PEBRERO 15, 2013 34567 - download.jw.orgdownload.jw.org/files/media_magazines/10/w_TG_20130215.pdfnanggit ng Kasulatan ang pangalang Jehova sa ulat ng “kasaysayan ng langit at ng

ARALING ARTIKULO

��

ABRIL 1-7

Ito ang AtingEspirituwal na ManaPAHINA 3 ˙ AWIT: 69, 28

��

ABRIL 8-14

PinahahalagahanMo ba ang AtingEspirituwal na Mana?PAHINA 8 ˙ AWIT: 22, 75

��

ABRIL 15-21

Manatili sa Libisni Jehova Para saProteksiyonPAHINA 17 ˙ AWIT: 133, 16

��

ABRIL 22-28

HuwagMagpahadlangsa Pagtangansa KaluwalhatianPAHINA 25 ˙ AWIT: 15, 61

34567PEBRERO 15, 2013

Hindi ipinagbibili ang publikasyong ito. Inilaan ito

bilang bahagi ng pambuong-daigdig na pagtuturo

sa Bibliya na tinutustusan ng kusang-loob na mga

donasyon.

Malibang iba ang ipinakikita, ang mga pagsi-

pi sa Kasulatan ay mula sa makabagong-wikang

Bagong Sanlibutang Salin ng Banal na Kasu-

latan.

Publishers: Watchtower Bible and Tract Society

of New York, Inc. � 2013 Watch Tower Bible and

Tract Society of Pennsylvania. All rights reserved.

Printed in Japan.

34567 February 15, 2013Vol. 134, No. 4 Semimonthly TAGALOG

ARALING ARTIKULO��

ˇ Ito ang Ating Espirituwal na Mana

ˇ Pinahahalagahan Mo ba ang AtingEspirituwal na Mana?

Tinatalakay sa mga artikulong ito ang mahahalagang bahagi ngespirituwal na mana ng bayan ni Jehova. Ipinakikita ng mga itokung paano iningatan ng Diyos ang kaniyang Salita, pinagpalaang paggamit sa kaniyang pangalan, at iningatan ang espirituwalna katotohanang nagsasanggalang sa atin laban sa maling turong relihiyon.

��

ˇ Manatili sa Libis ni Jehova Para sa Proteksiyon

Ipinaliliwanag ng artikulong ito kung ano ang libis ng proteksiyonna binabanggit sa Zacarias 14:4 at kung bakit dapat tayong ma-natili sa libis na iyon. Tinatalakay rin nito kung ano ang tubig nabuh

áy na binabanggit sa Zacarias 14:8 at kung anong pagpapala

ang idudulot ng pag-inom natin dito.

��

ˇ Huwag Magpahadlang sa Pagtangansa Kaluwalhatian

Ipinakikita ng artikulong ito kung paano tayo makatatangan sakaluwalhatiang ibinibigay ni Jehova sa mga tao. Ipinaliliwanag dinnito kung ano ang makahahadlang sa atin sa paggawa niyaon atkung paano makatutulong sa iba ang patuloy nating paghanap sakaluwalhatian ni Jehova.

SA ISYU RING ITO��

13 Napatotohanan ang Tanod ng Pretorio��

22 Mag-ingat sa mga Intensiyon ng Iyong Puso��

30 Kabilang Siya sa Pamilya ni Caifas��

31 Mula sa Aming Archive

NAMIBIA

PABALAT: Isang mamamahayag sa hi-lagang-kanlurang Namibia ang nagpa-patotoo sa isang babaing Himba. Angmga babaing Himba, na kabilang saisang pagala-galang tribo na nag-aala-ga ng kawan, ay nagpapahid sa kani-lang buhok at balat ng sangkap namay halong pulang pulbos mula sa di-nurog na bato

� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

POPULASYON

2,373,000MAMAMAHAYAG

2,040PAG-AARAL SA BIBLIYA

4,192

MAMAMAHAYAGPAG-AARAL SA BIBLIYA

4,000

3,000

2,000

1,000

0201

2

2011

2010

20

09

20

08

20

07

20

06

SI Jehova ang “buhay at namamalaging Diyos.” Ininga-tan niya ang kaniyang nagbibigay-buhay na mensahe parasa sangkatauhan. Sinasabi ng Bibliya: “Ang pananalita [o,“salita,” Byington] ni Jehova ay namamalagi magpakailan-man.” (1 Ped. 1:23-25) Laking pasasalamat natin na ininga-tan ni Jehova ang napakahalagang impormasyong ito sa ka-niyang nasusulat na Salita, ang Bibliya!

2 Sa kaniyang Salita, iningatan ng Diyos ang pangalangpinili niya para magamit ng kaniyang bayan. Unang bi-nanggit ng Kasulatan ang pangalang Jehova sa ulat ng“kasaysayan ng langit at ng lupa.” (Gen. 2:4) Ilang besesna makahimalang iniukit ang pangalan ng Diyos sa mgatapyas na batong naglalaman ng Sampung Utos. Halim-bawa, ganito nagsimula ang unang utos: “Ako ay si Jehovana iyong Diyos.” (Ex. 20:1-17) Namamalagi ang pangalanng Diyos dahil iningatan ng Soberanong Panginoong Jeho-va ang kaniyang Salita at pangalan sa kabila ng pagsisikapni Satanas na pawiin ang mga ito.—Awit 73:28.

3 Iningatan din ni Jehova ang katotohanan sa Bibliya.Bagaman palasak sa daigdig ang maling turo ng relihi-yon, nagpapasalamat tayo na binigyan tayo ng Diyos ng es-pirituwal na liwanag at katotohanan! (Basahin ang Awit43:3, 4.) Habang ang sangkatauhan ay lumalakad sa kadi-liman, may-kagalakan tayong lumalakad sa espirituwal naliwanag.—1 Juan 1:6, 7.

ISANG NAPAKAHALAGANG PAMANA

4 Bilang mga Kristiyano, tumanggap tayo ng isang napa-kahalagang pamana. Ganito ang sabi ng Collins Cobuild En-glish Dictionary: “Ang pamana ng isang bansa ay ang la-hat ng katangian, tradisyon, o paraan ng pamumuhay roon

1. Ano ang iningatan ni Jehova para sa kapakanan ng sangkata-uhan?2. Ano ang iningatan ng Diyos sa kaniyang Salita para magamitng kaniyang bayan?3. Bagaman palasak ang maling turo ng relihiyon, ano ang ini-ngatan ng Diyos?4, 5. Ano ang espesyal na pribilehiyo natin mula pa noong 1931?

ITO ANG ATINGESPIRITUWAL NA MANA

“Ito ang mana ng mgalingkod ni Jehova.”—ISA. 54:17, Byington.

PAANO MO SASAGUTIN?

��

Paano iningatan ng Diyos ang

kaniyang nasusulat na Salita?

��

Paano iningatan ni Jehova ang

kaniyang pangalan para maga-

mit ng kaniyang bayan?

��

Ipaliwanag kung paano ininga-

tan ng Diyos ang katotohanan sa

kabila ng pagtatangkang itago

ito.

3

4 ANG BANTAYAN

na umiiral na sa loob ng maraming taon atnaipasa sa sali’t salinlahi.” Kabilang sa atingespirituwal na mana ang pagpapalang dulotng tumpak na kaalaman sa Salita ng Diyos atang malinaw na pagkaunawa sa katotohanantungkol sa kaniya at sa kaniyang mga layunin.Kasama rin dito ang isang napakaespesyal napribilehiyo.

5 Ang pribilehiyong iyan ay naging baha-gi ng ating espirituwal na mana noong 1931,sa isang kombensiyon sa Columbus, Ohio,E.U.A. Makikita sa inilimbag na programa angmga letrang “JW.” Sinabi ng isang sister: “Maymga espekulasyon kung ano ang ibig sabi-hin ng JW—Just Wait, Just Watch, at ang ta-mang kahulugan nito.” Dati tayong tinatawagna mga Estudyante ng Bibliya, pero sa pama-magitan ng isang resolusyon noong Linggo,Hulyo 26, 1931, sinimulan nating gamitin angpangalang Mga Saksi ni Jehova. Kapana-pana-bik na matanggap ang pangalang iyan na na-kasalig sa Bibliya. (Basahin ang Isaias 43:12.)“Hinding-hindi ko malilimutan ang napakala-

kas na hiyawan at palakpakan sa dakong iyonna pinagtitipunan namin,” ang sabi ng isangbrother. Walang sinuman sa sanlibutang itoang gustong magdala ng pangalang iyan, peropinagpala tayo ng Diyos sa paggamit nito samahigit walong dekada. Napakaespesyal napribilehiyo nga ang maging Saksi ni Jehova!

6 Bahagi ng ating espirituwal na mana angnapakaraming tumpak at kapaki-pakinabangna impormasyon mula sa nakaraan. Halimba-wa, nariyan ang ulat tungkol kina Abraham,Isaac, at Jacob. Malamang na tinatalakay noonng mga patriyarkang ito at ng kani-kanilangpamilya kung paano mapalulugdan si Jehova.Kaya di-nakapagtatakang tumanggi sa seksu-wal na imoralidad ang matuwid na si Jose parahindi siya ‘magkasala laban sa Diyos.’ (Gen.39:7-9) Ang Kristiyanong mga tradisyon ay na-ipasa rin nang bibigan o sa pamamagitan nghalimbawa. Kabilang dito ang mga kaayusantungkol sa Hapunan ng Panginoon na ibinigayni apostol Pablo sa mga kongregasyong Kristi-yano. (1 Cor. 11:2, 23) Sa ngayon, bahagi ng na-susulat na Salita ng Diyos ang mga imporma-syong kailangan natin para sambahin siya “saespiritu at katotohanan.” (Basahin ang Juan4:23, 24.) Ang Bibliya ay para sa kaliwanaganng buong sangkatauhan, pero mas malaki angpagpapahalaga natin dito bilang mga lingkodni Jehova.

7 Kasama rin sa ating espirituwal na manaang mga iniulat sa ating publikasyon na nag-papatunay na “si Jehova ay nasa panig” na-tin. (Awit 118:7) Dahil dito, panatag tayo ka-hit pinag-uusig. Bahagi ng ating espirituwalna mana ang pangakong ito: “ ‘Anumang san-data na aanyuan laban sa iyo ay hindi magta-tagumpay, at alinmang dila na gagalaw labansa iyo sa paghatol ay hahatulan mo. Ito ang mi-nanang pag-aari [o, “mana,” By] ng mga ling-kod ni Jehova, at ang kanilang katuwiran ay

6. Anong impormasyon ang bahagi ng ating espiri-tuwal na mana?7. Anong nakapagpapatibay na pangako ang kasa-ma sa ating mana?

Nagalak tayong tanggapin ang pangalang Mga Saksi niJehova sa kombensiyon noong 1931

PEBRERO 15, 2013 5

mula sa akin,’ ang sabi ni Jehova.” (Isa. 54:17)Walang sandata si Satanas na makapagdudu-lot sa atin ng permanenteng pinsala.

8 Sinisikap ni Satanas na pawiin ang Salitang Diyos, ikubli ang pangalan ni Jehova, at ita-go ang katotohanan. Pero hindi siya manana-ig kay Jehova, na bumigo sa lahat ng kaniyangpagtatangka. Sa artikulong ito at sa susunod,makikita natin (1) kung paano iningatan ngDiyos ang kaniyang Salita; (2) kung paano ini-ngatan ni Jehova ang kaniyang pangalan; at(3) kung paanong si Jehova ang Bukal at Taga-pag-ingat ng katotohanan.

ININGATAN NI JEHOVA

ANG KANIYANG SALITA

9 Sa kabila ng mga pagsalansang, iningatanni Jehova ang kaniyang Salita. Sinasabi ng En-ciclopedia Cattolica (Katolikong Ensayklopidi-ya): “Noong 1229, pinagbawalan ng Konsilyong Toulouse ang karaniwang mga tao sa pag-gamit ng [mga Bibliya sa kanilang wika] da-hil sa pakikipagbaka laban sa mga Albigensesat mga Waldenses . . . Naglabas din ng katu-lad na pagbabawal ang asambleang ginanapnoong 1234 sa Tarragona, Espanya, sa pangu-nguna ni James I. . . . Sa unang pagkakata-on noong 1559, nakialam ang Romanong Sedenang ipagbawal ng Indise ni Paul IV ang pag-lilimbag at pagkakaroon ng mga Bibliya sa sa-riling wika kung walang pahintulot ng Banalna Tanggapan.”

10 Naingatan ang Bibliya sa kabila ng iba’tibang pagtatangkang pawiin ito. Noong mga1382, inilabas ni John Wycliffe at ng mga ka-sama niya ang unang salin ng Bibliya sa wi-kang Ingles. Ang isa pang tagapagsalin ng Bi-bliya ay si William Tyndale, na pinatay noong1536. Habang nakatali sa tulos, sumigaw siya,“Panginoon, buksan mo po ang mga mata nghari ng Inglatera.” Pagkatapos, siya ay binigtiat sinunog.

8. Ano ang tatalakayin natin sa artikulong ito at sasusunod?9 -11. Paano nakaligtas ang Bibliya sa iba’t ibangpagsalansang?

11 Nakaligtas ang Bibliya sa kabila ng pag-salansang. Halimbawa, noong 1535, lumabasang saling Ingles ni Miles Coverdale. Ginamitniya ang salin ni Tyndale ng “Bagong Tipan”at ng “Matandang Tipan” mula Genesis hang-gang Mga Cronica. Isinalin niya ang ibang ba-hagi ng Kasulatan mula sa wikang Latin at saBibliyang Aleman ni Martin Luther. Sa nga-yon, pinahahalagahan ang Bagong SanlibutangSalin ng Banal na Kasulatan dahil malinaw ito,tumpak, at kapaki-pakinabang sa minister-yo. Nagagalak tayo na hindi nagtagumpay angmga tao at mga demonyo na pawiin ang Salitani Jehova.

ININGATAN NI JEHOVA

ANG KANIYANG PANGALAN

12 Tiniyak ng Diyos na Jehova na naingatanang pangalan niya sa kaniyang Salita. Mala-king papel ang ginagampanan dito ng Bagong

12. Anong papel ang ginagampanan ng BagongSanlibutang Salin para maingatan ang banal na pa-ngalan?

Mula sa Book of Martyrs ni Foxe

Nagbuwis ng buhay ang mga lalaking gayani Tyndale alang-alang sa Salita ng Diyos

6 ANG BANTAYAN

Sanlibutang Salin. Sa introduksyon, ganito angisinulat ng mga tagapagsalin nito: “Ang pa-ngunahing katangian ng saling ito ay ang pag-sasauli ng banal na pangalan sa tamang dakonito sa tekstong Ingles. Ginawa ito gamit angkaraniwang tinatanggap na anyong Ingles na‘Jehovah’ nang 6,973 ulit sa Hebreong Ka-sulatan at 237 ulit sa Kristiyanong GriegongKasulatan.” Ang Bagong Sanlibutang Salin, sakabuuan o ilang bahagi nito, ay makukuha samahigit 116 na wika, at mahigit 178,545,862kopya na ang nailimbag.

