PEANUT KERNEL : MAXIMUM LEVEL OF AFLATOXIN · peanut kernel : maximum level of aflatoxin ส านักงานมาตรฐานสินค้าเกษตรและอาหารแห่งชาติ

แนวปฏบตในการใชมาตรฐานสนคาเกษตร มกษ. 4702(G)-2557

GUIDANCE ON THE APPLICATION OF THAI AGRICULTURAL STANDARD

TAS 4702(G)-2014

เมลดถวลสง : ขอก าหนดปรมาณอะฟลาทอกซน

PEANUT KERNEL : MAXIMUM LEVEL OF

AFLATOXIN

ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต

กระทรวงเกษตรและสหกรณ

ICS 67.080.10 ISBN 978-974-403-674-2

แนวปฏบตในการใชมาตรฐานสนคาเกษตร

มกษ. 4702(G)-2557

GUIDANCE ON THE APPLICATION OF THAI AGRICULTURAL STANDARD

TAS 4702(G)-2014


PEANUT KERNEL : MAXIMUM LEVEL OF

AFLATOXIN


กระทรวงเกษตรและสหกรณ

50 ถนนพหลโยธน เขตจตจกร กรงเทพฯ 10900

โทรศพท 0 2561 3384 โทรสาร 0 2561 3357

www.acfs.go.th

ประกาศในราชกจจานเบกษา ฉบบประกาศและงานทวไป เลม 131 ตอนพเศษ 243 ง

วนท 28 พฤศจกายน พทธศกราช 2557 2556

(2)

คณะกรรมการวชาการพจารณามาตรฐานสนคาเกษตร เรอง

ปรมาณอะฟลาทอกซนในถวลสงเมลดแหง

1. นายศกดชย ศรบญซอ


ประธานกรรมการ

2. นางสาววรนช กนหาบตร

กรมการคาภายใน กระทรวงพาณชย

กรรมการ

3. นางลดดาวลย โรจนพรรณทพย

กรมวทยาศาสตรการแพทย กระทรวงสาธารณสข


4. นางชนสข เมธากลวฒน

ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค ส านกนายกรฐมนตร


5. นางสาวจตรา เศรษฐอดม

ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสข


6. นายศกดเกษม สนทรภทร

ส านกควบคมพชและวสดการเกษตร กรมวชาการเกษตร


7. นางลลล พรานสร

ส านกพฒนาระบบและรบรองมาตรฐานสนคาพช กรมวชาการเกษตร


8. รองศาสตราจารยสมศร แสงโชต

คณะเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน


9. นางวนทนา ตงเปรมศร

ผทรงคณวฒดานพชไร


10. รองศาสตราจารยสนน จอกลอย

ผทรงคณวฒดานถวลสง


11. นายสพจน พงษวชรารกษ

ผทรงคณวฒดานระบบการผลต


12. นางสาวอจฉรา รงจ ารส

ผทรงคณวฒดานคณภาพถวลสง


13. นายวฒชย แหวตระกลปญญา

ผทรงคณวฒดานการกะเทาะถวลสง


14. นายภกด เชอวงศพรหม

ผทรงคณวฒดานการผลต


15. นายพศาล พงศาพชณ

ส านกก าหนดมาตรฐาน


กรรมการและเลขานการ

(3)

แนวปฏบตในการใชมาตรฐานสนคาเกษตร เรอง เมลดถวลสง : ขอก าหนดปรมาณอะฟลาทอกซนน จดท าขน

เพออธบายขอก าหนดแตละขอของมาตรฐานสนคาเกษตร เรอง เมลดถวลสง : ขอก าหนดปรมาณอะฟลาทอกซน

(มกษ.4702) ใหผทเกยวของ ไดแก ผประกอบการโรงกะเทาะ ผรวบรวม ผบรรจหบหอ คลงสนคา ผน าเขา

และผสงออก รวมทงผประกอบการตรวจสอบมาตรฐาน ตลอดจนพนกงานเจาหนาท น า มกษ.4702 ไปใชได

อยางถกตอง คณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรจงเหนสมควรจดท า แนวปฏบตในการใชมาตรฐานสนคาเกษตร เรอง เมลดถวลสง : ขอก าหนดปรมาณอะฟลาทอกซน ขน

แนวปฏบตในการใชมาตรฐานสนคาเกษตร เรอง เมลดถวลสง : ขอก าหนดปรมาณอะฟลาทอกซนน ใหใชคกบ

มกษ.4702 (ฉบบลาสด)

แนวปฏบตนก าหนดขนโดยใชเอกสารตอไปนเปนแนวทาง

มกษ. 4700-2554. มาตรฐานสนคาเกษตร เรอง ถวลสงแหง. ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและ

อาหารแหงชาต.

มกษ. 4901-2555. มาตรฐานสนคาเกษตร เรอง การปฏบตทดส าหรบโรงกะเทาะถวลสง. ส านกงาน

มาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต.

CAC/RCP 55-2004. Code of Practice for the Prevention and Reduction of Aflatoxin

Contamination in Peanuts. Joint FAO/WHO Food Standards Programme, FAO.

CODEX STAN 193-1995. Codex General Standard for Contaminants and Toxins in Food and

Feed. Joint FAO/WHO Food Standards Programme, FAO.

Commission Regulation (EC) 2006 No.401/2006. Laying Down the Methods of Sampling and

Analysis for the Official Control of the Levels of Mycotoxins in Foodstuffs.

Commission Regulation (EU) 2010 No.178/2010. Amending Regulation (EC) No. 401/2006 as

Regards Groundnuts (peanuts), Other Oilseeds, Tree Nuts, Apricot Kernels, Liquorice and Vegetable

Oil.

มกษ. 4702(G)-2557

แนวปฏบตในการใชมาตรฐานสนคาเกษตร


1.ขอบขาย

1.1 แนวปฏบตในการใชมาตรฐานสนคาเกษตร เรอง เมลดถวลสง : ขอก าหนดปรมาณอะฟลาทอกซนน

เปนการอธบายการน ามาตรฐานสนคาเกษตร เรอง เมลดถวลสง : ขอก าหนดปรมาณอะฟลาทอกซน (มกษ.4702) ไปใช

1.2 เกณฑการตดสนเพอการตรวจสอบ การออกใบรบรอง และการใหเครองหมายรบรองส าหรบผผลต

เมลดถวลสง ใหยดถอตาม มกษ.4702

2. นยาม

ความหมายของค าทใชในแนวปฏบตน ใหเปนไปตาม มกษ.4702 และดงตอไปน

2.1 ผประกอบการโรงกะเทาะถวลสง หมายถง ผทน าถวลสงแหงทงเปลอกมากะเทาะแยกเมลดถวลสงออก

เพอการคา

2.2 ผรวบรวม หมายถง ผประกอบการทรวมหรอน าเมลดถวลสงจากโรงกะเทาะ หรอเมลดถวลสงน าเขา

หรอจากแหลงอนๆ เพอเกบรกษาไวรอจ าหนาย

2.3 ผบรรจหบหอ หมายถง ผประกอบการทน าเมลดถวลสงมาบรรจ หรอแบงบรรจเพอการคาทเขาขาย

เปนโรงงานตามพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535

2.4 คลงสนคา หมายถง ผประกอบการทน าเมลดถวลสงมาเกบรกษาไวเพอจ าหนายในลกษณะของเมลด

ถวลสงแหงดบตอไป คลงสนคาอาจเปนผเดยวกบผประกอบการโรงกะเทาะ ผบรรจหบหอ หรอผรวบรวมได

ซงใชใบอนญาตเปนผผลตเมลดถวลสงใบเดยวกน

2.5 ผน าเขา หมายถง ผน าเขาเมลดถวลสงแหงดบ เพอจ าหนายโดยตรง หรอ เปนวตถดบเพอใชเปนอาหาร

