508
MARTÍN ALVIRA CABRER Pedro el Católico, Rey de Aragón y Conde de Barcelona (1196-1213) Documentos, Testimonios y Memoria Histórica F U E N T E S H I S T Ó R I C A S A R A G O N E S A S 52 INSTITUCIÓN «FERNANDO EL CATÓLICO» (C. S. I. C.) Excma. Diputación de Zaragoza Tomo II

Pedro El Católico, Rey de Aragón y Conde de Barcelona, Tomo II, Per Martín Alvira Cabrer

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Life and deeds of Peter I of Catalonia and II of Aragon, count of Barcelona and king of Aragon, volume II

Citation preview

  • MARTN ALVIRA CABRER

    Pedro el Catlico, Rey de Aragny Conde de Barcelona

    (1196-1213)Documentos, Testimonios y Memoria Histrica

    F U E N T E S H I S T R I C A S A R A G O N E S A S 52

    INSTITUCIN FERNANDO EL CATLICO (C. S. I. C.)

    Excma. Diputacin de Zaragoza

    Tomo II

  • FUENTES HISTRICAS ARAGONESAS

    52

  • MARTN ALVIRA CABRERcon la transcripcin del Estudio diplomtico, la Regesta y el Apndice documental de la Tesis Doctoral (1932) de

    M. FRICA IBARRA Y OROz ()

    Pedro el Catlico, Rey de Aragn y Conde de Barcelona

    (1196-1213)Documentos, Testimonios y Memoria Histrica

    INSTITUCIN FERNANDO EL CATLICO (C. S. I. C.)

    Excma. Diputacin de Zaragoza

    Zaragoza, 2010

    TOMO II

  • Publicacin nmero 2.973 de la Institucin Fernando el Catlico

    (Excma. Diputacin de Zaragoza)Plaza de Espaa, 2. 50071 ZARAGOZA

    Tff: [34] 976 - 28 88 78/79 - Fax: [34] 976 28 88 [email protected]

    http://ifc.dpz.es

    El autor, Martn Alvira Cabrer. De la presente edicin, Institucin Fernando el Catlico.

    I.S.B.N.: 978-84-9911-066-0Produccin grfica: A + D arte digital, S. L. Zaragoza

    IMPRESO EN ESPAA - UNIN EUROPEA

  • 744 Eiusdem Petri Regis Aragonum litterae quibus Guillelmo de Montecatano concedit successionemin bonis paternis, siquidem patri superstes fuerit, a.

    745 Montecatheno, a.

    1202 [noviembre-diciembre]. Montpelhir/Montpellier 359

    Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, concede a Guillem de Montcadatodos los castillos, villas, honores y posesiones que haba tenido su padre Guillem Ramon deMontcada (Tudela, Estella, Fornells, Sobreporta, Besora, Curull, Torell, Malla, Tona,Clar, Vacarisses, Montcada, Ribatallada y Castellar), recibiendo a cambio su homenaje.

    B. Traslado de 31 agosto 1311, BNF, ms. 12.409, fol. 314.C. Copia s. XVII de B, BNF, Fondo Doat, vol. 169, fols. 103r-104v, copia CEC,

    Fi 49.D. Copia s. XVIII de b, PASQUAL, Sacrae Cataloniae, V, BC, ms. 729, fols. 87v-88r.a. Ex archivo regio Fuxensi, pub. incompleta MARCA, Marca Hispanica, ap.

    n. CCCCXCIV, col. 1.395.b. Ed. E. MARTENE y U. DURAND, Veterum scriptorum et monumentorum historico-

    rum, dogmaticorum, moralium amplisima collectio, 9 vols., Pars, 1724-1733, I,col. 1.037.

    c. Reg. y ed. fragmentaria MIRET, Itinerario, III, p. 269.d. Ed. fragmentaria de a, P. CATAL I ROCA, M., BRAS I VAQUS y A. PARRAMON

    I TUBAU, Castell de Castellar, Els castells catalans, Barcelona, R. Dalmau, II(1969, reed. 1991), pp. 16-31, esp. n. 35, p. 30.

    e. Ed. fragmentaria de a, P. CATAL I ROC, Castell de Montcada, Els castellscatalans, II, pp. 59-82, n. 55, p. 79.

    Reg.: AD Arige, E 7, Inventaire cont. le relev des actes des Archives de Foix sur deslieux dEspagne, p. 169 (Caisse 38, n. 3), copia CEC, Mi 177. IBARRA, Estudio, I,n. 123 (de a).

    Cit.: HGL, 3. ed. VI, p. 200 (la presencia del rey en Montpellier). RAH, Col.Abad y Lasierra, IV, Anales de la Iglesia de Roda (s. XVIII). CATAL I ROCA, P.,BRAS I VAQUS, M. y FLUVI, A. de, Castell de Cervell, Els castells catalans, I, pp.364-375, esp. p. 366. CATAL, BRAS y PARRAMON, Castell de Cervell, Els castellscatalans, II, p. 20. CATAL I ROCA, P., Castell de Fonells, Els castells catalans, III, pp.212-213, esp. p. 212. CATAL I ROCA, P. y FLUVI, A. de, Expressi castellera de laGirona medieval, Els castells catalans, III, pp. 214-232, esp. p. 220. CATAL y BRAS,Presidncia de la Suda -o Castell de Sant Joan- de Tortosa, Els castells catalans, IV,p. 546. PLADEVALL I FONT, A. y CATAL I ROCA, P., Castell dOrsal o de Malla, Elscastells catalans, IV, pp. 819-825, esp. p. 822. PLADEVALL I FONT, A. y CATAL I ROCA,P., Castell de Tona, Els castells catalans, IV, pp. 998-1004, esp. p. 999. PLADEVALL IFONT, A., CATAL I ROCA, P., PASCUAL, J. y FLUVI, A. de, Castell de Besora i casalo castell de Montesquiu, Els castells catalans, V, pp. 96-114, esp. p. 101. CATAL IROCA, P. y PLANELLA I RIERA, J. M., Castells de Moi, Clar, Rodors i Nou deMoi, Els castells catalans, V, pp. 667-681, esp. p. 673. SHIDELER, J. C., Els Montcada:una famlia de nobles catalans a lEdat Mitjana (1200-1230), Barcelona, Edicions 62,1987, p. 133. VIDAL, LAragon et la rvolution montpelliraine de 1204, p. 45.

    (C) Carta Petri Regis Aragonum de pluribus castris ab eo concessii Guillelmo Raymundi744.

    Manifestum sit cunctis quod ego Petrus, Dei gratia rex Aragonum et comes Bar-chinone, dono, laudo, et concedo tibi Guillelmo de Monte Cathano745 omnia caste-

    Pedro el Catlico, Rey de Aragn y Conde de Barcelona (1196-1213)

    497

  • 746 Montecatheno, a.747 Besora, a.748 Torilione.749 Tona, a.750 Clariano.751 Vagericis, a.752 Monte Cadem, a. Ens sorprn la repetici, aparent almenys, Montecathano i Monteca-

    den, e. Quiz se trate de Montcada de Lleida.753 Rippataillada, a.754 Casteliar, a.755 Monte Cathano, a.756 B[er]ix, a.757 PASQUAL es el nico que contina.758 Ordena lo mismo al rey Felipe II de Francia, reg. POTTHAST, n. 1.549 y 1.550.

    lla, villas, honores, et possessiones quas pater tuus Guillelmus Raymundi per mehabet et tenet, aut aliqui antecessores eius habuerunt et tenuerunt aut habere ettenere debuerunt; videlicet castrum de Monte Cathano746, castrum de Todela, cas-trum de Stella, castrum de Fornoils, castrum de Supreporta, castrum de Bosora747,castrum de Coruyl, castrum de Corilione748, castrum de Medala, castrum de Cona749,castrum de Obairano750, castrum de Vangricos751, castrum de Monte Cadem752, cas-trum de Rappacaillada753, castrum de Casteilar754, et si qua alia castra aut villas inven-tum fuerit ipsos habuisse et tenuisse per antecessores meos. Huiusmodi, autemdonativum facio tibi prefato Guillelmo de Monte Cathano755 in hunc modum, quodpost obitum patris tui Guillelmi Raymundi predicta omnia castella cum villis, hono-ribus et possessionibus, sicut superius dictum est, habeas, teneas atque possideas perme et meos successores in feudum et ad servitium et fidelitatem meam et meorum,et facias inde mihi et meis hostes, cavalcatas, cortes, placita et sequimenta et ceteraservicia sicut antecessores tui nostris antecessoribus facere consueverunt, et sis indemihi et meis solidus contra omnes homines et feminas. Ut autem hoc donum fir-mius sit et magis stabile, te Guillelmum recipio in hominem manibus propriis com-mendatum. Datum Montispessulani, per manum Johannis de Birix756 domini Regisnotarii et mandato eius scripta a Petro scriptore, sub anno Domini M CC II.757

    Sig[signo]num Petri regis Aragonum et comitis Barchinone. Sig[signo]numAlberti de Castro veteri. Sig[signo]num A[rnaldi] de Fuxano. Sig[signo]num Geral-di de Monte Rotundo. Sig[signo]num Guillelmo de Solerio. Sig[signo]num GarciaRumm[e]i.

    Sig[signo]num Petri scriptoris, qui hoc scripsit mandato domini regis.

    1202 noviembre-diciembre. Anagni 360

    Inocencio III ordena al conde Raimon VI de Tolosa expulsar a los herejes de sus tierras758.

    Reg.: POTTHAST, n. 1.549 (data 1201). ROQUEBERT, Lpope Cathare, I, p. 1.465.

    Martn Alvira Cabrer

    498

  • 759 Debo esta noticia a la amable ayuda de Maite Iranzo Muo, archivera del AHPZ.

    1202 [septiembre 7-diciembre]. Letrn 361

    Inocencio III responde a Guilhem VIII, seor de Montpellier, sobre la legitimacin de loshijos que ha tenido con su esposa Ins, sin pronunciarse definitivamente, pero anuncindolesu decisin negativa.

    a. Ed. PL, 214, cols. 1.130-1.134.b. Ed. RHGF, XIX, p. 418.c. Ed. ROUQUETTE y VILLEMAGNE, Bullaire de lglise de Maguelone I, n. 167,

    pp. 280-284 (estudio del tema, pp. 285-288).

    Reg.: POTTHAST, n. 1.794.

    Cit.: COURTNEY-BATSON, D., Per venerabilem: From Practical Necessity to JudicialSupremacy, MOORE, J. (ed.), Pope Innocent III and His World, Aldershot, Ashgate,1999, pp. 287-303.

    1203 362

    Sancha, reina de Aragn, encomienda al concejo de Huesca la conclusin del monasteriobenedictino de Santa Clara de Huesca.

    Cit.: AHPH, Fondo de Sigena, S-35: Prior Pedro LASCUARRE, Hiervsalem de Pales-tina y Escurial de Castilla, Sixena en Aragn (fin. s. XVII), fol. 8v (cap. 43).

    [a. diciembre 1203] 363

    Sancha, reina de Aragn, escribe al Papa Inocencio III pidiendo instrucciones para con-trarrestar la influencia de la hereja.

    Carta de respuesta del Papa Inocencio (1 diciembre 1203), Documentos, n. 415.

    Cit.: AHPH, Fondo de Sigena, S-35: Prior Pedro LASCUARRE, Hiervsalem de Pales-tina y Escurial de Castilla, Sixena en Aragn, fol. 9v (cap. 59). PANO, La Santa ReinaDoa Sancha, p. 80. PANO, Real Monasterio de Santa Mara de Sijena, p. 64 (data a.1203).

    1203 enero, 6. Perpiny/Perpignan 364

    Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, vende a Bernart, abad del monas-terio de Fontfreda, el lugar y la villa de Escar (de Conflent) con sus trminos y minas por lasuma de 10.000 s. barceloneses.

    [B]. Traslado de 21 diciembre 1246.C. Traslado de 24 marzo 1327 de B, AD Pyrnes Orientales, 1B. 8, n. 638.D. Traslado de Montserrat Puigvert, notario de Barcelona, sin fecha, AHPZ,

    Archivos de Familias, Casa Ducal de Hjar, Fondo Evol, Sign. I-385-1 (data8 enero 1202)759.

    Pedro el Catlico, Rey de Aragn y Conde de Barcelona (1196-1213)

    499

  • 760 Borroso.

    Reg.: MIRET, Itinerario, III, pp. 269-270. IBARRA, Estudio, I, n. 124 (de MIRETY C).

    Cit.: TORRENT, Genealoga, p. 104 (de MIRET). BISSON, Conservation of Coinage,pp. 91-92.

