczeniu chorobowemu, a nie-zdolność do pracy jest spowodowana wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, ubezpieczonemu przy-sługuje świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia wypadkowego. Jeśli jednak świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują, oso-

renty z tytułu niezdolności do pracy, a le-karz ten ustalił, że ubezpieczony rokuje odzyskanie zdolności do pracy i orzekł o potrzebie przyznania świadczenia rehabilitacyjnego.

Prawo do tego świadczenia jest przy-znawane na okres niezbędny do przy-wrócenia zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż na okres 12 miesięcy, tj. 360 dni. Świadczenie rehabilitacyjne wypłaca się za każdy dzień niezdolności do pracy, w tym również za dni wolne od pracy.

Przepisy Kodeksu pracy przewidują ochronę przed rozwiązaniem przez pracodawcę umowy o pracę bez wy-powiedzenia w okresie niezdolności pracownika do pracy wskutek choroby, która dotyczy także świadczenia rehabi-litacyjnego. Jeżeli pracownik był zatrud-niony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo choroba zawodową, pracodawca nie może rozwiązać umowy o pracę bez wypowiedzenia w okresie pobierania wynagrodzenia chorobowe-go i zasiłku chorobowego oraz w okresie pobierania świadczenia rehabilitacyjne-go przez pierwsze trzy miesiące.

Świadczenie rehabilitacyjne z ubez-pieczenia wypadkowego przysługuje w wysokości 100% podstawy wymiaru. W przypadku, gdy przyczyną niezdol-ności do pracy jest wypadek przy pracy lub choroba zawodowa, a świadczenie rehabilitacyjne przysługuje z więcej niż jednego tytułu, to świadczenie z ubez-pieczenia wypadkowego w wysokości 100% przysługuje z każdego z tych tytułów, także z tego, podczas którego okoliczności te nie wystąpiły. Oznacza to, że z każdego z tytułów ubezpieczo-nemu przysługuje świadczenia finanso-wane z ubezpieczenia wypadkowego.

Brak prawa do świadczenia

Świadczenie rehabilitacyjne nie przysługuje osobie, która ma ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy. Świadczenie nie przysługuje w okresach, w których ubezpieczony zachowuje prawo do



od dnia spłaty całości zaległości. Prawo do świadczeń za okres poprzedzający datę opłacenia zaległych składek ulega przedawnieniu. Okres orzeczonej nie-zdolności do pracy, za który prawo do zasiłku uległo przedawnieniu z powodu występowania zadłużenia z tytułu skła-dek na ubezpieczenie społeczne, pod-lega wliczeniu do okresu zasiłkowego.

W przypadku niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pra-cy stan zadłużenia ustala się na dzień wypadku. Dotyczy to zarówno sytuacji, gdy niezdolność do pracy rozpoczęła się w dniu wypadku, jak również gdy rozpoczęła się później oraz późniejszych następstw w stanie zdrowia wynikają-cych z wypadku przy pracy, który miał miejsce wcześniej.

W razie niezdolności do pracy spo-wodowanej chorobą zawodową stan zadłużenia należy ustalać na dzień zło-żenia wniosku o przyznanie świadczeń z tytułu choroby zawodowej. Dniem tym jest data wpływu zaświadczenia lekarskiego na druku ZUS ZLA, które obejmuje okres niezdolności do pracy spowodowanej chorobą zawodową (po przedłożeniu przez ubezpieczonego decyzji państwowego inspektora sani-tarnego, stwierdzającej chorobę zawo-dową oraz udokumentowaniu zaświad-czeniem lekarskim związku niezdolności do pracy z tą chorobą.). W przypadku nieprzerwanej niezdolności do pracy, datą złożenia wniosku o świadczenie jest data wpływu pierwszego zaświadczenia lekarskiego na druku ZUS ZLA.

Przy ustalaniu stanu zadłużenia w opła-caniu składek na ubezpieczenie społeczne powinny być brane pod uwagę składki na-leżne, tj. składki, których termin płatności upłynął do dnia wypadku przy pracy lub zgłoszenia wniosku o wypłatę świadczeń z tytułu choroby zawodowej.

Podstawa prawna:1. Art. 3 ust.1, art.4, art. 6 ust.1 pkt 1,2 i 3, ust. 2 i 3, art. 9

ust.1, art.21, art.22 ustawy z dnia 30 października 2002 r.

o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy

i chorób zawodowych (Dz.U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322

z późn. zm.).

2. Art. 18 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. oświadczeniach

pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i

macierzyństwa (Dz.U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512).

3. Art. 53 Kodeksu pracy.

ta wypadku zawierają stwierdzenia bezpodstawne.

Odmowa przyznania świadczeń w tych przypadkach ma formę decyzji.

Oznacza to, że zamiast świadczenia rehabilitacyjnego z ubezpieczenia wypadkowego wypłacanego w wyso-kości 100% podstawy wymiaru będzie przysługiwało w takim przypadku świadczenie rehabilitacyjne z ubezpie-czenia chorobowego w wysokości 90% podstawy wymiaru za okres pierwszych trzech miesięcy oraz 75% podstawy wymiaru za dalszy okres.

Specyfika uprawnień w przypadku osób prowadzących działalność pozarolniczą

Osobom prowadzącym pozarolniczą działalność i osobom z nimi współpracu-jącym oraz duchownym, będącym płatni-kami składek na własne ubezpieczenie nie przysługują świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego w razie występowania w dniu wypadku przy pracy lub w dniu złożenia wniosku o przyznanie świadcze-nia zadłużenia z tytułu składek na ubezpie-czenie społeczne na kwotę przekraczającą 6,60 zł. Świadczenia te nie przysługują do czasu spłaty całości zadłużenia. Jeśli spłata zadłużenia nastąpi w ciągu 6 miesięcy od dnia wypadku lub od dnia złożenia wniosku o przyznanie świadczenia rehabi-litacyjnego, ubezpieczonemu przysługuje świadczenie za cały okres orzeczonej nie-zdolności do pracy z tego tytułu.

W przypadku uregulowania przez ubezpieczonego całości zadłużenia po upływie 6 miesięcy od dnia wypadku lub od dnia złożenia wniosku o przyznanie świadczeń z tytułu choroby zawodowej, ubezpieczony nabywa prawo do świad-czeń z ubezpieczenia wypadkowego

bom objętym ubezpieczeniem cho-robowym, świadczenia przyznawane są na zasadach określonych w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubez-pieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Ubezpieczony nie ma prawa do świad-czeń z ubezpieczenia wypadkowego w przypadku, gdy wyłączną przyczyną wypadku było udowodnione narusze-nie przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.

Świadczenia nie przysługują także ubezpieczonemu, który, będąc w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropo-wych, przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku. W przypad-ku, gdy ubezpieczony odmówi poddania się badaniu, mającemu na celu ustalenie zawartości alkoholu, środków odurzają-cych lub substancji psychotropowych w organizmie lub przez swoje zachowanie uniemożliwi przeprowadzenie takiego badania, prawo do świadczenia rehabili-tacyjnego z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługuje.

Przyznanie prawa do tego świadcze-nia może nastąpić, o ile ubezpieczony udowodni, że miały miejsce przyczyny uniemożliwiające poddanie się temu badaniu. Koszty badań zwracane są przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych płatnikowi składek kierującemu na ba-danie. Jeżeli jednak zostanie ustalone, że ubezpieczony, będąc w stanie nie-trzeżwości lub pod wpływem środków odurzających lub substancji psycho-tropowych, przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku, koszty badań ponosi ubezpieczony.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmawia ubezpieczonemu prawa do świadczenia rehabilitacyjnego z ubez-pieczenia wypadkowego w przypadku:• nieprzedstawienia protokółu powy-

padkowego lub karty wypadku,• nieuznania w protokole powypadko-

wym lub karcie wypadku zdarzenia za wypadek przy pracy,

• gdy protokół powypadkowy lub kar-

Jeśli mają miejsce okoliczności po-zbawiające prawa do świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego, osobom objętym ubezpiecze-niem chorobowym przysługuje prawo do świadczeń z ubezpie-czenia chorobowego.



W dniu 10 marca 2010 r. zatrudniliśmy pracownika na podstawie umowy na czas określony do koń-ca tego roku kalendarzowego. Poprzednio pracował w innym zakładzie, ale również na podstawie umowy na czas określony, przez bardzo krótki okres, tj. od 10 do 28 lutego. Przed okresem zatrud-nienia u poprzedniego pracodawcy nigdzie wcześniej nie pracował. W dniu 15 marca złamał nogę, ale zdarzenie to nie miało nic wspólnego z wykonywaną w naszym zakładzie pracą. Dostarczył nam zwolnienie lekarskie na okres jednego miesiąca. Czy w takiej sytuacji pracownik ten ma prawo do wynagrodzenia za czas choroby, czy też nie? Zastanawiamy się, czy powinniśmy zaliczyć jemu do okresu ubezpieczenia wcześniejszą umowę o pracę, czy też, ze względu na przerwę, nie podlega ona wliczeniu?

W tej sytuacji pracownik nabędzie prawo do wynagrodzenia za czas cho-roby po upływie 30 dni ubezpieczenia chorobowego. Do okresu tego ubez-pieczenia należy wliczyć pracownikowi okres poprzedniego zatrudnienia, gdyż przerwa między kolejnymi ubezpiecze-niami chorobowymi nie przekroczyła 30 dni.

Ubezpieczony nabywa prawo do wynagrodzenia za czas choroby po upływie okresu ubezpieczenia, który jest nazwany okresem wyczekiwania. Pracownik, dla którego ubezpieczenie chorobowe ma charakter obowiązkowy, ma prawo do wynagrodzenia za czas choroby po upływie 30 dni nieprzerwa-nego ubezpieczenia.

Do okresu wyczekiwania, od którego uzależnione jest prawo do wynagrodze-nia chorobowego, zalicza się poprzed-nie okresy podlegania ubezpieczeniu chorobowemu pod warunkiem jednak, że przerwa w ubezpieczeniu nie prze-kroczyła 30 dni.

Okres niezdolności do pracy z powo-du choroby, za który ubezpieczony nie otrzymał wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku chorobowego, jest traktowa-ny na równi z okresem ubezpieczenia chorobowego przy ustalaniu prawa do wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku chorobowego. W tym przypadku przerwa pomiędzy kolejno następujący-mi po sobie ubezpieczeniami wyniosła 9 dni, a więc czas trwania tych ubezpie-

czeń (u jednego i drugiego pracodawcy) możemy sumować.

Pracownik, który zachoruje przed upływem 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego (tj. przed upływem okresu wyczekiwania), uzysku-je prawo do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego od następnego dnia po upływie tego okresu. Oznacza to, że do nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego wlicza się również okres wyczekiwania, w którym – de facto- składki na ubezpieczenie chorobowe nie są opłacane.

W omawianej sytuacji pracownik podlegał ubezpieczeniu chorobowemu u pierwszego pracodawcy przez 19 dni, u następnego przez 5 dni przed zacho-rowaniem. Tym samym łączny okres ubezpieczenia chorobowego wyniósł w tym przypadku 24 dni. Do 30 dni za-brakło 6 dni, czyli okres choroby od 15 do 20 marca zostanie zaliczony na po-czet okresu wyczekiwania. Okresu tego nie wlicza się do okresu niezdolności do pracy trwającej 33 dni, za który przysłu-guje wynagrodzenie za czas choroby.

Brak wymaganego stażu ubezpie-czenia sprawia, że pracownik pomimo zwolnienia lekarskiego nie nabywa prawa ani do wynagrodzenia choro-bowego, ani do zasiłku chorobowego. Warto jednak pamiętać, że do okresów ubezpieczenia chorobowego dolicza się także poprzednie okresy ubezpieczenia, mimo że przerwa w ubezpieczeniu jest

dłuższa niż 30 dni, jeśli przerwa między okresami ubezpieczenia jest spowo-dowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym lub odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnie-rza niezawodowego.

W niektórych przypadkach prawo do wynagrodzenia za czas choroby czy zasiłku chorobowego przysługuje bez okresu wyczekiwania, od pierwszego dnia podlegania ubezpieczeniu choro-bowemu. Dotyczy to osób podlegają-cych temu ubezpieczeniu obowiązko-wo, które mają wcześniejszy, co najmniej 10-letni, okres obowiązkowego ubez-pieczenia chorobowego. Nie musi to być ponadto okres nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.

Do 10-letniego okresu ubezpieczenia wlicza się okresy podlegania obowiąz-kowemu ubezpieczeniu chorobowemu niezależnie od długości przerw między poszczególnymi okresami. Do okresu tego zalicza się także okresy obowiąz-kowego ubezpieczenia społecznego przed dniem 1 stycznia 1999 roku, które uprawniało do świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, np. z tytułu wykonywania działalności gospodar-czej .

Podstawa prawna:• art. 4 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach

pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby

i macierzyństwa (Dz.U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512 ).

(ed)

Od ponad czterech lat zatrudniamy pracownika, który do tej pory nie korzystał ze zwolnienia le-karskiego. W październiku tego roku uległ wypadkowi komunikacyjnemu, ale nie był to wypadek przy pracy ani w drodze do pracy czy z pracy. Pracownik doznał poważnych obrażeń, w związku z czym będzie przebywał na zwolnieniu przez dłuższy czas. W lipcu tego roku w naszym zakładzie były podwyżki wynagrodzeń, którymi zostali objęci wszyscy pracownicy. Mamy wątpliwości, jak



ustalić podstawę wymiaru wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy oraz zasiłku chorobowego dla tego pracownika. Zdania w zakładzie na ten temat są podzielone. Czy uwzględnić przeciętne wynagrodzenie z całego roku, czy tylko to po podwyżce? Wypłacamy wszystkie świadczenia choro-bowe swoim pracownikom, dlatego też nie chcemy popełnić jakiegoś błędu, narażając się na dużą niedopłatę bądź nadpłatę.

Podstawę wymiaru wynagrodze-nia za czas choroby przysługującego na podstawie art. 92 Kodeksu pracy i zasiłku chorobowego stanowi w tym przypadku przeciętne miesięczne wy-nagrodzenie, wypłacone pracownikowi za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym po-wstała niezdolność do pracy. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie, stanowiące podstawę wymiaru zasiłku, ustala się przez podzielenie wynagrodzenia osią-gniętego przez pracownika za okres 12 miesięcy przez liczbę miesięcy, za które wynagrodzenie to zostało osiągnięte.

Zgodnie z tą zasadą, podstawę wy-miaru wynagrodzenia za czas niezdol-ności do pracy lub zasiłku chorobowego będzie w przypadku tego pracownika stanowiło przeciętne miesięczne wyna-grodzenie wypłacone jemu za okres od

października 2009 r. do września 2010 r. Wynagrodzenie brane pod uwagę to przychód pracownika, stanowiący pod-stawę wymiaru składek na ubezpiecze-nie emerytalne, rentowe i chorobowe. Do podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się wynagrodzenie uzyskane w czasie ubezpieczenia chorobowego, z którego przysługuje zasiłek.

Za lipiec, sierpień i wrzesień należy, oczywiście, uwzględnić wyższe wyna-grodzenie po podwyżce. To wpłynie korzystnie na wysokość podstawy wy-miaru świadczeń z tytułu choroby. Tym samym podwyższenie lub zmniejszenie wynagrodzenia w okresie 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym po-wstała niezdolność do pracy, ma wpływ na wysokość przeciętnego miesięcz-nego wynagrodzenia uwzględnianego w podstawie wymiaru świadczeń w ra-

zie choroby i macierzyństwa. Zmiana ta jednak nie powoduje ponownego ustalania podstawy wymiaru z uwzględ-nieniem nowego wynagrodzenia od daty tej zmiany.

Pracownik nie uległ wypadkowi ko-munikacyjnemu w czasie pracy ani też w drodze do pracy czy z pracy, wobec tego jego miesięczny zasiłek chorobowy wynosi 80 % podstawy wymiaru zasiłku, natomiast kwota zasiłku za jeden dzień niezdolności do pracy to 1/30 wyna-grodzenia stanowiącego podstawę wymiaru zasiłku.

Podstawa prawna:• art. 11 ust.1, art. 36 ust.1, ust. 3, art. 38 ust1 ustawy z dnia

25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubez-

pieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa

(Dz.U. z 2010 r., Nr 77, poz. 512),

• art. 92 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku- Kodeks pracy

(Dz.U. z 1998 r., Nr 21, poz. 94 z późn. zm.).

(ed)

Zawarliśmy z własnym pracownikiem umowę zlecenia na okres od 1 czerwca 2010 r. do 31 paździer-nika 2010 r. Pracownik ten zachorował 22 września. Pierwsze zwolnienie przedłożył od dnia 22 wrze-śnia do 20 października 2010 r., a następne od 21 października do 10 listopada. Jak należy wyliczyć podstawę wymiaru zasiłku chorobowego, aby została ona ustalona prawidłowo?

Wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia zawartej z własnym pracow-nikiem traktuje się przy ustalaniu pod-stawy wymiaru zasiłku chorobowego na równi z wynagrodzeniem za pracę. Należy jednak pamiętać, że do wyna-grodzenia ze zlecenia stosuje się zasadę z ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, dotyczącą uwzględnienia w podstawie wymiaru zasiłku składników przysługujących do określonego terminu.

Pracownik zawierający umowę zle-cenia z własnym pracodawcą podlega obowiązkowo wszystkim ubezpie-czeniom społecznym na zasadach określonych dla pracowników. Przy-

chód z tytułu wykonywania umowy zlecenia traktuje się jak przychód ze stosunku pracy. Przychód ten stanowi zatem podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, w tym na obowiązkowe ubezpieczenie choro-bowe, na zasadach przewidzianych dla pracowników. W podstawie wymiaru zasiłku chorobowego przychód ten podlega uwzględnieniu według zasady określonej dla składników wynagrodze-nia, przysługujących pracownikom do określonego terminu. Zgodnie z tą za-sadą, składników wynagrodzenia przy-sługujących do określonego terminu nie uwzględnia się przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku należnego za okres po tym terminie.

Przychodu z tytułu umowy zlecenia nie należy zatem uwzględniać w pod-stawie wymiaru zasiłku przysługującego za okres po upływie terminu trwania umowy. W praktyce oznacza to, że w przypadku, gdy umowa zlecenia rozwiązuje się w czasie ustalonej nie-zdolności do pracy i pobieranego za-siłku chorobowego, wówczas za okres niezdolności do pracy przypadającej po zakończeniu trwania umowy zlecenia podstawę wymiaru zasiłku należy ustalić na nowo, wyłączając z niej wynagro-dzenie ze zlecenia. Warto pamiętać, że przychód z tytułu umowy zlecenia przyjmuje się do podstawy wymiaru zasiłku w kwocie faktycznie wypłaconej bez jego uzupełnienia.



dzenie z umowy o pracę, wypłacone pracownikowi za okres od września 2009 r. do sierpnia 2010 r.

Podstawa prawna:• art. 36 ust.1 i art. 41 ust.2 ustawy z dnia 25 czerwca 1999

roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecz-

nego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2010 r., Nr

77, poz. 512 ).

(ed)

go, przysługującego od 22 września do 31 października 2010 r.

W związku z tym, że umowa zlecenia uległa rozwiązaniu z końcem paździer-nika 2010 r., podstawę wymiaru zasiłku chorobowego trzeba będzie ustalić ponownie z wyłączeniem wynagrodze-nia z tytułu umowy zlecenia. Podstawę wymiaru zasiłku przysługującego od 1 listopada 2010 r. będzie zatem stanowiło jedynie przeciętne miesięczne wynagro-

W analizowanym przypadku pra-cownik zachorował we wrześniu 2010 r., zatem do podstawy wymiaru zasiłku należy przyjąć przeciętne miesięczne wynagrodzenie ze stosunku pracy, wypłacone za okres od września 2009 r. do sierpnia 2010 r. oraz wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia, wypłacone za okres od czerwca do sierpnia 2010 r. Tak ustalona podstawa wymiaru stanowi podstawę wymiaru zasiłku chorobowe-

Od lutego 2009 r. jedna z naszych pracownic przebywa na urlopie wychowawczym. Przed przejściem na urlop osoba ta pięć lat pracowała w naszej firmie w wymiarze pełnego etatu. W czasie trwania urlopu wychowawczego, tj. w dniu 30 września tego roku, urodziła dziecko. Co należy w tym przy-padku przyjąć do obliczenia podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego- wynagrodzenie otrzymy-wane przez nią przed rozpoczęciem urlopu wychowawczego, czy może pobierane na równoległym stanowisku pracy w momencie przejścia na zasiłek macierzyński?

Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego pracownicy, przebywającej bezpośrednio przed urlopem macierzyńskim na urlopie wychowawczym, zasadnicze znaczenie ma to, czy pracownica ta osiąga wy-nagrodzenie w stałej czy w zmiennej wysokości. Nie jest natomiast możliwe cofnięcie się do wynagrodzenia sprzed urlopu wychowawczego.

Jeżeli bezpośrednio przed powsta-niem niezdolności do pracy z powodu choroby pracownik przez cały okres 12 miesięcy poprzedzających powstanie niezdolności do pracy, z którego ustala-na jest podstawa wymiaru zasiłku, korzy-stał z urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego lub odbywał czynną służbę wojskową i w związku z tym w okresie tym nie otrzymywał wynagrodzenia, podstawę wymiaru zasiłku chorobo-wego ustala się w taki sposób, jak dla pracownika, który zachorował w pierw-szym dniu zatrudnienia. Zasady te mają odpowiednio zastosowanie również do ustalania podstawy wymiaru innych zasiłków, m.in. zasiłku macierzyńskiego.

Pracownicy, która w okresie urlopu wychowawczego urodziła dziecko, przysługuje zasiłek macierzyński za okres odpowiadający części urlopu macie-rzyńskiego, przypadającej po porodzie, tj. okres urlopu ustalony na podstawie

przepisów Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego skrócony o dwa tygodnie. W przypadku urodzenia jed-nego dziecka podczas jednego porodu okres ten wynosi 18 tygodni (20 - 2) Mie-sięczny zasiłek macierzyński wynosi 100 % podstawy wymiaru. O tym, co należy przyjmować do ustalenia podstawy wy-miaru zasiłku macierzyńskiego decyduje fakt, czy pracownica przed rozpoczęciem urlopu wychowawczego miała wypłaca-ne wynagrodzenie stałe czy też zmienne.

Jeśli pracownica osiąga wynagro-dzenie w stałej wysokości, podstawę wymiaru zasiłku stanowi wynagrodzenie określone w umowie o pracę lub innym akcie, na podstawie którego powstał stosunek pracy. Jeśli otrzymuje wyna-grodzenie o charakterze zmiennym, podstawę wymiaru zasiłku ustalamy na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za lipiec br. wypłacone-go pracownikom zatrudnionym na ta-kim samym lub podobnym stanowisku.

Przykład 1:Pracownica przez dwa lata przed uro-dzeniem drugiego dziecka przebywała na urlopie wychowawczym. Zgodnie z zasadami wynagradzania, pracownicy tej oprócz wynagrodzenia zasadniczego przysługuje miesięczna premia wypła-cana za czas faktycznie przepracowany. W podstawie wymiaru zasiłku macie-rzyńskiego dla tej pracownicy należy

uwzględnić wynagrodzenie zasadnicze wynikające z umowy o pracę oraz premię w przeciętnej miesięcznej wysokości wy-płaconej pracownikom zatrudnionym na takim samym lub podobnym stanowisku za miesiąc, w którym powstało prawo do zasiłku macierzyńskiego.

Przykład 2:Pracownica bezpośrednio przed naby-ciem prawa do zasiłku macierzyńskiego korzystała z urlopu wychowawczego przez rok. Zgodnie z zasadami wyna-gradzania, pracownicy przysługiwała premia kwartalna zmniejszana za okresy nieobecności w pracy z tytułu choroby, sprawowania opieki oraz urlopu macie-rzyńskiego. Podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego należy ustalić, uwzględ-niając wynagrodzenie zasadnicze okre-ślone w umowie o pracę oraz premię kwartalną w wysokości stanowiącej 1/12 kwot wypłaconych za cztery kwartały po-przedzające kwartał, w którym powstało prawo do zasiłku macierzyńskiego pra-cownikom zatrudnionym na takim sa-mym lub podobnym stanowisku pracy.

Podstawa wymiaru zasiłku macie-rzyńskiego wypłaconego pracownicy nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę pomniejszo-nego o kwotę składek odpowiadającą wysokości 13,71 % tego wynagrodzenia.

Podstawa prawna:• art. 29 ust. 1, 3, art. 31, art. 37 ust. 1 i 2 pkt 1 i 3, art. 42 ust. 1 i 2,

art. 51, art. 52 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach

pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby

i macierzyństwa (Dz.U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512 .).