หรอเพอการแปรรปเปนผลตภณฑเพอใชเปนอาหาร

2.6 ผสงออก หมายถง ผสงออกเมลดถวลสงแหงดบ เพอจ าหนายโดยตรง หรอเปนวตถดบเพอใชเปนอาหาร

หรอเพอการแปรรปเปนผลตภณฑเพอใชเปนอาหาร

มกษ. 4702(G)-2557 2

3. ค าอธบายมาตรฐานสนคาเกษตร เรอง เมลดถวลสง: ขอก าหนดปรมาณอะฟลาทอกซน

(มกษ.4702)

แนวปฏบตนจดท าขนเพออธบายสาระส าคญของเกณฑก าหนดในมกษ.4702 และเปนเอกสารส าหรบผทน า

มาตรฐานดงกลาวไปใชท าความเขาใจ ทงนเนอหาในกรอบเปนเกณฑก าหนดตาม มกษ.4702 โดยมค าอธบาย

อยใตกรอบ ดงน

มกษ.4702 ขอก าหนดท 1ขอบขาย

มาตรฐานสนคาเกษตรน ก าหนดปรมาณและการควบคมอะฟลาทอกซนในเมลดถวลสงแหงดบทน ามาใช

เปนอาหาร เพอบงคบใชในการผลต การคา และการควบคมตรวจสอบเมลดถวลสงแหงดบทผลต น าเขา

หรอสงออก

ค าอธบายขอก าหนดท 1

(1) เมลดถวลสงแหงดบ หมายถง เมลดถวลสงตามนยามขอก าหนดท 2.4 ใน มกษ.4702 ซงหมายถง

เมลดทไดหลงจากการน าถวลสงแหงทงเปลอกไปกะเทาะเปลอกออก ไมรวมถงเมลดถวลสงทใชท าพนธ

(2) มกษ.4702 ใชบงคบในการผลต การคา และการควบคมตรวจสอบเมลดถวลสงแหงดบทผลต น าเขา

หรอสงออก ดงนนผทอยในขอบขายการบงคบตาม มกษ.4702 ตองขอใบอนญาตเปนผผลตเมลดถวลสง

ผน าเขา หรอผสงออก แลวแตกรณ จากส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต (มกอช.)

หรอหนวยงานอนทไดรบมอบหมาย

(2.1) ผผลตเมลดถวลสงทตองมใบอนญาตเปนผผลตเมลดถวลสง คอ

(2.1.1) ผประกอบการโรงกะเทาะถวลสง หรอ

(2.1.2) ผรวบรวม หรอ

(2.1.3) ผบรรจหบหอ หรอ

(2.1.4) คลงสนคา

ผจ าหนายเมลดถวลสงทมการปฏบตเขาขายผรวบรวม ผบรรจหบหอ หรอคลงสนคา ตองขออนญาตเปน

ผผลตเมลดถวลสงตาม มกษ.4702

(2.2) ผน าเขาและผสงออกเมลดถวลสง

กรณผน าเขาด าเนนการทเขาขายผบรรจหบหอตามขอ (2.1.3) หรอคลงสนคาตามขอ (2.1.4) ของแนวปฏบตน

ตองไดรบใบอนญาตเปนผผลตเมลดถวลสงและไดรบการรบรองตาม มกษ.4702 นอกเหนอจากใบอนญาต

เปนผน าเขา

มกษ. 4702(G)-2557 3

ในการแจงการน าเขาสนคาเกษตรตามมาตรฐานบงคบ (แบบ มกษ.8 ภาคผนวก ก ตวอยางแบบบนทกขอมล)

ผน าเขาตองแจงสถานทเกบเมลดถวลสง ซงสถานทเกบทเขาขายคลงสนคาตามขอ (2.2.4) ของแนวปฏบตน

ตองไดรบใบอนญาตเปนผผลตเมลดถวลสงดวย

มกษ.4702 ขอก าหนดท 2 นยาม

ความหมายของค าทใชในมาตรฐานสนคาเกษตรน มดงตอไปน

ขอก าหนดท 2.1 อะฟลาทอกซน(aflatoxin) หมายถง สารพษทสรางขนโดยเชอรา โดยเฉพาะแอสเพอรจลลส

ฟลาวส (Aspergillus flavus) และแอสเพอรจลลส พาราซตคส (Aspergillus parasiticus) อะฟลาทอกซน

โดยทวไปทพบในถวลสง ม 4 ชนด คอ อะฟลาทอกซน บ1 (B1) บ2 (B2) จ1 (G1) และจ2 (G2)

ขอก าหนดท 2.2 อะฟลาทอกซนทงหมด (total aflatoxins) หมายถงผลรวมของปรมาณอะฟลาทอกซน

บ1 (B1) บ2 (B2) จ1 (G1) และจ2 (G2)

ขอก าหนดท 2.3 ถวลสงแหงทงเปลอก (dried in-shell peanut) หมายถง ฝกถวลสงทปลดออกจากตน

และน าไปตากหรออบใหแหงแลว

ขอก าหนดท 2.4 เมลดถวลสง (peanut kernel) หมายถง เมลดทไดหลงจากการน าถวลสงแหงทงเปลอก

ไปกะเทาะเปลอกออกแลวไดเมลดถวลสงแหงดบ ไมรวมถงเมลดถวลสงทใชท าพนธ

ขอก าหนดท 2.5 ผผลตเมลดถวลสง (peanut kernel producer) หมายถง ผทน าถวลสงแหงทงเปลอก

มากะเทาะแยกเมลดถวลสงออกไดเมลดถวลสงแหงดบเพอการคา ทงนรวมถงผรวบรวม ผบรรจหบหอ และ

คลงสนคาเมลดถวลสง เพอการคา

ค าอธบายขอก าหนดท 2

ขอก าหนดท 2.5 ของ มกษ.4702 ผประกอบการโรงกะเทาะ ผรวบรวม ผบรรจหบหอ และคลงสนคา

มความหมายตามขอ 2 นยามในแนวปฏบตน

มกษ.4702 ขอก าหนดท 3 ขอก าหนดปรมาณอะฟลาทอกซน และการควบคม

ขอก าหนดท 3.1 ปรมาณอะฟลาทอกซนทงหมด (total aflatoxins) ในเมลดถวลสงตองไมเกน 20 μg/kg

(ไมโครกรมตอกโลกรม)

ค าอธบายขอก าหนดท 3.1

อะฟลาทอกซนโดยทวไปทพบในถวลสง ม 4 ชนด คอ อะฟลาทอกซน บ1 (B1) บ2 (B2) จ1 (G1) และ จ2 (G2)

ซงทง 4 ชนดรวมเรยกวา “อะฟลาทอกซนทงหมด (total aflatoxins)” ซงตอไปในแนวปฏบตน จะเรยกวา

“อะฟลาทอกซน”

