PERAKENDE SEKTÖRÜ

STOK YÖNETİM SÜRECİ

YAVUZ ANIL TEMUÇİN

Perakende sektörü için doğru stok yönetimi hayati önem taşır.

Stok yönetimi günden güne karmaşık bir yapı haline gelmiştir. Satışlarınhacminin artması ve ürün çeşitliliği ile birlikte şirketlerin ana sorunlarından biriolmuştur.

Şirketin yapısına ve sattığı ürünlere göre farklı metotlar kullanarak, stokmiktarlarında optimum dengeye ulaşmak gerekmektedir.

Perakende sektörü, aktif ve canlı bir yapı olduğu için seçilen metotlar sahadakullanılabilir olmalıdır.

STOK YÖNETİMİ

KONTROL VE TAKİP

SİSTEM VE TASARIM

DÖKÜMANTASYON

RAPORLAMA

ANALİZ VE METOTLAR

ESNEKLİK

TEDBİR

KOORDİNASYON

DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN UNSURLAR

KONTROL VE TAKİP

Perakende sektöründe stokların durumu güncel talep ve gelecek tahminlerinedayanır. Bu nedenle elde stok tutmak zorunludur.

Mağazada müşterilerin ulaşabilmesi için ürün bulundurmak gerekir. Bu noktadastok doğruluğu çok önemlidir.

Stoklarda meydana gelen sorunları en aza indirilmelidir. Belli aralıklardaperiyodik stok sayımları yapılarak, stokların en güncel halde olmasıperakendeciliğin olmazsa olmasıdır.

Depo içerisinde sipariş takibi yapılmalı ve fiziksel stoklar doğrulanmalıdır.

SİSTEM VE TASARIM

Kampanya veya indirim durumlarına göre stokların dizilişleri değişebilir.

Bu durum çabukluk kazandırarak, stok devrini hızlandırır.

Aktif bir yapı kurulmalı ve mağazalar bu duruma göre aksiyon almalıdır. Bununiçin uygun zemin planı (layout) düzenlenmelidir.

Gelişen teknoloji ile RFID yapısı kullanılarak, anlık olarak stok doğruluğusağlanmaya çalışılır.

SİSTEM VE TASARIM

Ürünlerin laf bilgisi düzenlenmelidir. Kullanıcılar bu kurallara uymalıdır.

Lokasyon bazında ürün stoğu oluşturulabilir. Lokasyon stoğuna beslemegerçekleşebilir.

Stok sayımı yaparken el terminali entegrasyonu gerçekleşmelidir.

Fazla veya eksik stoklar için otomatik transfer sistemleri oluşturulabilir. Böylecemağaza satışlarına göre dağıtım planlaması ve stok beslemeleri yapılabilir.

Stok statüleri, sipariş durumları sistemde net bir şekilde belirlenmelidir.

DÖKÜMANTASYON

Prosedürleri etkili bir şekilde ayarlayıp, ürün giriş ve çıkışlarında kontrolleri arttırarak kayıtların hep güncel olması sağlanmalıdır.

Eğer sisteme değil de, tecrübeye dayalı gerçekleşen işler var ise, bunlar ortadan kaldırılmalıdır.

Stokların doğruluğu sistemle beraber senkronize olmalıdır. Sistemde bulunan hatalar araştırılmalı ve uygun çözümler bulunmalıdır.

İptallerin ve iadelerin prosedürleri belirlenmelidir.

Görev tanımları yapılarak, bir sorun çıktığında direkt ilgili kişiyle sorun çözülmelidir.

Bütün ürün gruplarına özgü stok raporları yapılmalı, gerektiğinde ürün bazlı durum incelenerek, kampanya, indirim ya da beklenmeyen taleplere hızlı cevap verilmelidir.

Uygun ve verimli bir veri tabanı ile stok seviyesi hakkında güncel bilgilere anında ulaşılabilmeli.

Veri doğruluğu için bütün bilgilerin sistemden otomatik gelmesi sağlanmalı.

RAPORLAMA

KOORDİNASYON

Çok hızlı ve çok yavaş satan ürünler iyi analiz edilerek, sipariş ve stok yönetimi birbiriyle koordineli bir şekilde çalışmalıdır.

Satış alanındaki stok miktarı ve depolardaki stok miktarları dengelenmelidir.

Mağazaya ait depolarda besleme alanları güncellenerek, satışa destek verilmelidir.

TEDBİR

Emniyet stok miktarı oluşturularak, şok durumlarına karşı tedbir alınmalıdır.

Mevsimsel (trend) ürünler belirlenmelidir. Böylece geleceğe yönelik, tedbirler daha etkili bir şekilde oluşturulur.

Depo tanımları sınırsız olmalıdır.

