PEDODONTĠ (Çocuk Diş Hekimliği)

Dr. Dt. Esra KIZILCI

PEDODONTĠ(Çocuk Diş Hekimliği) NEDĠR?

0-15 yaş grubu çocuklar pedodontinin çalışma alanı içerisine girer.

Dişsiz dönem, süt dişlerinin sürmeye başladığı dönem, süt dişlerinin ağızda tamamlandığı dönem, sürekli dişlerin sürmeye başladığı karışık

dişlenme dönemi sürekli dişlerin tamamlandığı dönem olmak üzere uzun bir süreci kapsamaktadır.

Pedodontist kimdir?

Çocuklara uygulanan her türlü tedavi ve koruyucu diş hekimliği işlemlerini yapan, bu konuda özel eğitim almış diş hekimlerine pedodontist (çocuk diş hekimi) denir.

Süt Dişlerinin Morfolojik Özellikleri

Süt dişleri bütün boyutlarda sürekli dişlerden küçüktür.Süt dişinde mine dentin kalınlığı sürekli dişlerdeki mine ve dentinkalınlığının yarısı kadardır.Süt dişlerinde pulpa boynuzları dişin dış yüzüne daha yakındır.

Sürekli kesici dişlerin jermlerinin süt kesici dişlerin hemen arkasındabulunmasıdır.

Sürekli azıların jermleri süt azılarının kökleri arasındadır. Bu nedenle süt dişi enfeksiyonları daimi diş gelişimini etkileyebilmektedir.

Süt dişlerinin gerekliliği

Fonksiyon(Çiğneme ve

Gelişim)

Fonasyon( f, v, s, z )

Estetik

Süt dişlenme dönemi (Sürme yaşları)

Dişler yaklaşık 6 aydan itibaren sürmeye başlar.3 yaşının sonuna ağızda toplam 20 tane süt dişi bulunur.

KARIġIK DĠġLENME DÖNEMĠ

İlk süren daimi dişler, 1. büyük azı dişlerle(6 yaş dişleri) birlikte alt ön grupdişlerdir.

Daimi dişler ile süt dişlerinin birliktegörüldüğü bu döneme karma dişlenmedönemi denir.

1. büyük azı dişleri, süt dişleri ilekarıştırıldığından çürüdüğünde tedavisiihmal edilmektedir.

Pedodonti temelde 2 kısma ayrılır.

Oluşmuş problemlerin

tedavi edilmesi; Oluşabilecek problemlerin

önceden önlenmesi

Süt dişlerinde oluşabilecek problemler ve tedavi yaklaşımları

Diş çürüğü; oral bakteriler tarafından üretilen asitlerin neden olduğu, mine, dentin, sement dokularının yıkımıyla karakterize yaygın bir enfeksiyon hastalığıdır.

(Loesche, 1986; Caufield, 1997)

Genetik faktörlerin etkisine rağmen, diş çürüğü esas olarak çevre koşullarının etkilediği, bakteriyel flora ile doğrudan geçebilen, kazanılmış bir hastalıktır.

DĠġ ÇÜRÜĞÜNÜN NEDENLERi

Yetersiz ağız hijyeniAilenin kötü ağız sağlığı (genetik fak.)Yetersiz flour alımı YoksullukSık beslenme alıĢkanlığı

DĠġ ÇÜRÜĞÜNÜN NEDENLERĠ

Karbonhidrat ağırlıklı beslenmeġeker içeren ilaç kullanımıĠlaç veya radyasyon tedavisi sonucu azalmıĢ tükürük miktarıDiĢ minesindeki derin oluk ve çukurlarGeçmiĢ çürük hikayesi (Erken çocukluk çağı çürüğü)

Bazı sistemik hastalıklar (diyabet, serebral palsi, özürlü çocuklar v.b.)Konjenital anomaliler (yarık dudak-damak v.b. )Gastrik reflüYüksek streptokok sayısıAzalmıĢ tükürük miktarı

DĠġ ÇÜRÜĞÜNÜN NEDENLERi

Ülkemizde çocuklarda diş çürüğü oluşma sıklığının %80-90 arasında olduğu bilinmektedir.

Diş çürüğündeki etiyolojik faktörler. Keyes diagramı

Süt dişlerinde çürük prevalansı yaşa bağlı artış göstermektedir.

Buna göre;

1yaşında % 5

2 yaşında % 10

3-4 yaşında % 40-55

5 yaşında % 75

oranında çürük görülmektedir.