(ed)



Przeciętna miesięczna kwota składki za każdy pełny miesiąc, o którą będzie zwiększona podstawa wymiaru renty, nie ma przy tym nic wspólnego ze składką w powszechnym tego słowa rozumieniu. Pod pojęciem „miesięcznej kwoty składki” autorzy rozwiązania ro-zumieją bowiem kwotę uzyskaną przez podzielenie kwoty podstawy obliczenia renty z tytułu niezdolności do pracy przez wyrażony w miesiącach staż ubez-pieczeniowy rencisty. Mogę zrozumieć, że dla prawnika niekiedy rak jest rybą, ale jestem przeciwnikiem używania w przepisach powszechnie znanych słów w znaczeniu zupełnie odmiennym. Przecież składka to pieniężne świadcze-nie okresowe członka stowarzyszenia bądź ubezpieczonego. Znamy składki na ubezpieczenia społeczne, składkę zdrowotną, znamy też składkę na ubez-pieczenie odpowiedzialności cywilnej (OC). Jednak ten projektowany składnik nowej renty „składką” na pewno nie jest.

Wspomnianą podstawę obliczenia renty będzie stanowiła suma zwalory-zowanych składek na ubezpieczenie emerytalne i kapitału początkowego zapisanych na prowadzonym przez ZUS koncie ubezpieczonego.

W przypadku osób, które są członka-mi otwartego funduszu emerytalnego, kwota składek na ubezpieczenie eme-rytalne – analogicznie jak w przypadku nowych emerytur – podlegałaby pod-wyższeniu przy zastosowaniu współ-czynnika korygującego 19,52/12,22. Jest to stosunek pełnej stopy procentowej składki na ubezpieczenie emerytalne (19,52%) do składki emerytalnej po-mniejszonej o 7,3% odprowadzanych do OFE (12,22%).

sposobu ustalania wysokości emerytury dla osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 r.

Proponowany -nowy sposób ustala-nia wysokości rent ma dotyczyć osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r. Renty dla tych osób – analogicznie jak nowe emerytury – stanowić będą rów-nowartość kwoty, będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia renty z tytułu niezdolności do pracy przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku 60 lat. Renta dla osoby częściowo niezdolnej do pracy będzie wynosiła 75% renty dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy. Jeżeli wniosek o rentę zgłosi osoba w wieku poniżej 60 lat, która nie posiada pełnych 30 lat okresów składkowych i nieskładkowych, podstawa obliczenia renty zostanie zwiększona o przeciętną miesięczną kwotę składki za każdy pełny miesiąc okresu brakującego do pełnych 30 lat, przypadającego od dnia zgłosze-nia wniosku do dnia, w którym rencista ukończyłby 60 lat. Byłaby to konstrukcja analogiczna do konstrukcji tzw. „okre-sów hipotetycznych”, stosowanej w sta-rym sposobie ustalania wysokości rent z tytułu niezdolności do pracy. Jej celem jest pełnienie funkcji ochronnej w przy-padku osób, których niezdolnośc do pracy powstała stosunkowo wcześnie.

Andrzej Klubiński

ZMIANY W EMERYTURACHW ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych szykują się zmiany. Resort pracy uzgadnia z innymi resortami projekt nowelizacji przepisów tej ustawy.

W projekcie nie ma dwóch najgło-śniejszych ostatnio zmian: zmiany wa-loryzacji emerytur i rent z procentowej na kwotową oraz obniżenia zasiłku po-grzebowego z 200 % przeciętnego wy-nagrodzenia do kwoty 4000 zł. Trudno się dziwić, gdyż oba pomysły zrodziły się poza resortem. W projekcie jest jednak szereg innych, równie emocjonujących propozycji. Przedstawimy najważniejsze.

Nowy sposób ustalania wysokości rent z tytułu niezdolności do pracy

Podstawowa zmiana to propozycja wprowadzenia nowego sposobu ustala-nia wysokości rent z tytułu niezdolności do pracy.

Renty te dla osób urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r. obliczane byłyby tak, jak dotychczas, tj. zgodnie z zasadami określonymi w art. 62 ust. 1 ustawy. Oznaczałoby to, że w przypadku najstarszej grupy świadczeniobiorców renta z tytułu niezdolności do pracy nadal wynosiłaby 24% kwoty bazowej oraz po 1,3 % podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych, po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych oraz po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresu brakującego do pełnych 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, przypadających od dnia zgłoszenia wniosku o rentę do dnia, w którym rencista ukończył 60 lat. Widzimy, że jest to metoda w pełni analogiczna do

Renty te dla osób urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r. obliczane byłyby tak, jak dotych-czas.

Renty dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r. – analogicznie jak nowe emerytury - stanowić będą równowartość kwoty, będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia renty z tytułu niezdol-ności do pracy przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwa-nie życia dla osób w wieku 60 lat.



Możliwość przyznania nowej emerytury osobie urodzonej przed 1 stycznia 1949 r.Druga propozycja dotyczy stoso-

wania art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Przypomnijmy obecną treść tego artykułu:

„Art. 55. Ubezpieczonemu, spełniają-cemu warunki do uzyskania emerytury na podstawie art. 27, który kontynuował ubezpieczenia emerytalne i rentowe po osiągnięciu przewidzianego w tym przepisie wieku emerytalnego i wystąpił z wnioskiem o przyznanie emerytury po dniu 31 grudnia 2008 r., może być obliczona emerytura na podstawie art. 26, jeżeli jest wyższa od obliczonej zgodnie z art. 53.”

Wyjaśnijmy, że - zgodnie z art. 27 – ubezpieczony, urodzony przed dniem 1 stycznia 1949 r., ma prawo do eme-rytury, jeżeli osiągnął wiek emerytalny wynoszący co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn i ma wymagany okres składkowy i nieskład-kowy (20 lat – kobieta i 25 lat – mężczy-zna). Przepis art. 26 określa nowy sposób ustalania wysokości emerytur dla osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. (nowa emerytura to równowartość kwoty, będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia przez ustalone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia). Z kolei art. 55 ustawy zawiera zasady starego sposobu ustalania wy-sokości emerytury (24% kwoty bazowej oraz po 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych i po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych).

częściowo według starych a częściowo według nowych zasad. Przypomnijmy, że analogiczna konstrukcja – w odnie-sieniu do emerytur - funkcjonuje już w obecnych przepisach art. 183 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Na przy-kład emerytura przyznana na wniosek osoby, która wiek emerytalny osiągnie w 2011 r., będzie składała się w 55% ze świadczenia obliczonego zgodnie ze starą metodą i w 45 % ze świadczenia obliczonego zgodnie z nowym spo-sobem.

Renty mieszane przyznawane byłyby osobom, które wniosek o to świadczenie zgłoszą w latach 2011-2013. Na wniosek zgłoszony w 2011 r. ZUS przyzna świad-czenie, na które złoży się 55 % renty „starej” oraz 45% renty, obliczonej we-dług nowego algorytmu. W przypadku wniosku złożonego w 2012 r. proporcje ulegną zmianie. Na rentę złoży się 35 % świadczenia obliczonego dotychcza-sową metodą oraz 65% świadczenia obliczonego zgodnie z nowym algo-rytmem. Na wniosek złożony w 2013 r. zostanie przyznane 20% „starej” i 80% „nowej” renty.

Zmiana sposobu ustalania wysoko-ści rent z tytułu niezdolności do pracy z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie będzie dotyczyć rent z tytułu nie-zdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową. Wysokość tych rent będzie ustalana według obecnie obowiązują-cych zasad bez względu na datę uro-dzenia ubezpieczonego.

W nowym sposobie obliczania rent z tytułu niezdolności do pracy nie jest ważne stosowane nazewnictwo, ale skutki proponowanych zmian. Nowe renty będą obliczane analogicznie jak nowe emerytury. Oznacza to, że system emerytalno-rentowy ulegnie uzasadnionemu ujednoliceniu. Są jednak i złe strony tego rozwiązania. Potencjalny rencista w żaden sposób, nawet w przybliżeniu nie będzie umiał sam wyliczyć wysokości swojej przyszłej renty, podobnie zresztą jak przyszły emeryt, który nie umie ustalić wysokości swojej nowej emerytury. Nowe renty będą ponadto niższe niż renty oblicza-ne według starego algorytmu. Autorzy szacują, że w wyniku wprowadzenia no-wego sposobu ustalania wysokości rent z tytułu niezdolności do pracy wydatki Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ulegną obniżeniu. W 2020 r. będzie to już znacząca kwota 2,5 mld zł.

W przypadku rent z tytułu niezdolno-ści do pracy, obliczonych według nowej formuły, zachowana byłaby obecnie obowiązująca zasada gwarantowania wypłaty świadczenia w co najmniej minimalnej wysokości. W konsekwencji, jeśli po obliczeniu renty okazałoby się, że jest ona niższa od kwoty minimalnej renty, o której mowa w ustawie o emery-turach i rentach z FUS (obecnie 706,29 zł, a w przypadku częściowej niezdolności do pracy 543,29 zł), renta byłaby pod-wyższona do gwarantowanej, minimal-nej wysokości – bez względu na długość stażu ubezpieczeniowego.

Nowy sposób ustalania wysokości renty z tytułu niezdolności do pracy byłby stosowany do ubezpieczonych urodzonych po 1948 r., którzy wniosek o rentę zgłoszą po wejściu w życie pro-jektowanej ustawy. Osoby, które w dniu wejścia w życie nowych regulacji miały-by ustalone prawo do renty z tytułu nie-zdolności do pracy, zachowałyby prawo do renty w dotychczasowej wysokości.

Projekt przewiduje ponadto okres przejściowy, w którym renty byłyby obliczane tzw. metodą mieszaną, czyli

Nowy sposób ustalania wysoko-ści renty z tytułu niezdolności do pracy byłby stosowany do ubezpieczonych urodzonych po 1948 r., którzy wniosek o rentę zgłoszą po wejściu w życie pro-jektowanej ustawy. Osoby, które w dniu wejścia w życie nowych regulacji miałyby ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, zachowałyby prawo do renty w dotychczasowej wy-sokości.

Jeżeli osoba urodzona przed 1 stycznia 1949 r., spełniając wa-runki do „starej emerytury”, kon-tynuuje prace po osiągnięciu wieku emerytalnego i wystąpi z wnioskiem o przyznanie eme-rytury po dniu 31 grudnia 2008 r., może uzyskać „nową emeryturę”, jeżeli jest wyższa od „starej”.



Renta rodzinna, przysługująca oso-bie niezdolnej do pracy, również byłaby wypłacana bez względu na wysokość zarobków. Autorzy tej propozycji uwa-żają, że osoba niezdolna do pracy, pobierająca rentę rodzinną, powinna być motywowana do pracy na takich samych zasadach i z tych samych powo-dów, co osoba pobierająca rentę z tytułu niezdolności do pracy.

Zmiana tych przepisów spowodo-wałaby, że bez względu na wysokość zarobków, w pełnej wysokości byłyby wypłacane także renty z tytułu niezdol-ności do pracy spowodowanej wypad-kiem przy pracy lub chorobą zawodową. Jeżeli jednak taka renta przysługiwałaby osobie uprawnionej jednocześnie do emerytury, to – tak jak dotychczas - prawo do pobierania półtorakrotnego świadczenia przysługiwałoby pod wa-runkiem nieosiągania przychodu z pracy zawodowej.

W uzasadnieniu do projektu ustawy autorzy podkreślają, że „nowe rozwią-zania dotyczące możliwości zarobko-wych rencistów są ukierunkowane na wzmocnienie działań na rzecz osób niepełnosprawnych i ich integracji ze społeczeństwem, ponieważ przyczynią się do ułatwienia dostępu do róż-nych form rehabilitacji przewidzianych w przepisach określających zasady zatrudniania, rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych. Praca często stanowi istotny element rehabilitacji i integracji społecznej.”

Temu samemu celowi, czyli zachęca-niu do opóźnienia decyzji o przejściu na emeryturę, służy projektowana zmiana przepisów dotycząca osób, które po

po przyznaniu emerytury obliczonej sta-rą metodą kontynuowały ubezpieczenie emerytalne i rentowe i które wskutek zawieszenia prawa do emerytury nie pobrały jej ani razu. Jednym słowem osoby te zostaną potraktowane tak, jakby o emeryturę wystąpiły dopiero teraz. I chyba słusznie. Konstrukcja, że osoba, której przyznano emeryturę ma status emeryta nawet wówczas, gdy nie pobrała ani razu świadczenia, wymaga przewietrzenia.

Zawieszanie prawa do emerytury i renty

Projekt zawiera propozycję, aby osiąganie dochodów z tytułu pracy zarobkowej nie ograniczały możliwości pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy. Obecnie prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy ulega zawieszeniu lub renta ulega zmniej-szeniu zgodnie z zasadami określonymi w art. 103 – 106 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Najogólniej z przepisów tych wynika, że renta z tytułu niezdol-ności do pracy ulega zmniejszeniu, jeżeli rencista osiąga przychód wyższy niż 70% przeciętnego wynagrodzenia (obecnie, tj. w okresie wrzesień - listo-pad 2010 r. – 2238,50 zł), ale nieprze-kraczający 130% tego wynagrodzenia (obecnie, tj. w okresie wrzesień - listo-pad 2010 r. – 4157,30 zł). Jeżeli zarabia powyżej 130% przeciętnego wyna-grodzenia, to prawo do emerytury lub renty ulega zawieszeniu.

W wyniku proponowanej w projekcie zmiany art. 103 i 104 ustawy o emery-turach i rentach z FUS, renta z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy byłaby wypłacana bez wzglę-du na wysokość przychodów z pracy zarobkowej.

Reasumując, przepis art. 55 stanowi, że jeżeli osoba urodzona przed 1 stycz-nia 1949 r., spełniając warunki do „starej emerytury”, kontynuuje prace po osią-gnięciu wieku emerytalnego i wystąpi z wnioskiem o przyznanie emerytury po dniu 31 grudnia 2008 r., może uzyskać „nową emeryturę”, jeżeli jest wyższa od „starej”.

Tak więc ta grupa osób ma szczegól-ny przywilej wyboru metody obliczania emerytury. Jednak sytuacja, gdy emery-tura obliczona według nowego algoryt-mu jest wyższa od emerytury tradycyj-nej, nie jest częsta. Może dotyczyć osób, które decyzję o przejściu na emeryturę podejmą w późnym wieku. Pamiętaj-my, że wiek, w którym zainteresowana osoba zdecyduje się przejść na nową emeryturę, ma znaczący wpływ na jej wysokość. Przykładowo, z trzech osób, których kapitał zaewidencjonowany na koncie w ZUS (podstawa obliczenia emerytury) wynosi 400 tys. złotych, oso-ba w wieku 60 lat otrzyma emeryturę w kwocie 1616 zł, osoba w wieku 65 lat otrzyma 1951 zł, a trzecia osoba od tego samego kapitału, przechodząc na emeryturę w wieku 70 lat, otrzyma ją w kwocie 2430 zł.

Nowy sposób obliczania emerytury bardzo silnie preferuje osoby bardzo późno kończące okres swej aktywności zawodowej. Ze zwykłej przyzwoitości nie powiemy, że w przypadku przejścia na emeryturę dopiero po osiągnięciu 85 lat od zaewidencjonowanego na koncie w ZUS kapitału 400 tys. zł, emerytura wyniesie 5806 zł.

W projektowanej ustawie prawo wyboru metody obliczenia emerytury proponuje się dać także osobom, które

W projektowanej ustawie prawo wyboru metody obliczenia eme-rytury proponuje się dać także osobom, które po przyznaniu emerytury obliczonej starą me-todą kontynuowały ubezpiecze-nie emerytalne i rentowe i które wskutek zawieszenia prawa do emerytury nie pobrały jej ani razu.

Projekt zawiera propozycję, aby osiąganie dochodów z tytułu pracy zarobkowej nie ograniczały możliwości pobierania renty z ty-tułu niezdolności do pracy.

Proponuje się przywrócenie prze-pisu, który stanowił o zawie-szaniu emerytury bez względu na wysokość przychodu uzyski-wanego przez emeryta z tytułu kontynuowania zatrudnienia (bez rozwiązania stosunku pracy) u pracodawcy, u którego pozosta-wał on w stosunku pracy bezpo-średnio przed nabyciem prawa do emerytury.



przyznaniu emerytury kontynuują za-trudnienie w macierzystym zakładzie pracy. Przypomnijmy, że niecałe dwa lata temu, 8 stycznia 2009 r. - przepisa-mi ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych (Dz. U. Nr 228, poz. 1507) - został uchylony przepis art. 103 ust. 2a ustawy o eme-ryturach i rentach z Funduszu Ubezpie-czeń Społecznych. Przepis ten stanowił o zawieszaniu emerytury bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu kontynuowania zatrudnienia (bez rozwiązania stosunku

pracy) u pracodawcy, u którego pozosta-wał on w stosunku pracy bezpośrednio przed nabyciem prawa do emerytury. Uchylenie wspomnianego przepisu uzasadniano wówczas koniecznością realizacji programu „Solidarność pokoleń - działania dla zwiększenia aktywności zawodowej osób po 50 - tym roku życia”. Program ten jest pakietem działań rządo-wych zmierzających do poprawy stopnia zatrudnienia osób powyżej 50 - tego roku życia w Polsce. Uchylenie art. 103 ust. 2a ustawy emerytalnej oznaczało usunięcie jednej z barier aktywności zawodowej

osób po 50 – tym roku życia. Obecnie resort doszedł do wniosku, że rozwiąza-nie to jest zbyt daleko idące.

Trzeba jednak zgodzić się z autorami pomysłu, że przyjęcie tej regulacji bę-dzie oznaczało, że to pracownik i pra-codawca solidarnie podejmą decyzję, czy pracownik, który uzyskał prawo do emerytury, powinien kontynuować zatrudnienie, czy też nie.

I na koniec uwaga. To są tylko propo-zycje resortu pracy i polityki społecznej. Aby stały się prawem, musi je przyjąć rząd i uchwalić parlament.

cowników, niewypłacających świadczeń z ubezpieczenia chorobowego oraz płatników składek, którzy opłacają skład-kę za siebie i osoby współpracujące.

Ubezpieczeni urodzeni po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy prawo do emerytury mają na nowych zasadach (na podstawie art. 24 albo 184 ustawy emerytalnej) zgłaszają wnioski o emery-turę bezpośrednio w organie rentowym. Dla tych ubezpieczonych płatnik składek nie ma obowiązku kompletowania wnio-sków. Jednakże jest zobowiązany do wystawienia dokumentów, na podstawie których ZUS ustali prawo (w przypadku emerytur wcześniejszych z art.184) czy też obliczy wysokość emerytury.

Płatnik składek jest zobowiązany do kompletowania wniosku wyłącznie w odniesieniu do ubezpieczonego, za którego opłaca składki na ubezpie-czenia emerytalne i rentowe w chwili zgłoszenia przez tego ubezpieczonego wniosku o emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy albo zgłoszenia przez członka rodziny zmarłego ubez-

świadczenia ma osiągany przychód. Osiąganie przychodu przez emeryta mającego ukończony wiek: kobieta lat 60, mężczyzna 65 lat, nie rodzi żadnych skutków dla wypłaty świadczenia.

Do kompletowania wniosku o świad-czenia emerytalno-rentowe zobowią-zani są pracodawcy oraz inni płatnicy składek, z wyjątkiem zleceniodawców, osób fizycznych, zatrudniających pra-

Zygmunt Łobejko

KOMPLETOWANIE WNIOSKU O PRZYZNANIE ŚWIADCZENIA EMERYTALNO-RENTOWEGO

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zwanej dalej ustawą emerytalną oraz w myśl przepisu § 10 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie po-stępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń, osoba ubiegająca się o emeryturę lub rentę inwalidzką powinna przedstawić dokumenty stwierdzające: 1) datę urodzenia, 2) okresy zatrudnienia uzasadniające

prawo do świadczeń i ich wysokość, 3) istnienie inwalidztwa, jeżeli przyzna-

nie emerytury jest uzależnione od zaliczenia do jednej z grup inwali-dów, a w razie ubiegania się o rentę inwalidzką - w każdym wypadku,

4) wysokość zarobku stanowiącego podstawę wymiaru świadczeń.

Osoba ubiegająca się o emeryturę lub rentę inwalidzką powinna ponadto przedstawić oświadczenie, czy jest zatrudniona i jakie skutki dla wypłaty

Ubezpieczeni urodzeni po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy prawo do emerytury mają na nowych zasadach (na podstawie art. 24 albo 184 emerytalnej) zgłaszają wnioski o emeryturę bezpośred-nio w organie rentowym. Dla tych ubezpieczonych płatnik składek nie ma obowiązku kompleto-wania wniosków. Jednakże jest zobowiązany do wystawienia do-kumentów, na podstawie których ZUS ustali prawo (w przypadku emerytur wcześniejszych z art. 184) czy też obliczy wysokość emerytury.



oraz informacje o dokumentach, jakie przedkładane są na potwierdzenie tych okresów. Osoby, które mają obliczony kapitał początkowy albo złożyły wniosek o obliczenie kapitału początkowego wraz z dokumentami za okresy przy-padające do 31 grudnia 1998 r. i nie otrzymały jeszcze decyzji, w kwestio-nariuszu dotyczącym okresów składko-wych lub nieskładkowych wpisują np. „Dokumenty za okresy przypadające do 31 grudnia 1998 r. złożone do ustalenia kapitału początkowego. Dodatkowo:”. Dalej wypełniają formularz ZUS Rp-6, zgodnie z tabelą.

Dokumenty z przebiegu zatrudnienia podlegają, na wniosek zainteresowane-go, zwrotowi, jeżeli stanowią dla niego wartość pamiątkową, po uprzednim złożeniu kopii potwierdzonej przez organ rentowy. Dokumenty dotyczące zarobków nie podlegają zwrotowi.

Rodzaje dokumentów, które zobowiązany jest wystawić pracodawca (płatnik składek)

W myśl przepisu art. 125a ustawy emerytalnej, płatnik składek jest zo-bowiązany, na żądanie organu rento-wego, do wystawienia dokumentów (zaświadczeń) w celu udowodnienia okresów składkowych oraz okresów nieskładkowych, o których mowa w art. 6 i 7 ustawy emerytalnej. Płatnik składek jest również zobowiązany do wystawie-nia dokumentów (zaświadczeń) w celu udowodnienia okresów pracy w szcze-gólnych warunkach lub w szczególnym charakterze, okresów pracy górniczej oraz okresów pracy na kolei.

Płatnik składek jest ponadto zobo-wiązany do wystawienia zaświadczenia o wysokości przychodu, stanowiącego

Za wniosek o przyznanie świad-czenia uważa się, zgłoszone na piśmie lub ustnie do protokołu, żądanie przyznania świadczenia.

Płatnik składek jest zobowiązany, na żądanie organu rentowego, do wystawienia dokumentów (zaświadczeń) niezbędnych do ustalenia prawa pracowników do świadczeń emerytalno-rento-wych i ich wysokości.

• wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy – formularz ZUS Rp-1R,

• wniosek o rentę rodzinną – formularz ZUS Rp-2.

Postępowanie w sprawie świadczenia może być wszczęte nie tylko na wniosek osoby zainteresowanej, ale także na wniosek osoby upoważnionej. Wnio-sek taki może być zgłoszony przez jej pełnomocnika. Pełnomocnikiem może być każda osoba fizyczna, która nie jest ograniczona w zdolności do czynności prawnych i działa na podstawie pełno-mocnictwa. Pełnomocnictwo lub zgoda powinny być udzielone przez zaintere-sowanego na piśmie.

Z wnioskiem o świadczenie emery-talno-rentowe może również wystąpić zainteresowany, składając go bezpo-średnio do organu rentowego bez pośrednictwa pracodawcy.

Po wypełnieniu wniosku konieczne jest złożenie własnoręcznego podpisu.

Za datę zgłoszenia wniosku przyj-muje się datę złożenia go na piśmie w organie rentowym lub datę ustnego zgłoszenia do protokołu w organie rentowym, a także datę sporządzenia wniosku przez zakład pracy, zakład karny lub areszt śledczy uprawniony do przyjmowania wniosku o emery-turę, a w razie przesłania wniosku za pośrednictwem poczty - datę nadania wniosku w polskim urzędzie pocztowo-telekomunikacyjnym.

Za datę zgłoszenia wniosku uważa się również datę złożenia (wysłania) wniosku w innym organie niż wymie-nione wyżej, jeżeli do właściwości tych organów należą sprawy świadczeń eme-rytalno-rentowych, a także datę złożenia go w polskim urzędzie konsularnym.