Tedarikçilerden gelen mallar eksiksiz sayılarak teslim alınmalı, bu durum için mal kabul talimatı oluşturularak hatalar önlenmeli.

TEDBİR (HIRSIZLIK)

Yeni bir ürün geldiğinde stok kaydı eksiksiz ve hızlı bir şekilde yapılmalı.

İşçilerin aynı kapıdan girip çıkmaları sağlanmalı ve çantalarına bakılmalı.

Ürünleri çöpe atıp sonra çöpten alma gibi durumlar göz ardı edilmemeli.

Alarm sistemleri güncel olup, gerekli malzemeler belli kişilerin sorumluluğuna verilmeli.

Numuneler stok kayıtlarına girmeli.

Kayıtlara geçmeden satış yapmalar engellenmeli.

ESNEKLİK

Mağaza profiline göre stok kontrolü geliştirilebilir. Ürün portföyümağaza bazlı olabilir. Burada önemli olan stok doğruluğu ve zamanındacevap vermektir.

Sıcak satış mallarının miktarları arttırılmalı. Zemin tasarımında (layout) çıkış hızları göz önüne alınarak dizilim yapılmalı.

Teknolojik ürünlerin yaşam süreleri belirlenmelidir. Örneğin bir ütüsürekli satılabilir ancak yeni bir telefon modeli çıktığında eskisi rağbetgörmez.

Gelecek şoklara karşı hızlı tepki planlaması yapılmalı, gereksiz hareketler incelenerek ortadan kaldırılmalı.

ANALİZ VE METOTLAR

Öncelikler seçilmelidir.

Ne zaman ve ne kadar sipariş verilmeli gibi durumlar çözülmelidir.

Stoklar izlenerek bu iki yapı birbirleriyle uyumlu çalışmalıdır.

İşletmenin yapısına en uygun stok yönetim modeli araştırılmalıdır.

YENİDEN SİPARİŞ SEVİYESİ

Elde bulunan stok miktarı bellidir. Stok belli bir seviyeye geldiği zaman yenidensipariş verilir.

Bu sipariş seviyesi maksimum ve minimum stok arasında bir değer alır. Ancakbu durum bütün stoklar ve bütün ürünler için geçerli olmayabilir. Çünkü gerçekhayatta talep bağımsız olup, birçok değişkenden etkilenir.

Ayrıca yapılan kampanya veya indirimler bu durumu sürekli uygulamaya imkânvermeyebilir. Fakat genel olarak bu yapı kullanılıp, farklı durumlar için değişikmetotlar uygulanabilir.

ZAMAN SERİSİ ANALİZİ

Bu analizle geçmiş değerler incelenerek, geleceğe yönelik tahminler elde edilir.

Genellikle stokastik süreçlerin tahmini için kullanılır.

Sonuçta gerçek değerler kullanılır ve gerçeğe en yakın değerlereulaşılması amaçlanır.

AR-MA, ARIMA, ARCH ve GARCH modelleri kullanılır ya da uzun dönemli İlişkileri araştırmak için VECM, GRANGER analizleri yapılır.

ZAMAN SERİSİ ANALİZİ

Stok Miktarı Talep Alan Hacmi (m3) Sevk Miktarı Maliyet

Gibi değişkenlerin gelecek değerleri gerçeğe yakın bir şekilde tahmin edilebilir.Elde edilen verilere göre planlama gerçekleştirilir.

ABC ANALİZİ

ABC analizi uygulanarak, ürünler arasında önem sıralaması yapılabilir.

Yüksek değerli ürünlerin elde çok fazla tutulması, stok maliyetini arttıracaktır.Bu ürünlerin kontrolünün sık yapılması gerekir. Miktar artarsa, kontrol içinharcanan efor da artar.

Bu nedenle ABC analizi ile ürünler satış değerlerine göre sıralanarak, kategorizeedilir. Böylece kontrol noktası belirlenmiş olur.

Duruma göre ABC analizi ürünlerin çıkış miktarları ve periyotları içindekullanılabilir.

REGRESYON ANALİZİ

Değişkenler arası ilişkilerin gücünü bulmak için regresyonanalizi kullanılabilir.

Uygun değişkenleri kullanarak bir regresyon modeli kurulur.

Analiz sonucunda elde edilen sabit katsayılara göre gelecekdönemde gerçekleşecek değerler tahmin edilmeye çalışılır.

REGRESYON ANALİZİ

• Yıllık stok artış miktarları için kullanılabilir.

• Stok maliyet artış oranları tahmin edilebilir.

• Stok miktarlarını etkileyen faktörler anlamlı bir katsayı ile formülize edilir.

• Geçmiş yıllardaki hacim ve sevk miktarları ölçülerek, gelecek planlaması için• yardımcı olur.

YAVUZ ANIL TEMUÇİN

TEŞEKKÜRLER