13 Alam na ng mga tao ang pangalan ngDiyos mula pa nang lalangin ang sangkatau-han. Alam ito nina Adan at Eva, at alam dinnila ang eksaktong bigkas dito. Ginamit din niNoe ang pangalan ng Diyos. Nang magpaki-ta ng kawalang-galang sa kaniya ang anak ni-yang si Ham, sinabi ni Noe: “Pagpalain si Jeho-va, ang Diyos ni Sem, at si Canaan [na anakni Ham] ay maging alipin niya.” (Gen. 4:1;9:26) Ang Diyos mismo ay nagsabi: “Ako aysi Jehova. Iyan ang pangalan ko; at sa kani-numan ay hindi ko ibibigay ang aking kalu-walhatian.” Sinabi rin niya: “Ako ay si Jeho-va, at wala nang iba pa. Maliban sa akin aywalang Diyos.” (Isa. 42:8; 45:5) Tiniyak ni Je-hova na maingatan ang pangalan niya at ipi-naalam niya ito sa mga tao sa buong daigdig.Napakalaking pribilehiyo na taglayin ang pa-ngalang Jehova at maging kaniyang mga Sak-si! Para bang sinasabi natin: “Sa pangalan ngaming Diyos ay itataas namin ang aming mgawatawat.”—Awit 20:5.

14 Hindi lang sa Bibliya makikita ang pa-ngalan ng Diyos. Halimbawa, nariyan ang Ba-tong Moabita na natagpuan sa Dhiban (Di-bon), 21 kilometro sa silangan ng Dagat naPatay. Binabanggit sa batong iyon si Ha-ring Omri ng Israel at iniuulat nito ang sari-

13. Bakit natin masasabi na alam na ng mga taoang pangalan ng Diyos mula pa nang lalangin angsangkatauhan?14. Maliban sa Bibliya, saan pa makikita ang pa-ngalan ng Diyos?

ling bersiyon ni Haring Mesa ng Moab tungkolsa paghihimagsik niya laban sa Israel. (1 Hari16:28; 2 Hari 1:1; 3:4, 5) Interesado tayo sa Ba-tong Moabita dahil makikita rito ang panga-lan ng Diyos sa anyong Tetragrammaton. Pau-lit-ulit ding makikita ang Tetragrammaton saLachish Letters, mga bibingang luwad na na-tagpuan sa Israel.

15 Nakatulong ang naunang mga tagapag-salin ng Bibliya para maingatan ang panga-lan ng Diyos. Matapos ang pagkatapon saBabilonya na tumagal mula 607 B.C.E. hang-gang 537 B.C.E., maraming Judio ang hindina bumalik sa Juda at Israel. Pagsapit ng ikat-long siglo B.C.E., maraming Judio ang nanira-han sa Alejandria, Ehipto at nangailangan silang isang salin ng Hebreong Kasulatan sa wi-kang Griego, na noon ay isang internasyonalna wika. Ang saling ito, na tinatawag na Sep-tuagint, ay nakumpleto noong ikalawang sig-lo B.C.E. Makikita sa ilang kopya nito ang pa-ngalang Jehova sa anyong Hebreo.

16 Makikita rin ang banal na pangalan saBay Psalm Book, ang unang akdang panitikanna inilimbag sa mga kolonya ng Inglatera saAmerika. Nasa orihinal na edisyon nito (ini-limbag noong 1640) ang Mga Awit, na isinalinmula sa Hebreo tungo sa wikang Ingles. Gina-mit nito ang pangalan ng Diyos sa mga teks-tong gaya ng Awit 1:1, 2, na nagsasabing ang“taong mapalad” ay hindi lumalakad sa payong balakyot, “kundi nasa kautusan ni Iehovah,ang kaniyang nasasabik na kaluguran.” Parasa higit na impormasyon tungkol sa pangalanng Diyos, tingnan ang brosyur na Ang Banal naPangalan na Mananatili Magpakailanman.

INIINGATAN NI JEHOVA ANG KATOTOHANAN

17 Maligaya tayong naglilingkod kay “Je-hova na Diyos ng katotohanan.” (Awit 31:5)

15. Ano ang Septuagint, at bakit ito ginawa?16. Anong aklat na unang inilathala noong 1640ang gumamit ng pangalan ng Diyos?17, 18. (a) Paano mo bibigyang-kahulugan ang sa-litang “katotohanan”? (b) Saan tumutukoy ang “ka-totohanan ng mabuting balita”?

Ano ba ang katotohanan? “Ang katotohanantungkol sa isang bagay ay ang lahat ng ba-gay na totoo tungkol dito, sa halip na mgabagay na inakala o inimbento,” ang sabi ngCollins Cobuild English Dictionary. Sa wikangHebreo na ginamit sa Bibliya, ang terminongmadalas isalin bilang “katotohanan” ay tu-mutukoy sa isang bagay na totoo, mapag-kakatiwalaan, tapat, o makatotohanan. Angorihinal na salitang Griego naman ay tumu-tukoy sa bagay na kaayon ng katotohanan,o tama at wasto.

18 Iningatan ni Jehova ang katotohanan atpinalaganap nang husto ang kaalaman tung-kol dito. (2 Juan 1, 2) Patuloy na lumiliwa-nag ang pagkaunawa natin sa katotohanan,yamang “ang landas ng mga matuwid ay tu-lad ng maningning na liwanag na lumiliwa-nag nang lumiliwanag hanggang sa ang araway malubos.” (Kaw. 4:18) Sumasang-ayon tayokay Jesus, na nanalangin sa Diyos: “Ang iyongsalita ay katotohanan.” (Juan 17:17) Nasa Sa-lita ng Diyos ang “katotohanan ng mabutingbalita,” na tumutukoy sa buong kalipunan ngmga turong Kristiyano. (Gal. 2:14) Kasama ritoang katotohanan tungkol sa pangalan ni Jeho-va, kaniyang soberanya, haing pantubos ni Je-sus, ang pagkabuhay-muli, at ang Kaharian.Alamin natin kung paano iningatan ng Diyosang katotohanan sa kabila ng pagtatangka niSatanas na itago ito.

BINIGO NI JEHOVA ANG PAGTATANGKANG

ITAGO ANG KATOTOHANAN

19 Pagkatapos ng Baha, may lumitaw na ka-sabihan: “Gaya ni Nimrod na isang maka-pangyarihang mangangaso na salansang kayJehova.” (Gen.10:9) Dahil sinalansang ni Nim-rod ang Diyos na Jehova, naging mananam-ba siya ni Satanas. Katulad siya ng mga ma-nanalansang na sinabihan ni Jesus: “Kayo aymula sa inyong amang Diyablo, at ninanaisninyong gawin ang mga pagnanasa ng inyong

19, 20. Sino si Nimrod? Anong proyekto noongpanahon niya ang nabigo?

ama. Ang isang iyon ay [hindi] nanindigan sakatotohanan.”—Juan 8:44.

20 Si Nimrod ang namahala sa Babel at saiba pang mga lunsod sa pagitan ng mga ilogng Tigris at ng Eufrates. (Gen. 10:10) Posi-bleng siya ang nag-utos na itayo ang Babel atang tore nito noong mga 2269 B.C.E. Salu-ngat ito sa kalooban ni Jehova na mangalatang tao sa buong lupa. Sinabi ngmga tagapag-tayo: “Halikayo! Ipagtayo natin ang ating sari-li ng isang lunsod at gayundin ng isang tore naang taluktok nito ay nasa langit, at gumawatayo ng bantog na pangalan para sa ating sari-li, dahil baka mangalat tayo sa ibabaw ng bu-ong lupa.” Pero natigil ang pagtatayo dahil “gi-nulo ni Jehova ang wika ng buong lupa” atpinangalat angmga tagapagtayo. (Gen.11:1-4,8, 9) Kung binalak man ni Satanas na magta-tag ng iisang relihiyon na sumasamba sa ka-niya, nabigo iyon. Sa buong kasaysayan, ini-ngatan ni Jehova ang tunay na pagsamba atpatuloy na dumarami ang mga naglilingkodsa kaniya.

21 Ang totoo, hindi naman naging bantaang huwad na relihiyon sa tunay na pagsam-ba. Bakit? Dahil tiniyak ng ating Dakilang Ta-gapagturo na maingatan ang kaniyang nasu-sulat na Salita, maitanghal ang kaniyangpangalan sa sangkatauhan, at maipaalam saatin ang katotohanan. (Isa. 30:20, 21) Maliga-ya tayo kapag sinasamba natin ang Diyos ka-ayon ng katotohanan. Pero para magawa ito,kailangan tayong manatiling mapagbantay atlubusang manalig kay Jehova at sa patnubayng kaniyang banal na espiritu.

22 Sa susunod na artikulo, matututuhannatin kung paano nagsimula ang ilang huwadna doktrina. Makikita natin kung paano itobinubuwag ng Kasulatan. Makikita rin natinkung paanong si Jehova, ang Tagapag-ingat ngkatotohanan, ay naglaan sa atin ng tunay namga turo na bahagi ng ating espirituwal namana.

21, 22. (a) Bakit hindi naman naging banta anghuwad na relihiyon sa tunay na pagsamba? (b) Anoang tatalakayin sa susunod na artikulo?

PEBRERO 15, 2013 7

SA ISANG mahalagang pagtitipon ng lupong tagapamaha-la sa Jerusalem noong 49 C.E., sinabi ng alagad na si San-tiago: “Inilahad ni Symeon [Pedro] nang lubusan kung pa-anong sa unang pagkakataon ay ibinaling ng Diyos angkaniyang pansin sa mga bansa upang kumuha mula sa ka-nila ng isang bayan ukol sa kaniyang pangalan. At dito aysumasang-ayon ang mga salita ng mga Propeta, gaya ngang nasusulat, ‘Pagkatapos ng mga bagay na ito ay babalikako at muling itatayo ang kubol ni David na nakabuwal; atitatayo kong muli ang mga guho nito at muli itong ititin-dig, upang may-pananabik na hanapin si Jehova niyaongmganalabi sa mga tao, kasama ngmga tao ng lahat ng mgabansa, mga taong tinatawag ayon sa aking pangalan, sabini Jehova, na siyang gumagawa ng mga bagay na ito, na ki-lala mula pa noong sinauna.’ ”—Gawa 15:13-18.

2 Nabuwal “ang kubol [o, ang maharlikang sambaha-yan] ni David” nang mapatalsik sa trono si Haring Zede-kias. (Amos 9:11) Pero muling itatayo ngDiyos ang “kubol”na iyan. Ibig sabihin, magkakaroon ng bagong hari, anginapo ni David na si Jesus. (Ezek. 21:27; Gawa 2:29-36)Gaya ng ipinakita ni Santiago sa makasaysayang pagtiti-pon na iyon, nagsimula nang matupad ang hula ni Amosdahil tinitipon na kapuwa ang mga Judio at mga Gentilna magiging tagapagmana ng Kaharian. Sa ngayon, isangnalabi ng mga pinahirang Kristiyano at milyun-milyong“ibang mga tupa” ni Jesus ang nagkakaisa sa paghahayagng katotohanan sa Bibliya bilang mga lingkod ni Jehova.—Juan 10:16.

DINALANG BIHAG ANG BAYAN NI JEHOVA

3 Nang dalhing bihag sa Babilonya ang mga Judio, mali-

1, 2. (a) Ano ang “kubol ni David,” at paano ito muling itatayo?(b) Sino ang magkasamang naglilingkod kay Jehova sa ngayon?3, 4. Paano nakapanatiling tapat ang bayan ni Jehova sa Babilo-nya?

PINAHAHALAGAHANMO BA ANG ATINGESPIRITUWAL NAMANA?

“Ibinaling ng Diyos angkaniyang pansin sa mgabansa upang kumuhamula sa kanila ng isangbayan ukol sa kaniyangpangalan.”—GAWA 15:14.

PAANO MO SASAGUTIN?

��

Bumanggit ng isang di-makaka-

sulatang doktrina, at ipaliwanag

kung paano tayo ipinagsasang-

galang dito.

��

Paano tayo pinalaya mula sa ka-

salanan at kamatayan?

��

Ano ang nadarama mo tungkol

sa soberanya ni Jehova at sa ka-

ugnay nitong usapin ng

katapatan?

8 ANG BANTAYAN

PEBRERO 15, 2013 9

wanag na nabuwal na “ang kubol ni David.”Yamang palasak ang huwad na relihiyon saBabilonia, paano nakapanatiling tapat ang ba-yan ng Diyos sa loob ng 70-taong pagkata-pon doon mula noong 607 B.C.E. hanggang537 B.C.E.? Sa katulad na paraan na nakapa-nanatiling tapat ang bayan ni Jehova ngayonsa sanlibutang kontrolado ni Satanas. (1 Juan5:19) Isang mayamang espirituwal na manaang nakatulong sa kanila.

4 Bahagi ng ating espirituwal na mana angnasusulat na Salita ng Diyos. Hindi pa kum-pleto ang Bibliya noong panahon ng mga Ju-dio sa Babilonya, pero may kaalaman silatungkol sa Kautusang Mosaiko at sa Sam-pung Utos. Alam nila ang “mga awit ng Sion,”mga kawikaan, at mga ulat ng naunang ta-pat na mga lingkod ni Jehova. Oo, tumangissila nang maalaala nila ang Sion, at hindinila kinalimutan si Jehova. (Basahin ang Awit137:1-6.) Ito ang nakatulong sa kanila na ma-natiling tapat kahit nasa Babilonya sila at na-palilibutan ng huwad na mga doktrina at ga-wain.

HINDI NA BAGO ANG TRINIDAD

5 Mahalagang bahagi ng pagsamba sa Ba-bilonya ang mga tatluhang diyos, o trinidad.Ang isang tatluhang diyos ng mga Babilo-nyo ay binubuo nina Sin (isang diyos-buwan),Shamash (isang diyos-araw), at Ishtar (isangdiyosa ng pag-aanak at digmaan). Sa sinau-nang Ehipto, ang isang diyos ay karaniwannang pinaniniwalaan na asawa ng isang diyo-sa na nagsilang ng isang anak na lalaki, anu-pat “bumubuo ng tatluhang diyos o trinidadkung saan ang ama, karagdagan pa, ay hindilaging ang pinakaulo, anupat kung minsan aykontento na siya sa papel na prinsipeng abay,samantalang ang pangunahing bathala ng lo-kalidad ay ang diyosa pa rin.” (New LarousseEncyclopedia of Mythology) Ang isang tatlu-hang diyos sa Ehipto ay binubuo ng diyos nasi Osiris, diyosang si Isis, at ang anak nilang siHorus.