มกษ. 4702(G)-2557 4

อะฟลาทอกซน เปนสารพษจากเชอราทมอนตรายรายแรงตอผบรโภค มขอมลทางวทยาศาสตรชดเจน

วาท าใหเกดมะเรงตบแกผบรโภค โดยผลการประเมนความเสยงของผบรโภคในประเทศไทย แสดงวา

ถวลสงเปนประเภทอาหารส าคญทท าใหผบรโภคไดรบอะฟลาทอกซน ปรมาณอะฟลาทอกซน 20 μg/kg

(ไมโครกรมตอกโลกรม หรอ สวนในพนลานสวน) ก าหนดขนจากผลการประเมนความเสยงของผบรโภค

ในประเทศไทย โดยพจารณาทงความเสยงของผบรโภค และความสามารถในการปฏบตของผผลตเมลดถวลสง

และยงสอดคลองกบขอก าหนดในประกาศกระทรวงสาธารณสข เรอง มาตรฐานอาหารทมสารปนเปอน

มกษ.4702 ขอก าหนดท 3.2 ผผลตเมลดถวลสงตองมมาตรการควบคมการผลต ดงตอไปน

ขอก าหนดท 3.2.1 คดแยกเมลดขนรา เมลดแตกหก เมลดเสยหาย และสงแปลกปลอมกอนสงจ าหนาย

และบนทกขอมลการคดแยกเมลดไวเปนหลกฐาน โดยเมลดทมขอบกพรองทคดออกตองแยกเกบในภาชนะ

ทตดปายบงชอยางชดเจน และหามน าไปจ าหนายเพอบรโภคหรอแปรรปเปนผลตภณฑถวลสงทใชเปนอาหาร

ค าอธบายขอก าหนดท 3.2.1

การคดแยกเมลดถวลสงถอเปนกจกรรมทมความส าคญอยางยงตอคณภาพของเมลดถวลสงทจะน าไปใชบรโภค

เนองจากสามารถชวยลดปรมาณการปนเปอนอะฟลาทอกซนในกระบวนการผลตลงได

(1) ผประกอบการโรงกะเทาะถวลสง ตองคดแยกเมลดขนรา เมลดแตกหก เมลดเสยหาย และสงแปลกปลอม

กอนสงจ าหนาย และบนทกขอมลการคดแยกเมลดถวลสงไวเปนหลกฐาน กรรมวธการผลตเมลดถวลสง

มขนตอนตามภาพท 2

(2) ผรวบรวม ผบรรจหบหอ และคลงสนคา ควรคดแยกเมลดถวลสงซ า เมอมเหตใหสงสยวามความเสยง

ตอการเพมขนของอะฟลาทอกซน เชน สภาพการเกบรกษาไมด

(3) บรเวณคดแยกเมลดถวลสงควรแยกเปนสดสวนเพอปองกนการปนเปอน เชน ในกรณของโรงกะเทาะ

ควรแยกเปนสดสวนจากบรเวณกะเทาะ มแสงสวางเพยงพอทจะแยกความแตกตางของสเมลดถวลสง

หรอแยกเมลดถวลสงทมขอบกพรองออกได

การคดแยกเมลดถวลสง1/อาจท าโดยแรงงานคน หรอใชเครองคดเมลดถวลสง หรอใช 2 วธรวมกน

ทงนควรประเมนประสทธภาพของการคดแยกเมลดถวลสงอยางสม าเสมอ โดยสมเกบเมลดถวลสงทคดแยกแลว

มาตรวจสอบหาปรมาณอะฟลาทอกซนเทยบกบปรมาณอะฟลาทอกซนทก าหนดตาม มกษ.4702

_______________________________ 1/ ขอมลเพมเตมเกยวกบการคดแยกเมลดถวลสง สามารถดเพมเตมไดจากมาตรฐานสนคาเกษตร เรอง

การปฏบตทดส าหรบโรงกะเทาะ (มกษ.4901-2555)

มกษ. 4702(G)-2557 5

ภาพท 2 ขนตอนด าเนนการของโรงกะเทาะถวลสง

(4) การจดการกบเมลดถวลสง เปนดงตอไปน

(4.1) เมลดทมขอบกพรองทคดออก ไดแก เมลดขนรา เมลดทมรองรอยการท าลายของศตรพช เมลดงอก

เมลดแตกหก เมลดลบ เมลดมสหรอกลนผดปกต เมลดเสยหายจากความเยนหรอเครองจกรกล

เมลดเสยหายแบบอน ทมปรมาณอะฟลาทอกซนเกน 20 μg/kg

รบซอถวลสงทงเปลอก

ปรบปรงสภาพ

เกบรกษาถวลสงทงเปลอกเพอรอ

กะเทาะ

กะเทาะและคดขนาด

คดแยกเมลด

เกบรกษาเมลดถวลสง

ขนสงเมลดถวลสง

รบซอเมลดถวลสง

บรรจ

เมลดถวลสงด เมลดถวลสงทคดแยกไว

เมลดแตกหก เมลดลบ เมลดมส

หรอกลนผดปกต และเมลดเสยหาย

จากความเยน

วเคราะหปรมาณอะฟลาทอกซน

(ไมเกน 20 μg/kg) เมลดขนรา เมลดทม

รองรอยการท าลายของ

ศตรพช และเมลดงอก

วเคราะหปรมาณอะฟลาทอกซน

ไมเกน 20 μg/kg เกน 20 μg/kg

จดการตามทระบไวในขอ (4.3)

ของค าอธบายขอก าหนดท 3.2.1





มกษ. 4702(G)-2557 6

(4.2) เมลดทคดแยกไว ไดแก เมลดขนรา เมลดทมรองรอยการท าลายของศตรพช และเมลดงอก

เปนเมลดทมขอบกพรองทตองคดออก เมลดทมขอบกพรองเหลานมกพบปรมาณอะฟลาทอกซน เกนกวา

20 μg/kg จงตองแยกตางหาก แลวท าลาย เชน น าไปฝง เพอปองกนการน าไปใชท าถวลสงปน หรอแปรรป

เปนผลตภณฑถวลสงทใชเปนอาหาร โดยหากจะน าเมลดดงกลาวไปใชดานอนทไมใชอาหาร เชน ใชเปน

สวนประกอบหรอแปรรปเพอใชเปนอาหารสตว ตองปฏบตตามประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ

เรอง ก าหนดลกษณะของอาหารสตวเสอมคณภาพ ออกตามความในพระราชบญญตควบคมคณภาพอาหารสตว

หรอน าไปใชประโยชนอนทไมใชอาหารหรออาหารสตว เชน น าไปใชเปนวตถดบเพอผลตปย หรอวตถดบ

ส าหรบผลตไบโอดเซล ทงน ตองมบนทกขอมลการจดการเมลดทคดแยกไว

(4.3) เมลดทคดแยกไวอนๆ หากจะน าไปจ าหนายเพอบรโภคหรอแปรรปเปนผลตภณฑถวลสงทใชเปนอาหาร จะกระท าไดตอเมอท าการตรวจวเคราะหปรมาณอะฟลาทอกซนแลว และพบปรมาณอะฟลาทอกซน

ไมเกน 20 μg/kg ทงนตองมบนทกขอมลการตรวจวเคราะหปรมาณอะฟลาทอกซนและการจดการเมลดถวลสง

ทคดแยกไว

(5) การบนทกขอมลการคดแยกเมลดไวเปนหลกฐาน

ใหระบการจดการเมลดถวลสงทคดแยกไวในแบบบนทกขอมลการคดแยกเมลดถวลสงและสงแปลกปลอม

(ตวอยางแบบบนทกท 1 ขอมลการคดแยกเมลดถวลสงและสงแปลกปลอมใน ภาคผนวก ก ตวอยางแบบบนทก

ขอมล) เชน กรณจ าหนายเปนวตถดบเพอผลตปย หรอวตถดบเพอผลตอาหารสตว ใหบนทกขอมลปรมาณ

และผซอ (ผรวบรวมวตถดบอาหารสตว) ไวเพอการตรวจสอบรบรอง หรอระบการใชประโยชนอยางอน

มกษ.4702 ขอก าหนดท 3.2.2 เพอใหมนใจวาเมลดถวลสงทสงจ าหนายมปรมาณอะฟลาทอกซนไมเกน

ปรมาณทก าหนดในขอ 3.1 ผผลตเมลดถวลสง ในกรณของโรงกะเทาะตองตรวจสอบปรมาณอะฟลาทอกซน

ในเมลดถวลสงทกรนกอนจ าหนาย ในกรณของผรวบรวม ผบรรจหบหอ และคลงสนคา ใหสมตรวจสอบ

ปรมาณอะฟลาทอกซนในเมลดถวลสงทอยระหวางเกบรกษา และเกบบนทกขอมลผลการตรวจสอบนนไว

เพอใหผประกอบการตรวจสอบมาตรฐาน หรอใหพนกงานเจาหนาทตรวจประเมนเมอไดรบการรองขอ


การตรวจสอบปรมาณอะฟลาทอกซนโดยผผลตเมลดถวลสงในเมลดถวลสงทกรนกอนจ าหนาย เพอให

มนใจวาเมลดถวลสงมปรมาณอะฟลาทอกซนไมเกนปรมาณทก าหนด และเพอประเมนประสทธภาพของ

การคดแยกเมลดถวลสงอยางสม าเสมอ

(1) การตรวจสอบปรมาณอะฟลาทอกซนในเมลดถวลสง

ผผลตเมลดถวลสง ไดแก ผประกอบการโรงกะเทาะถวลสง ผรวบรวมผบรรจหบหอ และคลงสนคา

ตองควบคมและตรวจสอบใหมนใจวา เมลดถวลสงในความครอบครองกอนจ าหนายเพอใชบรโภคหรอ

มกษ. 4702(G)-2557 7

เปนวตถดบในการแปรรปเปนผลตภณฑทใชเปนอาหาร มปรมาณอะฟลาทอกซนไมเกน 20 μg/kg

ผผลตเมลดถวลสงสามารถตรวจสอบปรมาณอะฟลาทอกซนดวยตนเองหรอสงตรวจวเคราะห โดย

หองปฏบตการภาครฐหรอเอกชน (ดเพมเตมค าอธบายขอก าหนดท 5 วธวเคราะหอะฟลาทอกซนในแนวปฏบตน)