    (C) In Christi nomine. Manifestum sit omnibus presentibus et futuris quos nosPetrus, Dei gracia / Rex Aragonum et Comes Barchinone, vendimus Deo et beateMarie et monasterio Fontisfrigidi et vobis dompno Bernardo abbas et universo con-ventui presentibus et futuris / quandam villam nostram quam dicitur Ascharo et estin comitatu Confluentis. Predictam quidam villam cum terminis et affrontationibussuis nobis vendimus cum dominicaturis, / terris cultis et incultis, cum hominibus etfeminis, censibus agrariis, serviciis [borroso], sacias, questis, forciis adimprivis, lignis etlignaciis, nemoribus, pratis, / pascuis cuius herbatico, monetatico, bovatico, per iura-tico [?], pasquerio, et omnibus aliis ad ipsam villam et ad nos pertinentibus et perti-nere debentibus, cum omnis pleno / dominio ac jurisdiccione sicut eam melius etplenius habemus et habere debemus, ita vobis vendimus et corporaliter tradimushabendam et possidendam per alodium francum / et liberum et quietum. Vendimusetiam vobis in ipsam villa et terminis suis omnes menas sive menarias quecumqueinvente sunt aut invenire potuerint auri, argenti, / cupri, ferri et omnium metallo-rum et omnes fortunas que vulgariter dicuntur Trobes[.]760iet, jurisdiccionem acjusticiam omnium homicidium que in ipsa villa vel terminis / suis facta fuerint. Reti-nemus atque dominium et plenam jurisdiccionem in omnibus hominibus extraneisqui racione et occasione mene vel menarum ibi convenerint vel / manserint. Hiissolum modo exceptos, omnia alia per ut melius et plenius ad nos pertinent, vobisdompne Bernarde abbas et monasterio ac conventui Fontisfrigidi / presentibus etfuturis vendimus et tradimus sine omni diminutione atque retentu juris vel consuetu-dinis. Accipimus quoque a vobis per predicta venditione decem milia / solidos Bar-chinonensium quos vobis iam plenarie numerastis et renunciantes. Exceptioni nonnumerare peccunie promittimus Deo et vobis que dictam villam cum terminis / per-tinenciis et juribus suis ut post domui [?] est faciamus nos et nostros habere, tenereet pacifice possidere, et contra omnem personam erimus in vobis qui sunt [?] etdefuncto [?] auctores, / succesores et deffensores. Si quid autem predicta villa plusisto precio valeat aut in anteo valere poterit, ob remedium anime nostre et parentumnostrorum totum Deo et mo/nasterio nostro gratis concedimus et donamus. DatumPerpiniani, per manum Columbi notarii mei et mandato eius scripta a Bononato,.VIII. idus Januarii Anno / Domini[ce] Incarnationis .M..CC.. secundo.

    Signum [signo] Petri Dei gratia regis Aragonum et Comitis Barchinone.

    Testes huius rey sunt:

    [1. Col.] Guillelmus de Cervaria. Guillelmus de Crexello. Guillelmus de Castro-novo.

    [2. Col.] Guillelmus de Caneto. Dalmacio de Crexello. Poncius de Verneto.Guillelmus de Montesquivo.

    [3. Col.] Ascenarius Pardi. Sancius de Orta. Petrus Liverre. R[aimundus] deMonteregali.

    Martn Alvira Cabrer

    500

  • 761 30 por error, b.

    [4. Col.] Signum [signo] R[aimundi] Elenensis episcopo. Bernardus de Belloloco, maiordomus curie. R[aimundus] de Serralonga.

    Sig[signo]num Guillelmus Durfortis. R[aimundus] de Castrorosillion. Et multialii.

    Guillelmus Ausonensis episcopo [signo].

    Ego Ferrarius, notarius domini regis, testis [signo]. Sig[signo] Bernardi Amelii.

    Sig[signo]num Columbi domini Regis notarii, qui mandato eiusdem hoc scribifeci loco, die et anno prefixi [signo].

    1203 enero, 12. Tarragona 365

    Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, dona al monasterio de Poblet 130libras de cera en la baila de Tarragona en sustitucin del donativo que su padre, el reyAlfonso el Trovador, haba hecho al monasterio para que en l ardiese una candela en elaltar, y dispone que, a la muerte de la reina, su madre, vuelva a darse al monasterio lo ofreci-do por su padre.

    A. AHN, Clero, Poblet, carp. 2.076, n. 4.A. AHN, Clero, Poblet, carp. 2.076, n. 5.B. Copia s. XIII, AHN, Cd. 992-B: Cartulario Mulassa o Becerro de Poblet,

    n. XLVI, fol. 14v.C. Copia ss. XVII-XVIII, AHN, Cd. 1226-B: Privilegia Regia de Poblet, n. 16,

    p. 36.D. Copia s. XVIII, AHN, Cd. 1244-B: Privilegia Regia de Poblet, n. 16, pp.

    42-43.E. Transcr. de A, IBARRA, Estudio, II, n. LVI.a. Noticia y ed. fragmentaria s. XVII, AHN, Cd. 342-B: Exordium Populeta-

    rum, fol. 19r (data 1202).b. Ed. PONS, Cartulari de Poblet, n. 37, p. 17761.

    Noticia s. XVIII, AHN, Cd. 1385-B: Especulo de Poblet, n. 16, p. 3 (data 2)

    Reg.: IBARRA, Estudio, I, n. 125 (de FINESTRES, MORERA y A).

    Cit.: MORERA, Tarragona Cristiana, I, p. 531. MIRET, Itinerario, III, pp. 266 y270 (data 13). BISSON, FA, I, p. 210.

    (A) Manifestum sit quod ego Petrus, Dei gratia rex Aragonum, comes Barchi-none, dono, laudo et concedo Deo et monasterio Populeti et tibi / P[etri] abbati ettoti eiusdem conventui centum XXX. libras cere, recipiendas in nostra baiulia deTarrachona singulis annis, LXV. videlicet / in festo Beate Marie februarii et LXV.in festo Sancti Iohannis Baptiste, in emendationem illius candele, pro qua patermeo dominus Ildefonsus / dedit eidem monasterio unum quintarium et dimidiumcere, in exitibus et redditibus cuiusdam orti et vinee quem et quam habebat in /Dertosa, in loco qui dicitur Pampy. Sciendum tamen esse volo, et per hanc cartamprecipio et constituo, quod post de/cessum domine regine matris mee, predictumdonativum eidem monasterio restituatur, et eo restituto sit istud quassatum in/con-

    Pedro el Catlico, Rey de Aragn y Conde de Barcelona (1196-1213)

    501

  • tinenti. Restitucio vero predicti donativi fiat secundum quod in carta donativi con-tinetur. Datum Terrachone, die dominica / secunda ianuarii, per manum P[etri]de Blandis domini regis notarii et mandato eius scripta, sub anno DominiM..CC..II.

    Signum [signo] Petri regis Aragonum et comite Barchinone. Sig[signo]numAssaliti de Gudal. Sig[signo]num P[etri] de Sesse. Sig[signo]num Lupi de Valterra.Sig[signo]num Dalmacii de Crexello. Sig[signo]num P[etri] de Torrezella.Sig[signo]num Bernardi de Ermengaudi. Sig[signo]num Petri de Blandis notariiDomini regis.

    [1202 noviembre, 20-1203 enero, 13]. Letrn 366

    Inocencio III exhorta al arzobispo Adolf de Colonia a que abandone al emperador OtnIV y se una al duque Felipe de Suabia, y anuncia a Konrad, duque de Spoleto, y a otros que,tras la muerte de Markward, nadie se atreva a perturbar el reino de Sicilia, ya pacificado, yque el rey Federico ha concertado su matrimonio con la hermana del rey de Aragon (Sancha),desposada ya con el rey Federico y prepara el negocio del Imperio.

    a. Ed. BALUZE, Epistolarium Innocentii III, I, p. 725 (ex Regest. imper., n. 80)b. Ed. PL, 216, cols. 1.085-1.087.c. Ed. RAINALDO, Annales Ecclesiastici, ao 1203, & XXVII, y lib. V, epist. 79d. Ed. G. TANGL, Das Register Innocenz III ber die Reichsfrage, 1198-1209, Die

    Geschichtsshreiber der deutschen Vorzeit, 95, Leipzig, 1923, 136, n. 80.e. Ed. F. KEMPF, Regestum Innocentii III papae super negotio Romani imperii, Mis-

    cellanea Historiae Pontificiae, XII, Roma, Pontificia Univ. Gregoriana,1947, n. 80, pp. 216-219.

    Reg.: POTTHAST, n. 1.767. BOEHMER, J. F., FICKER, J. von y WINKELMANN, E.,Regesta Imperii V, 1198-1272 o Die Regesten des Kaiserreichs unter Philipp, Otto IV, Frie-drich II, Heinrich (VII), Conrad IV, Heinrich Raspe, Wilhelm und Richard, 1198-1272,Innsbruck, 1881-1901, n. 114, p. 304

    Cit.: HUILLARD-BRHOLLES, Historia Diplomatica Friderici Secundi, I-1, pp. 97-99,esp. p. 99. PANO, La Santa Reina Doa Sancha, p. 102. PEITZ, W. M. S. J., Introduzionesur Faksimileausgabe: Regestum domini Innocentii III papae super negotio Romani imperii,(Biblioteca Vaticana, Codices e Vaticanis selecti 16), Roma, 1928, Introd., pp. 17-19. WINKELMANN, E., Philipp von Schwaben und Otto IV von Braunschweig, Jahrbcherder Deutschen Geschichte, 2 vols., Leipzig, 1873 y 1878, I, 253, 2. SMITH, InnocentIII, p. 29 (y estudio).

    (e) Licet de fraternitate tua diversi nobis per litteras et nuntios tuos diversasepe significaverint et adversa, quia tamen ex divine pagine didicimus lectionequod non omni spiritui est credendum, cum angelus sathane se interdum in lucisangelum transfiguret, non potuimus, sicut non debuimus, quicquam de te suspica-ri sinistri, cum fidem et devotionem tuam, constantiam et fortitudinem in multisfuerimus iam experti. Nam quis crederet sane mentis quod occasione contrahendeaffinitatis vel obligationis cuiuslibet eum desereres et abiceres quem creasti, et illiadhereres pariter et faveres, qui in Coloniensis ecclesie ac tue persone contemp-tum, ad quam specialiter inter reliquos principes electio regis spectat, per intrusio-nis vitium nomen sibi regium usurpavit, et in maius tui honoris dispendium et per-sone despectum, cum tu solummodo reges in imperatores electos coronare debeasex antiqua Coloniensis ecclesie dignitate, per Tarantasiensem archiepiscopum

    Martn Alvira Cabrer

    502

  • 762 Markward von Anweiler, regente de Sicilia a la muerte del emperador Enrique VI ypartidario de Felipe de Suabia contra Federico Staufen. Sobre este personaje, vase CLEVE, T.van, Markward of Anweiler and the Sicilian Regency, Princeton, 1937.

    imponi sibi fecit regium diadema? Quis etiam crederet, cum hactenus pondus dieiportaris et estus, quod nunc labores et expensas velis ammittere, quas pro defensio-ne karissimi in Christo filii nostri illustris regis Ott[onis] in Romanum imperatoremelecti, et iuris Coloniensis ecclesie, immo verius tui facti, subisti? Quis crederet, ut,cum apostolice sedis gratiam obtineas et favorem, et de imperatore futuro et presu-mere valeras et sperare, ipso turpiter derelicto, illis turpius, immo etiam pernicio-sus adhereres, cuius progenitores fere semper Coloniensem fuerunt ecclesiam per-secuti, sicque nostram indignationem incurreres, nec de alio, si in imperatorempromoveretur forsitan, aliqua posses ratione sperare? Quis presumeret ut, cum protuenda Coloniensis ecclesie dignitate ea feceris hactenus, ad que nullus predeces-sorum tuorum ausus fuerat aspirare, quod nunc maculam in gloria tua poneres etretro respiceres et opus manuum tuarum velles tam leviter abolere? Quis presume-ret quod contra devotionem et obedientiam apostolice sedis, Coloniensis ecclesiedignitatem pariter et honorem, fidelitatem et iuramenta, que predicto regi sepiusprestitisti, tam leviter desisteres ab incepto et contra factum proprium qualibet faci-litate venires? Ad hoc quidem nec te inducere illud debet quod a quibusdam mali-loquis in dispendium tue fame confingitur, videlicet quod labores et expensashuiusmodi solus nequeas tolerare, cum pro tuenda Coloniensis ecclesie dignitatenon solum terrenam erogare substantiam, sed animam etiam ponere tenearis. Pre-terea cum ecclesia Romana tuum in hac parte iudicium sit secuta, licet illud suumfecerit approbando, tibi est summopere precavendum ne, si aliquid egeris perquod intelligat se delusam, illusionem huiusmodi non possit nec debeat equanimi-ter sustinere. Nosse quoque te credimus sicut virum providum et discretum quodfrustra formaretur concordia inter hominem et serpentem, cum male remuneretsuos hospites serpens in gremio enutritus nec sit facile nova in corde veteri medita-ri. Manet enim apud nobilem virum Ph[ilippum] ducem Suevie, alta mente repos-tum, qualiter quasi solus impediris promotionem ipsius et ipsum coegeris thesauro-rum suorum copias in vacuum exaurire ac sua ipsum hactenus intentione frustaris.Unde, licet forsan ex parte impedimenti materiam tolleres, quia tamen nec deipsius pectore precedentis repulse, quam valde iniuriosam reputat, nec tante morememoriam abholeres nec posses erogatam pecuniam restaurata, ipse sibi nec dedampno nec de iniuria crederet satisfactum, sed in te potius quicquid amodo ipsisinistri contingeret vel contigit hactenus, retorqueret; et quamvis vasa iracundiesue in te forsitan effundere non valeret, indignum tamen semper sui favoris gratiareputaret.