Oprócz wypełnienia formularza wniosku konieczne jest także wypeł-nienie formularza ZUS Rp-6, w którym oprócz danych personalnych należy zamieścić informacje o przebytych okresach składkowych i nieskładkowych

pieczonego wniosku o rentę rodzinną. Do kompletowania wniosku o świad-

czenie emerytalno-rentowe nie są zobowiązani: • pracodawcy niewypłacający zasił-

ków chorobowych (tj. zgłaszający do ubezpieczenia chorobowego mniej niż 20 ubezpieczonych),

• zleceniodawcy, • płatnicy składek zobowiązani do

opłacania składek za siebie i osoby współpracujące.

Za datę zgłoszenia wniosku o eme-ryturę lub rentę przyjmuje się datę sporządzenia wniosku przez płatnika zobowiązanego do kompletowania tego wniosku.

Z art. 125 ust. 1 pkt 2 ustawy emery-talnej wynika, że obowiązkiem praco-dawcy jest wydawanie pracownikowi lub organowi rentowemu zaświadczeń niezbędnych do ustalenia prawa do świadczeń i ich wysokości. Oznacza to, że na pracodawcy spoczywa po-winność prawidłowego wykazania w zaświadczeniu okresów zatrudnienia oraz wynagrodzenia osiąganego przez pracownika w poszczególnych latach.

Wniosek o świadczenie emerytalno-rentowe

Postępowanie w sprawach świad-czeń emerytalno - rentowych wszczyna się na podstawie wniosku zainteresowa-nego. Za wniosek uważa się, zgłoszone na piśmie lub ustnie do protokołu, żądanie przyznania świadczenia.

Wniosek powinien zawierać m.in. imię i nazwisko zainteresowanego, datę jego urodzenia, miejsce zamieszkania, wskazanie rodzaju świadczenia, o które się ubiega oraz podpis osoby upraw-nionej do zgłoszenia wniosku. W każdej jednostce terenowej ZUS znajdują się przygotowane przez ZUS formularze wniosków o świadczenia. Formularz wniosku można również wydrukować ze strony internetowej ZUS (WWW.zus.pl). I tak np.: • wniosek o emeryturę – formularz

ZUS Rp-1E,



• rzemieślników i osób z nimi współpracujących – za okres od 1 lipca 1965 r.,

• właścicieli i współwłaścicieli taksówek – za okres od 1 lipca 1969 r.,

• osób wykonujących rybołów-stwo morskie na własny rachu-nek oraz uprawiających flisactwo turystyczne na rzece Dunajcu oraz osób z nimi współpracu-jących – za okres od 1 marca 1970 r.,

• osób prowadzących działalność handlowo-usługową na własny rachunek i osób z nimi współpra-cujących – za okres od 25 sierp-nia 1973 r.,

• adwokatów wykonujących za-wód indywidualnie poza ze-społem adwokackim – za okres od 27 czerwca 1984 r.,

• twórców i artystów objętych zaopatrzeniem emerytalnym twórców – za okres od 1 stycz-nia 1974 r.,

• duchownych – za okres od 1 lipca 1989 r.,

• osób prowadzących działal-ność gospodarczą i osób z nimi współpracujących – za okres od 24 maja 1989 r.,

2) osób pozostających w stosunku pracy:• pracowników zatrudnionych

w gospodarstwach domowych i przy obsłudze prywatnych do-mów mieszkalnych – za okres od 1 lipca 1970 r.,

• pracowników nieuspołecz-nionych zakładów pracy, a od 1 stycznia 1990 r. pracowników zakładów pracy zatrudniających nie więcej niż 20 pracowników.

W stosunku do wyżej wymienionych osób dokonywane były imienne zgło-szenia do ubezpieczenia społecznego oraz imienne rozliczanie składek na to ubezpieczenie.2. Oddziały ZUS potwierdzają również okresy podlegania ubezpieczeniu spo-łecznemu w stosunku do:

• osób prowadzących na podsta-wie umowy zlecenia lub umowy

o tym, na podstawie jakiej dokumentacji wystawiono formularz ZUS Rp-7.

Wysokość wynagrodzenia może być także potwierdzona na podstawie wpisów zawartych w legitymacji ubez-pieczeniowej. Legitymacja ubezpiecze-niowa jest samoistnym środkiem dowo-dowym w postępowaniu o świadczenia emerytalno - rentowe, bezzasadne jest zatem wystawianie przez pracodawców zaświadczeń o zatrudnieniu i wynagro-dzeniu na formularzu ZUS Rp-7 na pod-stawie legitymacji ubezpieczeniowej .

Zaświadczenie wystawione przez urząd pracy jest środkiem dowodowym na udowodnienie okresów pobierania zasiłku dla bezrobotnych czy też okre-sów udokumentowanej niezdolności do pracy, za które zostały wypłacone z funduszu pracy: zasiłki dla bezrobot-nych, zasiłki szkoleniowe lub stypendia.

W przypadku braku następcy praw-nego archiwa państwowe i inne jed-nostki przechowujące wydają kopie dokumentacji płacowej (odpisy, wyciągi, wypisy, kserokopie, a także zaświad-czenia). Osoba kierująca archiwum uwierzytelnia kopię dokumentów. Ar-chiwa nie są uprawnione do wydawania zaświadczeń na formularzu ZUS Rp-7 w stosunku do tych ubezpieczonych, dla których są przechowawcą doku-mentów. Formularz ZUS Rp-7 wypełnia – jak wyżej wskazano - pracodawca albo następca prawny.

Grupy ubezpieczonych, którym podstawę wymiaru składek potwierdza ZUS

1. Oddziały ZUS właściwe ze względu na miejsce wykonywania pracy lub miejsce zamieszkania potwierdzają na podstawie posiadanej dokumentacji okresy podlegania ubezpieczeniu społecznemu oraz okresy opłacania składek na ubezpieczenie społeczne i wysokość podstawy wymiaru składek w stosunku do: 1) osób prowadzących działalność na

własny rachunek oraz innych osób niepozostających w stosunku pracy, tj.:

podstawę wymiaru składek na ubez-pieczenia społeczne, wypłaconego za okresy, za które przychód ten przysłu-guje, a także o wysokości należności, wymienionych w art. 15 ust. 3, tj.: – wynagrodzeń za czas niezdolności

do pracy, wypłaconych na podsta-wie Kodeksu pracy,

– zasiłków: chorobowego, macierzyń-skiego, opiekuńczego,

– świadczenia rehabilitacyjnego, – zasiłku wyrównawczego, świadcze-

nia wyrównawczego lub dodatku wyrównawczego,

– wartości rekompensaty pieniężnej z tytułu okresowego niepodwyż-szania płac w sferze budżetowej oraz utraty niektórych wzrostów i dodatków do emerytur i rent, jeżeli wykazane zarobki dotyczą lat 1991 i 1992.

Środki dowodowe potwierdzające okresy zatrudnienia i osiągane wynagrodzenie

Podstawowym dokumentem po-twierdzającym okresy zatrudnienia oraz wysokość osiąganych wynagrodzeń jest zaświadczenie wystawione przez pracodawcę lub następcę prawnego. Wystawiane jest ono na druku według wzoru określonego przez Zakład Ubez-pieczeń Społecznych (formularz ZUS Rp-7). Zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu (Rp-7) pracodawca lub jego prawny następca wystawia w oparciu o dokumentację płacową.

Jeżeli nie zachowała się dokumentacja płacowa, pracodawca lub jego następca prawny zaświadczenie na formularzu ZUS Rp 7 wystawia w oparciu o doku-mentację zastępczą z akt osobowych pracownika (np. na podstawie angaży, pism o powołaniu, mianowaniu oraz in-nych pism dotyczących umowy o pracę, które zawierają informację o wynagro-dzeniu danej osoby). Na druku zaświad-czenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu powinna być umieszczona informacja



szy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji.

Jeżeli prawo do świadczeń zostało udowodnione, ale zainteresowany nie przedłożył dowodów niezbędnych do ustalenia wysokości świadczeń, organ rentowy przyznaje zainteresowanemu świadczenie w kwocie zaliczkowej zbliżonej do kwoty przewidywanych świadczeń.

Jeżeli na podstawie przedstawionych środków dowodowych nie jest możliwe ustalenie prawa lub wysokości świad-czenia, za datę wyjaśnienia ostatniej okoliczności uważa się datę końcową dodatkowego terminu do przedstawie-nia niezbędnych dowodów, wyznaczo-nego przez organ rentowy albo datę przedstawienia tych dowodów.

Wniosek o emeryturę lub rentę może być wycofany, jednakże nie później niż do dnia uprawomocnienia się decyzji.

Podstawa prawna:1. Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach

z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 153,

poz. 1227).

2. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-ren-

towe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz.U. Nr 10, poz. 49

z późn. zm.).

współpracujących – za okres od 5 maja 1992 r.

W stosunku do wyżej wymienionych osób dokonywane były tylko imienne zgłoszenia do ubezpieczenia społecz-nego, natomiast rozliczanie składek na to ubezpieczenie miało charakter bezimienny.

Oddziały ZUS potwierdzają też okresy podlegania ubezpieczeniu społecz-nemu oraz okresy opłacania składek osobom współpracującym z osobami wymienionymi w pkt 1 oraz okresy pod-legania ubezpieczeniu społecznemu – osobom współpracującym z osobami wymienionymi w pkt 2.

Potwierdzanie okresów opłacania składek oraz wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne następuje na podstawie posiadanych przez ZUS akt, w tym deklaracji rozliczeniowych, protokołów z kontroli lub kopii decyzji o podleganiu lub niepodleganiu ubezpieczeniu oraz zapisów na koncie płatnika składek.

Termin wydania decyzji

Organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierw-

agencyjnej zakłady gastrono-miczne oraz stacje benzynowe oraz osób z nimi współpracują-cych – za okres od 1 paździer-nika 1966 r.,

• osób prowadzących urządzenia turystyczne i kolektury Państwo-wego Przedsiębiorstwa „Totaliza-tor Sportowy” oraz przewodni-ków turystycznych i osób z nimi współpracujących – za okres od 1 sierpnia 1966 r.,

• osób prowadzących uspołecz-nione sklepy i księgarnie na podstawie umowy zlecenia lub umowy agencyjnej oraz osób z nimi współpracujących – za okres od 1 maja 1969 r.,

• osób prowadzących na podsta-wie umowy agencyjnej działal-ność na rzecz przedsiębiorstw upowszechniania książki i prasy Robotniczej Spółdzielni Wydaw-niczej „Prasa-Książka-Ruch” oraz osób z nimi współpracujących – za okres od 1 lipca 1973 r.,

• osób wykonujących na podsta-wie umów zlecenia zawartych ze zleceniodawcą innym niż uspołeczniony zakład pracy, zatrudniającym do 20 osób wy-konujących umowy oraz osób

Dorota Siwiec Barbara Siwek

SKARGA O STWIERDZENIE NIEZGODNOŚCI Z PRAWEM PRAWOMOCNEGO ORZECZENIAPrzepisy prawa zawierają regulację, stwarzającą podstawę odpowiedzialności Skarbu Państwa z tytułu szkody wyrządzonej wydaniem niezgodnego z prawem prawomocnego orzeczenia sądowego.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w art. 77 ust. 1 stanowi, że każdy ma prawo do wynagrodzenia szkody, jaka została mu wyrządzona przez niezgod-ne z prawem działania organu władzy publicznej.

Stosownie natomiast do art. 4171 § 2 Kodeksu cywilnego, jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie pra-womocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postę-

powaniu ich niezgodności z prawem. Odnosi się to również do wypadku, gdy prawomocne orzeczenie lub ostateczna decyzja zostały wydane na podstawie aktu normatywnego niezgodnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową



z art. 4241–42412 Kodeksu postępowa-nia cywilnego legitymują się orzecze-niem, które stało się prawomocne po wejściu w życie Konstytucji RP, dostęp do sądu celem uzyskania stosownego stwierdzenia niezgodności z prawem orzeczenia do potrzeb postępowania odszkodowawczego.

Skarga w postępowaniu cywilnym

Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia przysługuje od prawomocnego orze-czenia sądu II instancji, kończącego po-stępowanie w sprawie, gdy przez jego wydanie stronie została wyrządzona szkoda, a zmiana lub uchylenie tego orzeczenia w drodze przysługujących stronie środków prawnych nie było i nie jest możliwe (art. 4241 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego).

Jednak w wyjątkowych wypadkach, gdy niezgodność z prawem wynika z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego lub konstytucyj-nych wolności, albo praw człowieka i obywatela, skarga przysługuje także od prawomocnego orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie wydanego przez sąd I lub II instancji, jeżeli strony nie skorzystały z przysługujących im środków prawnych, chyba że jest moż-liwa zmiana lub uchylenie orzeczenia w drodze innych przysługujących stronie środków prawnych (art. 4241 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego).

Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia przysługuje od prawomocnego orzecze-nia sądu II instancji, kończącego postę-powanie w sprawie, gdy przez jego wy-danie stronie została wyrządzona szkoda, a zmiana lub uchylenie tego orzeczenia w drodze przysługujących stronie środ-ków prawnych nie było i nie jest możliwe.

Skarga nie przysługuje od orzeczeń sądu II instancji, od których wniesiono skargę kasacyjną oraz od orzeczeń Sądu Najwyższego.

z dnia 17 czerwca 2004 r., wskazuje datę, od której w systemie prawa cywilnego obowiązuje i może być stosowany art. 4171 § 2 Kodeksu cywilnego. Przepis ten bowiem w przeciwieństwie do poprzed-nio obowiązującego reżimu prawnego – uzależnia dochodzenie odszkodowania za niezgodne z prawem orzeczenie sądu od uprzedniego stwierdzenia niezgod-ności z prawem tego orzeczenia we właściwym postępowaniu.

Oceny zgodności art. 5 ustawy no-welizacyjnej z dnia 17 czerwca 2004 r. z Konstytucją dokonał Trybunał Kon-stytucyjny w wyroku z dnia 8 grudnia 2009 r., sygn. akt SK 34/08 stwierdzając, że przepis ten w zakresie, w jakim wyłącza skargę o stwierdzenie nie-zgodności z prawem orzeczenia sądu wyrządzającego szkodę, które stało się prawomocne po dniu wejścia życie Konstytucji, jest niezgodny z art. 77 ust. 2 w związku z art. 45 ust. 1 Konstytucji. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że przepis ten zamyka drogę sądową dochodzenia naruszonych praw oraz uniemożliwia rozpoznanie sprawy o od-szkodowanie za niezgodne z prawem działanie władzy publicznej polegające na wydaniu orzeczenia sądu cywilnego. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego uniemożliwienie realizacji roszczenia odszkodowawczego przez to, że ogra-niczony został zakres czasowy skargi o stwierdzenie niezgodności orzeczenia z prawem jedynie do orzeczeń, które stały się prawomocne po 1 września 2004 r. jest pozbawieniem prawa po-szkodowanych do prawidłowo ukształ-towanej procedury sądowej oraz prawa do uzyskania wiążącego rozstrzygnięcia sądu odszkodowawczego.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego nie oznacza usunięcia całego prze-pisu z systemu prawnego. Skutkiem orzeczenia Trybunału jest utrata mocy obowiązującej jedynie oznaczonego w sentencji fragmentu normy wyrażonej w art. 5 ustawy zmieniającej przepisy Kodeksu cywilnego. Zakresowa formuła wyroku umożliwia osobom, które przy spełnieniu przesłanek, wynikających

międzynarodową lub ustawą. A zatem możliwość dochodzenia naprawienia szkody jest uzależniona od uprzedniego stwierdzenia we właściwym postępo-waniu, że orzeczenie nie było zgodne z prawem.

Nowelizacja ta weszła w życie z dniem 1 września 2004 r. przepisa-mi ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 162, poz. 1692), jednakże wymagane „wła-ściwe postępowanie”, mające na celu uzyskanie stwierdzenia niezgodności orzeczenia z prawem, unormowane zostało z pewnym opóźnieniem, bo dopiero przepisami ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98). Zgodnie z tą ustawą, z dniem 6 lutego 2005 r. znowelizowane dopiero zostały przepisy Kodeksu postępowania cywilnego, dotyczące wprowadzenia odpowiedniego instrumentu proceso-wego przysługującego poszkodowa-nym. Spowodowało to powstanie luki realizacyjnej w okresie od 1 września 2004 r. do 5 lutego 2005 r. Zwrócił na to uwagę Sąd Najwyższy. W uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyż-szego z dnia 26 października 2005 r. (III BZP 1/05 – OSNC 2006, nr 5, poz. 78, OSNP 2006, nr 9-10, poz. 140 oraz OSP 2006, nr 12, poz. 133), której nadano moc zasady prawnej, Sąd Najwyższy orzekł, że „skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia (art. 4241 K.p.c.) przysługuje od orzeczeń, które stały się prawomocne od dnia 1 września 2004 r.”, co oznacza, że skarga ta co do orzeczenia sądowego, które uprawomocniło się przed tą datą, jest niedopuszczalna i podlega na podsta-wie art. 4248 § 1 K.p.c. – odrzuceniu. Należy jednak zauważyć, że do zdarzeń i stanów prawnych powstałych przed dniem 1 września 2004 r. przepisy nakazują stosowanie ich w brzmieniu obowiązującym przed tym dniem. Art. 5 powołanej wyżej ustawy nowelizacyjnej



Skargę o stwierdzenie niezgodności orzeczenia z prawem, złożyć mogą przede wszystkim strony postępowania (również spadkobierca strony postępo-wania, w którym zapadło zaskarżone orzeczenie), w którym wydano to orze-czenie, a w postępowaniu nieproceso-wym – uczestnicy postępowania.

Skargę mogą wnieść także:– Prokurator Generalny, jeżeli niezgod-

ność orzeczenia z prawem wynika z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego,

– Rzecznik Praw Obywatelskich, jeżeli niezgodność orzeczenia z prawem wynika z naruszenia konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i oby-watela.

Od tego samego orzeczenia strona może wnieść tylko jedną skargę.

Skarga może być oparta na pod-stawie naruszeń prawa materialnego lub przepisów postępowania, które spowodowały niezgodność orzeczenia z prawem, gdy przez jego wydanie stronie wyrządzono szkodę.

Podstawą skargi nie mogą być zarzu-ty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów.

Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia powinna odpowiadać wymaganiom przewidzianym dla pisma procesowe-go, określonym w art. 126 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego oraz zawierać:– oznaczenie orzeczenia, od którego

jest wniesiona, ze wskazaniem, czy jest ono zaskarżone w całości czy jedynie w części,

– przytoczenie jej podstaw oraz ich uzasadnienia,

– wskazanie konkretnych przepisów prawa, z którym zaskarżone orzecze-nie jest niezgodne,

– uprawdopodobnienie wyrządzenia szkody, spowodowanej przez wy-danie orzeczenia, którego skarga dotyczy,

orzeczenia wojewódzkiego sądu ad-ministracyjnego, jeżeli strony nie sko-rzystały z przysługujących im środków prawnych, gdy niezgodność z prawem wynika z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego lub konsty-tucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela, chyba że jest możliwa zmia-na lub uchylenie orzeczenia w drodze innych przysługujących stronie środków prawnych.

W powyższych przypadkach skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia może wnieść także Prokurator Generalny lub Rzecznik Praw Obywatelskich.

Od orzeczeń Naczelnego Sądu Ad-ministracyjnego skarga nie przysługuje, z wyjątkiem gdy niezgodność z prawem wynika z rażącego naruszenia norm prawa Unii Europejskiej. Orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego traktuje się jak orzeczenia wydane w po-stępowaniu wywołanym wniesieniem skargi.

Od tego samego orzeczenia stro-na może wnieść tylko jedną skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.

Podstawę skargi o stwierdzenie nie-zgodności z prawem prawomocnego orzeczenia może stanowić naruszenie prawa materialnego lub przepisów postępowania, które spowodowały niezgodność orzeczenia z prawem, gdy przez jego wydanie stronie została wyrządzona szkoda. Podstawą skargi nie mogą być jednak zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów.

Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia powinna zawierać:

– wykazanie w sposób niezbity, że wzruszenie zaskarżonego orze-czenia w drodze innych środków prawnych nie było i nadal nie jest możliwe, a jeżeli skargę wniesiono z zastosowaniem art. 4241 § 2 Ko-deksu postępowania cywilnego, że występuje wyjątkowy wypadek uzasadniający jej wniesienie.

Stosownie do art. 4246 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, skargę wnosi się do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie w terminie dwóch lat od dnia jego uprawomocnienia się.

Sąd Najwyższy oddala skargę w razie braku podstaw do stwierdzenia, że zaskar-żone orzeczenie jest niezgodne z prawem. Natomiast w razie uwzględnienia skargi stwierdza, że orzeczenie jest w zaskarżo-nym zakresie niezgodne z prawem.

Skarga w postępowaniu administracyjnym

Przepisy ustawy z dnia 12 lutego 2010 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów administracyjnych oraz ustawy – Prawo o postępowa-niu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 36, poz. 196) znowelizowały ustawę z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych oraz ustawę z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

W wyniku nowelizacji w ustawie o postępowaniu przed sądami admi-nistracyjnymi dodano dział VIIa, wpro-wadzający również instytucję skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.

Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia przysługuje od prawomocnego orze-czenia wojewódzkiego sądu administra-cyjnego, gdy przez jego wydanie została stronie wyrządzona szkoda, a zmiana lub uchylenie orzeczenia w drodze innych przysługujących stronie środków praw-nych nie było i nie jest możliwe.

Przysługuje ona również w wyjątko-wych przypadkach od prawomocnego

Skarga o stwierdzenie niezgod-ności z prawem prawomocnego orzeczenia przysługuje od prawo-mocnego orzeczenia wojewódz-kiego sądu administracyjnego, gdy przez jego wydanie zosta-ła stronie wyrządzona szkoda, a zmiana lub uchylenie orzecze-nia w drodze innych przysługu-jących stronie środków prawnych nie było i nie jest możliwe.

Od tego samego orzeczenia strona może wnieść tylko jedną skargę.



1) oznaczenie orzeczenia, od którego jest wniesiona, ze wskazaniem, czy jest ono zaskarżone w całości lub w części;

2) przytoczenie jej podstaw oraz ich uzasadnienie;

3) wskazanie przepisu prawa, z którym zaskarżone orzeczenie jest niezgod-ne;

4) uprawdopodobnienie wyrządzenia szkody, spowodowanej przez wy-danie orzeczenia, którego skarga dotyczy;

5) wykazanie, że wzruszenie zaskarżo-nego orzeczenia w drodze innych środków prawnych nie było i nie jest możliwe, a ponadto – gdy skargę wniesiono stosując art. 285a § 2 usta-wy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – pra-wo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – że występuje wyjątkowy przypadek uzasadniający wniesienie skargi;

6) wniosek o stwierdzenie niezgodno-ści orzeczenia z prawem.

Powinna ona czynić zadość wymaga-niom przewidzianym dla pisma strony. Do skargi – oprócz jej odpisów dla doręczenia ich stronom i uczestnikom postępowania – dołącza się dwa odpisy przeznaczone do akt Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia wnosi się do sądu, który wydał zaskarżo-ne orzeczenie, w terminie dwóch lat od dnia jego uprawomocnienia się.

Naczelny Sąd Administracyjny oddala skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia w razie braku podstawy do stwierdzenia, że zaskarżone orzeczenie jest niezgodne z prawem.

Uwzględniając skargę Naczelny Sąd Administracyjny stwierdza, że orze-czenie jest w zaskarżonym zakresie niezgodne z prawem.

Ostatnie zmiany

W dniu 25 września 2010 r. weszła w życie ustawa z dnia 22 lipca 2010 r.

między innymi art. 17. Stosownie do dodanego art. 17 pkt 44, K.p.c. do właści-wości sądów okręgowych należą sprawy o odszkodowanie z tytułu szkody wyrzą-dzonej przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem.

Zgodnie z nowym brzmieniem art. 3982 § 1 K.p.c., skarga kasacyjna jest nie-dopuszczalna w sprawach o prawa ma-jątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż pięćdziesiąt tysięcy złotych, w sprawach gospodar-czych – niższa niż siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych, a w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych – niższa niż dziesięć tysięcy złotych. Jednakże w sprawach z zakresu ubez-pieczeń społecznych skarga kasacyjna przysługuje niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia w sprawach o przyznanie i o wstrzymanie emerytury lub renty oraz o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego. Skarga kasacyjna przysługuje niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia także w sprawach o odszkodowanie z tytułu szkody wyrządzonej przez wydanie pra-womocnego orzeczenia niezgodnego z prawem.

Nowelizacji uległy także przepisy Kodeksu postępowania cywilnego dotyczące skargi o stwierdzenie nie-zgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.

Stosownie do nowego brzmienia art. 4241 § 1 i 2 K.p.c., można żądać stwier-dzenia niezgodności z prawem prawo-mocnego wyroku sądu drugiej instancji kończącego postępowanie w sprawie, jeżeli przez jego wydanie stronie zo-stała wyrządzona szkoda, a zmiana lub uchylenie tego wyroku w drodze przy-sługujących stronie środków prawnych nie było i nie jest możliwe.

