PERLAKSAAN KAEDAH PENCEGAHAN HAKISAN TEBING …

PERLAKSAAN KAEDAH PENCEGAHAN HAKISAN TEBING SUNGAI

NURERLINA BINTI RAMLEE

UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

PSZ 19:16 (Pind. 1/07)

UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

BORANG PENGESAHAN STATUS TESIS / KERTAS PROJEK PRASISWAZAH DAN HAKMILIK

Nama penuh penulis : NURERLINA BINTI RAMLEE

Tarikh lahir : 30 DISEMBER 1992

Judul :

PERLAKSANAAN KAEDAH PENCEGAHAN HAKISAN

TEBING SUNGAI

Sesi Akademik : 2016/2017

Saya mengaku bahawa tesis ini diklasifikasikan sebagai;

SULIT

(Mengandungi maklumat yang berdarjah keselamtan atau kepentingan Malaysia seperti yang termaktub di dalam AKTA RAHSIA RASMI 1972)*

TERHAD

(Mengandungi maklumat TERHAD yang telah ditentukan oleh organisasi/badan di mana penyelidikan dijalankan)*

TIDAK TERHAD Saya bersetuju bahawa tesis saya akan diterbitkan sebagai akses terbuka atas talian (teks penuh)

Saya mengakui bahawa Universiti Teknologi Malaysia berhak seperti berikut; 1. Tesis adalah hakmilik Universiti Teknologi Malaysia. 2. Perpustakaan Universiti Teknologi Malaysia dibenarkan membuat salinan

untuk tujuan pengajian sahaja. 3. Perpustakaan dibenarkan membuat salinan tesis ini sebagai bahan

pertukaran antara institusi pengajian tinggi.

Disahkan oleh,

________________________________________ ________________________________ (TANDATANGAN PENULIS) (TANDATANGAN PENYELIA)

(921230-12-5172) (SR. DR. MOHD SAIDIN BIN MISNAN) Tarikh: Tarikh:

CATATAN: * Jika tesis ini SULIT atau TERHAD, sila lampirkan surat daripada pihak berkuasa/organisasi berkenaan dengan menyatakan sekali sebab dan tempoh tesis ini perlu dikelaskan sebagai SULIT atau TERHAD

PENGESAHAN PENYELIA

“Saya akui saya telah membaca karya ini dan pada pandangan saya karya ini adalah

memadai dari segi skop dan kualiti untuk tujuan penganugerahan Ijazah Sarjana

Muda Sains (Pembinaan)”

Tandatangan :

Nama Penyelia : SR. DR. MOHD SAIDIN BIN MISNAN

Tarikh :

Tandatangan :

Nama Pembaca Kedua: PROF. DR. ROSLAN BIN AMIRUDIN

Tarikh :

PERLAKSANAAN PENCEGAHAN HAKISAN SUNGAI


Laporan projek ini dikemukan sebagai memenuhi sebahagian daripada syarat

penganugerahan Ijazah Sarjana Muda Sains (Pembinaan)

Fakulti Alam Bina

Universiti Teknologi Malaysia

MAY 2017

ii

PENGAKUAN

Saya akui tesis yang bertajuk “Perlaksanaan Kaedah Pencegahan Hakisan Tebing

Sungai” ini adalah hasil kerja saya sendiri kecuali nukilan dan ringkasan yang tiap-

tiap satunya telah saya jelaskan sumbernya.

Tandatangan :

Nama : _________________________________

Tarikh :


iii

DEDIKASI

Ya Allah,

Kupanjatkan kesyukuran atas rahmat dan nikmatMu,

“Sesungguhnya, selepas kesusahan ada kesenangan” [Quran 94:5]

Ibu dan ayah,

Salam kasih dan sayang, Kerana sentiasa ada.

Terima kasih atas doa dan restu.

Kepada Anis, Ameer dan Hakim,

Ku harapkan agar ada sesuatu yang kalian lakukan dalam hidup ini,

Bermakna di dunia dan di Akhirat

Sahabat,

Terima kasih kerana menjadi sahabat yang terbaik

M.T.M

Terima kasih kerana sabar menunggu.

Faith is:

“Patience during difficulty and thankfulness during prosperity”

iv

PENGHARGAAN

Alhamdullilah, Syukur kehadrat Ilahi, Tuhan Sekelian Alam. Yang Maha Memberi

Nikmat, Kemudahan dan Keberkatan. Dengan limpahan rahmatNya, masa, nyawa

dan tenaga yang dianugerahkan, dapat saya menyiapkan Projek Sarjana Muda ini

dengan jayanya.

Pertamanya, penghargaan ini didedikasikan khas kepada Sr. Dr. Mohd Saidin Bin

Misnan yang telah membantu, menyelia dan memberikan tunjuk ajar sehingga

membuka ruang kepada saya untuk menyiapkan kajian ini dengan sukses.

Terima kasih juga kepada pihak Jabatan Pengairan dan Saliran yang telah banyak

membantu dan sudi meluangkan masa serta kerjasama kalian. Pengalaman dan

maklumat yang telah diberikan dan dikongsi telah membantu merealisasikan kajian

ini.

Tidak lupa, terima kasih dan saying kepada ayahanda, bonda, keluarga serta rakan-

rakan atas doa dan sentiasa ada di saat jatuh dan bangun. Hanya Allah s.w.t yang

mampu membalasnya.

Akhirnya, kepada rakan seperjuangan.

Finally! Alhamdullilah.

v

ABSTRAK

Sungai merupakan salah satu sumber yang penting dalam kehidupan manusia

dan memberi manfaat dalam kehidupan seharian. Walaubagaimanapun, hakisan tebing

sungai yang berlaku akan memberi kesan terhadap kemusnahan ekosistem dan juga

sistem sungai itu sendiri. Hakisan tebing sungai biasanya disebabkan oleh hakisan kaki

tebing dan juga disebabkan oleh pembinaan tembok hakisan yang tidak sesuai. Oleh

itu, kajian ini dijalankan bagi mengenal pasti kaedah pencegahan hakisan tebing sungai

yang dilaksanakan berdasarkan faktor-faktor pemilihan dan perlaksanaan serta kos

yang terlibat bagi kaedah pencegahan hakisan. Bagi mencapai tujuan tersebut, kajian

dijalankan berdasarkan kajian kes ke atas lima buah projek yang melaksanakan kaedah

hakisan tebing sungai di Johor Darul Takzim. Pengumpulan data telah dibuat dengan

menjalankan temu bual semi struktur dan analisis dokumen. Temu bual dijalankan

terhadap pihak yang bertanggungjawab terhadap perlaksanaan kaedah hakisan tebing

sungai. Hasil kajian yang dijalankan berjaya mengenal pasti faktor-faktor pemilihan

dan iaitu kos pembinaan, reka bentuk, kaedah pembinaan dan faktor keadaan dan

lokasi tapak. Manakala, kos yang terlibat bagi pembinaan kaedah pencegahan hakisan

adalah bergantung kepada kos pembinaan, kos kerja awalan, kos kerja pembersihan

dan kos kerja pembinaan yang diperuntukkan dan munasabah dengan kaedah yang

digunakan. Dapatan daripada hasil kajian ini agar dapat membantu pihak kontraktor-

kontrakor dalam sektor pembinaan mengadaptasikan kaedah pencegahan hakisan

tebing sungai yang paling efektif bagi kawasan yang mengalami hakisan sungai.

vi

ABSTRACT

River is one of the important source for mankind and give benefits to their daily

life. However, riverbank erosion would give the impact to the ecosystem and the river

system itself. Riverbank erosion usually occur at toe bank and also because of

inappropriate method of construction. Therefore, this study was carried out in order to

identify the river bank protection method implemented by factors of selection and

implementations as well as the costs involved for erosion prevention methods. In order

to achieve the objectives, this study carried out by going through five case studies that

implement the river bank protection method around Johor Darul Tazim. Data

collection was collected using semi-structure interview and document analysis

method. The interview was conducted with a person who are responsible and expert

regarding the implementation of riverbank protection method. Finding shows that the

factors of selection and implementations of river bank protection are construction cost,

design factors, construction method and factors of location and site conditions.

Whereas, the cost involved for the erosion protection depends on the construction cost,

preliminaries, and cost of site clearance. To be specific, construction cost rest on to the

budget provided and it must be reasonable with the riverbank protection method used.

This study will help the contractor to identify and implement the most effective

riverbank protection method which are suitable to the construction of site.

.

vii

ISI KANDUNGAN

BAB TAJUK MUKA

SURAT

AKUAN ii

DEDIKASI iii

PENGHARGAAN iv

ABSTRAK v

ABSTRACT vi

ISI KANDUNGAN vii

SENARAI RAJAH xiv

SENARAI JADUAL xv

SENARAI RINGKASAN xvi

BAB 1 PENDAHULUAN

1.1 Pengenalan 1

1.2 Penyataan Masalah 2

1.3 Persoalan Kajian 5

1.4 Objektif Kajian 5

1.5 Skop Kajian 6

1.6 Kepentingan Kajian 6

1.7 Metodologi Kajian 7

viii

1.8 Organisasi Bab 8

BAB 2 PERLAKSANAAN KAEDAH PENCEGAHAN

HAKISAN TEBING SUNGAI

2.1 Pengenalan 10

2.2 Definisi

2.2.1 Sungai

2.2.2 Hakisan

11

11

12

2.3 Jenis-jenis Hakisan

2.3.1 Jenis-jenis Hakisan Permukaan

2.3.2 Jenis-jenis Hakisan Sungai

12

12

15

2.4 Faktor-faktor Hakisan Sungai

2.4.1 Isipadu dan Halaju Air

2.4.2 Kecerunan

2.4.3 Jenis Batuan

2.4.4 Bentuk Alur

2.4.5 Bahan Muatan

2.4.6 Hujan Lebat

2.4.7 Tindakan Manusia

17

17

18

18

18

19

19

20

2.5 Cara Berlaku Hakisan Sungai

2.5.1 Tindakan Hidraul

2.5.2 Geseran

2.5.3 Lagaan

2.5.4 Larutan

20

21

21

22

22

2.6 Mekanisme Hakisan Tebing Sungai

2.6.1 Pergerakkan Tebing

23

23

ix

2.6.2 Kegagalan Jisim 23

2.7 Kesan Hakisan Sungai

2.7.1 Banjir

2.7.2 Alam Sekitar

2.7.3 Ekonomi

2.7.4 Perubahan Bentuk Rupa Bumi

24

24

25

25

26

2.8 Kaedah Pencegahan Hakisan

2.8.1 Cerucuk Keping Keluli

2.8.2 Cerucuk Keping Konkrit Pratuang

2.8.3 ‘Green Terrawall Sistem’

2.8.4 Sangkar Tilam

2.8.5 Batu Sangkar

2.8.6 Reno Mattress

2.8.7 Dinding Batu

27

27

28

30

31

33

34

35

2.9 Perlaksanaan Kaedah Pencegahan Hakisan Tebing Sungai Berdasarkan Faktor Pemilihan Dan Perlaksanaan

2.9.1 Faktor Kos Pembinaan

2.9.2 Faktor Reka Bentuk

2.9.3 Faktor Ciri-ciri Tanah

2.9.4 Faktor Kaedah Pembinaan

2.9.5 Faktor Keadaan dan Lokasi Tapak

37

37

38

40

41

42

2.10 Kos yang Terlibat Bagi Kaedah Pencegahan

Hakisan Sungai

2.10.1 Kerja-Kerja Awalan

2.10.2 Penyediaan Tapak

2.10.3 Kerja-Kerja Tanah

43

43

48

49

50

x

2.10.4 Kerja pembinaan Tembok Kawalan

Hakisan

2.11 Rumusan Bab 55

BAB 3 METODOLOGI KAJIAN 57

3.1 Pengenalan 57

3.2 Reka Bentuk Kajian

3.2.1 Kajian Kes

59

59

3.3 Perancangan Kaedah Kajian

3.3.1Peringkat Pertama

3.3.2 Peringkat Kedua

3.3.3 Peringkat Ketiga

3.3.4 Peringkat Keempat

60

61

62

63

64

3.4 Instrumen Kajian

3.4.1 Temu Bual Semi Struktur

3.4.2 Analisis dokumen

64

65

66

3.5 Kaedah Analisis Data

3.5.1 Analisis kandungan

67

67

3.6 Rumusan Bab 72

BAB 4 ANALISIS KAJIAN 73

4.1 Pengenalan 73

4.2 Latar Belakang Projek 74

4.3 Projek A: Cadangan Membina dan Menyiapkan

sebuah 'Tidal Gate' dan 'Pumping Station' serta Kerja-

Kerja Berkaitan di Sg. Kemang, Kota Tinggi, Johor

Darul Tazim

76

4.3.1 Kaedah Pencegahan Hakisan Tebing

Sungai Berdasarkan Faktor Pemilihan Dan

Perlaksanaan

76

xi

4.3.2 Kos yang terlibat 82

4.4 Projek B: Kerja-kerja Membina Tembok Kawalan

Hakisan dan Kerja-kerja Berkaitan di Sungai Skudai,

Kampung Separa, Kulai, Johor

86



Perlaksanaan

87


4.5 Projek C: Rancangan Tebatan Banjir Lembangan

Sungai Tiram, Johor Bahru, Johor Serta Kerja-Kerja

Berkaitan

93



Perlaksanaan

94


Projek D: Program Pemuliharaan Sungai untuk

Mengurangkan Risiko Banjir di anak Sungai Skudai,

Johor Bahru, Johor (Kerja-Kerja Penstabilan Tebing dan

Pengorekan Sungai)

100



Perlaksanaan

101

4.7 Projek E: Program Pemuliharaan Sungai untuk

Mengurangkan Risiko Banjir di Sungai Plentong

(Kampung Plentong Baru), Johor Bahru, Johor

105



Perlaksanaan

108


4.8 Analisis Keseluruhan Kajian 115

xii

4.8.1: Kaedah Yang Dilaksanakan Berdasarkan

Faktor-Faktor Pemilihan Dan Perlaksanaan

Untuk Pencegahan Hakisan Tebing Sungai.

115

4.8.2 Kos Yang Terlibat Dalam Pencegahan

Hakisan Tebing Sungai

118

4.9 Rumusan Bab 118

BAB 5 KESIMPULAN DAN CADANGAN 119

5.1 Pengenalan 119

5.2 Kesimpulan 120

5.2.1 Kaedah Yang Dilaksanakan Berdasarkan

Faktor-Faktor Pemilihan Dan Perlaksanaan

Untuk Pencegahan Hakisan Tebing Sungai.

120

5.2.3 Kos Yang Terlibat Dalam Pencegahan


123

5.2.3 Kos per Meter Berdasarkan Perlaksanaan

Kaedah Pencegahan Hakisan Tebing Sungai.

127

5.3 Batasan Kajian 129

5.4 Kajian Lanjutan 129

RUJUKAN 131

Lampiran 140

xiii

SENARAI RAJAH

No. Rajah TAJUK MUKA

SURAT

2.1 Cerucuk Keping Keluli 27

2.2 Cerucuk Keping Konkrit Pratuang 29

2.3 ‘Green Terrawall Sistem’ 31

2.4 Sangkar Tilam (Gabion Mattress) 33

2.5 Batu Sangkar (Gabion Wall) 34

2.6 Reno Mattress 35

2.7 Dinding Batu 36

3.1 Carta Alir Metadologi Kajian 58

xiv

SENARAI JADUAL

No. Jadual TAJUK

MUKA

SURAT 2.1 Spesifikasi Sangkar tilam dan Reno Matress 32

2.2 Had liabiliti insurans berdasarkan harga kontrak 45

3.1 Contoh perkumpulan kod objektif 70

3.2 Contoh jadual dokumen analisis 71

4.1 Latar Belakang Projek 74

4.2 Butiran terperinci Projek A 76

4.3 Kos pembinaan Projek A 82

4.4 Butiran Projek B 86

4.5 Kos yang terlibat Projek B 91

4.6 Butiran Terperinci Projek C 93

4.7 Kos yang terlibat Projek C 98

4.8 Butiran terperinci Projek D 101

4.9 Kos yang terlibat bagi Projek D 105

4.10 Butiran terperinci Projek E 108

4.11 Kos yang terlibat Projek E 112

4.12 Ringkasan Faktor pemilihan dan perlaksaan dalam kaedah

pencegahan

116

4.13 Ringkasan Kos yang Terlibat dalam Projek 117

5.1 Ringkasan Kaedah Pencegahan Hakisan Tebing Sungai Yang

Dilaksanakan Berdasarkan Faktor-Faktor Pemilihan Dan

Perlaksanaan

121

5.2 Ringkasan Kos Yang Terlibat Bagi Setiap Kaedah Pencegahan


124

xv

SENARAI RINGKASAN

BS - British Standard

CAR Contractor’s All Risk

CIDB - Construction Industry Development Board

CDOT - Colorado Department of Transportation

MYCESSM - Malaysia Civil Engineering Standard Method of

Measurement

CMGD - Certificate of Making Good Defect

CPC - Certificate of Partial Completion

DBKL - Dewan Bandaraya Kuala Lumpur

JTKSM - Jabatan Tenaga Kerja Semenanjung Malaysia

JKR - Jabatan Kerja Raya

JPS - Jabatan Pengairan dan Saliran

LHDN - Lembaga Hasil Dalam Negeri

SEPA - Scotish Environment Protection Agency

SIRIM - Scientific and Industrial Research Institute of Malaysia

BAB 1

PENDAHULUAN

1.1 Pengenalan

Peningkatan populasi serta permintaan manusia yang tinggi bagi pembangunan

dan pengunaan tanah telah menyebabkan pelbagai infrastruktur dibina di kawasan

yang belum diterokai. Hal ini sekaligus akan memberi impak yang besar terhadap

alam sekitar dan terjadinya hakisan tanah, pencemaran sungai dan cerun yang tidak

stabil. Kesan daripada hakisan tanah dan pencemaran sungai akan menyebabkan

manusia hilang salah satu sumber utamanya hal ini kerana sungai merupakan sumber

bekalan air yang utama kepada manusia dan haiwan. Manusia menggunakan air

dengan pelbagai tujuan seperti air minuman dan kegunaan domestik

2

Selain itu, sungai juga memainkan peranannya sebagai medium pengangkutan

dan perhubungan dan bertanggungjawab terhadap semua aktiviti permukaan bumi.

Sungai adalah mana-mana yang mengalir masuk ke dalam saluran di antara tebing.

Lazimnya sungai akan mengalir dari atas iaitu, bermula di bahagian hulu ke bawah

atau bahagian hilir.

Pembentukan keadaan rupa bumi adalah bergantung pada agen yang selalu

bertindak mengikut kitaran. Agen angin, galseir dan air adalah merupakan agen utama

yang sentiasa mengubah bentuk muka bumi ini. Hakisan juga boleh difahami sebagai

pemusnahan muka bumi yang disebabkan oleh agen air yang boleh diklasifikasikan

sebagai hakisan air. Oleh itu, bagi mengelakkan hakisan tebing sungai daripada

berlaku, pelbagai kaedah boleh dipraktikan demi memastikan hakisan tebing sungai

dapat dielakkan dan dapat melindungi ekosistem daripada tercemar.

1.2 Penyataaan Masalah

Hakisan sungai merupakan salah satu daripada bencana alam yang tidak dapat

dijangkakan daripada berlaku dan boleh berlaku secara semulajadi atau kesan daripada

tindakan manusia. Menurut Strahler (1978), ia berlaku apabila aliran alir di dalam alur

digerakkan oleh daya daya graviti dan daya ini menghasilkan tekanan ke atas tebing

sungai tersebut lalu terhakis. Punca utama runtuhan tebing biasanya disebabkan oleh

hakisan pada bawah tebing atau dasar sungai akibat arus sungai yang deras dan

bergelora.

Mengikut Garis Panduan Pembangunan Melibatkan Sungai dan Rezab Sungai

oleh Jabatan Pengairan dan Saliran Malaysia, punca utama masalah hakisan tebing

sungai adalah disebabkan hakisan di bahagian kaki tebing yang menjejaskan

kestabilan tebing sungai, kadar aliran yang tinggi di sungai dan menyebabkan

3

pemindahan tanah dari tebing sungai serta limpahan air sungai ke ban atau dataran

banjir semasa kadar aliran tinggi.

Hakisan sungai juga melibatkan tanah yang terdapat di sepanjang tebing sungai

dan dasar sungai yang akan membawa kepada pengumpulan sedimen seterusnya

meningkatkan masalah pencemaran (Roslan et al., 2012). Masalah hakisan tebing ini

akan menjadi serius pada bahagian tebing sungai yang semula jadi dan tidak dilindungi

oleh sebarang kerja perlindungan. Menurut Toriman et al., (2007), pembinaan struktur

kawalan sungai adalah salah satu kaedah alternatif yang berkesan bagi mengurangkan

hakisan sungai (Taa Wee dan Ariffin, 2011).

Menurut Jabatan Metreologi Malaysia (2016), laporan dan tinjauan cuaca pada

bulan Januari hingga Februari 2016, kebanyakan kawasan di Semenanjung Malaysia

telah menerima jumlah hujan pada paras purata sehingga melebihi paras purata dengan

penambahan peratusan anomali di antara 20% sehingga 60% dan punca hakisan sungai

boleh dikategorikan oleh air hujan yang lebat pada musim tengkujuh (Jabatan

Metreologi Malaysia). Menurut Thyy et al., (2006), wilayah Quang Ngai di tengah

Vietnam adalah terdedah kepada banjir kilat yang disebabkan oleh ketinggian hujan

turun iaitu, 70% (230mm/ tahun) dan menyebabkan aliran halaju air tinggi dan

seterusnya membawa kepada banjir kilat di kawasan-kawasan yang rendah. Selain itu,

Sungai Pahang adalah merupakah salah satu kawasan yang sering menghadapi

masalah banjir dan memberi impak kepada masyarakat dan sungai itu sendiri

antaranya pemendapan sedimen yang tinggi dan sedikit sebanyak memberi perubahan

geomorpologi sungai tersebut (Kamarudin et al., 2015)

Dasar sungai akan mengalami hakisan yang kritikal dan menyebabkan

keruntuhan tanah tebing sungai dan mencetekkan dasar sungai serta menyumbang

berlakunya banjir (Ta Wee & Ariffin, 2011). Bagi menstabilkan tebing sungai yang

bermasalah, pelbagai kaedah telah digunakan untuk memastikan tebing tersebut kekal

stabil. Masalah dalam pemilihan serta perlaksanaan dalam membina tembok tebing

sungai juga perlu dititik beratkan.

4

Faktor pemilihan dan perlaksanaan kaedah pencegahan hakisan yang tidak

bersesuaian akan menyebabkan kegagalan kaedah tersebut untuk mengelakkan

hakisan daripada berlaku. Menurut laporan Razif Rosli (2016), masalah hakisan yang

teruk menyebabkan tebing konkrit runtuh dan tidak dapat menampung aliran air yang

banyak ketika hujan dan menyebabkan air melimpah. Selain itu, tebing konkrit

tersebut runtuh berpunca daripada kelemahan struktur binaan.

Menurut Toriman dan Che’Lah (2007), kerja-kerja pembinaan pencegahan

hakisan sungai yang dilaksanakan akan mengambil kira kawalan hakisan tebing sungai

terutamanya dari aspek pendekatan struktur pembinaan. Menurut Kamarudin et al.,

(2015), pembinaan tembok pengawalan hakisan di tebing sungai dapat mengurangkan

hakisan tebing yang berlaku, namun pembinaan tembok hakisan tanpa kajian yang

menyeluruh akan menyebabkan impak hakisan yang berganda. Justeru itu, faktor

pemilihan pencegahan hakisan yang tepat dapat mengelakkan berlakunya keruntukan

struktur tebing sungai.

Kos bagi membina kaedah pencegahan hakisan juga perlu diambil kira kerana

ianya memainkan peranan yang penting sebelum kerja-kerja pembinaan dapat

dilaksanakan. Menurut Betty Subaryati (2015), lebih RM3 Juta diperlukan bagi kerja-

kerja kerja pembinaan penahan hakisan di kawasan Kampung Keseng, Kota Bharu,

Kelantan. Hal ini kerana masalah hakisan yang kritikal di kawasan berkenaan akan

menyebabkan rumah yang berhampiran sungai akan hanyut dibawa arus dan

mengakibatkan banjir besar di negeri tersebut sekaligus mengancam keselamatan

penduduk. Selain itu, menurut Toriman dan Che’ Lah (2007), di bawah Rancangan

Malaysia Kelapan misalnya, Jabatan Pengairan dan Saliran (JPS) membelanjakan

hampir RM 1.5 bilion untuk projek-projek tebatan banjir sambungan manakala RM

4.13 bilion untuk projek-projek baru, termasuk mengawal selia segmen sungai yang

runtuh akibat banjir di seluruh Negara (Jabatan Pengairan dan Saliran, 2004).

Oleh itu, kawalan pencegahan hakisan sungai perlu dititkberatkan bagi

mengurangkan terjadinya hakisan serta kegagalan dalam merancang kaedah kawalan

5

yang efektif akan memberi kesan kepada kerugian harta benda dan mengorbankan

nyawa penduduk tempatan serta kemusnahan rumah yang terdapat di tebing sungai

tersebut.

1.3 Persoalan Kajian

Berdasarkan isu-isu yang telah dinyatakan di dalam sub-topik yang terdahulu,

soalan-soalan kajian berikut wujud dan dinyatakan seperti berikut:

i. Apakah kaedah yang dilaksanakan bagi mengelakkan hakisan sungai berdasarkan

faktor-faktor pemilihan dan perlaksanaan untuk pencegahan hakisan tebing

sungai?

ii. Berapakah kos yang terlibat bagi kaedah pencegah hakisan tebing sungai?

1.4 Objektif Kajian

Objektif kajian ini adalah untuk:

i. Mengenal pasti kaedah yang dilaksanakan berdasarkan faktor-faktor pemilihan

dan perlaksanaan untuk pencegahan hakisan tebing sungai.

ii. Mengenal pasti kos yang terlibat bagi kaedah pencegahan hakisan tebing sungai.

6

1.5 Skop Kajian

Skop kajian ini merujuk kepada projek yang melakukan kaedah pencegahan

hakisan tebing sungai di kawasan Johor dengan mendapatkan maklumat daripada

Jabatan Pengairan dan Saliran (JPS). Kawasan yang cenderung berlaku hakisan adalah

disebabkan oleh faktor-faktor semula jadi atau hasil daripada tindakan manusia yang

mengakibatkan berlaku hakisan sungai.

Selain itu, kajian ini juga memberi tumpuan kepada jenis-jenis kaedah

pencegahan hakisan tebing yang dilaksanakan serta mengenal pasti kos yang terlibat

bagi kaedah yang dipilih. Kemudiannya, kerja-kerja pengumpulan maklumat akan

dijalankan dan akan dianalisis dengan kaedah yang bersesuaian. Setelah itu, keputusan

analisis yang diperolehi akan dibincangkan.

1.6 Kepentingan Kajian

Dapatan daripada hasil kajian ini agar dapat membantu pihak kontraktor-

kontrakor dalam sektor pembinaan mengadaptasikan kaedah pencegahan hakisan

tebing sungai yang paling efektif bagi kawasan yang mengalami hakisan sungai.

Kajian ini juga adalah untuk mengelakkan berlaku pencemaran sungai atau banjir yang

akan mempengaruhi ekosistem, produktiviti serta nyawa penduduk di sekitarnya.

Selain itu, kajian ini juga dapat membantu klien dan kontraktor mengenal pasti kos

yang mungkin terlibat bagi kaedah pencegahan hakisan tebing sungai. Kos tersebut

perlu diambil kira untuk memastikan kos yang terlibat adalah ekonomik seiring dengan

faktor pelaksaanan dan pemilihan. Sehubungan dengan itu, diharap kajian yang

dijalankan ini dapat membantu dalam perlaksanaan pencegahan hakisan tebing sungai.

7

1.7 Metodologi Kajian

Metodologi kajian merupakan kaedah dan teknik dalam mereka bentuk,

mengumpul serta menganalisis data. Data yang dimaksudkan adalah data yang

diperoleh daripada dapatan data primer dan kajian literatur. Data-data ini dikumpulkan

supaya dapat menghasilkan satu analisis yang menyokong objektif kajian. Terdapat

beberapa kaedah dan teknik yang digunakan bagi mencapai objektif kajian.

Kajian literatur diperoleh daripada pembacaan terhadap penulisan buku-buku,

artikel, surat khabar dan lain-lain. Data yang diperlukan adalah berkenaan kaedah

pencegahan hakisan tebing sungai yang dilaksanakan di kawasan yang menghadapi

hakisan tebing sungai serta kos yang terlibat. Manakala data primer didapati melalui

kaedah kualitatif ini ialah melalui temu bual terhadap responden yang dipilih dan

analisis dokumen. Ianya juga merupakan suatu kajian ke atas sesuatu individu atau

sesuatu untuk mendapatkan maklumat secara terperinci dan mendalam. Reka bentuk

kajian kualitatif yang dipilih adalah penyelidikan kajian kes yang menekankan kaedah

temu bual dan analisis dokumen.

Temu bual yang dijalankan dirakam dengan pengetahuan responden.

Kemudian temu bual tersebut dijadikan transkrip. Maka, dengan menggunakan

analisis kandungan, data-data yang penting dikeluarkan dan dianalisis dalam analisis

kajian. Manakala data dan maklumat yang diperoleh daripada analisis dokumen pula

perlu dikumpulkan dan dianalisis bagi memperoleh dapatan daripada permasalahan

dan objektif kajian iaitu, mengenal pasti kaedah yang dilaksanakan berdasarkan faktor-

faktor pemilihan dan perlaksanaan bagi pencegahan hakisan tebing sungai serta kos

yang terlibat bagi kaedah penecegahan haksisan tebing sungai tersebut.

Selepas analisis kajian dilakukan, kesimpulan dapat diterbitkan berdasarkan

objektif kajian. Kesimpulan diperoleh dengan menyenaraikan beberapa kaedah yang

8

dilaksanakan mengikut kawasan kajian dan kos yang terlibat dalam kaedah

pencegahan hakisan.

1.8 Organisasi Bab

i. Bab 1 – Pendahuluan

Bab ini membincangkan dan memberi penerangan yang jelas terhadap kajian

yang dijalankan merangkumi penyataan masalah, persoalan kajian, objektif kajian,

skop kajian, metodologi kajian dan kepentingan kajian.

ii. Bab 2 – Kaedah pencegahan hakisan sungai

Bab ini mengandungi kajian literatur mengenai definisi sungai dan hakisan,

faktor-faktor berlakunya hakisan sungai, kaedah pencegahan hakisan tebing sungai,

kesan hakisan sungai serta kos yang terlibat bagi kaedah pencegahan hakisan. Ianya

didapati melalui pembacaan bahan-bahan bertulis seperti buku, jurnal, majalah,

internet, surat khabar dan sebagainya. Pendedahan mengenai kaedah pencegahan

hakisan sungai daripada sumber-sumber amat membantu dalam memberi pendedahan

dengan lebih mendalam terhadap tajuk kajian.

iii. Bab 3 – Metodologi kajian

Bab ini membincangkan kerangka teori yang akan digunakan dalam kaedah

kajian untuk mengumpul maklumat, kaedah analisis dan format yang tepat untuk

menyampaikan dapatan kajian. Kaedah pengumpulan maklumat yang digunakan bagi

kajian ini adalah temu bual dan analisis dokumen.

9

iv. Bab 4 – Analisis kajian

Tumpuan adalah kepada menganalis data yang diperoleh dengan kaedah temu

bual dan analisis dokumen. Bagi kajian ini, data yang di perolehi hasil daripada kaedah

temu bual akan ditranskrip. Seterusnya, bagi kaedah analisis dokumen, maklumat yang

penting dan berkaitan dengan apa yang perlu dikaji hendaklah dikutip dan

dikumpulkan.

v. Bab 5 – Cadangan dan Kesimpulan

Bab ini menyediakan cadangan dan kesimpulan terhadap kajian termasuklah

perbincangan mengenai dapatan serta cadangan bagi kajian akan datang.