    Quia ergo plene de prudentia tua et discretione confidimus et tam de constan-tia quam fidelitate speramus, nil tale de te penitus suspicantes, fraternitatem tuammonemus et exhortamur attentius, et per apostolica scripta sub obtentu gratie nos-tre districte precipiendo, mandamus quatenus in tue mentis proposito perseverans,ad promotionem regis ipsius potenter intendas, nec patiaris plantam quam tu ipseplantasti per humoris defectum arescere, quam vales, si velis uberius irrigare. Novi-mus enim quod tanta prudentia et potentia tue fraternitatis existit ut cum favorenostro qui a multis sollicitudinibus expediti, expeditius et melius promotione eius-dem regis intendere iam valemus, quod feliciter incepisti, si plene velis, possis feli-cius consumare. Sane nosse te volumus quod damnate memorie Marcualdus762, qui

    Pedro el Catlico, Rey de Aragn y Conde de Barcelona (1196-1213)

    503

  • 763 Konrad von Verslingen, KEMPF, Regestum, n. 80, p. 21, n. 5.764 Otto von Barkenstein, conde de Laviniano, KEMPF, Regestum, n. 80, p. 219, n. 6.

    non magis fraudibus quam viribus molestabat, C[onradus] dux olim Spoleti763, quiut in locum eius succederet in Siciliam accedebat, Otto de Barcisten, qui sanctememorie...764 Leodiensem episcopum interfecit, et frater ipsius, destera Dominifaciente virtute, miserabiliter expirarunt. Unde cum in eorum decessu pars ipso-rum sit pene penitus anullata, pro parte maiori a sollicitudinibus regni Sicilie libe-rati super negotio imperii plenius intendemus. Nam etiam karissimo in Christofilio nostro F[rederico], illustri regi Sicilie, soror carissimi in Christo filii nostri[Petri], illustris regem Aragonum, est de mandato nostro et assensu suorum familia-rium desponsata; et nuntii sunt missi sollempnes qui non solum eam, sed etmatrem deducant, ut ipsa puerum nutriat et puellam.

    Ceterum tua fraternitas non ignoret quod cum multi archiepiscoporum et epis-coporum fidem non teneant, iuramenta non servent et descipiant Petri claves,nobis suggeritura plerisque ut propter hoc et alias multas necessitates ecclesiegenerale concilium convocemus; quod si duxerimus convocandum, te personalitervolumus interesse. Te igitur super hoc sicut venerabilem fratrem et de quo pleneconfidimus consulentes, volumus et mandamus ut tam de his quam de aliis quepremisimus nobis quam citius per fidelem nuntium et discretum non differas res-pondere.

    Datum Laterani, [etc.]

    1203 enero, 21. Tarragona 367

    Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, promete a Pere de Torroella, a suhijo Pon Guillem y a sus sucesores sacarlos de la cautividad de donde quiera que dentro desu tierra sean apresados, restituirles los castillos o fortalezas que los enemigos les cogiesen, todoello a cambio de su homenaje.

    A. Carta partida, ACA, Cancillera, Pergs. Pedro I, n. 145.B. Traslado de 1817, MIRET Y VIVES, Traslado, fol. 131.C. Traslado de 1820, BOFARULL, Traslado, I, fols. 176v-177r.D. Transcr. IBARRA, Estudio, II, n. LVII.a. Ed. P. NEGRE PASTELL, Adendda et corrigenda [a La villa de Torroella de

    Montgr y sus primitivos seores, Anales del Instituto de Estudios Gerundenses,IV, 1949], Separata de los Anales del Instituto de Estudios Gerundenses, V(1950), pp. 2-3.

    b. Cit. y ed. fragmentaria CATAL I ROCA, P., Castell de Torroella, Els castellscatalans, II, pp. 775-789, esp. pp. 779-780 (data 1202).

    Reg.: MIRET, Itinerario, III, p. 270. IBARRA, Estudio, I, n. 126 (de A).

    Cit.: BISSON, Feudalism in Twelfth Century Catalonia, p. 167, n. 68, reed.Medieval France, p. 167, n. 83, reed. Limpuls de Catalunya, p. 61, n. 83. BISSON, FA, I,p. 253.

    (A) Manifestum sit cunctis quod ego Petrus, Dei gratia Rex Aragonum etComes Barchinone, per me et per meos profiteor et recog/nosco quod habeo te

    Martn Alvira Cabrer

    504

  • 765 baudia, b. Nota de NEGRE: Baudia es sinnimo de bausia, escrito tambin baucia pala-bra que significaba felona, traicin.

    766 [sic], b. Nota de NEGRE: Parece decir que homines; sin embargo est en genitivo delplural, terminando incorrectamente in ium.

    767 Nota de IBARRA: signo, autgrafa.768 Nota de IBARRA: autgrafa.769 Nota de IBARRA: autgrafa.770 Nota de IBARRA: autgrafa.771 (?), b.772 Nota de IBARRA: autgrafa.773 Nota de IBARRA: Carta partida por A.B.C.D.E.F.G.H. parte inferior, recto.

    Petrum de Torrozella et Pontium Guillemi et filios vestros extrahere a captioneubicumque forte / aliquis vestrum captum esset in terra mea, et habeo etiam quod-libet castrum vestrum vel munitionem recuperare / et vobis reddere si quando abaliquo inimicorum vestrorum vi vel baudia765 caperetur. Et ego Petrus de / Torreze-lla et Pontius Guillemus filius meus per nos et per nostros recognoscimus et profi-temur propter predictam convenientiam ho/minium766 vobis fecisse et hominesvestros esse, et etiam nos et nostros hoc pactum in feudum tenere per vos et pervestros.

    Datum Terrachone, XII kalendas februarum, per manum Johannis de Beraxdomini Regis notarii et mandato eius scripta a Petro scriptore, sub anno / DominiM..CC..II..

    Signum [signo] Petri Regis Aragonum et Comitis Barchinone.

    Signum Petri de Torrezella. Signum Pontii Guillemi. / Signum Raimundi Gau-cerandi. Signum Bernardi de Portella.

    Guillemus Ausonensis episcopus767. Signum Guillemi Durfortis768. Signum Ber-nardi Simeonis vicarii769. [Signo] Petrus Ausonensis sacrista770. [Signo] Gaufredi Gil-berti771, qui hoc laudo et firmo772.

    Sig[signo]num Petri scriptoris, qui hoc scripsit mandato domini Regis die etanno quibus supra773.

    [1203] 368

    Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, enfranquece a los habitantes delcastillo y la villa de Forti.

    B. ACA, Cancillera, Reg. n. 2.285, fol. 29r (data 1202).

    Cit.: FONT RIUS, Cartas, I, p. 627.

    [...] infranquimus et franchos ac liberos facimus omnes homines habitantes ethabitaturos in castro et in villa nostra de Furtiano et in parrochia et pertinentiiseiusdem [...]

    Pedro el Catlico, Rey de Aragn y Conde de Barcelona (1196-1213)

    505

  • 1203 febrero, 8. Prades 369

    La reina Sancha, el rey Pedro el Catlico y Ramon de Cervera autorizan a todo el pueblode Cervera a formar consulado, cofrada y conjuracin.

    B. Traslado de 21 enero 1206.C. Traslado de B de 2 mayo 1208, ACC, C-1, 8, reg. 3.942 A.D. Copia s. XIV de C, ACC, Fons Municipal, Llibre de Privilegis de Cervera, fols.

    85r-85v.E. Traslado de 29 septiembre 1454, ACC, C-1, 10, reg. 3.944 A.a. Ed. J. M. FONT RIUS, Orgenes del Rgimen Municipal de Catalua, Madrid,

    CSIC, 1946, pp. 474-475 (data 1202).b. Ed. fragmentaria TURULL, La Configuraci Jurdica del Municipi Baix Medieval,

    p. 106, nn. 140-142 y p. 112, n. 160.c. Ed. de D, TURULL, GARRABOU, HERNANDO y LLOBET, Llibre de privilegis de Cer-

    vera, n. 5, pp. 31-32 (data 1202).

    Cit.: VENTURA, Pere el Catlic, p. 59 (data 1202). BISSON, FA, I, pp. 211 y 250.TURULL, La Configuraci Jurdica del Municipi Baix Medieval, pp. 85, 105, 110 y otras(data 1202).

    (c) Quels prohoms de Cervera puxen fer entre si consulat, confratria e coniurati, e queaquels que no seran de lur consulat se defenen, e pus que fadiguat se siran de dret, e quealcuns jaquiran anar e sens devendr alcun castell o loch enderochar e don donar que lasenyora regina ell senyor rey los en sien gaurents.

    In Dei nomine. Notum sit cunctis quod ego domina Sancia, Dei gratia Arago-num regina, comitissa Barchinone et marquisa Provincie, et ego Petrus, per ean-dem gratiam rex Aragonum et comes Barchinone, et ego Raymundus de Cervaria,per nos et per successores nostros, noviter donamus ac in perpetuum concedimusomni populo Cervarie et singulis tam maiorum quam minorum, presenti scilicet acfuturo, ut faciant consulatum et coniurationem inter se, et contra illos qui non fue-rint in eorum consulatu se deffendant et manuteneant iuri et rationi. Et concedi-mus omnibus illis coniuratis et singulis, tam futuris quam presentibus, omnia cons-tituta que fecerunt inter se quando habebant aliud consulatum ac confrariam, utilla omnia constituta habeant in perpetuum, sicut in ipsis instrumentis constituto-rum scripta sunt. Concedimus eis etiam omnia statuta que per melioracionem villefecerint cum consilio nostro. Et postquam fatigationem de directo in aliquem sivein aliquam invenerint, si ocasione eorum vel eius consulatus contigerit eis aliquamvillam vel oppidum sive locum diruere vel destruere aut aliquod dampnum dare velmalum sive de dictis in aliquo facere aliquo modo, vel etiam honorem suum vel ressuas mobiles devastare, nos et nostri erimus semper illis coniuratis et singulis boniguirentes inde de nobis metipsis et de omni alia persona. Hec autem omnia et sin-gula, quomodo superius sunt scripta, concedimus omnibus illis et singulis qui inilla coniuracione et consulatu fuerint, salva tamen semper fidelitate et salvo nostroiure de me domina regina e de me domino rege et de me Raimundo de Cervaria etetiam de successoribus nostris. Factum est hoc in Pradis mense februarii annoDomini M.CC. secundo.

    Sig[signo]num Sancie regine Aragonum, Comitisse Barchinone et MarquisaProvincie. Sig[signo]num Petri regis Aragonum et Comitis Barchinone.Sig[signo]num Raimundi de Cervaria, qui hoc totum concedo et firmo. Ego Willel-mus de Cortey, scriba domine regine, mandato suo signum suum feci. Ego Petrusde Tolone, iuris minister et Ylerdensis canonicus, subscribo. Sig[signo]num Guillel-

    Martn Alvira Cabrer

    506

  • 774 Los Annals de RIBAS son un borrador de su obra Historia monumental de Montserrat(dir. F. ZAMORA), que sirven para suplir la laguna existente entre los aos 1202-1227.

    mi de Bonoastro. Sig[signo]num Petri scriptoris, qui mandato domini regis signummeum fecit in hac carta.

    Virgilius, qui hec scripsit iussu domine regine et domini regis mense et annoquo supra.

    Ego Guillelmus Virgilii, qui hoc translatum scripsi et hoc signum [signo] appo-sui XII kalendas febroari, anno domini M CC VI.

    Sig[signo]num Petri sacerdotis. Sig[signo]num Arnaldi Oianensis presbiteri. IstiII. sunt testes presentes. Ego Guillelmus de Ponte, qui presens transfeci transla-tum VI nonas madii et hoc signum [signo] feci anno millesimo CC. octavo.

    1203 febrero, 21. Barcelona 370

    Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, exime a los vasallos que el monas-terio de Santa Maria de Montserrat tiene en el castillo y en el trmino de Font-rub de las 100cuarteras de trigo que, junto a los dems vecinos, deben pagar al rey.

    [A]. AAM, caj. 3, leg. 3, fol. 2.

    a. Reg. y ed. fragmentaria RIBAS I CALAF, B., Histria de Montserrat (888-1258),antes de 1812, reed. introd. y notas F.X. ALTS I AGUIL, Barcelona, CurialEdicions Catalanes-Publicacions de lAbadia de Montserrat, 1990, p. 211774.

    Reg.: RIBAS I CALAF, B., Annals de Montserrat, fol. 42 (s. XIX).

    Datum Barchinone, VIIII kalendas martii, per manum Joannis de B[e]rix domi-ni regis notarii et mandato eius scripta a Petro scriptore, anno Domini 1202.

    Signum [signo] Petri Dei gratia regis Aragonum et comitis Barchinone. [Signo]Petrus Ausonensis sacrista. Sig[signo]num Joannis B[e]rixi domini regis notarii.

    1203 febrero, 22. Barcelona 371

    Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, dona al monasterio de Poblet elcenso de 20 mrs. anuales sobre las tiendas de Vilafranca del Peneds para el pago del aceite dela iluminacin del refectorio durante la segunda comida del convento, a condicin de quehagan una oracin especial por el rey.