Neden süt dişleri daha kolay çürür?

Mine tabakası daha incedir.

Çocuklar ağız bakımına yetişkinler kadar dikkat edemezler.

Çocuğun el becerisi, merakı ve ebeveynin tutumu diş fırçalama alışkanlığını belirler.

Özellikle annelerin sıklıkla yaptığı bir hata emzik ya da biberonu şeker, reçel vb. gibi gıdalara batırarak çocuklara vermeleri veya çocukları uyku aralarında şekerli süt, meyve suyu gibi gıdalara alıştırmalarıdır.

Çocuklar, çürüğün erken döneminde görülen soğuk hassasiyeti ve hafif ağrı gibi sinyalleri zamanında yorumlayamazlar.

Erken Çocukluk Çağı çürükleri (EÇÇ)

Yanlış beslenme alışkanlıklarına bağlıdır.

Gece sütü verilmesi, yalancı emziğin reçel, bal gibi bir takım tatlı gıdalara batırılarak verilmesi ve diş fırçalanmasına özen gösterilmemesi nedenler arasındadır.

Erken Çocukluk Çağı çürükleri (EÇÇ), çocukların fiziksel ve psikolojik gelişimlerinin olumsuz etkilenmesine neden olmaktadır.

Beslenme bozukluklarına ve fiziksel gelişim yetersizliklerine yol açabilmektedir.

Ağrı nedeniyle konsantrasyon, uyku bozuklukları ve buna bağlı öğrenme problemleri görülebilmektedir.

Üst ön dişlerin erken yaşta kaybedilmesi, konuşma bozukluklarına neden olabilmektedir.

erken süt dişi kayıpları, ortodontik problemlere ve periodontal hastalıkların oluşumuna da yol açabilmektedir.

Biberon çürüğünden korunmak için ne yapmak gerekir?

Bebekler biberon ile uyutulmamalıdır.

Çocuk 1-2 yaşları arasında diş hekimi ile tanışmalıdır.

Dişler çıkar çıkmaz bunların fırçalanmasına başlamalıdır.

Beslenmenin düzgün olması da diş sağlığının temel unsurlarındandır.

Çocuğu karbohidratlı-şekerli gıdalar yerine elma, havuç gibi besin değeri yüksek; diş temizliğine yardımcı gıdalara yönlendirmek gerekir.

Koruyucu tedaviler (Fluor ve Fissür sealant) uygulanmalı

SEPTAL AĞRI

Ağrı şikayeti ile diş hekimine başvuran çocuklarda muayene sırasında çocukların çoğunda ağrının nedenini ara yüz çürükleri değil, bu bölgede biriken yiyecek artıklarından dolayı meydana geldiği görülür.

Erişkinlerde arayüz çürüklerinde dişeti papili hipertrofiye uğrayarak aralığı doldurur. Çocuklarda ise böyle bir durumda dişeti atrofiye uğrar.

Bu bölge yiyecek retansiyonuna elverişli hale gelir. Bu şekilde gıda artıklarının oluşturduğu ağrıya SEPTAL AĞRI denir.

Arayüz temizlenip yıkandıktan sonra ağrı azalır ve diş eti iyileştikten sonra problem kalmaz

Kompomer (Süt dişlerinde uygulanan restoratif tedaviler)

Amputasyon

Süt dişlerindeki sinir (pulpa) dokusuna yakın olan derin çürüğüne sahip dişlere uygulanan tedavi yöntemidir. Kron (ağız içinde göreülen kısım) kısmındaki pulpa dokusu çıkarılarak kök kısmında bulunan sağlıklı pulpa dokusu korunmaktadır.

Süt Dişi Kanal Tedavisi

Süt dişi pulpa dokusunun diş çürüğü veya kaza nedeniyle geri dönüşümsüz olarak iltihaplandığı veya canlılığını yitirdiği durumlarda uygulanır. Süt dişi içindeki tüm pulpa dokusu temizlenerek süt dişleri uygun malzemeler ile doldurulur ve dişin üzeri dolgu ile tamamlanır.

Paslanmaz Çelik Kronlar

Dişin tipine ve boyutuna uygun olarak üretilmiş olan ve hekim tarafından hastanın dişine göre uyumlandırılan kronlardır. Yetişkinlere uygulanan kronlardan farklı olarak tek seansta uygulanırlar

Çekim

Küçük yaştaki çocuklarda diş çekimleri, tedavi sırasında şiddetli korku ve direnç gelişimine neden olarak, diş hekimliği uygulamalarına karşı psikolojik bir travma oluşturabilmektedir.