BAB 2

KAEDAH PENCEGAHAN HAKISAN TEBING SUNGAI DAN KOS

2.1 Pengenalan

Sungai merupakan sumber alam yang terpenting dalam sistem biosfera bumi

terutamanya hidupan akuatik yang saling berinteraksi dengan sistem bumi. Selain itu

sungai adalah salah satu landskap semula jadi yang menghasilkan keseimbangan alam

melalui hakisan, pengangkutan bahan dan pemendapan (Toriman dan Che’ Lah, 2007).

Fenomena hakisan sungai sering berlaku di Malaysia mahupun di luar Negara.

Hakisan sungai yang berlaku di kawasan tebing adalah disebabkan kombinasi faktor

alam semula jadi dan juga tindakan aktiviti manusia. Kejadian hakisan sungai ini

11

secara tidak langsung memberi impak yang besar terhadap keselamatan nyawa, harta

benda dan kemusnahan ekosistem serta sistem hidrologi.

2.2 Definisi

.2.1 Sungai

Sungai merupakan sistem jaringan air yang terbentuk secara semula jadi di

permukaan bumi dan ianya membentuk satu pola aliran. Sumber air adalah berasal

daripada air hujan, air tanah dan glasier. Menurut Toriman dan Che’Lah, (2007),

sungai merupakan proses semua jadi dan mencapai keseimbangan dari segi proses dan

tindak balas melalui kaedah hakisan, pengangkutan dan pemendapan sungai. Malaysia

(1965), mentaktifkan sungai mengikut Kanun Tanah Negara, 1965, ialah mana-mana

sungai, anak sungai, caruk atau lain-lain aliran air semulaj adi, dan apa-apa cawangan

sungai, alur/delta atau lencongan buatan darinya.

Proses bagi mencapai keseimbangan ini adalah berkait rapat dengan faktor

masa sama ada berlaku dengan cepat, sederhana cepat atau perlahan. Menurut

Toriman et al., (2012), sungai juga adalah aliran air semula jadi dari kawasan hulu ke

daerah hilir. Hutan di pergunungan merupakan kawasan tadahan bagi air hujan. Dari

kawasan tadahan hujan, air mengalir pada anak-anak sungai menuju ke kawasan

bawah laut.

12

2.2.2 Hakisan

Menurut Toriman et al., (2013), hakisan adalah proses memecahkan ketulan

permukaan tanah dan memindahkan dengan yang lain melalui pergerakkan angin dan

air. Hakisan tanah merupakan hakisan yang disebabkan oleh tindakan manusia atau

proses semula jadi yang berlaku akibat tindak balas agen hakisan tanah seperti angin

dan air.

2.3 Jenis-jenis Hakisan

Jenis-jenis hakisan ini terdiri daripada hakisan permukaan dan hakisan sungai

yang setiap satunya akan terangkan seperti berikut:

2.3.1 Hakisan Permukaan

Hakisan pada dasarnya adalah dua bahagian proses yang melibatkan proses

melonggarkan zarah tanah disebabkan oleh kesan daripada titisan air hujan dan proses

pengangkutan zarah tanah yang sebahagian besarnya oleh air yang mengalir (Goldman

et al., 1986) dan akan memberi kesan kepada alam semula jadi:

i. Hakisan lembar (Sheet erosion)

ii. Hakisan Galir (Rill Erosion)

iii. Hakisan Galur (Gully Erosion)

iv. Hakisan Tebing Sungai (Riverbank Erosion)

13

v. Hakisan Saluran (Channel Erosion)

vi. Hakisan Percikan (Splash Erosion)

i. Hakisan Lembar (Sheet Erosion)

Hakisan lembaran dianggap sebagai penyingkiran tanah yang seragam dalam

lapisan tanah yang nipis yang berlaku daripada tanah yang bercerun hasil daripada

kepingan atau aliran darat. Menurut Ahmed, (2012), butiran tanah yang terlerai atau

terhakis disebabkan titisan hujan dan aliran air tersebut akan mengalir di atas

permukaan lembaran yang cetek dan mengangkut zarah tanah yang terdapat di atas

permukaan tanah. Keupayaan menghakis dan mengangkut aliran darat adalah

bergantung kepada keamatan hujan, kadar penyusupan, kecuraman cerun dan

perlindungan tumbuhan di cerun (Fangmier et al., 2006).

ii. Hakisan Galir (Rill Erosion)

Hakisan galir adalah pengasingan dan pengangkutan tanah oleh aliran pekat

air. Hakisan galir bermula apabila aliran permukaan cetek tertumpu di kawasan yang

rendah pada permukaan tanah (Fangmeier et al., 2006). Perubahan aliran daripada

aliran kepingan ke aliran yang lebih mendalam akan mempengaruhi halaju dan

peningkatan pergolakan aliran. Tenaga aliran yang pekat ini akan dapat menanggalkan

dan mengangkut zarah tanah. Menurut Ahmed (2012), bahan tanah yang terhakis akan

diangkut dari bahagian atas cerun ke bawah cerun melalui alur-alur cerun. Alur-alur

kecil ini bersifat sementara dan akan hilang dalam tempoh yang singkat.

iii. Hakisan Galur (Gully Erosion)

Pembentukan lurah atau galur adalah satu proses yang kompleks. Galur akan

terbentuk apabila pemotongan larian alur lebih mendalam, lebih luas atau apabila

aliran daripada beberapa alur sungai datang bersama dan membentuk saluran yang

besar. Galur boleh membesar dalam kedua dua arah iaitu, atas dan bawah cerun.

Menurut Ahmed (2012), bahan tanah yang terhakis daripada dinding penahan dan

14

kemudiannya akan diangkut dan dibawa dari atas cerun ke bawah cerun oleh air larian

permukaan menerusi aluran yang luas. Ia juga merupakan hakisan yang dihasilkan

daripada baki air yang tertinggal di permukaan setelah ditolak dengan udara, meresap

ke dalam bumi dan dan digunakan oleh tumbuhan. Apabila galur telah terbentuk, ia

akan menjadi sukar untuk mengelakkannya ia berlaku lagi dan memerlukan kos yang

tinggi untuk membaik pulih (Goldman et al., 1986).

iv. Hakisan Tebing Sungai (Riverbank Erosion)

Hakisan tebing sungai adalah salah satu masalah utama yang tidak dapat

dijangka dan ianya dipengaruhi oleh komposisi bahan yang terdapat di tebing sungai.

Menurut Toriman et al., (2013), dalam geomoforlogi, proses hakisan tebing adalah

elemen yang penting dalam pembentukan bumi, sungai, perubahan reka bentuk sungai

dan perubahan kandungan semasa pemendapan batu keras di dalam sungai (Lawler,

1993). Hakisan ini melibatkan proses penyingkiran tanah yang terdapat di dasar dan

tebing sungai yang akan menyebabkan pengumpulan sedimen seterusnya akan

meningkatkan masalah pencemaran sungai.

Semasa hujan lebat, sungai tidak mampu menanggung isipadu air yang

berlebihan dan kesannya, arus sungai yang deras akan meruntuhkan tebing sungai atau

binaan konkrit. Sedimen atau tanah yang terhakis akan bergerak ke hilir dan akan

tersimpan dan ini menyebabkan sungai menjadi cetek dan mengakibatkan banjir.

v. Hakisan Saluran (Channel Erosion)

Hakisan saluran terjadi apabila tebing tumbuh-tumbuhan diganggu atau

isipadu dan halaju aliran meningkat. Aliran air yang normal telah diselaraskan

mengikut masa kepada kuantiti dan halaju air larian yang biasanya berlaku di kawasan

tadahan air (Goldman et al., 1986).

15

Hakisan saluran berlaku apabila air permukaan bergerak dan melalui sub-tanah

serakan. Serakan tanah adalah struktur yang lemah dan mudah terhakis apabila

berkeadaan basah (Zairi Affendi, 2012). Hakisan saluran bermula apabila air

permukaan bergerak ke tanah di sepanjang keretakan atau saluran atau melalui lubang

dan rongga akar pokok lama. Hakisan mungkin akan bermula di mana longkang atau

pembentung yang dilepaskan ke dalam sungai. Ruang yang besar menyebabkan lebih

banyak air boleh mengalir dan menyebabkan saluran mengembang seterusnnya

menghakis tanah. Ia lazimnya berlaku dimana hakisan terjadi di liku sungai dan kerja-

kerja membaik pulih hakisan akan menghadapi kesukaran dan memerlukan kos yang

tinggi.

vi. Hakisan Percikan (Splash Erosion)

Apabila tumbuhan pelindung dibuang, permukaan tanah akan secara langsung

memberi kesan kepada titisan air hujan (Goldman et al., 1986). Titisan air hujan yang

turun akan menyebabkan agregat tanah pecah dan Seterusnya, lekuk-lekuk akan

terbentuk di permukaan tanah tersebut. Agreget tanah yang pecah akan memisahkan

zarah halus dan bahan organik daripada zarah yang berat dan memusnahkan struktur

tanah. Saiz lekukan hasil daripada hakisan percikan adalah berkait rapat dengan saiz

titisan air hujan. Titisan air hujan yang besar akan memberi kesan yang lebih besar

daripada saiz titisan hujan yang kecil.

2.3.2 Jenis-jenis Hakisan Sungai

Proses ini merupakan proses pengukiran atau penghausan alur-alur sungai

sama ada pada bahagian tebing atau dasar serta proses pengangkutan bahan oleh agen-

agen hakisan alur sungai seperti air mengalir dan glasier. Hakisan sungai terdiri

16

daripada hakisan mendalam, hakisan melebar, dan hakisan mengundur (Salleh et al.,

2007, Toriman et al., 2013)

i. Hakisan mendalam

Hakisan mendalam juga dikenali sebagai hakisan menegak atau hakisan dasar.

Hakisan ini merujuk kepada hakisan yang berlaku pada bahagian dasar sungai. Ia

berlaku di bahagian hulu sungai di mana pada peringkat ini aliran sungai adalah deras

dan dalam seterusnya menghasilkan lurah berbentuk V (Shahir, 2014).

ii. Hakisan Melebar

Hakisan melebar adalah hakisan yang berlaku secara mendatar ke atas kedua-

dua arah tebing sungai iaitu, kiri dan kanan tebing sungai (Shahir, 2014). Ianya lebih

aktif di kawasan tengah sungai di mana aliran air sungai mulai perlahan (Ahmed,

2012). Hasil daripada hakisan ini akan menyebabkan alur sungai menjadi luas dan

mengakibatkan pembentukan lurah berbentuk U.

iii. Hakisan Mengundur

Menurut Ahmed (2012), hakisan ini merujuk kepada hakisan sungai yang

berlaku dari arah belakang atau mengundur dan semakin ke hulu. Hakisan ini juga

aktif di kawasan hulu sungai yang mempunyai air terjun atau jeram. Hakisan air

sungai yang berlaku di atas air terjun menyebabkan batuan yang membentuk air terjun

akan runtuh dan mengakibatkan air terjun tersebut mengundur ke belakang (Shahir,

2014).

17

2.4 Faktor-Faktor Berlaku Hakisan Tebing Sungai

Kekerapan berlakunya hakisan sungai adalah disebabkan oleh kombinasi

faktor alam semula jadi dan tindakan manusia. Kebanyakan kawasan sungai

mengalami hakisan dan banjir akibat daripada perubahan geografi, kepesatan

pembangunan serta kecuaian manusia (Salleh et al., 2007, Ta Wee dan Ariffin, 2011).

2.4.1 Isipadu dan halaju air

Hakisan sungai boleh berlaku melalui proses hakisan larutan dan hakisan

hidraul. Menurut Toriman et al., (2013), faktor halaju aliran air adalah penting dalam

aktiviti hakisan dan ianya bergantung kepada jumlah air yang dibekalkan dalam satu-

satu masa. Secara umumnya, kadar kelajuan aliran yang tinggi dan jumlah aliran yang

banyak adalah cenderung berlaku hakisan yang kuat berbanding dengan kadar kelajuan

aliran yang perlahan dengan jumlah yang kecil.

Menurut Shahir (2014), apabila isipadu air meningkat, keberangkalian untuk

berlaku bencana banjir juga tinggi dan akan meningkatkan keupayaan sungai

menghakis lembah berbanding isipadu air. Peningkatan isipadu dan halaju air sungai

adalah berkait rapat dengan faktor cuaca di kawasan tersebut.

18

2.4.2 Kecerunan

Faktor kecerunan juga memainkan peranan dalam pembentukan hakisan

sungai dan tebing. Kadar hakisan di bahagian hulu sungai adalah lebih tinggi

berbanding dengan bahagian tengah dan hilir sungai. Ini kerana kadar kecerunan di

bahagian hulu adalah lebih tinggi dan menyebabkan halaju air sungai pada peringkat

ini menjadi deras (Shahir, 2014). Kawasan yang bercerun curam akan mempengaruhi

peningkatan kadar halaju air dan akan meningkatkan keupayaan hakisan. Halaju

sungai akan berkurangan jika kecerunan semakin landai dan aliran menjadi semakin

perlahan (Ahmed, 2012).

2.4.3 Jenis Batuan

Tebing sungai yang diperbuat daripada batuan keras iaitu, daripada kumpulan

igneus adalah lebih tanah daripada jenis batuan yang lembut (Ahmed, 2012). Batuan

yang lembut adalah lebih mudah terhakis seperti batu kapur dan dolomit di mana akan

menyebabkan hakisan berlaku lebih kerap. Menurut Shahir (2014), proses hakisan

berlaku dengan giat di cerun yang terdiri daripada batuan lembut berbanding dengan

kawasan yang dilitupi batuan keras.

2.4.4 Bentuk Alur

Hakisan sungai juga boleh terjadi disebabkan oleh bentuk alur sungai. Menurut

Shahir (2014), alur sungai yang lurus menyebabkan aliran sungai menjadi deras dan

19

menggalakkan hakisan mendalam menjadi lebih giat kerana taburan tenaga bagi

keseluruhan alur adalah sama dan seimbang. Alur sungai yang berliku pula akan

menyebabkan hakisan tebing akan berlaku tidak seimbang terutama di tebing cekung

alur sungai dan juga akan menganggu halaju pergerakan air (Ahmed, 2012).

Selain itu, menurut Abdullah dan Toriman, (2011), kerja-kerja pelurusan

sungai pula akan melibatkan perubahan cerun membujur sungai menjadi lebih curam

dan ini menyebabkan halaju aliran meningkat dan keupayaan sungai untuk menghakis

menjadi lebih tinggi (Khairul Amri et al., 2009).

2.4.5 Bahan Muatan

Bentuk dan saiz bahan yang dibawa oleh arus sungai memainkan peranan

penting untuk mempengaruhi jenis hakisan sungai sama ada jenis lagaan atau geselan.

Bahan muatan seperti pasir, kerikil, sisa bahan buangan akan menyebabkan ianya

berlaga dengan hentaman yang lebih kuat (Salleh et al., 2007). Menurut Ahmed

(2012), bahan muatan yang banyak dibawa oleh arus sungai akan mengalakkan proses

geselan dan pelanggaran sesama bahan muatan di sungai.

2.4.6 Hujan lebat

Halaju dan isipadu air sungai akan meningkat apabila berlakunya hujan lebat

dan akan berlaku penambahan air sungai sekiranya berlaku dalam tempoh yang lama

(Ahmed, 2012). Keupayaan sungai untuk menghakis akan bertambah seiring dengan

20

keadaan hujan yang lebat dan proses hakisan akan berlaku dengan cepat terutama di

kawasan yang bercerun curam.

Menurut Toriman et al., (2013), kehadiran hujan lebat juga mempunyai kesan

ke atas hakisan tebing sungai. Hujan yang lebat akan menyebabkan pelepasan air

sungai meningkat dan menyebabkan hakisan tebing. Peningkatan jumlah isipadu dan

air larian permukaan kawasan sekitar juga cenderung mengalami kehilangan tanah

dalam jumlah yang besar.

2.4.7 Tindakan Manusia

Pembangunan yang tidak terkawal adalah disebabkan oleh permintaan yang

tinggi dan kerakusan manusia seperti pembalakan, pembinaan kawasan penempatan

berhampiran dengan sungai dan akan menyebabkan pengaliran kelodak ke sungai dan

seterusnya menghakis tebing dan dasar sungai serta mengakibatkan aliran permukaan

meningkat. Selain itu, ketiadaan akar tumbuhan yang akan mencengkam tanah

menyebabkan struktur tanah menjadi longgar dan secara tidak langsung menyebabkan

kawasan tersebut kehilangan kestabilan dan terdedah kepada agen-agen hakisan yang

kemudiannya membawa kepada berlakunya hakisan sungai (Shahir, 2014).

Menurut Shahir (2014), pengambilan pasir sungai pada dasar sungai mampu

memberikan impak yang besar dan menyebabkan dasar sungai semakin dalam serta

kelebaran sungai bertambah seterusnya menyebabkan tebing sungai terhakis dan

runtuh. Kawalan pengeluaran terhadap pasir dan batu sungai adalah perlu untuk

mengelakkan kerosakkan terhadap dasar dan tebing- tebing sungai.

21

2.5 Cara Berlaku Hakisan Sungai

Menurut Toriman et al., (2013), hakisan sungai terjadi melalui tindakan

hidraul, tindakan geseran, tindakan larutan dan tindakan lagaan.

2.5.1 Tindakan Hidraul

Hakisan daripada tindakan hidraul merupakan tindakan hakisan yang

dilakukan oleh kuasa air di dalam alur sungai itu sendiri (Toriman et al., 2013). Ianya

wujud akibat hempasan atau rempuhan aliran air sungai ke atas struktur rekahan batuan

yang lemah. Tindakan hidraul berupaya untuk mencungkil bahan batuan yang

berstruktur longgar dan memecahkan batuan pada tebing atau dasar sungai tersebut

(Ahmed, 2012). Proses yang berulang menyebabkan rekahan menjadi luas dan dalam.

2.5.2 Geseran

Proses ini merupakan proses penghausan yang berlaku ke atas tebing dan dasar

alur sungai. Bahan-bahan yang diangkut oleh aliran air sungai seperti serpihan batuan,

pasir, kerikil dan sebagainya akan menghakis atau bergesel dengan dasar dan tebing

sungai (Ahmed, 2012). Daya geselan yang wujud akibat aliran air sungai ini akan

menyebabkan proses penghausan akan dialami oleh tebing sungai dan dasar sungai.

22

2.5.3 Lagaan

Cara hakisan sungai menerusi proses lagaan ini adalah merujuk kepada bahan

muatan sungai yang diangkut yang terdiri daripada pelbagai jenis dan saiz yang

berbeza (Ahmed, 2012). Kekuatan proses ini bergantung kepada halaju arus sungai

yang mampu menyeret bahan yang dibawa sehingga berlaku lagaan. Menurut Shahir

(2014), bahan muatan yang lebih kecil akan berlanggar dengan bahan muatan lebih

besar atau satu sama lain dan berlaku perubahan bentuk serta saiz. Daya geselan yang

wujud akibat aliran sungai ini menyebabkan proses penghausan dialami oleh tebing

dan dasar sungai. Ia juga akan berlaga dengan batuan di tebing dan dasar sungai yang

akan mengakibatkan hakisan (Toriman et al., 2013).

2.5.4 Larutan

Menurut Ahmed (2012), proses ini ialah tindak balas kimia antara air sungai

yang bertindak sebagai pelarut yang akan melarutkan mineral batuan dasar dan tebing

yang menyebabkan bahan kimia pada batu tersebut larut di dalam sungai. Keadaan ini

menyebabkan struktur batuan tersebut menjadi longgar dan terganggu serta berlaku

proses penyepaian. Jenis pembinaan batuan tebing memainkan peranan dimana jika

ia dibina mengunakan batuan yang lembut seperti batu kapur, gypsum dan sebagainya,

Ia akan mudah mengalami larutan dan jika ia tidak stabil, tebing sungai menjadi mudah

runtuh.

23

2.6 Mekanisme Hakisan Tebing Sungai

Menurut Schimmel et al., (2014), hakisan tebing sungai terbahagi kepada dua

iaitu, pergerakan tebing dan juga kegagalan jisim.

2.6.1 Pergerakan Tebing

Pergerakan tebing ialah penyingkiran bahan-bahan tebing seperti tanah secara

terus disebabkan oleh tindakan fizikal melalui air yang mengalir dan sedimen terampai

di dalamnya (Zairi Affendi, 2012), (Schimmel et al., 2014). Selain itu, kadar hakisan

biasanya meningkat dalam tempoh yang tinggi dan kemudian kembali kepada kadar

yang lebih perlahan. Kehilangan tumbuhan semula jadi juga mengurangkan kekuatan

tebing dan menyebabkan pergerakan tebing dan runtuh di samping apa sahaja bahan

yang boleh meningkatkan arah aliran ke tebing sungai, boleh menyebabkan hakisan

sebagai contoh pokok-pokok yang jatuh ke dalam sungai (Scotish Environment

Protection Agency, 2008).

2.6.2 Kegagalan Jisim

Kegagalan jisim ialah temasuk tebing runtuh dan tergelincir masuk ke dalam

sungai dan ianya disebabkan oleh ketidakstabilan tanah tersebut (Zairi Affendi, 2012).

Menurut Iowa Department of Natural Resources, (2006), apabila aliran dan halaju air

meningkat, tenaga air yang mengalir terhadap aliran tebing akan membuang zarah

tanah yang terdapat di tebing. Seterusnya menyebabkan kemerosotan tebing-tebing

dan jatuh ke dalam air yang mengalir dan menghakis bahagian kaki tebing sungai.

24

Menurut Toriman et al., 2013, struktur tebing sungai yang runtuh adalah

disebabkan pergerakan tanah di bahagian atas tebing sungai kerana peningkatan

kandungan air semasa banjir dan menyebabkan strutkur tebing tidak mampu menahan

tanah dan runtuh.

2.7 Kesan Hakisan Tebing Sungai

Hakisan sungai yang berlaku adalah disebabkan tindakan manusia dan alam

sekitar. Namun, kesan hakisan sungai memberi impak yang besar terhadap

keselamatan nyawa, kemusnahan harta benda serrta sistem hidrologi sungai.

2.7.1 Banjir

Kejadian banjir kilat sering berlaku di kawasan tanah yang rendah dan kawasan

yang terdedah kepada hakisan. Menurut Yee (2006), banjir yang berlaku akan

menyebabkan kerosakan bukan sahaja kawasan perumahan, tetapi juga di kawasan

ladang, industri tetapi juga menjejaskan sistem pengangkutan yang berhampiran

sungai dan juga kerosakan tebing sungai.

Banjir berlaku kerana dasar sungai yang cetek yang disebabkan oleh aktiviti

hakisan sungai di kawasan hulu atau kawasan yang terdedah kepada air hujan

(Towonsing, 2016). Kawasan ini biasanya adalah kawasan yang terdedah oleh

kegiatan pembalakkan atau pembukaan penempatan baru. Tanah yang termendap di

dalam sungai akan menyebabkan dasar sungai menjadi cetek dan isipadu sungai akan

bertambah seterusnya limpahan air sungai yang mengakibatkan banjir.

25

Selain itu, hujan lebat akan menyebabkan air aliran menjadi lebat dan

menghakis tebing sungai. Tebing sungai yang terhakis akan runtuh dan membentuk

mendapan di dasar sungai yang akan menyebabkan dasar sungai menjadi cetek.

Menurut Ta Wee dan Ariffin, (2011), kesan bahaya banjir meliputi kerosakan struktur

dan hakisan, kehilangan nyawa, pencemaran makanan dan air, gangguan aktiviti sosio-

ekonomi termasuk aktiviti pengangkutan dan komunikasi (Marvin (1969).

2.7.2 Alam Sekitar

Menurut Goldman (1987), tanah yang terhakis mengandungi nitrogen,

phosphoros dan nutrient lain dan apabila ia masuk ke dalam sungai, nutrient tersebut

akan mencetuskan ledakan alga yang akan mengurangkan kejernihan air,

mengurangkan oksigen dan akan menyebabkan ikan mati serta mewujudkan bau yang

kurang menyenangkan.

Selain itu, hakisan di kawasan yang bersebelahan akan memusnahkan tumbuh-

tumbuhan di tepi sungai yang menjadi habitat akuatik dan hidupan liar. Akibat

daripada tanah dan batuan yang terhakis, bahan tersebut akan jatuh ke dalam sungai

dan ini akan menyebabkan kematian hidupan laut.

2.7.3 Ekonomi

Kos penyelenggaraan dan pembinaan bagi membaik pulih struktur yang rosak

memerlukan kos yang tinggi (Kassim, 2007). Struktur yang perlu dibaik pulih

26

memerlukan kos yang tinggi dan perlu mengambil kira pelbagai faktor iaitu,

keselamatan demi memastikan kestabilan struktur tersebut (Towonsing, 2016).

Sungai yang tercemar juga perlu dibersihkan untuk meningkatkan kualiti air

dan pengunaan yang selamat. Selain itu, sumber ekonomi penduduk sekitarnya akan

memberi kesan kerana sumber pendapatan mereka seperti pertanian dan perikanan

terjejas. Aktiviti pelancongan dan rekreasi juga akan memberi impak kepada sumber

ekonomi negara berikutan kawasan tersebut tidak lagi menjadi tarikan dan mengancam

keselamatan pelancong.

2.7.4 Perubahan Bentuk Rupa Bumi

Menurut Kassim (2007), kawasan yang terhakis akan mengalami perataan dan

membentuk alur atau sungai. Pembentukan gaung terjadi disebabkan oleh kadar

hakisan dasar sungai yang sangat giat sehingga berupaya memotong lapisan batuan di

dasar sungai. Tindakan hakisan dan pemendapan yang giat pada liku-liku sungai yang

cengkung menyebabkan terbentuknya alur sungai yang baru dan terjadinya tasik

ladam. Seterusnya, pembentukan delta berlaku apabila sebahagian besar daripada

bahan-bahan beban sungai yang diangkut oleh aliran sungai akan dimendapkan ke

bahagian hilir sungai (Nuraini, 2014).

27

2.8 Kaedah Pencegahan Hakisan Tebing Sungai

Mengikut Garis Panduan Pembangunan Melibatkan Sungai dan Rezab Sungai

oleh Jabatan Pengairan dan Saliran Malaysia, terdapat beberapa kaedah kawalan

hakisan tebing sungai yang memberi perlindungan secara terus ke atas permukaan

tebing yang terhakis untuk mengelakkan permukaan tebing dari terus terhakis. Kaedah

tersebut adalah :

2.8.1 Cerucuk Keping Keluli (Sheet Pile)

Penggunaan cerucuk keping adalah salah satu kaedah bagi menghalang hakisan

sungai daripada berlaku dan sebagai kaedah pengawal banjir. Gopal Mishra (2015)

menyatakan bahawa dinding cerucuk keping adalah tembok penahan yang dibina

untuk mengekalkan tanah, air atau mana-mana bahan pengisian yang lain. dinding

cerucuk kepingan adalah lebih nipis berbanding dengan dinding batu. Rajah 2.1

menunjukkan cerucuk keping keluli yang digunakan sebagai tembok kawalan hakisan

di sungai.

Rajah 2.1: Cerucuk Keping Keluli

Sumber: Designing Building Wiki, (2016)

28

Dinding cerucuk keping boleh digunakan bagi struktur hadapan air iaitu, dalam

membina dermaga dan pengkalan. Manakala bagi sungai adalah sebagai perlindungan

terhadap tebing sungai. Cerucuk keping adalah salah satu kaedah penyelesaian terbaik

untuk membina dan mengukuhkan sungai, parit dan longkang daripada banjir kerana

lembaran dinding cerucuk tersebut menghasilkan rintangan resapan yang baik

(Escpile, 2016).

Menurut Smoltczyk (2003), kelebihan penggunaan cerucuk keping secara am

nya mempunyai kekuatan bahan dan keanjalan yang tinggi serta panjang cerucuk boleh

ditambah sama ada dengan kimpalan atau perbautan (bolting). Cerucuk yang dipilih

juga perlu cukup kuat untuk di pacu melalui pelbagai jenis strata tanah bagi kedalaman

penembusan yang diperlukan. Pengunaan cerucuk keping di kawasan yang terdedah

kepada kakisan atau karat yang tinggi adalah kurang ekonomi terutama di kawasan

yang terdedah secara langsung dengan kimia.

2.8.2. Cerucuk Keping Konkrit Pratuang (Precast Concrete Sheet Pile)

Menurut Toriman et al., (2007), pembinaan struktur banteng penghalang dapat

mengelakkan hakisan daripada berlaku lebih kritikal (Ta Wee dan Ariffin, 2011).

Terdapat beberapa jenis cerucuk keping yang biasa digunakan di dalam

pembinaan. Antaranya adalah kepingan cerucuk konkrit pratuang (precast concrete

sheet pile). Menurut Das (2010), cerucuk konkrit adalah berat dan ianya direka dengan

tetulang bagi menahan tekanan tetap yang menekan struktur . Ianya adalah bergantung

kepada selepas pembinaan dan juga direka bentuk untuk mengendalikan tekanan yang

dihasilkan semasa pembinaan.

29

Menurut Gilbert Gedeon (1994), konkrit mempunyai jangka hayat yang lebih

lama tetapi mempunyai kos awalan yang tinggi berbanding kepingan cerucuk keluli.

Kepingan cerucuk konkrit biasanya dikenakan daya prategasan bagi memudahkan

pengendalian dan pemanduan ke dalam tanah. Menurut Rivo Bina (2012),

penggunaan kaedah cerucuk konkrit pratuang dapat menjimatkan ruang penyimpanan

yang mungkin timbul semasa pembinaan atau pemasangan disebabkan oleh kekangan

tapak. Selain itu, kaedah ini juga lebih teguh disebabkan oleh profil tetulang yang

dibina dan dapat mengelakkan karatan daripada berlaku. Rajah 2.2 menunjukkan

penggunaan cerucuk keping konkrit pratuang di kawasan sungai.

Rajah 2.2: Cerucuk Keping Konkrit Pratuang

Sumber: Wolf Remediation Ltd (2017)

Tebing buatan konkrit mengakibatkan kehilangan morfologi semula jadi

sungai dan boleh mencetuskan pendalaman dasar sungai. Selain itu, ianya juga

menghapuskan semua habitat sungai dan menyebabkan kemusnahan ekosistem

(Jabatan Pengairan dan Saliran Malaysia, 2016)

30

2.8.3 ‘Green Terrawall Sistem’

Menurut Mandavkar dan Stralla (2011), ‘Green Terrawall Sistem’ digunakan

bagi tetulang tanah sebagai aplikasi mekanikal kestabilan dinding bumi dan cerun.

Ianya juga merupakan sistem mesra alam yang digunakan untuk membentuk

tumbuhan hijau pada tanah bertetulang cerun dan benteng. Menurut Scotish

Enviornment Protection Agency (2008), ‘Green Terrawall Sistem’ merupakan jaring,

fabrik dan juga tikar yang diperbuat daripada bahan sintetik yang direka bentuk untuk

menstabilkan tanah.

‘Green Terrawall Sistem’ adalah difabrikasi daripada tegangan lembut, besi

bergalvani dan juga PVC berpintal (Mandavkar dan Stralla, 2011). Ianya terdiri

daripada unit pasang siap daripada dua dawai yang berpintal yang dipenuhi dengan

lapisan kawalan hakisan dan panel mesh yang dikimpal. Dua pendakap keluli pra-

terbentuk dibekalkan untuk disambungkan di tapak bagi mengekalkan unit terhadap

cerun yang diperlukan (Maccaferri, 2016).

Menurut Lange et al., (1976), lapisan kawalan hakisan direka untuk

memudahkan proses tumbuh-tumbuhan semula jadi tumbuh di dalam setiap unit

tersebut menghadap bahagian bersudut condong . Semua komponen adalah dipasang

di kilang dan ianya lebih cepat untuk dipasang. Unit ini didirikan di atas tapak dan

sudut perembatan dipasang untuk menyokong bahagian hadapan mengikut sudut yang

ditetapkan tanpa memerlukan acuan luaran.