    A. AHN, Clero, Poblet, carp. 2.078, n. 11.B. Traslado de A, AHN, Clero, Poblet, carp. 2.078, n. 12.C. Traslado de A, AHN, Clero, Poblet, carp. 2.078, n. 13.D. Traslado de A, AHN, Clero, Poblet, carp. 2.078, n. 14.E. Traslado de 1244, AHN, Clero, Poblet, carp. 2.078, n. 15.F. Copia incompleta de E, AHN, Clero, Poblet, carp. 2.078, n. 16.G. Copia s. XIII, AHN, Cd. 992-B: Cartulario Mulassa o Becerro de Poblet,

    n. XLVII, fol. 14r-v.

    Pedro el Catlico, Rey de Aragn y Conde de Barcelona (1196-1213)

    507

  • 775 Nota de IBARRA: [FINESTRES] Dice que el Arzobispo de Tarragona era D. Ramn deTorroja y llama a G. Durfortis, M. de Lusia y G. de Guardia ricos-hombres.

    776 Segn LABORIE, este documento pudo darse tras la estancia del rey en Poblet, quehabra tenido lugar entre el 8 y el 21 de febrero.

    777 IBARRA no cita este testigo.

    H. Copia ss. XVII-XVIII, AHN, Cd. 1226-B: Privilegia Regia de Poblet, n. 17,pp. 36-37.

    I. Copia s. XVIII, AHN, Cd. 1244-B: Privilegia Regia de Poblet, n. 17, pp. 42-44.J. Transcr. de A, IBARRA, Estudio, II, n. LIX.a. Cit. y ed. fragmentaria MORERA, Tarragona Cristiana, I, p. 531.b. Ed. PONS, Cartulari de Poblet, n. 42, pp. 19-20.

    Noticia s. XVIII, AHN, Cd. 1385-B: Especulo de Poblet, n. 17, p. 3.

    Reg.: MIRET, Itinerario, III, p. 270. IBARRA, Estudio, I, n. 128 (de A).

    Cit.: FINESTRES, Historia de Poblet, II, p. 196775. LABORIE, Les itinraires du roi Pie-rre II dAragon, I, p. 74776.

    (A) In Dei nomine. Notum sit omnibus hominibus quod ego Petrus, Dei gratiarex Aragonum et comes Barchinone, ob remedium anime mee et parentum / meo-rum et pro eterna retributione, dono Deo et cenobio Sancte Marie Populeti XX.morabetinos annuatim censuales bonos in auro sine / enganno, quos conventusSancte Marie accipiat in ipsis butigis meis Villefranche per unumquemque annumtempore ipsius fire; predictum vero / censum horum XX. morabetinorum dono etconcedo predicto cenobio Sancte Marie in manu Petri abbatis eiusdem loci et tociusconventus, / et facio predictum donativum ad oleum secundi cibarii ipsius conven-tus Sancte Marie Populeti, ut habeat eiusdem conventus semper / ad agendum illudservicium, et quod illus homo prefatum censum non sit unquam ausus mittere inalia negocia ipsius monasterii / nisi in hoc quod determinatum est, si amoremmeum amitere noluerit. Et rogo conventum Populeti ut specialiter oret cotidie /pro me, et specialem pro me effundat orationem omni tempore. Quicumque verobaiulus fuerit in Villafrancha per nos, teneatur monas/terio Populeti et fratribuseiusdem loci tam presentibus quam futuris dare predictum censum in predictis buti-gis in sana pace, non espectata / aliqua iussione nostra; sit autem in eleccione fra-trum de Populeto utrum accipere velint pro predicto censu XX. morabetinos inauro, / vel C.XL. solidos denariorum barchinonensis monete. /

    Facta hac carta donationis in Barchinona, .VIII.. kalendas marcii Anno DominiM..CC..II.. /

    Sig[signo]num Petri Dei gratia regis Aragonum, comitis Barchinone.

    [Signo] Ego R[aimundus] Dei gratia Tarrachonensis archiepiscopus confirmo.[Signo] Petrus Ausonensis sacristas. / S[signo]num Guillelmi Durfortis. S[signo]Michaelis de Lusia. S[signo] Guillelmi de Guardia. / Signum [signo] Johannis Bera-xensis domini Regis notarii. S[signo] Hugonis de Turre rubea777.

    Sig[signo]num Petri de Corrone, qui hanc cartam scripsit mandato Iohannis deBeraxe prescripti domini regis notarii, die et An/no quo supra.

    Martn Alvira Cabrer

    508

  • 1203 febrero, 22. Barcelona 372

    Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, exime a los hombres de Sant Cugatque habitan en los trminos del castillo de Font-rub de la entrega de trigo a los hombres delrey de dicho castillo y promete no establecer nuevos impuestos.

    B. Traslado s. XIII, ACA, Cartulario de Sant Cugat del Valls, n. 474, fol. 146.C. Transcr. IBARRA, Estudios, II, n. LX.a. Ed. RIUS, Cartulario de Sant Cugat del Valls, n. 1.243, p. 366.

    Reg.: MAS, Notes historiques, VI, pp. 102-103, n. MLXXXI. IBARRA, Estudio, I, n. 129 (de B).

    Cit.: IBARRA, Nuevas aportaciones, p. 74. CATAL I ROCA, P. y BRAS I VAQUS,M., Castell de Font-rub, Els castells catalans, III, pp. 642-645, esp. p. 643. BISSON,FA, I, pp. 207 y 208.

    (B) Manifestum sit cunctis quod ego Pe/trus, Dei gratia Rex Aragonum etComes / Barchinone, statuo et firmiter mando quod ho/mines Sancti Cucufatihabitantes infra termi/num castri de Fonte rubeo nichil dare aut mi/ttere tenean-tur ullo tempore in illis centum quarta/riis frumenti quas homines mei eiusdem /castri de Fonte rubeo mihi annuatim dare tenean/tur ultra solita servicia. Licet ete-nim iam/dicti homines Sancti Cucufatem partem suam mise/rint in illis duobusmille solidis qui dati sunt michi / ad hominibus meis in memorati castri. Voloat/que firmiter mando quod aliqua nova consuetudo / super ipsis nullo temporeinducatur sed ab omni / nova consuetudine perpetuo sint liberi et in/munes.Datum Barchinone, VIII kalendas marcii, per manum / Johannis de Berix dominiRegis notarii et mandato eius scripta a Petro scriptore, sub anno Domini M..CC..secundo.

    Sig[signo]num Petri Regis Aragonum et Comitis Barchinone.

    1203 febrero, 26 373

    Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, promete a los prohombres de Barce-lona que no les prolongar el dbito que hasta entonces tena en sus prendas, excepto si lohace por hueste u otra causa.

    B. Copia s. XIV, AHCB, Llibre Vert, I/2, fol. 206r-v.

    Reg.: IBARRA, Estudio, I, n. 130.

    Cit.: IBARRA, Nuevas aportaciones, p. 74.

    Sit omnibus manifestum quod ego Petrus, Dei gratia Rex Aragonum et ComesBarchinone, bona fide convenio et dono in perpetuum vobis omnibus probishominibus et habitantis Barchinone quod nunquam prolongere nec prolongarifaciam vobis nec alieni et vobis presentibus atque futuris aliquod debitum quovobis vel vestris aut alicui ex vobis usque nunc de cetero debeatur in pignoribus etsine pignoribus nisi facerem per hostem vel per talem cause in quo nosceritis medebere prolongamentum dare in debitis vestris. Quod prolongamen[tum] durarettantum quantum hostis mea aut illud cause duraret et non amplius. Preterea con-cedo et in perpetuum dono vobis et omnibus successoribus vestris habitantibusBarchinone ut similes aut quelibet alia persona debens aliquid vobis, vel alicui exvobis pro se ipso vel pro altero venerit, vel bestias aut aliquid de suo transmiserit,

    Pedro el Catlico, Rey de Aragn y Conde de Barcelona (1196-1213)

    509

  • ipse vel homo pro eo ad domum episcopi Barchinone, aut cuiuslibet prelati velcanonici dicte sedis aut eciam alicuius loci religiosi, si me debitor pro se vel proaltero venerit, vel bestias aut aliquid de suo transmiserit ipse vel homo pro eo addomum episcopi Barchinone, aut cuiuslibet prelati vel canonici dicte sedis auteciam alicuius loci religiosi, si me debitor pro se vel pro altero noluerit vobis illuddebitum paccare, aut nobis inde directum facere in posse vicarii, vos vel homo provobis moneatis dictum episcopum vel prelatum autem canonicum aut illum quilocum religiosum tenuerit aut custodierit in cuius domo ille qui debet pro se ipsovel pro altero bestias vel aliquid de suo habuerit vero redeat et deliberet vobis velvestris aut vestro nuncio totum quantum de ipso debitore in sua domo habuerit, etecclesie et absolvere noluerit vobis vel vestris aut nuncio vestro post unam vicem exquo a nobis inde monitus fuerit. Plenissimam et largaque dono vobis et vestrispotestatem ut deinde qua bona velitis pro forciam extrahens vel extrahere faciatisde domo episcopi vel prelati aut canonici aut loci religiosi bestias et omnia que illedebitor ibi in habuerit. Si quis hoc fregerit supradicta in duplo componat, postea-que firmaque maneat. Actum est hoc quarto kalendas marcii anno Domini Millesi-mo Ducentesimo secundo.

    Signum [signo] Petri Regis Aragonum et comitis Barchinone, qui hoc laudo etfirmo. Signum [signo] Johannis Beraxensis domini regis notarii. Sig[signo]numGuillelmi Durfortis. Sig[signo]num Bertrandi. Sig[signo]num Michaelis de Lusia.

    [Signo] Arnaldi de Sarriano scriptoris, qui hoc scripsit die et anno quo supra.

    1203 febrero, 26 374

    Saurina y Bernat Lombardo venden a la reina Sancha una pieza de tierra en la partidade La Font de Aa, en el trmino de la Morera, por 70 s. barceloneses.

    A. AHN, Clero, Scala Dei, carp. 2.849, n. 17, 3.a. Ed. J. TRENCHS ODENA, El Montsant y sus monasterios: coleccin diplom-

    tica (1164-1212) Anales de la Universidad de Alicante. Historia Medieval, 2(1983), pp. 207-231, n. 23, p. 226.

    Cit.: TRENCHS, El Montsant y sus monasterios, p. 213.

    1203 febrero, 26 375

    Guillema de Tapioles vende a la reina Sancha una pieza de tierra en el trmino de laMorera por 90 s. barceloneses.

    A. AHN, Clero, Scala Dei, carp. 2.849, n. 17, 4.a. Ed. TRENCHS, El Montsant y sus monasterios, n. 24, p. 227.

    Cit.: TRENCHS, El Montsant y sus monasterios, p. 212.

    1203 febrero, 26 376

    Ramn de Pezonada y su esposa Sancha venden a la reina Sancha una pieza de tierrasita en el valle del Oliver, en el trmino de la Morera, por 150 s. barceloneses.

    A. AHN, Clero, Scala Dei, carp. 2.849, n. 17, 5.a. Ed. TRENCHS, El Montsant y sus monasterios, n. 25, p. 227.

    Martn Alvira Cabrer

    510

  • 778 El convenio de paz fue publicado por BAUDON DE MONY, Relations, II, n. 27.

    1203 febrero, 26 377

    Joan y Miquel Navarra venden a la reina Sancha una partida de tierra sita en el valledel Oliver, en el trmino de La Morera, por 10 s. barceloneses.

    A. AHN, Clero, Scala Dei, carp. 2.849, n. 17, 6.a. Ed. TRENCHS, El Montsant y sus monasterios, n. 26, p. 227.

    Cit.: TRENCHS, El Montsant y sus monasterios, p. 214.

    1203 febrero, 26 378

    Raimon Roger, conde de Foix, y Arnau, vizconde de Castellb, son capturados por el con-de Ermengol VIII de Urgell 778.

    Cit.: ZURITA, Anales, lib. II, caps. XLVIII-XLIX. ZURITA, ndices, I, p. 137 (data 23).MIRET, Investigacin, pp. 150-151. MORERA, Tarragona Cristiana, I, p. 530. VENTURA,Pere el Catlic, p. 53. BARAUT, LEvoluci poltica, reed. Miscellnia a Dom CebriBaraut i Obiols, p. 272 [p. 455]. SMITH, Innocent III, p. 188.

    1203 febrero. Barcelona 379

    Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, dona al monasterio de SantesCreus el censo de cereales que Ramon dAnglesola le daba de los tres trozos de tierra que tenaen Trrega, en el lugar llamado Puigconill.

    A. AHN, Clero, Santes Creus, carp. 2.770, n. 1.Fot. de A, SESMA, El reinado de Pedro II, p. 726 (data 1202).

    B. Traslado de 1210, AHN, Clero, Santes Creus, carp. 2.770, n. 2.C. Traslado de 1235, AHN, Clero, Santes Creus, carp. 2.770, n. 3.D. Transcr. de A, IBARRA, Estudio, II, n. LVIII.a. Ed. de A, PAPELL, Diplomatari, II, n. 436, pp. 628-629.

    Reg.: IBARRA, Estudio, I, n. 127 (de A).