(1.1) กรณของโรงกะเทาะ

ตองตรวจสอบปรมาณอะฟลาทอกซนในเมลดถวลสงทกรนกอนจ าหนาย ทงน

รน (lot) หมายถง เมลดถวลสงทผลตขนแตละครงโดยใชกรรมวธการผลตและผลตในชวงเวลาเดยวกน

เพอใหไดเมลดถวลสงปรมาณทก าหนด มคณสมบต และคณภาพทสม าเสมอตามขอตกลงทางการคาและ

สงมอบในชวงเวลาเดยวกน

ตวอยาง

(1.1.1) เมลดถวลสงทกะเทาะรนเดยวกน แลวคดแยกเมลดถวลสงโดยใชเกณฑการคดขนาดเดยวกน

และแบงสงจ าหนายลกคา 2 ราย ถอเปนรนเดยวกน

(1.1.2) กรณคดแยกเมลดถวลสงโดยมเกณฑการคดแยกแตกตางกน ถอเปนรนทแตกตางกน

(1.1.3) กรณสนคาทผลตรนเดยวกนสงมอบคราวเดยวกน ใหกบลกคารายเดยวกนแตมเมลดถวลสง

หลายขนาด และผประกอบการโรงกะเทาะมนใจวาแตละขนาดไมมความแตกตางดานปรมาณอะฟลาทอกซน

ใหถอเปนรนเดยวกน แตกรณไมมนใจใหชกตวอยางแยกกนในแตละขนาด

(1.2) กรณของผรวบรวม ผบรรจหบหอ และคลงสนคา

ใหผรวบรวม ผบรรจหบหอ และคลงสนคา สมตรวจสอบปรมาณอะฟลาทอกซนในเมลดถวลสงทอยระหวาง

เกบรกษา กรณทจะใชผลการวเคราะหอะฟลาทอกซนจากผประกอบการโรงกะเทาะถวลสง หรอผน าเขา

ในการยนยนปรมาณอะฟลาทอกซนในเมลดถวลสงทครอบครองได เปนดงตอไปน

(1.2.1) เมลดถวลสงทเกบรกษาในสภาพทไมมความเสยงสง เชน เกบในทระบายอากาศไดด วางเมลดถวลสง

บนฐานรอง มชองระบายอากาศระหวางแถวทวางกบผนงหอง มชองวางระหวางแถวของภาชนะบรรจ

ตรวจสอบและควบคมอนตรายทเกดจากความชน และเฝาระวงการเขาท าลายของศตรโรงเกบ ใหใชผลวเคราะห

กอนหนานไดเปนระยะเวลาไมเกน 2 เดอน ถาเกบรกษาไวนานกวานน ใหวเคราะหซ า

(1.2.2) เมลดถวลสงทเกบรกษาในสภาพทมความเสยงสง เชน บรเวณเกบรกษามความชนสงกวาปกต

หรอพบวาเมลดถวลสงไดรบความชนจากภายนอก หรอวางเมลดถวลสงหรอเมลดถวลสงทอยในภาชนะ

บรรจกบพนโดยปราศจากวสดรองรบ ใหใชผลวเคราะหกอนหนานไดเปนระยะเวลาไมเกน 1 เดอน ถาเกบรกษา

ไวนานกวานน ใหวเคราะหซ า

มกษ. 4702(G)-2557 8

(1.2.3) เมลดถวลสงเกบรกษาในสภาพควบคม เชน จดเกบในหองทควบคมอณหภมและความชนสมพทธ

เกบรกษาในบรรจภณฑสญญากาศ วางเมลดถวลสงบนฐานรอง มชองระบายอากาศระหวางแถวทวางกบผนงหอง

และมชองวางระหวางแถวของภาชนะบรรจ ใหใชผลวเคราะหกอนหนานไดนานกวา 2 เดอน ทงนระยะเวลา

ทจะใชผลวเคราะหนนไดขนกบสภาพการควบคม และผลการศกษาการประเมนความใชได (validation)

ของสภาพควบคมนนทควรเปนปจจบน

(2) กรณทพบวาผลวเคราะหอะฟลาทอกซนเกน 20 μg/kg การคดแยกเมลดถวลสงซ าจะชวยลดเมลด

ถวลสงทปนเปอนอะฟลาทอกซนได ทงนใหบนทกขอมลการคดแยกเมลดถวลสงซ า และผลวเคราะห

อะฟลาทอกซนหลงการคดแยกซ า

มกษ.4702 ขอก าหนดท 3.2.3 ใหเกบบนทกขอมลตามขอ 3.2.1 และ 3.2.2 ไวไมนอยกวา 2 ป


การบนทกขอมลเปนประโยชนตอการตามสอบ (traceability)ระบบการผลต และจ าเปนตองใชส าหรบ

การตรวจสอบของผประกอบการตรวจสอบมาตรฐาน หรอพนกงานเจาหนาทตรวจประเมน

(1) ขอมลทตองบนทกและเกบไว ไดแก

(1.1) ขอมลการคดแยกเมลดถวลสง เชน การจดการกบเมลดถวลสงทคดแยกไว และน าหนกของเมลดถวลสง

ทคดแยกไว (ตวอยางแบบบนทกท 1 ขอมลการคดแยกเมลดถวลสงและสงแปลกปลอม ในภาคผนวก ก

ตวอยางแบบบนทกขอมล)

(1.2) ผลการตรวจสอบปรมาณอะฟลาทอกซนในเมลดถวลสง (ตวอยางแบบบนทกท 2 ขอมลปรมาณ

อะฟลาทอกซนหลงการคดแยกเมลดถวลสง/ระหวางการเกบรกษา ในภาคผนวก ก ตวอยางแบบบนทกขอมล)

(2) วธการบนทก

บนทกขอมลทกครงหลงการปฏบตงานโดยใชแบบบนทกทเปนปจจบน พรอมทงลงชอผปฏบตงานและ

ผควบคมก ากบไวทกครง

(3) เอกสารหรอแบบบนทก ใหเกบไวเปนระยะเวลาอยางนอย 2 ป

มกษ.4702 ขอก าหนดท 3.3 ผสงออกเมลดถวลสงตองแสดงหลกฐานวาเมลดถวลสงทสงออกเปนเมลด

ถวลสงทผลตมาจากผผลตเมลดถวลสงทไดรบใบอนญาตและใบรบรองตามมาตรฐานสนคาเกษตรฉบบน

พรอมผลการตรวจสอบปรมาณอะฟลาทอกซนซงมปรมาณไมเกนมาตรฐานทก าหนดของประเทศคคา

มกษ. 4702(G)-2557 9


เมลดถวลสงทผลตจากผผลตเมลดถวลสงทไดรบใบอนญาตและใบรบรองตาม มกษ.4702 ตองมปรมาณ

อะฟลาทอกซนไมเกน 20 μg/kg แตเนองจากบางประเทศมขอก าหนดปรมาณอะฟลาทอกซนต ากวา 20 μg/kg

จงตองปฏบตตามเกณฑมาตรฐานของประเทศคคาดวย

(1) คณสมบตของผสงออกเมลดถวลสง

ผสงออกเมลดถวลสงตองไดรบใบอนญาตเปนผสงออกสนคาเกษตรตามมาตรฐานบงคบ (แบบ มกษ.4

ในภาคผนวก ก ตวอยางแบบบนทกขอมล)