Penambakan struktur diletakkan di atas geogrids tetulang tanah, dan diisi

dengan isian yang sesuai diletakkan di bahagian belakang muka depan (Maccaferri,

2016). Rajah 2.3 menunjukkan ‘Green Terrawall Sistem’ sebagai tembok penahan.

31

Rajah 2.3: ‘Green Terrawall Sistem’

Sumber: Maccaferi, (2017)

2.8.4 Sangkar Tilam (Gabion Mattress)

Pemasangan lapis lindung Gabion Mattress dapat memberi perlindungan dan

menstabilkan tebing daripada berlaku hakisan (Ta Wee dan Ariffin, 2011). Sangkar

ini diperbuat daripada dawai yang berkualiti tinggi dan lebih nipis daripada sangkar

dinding (gabion wall). Gabion Mattress adalah kotak dawai yang bertenun berbentuk

segi empat. Kekuatannya terletak pada heksagon yang berpintal secara dua kali

(Maccaferri, 2016). Jadual 2.1 menunjukkan spesifikasi sangkar tilam dan Reno

mattress yang biasa digunakan.

32

Jadual 2.1: Spesifikasi Sangkar tilam dan Reno Matress

Sumber: Geofabrics, (2017)

Lapis lindung ini adalah berbentuk tilam nipis yang dipenuhi batu yang cukup

untuk membuat struktur yang boleh diletakkan di tebing atau kaki tebing. Lapis

lindung Gabion Mattress ini biasanya lebih lentur dan masih mengekalkan fungsinya

sekiranya asasnya mendap. Ianya juga mempunyai kebolehtelapan muka depan bagi

memastikan saliran dinding belakang tiada tekanan hidrostatik. (Fine Mesh Metals

Item Sangkar Tilam ‘Reno

Mattress’

Diameter wayar (mm) 2.7 (min) 2.0 (min)

Saiz ‘mesh’ nominal (mm)

80 x 100 60 x 80

Diameter wayar ‘Selvedge’(mm)

3.4 (min) 2.4 (min)

Diameter wayar pengikat (mm)

2.2 (min) 2.2 (min)

‘Galmac Coating’ (gsm)

245 (min) 215 (min)

Salutan PVC ‘coating’ (mm)

0.50 (min) kelabu

0.50 (min) kelabu

Saiz batu yang diisi

AS2758.4-2000

100mm (min)

250mm (min)

75mm (min) hingga 2/3 ketebalan sangkar, atau 250 mm, yang lebih rendah

Ukuran (m)

Panjang x lebar x tinggi

1x1x1

2x0.5x0.5

2x1x0.5

2x1x1

2x1.5x1

4x1x0.5

4x1x1

2x1x0.30

6x2x0.17

6x2x0.23

6x2x0.30

33

Ltd, 2002). Rajah 2.3 menunjukkan kaedah sangkar tilam sebagai kaedah pencegahan

hakisan tebing sungai.

Rajah 2.3: Sangkar Tilam

Sumber: Kiciman, (2016)

2.8.5 Batu sangkar (Gabion Wall)

Reka bentuk batu sangkar adalah diperbuat daripada dawai keluli yang

berkualiti tinggi dan memberi perlindungan hakisan bagi jangka masa yang panjang.

Bakul sangkar biasanya disalut dengan polimer sebagai perlindungan tambahan dan

biasa digunakan dalam persekitaran yang lebih agresif atau di mana reka bentuk untuk

jangka hayat yang lama diperlukan. Bagi mengukuhkan struktur, semua tepi panel

keluli dianyam (selvedge) dengan wayar yang berdiameter lebih besar (Maccaferri,

2016).

Sangkar tersebut selalunya dipasang di kilang dan kemudian diisi dengan

batuan di tapak projek. Batu sangkar ini biasa digunakan untuk membentuk struktur

yang fleksibel, telap dan monolitik seperti dinding penahan (Fine Mesh Metals Ltd,

2002). Ia juga dapat memberi perlindungan terhadapa hakisan. Selain itu, batu

34

sangkar ini juga diaplikasikan dalam aspek seni bina untuk menambah nilai estetika .

Rajah 2.4 menunjukkan penggunaan batu sangkar di kawasan tebing sungai.

Rajah 2.4: Batu Sangkar

Sumber: Maccaferri, (2016)

2.8.6 Reno Mattress

Reno Mattress adalah fleksibel dan pencegahan hakisan yang tetap untuk

mengawal hakisan permukaan. Reno mattress adalah sangkar yang diperbuat daripada

dawai tergalvani dengan salutan PVC-U. Ianya juga adalah struktur dengan kawasan

yang besar dan ketebalan kecil yang diperbuat daripada dua dawai yang dipintal

menjadi heksagon mesh. Bahagian atas Reno Mattress dibahagikan kepada petak

melalui diafragma dalaman yang diletakkan pada selang 1meter dan dipenuhi oleh

batuan di tapak projek. Reka bentuk Reno Matrress harus berdasarkan prinsip

kejuruteraan. PVC-U yang bersalut, dawai keluli yang besalut galvani tidak akan

terjejas oleh bahan kimia yang biasanya dihadapi dalam struktur penahan (Maccaferri,

2016). Rajah 2.5 menunjukkan kaedah Reno Mattress digunakan sebagai tembok

kawalan hakisan tebing sungai.

35

Rajah 2.5: Lapis lindung ‘Reno mattress’

Sumber: Geofabrics.com, (2016)

Ianya juga direka untuk menggalakkan pertumbuhan tumbuhan yang kukuh

sebagai perlindungan hakisan di tebing sungai dan kawasan yang sering berlaku

hakisan. Ia juga menghalang hakisan pada permukaan yang dilindungi dan

membolehkan tumbuhan tumbuh dengan stabil (Ta Wee dan Ariffin, 2011). Reno

mattress memastikan integrasi yang positif dan penstabilan segera permukaan tebing

sungai di samping menyediakan permukaan yang lebih baik bagi percambahan benih.

Dengan permukaan tebing sungai yang dilindungi mattress, pengurangan ketara

hakisan permukaan mungkin boleh berlaku dan berfungsi sebagai perlindungan kekal

terhadap benteng sungai (Fine Mesh Metals Ltd, 2002)

2.8.7 Dinding Batu (Rubble Wall)

Dinding batu merupakan susunan batu granit yang disususn mengikut bentuk

tebing sungai dan disimen di antara batu tersebut bertujuan untuk memperkukuhkan

struktur tebing. Beberapa lubang air turut dibuat mengikut paras tebing sungai untuk

36

mengalirkan air dari bahagian belakang tembok (Toriman dan Che’Lah, 2007). Rajah

2.6 menunjukkan kaedah dinding batu sebagai tembok kawalan hakisan sungai.

Rajah 2.7: Dinding batu

Sumber: Roche Bros Inc, (2017)

Dinding batu sesuai untuk digunakan bagi dinding penahan yang kecil

terutama yang mementingkan kemasan yang teliti. Dinding batu juga biasanya sesuai

bagi ketinggian sehingga 1.5meter atau lebih tinggi jika dinding tersebut disokong.

Menurut Edd (2011), dinding batu digunakan di bangunan pertanian di bandar-

bandar atau kawasan di mana sumber batu tersebut adalah mudah didapati. Rubble

merupakan blok batu yang didapati daripada kuari. Batu-batu yang kasar digunakan

dalam dinding batu dengan sedikit pemotongan bagi sudut yang tidak sesuai. Terdapat

pelbagai jenis dinding batu dan ianya bergantung kepada jenis batu yang digunakan.

37

2.9 Perlaksanaan Kaedah Pencegahan Hakisan Tebing Sungai Berdasarkan

Faktor Pemilihan Dan Perlaksanaan

Faktor-faktor yang perlu diambil kira sebelum penentuan kaedah yang biasa

dipraktikkan di peringkat awal (Mohd Syazwan, 2005).

2.9.1 Faktor Kos Pembinaan

Kos merupakah salah satu elemen yang penting sebelum pembinaan bagi

mencegah hakisan sungai. Menurut Akintoye, (2000), menyatakan bahawa pengiraan

kos pembinaan perlu mengambil kira trend dalam keadaan pasaran serta implikasi kos

terhadap projek tersebut. Keadaan harga pasaran adalah termasuk lokasi projek,

tempoh tender serta kedaan pasaran. Kos bagi sesebuah projek akan meningkat

apabila ekonomi negara merosot. Hal ini kerana, bahan binaan, upah pekerja buruh

yang perlu dibayar menjadi mahal kerana kemerosotan nilai mata wang ringgit.

Bagi mendapatkan kos yang efektif, kos keseluruhan pembinaan perlu

dipertimbangkan kerana pengunaan bahan dan kaedah pembinaan akan memberikan

implikasi penjimatan masa dan kos berbanding pengurangan bahan dalam pembinaan

(Mohd Syazwan, 2005). Selain itu, perubahan sesuatu kerja akan berpotensi memberi

kesan terhadap tempoh masa projek siap dan memberi kesan kepada sumber bahan

binaan yang diperlukan bagi kerja-kerja pencegahan haksisan sungai dan

mempengaruhi penetapan harga awalan (prelimenaries) dan harga umum (Akintoye,

2000).

38

2.9.2 Faktor Reka bentuk

Faktor reka bentuk adalah merangkumi reka bentuk kaedah pencegahan

hakisan sungai, nilai estetika yang diambil kira semasa proses mereka bentuk serta

penyelenggaran bagi sesuatu kaedah tersebut.

2.9.2.1 Reka bentuk

Menurut Colorado Department of Transportation (2016), sebelum mereka

bentuk kaedah penstabilan tebing sungai, adalah penting untuk mengetahui

mekanisma hakisan dan juga mod kegagalan lapis lindung serta sebab-sebab hakisan

tersebut berlaku. Reka bentuk sesuatu pembinaan juga adalah penting jika didapati

kawasan tersebut terdapat halangan yang disebabkan oleh kawasan itu sendiri.

Menurut Mohd Syazwan (2005), reka bentuk yang kukuh dan mampu

berfungsi sebagai penahan kepada tindakan tanah dan bagi memastikan keadaan tanah

berada dalam keadaan stabil dan tidak mudah runtuh. Jurutera perlu menentukan jenis

reka bentuk yang bersesuaian mengikut kehendak klien dan juga kaedah yang akan

digunakan bergantung kepada kawasan tersebut.

Dalam mereka bentuk sesuatu kaedah pencegahan hakisan sungai, kestabilan

adalah salah satu ciri penting yang perlu diambil kira. Kestabilan struktur adalah

berkait rapat dengan kekuatan. Menurut Amin (2011), sesuatu struktur dianggap

stabil jika ia mampu menanpung beban dan daya yang bertindak ke atasnya. Struktur

yang kuat mestilah dapat menampung beban dan tidak mudah runtuh dan kekal stabil.

Pemilihan kaedah pencegahan hakisan perlu berupaya menahan tanah atau struktur

batuan yang mempunyai kecerunan yang menyebabkannya berada dalam keadaan

yang tidak stabil. Kecerunan tanah atau batu yang melebihi tahap optimum akan

39

berada dalam keadaan yang tidak stabil ini akan mengakibatkan kejadian tanah runtuh

pada strutktur tebing yang dibina.

Reka bentuk yang ekonomi adalah penting bagi pemilihan kaedah pencegahan

hakisan demi untuk memastikan pembinaannya yang mudah dan dapat dilakukan

dengan segera serta meminimumkan jangka masa pembinaan (Mohd Syazwan, 2005).

Selain itu, pembinaan yang rumit dan meningkatkan tempoh jangka masa pembinaan

yang panjang tidak akan memberi implikasi yang ekonomi secara keseluruhan.

2.9.2.2 Nilai Estetika

Nilai estetika kini telah mula diambil berat dalam pernilaian pembinaan

pencegahan hakisan tebing sungai. Ianya bukan sahaja berperanan dalam memastikan

kestabilan tanah malah turut dijadikan daya penarik terhadap struktur tersebut.

Gabungan kestabilan pula ditambah dengan nilai estetik pada pembinaan struktur

membuatkan ianya lebih menarik dan mesra alam. Selain itu turut meningkatkan nilai

suasana persekitarannya (Mohd Syazwan, 2005).

2.9.2.3 Penyelenggaraan

Kerja-kerja penyelenggaran adalah penting dan kaedah yang digunakan

haruslah tidak sukar dilaksanakan. Ianya juga perlu bergantung kepada fungsi sesuatu

kaedah itu dibina sama ada sebagai salah satu daya tarikan atau sebagai perlindungan

tebing sungai. Penyelenggaraan perlu dilakukan secara berkala atau kerap bergantung

kepada jenis kaedah yang digunakan serta bahan binaan. Sebagai contoh, konkrit

adalah salah satu binaan yang tahan lama tetapi ia perlu diperiksa secara berkala bagi

memastikan kestabilannya dan mengesan sebarang kerosakkan (Scotish Environment

Protection Agency, 2008). Selain itu, sangkar dawai juga perlu diperiksa bagi

menentukan kekuatan dawai.

40

2.9.3 Faktor Ciri-Ciri Tanah

Faktor ciri-ciri tanah adalah penting sebelum pembinaan untuk mengenal pasti

keadaan tanah kawasan tersebut. Selain itu, penyelidikan juga perlu dilakukan bagi

menentukan kawasan yang sensitif untuk mengelakkan sebarang kejadian hakisan

daripada berulang. Menurut Mohd Syazwan (2005) ciri-ciri tanah adalah seperti

berikut :

i. Keadaan tanah

Keadaan tanah mempunyai pengaruh yang mendalam terhadap

pembinaan struktur dan ianya perlu dipertimbangkan semasa peringkat awalan

perancangan sebelum sebarang pemilihan tembok penahan (Mohd Syazwan,

2005).

ii. Jenis tanah

Terdapat beberapa jenis tanah yang telah diklasifikasikan dalam British

Standard (BS) (Mohd Syazwan, 2005). Antaranya ialah tanah jenis mampat,

peroi, berpasir, berlumpur dan keras. Namun, tanah-tanah jenis tersebut

mempunyai kekuatan dan kelemahan tersendiri dan perlunya mengenal pasti

jenis tanah di kawasan tersebut sebelum pemilihan kaedah pembinaan.

iii. Kecerunan tanah

Cerun ditakrifkan sebagai tanah yang permukaannya membuat satu

sudut dengan satah ufuk. Menurut Mohd Syazwan (2005), cerun-cerun

tersebut adalah sama ada buatan manusia atau semulajadi. Kawasan yang

bertopografi cerun lebih berisiko untuk mengalami kejadian tanah runtuh dan

mengakibatkan hakisan tanah berbanding kawasan yang agak landai dan rata

(Omisay, 2013). Pemilihan kaedah pencegahan hakisan perlulah berdasarkan

kepada kecerunan tanah yang akan ditahan.

41

2.9.4 Faktor Kaedah Pembinaan

Faktor kaedah pembinaan menjelaskan kaedah pembinaan yang bersesuaian

dengan kaedah pencegahan hakisan sungai yang digunakan, serta kos dan tempoh

masa pembinaan.

2.9.4.1 Kaedah Pembinaan

Kaedah pembinaan yang tepat dan bersesuaian bagi setiap kaedah adalah

penting bagi memastikan kebolehbinaan dengan tempoh pembinaan yang minimum.

Menurut Osman (2014), kaedah binaan diperlukan untuk memastikan aktiviti

pengeluaran pembinaan dapat dijalankan dengan penggunaan sumber-sumber

pembinaan secara optimum.

Kesenangan pembinaan ini penting untuk di ambil kira dalam pertimbangan

sesuatu keadah pencegahan hakisan sungai kerana ianya berkait rapat dengan kos yang

terlibat dalam pembinaan keadah pencegahan hakisan tersebut (Mohd Syazwan,

2005). Kerja-kerja pemasangan yang tidak cermat dan cuai akan menyebabkan

kerosakkan dan hakisan sungai berulang kembali. Kaedah pembinaan mahupun

pemasangan perlulah tepat dan mengikut standart piawaian yang telah ditetapkan.

Kesilapan dalam pemasangan dan pembinaan akan menyebabkan kerugian dalam

aspek masa dan juga kos dan akan menyebabkan kegagalan kepada lapis lindung

tersebut.

Bahan binaan yang digunakan bergantung kepada reka bentuk bagi kaedah

lapis lindung yang bersesuaian. Sebagai contoh, saiz batu, ketebalan lapis lindung,

tebing sungai, keperluan tapisan dan juga kualiti setiap bahan. Hal ini kerana kualiti

yang tidak menepati piawaian yang ditetapkan akan menyebabkan bahan yang

digunakan tidak tahan lama dan jangka hayat penggunaannya pendek. Menurut Mohd

42

Syazwan (2005), bahan binaan yang digunakan juga mestilah bahan yang mudah

didapati. Kesukaran dalam mendapatkan bahan akan menjejaskkan aktiviti pembinaan

dan seterusnya memberi kesan kepada masa siap projek tersebut.

2.9.5 Faktor Keadaan dan Lokasi Tapak

Faktor keadaan tapak mengambil kira keadaan dan lokasi tapak pembinaan

yang sesuai untuk melaksanakan pembinaan pencegahan hakisan sungai. Jenis kaedah

yang akan dipilih adalah bergantung kepada ruang yang ada dan mencukupi bagi

aktiviti pembinaan, kebolehan untuk akses keluar dan masuk ke tapak bina serta

keupayaan jentera bergerak kawasan pembinaan (Mohd Syazwan, 2005).

Lokasi dan keadaan tapak merupakan aspek yang penting dalam menentukan

kos pembinaan dan pemasangan. Menurut Farhana (2013), lokasi tapak yang

bersesuaian untuk mendapatkan sumber bahan binaan dapat memberi kredit yang

besar terhadap kontraktor bagi memastikan sumber tersebut tidak putus dan

menjimatkan dari segi kos penghantaran, kos pengangkutan dan buruh. Menurut

Khalid (2008), pembinaan yang dilakukan di kawasan bandar dan luar bandar akan

menyebabkan kos pengangkutan meningkat disebabkan oleh kos yang berbeza-beza

di antara lokasi pembinaan di bandar dan luar bandar. Menurut Aslila Abd Kadir,

(2006), kekurangan bahan binaan akan menjejaskan perlaksanaan kerja yang

sempurna dan sebagai alternatif, kontraktor akan mendapatkan bekalan bahan binaan

dari luar negara yang akan menyebabkan kos pembinaan tersebut tinggi.

43

2.10 Kos yang Terlibat Bagi Kaedah Pencegahan Hakisan Sungai

Pemilihan kaedah pencegahan hakisan sungai perlu mengambil kira kos yang

terlibat supaya ianya bersesuaian dan mengikut peruntukan yang ditetapkan.

2.10.1 Kerja-kerja Awalan (Prelimineries)

Kerja-kerja awalan adalah seperti bon perlaksanaan dan insurans.

2.10.1.1 Bon Perlaksanaan

Menurut Azhan (2017), bon perlaksanaan adalah akur janji tidak bersyarat atau

satu bentuk jaminan oleh sesuatu institusi kewangan yang dibenarkan oleh

Perbendaharaan untuk membayar kepada kerajaan sejumlah amaun sekiranya

kontraktor gagal atau tidak memenuhi, mematuhi dan melaksanakan obligasi di bawah

kontrak.

Menurut syarat-syarat kontrak JKR 203A (2010), klausa 13.0, kontraktor

dikehendaki pada tarikh pemilikan tapak mengemukakan bon perlaksanaan atau wang

jaminan perlaksanaan yang dikeluarkan oleh insitusi kewangan yang diluluskan

berjumlah 5% daripada jumlah harga kontrak.

Menurut Husna Farhana (2011), tempoh jaminan bank bon perlaksanan adalah

meliputi tempoh harga kontrak asal, tempoh kecacatan kerja di tambah dengan 1 tahun

adalah 2.5% dari nilai 5% dan baki selebihnya selepas pengeluaran sijil siap

memperbaiki kecacatan (CMGD).

44

2.10.1.2 Insurans Kerja

Menurut syarat kontrak JKR 203A (2010), klausa 18 memperuntukkan bahawa

kontraktor di atas nama bersama kerajaan hendaklah mengambil insurans terhadap

kerugian dan kerosakkan disebabkan oleh kebakaran ,petir, letupan, ribut, taufan,

banjir, tanah menurun, tangki air pecah atau melimpah, radas atau paip, kapal terbang

dan alat-alat udara lain atau partikel yang gugur daripadanya, rusuhan dan kekacauan

awam.

Menurut Fadzida Ismail (2005), jumlah yang diinsuranskan ialah jumlah harga

kontrak sepenuhnya dan ditambah dengan amaun yang dinyatakan kepada syarat-

syarat kontrak atau yang dinyatakan dalam dokumen kontrak. Ianya juga perlu

meliputi keseluruhan tempoh siap kerja.

2.10.1.3 Insurans Tanggungan Awam

Menurut Husna Farhana (2012), insurans tanggungan awam perlu diambil oleh

pihak kontraktor bagi melindungi liabiliti kontraktor terhadap sebarang kemalangan

yang melibatkan orang awam serta kerosakan harta benda semasa perlaksanaan kerja

akibat kecuaian kontraktor atau sub-kontraktor. Dalam menentukan liputan insurans,

terdapat faktor-faktor risiko yang mungkin terlibat iaitu,:

i. Punca-punca risiko

ii. Keadaan tapak projek

iii. Akses yang diberi kepada pihak awam

iv. Keadaan fizikal bangunan sekeliling

v. Jenis kerja pembinaan

vi. Jenis loji dan peralatan yang digunakan

45

Menurut Fadzida Ismail (2005), insurans tanggungan awam harus meliputi

keseluruhan tempoh siap kerja termasuk tempoh liabiliti kecacatan dan ditambah

dengan tiga bulan dan empat belas hari. Had liabiliti bagi insurans ini adalah sukar

dianggarkan namun terdapat panduan terhadap liabiliti yang perlu diinsuranskan.

Surat Pekeliling JKR.KPKR:020.050/03, (2002) telah menetapkan panduan

liputan bagi insurans tanggungan awam (liabitili awam) disebabkan oleh nilai harga

kontrak yang tinggi dan kemungkinan akan menyebabkan tuntutan yang tinggi jika

berlaku kecederaan diri atau kerosakan harta. Jadual 2.2 menunjukkan had liabiliti

insurans.

Jadual 2.2: Had Liabiliti Insurans Berdasarkan Harga Kontrak

Bil. Harga kontrak

Liputan

minimum bagi setiap

kemalangan

1. Tidak melebihi RM 50,000 RM 10,000

2. RM50,001 hingga RM100,000 RM 25,000

3. RM100,001 hingga RM200,000 RM 50,000

4. RM200,001 hingga RM500,000 RM 100,000

5. RM500,001 hingga RM5.0 juta RM 200,000

6. Melebihi RM 5.0 juta hingga RM

20.0 juta RM 500,000

7. Melebihi RM 20.0 juta hingga

RM 50.0 juta RM 1.0 Juta

8. Melebihi RM 50.0 juta RM 2.0 Juta

Sumber: Surat Pekeliling JKR.KPKR:020.050/03, (9 Mei 2002)

46

2.10.1.4 Insurans Pampasan Kerja (Workmen’s Compensation Insurance)

Malaysia (1952), menyatakan bahawa Akta pampasan pekerja (1952) adalah

bermaksud pembayaran pampasan kepada pekerja yang mengalami kecederaan akibat

kemalangan atau penyakit yang terbit dari dan dalam masa pekerjaan. Pembayaran

pampasan kepada orang tanggungan pekerja ialah apabila pekerja tersebut meninggal

dunia akibat daripada kemalangan atau penyakit khidmat dari dan dalam masa

pekerjaan (Jabatan Tenaga Kerja Semenanjung Malaysia, 2013).

Menurut Fadzida Ismail (2005), polisi ini hanya boleh diambil dengan

menggabungkan di antara nama majikan dan kontraktor serta ianya perlu melindungi

keseluruhan tempoh pembinaan termasuk tempoh tanggungan kecacatan (defects

liability period) keseluruhan tempoh pembinaan termasuk tempoh tanggungan

kecacatan (defects liability period).

2.10.1.5 Insurans Idemniti Professional (Professional Indemnity Insurance)

Insurans indemniti professional adalah polisi insurans yang diambil oleh

jurutera, arkitek atau golongon professional bagi melindungi penanggung daripada

tanggungan yang sepatutnya ditanggung olehnya berkaitan dengan kecuaiannya.

Insurans ini boleh melindungi kos memperthankan dakwaan dan kos ganti rugi

(Lembaga Hasil Dalam Negeri, 2009)

Menurut Fadzida Ismail (2005), polisi ini adalah berjalan berdasarkan kepada

‘claim basis’ dan setiap polisi tahunan melindungi tuntutan yang berlaku menjelang

tahun ianya digunakan. Polisi insurans idemniti professional ini mengecualikan

tuntuan yang melibatkan fitnah atau tomahan, ketidakjujuran, penipuan, jenayah,

tindakan berniat jahat atau pengabaian oleh yang menginsuranskan (Raihan, 2015).

47

2.10.1.6 Polisi Semua Risiko Kontraktor (Contractor’s All Risk Policy)

Polisi semua risiko kontraktor (CAR) adalah polisi insurans yang menyediakan

perlindungan atau ganti rugi untuk kerosakan harta benda dan tuntuan kecederaan atau

kemusnahan harta benda pihak ketiga di kawasan kerja yang dijalankan (Investopedia,

2017).

Menurut Fadzida Ismail (2005), skop perlindungan yang ditawarkan di bawah

polisi insurans CAR adalah meluas dan merangkumi pebagai jenis keberangkalian

termasuk perkara semula jadi yang dijangka berlaku. Allianz (2015), menyatakan

bahawa polisi semua risiko kontraktor adalah seperti berikut:

a. Seksyen 1- Kerosakan bahan

Ianya meliputi hampir apa-apa kerugian fizikal secara tiba-tiba dan tidak

diduga atau kerosakan yang berlaku (kecuali yang dinyatakan secara khusus

dalam polisi), dengan kontrak kerja-kerja, harta, barangan diinsuranskan dan

semasa tempoh insurans.

b. Seksyen 2 - Liabiliti pihak ketiga

Seksyen ini berkenaan dengan liabiliti pihak ketiga di mana pihak insurans

akan bertanggung jawab membayar ganti rugi apabila:

i. Kecederaan anggota badan pihak ketiga akibat kemalangan atau

penyakit.

ii. Kerugian akibat kemalangan atau kemusnahan harta benda

kepunyaan pihak ketiga.

48

Jenis-jenis perkara yang ditawarkan di dalam polisi kadangkala berbeza

mengikut syarikat insurans dan ini menjadikan CAR insurans lebih menarik minat

pihak-pihak yang terlibat dengan projek pembinaan untuk mendapatkan perlindungan

daripada polisi ini.

2.10.2 Penyediaan Tapak

Penyediaan tapak merupakan peringkat permulaan sebelum kerja sebenar

dapat dilakukan dan ianya adalah berbeza mengikut keperluan projek dan keperluan

sesuatu tapak. Aktiviti penyediaan tapak adalah seperti berikut:

2.10.2.1 Pembersihan Tapak

Kerja pembersihan tapak bina merangkumi kerja membersihkan tapak bina

secara keseluruhannya sehingga mencapai struktur asal tanah tersebut dan seterusnyaa

diratakan mengikut had yang ditetapkan dalam pelan pembinaan. Menurut Syafiq

(2015), kerja-kerja pembersihan adalah termasuk penebangan pokok, meroboh,

membuang pokok-pokok, akar, semak samun serta segala jenis struktur binaan lama

yang menghalang proses pembinaan yang terdapat di kawasan tapak bina.

2.10.2.2 Laluan Keluar Masuk dan Jalan Sementara

Laluan keluar masuk perlu diutamakan di peringkat awal pembinaan bagi

mengelakkan berlakunya kelewatan projek disebabkan tiada laluan. Menurut Syafiq

(2015), kelebaran dan keupayaan galas jalan keluar dan masuk ini perlu mencukupi

bagi menanggung beban jentera berat. Selain itu, fungsi jalan sementara adalah untuk

memudahkan pengangkutan keluar masuk bahan dan komponen dan saling berhubung

antara laluan keluar masuk, kawasan simpanan dan kerja-kerja pembinaan.

49

2.10.2.3 Menyediakan Papan Tanda Projek

Papan tanda merupakan elemen penting dalam pembinaan sesuatu projek.

Ianya juga melibatkan sebahagian daripada kos projek. Papan tanda memberi peranan

besar kepada pengguna dan meliputi pelbagai fungsi seperti pandu arah, memberi

informasi, panduan keselamatan dan sebagainya.

Menurut Suhada Sabre (2015), pembinaan struktur papan tanda perlu

mematuhi spesifikasi yang telah ditetapkan oleh pihak berkuasa. Ianya merangkumi

kaedah dan teknik pembinaan papan tanda di dalam piawaian tersebut secara

terperinci.

2.10.3 Kerja-Kerja Tanah

Kerja-kerja tanah bermaksud penyediaan aras pembentukan (formation level)

seperti yang dikhendaki di dalam lukisan tapak. Menurut Suzee Lanar (2015), aras

pembentukan ialah aras yang dibentuk sama ada dengan memotong atau menimbus

tapak bagi menempatkan pembinaan yang dicadangkan. Kerja tapak adalah

bergantung sepenuhnya dengan keadaan tapak. Kerja-kerja tanah juga melibatkan

kerja pemotongan (excavation), penambakan (embankment), pemadatan dan

pencerunan tanah di tapak bina.

i. Pengorekan/ pemotongan

Menurut Syafiq (2015), aras tanah yang tinggi daripada aras pembentukan,

memerlukan kerja-kerja pemotongan tanah. Sesuatu tanah yang dipotong biasanya

mempunyai struktur yang padat manakala tanah yang ditimbus perlu dimampat

dan dipadatkan terlebih dahulu. Kerja-kerja pengorekkan memerlukan

penggunaan loji yang besar bagi mengorek tanah tersebut. Penggunaan jentolak,

50

jengkaut, lori, mesin pemadat digunakan bagi kerja-kerja pengorekkan tanah

(Suzee Lanar, 2015).

ii. Pemadatan

Menurut Syafiq (2015), pemadatan adalah proses untuk meningkatkan

ketumpatan tanah yang longgar dan mengeluarkan udara dan air daripada tanah

tersebut. Selain itu ianya dilakukan agar dapat mengelakkan hakisan,

mengurangkan kebolehtelapan, dan meningkatkan keupayaan galas tanah. Proses

pemadatan memerlukan ianya dilakukan dengan berperingkat di mana lapisan

demi lapisan tanah dimampatkan.

Menurut Suzee Lanar (2015), loji yang digunakan adalah penggelek getar,

penghentak atau pemadat getar. Tanah yang longgar akan dituang dan direbakkan

dalam lapisan setebal 150-250mm dan perebakan perlu dilakukan dengan jentolak.

iii. Pencerunan

Pencerunan merupakan proses untuk mendapatkan permukaan mengikut

bentuk dan kecerunan yang dikhendaki dalam pelan dan ianya melibatkan proses

merata dan melicinkan permukaan. Menurut Syafiq (2015), kecerunan adalah penting

kepada kerja tanah kerana ia menjadi penampan atau dinding semula jadi dalam dua

aras tanah yang berbeza. Ianya juga perlu dilakukan mengikut standard piawaian yang

ditetapkan.

2.10.4 Kerja Pembinaan Tembok Kawalan Hakisan

Kerja-kerja pembinaan adalah berbeza bergantung kepada jenis kaedah

pembinaan yang digunakan.

51

2.10.4.1 Kaedah Pembinaan Cerucuk Keping Keluli

Sebelum memulakan kerja penanaman cerucuk keping keluli, beberapa

peralatan perlu disediakan seperti mesin menanaman cerucuk dan jet air. Setelah itu,

cerucuk keping kemudian di letakkan di lokasi pembinaan mengikut lukisan

pembinaan yang ditetapkan. Struktur panduan perlu dilakukan bagi memastikan

cerucuk keping di letakkan dan ditanam di jajaran yang betul.