5. Anong mga tatluhang diyos, o trinidad, ang si-nasamba sa sinaunang Babilonya at Ehipto?

6 Ang Sangkakristiyanuhan ay mayroonding tatluhang diyos—ang Trinidad. Ayon samga klerigo, ang Ama, ang Anak, at ang espi-ritu santo ay iisang Diyos. Pero iyan ay isangpaglapastangan sa soberanya ni Jehova, anu-pat pinalilitaw na siya ay isang bahagi langng tatluhang diyos. Naipagsasanggalang angbayan ni Jehova sa ganitong kasinungalingandahil sumasang-ayon sila sa mga salitang ito:“Pakinggan mo, O Israel: Si Jehova na atingDiyos ay iisang Jehova.” (Deut. 6:4) Sinipi niJesus ang pananalitang iyan, at sinong tunayna Kristiyano ang tututol sa sinabi niya?—Mar.12:29.

7 Ang doktrina ng Trinidad ay salungat sainiutos ni Jesus sa kaniyang mga tagasunod.Sinabi niya: “Gumawa [kayo] ng mga alagadsa mga tao ng lahat ng mga bansa, na bina-bautismuhan sila sa pangalan ng Ama at ngAnak at ng banal na espiritu.” (Mat. 28:19)Para mabautismuhan bilang tunay na Kristi-yano at isang Saksi ni Jehova, kailangang ki-lalanin ng isa ang pagiging kataas-taasan ngAma na si Jehova, gayundin ang posisyon atawtoridad ng Kaniyang Anak na si Jesus. Ka-ilangan din siyang maniwala na ang banal naespiritu ay ang aktibong puwersa ng Diyosat hindi bahagi ng isang Trinidad. (Gen. 1:2)Ang isa na patuloy na naniniwala sa Trinidaday hindi maaaring bautismuhan bilang sagi-sag ng pag-aalay sa Diyos na Jehova. Mabu-ti na lamang at ipinagsasanggalang tayo ngating espirituwal na mana mula sa doktrinangito na lumalapastangan sa Diyos!

ESPIRITISMO

8 Ang mga tao sa Babilonia ay naniniwalasa huwad na mga doktrina, sa mga bathala,demonyo, at espiritismo. Ganito ang sabi ngThe International Standard Bible Encyclopaedia:“Pumapangalawa sa mga diyos sa relihiyon

6. Ano ang Trinidad? Bakit hindi tayo naniniwalasa kasinungalingang ito?7. Bakit imposibleng mabautismuhan bilang tunayna Kristiyano ang isang naniniwala sa Trinidad?8. Ano ang pangmalas ng mga Babilonyo sa mgadiyos at mga demonyo?

10 ANG BANTAYAN

ng Babilonya ang mga demonyo na may ka-pangyarihang magpasapit ng maraming sakitsa katawan o isip ng tao. Ang malaking baha-gi ng pagsamba nila ay naiukol sa pakikipag-baka sa mga demonyong ito, at ang mga diyossa lahat ng dako ay dinadasalanpara tulunganang mga tao na labanan ang mga demonyongito.”

9 Pagkatapos ng pagkatapon sa Babilonya,maraming Judio ang nabiktima ng di-maka-kasulatang ideya. Nang lumaganap ang mgakonsepto ng mga Griego, maraming Judioang nalantad sa impluwensiya ng mga de-monyo dahil naniwala sila na may mabubu-ti at masasamang demonyo. Ipinagsasangga-lang tayo ng ating espirituwal na mana mulasa panganib na masangkot sa mga demo-nyo dahil alam natin na hinatulan ng Diyosang mga espiritistikong gawain ng Babilonya.(Isa. 47:1, 12-15) Nagsisilbing patnubay rin saatin ang pangmalas ng Diyos sa espiritismo.—Basahin ang Deuteronomio 18:10-12; Apo-calipsis 21:8.

10 Hindi lang mga Babilonyo ang nagsaga-wa ng espiritismo kundi pati ang mga taga-pagtaguyod ng Babilonyang Dakila, ang pan-daigdig na imperyo ng huwad na relihiyon.(Apoc. 18:21-24) Ganito ang sabi ng The Inter-preter’s Dictionary of the Bible: “Hindi lamangiisang imperyo o kultura ang saklaw ng Babi-lonya[ng Dakila]. Makikilala ito batay sa mgasistema ng idolatriya sa halip na sa mga he-ograpikong lokasyon o mga yugto sa kasaysa-yan.” (Tomo 1, p. 338) Ang Babilonyang Daki-la na tigmak ng espiritismo, idolatriya, at ibapang kasalanan ay umiiral pa rin—pero bilangna ang mga araw nito.—Basahin ang Apoca-lipsis 18:1-5.

11 Sinabi ni Jehova: “Hindi ko matiis ang

9. (a) Pagkatapos ng pagkatapon sa Babilonya, pa-ano nabiktima ng mga turo ng huwad ng relihiyonang mga Judio? (b) Paano tayo naipagsasanggalangmula sa panganib na masangkot sa mga demonyo?10. Ano ang masasabi natin tungkol sa mga gawa-in at paniniwala ng Babilonyang Dakila?11. Anong mga babala tungkol sa espiritismo anginilabas sa ating mga publikasyon?

paggamit ng mahiwagang kapangyarihan.”(Isa. 1:13) Noong ika-19 na siglo, nauso angespirituwalismo, o pagsasagawa ng espiritis-mo. Kaya naman ganito ang sabi ng Zion’sWatch Tower, isyu ng Mayo 1885: “Hindi nabago ang paniniwala na ang mga patay ay na-bubuhay sa ibang daigdig o kalagayan. Baha-gi na ito ng relihiyon ng mga sinaunang tao,at dito nag-ugat ang lahat ng mitolohiya.” Idi-nagdag pa ng artikulo na dahil sa di-makaka-sulatang ideya na nakikipag-usap ang mga pa-tay sa mga buhay, “naikubli at tumindi angmga pandarayang ginagawa ng ‘mga demo-nyo,’ na nagpapanggap bilang mga espiritunghumiwalay sa katawan ng mga tao. Sinaman-tala nila ang ganitong pagpapanggap, at sagayon ay naimpluwensiyahan nila ang isip atbuhay ng marami.” Nagbigay rin ng katuladna babala ang naunang buklet na What Saythe Scriptures About Spiritism? at ang ating mgapublikasyon kamakailan.

ANG MGA KALULUWA BA AY NAGHIHIRAP

SA DAIGDIG NG MGA PATAY?

12 Masasagot ng “mga nakakilala ng kato-tohanan” ang tanong na iyan. (2 Juan 1) Su-masang-ayon tayo sa sinabi ni Solomon: “Angbuhay na aso ay mas mabuti pa kaysa sa patayna leon. Sapagkat batid ng mga buhay na silaay mamamatay; ngunit kung tungkol sa mgapatay, sila ay walang anumang kabatiran . . .Ang lahat ng masumpungang gawin ng iyongkamay, gawin mo ng iyong buong kapangya-rihan, sapagkat walang gawa ni katha man nikaalaman man ni karunungan man sa Sheol[ang karaniwang libingan ng sangkatauhan],ang dako na iyong paroroonan.”—Ecles. 9:4,5, 10.

13 Alam ng mga Judio ang katotohanantungkol sa mga patay. Pero nang mahati-hatiang Gresya sa mga heneral ni AlejandrongDakila, ginamit ng mga ito ang relihiyongGriego at kulturang Heleniko para isanib ang

12. Sa patnubay ng Diyos, ano ang sinabi ni Solo-mon tungkol sa kalagayan ng mga patay?13. Paano naimpluwensiyahan ng kultura at relihi-yong Heleniko ang mga Judio?

Juda sa Sirya. Dahil dito, naniwala ang mgaJudio sa imortalidad ng kaluluwa at sa isangdako ng pagpapahirap. Hindi nagmula samga Griego ang mga turong ito dahil ang mgaBabilonyo ay dati nang naniniwala sa isang“daigdig sa ilalim ng lupa [na] isang dako napuno ng kahila-hilakbot na mga bagay, . . .anupat pinangangasiwaan ng mga diyos at ngmga demonyo na napakalalakas at napakaba-bangis.” (The Religion of Babylonia and Assyria)Oo, ang mga Babilonyo ay naniwala sa imor-talidad ng kaluluwa.

14 Bagaman wala pang Bibliya noong pana-hon ng matuwid na taong si Job, alam niyaang katotohanan tungkol sa mga patay. Alamdin niya na si Jehova ay maibiging Diyos atna mimithiin Niyang buhayin siya. (Job 14:13-15) Naniwala rin si Abraham sa pagkabu-hay-muli. (Basahin ang Hebreo 11:17-19.) Angmga lalaking ito na may-takot sa Diyos ay hin-di naniwala sa imortalidad ng kaluluwa ya-mang imposibleng buhaying-muli ang taong

14. Ano ang alam ni Job at ni Abraham tungkol sakamatayan at pagkabuhay-muli?

hindi naman namamatay. Tiyak na tinulu-ngan ng espiritu ng Diyos sina Job at Abra-ham na maunawaan ang kalagayan ng mgapatay at manampalataya sa pagkabuhay-muli.Bahagi rin ng ating espirituwal na mana angmga katotohanang ito.

KAILANGAN NATIN ANG PAGPAPALAYA

SA PAMAMAGITAN NG PANTUBOS

15 Laking pasasalamat natin na isiniwalatdin ng Diyos ang katotohanan kung paanoniya tayo hahanguin mula sa kasalanan atkamatayang minana natin kay Adan. (Roma5:12) Nauunawaan natin na si Jesus ay “duma-ting, hindi upang paglingkuran, kundi upangmaglingkod at ibigay ang kaniyang kaluluwabilang pantubos na kapalit ng marami.” (Mar.10:45) Nakagagalak malaman ang tungkol sa“pagpapalaya dahil sa pantubos na ibinayadni Kristo Jesus”!—Roma 3:22-24.

16 Para tumanggap ng kapatawaran, angunang-siglong mga Judio at mga Gentil ay

15, 16. Paano tayo pinalaya mula sa kasalanan atkamatayan?

Paano Tayo Ipinagsasanggalang sa Huwad na mga Paniniwala?

“Pakinggan mo, O Israel:Si Jehova na ating Diyos

ay iisang Jehova.”—Deut. 6:4

“Hindi ko matiis ang pag-gamit ng mahiwagang

kapangyarihan.”—Isa. 1:13

“Kung tungkol sa mga patay,sila ay walang anumang

kabatiran.”—Ecles. 9:5, 10

12 ANG BANTAYAN

kinailangang magsisi sa kanilang mga kasala-nan at manampalataya sa haing pantubos niJesus. Totoo rin iyan sa ngayon. (Juan 3:16, 36)Kung ang isang tao ay patuloy na mangha-hawakan sa huwad na mga doktrina gayang Trinidad at imortalidad ng kaluluwa, hindisiya makikinabang sa pantubos. Pero maaa-ri tayong makinabang sa pantubos dahil alamnatin ang katotohanan tungkol sa Anak ngDiyos, “na sa pamamagitan niya ay taglay na-tin ang ating paglaya sa pamamagitan ng pan-tubos, ang kapatawaran ng ating mga kasala-nan.”—Col. 1:13, 14.

PATULOY NA MAGLINGKOD KAY JEHOVA!

17 Kasama sa ating espesyal na mana angiba pang katotohanang itinuro sa atin ngDiyos, ang ating mga karanasan sa pagliling-kod sa kaniya, at ang mga pagpapalang tina-tamasa natin. Iniuulat ng ating mga TaunangAklat ang kapana-panabik na gawain ng ba-yan ni Jehova sa buong daigdig. Ang ating ka-saysayan ay inilalahad sa mga video na Bu-hay ang Pananampalataya, Bahagi 1 at 2, at samga publikasyong gaya ng Mga Saksi ni Jeho-va—Tagapaghayag ng Kaharian ng Diyos. At angating mga magasin ay karaniwan nang nagla-laman ng nakapagpapatibay na mga karana-san ng ating minamahal na mga kapananam-palataya.

18 Makikinabang tayo sa pag-aaral ng ka-saysayan ng organisasyon ni Jehova, kungpaanong nakinabang ang bayan ng Israel sapag-alaala sa pagliligtas sa kanila ng Diyosmula sa pagkaalipin sa Ehipto. (Ex. 12:26, 27)Hinimok ng may-edad nang si Moises, na na-kasaksi sa mga kamangha-manghang gawang Diyos, ang mga Israelita: “Alalahanin moang mga araw noong sinauna, pag-isipan nin-yo ang mga taon ng nagdaang sali’t salinlahi;tanungin mo ang iyong ama, at maisasaysayniya sa iyo; ang iyong matatandang lalaki, atmasasabi nila iyon sa iyo.” (Deut. 32:7) Bilang

17, 18. Saan nakaulat ang mga impormasyontungkol sa ating kasaysayan? Bakit natin ito dapatpag-aralan?

‘bayan ni Jehova at kawan ng kaniyang pastu-lan,’ maligaya tayong pumupuri sa kaniya atnaghahayag ng kaniyang makapangyarihangmga gawa. (Awit 79:13) Ang mga aral mula saating kasaysayan ay tutulong sa atin na patu-loy na maglingkod kay Jehova.

19 Laking pasasalamat natin na hindi tayonangangapa sa dilim kundi nagtatamasa ngespirituwal na liwanag mula sa Diyos. (Kaw.4:18, 19) Kung gayon, masikap nating pag-aralan ang Salita ng Diyos at masigasig naibahagi ang katotohanan sa iba. Tularan na-tin ang salmista na pumuri sa Soberanong Pa-nginoong Jehova: “Isasaysay ko ang iyong ka-tuwiran, ang iyo lamang. O Diyos, tinuruanmo ako mula pa sa aking pagkabata, at hang-gang ngayon ay inihahayag ko ang tungkolsa iyong mga kamangha-manghang gawa. Atmaging hanggang sa katandaan at pagigingmay-uban, O Diyos, huwag mo akong iwan,hanggang sa masabi ko sa salinlahi ang tung-kol sa iyong bisig, sa kanilang lahat na dara-ting, ang tungkol sa iyong kalakasan.”—Awit71:16-18.