(2) หลกฐานทใชในการสงออกเมลดถวลสงตามพระราชบญญตมาตรฐานสนคาเกษตร พ.ศ. 2551 ไดแก

(2.1) ส าเนาใบอนญาตเปนผผลตสนคาเกษตร (แบบ มกษ.2 ในภาคผนวก ก ตวอยางแบบบนทกขอมล)

ของผผลตเมลดถวลสงทจะน ามาสงออก

(2.2) ส าเนาใบรบรองการเปนผผลตเมลดถวลสงทผประกอบการตรวจสอบมาตรฐานออกใหตาม มกษ.4702

(2.3) ผลการวเคราะหอะฟลาทอกซนตามวธทระบในตารางท 1 ของ มกษ.4702 ทงน

(2.3.1) กรณเมลดถวลสงเกบรกษาในสภาพทไมมความเสยงสง เชน เกบในทระบายอากาศไดด ใหใชผล

วเคราะหไดเปนระยะเวลาไมเกน 2 เดอนนบจนถงวนสงออก

(2.3.2) กรณเมลดถวลสงเกบรกษาในสภาพทมความเสยงสง เชน บรเวณเกบรกษามความชนสงกวาปกต

หรอพบวาเมลดถวลสงไดรบความชนจากภายนอก หรอวางเมลดถวลสงหรอเมลดถวลสงทอยในภาชนะ

บรรจกบพนโดยปราศจากวสดรองรบใหใชผลวเคราะหไดเปนระยะเวลาไมเกน 1 เดอนนบจนถงวนสงออก

(2.3.3) กรณเมลดถวลสงเกบรกษาในสภาพควบคมเพอใหมความเสยงของการเพมปรมาณอะฟลาทอกซนต า

เชน เกบรกษาในหองปรบอณหภม และ/หรอ ความชนสมพทธ หรอเกบรกษาในบรรจภณฑสญญากาศ

ทงนตองมผลการศกษาการประเมนความใชได (validation) ของสภาพควบคมนนทควรเปนปจจบนดวย

ใหใชผลวเคราะหไดเปนระยะเวลานานกวา 2 เดอน

(2.4) หนงสอแจงการสงออกสนคาเกษตรตามมาตรฐานบงคบ (แบบ มกษ.7 ในภาคผนวก ก ตวอยาง

แบบบนทกขอมล) หรอแจงทางอเลกโทรนกสตามวธการท มกอช. ก าหนด

มกษ.4702 ขอก าหนดท 3.4 ผน าเขาเมลดถวลสงตองแสดงหลกฐานวาเมลดถวลสงทน าเขาผลตมาจากผผลต

ทมการควบคมการผลตตามขอ 3.2 และมผลการตรวจสอบอะฟลาทอกซนไมเกนปรมาณทก าหนด

ในขอ 3.1 จากหนวยราชการทมอ านาจหนาท หรอหองปฏบตการทเปนทยอมรบ

มกษ. 4702(G)-2557 10


เพอความปลอดภยของผบรโภค และเพอใหมนใจวาเมลดถวลสงน าเขามาจากผผลตเมลดถวลสงทมการควบคม

การผลตตามขอก าหนดท 3.2 ของ มกษ.4702 และเมลดถวลสงน าเขามปรมาณอะฟลาทอกซนไมเกน

20 μg/kg

ผน าเขาตองควบคมและตรวจสอบใหมนใจวาเมลดถวลสงในความครอบครองตองมปรมาณอะฟลาทอกซน

ไมเกน 20 μg/kg โดยใชวธมาตรฐานทระบในขอก าหนดท 5.1-5.2 ของ มกษ.4702

(1) คณสมบตของผน าเขาเมลดถวลสง

ผน าเขาเมลดถวลสงตองไดรบใบอนญาตเปนผน าเขาสนคาเกษตรตามมาตรฐานบงคบ (แบบ มกษ.6

ในภาคผนวก ก ตวอยางแบบบนทกขอมล)

(2) หลกฐานทใชในการน าเขาเมลดถวลสงตามพระราชบญญตมาตรฐานสนคาเกษตร พ.ศ.2551ไดแก

(2.1) ส าเนาใบรบรองส าหรบผผลตเมลดถวลสงตาม มกษ.4702 ซงออกโดยวธการดงตอไปน

(2.1.1) ไดรบการตรวจสอบและรบรองจากหนวยงานทมอ านาจหนาท หรอผประกอบการตรวจสอบ

มาตรฐานทไดรบการยอมรบของประเทศตนทางทมขอตกลง หรอความรวมมอกบประเทศไทยเกยวกบ

การยอมรบผลการตรวจสอบและรบรองมาตรฐานซงกนและกน (mutual recognition agreement) หรอ

(2.1.2) ไดรบการตรวจสอบ และรบรองจากผประกอบการตรวจสอบมาตรฐานของตางประเทศ ทไดรบ

การรบรองหรอยอมรบจาก มกอช. หรอ

(2.1.3) ไดรบการตรวจสอบและรบรองจากหนวยงานทมอ านาจหนาทหรอผประกอบการตรวจสอบ

มาตรฐานของไทยทไดรบใบอนญาตใหตรวจสอบและรบรองมาตรฐานจาก มกอช.

(2.2) ผลการตรวจสอบอะฟลาทอกซนทก ากบใบขนสนคาขาเขาจากหองปฏบตการทเปนทยอมรบ

ตามประกาศคณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตร เรอง ก าหนดขดความสามารถและคณสมบต

หองปฏบตการของผขอรบใบอนญาตเปนผประกอบการตรวจสอบมาตรฐานโดยใชวธวเคราะหตามตารางท 1

ของ มกษ.4702

(2.3) มหนงสอแจงการน าเขาสนคาเกษตรตามมาตรฐานบงคบ (แบบ มกษ.8 ในภาคผนวก ก ตวอยาง

แบบบนทกขอมล)

ขอมลเกยวกบประเทศทมขอตกลงหรอความรวมมอกบประเทศไทยเกยวกบการยอมรบผลการตรวจสอบ

และรบรองมาตรฐานซงกนและกน ผประกอบการตรวจสอบมาตรฐานและหองปฏบตการทไดรบการรบรอง

หรอเปนทยอมรบสามารถสอบถามไดจาก มกอช.

มกษ. 4702(G)-2557 11

มกษ.4702 ขอก าหนดท 4 วธชกตวอยาง

การชกตวอยางใหใชวธชกตวอยางทก าหนดในภาคผนวกของเอกสารมาตรฐานทวไปส าหรบสารปนเปอน

และสารพษในอาหารและอาหารสตว (CODEX STAN 193 General Standard for Contaminants and

Toxins in Foodand Feed) ฉบบแกไขปรบปรงลาสดหรอ ภาคผนวก ก วธชกตวอยางเมลดถวลสงเพอ

วเคราะหอะฟลาทอกซน

มกษ.4702 ภาคผนวก ก วธชกตวอยางเมลดถวลสงเพอวเคราะหอะฟลาทอกซน

ชกตวอยางเมลดถวลสงเพอใหไดตวอยางทเปนตวแทนของรนใหมากทสดเทาทจะปฏบตได ตามหลก

วชาการ ดงตอไปน

ขอก าหนดท ก.1 ตวอยางทสมเกบในแตละจด ตองมน าหนกประมาณ 200 g (กรม)

ขอก าหนดท ก.2 จ านวนจดทตองสมเกบตวอยางขนกบขนาดของรนตามทแสดงในตารางท ก.1 และ ก.2

ตารางท ก.1 แสดงขนาดรน น าหนกของสวนทแบง จ านวนจดทเกบตวอยาง น าหนกตวอยางรวม

ในรนทมน าหนกเกน 15 ตน

(ขอก าหนดท ก.2)

ขนาดรน (ตน) น าหนกหรอจ านวน

สวนทแบง (sublots) จ านวนจดทเกบตวอยาง

น าหนกตวอยางรวม

(กโลกรม)