Selepas cerucuk keping di letakkan di tempat yang betul, mesin jet akan mula

memacu cerucuk keping. Penanaman cerucuk perlu menggunakan saiz tukul yang

betul dengan kaedah yang diluluskan bagi memastikan tiada kerosakan pada cerucuk

keping dan sentiasa berada pada keadaan menegak sepanjang kerja penanaman

tersebut. Penanaman cerucuk keping kedua dilakukan dengan mengunci antara ceruck

keping pertama dan kedua. Proses tersebut akan dilakukan berulang kali sehingga

jarak yang ditetapkan.

Apabila cerucuk keping siap ditanam dan terdapat lebihan setelah mencapai

had di atas tanah, cerucuk keping perlu dipotong. Pemotongan cerucuk keping perlu

dilakukan dengan kemas dan berkemahiran bagi tujuan keselamatan. Pemeriksaan

dilakukan pada sambungan kekunci untuk mengenal pasti jika cerucuk keping keluli

berada di luar sambungan kekunci dan ianya perlu dikeluarkan untuk diganti dengan

yang baru (Lee, 2009).

2.10.4.2 Kaedah Pembinaan ‘Green Terrawall Sistem’

Kaedah pembinaan ‘Green Terrawall Sistem’ adalah meliputi pemasangan unit

terramesh yang dibuka rata di atas tanah serta diregangkan untuk mengalihkan

simupulan dan liku. Seterusnya, lapisan bukan tenunan geotekstil (non-woven

geotekstile) dihamparkan pada tapak asas dan sebagai pemisah antara batu baur yang

52

diletakkan pada tanah. Batu baur yang digunakan kemudiannya diisi di atas lapisan

bukan tenunan geotekstil dengan ketebalan yang ditentukan di dalam lukisan pelan dan

dipadatkan (Maccaferri, 2015).

Kemudian, lapisan terramesh akan diletakkan di atasnya. Batu baur

kemudiannya diisi di dalam dawai sangkar dan diikat kuat bagi mengelakkan batu

tersebut terkeluar daripada sangkar. Kerja-kerja penimbusan dan pemadatan

dilakukan sehingga 90% ketumpatan maksimum yang ditentukan oleh BS 1377.

Pembenihan rumput dilakukan sebagai faktor penguat bagi sistem ini (Hesly, 2017)

2.10.4.3 Kaedah Pembinaan Batu Sangkar

Penyediaan tapak asas perlu dilakukan dengan memotong atau menambak

tanah mengikut aras yang ditetapkan di mana batu sangkar akan diletakkan di atasnya.

Seterusnya, lipatan sangkar akan dibuka di atas pemukaan yang rata dan diregangkan

bagi mengelakkan sebarang simpulan. Semua sudut lipatan perlu berada di dalam

kedudukan yang betul untuk membentuk kotak di setiap diafragma.

Kemudian, sangkar akan dilipat ke dalam secara menegak untuk membentuk

kotak segi empat tepat. Sudut atas kotak akan digabungkan dan pendawaian akan

dilakukan dengan wayar di sudut atas panel melalui gegelung dan disimpulkan

bersama-sama. Batu baur kemudian diisi di dalam sangkar dengan saiz tidak melebihi

250mm dan tidak kecil daripada saiz dawai. Sangkar kemudian diikat dengan kemas

dan ketat dan diletakkan di kawasan yang di tetapkan sebagai tembok pencegahan

hakisan (Mohd Azlan Ibrahim, 2014).

53

2.10.4.4 Kaedah Pemasangan Sangkar Tilam (Gabion Mattress)

Kaedah pemasangan sangkar tilam ini tidak jauh berbeza dengan pemasangan

batu sangkar tetapi hanya berbeza saiz. Sangkar tilam dibekalkan secara berlipat dan

setiap unit perlu dibuka dan panel diafragma akan di hamparkan di atas tapak asas.

Sudut pertama kemudian akan disambungkan dengan tepi untuk mencapai kemasan

persegi. Setiap bukaan perlu diikat mengikut kaedah bebas, gelung atau gelung

berganda.

Setiap unit adalah dipasang secara berasingan dan kemudian dipadankan

dengan unit bersebelahan untuk membentuk struktur monolitik. Lapisan geotekstil

perlu diletakkan antara permukaan tanah sebagai pemisah dan penapisan. Sangkar

perlu diisi dengan batuan secara berhati-hati dengan menggunakan mesin atau tangan

dan perlu dipadatkan untuk mengelakkan lompong-lompong minimum. Lapisan

terakhir batuan perlu seragam dengan bahagian tepi atas sangkar. Akhir sekali,

penutup hendaklah dipasang dan diikat ketat (Maccaferi, 2012).

2.10.4.5 Kaedah Pembinaan Cerucuk Keping Konkrit Pratuang

Cerucuk keping konkrit pratuang dibina di kilang dan diangkut ke tapak

pembinaan untuk proses penanaman cerucuk keping konkrit. Kaedah penanaman

cerucuk keping konkrit ini adalah sama dengan cerucuk kayu dibantu dengan mesin

pemacu dan penanaman cerucuk. Fungsi tetulang di dalam cerucuk konrkit pratuang

adalah untuk menahan tegasan yang dihasilkan disebabkan oleh pengendalian,

penghantaran dan pengangkutan dan akhirnya penerimaan.

Kemudian, mesin hentakkan akan menanam cerucuk keping konkrit pada

kedalaman yang ditentukan secara menegak. Cerucuk keping konkrit harus berada di

dalam paksi yang betul untuk mengelakkan sebarang impak daripada hentakan.

54

Seterusnya, proses pemotongan lebihan cerucuk keping konkrit dilakukan dengan

kemas (Railsystem, 2015).

2.10.4.6 Kaedah Pemasangan Lapis Lindung ‘Reno Mattress’

Penyediaan pemasangan Reno Mattress ini melibatkan pemotongan wayar

panjang yang mencukupi, dan simpulan dawai yang selamat. Selepas penyediaan,

Reno mattress akan dibawa ke tapak kerja dan akan disambungkan di sepanjang

bahagian tepi dan menegak. Kemudian, sangkar akan diisi dengan akan diisi dengan

jenis dan saiz batu yang ditetapkan. Adalah disarankan untuk mengisi batu berlebihan

di dalam sangkar untuk meratakan dan memastikan batu tersebut disusun padat supaya

rapat dengan penutup sangkar.

Apabila Reno Mattress telah sepenuhnya diisi, penutup akan ditarik dengan

ketat sehingga penutup tersebut bertemu dengan ukur lilit tepi sangkar. Penutup

sangkar perlu diikat dengan ketat di sepanjang tepi, hujung dan atas diafragma bagi

memastikan tiada batu yang terkeluar daripada sangkar tersebut (Geofabrics, 2017)

2.10.4.7 Kaedah pembinaan dinding batu (Rubble wall)

Sebelum kerja-kerja pembinan bagi kaedah dinding batu dijalankan, penentuan

lokasi dan kerja-kerja tanah perlu dilakukan. Asas konkrit bertetulang dibina mengikut

spesifikasi yang dinyatakan pada lukisan pembinaan. Asas tapak dinding batu

termasuk lapisan konkrit ‘blinding’ melibatkan proses pemadatan konkrit,

penyambungan dan kemasan. Seterusnya proses pembinaan tembok dinding batu.

Kerja-kerja padanan batu terdiri daripada saiz yang tidak tetap dan diletakkan pada

dasar yang mempunyai ketebalan minimum 100mm. Batu yang menghadap bahagian

hadapan hendaklah mempunyai ketebalan minimum 300mm dan tidak kurang

daripada 40kg.

55

Kemudian, ruang antara batu tersebut hendaklah benar-benar dipenuhi dengan

mortar yang dibuat daripada bawah ke atas dan permukaanya perlu dibersihkan untuk

mendedahkan rupa bentuk batu tersebut. Lubang titisan kemudian dibina pada jarak

1meter di sepanjang kaki dinding atau dinding batu dan di dalam dinding batu.

Seterusnya, kerja penimbusan di belakang dinding dilakukan secara progresif dengan

lapisan sekurang-kurangnya 300mm tebal dengan bahan berliang seperti batu kasar

atau batu dihancurkan (G&P Geotechnics, 2001)

2.11 Rumusan Bab

Secara umumnya, sungai mempunyai dua fungsi utama iaitu, sebagai sistem

pengairan dan bertanggungjawab terhadap semua aktiviti permukaan bumi sama ada

dengan cara melarut atau menghakis di kawasan sungai yang mengalir. Proses hakisan

bergantung kepada faktor yang mendorong berlakunya hakisan sungai. Kaedah

pemilihan pencegahan hakisan sungai yang tepat dan sesuai dengan faktor persekitaran

dapat mengelakkan hakisan sungai daripada berlaku sekaligus dapat mengurangkan

kesan yang akan terjadi daripada hakisan tersebut.

Hakisan sungai memberi kesan yang besar terhadap alam sekitar dan ekonomi

Negara. Sebagai contoh, ,kejadian banjir berlaku akibat daripada hakisan di sesuatu

kawasan dan ini menyebabkan ancaman terhadap nyawa manusia serta kemusnahan

ekosistem serta habitat di sekitar.

Seterusnya, kaedah pemilihan dan perlaksanaan pencegahan hakisan sungai

perlu mengambil kira faktor perlaksanaan dan pemilihan serta kos yang terlibat. Ini

kerana faktor-faktor tersebut memainkan peranan penting dan berkait rapat semasa

56

peringkat proses pemilihan dan perancangan. Kegagalan dalam mengenal pasti faktor

tersebut menyebabkan struktur tersebut hilang kestabilan dan akan runtuh serta

kejadian hakisan akan berulang kembali.

BAB 3

METODOLOGI KAJIAN

3.1 Pengenalan

Metodologi kajian merupakan kaedah dan teknik mereka bentuk, mengumpul

dan menganalisis data supaya dapat menghasilkan bukti yang boleh menyokong

sesuatu kajian. Ia juga mempunyai maksud yang luas berkaitan prosedur dan cara

pengolahan data bagi menyelesaikan atau menjawab persoalan penyelidikan (Yahya

et al., 2007).

Menurut Dewan Bahasa dan Pustaka (2002), metodologi bermaksud sistem

yang merangkumi kaedah dan prinsip yang digunakan dalam sesuatu kegiatan atau

dsiplin.

58

Tujuan metodologi ialah untuk membantu memahami dengan lebih meluas dan

terperinci mengenai pengaplikasian kaedah dengan membuat huraian tentang proses

kajian. Secara umumnya, metodologi kajian adalah cara yang sistematik bagi

mejawab persoalan dan masalah yang diketengahkan serta aspek yang paling penting

dalam melengkapkan kajian ini. Rajah 3.1 menunjukkan carta alir metodologi kajian.

Rajah 3.1: Carta Alir Metodologi Kajian

59

3.2 Reka Bentuk Kajian

Menurut O'leary (2004), reka bentuk kajian adalah mengenai keputusan yang

dibuat merangkumi kebaikan dan keburukan serta menentukan kaedah terbaik bagi

konteks yang khusus. Ianya berfungsi sebagai panduan dalam membantu penyelidik

dalam proses memungut, menganalisis dan membuat pentafsiran hasil daripada

penyelidikan yang dijalankan.

Kajian ini memilih untuk menggunakan kaedah kualititatif bagi mendapatkan

maklumat. Menurut Jasmi (2012), penyelidikan kualitatif mempunyai bentuk data

yang tersendiri dan berbeza dengan kaedah kuantitatif. Data kualitatif ialah diperoleh

dengan cara pemerhatian, temu bual, analisis dokumen untuk mendapatkan maklumat

yang lengkap.

Menurut Yahya et al., (2007), penyelidikan kualitatif mengutamakan deskriptif

analitik, bukan statistik analitik bukan statistik numerik bagi menemukan konsep-

konsep yang terdapat di dalamnya.

3.2.1 Kajian Kes

Menurut Yusoff (2001), kajian ini menggunakan kaedah kajian kes secara

kualitatif dan melibatkan pemerhatian dan meneliti sesuatu peristiwa dan proses

mengarang yang berlaku di persekitaran yang sebenar. Melalui kaedah kajian kes,

kajian ini membolehkan pemerhatian dijalankan, berinteraksi dengan responden dan

seterusnya mendapatkan data kajian.

60

Kajian kes adalah satu kaedah mengkaji unsur-unsur sosial melalui penerangan

menyeluruh dan analisis kes sebagai contoh kajian terperinci terhadap sesuatu kajian

(O'leary, 2004)

Menurut Masri (2005), kajian kes merupakan strategi penyelidikan yang paling

sesuai untuk meneroka bidang kajian dan membolehkan kajian inu menghampiri

permasalahan penyelidikan dengan bebas dan terbuka tanpa batasan di samping

penekanan terhadap aspek yang dianggap penting.

Kajian kes menurut Creswell (2009), adalah suatu reka bentuk penyiasatan

yang didapati dalam pelbagai bidang terutamanya pernilaian dimana pengkaji perlu

membangunkan analisis kes secara mendalam. Kajian ini juga perlu mengumpul

maklumat terperinci menggunakan pelbagai prosedur pengumpulan data.

Bagi melakukan pemilihan projek yang bersesuaian dengan kajian yang

dijalankan, penulis telah mengambil inisiatif dengan mengadakan kajian kes. Kajian

kes perlu dilakukan sebelum pengumpulan data-data bagi keputusan muktamad.

3.3 Perancangan Kaedah Kajian

Bagi melancarkan proses kajian yang dijalankan, beberapa peringkat telah

ditetapkan supaya tiada pencangahan dalam dapatan maklumat kajian. Dengan

pembahagian peringkat ini, pengkaji dapat memantau proses kerja serta tahap

perkembangan yang dicapai. Peringkat-peringkat ini telah dibahagikan kepada

beberapa bahagian iaitu,:

61

i. Peringkat pertama: kajian awalan dan kajian literatur

ii. Peringkat kedua: pengumpulan maklumat

iii. Peringkat ketiga: penganalisaan data

iv. Peringkat keempat: kesimpulan dan cadangan.

3.3.1 Peringkat Pertama: Kajian Awalan dan Kajian Literatur

Pemahaman awalan ini didapati daripada penyataan masalah yang didapati

daripada media massa serta hasil pembacaan seperti jurnal, buku dan artikel. Setelah

masalah dikenal pasti, kajian ini menyenaraikan objektif kajian dan skop kajian.

Akhirnya, kajian ini menyatakan tajuk kajian serta projek kajian yang ini dijalankan

berdasarkan permasalahan dan objektif.

Kajian literatur secara umumnya adalah berkongsi dengan pembaca hasil

kajian daripada kajian yang lepas yang berkait rapat dengan kajian yang sedang

dijalankan (Creswell, 2009). Selain itu dalam petikan Creswell (2009) juga

menyatakan kajian literatur ianya sebagai rangka kerja untuk mewujudkan

kepentingan kajian sebagai penanda aras untuk membandingkan keputusan dengan

penemuan lain (Boote dan Beile, 2005).

Tujuan kajian literatur ini ialah untuk menjelaskan kajian yang dijalankan

berdasarkan maklumat dan pengetahuan yang tepat berhubung isu yang hendak dikaji.

Menurut Masri (2005), kajian literatur membantu kajian ini semasa dalam usaha

mengkhususkan isu, mengenal pasti permasalahan kajian, di samping memikirkan

strategi penyelidikan, data yang dikumpul dan jenis analisis yang perlu dipilih.

62

Bagi memantapkan pemahaman mengenai kaedah pencegahan hakisan sungai,

kajian literatur secara komprehensif iaitu, dalam bentuk pembacaan ilmiah dalam dan

luar negara sangat membantu. Selain daripada kaedah pembacaan, perbincangan

bersama penyelia dilakukan bagi mendapatkan pendapat dan bimbingan.

Menurut Boote dan Beile (2005), objektif kajian literatur adalah untuk

membezakan apa yang telah dikaji dengan apa yang perlu dikaji, menemui pemboleh

ubah yang releven dengan tajuk penyelidikan dan menggabungkan bahagian-bahagian

penulisan pelbagai rujukan yang berasingan dan mendapat presepektif yang baru

dalam topik yang sama. Selain itu, ianya juga adalah untuk memahami struktur latar

belakang subjek pendidikan yang dijalankan serta menunjukkan hubungan antara idea

dan amalan berkaitan penyelidikan yang hendak dijalankan.

3.3.2 Peringkat Kedua: Pengumpulan Maklumat

Menurut Jasmi (2012), data kualitatif mempunyai bentuk data yang tersendiri

yang berbeza dengan penyelidikan kuantitatif. Data kualitatif ialah dalam bentuk temu

bual, pemerhatian dan analisis dokumen. Pengumpulan data merupakan proses

pengukuran variabel. Kajian ini perlu memilih prosedur atau teknik serta alat

pengumpulan data yang bersesuaian dengan pemasalahan kajian, strategi

penyelidikan, di samping jenis dan kewujudan data.

Terdapat dua kaedah yang terlibat dalam proses pengumpulan data iaitu, data

primer dan data sekunder. Sumber data primer adalah sampel data bertujuan yang

terdiri daripada responden iaitu, sumber data yang dikenal pasti dalam kajian serta

sumber yang arif tentang keragaman dalam gejala, berkaitan dengan perasaan,

kebiasaan, sikap, motif dan presepsi seperti temu bual. Data primer diperolehi secara

langsung hasil daripada temu bual (Ismail dan Atan, 2011).

63

Menurut Ismail dan Atan, (2011), data sekunder pula ialah daripada maklumat

yang didapati daripada sumber sedia ada iaitu, bahan bertulis seperti jurnal, tesis dan

yang berkaitan dengan kajian. Bagi kajian ini, proses pengumpulan data primer adalah

menggunakan teknik temu bual semi struktur serta analisis dokumen. Manakala bagi

data sekunder pula diperolehi daripada bahan-bahan bertulis.

3.3.3 Peringkat Ketiga: Penganalisaan Data

Penganalisaan data merupakan suatu proses yang sistematik dalam mengurus

dan memaparkan hasil dapatan kajian dalam cara yang mudah difahami. Pengumpulan

maklumat daripada data yang diperoleh melalui kedua-dua peringkat sebelum ini perlu

dianalisa dan dibandingkan. Penganalisaan dibuat dengan membentuk transkipsi hasil

daripada temu bual yang dijalankan. Proses transkrip adalah proses yang dilakukan

secara menyeluruh tanpa meninggalkan apa yang didengar dan diperhatikan (Ismail

dan Atan, 2011). Setiap analisis data dilakukan untuk mempersembahkan data kepada

bentuk yang lebih bermakna.

Bagi kaedah analisis dokumen, kajian ini perlu mengutip data atau maklumat

yang berguna daripada dokumen yang dikaji. Dokumen tersebut boleh membekalkan

maklumat berkaitan dengan isi atau permasalahan yang dikaji serta merupakan bahan

penting untuk memahami tujuan, rasional sesuatu masalah. Dengan demikian, melalui

dapatan kajian, kesimpulan dan cadangan dapat dilakukan.

64

3.3.4 Peringkat Keempat: Cadangan dan Kesimpulan

Kesimpulan dan cadangan kajian merupakan peringkat terakhir dalam

penulisan kajian. Setelah penulisan kajian lengkap, maka beberapa cadangan akan

dikemukan kepada pihak-pihak yang terlibat di dalam sektor pembinaan seperti

kontraktor-kontraktor dan konsultan berkenaan dengan kaedah pencegahan hakisan

sungai. Di samping itu, masalah-masalah yang dihadapi semasa menjalankan kajian

ini akan dinyatakan bersama.

3.4 Instrumen Kajian

Instrumen kajian adalah alat yang digunakan untuk pengumpulan data seperti

temu bual, pemerhatian dan dokumen analisis. Kajian ini menggunakan data kaedah

pengumpulan data iaitu, temu bual semi struktur dan analisis dokumen.

i. Objektif Nombor 1

Alat kajian yang digunakan untuk pengumpulan data ialah temu bual semi

struktur. Maklumat yang diperlukan daripada responden adalah berkenaan kaedah

pencegahan hakisan tebing sungai yang dilaksanakan berdasarkan faktor

pemilihan dan perlaksanaan dalam pencegahan hakisan tebing sungai.

ii. Objektif Nombor 2

Pengumpulan data bagi objektif number dua adalah menggunakan

instrumen analisis dokumen. Maklumat yang diperlukan daripada alat kajian

tersebut adalah kos yang terlibat bagi kaedah pencegahan hakisan tebing sungai.

Dokumen analisis yang diperlukan ialah senarai kuantiti, penyata kaedah

pemasangan dan lain-lain dokumen yang berkaitan.

65

3.4.1 Temu bual Semi Struktur

Menurut Yusoff (2001), temu bual dianggap sebagai salah satu sumber yang

penting bagi mendapatkan maklumat dalam sesebuah kajian kes. Temu bual

merupakah kaedah pengumpulan data yang melibatkan pengkaji bertanya kepada

responden soalan terbuka (O'leary, 2004). Berdasarkan kaedah temu bual, kajian ini

memperolehi maklumat berkaitan kajian serta maklumat-maklumat lain yang

diperlukan.

Temu bual separa struktur atau semi struktur adalah menggabungkan ciri-ciri

temu bual berstruktur dan tidak berstruktur. Temu bual semi struktur adalah tidak

tetap sepenuhnya dan tidak bebas sepenuhnya dan lebih fleksibel. Ianya boleh bermula

dengan beberapa rancangan soalan yang telah didefinisikan atau beberapa soalan yang

ditakrifkan tetapi akan dikembangkan menjadi lebih menarik (O'leary, 2004).

Bagi pengumpulan data melalui temu bual, soalan ditanyakan kepada

responden dan merekod temu bual dengan kebenaran responden serta membuat catatan

nota.

Dalam kajian ini, kaedah temu bual semi struktur digunakan iaitu, di mana

soalan disediakan dan jawapan atau penerangan akan dirakam melalui perakam suara.

Kemudian, transkripsi dilakukan berdasarkan rakaman tersebut untuk dianalisis.

Temu bual separa struktur tersebut dilakukan terhadap responden bagi menjawab

segala permasalah dan objektif kajian.

Bagi memudahkan hasil dapatan proses temu bual, soalan temu bual yang

dikemukan kepada responden yang bertanggungjawab menguruskan kaedah

pencegahan hakisan sungai. Reka bentuk soalan adalah seperti berikut:

66

a. Bahagian A

Bahagian A mengandungi soalan umum berkenanan latar belakang responden

dan projek yang terlibat. Latar belakang yang dimaksudkan nama syarikat, nama

projek yang terlibat, nama responden dan lain-lain.

b. Bahagian B

Bahagian B terdiri daripada soalan-soalan untuk mencapai objektif pertama

yang diterbitkan. Objektif pertama bagi kajian ini adalah bagi mengenal pasti kaedah

yang dilaksanakan berdasarkan faktor-faktor pemilihan dan perlaksanaan untuk

mencegah hakisan tebing sungai. Berikutan itu, soalan yang dikemukan adalah

berkaitan dengan faktor perlaksanaan dan pemilihan bagi kaedah pencegahan hakisan

tebing sungai.

3.4.2 Analisis Dokumen

Penggunaan dokumen merupakan salah satu cara pengumpulan data.

Penganalisisan dokumen seperti senarai kuantiti membolehkan kajian ini menyemak

maklumat yang dikhendaki. Menurut O'leary (2004), cara yang terbaik untuk

memahami realiti penyelidikan adalah mengkaji dan meneliti dokumen yang

dihasilkan sendiri oleh responden bergantung kepada kajian yang dilakukan.

Analisis dokumen juga merupakan perancangan kaedah pengumpulan dan

penyelidikan daripada analisis dokumen yang merupakan huraian terhadap objektif

(Jasmi, 2012). Pengutipan dan pengumpulan data melalui analisis dokumen

membolehkan kajian ini menambah, membandingkan dan memperkukuhkan lagi data

yang diperolehi daripada temu bual. Ianya juga dapat membantu dalam memberikan

maklumat yang releven terhadap isu dan permasalahan yang dikaji.

67

Bagi mencapai objektif kedua bagi kajian ini adalah mengenal pasti kos yang

terlibat bagi kaedah pencegahan hakisan sungai. Berikutan itu, analisis dokumen

dilakukan dengan mengumpul data dan maklumat daripada dokumen yang diperolehi

seperti senarai kuantiti

3.5 Kaedah Analisis Data

Menurut O'leary (2004), proses analisis data kualitatif melihatkan penggunaan

induktif (meneroka) dan deduktif (mencungkil) pemikiran bagi menjana dan mentafsir

tema yang berkaitan untuk mencapai permahaman yang bermakna.

Kaedah analisis data ini melibatkan kaedah temu bual dan analisis dokumen

dan ianya bergantung kepada sumber maklumat. Ia adalah proses yang memerlukan

pengkaji mengurus dan menyusun data mentah yang diperolehi daripada kaedah yang

dipilih dan seterusnya menemui penyelesaian. (O'leary, (2004).

Analisis data ialah membuat analisis terhadap data-data yang telah

dikumpulkan dari kaedah temu bual dan analisis dokumen.

3.5.1 Analisis Kandungan

Analisis kandungan menurut Saidin dan Majid (2012), analisis kandungan ini

dikatakan objektif, sistematik dan kuantitatif kerana data yang dianalisa adalah

berkaitan dengan soalan-soalan penyelidikan (Arabi, 2002). Menurut Rosmawati

68

(2011), analisis kandungan banyak digunakan dalam bidang media dan komunikasi

untuk menganalisis dokumen serta menganalisis tema-tema daripada temu bual dan

juga pemerhatian. Kaedah analisis kandungan yang dalam kajian ini adalah untuk

meneliti kaedah pencegahan hakisan berdasarkan faktor-faktor pemilihan dan

perlaksanaan dan kos yang terlibat dalam kaedah pencegahan hakisan sungai.

3.5.1.1 Transkrip

Menurut Lebar (2009), hampir semua kajian kualitatif melibatkan kerja-kerja

transkripsi bagi data-data temu bual, rakaman video atau nota lapangan. Proses

transkrip data temu bual tidak memadai dengan hanya menulis ringkasan daripada

temu bual. Ianya boleh menyebabkan kajian ini bias terhadap perkara yang dikira

releven sahaja.

Maklumat yang telah direkod semasa temu bual dijalankan akan melalui proses

transkripsi. Ia adalah proses dimana kajian ini perlu menyalin semula data-data yang

diperoleh daripada rakaman audio yang mengandungi maklumat temu bual dengan

responden. Proses penyalinan maklumat memerlukan penelitian dan kepekaan yang

tinggi supaya tiada maklumat yang akan tertinggal. Menurut Ismail dan Atan (2011),

transkrip dilakukan secara menyeluruh tanpa meninggalkan apa juga yang didengar

semasa temu bual dijalankan. Proses menyalin atau transkripsi memberi peluang

untuk memahami dan menyelami setiap data yang diperolehi.

3.5.1.2 Menyusun Atur Data

Selepas proses transkripsi, data-data tersebut disusun atur ke dalam bahagian-

bahagian yang mudah disemak dan diperoleh di kemudian hari. Tiap-tiap transkrip

temu bual diberi nombor kod tertentu. Menurut Lebar (2009), kajian ini memerlukan

69

untuk mendengar pita temu bual, membaca data, membuat ringkasan atau memo untuk

menyesuaikan dan mengenal pasti data dan idea-idea sebelum analisis dimulakan.

Mengenal pasti setiap tema dan maklumat yang timbul daripada temu bual dan

analisis dokumen dan menjawab persoalan berkaitan tema tersebut. Apabila proses

transkripsi daripada temu bual dilakukan, proses menyusun atur data dilakukan dengan

menukarkan maklumat dengan kod-kod tertentu dan tuliskan kod kepada segmen yang

sesuai dalam transkrip.

3.5.1.3 Pengkodan

Dalam petikan Creswell (2009), koding ialah proses menyusun data dan

menulis perkataan yang mewakili kategori dalam margin (Rossman dan Raillis, 2012).

Ianya melibatkan pengambilan data teks atau gambar yang dikumpul, membahagikan

ayat atau imej ke dalam kategori dan melabelkannya dengan istilah (Creswell, 2009).

Menurut Ismail dan Atan (2011), selepas menyalin semua temu bual, kajian ini

perlu mengkodkan setiap perbualan mengikut kategori masalah atau faktor- faktor.

Langkah pertama hasil dapatan dianalisis menggunakan pengkodan terbuka di mana

pengkaji akan memecahkan, memeriksa, membanding dan mengkategorikan data.

Kajian ini akan mengumpul maklumat yang diperoleh daripada responden dan

membahagikan data tersebut mengikut kategori penetapan kod bagi setiap transkrip.

Langkah selepas menggunakan pengkodan, kajian ini akan membanding,

mengkategori, memecah dan memeriksa data. Data atau isi penting hasil daripada

temu bual akan dikodkan mengikut kekerapan perkataan yang disebut oleh responden.

70

Menurut Yusoff (2001), penetapan kod bagi setiap transkrip adalah penting

untuk memudahkan proses mendapatkan semula data dan membuat rujukan maklumat

ketika penganalisaan data. Data- data yang penting perlu dikodkan supaya ia tidak

bertukar dengan projek-projek lain yang terlibat. Kod yang digunakan adalah 01, 02,

03 dan seterusnya. Jadual 3.1 menunjukkan contoh perkumpulan dan pengkodan

objektif pertama.

Jadual 3.1: Contoh Perkumpulan Kod Objektif

Tema Sub-tema Kategori Kod

1. Faktor

reka

bentuk

(RB)

Faktor reka bentuk

Reka bentuk di kawasan yang terdapat

halangan dan terhad

RB01

Reka bentuk perlu kukuh dan

berfungsi sebagai penahan kepada

tindakan tanah

RB02

Reka bentuk dalam memastikan tanah

berada dalam keadaan stabil dan tidak

mudah runtuh

RB03

Jurutera perlu memastikan reka bentuk

yang bersesuaian bagi kaedah yang

digunakan.

RB04

Faktor nilai estetika

Memastikan daya penarik terhadap

reka bentuk

RB05

Mesra alam dan meningkatkan nilai

suasana persekitarannya

RB06

Faktor

penyelenggaraan

Penyelenggaraan berkala atau kerap RB07

Kaedah penyelenggaraan yang mudah

dan tidak rumit.

RB08

71

3.5.1.4 Interprasi Bahan Dokumen

Menurut Lebar (2009), penggunaan dokumen biasanya melibatkan pendekatan

analisis kandungan. Menurutnya lagi, satu bentuk analisis kandungan digunakan

untuk menganalisis kandungan (Merriam, 2001). Dokumen yang diperolehi perlu

releven dan sesuai dengan objektif yang akan dicapai. Apabila dokumen diperolehi,

kajian ini perlu memastikan keaslian dan ketepatan data di dalam dokumen tersebut.

Oleh itu, bagi data yang diperolehi daripada dokumen, data dianalisis

menggunakan kaedah intepretasi. Dokumen tersebut dianalisis secara interpretasi

berdasarkan kandungan untuk mendapatkan idea dan maklumat serta membantu

mencapai objektif kajian. Selain itu, data yang diperolehi boleh digunakan bersama-

sama bukti dan dapat dibandingkan.

Data yang diperlukan adalah senarai kuantiti bagi kaedah yang digunakan di

tapak pembinaan. Seterusnya, data yang diperoleh daripada dokumen tersebut

dianalisis, dibandingkan dan disimpulkan bagi membentuk satu hasil kajian yang

memberangsangkan. Jadual 3.2 menunjukkan contoh jadual intrepretasi dokumen

analisis.