W wyjątkowych wypadkach, gdy niezgodność z prawem wynika z naru-szenia podstawowych zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolno-ści albo praw człowieka i obywatela, można także żądać stwierdzenia nie-zgodności z prawem prawomocnego wyroku sądu pierwszej lub drugiej instancji kończącego postępowanie

o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, usta-wy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo upadłościowe i na-prawcze (Dz. U. 155, poz. 1037). Stanowi ona realizację wyroku Trybunału Kon-stytucyjnego z dnia 1 kwietnia 2008 r. (SK 77/06), w myśl którego art. 4241 § 1 i 2 Kodeksu postępowania cywilnego – w części obejmującej słowa „kończą-cego postępowanie w sprawie” – jest niezgodny z art. 32 ust. 1 i art. 77 ust. 1 i 2 Konstytucji. Trybunał uznał, chociaż orzecznictwo sądów powszechnych ani Sądu Najwyższego nie dostarczyło powodów do sformułowania takiego pogląd, że dochodzenie odszkodowania bezpośrednio od państwa – bez uzyska-nia stosownego prejudykatu – nie jest możliwe, co oznacza, że sąd rozpozna-jący powództwo o naprawienie szkody nie może samodzielnie rozstrzygać o niezgodności z prawem prawomoc-nego orzeczenia sądowego. Skro zatem skarga unormowana w art. 4241 K.p.c. nie przysługuje od orzeczeń niekoń-czących postępowania, to przepis ten – zdaniem Trybunału – uniemożliwia dochodzenie naprawienia szkód wyrzą-dzonych wydaniem takiego orzeczenia.

W wyniku wymienionego wyroku powstała sytuacja, w której strona poszkodowana – niezależnie od wyso-kości szkody i rangi orzeczenia, którego wydaniem ją wyrządzono – jest zmu-szona przed wytoczeniem powództwa o odszkodowanie uzyskać prejudykat przewidziany w art. 4241 i następne K.p.c.

Zgodnie z nowym brzmieniem art. 417 1 § 2 Kodeksu cywilnego, jeżeli szko-da została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub osta-tecznej decyzji, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z pra-wem, chyba że przepisy odrębne sta-nowią inaczej. Odnosi się to również do wypadku, gdy prawomocne orzeczenie lub ostateczna decyzja zostały wydane na podstawie aktu normatywnego nie-zgodnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą.

Nowelizacja objęła także przepisy Ko-deksu postępowania cywilnego, w tym



postanowienia co do istoty sprawy sądu drugiej instancji kończącego po-stępowanie w sprawie, jeżeli przez jego wydanie stronie została wyrządzona szkoda, a zmiana lub uchylenie tego postanowienia w drodze przysługu-jących stronie środków prawnych nie było i nie jest możliwe. W wyjątkowych wypadkach, gdy niezgodność z prawem wynika z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego lub kon-stytucyjnych wolności albo praw czło-wieka i obywatela, można także żądać stwierdzenia niezgodności z prawem prawomocnego postanowienia co do istoty sprawy sądu pierwszej lub drugiej instancji kończącego postępowanie w sprawie, jeżeli strona nie skorzystała z przysługujących jej środków praw-nych, chyba że jest możliwa zmiana lub uchylenie postanowienia w drodze innych przysługujących stronie środków prawnych.

Przepis art. 4171 § 2 Kodeksu cywil-nego w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 22 lipca 2010 r. ma zastosowa-nie do orzeczeń, które uprawomocni-ły się od dnia 17 października 1997 r. Termin przedawnienia roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej wydaniem prawomocnego orzecze-nia niezgodnego z prawem, które uprawomocniło się po dniu 17 paź-dziernika 1997 r. , a przed dniem 1 września 2004 r., nie rozpoczyna biegu przed dniem wejścia w życie omawianej ustawy.

Od orzeczeń, które uprawomocniły się w okresie od dnia 17 października 1997 r. do dnia 1 września 2004 r., skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia może być wniesiona w terminie 2 lat od dnia wej-ścia w życie omawianej ustawy.

Podstawa prawna:1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U .

Nr 16, poz. 93, z późn. zm.).

2. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania

cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, z późn. zm.).

3. Ustawa z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów

administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269 z późn. zm.).

4. Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu

przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270

z późn. zm.).

nie mogą być jednak zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów.

W świetle znowelizowanego art. 4245 K.p.c., skarga powinna zawierać: 1) oznaczenie wyroku, od którego jest

wniesiona, ze wskazaniem, czy jest on zaskarżony w całości lub w części,

2) przytoczenie jej podstaw oraz ich uzasadnienie,

3) wskazanie przepisu prawa, z którym zaskarżony wyrok jest niezgodny,

4) uprawdopodobnienie wyrządzenia szkody, spowodowanej przez wyda-nie wyroku, którego skarga dotyczy,

5) wykazanie, że wzruszenie zaskar-żonego wyroku w drodze innych środków prawnych nie było i nie jest możliwe, a ponadto – gdy skargę wniesiono, stosując art. 4241 § 2 – że występuje wyjątkowy wypadek uzasadniający wniesienie skargi,

6) wniosek o stwierdzenie niezgodno-ści wyroku z prawem.

Skargę – zgodnie z art. 424 6 § 1 K.p.c., wnosi się do sądu, który wydał zaskarżo-ny wyrok, w terminie dwóch lat od dnia jego uprawomocnienia się.

Przepis art. 424 8 § 2 K.p.c. stanowi, że skarga podlega także odrzuceniu, jeżeli zmiana zaskarżonego wyroku w drodze innych środków prawnych była lub jest możliwa albo jeżeli nie zachodzi wyjątek określony w art. 424 1 § 2.

Sąd Najwyższy – na podstawie zno-welizowanego art. 42411 K.p.c. – oddala skargę w razie braku podstawy do stwierdzenia, że zaskarżony wyrok jest niezgodny z prawem. Uwzględniając skargę, Sąd Najwyższy stwierdza, że wyrok jest w zaskarżonym zakresie nie-zgodny z prawem.

Jeżeli w chwili orzekania sprawa ze wzglądu na osobę nie podlegała orzecz-nictwu sądów polskich albo w sprawie droga sądowa była niedopuszczalna, Sąd Najwyższy – stwierdzając niezgod-ność wyroku z prawem – uchyla zaskar-żony wyrok oraz wyrok sądu pierwszej instancji i odrzuca pozew albo umarza postępowanie.

Zgodnie z nowo dodanym art. 5192 K.p.c., można żądać stwierdzenia nie-zgodności z prawem prawomocnego

w sprawie, jeżeli strona nie skorzystała z przysługujących jej środków praw-nych, chyba że jest możliwa zmiana lub uchylenie wyroku w drodze innych przy-sługujących stronie środków prawnych.

Zgodnie z nowo dodanymi art. 424 1a i 424 1b K.p.c., od wyroków sądu drugiej instancji, od których wniesiono skargę kasacyjną, oraz od orzeczeń Sądu Najwyższego skarga nie przysługuje. Orzeczenie Sądu Najwyższego wydane na skutek wniesienia skargi kasacyjnej traktuje się jak orzeczenie wydane w po-stępowaniu wywołanym wniesieniem skargi. W wypadku prawomocnych orze-czeń, od których skarga nie przysługuje, odszkodowania z tytułu szkody wyrzą-dzonej przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem można domagać się bez uprzedniego stwierdzenia niezgodności orzeczenia z prawem w postępowaniu ze skargi, chyba że strona nie skorzystała z przy-sługujących jej środków prawnych.

Stosownie do nowego brzmienia art. 4242–4244 K.p.c., w wypadkach określonych w art. 424 1 skargę może wnieść także Prokurator Generalny, jeżeli niezgodność wyroku z prawem wynika z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego albo Rzecznik Praw Obywatelskich, jeżeli niezgodność wyroku z prawem wynika z naruszenia konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela. Od tego samego wyroku strona może wnieść tylko jedną skargę. Skargę można oprzeć na podsta-wie naruszeń prawa materialnego lub przepisów postępowania, które spowo-dowały niezgodność wyroku z prawem, gdy przez jego wydanie stronie została wyrządzona szkoda. Podstawą skargi

Można żądać stwierdzenia nie-zgodności z prawem prawomoc-nego wyroku sądu drugiej instan-cji kończącego postępowanie w sprawie, jeżeli przez jego wy-danie stronie została wyrządzona szkoda, a zmiana lub uchylenie tego wyroku w drodze przysługu-jących stronie środków prawnych nie było i nie jest możliwe.



Nasza pracownica zatrudniona na umowie o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy ma problemy zdrowotne z sercem i od kilku lat jest pod stałą kontrolą lekarza kardiologa. W trakcie pełnienia służ-bowych obowiązków złamała nogę. Czy może starać się odszkodowanie?

Jeśli zdarzenie, któremu uległa Pań-stwa pracownica, spełnia warunki za-warte w definicji wypadku przy pracy, określone w art.3 ustawy wypadkowej oraz o ile pracownica była objęta ubezpieczeniem wypadkowym, może wystąpić z wnioskiem o jednorazowe odszkodowanie, jak również może złożyć wniosek o rentę z tytułu niezdol-ności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy.

Za wypadek przy pracy uważa się na-głe zdarzenie wywołane przyczyną ze-wnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą : • podczas lub w związku z wykony-

waniem przez pracownika zwykłych czynności albo poleceń przełożo-nych,

• podczas lub w związku z wykonywa-niem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy nawet bez polecenia,

• w czasie pozostawania przez pra-cownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą praco-dawcy a miejscem wykonywania obowiązku, wynikającego ze stosun-ku pracy.

W sporządzonym - przez zespół powypadkowy, a zatwierdzonym przez pracodawcę – protokole ustalania

okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, należy jednoznacznie wskazać, jakie były okoliczności wypadku przy pracy i przyczyny. Z pytania Pani wynika, że pracownica złamała nogę w trakcie pełnienia służbowych obowiązków. Bez wątpienia spełniona jest przesłanka ura-zu – złamanie nogi. Sam fakt złamania nogi w trakcie pełnienia obowiązków służbowych nie wyczerpuje znamion wypadku przy pracy. Jeżeli zdarzenie miało miejsce w czasie wykonywania zwykłych czynności albo poleceń, prze-łożonych ZUS uzna, że spełniona jest przesłanka związku zdarzenia z pracą. Jednakże należy także wykazać, że wy-stąpiła nagłość zdarzenia i przyczyna zewnętrzna. Za przyczynę zewnętrzną rozumieć należy przyczynę leżącą poza organizmem poszkodowanego. Należy w protokole jednoznacznie podać, jakie okoliczności wystąpiły, że nastąpiło złamanie nogi.

Mając na uwadze fakt, iż pracownica jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę, należy uznać, że zaintereso-wana podlega ubezpieczeniu wypad-kowemu. Może się ubiegać więc, po uznaniu zdarzenia za wypadek przy pracy, o jednorazowe odszkodowanie i o rentę z tytułu niezdolności do pracy w związku z tym wypadkiem. Wnio-

sek o jednorazowe odszkodowanie powinna złożyć pracodawcy, który jest zobowiązany do skompletowania wniosku poprzez dołączenie niezbęd-nych dokumentów (protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy), zaświadczenia o stanie zdrowia. Wniosek składa się po zakończeniu leczenia i rehabilitacji. W przypadku ustalenia przez lekarza orzecznika ZUS procentowego uszczerbku na zdrowiu, ZUS wypłaci odszkodowanie. Wyso-kość odszkodowania jest różna i zależy od wielkości uszczerbku na zdrowiu. W okresie od 1 kwietnia 2010 r. do 31 marca 2011 r. kwota jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy wynosi 621 zł za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Wysokość odszkodowania ulega zwiększeniu w przypadku, gdy ubezpieczony zostanie uznany za osobę całkowicie niezdolną do pracy i niezdol-ną do samodzielnej egzystencji wskutek wypadku przy pracy.

Podstawa prawna:• art. 3 ust. 1, art. 6 ust. 1 pkt 4 i 6, art. 11 ust. 1, art. 15 - 16

ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu

społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawo-

dowych (Dz. U. z 2009, Nr 167, poz.1322 z późn. zm.).

(mb)

Nasz pracownik w październiku 2010 r. ukończy 65 lat i będzie składał wniosek o emeryturę. Zainte-resowany twierdzi, że w latach 1996–2005 miał najkorzystniejsze zarobki i tylko za ten okres będzie dokumentował zarobki. Jednocześnie w tym dziesięcioleciu zainteresowany w okresie od 1 kwiet-nia 1997 r. do 15 sierpnia 1998 r. zatrudniony był na podstawie umowy zlecenia w firmie, która już nie istnieje. Czy prawdą jest, że jeśli ubezpieczony nie przedłoży dokumentu potwierdzającego wy-sokość osiąganych tam zarobków, to ZUS przyjmie za ten okres wynagrodzenie minimalne, jakie obowiązywało w tym czasie?

ZUS nie przyjmie do ustalenia wyso-kości podstawy wymiaru świadczenia minimalnego wynagrodzenia za po-wyższy okres pracy, bo ubezpieczony był zatrudniony na podstawie umowy

zlecenia. Przepisy, które obowiązują od 1 stycznia 2009 r., umożliwiają przyjęcie do ustalenia podstawy wymiaru emery-tury lub renty, a także kapitału początko-wego kwoty minimalnego wynagrodze-

nia za okres, za który pracownik nie ma możliwości przedłożenia dokumentów potwierdzających wysokość faktycznie uzyskanego wynagrodzenia. Jednakże możliwość taka dotyczy wyłącznie osób,



które wykonywały pracę w ramach stosunku pracy. Nie jest zatem możliwe przyjęcie minimalnego wynagrodzenia

za okres, w którym wnioskodawca pod-legał ubezpieczeniu społecznemu z in-nego tytułu niż z tytułu stosunku pracy.

Podstawa prawna:• ustawa z dnia 4 września 2008 r. o zmianie ustawy o eme-

ryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.

U. Nr 192, poz.1180).

(mb)

Nasz 62-letni pracownik od 27 lat jest zatrudniony w charakterze nauczyciela (w tym łącznie przez 16 lat i 10 miesięcy wykonywał pracę nauczycielską w pełnym wymiarze czasu pracy, a przez pozo-stałe lata w wymiarze ¾ wymiaru czasu zajęć). Czy nauczyciel ma prawo do emerytury?

Z pytania wynika, że pracownik jest urodzony przed 1 stycznia 1949 r. Zatem jeśli Państwa pracownik złoży wniosek o emeryturę przed osiągnięciem 65 roku życia, to ZUS przyzna mu prawo do emerytury wcześniejszej, przysługującej ze względu na wykonywanie pracy w szczególnym charakterze. Nauczyciel, urodzony przed 1 stycznia 1949 r., wy-konujący pracę nauczycielską nabywa prawo do emerytury o 5 lat wcześniej pod warunkiem, że ukończy 60 lat i udo-

kumentuje 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu zajęć.

Należy zaznaczyć, że dla nauczycieli urodzonych przed 1 stycznia 1949 r. prawo do emerytury wcześniejszej nie jest uzależnione od rozwiązania stosun-ku pracy. Pracownik Państwa spełnia warunki do przyznania emerytury przy-sługującej na podstawie art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Ukończył

60 lat życia, posiada wymagany co najmniej 25-letni okres składkowy i nie-składkowy, w tym co najmniej 15-letni okres pracy nauczycielskiej.

Podstawa prawna:• art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach

i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U.

z 2009 r. Nr 153, poz.1227 z późn. zm.),

• §15 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych

w szczególnych warunkach i w szczególnym charakterze (Dz.

U. Nr 8, poz.43 z późn. zm.).

(mb)

Jestem „wcześniejszym” emerytem zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, z wynagrodzeniem 2000 zł. Mam zamiar od 1 listopada 2010 r. rozpocząć prowadzenie warsztatu samochodowego. Jest to moja pierwsza działalność. Dowiadywałem się w ZUS, że od dnia rozpoczęcia prowadzenia dzia-łalności jestem zobowiązany do opłacania składki zdrowotnej. Nie będę więc płacić składki na ubez-pieczenie społeczne. Czy w przypadku rozpoczęcia działalności ZUS zabierze mi emeryturę?

Przychodem, mającym wpływ na zawieszenie lub zmniejszenie wysokości emerytury, ma przychód zarówno z ty-tułu umowy o pracę, jak i prowadzonej działalności. Przychód ten podlega sumowaniu. Do kwoty przychodu uzy-skiwanej z tytułu umowy o pracę nale-ży dodać przychód osiągany z tytułu prowadzonej działalności pozarolniczej (prowadzenia warsztatu).

Przychodem z tytułu prowadzonej działalności jest podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne nie niższa niż 60% przeciętnego wyna-grodzenia albo w przypadku opłacania składek na warunkach preferencyjnych, nie niższa niż 30% minimalnej płacy. Jeżeli świadczeniobiorca opłaca składkę, to przyjmuje się podstawę wymiaru, od której faktycznie składkę zapłacił, a je-

żeli nie opłaca składki (z powodu braku takiego obowiązku – jak w przypadku Pana), to podstawa wymiaru składki, od której opłacałby Pan tę składkę.

Jeżeli przystąpiłby Pan dobrowolnie do ubezpieczeń społecznych z tytułu prowadzonej działalności, to opłacałby Pan składkę na warunkach preferen-cyjnych. Zatem w Pana przypadku przychodem z tytułu prowadzonej dzia-łalności byłby przychód równy 395,10 zł (30% kwoty minimalnego wynagrodze-nia w 2010 r.).

Z tytułu umowy o pracę osiąga Pan przychód w wysokości 2 000 zł, a więc łączny miesięczny przychód, jaki Pan osiąga, wynosić będzie w listopadzie i grudniu 2010 r. – 2 395,10 zł (395,10 zł + 2 000 zł). W okresie od 1 września do 30 listopada 2010 r. miesięczna dopuszczal-

na kwota przychodu, stanowiąca 70% przeciętnego wynagrodzenia, wynosi 2238,50 zł, a 130% tego wynagrodzenia - 4157,30 zł.

Kwota przychodu z tytułu zatrudnie-nia w ramach stosunku pracy znajduje się poniżej 70% przeciętnego wyna-grodzenia, dlatego też ZUS wypłaca świadczenie w pełnej wysokości. Nato-miast jeżeli rozpocznie Pan prowadzenie działalności i w dalszym ciągu będzie Pan zatrudniony na podstawie umo-wy o pracę z takim wynagrodzeniem, łączna kwota przychodu za listopad 2010 r. będzie się mieścić w przedziale pomiędzy 70%, a 130% przeciętnego wynagrodzenia. Kwota ta przekracza o 156,60 zł niższą miesięczną kwotę przychodu (2395,10 zł – 2238,50). Zatem wysokość tej kwoty jest niższa



Podstawa prawna: • art. 103-106 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach

i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U.

z 2009 r. Nr 153, poz.1227 z późn. zm.).

(mb)

zostanie zmniejszone nie o maksymalną kwotę zmniejszenia, a jedynie o kwotę przekroczenia, tj. 156,60 zł.

niż maksymalna kwota zmniejszenia, wynosząca w przypadku emerytury 488,67 zł. W związku z tym świadczenie

Wniosek o jednorazowe odszkodowanie dla naszego pracownika, który uległ wypadkowi w czasie delegacji służbowej, został przez nas złożony w czerwcu 2010 r. Lekarz orzecznik w dniu 18 sierpnia 2010 r. orzekł 15% uszczerbku na zdrowiu w związku z tym wypadkiem. Decyzję ZUS wydał w dniu 5 września 2010 r. Czy pracownikowi należą się odsetki za tak długie załatwienie sprawy?

Nie ma podstaw do obliczenia i wy-płaty odsetek przez ZUS, ponieważ zo-stał dochowany określony termin na wypłatę jednorazowego odszkodowa-nia. ZUS ma obowiązek wydać decyzję w sprawie jednorazowego odszkodo-wania w terminie określonym art. 15 ust. 2 ustawy wypadkowej. Oznacza to, iż decyzję w sprawie jednorazowego odszkodowania powinien wydać w ter-minie nie później niż 14 dni od daty: • otrzymania orzeczenia lekarza

orzecznika albo • wyjaśnienia ostatniej okoliczności

niezbędnej do wydania decyzji.

Natomiast stosownie do art. 15 ust. 3 ustawy wypadkowej, jednorazowe od-szkodowanie wypłaca się z urzędu w ter-minie 30 dnia od daty wydania decyzji.

W przedstawionej sprawie ZUS wydał decyzję w terminie określonym w wy-mienionych przepisach. Orzeczenie zo-stało wydane przez lekarza orzecznika w dniu 18 sierpnia 2010 r. W terminie 14 dni od wydania orzeczenia pra-cownik mógł złożyć sprzeciw od tego orzeczenia. Również Prezes ZUS miał możliwość w tym terminie zgłoszenia wadliwości orzeczenia. Dopiero prawo-mocne orzeczenie wydane przez lekarza

orzecznika (jeżeli nie zostanie zgłoszony zarzut wadliwości ani też sprzeciw) stanowi podstawę wydania decyzji. Wydanie przez ZUS decyzji przyznającej jednorazowe odszkodowanie w dniu 5 września 2010 r. mieści się w terminie wynikającym ze wskazanych przepisów. Brak jest zatem podstaw do obliczenia przez ZUS odsetek.

Podstawa prawna:• art. 6 ust. 1 pkt 4; art. 15 ustawy z dnia 30 października

2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków

przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2009 r., Nr 167,

poz. 1322 z późn. zm.).

(mb)

Kompletuję wniosek dla 40-letniej pracownicy, która będzie się ubiegała o rentę z tytułu niezdol-ności do pracy. Osoba ta w trakcie zatrudnienia przebywała na urlopie wychowawczym. W związku z tym wynagrodzenie za rok, w którym poszła na urlop i rok, w którym wróciła są niższe od pozosta-łych. Czy w druku Rp-7 powinnam wykazać wynagrodzenie za te lata, czy mam tylko uwzględnić te, w których pracownica przepracowała pełny rok?

Wystawiając formularz ZUS Rp-7 (za-świadczenie o zatrudnieniu i wynagro-dzeniu) należy wykazać wynagrodzenie osiągnięte w każdym roku niezależnie od tego, czy w danym roku pracownica prze-pracowała pełny rok kalendarzowy czy nie. Może to być bardzo istotne przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczenia, bowiem podstawę wymiaru renty ustala się z: • 10 kolejnych lat kalendarzowych

wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o rentę lub

• 20 lat kalendarzowych przypada-jących przed rokiem zgłoszenia

wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Jeśli podstawa wymiaru będzie usta-lona z 20 lat, wówczas prawdopodobnie rok, w którym wnioskodawczyni nie przepracowała pełnego roku kalenda-rzowego, nie zostanie uwzględniony w podstawie wymiaru świadczenia.

Jeśli jednak podstawa wymiaru będzie ustalona z 10 kolejnych lat kalendarzowych, należy pamiętać, że w takiej sytuacji do ustalenia podstawy wymiaru przyjmuje się lata występujące bezpośrednio po sobie. To oznacza, że nie ma możliwości wyłączenia tych lat, w których ubezpieczony nie podlegał ubezpieczeniu przez pełny rok kalen-darzowy.

Podkreślić należy, że wyłączeniu – zgodnie z art.17 ustawy o emeryturach i rentach z FUS - podlegają pełne lata kalendarzowe wówczas, gdy nie moż-na ustalić podstawy wymiaru renty na zasadach ogólnych dla ubezpieczonego (którego niezdolność powstała po ukoń-czeniu 30. roku życia) z powodu: • pełnienia zastępczej służby wojsko-

wej, • odbywania czynnej służby wojsko-

wej albo • korzystania z urlopu wychowawcze-

go.Tak więc w przypadku pracownicy,

jeżeli nie będzie mogła udowodnić 10 kolejnych lat kalendarzowych z powodu



Podstawa prawna: • art. 15, art. 125 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emery-

turach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.

U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.),

• rozporządzenie Rady Ministrów z dnia z 7 lutego 1983 r.

w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-ren-

towe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. z 1983 r. Nr 10

poz.49 z późn. zm.).

(mb)

Pracodawca, wypełniając formularz ZUS Rp-7, winien podać zarobki za każdy rok kalendarzowy, za który pracownik otrzymał wynagrodzenie (o ile, oczy-wiście, posiada dokumentację z tego okresu). Nie ma przy tym znaczenia, że pracownica pracowała niepełny rok.

tego, że przebywała na urlopie wycho-wawczym, to ZUS obliczy podstawę wymiaru od zarobków z wyłączeniem pełnym lat kalendarzowych, w których zainteresowana przebywała na urlopie wychowawczym.