    Cit.: FORT, El senyoriu de Santes Creus, p. 304.

    (A) Manifestum sit omnibus quod ego Petrus, Dei gratia Rex Aragonum etComes Barchinone, dono, laudo et concedo atque offero Deo et Beate Marie deSanctis Cru/cibus et tibi Bernardo abbati et conventui eiusdem loci, ob remediumanime mee et parentorum meorum, illas tres migeras et mediam frumenti et ordeicensuales quas / Raimundus de Anglesola dabat et faciebat mihi et meis pro censude illis tribus sortibus terre, quas tenebat per me apud Tarregam in loco vocatoPodio Cunil/, quod censum totum integriter et domin[i]um prefati honoris sicutmelius habeo et habere debeo dono et concedo predicto monasterio in perpetuumet, ut melius / dici vel intelligi potest, de meo iure et dominio in suum trado domi-nium et potestatem in perpetuum ad omnem suam voluntatem inde faciendam perproprium et fran/chus alodium sine meo meorumque retentu. Datum apud Bar-chinonam, mense februarii anno Domini M..CC..II.

    Pedro el Catlico, Rey de Aragn y Conde de Barcelona (1196-1213)

    511

  • 779 Autgrafo.780 Autgrafo.781 Autgrafo.782 Nota de IBARRA: Letra G. de Corro.783 FONT asegura que no se lleg siquiera a iniciarse el desplazamiento y considera esta

    autorizacin sin sentido ni motivacin aparente (Ibidem, n. 5)

    Signum [signo] Petri Regis Aragonum et Comitis Barchinone, qui hoc laudo etfirmo firmarique rogo.

    [Signo] Petrus Ausonensis sacrista779. Signum [signo] mei Bernardini780. Signum[signo] Johannis de Berax domini Regis notarii781.

    Sig[signo]num Guillemi de Corrone domini Regis notarii, qui hoc scripsit man-dato eius mense et anno quo supra782.

    1203 marzo, 12. [Peralada] 380

    Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, autoriza al monasterio y a la villade Sant Feliu de Guxols, en la persona del abad Ramon, a construir de nuevo el monasterioy la villa y los fuertes, as como a levantar una fortaleza en el cerro prximo de Castellar (hoySant Telm), confirmando su jurisdiccin salvo los derechos reales y la quinta barcarumque se cobra a los mercaderes que venan comerciando de Espaa (tierras musulmanas).

    a. Pub. fragmentaria VILLANUEVA, Viage, XV, p. 11 y XVIII, p. 161.b. Ex Del ms. del P. A. Cano, fol. 77 y 78, ed. E. GRAHIT, Memorias y noticias para

    la historia de la villa de San Feli de Guxols, Gerona, 1874, p. 218, Apndice,n. VIII.

    c. Cit. y ed. fragmentaria CATAL I ROCA, P. y BRAS I VAQUS, M., Cir-cumstncia castellera del monestir de Sant Feli de Guxols, Els castellscatalans, II, pp. 746-753, esp. pp. 747-748.

    Cit.: VILLANUEVA, Viage, XV, p. 11 y XVIII, pp. 160-161. GRAHIT, Memorias, p.131. GONZLEZ HURTEBISE, E., Bosquejo histrico de la villa de San Feliu de Guixols,seguido de unos breves apuntes de historia interna (desde los ms remotos tiempos hasta1517), San Feliu de Guixols, Ancora, 1970, I, p. 314 (pone en duda su autentici-dad). FONT RIUS, Cartas, I, p. 604783.

    (b) In Dei nomine. Ego Petrus, gratia Dei Rex Aragonensium et Comes Barchi-none, volens provideri saluti et anime mee et antecesorum meorum ac successo-rum, et in remissionem peccatorum meorum et predictorum, et ob deffensionemPopuli Cristiani contra inimicos Crucis Christi, dono et concedo ex mea liberalita-te, amore Dei et divini numinis intuitu, tibi Raymundo Abbati monasterii SanctiFelicis Guixalen et successoribus tuis et fratribus eiusdem domus presentibus atquefuturis licentiam mutandi et de novo construendi et edificandi monasterium etvillam Sancti Felicis, et faciendi forciam et forcias in loco qui dicitur Castellar quivester est proprius, vel in alio loco vobis magis idoneo in toto termino Sancti Felicissicut in vestro proprio alodio, ita ut habeatis monasterium et villam et forciam etforcias qualescumque ibi facere volueritis, et homines et feminas presentes atquefuturos sicut vestra propria et omnimodam iurisdictionem sicut melius et plenius

    Martn Alvira Cabrer

    512

  • vos et antecessores vestri habuistis et tenuistis in monasterio et in villa et in habita-toribus et terris et vineis et heremis ac condirectis libere et quiete absque aliainquietudiene [sic] mea meorumque, tantum meo iure s[c]ilicet quinta barcharumque de Hispania merc[ator]ibus venunt, et laudo atque confirmo vobis et successo-ribus ve[s]tris omnes libertates et donationes quas antecessores mei monasteriovestro contulerunt in omnibus, et sicuti continentur in instrumentis ab antecessori-bus nostris vel ab aliis hominibus vobis concessis iuste data, per manus Joannis Vige-rers Notarii domini Regis, in villa Peralate et mando ipsius scripta. Actum est hocquarto idus martii Anno incarnationis Dominice millessimo ducentessimo tertio.

    Sig[signo]num Petri Regis Aragonis et Comitis Barchinon[ensis].

    [Signo] Ego Raimundus, Dei gratia Tarraconen[sis] Archiepiscopus, confirmo.[Signo] Petrus Ausonensis sacrista. [Signo] Guillermi Durfortis, suscribo. Berenga-rius de Albuciano, judex ordinarius Silveque Archidiaconus. Sig[signo]num UgonisComitis Empurariaru[m]. Ego Guillermus Tarraconen[sis] Archidiaconus subscri-bo. Suscribo. Sig[signo]num Gaufridi Vicecomitis de Rocavertino. Sig[signo]numPetri de Cervaria. Sig[signo]num Arnalli de Salis. Sig[signo]num Bernardi de Porte-lla. Sig[signo]num Raymundi Gauc[er]andi. Sig[signo]num Dalmatii de Crexello.Sig[signo]num G[uillermi] de Montecateno. Sig[signo]num G. de Burgo. Sig[sig-no]num Arnaldi de Lertio. Ego magister Petrus, Dei gratia Abbas Sancti Pauli Nar-bonen[ensis] et Archidiaconus Narbon[ensis], subscribo. Suscribo Joannis deB[er]ax, magister.

    P[etr]o extitit scriptor huius rei cum literis in quarta linea emendatis [signo].

    1203 abril, 1. Tarragona 381

    Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, dona al monasterio de SantesCreus el diezmo de la sal que Rabassa de Clar le haba concedido, y autoriza que toda la salpara el uso del monasterio sea comprada al mismo precio con el que se suministra al rey.

    B. Copia s. XV, AHN, Cd. 1192-B: Privilegia Apostolica de Santes Creus o Pri-vilegios pontificios y reales de Santes Creus, fol. 44v.

    C. Copia s. XVIII, AHN, Cd. 841-B: Lo Llibre Blanch de Santes Creus, III, n.57, pp. 154-155.

    D. Transcr. de A, IBARRA, Estudio, II, n. LXI.

    Reg.: IBARRA, Estudio, I, n. 131 (de B).

    Cit.: MORERA, Tarragona Cristiana, I, p. 532. MIRET, Itinerario, III, pp. 270-271.

    (B) Manifestum sit cunctis quod ego Petrus, Dei gratia Rex Aragonum etComes / Barchinone, laudo et concedo abbati et conventui monachorum de Sanc-tis Crucibus / illud decimum salis quod Rabaza de Claran eisdem dedit et conces-sit. Ita / quod sicut ex eisdem habent donatione, habeant et accipiant illud absqueali/cuius persone obstaculo et contrarietate. Mando insuper firmiter baiulis meis /presentibus et futuris quod nullam super ipso decimo prefato conventui inferant /contrarietatem, disturbium sive impedimentum. Immo volo atque districte eisjubeo quod quantuscumque sal necessarius fuerit ad sumptum prememoratimonasterii, / eo precuo quo ipse salem nostrum emerint vendatur eis et nonampliori in eodem / loco quo ipsum emerint. Quicumque autem contra huiusmo-di concessionem et precep/tum meum venire ausus fuerit iram meam proculdubioincurreret et pro pena mille solidos mihi dabit. Data Terrachone, kalendas aprilis,

    Pedro el Catlico, Rey de Aragn y Conde de Barcelona (1196-1213)

    513

  • per manum Johannis de Berax domini / Regis notarii et mandato eius scripta aPetro scriptore, sub anno Domini M../CC..III.., cum litteris rasi et emendatis inVII linea.

    Signum [signo] Petri Regis / Aragonum et Comitis Barchinone. [Signo] PetrusAusonensis sacrista. [Signo]/ Guillemi Durfortis. Signum [signo] Johannis Beraxen-sis domini Regis notarii.

    1203 abril, 1. Huesca 382

    Sancha, reina de Aragn, condesa de Barcelona, marquesa de Provenza y soror del Hospi-tal, dona unos huertos y unas casas en nombre de la priora de Sigena Ozenda de Lizana,para construir la iglesia de Santa Mara de Salas.

    A. Transcr. MORENO, Jerusaln Religiosa, I, cap. 47, fols. 113v-114r.B. Transcr. PANO, Santa Mara de Sijena. Humilis Soror, III: Parte Documental,

    n. 184.a. Ed. UBIETO, Documentos de Sigena, n. 37, p. 71.

    Cit.: MORENO, Jerusaln Religiosa, I, cap. 14, fol. 34v. HUESCA, Teatro histrico, VII,pp. 138 y 139 (data 1200). ARCO, R. del, La fama del santuario de Salas en lo anti-guo, Linajes de Aragn, VI (1915), pp. 332-337, esp. p. 332 (data 1200). PANO, RealMonasterio de Santa Mara de Sijena, p. 70 (sin data) y n. 184, p. 210.

    1203 abril, 7 383

    Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, reconoce a Pere de Torroella unadeuda de 13.000 s. barceloneses y le empea como pago el castillo y la villa de Gurb con todassus pertenencias y la potestad que sobre el mismo tienen los seores de Queralt, excepcinhecha de la potestad y el dominio real, todo ello con el visto bueno de Berenguer de Queralt.

    A. ACV, Mensa Episcopal de Vic, Gurb, n. 60.a. Ed. BOFILL, Lo Castell de Gurb y la Familia Gurb en lo segle XIII, p. 701,

    n. 3.b. Ed. fragmentaria de a, PLADEVALL I FONT, A., CATAL I ROCA, P. y FLUVI, A.

    de, Castell de Gurb, Els castells catalans, IV, pp. 787-801, esp. n. 44, p. 799.

    Cit.: BOFILL, Lo Castell de Gurb y la Familia Gurb en lo segle XIII, pp. 701-704(data y comentarios). PLADEVALL, CATAL y FLUVI, Castell de Gurb, Els castellscatalans, IV, p. 791. BISSON, FA, I, pp. 129, 131 y 138.

    (a) Manifestum sit cunctis quod Ego Petrus, Dei gratia Rex Aragone et ComesBarchinone, per me et per meos omnes successores, debeo vobis Petro de Torreze-lla et vestris successoribus tredecim milia solidorum Barchinonensium bonorumquos omnes de vobis habui et recepi, et bene ad voluntatem meam vere sum pacca-tus, et ideo renuncio exceptioni non numerate pecunie. Pro supradictis itaque tre-decim milibus solidis barchinonensibus obligo et in pignore mito per me et peromnes meos vobis supradicto Petro de Torrozella, et vestris et cui vos mandaveritisverbo vel scripto, castrum et villam de Gurb cum omnibus terminis et pertinenciissuis cum potestate quam castlani reddere debent seniori de Cheralt, salva in omni-bus nostra potestate et dominio, et salvi vobis omnibus vestris expletis, et pretereacum seniorato, cum militibus, cum hominibus et mulieribus presentibus et futuris,cum fevis militum, cum questis, toltis, forciis, ademprivis, serviciis, exorquiis, cugu-

    Martn Alvira Cabrer

    514

  • 784 a.785 progadardone, a.786 guirens, a.