Jadual 3.2: Contoh jadual dokumen analisis

KAEDAH

KOS

PROJEK

Peratus (%) Kos (RM)

Kos kerja awalan

Insurans bon perlaksanaan

Insurans kerja

Insurans tanggungan awam

72

Terdapat 5 kajian kes yang terlibat bagi kajian ini dimana memberi tumpuan kepada

kawasan yang mengalami hakisan tebing sungai dan kaedah pencegahan hakisan yang

digunakan. Analisis yang dibuat adalah berdasarkan setiap kajian kes bagi mengetahui

kaedah yang dilaksanakan berdasarkan faktor-faktor perlaksanaan dan pemilihan bagi

pencegahan hakisan sungai serta kos yang terlibat dalam kaedah pencegahan hakisan

sungai.

3.6 Rumusan Bab

Kesimpulannya, analisis data kajian ini dijalankan secara berperingkat untuk

mecapai objektif kajian. Kajin ini menggunakan kaedah kajian kes yang menggunakan

kaedah kualitatif untuk mendapatkan data. Proses pengumpulan maklumat pula

menggunakan instrumen temu bual semi struktur dan analisis dokumen bagi data

primer. Manakala, bagi data sekunder, pembacaan yang menyeluruh dilakukan untuk

menghasilkan kajian literatur yang membantu dalam menentukan reka bentuk kajian

dan mendapatkan data. Data yang diperolehi berdasarkan kaedah yang digunakan

dianalisis menggunakan kaedah yang bersesuaian iaitu, analisis kandungan dan

interprasi bahan dokumen. Dapatan daripada metadologi kajian ini membantu dalam

analisis kajian.

BAB 4

ANALISIS KAJIAN

4.1 Pengenalan

Bab ini merupakan bahagian utama sesebuah kajian. Analisis kajian adalah

penting dalam mendapatkan maklumat dan kesimpulan terhadap kajian yang

dilakukan. Bahagian ini membincangkan analisis kepada kajian yang telah dibuat

berdasarkan data yang diperolehi daripada temu bual semi struktur dan analisis

dokumen dengan projek yang terlibat secara langsung.

Kajian tertumpu kepada kaedah yang digunakan dalam pencegahan hakisan

sungai berdasarkan faktor-faktor pemilihan dan perlaksanaan dan juga kos yang

terlibat dalam pembinaan pencegahan hakisan sungai.

74

4.2 Latar Belakang Projek

Bagi kajian yang dilakukan ini, terdapat lima projek yang telah dipilih secara

rawak daripada projek-projek yang sedang dan telah beroperasi di sekitar daerah Johor

Darul Tazim. Pemilihan dibuat berdasarkan projek yang menggunakan kaedah

pencegahan hakisan sungai bagi mengelakkan hakisan sungai daripada berlaku.

Projek-projek yang telibat didapati tidak mempunyai latar belakang projek dan kaedah

yang sama. Latar belakang projek seperti yang dinyatakan dalam Jadual 4.1.

Jadual 4.1: Latar Belakang Projek

Projek Kaedah Nama Projek Kos Projek

(RM)

A

Cerucuk Keping

konkrit

Pra tuang

Cadangan Membina dan Menyiapkan

sebuah 'Tidal Gate' dan 'Pumping Station'

serta Kerja-Kerja Berkaitan di Sg. Kemang,

Kota Tinggi, Johor Darul Tazim

2,424,193.50

B Batu sangkar

Kerja-kerja Membina Tembok Kawalan

Hakisan dan Kerja-kerja Berkaitan di

Sungai Skudai, Kampung Separa, Kulai,

Johor.

157,940.00

C ‘Green Terawall

Sistem’

Rancangan Tebatan Banjir Lembangan

Sungai Tiram, Johor Bahru, Johor. Serta

kerja-kerja berkaitan.

441,928.84

D Cerucuk Keping

Keluli

Program Pemuliharaan Sungai untuk

Mengurangkan Risiko Banjir di Anak

Sungai Skudai, Johor Bahru, Johor. (Kerja-

Kerja Penstabilan Tebing dan Pengorekan

Sungai)

308,693.20

E Dinding Batu


Mengurangkan Risiko Banjir di Sungai

Plentong (Kampung Plentong Baru), Johor

Bahru, Johor

151,198.40

75

Kajian ini melibatkan lima buah projek yang berbeza di mana setiap kaedah

pencegahan hakisan sungai yang dilakukan adalah berbeza bagi setiap projek.

Berdasarkan Jadual 4.1, menunjukan kaedah yang digunakan adalah kaedah cerucuk

keping konkrit pratuang, batu sangkar, ‘Green Terrawall Sistem’, cerucuk keping

keluli, dan dinding batu. Data kajian kes ini diperolehi daripada daerah yang berbeza

di sekitar Johor Darul Tazim iaitu, Jabatan Pengairan dan Saliran Daedah Larkin,

Daerah Kota Tinggi dan Daerah Kulai.

Kelima-lima kajian kes ini perolehi daripada pensampelan bertujuan di mana

setiap projek yang terlibat telah dikenal pasti terlebih dahulu dari segi data yang boleh

didapati. Projek-projek adalah tidak berkaitan antara satu sama lain kecuali bagi

projek di Jabatan Pengairan dan Saliran (JPS) daerah Larkin berkongsi daerah yang

sama tetapi berlainan lokasi dan jenis kaedah.

Daripada hasil kajian, setiap projek bersetuju bahawa faktor berlakunya

hakisan sungai adalah bergantung kepada pemilihan kaedah pencegahan hakisan

sungai. Manakala bagi kos pula, ianya adalah bergantung kepada bajet yang

diperuntukkan oleh kerajaan bagi sesebuah kawasan yang terlibat dengan hakisan

sungai.

Bagi kelima-lima projek, responden adalah jurutera daerah yang menguruskan

perlaksanaan dan pemilihan kaedah pencegahan hakisan sungai yang bersesuai dengan

kawasan berlakunya hakisan serta kos yang diperuntukkan untuk membina dan

membaik pulih kawaasan tersebut.

76

4.3 Projek A: Cadangan Membina dan Menyiapkan sebuah 'Tidal Gate' dan

'Pumping Station' serta Kerja-Kerja Berkaitan di Sg. Kemang, Kota

Tinggi, Johor Darul Tazim

Jadual 4.2, menunjukkan butiran terperinci bagi Projek A yang terletak di Sg.

Kemang, Kota Tinggi, Johor Darul Tazim. Projek ini dilaksanakan pada tahun 2014

dan menggunakan kaedah pencegahan hakisan sungai cerucuk keping konkrit

pratuang.

Jadual 4.2: Butiran terperinci Projek A

Bil. Projek A

1. Nama projek

Cadangan Membina dan Menyiapkan sebuah 'Tidal Gate' dan 'Pumping Station' serta Kerja-Kerja Berkaitan di Sg. Kemang, Kota Tinggi, Johor Darul Tazim

2. Lokasi Projek Sg. Kemang, Kota Tinggi, Johor Darul Tazim

3. Kaedah Cerucuk Keping Konkrit Pratuang

4. Kos Projek RM 2,424,193.50

5. Tempoh Pembinaan 12 minggu

6. Jarak projek 220 meter

4.3.1 Perlaksanaan Kaedah Pencegahan Hakisan Tebing Sungai Berdasarkan


Objektif ini membincangkan dan dibahagi kepada beberapa faktor seperti

faktor kos pembinaan, faktor reka bentuk, faktor ciri-ciri tanah, faktor kaedah

pembinaan dan faktor keadaan dan lokasi tapak.

77

4.3.1.1 Faktor Kos Pembinaan

Bagi Projek A, faktor kos pembinaan merupakan elemen penting yang perlu

diambil kira sebelum perlaksanaan sesebuah kaedah. Jabatan Pengairan dan Saliran

(JPS) akan menerima sejumlah peruntukan bagi kerja membaik pulih atau membina

tembok penahan yang runtuh disebabkan oleh hakisan sungai atau kegagalan kaedah

itu sendiri.

Oleh itu, kaedah pembinaan cerucuk keping konkrit pratuang ini dibina

berdasarkan peruntukan yang telah diberi oleh kerajaan iaitu, sebanyak RM2,

424,193.50 bagi kerja membaik pulih kawasan yang terlibat dengan hakisan sungai.

Melalui peruntukan yang diberikan, kerja-kerja yang dilakukan adalah memfokuskan

pada kawasan yang terlibat dengan hakisan terlebih dahulu dan kos keseluruhan projek

adalah bergantung sepenuhnya dengan peruntukan yang diberi.

4.3.1.2 Faktor Reka Bentuk

Faktor reka bentuk adalah terdiri daripada reka bentuk kaedah yang dipilih,

nilai estetika yang terdapat dalam kaedah tersebut serta faktor penyelenggaraan seperti

berikut:

i. Reka bentuk

Selain daripada faktor kos pembinaan, faktor reka bentuk amat memainkan

peranan penting bagi memastikan pemilihan dan perlaksanaan sesuatu kaedah itu

dapat dilaksanakan dengan sempurna. Kegagalan atau kejayaan sesuatu kaedah adalah

bergantung kepada faktor reka bentuk kerana reka bentuk yang tidak sesuai akan

menyebabkan kegagalan sesuatu struktur kaedah yang dipilih.

78

Kaedah cerucuk keping konkrit bagi Projek A direka mempunyai struktur yang

stabil kerana terdapat anchor road yang ditarik daripada belakang cerucuk keping

konkrit dan kemudian diikat dengan rasuk konkrit bertetulang atau penutup rasuk. Tie

road ini adalah sebagai salah satu faktor kestabilan dan penahan bagi cerucuk keping

konkrit yang dibina daripada condong ke depan.

Selain itu, Projek A juga mengambil kira kegagalan bagi kaedah yang dibina

sebelum ini iaitu, tembok penahan ‘Post and Panel’. Hal ini kerana kaedah tersebut

adalah tidak sesuai dengan keadaan tanah serta sungai itu sendiri di mana alur sungai

di Sungai Johor adalah deras dan terlibat dengan fenomena air pasang surut. Ianya

sekaligus turut menyebabkan tembok penahan tersebut terhakis dan runtuh. Bagi

mengelakkan berlakunya kegagalan tembok penahan, di bahagian hadapan sungai di

letakkan batu sebagai alat menguatkan kestabilan cerucuk keping konkrit ini.

Oleh itu, kajian mengenai kawasan Projek A dilakukan bagi memastikan

kaedah cerucuk keping konkrit adalah sesuai bagi kawasan tersebut dan boleh

digunakan bagi tempoh jangka masa yang panjang.

ii. Faktor nilai estetika

Bagi Projek A, Jabatan Pengairan dan Saliran menggunakan kaedah cerucuk

keping konkrit pratuang dan kaedah ini tidak begitu menitik beratkan faktor nilai

estetika dan lebih bergantung kepada fungsi binaan itu dibina. Hal ini kerana,

pembinaan kaedah pencegahan hakisan sungai biasanya adalah bergantung kepada

akses dan sektor perlancongan. Namun begitu, kawasan bagi Projek A adalah terletak

di kawasan perkampungan dan bukan menjadi tumpuan perlancongan. Oleh yang

begitu, pihak Jabatan Pengairan dan Saliran membuat keputusan bahawa kaedah yang

dibina bagi Projek A adalah tidak sesuai bagi keadaan yang memerlukan pernilaian

faktor nilai estetika.

79

iii. Faktor penyelenggaraan

Selanjutnya, Projek A tidak memerlukan penyelenggaraan bagi elemen

cerucuk keping konkrit. Namun begitu, penyelenggaraan dilakukan jika terdapat

penanaman rumput yang dibina di atas permukaan tebing bagi memastikan tiada

tumbuhan berakar kerana akan menganggu sistem tembok penanahan itu sendiri. Oleh

itu, Jabatan Pengairan dan Saliran membuat keputusan bahawa tumbuhan yang

ditanam memerlukan penyelenggaraan namun tidak kerap bergantung kepada

pertumbuhan akar tumbuhan tersebut dan minimum.

4.3.1.3 Faktor Ciri-Ciri Tanah

Faktor ciri-ciri tanah bagi Projek A adalah melibatkan kaedah yang

memerlukan penyiasatan tanah dilakukan. Oleh itu, Jabatan Pengairan dan Saliran

membuat keputusan bahawa penyiasatan tanah adalah perlu dilakukan bagi kaedah ini

kerana ianya memerlukan penelitian yang khusus mengenai jenis tanah, kedalaman

tanah di kawasan tersebut sebelum kerja-kerja pembinaan dijalankan.

Penyiasatan tapak dilakukan bagi mengenal pasti kedalaman yang boleh

dicapai serta jenis tanah di kawasan tersebut. Hasil daripada penyiasatan tersebut

mendapati bahawa tanah di kawasan berkenaan adalah jenis tanah liat yang keras dan

ianya tidak sesuai bagi kerja penanaman secara terus. Selain itu, apabila penyiasatan

tanah dilakukan, terdapat stratum yang keras hasil daripada penyiasatan tanah. Oleh

itu, penyiasatan tanah amat penting kerana kerja-kerja pembinaan dan reka bentuk

tidak dapat dilakukan tanpa mengambil kira keadaan tanah.

Seterusnya, hasil daripada penyiasatan tanah yang dijalankan, menunjukkan

bahawa Projek A adalah lebih sesuai menggunakan kaedah cerucuk keping konkrit

berbanding kaedah lain kerana kawasan tersebut tidak terdapat kecerunan dimana

80

kaedah pembinaan cerucuk keping konkrit ini tidak sesuai bagi kawasan yang bercerun

atas faktor kestabilannya.

4.3.1.4 Faktor Kaedah Pembinaan

Faktor kaedah pembinaan merangkumi kaedah pembinaan bagi kaedah

cerucuk keping konkrit pratuang dan bahan binaan seperti berikut:

i. Faktor kaedah pembinaan

Bagi penggunaan kaedah cerucuk keping konkrit pratuang Projek A, kaedah

pembinaan yang digunakan adalah bergantung kepada keadaan tapak serta geoteknik

tanah di kawasan tersebut. Hal ini kerana tanah di kawasan Projek A adalah tanah liat

keras dan memerlukan teknik pre-boring sebelum kerja-kerja penanaman cerucuk

keping konkrit dilakukan.

Selain itu, berdasarkan MYCESSM, jarak saiz panjang adalah mengikut meter

persegi, tetapi bagi keseluruhan kawasan hakisan yang terlibat adalah sepanjang 220

meter. Oleh itu, kerja pembinaan dan pemasangan cerucuk keping konkrit dibuat

secara bersilih ganti dengan panjang cerucuk adalah 12 meter. Disebabkan ketinggian

tebing dengan dasar sungai adalah 5 meter, maka penggunaan kaedah bag pasir dan

batu sangkar tidak sesuai bagi kawasan tersebut kerana aliran air sungai yang deras

dan berlumpur serta daya ketahanan bahan binaan tersebut itu sendiri.

Oleh itu, Jabatan Pengairan dan Saliran (JPS) membuat keputusan bahawa

kerja–kerja pembinaan yang tepat dan berkesan dapat mengelakkan sebarang risiko

kelewatan projek serta kegagalan kaedah pencegahan hakisan tebing sungai di

kawasan tersebut.

81

ii. Faktor Bahan Binaan

Faktor bahan binaan adalah salah satu elemen penting dalam pembinaan

pencegahan hakisan tebing sungai. Bahan binaan yang digunakan adalah bergantung

kepada kaedah pencegahan hakisan yang digunakan dan bahan binaan tersebut telah

dinyatakan oleh Jabtan Pengairan dan Saliran (JPS) di dalam senarai kuantiti berserta

spesifikasi dan jenis yang digunakan.

Projek A menggunakan bahan binaan yang berkualiti dan mengikut spesifikasi

yang ditetapkan oleh JPS seperti penggunaan cerucuk keping konkrit pratuang serta

bahan-bahan lain. Oleh itu, JPS akan memastikan pihak kontraktor mematuhi

spesifikasi yang ditetapkan dan juga mendapat kelulusan SIRIM bagi bahan-bahan

yang digunakan. Hal ini demikian kerana, bagi memastikan bahan yang digunakan

bagi kaedah cerucuk keping itu berkualiti dan tidak mempengaruhi sistem kaedah

tersebut.

4.3.1.5 Faktor Lokasi dan Keadaan Tapak

Jabatan Pengairan dan Saliran (JPS) membuat keputusan bahawa keadaan

tapak bagi kawasan tersebut adalah bersesuaian bagi kaedah yang digunakan iaitu,

cerucuk keping konkrit pratuang. Ianya adalah berdasarkan faktor reka bentuk serta

keadaan tanah di kawasan itu setelah penelitian dibuat. Selain itu, kawasan tersebut

mempunyai akses keluar dan masuk yang baik dan tidak bermasalah bagi laluan jentera

serta pengangkutan bahan binaan. Sesuatu kawasan pembinaan perlu menyediakan

laluan bagi jentera keluar dan masuk tapak pembinaan bagi memudahkan kerja-kerja

pembinaan dan mengelakkan kelewatan dalam penyiapan kerja.

Lokasi tapak pembinaan adalah sesuatu elemen yang penting kerana ianya

bergantung kepada kemahiran kontraktor untuk menyelesaikan masalah berkaitan

dengan lokasi tapak. Lokasi bagi Projek A adalah di Sungai Kemang yang terdapat di

82

sekitarnya melibatkan beberapa taman dan kampung yang padat. Oleh itu, JPS telah

mengambil kira faktor lokasi tapak agar ianya bersesuaian dengan kaedah pencegahan

yang digunakan agar penduduk sekitarnya tidak terganggu serta tidak mendatangkan

sebarang kemusnahan harta benda bagi kawasan perumahan tersebut.

4.3.2 Kos yang Terlibat

Jadual 4.3, menunjukkan kos-kos yang terlibat bagi Projek A. Kos-kos

tersebut merangkumi kos pembinaan tembok kawalan hakisan, kos memperbetulkan

cerucuk keping konkrit yang sedia ada, longkang konkrit bertetulang bentuk U dan

pre-boring.

Jadual 4.3: Kos Pembinaan Projek A

Bil Item Jumlah Kos (RM) Peratus

1 Kerja-Kerja Awalan a Insurans 5,000.00 0.21% b Menyediakan gambar 500.00 0.02% c Menyediakan papan tanda 1,500.00 0.06%

Jumlah 7,000.00 0.29% 2 Kerja Pembersihan Kawasan

a Membersihkan kawasan 63,000.00 2.60% Jumlah 63,000.00 2.60%

3 Kerja-Kerja Pembinaan Tembok Kawalan Hakisan a Menyediakan jentera, askses 2,000.00 0.08% b Setting out' mengikut grid 3,000.00 0.12%

c Membekal dan menghantar cerucuk keping konkrit pratuang 270,000.00 11.14%

d Kerja penanaman cerucuk 36,000.00 1.49% e Menyediakan penutup rasuk 36,000.00 1.49% f Memadatkan pasir berbutir di belakang cerucuk 63,000.00 2.60% g Hampar ts 700 geotekstil di asas cerucuk 16,200.00 0.67% h Memadatkan pasir import hingga aras pelantar 77,000.00 3.18% i Hampar ts 700 geotekstil di lapis lindung batu 14,175.00 0.58%

83


j Meletakkan Batu Granit (230-500mm) Di Lapis Lindung Batu 80,000.00 3.30%

Jumlah 597,375.00 24.64% 4 Memperbetulkan Cerucuk Keping Konkrit Pratuang Sedia Ada

a Membekal dan menghantar cerucuk keping konkrit pratuang 567,000.00 23.39%

b Kerja penanaman cerucuk 54,000.00 2.23% c Menyediakan penutup rasuk 54,000.00 2.23% d Memadatkan pasir berbutir di belakang cerucuk 94,500.00 3.90% e Hampar ts 700 geotekstil di asas cerucuk 24,300.00 1.00% f Memadatkan pasir import hingga aras pelantar 99,000.00 4.08% g Hampar ts 700 geotekstil di lapis lindung batu 21,300.00 0.88%

h Meletakkan Batu Granit (230-500mm) Di Lapis Lindung Batu 120,000.00 4.95%

Jumlah 1,034,100.00 42.66% 5 Konkrit Bertetulang Longkang a Membina U-Drain (600x600mm 40,500.00 1.67% b Penanaman rumput 22,500.00 0.93%

c Membenarkan reka bentuk, penyediaan lukisan dan pengesahan 30,000.00 1.24%

Jumlah 93,000.00 3.84% 6 Pre-Boring a Menyediakan peralatan loji dan pekerja 20,000.00 0.83%

b - Gerudi 600mm Ø 427,500.00 17.63% - Menanam 12m Cerucuk Konkrit 0.00%

c Mengendalikan cerucuk konkrit pratuang sehingga penembusan dibenarkan 45,000.00 1.86%

Jumlah 492,500.00 20.32% GST 137,218.50 5.66%

Kos Keseluruhan Projek (RM) 2,424,193.50 100.00% Kos per meter (RM/m) 11,019.06

i. Kos kerja awalan

Berdasarkan Jadual 4.3, menunjukkan kerja-kerja awalan bagi Projek A

adalah memperuntukkan sejumlah wang RM7,000.00 Kos kerja-kerja awalan

adalah termasuk penyediaan gambar bagi semasa pelaksanaan kerja, sebelum dan

selepas. Selain itu, kos bagi penyediaan papan tanda adalah RM1,500.00 Papan

tanda projek adalah merangkumi butiran mengenai projek yang sedang dijalankan,

papan tanda amaran kerana kawasan sungai tersebut adalah terdedah dengan

84

kawasan perumahan yang boleh mengakibatkan kemalangan terhadap penghuni

kawasan tersebut jika tidak berhati-hati.

ii. Kos kerja-kerja pembersihan

Berdasarkan Jadual 4.3, menunjukkan kerja-kerja pembersihan

merekodkan jumlah sebanyak RM63,000.00 daripada kos projek. Kerja-kerja

pembersihan adalah termasuk membersihkan kawasan yang terlibat dengan

hakisan tebing sungai. Pembinaan tembok kawalan hakisan yang sebelum ini telah

runtuh dan masuk ke dalam sungai, oleh itu, kerja pembersihan di dasar sungai

dilakukan untuk mengelakkan pemendapan sisa buangan di dasar sungai. Selain

itu, Sungai Kemang juga terdedah dengan mendapan pasir terutama di bahagian

tengah sungai serta kawasan sekitar juga terdedah dengan rumput panjang dan

perlu dibersihkan bagi memudahkan kerja-kerja pembinaan.

iii. Kos pembinaan tembok kawalan hakisan

Berdasarkan Jadual 4.3, menunjukkan kos bagi kerja-kerja pembinaan

tembok kawalan hakisan di Sungai Kemang iaitu, RM597,375.00. Kerja-kerja

tersebut adalah melibatkan kerja penyediaan peralatan dan mesin bagi penanaman

cerucuk iaitu, kren, mesin hidraulik atau mesin getaran (vibratory Pile).

Pembinaan tembok kawalan hakisan dibina kerana hakisan tebing di Sungai

Kemang berlaku dengan serius disebabjan oleh fenomena air pasang bertembung

dengan kejadian hujan lebat dan menyebabkan hakisan tebing berlaku.

Seterusnya, kerja penanaman cerucuk keping konkrit dan membina

penutup rasuk dilakukan dengan menggunakan acuan konkrit, tetulang dan plat

keluli. Kemudian, pasir berbutir akan dipadatkan di belakang cerucuk yang bina

dan geotekstil akan dihamparkan pada asas cerucuk. Seterusnya, bahan import

akan diisi dan dipadatkan sehingga mencapai aras pelantar yang dikhendaki.

Lapisan geotekstil akan dihamparkan pada lapis batu perlindung dan juga lapisan

batu granit bersaiz 230mm hingga 500mm sebagai timbusan bagi lapis lindung

bagi mengekalkan kestabilan tanah dan binaan di atasnya.

85

iv. Kos memperbetulkan tembok penahan pratuang sedia ada

Merujuk pada Jadual 4.3 bagi Projek A, kos bagi kerja memperbetulkan

tembok penahan pratuang sedia ada adalah sebanyak RM1,034,100.00 dimana kos

ini merupakan kos yang paling tinggi yang digunakan dalam proses berkaitan

memperbetulkan tembok penahan sedia ada dan mempunyai peratusan sebanyak

42.66 peratus daripada kos pembinaan Projek A.

Bagi kerja memperbetulkan tembok penahan pratuang sedia ada di Sungai

Kemang, ianya melibatkan kerja-kerja yang sama seperti kerja pembinaan tembok

kawalan hakisan. Kerja-kerja ini dilakukan kerana tembok penahan tersebut perlu

diperbetulkan sebelum disambung dengan tembok penahan hakisan yang baru

dibina. Tembok sedia ada telah runtuh disebabkan oleh keadaan tanah di kawasan

tersebut yang tidak sesuai serta aliran deras sungai tersebut.

v. Kos pembinaan longkang konkrit bertetulang bentuk U

Berdasarkan Jadual 4.3, menunjukkan kos pembinaan longkang bentuk U

adalah sebanyak RM 93,000.00 daripada kos keseluruhan. Manakala, pecahan kos

yang paling tinggi dalam elemen ini ialah kos bagi mereka bentuk dan penyediaan

spesifikasi. Hal ini kerana, longkang konkrit bertetulang bentuk U dibina dengan

saiz 600mm x 600mm mengikut spesifikasi British Standard. Selain itu, longkang

U ini juga direka bentuk dengan mengambil kira beban yang ditanggung oleh

longkang dan juga lubang titisan (weep hole) yang terdapat pada longkang tersebut.

Seterusnya, longkang konkrit bertetulang bentuk U dibina pada permukaan

tembok penahan bagi pengaliran air supaya tidak menganggu sistem tembok

penahan. Kerja-kerja penanaman rumput kemudian dilakukan bagi menguatkan

struktur dan mengurangkan kelajuan air aliran permukaan.

86

vi. Kos pre-boring

Disebabkan oleh faktor tanah Projek A adalah jenis tanah liat keras, maka

keadaan tersebut tidak sesuai bagi penanaman cerucuk keping konkrit secara terus.

Oleh itu kaedah pre-boring digunakan bagi kerja penanaman cerucuk. Kerja

penanaman ini termasuk pemasangan dan perobohan peralatan jenteran mesin dan juga

pekerja. Berdasarkan Jadual 4.3, menunjukkan 20.32 peratus meliputi kerja

mengerudi lubang berukuran 600mm dan penanaman 12 meter cerucuk keping

konkrit.

4.4 Projek B: Kerja-kerja Membina Tembok Kawalan Hakisan dan Kerja-

kerja Berkaitan di Sungai Skudai, Kampung Separa, Kulai, Johor

Jadual 4.4 menunjukkan butiran bagi Projek B. Kaedah yang digunakan bagi

Projek B ialah Batu Sangkar (Gabion Wall). Tempoh pembinaan bagi projek ini

adalah selama 8 minggu.

Jadual 4.4: Butiran Projek B

Bil. Projek B 1 Kaedah Batu Sangkar (Gabion wall)

2

Nama projek Kerja-kerja Membina Tembok Kawalan Hakisan dan Kerja-kerja Berkaitan di Sungai Skudai, Kampung Separa, Kulai, Johor.

3 Lokasi Projek Sungai Skudai, Kampung Separa, kulai, johor. 4 Kos Projek RM157,940.00 5 Tempoh Pembinaan 8 minggu 6 Jarak projek 60 meter

87


Faktor Pemilihan dan Perlaksanaan

Faktor-faktor pemilihan dan perlaksanaan bagi kaedah pencegahan hakisan

merangkumi beberapa faktor seperti faktor kos pembinaan, faktor reka bentuk, faktor

lokasi dan keadaan tapak dan faktor kaedah pembinaan.


Menurut Jabatan Pengairan dan Saliran (JPS), kos pembinaan bagi Projek B

adalah berdasarkan peruntukan yang diberi oleh pihak kerajaan bergantung kepada

sesuatu kawasan yang terlibat dengan kejadian hakisan tebing sungai. Oleh itu, bagi

lokasi projek yang mengalami hakisan tebing sungai iaitu, di Sungai Skudai, Kampung

Separa ini, JPS membuat keputusan memilih kaedah pencegahan hakisan tebing sungai

batu sangkar bagi kawasan tersebut kerana kos pembinaan batu sangkar adalah lebih

murah dan mudah pemasangannya berbanding kaedah lain. Selain itu, disebabkan

nilai kos bagi Projek B yang diperuntukkan adalah tidak besar, maka kaedah batu

sangkar ini adalah sesuai bagi kawasan hakisan yang tidak terlalu serius dan tidak

memerlukan penggunaan peralatan dan mesin yang mahal.


Faktor reka bentuk merangkumi reka bentuk kaedah yang dipilih, nilai estetika

dan penyelengaraan seperti berikut:

88

i. Faktor reka bentuk

Reka bentuk bagi kaedah batu sangkar Projek B ini mempunyai reka bentuk

yang standart dimana saiz sangkar adalah terdiri daripada 1m x 1meter x 1meter dan 2

meter x 1 meter x 1 meter. Namun begitu, bagi Projek B, saiz sangkar yang digunakan

adalah bersaiz 1 meter x 1 meter x 1 meter kerana reka bentuk sangkar yang kecil akan

memudahkan proses pengangkutan bahan binaan ke tapak pembinaan dimana tapak

pembinaan Projek B adalah berhampiran dengan kawasan penempatan.

Seterusnya, reka bentuk wayar yang digunakan sebagai sangkar memainkan

peranan penting kerana jangka hayat kaedah ini adalah bergantung kepada jenis wayar

sangkar tersebut. Struktur batu sangkar ini akan gagal jika wayar yang digunakan

tidak tahan karat. Namun begitu, sebagai kaedah alternatif, kaedah Riprap boleh

digunakan kerana kaedah tersebut mempunyai komponen yang sama seperti batu

sangkar tetapi harus mengambil kira ketinggian cerun. Jika ketinggian cerun melebihi

4 meter, maka kaedah batu sangkar sesuai digunakan berbanding kaedah Riprap yang

hanya terhad kepada ketinggian cerun tidak melebihi 2 meter.

ii. Faktor nilai estetika

Bagi kaedah batu sangkar di Sungai Skudai ini, faktor nilai estetika bagi kaedah

batu sangkar ini diambil kira kerana penggunaan kaedah batu sangkar biasanya lebih

mesra alam dan mempunyai daya penarik jika disusun dengan kemas. Walaupun ianya

disusun secara bertingkat dan padat, aliran air masih boleh mengalir dan tidak

menyebabkan pengaliran air terhalang.


Bagi kaedah batu sangkar bagi Projek B, pembinaannya tidak memerlukan

penyelenggaraan kerana sangkar yang dibekalkan adalah tahan karat dan berkualiti.

Namun begitu, semburan bahan anti karat perlu dilakukan semasa pemasangan bagi

meningkatkan tempoh jangka hayat sangkar tersebut.

89


Bagi kawasan Sungai Skudai, kawasan sungai adalah tanah berpasir dan tanah

liat merah di sebahagian tempat. Menurut Jabatan Pengairan dan Saliran, tanah

berpasir adalah lebih mudah runtuh kerana ianya bersifat ringan dan partikel longgar

antara satu sama lain. Namun begitu, kaedah batu sangkar adalah bersesuaian dengan

semua jenis tanah seperti Projek B. Apabila batu sangkar siap dibina, pasir masih boleh

masuk melalui celah-celah batu sangkar apabila hujan lebat dan menjadikannya suatu

struktur yang lebih kuat.


i. Kaedah pembinaan

Pemilihan kaedah batu sangkar sebagai kaedah pencegahan hakisan Sungai

Skudai ini turut mengambil kira kaedah pemasangan sangkar tersebut. Kaedah

pemasangan adalah bergantung dengan kawasan dan ketinggian cerun. Jika kecerunan

tebing sungai adalah tinggi, batu sangkar akan disusun secara bertingkat dengan

meletakkan bilangan batu sangkar di bahagian bawah lebih banyak berbanding di

bahagian atas.

Selain itu, bagi memastikan batu sangkar tersebut stabil dan kukuh, sangkar

perlu diikat dengan kuat bagi mengelakkan ianya daripada runtuh. Bagi Projek B,

susunan batu disusun dengan susunan 2:2:1:1 bagi mendapatkan ketinggian yang sama

serta struktur yang lebih kukuh dan stabil. Selain itu, susunan yang baik ianya nampak

lebih kemas dan memenuhi spesifikasi di dalam pelan.