20 Bilang nakaalay na bayan ni Jehova, ki-nikilala natin ang magkaugnay na usapin ngsoberanya ng Diyos at katapatan ng mga tao.Ipinahahayag natin ang di-maikakailang kato-tohanan na si Jehova ang Pansansinukob naSoberano na karapat-dapat sa ating buong-pusong debosyon. (Apoc. 4:11) Sumasaatinang kaniyang espiritu at ipinapahayag natinang mabuting balita sa maaamo, binibigki-san ang may pusong wasak, at inaaliw angmga nagdadalamhati. (Isa. 61:1, 2) Sa kabilang pagtatangka ni Satanas na mamuno sa ba-yan ng Diyos at sa buong sangkatauhan, pi-nahahalagahan natin ang ating espirituwal namana at determinado tayong manatiling tapatat purihin ang Soberanong Panginoong Jeho-va ngayon at magpakailanman.—Basahin angAwit 26:11; 86:12.

19. Yamang nagtatamasa tayo ng espirituwal na li-wanag, ano ang dapat nating gawin?20. Anong magkaugnay na usapin ang nakaaapek-to sa atin? Ano ang nadarama mo hinggil dito?

PEBRERO 15, 2013 13

Taong 59 C.E. noon. Isang pangkat ng mga bilanggo, na binabantayan ngmga kawal na pagod sa paglalakbay, ang pumasok sa Roma sa pamamagi-tan ng pintuang-daan ng Porta Capena. Nasa Burol ng Palatine ang palasyoni Emperador Nero. Guwardiyado ito ng mga kawal ng Pretorio na may mgatabak na nakatago sa kanilang pormal na mga toga.� Pinangunahan ng sen-turyon na si Julio ang kaniyang mga bilanggo. Dumaan sila sa Roman Fo-rum at umakyat sa Burol ng Viminal. Nadaanan din nila ang isang hardinkung saan maraming altar para sa mga diyos ng mga Romano at isang lu-gar kung saan ginaganap ang pagsasanay ng militar.

Kasama sa mga bilanggo si apostol Pablo. Mga ilang buwan bago nito, ha-bang sakay ng barkong hinahampas ng bagyo, sinabihan siya ng isang ang-hel ng Diyos: “Kailangang tumayo ka sa harap ni Cesar.” (Gawa 27:24) Mag-kakatotoo kaya ito? Habang pinagmamasdan niya ang kabisera ng Imperyong Roma, tiyak na naalaala niya ang sinabi ng Panginoong Jesus noongsiya’y nasa Tore ng Antonia sa Jerusalem. “Lakasan mo ang iyong loob!” angsabi ni Jesus. “Sapagkat kung paanong lubusan mong pinatototohanan angmga bagay tungkol sa akin sa Jerusalem, gayon ka rin magpapatotoo saRoma.”—Gawa 23:10, 11.

Marahil, saglit na huminto si Pablo para pagmasdan ang Castra Praetoria—isang malaking tanggulan na may matataas na pader na yari sa pulang lar-yo, mga moog, at mga tore. Dito nakatira ang mga miyembro ng Tanod ngPretorio, na nagsisilbing personal na tagapagbantay ng emperador, at ang

� Tingnan ang kahon na pinamagatang “Ang Tanod ng Pretorio Noong Panahon ni Nero.”

Napatotohanan angTanod ng Pretorio

�R

MN

-Gra

nd

Pala

is/Art

Reso

urce

,N

Y

Isang relyebe ng mga kawalng Pretorio na ipinapalagayna mula sa Arko ni Claudio,itinayo noong 51 C.E.

kapulisan ng lunsod. May 12 cohort� ng mga Pretorio at ilangurban cohort na nakahimpil sa tanggulang ito, kung kaya po-sibleng libu-libong kawal ang nakatira dito, lakip na ang mgamangangabayo. Ang Castra Praetoria ay sagisag ng kapangya-rihan ng imperyo. Yamang ang Tanod ng Pretorio ang respon-sable sa mga bilanggong galing sa mga probinsiya, inakay niJulio ang kaniyang pangkat papasok sa isa sa apat na pangu-nahing pintuang-daan. Matapos ang mapanganib na paglalak-bay na tumagal nang ilang buwan, sa wakas ay naihatid niyaang kaniyang mga bilanggo sa kanilang destinasyon.—Gawa27:1-3, 43, 44.

NANGARAL ANG APOSTOL “NANG WALANG HADLANG”

Habang naglalayag, tumanggap si Pablo ng mga pangitainmula sa Diyos na nagsasabing makaliligtas sa pagkawasak ngbarko ang lahat ng sakay nito. Hindi siya napinsala nang tuk-lawin siya ng isang makamandag na ahas. Sa pulo ng Malta,pinagaling niya ang mga maysakit kung kaya sinabi ng mga ta-garoon na siya’y isang diyos. Posibleng kumalat sa gitna ng ma-pamahiing Tanod ng Pretorio ang balita tungkol sa mga pang-yayaring ito.

Nagkita na si Pablo at ang mga kapatid na taga-Roma na ‘pu-maroon upang salubungin siya sa Pamilihan ng Apio at sa Tat-long Taberna.’ (Gawa 28:15) Pero paano niya matutupad angkaniyang hangarin na ipahayag ang mabuting balita sa Romagayong isa siyang bilanggo? (Roma 1:14, 15) Ipinapalagay ngilan na ang mga bilanggo ay dinadala sa kapitan ng bantay.Kung totoo ito, malamang na dinala si Pablo sa Prepekto ngPretorio na si Afranius Burrus, na marahil ay pumapangalawasa kapangyarihan ng emperador.� Anuman ang nangyari, hin-di na isang senturyon ang nagbabantay kay Pablo kundi isangordinaryong kawal na lang ng Pretorio. Pinahintulutan si Pa-blo na magsaayos ng sariling tuluyan at tumanggap ng mga pa-nauhin at mangaral sa kanila “nang walang hadlang.”—Gawa28:16, 30, 31.

NAGPATOTOO SI PABLO SA MALILIIT AT SA MALALAKI

Bilang bahagi ng hudisyal na mga tungkulin ni Burrus, ma-rahil ay kinausap niya si apostol Pablo, maaaring sa palasyo osa kampo ng Pretorio, bago iharap ang kaso nito kay Nero.Hindi pinalampas ni Pablo ang pagkakataong ito na ‘magpato-too kapuwa sa maliliit at sa malalaki.’ (Gawa 26:19-23) Anu-man ang resulta ng pagsisiyasat ni Burrus, hindi ibinilanggo siPablo sa kampo ng Pretorio.�

� Ang isang Romanong cohort ay isang pangkat na binubuo ng hanggang1,000 kawal.� Tingnan ang kahong pinamagatang “Si Sextus Afranius Burrus.”� Ipinabilanggo roon ni Tiberio Cesar si Herodes Agripa noong 36/37 C.E.

dahil sinabi nito na sana’y maging emperador na si Caligula. Nang mailuk-lok si Caligula, ginantimpalaan niya si Herodes at ginawa itong hari.—Gawa12:1.

Ang Tanod ng Pretorio

Noong Panahon ni Nero

Ang mga Pretorio ay sumumpang po-protektahan ang emperador at angpamilya nito. Kapag nasa kampanyangpangmilitar, may dala silang kani-kani-yang estandarte na may simbolo ngemperador, at kalasag na kadalasa’ymay sagisag ng alakdan (scorpio), nasiyang zodiac sign ni Tiberio Cesar. Sailalim ng pamumuno ng mga tribune atmga senturyon, ang mga Pretorio rinang nagpapanatili ng kaayusan sa mgapalaro at sa mga teatro at tumutulongdin sila sa mga tagapatay ng sunog.Kung ihahambing sa mga nasa lehiyonna naglilingkod nang 25 taon, ang mgakawal ng Pretorio ay naglilingkod langnang 16 na taon at tumatanggap ng tri-pleng suweldo, saganang mga bonus,at malaking kabayaran sa pagreretiro.Ginagamit ang mga Pretorio sa pagpa-pahirap at pagpatay sa mga bilanggo.Pagkatapos ng kaniyang ikalawang pag-kabilanggo, malamang na namatay siPablo sa kamay ng mga kawal na gayaniyaong mga sinikap niyang iligtas.—2 Tim. 4:16, 17.

Courtesy ClassicalNumismatic Group,Inc./cngcoins.com

Inilarawan sa baryang ito noong unangsiglo ang kampo ng Pretorio

14 ANG BANTAYAN

PEBRERO 15, 2013 15

May kalakihan ang tuluyang inuupahan ni Pablo kungkaya nagkasya roon ang “mga pangunahing lalaki ng mga Ju-dio” na bumisita sa kaniya. Nakapagpatotoo siya sa kanilapati na sa ‘mas malalaking bilang ng mga pumaroon sa kani-ya sa kaniyang dakong tuluyan.’ Narinig din ng mga kawal ngPretorio ang kaniyang “lubusang pagpapatotoo” sa mga Ju-dio tungkol sa Kaharian at kay Jesus, “mula umaga hangganggabi.”—Gawa 28:17, 23.

Araw-araw tuwing ikawalong oras, ang nakatalagang co-hort ng Pretorio sa palasyo ay pinapalitan. Regular ding pina-palitan ang bantay ni Pablo. Sa loob ng dalawang-taong pag-kakapiit niya, narinig siya ng mga kawal habang idinidiktaniya ang kaniyang mga liham sa mga taga-Efeso, taga-Fili-pos, taga-Colosas, at mga Kristiyanong Hebreo. Nakita rinnila nang lumiham siya sa isang Kristiyanong nagngangalangFilemon. ‘Habang nasa mga gapos ng bilangguan,’ nagpakitasi Pablo ng personal na atensiyon kay Onesimo, isang takasna alipin na itinuring niyang parang anak, at pinauwi ito sapanginoon nito. (Flm. 10) Tiyak na nagpakita rin ng personalna interes si Pablo sa kaniyang mga bantay. (1 Cor. 9:22) Paranating nakikini-kinita si Pablo na tinatanong ang isang kawaltungkol sa iba’t ibang bahagi ng baluti at pagkatapos ay gina-gamit ang impormasyong iyon sa isang mainam na ilustra-syon.—Efe. 6:13-17.

Habang nakapiit si

Pablo, narinig ng mga

kawal ang pagdidikta

niya ng mga liham

Ang mga pader ng Castra Praetoriasa ngayon

“SALITAIN ANG SALITA NG DIYOS NANG WALANG TAKOT”

Ang pagkabilanggo ni Pablo ay nakatulong sa “ikasusulongng mabuting balita” sa gitna ng lahat ng Tanod ng Pretorio atng iba pa. (Fil. 1:12, 13) Ang mga nakatira sa Castra Praetoriaay may mga koneksiyon sa buong Imperyo ng Roma, pati narin sa emperador at sa napakalaking sambahayan nito. Angsambahayang iyan ay binubuo ng mga kapamilya, mga ling-kod, at mga alipin, na ang ilan ay naging mga Kristiyano. (Fil.4:22) Dahil may-tapang na nagpatotoo si Pablo, ang mga ka-patid sa Roma ay nagkaroon ng lakas ng loob na “salitain angsalita ng Diyos nang walang takot.”—Fil. 1:14.

Ang pagpapatotoo ni Pablo sa Roma ay nakapagpapatibayrin sa atin habang ‘ipinangangaral ang salita sa kaayaayangkapanahunan at sa maligalig na kapanahunan.’ (2 Tim. 4:2)Ang ilan sa atin ay hindi na makaalis ng bahay, nasa mganursing home o ospital, o nakabilanggo pa nga dahil sa pana-nampalataya. Anuman ang ating kalagayan, maaari tayongmangaral sa mga bumibisita sa atin o nagbibigay ng serbisyo.Kapag lakas-loob tayong nagpapatotoo sa bawat pagkakata-on, personal nating nararanasan na ‘ang salita ng Diyos ayhindi maaaring magapusan.’—2 Tim. 2:8, 9.

Si Sextus Afranius Burrus

Malamang na isinilang si Burrus sa

Vaison-la-Romaine, ngayon ay timugang

Pransiya, kung saan natagpuan noong

1884 C.E. ang isang inskripsiyong nagta-

taglay ng kaniyang pangalan. Noong

51 C.E., itinaas siya sa puwesto, at gina-

wang nag-iisang Prepekto ng Tanod ng

Pretorio ni Agrippina na Nakababata,

asawa at pamangkin ni Claudio Cesar.

Inihahanda noon ni Agrippina ang ba-

tang anak niyang si Nero para maging

emperador sa tulong ng dalawang taga-

pagturo. Ang isa ay si Burrus, isang

bantog na kawal na nagbigay rito ng pag-

sasanay sa militar. Ang isa naman ay ang

pilosopo na si Seneca, na humasa sa ta-

lino ni Nero. Nang dumating ang tamang

panahon, iniutos ni Agrippina na lasunin

ang asawa niya. Bago pumutok ang bali-

ta tungkol sa pagkamatay ni Claudio,

inihatid ni Burrus si Nero sa Castra Prae-

toria at ipinroklama itong emperador sa

tulong ng Tanod ng Pretorio, kung kaya

walang nagawa ang Senado kundi tang-

gapin ito. Nang ipapatay ni Nero ang

kaniyang ina noong 59 C.E., gumawa ng

paraan si Burrus para mapagtakpan ito.

Sinasabi ng mga Romanong istoryador

na sina Suetonius at Cassius Dio na ipi-

napatay ni Nero si Burrus noong 62 C.E.

sa pamamagitan ng lason.

Mus

ée

Calve

tAvig

non

Inskripsiyong nagtataglay ng pangalanni Sextus Afranius Burrus

Anuman ang ating kalagayan, maaari tayong mangaralsa mga nagbibigay ng serbisyo

16 ANG BANTAYAN

NOONG Oktubre 30, 1938, milyun-milyong tao sa Esta-dos Unidos ang nakikinig sa isang popular na programasa radyo. Isinasadula noon ang nobelang science fictionna The War of the Worlds. Ang mga tauhan na gumaga-nap bilang tagapagbalita ay nagrereport tungkol sa pag-salakay ng mga alien mula sa Mars na magdudulot ngmalawakang pinsala sa Lupa. Bagaman ipinatalastas naang programang ito ay isa lang pagsasadula, inakala ngmaraming tagapakinig na talagang nangyayari ito at na-takot sila. Ang iba pa nga ay gumawa ng paraan paraprotektahan ang kanilang sarili mula sa inaakala nilangmga alien.

2 Sa ngayon, nagbabanta ang isang totoong digmaan.Pero hindi handa ang karamihan ng mga tao. Ang dig-maang ito ay inihula, hindi sa isang nobelang science fic-tion, kundi sa kinasihang Salita ng Diyos, ang Bibliya.Ito ang digmaan ng Armagedon—ang digmaan ng Diyoslaban sa balakyot na sistemang ito ng mga bagay. (Apoc.16:14-16) Sa digmaang ito, ang mga lingkod ng Diyos salupa ay hindi kailangang makipaglaban. Sa halip, masa-saksihan nila ang kamangha-manghang mga pangyaya-ri at kakila-kilabot na pagtatanghal ng kapangyarihanng Diyos.