> 500 100 ตน 100 20

> 125 - 500 5 สวน 100 20

> 25 - 125 25 ตน 100 20

> 15 - 25 1 สวน 100 20

ทมา: คมอการใหบรการตรวจสอบและออกใบรบรองคณภาพสนคาเกษตรเพอการสงออก, กรมวชาการเกษตร

(2555); Commission Regulation (EC) No.401/2006;Commission Regulation (EU)

No.178/2010; ภาคผนวกของเอกสารมาตรฐานทวไปส าหรบสารปนเปอนและสารพษในอาหารและ

อาหารสตว (CODEX STAN 193 General Standard for Contaminants and Toxins in Food and Feed)

มกษ. 4702(G)-2557 12

ค าอธบายขอก าหนดท 4 และ ก.1-ก.2

การปนเปอนของอะฟลาทอกซนในถวลสงไมสม าเสมอ (non-homogeneous) ดงนนปรมาณและวธชกตวอยาง

จงมความส าคญ เพอใหไดตวอยางทเปนตวแทนทดของรนหนงๆ

(1) วธชกตวอยาง

ผผลตเมลดถวลสง ผน าเขา และผสงออกตองใชวธชกตวอยางตามภาคผนวก 1 ของมาตรฐานทวไป

ส าหรบสารปนเปอนและสารพษในอาหารและอาหารสตว (Annex 1, CODEX STAN 193 General

Standard for Contaminants and Toxins in Food and Feed) หรอ ภาคผนวก ก วธชกตวอยางเมลด

ถวลสงเพอวเคราะหอะฟลาทอกซนของ มกษ.4702 และน าตวอยางรวมสงหองปฏบตการทงหมดโดยไมตอง

ลดขนาดตวอยางดวยตนเอง ยกเวนผผลตเมลดถวลสงทอาจน าตวอยางรวมทไดมาวเคราะหโดยใช

ชดตรวจสอบอะฟลาทอกซนดวยตนเอง (ดเพมเตมค าอธบายขอก าหนดท 5.2.4 ชดตรวจสอบอะฟลาทอกซน

ในแนวปฏบตน)

มกษ.4702 ภาคผนวก ก วธชกตวอยางเมลดถวลสงเพอวเคราะหอะฟลาทอกซน

ตารางท ก.2 แสดงขนาดรน จ านวนจดทเกบตวอยาง น าหนกตวอยางรวม และจ านวนตวอยางสง

หองปฏบตการ ในรนทมน าหนกไมเกน 15 ตน

(ขอก าหนดท ก.2)

ขนาดรน (ตน) จ านวนจดทเกบ

ตวอยาง

น าหนกตวอยางรวม

(กโลกรม)

จ านวนตวอยางสงหองปฏบตการ

< 0.1 10 2 1

> 0.1 - 0.2 15 3 1

> 0.2 - 0.5 20 4 1

> 0.5 - 1.0 30 6 1

> 1.0 - 2.0 40 8 1

> 2.0 - 5.0 60 12 2 ตวอยาง ตวอยางละเทาๆ กน



ทมา: คมอการใหบรการตรวจสอบและออกใบรบรองคณภาพสนคาเกษตรเพอการสงออก, กรมวชาการเกษตร

(2555); Commission Regulation (EC) No.401/2006; Commission Regulation (EU)

No.178/2010; ภาคผนวกของเอกสารมาตรฐานทวไปส าหรบสารปนเปอนและสารพษในอาหารและ

อาหารสตว (CODEX STAN 193 General Standard for Contaminants and Toxins in Food and Feed)

มกษ. 4702(G)-2557 13

(2) ความหมายของค าทใชในตารางท ก.1 และตารางท ก.2 ของ มกษ.4702

(2.1) รน (lot) หมายถง เมลดถวลสงทผลตขนแตละครงโดยใชกรรมวธการผลตและผลตในชวงเวลา

เดยวกน เพอใหไดเมลดถวลสงปรมาณทก าหนดมคณสมบตและคณภาพทสม าเสมอตามขอตกลงทางการคา

และสงมอบในชวงเวลาเดยวกน

(2.2) สวนทแบง (ของรน) หรอรนยอย (sublot) หมายถง สวนทแบงมาจากรนขนาดใหญ (ขนาดมากกวา

25 ตน) ส าหรบการชกตวอยาง ทงนสวนทแบงตองแยกจากกนไดอยางชดเจน

(2.3) ตวอยางขนตน (increment/incremental sample/primary sample) หมายถง เมลดถวลสงทไดจาก

การชกตวอยางจากแตละกระสอบ หรอถง หรอจดของแตละรนหรอรนยอยตามจ านวนจดทเกบตวอยาง

ทระบในตารางท ก.1 และตารางท ก.2 ของ มกษ.4702

(2.4) ตวอยางรวม (aggregate sample/bulk sample) หมายถง ปรมาณเมลดถวลสงทไดจากการรวม

ตวอยางขนตนในแตละรนหรอรนยอย

(2.5) ตวอยางสงหองปฏบตการ (laboratory sample) หมายถง ปรมาณเมลดถวลสง ทไดมาจากตวอยาง

รวมทงหมดหรอกรณตวอยางรวมมน าหนกมากกวา 20 kg ใหผสมตวอยางรวมใหเขากนด กอนลดปรมาณ

ตวอยางลงใหเหลอ 20 kg

(3) เมลดถวลสงทสมเกบในแตละจดควรมน าหนกประมาณ 200 g

(4) วธการใชตารางท ก.1 และตารางท ก.2 ของ มกษ.4702

(4.1) กรณขนาดรนมากกวา 15 ตน

การชกตวอยางเมลดถวลสงจะตองท าแยกกนในแตละรน โดยจะตองแบงเมลดถวลสงในรนนนออกเปน

รนยอยหากสามารถแยกรนยอยไดอยางชดเจนโดยใหไดน าหนกหรอจ านวนตามทก าหนดในตารางท ก.1

ของ มกษ.4702 เพอใหไดตวอยางสงหองปฏบตการขนาด 20 kg ในแตละรนหรอรนยอย ทงนน าหนกของ

รนยอยสามารถหนกกวาทระบไวในตารางท ก.1 ของ มกษ.4702 ไดไมเกน 20%

(4.1.1) กรณขนาดรน > 25 – 125 ตน และขนาดรน > 500 ตน

จะตองแบงเมลดถวลสงในรนนนออกเปนรนยอย หากสามารถแยกรนยอยไดอยางชดเจน โดยใหได

น าหนกตามทก าหนดในตารางท ก.1 ของ มกษ.4702 เศษเหลอจากการแบงรนยอย ใหสมเกบตวอยางจาก

แตละจดใหไดขนาดของรนยอยตามก าหนดในตารางท ก.1 หรอตารางท ก.2 ของ มกษ.4702

มกษ. 4702(G)-2557 14

ตวอยาง รนขนาด 35 ตน

สามารถแบงเปนรนยอยน าหนก 25-30 ตน ไดจ านวน 1 รนยอย และมเศษเหลอจากการแบงรนยอย 5-10 ตน

ทงนเศษเหลอจากรนยอยดงกลาว สามารถเกบตวอยางไดตามทก าหนดในตารางท ก.2 ของ มกษ.4702


สามารถแบงเปนรนยอยขนาด 101 ตน ไดจ านวนรนยอยทงหมด 5 รนยอย ทงนในแตละรนยอยตองสม 100 จด

(4.1.2) กรณขนาดรน > 15 – 25 และ > 125 – 500

แบงเมลดถวลสงในรนนนออกเปนรนยอย หากสามารถแยกรนยอยไดอยางชดเจน โดยใหไดจ านวนตามทก าหนด

ในตารางท ก.1 ของ มกษ.4702


แบงเปนรนยอยได 5 สวน แตละรนยอยมน าหนก40 ตน ทงนในแตละรนยอยตองสม 100 จด

(4.2) กรณขนาดรนไมเกน 15 ตน

ใหสมเกบตวอยางจากแตละจดใหไดขนาดตามก าหนดในตารางท ก.2 ของ มกษ.4702


ใหสมเกบตวอยางจาก 60 จด ใหไดน าหนกตวอยางรวม 12 กโลกรม แลวแบงตวอยางรวมนนออกเปน 2 ตวอยาง