90

ii. Faktor bahan binaan

Bahan binaan yang digunakan bagi kaedah batu sangakar bagi Projek B ini

perlu mendapat kelulusan daripada SIRIM dan ianya perlu tahan karat kerana sangkar

yang digunakan adalah dawai dan mudah berkarat jika terdedah dengan air serta faktor

sekitarnya. Selain itu, saiz batu yang digunakan bagi kaedah ini perlulah bersaiz

100mm sehingga 200mm bagi memastikan batu tersebut kekal berada di dalam

sangkar.

Seterusnya, sumber bahan binaan yang diperolehi perlu mudah untuk didapati

dan sebarang kelewatan bahan sampai ke tapak pembinaan akan menyebabkan

kelewatan projek siap mengikut tempoh yang ditetapkan. Disebabkan oleh kaedah

batu sangkar ini tidak memerlukan bahan binaan yang banyak dan rumit, maka sumber

bahan binaan adalah mudah didapati di sekitar Sungai Skudai, Johor.

4.4.1.5 Faktor Keadaan dan Lokasi Tapak

Lokasi Projek B terletak di Sungai Skudai, Johor dan keadaan tapak di kawasan

tersebut adalah dalam keadaan baik dan mempunyai ruang yang cukup bagi akses

keluar dan masuk bagi laluan jentera serta pengangkutan bahan binaan. Selain itu,

kaedah yang digunakan adalah sesuai dengan keadaan tapak tersebut atas faktor

kawasan hakisan itu sendiri. Kaedah batu sangkar merupakan kaedah yang mudah

dari segala aspek dan ianya masih boleh dibina jika kawasan tersebut tidak mempunyai

ruang yang cukup bagi akses laluan jentera mahupun pembinaan.

Disebabkan lokasi tapak tersebut adalah berdekatan dengan penempatan,

kontraktor perlu memikirkan alternatif supaya kerja-kerja pembinaan dan

pengangkutan bahan binaan tidak terganggu dan menyebabkan kelewatan projek.

Namun begitu, jika lokasi berlaku hakisan berada di kawasan pendalaman hutan dan

91

tiada penempatan, pencegahan hakisan di lokasi tersebut akan menjadi tindakan

terakhir yang akan di ambil kerana kawasan itu tidak terdedah dengan bahaya.


Jadual 4.5, menunjukkan pecahan kos yang terlibat bagi pembinaan tembok

pencegahan hakisan sungai.

Jadual 4.5: Kos yang terlibat Projek B


1 Kerja-kerja Awalan a Polisi Insuran Tanggungan Awam 200.00 0.13% b Polisi Insuran Pampasan Kerja 200.00 0.13% c Menyediakan papan tanda projek 300.00 0.19% d Menyediakan gambar-gambar 200.00 0.13% Jumlah 900.00 0.57 % 2 Kerja-Kerja Pembersihan Kawasan a Kerja-kerja pembersihan 6,000.00 3.80% Jumlah 6,000.00 3.80% 3 Pembinaan Tembok Kawalan Hakisan a Lapisan GML20 High Strenght Geotextile. 2,100.00 1.33%

b

- Membekal dan menghampar Batu Armour Rock bersaiz 12,000.00 7.60% - 100mm-200mm (2m lebar x 1m tinggi) sebagai tapak asas.

c

- Gabion tahan karat dengan susunan 2:2:1:1

122,400.00 77.50% - Erosion Control Blanket - MTS200 geotextile termasuk - Menyusun batu didalam sangkar.

d Membekal dan memadat tanah import 5,600.00 3.55% Jumlah 142,100.00 89.97% GST (6%) 8,940.00 5.66% Kos Keseluruhan Projek (RM) 157,940.00 100.00% Kos per meter (RM/M) 2,632.33

92

i. Kos kerja Awalan

Berdasarkan Jadual 4.5, kerja-kerja awalan bagi Projek B ini merangkumi kos-

kos polisi insurans tanggungan awam dan polisi insurans pampasan kerja masing-

masing berperatusan 0.13 peratus bagi keseluruhan kerja-kerja awalan. Namun begitu,

peratusan bagi penyediaan gambar-gambar projek adalah lebih tinggi iaitu, sebanyak

0.19 peratus berbanding kerja awalan lain. Hal ini kerana, gambar-gambar yang perlu

disediakan adalah merangkumi gambar kemajuan kerja sebelum, semasa dan selepas

projek dijalankan bagi proses membuat laporan kemajuan. Selain itu, Projek B, papan

tanda perlu disediakan sebagai maklumat mengenai pembinaan seperti yang ditetapkan

oleh penguatkuasa.

ii. Kos kerja pembersihan kawasan

Kos kerja pembersihan kawasan sebelum kerja pembinaan tembok kawalan

hakisan dilakukan dengan membersih dan membawa keluar segala benda asing yang

boleh menghalang kelancaran pembinaan dan aliran air. Disebabkan lokasi Projek B

ini terletak di kawasan yang bersemak samun dan belukar, maka berdasarkan Jadual

4.5, kerja pembersihan kawasan memerlukan kos berjumlah berjumlah RM6,000.00

daripada keseluruhan kos pembinaan tembok kawalan hakisan jenis batu sangkar.

iii. Kos pembinaan tembok kawalan hakisan

Berdasarkan Jadual 4.5, menunjukkan kerja pembinaan tembok kawalan

hakisan batu sangkar di Sungai Skudai merupakan peratusan paling tinggi dalam

keseluruhan peratusan pembinaan iaitu, sebanyak 89.97 peratus. Berdasarkan

MYCESSM, jarak saiz panjang adalah mengikut meter padu tetapi, saiz jarak bagi

kerja-kerja pembinaan ini adalah sepanjang 60 meter menggunakan kaedah batu

sangkar. Satu lapisan Geotekstil GML20 kemudian di hampar pada batu Arnour Rock

yang bertindak sebagai asas tembok kawalan hakisan sebelum sangkar tahan karat

dipasang.

93

Kemudian, batu baur diisi ke dalam sangkar dan diikat dengan kemas dan kuat

bagi mengelakkan batu tersebut terkeluar daripada sangkar. Batu sangkar tersebut

disusun dengan susunan 2:2:1:1 yang mengandungi Erosion Control Blanket dan

geotekstil. Akhir sekali, proses pemadatan tanah import menggunakan mesin pemadat

mengikut ketebalan yang ditetapkan.

4.5 Projek C: Rancangan Tebatan Banjir Lembangan Sungai Tiram, Johor

Bahru, Johor Serta Kerja-Kerja Berkaitan

Jadual 4.6, menunjukkan butiran terperinci Projek C yang menggunakan

kaedah ‘Green Terrawall Sistem’ bagi langkah pencegahan hakisan tebing sungai.

Projek ini merupakan Rancangan Tebatan Banjir Lembangan Sungai Tiram, Johor.

Tempoh pembinaan projek ini adalah selama 18 minggu.

Jadual 4.6: Butiran Terperinci Projek C

Bil. Projek C 1 Kaedah ‘Green Terawall Sistem’

2

Nama projek Rancangan Tebatan Banjir Lembangan Sungai Tiram, Johor Bahru, Johor. Serta kerja-kerja berkaitan.

3 Lokasi Projek Lembangan Sungai Tiram, Johor Bahru

4 Kos Projek RM441,928.84

5 Tempoh Pembinaan 18 minggu

6 Jarak projek 120 meter

94

4.5.1 Perlaksanaan Kaedah Pencegahan Hakisan Tebing Sungai Berdasarkan Faktor Pemilihan Dan Perlaksanaan

Objektif pertama membincangkan faktor-faktor yang terlibat dalam pemilihan

dan perlaksanaan hakisan tebing sungai.


Berdasarkan Jadual 4.6, menunjukkan kos keseluruhan pembinaan yang

diperuntukkan bagi kaedah ‘Green Terrawall Sistem’ ini adalah sebanyak

RM441,928.84 bagi kerja-kerja pembinaan sepanjang 120 meter dan merangkumi

kerja-kerja awalan, kerja pembersihan kawasan dan juga kerja pembinaan. Sesuatu

pemilihan kaedah adalah bergantung dengan peruntukan yang disediakan oleh

kerajaan namun bagi Projek C, peruntukan yang diberikan adalah bersesuaian dengan

kos pembinaan bagi kaedah ‘Green Terrawall Sistem’.

Walaupun jumlah kos pembinaan agak tinggi berbanding kaedah

konvensional, namun disebabkan oleh reka bentuk yang efektif menjadikan faktor

kaedah ini dipilih bagi kerja membina tembok kawalan hakisan tebing sungai di Sungai

Tiram.


i. Reka bentuk

Pemilihan kaedah pencegahan hakisan tebing sungai di kawasan ini adalah

mengambil kira daripada kegagalan tembok kawalan hakisan yang terdahulu iaitu,

kaedah ‘Soft Rock’ dan ‘Sand Filled Mattress’ yang telah gagal disebabkan kaedah

95

tersebut tidak sesuai digunakan di kawasan tersebut. Reka bentuk yang lebih baik,

sistematik dan mesra alam menjadi faktor utama mengapa kaedah ini dipilih

berbanding kaedah yang lain.

Selain itu, pemilihan kaedah ini juga adalah disebabkan oleh reka bentuk bagi

kaedah ini adalah berbeza dengan kaedah lain kerana ianya mempunyai perlindungan

di bahagian asas sistem ini yang menjadi faktor kekuatan struktur. Bahagian asas

kaedah ini menggunaka crusher run dan geotekstil sebagai elemen bagi menstabilkan

sistem ini. Oleh itu, bersesuaian dengan keadaan di tapak, reka bentuk ‘Terawall

Sistem’ adalah lebih baik dari segi struktur, keupayaan menahan tanah berbanding

kaedah lain.

ii. Nilai estetika

Terdapat beberapa elemen nilai estetika bagi kaedah ini iaitu, ialah lebih mesra

alam kerana terdapat elemen tumbuhan hijau yang ditanam di permukaan struktur ini.

Seterusnya, ianya mempunyai daya penarik yang lebih kepada sesiapa yang melalui

kawasan tersebut dengan reka bentuk yang disusun bertingkat serta penanaman

hydroseeding yang membangkitkan elemen kehijauan di kawasan tersebut.

iii. Penyelenggaraan

Kaedah ini memerlukan penyelenggaraan namun tidak kerap. Ianya merangkumi

kerja-kerja memotong rumput di permukaan yang ditanam tumbuhan namun bukanlah

dalam suatu masa yang pendek. Selain itu, penyelenggaraan pasir di kawasan sekitar

perlu dilakukan bagi mengelakkan pasir menimbun di bahagian bawah dan

menyebabkan berlaku hakisan di kawasan berdekatan.

96


Bagi Projek C, tanah di kawasan berlakunya hakisan di Sungai Tiram adalah

berpasir. Namun begitu, kaedah ‘Green Terrawal Sistem’ ini adalah sesuai bagi semua

jenis tanah di kawasan pembinaan. Disebabkan oleh kawasan tersebut adalah tanah

yang berpasir, kerja-kerja penambakan tanah import di lakukan di bahagian asas

sebagai perlindungan asas sistem.

Selain itu, tebing sungai tiram adalah setinggi 5 meter sehingga 8 meter. Oleh

disebabkan itu, kaedah terdahulu tidak sesuai disebabkan oleh tebing yang tinggi di

kawasan tersebut. Hal ini kerana, menurut Jabatan Pengairan dan Saliran, kaedah

‘Green Terrawall Sistem’ ini lebih sesuai bagi tebing yang tinggi melebihi 5 meter dan

perlaksanaan kaedah lain seperti ‘Sand Filled Mattress tidak sesuai kerana akan

menyebabkan ianya tergantung apabila berlaku hakisan. Bagi mengenal pasti jenis

dan keadaan tanah, penyiasatan tapak perlu dilakukan. Namun begitu, Jabatan

Pengairan dan Saliran membuat keputusan bahawa disebabkan kos yang mahal,

penyiasatan tapak tidak dapat dlilakukan kecuali jika diberikan peruntukan khas bagi

penyiasatan tapak.

4.5.1.4 Kaedah Pembinaan

Kaedah pembinaan bagi kaedah batu sangkar bagi Projek C merangkumi

kaedah pembinaan dan bahan-bahan binaan.

i. Kaedah pembinaan

Kaedah pembinaan bagi batu sangkar di Sungai Tiram melibatkan kerja

pemasangan bagi lapisan geotekstil, penambakan, pemasangan dan lain-lain. Oleh itu,

kaedah pembinaan dan bagi Projek C perlu tepat dengan mengambil kira susunan

melalui proses pembinaan. Disebabkan kaedah ‘Green Terawall Sistem’ ini

97

memerlukan pemasangan dan penyusunan setiap item secara bergilir-gilir, maka

pemasangannya haruslah mengikut turutan bagi mengelakkan sebarang kesilapan yang

mungkin berlaku dan menjejaskan kestabilannya. Selain itu, kaedah pembinaan

adalah penting bagi memastikan ianya dibina dengan tepat dan mengikut spesfikasi

yang ditetapkan.

ii. Bahan binaan

Menurut Jabatan Pengairan dan Saliran (JPS), kontraktor perlu memastikan

bahan binaan yang diperolehi adalah mengikut spesifikasi yang ditentukan oleh pihak

JPS. Pihak JPS memberi cadangan mengenai produk-produk yang terbaik berdasarkan

pembekal yang diiktiraf. Ini kerana pemilihan bahan binaan memainkan peranan

penting bagi memastikan ianya berkualiti. Namun begitu, disebabkan pembekal yang

dicadangkan oleh JPS terletak di Selangor manakala lokasi tapak pembinaan pula

terletak di Johor Bahru, maka kos pengangkutan akan menjadi lebih tinggi.

4.5.1.5 Faktor Keadaan dan Lokasi Tapak

Keadaan tebing bagi Sungai Tiram ini adalah bercerun tinggi serta berpasir.

Selain itu, keadaan tapak juga mempunyai ruang yang cukup bagi akses keluar dan

masuk jentera serta pengangkutan bahan binaan ke tapak pembinaan. Kawasan ini

juga mempunyai ruang untuk penyimpanan bahan binaan di mana ianya memudahkan

kerja pembinaan dilaksanakan. Disebabkan lokasi pembinaan adalah jauh daripada

pembekal bahan binaan bagi kaedah ini, ianya meningkatkan kos penghantaran bahan

binaan ke tapak.

98


Jadual 4.7, menunjukkan pecahan kos yang terlibat bagi kerja-kerja pembinaan

kaedah ‘Green Terrawall Sistem’.

Jadual 4.7: Kos yang terlibat Projek C

Bil. Item Jumlah Kos (RM) Peratus

1 KERJA-KERJA AWALAN a I. Bon perlaksanaan 1,500.00 0.34% b Ii. Insurans 'contractor all risk' 1,000.00 0.23% c Iii. Insurans workmen compensation 1,000.00 0.23% d Menyediakan papan tanda projek 1,000.00 0.23% e Menyediakan gambar-gambar 300.00 0.07%

Jumlah 4,800.00 1.09% 2 Kerja-Kerja Pembersihan Kawasan a Kerja-kerja pembersihan kawasan 7,094.00 1.61%

Jumlah 7,094.00 1.61% 3 Pembinaan Tembok Kawalan Hakisan

a Penggalian dan pembaikan sungai, menimbus dan memadatkan 22,500.00 5.09%

b Kerja penambakan tanah import 18,400.00 4.16%

c - Teramesh-Bumi Gagah SS3 - Batu baur (150mm - 250mm) - Lapisan geotextile MXC 50

78,000.00 17.65%

d - Tm-bg ss2 - Batu baur (150mm - 250mm) - Lapisan geotextile mxc 50

30,000.00 6.79%

e Teramesh-1S 90,000.00 20.37% f Menimbus dan memadat pasir 13,500.00 3.05% g Non woven geotextile MXC 50 32,500.00 7.35% h Rata Dan Padatkan Batu Baur - 500mm Tebal 18,000.00 4.07% i Meratakan dan memampatkan tanah 19,440.00 4.40% j 'Hydroseeding dan penjagaan 30,000.00 6.79% k Macgrid WG 20 22,680.00 5.13%

l

- Memasang 'green mattress mmm' - Batu baur (150mm -250mm) - Lapisan 'non-woven geotextile’ MXC

50

10,800.00 2.44%

m Memasang Macmat S.a serta kerja setaraf 19,200.00 4.34% Jumlah 405,020.00 91.65% GST 25,014.84 5.66% Kos Keseluruhan Projek (RM) 441,928.84 100.00% Kos per meter (RM/M) 3,682.74

99

i. Kos kerja-kerja awalan

Berdasarkan Jadual 4.7 menunjukkan kos kerja-kerja awalan bagi Projek C

adalah sebanyak RM4,800.00 di mana ianya merupakan 1.09 peratus daripada kos

kerja- kerja awalan. Sebanyak RM3,500.00 digunakan bagi pembayaran bon

perlaksanaan, insurans contractor all risk dan insurans workmen compensation’

Sejumlah wang yang diperuntukkan bagi membayar insurans dalam pembinaan adalah

berbeza bagi setiap projek dan jumlah kontrak itu sendiri. Selain itu, terdapat elemen

lain yang mempengaruhi kos pembayaran insurans seperti kos pembinaan, kerumitan

kaedah pembinaan dan tempoh masa bagi kaedah ini.

Di samping itu, sebanyak RM1,000.00 digunakan bagi penyediaan papan tanda

projek sebagai salah satu syarat kerja-kerja sebelum pembinaan di lakukan termasuk

papan tanda maklumat pembinaan, pandu arah dan amaran. Kos tersbut juga

merangkumi kos pembinaan struktur papan tanda dimana ianya perlu mengikut

spesifikasi yang ditetapkan oleh pihak berkuasa.

ii. Kos pembersihan kawasan

Kos pembersihan kawasan tapak pembinaan adalah berjumlah RM7,094.00

Kawasan pembinaan ini perlu dibersihkan daripada belukar, tunggul kayu, semak

samun, sampah sarap. Selain itu, disebabkan oleh tembok hakisan yang telah runtuh,

kawasan ini perlu dibersihkan daripada sisa runtuhan, sisa binaan dan batuan.

Seterusnya, kawasan pembinaan ini juga terdapat rumah terbiar di atas rizab Sungai

Tiram dan ianya perlu dirobohkan dan dibuang ke tapak buangan yang dibenarkan.

iii. Kos pembinaan kaedah pencegahan tebing sungai

Seterusnya, Jadual 4.7 mencatatkan kerja pembinaan tembok kawalan hakisan

bagi Projek C melibatkan peratusan yang tertinggi iatu 91.65 peratus daripada

keseluruhan peratus pembinaan tembok kawalan hakisan. Kerja-kerja pembinaan

melibatkan kerja pengalian dan pembaikan tebing sungai termasuk membentuk curam,

100

menimbus serta memadatkannya sehingga mencapai aras yang ditentukan dalam

spesifikasi.

Sebelum pembinaan tembok binaan hakisan, tanah import digunakan bagi

penyediaan asas tebing yang telah terhakis. Kemudian, kerja-kerja memasang ‘Green

Terrawall Sistem’ iaitu, Teramesh-GBG SS1 adalah sebanyak 20.37 peratus

berbanding kerja pemasangan bagi jenis Teramesh-GBG-SS2 dan Teramesh-GBG-

SS3 kerana setiap jenis teramesh yang digunakan mempunyai jenis yang berbeza

mengikut kesesuaian. Bagi setiap unit ‘Terrawall’ yang di pasang, batu baur bersaiz

150mm hingga 250mm perlu diisi diikuti dengan lapisan non-woven goetekstil.

Setelah kerja pemasangan siap, tanah akan diratakan dan dimampatkan di

belakang tembok penahan yang telah siap dibina. Seterusnya, hydroseeding akan

ditabur di permukaan tembok penahan dan kos bagi penaburan hydroseeding’ adalah

termasuk dengan penjagaan sehingga rumput tumbuh. Oleh itu, kos bagi kerja-kerja

pembinaan adalah melibatkan jumlah kos yang besar berbanding kos-kos lain hal ini

kerana melibatkan kerja-kerja pemasangan di tapak binaan.

4.6 Projek D: Program Pemuliharaan Sungai untuk Mengurangkan Risiko Banjir di anak Sungai Skudai, Johor Bahru, Johor (Kerja-Kerja Penstabilan Tebing dan Pengorekan Sungai)

Projek D menggunakan kaedah cerucuk keping keluli dan tempoh pembinaan

adalah selama 12 minggu. Jadual 4.8 menunjukkan butiran terperinci bagi Projek D.

101

Jadual 4.8: Butiran terperinci Projek D

Bil. Projek D

1 Kaedah Cerucuk Keping Keluli (Sheet Pile)

2

Nama projek


Mengurangkan Risiko Banjir di anak Sungai

Skudai, Johor Bahru, Johor. (Kerja-Kerja

Penstabilan Tebing dan Pengorekan Sungai)

3 Lokasi Projek Anak Sungai Skudai, Johor Bahru

4 Kos Projek RM308,693.20




Faktor pemilihan dan perlaksaan pencegahan hakisan tebing sungai

merangkumi faktor kos pembinaan, faktor reka bentuk, kaedah pembinaan dan faktor

lokasi dan keadaan tapak.


Kos bagi kaedah cerucuk keping ini adalah mahal kerana harga bagi satu

keping cerucuk menurut Jabatan Pengairan dan Saliran (JPS) adalah RM2,500.00 bagi

setiap keping. Namun begitu, walaupun kos pembinaan bagi kaedah ini tinggi

berbanding dengan kaedah konvensional lain, kaedah ini digunakan di kawasan

tersebut kerana keupayaannya menahan tanah dan kerja pemasangannya adalah lebih

cepat.

102

4.6.1.1 Faktor Reka bentuk

i. Reka bentuk

Projek D menggunakan kaedah cerucuk keping keluli dan proses reka bentuk

kaedah ini mengambil kira faktor kegagalan sistem yang dibina terdahulu di kawasan

tersebut. Terdahulu, sistem ‘Post and Panel’ digunakan sebagai tembok penahan

hakisan tebing sungai. Namun disebabkan faktor luaran kacau ganggu di bahagian

asas sistem tersebut, sistem itu gagal dan menyebabkan struktur runtuh.

Oleh sebab itu, Jabatan Pengairan dan Saliran membuat keputusan bahawa

penggunaan kaedah cerucuk keping keluli adalah sebagai penyelesaian yang cepat dan

mudah daripada sistem ‘Post and Panel’. Reka bentuk bagi kaedah ini adalah

mengambil kira keadaan sungai tersebut dan kaedah pemasangan yang tidak

mengambil ruang yang banyak disebabkan faktor keadaan tapak di kawasan tersebut.

Seterusnya, jenis cerucuk keping keluli yang digunakan adalah jenis ‘Z-

Shaped’ kerana struktur kekuatan lenturannya dapat menahan daripada terpesong. ‘Z-

Shaped’ di pasang pada kaki tebing dan sebagai satu struktur web padu yang

menghubungkan kedua-dua bebibir (flange) dengan pemasangan interlock. ‘Interlock’

bagi jenis ‘Z-Shaped’ ini berada jauh daripada paksi untuk menyambungkan kedua-

dua web keluli itu dan digunakan untuk mengunci antara sambungan cerucuk keluli

bagi memastikan ianya bersambung dan berfungsi sepenuhnya sebagai tembok

kawalan hakisan.

ii. Nilai estetika

Bagi kaedah yang digunakan untuk kaedah cerucuk keping keluli di anak

Sungai Skudai ini, tiada nilai estetika atau mesra alam perlu di ambil kira kerana

103

kaedah yang digunakan adalah berdasarkan fungsinya sebagai tembok penahan

hakisan tebing sungai dan bukannya faktor tarikan pelancong.


Kaedah cerucuk keping keluli yang dibina tidak memerlukan sebarang

penyelenggaraan melainkan semburan anti karat sewaktu pemasangannya. Namun

penyelenggaraan secara minimal dan berkala dilakukan bagi memulihara tanaman

tumbuhan yang di tanam di atas permukaan tebing sungai.


Kawasan berlakunya hakisan tebing sungai di anak Sungai Skudai adalah jenis

tanah laterit. Tanah jenis ini adalah sesuai bagi semua jenis kaedah pencegahan

hakisan tebing sungai, namun bergantung kepada ketinggian tebing sungai.

Disebabkan oleh tiada penyiasatan tapak dilakukan, pemerhatian daripada Jurutera

Daerah yang berpengalaman digunakan bagi menentukan jenis tanah di kawasan

tersebut.


i. Kaedah pembinaan

Bagi kaedah pencegahan hakisan tebing sungai, Projek D menggunakan

kaedah cerucuk keping keluli dan kaedah pembinaan merupakan aspek penting ketika

pemilihan dan perlaksanaan pencegahan hakisan tebing sungai. Kerja penanaman

cerucuk keping keluli bagi Projek D ini menggunakan mesin penanaman cerucuk dan

kerja penanaman boleh dilakukan sejurus kerja penyediaan tapak selesai. Kaedah

pembinaan bagi Projek D ini adalah tidak merumitkan serta menjimatkan masa.

104

ii. Bahan binaan

Seterusnya, bahan binaan bagi Projek D adalah menggunakan cerucuk keping

keluli yang mempunyai saiz dan jenis yang ditetapkan oleh Jabatan Pengairan dan

Saliran (JPS). Cerucuk keping keluli ini mempunyai pelbagai saiz dan jenis namun

JPS telah menetapkan jenis yang perlu digunakan serta perlu mempunyai kekuatan dan

kualiti yang diiktiraf oleh SIRIM. Penggunaan bahan binaan yang tidak berkualti

boleh menyebabkan struktur cerucuk tidak berupaya menahan kekuatan galas beban

dan akan berlaku kegagalan sistem pencegahan hakisan tebing sungai.

4.6.1.4 Faktor Keadaan dan Lokasi tapak

Pemilihan kaedah cerucuk keping keluli ini turut mengambil kira faktor

keadaan tapak di anak Sungai Skudai bagi Projek D. Hal ini kerana, kawasan

pembinaan Projek D adalah terhad kerana di sekitarnya terdapat kawasan penempatan.

Kontraktor yang berkemahiran diperlukan bagi membolehkan laluan jentera keluar

dan masuk bagi kerja-kerja penanaman cerucuk keping keluli. Jabatan Pengairan dan

Saliran berpendapat bahawa kaedah yang dipilih ini adalah merupakan kaedah yang

boleh dilakukan jika kaedaan tapak terhad dan ianya menjimatkan ruang.

Selain itu, bahan binaan yang diperolehi juga adalah bergantung kepada lokasi

pembekal. Jika lokasi pembekal adalah jauh dari tapak pembinaan, maka kos bagi

pengangkutan dan penghantaran adalah tinggi dan di masukkan di dalam jumlah kos

bagi Projek D.

105


Jadual 4.9 menunjukkan kos-kos yang terlibat bagi kerja-kerja pembinaan

kaedah cerucuk keping keluli di Anak Sungai Skudai, Johor Bahru.

Jadual 4.9: Kos yang terlibat bagi Projek D

Bil ITEM JUMLAH KOS (RM) Peratus

1 Kerja-Kerja Awalan

a Menyediakan dan mengekalkan kerja-kerja sementara yang diperlukan 1,000.00 0.32%

b Bon perlaksanaan 1,000.00 0.32% c Insurans of work, 'workmen compensation’ 1,000.00 0.32% d Menyediakan papan tanda projek 1,000.00 0.32% e Menyediakan gambar-gambar 2,000.00 0.65%

f Menyediakan data kajian yang dijalankan oleh Jurukur berlesen 3,000.00 0.97%

Jumlah 9,000.00 2.92% 2 Kerja Tanah dan Kerja Pembersihan

a Kerja-kerja meroboh, membaik pulih' dan menghapuskan perlindungan cerun sedia ada 8,000.00 2.59%

b Kerja mengisi dan pemadatan cerun dan tebing 8,000.00 2.59% Jumlah 16,000.00 5.18%

3 Kerja-Kerja Pembinaan

a Penyediaan jentera bagi menanam cerucuk keping 4,000.00 1.30%

b Kerja-kerja penghantaran 9.0m cerucuk keping 225,000.00 72.89% c Mengendalikan dan menanam cerucuk keping 10,800.00 3.50%

d Sambungan kepada perlindungan tebing sedia ada 5,000.00 1.62% e Lapisan woven geotekstil 4,320.00 1.40%

f Kerja konkrit bagi penutup rasuk (Capping beam) 15,000.00 4.86%

g Penanaman rumput 225mm x 225mm cow grass 2,100.00 0.68% Jumlah 266,220.00 86.24%

GST 17,473.20 5.66%

Kos Keseluruhan Projek (RM) 308,693.20 100.00% Kos per meter (RM/M) 5,144.86

106

i. Kerja-Kerja Awalan

Kerja-kerja awalan bagi kaedah cerucuk keluli ini melibatkan insurans kerja

dan insurans pampasan pekerja bagi melindungi pekerja daripada sebarang kecederaan

atau kerosakan harta benda semasa waktu bekerja. Pembayaran insurans dalam

pembinaan adalah berbeza mengikut saiz projek, jumlah kontrak, tahap kesukaran

kaedah pembinaan dan masa pembinaan. Ianya juga bergantung kepada peratusan

insurans yang perlu dibayar seperti dinyatakan dalam dokumen kontrak.

Selain itu, berdasarkan Jadual 4.9, merekodkan kos bagi kerja awalan

merangkumi penyediaan akses jalan, proses penyahairan sebelum kerja penanaman

cerucuk keping keluli dilakukan mempunyai peratusan 0.32 peratus daripada 2.92

peratus bagi keseluruhan kerja awalan. Penyediaan perangkap kelodak, pembersihan

serta menyediakan papan tanda projek juga termasuk dalam kos kerja-kerja awalan

yang berjumlah RM 9,000.00.

ii. Kerja tanah dan kerja pembersihan

Berdasarkan Jadual 4.9, menunjukkan kerja tanah dan pembersihan di lokasi

tapak pembinaan iaitu, anak Sungai Skudai adalah berjumlah 5.18 peratus daripada

keseluruhan kos projek dan ianya melibatkan kerja-kerja perobohan dan pemusnahan

perlindungan cerun sedia ada dan struktur yang berkaitan. Kerja-kerja pembersihan

dilakukan kerana tembok penahan yang dibina terdahulu telah runtuh disebabkan oleh

kacau ganggu sistem tersebut dan bukanlah kerana kegagalan tembok penahan

tersebut. Ianya juga termasuk kerja pengorekkan, membentuk cerun serta melaraskan

kembali tanah dengan ketinggian yang ditetapkan. Seterusnya, sisa bahan-bahan

buangan tersebut akan dibersihkan dan dihapuskan.

iii. Kerja pembinaan tembok kawalan hakisan

Sebelum kerja penanaman cerucuk keluli dilakukan, peralatan mesin dibawa

ke tapak pembinaan iaitu, di lokasi berlakunya hakisan. Berdasarkan Jadual 4.9,

menunjukkan kos bagi penghantaran cerucuk keping keluli adalah paling tinggi iaitu,

107

sebanyak RM225,000.00. Berdasarkan MYCESSM, jarak saiz panjang adalah

mengikut meter persegi tetapi bagi projek ini, jarak saiz panjang projek adalah 60

meter dan melibatkan meningkatkan kos penggunaan jentera pada jarak tersebut.

Kemudian, kerja penanaman cerucuk keping keluli dilakukan dengan

menanam 9 meter panjang cerucuk keluli bergalvani dengan menggunakan mesin yang

bersesuaian. Cerucuk keping keluli perlu berada pada paksi yang menegak dan di

tempat yang betul mengikut lukisan pelan supaya tiada kesilapan akan terjadi semasa

penanaman cerucuk keping keluli itu.