Anita Gwarek

ZMIANA WARUNKÓW UMOWY O PRACĘ NA MOCY POROZUMIENIA STRON LUB WYPOWIEDZENIANawiązanie stosunku pracy wymaga zgodnego oświadczenia woli jego stron (pracownika i pracodawcy) co do treści stosunku pracy, która kształtowana jest zgodnie z zasadą swobody umów oraz zasadą, iż postanowienia umów o pracę nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy Kodeksu pracy. Ustaleniem stron objęte są przede wszystkim kwestie związane z określeniem rodzaju pracy, miejsca jej wykonywania czy wynagrodzenia za pracę, a także inne uznane przez strony za istotne. Ustalone warunki pracy i płacy wiążą strony do czasu ich zmiany wspólnie przez obie strony bądź jednostronnie przez pracodawcę. Zmiana warunków zatrudnienia może nastąpić bowiem albo na mocy porozumienia zmieniającego, albo w drodze wypowiedzenia zmieniającego. Prze-pisy Kodeksu pracy regulują w sposób szczegółowy jedynie wypowiedzenie zmieniające.

Na mocy porozumienia stron można zmienić warunki pracy lub płacy w każdym czasie, także w okresie, w którym pracownik podlega szczególnej ochronie.

Istota porozumienia zmieniającego

Porozumienie zmieniające stanowi dwustronną czynność prawną; jest umową zawieraną między pracow-nikiem a pracodawcą w przedmiocie zmiany treści stosunku pracy. Każda ze stron stosunku pracy (a więc zarówno pracodawca, jak i pracownik) może wystąpić z propozycją modyfikacji wa-runków pracy lub płacy.

Wystąpienie przez pracownika lub pracodawcę z propozycją zmiany warunków umowy o pracę na mocy porozumienia stron stanowi ofertę dokonania takiej zmiany za obopólną zgodą stron.

Warunkiem wejścia w życie zapro-ponowanych zmian jest wyrażenie na nie zgody przez drugą stronę. Zgoda ta powinna nastąpić na piśmie. Jak wynika z orzecznictwa sądowego, w przypadku braku określenia daty związania ofertą – oferta pracownika dotycząca zmiany warunków zatrudnienia, złożona pra-codawcy listownie, jest wiążąca przez okres niezbędny do udzielenia przez pracodawcę odpowiedzi, uwzględnia-jący czas potrzebny na dojście oferty do adresata, zapoznanie się z jej treścią,

rozważenie złożonej propozycji i podję-cie decyzji, przygotowanie odpowiedzi oraz jej dojście do pracownika („zwykły tok czynności”). Po tym terminie oferta wygasa, a złożenie przez pracodawcę oświadczenia o jej przyjęciu jest bez-skuteczne.

Zgodnie z art. 61 § 1 K.c., oświadcze-nie woli, które ma być złożone innej oso-bie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Odwołanie takiego oświadczenia jest skuteczne, jeżeli do-szło jednocześnie z tym oświadczeniem lub wcześniej.

Jako dwustronna czynność prawna wywołuje skutek prawny, gdy obie strony wyrażą zgodną wolę; brak zgo-dy którejkolwiek z nich uniemożliwia



zamiaru wypowiedzenia umowy na czas nieokreślony z zakładową orga-nizacją związkową wraz z podaniem jej przyczyny (art. 38 K.p.),

• uwzględniać obowiązujące pracow-nika okresy wypowiedzenia – w za-leżności od rodzaju umowy o pracę, czy okresu zatrudnienia u danego pracodawcy (art. 33, 331, 34, 36 K.p.).

Porozumienie zmieniające stanowi najłatwiejszy sposób zmiany warunków pracy i płacy bez oczekiwania na upływ okresu wypowiedzenia i bez konieczno-ści zachowania czasochłonnych proce-dur. Z inicjatywą zawarcia porozumienia stron może wystąpić zarówno pracow-nik, jak i pracodawca. W wyniku porozu-mienia zmieniającego można poprawić lub pogorszyć warunki pracy lub płacy. Zmiana warunków wynagradzania na korzyść pracownika, polegająca na przyznaniu mu wyższego wynagro-dzenia, wymaga dla swej skuteczności jego wyraźnej lub dorozumianej zgody (wyrok SN z dnia 21.10.2003 r., sygn. akt I PK 512/02, OSNP 2004/22/380).

Jednakże istotne jest, by nie były one mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy (art. 18 K.p. w związku z art. 9 K.p.). Omawiana czynność wywiera skutki prawne z na-dejściem ustalonego terminu, a w przy-padku jego braku, z chwilą zawarcia porozumienia. Datę wejścia w życie nowych warunków ustalają wspólnie pracodawca i pracownik. Może być to data podpisania porozumienia, a może być też każdy inny dzień, jaki wyznaczą sobie strony, w tym przypadku nie są one związane żadnymi sztywnymi terminami, w tym także okresami wy-powiedzenia.

Porozumienie zmieniające jako spo-sób zmiany warunków umowy o pracę jest niezależne od wszelkich zakazów i ograniczeń dotyczących wypowiedze-nia zmieniającego. Nie podlega ocenie według reguł określonych w art. 42 K.p.

Zmiana w tym trybie może być doko-nana w każdym uzgodnionym terminie, także w czasie urlopu wypoczynkowe-go pracownika czy w innym okresie ochronnym, np. przedemerytalnym.

(art. 42 § 1 K.p.). Zatem wypowiedzenie zmieniające jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy dotyczy umów podle-gających wypowiedzeniu definityw-nemu. Pracodawca nie może dokonać wypowiedzenia zmieniającego w okre-sie ochronnym, np. w okresie ciąży i urlopu macierzyńskiego, w okresie przedemerytalnym, czy w czasie urlo-pu pracownika lub innej usprawiedli-wionej nieobecności w pracy. Pewne odstępstwa w tym zakresie przewiduje m. in. ustawa z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywa-nia z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracownika. Dopuszcza ona dokonanie wypowie-dzenia zmieniającego, np. pracow-nikowi w wieku przedemerytalnym, pracownicy w ciąży, pracownikowi w okresie urlopu macierzyńskiego (art. 5 ust. 5 ustawy). Konieczność dokonania wypowiedzenia zmieniającego mogą uzasadniać te same przyczyny, które uzasadniają wypowiedzenie defini-tywne, np. racjonalizacja zatrudnienia, polegająca na ograniczeniu wymiaru czasu pracy pracowników do ¾ etatu, utrata przez pracownika uprawnień do wykonywania zawodu, naruszenie obowiązków pracowniczych.

Wypowiedzenie zmieniające powinno: • być zawarte z zachowaniem formy

pisemnej (forma pisemna została za-strzeżona dla celów dowodowych) – art. 30 § 3 K.p.,

• zawierać oświadczenie woli praco-dawcy o wypowiedzeniu dotych-czasowych warunków i propozycję nowych (tylko wówczas uważa się za dokonane) – art. 42 § 2 K.p.,

• wskazywać przyczynę uzasadnia-jącą wypowiedzenie w przypadku umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony (art. 30 § 4 K.p.),

• informować pracownika o przysłu-gującym mu prawie odmowy przy-jęcia zaproponowanych warunków (art. 42 § 3 K.p.),

• zawierać pouczenie o przysługują-cym pracownikowi prawie odwoła-nia się do sądu pracy (art. 30 § 5 K.p.),

• być poddane procedurze konsultacji

wprowadzenie zmian do stosunku pracy w tym trybie.

Istota wypowiedzenia zmieniającego

Wypowiedzenie zmieniające sta-nowi jednostronną czynność prawną pracodawcy, która powoduje zmianę treści stosunku pracy z upływem okresu wypowiedzenia tylko w przypadku przy-jęcia zaproponowanych pracownikowi nowych warunków. Wypowiedzenie warunków pracy lub płacy uważa się za dokonane „jeśli pracownikowi zapropo-nowano na piśmie nowe warunki” (art. 42 § 2 K.p.). Nie jest wymagana zgoda pracownika, niemniej jednak skutek prawny wypowiedzenia zmieniającego uzależniony jest od tego, czy pracow-nik przyjmie nowe warunki, czy też odmówi ich przyjęcia. Wypowiedzenie zmieniające doprowadzi do zmiany warunków zatrudnienia z upływem okresu wypowiedzenia, gdy pracownik przyjmie zaproponowane mu nowe warunki (w sposób wyraźny lub dorozu-miany); w przypadku zaś, gdy pracownik odmawia przyjęcia zaproponowanych warunków pracy lub płacy, wypowie-dzenie zmieniające przekształca się w wypowiedzenie definitywne – roz-wiązujące stosunek pracy z upływem okresu wypowiedzenia (odmowa musi być wyraźna).

Możliwość dokonania wypowiedze-nia zmieniającego została zastrzeżona wyłącznie dla pracodawcy.

Wymogi formalne

Do wypowiedzenia wynikających z umowy o pracę warunków pracy i płacy stosuje się odpowiednio prze-pisy o wypowiedzeniu umowy o pracę

Wypowiedzenie warunków pracy lub płacy uważa się za dokonane, jeśli pracownikowi zaproponowa-no na piśmie nowe warunki.



na podstawie art. 921 K.p. W pozostałym zakresie w trybie porozumienia można dokonywać zmian zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść pracownika. W drodze porozumienia można dokonać także zmiany rodzaju umowy o pracę. Poro-zumienie zmieniające może dotyczyć każdego rodzaju umowy o pracę, za-równo terminowej, jak i bezterminowej.

Przedmiotem wypowiedzenia zmie-niającego mogą być wyłącznie warunki pracy lub płacy. Wypowiedzeniem zmie-niającym nie wolno zmieniać np. rodzaju umowy o pracę na czas nieokreślony na umowę na czas określony (uchwała SN z 28 kwietnia 1994 r., I PZP 52/93). Przepisy dotyczące wypowiedzenia zmieniające-go (art. 42 § 1-3 K.p.) nie określają, czy pracodawca musi z tego trybu skorzystać w każdej sytuacji, czy tylko w razie zmiany warunków zatrudnienia na niekorzyść pracownika. Na pewno wypowiedzenie zmieniające będzie konieczne wtedy, gdy pracownik nie zgadza się na porozumie-nie, a przedmiotem zmiany będą istotne warunki umowy o pracę, takie jak: rodzaj pracy, miejsce wykonywania pracy, wymiar czasu pracy czy wynagrodzenie pracownika. Wypowiedzenie zmieniające może dotyczyć wyłącznie umów o pracę które podlegają wypowiedzeniu, a więc umowy o pracę na czas nieokreślony, na okres próbny oraz na czas określony, jeśli strony przewidziały dopuszczalność jej wcześniejszego rozwiązania za wypo-wiedzeniem (art. 33 K.p.).

Środki odwoławcze

Od wypowiedzenia zmieniającego pracownik może odwołać się do sądu pracy w terminie 7 dni od dnia dorę-czenia pisma wypowiadającego umowę o pracę (art. 264 § 1 K.p.). Pracownik może podnosić niezgodność z prawem dokonanego wypowiedzenia, jak i brak zasadności jego dokonania. Wniesienie odwołania od wypowiedzenia warun-ków pracy i płacy nie jest równoznaczne z odmową przyjęcia przez pracownika zaproponowanych mu nowych wa-runków. Oświadczenie pracownika

pracy, chyba że ten obowiązek wynika z przepisów szczególnych (wyrok SN z 17.09.1997 r. sygn. akt I PKN 268/97, OSNAPiUS 1998 r. Nr 13, poz. 393). Je-żeli na nowe warunki nie wyrazi zgody pracodawca, pracownik wykonuje pracę na dotychczasowych zasadach. Jeżeli na zmianę warunków zatrudnienia nie wyrazi zgody pracownik, pracodawca może zastosować tryb wypowiedzenia zmieniającego.

W razie odmowy przyjęcia warunków zaproponowanych przez pracodaw-cę w wypowiedzeniu zmieniającym przekształci się ono w wypowiedzenie definitywne i doprowadzi do rozwią-zania umowy - po upływie okresu wypowiedzenia (art. 42 § 3 K.p.). Na złożenie oświadczenia o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków pracownik ma czas do upływu połowy okresu wypowiedzenia (bądź do końca okresu wypowiedzenia, jeżeli nie został należycie pouczony co do terminu złożenia oświadczenia w tej sprawie). Rozwiązanie umowy w wyniku nie-przyjęcia nowych warunków pociąga za sobą wszystkie skutki rozwiązania dokonanego przez pracodawcę (wyrok SN z 22 maja 1975 r., I PRN 9/75).

Zakres dopuszczalnych zmian

Zakres zmian, jakie mogą być przed-miotem porozumienia zmieniającego, jest właściwie nieograniczony. Postano-wienia porozumienia zmieniającego nie mogą być mniej korzystne dla pracow-nika niż wynikające z przepisów prawa pracy (art. 18 § 1 i 2 K.p.), co oznacza, że strony nie mogą zawrzeć porozumienia odnoszącego się np. do wyłączenia prawa do odprawy emerytalno – ren-towej ze względu na trudną sytuację finansową pracodawcy, przysługującą

W przypadku porozumienia zmie-niającego przepisy Kodeksu pracy formułują jedynie ogólny obowiązek zachowania formy pisemnej przy do-konywaniu zmian warunków umowy o pracę (art. 29 § 4 K.p.). Treścią poro-zumienia zmieniającego powinno być jednak objęte to, jakie elementy umowy o pracę podlegają modyfikacji, a także termin wejścia w życie zmian.

Do zmiany warunków zatrudnienia może dojść także w drodze tzw. dorozu-mianego porozumienia zmieniającego. Stanowisko takie potwierdza także orzecznictwo sądowe. Wypowiedzenie zmieniające nie jest wymagane w razie powierzenia pracownikowi, w przy-padkach uzasadnionych potrzebami pracodawcy, pracy innej niż określona w umowie o pracę, ale tylko na okres nieprzekraczający trzech miesięcy w roku kalendarzowym; jeżeli po upły-wie trzymiesięcznego okresu pracownik nadal wykonuje obowiązki pracownika delegowanego i stan ten akceptuje, to można przyjąć, że doszło w sposób dorozumiany do zawarcia porozumienia zmieniającego warunki pracy (art. 60 K.c. w związku z art. 300 K.p.) – wyrok SN z dnia 14.01. 2010 r., sygn. akt I PK 155/09). Również w zależności od usta-leń faktycznych, wypłacenie pracowni-kowi przez pracodawcę wynagrodzenia wyższego niż określone w umowie o pracę może stanowić dorozumianą zmianę umowy albo zapłatę za pracę w godzinach nadliczbowych (art. 29 K.p. w związku z art. 60 K.c. oraz art. 1511 i art. 15111 K.p.) – wyrok SN z dnia 4 kwietnia 2007 r., sygn. akt III PK 2/07, OSNP 2008/9-10/127).

Odmowa przyjęcia zaproponowanych warunków

W przypadku porozumienia zmienia-jącego żadna ze stron nie ma obowiązku zaakceptowania warunków zapropo-nowanych przez drugą stronę i może odmówić ich przyjęcia. Pracodawca nie jest obowiązany do przyjęcia propozycji pracownika przeniesienia go do lżejszej

W przypadku porozumienia zmie-niającego nie obowiązują wy-mogi konieczne do spełnienia w przypadku wypowiedzenia zmieniającego, np. okresy wypo-wiedzenia.



porozumienia. Pracownik może uchylić się od skutków zawartego porozumie-nia, gdy wykaże, że jest ono dotknięte wadą (art. 82-88 K.c. w zw. z art. 300 K.p.).

Podstawa prawna:• Art. 29 § 4 i art. 42 Kodeksu pracy.

umowy, chyba że odwołanie oświadcze-nia woli nastąpi jednocześnie z oświad-czeniem o porozumieniu lub wcześniej (art. 61 K.c.). Nie oznacza to jednak, że pracownik nie może zakwestionować zmiany warunków umowy w wyniku

w tej sprawie musi być skierowane do pracodawcy.

Od porozumienia zmieniającego przepisy Kodeksu pracy nie przewidują odwołania się do sądu pracy. Żadna ze stron nie może wycofać się z podpisanej

w tym - oprócz umowy o pracę na czas nieokreślony - także okresy zatrudnienia na czas próbny, czas określony lub na zastępstwo. Przepisy nie precyzują, jakie znaczenie prawne mają przerwy w za-trudnieniu u danego pracodawcy, zatem należałoby przyjąć, że uwzględnieniu podlegają wszystkie okresy zatrudnienia, także przerywane. Taki pogląd wyraził SN w uchwale z dnia 15 stycznia 2003 r. (III PZP 20/02, OSNP 2004/1/4, Biul.SN 2003/1/21, OSNP-wkł. 2003/3/1, Prok.i Pr.-wkł. 2004/2/39, OSP 2004/6/81), stwier-dzając, że przy ustalaniu okresu wypowie-dzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony (art. 36 § 1 K.p.) uwzględnia się wszystkie okresy zatrudnienia u tego samego (danego) pracodawcy.

Jeżeli pracownik jest zatrudniony na stanowisku związanym z odpowie-dzialnością materialną za powierzone mienie, strony mogą ustalić w umowie o pracę, że w przypadku zatrudnienia nieprzekraczającego 6 miesięcy, okres wypowiedzenia wyniesie 1 miesiąc, a w przypadku zatrudnienia od 6 miesię-cy do 3 lat - 3 miesiące. Takie rozwiązanie ma na celu zabezpieczenie obu stron stosunku pracy. Odpowiedzialność za

nia. Nie oznacza to jednak, że umowa o pracę może być rozwiązana „z dnia na dzień”. Przepisy Kodeksu pracy stanowią bowiem, że okres wypowiedzenia umo-wy o pracę zawartej na czas nieokreślo-ny jest uzależniony od okresu zatrud-nienia u danego pracodawcy i wynosi: 1) 2 tygodnie, jeżeli pracownik był

zatrudniony krócej niż 6 miesięcy, 2) 1 miesiąc, jeżeli pracownik był za-

trudniony co najmniej 6 miesięcy, 3) 3 miesiące, jeżeli pracownik był za-

trudniony co najmniej 3 lata.Istotne jest, że błędne wskazanie

okresu wypowiedzenia lub terminu jego upływu albo brak tych informacji nie ma wpływu na skuteczność wypowiedze-nia. Zasadnicze znaczenie ma wyrażona w oświadczeniu o wypowiedzeniu wola strony w przedmiocie rozwiąza-nia umowy o pracę po upływie okresu wynikającego z przepisów prawa pracy lub umowy. Przepisy K. p. nie formułują wzoru takiego oświadczenia.

Do okresu zatrudnienia u danego pracodawcy, od którego zależy długość okresu wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony, wlicza się wszystkie okresy zatrudnienia u tego pracodawcy,

Małgorzata Podgórska

MOŻLIWOŚĆ SKRÓCENIA OKRESU WYPOWIEDZENIA UMOWY O PRACĘ NA CZAS NIEOKREŚLONYWypowiedzenie umowy o pracę jest jednostronną czynnością prawną, podlegającą jednak określonym rygorom i ograniczeniom. Okresy wypowiedzenia przewidziane w przepisach Kodeksu pracy pełnią w prawie pracy funkcję ochronną. W przeszłości okresy te miały sztywny charakter i nie mogły być modyfikowane przez strony stosunku pracy. Takie stanowisko prezentowane było zarówno przez doktrynę, jak i sądy.

Obecnie dopuszcza się zawieranie w umowie o pracę postanowień, dotyczą-cych wydłużenia kodeksowych okresów wypowiedzenia, w ramach zasady prawa cywilnego dotyczącej swobody zawiera-nia umów. Dłuższy okres wypowiedzenia można bowiem, co do zasady, uznać za korzystniejszy dla pracownika. Taki pogląd wyraził SN w uchwale z dnia 9 listopada 1994 r. (I PZP 46/94, OSNP 1995/7/87) stwierdzając, że zastrzeżenie w umowie o pracę zawartej na czas nieokreślony dwunastomiesięcznego okresu wypo-wiedzenia tej umowy przez zakład pracy jest dopuszczalne na podstawie art. 18 § 2 Kodeksu pracy. Nie ma natomiast moż-liwości przewidzenia w postanowieniach tej umowy krótszego okresu wypowiedze-nia niż wynikający z obowiązujących prze-pisów. Ustawowe okresy wypowiedzenia umowy mogą być natomiast skracane na zasadach przedstawionych poniżej.

Okresy wypowiedzenia umowy u pracę na czas nieokreślony

Rozwiązanie umowy o pracę nastę-puje z upływem okresu wypowiedze-



z wypowiedzeniem umowy o pracę a nie w okresie późniejszym. Nie ma zatem możliwości dla pracodawcy, aby najpierw dokonał wypowiedzenia z określeniem trzymiesięcznego okresu, a następnie go skrócił.

W razie zastosowania przez praco-dawcę skrócenia okresu wypowiedzenia rozwiązanie stosunku pracy następuje z upływem tego skróconego okresu. SN w uzasadnieniu do uchwały 7 sędziów z dnia 9 lipca 1992 r. (I PZP 20/92, OSNC 1993, z. 1-2, poz. 2) zauważa, że dla przy-jęcia odmiennego stanowiska musiałby istnieć wyraźny przepis ustawy, który wprowadziłby dalsze trwanie stosunku pracy, mimo dokonanego wypowiedze-nia umowy i upływu okresu wypowie-dzenia. Taki sposób rozwiązania umowy o pracę nie byłby już rozwiązaniem umowy o pracę za wypowiedzeniem. Ponadto w ocenie SN, okres za który przysługuje odszkodowanie z art. 361 § 1 K.p., nie jest ani okresem zatrud-nienia, ani zrównanym z okresem zatrudnienia, a tylko okresem zaliczal-nym z mocy art. 361 § 2 K.p. do okresu zatrudnienia (przy jego obliczaniu na potrzeby stwierdzenia nabycia upraw-nień pracowniczych uzależnionych od posiadania określonego stażu pracy).

O możliwości skrócenia okresu wypo-wiedzenia przez pracodawcę decyduje przyczyna wypowiedzenia. Bez znacze-nia jest fakt, ilu pracowników zatrudnia pracodawca. Wskazanie czynników niedotyczących pracowników, jako przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę, może zatem dotyczyć zarówno małej (zatrudniającej mniej niż 20 pra-cowników), jak i dużej firmy.

że nie może on być krótszy niż 1 miesiąc. W takim przypadku pracownikowi przy-sługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia.

Przesłankami zezwalającymi praco-dawcy na skrócenie okresu wypowie-dzenia jest więc ogłoszenie upadłości lub ogłoszenie likwidacji. Jako ogło-szenie upadłości należałoby rozumieć wydanie przez sąd postanowienia o ogłoszeniu upadłości wobec dłużnika, który stał się niewypłacalny, zgodnie z przepisami ustawy – Prawo upadło-ściowe i naprawcze. W kwestii likwidacji należałoby przyjąć, że chodzi o ogłosze-nie faktycznej likwidacji pracodawcy (w rozumieniu art. 3 K.p.) - niezależnie od wszczęcia procedur likwidacyjnych.

Skrócenie okresu wypowiedzenia powinno być, jak stwierdził SN w wyroku z dnia 8 maja 1997 r., objęte wyraźną wolą i świadomością pracodawcy oraz świadomością pracownika (I PKN 123/97, OSNAPiUS 1998/5/151). Pra-cownik zatem powinien być wyraźnie poinformowany, że pracodawca skraca okres wypowiedzenia, które zostało przez niego dokonane. Ponadto SN wyraził pogląd, że norma art. 361 § 1 K.p. dotyczy wyłącznie jednostronnego skrócenia przez zakład pracy trzymie-sięcznego wypowiedzenia i nie obej-muje wypadków, gdy skrócenie okresu wypowiedzenia następuje w drodze porozumienia stron nawet wtedy, gdy inicjatywa zawarcia takiego porozumie-nia wychodzi od pracodawcy. Oświad-czenie woli zakładu pracy o skróceniu okresu wypowiedzenia w trybie art. 361 § 1K.p. może być złożone tylko łącznie

mienie powierzone oznacza bowiem dla pracownika obowiązek jego zwrotu lub rozliczenia się z pracodawcą, więc okres wypowiedzenia trwający 2 tygodnie lub 1 miesiąc mógłby okazać się w nie-których przypadkach niewystarczający.

Przy wypowiadaniu umów o pracę na czas nieokreślony pracodawca powinien zwrócić uwagę, jaki pracownik będzie miał staż pracy w dniu rozwiązania umowy o pracę. Gdyby w dniu złożenia wypo-wiedzenia umowy pracownik miał zakła-dowy staż pracy nieprzekraczający 3 lata i przysługiwał mu jednomiesięczny okres wypowiedzenia, a w dniu rozwiązania stosunku pracy osiągnąłby trzyletni okres zatrudnienia u tego pracodawcy, to należy zastosować wobec tego pracownika trzy-miesięczny okres wypowiedzenia.