ตวอยางละ 6 กโลกรม

(4.3) การชกตวอยางจากเมลดถวลสงทบรรจอยในบรรจภณฑ

(4.3.1) เมลดถวลสงบรรจอยในบรรจภณฑ เชน กระสอบ หรอรวมอยในสถานทเกบ เชน ตเกบ

(container) การชกตวอยางจะตองใชเครองชกตวอยาง (probe) ทมความยาวพอทจะสมตวอยางไดอยางทวถง

สามารถสมเกบสงตางๆ ทอยภายในบรรจภณฑไดและไมเปลยนแปลงคณสมบตของเมลดถวลสง

(4.3.2) เมลดถวลสงทบรรจอยในบรรจภณฑ เชน กระสอบ ความถของกระสอบทตองสม (sampling

frequency; SF) จะตองเปนไปตามสมการ

SF = (LT x IS) / (AS x IP)

โดย LT = น าหนกรน (lot weight)

IS = น าหนกตวอยางขนตน (incremental sample weight)

AS = น าหนกตวอยางรวม (aggregate sample weight)

IP = น าหนกบรรจ (individual packing weight)

มกษ. 4702(G)-2557 15

ตวอยาง รนขนาด 50 ตน (ขนาดรน > 25 – 125 ตน) ใหแบงรนยอยเปน 2 รนยอย แตละรนยอยมขนาด 25 ตน

รนยอยขนาด 25 ตน น าหนกตวอยางขนตน 200 g น าหนกตวอยางรวม 20 kg น าหนกบรรจ 50 kg

ตอกระสอบ ความถของกระสอบทตองสม เทากบ (25000 x 0.2)/(20 x 50) = 5 กระสอบ

จากตวอยางขางตน ความถของกระสอบทตองสมเทากบ 5 กระสอบ หมายถง ใหสมตวอยางทกๆ 5 กระสอบ

จากจ านวนกระสอบทงหมด 500 กระสอบ (25 ตน) กจะไดจ านวนกระสอบทสมเทากบ 100 กระสอบ

ตอรนยอยนน

(5) หลงจากชกตวอยางแลว ควรสงตวอยางใหถงหองปฏบตการโดยเรวทสด หากไมสามารถกระท าได

ใหเกบรกษาตวอยางในสภาพแหงไมชน

มกษ.4702 ขอก าหนดท ก.3 กรณตวอยางทอยในบรรจภณฑสญญากาศ

ขอก าหนดท ก.3.1 รนมขนาดเกน 15 ตน ใหมจ านวนจดทตองสมเกบอยางนอย 50 จด และมน าหนก

ตวอยางรวมเทากบ 20 กโลกรม

ขอก าหนดท ก.3.2 รนมขนาดไมเกน 15 ตน ใหมจ านวนจดทตองสมเกบเปนครงหนงของจ านวนจดทก าหนดไว

ในตารางท ก.2 และมน าหนกตวอยางรวมตามทก าหนดไวในตารางท ก.2

ขอก าหนดท ก.3.3 กรณไมสามารถชกตวอยางตามทระบไวในขอ ก.3.1 และ ก.3.2 ได เนองจากการชกตวอยาง

ท าใหสนคาเกดความเสยหาย (เชน เนองจากภาชนะบรรจถกท าลาย สญเสยสภาพสญญากาศ) อาจใชวธ

ชกตวอยางอนไดตามความเหนชอบของผประกอบการตรวจสอบมาตรฐาน และบนทกขอมลไวเปนหลกฐาน

ค าอธบายขอก าหนดท ก.3

การเกบตวอยางจากภาชนะบรรจสญญากาศท าใหภาชนะดงกลาวสญเสยความเปนสญญากาศ เพอรกษา

ความเปนสญญากาศของผลตภณฑไวใหมากทสด ท าไดโดยลดจ านวนจดทเกบตวอยางลงแตคงน าหนก

ตวอยางรวมไวตามทระบไวในตารางท ก.1 และตารางท ก.2 ของ มกษ.4702

เมลดถวลสงทบรรจในบรรจภณฑสญญากาศใหมจ านวนจดทเกบตวอยางอยางนอยครงหนงของจ านวนจด

ทเกบตวอยางทระบไวในตารางท ก.1 และตารางท ก.2 ของ มกษ.4702

ถาไมสามารถชกตวอยางตามทระบไวในขอก าหนดได เนองจากการชกตวอยางท าใหสนคาเกดความเสยหาย

(เชน เนองจากภาชนะบรรจถกท าลาย สญเสยสภาพสญญากาศ) อาจใชวธชกตวอยางอนไดตามความเหนชอบ

ของผประกอบการตรวจสอบมาตรฐาน และบนทกขอมลไวเปนหลกฐาน

หลงจากชกตวอยางแลว ควรสงตวอยางใหถงหองปฏบตการโดยเรวทสด หากไมสามารถกระท าได ใหเกบรกษา

ตวอยางในสภาพแหงไมชน

มกษ. 4702(G)-2557 16

มกษ.4702 ขอก าหนดท 5วธวเคราะหอะฟลาทอกซน

ขอก าหนดท 5.1 วธวเคราะหปรมาณอะฟลาทอกซนทงหมดใหใชตามตารางท 1

ตารางท 1 วธวเคราะห ปรมาณอะฟลาทอกซนทงหมด

(ขอก าหนดท 5.1)

ขอก าหนด วธวเคราะห1/

หลกการ

ปรมาณอะฟลาทอกซน

ทงหมด

เอโอเอซ (AOAC)991.31 อมมโนแอฟฟนตคอลมน

(Immunoaffinity column; Aflatest)

เอโอเอซ (AOAC) 993.17 โครมาโทกราฟแบบชนบาง (Thin layer

chromatography)

เอโอเอซ (AOAC) 975.36 โรเมอรมนคอลมน (Romerminicolumn)

อเอน (EN) 12955

ไอเอสโอ (ISO) 16050

โครมาโทกราฟของเหลวสมรรถนะสง ทม

โพสตคอลมนดไรเวไทเซชน และอมมโน-

แอฟฟนตคอลมนส าหรบท าความสะอาด

(HPLC with post column derivatization

andimmunoaffinity column clean up)

เอโอเอซ (AOAC) 979.18 ฮอลาเดย-เวลาสโค มนคอลมน (Holaday-

Velasco minicolumn)

_______________________________

1/วธวเคราะหใหอางองเอกสารฉบบลาสด

ขอก าหนดท 5.2 กรณทไมสามารถใชวธวเคราะหปรมาณอะฟลาทอกซนทงหมดตามตารางท 1 ใหเลอกวธอนท

พจารณาแลววาเปนวธวเคราะหทสามารถตรวจวเคราะหอะฟลาทอกซนทปรมาณเทากบหรอต ากวาคาปรมาณ

อะฟลาทอกซนสงสดตามขอ 3.1 และเปนวธทมคณสมบตการใชงาน (performance characteristics) เหมาะสม

และเปนไปตามหลกเกณฑขอใดขอหนง ดงตอไปน

ขอก าหนดท 5.2.1 เปนวธวเคราะหทประกาศโดยองคการแหงชาต หรอองคการระหวางประเทศดานมาตรฐาน

หรอตพมพในเอกสารคมอ หรอสงตพมพทเปนทยอมรบระดบสากล

ขอก าหนดท 5.2.2 เปนวธวเคราะหทมผลการประเมนความใชได (validation) ของผลการทดสอบวามความถกตอง

และเหมาะสม โดยหองปฏบตการทมการรวมศกษากบเครอขาย (collaborative study) ตามหลกเกณฑทสอดคลอง

กบองคการนานาชาตซงเปนทยอมรบทวไป

ขอก าหนดท 5.2.3 กรณไมมวธวเคราะหตาม 5.2.1 หรอ 5.2.2 ใหใชวธวเคราะหทไดประเมนความใชไดของผล