3 Isang hula sa Bibliya na nakaulat sa Zacarias ka-banata 14 ang tuwirang nauugnay sa digmaan ng Ar-magedon. Bagaman isinulat mga 2,500 taon na ang na-kalilipas, napakahalaga ng hulang ito para sa atin sangayon. (Roma 15:4) Karamihan sa mga detalye ng hu-lang ito ay may kaugnayan sa mga pangyayaring nakaaa-pekto sa bayan ng Diyos mula nang itatag ang Mesiyani-kong Kaharian noong 1914 at sa kapana-panabik na mga

1, 2. Anong totoong digmaan ang nagbabanta? Ano ang hindikailangang gawin ng mga lingkod ng Diyos sa digmaang ito?3. Anong hula ang tatalakayin natin? Bakit tayo interesado rito?

MANATILI SA LIBISNI JEHOVA PARA SAPROTEKSIYON

“Si Jehova ay . . . makiki-pagdigma laban sa mgabansang iyon gaya ngaraw ng kaniyang paki-kidigma, ng araw nglabanan.”—ZAC. 14:3.

MAIPALILIWANAG MO BA?

��

Ano ang ibig sabihin ng

pagkahati ng “bundok ng

mga punong olibo”?

��

Saan kumakatawan ang “isang

napakalaking libis,” at paano

tayo mananatili rito?

��

Ano ang “tubig na buháy,”

at sino ang makikinabang

sa pag-inom nito?

17

pangyayaring matutupad sa napakalapit nahinaharap. Itinatampok ng hula ang “isangnapakalaking libis” at ang “tubig na bu-hay.” (Zac. 14:4, 8) Ang libis na ito ay magsi-silbing proteksiyon sa mga mananamba niJehova. Kapag naunawaan natin ang pagpa-palang idudulot ng tubig na buhay, makiki-ta natin ang kahalagahan nito at gugustuhinnating inumin ito. Kaya makikinabang tayokung magbibigay-pansin tayo sa hulang ito.—2 Ped. 1:19, 20.

NAGSIMULA ‘ANG ARAW

NA NAUUKOL KAY JEHOVA’

4 Sa pasimula ng ika-14 na kabanata ngZacarias, binanggit ‘ang araw na nauukolkay Jehova.’ (Basahin ang Zacarias 14:1, 2.)Ano ang araw na ito? Ito ang “araw ng Pa-nginoon,” na nagsimula nang “ang kahari-an ng sanlibutan” ay maging “kaharianng ating Panginoon at ng kaniyang Kris-to.” (Apoc. 1:10; 11:15) Ang araw na ito aynagsimula noong 1914 nang itatag sa la-ngit ang Mesiyanikong Kaharian. Maramingtaon bago ang 1914, inihayag ng mga ma-nanamba ni Jehova na magaganap sa taongiyon ang katapusan ng “mga takdang pana-hon ng mga bansa” at daranas ng walang-katulad na kabagabagan ang sanlibutan.(Luc. 21:24) Paano tumugon ang mga ban-sa? Sa halip na makinig sa napapanahongbabala na ito, tinuya at pinag-usig ng mgalider ng pulitika at relihiyon ang masisiga-sig na pinahirang ebanghelisador na iyon.Sa paggawa nito, nilibak ng mga lider naito ang Diyos na Makapangyarihan-sa-lahat,yamang ang pinahirang mga embahadoray kumakatawan sa “makalangit na Jeru-salem”—ang Mesiyanikong Kaharian.—Heb.12:22, 28.

4. (a) Kailan nagsimula ‘ang araw na nauukol kayJehova’? (b) Maraming taon bago ang 1914, ano anginihayag ng mga mananamba ni Jehova, at paanotumugon ang mga lider ng mga bansa?

5 Inihula ni Zacarias ang gagawin ng mgabansa: “Ang lunsod [ang Jerusalem] ay bi-bihagin.” “Ang lunsod” ay sumasagisag saMesiyanikong Kaharian ng Diyos. Kinaka-tawanan ito sa lupa ng ‘mga mamamayan’nito, ang nalabi ng mga pinahirang Kristi-yano. (Fil. 3:20) Noong Digmaang Pandaig-dig I, ang mga nangunguna sa organisasyonni Jehova sa lupa ay ‘binihag,’ o inaresto, atibinilanggo sa Atlanta, Georgia, E.U.A. ‘Angmga bahay ay sinamsaman,’ sa diwa na mi-naltrato at pinakitunguhan nang walang ka-tarungan ang mga nangungunang ito, patina ang iba pang tapat kay Jehova. Ipinagba-wal ang literatura ng mga pinahirang Kris-tiyano at tinangkang patigilin ang kanilangpangangaral.

6 Siniraan, sinalansang, at pinag-usig ngmga kaaway ang maliit na grupo ng mgalingkod ng Diyos, pero hindi napawi ang tu-nay na pagsamba. May “mga nalalabi sa ba-yan,” samakatuwid nga, ang mga pinahirangnalabi na tumangging ‘mahiwalay sa lun-sod.’

7 Nagwakas ba ang inihulang pang-uusigsa bayan ng Diyos nang matapos ang Digma-ang Pandaigdig I? Hindi. Mas marami pangpagsalakay ang isinagawa ng mga bansa la-ban sa pinahirang nalabi at sa kanilang ta-pat na mga kasama na may makalupangpag-asa. (Apoc. 12:17) Ganiyan ang nangya-ri noong Digmaang Pandaigdig II. Ang ka-tapatan ng pinahirang mga Saksi ng Diyosay nagpapatibay sa mga lingkod ng Diyos sangayon na magbata ng anumang pagsubok,kasali na ang pagsalansang ng di-sumasam-palatayang mga kamag-anak, katrabaho, okaeskuwela. (1 Ped. 1:6, 7) Saanman sila na-katira, ang mga tunay na mananamba ay de-

5, 6. (a) Gaya ng inihula, ano ang ginawa ng mgabansa laban sa “lunsod” at sa ‘mga mamamayan’nito? (b) Sino ang “mga nalalabi sa bayan”?7. Anong halimbawa ang iniwan sa atin ng mga pi-nahirang Kristiyano?

18 ANG BANTAYAN

PEBRERO 15, 2013 19

terminadong ‘tumayong matatag sa isang es-piritu,’ anupat ‘hindi nagagawang takutin ngmga kalaban.’ (Fil. 1:27, 28) Pero sa isangsanlibutang napopoot sa kanila, saan ma-kasusumpong ng kanlungan ang bayan ngDiyos?—Juan 15:17-19.

BUMUO SI JEHOVA NG

“ISANG NAPAKALAKING LIBIS”

8 Yamang ang Jerusalem—“ang lun-sod”—ay makasagisag at kumakatawan samakalangit na Jerusalem, ang “bundok ngmga punong olibo, na nasa tapat ng Jeru-salem,” ay tiyak na makasagisag din. Saankumakatawan ang bundok na ito? Paano ito“mabibiyak sa gitna” at magiging dalawangbundok? Bakit ito tinukoy ni Jehova bilang“aking mga bundok”? (Basahin ang Zaca-rias 14:3-5.) Sa Bibliya, ang mga bundok aymaaaring sumagisag sa mga kaharian, o go-byerno. Iniuugnay rin sa bundok ng Diyosang mga pagpapala at proteksiyon. (Awit72:3; Isa. 25:6, 7) Kaya ang bundok ng mgapunong olibo na kinatatayuan ng Diyos sa si-langan ng makalupang Jerusalem ay kuma-katawan sa pansansinukob na soberanya niJehova, ang kaniyang kataas-taasang pama-mahala.

9 Ano ang ibig sabihin ng pagkahati ngbundok ng mga punong olibo? Ang bundok,na nasa silangan ng Jerusalem, ay nahati sadiwa na nagtatag si Jehova ng isa pang pama-mahala, isang pantulong na kaharian. Angpangalawahing pamamahala na ito ay angMesiyanikong Kaharian na pinamumunuanni Jesu-Kristo. Kaya naman tinukoy ni Jeho-va bilang “aking mga bundok” ang dalawangbundok na nabuo nang mahati ang “Bun-dok ng mga Olibo.” (Zac. 14:4, tlb. sa Refer-ence Bible) Parehong sa kaniya ang mga ito.

8. (a) Sa Bibliya, saan sumasagisag kung minsanang mga bundok? (b) Saan kumakatawan ang“bundok ng mga punong olibo”?9. Sa anong diwa nahati ang “Bundok ng mga Oli-bo”?

10 Nang mahati ang makasagisag na bun-dok, ang kalahati sa hilaga at ang kalahatisa timog, ang mga paa ni Jehova ay nana-tili sa ibabaw ng dalawang bundok. “Isangnapakalaking libis” ang nabuo sa ilalim ngmga paa ni Jehova. Ang libis na ito ay kuma-katawan sa proteksiyon mula sa Diyos. Angmga lingkod ni Jehova ay ligtas sa ilalim ngkaniyang pansansinukob na soberanya at ngMesiyanikong Kaharian ng kaniyang Anak.Titiyakin ni Jehova na hindi maglalaho angdalisay na pagsamba. Kailan naganap angpagkakahating ito ng bundok ng mga pu-nong olibo? Nangyari ito nang itatag angMesiyanikong Kaharian noong 1914, nangmagwakas ang Panahong Gentil. Kailan na-man nagsimulang tumakas patungo sa ma-kasagisag na libis ang mga tunay na mana-namba?

NAGSIMULA ANG

PAGTAKAS PATUNGO SA LIBIS!

11 Nagbabala si Jesus sa kaniyang mga ta-gasunod: “Kayo ay magiging mga tudlaanng pagkapoot ng lahat ng mga bansa dahilsa aking pangalan.” (Mat. 24:9) Tumindi angpagkapoot na iyon mula noong 1914 nangmagsimula ang mga huling araw ng siste-mang ito ng mga bagay. Sa kabila ng mara-has na mga pagsalakay ng kaaway sa pinahi-rang nalabi noong Digmaang Pandaigdig I,hindi nalipol ang tapat na grupong ito. No-ong 1919, napalaya sila mula sa BabilonyangDakila—ang pandaigdig na imperyo ng hu-wad na relihiyon. (Apoc. 11:11, 12)�Nang ta-ong iyon nagsimula ang pagtakas patungo salibis ng mga bundok ni Jehova.

� Tingnan ang Apocalipsis—Malapit Na ang Dakilang Ka-sukdulan Nito!, pahina 169-170.

10. Saan kumakatawan ang “isang napakalakinglibis” sa pagitan ng dalawang bundok?11, 12. (a) Kailan nagsimula ang pagtakas patu-ngo sa makasagisag na libis? (b) Ano ang katibayanna ipinagsasanggalang ng makapangyarihang bisigni Jehova ang kaniyang bayan?

20 ANG BANTAYAN

12 Mula noong 1919, ang libis na iyon ngDiyos ay nagbibigay ng proteksiyon sa tunayna mga mananamba sa buong lupa. Sa naka-lipas na mga dekada sa maraming lugar sadaigdig, ipinagbawal ang ministeryo at mgaliteratura sa Bibliya ng mga Saksi ni Jehova.Ganiyan pa rin ang sitwasyon sa ilang ban-sa. Pero anuman ang gawin ng mga pama-halaan, hindi nila kailanman mapapawi angtunay na pagsamba! Tiyak na ipagsasangga-lang ng makapangyarihang bisig ni Jehovaang kaniyang bayan.—Deut. 11:2.

13 Kung tapat tayo kay Jehova at naninin-digan sa katotohanan, mananatili tayo sa li-bis ni Jehova para sa proteksiyon. Hindi ha-hayaan ng Diyos at ng kaniyang Anak, siJesu-Kristo, na ‘maagaw tayo ng sinuman oanuman mula sa Kaniyang kamay.’ (Juan 10:28, 29) Ibibigay ni Jehova ang anumang tu-long na kailangan natin para makapanati-li tayong tapat sa kaniyang Pansansinukobna Soberanya at sa Mesiyanikong Kahari-an. Napakahalagang manatili tayo sa libis ngproteksiyon, lalo na’t papalapit na ang mala-king kapighatian.

DUMATING ANG ‘ARAW NG PAKIKIDIGMA’

14 Habang papalapıt ang katapusan ngsistemang ito ng mga bagay, lalong patitindi-hin ni Satanas ang kaniyang pagsalakay samga lingkod ni Jehova. Pero sa huling pagsa-lakay ni Satanas, makikipaglaban si Jehovaat pupuksain ang lahat ng kaaway ng kani-yang bayan. Iyan ang ‘araw ng pakikidig-ma ng Diyos’ na inihula ni Zacarias. Kungihahambing sa mga naunang “araw ng laba-nan,” lalong maitatanghal ni Jehova sa arawna ito ang kaniyang sarili bilang maluwalha-ting Mandirigma.—Zac. 14:3.

13. Paano tayo mananatili sa libis ni Jehova para saproteksiyon? Bakit napakahalagang manatili tayorito ngayon higit kailanman?14, 15. Sa ‘araw ng pakikidigma ng Diyos’ sa kani-yang mga kaaway, ano ang magiging kalagayan ngmga nasa labas ng libis?

15 Sa araw ng pakikidigma ng Diyos, anoang magiging kalagayan ng mga nasa labasng “napakalaking libis” ng proteksiyon? Si-nasabi ng hula na “hindi [sila] magkakaroonng mahalagang liwanag,” o pagsang-ayon ngDiyos. Sa araw na iyon ng labanan, ang ‘ka-bayo, mula, kamelyo, at lalaking asno, at ba-wat uri ng alagang hayop’—na sumasagisagsa mga sandatang militar ng mga bansa—ay“mamumuo,” o parang magyeyelo, anupatmawawalan ng silbi. Gagamitin din ni Jeho-va “ang salot.” Hindi natin alam kung literalo makasagisag ang salot na ito. Pero sa arawna iyon, “ang mismong mga mata [at] dilang isa ay mabubulok,” sa diwa na ang mgakaaway ay makikipaglaban na parang mgabulag at mapatatahimik ang kanilang pana-nalansang. (Zac. 14:6, 7, 12, 15) Walang ba-hagi ng lupa ang makaliligtas. Isang mala-king hukbo ang papanig kay Satanas. (Apoc.19:19-21) “Ang mga mapapatay ni Jehova saaraw na iyon ay tiyak na mula sa isang dulong lupa hanggang sa kabilang dulo ng lupa.”—Jer. 25:32, 33.