Sambungan bagi struktur tebing sedia ada dilakukan dengan cara mengikat

mengunakan tie road bagi mengekalkan kestabilan struktur cerucuk keping keluli yang

terlah dibina. Seterusnya, lapisan non-woven gotekstile di hamparkan sebelum

pengisian dan pemadatan tanah dilakukan di belakang tembok penahan yang dibina.

Kerja bagi pembinaan penutup rasuk bersaiz 600mm x 600mm dilakukan

menggunakan konkrit gred 30 termasuk acuan dan tetulang besi. Akhir sekali,

penanaman rumput dilakukan menggunakan jenis ‘Cow Grass’ bersaiz 225mm x

225mm. Oleh itu, Jadual 4.9 menunjukkan kos pembinaan tembok penahan bagi

Projek D merupakan jumlah yang tertinggi iaitu, 86.24 peratus dan berjumlah

RM266,220.00 secara keseluruhannya.

4.7 Projek E: Program Pemuliharaan Sungai untuk Mengurangkan Risiko

Banjir di Sungai Plentong (Kampung Plentong Baru), Johor Bahru, Johor

Projek E adalah kerja pemuliharaan sungai bagi mengurangkan risiko banjir di

Sungai Plentong, Johor. Tempoh pembinaan bagi projek ini adalah selama 8 minggu.

Jadual 4.10 menunjukkan butiran terperinci mengenai Projek E.

108

Jadual 4.10: Butiran terperinci Projek E

Bil. Projek E

1 Kaedah Dinding Batu

2 Nama projek Program Pemuliharaan Sungai untuk Mengurangkan Risiko Banjir di Sungai Plentong (Kampung Plentong Baru), Johor Bahru, Johor

3 Lokasi Projek Sungai Plentong, Johor Bahru

4 Kos Projek (RM) 151,198.40




Objektif pertama pembincangan ini dibahagikan kepada faktor-faktor kos

pembinaan, faktor reka bentuk, faktor kaedah pembinaan dan faktor keadaan dan

lokasi tapak.


Projek E menggunakan kaedah dinding batu bagi kerja-kerja mengurangkan

risiko banjir di Sungai Plentong. Berdasarkan Jadual 4.10, menunjukkan kos

pembinaan bagi kaedah ini adalah berjumlah RM151,198.40. Kaedah ini dipilih

109

kerana ianya lebih murah berbanding kaedah pencegahan hakisan yang lain. Kerja-

kerja pembinaan perlu dilakukan berdasarkan peruntukan kecuali jika terdapat

perubahan kerja.

4.7.1.2 Faktor reka bentuk

Faktor reka bentuk terdiri kepada beberapa faktor lain seperti reka bentuk, nilai

estetika dan penyelenggaraan.

i. Reka bentuk

Reka bentuk yang digunakan bagi kaedah dinding batu bagi Projek E ini

mengambil kira faktor kesesuaian kawasan Sungai Plentong tersebut. Perlaksanaan

kaedah ini adalah sesuai jika ketinggian cerun tidak terlalu tinggi iaitu melebihi 5

meter dan kawasan yang tidak terdedah dengan risko yang tinggi. Kaedah ini

melibatkan kerja penanaman cerucuk konkrit sebagai asas tembok penahan kerana

penggunaan cerucuk dapat mencengkam tanah dengan kuat dan mampu menampung

beban keseluruhan tembok penahan. Selain itu, penggunaan cerucuk adalah

disebabkan oleh keupayaan beban galas yang rendah dan juga jenis tanah di kawasan

ini adalah tanah laterit.

Tembok penahan dinding batu direka bentuk mencuram mengikut ketinggian

tebing setinggi 1.2 meter. Ini kerana untuk membolehkan tebing sedia ada diikat

dengan menggunakan anchor road dengan tembok dinding batu. Disebabkan reka

bentuk dinding batu ini sesuai bagi kawasan Projek E, maka Jabatan Pengairan dan

Saliran memilih kaedah dinding batu bagi kerja pembinaan tembok kawalan hakisan

di Sungai Plentong.

110

ii. Nilai Estetika

Kaedah dinding batu ini dipilih bagi Projek E kerana kawasan ini adalah

kawasan tumpuan dan laluan orang ramai. Ianya juga sebagai nilai estetika tambahan

disebabkan oleh reka bentuk dan susun atur batu yang cantik dan memberikan nilai

sentimen kepada orang yang melihatnya.

iii. Penyelenggaraan

Kaedah dinding batu ini tidak memerlukan penyelenggaraan kerana tidak

terdapat elemen tumbuhan dan struktur tembok ini juga tidak memerlukan sebarang

penyelengaraan.


Disebabkan oleh ciri-ciri tanah kawasan tersebut, Jabatan Pengairan dan

Saliran (JPS) telah memilih kaedah dinding batu bersesuaian dengan keadaan tapak.

Pemilihan kaedah dinding batu bagi pembinaan tembok kawalan hakisan di Sungai

Plentong ini mengambil kira jenis tanah di kawasan ini iaitu, jenis tanah laterit kerana

tanah jenis ini akan mempengaruhi bentuk dan jenis sistem asas tembok penahan. Oleh

itu, asas yang digunakan adalah cerucuk konkrit.

Selain itu, kaedah ini sesuai bagi kawasan yang landai dan tebing tidak tinggi.

Kecerunan tebing sungai ini tidak terlalu curam dan bersesuaian dengan kaedah ini.

JPS membuat keputusan jika tebing terlalu curam, kaedah ini tidak dapat digunakan

kerana berisiko akan berlaku kegagalan dan runtuh oleh kerana kawasan ini masih lagi

berisiko dan beraliran deras.

111


Faktor kaedah pembinaan membincangkan mengenai kaedah pembinaan bagi

dinding batu serta bahan binaan yang digunakan.

i. Kaedah pembinaan

Tembok penahan dinding batu bagi keadah pencegahan hakisan di Sungai

Plentong dipilih adalah berdasarkan kaedah pembinaannya yang tidak merumitkan.

Kaedah ini menggunakan mesin bagi kerja penanaman cerucuk konkrit serta

menghampar lapisan geotekstil.

ii. Bahan binaan

Bahan binaan yang digunakan bagi Projek E merangkumi jenis cerucuk yang

digunakan iaitu, cerucuk konkrit dan penggunaan batu jenis granit. Bahan-bahan yang

digunakan adalah ditetapkan oleh Jabatan Pengairan dan Saliran mengikut spesifikasi

iaitu, saiz dan jenis bahan yang digunakan. Selain itu, bahan-bahan yang digunakan

adalah mudah didapati daripada pembekal bagi mengelakkan kelewatan projek siap.

4.7.1.5 Faktor Keadaan Dan Lokasi Tapak

Keadaan dan lokasi bagi Projek E adalah dalam keadaan baik dan mempunyai

ruang yang cukup bagi akses keluar dan masuk jentera. Walaubagaimanapun, jika

kawasan pembinaan itu terhad bagi pengangkutan bahan binaan, pengendalian

berganda perlu dilakukan bagi melancarkan proses pembinaan. Selain itu, lokasi

Projek E adalah berdekatan dengan penempatan dan kerja-kerja pembinaan perlu

mengambil kira faktor persekitaran bagi mengelakkan kacau ganggu dan kerosakan

harta benda penduduk terutamanya semasa kerja penanaman cerucuk. Pembinaan

kaedah ‘Rubble Wall’ ini tidak mengambil ruang yang banyak dan masih boleh dibina

112

jika kawasan hakisan terhad kerana faktor kemudahan pembinaan itu sendiri. Oleh

sebab faktor keadaan dan lokasi tapak bagi Projek E, Jabatan Pengairan dan Saliran

memilih kaedah tembok dinding batu bagi mengurangkan risiko banjir di Sungai

Plentong dan faktor-faktor kesesuaianya.


Jadual 4.11, menunjukkan kos yang terlibat bagi Projek E merangkumi kerja-

kerja awalan, kerja pembersihan, kerja penggalian Sungai Plentong dan kerja

pembinaan tembok kawalan hakisan iaitu, dinding batu.

Jadual 4.11: Kos yang terlibat Projek E

Bil. Item Jumlah Kos (RM) Peratus

Kerja-Kerja Awalan Ii. Insurans 'contractor all risk' 500.00 0.33% Iii. Insurans Workmen compensation 500.00 0.33% Menyediakan papan tanda projek 400.00 0.26% Menyediakan gambar-gambar 300.00 0.20% Jumlah 1,700.00 1.12% Kerja-Kerja Pembersihan Kerja-kerja pembersihan kawasan 2,000.00 1.32% Kerja Pengalian Cabang Sg. Plentong Kerja mengali, membersih dan mengeluarkan lodak 8,220.00 5.44% Jumlah 10,220.00 6.76% Pembinaan Tembok Kawalan Hakisan

Kerja menanam cerucuk konkrit (150mm x 150mm) x 300mm 27,200.00 17.99%

Membina asas tapak tembok rubble 340m 30,600.00 20.24% lapisan BRC A10 (340 x 1.1m x 2) 18,700.00 12.37% - Membina tembok rubble wall ukuran 225mm 40,500.00 26.79% Membina 50mm tebal konkrit cover (G15) 1,000.00 0.66% Kerja pemasangan paip 6,120.00 4.05% Kerja penambakan tanah import jenis laterit 5,600.00 3.70% kemasan akhir termasuk kerja berkaitan 1,000.00 0.66% Jumlah 130,720.00 86.46% GST (6%) 8,558.40 5.66% Kos Keseluruhan Projek (RM) 151,198.40 100.00% Kos per meter (RM/M) 447.90

113

i. Kos kerja-kerja awalan

Berdasarkan Jadual 4.11, menunjukkan kerja-kerja awalan bagi pembinaan

tembok kawalan hakisan dinding batu di Sungai Plentong adalah berjumlah

RM1,700.00 dan merangkumi insurans contractor all risk dan insurans Workmen

Compensation’. Jumlah pembayaran insurans adalah bergantung kepada jumlah

kontrak sebanyak 10 peratus atau dinyatakan di dalam dokumen kontrak. Oleh itu,

jumlah pembayaran insurans adalah berbeza mengikut projek.

Selain itu, kos kerja awalan juga termasuk penyediaan papan tanda projek

sebagaimana ketentuan dan arahan Pegawai Penguasa serta menyediakan gambar-

gambar sebelum, semasa dan selepas perlaksanaan kerja. Papan tanda projek adalah

merangkumi maklumat pembinaan serta tanda-tanda amaran mengenai bahaya tapak

pembinaan kepada orang ramai kerana tapak pembinaan adalah berhampiran dengan

kawasan perumahan.

i. Kos kerja-kerja pembersihan

Kerja-kerja pembersihan tapak di kawasan berlaku hakisan di Sungai Plentong

dilakukan pada awal kerja termasuk kerja membersih dan membawa keluar sebarang

halangan, sampah sarap, tunggul kayu serta bahan yang tidak diperlukan. Hal ini

kerana, tembok penahan yang dibina sebelum ini telah runtuh disebabkan hakisan yang

berlaku. Oleh itu, kerja-kerja pembersihan dilakukan bagi memudahkan kerja

pembinaan tembok hakisan dinding batu yang baru. Selain itu, kerja mengali dan

mengaras tanah dilakukan bagi membina parit konkrit.

Berdasarkan Jadual 4.11, menunjukkan sebanyak 5.44 peratus adalah

melibatkan kerja penggalian di cabang Sungai Plentong di sepanjang 500 meter

dimana ianya termasuk kerja menggali, membersih dan mengeluarkan lodak yang

terdapat di dalam sungai. Pembaikan pengaluran sungai juga termasuk dalam kos

kerja penggalian cabang Sungai Plentong ini. Jadual 4.11 menunjukkan kos kerja

pembersihan tapak ini berjumlah RM10,220 secara keseluruhan

114

ii. Kos Pembinaan Tembok Kawalan Hakisan

Seterusnya, kerja penanaman cerucuk konkrit bersaiz 150mm x 150mm x

300mm dilakukan sebagai asas sebelum pembinaan tembok kawalan hakisan dibina.

Penggunaan cerucuk konkrit adalah disebabkan keupayaannya menanggung beban

galas tanah serta kesesuaian penggunaan di kawasan ini. Berdasarkan Jadual 4.11,

menunjukkan kos pembinaan tembok kawalan hakisan adalah paling tinggi iaitu,

sebanyak RM130,720.00. Berdasarkan MYCESSM, jarak saiz panjang adalah

mengikut meter persegi, tetapi bagi projek ini, jarak saiz projek adalah sepanjang 340

meter.

Selepas penanaman cerucuk, pembinaan tapak asas bagi tembok dinding batu

dibina sepanjang 340 meter dengan konkrit dan lapisan besi tetulang dihamparkan di

sepanjang tapak asas dinding batu. Tembok dinding batu kemudian dibina berukuran

225mm dan dikat dengan simen mortar yang menelan kos sebanyak RM40,500.00 dan

merupakan kos elemen pembinaan yang tertinggi dalam proses pembinaan tembok

kawalan hakisan.

Seterusnya, lubang titisan dibina dengan memasang paip UPVC bersaiz

100mm sepanjang 350 meter pada ketinggian 0.6 meter dari asas tapak. Lubang titsan

ini dibina bagi membolehkan aliran air mengalir melalui tanah dan keluar ke bahagian

dinding lain. Kerja penambakan dan pemadatan menggunakan tanah import jenis

laterit dilakukan pada belakang tembok dinding batu yang dibina sepanjang 340meter.

Akhir sekali, kemasan dilakukan apabila tembok siap dibina termasuk membaiki

kerosakan.

115

4.8 Analisis Keseluruhan Projek

Objektif kajian ini dijalankan adalah untuk mencapai semua objektif yang telah

dinyatakan dengan menggunakan segala maklumat yang berkaitan sebagai hasil

kajian.



Berdasarkan projek, kajian mendapati bahawa tidak semua projek mengambil

kira faktor-faktor pemilihan dan perlaksanaan sebelum kerja pembinaan dilakukan.

Hal ini kerana, terdapat beberapa faktor yang tidak diambil kira oleh Jabatan Pengairan

dan Saliran (JPS) semasa pemilihan kaedah pencegahan hakisan tebing sungai.

Sebagai contoh, faktor penyelengaraan dan faktor nilai estetika kerana JPS membuat

keputusan bahawa faktor tersebut merupakan faktor sampingan dalam pemilihan

sesuatu kaedah pencegahan hakisan tebing sungai.

Selain itu, dalam pemilihan kaedah pencegahan hakisan tebing sungai, elemen

utama yang diambil kira adalah fungsi dan bagaimana sesuatu kaedah tersebut

berupaya untuk melindungi tebing sungai daripada terhakis. Oleh itu, faktor reka

bentuk dan ciri-ciri tanah adalah elemen penting dan saling berhubungkait kerana reka

bentuk yang stabil dan kukuh adalah bergantung kepada ciri-ciri tanah akan

menentukan sama ada kaedah yang digunakan adalah berupaya untuk menahan tanah

dan kekal stabil. Jadual 4.12 menunjukkan ringkasan faktor pemilihan dan

perlaksanaan dalam kaedah pencegahan hakisan tebing sungai.

116

Jadual 4.12: Ringkasan Faktor pemilihan dan perlaksaan dalam kaedah pencegahan

Projek A B C D E

Kaedah Cerucuk keping konkrit pratuang

Batu sangkar

Green terrawall sistem

Cerucuk keping keluli

Dinding batu


1.Faktor Kos Pembinaan √ √ √ √ √

2. Faktor Reka Bentuk

a. Faktor Reka Bentuk √ √ √ √ √

b. Faktor Nilai Estetika √ √ √

c. Faktor Penyelenggaraan

√

3. Faktor Ciri-Ciri Tanah √ √ √ √ √

4. Faktor Kaedah Pembinaan

a. Kaedah Pembinaan √ √ √ √ √

b. Bahan Binaan √ √ √ √ √

1. Faktor Keadaan Dan Lokasi Tapak √ √ √ √ √

4.8.2 Kos yang Terlibat Dalam Pencegahan Hakisan Tebing Sungai

Hasil kajian mendapati bahawa salah satu daripada kesemua projek

mempunyai kos penglibatan yang tinggi dalam pembinaan kaedah pencegahan hakisan

tebing sungai. Jadual 4.13 menunjukkan ringkasan kos yang terlibat dalam setiap

kaedah yang digunakan dalam projek

117

Jadual 4.13: Ringkasan Kos yang Terlibat dalam Projek

Bil. Projek Kaedah Kos Projek (RM) Kos per meter

(RM/M)

1 A Cerucuk Keping Konkrit

Pratuang 2,424,193.50/m2 11,019.06

2 B Batu Sangkar 157,940.00/m3 2,632.33

3 C Green Terrawall Sistem 441,928.84/m2 3,682.74

4 D Cerucuk Keping Keluli 308,693.20/m2 5,144.86

5 E Dinding Batu 151,198.40/m2 447.90

Berdasarkan Jadual 4.13, menunjukkan Projek A menggunakan kaedah

cerucuk konkrit pratuang dan mempunyai kos yang ketara tinggi dalam pembinaan

kaedah pencegahan hakisan tebing sungai berbanding kaedah lain. Kos yang terlibat

bagi kaedah cerucuk konkrit pratuang bagi Projek A adalah berjumlah

RM2,424,193.50. Manakala, Projek E yang menggunakan kaedah dinding batu pula

mempunyai nilai kos yang rendah. Namun begitu, kos per meter bagi kaedah cerucuk

keping konkrit adalah sebanyak RM11,019.06 bagi jarak saiz projek iaitu 220 meter

manakala bagi kaedah dinding batu pula adalah sebanyak RM447.90 per meter.

Hal ini kerana, terdapat pelbagai faktor yang mempengaruhi jumlah kos bagi

seseuatu kaedah tersebut. Faktor saiz projek dan kaedah yang digunakan memainkan

peranan penting, sebagai contoh projek yang menggunakan kaedah pencegahan

hakisan tebing sungai yang lebih baik akan cenderung mempunyai kos pembinaan

yang lebih tinggi. Hal ini kerana, kaedah tersebut adalah rumit dimana ianya

mengambil kira faktor reka bentuk dan keadaan tanah yang memerlukan teknik

pembinaan yang berbeza bagi setiap kaedah.

118

4.9 Rumusan Bab

Analisis yang dijalankan adalah bergantung kepada objektif kajian dan soalan

yang diajukan kepada projek-projek yang terlibat. Kajian ini melibatkan lima buah

projek yang menggunakan kaedah pencegahan hakisan tebing sungai berlainan terletak

di Johor Bahru. Setelah menjalankan analisis, didapati setiap projek mengambil kira

faktor-faktor yang mempengaruhi pemilihan dan perlaksanaan kaedah pencegahan

hakisan tebing sungai. Walaubagaimanapun, kos yang terlibat bagi setiap projek

adalah berbeza bergantung kepada projek dan peratusan peruntukan yang

diperuntukkan bagi keseluruhan kos.

BAB 5

KESIMPULAN DAN CADANGAN

5.1 Pengenalan

Bab ini bertujuan memberi kesimpulan keseluruhan bagi kajian ini. Objekif

kajian akan ditentukan dalam bab ini dengan mengkaji semula maklumat yang telah

dikumpul melalui pengumpulan data, iaitu, temu bual berstruktur dan analisis

dokumen. Cadangan juga akan diberikan kepada pembaca bagi kajian selanjutnya.

120

5.2 Kesimpulan

Hasil kajian ini adalah untuk mengenal pasti beberapa faktor semasa pemilihan

dan perlaksanaan kaedah pencegahan hakisan tebing sungai serta kos yang terlibat

semasa pembinaan kaedah yang dipilih.

5.2.1 Kaedah yang Dilaksanakan Berdasarkan Faktor Pemilihan dan

Perlaksanaan Pencegahan Hakisan Tebing Sungai

Komponen yang difokuskan dalam Jadual 5.1, menunjukkan faktor pemilihan

dan perlaksanaan bagi kaedah pencegahan hakisan tebing sungai yang dilaksanakan.

Berdasarkan Jadual 5.1, antara faktor yang sering diambil kira sebelum pemilihan dan

perlaksanaan kaedah pencegahan hakisan tebing sungai adalah faktor reka bentuk,

faktor kos pembinaan, faktor keadaan dan lokasi tapak serta faktor kaedah pembinaan.

Namun begitu, dalam faktor reka bentuk, terdapat pecahan faktor lain iaitu, nilai

estetika dan penyelenggaraan. Faktor nilai estetika ini tidak begitu menjadi pilihan

utama untuk diambil kira bagi pemilihan dan perlaksanaan kaedah pencegahan hakisan

tebing sungai kerana lebih menekankan fungsi dan kestabilan pembinaan tembok

kawalan hakisan sahaja.

121

121

Jadual 5.1: Ringkasan Kaedah Pencegahan Hakisan Tebing Sungai Yang Dilaksanakan Berdasarkan Faktor-Faktor Pemilihan Dan Perlaksanaan

PROJEK A B C D E


KAEDAH Cerucuk Keping

Konkrit Pra Tuang

Batu Sangkar ‘Green

Terrawall Sistem’

Cerucuk Keping Keluli Dinding Batu

1. Faktor Kos Pembinaan √ √ √ √ √

2. Faktor Reka Bentuk A) Faktor Reka Bentuk √ √ √ √ √ B) Faktor Nilai Estetika √ √ √ C) Faktor Penyelengaraan √

3. Faktor Ciri-Ciri Tanah √ √ √ √ √

4. Faktor Kaedah Pembinaan A) Kaedah Pembinaan √ √ √ √ √ B) Bahan Binaan √ √ √ √ √

5. Faktor Keadaan Dan Lokasi Tapak √ √ √ √ √

122

122

Namun begitu, berdasarkan Jadual 5.1, menunjukkan hanya Projek C sahaja yang

mengambil kira faktor penyelenggaraan kerana penanaman tumbuhan adalah elemen

utama dalam perlaksanaan kaedah ini. Oleh itu, penyelanggaraan dilakukan bagi

penjagaan tumbuhan supaya tiada akar yang akan menganggu sistem tersebut namun

tidak memerlukan penjagaan secara kerap.

Seterusnya, berdasarkan Jadual 5.1, menunjukkan terdapat beberapa kaedah

perlaksanaan pencegahan hakisan tebing sungai yang mengambil kira faktor nilai

estetika.iaitu Projek B, C,dan E dan setiap projek menggunakan kaedah yang berlainan

iaitu kaedah batu sangkar, kaedah ‘Green Terrawall Sistem’ dan juga kaedah dinding

batu. Faktor nilai estetika adalah faktor sampingan dan pembinaan kaedah ini adalah

bertujuan sebagai daya penarik bagi kawasan tersebut disamping menekankan fungsi

sebagai tembok penahan hakisan.

Tambahan pula, faktor ciri-ciri tanah juga mempunyai peranan penting dalam

faktor pemilihan dan perlaksanaan. Hal ini kerana, jika keadaan tanah di kawasan

pembinaan tidak sesuai dengan kaedah yang akan dilaksanakan, kemungkinan kaedah

tersebut akan mengalami kegagalan adalah tinggi di samping faktor-faktor lain yang

menyumbang kepada kegagalan sesuatu kaedah pencegahan hakisan tebing sungai.

Berdasarkan Jadual 5.1, menunjukkan faktor kaedah pembinaan juga

berperanan dalam memastikan kaedah pencegahan hakisan tebing sungai yang

dilaksanakan mengambil kira faktor pemilihan dan perlaksanaan kerana kelima-lima

projek mengambil kira faktor kaedah pembinaan. Hal ini kerana, setiap kaedah

pencegahan hakisan yang dilaksanakan adalah berbeza setiap satunya dan ianya

mempunyai hubungkait dengan reka bentuk serta kos pembinaan. Setiap kaedah

pencegahan hakisan yang dilaksanakan perlu mengikut aturan yang ditetapkan

disamping penggunaan bahan binaan yang berkualiti dan juga yang dicadangkan oleh

Jabatan Pengairan dan Saliran (JPS) bagi mengelakkan kegagalan tembok penahan

yang telah dibina disamping mengekalkan kestabilannya.

123

123

Seterusnya, faktor keadaan tapak dan lokasi tapak adalah penting dalam

pemilihan dan perlaksanaan kaedah pencegahan hakisan tebing sungai. Hal ini kerana,

kawasan sekitar tapak pembinaan memainkan peranan penting semasa kerja

pembinaan dijalankan dimana memerlukan kemudahan akses keluar dan masuk jentera

dan pengangkutan bahan binaan. Jika kawasan pembinaan tersebut adalah terhad atau

terletak di kawasan perumahan yang padat, jentera dan pengangkutan bahan binaan

akan mengalami kesukaran dan pelbagai altenatif perlu difikirkan bagi mengatasi

masalah di samping akan menyebabkan kelengahan jadual kerja tersebut siap pada

tempoh masa yang ditetapkan selain daripada peningkatan kos keseluruhan.

Setelah semua kajian kes dianalisis, kajian mendapati bahawa kaedah

pencegahan hakisan tebing sungai mengambil kira faktor-faktor pemilihan dan

perlaksanaan kaedah tersebut. Hal ini kerana, setiap faktor yang wujud memainkan

peranan penting dalam perlaksanaan sesuatu kaedah yang dibina bagi memastikan

kaedah yang dilaksanakan dapat mengelakkan atau mengurangkan hakisan tebing

sungai. Daripada hasil kajian berikut, objektif pertama bagi kajian ini telah tercapai.

5.2.2 Kos yang Terlibat dalam Kaedah Pencegahan Hakisan Tebing Sungai

Jadual 5.2 menunjukkan ringkasan kos yang terlibat bagi semua kajian kes bagi

mencapai objektif kedua bagi kajian ini iaitu, bagi mengenal pasti kos yang terlibat

dalam kaedah pencegahan hakisan tebing sungai. Elemen yang difokuskan dalam

kajian ini adalah kos kerja awalan, kos pembersihan kawasan dan kos kerja pembinaan

tembok kawalan hakian.

124

124

Jadual 5.2: Ringkasan Kos Yang Terlibat Bagi Setiap Kaedah Pencegahan Hakisan Tebing Sungai

Bil Item

A B C D E

Cerucuk Keping Konkrit Pra Tuang Batu Sangkar ‘Green Terrawall

Sistem’ Cerucuk Keping Keluli Dinding Batu

Jumlah kos (RM)

Peratus (%)

Jumlah kos (RM)

Peratus %

Jumlah kos (RM)

Peratus %

Jumlah kos (RM)

Peratus (%)

Jumlah kos (RM)

Peratus %

1 Kos Kerja Awalan 7,000.00 0.29 900.00 0.57 4,800.00 1.09 9,000.00 2.92 1,700.00 1.12

2 Kos Kerja Pembersihan 63,000.00 2.60 6,000.00 3.80 7,094.00 1.61

16,000.00 5.18 10,220.00 6.76

3 Kos Kerja Tanah 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

4 Kos Kerja Pembinaan 492,500.00 91.46 142,100.00 89.97 405,020.00 91.65 266,220.00 86.24 130,720.00 86.46

5 GST 137,218.50 5.66 8,940.00 5.66 25,014.84 5.66 17,473.20 5.66 8,558.40 5.66

Jumlah Kos Projek (RM) 2,424,193.50 100.00 157,940.00 100.00 441,928.84 100.00 308,693.20 100.00 151,198.40 100.00

Kos per meter (RM/M) 11,019.06 2,632.33 3,682.74 5,144.86 447.90

125

125

Selain itu, daripada analisis yang dijalankan, kos per meter bagi setiap projek

adalah berbeza bagi kelima-lima projek kerana kaedah pencegahan hakisan tebing

sungai yang dibina adalah bergantung dengan kerja-kerja pembinaan dan peruntukan

yang diberikan oleh Jabatan Pengairan dan Saliran (JPS). Daripada hasil kajian

berikut, objektif kedua bagi kajian ini telah tercapai.

i. Kos kerja awalan

Berdasarkan Jadual 5.2, menunjukkan jumlah kos keseluruhan bagi kerja

awalan yang paling tinggi di antara kelima-lima projek ialah Projek D yang

menggunakan kaedah cerucuk keping keluli berjumlah RM9,000.00. Kos keseluruhan

yang tinggi kerja awalan yang tinggi mempunyai hubungkait dengan kos bagi setiap

item. Pecahan item bagi Projek D adalah merangkumi kos menyediakan data kajian

daripada juruukur berlesen yang berjumlah RM3,000 dimana data kajian yang

dimaksudkan adalah termasuk kerja-kerja setting out, mengukur aras dan juga kerja

memeriksa kerja-kerja pembinaan yang dilakukan supaya mengikut spesifikasi dan

arahan yang ditetapkan oleh pegawai penguasa.

Di samping itu, berdasarkan Jadual 5.2, menunjukkan Projek B menggunakan

kaedah batu sangkar mempunyai kos kerja awalan yang paling sedikit berbanding

kaedah lain iaitu, RM900.00. Bagi Projek ini, kos menyediakan papan tanda

merupakan kos yang paling tinggi iaitu, sebanyak RM300.00, manakala kos bagi

penyediaan insurans-insurans adalah sebanyak RM200.00. Hal ini kerana, jumlah

pembayaran insurans adalah berbeza bagi setiap projek kerana jumlah yang perlu

dibayar adalah 10 peratus daripada jumlah projek dan dibayar sebagai wang jaminan.

ii. Kos kerja pembersihan kawasan

Berdasarkan Jadual 5.2, menujukkan jumlah keseluruhan kos pembinaan bagi

Projek A yang menggunakan kaedah cerucuk konkrit pratuang merupakan yang paling

tinggi antara kesemua projek iaitu, berjumlah RM63,000.00. Disebabkan oleh kos

126

126

kerja pembersihan yang tinggi, sudah pasti kos tersebut merangkumi kerja-kerja

membersihkan sisa runtuhan tembok penahan yang dibina sebelum ini dan juga kerja-

kerja pembersihan melibatkan kawasan pembinaan.

Disamping itu, Projek B merekodkan kos kerja pembersihan yang paling

rendah berbanding yang lain iaitu, sebanyak RM6,000.00. Bagi projek ini, kos ini

termasuk dengan kos bagi mobilasi dan demobilasi jentera dan perlatan termasuk

kerja-kerja pembersihan tapak selepas kerja pembinaan selesai dilakukan. Hal ini

kerana, Projek B melibatkan saiz projek yang lebih kecil panjangnya berbanding saiz

projek A iaitu, sebanyak 60 meter.

iii. Kos kerja tanah

Berdasarkan Jadual 5.2, menunjukkan hanya Projek D yang menggunakan

kaedah cerucuk keping keluli terlibat dengan kerja-kerja tanah. Kos keseluruhan kerja

tanah ini adalah berjumlah RM16,000. Namun begitu, kos kerja tanah bagi Projek D

adalah termasuk dengan kerja-kerja pembersihan kawasan. Kerja-kerja tersebut

merangkumi kerja-kerja meroboh dan membaik pulih serta menghapuskan sebarang

tembok penahan hakisan sedia ada di tapak pembinaan disebabkan oleh tembok

penahan yang terdahulu telah runtuh. Selain itu, kos bagi kerja-kerja mengisi,

menambak dan memadatkan tanah berjumlah RM8,000 secara keseluruhannya. Kerja-

kerja tersebut dilakukan untuk membentuk cerun dan tebing mengikut aras yang

ditetapkan.

iv. Kos kerja Pembinaan

Berdasarkan Jadual 5.2, menunjukkan Projek A mempunyai jumlah kos

keseluruhan kos pembinaan yang paling tinggi antara semua projek kajian iaitu,

berjumlah RM492,500.00. Projek A menggunakan kaedah cerucuk keping konkrit

pratuang yang merangkumi kerja-kerja pembinaan seperti pembinaan tembok kawalan

127

127

hakisan dan juga kerja memperbetulkan cerucuk keping konkrit pratuang sedia ada di

tapak pembinaan.