Bu nedenle erken çocukluk çağı çürüklerinin tedavisinde ve erken yaşta çekim yapılması gerektiği durumlarda bilinçli sedasyon ve genel anestezi uygulamaları yapılmaktadır.

Ancak, bu yöntemler oldukça pahalıdır ve uygulama koşulları çocuklar için risklidir

Erken süt dişi çekimleri nedeniyle dentalarkta yer darlığı ve ortodontik problemler oluşabilmektedir.

(Milnes ve ark.,1993; Twetman ve ark., 2000)

Yer tutucular

Yer tutucular, herhangi bir sebepten dolayı erken kaybedilmiş süt dişlerinin ağız içindeki yerlerini korumak için yapılan sabit veya hareketli apereylerdir.

Çekilen süt dişi boşluğunun diğer dişler tarafından kapatılmasının önlenmesiyle, ilerde ortodontikproblem (dişlerde çapraşıklık) yaşanma riski azaltılmış olur.

Çocuk dişlerinde acil durumlar

Çocuk hastalarda, diş çürüğünden sonra karşılaşılan en önemli sorun süt ve sürekli dişlerde meydana gelen yaralanmalardır. Diş travması (yaralanma) genellikle düşme, trafik kazaları, şiddet veya spor kazaları nedeniyle meydana gelebilmektedir.

Çocuklarda oluşan diş travmaları, erişkinlerden çok daha fazla önem taşımaktadır. Bunun nedeni gelişmekte olan diş ve çenelerde çeşitli gelişimsel bozukluklara da neden olmasıdır. Örneğin 2-3 yaşında travmaya uğrayan bir süt dişinin meydana getireceği zarar, 7-8 yaşında onun yerini alacak sürekli dişte kendisini göstermektedir.

Yapılan araştırmalarda erkek çocuklarının travmaya uğrama oranının kızlardan iki kat daha fazla olduğu belirlenmiştir.

En sık travmaya uğrayan dişlerin üst orta kesici dişler olduğu bulgulanmıştır.

Çocuğunuzun süt dişi geçirdiği kaza nedeniyle yerinden çıktığında;

en kısa zamanda bir diş hekimi ile irtibata geçiniz.

Süt dişleri, çene içerinde gelişen sürekli dişlere zarar verebilme ihtimali olduğundan yerine yerleştirilmezler.

Çocuğunuzun sürekli dişi geçirdiği kaza nedeniyle yerinden çıktığında…

en kısa zamanda bir diş hekimi ile irtibata geçiniz.

Düşen dişi kron (dişin ağız içinde görülen beyaz bölümü) kısmından tutarak soğuk su altında ovalamadan durulayınız.

Mümkün ise dişi boşluğuna yerleştirerek temiz bir peçete veya bezi ısırarak yerinde tutunuz.

Bunu yapamıyorsanız içinde soğuk süt, serum fizyolojik veya su bulunan bir kap içerisine yerleştiriniz. Mümkün ise dişi yanağın içi veya dilin altında da muhafaza edebilirsiniz.

Çocuğunuzun ön dişinin bir kısmı düşme nedeniyle kırıldı ise…

Dudağın şişmesini engellemek amacıyla buz veya soğuk su ile kompress yapılabilir.

Kaza yerinde dişin kırılan parçasını bularak, soğuk süt veya su içerisine yerleştirerek en kısa sürede diş hekimine başvurunuz.

çocuklar okulda, evde, oyun parklarında çene veya yüz bölgesine gelebilecek kazalar geçirebilmektedirler. Dikkat edilecek bir kaç nokta ile bu kazaların neden olduğu hasarlar azaltılabilir.

1-Spor aktiviteleri sırasında dişlik (mouthguard) kullanılmalıdır.2-Çocuklar arabada iken mutlaka emniyet kemeri takmalıdırlar.3-Evdeki kazalara karşı mobilyaların sert köşeleri ile ilgili önlemler alınmalıdır.

Çürüğün Önlenmesi (Koruyucu yaklaĢımlar)

Düzenli ve etkili fırçalama

Düzenli diĢ ipi kullanımı

Düzenli diĢ hekimi kontrolü

Dengeli beslenme Flor ve fissür örtücü uygulamaları

DiĢ fırçalamaya çocuklar ne zaman baĢlamalıdır?