16 Ang digmaan ay laging nagdudulot ngpagdurusa, kahit sa mga nananaig. Maaa-ring kapusin ang pagkain. Maaaring ma-wala ang mga ari-arian. Maaaring bumabaang antas ng pamumuhay. Maaaring mawa-la ang ilang kalayaan. Kapag sumapit sa atinang ganitong mga pagsubok, ano ang magi-ging reaksiyon natin? Matataranta ba tayo?Tatalikuran ba natin ang ating pananampa-lataya sa harap ng panggigipit? Manghihinaba tayo at mawawalan ng pag-asa? Napaka-halaga nga na sa panahon ng malaking ka-pighatian, patuloy tayong magtiwala sa ka-kayahan ni Jehova na magligtas at manatilitayo sa libis ni Jehova para sa proteksiyon!—Basahin ang Habakuk 3:17, 18.16. Yamang papalapıt ang araw ng pakikidigma ngDiyos, anong mga tanong ang dapat nating pag-isipan, at ano ang dapat nating gawin?

“ANG TUBIG NA BUH´

AY AY LALABAS”

17 Pagkatapos ng Armagedon, ang “tubigna buhay” ay patuloy na dadaloy mula saMesiyanikong Kaharian. Ang “tubig na bu-hay” na ito ay lumalarawan sa mga pagla-laan ni Jehova ukol sa buhay. Ang “silanga-ning dagat” ay tumutukoy sa Dagat na Patay,at ang “kanluraning dagat” naman ay sa Da-gat Mediteraneo. Pareho itong sumasagisagsa mga tao. Ang Dagat na Patay ay angkopna lumalarawan sa mga nasa karaniwang li-bingan ng buong sangkatauhan. Yamangang Dagat Mediteraneo ay namumutiktiksa buhay, wasto naman itong lumalarawan

17, 18. (a) Ano ang “tubig na buhay”? (b) Saan tu-mutukoy ang “silanganing dagat” at ang “kanlura-ning dagat”? (c) Ano ang determinasyon natin?

sa “malaking pulutong” na makaliligtas saArmagedon. (Basahin ang Zacarias 14:8, 9;Apoc. 7:9-15) Ang dalawang grupong ito aymakikinabang sa pag-inom ng makasagisagna tubig na buhay, o sa “ilog ng tubig ng bu-hay.” Sa paggawa nito, sila ay magiging sak-dal at mabubuhay magpakailanman.—Apoc.22:1, 2.

18 Kapag pinuksa ni Jehova ang balakyotna sistemang ito, ipagsasanggalang niya tayoat aakayin sa kaniyang matuwid na ba-gong sanlibutan. Bagaman tayo ay tudla-an ng pagkapoot ng lahat ng bansa, de-terminado tayong patuloy na magingtapat bilang mga sakop ng Kaharianng Diyos, at manatili sa libis niJehova para sa proteksiyon.

Maging determinadona manatili sa libisni Jehova para saproteksiyon

22 ANG BANTAYAN

Nagbabala ang Bibliya: “Mula sa puso ay nangga-galing ang mga balakyot na pangangatuwiran, mgapagpaslang, mga pangangalunya, mga pakikiapid,mga pagnanakaw, mga bulaang patotoo, mga pamu-musong.” (Mat. 15:19) Maaari tayong dayain ng atingmakasagisag na puso at udyukan tayong ipagmatu-wid ang isang landasing salungat sa kalooban ngDiyos. At baka hindi natin mamalayan ito hanggangsa makagawa na tayo ng pagkakamali. Paano natinmalalaman ang mga intensiyon ng ating puso bagotayo malihis ng landas?

KUNG PAANO MO MALALAMAN ANG

MGA INTENSIYON NG IYONG PUSO

Basahin ang Bibliya araw-araw at bulay-bulayinito. “Ang salita ng Diyos ay buh

áy at may lakas at mas

matalas kaysa sa anumang tabak na may dalawangtalim at tumatagos maging hanggang sa paghihiwa-lay ng kaluluwa at espiritu,” isinulat ni apostol Pablo.Ang mensahe ng Diyos na nasa Bibliya ay “may kaka-yahang umunawa ng mga kaisipan at mga intensi-yon ng puso.” (Heb. 4:12) Kapag pinag-aaralan natinang Bibliya, dapat nating suriin ang ating pag-iisip atpagkilos. Tutulong ito para malaman natin ang mgaintensiyon ng ating puso. Napakahalaga ngang ba-sahin natin ang Salita ng Diyos araw-araw at bulay-bulayin ito para maunawaan at matularan natin angpangmalas ni Jehova!

Kung magbibigay-pansin tayo sa sinasabi ng Bi-bliya, masasanay ang ating budhi, na parangisang tinig sa loob natin. Maaari nitong ibulongsa atin na mali ang isang bagay at pigilan tayong

Mag-ingat samga Intensiyonng Iyong

Puso“Ang puso ay higit na mapandaya kaysa

anupamang bagay at mapanganib,”

ang sabi ng Bibliya. (Jer. 17:9) Kapag

masidhing ninanasa ng ating puso ang

isang bagay, hindi ba’t nagdadahilan ito

para masunod ang gusto nito?

PEBRERO 15, 2013 23

ipagmatuwid ang paggawa ng masama. (Roma 9:1) May mga halimbawarin sa Bibliya na nagsisilbing “babala sa atin.” (1 Cor. 10:11) Ang mga araldito ay hahadlang sa atin sa pagtahak sa maling landasin. Ano ang dapatnating gawin?

Manalangin sa Diyos na tulungan kang malaman ang mga intensiyonng iyong puso. Si Jehova ay “tagasuri ng puso.” (1 Cro. 29:17) Siya ay “masdakila kaysa sa ating mga puso at nakaaalam ng lahat ng mga bagay.”(1 Juan 3:20) Wala tayong maitatago sa kaniya. Kung sasabihin natin kayJehova sa panalangin ang ating

álalahan

´ın, damdamin, at hangarin, matu-

tulungan niya tayong malaman ang mga intensiyon ng ating puso. Puwedepa nga nating hilingin sa Diyos na ‘likhain sa atin ang isang dalisay napuso.’ (Awit 51:10) Kaya naman napakahalaga ng panalangin para mala-man ang mga hilig ng ating puso.

Magbigay-pansin sa mga pulong. Ang matamang pakikinig sa mga pu-long ay tutulong sa atin na suriin ang ating panloob na pagkatao—ang atingpuso. Totoo na hindi naman laging bago ang mga impormasyong naririnignatin sa mga pulong. Pero kung lagi tayong dumadalo, mas mauunawaannatin ang mga simulain sa Bibliya. At tatanggap tayo ng mahalagang paala-ala para masuri ang mga intensiyon ng ating puso. Mahalaga rin ang mgakomento ng mga kapatid para mapadalisay ang ating panloob na pagka-tao. (Kaw. 27:17) Makasasam

â sa atin ang di-pagdalo sa mga pulong at

pagbubukod ng ating sarili. Baka mauwi ito sa ‘paghahanap ng ating ma-kasariling hangarin.’ (Kaw. 18:1) Makabubuting tanungin ang sarili, ‘Naka-ugalian ko bang dumalo sa lahat ng pulong at magbigay-pansin sa mga ti-natalakay rito?’—Heb. 10:24, 25.

PAANO TAYO MAAARING DAYAIN NG ATING PUSO?

Maaari tayong iligaw ng ating mapandayang puso sa iba’t ibang paraan.Talakayin natin ang apat sa mga ito: paghahangad ng materyal na mga ba-gay, paggamit ng mga inuming de-alkohol, pagpili ng mga kaibigan, at pag-lilibang.

Paghahangad ng materyal na mga bagay. Natural lang na gusto natingmasapatan ang ating pisikal na mga pangangailangan. Pero nagbabala siJesus tungkol sa labis-labis na pagpapahalaga sa materyal na mga bagay.Sa isa sa kaniyang mga ilustrasyon, binanggit ni Jesus ang isang taong ma-yaman na may mga kamalig na pun

ô ng butil. Wala na siyang mapaglagyan

ng kaniyang susunod na ani. Gustong gibain ng lalaking ito ang kaniyangmga kamalig at magtayo ng mas malalaking imbakan. Nangatuwiran siya:“Doon ko titipunin ang lahat ng aking butil at ang lahat ng aking mabubu-ting bagay; at sasabihin ko sa aking kaluluwa: ‘Kaluluwa, marami kang ma-bubuting bagay na nakaimbak para sa maraming taon; magpakaginhawaka, kumain ka, uminom ka, magpakasaya ka.’ ” Pero nakaligtaan ng ta-ong mayaman na ito ang isang bagay: Puwede siyang mamatay nang ga-bing iyon mismo, at mawawalan ng silbi ang lahat ng kaniyang pagpapagal.—Luc. 12:16-20.

Habang nagkakaedad tayo, baka labis tayong mabahala sa paghahandapara sa ating pagtanda anupat ipagmatuwid natin ang pag-o-overtime sapanahon ng mga pulong o pagpapabaya sa ating mga pananagutang Kris-tiyano. Hindi ba dapat tayong mag-ingat laban sa pangangatuwirang iyan?

Paano makaaapekto

sa ating makasagisag

na puso ang araw-araw

na pagbabasa ng

Bibliya?

Ang panalangin ay

makatutulong sa atin

na malaman ang ating

panloob na pagkatao

Ang mga pulong ay

makatutulong sa atin

na malaman ang

mga intensiyon ng

ating puso

24 ANG BANTAYAN

O baka naman nasa kabataan pa tayo at alam natingwala nang mas magandang karera kaysa sa buong-panahong paglilingkod. Pero ipinagpapaliban ba na-tin ang pagpapayunir, anupat nagdadahilan na kai-langan muna nating mag-ipon? Hindi ba ngayon naang panahon para maging mayaman tayo sa Diyos?Malay natin kung buh

áy pa tayo bukas?

Paggamit ng mga inuming de-alkohol. “Huwagkang sumama sa mga labis uminom ng alak,” angsabi ng Kawikaan 23:20. Kung ang isa ay mahi-lig sa inuming de-alkohol, baka ipagmatuwid niyaang madalas na pag-inom. Baka sabihin niya na umi-inom siya para marelaks, hindi para malasing. Perokung kailangan nating uminom para marelaks, bakapanahon na para tapatang suriin ang hilig ng atingpuso.

Pagpili ng mga kaibigan. Araw-araw, nakakasala-muha natin ang mga taong hindi naglilingkod kayJehova—sa paaralan, trabaho, at pati sa minister-yo. Pero ibang usapan naman ang paggugol ng di-kinakailangang panahon kasama nila, o ang paki-kipagkaibigan pa nga sa kanila. Ipinagmamatuwidba natin ang pakikipagsamahang ito sa pagsasabingmarami naman silang mabubuting katangian? “Hu-wag kayong pal

´ıligaw,” ang babala ng Bibliya. “Ang

masasamang kasama ay sumisira ng kapaki-pakina-bang na mga ugali.” (1 Cor. 15:33) Kung paanongang kaunting polusyon ay makapagpaparumi sa ma-linis na tubig, ang pakikipagkaibigan sa mga hin-di umiibig sa Diyos ay maaaring makapagparumi saatin sa espirituwal na paraan. Baka maimpluwensi-yahan tayo nito na manamit, magsalita, at gumawigaya ng mga tao sa sanlibutan.

Paglilibang. Dahil sa modernong teknolohiya, na-pakadali nang makahanap ng lahat ng uri ng liba-ngan. Pero karamihan sa mga ito ay makasasam

â

sa mga Kristiyano. ‘Ang bawat uri ng karumihan ayhuwag man lamang mabanggit sa gitna ninyo,’ angisinulat ni Pablo. (Efe. 5:3) Paano kung natutuksoang ating puso na manood o makinig ng mga ba-gay na marumi? Baka ikatuwiran natin na lahat tayoay nangangailangan ng kaunting pagrerelaks, at napersonal na desisyon ang pagpili ng libangan. Peroisapuso natin ang payo ni Pablo at huwag hayaangpumasok sa ating mga mata o tainga ang karumi-han.

PUWEDE TAYONG MAGBAGO

Kung nalinlang man tayo ng ating puso at nakaga-wian nating ipagmatuwid ang maling mga pagkilos,

hindi pa huli para magbago. (Efe. 4:22-24) Isaalang-alang natin ang dalawang halimbawa.

Kinailangang baguhin ni Miguel� ang pangmalasniya sa materyal na mga bagay. Sinabi niya: “Kami ngmag-iina ko ay nakatira sa isang bansa kung saan na-pakaimportanteng magkaroon ng pinakamagandaat pinakabagong teknolohiya at mga luho. Dumatingsa punto na sinikap kong makuha ang lahat ng inia-alok ng sanlibutan, sa pag-aakalang magagawa koito nang hindi nagiging materyalistiko. Pero di-nagta-gal, natanto kong walang patutunguhan ang pagha-habol sa materyal na mga bagay. Ipinanalangin kokay Jehova ang laman ng aking isip at ang mga in-tensiyon ng aking puso. Ipinaalam ko sa kaniya nagusto naming maglingkod sa kaniya nang lubusan bi-lang isang pamilya. Nagpasiya kaming pasimplehinang aming buhay at lumipat kung saan mas malakiang pangangailangan. Di-nagtagal, nakapagpayunirkami. Napatunayan namin na hindi namin kailanganang maraming materyal na bagay para maging kon-tento at masaya.”

Ipinakikita naman ng karanasan ni Lee na maha-lagang suriin ang ating sarili para maputol ang paki-kipagkaibigan sa masasamang kasama. “Sa trabahoko,” ang sabi ni Lee, “madalas kong makasalamuhaang mga dayuhang supplier. Alam kong magkakaro-on ng walang-patumanggang inuman sa mga mitingna iyon, pero excited akong sumama. Maraming be-ses na muntik-muntikan na akong malasing, at nako-konsiyensiya ako pagkatapos. Kinailangan kong ta-patang suriin ang puso ko. Ang payo ng Salita ngDiyos at ang mga mungkahi ng mga elder ay nakatu-long sa akin na makitang naghahangad akong maki-salamuha sa mga taong hindi umiibig kay Jehova. Sangayon, hangga’t maaari, sa telepono na lang akonakikipagtransaksiyon at binawasan ko na rin angpakikipagkita sa mga supplier.”

Kailangang maging tapat tayo sa ating sarili at ala-min ang mga intensiyon ng ating puso. Para maga-wa ito, hingin natin ang tulong ni Jehova sa panala-ngin, yamang “batid niya ang mga lihim ng puso.”(Awit 44:21) Inilaan din ng Diyos ang kaniyang Salita,na maaaring magsilbing salamin sa atin. (Sant. 1:22-25) Napakahalaga rin ng mga paalaala at payo nanatatanggap natin sa Kristiyanong mga publikasyonat mga pulong! Sa tulong ng mga ito, maiingatan na-tin ang ating puso at patuloy tayong makalalakad salandas ng katuwiran.