    ciis, arssinis, homicidiis, bannis, trobis, aquis, pascuis et nemoribus, pratis etmolendinis, cultis et incultis, et cum omnibus que dici vel nominari possunt quo-cumque modo, et cum omnino jure gratuito et violento quod dominus de Cheralthabuit per me vel per antecessores meos in supradicto castro et villa de Gurb et insupradictis omnibus et singulis ad ipsum castrum et villam pertinentibus, et cumfevis militum quos milites alicu[b]i784 tenent per dominum de Cheralt, ratione pre-nominati castri que omnia ego prenominatus Rex pignori accepi pro sepedictapecunie summa a Berengarii de Cheralt, sicut in instrumento mei pignoris quodvobis trado plenissime continetur. Dum autem predictum pignus tenueritis propredictis XIII. M. solidis vos, neque castlani non teneamini facere ostem cavalca-tam vel aliud servicium, set quandocumque vos acomodaveritis super illo pignoreipse Berengarius de Qeralt illa .X. M. solida sicut inferioribus continetur, vos facie-tis mihi ostem, cavalcatam et servicium sicut senior de Qeralt hoc michi faceredebet, aut a castlanis illud michi fieri faciatis. Ad hec adicio quod omnes redditus,servicia sive exitus gratuitos et violentos quos inde vos et vestri quocumque modohabueritis dum in vestro pignore fuerit habeatis pro galardone785 et non computen-tur in solutionem debiti superius comprehensi. Terminus autem solvende supra-dicto pecunie sit de una nativitate sancti Johannis baptiste ad aliam de anno inannum. Item convenio vobis per me et per meos quod si aliquis tangeret vel accipe-ret in supradictis et singulis vobis et vestris obligatis ego restituam vobis et vestris,vel restitui faciam, promitens per me et per omnes meos vobis et vestris, quod egosim guarens786 et defensor de supradicto pignore contra omnes homines et mulie-res. Dono quoque vobis et vestris licentiam inde guerrejandi quemcumque volueri-tis dum in vestro pignore fuerit; neque tenear vobis vel vestris de malo ad castrumfacto dum mihi guerram fiat set teneamini vos vel vestri michi vel meis; nequeBerengario de Queralt, de malo ad castellum facto dum guerrejaveritis set guerrasedata de securitate et garentia vobis et vestris tenear secundum formam superiuscomprehensam. Et quodcumque stabilimentum vol collocamentum ibi feceritisquocumque modo de honoribus rusticorum et inter rusticos ego et Berengarius deCheralt habeamus ratum et firmum et firmemus inde cartam gratis et sine aliquapecunia. Convenio etiam vobis quod faciam sic quod nullus homo vel mulier nonaudeat demandare, pignorare vel molestare quocumque modo in dicto pignore,ratione debiti sive obligacionis Berengarii de Qeralt, sive alia qualibet ratione.Dono quoque vobis et vestris licentiam dandi pecuniam mutuam Berengario deCheralt et successoribus suis super pignus prefatum usque ad .X. M. solidos Barchi-nonenses. Soluta autem ad prefatum terminum vobis vel vestris summa iamdicta.XIII. M. solidorum Barchinonensium bonorum cum additamento si ibi fuerit fac-tum usque ad .X. M. solidos, vel solutis vobis vel vestris pro singulis .XL.IIII. solidosBarchinonenses singulas marchas argenti secundum quod vos vel vestri obtaveras,prenominatum pignus cum omnibus superius comprehensis solventi scilicet michivel Berengario de Queralt plenissime restituatis. Ego denique B[erengarius] deQeralt per me et per omnes successores meos laudo et concedo supradictum pig-nus cum pactis omnibus superius comprehensis vobis Petro de Torrezella et vestris,sicut melius et plenius dici vel intelligi potest, ad vestrum comodum et salvamen-tum, et sicut in instrumento debiti et pignoris inter me et dominum regem confec-

    Pedro el Catlico, Rey de Aragn y Conde de Barcelona (1196-1213)

    515

  • 787 Podra ser idus, a.788 Data fijada por LABORIE: 30 de abril, mircoles. Segn este mismo autor, el documen-

    to siguiente, dado en Agramunt, debera figurar antes que ste.789 El abad FONT afirma que la eleccin de Pere Guillem II (1203-1221), antiguo abad de

    Sant Mart de Canig y sustituto del abad Arnau (1188-1203), se hizo a propuesta del rey Pedroel Catlico con el beneplcito de Roma y previa consulta al captulo (FONT, F., Histoire de labbayeroyale de Sint-Michel de Cuxa, Perpignan, 1881, reed. Rennes-le-Chteau, 1989, p. 196).

    to plenissime continetur, et si forte vos P[etrus] de Torrezella feceritis serviciumepiscopo Ausonensi pro illo feudo suo, quod ego nollem facere, super ilo feudohabeatis.

    Datum VII die787 mense aprilis, per manus J[ohannis] de Berax domini Regisnotarii et mandato eius scripta a Petro scriptore, sub anno Domini .M.CC. Tercio.

    Signum Petri Dei gratia Regis Aragonie et Comitis Barchinone.

    Petrus Ausonensis sacrista. Ego R[aimundus], Dei gratia Terrachonensis archie-piscopus, confirmo. Signum Berengarii de Cheralt. Signum Guillelmi de Cardona.Signum Raimundi Gaucerandi. Signum Bernardi de Perella. Signum Guillermi deCervaria. Signum Berengarii de Anglesola. Signum Garcie Romei. Signum Bernar-di de Vilagelans. Signum Raimundi de Gurg. Signum Bernardi de Monte regali.Signum Petri de Sancta Eugenia. Signum Guillermi Durfortis.

    1203 abril, 30788. Vilagrassa 384

    Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, atendiendo a la situacin de granpobreza que padece el monasterio de Sant Miquel de Cux, declara nulas todas las enajena-ciones realizadas por el abad Arnau y ordena la restitucin de sus bienes789.

    a. Ed. Gallia christiana, VI, Instrumenta, Iglesia de Elna, Pars, 1739, n. XV,cols. 486-487 (Ex chartario minor Coxan).

    b. Reg. y ed. fragmentaria MIRET, Itinerario, III, p. 271.

    Reg.: IBARRA, Estudio, I, n. 132 (de b).

    Petrus rex Aragonum monasterium Cuxanense collapsum restaurat.

    Petrus, Dei gratia rex Aragonum et comes Barchinone, universis hominibus deterra nostra, quibus presentes directe fuerint littere, salutem. Notum vobis facimus,quod quia monasterium S[ancti] Michelis de Cuxano ad tantam venerat destructio-nem et inopiam quod nec Dei nec hominum ibidem digne servitium fieri poterat,de communi et unanimi voto fratrum eiusdem loci ad honorem Dei electus est ibiPetrus Sancti Martini abbas, ut per eum, Dei interveniente gratia, idem possitmonasterium reparari, quod quia sine nostro non videbatur posse fieri adjutorio,habito magnatum et sapientum nostre curie consilio, donationes prediorum etvenditiones, et honorum et possessionem alienationes ab Arnaldo eiusdem lociquondam abbate factas, omnes irritas esse decernimus, et prorsus evacuamus, etpresentis scripti aucthoritate emparamus, et predicto restituimus monasterio. Man-damus autem omnibus emptoribus et donatariis, ut de pretio, si quid predictoquondam abbati dederunt, stent arbitrio et cognitioni Guillermi Ausonensis Epis-

    Martn Alvira Cabrer

    516

  • copi et Petri eiusdem sacriste et Guillermi Durfortis, vel si omnes interesse nonpoterint, duorum cognitioni. Scituris ipsis emptoribus et donatariis pro certo,quod si eis non adquieverint, predictum monasterium ab omni eorum petitioneabsolvimus, et ne aliquid eis postea ex hoc facere teneatur. Precipimus et manda-mus, insuper firmiter et districte jubemus omnibus creditoribus de terra nostra,quibus ab eodem monasterio aliquid debetur, ut tam de pignoribus, que indehabent et tenent, quam de alio debito, usurario vel non usurario, predictorumtrium vel duorum stent per omnia cognitioni. His etenim plenariam eis super hisdisponendis concessimus licentiam et potestatem. Presenti autem rescripto nullelittere a nobis impetrate seu impetrande numquam in aliquo obesse valeant ullomodo: sed huiusmodi mandatum nostrorum perpetuam obtineat firmitatem.Datum in Villa Grassa, die Mercurii ultima Aprilis, per manum Johannis de Beraxdomini regis notarii de mandato eius scripta, sub anno Domini MCCIII.

    1203 abril. Agramunt 385

    Ermengol VIII, conde de Urgell, con la aprobacin del rey Pedro el Catlico, dota el altardel monasterio de Poblet con un censo anual de 100 s. de las rentas de la ciudad de Lleida.

    A. Carta partida, AHN, Clero, Poblet, carp. 2.079, n. 5.B. Traslado de 1466, AHN, Clero, Poblet, carp. 2.079, n. 6.C. Copia ss. XVII-XVIII, AHN, Cd. 1226-B: Privilegia Regia de Poblet, n. 18, pp.

    37-38.D. Copia s. XVIII, AHN, Cd. 1244-B: Privilegia Regia de Poblet, n. 18, pp. 44-

    45.

    Reg.: IBARRA, Nuevas aportaciones, p. 74.

    (A) In Christi nomine. Notum sit cunctis hominibus presentes atque futurisquod ego Ermengaudus, Dei gratia Urgellensis Comes, per me et per omnes meos,bono animo et sponta/nea voluntate et vis remissionem peccatorum meorum etpro salute anime mee, accipio Altare Beate Marie Virginis Monasterii Populeti adinduendum et / ad instruendum in perpetuum. Ita quod ad ipsum Altarem BeateMarie proprie scilicet pro pannis et alii omnibus exadementibus atque apparamen-tibus ipsius altaris assigno et dono / annuatim C. sol[idos] censuales in perpetuum,scilicet in Civitate Ilerde numeratis in leudis, et in omnibus meis redditibus truse-llorum ipsius Urbis, et hoc bene et vis pace / per secula cuncta. Et est sciendumquod Ego P[etrus] dicto Abbas Populeti cum consilio et voluntate omnis nostriConventus concedimus et laudamus vobis Ermengaudus, Dei gratia Urgellensis /Comiti, et vestris post vos, Altare Beate Marie Virginis nostri Monasterii ad induen-dum et ad parandum in perpetuum, et convenimus eum tenere bene ethonori/fice paratum, et indultum semper scilicet cum estis predictis C. solidis,quos nobis et Monasterio nostro donatis et assignatis pro salutem anime vestre.Item, ego Ermengaudus, Dei gratia / Urgellensis Comes, volo et mando meis Baju-lis et quibus ibi meum locum tenuerunt quod istos Centum sol[idos] persolvanturin prima paga de primis quatuor mensibus. /

    Quod est Actum apud Acrummontem, mense aprilis sub Anno Domini.M..CC..III. S[signo]num Ermengaudi Urgellensis Comitis, qui hoc scribere et fir-mari roga/vi. S[signo]num Alvire eiusdem comitisse, qui laudo et firmo.S[signo]num Petri Abbatis. S[signo]num A. prioris. S[signo]num B. sacriste. S[sig-no]num R. / cellerarii majoris. S[signo]num Petri de Conchabella. S[signo]num B.subprioris, nos qui hoc laudamus et firmamus. S[signo]num Poncii de Heril. /

    Pedro el Catlico, Rey de Aragn y Conde de Barcelona (1196-1213)

    517

  • S[signo]num Guillelmi de Cervaria. S[signo]num Gomballi de Ripellis. S[sig-no]num Bedocii Acrimontis. /

    Signum [signo] Petri Regis Aragonum et Comitis Barchinone, qui hoc laudo /et concedo. /

    Petrus de Coschone, qui precepto domini Comitis scripsit et hoc [signo]impressit.

    1203 mayo, 23. Besal 386

    Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, dona al monasterio de Sant Perede Besal la escribana de dicha villa y de todas las parroquias de alrededor que seindican, en especial para ayuda del monje presbtero que celebra all la misa por l ypor su padre.

    [B]. Traslado de Pedro el Ceremonioso, Archivo del monasterio de Sant Perede Besal (no encontrado en el ACA, ni en el ADG).

    a. Ed. MONSALVATJE, Coleccin diplomtica del condado de Besal, XII,n. DCL, pp. 66-68.

    Reg.: IBARRA, Estudio, I, n. 133 (de a).

    Cit.: ES, XLV (1832), p. 129. IBARRA, Nuevas aportaciones, p. 74. CATAL IROCA, P. y BRAS I VAQUS, M., Castell de Besal, eix dun estat, Els castells cata-lans, III, pp. 31-43, esp. pp. 35-36.

    Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valentie, Mayorice, Sardinie et CorsiceComesque Barchinonensis, Rossilionis et Ceritanie, attendentes illustrissimumdominum Petrum, bone memorie regem Aragonum et Comitem Barchinonensisatavum nostrum, ob remedium anime sue et parentum suorum, dedisse et conce-disse domino Deo et monasterio Sancti Petri Bisulduni et abbati ac fratribus eius-dem in perpetuum scribaniam ville Bisulduni et omnium circunstantium parro-chiarum ab Oloto usque ad Ficarias et a Balneolis usque ad Albananum et Ledo-nem et usque ad castrum de Fenestris cum carta sua tenoris sequentis:

    Manifestum sit omnibus tam presentibus quam futuris quod ego Petrus, Deigratia rex Aragonum et Comes Barchinonensis, ob remedium anime mee meorum-que parentum, dono, laudo et concedo atque votive in helemosinam offero Deo etmonasterio Sancti Petri de Bisulduno et tibi Petro abbati et fratribus eiusdem locitam presentibus quam futuris in perpetuum scribaniam tam testamentorum quamaliarum cartarum, sive quorumlibet instrumentorum tocius ville Bisuldini omniun-que circunstantium parrochiarum ubicumque sint ab Oloto usque ad Fficarias et aBalneolis usque ad Albanianum et Ledonem et usque ad Castrum de Ffenestris talimodo que predictam scribaniam integre cum censu et semoratico et cum omnisaliis suis directis habeatis, teneatis et possideatis libere, potenter et absolute in per-petuum tam vos quam omnes successores vestri, sine aliquo meo meorumqueretentu et sine aliquo vinculo vel impedimento alicuius persone. Precipio etiam etregia auctoritate in perpetuum statuo quod infra prefatos terminus nullus clericusvel alius audeat cartas vel testamenta facere vel scribere sine consensu et voluntateabbatis predicti monasterii vel notarii sui constituti, sciendum tamen esse voloquod predictam donacionem scribanie specialiter facio in auxilium sustentacionisillius monachi presbiteri quem prelibatus abbas cum conventu per se et suos suc-cessores constituerunt in eadem ecclesia Sancti Petri celebraturum missam cotidie

    Martn Alvira Cabrer

    518

  • 790 Viladerols, a.791 Adam, a.

    pro anima domini Ildefonsi felicis memorie patris mei et mea in perpetuum. Etpromito vobis quod predictam scribaniam faciam vos habere in pace et quiete, etego et mei simus inde vobis deffensores et garantes contra cunctos. Si quis autemcontra hanc donacionem nostram venire presumeret non solum iram et indigna-cionem regie magestatis incurreret, sed etiam solo ausu pena mille aureorum puni-retur, nulla siquidem carta prius a curia nostra impetrata vel im posterum contrahec impetranda huic nostre privilegiate donacioni vel constitutioni obstante, uthec autem supradictam semper firma et inconvulsa maneant, ab eodem prenomi-nato abbate in quantitate trecentorum solidorum barchinonensis profiteor michiservicium fuisse de bonis eiusdem ecclesie. Datum Bisulduni, .X.. kalendas juniianno Domini millesimo ducentesimo tercio.

    Sig[signo]num Petri regis Aragonum et Comitis Barchinonensis.

    [Signo] Petrus Ausonensis sacrista.

    Sig[signo]num Guillelmi Durfortis. Sig[signo]num Guillelmi de Viladecols790.Sig[signo]num Guillelmi de Corrone. Sig[signo]num Petri Poncii vicarii et baiuliBisulduni. Sig[signo]num Petri portari domini regis. Sig[signo]num RaimundiPomicerii.

    Sig[signo]num Petri de Blandis notarii domini regis, qui mandato eius hocscripsit die et anno quibus supra.

    1203 mayo 387

    Adn791 de Salas dona y vende a Berenguer, abad de Montearagn y arzobispo de Narbo-na, y a sus sucesores unas casas y heredades en Tierz.

    A. AHN, Clero, Montearagn, carp. 631, n. 19.a. Ed. BARRIOS, Documentos de Montearagn, n. 187, pp. 276-277.

    Noticia s. XVIII, AHN, Cd. 278-B: ndice del Archivo del monasterio de Monte-aragn, T, n. 27, p. 368.

    1203 mayo, 30. Ferentino 388

    Inocencio III censura a Berenguer, arzobispo de Narbona y abad de Montearagn, y leordena renunciar a la abada de Montearagn o dejar el cargo de arzobispo.

    B. Copia coetnea, AV, Reg. Vat. 5, fol. 87r-v, n. 81.a. Ed. PL, 215, cols. 83-84.b. Ed. MANSILLA, Inocencio III, n. 273, pp. 302-304.c. Ed. Register, V, n. 81, pp. 127-129.

    Cit.: BREQUIGNY, Diplomata, II, n. 81, p. 1.292. HGL, 3. ed. VI, p. 233. POTT-HAST, n. 1.928. ROQUEBERT, Lpope Cathare, I, p. 1.465. SMITH, Innocent III, p. 38.

    Pedro el Catlico, Rey de Aragn y Conde de Barcelona (1196-1213)

    519

  • 792 Las disposiciones del Papa Inocencio III en relacin con esta cuestin son del 23 demayo de 1203, por lo que los docs. reales fueron posteriores, vase UBIETO, Disputas,pp. 223-224.

    [d. 1203 mayo]792 389

    Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, ordena al obispo Garca (deGudal) y al cabildo de Huesca que no impidan que el captulo de Lleida se haga cargo de lasiglesias que le corresponden por decisin pontificia, comunicndoles que ste tiene orden desustituir a los clrigos que se opongan a dicha disposicin.

    B. Copia s. XIII, ACL, Llibre Vert de la Catedral de Lleida, fol. 13r (mod. 57r).a. Ed. UBIETO, Disputas, n. X, p. 239.

    Cit.: UBIETO, Disputas, pp. 223-224. SMITH, Innocent III, p. 212.

    (B) Petrus, Dei gratia rex Aragonum et comes Barchinone, dilectis Garcie epis-copo et capitulo Oscensi, salutem. Sicut novistis domni Pape litteras et mandatumsuscepimus et transactionem que de consensu parcium facta est inter Hylerdensemet Oscensem ecclesias, sicut auctoritate ipsius pape facta est et nos teneri facere-mus. Unde cum coram nobis consilium Tarrachonensis et Narbonensis archiepis-coporum habuerimus, prout nobis est mandatum modis omnibus efficere curare-mus, vobis districtissime mandamus, ut in ecclesiis que per predictam transactio-nem episcopo Hylerdensi et ecclesie eius advenerunt, nullam molestiam vel inquie-tationem eis facere presumatis set ipsum episcopum pacifice prenominatas eccle-sias possidere permitatis. Quod si quis vestrum ausu temerario contra mandatumdomni Pape et nostrum venire presumpserit, tamquam contra personam nostramfacientem et quasi res proprias nostras invadentem ipsum talem reputabimus eum-que taliter ad hac presumptione coarcebimus, quod omnibus aliis metus incucieturet perpetuam iram et indignationem nostram incurret, et insuper mandavimusepiscopo Hylerdensi ut si clerici predictarum eclesiarum, si obediri noluerint, pos-sit eos inde abicere et alios in eis restituere.

    [d. 1203 mayo] 390

    Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, ordena al clero y al pueblo de Per-tusa, Laperdiguera, Monroy, Presiena, Torres, Peralta, Almerge, Fornillos, Azlor, Alberuela(de Tubo), Adahuesca, Colungo, Bielsa y Gistan, que segn decisin pontificia deban depertenecer a la Iglesia de Lleida, que acaten a su obispo si no quieren incurrir en la ira regia.

    B. Copia s. XIII, ACL, Llibre Vert de la Catedral de Lleida, fol. 13r (mod. 57r).a. Ed. UBIETO, Disputas, n. XI, p. 240.

    Cit.: UBIETO, Disputas, pp. 223-224. SMITH, Innocent III, p. 212.

    (B) Petrus, Dei gratia rex Aragonum et comes Barchinone, universo clero etpopulo de Pertussa, de Perdicaria, de Monte Rubeo, de Presigneneg, de Turribus,de Peralta, de Almerge, de Fornellis, de Azlor, de Alberola, de Avosca, de Colungo,de Belsa et de Gestau, salutem. Notum vobis facimus quod litteras domni Pape etmandatum suscepimus, ut transactionem que de consensu partium facta est interHylerdensem et Oscensem ecclesias sicut auctoritate ipsius Pape facta est, et nosteneri faceremus. Unde cum ecclesie vestre episcopo et ecclesie Hylerdensis adiu-dicate sunt secundum predictam divisionem, vobis in ea qua possumus districtione

    Martn Alvira Cabrer

    520

  • mandamus ut episcopo Hylerdensi, qui episcopus vestre est, debitam obedientiamet reverentiam impendatis, et cum ad ecclesias vestras venerit sicut episcopum ves-trum honorifice suscipiatis. Quod si quis nostrum contra mandatum nostrum etdomni Pape venire ausu temerario presumpserit, sciat pro certo quod iram etindignationem nostram incurret, et si clericus est mandamus ut episcopus Hyler-densis eum a benefitio suo perpetuo amoveat et alium ibi instituat, si vero laicus estmandamus merinis nostris et iniuriam predicto Hylerdensi episcopo factam ita vin-dicent ac si proprie nostre persone facta fuisset.

    1203 junio, 6. Perpiny, iglesia de Sant Joan 391

    Guillem dOrtaf, obispo de Elna, emite sentencia en el pleito entre el rey de Aragn Pedroel Catlico, de una parte, y Fina, viudad de Ramon de Sant Lloren, de la otra, por la quedeclara nula la renuncia que el monarca hizo en 1197 de los castillos de Sant Lloren de laSalanc y Sant Hipolit de Rossell, que a su vez haban sido entregados por Ramon de SantLloren al rey Alfonso el Trovador, a favor de Fina en razn de su juventud en el momento dela renuncia.

    B. Traslado coetneo, AD Pyrnes Orientales, 1B. 8, n. 373.

    Cit.: ALART, Privilges, p. 85, n. 2. MIRET, Itinerario, III, p. 80. BISSON, FA, I,pp. 149, 242, 245 y 253.

    Notum sit omnibus quod controversia fuit inter Petrus Ausonense sacrista etGuillelmus Durfortis, procuratores domini Petri, Dei gratia regis Aragonensis etcomitis Barchinonensis, ex una parte / et ex altera parte inter dominam Finam,uxorem quondam Raimundi de Sancto Laurencio, tenentem castra Sancti Lauren-cii et Sancti Ipoliti, ex constitucione viri sui Raimundi de Sancto Lau/rencio, a quadictus rex pretaxata castra petebat constanter affirmans ea fuisse data et tradita abeodem Raimundo de Sancto Laurencio domini Ildefonso regi bone memorie patrisuo. Sic instrumento donacionis unde facto, quod prevero preduceberat, contine-batur quod, contra domina Fina prefata allegabat, ipsum dominum Petrum regeremisise et solvisse / donacionem illam pretaxato Raimundo de Sancto Laurencioviro suo. Quod sacrista et Guillelmus Durfortis, procuratores domini regis, nega-bant, afferentes quod si hoc etiam verum non potebant / facere periudicium domi-ni regi, quod eo tempore quo hoc dicebatur fuisse factum dominus rex erat minor.XX. annis. Quod idcirco ipsum esse in causam restitucionis affirmabant, quam /fiere postulabant, afferentes de hoc speciale mandatum habuisse a domino regesicut in litteris domini regis ad episcopum Helenensem super hoc missis patebatmanifeste. Quod hac cau/sa restitucionis racione sue jurisdictionis venerunt inexamen domini Guillemi Elenensis episcopi. Cui etiam ex super habundanti admaiorem cautelam sufficienter fuit probatum per testes ido/neos et omni excep-cione maiores tunc tempus regem .XX. annis fuisse minorem que vis ipsi episcopeet totius terre populo minor etas regis fuerit manifesta. Ego itaque prefatus / Gui-llelmus, Dei gratia Elenensis episcopus, consilio assessorum meorum, cognoscensdominum regem in tali casu fuisse lapsum et lubrico sui consilii, sua jura valde lesaet facilitate sue eta/tis manifesta dampna incurrere, ipsum in presenciarum aucto-ritate mee jurisdiccionis restituo et ipsi sua jura integra reservo per sentenciammeam statuens / ne illa diffinicio possit ipsi vel suis in aliquo preiudicium genera-re. Item ad perhennem rei memoriam et maiorem huius restitucionis a me facteauctoritatem hanc pa/ginam robore sui sigillo munio. Data hac sententia restitu-cionis apud Perpinianum, in ecclesia Sancti Iohanis a domino episcopo, videntibusRaimundo de Villa Longa chano/nico Helenensis, Raimundo de Chaneto, Jaufre-do de Rochabertini, Bernardo Amelii et multis aliis. Et Guillelmo Bernardi publico

    Pedro el Catlico, Rey de Aragn y Conde de Barcelona (1196-1213)

    521

  • 793 Duda por fotografa borrosa.

    notario Villefranche Confluentis, qui hoc / scripsit iussu predicti episcopi .VIII.Idus Junii Anno Incarnationis Christi .M.CC.III., cum literis dampnatis et supras-criptis in VII linea et fecit [signo] hoc. Sig[signo]num Guillelmi presulis Elenensis.

    Sig[signo]num Petri Coxanensis abbatis. Sig[signo]num Jaufredi de Rochaberti-ni. Sig[signo]num Raimundi de Caneto. Sig[signo]num Raimundi de Villa longapreceptoris Elenensis. / Sig[signo]num Petri de Sancta Maria presbyteri [?] Ele-nensis. Sig[signo]num Eximeni vicharii. Sig[signo]num Guillelmi Adalberti. Sig[sig-no]num Guillelmi Gailardi. Sig[signo]num Johanis Andree. Sig[signo]num Guillel-mi de Villa Rosa.

    Guillelmi Bernardi publicus notarii prenominatus, qui predicto interfuit judi-cio iussu prenominati episcopi, predictos testes hic scripsit iussu eorumdem in dieet anno quo [signo] supra.

    I[Guillelmi]793 Bernardi fideliter transcripsit hic ab originali instrumentoin eodem die et anno superior denotato. Nichilque in hic translato addidit minuitvel mutavit et hoc sig[signo]num reiteravit.

    1203 julio, 1 392

    Pere dArag y su hijo Pere reconocen una deuda a Perfet, baile del rey en Barcelona, porun montante de 3.738 s., suma de la que 2.900 s. son deducidos por seis tiendas sitas a laentrada del edificio de la alhndiga de Barcelona, quedando una deuda de 838 s. a sercobrada en sus obras de piedra.