การทดสอบวามความถกตองและเหมาะสมโดยหองปฏบตการทมระบบคณภาพแหงเดยว (single laboratory

validation) ตามหลกเกณฑทเปนทยอมรบในระดบระหวางประเทศ

มกษ. 4702(G)-2557 17

ค าอธบายขอก าหนดท 5.1 และ 5.2.1-5.2.3

วธวเคราะหทก าหนดไวในตารางท 1 ของ มกษ.4702 เปนวธทระบไวใน CODEX STAN 234-1999

Recommended Methods of Analysis and Sampling ซงไดรบการยอมรบและใชอยางแพรหลายทวโลก

รายละเอยดในขอก าหนดท 5.2.1-5.2.3 ของ มกษ.4702 ก าหนดขนเพอใหเปนทางเลอกส าหรบ

หองปฏบตการทจะใชวธวธวเคราะหทแตกตางจากตารางท 1 ของ มกษ.4702 แตยงเปนวธทมคณสมบต

การใชงานทเหมาะสม (performance characteristics) มคณภาพ และเปนไปตามแนวทางทก าหนดโดยโคเดกซ

ขอแนะน าในการเลอกใชหองปฏบตการ

(1) เลอกหองปฏบตการทสามารถตรวจวเคราะหอะฟลาทอกซนดวยวธวเคราะหตามทก าหนดไวใน

ตารางท 1 วธวเคราะหปรมาณอะฟลาทอกซนทงหมด มกษ.4702

(2) หองปฏบตการทมไดใชวธวเคราะหอะฟลาทอกซนทระบไวในตารางท 1 วธวเคราะหปรมาณอะฟลาทอกซน

ทงหมด ของ มกษ.4702 แตใชวธวเคราะหทอยในเงอนไขตาม ขอก าหนดท 5.2.1-5.2.3 ของ มกษ.4702

(3) หองปฏบตการขนทะเบยนตามประกาศคณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตร เรอง ก าหนดขดความสามารถ

และคณสมบตหองปฏบตการของผขอรบใบอนญาตเปนผประกอบการตรวจสอบมาตรฐาน

มกษ.4702 ขอก าหนดท 5.2.4 ชดตรวจสอบอะฟลาทอกซน (aflatoxin test kit) ใหใชกบการคดกรอง

เบองตนส าหรบการควบคม และการตรวจสอบอะฟลาทอกซนโดยผผลตเมลดถวลสงตามขอ 3.2.2

โดยตองเปนชดตรวจสอบทผานการประเมนความใชได


ชดตรวจสอบอะฟลาทอกซนสามารถคดกรองปรมาณอะฟลาทอกซนเบองตนได เปนวธทสะดวก และมตนทน

ไมสงนก เพอใหผผลตเมลดถวลสง สามารถวเคราะหปรมาณอะฟลาทอกซนได ในกรณทความพรอมของ

เครองมอ อปกรณ และบคลากรในการวเคราะหอาจแตกตางไปจากวธทก าหนดไว

(1) วธการเตรยมตวอยางเพอวเคราะหดวยชดตรวจสอบอะฟลาทอกซน

วธเตรยมตวอยางเพอตรวจวเคราะห จะบดตวอยางทงหมดหรออาจลดขนาดตวอยางลงเหลอ 1 kg กอนบดกได

โดยการลดขนาดตวอยางท าไดดวยวธดงตอไปน

(1.1) กองเมลดถวลสงเปนรปกรวยและแบงออกเปน 4 สวน (ภาพท 3 การลดขนาดโดยกองเมลดถวลสง

เปนรปกรวยและแบงออกเปน 4 สวน (Coning and quartering))

มกษ. 4702(G)-2557 18

(1.1.1) ผสมเมลดถวลสงใหเขากนบนพนผวทสะอาด พนเมลดจนเปนกองรปกรวย จากนนท าสวนบนสด

ใหเรยบและแบงเปน 4 สวนเทาๆ กน

(1.1.2) น า 2 สวนทอยตรงขามกน (ข และ ค) ออกไป และน าสวน ก และ ง มาท าซ าขอ (1.1.1)

จนกระทงลดตวอยางลงเหลอ 1 กโลกรม กอนน าไปใชบดเพอเตรยมตวอยางตอไป

ภาพท 3 การลดขนาดโดยกองเมลดถวลสงเปนรปกรวยและแบงออกเปน 4 สวน

(Coning and quartering)2/

(1.2) เครองแบงตวอยาง (Sample divider) มหลายแบบ เชน Multiple-slot (Riffle-type and blade)

divider, Conical divider และ Centrifugal divider เปนตน

(2) ชดตรวจสอบอะฟลาทอกซนมหลายชนด ควรเลอกใชชดตรวจสอบทมหลกการเปนทยอมรบ เชน

Enzyme-Linked Immunosorbent Assay Method โดยผผลตเมลดถวลสงสามารถเลอกใชชดตรวจสอบใดกได

แตตองมขอมลการประเมนความใชไดจากผผลตชดตรวจสอบนนๆ นอกจากนชดตรวจสอบควรอานผลได

ดวยสายตาได โดยสามารถแยกผลระหวางปรมาณอะฟลาทอกซนทสงกวาหรอต ากวา 20 μg/kg

นอกเหนอจากการอานผลดวยการใชเครองอานความเขมส เชน Microplate Reader

_______________________________ 2/ ทมา: ดดแปลงจากมาตรฐาน ISO เรอง Cereals, pulses and milled products – Sampling of static

batches (ISO13690)

ง ค

ข ก

มกษ. 4702(G)-2557 19

ภาคผนวก ก

ตวอยางแบบบนทกขอมล

ตวอยางแบบบนทกท 1 ขอมลการคดแยกเมลดถวลสงและสงแปลกปลอม

วนท รหส

รน

น าหนก

รน

(kg)

เมลดถวลสงทคดแยกไว

น าหนกของ

เมลดถวลสงท

คดแยกไว (kg)

ปรมาณ

อะฟลาทอกซน

ทงหมด (μg/kg)

การจดการกบเมลดถวลสงทคดแยกไว

(จ าหนายเปนวตถดบเพอผลตปย/

วตถดบเพอผลตอาหารสตว /ท าลาย)

ผรบ

ซอ

ปรมาณ

(kg)

ลงชอ

ผปฏบตงาน

เมลดขนรา/เมลดทมรองรอยการท าลายจากศตรพช/

เมลดงอก

เมลดแตกหก

เมลดเสยหายอนๆ เชน เมลดลบ เมลดเสยหายจาก

ความเยนหรอเครองจกรกล เมลดมสหรอกลนผดปกต





ความเยนหรอเครองจกรกลเมลดมสหรอกลนผดปกต





ความเยนหรอเครองจกรกลเมลดมสหรอกลนผดปกต

ลงชอ.............................................................................................ผควบคม

มกษ. 4702(G)-2557 20

ตวอยางแบบบนทกท 2 ขอมลปรมาณอะฟลาทอกซนหลงขนตอนการคดแยกเมลดถวลสง/

ระหวางการเกบรกษา

วนท รหสรน น าหนกรน

(kg)

ปรมาณอะฟลาทอกซน

(μg/kg)

ปรมาณอะฟลาทอกซนหลงการคดซ า1/

(μg/kg)

ลงชอ

ผปฏบตงาน

1/ กรณพบปรมาณอะฟลาทอกซนเกน 20 μg/kg ในการคดแยกเมลดครงแรก

ลงชอ.............................................................................................ผควบคม

มกษ. 4702(G)-2557 21

มกษ. 4702(G)-2557 22

มกษ. 4702(G)-2557 23

มกษ. 4702(G)-2557 24

มกษ. 4702(G)-2557 25

Documents

PEANUT KERNEL : MAXIMUM LEVEL OF AFLATOXIN · peanut kernel : maximum level of aflatoxin ส านักงานมาตรฐานสินค้าเกษตรและอาหารแห่งชาติ