� Binago ang mga pangalan.

ANO ang naiisip mo kapag naririnig mo ang salitang “ka-luwalhatian”? Ang maningning na kagandahan ng sangni-lalang? (Awit 19:1) Ang papuri at kaluwalhatian na ibinibi-gay sa mga taong mayaman, marunong, o matagumpay?Sa Kasulatan, ang orihinal na mga salita para sa “kaluwal-hatian” ay nagpapahiwatig ng bigat. Noong sinaunang pa-nahon, ang mga barya ay gawa sa mahahalagang metal.Miyentras mas mabigat ang barya, mas malaki ang halaganito. Kaya naman ang mga salita na nagpapahiwatig ng bi-gat ay sinimulang gamitin para tumukoy sa isang bagay namahalaga, maringal, o kahanga-hanga.

2 Napapahanga tayo sa kapangyarihan, posisyon, o re-putasyon ng iba. Pero ano ba ang hinahanap ng Diyos samga taong binibigyan niya ng kaluwalhatian? Sinasabi ngKawikaan 22:4: “Ang bunga ng kapakumbabaan at ng pag-katakot kay Jehova ay kayamanan at kaluwalhatian at bu-hay.” Isinulat naman ng alagad na si Santiago: “Magpa-kababa kayo sa paningin ni Jehova, at itataas niya kayo.”(Sant. 4:10) Ano ang kaluwalhatiang ibinibigay ni Jehovasa mga tao? Ano ang maaaring makahadlang sa atin sapagtangan dito? At paano natin matutulungan ang iba natumangan sa kaluwalhatiang ito?

3 Nagtiwala ang salmista na tatanganan ni Jehova angkaniyang kanang kamay at aakayin siya sa tunay na kalu-walhatian. (Basahin ang Awit 73:23, 24.) Paano ito ginaga-wa ni Jehova? Binibigyan niya ng karangalan ang kaniyangmapagpakumbabang mga lingkod sa iba’t ibang paraan.Halimbawa, tinutulungan niya sila na maunawaan angkaniyang kalooban. (1 Cor. 2:7) Pinahihintulutan niyangmagkaroon ng malapıt na kaugnayan sa kaniya ang mga

1, 2. (a) Sa ano tumutukoy ang orihinal na mga salita na isi-naling “kaluwalhatian”? (b) Anong mga tanong ang isasaalang-alang natin sa artikulong ito?3-5. Paano tayo binibigyan ni Jehova ng kaluwalhatian?

HUWAGMAGPAHADLANGSA PAGTANGANSA KALUWALHATIAN

“Siyang may mapagpa-kumbabang espiritu aytatangan sa kaluwal-hatian.”—KAW. 29:23.

PAANO MO SASAGUTIN?

��

Sa anong mga paraan nagbibi-

gay sa atin ng kaluwalhatian ang

Diyos?

��

Anu-ano ang maaaring humad-

lang sa atin sa pagtangan sa

kaluwalhatian?

��

Sa anong diwa mangangahulu-

gan ng kaluwalhatian para sa

iba ang ating pagbabata?

25

26 ANG BANTAYAN

nakikinig at sumusunod sa kaniyang salita.—Sant. 4:8.

4 Ipinagkatiwala rin niya sa kaniyang mgalingkod ang isang maluwalhating kayama-nan, ang ministeryong Kristiyano. (2 Cor. 4:1, 7) Ang ministeryong ito ay umaakay sa ka-luwalhatian. Sa mga nakikibahagi sa minis-teryong ito para purihin si Jehova at tulunganang iba, ipinangako niya: “Yaong mga nagpa-parangal sa akin ay pararangalan ko.” (1 Sam.2:30) Napararangalan sila dahil nagkakaroonsila ng mabuting pangalan sa harap ni Jehovaat ng iba pang lingkod ng Diyos.—Kaw. 11:16;22:1.

5 Anong kinabukasan ang naghihintay samga ‘umaasa kay Jehova at nag-iingat ng ka-niyang daan’? Pinangakuan sila: “Itataas ka[ni Jehova] upang magmay-ari ng lupa. Kapagnilipol ang mga balakyot, makikita mo iyon.”(Awit 37:34) Inaasam-asam nila ang karanga-lang tumanggap ng buhay na walang hang-gan.—Awit 37:29.

“HINDI AKO TUMATANGGAP NG

KALUWALHATIAN MULA SA TAO”

6 Ano ang maaaring makahadlang sa atinsa pagtanggap sa kaluwalhatiang ibinibigayng Diyos? Isa rito ay ang labis na pagpapa-halaga sa opinyon ng mga taong di-sinasang-ayunan ng Diyos. Ganito ang isinulat ni apos-tol Juan tungkol sa ilang tagapamahala noongpanahon ni Jesus: “Marami maging sa mga ta-gapamahala ang talagang nanampalataya [kayJesus], ngunit dahil sa mga Pariseo ay hindinila siya ipinapahayag, upang hindi sila mati-walag mula sa sinagoga; sapagkat inibig nilaang kaluwalhatian ng tao nang higit pa kaysasa kaluwalhatian ng Diyos.” (Juan 12:42, 43)Napabuti sana ang mga tagapamahalang iyonkung hindi sila labis na nagpahalaga sa opin-yon ng mga Pariseo.

7 Noong pasimula ng ministeryo ni Jesus,ipinaliwanag niya kung bakit marami ang hin-di tatanggap at mananampalataya sa kaniya.

6, 7. Bakit marami ang ayaw manampalataya kayJesus?

(Basahin ang Juan 5:39-44.) Daan-daang taonnang hinihintay ng bansang Israel ang pagda-ting ng Mesiyas. Nang magsimulang magtu-ro si Jesus, maaaring nauunawaan na ng ilangindibiduwal, batay sa hula ni Daniel, na du-mating na ang takdang panahon ng paglitawng Mesiyas. Sa katunayan, mga ilang buwanbago nito, nang magsimulang mangaral siJuan na Tagapagbautismo, marami ang nagsa-sabi: “Siya kaya ang Kristo?” (Luc. 3:15) Nga-yon, nagtuturo na sa gitna nila ang pinakahi-hintay na Mesiyas. Pero hindi siya tinanggapng mga bihasa sa Kautusan. Tinukoy ni Jesusang dahilan nang tanungin niya sila: “Paanokayo maniniwala, gayong tumatanggap kayong kaluwalhatian mula sa isa’t isa at hindi nin-yo hinahanap ang kaluwalhatiang mula sa ii-sang Diyos?”

8 Dahil sa kaluwalhatian ng tao, maaaringmagtinging malabo sa atin ang kaluwalhatianng Diyos. Para ilarawan ito, ihambing natinsa liwanag ang kaluwalhatian. Ang ating ma-ningning na uniberso ay totoong maluwalha-ti. Naaalaala mo pa ba nang tumingin ka samaaliwalas na kalangitan sa gabi at nagmasidsa libu-libong bituin? Talagang kagila-gilalas“ang kaluwalhatian ng mga bituin.” (1 Cor. 15:40, 41) Pero kumusta ang kalangitan sa ilanglunsod kung saan napakaraming ilaw? Aba,halos hindi na natin makita ang liwanag ngmga bituin! Bakit? Dahil ba sa mas maliwanago mas maganda ang liwanag ng ilaw sa mgakalsada, istadyum, at gusali? Hindi! Mas ma-lapit kasi sa atin ang liwanag ng mga ilaw salunsod at nasasapawan nito ang liwanag ngmga bituin. Para makita ang ganda ng mga bi-tuin, kailangang lumayo tayo mula sa mga ar-tipisyal na liwanag ng lunsod.

9 Sa katulad na paraan, kung masyadongmalapıt sa ating puso ang maling uri ng kalu-walhatian, baka hindi natin mapahalagahanang namamalaging kaluwalhatian na han-dang ibigay ni Jehova. Marami ang tumatang-gi sa mensahe ng Kaharian dahil takot sila sa

8, 9. Paano maaaring magtinging malabo sa atinang kaluwalhatian ng Diyos dahil sa kaluwalhatianng tao? Ilarawan.

PEBRERO 15, 2013 27

iisipin ng kanilang mga kakilala at kapamil-ya. Pero maaari din ba itong mangyari sa na-kaalay na mga lingkod ng Diyos? Ipagpalagayna isang kabataang lalaki ang inatasang ma-ngaral sa isang teritoryo kung saan kilala siyang mga tao pero hindi nila alam na isa siyangSaksi ni Jehova. Uurong ba siya dahil sa ta-kot? O paano naman kung ang isa ay tinutu-ya dahil sa kaniyang teokratikong mga tungu-hin? Magpapaimpluwensiya ba siya sa mgahindi nagpapahalaga sa paglilingkod kay Je-hova? O marahil nakagawa ng malubhang ka-salanan ang isang Kristiyano. Ililihim ba niyaito dahil sa takot na masira ang reputasyonniya sa kongregasyon o masaktan ang kani-yang mga mahal sa buhay? Kung gusto ni-yang maibalik ang kaniyang kaugnayan kayJehova, ‘tatawagin niya ang matatandang lala-ki ng kongregasyon’ at hihingin ang kanilangtulong.—Basahin ang Santiago 5:14-16.

10 Baka nagsisikap naman tayong sumu-long sa espirituwal na pagkamaygulang, peropinayuhan tayo ng isang kapananampalata-ya. Makikinabang tayo sa kaniyang payo kunghindi natin ito kokontrahin dahil sa pride, ta-kot na mapahiya, o tuksong ipagmatuwid angating sarili. Paano naman kung may ginagawakang proyekto kasama ang isang kapananam-palataya? Pangunahin ba sa iyo kung kaninomapupunta ang papuri dahil sa magagandamong ideya at pagsisikap? Kung malagay kaman sa ganiyang mga sitwasyon, tandaan na“siyang may mapagpakumbabang espiritu aytatangan sa kaluwalhatian.”—Kaw. 29:23.

11 Ang mga tagapangasiwa at ang mga“umaabot” sa gayong katungkulan ay dapatding mag-ingat sa tendensiyang maghangadng “kaluwalhatian mula sa mga tao.” (1 Tim.3:1; 1 Tes. 2:6) Paano dapat tumugon angisang brother kapag tumanggap siya ng ko-mendasyon dahil sa mabuting nagawa niya?

10. (a) Ano ang maaaring mangyari kung masya-do tayong nag-aalala sa iniisip ng iba tungkol saatin? (b) Sa ano tayo makatitiyak kung mapagpa-kumbaba tayo?11. Ano ang dapat nating maging saloobin kapagpinupuri tayo, at bakit?

Malamang na hindi naman siya magtatayo ngmonumento para sa kaniyang sarili, gaya ngginawa ni Haring Saul. (1 Sam. 15:12) Perokinikilala ba niya na nagtagumpay lang siyadahil sa di-sana-nararapat na kabaitan ni Je-hova at na anumang tagumpay niya sa hinaha-rap ay nakadepende pa rin sa pagpapala attulong ng Diyos? (1 Ped. 4:11) Ang saloobinnatin kapag pinupuri tayo ay indikasyon kungkaninong kaluwalhatian ang hinahangad na-tin.—Kaw. 27:21.

“NINANAIS NINYONG GAWIN ANG

MGA PAGNANASA NG INYONG AMA”

12 Ang isa pang bagay na maaaring humad-lang sa atin sa pagtangan sa kaluwalhatiangnagmumula sa Diyos ay ang maling mga pag-nanasa. Dahil sa mga ito, baka tumanggi ta-yong makinig sa katotohanan. (Basahin angJuan 8:43-47.) Sinabi ni Jesus sa ilang Judio nahindi sila nakinig sa kaniyang mensahe dahil‘nais nilang gawin ang mga pagnanasa ng ka-nilang ama, ang Diyablo.’

13 Kung minsan, pinakikinggan lang natinkung ano ang gusto nating marinig. (2 Ped.3:5) Nilalang ni Jehova ang ating utak na maykamangha-manghang kakayahan na balewa-lain ang ilang ingay. Huminto ka sandali atpakinggan ang lahat ng tunog sa paligid mo.Kani-kanina lang, baka hindi mo napapansinang karamihan sa mga ito. Bagaman may ka-kayahan ka pa ring marinig ang iba’t ibangtunog, tinutulungan ka ng limbic system ngiyong utak na magpokus lang sa iisang bagay.Pero natuklasan ng mga mananaliksik na masnahihirapan ang utak na gawin iyan kapag na-kikinig tayo sa mga taong nagsasalita. Ibig sa-bihin, kapag magkasabay na nagsasalita angdalawang tao, kailangan mong pumili kungkanino ka makikinig. Siyempre, pakikingganmo kung sino ang gusto mong pakinggan.Kaya naman ang mga Judio, na nagnanais

12. Bakit hindi nakinig kay Jesus ang ilang Judio?13, 14. (a) Ano ang sinasabi ng mga mananalik-sik tungkol sa ating utak at sa pakikinig sa mga ta-ong nagsasalita? (b) Paano natin pinipili kung kani-no tayo makikinig?

28 ANG BANTAYAN

gawin ang pagnanasa ng kanilang amang Di-yablo, ay hindi nakinig kay Jesus.

14 Sinasabi ng Bibliya na ang “karunungan”at ang ‘kahangalan’ ay waring nag-aanyaya saatin na makinig sa kani-kanilang mensahe.(Kaw. 9:1-5, 13-17) Kailangan tayong pumili.Kanino tayo makikinig? Depende iyan kungkaninong kalooban ang gusto nating gawin.Ang mga tupa ni Jesus ay nakikinig sa kani-yang tinig at sumusunod sa kaniya. (Juan 10:16, 27) Sila ay “nasa panig ng katotohanan.”(Juan 18:37) “Hindi nila kilala ang tinig ngibang mga tao.” (Juan 10:5) Ang mga mapag-pakumbabang ito na sumusunod kay Jesus aytumatangan sa kaluwalhatian.—Kaw. 3:13, 16;8:1, 18.