Do stażu pracy uprawniającego do konkretnych okresów wypowiedzenia wlicza się także okresy pracy u poprzed-nich pracodawców, jeżeli nastąpiło prze-jęcie zakładu pracy w trybie art. 231 K.p. Nie ma znaczenia liczba poprzednich pracodawców, natomiast istotne jest następstwo prawne tych podmiotów.

Możliwość jednostronnego skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę

Niezależnie od powyższych wymo-gów, przepisy art. 361 § 1 K. p. przewidują w ściśle określonych okolicznościach możliwość skrócenia okresu wypo-wiedzenia. I tak, jeżeli wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony następuje z powo-du ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy albo z innych przyczyn nie-dotyczących pracowników, pracodawca może, w celu wcześniejszego rozwiąza-nia umowy o pracę, skrócić okres trzy-miesięcznego wypowiedzenia, najwyżej jednak do 1 miesiąca. Skrócenie okresu wypowiedzenia może dotyczyć tylko najdłuższego okresu wypowiedzenia. Pracodawca może dowolnie ustalić, o jaki okres skraca wypowiedzenie, z tym

Skrócenie okresu wypowiedzenia może dotyczyć tylko najdłuższe-go okresu wypowiedzenia. Pra-codawca może dowolnie ustalić, o jaki okres skraca wypowiedze-nie, z tym że nie może on być krótszy niż 1 miesiąc. W takim przypadku pracownikowi przy-sługuje odszkodowanie w wyso-kości wynagrodzenia za pozosta-łą część okresu wypowiedzenia.

Oświadczenie woli zakładu pracy o skróceniu okresu wypowie-dzenia w trybie art. 361 § 1 K.p. może być złożone tylko łącznie z wypowiedzeniem umowy o pra-cę a nie w okresie późniejszym. Nie ma zatem możliwości dla pracodawcy, aby najpierw doko-nał wypowiedzenia z określeniem trzymiesięcznego okresu, a na-stępnie go skrócił.



po dokonaniu wypowiedzenia umowy o pracę przez jedną z nich; ustalenie ta-kie nie zmienia jednak trybu rozwiązania umowy o pracę. Oznacza to, że pracow-nik, będący w okresie wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony, także z zastosowaniem skróconego okresu wypowiedzenia, może zawrzeć z pracodawcą porozumienie dotyczące wcześniejszego rozwiązania stosunku pracy. Takie porozumienie nie zmienia jednak trybu rozwiązania umowy o pra-cę. Z ofertą wcześniejszego rozwiązania umowy na mocy porozumienia stron może wystąpić zarówno pracownik, jak i pracodawca.

Podstawa prawna:1. Art. 3, art. 18, art. 231, art. 36, art. 361 Kodeksu pracy.

2. Uchwała SN z dnia 15 stycznia 2003 r. (III PZP 20/02, OSNP

2004/1/4, Biuletyn SN 2003/1/21 OSNP- wkł. 2003/3/1,

Prok.i Pr.- wkł. 2004/2/39, OSP 2004/6/81).

3. Wyrok SN z dnia 8 maja 1997 r. (I PKN 123/97, OSNAPiUS

1998/5/151).

4. Uchwała SN z dnia 9 listopada 1994 r. (I PZP 46/94, OSNP

1995/7/87).

5. Uchwała 7 sędziów z dnia 9 lipca 1992 r. (I PZP 20/92, OSNC

1993, z. 1-2, poz. 2).

jaką pracownik ponosi wskutek odebra-nia możliwości zarobkowania w czasie całego okresu wypowiedzenia. Takie odszkodowanie jest należne bezwarun-kowo, tj. także w przypadku podjęcia przez pracownika nowego zatrudnienia bezpośrednio po rozwiązaniu stosunku pracy w skróconym terminie z dotych-czasowym pracodawcą.

Skrócenie okresu wypowiedzenia na mocy porozumienia stron

Przepis art. 36 § 6 K.p. umożliwia stronom ustalenie wcześniejszego terminu rozwiązania umowy o pracę

Skutki skrócenia okresu wypowiedzenia

Pracownikowi przysługuje odszko-dowanie w wysokości wynagrodzenia za okres, o który zostało skrócone wy-powiedzenie. Przepis art. 361 § 2 K.p. gwarantuje ponadto, że okres, za który przysługuje odszkodowanie, wlicza się pracownikowi pozostającemu w tym okresie bez pracy do okresu zatrud-nienia. Zatem pracownikowi, który np. po 4 latach pracy zostaje zwolniony z zastosowaniem skróconego okresu wypowiedzenia, będzie miał wliczony do okresu zatrudnienia nie tylko 1 mie-siąc wypowiedzenia, ale także kolejne 2 miesiące po ustaniu zatrudnienia (za które otrzymał odszkodowanie). Taki pogląd wyraził również SN w uchwale z dnia 29 lipca 1992 r.

Odszkodowanie, które otrzymuje pracownik w razie skrócenia okresu wypowiedzenia, ma na celu zrekom-pensować wynagrodzenie utracone w wyniku wcześniejszego rozwiązania stosunku pracy; pokrywa więc stratę,

Pracownikowi przysługuje od-szkodowanie w wysokości wy-nagrodzenia za okres, o który zostało skrócone wypowiedzenie. Przepis art. 361 § 2 K.p. gwaran-tuje ponadto, że okres, za który przysługuje odszkodowanie, wlicza się pracownikowi pozosta-jącemu w tym okresie bez pracy do okresu zatrudnienia.

Jakie obowiązki ciążą na pracodawcy w razie podejrzenia, że pracownik stawił się do pracy w stanie wskazującym na spożycie alkoholu?

Kwestia ta nie jest wprost uregulowana przepisami Kodeksu pracy. Natomiast w świetle obowiązujących przepisów ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, kie-rownik zakładu pracy lub osoba przez niego upoważniona mają obowiązek niedopuszczenia do pracy pracownika, jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że stawił się on do pracy w stanie po użyciu alkoholu albo spożywał alkohol w czasie pracy. Okoliczności stanowiące podstawę decyzji powinny być podane pracownikowi do wiadomości. Na żąda-nie pracownika kierownik zakładu pracy lub osoba przez niego upoważniona jest obowiązana zapewnić przeprowadzenie badania stanu jego trzeźwości. Zatem

ustawa nie przewiduje przeprowadzania takiego badania z inicjatywy samego tylko pracodawcy.

Podstawowym obowiązkiem pra-codawcy w przedstawionej w pytaniu sytuacji jest niedopuszczenie pracownika do pracy. Za czas niewykonywania pracy z tego tytułu pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia. Jeżeli pra-cownik kwestionuje zasadność takiego działania pracodawcy, to ma prawo żądać przeprowadzenia badania stanu jego trzeźwości. W takiej sytuacji należy przyjąć, że ciężar zaprzeczenia zarzutowi stawienia się do pracy po użyciu alkoholu jest po stronie pracownika.

Należy podkreślić, że przebywanie w pracy po użyciu alkoholu stanowi cięż-

kie naruszenie podstawowych obowiąz-ków pracowniczych i uzasadnia zarówno nałożenie kary pieniężnej (niezależnie od utraty wynagrodzenia za czas odsunięcia od pracy) jak i rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracodawcę. Zatem to w interesie pracownika jest skorzystanie z przysługującego mu prawa żądania przeprowadzenia badania stanu jego trzeźwości i zaprzeczenie stawianym mu zarzutom. Należałoby konsekwentnie przyjąć, że ewentualna odmowa praco-dawcy przeprowadzenia takiego badania może być przez pracownika zwolnionego z pracy wykorzystana w trakcie procesu sądowego jako okoliczność przemawia-jąca za brakiem zasadności rozwiązania z nim umowy o pracę.



regulaminu pracy, które podkreślałyby obowiązek trzeźwości w miejscu pracy.

Podstawa prawna:• art. 108 Kodeksu pracy,

• art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wy-

chowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi

(Dz. U. z 2002r. Nr 147, poz. 1231, z późn. zm.).

(zn)

wyższego, ustne polecenie zaprzestania pracy nie narusza przepisów powołanej niżej ustawy, a badanie stanu trzeźwości następuje na żądanie pracownika /wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11.02.2000 r. sygn. akt II UKN 401/99/.

Niezależnie od powyższego wskazane jest, aby problematyka przedstawiona w pytaniu była objęta postanowieniami

Ponadto należy dodać, że w świetle orzecznictwa sądowego, wydanie przez pracodawcę polecenia zaprzestania pracy pracownikowi, wobec którego zachodzi uzasadnione podejrzenie spożywania alkoholu w czasie pracy, nie wymaga ani zachowania szczególnej formy, ani obowiązku przeprowadzenia badania stanu jego trzeźwości. W ocenie Sądu Naj-

Czy pracownik może domagać się przedłużenia urlopu wypoczynkowego z powodu zgonu i pogrze-bu żony w czasie tego urlopu?

Niestety, obowiązujące obecnie prze-pisy takiej możliwości pracownikowi wprost nie dają. Przedstawioną w pytaniu wątpliwość regulują przepisy rozporzą-dzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy. Stosownie do tych przepisów, pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika na czas obejmujący 2 dni w razie zgonu i pogrzebu małżonka pracownika. Zatem należy podkreślić, iż przepis umożliwia pracownikowi zwolnie-nie od pracy, a wiec dotyczy sytuacji, gdy pracownik ma obowiązek świadczyć pracę i od tego obowiązku w konkretnym dniu chciałby być zwolniony. Sytuacja taka nie zachodzi w przypadku, gdy pracownik już jest zwolniony od pracy z innego powodu.

Warto jednak zauważyć, że powołane przepisy nie wymagają, aby zwolnienie dotyczyło dnia pogrzebu czy zgonu, lecz ma pozostawać w związku z tym zda-rzeniem. Na tle takiej regulacji powstają w praktyce wątpliwości związane z ter-minem udzielenia zwolnienia od pracy, w szczególności wówczas, gdy pracownik domaga się udzielenia tego zwolnienia w innym terminie niż data konkretnego zdarzenia, uzasadniającego to zwolnie-nie. Pomimo, że przepisy rozporządzenia nie wymagają ścisłej jedności czasowej pomiędzy zwolnieniem a zdarzeniem, z tytułu którego jest udzielane, to termin zwolnienia od pracy powinien być jed-nak bezpośrednio związany z terminem uzasadniającego je zdarzenia, jednak nie muszą one się pokrywać. W świetle powyższego, w przypadku zgonu bliskiej

osoby dzień zwolnienia od pracy nie musi przypadać w dniu pogrzebu, może przypadać np. na dzień wcześniejszy w celu załatwienia wszystkich formalności związanych z pogrzebem lub też może przypadać na dzień późniejszy, jeżeli pra-cownik wskaże okoliczności uzasadniające takie zwolnienie, np. pomimo pogrzebu istnieje konieczność załatwienia innych spraw związanych ze zgonem. Zatem w niektórych przypadkach termin udzie-lenia zwolnienia nie musi pokrywać się ściśle z datą danego zdarzenia, ale zawsze powinien jednak pozostawać w związku przyczynowym z tym zdarzeniem. W każ-dym przypadku to pracodawca ocenia konkretny stan faktyczny pod kątem zasadności udzielenia zwolnienia. Nie jest zatem możliwe automatyczne przedłuże-nie urlopu wypoczynkowego w sytuacji przedstawionej w pytaniu.

Należy podkreślić, że jeżeli w dniu zda-rzenia lub w czasie najbliższym temu zda-rzeniu pracownik nie mógł skorzystać ze zwolnienia, a udzielenie zwolnienia w póź-niejszym terminie nie jest już uzasadnione (ze względu na brak związku z określonym zdarzeniem) a pracownikowi nie przysłu-gują żadne ekwiwalentne świadczenia, czy też roszczenie o udzielenie tego zwol-nienia w późniejszym terminie w naturze. Dotyczy to również sytuacji, gdy dane zdarzenie nastąpiło w czasie, gdy pracow-nik nie świadczył pracy z innego powodu. Zatem należy pamiętać, że zwolnienie od pracy przysługuje pracownikowi, gdy jest obowiązany świadczyć pracę, ale np. w związku z pogrzebem chciałby zwolnić się od wykonywania pracy. Jeśli natomiast pracownik nie świadczy pracy, np. z powo-

du choroby czy urlopu wypoczynkowego, to nie może występować w tym czasie o zwolnienie od pracy, której przecież nie świadczy. Nie może bowiem w tym samym czasie korzystać ze zwolnień od pracy z dwóch różnych tytułów.

Warto przypomnieć, że za czas takiego zwolnienia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia obliczanego według reguł wynikających z przepisów § 5 rozpo-rządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie nie-wykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania od-szkodowań, odpraw, dodatków wyrów-nawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy. Zgodnie z tym przepisem, przy usta-laniu wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy oraz za czas niewykonywania pracy, gdy przepisy przewidują zachowanie przez pracownika prawa do wynagrodzenia, sto-suje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop, z tym że składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy lub okres niewykonywania pracy.

Podstawa prawna: • rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia

15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nie-

obecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień

od pracy (Dz.U. Nr 60, poz. 281 z późn.zm.),

• rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia

29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia

w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia

stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw,

dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych

należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. Nr 62,

poz. 289 z późn. zm.).

(zn)



WYROK SĄDU NAJWYŻSZEGOz dnia 22 października 2008 r.

I UK 82/08 (OSNP z 2010 r. nr 9-10, poz. 119)

Wynagrodzenie za okres pozosta-wania bez pracy, wypłacone pracow-nikowi przywróconemu do pracy po jej podjęciu, stanowi przychód podle-gający obciążeniu składką na ubezpie-czenia społeczne według przepisów ubezpieczeniowych obowiązujących w dacie wypłaty tego świadczenia.

Podstawę sporu w omawianej spra-wie stanowiła decyzja organu rento-wego z dnia 19 marca 2003 r. zobo-wiązująca Przedsiębiorstwo Transportu Kolejowego i Gospodarki Kamieniem w R. do rozliczenia i opłacania składek z tytułu ubezpieczeń społecznych za dwóch pracowników Henryka J. i Kazi-mierza B. za okres od 1 lipca 1997 r. do 1 grudnia 1998 r., stosownie do obowią-zujących wówczas przepisów.

Decyzja organu rentowego została zmieniona wyrokiem Sądu Okręgowego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 18 czerwca 2003 r. Wyrokiem z dnia 7 lipca 2005 r. Sąd II instancji po rozpoznaniu apelacji organu rentowego uchylił zaskarżony wyrok, a sprawa zo-stała przekazana Sądowi Okręgowemu w Gliwicach – Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku do ponownego rozpoznania, bowiem Henryk J. i Kazimierz B. powinni brać udział w sprawie w charakterze zainteresowanych.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy, wyrokiem z dnia 11 stycznia 2006 r., Sąd Okręgowy oddalił odwołanie. Z ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd I instancji wynikało, że „wyrokiem z dnia 23 maja 2002 r. tamtejszy sąd przywrócił do pracy na poprzednich warunkach odwołującego się Henryka J. i Kazimie-rza B. oraz zasądził na ich rzecz pod warunkiem podjęcia pracy w terminie 7 dni wynagrodzenie w kwotach od-powiednio 164.881,98 zł i 112.890,70 zł. Było to wynagrodzenie za cały czas pozostawania przez nich bez pracy, czyli od 1 lipca 1997 r. W związku z podjęciem

przez zainteresowanych pracy w wyniku ich przywrócenia pracodawca dokonał rozliczenia składek na ubezpieczenie społeczne z uwzględnieniem przepisów art. 19 ust. 1,3 i 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Sąd Okrę-gowy, powołując się na przepis art. 109 ustawy o systemie ubezpieczeń spo-łecznych, stwierdził, iż należne składki za okres zatrudnienia od 1 lipca 1997 r. do 31 grudnia 1998 r. należy rozliczać zgodnie z zasadą wynikającą z tego przepisu.”

Zgodnie z art. 109 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubez-pieczeń społecznych (aktualnie jednoli-ty tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.), składki na ubezpieczenie społeczne i zasiłki oraz zasiłki rodzinne i pielęgnacyjne należne za okres do dnia 31 grudnia 1998 r. płatnicy składek są zobowiązani rozliczać i opłacać na pod-stawie przepisów dotychczasowych.

Po rozpoznaniu apelacji Przedsiębior-stwa Transportu Kolejowego i Gospo-darki Kamieniem w R. Sąd Apelacyjny w Katowicach wyrokiem z dnia 30 sierp-nia 2007 r. oddalił apelację.

Sąd II instancji przyjął, że „okres pozostawania bez pracy, do której pracownik został przywrócony wyro-kiem sądu i za które wypłacono wyna-grodzenie, jest okresem składkowym w rozumieniu art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i ren-tach z Funduszu Ubezpieczeń Społecz-nych i ma wpływ na prawo i wysokość świadczeń emerytalno-rentowych. Tym samym składka na ubezpieczenie społeczne winna być przypisana do wynagrodzenia za okres, jakiego ono dotyczy i rozliczona na podstawie przepisów dotyczących zasad ustalania i rozliczania składek na ubezpieczenie społeczne, obowiązujących w spornym okresie od 1 lipca 1997 r. do 31 grudnia 1998 r.”

Wyrokiem z dnia 22 października 2008 r. Sąd Najwyższy, po rozpatrzeniu skargi kasacyjnej Przedsiębiorstwa Transportu Kolejowego i Gospodarki Kamieniem w R., uchylił zaskarżony wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowi-cach i przekazał temu Sądowi sprawę do ponownego rozpoznania, a także orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.

W uzsadnieniu wyroku Sąd Najwyż-szy stwierdził, że, zgodnie z art. 57 § 1 Kodeksu pracy, pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy. Zdaniem SN, „wynagrodzenie za czas pozostawa-nia bez pracy jest świadczeniem pienięż-nym, które stanowi rodzaj rekompensa-ty z tytułu wadliwego wypowiedzenia umowy o pracę i spowodowanego tym uszczerbku majątkowego. Korzysta ono z ochrony, jaką przepisy prawa pracy przyznają wynagrodzeniu za pracę. Jest szczególną formą wyrównania ponie-sionych przez pracownika strat z tytułu wadliwego wypowiedzenia umowy o pracę, a także pozbawienia pracow-nika możności świadczenia pracy na rzecz pracodawcy, mimo iż był do tego gotów.” Spełnia ono „funkcję analogicz-ną do wynagrodzenia przysługującego pracownikowi na mocy art. 47 K.p. Jest ono zatem rodzajem odszkodowania majątkowego, którego celem jest kom-pensacja uszczerbku poniesionego przez pracownika wskutek bezprawne-go rozwiązania z nim umowy o pracę w trybie natychmiastowym.”

Należy zwrócić uwagę, że pracodawca może odmówić – na mocy art. 48 § 1 K.p. – ponownego zatrudnienia pracownika, jeżeli w ciągu 7 dni od przywrócenia do pracy nie zgłosił on gotowości niezwłocz-nego podjęcia pracy, chyba że przekro-czenie terminu nastąpiło z przyczyn niezależnych od pracownika.



wał z dniem nawiązania stosunku pracy, a wygasał z dniem jego ustania (art. 4 ust. 3 tej ustawy).

W ocenie Sądu Najwyższego, „rozli-czanie składek ubezpieczeniowych na podstawie przepisów obowiązujących przed 1 stycznia 1999 r. zgodnie z dy-rektywą art. 109 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – w wyniku przyjęcia przez Sąd, że składki na ubez-pieczenie społeczne za ubezpieczonych były należne za okres, co do którego zarówno na podstawie obecnej ustawy, jak i poprzednio obowiązującej obo-wiązek taki względem ubezpieczonych nie istniał – należy ocenić jako wadliwe i niezgodne z prawem.”

podstawę wymiaru składek na ubezpie-czenia emerytalne i rentowe pracowni-ków stanowi przychód. Za pracownika – w świetle art. 8 ust. 1 tej ustawy – uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy.

W omawianej sprawie, w latach 1997-2007 ubezpieczeni nie byli pracownika-mi, a zatem nie podlegali obowiązkowi ubezpieczenia. Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że ubezpieczeni zostali zwolnie-ni w okresie obowiązywania przepisów ustawy z dnia 25 listopada 1986 r. o or-ganizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 1989 r. Nr 25, poz. 137 z późn. zm.). Zgodnie z art. 4 ust. 1 tej ustawy, ubezpieczeniu społecznemu podlegali wszyscy pracownicy. Obowią-zek ubezpieczenia pracownika powsta-

Przepis art. 51 K.p. stanowi, że pra-cownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, wlicza się do okresu zatrudnienia okres pozostawania bez pracy, za który przyznano wynagro-dzenie. Okresu pozostawania bez pracy, za który nie przyznano wynagrodzenia, nie uważa się za przerwę w zatrudnie-niu, pociągającą za sobą utratę upraw-nień uzależnionych od nieprzerwanego zatrudnienia. Natomiast pracownikowi, któremu przyznano odszkodowanie, wlicza się do okresu zatrudnienia okres pozostawania bez pracy odpowiadający okresowi, za który przyznano odszko-dowanie.

Stosownie do art. 18 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych,

WYROK SĄDU NAJWYŻSZEGOz dnia 12 listopada 2008 r.

I UK 87/08 (OSNP z 2010 r. nr 9-10, poz. 126)

Wykonywanie pośrednictwa ubez-pieczeniowego na podstawie umowy agencyjnej w ramach pozarolniczej działalności nie zwalnia studenta pro-wadzącego tę działalność do ukończe-nia 26. roku życia z obowiązkowego ubezpieczenia społecznego z tego ty-tułu, bo takie zwolnienie na podstawie art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 13 paździer-nika 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.) przysługuje wyłącznie studentom niebędącym przedsiębiorcami.

Decyzją z dnia 26 września 2006 r. organ rentowy uznał, że wnioskodawca Przemysław B. w okresie od 24 maja 2004 r. do 31 sierpnia 2004 r. podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i ren-towym z tytułu umowy o pracę przy równoczesnym prowadzeniu działalno-ści gospodarczej, a następnie w okresie od 1 września 2004 r. do 14 lutego 2006 r. podlegał obowiązkowo ubez-pieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

Decyzję tę zaskarżył Przemysław B. wskazując, że „podlegał on ubezpiecze-niom emerytalnemu i rentowemu z ty-tułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę przy równoczesnym prowadze-niu działalności gospodarczej jedynie w okresie od dnia 30 maja 2004 r. do dnia 23 lipca 2004 r., natomiast w dal-szym okresie nie podlegał obowiązko-wo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, albowiem w tym czasie był równocze-śnie studentem i nie ukończył 26 lat.”

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpie-czeń Społecznych w Olsztynie wyrokiem z dnia 9 maja 2007 r. oddalił odwołanie wnioskodawcy.

Z ustaleń Sądu I instancji wynikało, że „zgodnie z zaświadczeniem o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej wnioskodawca w dniu 30 maja 2004 r. rozpoczął działalność gospodarczą w za-kresie handlu hurtowego, komisowego i detalicznego z wyłączeniem handlu pojazdami samochodowymi i motocy-klami, oraz naprawy artykułów użytku

osobistego i domowego, a po zmianie wpisu dokonanej w dniu 26 listopada 2004 r. – także działalności pomocniczej związanej z „pośrednictwem fundusza-mi emerytalno-rentowymi.” Natomiast w dniu 14 lutego 2006 r. wnioskodawca został wykreślony z ewidencji działal-ności gospodarczej. Jednocześnie od dnia 24 maja 2004 r. został zgłoszony przez Józefa i Beatę G. prowadzących działalność pod nazwą „K.” W R. N. do ubezpieczenia pracowniczego, z któ-rego został wyrejestrowany z dniem 1 września 2004 r. Z pisma naczelnika Urzędu Skarbowego w P. wynikało, że wnioskodawca prowadził działalność gospodarczą w okresie od dnia 30 maja 2004 r. do dnia 14 lutego 2006 r.”

Sąd Okręgowy w Olsztynie ustalił także, że „w czasie prowadzenia dzia-łalności gospodarczej wnioskodawca wyjeżdżał za granicę. W dniu 11 stycznia 2005 r. podpisał umowę agencyjną z Po-wszechnym Zakładem Ubezpieczeń SA w W., a w dniu 19 stycznia 2005 r. uzyskał wpis do rejestru agentów. Umowa ta uległa rozwiązaniu z dniem 30 listopada



2005 r. Przez cały okres prowadzenia działalności gospodarczej wniosko-dawca studiował w trybie dziennym prawo na Uniwersytecie W.-M. w O. W przedmiotowej sprawie toczyło się postępowanie z „odwołania” wniosko-dawcy od pisma ZUS w Olsztynie z dnia 9 listopada 2005 r., stwierdzającego obowiązek podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, w wyniku którego Sąd Okręgowy w Olsztynie po-stanowieniem z dnia 14 marca 2006 r. […] odrzucił odwołanie, a sprawę ustalenia podlegania ubezpieczeniom społecznym za okres od dnia 3 lutego 2005 r. do dnia 17 czerwca 2005 r. z ty-tułu prowadzonej przez Przemysława B. działalności gospodarczej przekazał do rozpoznania organowi rentowemu.” W wyniku rozpoznania sprawy została wydana decyzja z dnia 26 września 2006 r.