İlk dişin sürmesi ile oral temizliğe başlanmalıdır.

Diş fırçalama en az 7-8 yaşına kadarebeveynlerin kontrolü ile yapılmalıdır.

Günde en az 2 kez 2 dk

Çocuğunuzun ağız ve diş sağlığınız için,6 ayda bir diş hekimine muayene götürünüz…

Beslenme

Ara öğün, Sık karbonhidrat tüketimi

Dişlerin üzerine yapışıp kalan ve temizlenmesi güç olan besinlerin verilmesi diş çürüklerine neden olacağından liften zengin besinler tercih edilmelidir.

Peynir tükürük akış hızını uyaran, yapısındaki kalsiyum ve fosfat sayesinde diş çürüklerinin oluşumuna engel olmaktadır.

Havuç, elma, yer fıstığı vb. mekanik temizlenme

FĠSSÜR ÖRTÜCÜLER

%12.5 % 88

Pit ve fissür örtücüler hangi dişlereuygulanır?

Pit ve fissür örtücüler arka grup dişlere ve öndişlerin arka bölgelerindeki çukurlara uygulanır.

Uygulama yaşı nedir?

Fissür örtücü ilk kalıcı azı dişlerin sürmesiylebirlikte yapılmalıdır. Bu yaş genellikle 6-7 yaşlararasındadır.Kalıcı dişler sürdükçe uygulamaya devam edilir.Süt dişleri için de uygulanabilir.

Doğadaki yedi eser elementten biri olan fluorid, toprakta, suda, havada ve bazı bitkilerde bulunmaktadır. Su, yiyecekler, endüstriyel ve kimyasal ürünler yolu ile doğal olarak fluorid vücudumuza alınmaktadır.

Fluorid Uygulaması

Diş çürüklerinden korunmak amacıyla fluoridin kullanım alanları

1-Fluoridli içme suları2-Fluoridli sofra tuzları3-Fluoridli süt4-Fluorid tabletleri5-Fluoridli diş macunlar6-Fluoridli ağız gargaralar7-Fluorid jeller8-Fluorid vernik

Diş macunları, diş çürüklerine ve diş eti hastalıklarına neden olan bakteri plağının mekanik olarak uzaklaştırılması amacıyla kullanılmaktadır. Ayrıca macunların içerisinde bulunan fluoridsayesinde de diş çürüklerinin oluşumunu engellenmek amacıyla evde uygulanan koruyucu yöntemlerden biridir. Yapılan çalışmalarda günde 2 defa düzenli olarak fluoridli diş macunu ile dişlerini fırçalayan çocuklarda dah az oranda diş çürükleri ile karşılaşılmıştır

Fluoridli diş macunları

Çocuklarda hangi diş macunu ne kadar kullanılmalıdır?

Bebeklik döneminde ve üç yaşına kadar çocuklarda diş macunu kullanımı önerilmez.

Bir leblebi kadar macun fırçalama için yeterli olacaktır.

Diş macunu kullanımına başlandığı dönemde, florürlü diş macunlarından herhangi biri tercih edilebilir. Önemli olan çocuğun seçilen macunun tadını sevip istek duymasıdır.

Fırçalama işleminde macundan çok, etkili bir fırçalama işleminin önemli olduğunu unutmamak gerekir.

Diş çürüğü anneden çocuğa bulaşır mı?

Diş çürüğü anneden çocuğa kolayca bulaşabilen bir enfeksiyon hastalığıdır.

Çocuklar doğduğu zaman çürük yapıcı mikroorganizmalardan steril doğarlar.

Annenin geleneksel ancak yanlış alışkanlıkları nedeni ile bu mikroorganizmalar çocuğa kolayca nakledilebilmektedir.

Örneğin, annenin mamayı ağzına alarak soğutup çocuğa vermesi, biberonun sıcaklığını ağzına alarak kontrol etmesi kendi ağzındaki çürük yapıcı mikroorganizmaların bebeğe geçmesine neden olur.

Bu mikroorganizmalar sert diş yüzeyi üzerine tutunabildiklerinden ilk dişlerin sürmesi ile birlikte inanılmaz boyutlarda çoğalarak çürük yapıcı nedenlerden birini oluştururlar.

SAĞLIKLI DĠġLER, SAĞLIKLI GÜLÜġLER!