“ANG MGA ITO AY NANGANGAHULUGAN

NG KALUWALHATIAN PARA SA INYO”

15 Ang pagbabata natin habang ginagawaang kalooban ni Jehova ay makatutulong saiba na tumangan sa kaluwalhatian. Sumulatsi Pablo sa kongregasyon sa Efeso: “Hinihi-ling ko sa inyo na huwag manghimagod da-hil sa mga kapighatian kong ito alang-alang sainyo, sapagkat ang mga ito ay nangangahulu-gan ng kaluwalhatian para sa inyo.” (Efe. 3:13)Sa anong diwa “nangangahulugan ng kalu-walhatian” para sa mga taga-Efeso ang mgakapighatian ni Pablo? Dahil handang mag-lingkod si Pablo sa kaniyang mga kapatid sakabila ng mga pagsubok, naipakita niya sa ka-nila na ang paglilingkod sa Diyos ang dapatna maging pinakamahalagang bagay para saisang Kristiyano. Kung sumuko si Pablo da-hil sa mga kapighatian, hindi kaya isipin nilana hindi naman mahalaga ang kanilang ka-ugnayan kay Jehova, ang kanilang minister-yo, at ang kanilang pag-asa? Sa pamamagitanng pagbabata, naipakita ni Pablo na sulit angmga sakripisyo alang-alang sa pagiging alagadni Kristo.

16 Isip-isipin ang naging epekto sa mga ka-

15. Sa anong diwa “nangangahulugan ng kaluwal-hatian” para sa iba ang kapighatian ni Pablo?16. Anong kapighatian ang naranasan ni Pablo saListra?

patid ng sigasig at pagbabata ni Pablo. Sinasa-bi sa Gawa 14:19, 20: “May mga Judio na du-mating mula sa Antioquia at Iconio at nanghi-kayat sa mga pulutong, at binato nila si Pabloat kinaladkad siya sa labas ng lunsod [ng Lis-tra], sa pag-aakalang patay na siya. Gayun-man, nang palibutan siya ng mga alagad, siyaay tumindig at pumasok sa lunsod. At nangsumunod na araw ay umalis siyang kasama niBernabe patungong Derbe.” Isip-isipin kunggaano kahirap para kay Pablo na maglakadnang 100 kilometro patungong Derbe mata-pos siyang pagbabatuhin hanggang sa halosmamatay na!

17 Kasama ba si Timoteo sa “mga alagad”na sumaklolo kay Pablo? Walang sinasabiang aklat ng Mga Gawa, pero posible. Pansi-

17, 18. (a) Sa anong diwa maingat na sinundan niTimoteo ang mga pagdurusa ni Pablo sa Listra?(b) Ano ang epekto kay Timoteo ng pagbabata niPablo?

nin ang isinulat ni Pablo sa kaniyang ikala-wang liham kay Timoteo: “Maingat mong si-nundan ang aking turo, ang aking landasin sabuhay, . . . ang uri ng mga bagay na nangyarisa akin sa Antioquia [pagpapalayas mula salunsod], sa Iconio [tangkang pambabato], saListra [pambabato], ang uri ng mga pag-uusigna tiniis ko; gayunma’y mula sa lahat ng mgaito ay iniligtas ako ng Panginoon.”—2 Tim. 3:10, 11; Gawa 13:50; 14:5, 19.

18 “Maingat [na] sinundan” ni Timoteo angmga pangyayaring iyon at alam na alam niyaang pagbabata ni Pablo. Maraming natutuhansi Timoteo sa halimbawa ni Pablo. Nang du-malaw si Pablo sa Listra, nakita niya na isanang huwarang Kristiyano si Timoteo, anupat“may mabuting ulat mula sa mga kapatid saListra at Iconio.” (Gawa 16:1, 2) Nang mag-laon, naging kuwalipikado si Timoteo na hu-mawak ng mabibigat na pananagutan.—Fil. 2:19, 20; 1 Tim. 1:3.

19 Ang pagbabata natin habang ginagawaang kalooban ng Diyos ay may gayundingepekto sa iba, lalo na sa mga kabataan na ma-

19. Ano ang epekto sa iba ng ating pagbabata?

giging mahuhusay na lingkod ng Diyos. Ka-pag pinagmamasdan nila tayo, natututo silahindi lamang sa ating paraan ng pakikipag-usap sa mga tao sa ministeryo kundi pati narin sa paraan ng pagharap natin sa mga pro-blema sa buhay. “Patuloy [na binata ni Pablo]ang lahat ng mga bagay” upang ang lahat ngnananatiling tapat ay ‘makapagtamo ng kalig-tasan kalakip ang walang-hanggang kaluwal-hatian.’—2 Tim. 2:10.

20 Talagang mayroon tayong mabubutingdahilan para patuloy na ‘hanapin ang kalu-walhatiang mula sa iisang Diyos’! (Juan 5:44;7:18) Si Jehova ay nagbibigay ng “buhay nawalang hanggan doon sa mga naghahanap ngkaluwalhatian.” (Basahin ang Roma 2:6, 7.)Bukod diyan, ang ating “pagbabata sa gawangmabuti” ay nag-uudyok sa iba na manatilingtapat para tumanggap din sila ng buhay nawalang hanggan. Kung gayon, huwag hayaangmay humadlang sa iyo sa pagtangan sa kalu-walhatiang ibinibigay ng Diyos.

20. Bakit natin dapat patuloy na hanapin ang kalu-walhatiang mula sa Diyos?

Pinahahalagahanng mga kabataanang pagbabata ngmay-edad nangmga Kristiyano

30 ANG BANTAYAN

Kung minsan, ang mga tuklas sa arkeolo-hiya ay tuwiran o di-tuwirang nagpapatunayna umiral ang isang tauhan sa Bibliya. Bi-lang halimbawa, isaalang-alang ang impor-masyong inilathala ng mga iskolar na Isra-eli noong 2011. May kinalaman ito sa isang2,000-ta

óng-gulang na ossuary—isang ba-

tong-apog na kahong pinaglalagyan ng mgabuto ng bangkay.

Mababasa sa inskripsiyon ng ossuary naito: “Si Miriam na anak ni Yeshua na anakni Caifas, saserdote ng Maazias mula saBeth �Imri.” Ang Judiong mataas na saser-dote na humawak sa paglilitis at humatolng kamatayan kay Jesus ay si Caifas. (Juan11:48-50) Tinutukoy siya ni Flavius Jose-phus bilang “Jose, na tinatawag na Caifas.”Maliwanag na ang ossuary na ito ay pag-aari ng isa sa kaniyang mga kamag-anak.Sa inskripsiyon ng isang mas naunang na-tuklasan na ossuary na ipinapalagay napag-aari mismo ng mataas na saserdote,ang Jose na ito ay tinawag na Yehosef barCaiapha, o Jose, na anak ni Caifas.� Kayasa paanuman, si Miriam ay kamag-anak niCaifas.

� Hinggil sa ossuary ni Caifas, tingnan ang artiku-long “Ang Mataas na Saserdote na Humatol kay Je-sus” sa Ang Bantayan, isyu ng Enero 15, 2006, pahi-na 10-13.

Ayon sa Israel Antiquities Authority (IAA),

ang ossuary ni Miriam ay nakumpiska

mula sa mga magnanakaw na nandam-

bong sa isang sinaunang libingan. Napatu-

nayan ng mga pagsusuri sa ossuary at sa

inskripsiyon nito ang autentisidad nito.

May bagong impormasyong isinisiwalat

ang ossuary ni Miriam. Binabanggit sa ins-

kripsiyon nito ang “Maazias,” ang pinaka-

huli sa 24 na pangkat ng mga saserdo-

te, na naghahalinhinan sa paglilingkod sa

templo sa Jerusalem. (1 Cro. 24:18) Isini-

siwalat nito na “ang pamilya ni Caifas ay

nagmula sa pangkat ng Maazias,” ang

sabi ng IAA.

Binanggit din sa inskripsiyon ang Beth

�Imri. May dalawang interpretasyon hinggil

dito. “Una, posibleng ang Beth �Imri ay pa-

ngalan ng isang makasaserdoteng pamil-

ya—ang mga anak ni Imer (Ezra 2:36, 37;

Neh. 7:39-42) na may mga inapong kabi-

lang sa pangkat ng Maazias,” ang sabi ng

IAA. “Ikalawa, posibleng ang [Beth �Imri ay]

pinagmulang lupain ng namatay o ng kani-

yang buong pamilya.” Alinman dito ang to-

too, pinatutunayan ng ossuary ni Miriam

na ang mga tauhang binanggit sa Bibliya

ay totoong mga tao na galing sa totoong

mga pamilya.

Kabilang Siya saPamilya ni Caifas

Boaz Zissu, Bar-Ilan University, Israel

Sa background:Isang tipikalna libingangpinaglalagakanng mga ossuary

Todd

Bole

n/B

ible

Pla

ces.co

m

PEBRERO 15, 2013 31

“DI-MALILIMUTAN!” Ganiyan inilarawan ng marami ang “Crea-tion Drama.” Tamang-tama ang dating nito at tumatak sa isip ngmga nakapanood. Oo, nagbigay ng malaking kapurihan kay Je-hova ang “Creation Drama” bago sumiklab ang mabangis na pag-uusig ng rehimeng Hitler sa bayan ng Diyos sa Europa. Pero anonga ba ang “Creation Drama”?

Noong 1914, ang punong-tanggapan ng bayan ni Jehova saBrooklyn, New York, E.U.A., ay naglabas ng “Photo-Drama ofCreation.” Ito ay pinagsamang slide at pelikula, na kumpleto sakulay at tunog, at may habang walong oras. Milyun-milyon angnakapanood ng “Photo-Drama” sa buong daigdig. Inilabas din no-ong 1914 ang isang mas maikling bersiyon—ang “Eureka Drama.”Pagsapit ng dekada ng 1920, naluma na ang mga slide, film, atprojector. Pero marami pa ang gustong makapanood ng “Pho-to-Drama.” Halimbawa, ang mga nakatira sa Ludwigsburg, Ale-manya, ay nagtanong, “Kailan ninyo uli ipapalabas ang ‘Photo-Drama’?”Ano ang gagawin ng mga kapatid?

Para maipalabas muli ang Drama, noong dekada ng 1920, angmga kinatawan ng pamilyang Bethel sa Magdeburg, Alemanya,ay bumili ng mga film mula sa isang news agency sa Paris, Pran-siya, at mga slide mula sa mga graphics company sa Leipzig atDresden. Ang mga ito ay isinama sa lumang mga slide ng “Pho-to-Drama” na puwede pang gamitin.

Si Brother Erich Frost, isang mahusay na manunugtog, ay ku-matha ng musika para sa mga film at slide. Ang ilang bahagi ngnarration ay hinango sa ating aklat na Creation. Iyan ang dahilankung bakit ang nirebisang bersiyon ng “Photo-Drama” ay tinawagna “Creation Drama.”

Ang bagong Drama ay kasinghaba ng “Photo-Drama”—walongoras—at ipinapalabas ang iba’t ibang bahagi nito nang sunud-sunod na gabi. Ipinakita nito ang kamangha-manghang detalyetungkol sa mga araw ng paglalang, nirepaso ang kasaysayan mulasa ulat ng Bibliya at sekular na mga akda, at idiniin na binigo nghuwad na relihiyon ang sangkatauhan. Ang “Creation Drama” ayipinalabas sa Alemanya, Austria, Luxemburg, Switzerland, at saiba pang lugar kung saan sinasalita ang wikang Aleman.

Ipinaliwanag ni Brother Frost: “Kapag ipinapalabas ang Dra-ma, hinihimok ko ang aking mga kasama, lalo na ang mga kabi-lang sa orkestra, na lapitan ang mga manonood sa bawat hanayat alukan sila ng ating magagandang aklat at buklet sa panahonng intermisyon. Mas marami kaming naipapasakamay na mga

Tamang-Tama ang Datingng ‘Di-malilimutang’ Drama

- Ipinatalastas ngposter na ito ang“Creation Drama”noong 1932

' Kinuha saaklat na Sch

öpfung

(Creation) angpamagat ng bagongdrama

literatura sa ganitong paraan kaysa sa pagbabahay-bahay.” Naala-ala ni Johannes Rauthe, nag-organisa sa pagpapalabas ng Dramasa Poland at sa tinatawag ngayong Czech Republic, na marami samga dumalo ang nagbigay ng kanilang adres para madalaw sila.Naging mabunga ang pagdalaw-muli sa mga taong iyon.

Hanggang noong dekada ng 1930, ipinapalabas pa rin ang“Creation Drama” sa mga bulwagan. Dinagsa ito ng mga tao atnaging usap-usapan ang mga Saksi ni Jehova. Pagsapit ng 1933,halos isang milyon katao na ang nakapanood ng palabas na isina-ayos ng tanggapang pansangay sa Alemanya. “Para mapanoodang Drama,” ang naalaala ni Kathe Krauss, “araw-araw, sa loobng limang araw, naglalakad kami nang tig-sampung kilometropapunta at pauwi, anupat dumaraan sa kagubatan at lumulusongat umaahon sa mga burol at libis.” Sinabi naman ni Else Billharz,“Inilatag ng ‘Creation Drama’ ang pundasyon ng aking pag-ibigsa katotohanan.”

Ikinuwento ni Alfred Almendinger na nang mapanood ng ka-niyang nanay ang Drama, “sabik na sabik [ito] kaya bumili ito ngBibliya at hinanap ang salitang ‘purgatoryo.’ ” Dahil hindi niyaiyon makita sa Bibliya, huminto na siya sa pagsisimba at nagpa-bautismo. “Napakaraming tao ang tumanggap ng katotohanandahil sa ‘Creation Drama,’ ” ang naalaala ni Erich Frost.—3 Juan1-3.

Habang nasa kasagsagan ang pagpapalabas ng “CreationDrama,” nagsimula namang lumakas ang Nazismo sa Europa. Pa-simula noong 1933, ipinagbawal ang gawain ng mga Saksi ni Je-hova sa Alemanya. Mula noon hanggang sa matapos ang ikala-wang digmaang pandaigdig noong 1945, dumanas ng matindingpag-uusig ang mga lingkod ni Jehova sa Europa. Si Erich Frost aynabilanggo nang mga walong taon, pero nakalaya. Nang magla-on, naglingkod siya sa Bethel sa Wiesbaden, Alemanya. Talagangtamang-tama ang dating ng di-malilimutang “Creation Drama.”Pinalakas nito ang loob ng napakaraming Kristiyano na daranasng pagsubok sa pananampalataya sa panahon ng Digmaang Pan-daigdig II!—Mula sa aming archive sa Alemanya.

Si Erich Frost at angkomposisyon niyapara sa “Creation Drama”

sAng magasing ito at

iba pang publikasyon ay

maaaring i-download nang

libre sa www.jw.org/tl

Mababasa rin ang Bagong

Sanlibutang Salin online

w13 02/15-TG

www.jw.org/tl

www.jw.org/tl

Documents

PEBRERO 15, 2013 34567 - download.jw.orgdownload.jw.org/files/media_magazines/10/w_TG_20130215.pdfnanggit ng Kasulatan ang pangalang Jehova sa ulat ng “kasaysayan ng langit at ng