    A. Perforado y daado, ACA, Cancillera, Pergs. Pedro I, n. 154.B. Traslado de 1817, MIRET Y VIVES, Traslado, fol. 140.C. Traslado de 1820, BOFARULL, Traslado, I, fols. 187v-188r.a. Ed. BISSON, FA, II, n. 107, pp. 201-202.

    Cit.: BISSON, FA, I, pp. 126, 144, 147, 167, 270, 284-n. 84, p. 263. ORT, Renda ifiscalitat, p. 119, n. 265.

    (A-a) Sit notum cunctis quod Ego Petrus de Aragona et filius meus Petrus con-cedimus / et recognoscimus tibi Perfecto, baiulo Domini Regis, quod persolvistinobis pro Domino / Rege .CCC. morabetinos ex una parte, de eximento quod inpreteritis tribus annis pertinuit / domino Regis de molis, et ex alia parte.M.DC.XXXVIII. solidos in denariis. Item / fiunt .III. milia .DCC.XXXVIII.solid[i], de quibus laude Iohanis Montis Iudaici et / Bernardi [R]ubei cadunt duomilia .DCCCC. solidi pro illis VI. operatoriis [...] / introitu alfondachi Barchinoneet voltis se tenentibus super eadem operatoria et super [........]/tum introitum quececiderunt. Sic igitur remanent .DCCC.XXXVIII. solidi quos domino / Regi debe-mus, pro quibus convenimus operari in predicto alfondacho ad [.]/.LX.solid[orum] miliarium petre cum missione nostra tamdiu quosque computatis .LX.solidos pro / unoquoque miliario petre compleantur predicti .DCCC.XXXVIII.solidi. Et hoc / habeat et recupere[t] dominus Rex vel tu aut quislibet alter pro eoin nobis et in rebus nostris / mobilius et immobilius in quibus accipere volueris vel[] sine suo dampno. Actum / est hoc kalendas julii anno .M.CC.III.

    S[signo] Petri de Aragona, qui hoc laudo et firmo.

    Martn Alvira Cabrer

    522

  • 794 daret, a.795 Nota de IBARRA: No tiene suscripcin notarial. Todo de la misma letra.796 La villa de Rubielos fue tomada por las milicias comunales de Teruel al mando del

    juez Pedro de Armillas.

    1203 julio, [1-2]. Zaragoza 393

    Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, exime a los habitantes de Zaragozay a sus descendientes del pago de lezdas, peajes o cualquier otra costumbre en todo lugar de sureino.

    A. Original sin sello y restos de tiras de badana, AM Zaragoza, R-9.B. Transcr. IBARRA, Estudio, II, n. LXII.a. Ed. CDCZ, I, n. 33, p. 122.

    Reg.: IBARRA, Estudio, I, n. 134.

    Cit.: IBARRA, Nuevas aportaciones, pp. 74 y 77.

    (A) Manifestum sit cunctis tam presentibus quam futuris quod ego Petrus, Deigratia Rex Aragonum et Comes Barchinone, cum presenti scriptura inviolabiliter /duratura, concedo et dono toti populo Cesaraugustano et eorum successoribus inperpetuum quod in aliquo loco regni vel terre mee non teneantur ipsi / omnes autsinguli, nec etiam illi qui cum eis faciunt comunem vicinitatem, dare lezdam sivepedaticum seu aliam quamlibet consuetu/dinem sed liberam et perpetuam ex hocobtineant franchitatem. Ut autem hec donatio teneatur eis firmiter et magis inte-gra, presentem paginam signo et sigillo meo confirmatam et corroboratam eis tra-do, constituens et firmiter mandans quod nul/lus audeat eam in aliquo infringere,quod qui faceret iram meam incurreret et pro pena mille aureos michi donet794. /

    Data Cesarauguste mense julii, per manum Johannis de Berix domini Regisnotarii et mandato eius scripta, / sub Era M.CC.XL. prima.

    Signum [signo] Petri Regis Aragonum et Comitis Barchinone, qui hoc laudo,concedo et confirmo.

    Huius rei testes:

    [1. Col.] Garcia Romeu, senior in Calataiub. Artallus, senior in Alagone.Berengarius de Attencia in Turol.

    [2. Col.] Aznarius Pardi in Iacca. P[etrus] de Alcala in Osca. Loferrencus inLuna795.

    1203 julio. ...cuando fue tomada Rubielos796 394

    Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, ordena a todos sus sbditos delobispado de Zaragoza que abonen los diezmos de las posesiones que fueron de musulmanes yahora son de cristianos, y de las que stos enajenen a aqullos.

    B. ALS, Cartulario Pequeo, fol. 127, doc. 519 y fol. 148, doc. 577.C. ALS, Cartulario Grande, fols. 45b-45a, doc. 46.a. Cit. y ed. fragmentaria PANO, La Santa Reina Doa Sancha, p. 80.

    Pedro el Catlico, Rey de Aragn y Conde de Barcelona (1196-1213)

    523

  • 797 rex Aragon come Barchinone, b.798 cel, b.799 andeat, b.

    b. Ed. CDCZ, I, n. 34, p. 123.c. Ed. CSSZ, II, n. 772, p. 463.

    Reg.: IBARRA, Nuevas aportaciones, p. 74.

    Cit.: CARUANA, Historia de la Provincia de Teruel, p. 50 (1204). UBIETO, Historia deAragn. La formacin territorial, p. 285. UBIETO ARTETA, A., Historia de Aragn. Divisio-nes administrativas, Zaragoza, Anubar, 1983, p. 119.

    (c) Dominus Petrus rex precepit ut de possessionibus qui devenerunt ad christianos demanibus sarracenorum vel in posterum devenerint integre solvantur decime et primicie ecclesie.

    Petrus, Dei gratia rex Aragonum, comes Barchinonensis797, potestatibus et aliismilitibus necnon burgensibus et aliis hominibus in episcopatu Cesaraugustanomanentibus, salutem. Mando et sub obtentu fidelitatis omnibus precipio ut dehereditatibus vel honoribus que fuerunt quondam sarracenorum et postea inmanu christianorum devenerunt vel devenerint, unde ecclesia decimam et primi-ciam accepit, integre decimas et primicias ecclesiis et clericis detis tam de parte ves-tra quam de parte sarracenorum. Illud inde precipimus et fortiter mandamussarracenis exarichs qui predictas hereditates vel honores excolunt et laborant quodfideliter ex parte sua decimas et primicias integre tribuant necnon etiam de heredi-tatibus, quas ipsi sarraceni de christianis emunt vel798 in pignore accipiunt, integreet absque fraude ecclesiis et clericis tribuant. Quisquis autem contra hoc manda-tum nostrum temere vel perturbare presumpserit meum amorem perdet et insupermille morabetinos mihi pectabis et indigationis mee vindictam asperrime sentiet.Et ut nullus unquam miles vel alius homo aut sarracenus tam presumptuosus inve-niatur qui decimas et primicias que usibus ecclesiarum sunt dedicate et alia ante-cessoribus nostris eis sunt concesse et a nobis confirmate audeat799 retinere nec ullacalliditate vel machinatione sanctam Dei Ecclesiam decimis et primiciis audeatdefraudare, precipimus merinis et baiulis nostris auctoritate nostra posse eos coge-re ad dandas decimas. Facta vero carta in mense iulii, quando fuit captus Rubiols,Era M.CC.XL.I.

    1203 julio, 22. Lleida 395

    Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, y Ermengol VIII, conde de Urgell,junto a Gombau, obispo de Lleida y Roda, inauguran la construccin de la Seu Vella deLleida.

    Placa conmemorativa moderna, conservada en el Museo Provincial de Lleida,reprod. en la Seu Vella de Lleida (s. XIX)

    Copia s. XVIII, RAH, Col. Traggia, V, Documentos del Archivo de Lrida, fol.199v, n. 2.

    Reprod. ES, XLVII (1850), p. 17.Reprod. MONFAR, Historia de los Condes de Urgel, I, pp. 427-428, esp. p. 428.Reprod. MIRET, Itinerario, III, p. 271.Reprod. LLADONOSA, Histria de Lleida, I (1991), p. 342, n. 46.

    Martn Alvira Cabrer

    524

  • 800 Dice VILLANUEVA: El ttulo de Scala Dei lo puso el Rey Don Pedro (Viage, XX, p. 157).

    Cit.: BEUTER, P.A., Segunda parte de la Cornica General de toda Espaa, y especial-mente de Aragon, Cathalua, y Valencia, reimpr. cast. Valencia 1604, lib. II, cap. xx, p.104. VILLANUEVA, Viage, XVI, pp. 82-83 y 129. ARCO, Huesca en el siglo XII, p. 81 (inau-guracin en 1201 y consagracin por el obispo el 30 mayo 1204). LLADONOSA,Histria de Lleida, I (1991), pp. 297 y 342 (y anlisis).

    Reg.: IBARRA, Estudio, I, n. 135 (de MIRET).

    ANNO DOMINI MCCIII ET XI / KALENDAS AUGUSTI SVB DOMINOINO/CENTIO PP III. VENERABILI GON/BALDO HVIC ECCLESIE PRESIDEN-TE INCLIT/US REX PETRUS II ET ERMEN/GAUDUS COMES URGELENSISPRIMA/RIVM ISTIUS FABRICE LAPIDEM POSUERVNT / B.. OBIGIONIS /OPERARIO EXISTENTE PETRUS DE / GUMBA M ET FABRICATOR.

    1203 agosto, 7. Letrn 395 bis

    Inocencio III otorga a la reina Sancha de Aragn la proteccin apostlica sobre los bienesque recibi de su esposo el rey Alfonso el Trovador.

    [A]. AMSI.

    Reg.: PANO, Santa Mara de Sijena. Humilis Soror, III: Parte Documental, n. 206.

    Veneranda sedes apostolica.

    Datum Lateranense VII Augusti, Pontificatus nostri anno VI.

    [a. 1203 agosto, 18] 396

    Guillem de Montrodon hace un prstamo de 900 s. al rey de Aragn.

    Mencionado en el Testamento de Guillem de Montrodon antes de entrar en la Ordendel Temple (18 agosto 1203), ACA, Cancillera, Pergs. Pedro I, n. 158; trad. cat. A.PLADEVALL, Guillem de Montrodon. Mestre del Temple i tutor de Jaume I, Lleida, PagsEditors, 1993, pp. 31-32.

    Cit.: PLADEVALL, Guillem de Montrodon, pp. 30 y 49.

    Preterea est sciendum, quod dominus rex Aragonis debet mihi .DCCCC. solidosbarchinonensium de quibus dono Deo et dicte domui / Milicie Templi .CCCC. soli-dos per mea ornamenta et per mea necessaria. Quingentos autem solidos qui rema-nent, mando dari predicto fratri nostro Ferrario, ut solvat omnia mea debita, et deillus qui remanserit solutis debitis ut hornet et hereditet ecclesiam Sancte Marie /Montis rotundi, ad honorem Dei et Sancte Marie, et in ad remedium anime mee.

    1203 agosto, 18. Lleida 397

    Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, concede al monasterio-cartuja deSanta Maria de Scala Dei todas las tierras situadas entre el coll de Sant Maral, el ro de Siu-rana, el trmino de Cornudella y el collado de Godafrn, ensanchando el trmino de Poboleda,sin perjuicio para que los pobladores posean heredades en aquellos trminos800.

    Pedro el Catlico, Rey de Aragn y Conde de Barcelona (1196-1213)

    525

  • 801 Debo y agradezco esta referencia a Damian J. Smith.

    A. Original con sello roto, AAP, Pergs. Scala Dei, S32801.B. Copia s. XVII sin testigos, AHN, Cd. 1234-B: Registro vniversal de totes les

    escriptures que estan en lo Archiu de Scala Dei, fol. 36r-v.C. Transcr. de B, IBARRA, Estudio, II, n. LXIII.a. Ed. VILLANUEVA, Viage, XX, doc. XLIV, pp. 263-264.

    Reg.: AAP, Catlogo del AAP, n. 32. MIRET, Itinerario, III, pp. 271-272.IBARRA, Estudio, I, n. 137 (de a y B). TRENCHS, El Montsant y sus monasterios, pp. 213-214 y n. 28, p. 228.

    Cit.: MORERA, Tarragona Cristiana, I, p. 532. MORERA, Provincia de Tarragona,p. 421. FONT RIUS, Cartas, I, p. 768. CATAL, Comentari marginal (Priorat), Elscastells catalans, IV, pp. 452-453.

    (B) Notum sit cunctis quod ego Petrus, Dei gratia Rex Aragonum et ComesBarchinone, ob remedium anime domini patris mei et parentum meorum meiqueipsius, dono et concedo monasterio Sancte Marie Scale Dei, de ordine Cartusiensi,hos terminos sicut inferius scribuntur, scilicet: a parte orientali a loco qui diciturcollum de Gadafre sicut descendit aqua usque ad mansum Raymundi de SanctoMartino, et deinde usque ad collum Sancti Marcelli unde ascendunt per camposde Gavaldan, et inde transeunt per vineam Ermengaudi, et inde ascendendo