Wyrokiem z dnia 27 listopada 2007 r. Sąd Apelacyjny w Białymstoku zmienił zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie, a także poprzedzającą go decyzję organu rentowego z dnia 26 września 2006 r.

Sąd II instancji orzekł, że Przemysław B. pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu przy równoczesnym prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej podlegał w okresie od 30 maja 2004 r. do 6 sierpnia 2004 r.; w okresie od 1 października 2004 r. do 15 czerwca 2005 r., a następnie od 1 października 2005 r. do 14 lutego 2006 r. podlegał obowiązkowo ubez-pieczeniom emerytalnemu, rentowym

i wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. W pozostałym zakresie apelacja wnio-skodawcy została oddalona.

Skarga kasacyjna wnioskodawcy, w której zarzucał między innymi naru-szenie przepisów prawa materialnego oraz przepisów postępowania, została oddalona wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 12 listopada 2008 r.

W uzasadnieniu Sąd Najwyższy stwierdził, że, zgodnie z art. 3983 § 3 Kodeksu postępowania cywilnego, pod-stawą skargi kasacyjnej nie mogą być zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów. Ponadto w postępo-waniu kasacyjnym nie jest dopuszczalne powołanie nowych faktów i dowodów, a Sąd Najwyższy jest związany ustalenia-mi faktycznymi, stanowiącymi podstawę zaskarżonego orzeczenia (art. 39813 § 2 K.p.c.).

W związku z powyższym, rozpo-znając skargę kasacyjną Przemysława B., Sąd Najwyższy stwierdził, że należy wykluczyć zarzuty dotyczące narusze-nia prawa materialnego i przepisów postępowania.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 205. poz. 1585 z poźn. zm.), obowiązkowo ubezpie-czeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby prowadzące poza-rolniczą działalność gospodarczą oraz osoby z nimi współpracujące. W świetle art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy systemowej, za osobę prowadzącą pozarolniczą dzia-

łalność uważa się osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych.

W ocenie Sądu Najwyższego, „ubez-pieczony już dlatego, że był agentem ubezpieczeniowym o statusie przedsię-biorcy w rozumieniu przepisów Prawa o działalności gospodarczej, podlegał ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzonej działalności pozarolniczej, niezależnie od tego, że zakres tej dzia-łalności został uzupełniony (poszerzony) wskutek zgłoszenia przez samego ubez-pieczonego w dniu 26 listopada 2004 r. zmiany wpisu […]”.

Zdaniem Sądu Najwyższego, „ozna-czało to w ustalonych okolicznościach sprawy, że ubezpieczony, jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność, nie korzystał z innego tytułu podlega-nia obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, w szczególności z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej (art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy systemowej), bo pracę tę świad-czył w ramach rozszerzonego zakresu działalności pozarolniczej na podstawie przepisów o działalności gospodarczej (art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 8 ust. 6 tej ustawy), która nie zwalnia studentów do ukończenia 26 lat życia z obowiąz-kowego podlegania ubezpieczeniom społecznym osób prowadzących poza-rolniczą działalność.”

Wyboru dokonała i skomentowała Dorota Siwiec

13 sierpnia 2010 r. weszło w życie rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 sierpnia 2010 r. w sprawie okresów i terminów określonych w niektórych przepisach ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwa-niem skutków powodzi z 2010 r. (Dz.U. Nr 148, poz. 994).

Podstawę jego wydania stanowi art. 44a ust. 1 ustawy z dnia 24 czerwca

2010 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków po-wodzi w 2010 r. (Dz. U. Nr 123, poz. 835 z poźn. zm.). Przepis ten został dodany ustawą z dnia 12 sierpnia 2010 r. o zmia-nie ustawy o szczególnych rozwiąza-niach związanych z usuwaniem skutków powodzi z maja i czerwca 2010 r. oraz ustawy o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Euro-

pejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz.U. Nr 148, poz. 993).

Od 13 sierpnia 2010 r. obowiązują przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 13 sierpnia 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie nieoprocentowanej pożyczki z Funduszu Gwarantowanych Świad-



UCHWAŁA SĄDU NAJWYŻSZEGO z dnia 18 sierpnia 2010 r.

(II PZP 7/10)

Wniosek o doręczenie wyroku sądu pierwszej instancji z uzasadnieniem, wniesiony w terminie określonym w art. 328 § 1 zdanie pierwsze K.p.c., z reguły stanowi równocześnie żąda-nie sporządzenia tego uzasadnienia.

Zgodnie z art. 328 § 1, zdanie pierw-sze Kodeksu postępowania cywilnego,

uzasadnienie wyroku sporządza się na żądanie strony, zgłoszone w terminie tygodniowym od dnia ogłoszenia sen-tencji wyroku, a w wypadku określonym w art. 327 § 2 – od dnia doręczenia sentencji wyroku.

Przepis art. 327 § 2 K.p.c. dotyczy strony działającej bez adwokata, radcy

prawnego lub rzecznika patentowego, która na skutek pozbawienia wolności była nieobecna przy ogłoszeniu wyroku. Wówczas sąd z urzędu, w ciągu tygodnia od dnia ogłoszenia wyroku doręcza takiej stronie odpis sentencji wyroku, z pouczeniem o terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia.

UCHWAŁA SĄDU NAJWYŻSZEGO z dnia 1 września 2010 r.

(II UZP 6/10)

Wypłacone w latach 1970-1976 pre-mie z funduszu premiowego w Pań-stwowych Gospodarstwach Rolnych podlegają, ze względu na obowiązek opłacania składki na cele emerytal-ne na podstawie ustawy z dnia 23 stycznia 1968 r. o funduszu emerytal-nym (Dz.U. Nr 3, poz. 7 z poźn. zm.), uwzględnieniu w podstawie wymiaru emerytury i renty (art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emerytu-

czeń Pracowniczych dla pracodawcy, który na skutek powodzi przejściowo zaprzestał prowadzenia działalności lub istotnie ograniczył jej prowadzenie (Dz.U. Nr 148, poz. 995). Znowelizowało ono rozporządzenie Ministra Pracy i Po-lityki Społecznej z dnia 9 lipca 2010 r. (Dz.U. Nr 123, poz. 837).

16 sierpnia 2010 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 lipca 2010 r. w sprawie rodzajów do-kumentacji medycznej służby medycyny pracy, sposobu jej prowadzenia i prze-

chowywania oraz wzorów stosowanych dokumentów (Dz.U. Nr 149, poz. 1002), wydane na podstawie art. 11 ust. 4 usta-wy z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy (Dz.U. z 2004 r. Nr 125, poz. 1317 z poźn. zm.).

21 wrzenia 2010 r. weszło w życie rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2010 r. w sprawie wyko-rzystania w 2010 r. środków Funduszu Rezerwy Demograficznej na uzupełnie-nie niedoboru funduszu emerytalnego

wynikającego z przyczyn demograficz-nych (Dz.U. Nr 163, poz. 1099), wydane na podstawie art. 59 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o syste-mie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.).

Zgodnie z przepisami rozporządze-nia, w 2010 r. zarządza się wykorzystanie środków FRD w kwocie 7 500 000 tys. zł na uzupełnienie wynikającego z przy-czyn demograficznych niedoboru fun-duszu emerytalnego. Kwota ta może być przekazana do funduszu emerytalnego jednorazowo lub w ratach.

rach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz,. 1227 z późn. zm.).

W świetle art. 15 ust. 1 ustawy o eme-ryturach i rentach z Funduszu Ubezpie-czeń Społecznych, podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona, w sposób określony w ust. 4 i 5 tego przepisu, przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne

i rentowe lub na ubezpieczenie spo-łeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę.

(ds, bs)



I. SKŁADKI

1. Stopy procentowe składek

Tytuł składki Pracodawca Pracownik Ogółem

Ubezpieczenie emerytalne 9,76 9,76 19,52

Ubezpieczenie rentowe 4,50 1,50 6,00

Ubezpieczenie chorobowe – 2,45 2,45

Ubezpieczenie wypadkowe od 0,67 do 3,33 – od 0,67 do 3,33

Fundusz Emerytur Pomostowych 1,50 – 1,50

Podane w tabeli stopy procentowe składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenie chorobowe obowiązują od 1 stycznia 1999 r. Składka na Fun-

dusz Emerytur Pomostowych obowiązuje od 1 stycznia 2010 r. Składki na ubezpieczenie rentowe i wypadkowe ulegały zmianie:

Składka na ubezpieczenie rentowe:

od 1.01.1999 r. do 30.06.2007 r. 13,00% podstawy wymiaru


od 1 stycznia 2008 r. 6,00% podstawy wymiaru

Stopy procentowe składki na ubezpieczenie wypadkowe*:


od 1.01.2003 r. do 31.03.2006 r. od 0,97% do 3,86% podstawy wymiaru



od 1.04.2009 r. od 0,67% do 3,33% podstawy wymiaru

* Dla płatników składek, którzy za trzy ostatnie lata kalendarzowe złożyli informację ZUS IWA do prezentowanych stóp procentowych stosowany jest wskaźnik korygujący. Od 1 kwietnia 2009 r.

wskaźnik ten wynosi od 0,5 do 1,5.

Grupy działalności, kategorie ryzyka i stopy procentowe składki na ubezpieczenie wypadkowe dla grup działalności

Lp. Grupy działalności Kod PKD*Kategorie

ryzyka

Stopy procentowe składki (%)

1.Uprawy rolne, chów i hodowla zwierząt, łowiectwo,

włączając działalność usługowąA - 01 9 2,53

2. Leśnictwo i pozyskiwanie drewna A - 02 9 2,53

3. Rybactwo A - 03 6 1,73

4. Wydobywanie węgla kamiennego i węgla brunatnego (lignitu) B - 05 12 3,33

5. Górnictwo ropy naftowej i gazu ziemnego B - 06 12 3,33

6. Górnictwo rud metali B - 07 12 3,33

7. Pozostałe górnictwo i wydobywanie B - 08 12 3,33

8. Działalność usługowa wspomagająca górnictwo i wydobywanie B - 09 12 3,33

9. Produkcja artykułów spożywczych C - 10 6 1,73

10. Produkcja napojów C - 11 6 1,73




ryzyka


11. Produkcja wyrobów tytoniowych C - 12 6 1,73

12. Produkcja wyrobów tekstylnych C - 13 4 1,20

13. Produkcja odzieży C - 14 4 1,20

14. Produkcja skór i wyrobów ze skór wyprawionych C - 15 4 1,20

15.Produkcja wyrobów z drewna oraz korka z wyłączeniem mebli; produkcja wyrobów ze

słomy i materiałów używanych do wyplataniaC - 16 10 2,80

16. Produkcja papieru i wyrobów z papieru C - 17 5 1,47

17. Poligrafia i reprodukcja zapisanych nośników informacji C - 18 5 1,47

18. Wytwarzanie i przetwarzanie koksu i produktów rafinacji ropy naftowej C - 19 5 1,47

19. Produkcja chemikaliów i wyrobów chemicznych C - 20 6 1,73

20.Produkcja podstawowych substancji farmaceutycznych oraz leków

i pozostałych wyrobów farmaceutycznychC - 21 6 1,73

21. Produkcja wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych C - 22 7 2,00

22.Produkcja wyrobów z pozostałych mineralnych surowców

niemetalicznychC - 23 8 2,26

23. Produkcja metali C - 24 9 2,53

24.Produkcja metalowych wyrobów gotowych, z wyłączeniem

maszyn i urządzeńC - 25 9 2,53

25. Produkcja komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych C - 26 5 1,47

26. Produkcja urządzeń elektrycznych C - 27 5 1,47

27. Produkcja maszyn i urządzeń, gdzie indziej niesklasyfikowana C - 28 7 2,00

28. Produkcja pojazdów samochodowych, przyczep i naczep, z wyłączeniem motocykli C - 29 8 2,26

29. Produkcja pozostałego sprzętu transportowego C - 30 8 2,26

30. Produkcja mebli C - 31 7 2,00

31. Pozostała produkcja wyrobów C - 32 7 2,00

32. Naprawa, konserwacja i instalowanie maszyn i urządzeń C - 33 5 1,47

33.Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę

i powietrze do układów klimatyzacyjnych D 6 1,73

34. Pobór, uzdatnianie i dostarczanie wody E - 36 6 1,73

35. Odprowadzanie i oczyszczanie ścieków E - 37 5 1,47

36.Działalność związana ze zbieraniem, przetwarzaniem

i unieszkodliwianiem odpadów; odzysk surowcówE - 38 5 1,47

37.Działalność związana z rekultywacją i pozostała działalność

usługowa związana z gospodarką odpadamiE - 39 5 1,47

38. Roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków F - 41 7 2,00

39.Roboty związane z budową obiektów inżynierii lądowej

i wodnejF - 42 7 2,00

40. Roboty budowlane specjalistyczne F - 43 7 2,00

41.Handel hurtowy i detaliczny pojazdami samochodowymi;

naprawa pojazdów samochodowychG - 45 5 1,47

42.Handel hurtowy, z wyłączeniem handlu pojazdami

samochodowymiG - 46 5 1,47




ryzyka


43.Handel detaliczny, z wyłączeniem handlu detalicznego

pojazdami samochodowymiG - 47 5 1,47

44. Transport lądowy oraz transport rurociągowy H - 49 5 1,47

45. Transport wodny H - 50 5 1,47

46. Transport lotniczy H - 51 5 1,47

47.Magazynowanie i działalność usługowa wspomagająca

transportH - 52 5 1,47

48. Działalność pocztowa i kurierska H - 53 5 1,47

49.Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami

gastronomicznymiI 3 0,93

50. Informacja i komunikacja J 5 1,47

51. Działalność finansowa i ubezpieczeniowa K 2 0,67

52. Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości L 4 1,20

53. Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna M 3 0,93

54. Wynajem i dzierżawa N - 77 4 1,20

55. Działalność związana z zatrudnieniem N - 78 3 0,93

56.Działalność organizatorów turystyki, pośredników i agentów turystycznych oraz pozo-

stała działalność usługowa w zakresie rezerwacji i działalności z nią związaneN - 79 5 1,47

57. Działalność detektywistyczna i ochroniarska N - 80 5 1,47

58.Działalność usługowa związana z utrzymaniem porządku

w budynkach i zagospodarowaniem terenów zieleniN - 81 5 1,47

59.Działalność związana z administracyjną obsługą biura i

pozostała działalność wspomagająca prowadzenie działalności gospodarczejN - 82 5 1,47

60.Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe

zabezpieczenia społeczne, organizacje i zespoły eksterytorialneO, U 3 0,93

61. Edukacja P 3 0,93

62. Opieka zdrowotna i pomoc społeczna Q 5 1,47

63. Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją R 5 1,47

64.Pozostała działalność usługowa; gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników;

gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzebyS, T 5 1,47

* Kod PKD określony w przepisach rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) (Dz. U. Nr 251, poz. 1885 oraz z 2009 r. Nr 59, poz. 489).

• Załącznik Nr 2 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków

przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków (Dz.U. Nr 200, poz. 1692 z późn. zm.).

•• Kod PKD - określony w przepisach w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD). Do dnia 31 grudnia 2009 r. do grup działalności i rodzaju działalności stosowało się Polską Klasyfikację Działalności

(PKD) wprowadzoną rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 20 stycznia 2004 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) (Dz. U. Nr 33, poz. 289 i Nr 165, poz. 1727). Od 1 stycznia 2010 r.

stosuje się Polską Klasyfikację Działalności (PKD) wprowadzoną rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007 r. (Dz.U. Nr 251, poz. 1885 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322) o wysokości

stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe obowiązującej w danym roku składkowym ZUS powiadamia do 20 kwietnia danego roku płatników składek, którzy przekazali informację

ZUS IWA za trzy kolejne lata kalendarzowe.

Pozostali płatnicy składek zobowiązani są do samodzielnego ustalenia stopy procentowej składki na dany rok składkowy, tj.:

– płatnicy składek zgłaszający do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych, którzy nie mieli obowiązku przekazywania informacji ZUS IWA przez trzy kolejne, ostatnie lata

kalendarzowe, zgodnie z art. 33 ust. 1 ww. ustawy, ustalają stopę procentową składki na to ubezpieczenie w wysokości stopy procentowej określonej dla grupy działalności, do której należą,

– płatnicy zgłaszający do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 ubezpieczonych, zgodnie z art. 28 ust. 1 ww. ustawy, ustalają stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe

w wysokości 50 % najwyższej stopy procentowej ustalonej na dany rok składkowy dla grup działalności.



Składka na Fundusz Pracy od 1 stycznia 1999 r. wynosi 2,45% podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Składka na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych od 1 stycznia 2006 r. wynosi 0,10% podstawy wymiaru.

Składka na ubezpieczenie zdrowotne od 1 stycznia 2007 r. wynosi 9,00% podstawy wymiaru.

2. Wysokość składek na ubezpieczenie społeczne pracowników młodocianych

Młodocianemu w okresie nauki zawodu przysługuje wynagrodzenie w wysokości:

– w pierwszym roku nauki – nie mniej niż 4%,

– w drugim roku nauki – nie mniej niż 5%,

– w trzecim roku nauki – nie mniej niż 6%

przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale (patrz dział II).

W okresie od 1 września 2010 r. do 30 listopada 2010 r. minimalna podstawa wymiaru składek oraz składki za pracownikow młodocianych wynoszą:

Rok naukiPodstawa

wymiaru składkiRodzaj

ubezpieczeniaSposób finansowania

płatnik ubezpieczony

I 127,91 zł

emerytalne 12,48 zł 12,48 zł

rentowe 5,76 zł 1,92 zł

chorobowe – 3,13 zł

II 159,89 zł




III 191,87 zł




Podstawa prawna: ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.) oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dnia

28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania (Dz.U. Nr 60, poz. 278 z późn. zm.).

3. Wysokość składek za osoby prowadzące pozarolniczą działalność

1) Składki ogólne za osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, tj.:

• osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych nie wymie-

nionych w punkcie 2),

• twórcy i artyści,

• osoby prowadzące działalność w zakresie wolnego zawodu w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów

osiąganych przez osoby fizyczne, a także osoby prowadzące działalność w zakresie wolnego zawodu, z której przychody są przychodami z działalności gospo-

darczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych,

• wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólnicy spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej,

• osoby prowadzące niepubliczną szkołę, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów o systemie oświaty,

• osoby współpracujące z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne tych osób w 2010 r. stanowi kwota zadeklarowana, nie niższa niż 1887,60 zł (60% prognozowanego

przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na dany rok kalendarzowy).



W 2010 r. miesięczna składka ogólna nie może być niższa niż:

368,46 zł( tj. 19,52 %) na ubezpieczenie emerytalne

113,26 zł (tj. 6,00%) na ubezpieczenie rentowe

46,25 zł (tj. 2,45%) na ubezpieczenie chorobowe

2) Składki obniżone dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów

o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych.

Składki te stosuje się do osób, które:

• rozpoczęły wykonywanie działalności gospodarczej nie wcześniej niż 25 sierpnia 2005 r.,

• nie prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej nie prowadziły pozarol-

niczej działalności,

• nie wykonują działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub

poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej

działalności gospodarczej.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla tych osób w 2010 r. stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa niż 395,10 zł (30% kwoty minimal-

nego wynagrodzenia w 2010 r.).

W 2010 r. miesięczna składka obniżona nie może być niższa niż:

77,12 zł (tj. 19.52%) na ubezpieczenie emerytalne

23,71 zł (tj. 6%) na ubezpieczenie rentowe

9,68 zł (tj. 2,45%) na ubezpieczenie chorobowe

We wrześniu, październiku i listopadzie 2010 r. dla osób wymienionych w pkt. 1 i 2 podstawa wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenie cho-robowe nie może przekraczać miesięcznie kwoty 7994,63 zł (tj. 250% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w drugim kwartale 2010 r.).

W 2010 r. podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne dla osób wymienionych w pkt. 1 i 2 stanowi kwota zadeklarowana, nie niższa niż

2592,46 zł (75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale 2009 r., włącznie z wypłatami z zysku).

Składka na ubezpieczenie zdrowotne w 2010 r. nie może być niższa niż:

233,32 zł (9,00% podstawy wymiaru)

W okresie od 1 marca 2009 r. do 31 grudnia 2009 r. składka na ubezpieczenie zdrowotne nie mogła być niższa niż 224,24 zł

Składka na Fundusz Pracy w 2010 r. nie może być niższa niż:

46,25 zł (2,45% podstawy wymiaru)



4. Kwota ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od 1999 r.

50 375,22 zł w 1999 r. (Mon.Pol. z 1998 r. Nr 46, poz. 658)












Podstawa prawna: art. 19 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.).

5. Kwota rocznego ograniczenia wpłaty składek na IKE Obowiązuje: od 1 stycznia 2010 r. do 31 grudnia 2010 r.

Rok Wysokość wpłat

2010 9 579,00 zł

Podstawa prawna: ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o indywidualnych kontach emerytalnych (Dz.U. z 2004 r. Nr 116, poz. 1205 z późn. zm.) oraz obwieszczenie Ministra Pracy i Polityki

Społecznej z dnia 2 grudnia 2009 r. w sprawie wysokości kwoty wpłat na indywidualne konto emerytalne w roku 2010 (Mon.Pol. Nr 78, poz. 979).

6. Terminy rozliczania i opłacania składek

Składki na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, na Fundusz Emerytur Pomostowych oraz na fundusze pozaubezpieczeniowe (Fundusz Pracy

i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych) za dany miesiąc kalendarzowy należy rozliczać i opłacać

w następujących terminach:

• do 5. dnia następnego miesiąca - jednostki budżetowe, zakłady budżetowe i gospodarstwa pomocnicze w rozumieniu art. 20 ust. 1, art. 24 ust. 1 i art. 26

ust. 1 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 249, poz. 2104 z późn. zm.),

• do 10. dnia następnego miesiąca - osoby fizyczne opłacające składkę wyłącznie za siebie,

• do 15. dnia następnego miesiąca - pozostali płatnicy.

Podstawa prawna: • art. 47 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.);

• ustawa z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych ( Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.).



II. WYNAGRODZENIA

1. Przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej

w 2007 r. 2691,03 zł w III kwartale 2009 r. 3113,86 zł

w 2008 r. 2943,88 zł w IV kwartale 2009 r. 3243,60 zł

w 2009 r. 3102,96 zł w I kwartale 2010 r. 3316,38 zł

w II kwartale 2009 r. 3081,48 zł w II kwartale 2010 r. 3197,85 zł

Podstawa prawna: art. 20 pkt. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227) oraz komunikaty Prezesa

Głównego Urzędu Statystycznego.

2. Minimalne wynagrodzenie za pracę

800,00 zł od 1 stycznia 2003 r. (Dz.U. z 2002 r. Nr 200, poz. 1679 z późn. zm.)

824,00 zł od 1 stycznia 2004 r. (Dz.U. z 2003 r. Nr 167, poz. 1623)





1276,00 zł od 1 stycznia 2009 r. (Mon.Pol. z 2008 r. Nr 55, poz. 499)

1317,00 zł od 1 stycznia 2010 r. (Mon.Pol. z 2009 r. Nr 48, poz. 709)

Podstawa prawna: ustawa z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. Nr 200, poz.1679 z późn. zm.).

III. ODPISY NA ZAKŁADOWY FUNDUSZ ŚWIADCZEŃ SOCJALNYCH

Wysokość odpisu podstawowego jest ustalana jako wyrażona w procentach część przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku

poprzednim lub w drugim półroczu roku poprzedniego, jeżeli przeciętne wynagrodzenie z tego okresu stanowiło kwotę wyższą. Wysokość odpisu ustala się od

przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej pomniejszonego o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenie emerytalne,

rentowe oraz chorobowe. W 2010 r. podstawą do obliczenia wysokości odpisów na ZFŚS jest kwota 2794,25 zł.

Odpis Kwota

Na jednego pracownika - 37,5% 1047,84 zł

Na jednego pracownika wykonującego prace w szczególnych warunkach lub prace o szczególnym charakterze - w rozumieniu przepisów

o emeryturach pomostowych - 50%1397,13 zł

Na jednego młodocianego:

w pierwszym roku nauki - 5% 139,71 zł

w drugim roku nauki - 6% 167,66 zł

w trzecim roku nauki - 7% 195,60 zł

Na każdą zatrudnioną osobę, w stosunku do której orzeczono znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności, wyso-

kość odpisu na te osoby może wynieść 43,75 % podstawy wymiaru1222,48 zł

Na każdego emeryta i rencistę objętego opieką socjalną zakładu pracy wysokość odpisu podstawowego może być zwiększona

o 6,25%174,64 zł

Podstawa prawna: ustawa z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych ( Dz.U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335 z późn. zm.).



IV. ODSETKI

1. Wysokość stawek odsetek (podatkowych) za zwłokę od nieterminowo regulowanych składek na ubezpieczenia społeczne

od 31 stycznia 2008 r. 13,5 % w stosunku rocznym (Mon.Pol. Nr 13, poz. 134)

od 28 lutego 2008 r. 14 % w stosunku rocznym (Mon.Pol. Nr 22, poz. 218)

od 27 marca 2008 r. 14,5 % w stosunku rocznym (Mon.Pol. Nr 28, poz. 262)

od 26 czerwca 2008 r. 15 % w stosunku rocznym (Mon.Pol. Nr 50, poz. 443)

od 27 listopada 2008 r. 14,5 % w stosunku rocznym (Mon.Pol. Nr 92, poz. 791)

od 24 grudnia 2008 r. 13 % w stosunku rocznym (Mon.Pol. z 2009 r. Nr 1, poz. 4)

od 28 stycznia 2009 r. 11,5 % w stosunku rocznym (Mon.Pol. Nr 9 poz. 101)

od 26 lutego 2009 r. 11 % w stosunku rocznym (Mon.Pol. Nr 16 poz. 199)

od 26 marca 2009 r. 10,5 % w stosunku rocznym (Mon.Pol. Nr 21 poz. 268)

od 25 czerwca 2009 r. 10 % w stosunku rocznym (Mon.Pol. Nr 41 poz. 654)

Podstawa prawna: art. 56 § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.).

2. Wysokość odsetek ustawowych

od 10 stycznia 2005 r. 13,5% w stosunku rocznym (Dz.U. Nr 3, poz. 16)

od 15 października 2005 r. 11,5% w stosunku rocznym (Dz.U. Nr 201, poz. 1662)

od 15 grudnia 2008 r. 13% w stosunku rocznym (Dz.U. Nr 220, poz. 1434)

Podstawa prawna: art. 359 § 3 Kodeksu Cywilnego oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 grudnia 2008 r. w sprawie określenia wysokości odsetek ustawowych (Dz.U. Nr 220, poz.

1434).

3. Wysokość odsetek należnych z tytułu nieprzekazanych w terminie składek do OFE

w 2009 r.

od 1 kwietnia do 30 czerwca 4,92 % w stosunku rocznym (Mon.Pol. z 2009 r. Nr 15, poz. 194)

od 1 lipca do 30 września 5,07 % w stosunku rocznym (Mon.Pol. z 2009 r. Nr 37, poz. 576)

od 1 października do 31 grudnia 4,23 % w stosunku rocznym (Mon.Pol. z 2009 r. Nr 62, poz. 830)

w 2010 r.

od 1 stycznia do 31 marca 4,29 % w stosunku rocznym (Mon.Pol. z 2009 r. Nr 81, poz. 1039)

od 1 kwietnia do 30 czerwca 3,85 % w stosunku rocznym (Mon.Pol. z 2010 r Nr 15 poz. 164)

od 1 lipca do 30 września 3,76 % w stosunku rocznym (Mon.Pol. z 2010 r. Nr 46, poz. 647)

od 1 października do 31 grudnia 3,96 % w stosunku rocznym (Mon.Pol. z 2010 r. Nr 66, poz. 851)

Podstawa prawna: art. 47 ust. 10j ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 2009 r. Nr 205, poz. 1585, z późn. zm.).



V. ŚWIADCZENIA KRÓTKOTERMINOWE

1. Wskaźnik waloryzacji podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przyjmowanej do obliczenia świadczenia rehabilitacyjnego

w I kwartale 2010 r. 97,7%* (Mon.Pol. z 2009 r Nr 76 poz. 948)

w II kwartale 2010 r. 105,3% (Mon.Pol. z 2010 r Nr 15 poz. 161)

w III kwartale 2010 r. 106,5% (Mon.Pol. z 2010 r. Nr 41, poz. 596)

w IV kwartale 2010 r. 98,6%* (Mon.Pol. z 2010 r Nr 60 poz. 789)

* W związku z tym, że wskaźnik ten nie przekracza 100%, podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przyjmowana do obliczania świadczenia rehabilitacyjnego nie podlega waloryzacji.

Podstawa prawna: ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2005 r. Nr 31, poz. 267 z późn.

zm.).

2. Kwoty jednorazowych odszkodowań z tytułu uszczerbku na zdrowiu spowodowanego wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową

W okresie od 1 kwietnia 2010 r. do 31 marca 2011 r. kwoty jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej wynoszą:

621 zł za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu

621 zł za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, z tytułu zwiększenia tego uszczerbku co najmniej o 10 punktów procentowych

10 860 zł z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji ubezpieczonego

10 860 zł z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji wskutek pogorszenia się stanu zdrowia rencisty

55 853 zł gdy do jednorazowego odszkodowania uprawniony jest małżonek lub dziecko zmarłego

ubezpieczonego lub rencisty

27 927 zł gdy do jednorazowego odszkodowania uprawniony jest członek rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty inny niż małżonek lub dziecko

55 853 zł gdy do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są równocześnie małżonek i jedno lub więcej dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty oraz 10 860 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na każde z tych dzieci

55 853 zł gdy do jednorazowego odszkodowania uprawnionych jest równocześnie dwoje lub więcej dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty oraz 10 860 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na drugie i każde następne dziecko

10 860 zł gdy obok małżonka lub dzieci do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są równocześnie inni członkowie rodziny zmarłego ubezpieczonego lub

rencisty; każdemu z nich przysługuje ta kwota, niezależnie od odszkodowania przysługującego małżonkowi lub dzieciom

27 927 zł gdy do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są tylko członkowie rodziny inni niż małżonek lub dzieci zmarłego ubezpieczonego lub rencisty

oraz 10 860 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na drugiego i każdego następnego uprawnionego.

Podstawa prawna: ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322) oraz obwiesz-

czenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 17 lutego 2010 r. w sprawie wysokości kwot jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej (Mon.Pol. Nr 10,

poz. 103).

3. Zasiłek pogrzebowy

od 1 marca 2010 r. do 31 maja 2010 r. 6487,20 zł

od 1 czerwca 2010 r. do 31 sierpnia 2010 r. 6632,76 zł

od 1 września 2010 r. do 30 listopada 2010 r. 6395,70 zł

Podstawa prawna: ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227).



VI. ZASIŁKI I ŚWIADCZENIA RODZINNE

1. Zasiłek rodzinny

Okres obowiązywania Wyszczególnienie Kwota (w zł miesięcznie)

od 1 listopada 2009 r.

na dziecko w wieku do ukończenia 5 roku życia 68,00

na dziecko w wieku powyżej 5 roku życia do ukończenia 18 roku życia 91,00

na dziecko w wieku powyżej 18 roku życia do ukończenia 24 roku życia 98,00

2. Granice dochodu uprawniające do świadczeń rodzinnych

Wyszczególnienie Kryterium dochodowe (miesięcznie na osobę)

Okres obowiązywania

jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę albo dochód osoby uczącej się nie prze-

kracza:504,00 zł od 1.09.2006 r.

w przypadku gdy członkiem rodziny jest dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepeł-

nosprawności lub orzeczeniem o umiarkowanym albo o znacznym stopniu niepełno-

sprawności, kwota nie może przekroczyć:

583,00 zł od 1.09.2006 r.

3. Dodatki do zasiłku rodzinnego

Dodatki do zasiłku rodzinnego z tytułu: Kwota świadczenia (w zł) Uwagi

urodzenia dziecka 1000,00 jednorazowo

opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego 400,00 miesięcznie

samotnego wychowywania dziecka

170,00na dziecko, nie więcej jednak niz 340 zł

na wszystkie dzieci

250,00na dziecko niepełnosprawne, nie więcej

jednak niż 500 zl na wszystkie dzieci

z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej80,00

na trzecie i następne dzieci uprawnione

do zasiłku rodzinnego

kształcenia i rehabilitacji dziecka

niepełnosprawnego

60,00miesięcznie na dziecko w wieku do ukończenia

5 roku życia

80,00miesięcznie na dziecko w wieku powyżej

5 roku życia do ukończenia 24 roku życia

rozpoczęcia roku szkolnego albo rocznego przygotowania przedszkolnego100,00

jednorazowo na dziecko

wypłacany raz w roku

Dodatki do zasiłku rodzinnego z tytułu: Kwota świadczenia (w zł) Uwagina dziecko zamieszkujące i uczęszczające do szkoły w innej miejscowości 90,00 miesięcznie

na dziecko dojeżdżające do szkoły w innej miejscowości 50,00 miesięcznie

Prawo do dodatków wymienionych w tabeli przysługuje pod warunkiem, że na dziecko przysługuje zasiłek rodzinny:

od 1 września 2006 r. (jeśli dochód na osobę w rodzinie nie przekracza 504,00 zł lub 583,00 zł),

od 1 września 2006 r. wypłacany wyłącznie przez gminy,



4. Świadczenia opiekuńczeOd 1 listopada 2009 r.

Rodzaj świadczenia Kwota świadczenia (w zł) Uwagi

świadczenie pielęgnacyjne 520,00 miesięcznie

zasiłek pielęgnacyjny 153,00 miesięcznie

5. Jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka

Jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka wynosi 1000,00 zł na jedno dziecko.

Podstawa prawna: ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 z późn. zm.) oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 sierpnia 2009 r.

w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się, stanowiących podstawę do ubiegania się o zasiłek rodzinny oraz wysokości świadczeń rodzinnych (Dz.U. Nr 129, poz. 1058).

VII. EMERYTURY I RENTY

1. Najniższe emerytury i renty

Kwoty najniższych gwarantowanych świadczeń emerytalno-rentowych od 1 marca 2010 r.:

emerytura, renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy i renta rodzinna 706,29 zł

renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy 543,29 zł

renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową i renta rodzinna wypadkowa 847,55 zł

renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową 651,95 zł

Podstawa prawna: art. 85 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227).

2. Dodatki do emerytur i rent

Wysokość dodatków do świadczeń emerytalno-rentowych od 1 marca 2010 r.:

dodatek pielęgnacyjny, za tajne nauczanie 181,10 zł

dodatek pielęgnacyjny dla inwalidy wojennego całkowicie niezdolnego do pracy i samodzielnej egzystencji 271,65 zł

dodatek dla sieroty zupełnej 340,39 zł

dodatek kombatancki, świadczenie w wysokości dodatku kombatanckiego 181,10 zł

dodatek kompensacyjny 27,17 zł

świadczenie pieniężne dla byłych żołnierzy, górników oraz świadczenie pieniężne przysługujące osobom deportowanym - w zależności od

liczby pełnych miesięcy trwania pracy (od 1 do 19 miesięcy)

od 9,08 zł do 172,08 zł

świadczenie pieniężne przysługujące cywilnym niewidomym ofiarom działań wojennych 593,28 zł

Podstawa prawna: art. 75 i 76 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227).



3. Kwota bazowa

od 1 marca 2008 r. 2275,37 zł (Mon.Pol. Nr 13, poz. 140)



Podstawa prawna: art. 19 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227).

4. Renta socjalna

593,28 zł (od 1 marca 2010 r.)

Przychód stanowiący 30% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy (którego przekroczenie powoduje zawieszenie wypłaty renty

socjalnej):




od 1 grudnia 2009 r. do 28 lutego 2010 r. 934,20 zł




Podstawa prawna: ustawa z 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz. U. z 2003 r., Nr 135, poz. 1268 z późn. zm.).

5. Tablica średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn

Tablica jest podstawą przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia 2010 r. do dnia 31 marca 2011 r. oraz podstawą obliczenia przez Zakład

Ubezpieczeń Społecznych wysokości hipotetycznej emerytury.

Lata Miesiące

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

60 247,5 246,8 246,1 245,3 244,6 243,9 243,2 242,4 241,7 241,0 240,3 239,5

61 238,8 238,1 237,4 236,7 235,9 235,2 234,5 233,8 233,1 232,4 231,6 230,9

62 230,2 229,5 228,8 228,1 227,4 226,7 226,0 225,2 224,5 223,8 223,1 222,4

63 221,7 221,0 220,3 219,6 218,9 218,2 217,5 216,8 216,1 215,4 214,7 214,0

64 213,3 212,6 211,9 211,2 210,5 209,8 209,2 208,5 207,8 207,1 206,4 205,7

65 205,0 204,3 203,6 202,9 202,2 201,5 200,9 200,2 199,5 198,8 198,1 197,4

66 196,7 196,0 195,3 194,7 194,0 193,3 192,6 191,9 191,2 190,6 189,9 189,2

67 188,5 187,8 187,2 186,5 185,8 185,2 184,5 183,8 183,2 182,5 181,8 181,2

68 180,5 179,8 179,2 178,5 177,8 177,2 176,5 175,8 175,2 174,5 173,8 173,2

69 172,5 171,8 171,2 170,5 169,9 169,2 168,6 167,9 167,2 166,6 165,9 165,3

70 164,6 164,0 163,3 162,7 162,0 161,4 160,7 160,1 159,4 158,8 158,1 157,5

71 156,8 156,2 155,5 154,9 154,3 153,6 153,0 152,4 151,7 151,1 150,5 149,8

72 149,2 148,6 147,9 147,3 146,7 146,0 145,4 144,8 144,1 143,5 142,9 142,2

73 141,6 141,0 140,4 139,8 139,2 138,6 138,0 137,3 136,7 136,1 135,5 134,9

74 134,3 133,7 133,1 132,5 131,9 131,3 130,7 130,1 129,5 128,9 128,3 127,7

75 127,1 126,5 126,0 125,4 124,8 124,2 123,7 123,1 122,5 121,9 121,4 120,8

76 120,2 119,6 119,1 118,5 117,9 117,4 116,8 116,2 115,7 115,1 114,5 114,0

77 113,4 112,9 112,3 111,8 111,2 110,7 110,2 109,6 109,1 108,5 108,0 107,4



78 106,9 106,4 105,9 105,4 104,8 104,3 103,8 103,3 102,8 102,3 101,7 101,2

79 100,7 100,2 99,7 99,2 98,7 98,2 97,7 97,2 96,7 96,2 95,7 95,2

80 94,7 94,2 93,8 93,3 92,8 92,3 91,9 91,4 90,9 90,4 90,0 89,5

81 89,0 88,6 88,1 87,7 87,2 86,8 86,3 85,9 85,4 85,0 84,5 84,1

82 83,6 83,2 82,7 82,3 81,9 81,4 81,0 80,6 80,1 79,7 79,3 78,8

83 78,4 78,0 77,6 77,2 76,8 76,4 76,0 75,5 75,1 74,7 74,3 73,9

84 73,5 73,1 72,7 72,4 72,0 71,6 71,2 70,8 70,4 70,1 69,7 69,3

85 68,9 68,5 68,2 67,8 67,4 67,0 66,7 66,3 65,9 65,5 65,2 64,8

Podstawa prawna: ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz.U.2009 r. Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.) oraz Komunikat Prezesa GUS z dnia 25 marca 2010 r. w sprawie

tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn (M.P. Nr 19, poz. 194).

6. Świadczenie przedemerytalne

841,17 zł (od 1 marca 2010 r.)

Kwoty przychodu wpływające na zawieszenie lub zmniejszenie świadczeń i zasiłków przedemerytalnych w okresie rozliczeniowym od 1 marca 2009 r.:

dopuszczalna miesięczna kwota przychodu 1551,50 zł

graniczna miesięczna kwota przychodu 2172,10 zł

dopuszczalna roczna kwota przychodu 18 618,00 zł

graniczna roczna kwota przychodu 26 065,20 zł

Podstawa prawna: ustawa z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz.U. Nr 120, poz. 1252).

7. Wysokość kwot przychodu powodujących zmniejszenie lub zawieszenie świadczeń emerytów i rencistów

Kwoty równe 70% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego:

Kwoty równe 130% przeciętnego wynagrodzenia miesięcz-nego:

od 1 czerwca 2009 r. 2230,00 zł od 1 czerwca 2009 r. 4141,30 zł

od 1 września 2009 r. 2157,10 zł od 1 września 2009 r. 4006,00 zł

od 1 grudnia 2009 r. 2179,70 zł od 1 grudnia 2009 r. 4048,10 zł

od 1 marca 2010 r. 2270,60 zł od 1 marca 2010 r. 4216,70 zł

od 1 czerwca 2010 r. 2321,50 zł od 1 czerwca 2010 r. 4311,30 zł

od 1 września 2010 r. 2238,50 zł od 1 września 2010 r. 4157,30 zł

Nie zmniejsza się ani nie zawiesza w razie osiągania przychodu następujących świadczeń:

• rent inwalidy wojennego i rent rodzinnych po tym inwalidzie,

• rent inwalidy wojskowego, którego niezdolność do pracy powstała w związku ze służbą wojskową i rent rodzinnych po tym inwalidzie.

Od 1 stycznia 1999 r. zawieszeniu ani zmniejszeniu bez względu na wysokość osiąganego przychodu nie podlegają emerytury osób, które osiągnęły wiek: 60

lat kobiety, 65 lat mężczyźni.

W pozostałych przypadkach osiąganie przychodu nieprzekraczającego 70% kwoty przeciętnego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ogłoszonego przez

prezesa GUS, nie powoduje zmniejszenia świadczeń.

W przypadku gdy przychód osiągany przez świadczeniobiorcę przekroczy 70% przeciętnego wynagrodzenia, ale będzie niższy niż 130% przeciętnego wyna-

grodzenia - emerytura, renta z tytułu niezdolności do pracy oraz renta rodzinna dla jednej osoby ulegną zmniejszeniu o kwotę przekroczenia, nie więcej jednak

niż o kwotę maksymalnego zmniejszenia (ustalaną przy kolejnych waloryzacjach), tj.: od 1 marca 2010 r.:

488,67 zł emerytura, renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy

366,53 zł renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy

415,39 zł renta rodzinna dla jednej osoby

Zawieszeniu ulegają emerytury i renty świadczeniobiorców, którzy osiągnęli przychód przekraczający 130% przeciętnego wynagrodzenia.



VIII. ZASIŁEK DLA BEZROBOTNYCH OD 1 STYCZNIA 2010 r.

Okres80% kwoty zasiłku

(okres uprawniający do zasiłku wynosi mniej niż 5 lat)

100% kwoty zasiłku (okres uprawniający do zasiłku

wynosi od 5 lat do 20 lat)

120% kwoty zasiłku (okres uprawniający do zasiłku

wynosi co najmniej 20 lat)

w okresie pierwszych trzech miesięcy 593,70 zł 742,10 zł 890,60 zł

w okresie kolejnych miesięcy 466,20 zł 582,70 zł 699,30 zł

Zasiłki dla bezrobotnych przyznane przed 1.01.2010 r. są wypłacane w wysokości i przez okres wynikający z dotychczasowych przepisów (po waloryzacji

w wysokości 595,20 zł).

Podstawa prawna: ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy ( Dz.U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 z późn. zm., Mon.Pol. z 2010 r. Nr 41, poz. 594 i 595.).

IX. ŚWIADCZENIA Z POMOCY SPOŁECZNEJ

Rodzaj świadczenia Od 1.10.2006 r. (wysokość w zł)

Zasiłek stały nie mniej niż 30,00;

nie więcej niż 444,00

Zasiłek okresowy dla osoby samotnej nie mniej niż 20,00;

nie więcej niż 418,00

Świadczenie pieniężne na utrzymanie i pokrycie wydatków związanych

z nauką języka polskiego dla uchodźcówod 446,00 zł do 1175,00 zł

Podstawa prawna: • ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej ( Dz.U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 z późn. zm.);

• rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 lipca 2009 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (Dz.U. Nr 127, poz. 1055).

Kryteria dochodowe uprawniające do świadczeń z pomocy społecznej

Wyszczególnienie Od 1 października 2006 r. (w zł)

Wysokość dochodu uprawniająca do świadczeń z pomocy społecznej

nie może przekroczyć:

dla osoby samotnie gospodarującej 477,00

na osobę w rodzinie 351,00

Wartość dochodu odpowiadająca dochodowi miesięcznemu z

1 ha przeliczeniowego wynosi207,00

Kwota stanowiąca podstawę ustalenia pomocy pieniężnej:

1647,00

na częściowe pokrycie kosztów utrzymania dziecka umieszczonego

w rodzinie zastępczej

na usamodzielnienie

kontynuowanie nauki

na zagospodarowanie w formie rzeczowej

Podstawa prawna: rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 lipca 2009 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (Dz.U.

Nr 127, poz. 1055).



liczba egzemplarzy prenumeraty kwartalna półroczna roczna

1 93 zł 186 zł 347 zł

2 i więcej 75 zł × liczba egzemplarzy

150 zł × liczba egzemplarzy

268 zł × liczba egzemplarzy

CENNIK i REGULAMIN PRENUMERATY

Cena jednego egzemplarza wynosi 30 zł – wykupując prenumeratę roczną w redakcji,

zapłacisz 28,90 zł za jeden numer

System prenumeraty elektronicznej obsługuje e-kiosk.pl.

Więcej informacji na temat prenumeraty elektronicznej znajdziecie Państwo na stronie

www.e-przeglad.pudc.pl

Aby uruchomić prenumeratę elektroniczną należy podać adres e-mail

drukowana drukowana + elektroniczna elektroniczna

roczna 347 zł 379 zł 257 zł

póroczna 186 zł 202 zł 128 zł

kwartalna 93 zł 102 zł 64 zł

* Niniejszym upoważniam Wydawnictwo Ubezpieczeń Sp. z o. o. do wystawienia faktury VAT bez podpisu odbiorcy. Wyrażam zgodę na przetwarzanie danych osobowych dla celów realizacji prenumeraty, a także o informowaniu o nowych publikacjach i usługach oferowa-nych przez wydawnictwo. Podawanie danych osobowych dla ww. potrzeb ma charakter dobrowolny. Każdemu przysługuje prawo do wglądu do swoich danych osobowych i ich poprawienia.

Zamawiam prenumeratę

Wersja drukowana

[ ] roczną drukowaną (12 numerów)[ ] półroczną drukowaną (6 numerów)[ ] kwartalną drukowaną (3 numery)

[ ] roczną elektroniczną (12 numerów)[ ] półroczną elektroniczną (6 numerów)[ ] kwartalną elektroniczną (3 numery)

Prenumeratę drukowaną + elektroniczną: [ ] roczną ; [ ] półroczną; [ ] kwartalną

Od numeru: Nr........... /2010 Liczba egzemplarzy:

suma zamówienia:

Powyższą kwotę sumy zamówienia wpłaciliśmy na konto Wydawnictwa w dniu:

Imię i nazwisko adresata prenumeraty e-mail

nazwa instytucji

nazwa instytucji

adres kod pocztowy

telefon fax

NIP podpis*

Zamów prenumeratę:

fax: 22 / 810 80 [email protected]://www.pudc.pl

WydawnictwoUbezpieczeń Sp. z o. o. ul. Idzikowskiego 2A00-710 Warszawa

W celu zamówienia prenumeraty należy wpłacić odpowiednią kwotę na

nasze konto przekazem lub przelewem bankowym oraz potwierdzić ten

fakt w redakcji.

Po złożeniu zamówienia przez Internet wpłaty należy dokonać na

rachunek:

Wydawnictwo Ubezpieczeń Sp. z o.o.; 00-710 Warszawa, ul. Idzikowskiego 2A BANK PEKAO S.A. Warszawa 32 1240 6319 1111 0000 4781 0910Proponujemy także wskazanie z imienia i nazwiska osoby, na ręce której

przesyłany będzie miesięcznik.

Po dokonaniu wpłaty wystawiamy fakturę, którą wysyłamy pocztą.

Po zakończeniu prenumeraty dokonujemy jej automatycznego prze-

dłużenia na kolejny, wcześniej zadeklarowany pierwszą wpłatą okres,

co następuje poprzez wystawienie faktury na następny okres.

Automatycznego przedłużenia prenumeraty nie dokonamy po pisemnej

dyspozycji rezygnacji z następnych okresów.

Przy zamawianiu prenumeraty wstecznej (minimum kwartalnej),

stosujemy ceny podane w tabeli.

Przykładowo: Cena rocznej prenumeraty 1 egzemplarza od numeru

styczniowego zamówiona we wrześniu wynosi 347 zł.

Zamówione egzemplarze pisma wysyłamy pocztą na koszt naszego wy-

dawnictwa.

Gwarantujemy wysyłanie wszystkich zamówionych numerów przez

pierwszy zadeklarowany okres bez konieczności dopłat, w przypadku

zmiany ceny miesięcznika.

Wszelkie pytania i wątpliwości prosimy kierować:

• na kartkach pocztowych pod adres korespondencyjny podany wyżej,

• faksem: 022 / 810 80 04,

• lub pocztą elektroniczną: [email protected]

Documents

Pazdziernik Free