Kos kerja tersebut melibatkan penyediaan jentera dan akses bagi keluar masuk

jentera di samping kerja membekal dan menghantar cerucuk keping ke tapak

pembinaan yang merekodkan kos paling tinggi dalam kerja pembinaan kaedah ini. Hal

ini kerana, lokasi projek adalah terletak jauh daripada pembekal di samping jarak saiz

projek adalah sepanjang 220 meter. Bagi kerja-kerja memperbetulkan cerucuk keping

konkrit pratuang sedia ada di tapak pembinaan, kos keseluruhan kerja ini adalah

RM1,034,100.00 dimana ianya lebih tinggi daripada kerja-kerja pembinaan tembok

kawalan hakisan iaitu, RM597,375.00.

Di samping itu, kos bagi kerja pembinaan dinding batu Projek E adalah paling

rendah iaitu, berjumlah RM130,720.00 berbanding kaedah lain. Hal ini kerana, kaedah

pembinaan sesuatu kaedah mempunyai hubungkait dengan kos bagi setiap komponen

dalam pembinaan dimana kos bagi setiap komponen pemasangan dan kerumitan

pembinaan adalah berbeza mengikut kaedah yang digunakan walaupun jarak saiz

Projek E lebih panjang berbanding Projek A iaitu, sepanjang 340 meter.

5.2.3 Kos per Meter Berdasarkan Perlaksanaan Kaedah Pencegahan Hakisan

Tebing Sungai.

Berdasarkan Jadual 5.2, kos per meter bagi projek A adalah berjumlah

RM11,019.06 dan kaedah yang digunakan ialah cerucuk keping konkrit pra tuang serta

bergantung kepada saiz projek itu sendiri iaitu sepanjang 220 meter. Projek A

menggunakan kaedah ini kerana aliran air di Projek A adalah deras dan berupaya

menahan hakisan daripada berlaku disebabkan oleh kestabilan reka bentuknya.

128

128

Seterusnya, bagi kaedah batu sangkar di Projek B, kos per meter adalah

RM2,632.33. Kos ini adalah bersesuaian dengan saiz projek iaitu sepanjang 60 meter

dan kaedah ini digunakan kerana ianya sesuai dengan ketinggian cerun melebihi 2

meter dan pemasangan yang mudah dan tidak merumitkan.

Bagi projek C pula, kos per meter direkodkan dengan jumlah RM3,682.74

dengan menggunakan kaedah ‘Green Terrawall Sistem’ dimana kaedah ini adalah

bersesuaian dilaksanakan jika ketinggian tebing melebihi 5 meter. Selain itu, saiz

projek ini adalah sepanjang 120 meter dan perlaksanaan kaedah ini dilakukan kerana

ianya lebih efektif berbanding kaedah yang lain dari segi kestabilan strukturnya.

Kaedah kepingan keluli bagi Projek D pula menunjukkan jumlah kos per meter

sebanyak RM5,144.86 bagi saiz projek sepanjang 60 meter. Kaedah ini dilaksanakan

kerana disebabkan kaedah pemasangan yang lebih mudah dan cepat berbanding

kaedah sebelumnya sebagai langkah perlindungan hakisan tebing sungai. Namun

begitu, kos keseluruhan bagi perlaksanaan kaedah ini tidak begitu efektif jika

dibandingkan dengan kaedah konvensional yang lain kerana memerlukan kos

membekal cerucuk keping keluli yang agak tinggi.

Selain itu, kaedah dinding batu bagi Projek E merekodkan jumlah kos per

meter iaitu RM447.90 bagi saiz projek sepanjang 340 meter. Kaedah ini dilaksanakan

kerana ketinggian cerun adalah 1.2 meter dan ianya sesuai bagi cerun yang tidak tinggi

dan tidak terlalu menegak kerana berkemungkinan akan gagal. Kaedah ini juga lebih

mudah dilaksanakan kos pembinaan yang tidak tinggi dapat dibina pada jarak saiz

projek yang panjang.

129

129

5.4 Batasan Kajian

Sepanjang menjalankan kajian ini, terdapat beberapa kekangan yang perlu

dihadapi sepanjang menjalankan temu bual dan analisis dokumen. Antara kekangan

yang dihadapi ialah data yang diperlukan bagi kajian ini diklasifikasikan sebagai sulit

oleh Jabatan Pengairan dan Saliran Malaysia. Hal ini memberi kesan kepada masa

untuk menyiapkan kajian ini di mana banyak prosedur yang perlu dipatuhi sebelum

data dapat diperolehi.

Selain itu, disebabkan projek telah siap sepenuhnya, maka responden

mempunyai masalah untuk mengingat dan mencari kembali maklumat projek

berkenaan. Namun begitu, masalah ini tidak memberi kesan kepada hasil kajian.

Secara keseluruhnya, kesemua batasan kajian yang dihadapi oleh kajian ini

dapat diatasi dan proses Seterusnya iaitu, menganalisis data kajian dapat dijalankan

dan memastikan objektif dan persoalan kajian ini terjawab.

5.5 Kajian Lanjutan

Secara keseluruhannya, kajian ini telah mencapai tujuan dan objektif asal.

Walau bagaimanapun, masih terdapat kekurangan dan kelemahan dalam kajian yang

dilakukan ini. Hal ini kerana terdapat beberapa masalah-masalah yang timbul semasa

menjalankan kajian ini. Oleh yang demikian, demi meningkatkan mutu dan

keberkesanan kajian ini pada masa hadapan, beberapa cadangan akan diberikan.

Cadangan tersebut adalah:

130

130

i. Membesarkan lagi skop bagi kawasan kajian bagi mendapat maklumat yang

lebih sahih.

ii. Mengkaji semua faktor-faktor yang terlibat bagi kaedah pencegahan hakisan

tebing sungai.

iii. Mengkaji lebih lanjut masalah-masalah yang dihadapi oleh JPS dalam

mengenal pasti kaedah yang akan digunakan berdasarkan faktor-faktor

pemilihan dan perlaksanaan.

iv. Diharapkan supaya kajian yang akan datang, akan dapat mengkaji dengan

lebih mendalam mengenai faktor-faktor pemilihan dan perlaksanaan kaedah

pencegahan hakisan tebing sun

131

131

RUJUKAN

Akintoye, A. (2000). Analysis of Factors Influencing Project Cost Estimating

Practice. Construction Management & Economics, 18(1), 77-89.

Abdullah, N. W., & Toriman, M. E. H. (2011). Ciri persekitaran hidrologi dan

sedimentasi Sungai Telom, Cameron Highlands. E-BANGI: Jurnal Sains

Sosial dan Kemanusiaan, 5(2), 161-172.

Ahmed, A. M., (2012) Lembangan Saliran (Hakisan). [Didapati pada Oktober 31,

2016] [Diperoleh daripada: Http://Pagarmuseh.Blogspot.My/].

Allianz, (2015), Allianz General Insurance Company Malaysia. [Brochure]. Kuala

Lumpur.

Amin, A., (2011). Kekuatan dan Kestabilan Struktur [Didapati pada: November 14,

2016] [Diperolehi daripada:

Http://Norazlinaamin.Blogspot.My/2011/12/Kekuatan-Kestabilan-

Struktur.Html].

Aslila Abd. Kadir. (2006). Risiko Dan Pengurusannya Dalam Pembinaan: Prespektif

Kontraktor. Tesis Ijazah Sarjana Sains (Pengurusan Pembinaan). Universiti

Teknologi Malaysia. Skudai.

Azhan, (2017). Bon Perlaksanaan vs Wang Jaminan Perlaksanaan. [Didapati pada:

Januari 12, 2017] [Diperolehi daripada: http://www.azhan.co/bon-

pelaksanaan-vs-wang-jaminan-pelaksanaan-wjp/]

Betty Subaryati (2015). Penduduk di tebing Sungai Kelantan diancam hakisan.

Berita Harian Online. [Didapati pada Oktober 28, 2016] [Diperoleh daripada

http://www.bharian.com.my/].

http://norazlinaamin.blogspot.my/2011/12/Kekuatan-Kestabilan-Struktur.Html

http://norazlinaamin.blogspot.my/2011/12/Kekuatan-Kestabilan-Struktur.Html

http://www.azhan.co/bon-pelaksanaan-vs-wang-jaminan-pelaksanaan-wjp/

http://www.azhan.co/bon-pelaksanaan-vs-wang-jaminan-pelaksanaan-wjp/

132

132

Boote, D. N., & Beile, P. (2005). Scholars before Researchers: On the Centrality of

the Dissertation Literature Review in Research Preparation. Educational

Researcher, 34(6), 3-15.

Creswell J.W. (2009). Research Design Qualitative, Quantitative, And Mixed Methods

Approaches (Edisi Ketiga). Sage Publication.

Colorado Department of Transportation (2016). Drainage Design Manual: Bank

Protection. [Brochure] Department of Transportation. Colorado.

Dewan Bahasa Dan Pustaka, (2002). Kamus Dewan Edisi Ketiga. Penerbitan Dewan

Bahasa Dan Pustaka.

Dewan Bandaraya Kuala Lumpur (2013). Garis Panduan Papan Tanda Pembinaan Di

Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur. Jabatan Reka Bentuk Bandar &

Bangunan. Dewan Bandaraya Kuala Lumpur.

Designing Building Wiki (2016). Sheet pile. [Didapati pada: Mac 25, 2017]

[Diperolehi daripada:

https://www.designingbuildings.co.uk/wiki/Sheet_piles]

Edd (2011). Civil Construction Tips. [Didapati pada: Februari 2, 2016]. [Diperoleh

daripada: http://civilconstructiontips.blogspot.my/2011/06/rubble-walling-

and-random-rubble-wall.html]

Escpile, (2016). Flood Protection. [Didapati pada: November 29, 2016] [Diperolehi

daripada: http://www.escpile.com/flood-protection]

Fangmeier, D. D., Elliot, W. J., Workman, S. R., Huffman, R. L., & Schwab, G. O.

(2006). Soil and Water Conservation Engineering (5th Ed.). Clifton Park,

NY: Delmar Learning.

Fine Mesh Metals Ltd (2002). [Didapati pada November 03, 2016] [Diperoleh

daripada http://www.gabionbasket.info/gabionbasket.html].

Farhana, H., (2013), Faktor-Faktor Yang Mempengaruhi Kos Projek. [Didapati pada

November 14, 2016] [Diperolehi daripada: http://borak-

qs.blogspot.my/2013/02/faktor-faktor-yang-mempengaruhi-kos.html]

http://borak-qs.blogspot.my/2013/02/Faktor-Faktor-Yang-Mempengaruhi-Kos.Html

http://borak-qs.blogspot.my/2013/02/Faktor-Faktor-Yang-Mempengaruhi-Kos.Html

133

133

Fadzida Ismail (2005). Pengurusan Insurans Dalam Industri Pembinaan Di Malaysia.

Tesis Ijazah Sarjana Sains (Pengurusan Pembinaan). Fakutlti Kejuruteraan

Awam. Universiti Teknologi Malaysia. Skudai.

Gilbert Gedeon, P. E. (1994). Design of Sheet Pile Walls. Department of the Army

U.S. Army Corps of Engineers. Washington, D.C.

Das, B.M., (2010). Principles of Foundation Engineering. (7th Ed.) Boston. Cengage

learning.

Goldman, S. J., Jackson, K., & Bursztynsky, T. A. (1986). Erosion and Sediment

Control Handbook. New York: Mcgraw-Hill.

Gopal Mishra, (2015). The Constructor. [Didapati pada: Januari 23, 2017] [Diperolehi

daripada: http://theconstructor.org/geotechnical/sheet-pile-walls/7131/]

Geofabrics, (2017). Site instruction for the assembly and erection of Reno Mattress.

[Didapati pada: April 21, 2017] [Diperolehi daripada:

https://www.geofabrics.co/products/maccaferri-reno-mattresses]

G&P Geotechnics, (2001). Specifications for gabion, stone pitching and riprap.

[Didapati pada: April 23, 2017] [Diperolehi daripada:

https://www.maccaferri.com/za/download/brochure-gabion-assembly-

manual/?wpdmdl=4938].

Husna Farhana, (2012). Polisi-polisi Insurans dalam Industri Pembinaan. [Didapati

pada: Mac 3, 2017] [Diperolehi daripada http://borak-

qs.blogspot.my/2012/01/polisi-polisi-insuran-dalam-industri.html]

Hesly, (2017). Hesly Gabion Barrier. [Didapati pada: April 21, 2017] [Diperolehi

daripada: http://www.gabionbarrier.com/153245-794239.html]

Iowa Department of Natural Resources. (2006). How to control streambank erosion.

U.S department of Agriculture. Kansas

Investopedia, (2017). Contractor’s All Risky (CAR) Insurans. [Didapati pada: Mac 6,

2017] [Diperolehi daripada:

http://www.investopedia.com/terms/c/contractors-all-risks-car-insurance.asp]

http://theconstructor.org/geotechnical/sheet-pile-walls/7131/

134

134

Ismail, S., & Atan, A. (2011). Aplikasi Pendekatan Penyelesaian Masalah Dalam

Pengajaran Mata Pelajaran Teknikal Dan Vokasional Di Fakulti Pendidikan

UTM. Journal of Educational Psychology and Counselling, 2(1), 113-144.

Jabatan Pengairan Dan Saliran (2012). Pengurusan Sungai: Garis Panduan

Pembangunan Melibatkan Sungai Dan Rezab Sungai. [Didapati Pada:

November 02, 2016] [Diperoleh Daripada

Http://Www.Water.Gov.My/Resource-Centre-Mainmenu-255/Manual-A-

Guidelines/River-Management-Mainmenu-289?Lang=En]

Jabatan Metreologi Malaysia (2016). Laporan Cuaca Bulan November 2015 dan

Tinjauan Cuaca Pada Bulan Januari Hingga Februari 2016. [Didapati pada:

Oktober 24, 2016] [Diperolehi daripada:

http://www.met.gov.my/web/metmalaysia/monsoonoutlook]

Jabatan Pengairan Dan Saliran Malaysia (2016). Pengurusan Sungai. [Didapati pada:

7 November 2016] [Diperoleh daripada: http://www.water.gov.my/our-

services-mainmenu-252/river-management-mainmenu-278/activities-

mainmenu-265?lang=my]

Jabatan Tenaga Kerja Semenanjung Malaysia, (2013). Akta pampasan pekerja 1952.

Jabatan Tenaga Kerja Semenanjung Malaysia. Kementerian Sumber Manusia.

[Didapati pada: March 5, 2017].

Jasmi, K. A. (2012). Metodologi Pengumpulan Data dalam Penyelidikan Kualitatitif.

Kursus Penyelidikan Kualitatif Siri 1 2012. 28-29 Mac. Puteri Resort Melaka.

3-15

JKR 203A (2007). Syarat-syarat kontrak JKR 203A Pindaan 2010. Kerajaan Malaysia.

Malaysia (1965). Kanun Tanah Negara (1965). Seksyen 5.

Kassim, R. (2007). Kajian Keberkesanan Penggunaan Geoprotect Sebagai Kawalan

Hakisan Tebing Sungai. Tesis Sarjana Muda. Universiti Teknologi Malaysia.

Khalid, A. G. (2008). Model Ramalan Kos Pembinaan. Pusat Penyelidikan. VOT

78159. Universiti Teknologi Malaysia. Skudai

http://www.met.gov.my/web/metmalaysia/monsoonoutlook

135

135

Kamarudin, M. K. A., Toriman, M. E., Sulaiman, N. H., Ata, F. M., Gasim, M. B.,

Muhamad, A.,& Aziz, N. A. A. (2015). Klasifikasi sungai tropika

menggunakan teknik kemometrik. Malaysian Journal of Analytical Sciences,

19(5), 1001-1018.

Kiciman (2016). Gabion Matrress. [Didapati pada: Oktober 23, 2016] [Diperolehi

daripada: http://www.kiciman.com/page/gabion-mattresses, 7.php]

Lange, D., Dlamini, S., Rossouw, G., & Van Rooyen, M. (1976). A green solution for

the design and construction of steep slopes and embankments. Civil

Engineering Siviele Ingenieurswese, 18(3), 46-53.

Lebar, O., (2009). Penyelidikan Kualitatif. Pengenalan Kepada Teori Dan Metod.

Tanjung Malim. Penerbitan Universiti Pendidikan Sultan Idris. Tanjung

Malim

Lembaga Hasil Dalam Negeri (2009). Insurans Indemnity Professional. Ketetapan

Umum NO.3/2009. Lembaga Hasil Dalam Negeri Malaysia.

Lee (2009). Piling, piling driving and construction. How to install sheet pile.

[Didapati pada: April 21, 2017] [Diperolehi daripada: http://pile-

driving.com/2009/03/how-to-install-sheet-pile]

Mohd Syazwan Bin Mohd Latifi (2005). Pemilihan Tembok Penahan Dalam Projek

Pembinaan (Menggunakan Kaedah Analytic Hierarchy Process). Tesis Ijazah

Sarjana Muda Kejuruteraan Awam (Pengurusan Pembinaan). Universiti

Teknologi Malaysia. Skudai

Maccaferri (2016). Products. [Didapati Pada: November 03. 2016] [Diperolehi

daripada https://www.maccaferri.com/us/products/gabions/

Maccaferri (2016). Gabion [Didapati Pada: November 03. 2016] [Diperolehi

daripada http://www.maccaferri.com/us/products-list/].

Maccaferri (2015). Green Terramesh System. [Didapati pada: April 21, 2017

[Diperolehi daripada: https://www.maccaferri.com/us/products/green-

terramesh/]

https://www.maccaferri.com/us/products/gabions/

http://www.maccaferri.com/us/products-list/

https://www.maccaferri.com/us/products/green-terramesh/


136

136

Maccaferri (2017). Green Terramesh System. [Didapati pada: 2017, Mac 24]

[Diperolehi daripada: https://www.maccaferri.com/us/products/green-

terramesh/]

Maccaferi, (2012). Gabion Assembly Manual. [Didapati pada: 2017, April 21]

[Diperolehi daripada: https://www.maccaferri.com/za/download/brochure-

gabion-assembly-manual/?wpdmdl=4938]

Masri, S., (2005). Kaedah Penyelidikan Dan Panduan Penulisan: Esei, Proposal,

Tesis. Kuala Lumpur. Utusan Publications.

Mandavkar, S., & Stralla, A. (2011). Maccaferri Terramesh System, Gabion Face MSE

Walls at St. Anthony Falls (I-35W) Bridge. In Geo-Frontiers 2011: Advances

in Geotechnical Engineering (pp. 3449-3458).

Malaysia (1952). Akta Pampasan Pekerja 1952. Akta 273.

Nuraini, S. (2014). Hakisan Sungai. [Didapati Pada 2016, November 15] [Diperoleh

Dari Http://Mte3012-Sitinuraini.Blogspot.My/2014/11/Hakisan-

Sungai.Html].

Osman, O., (2014). Pengurusan Pembinaan: Konsep, Strategi Dan Aplikasi. Pulau

Pinang. Penerbit Universiti Sains Malaysia.

O'leary, Z. (2004). The Essential Guide to Doing Research. California. Sage

Publications LTD.

Omisay (2013). Contoh Kajian Pra University 3. [Didapati Pada: 2016, November 4]

[Diperoleh Daripada: Http://Omisay.Blogspot.My/2013/01/Contoh-Kajian-

Prauniversiti-3.Html]

Razif Rosli (2016, Mei 17). Hakisan tebing semakin teruk. Sinar Harian Online.

[Didapati pada: Oktober 24, 2017] [Diperolehi daripada:

http://www.sinarharian.com.my/edisi/perak/hakisan-tebing-semakin-teruk-

1.521913]

Raihan, (2015). Insurans Indemnity Professional. [Didapati Pada: 2017, Mac 6]

[Diperoleh Daripada: Http://Insuransliabiliti.Blogspot.My/P/Insurans-

Indemniti Professional.Html’]



https://www.maccaferri.com/za/download/brochure-gabion-assembly-manual/?wpdmdl=4938

https://www.maccaferri.com/za/download/brochure-gabion-assembly-manual/?wpdmdl=4938

http://mte3012-sitinuraini.blogspot.my/2014/11/Hakisan-Sungai.Html

http://mte3012-sitinuraini.blogspot.my/2014/11/Hakisan-Sungai.Html

137

137

Roslan, Z. A., Naimah, Y., & Roseli, Z. A. (2012). River Bank Erosion Risk

Potential With Regards To Soil Erodibility. River Basin Management VII,

172, 289.

Rosmawati. (2011) Analisis Kandungan Kualitatif. [Didapati Pada 2016, November

22] [DiPeroleh Daripada:

Https://Rosma212.Wordpress.Com/2011/08/18/Analisis-Kandungan-

Kualitatif-Qualitative-Content-Analysis/]

Rivo Bina, (2012). Precast Sheet Pile Wall. [Didapati pada: 2017, Februari 14]

[Diperolehi daripada:

http://www.rivo.com.my/index.php?option=com_content&view=article&id=

174&Itemid=422]

Railsystem, (2015). Sheet pile wall construction. [Didapati pada: 2017, April 21]

[Diperolehi daripada: http://www.railsystem.net/sheet-pile-wall-

construction/].

Roche Bros Inc, (2017). Retaining Walls. [Didapati pada: 2017, Mac 24] [Diperolehi

daripada: http://www.rochebrothers.com/picture_gallery/index.html]

Salleh R., Sulaiman, S. Dan Shafie, C.Z. (2007). Teks & Rujukan Lengkap STPM dan

Pra-U Geografi Fizikal. (1st Ed), Selangor. Aras Pendidikan Sdn.Bhd.

Shazlina Sahrizal (2015) Punca Hakisan Tebing Sungai Dan Pantai. [Didapati Pada

Oktober 31, 2016] [Diperoleh Daripada: Http://Documentslide.Com/].

Strahler, A.N. (1978). Terj. Geografi Fizikal. New York: John Wiley & Sons Inc.

Saidin, M., & Majid, L. A. (2012). Pembentukan Jati Diri Kanak-Kanak Melalui

Bahan Bacaan Bahasa Malaysia. Jurnal Hadhari, 4(1), 77-102.

Scotish Environment Protection Agency. (2008). Engineering In the Water

Environment Good Practice Guide. Bank Protection: River and Lochs (1st

Ed.) [Brochure]. Scotland. Royal Haskoning.

Smoltczyk, U. (2003). Geotechnical engineering handbook (Vol. 3, Elements and

structures). Berlin: Ernst & Sohn.

138

138

Shahir, M. (2014). Hakisan Sungai. [Didapati Pada 2016, November 15] [Diperoleh

Dari: Http://Mte3012-Mohamadshahir.Blogspot.My/2014/11/Hakisan-

Sungai.Html]

Schimmel, B., Nieland, C., Teichmann, C., Jansen, F., & Gunst, L. (2014). A study on

solutions to decrease erosion problems and enhance biodiversity and nature

development in the river Spui. Wageningen University. Netherland.

Syafiq Ab Aziz, (2015). Penyediaan Tapak. [Didapati pada: 2017, Mac 8]

[Diperolehi daripada: Http://Documents.Tips/Documents/Penyediaan-

Tapak.Html].

Suhada Sabre, (2015). Teknologi Pembinaan. [Didapati pada: 2017, Mac 8]

[Diperolehi daripada: http://suhadasabre.blogspot.my/2016/01/pengenalan-

papan-tanda-merupakan-elemen.html]

Suzee Lanar, (2015). Kerja tanah. [Diperolehi pada: 2016, Februari 14] [Diperolehi

daripada: http://documents.tips/documents/unit-5-kerja-tanah.html]

Surat Pekeliling JKR.KPKR:020.050/03, (2002). Panduan Menetapkan Liputan

Insurans Tanggungan Awam. Jabatan Kerja Raya Malaysia. 9 Mei 2002.

Toriman, M. E., Ata, F. M., Kamarudin, M. K. A., & Idris, M. (2013). Bed-Load

Sediment Profile and Effect of River Bank Erosion on River Cross-Section.

American Journal of Environmental Sciences, 9(4), 292.

Toriman, M. E. H., & Che’Lah, H. (2007). Ciri Hidrologi Dan Hakisan Tebing

Sungai Di Sungai Lendu, Alor Gajah Melaka. E-BANGI: Jurnal Sains Sosial

Dan Kemanusiaan, 2(2), 12.

Toriman, M. E., Kamarudin, M. K. A., Aziz, N. A. A., Din, H. M., Ata, F. M.,

Abdullah, N. M., ... & Abdullah, N. W. (2012). Pengurusan Sedimen Terhadap

Sumber Air Bersepadu: Satu Kajian Kes Di Sungai Chini, Pekan Pahang. E-

BANGI: Jurnal Sains Sosial Dan Kemanusiaan, 7(1), 267-283

Ta Wee, S., & Ariffin, R. (2011). Kajian terhadap struktur bagi mengawal hakisan

dan banjir di tepi sungai kelantan. Fakulti Pengurusan Teknologi, Perniagaan

dan Keusahawanan. Universiti Tun Hussein Onn Malaysia. Parit Raja.

http://documents.tips/documents/unit-5-kerja-tanah.html

139

139

Thyy, V., Sobey, I., & Truong, P. Canal and River Bank Stabilization for Protection

against Flash Flood and Sea Water Intrusion in CentralVietnam. Cantho City:

Cantho Press, 2006, 2: 1-12.

Towonsing, A. (2016). Hakisan tanah: tindakan air mengalir, kesan terhadap alam

sekitar dan ekonomi. [Didapati Pada November 01, 2016] [Diperoleh

Daripada: Https://Www.Malaysian-Ghost-Research.Org]

Vincent Tan (2016, Oktober 28). Works on Kayu Ara riverbank begins. The Star

Online. [Didapati pada: Januari 24, 2017] [Diperolehi daripada:

http://www.thestar.com.my/metro/community/2016/10/28/work-on-kayu-ara-

riverbank-begins-project-involves-repairing-three-collapsing-monsoon-drain-

outlets/]

Wolf Remediation Ltd (2017). Vinyl sheet piles in wall for Dasserat Lake. [Didapati

pada: 2017, Mac 24] [Diperolehi daripada:

http://www.wolfremediation.com/vinyl-sheet-piling-solutions-

2/projects/dasserat-lake-dam/].

Yahaya, A. Hashim, S., Ramli J., Boon, Y., Hamdan, A. R., (2007). Menguasai

Penyelidikan Dalam Pendidikan: Teori, Analisis & Interpretasi Data. Seri

Kembangan. PTS Professional.

Yusoff, M., (2001). Penyelidikan Kualitatif: Pengalaman Kerja Lapamgan Kajian.

Kuala Lumpur. Penerbitan Universiti Malaya

Yee, K. C. (2006). Study of floodwall system for a river rehabilitation and flood

control method. Department of civil engineering. Universiti Teknologi

Malaysia. Skudai.

Zairi Affendi (2012). Penentuan Kadar Hakisan Di Kawasan Pertanian Menggunakn

Simulasi Hujan. Tesis Ijazah Sarjana Muda Kejuruteraan Awam. Universiti

Teknologi Malaysia. Skudai.

140

140

LAMPIRAN

1) Borang Soal Selidik 2) Borang Analisis Dokumen

141

141

LAMPIRAN

Borang soal selidik

142

142

JABATAN UKUR BAHAN

FAKULTI ALAM BINA

SOALAN TEMU BUAL SEMI STRUKTUR PERLAKSANAAN KAEDAH PENCEGAHAN HAKISAN SUNGAI

OBJEKTIF:

iii. Untuk mengenal pasti kaedah yang biasa dipraktikan berdasarkan faktor-faktor

pemilihan dan perlaksanaan untuk mencegah hakisan sungai

iv. Untuk mengenal pasti kos yang terlibat bagi kaedah pencegahan hakisan sungai.

PERHATIAN:

Soalan soal selidik ini adalah untuk mengumpul data berkaitan dengan kajian seperti

di atas. Semua maklumat adalah SULIT dan hanya digunakan untuk tujuan penyelidikan.

Kerjasama dari pihak anda amatlah dihargai. Terima kasih

Disediakan Oleh:

Nurerlina Binti Ramlee (B14BE0017)

921230125172

4SBEC (Sarjana Muda Sains (Pembinaan))

Email: [email protected]

Tel: 0177710443

Penyelia: Sr. Dr. Mohd Saidin Bin Misnan

mailto:[email protected]

143

143

BAHAGIAN A

Bahagian ini adalah untuk mendapatkan maklumat tentang latar belakang responden

dan projek yang terlibat Nama Organisasi : Jabatan Pengairan dan Saliran

Nama Projek :_______________________________________

Lokasi : _______________________________________

Tempoh projek :________________________________________

Nama Responden :_______________________________________

Jawatan :_______________________________________

Lokasi Temu bual :_______________________________________

Tandatangan Responden :________________________________________

Tarikh :____/____/ 2017

Cop Organisasi :

144

144

BAHAGIAN B

Bahagian ini adalah untuk mendapatkan maklumat berkaitan objektif pertama kajian iaitu: Untuk mengenal pasti kaedah yang dilaksanakan berdasarkan faktor-faktor pemilihan dan perlaksanaan untuk mencegah hakisan sungai.

1. Faktor berlakunya hakisan sungai di kawasan berkenaan?

YA TIDAK i. Isipadu dan halaju air

ii. Kecerunan iii. Jenis batuan iv. Bentuk alur v. Bahan muatan

vi. Tindakan manusia vii. Lain-lain (nyatakan) Berdasarkan jawapan di atas, nyatakan dengan lebih terperinci bagi setiap

faktor tersebut

Bil. Faktor Justifikasi

a. Isipadu dan halaju air

b. Kecerunan

c. Jenis batuan

d. Bentuk alur

e. Bahan muatan

f. Tindakan manusia

g. Hujan lebat

145

145

2. Apakah kaedah pencegahan hakisan sungai yang digunakan dan mengapa kaedah ini dipilih?

Bil Kaedah Pencegahan Hakisan Sungai Ya Mengapa Tida

k Mengapa

a. Sheet Pile

b. Green Terawall

c. Dinding batu (Riprap)

d. Gabion Mattress

e. Batu sangkar (Gabion Wall)

f. Reno Mattress

g. Rubble wall

h. Lapisan geotekstil berisi bahan berbutir (Sand filled mattress)

i. Lain-lain

146

146

3. Berdasarkan faktor pemilihan dan perlaksanaan, mengapa faktor tersebut mempengaruhi pemilihan kaedah pencegahan hakisan?

FAKTOR YA JUSTIFIKASI

MENGAPA

1. Faktor kos pembinaan

Kos merupakan elemen penting dalam pembinaan

Pemilihan kaedah perlu sesuai dengan peruntukan

2. Faktor reka bentuk

a. Faktor reka bentuk

Mengenal pasti mod kegagalan dan mekanisma hakisan

Kawasan yang terdapat halangan dan terhad

Kukuh dan penahan kepada tindakan tanah

Tanah stabil dan tidak mudah runtuh

Sesuai dengan kaedah yang digunakan

147

147


MENGAPA

Kestabilan struktur mampu menampung beban dan daya

Kecerunan tanah yang melebihi tahap optimum

Berupaya menahan tanah.

Reka bentuk yang optimum dan kos yang efektif

Menjimatkan masa pembinaan

Reka bentuk yang ekonomi dan meminiumumkan masa pembinaan.

b. Faktor nilai estetika

Daya penarik

Mesra alam

c. Faktor penyelengaraan

Berkala atau kerap

Mudah dan tidak rumit

148

148


MENGAPA

3. Faktor ciri-ciri tanah

a. Faktor geoteknik

Tanah yang sesuai dengan kaedah

Jenis tanah di kawasan tersebut (pasir, tanah gambut,

kerikil,tanah liat)

Berisiko hakisan tanah (kecerunan tanah)

4. Faktor kaedah pembinaan

a. Faktor kaedah pembinaan

Kaedah pembinaan yang sesuai

Kerja pembinaan yang tepat

Pemilihan kaedah yang tepat dapat menjimatkan masa

pembinaan.

b. Faktor bahan binaan

149

149


MENGAPA

Bahan binaan yang digunakan.

Kualiti bahan binaan

Sumber yang mudah didapati

5. Faktor keadaan dan lokasi tapak

a. Keadaan tapak

Tapak bersesuaian dengan kaedah

Akses keluar dan masuk

Keupayaan jentera bergerak di kawasan pembinaan

Lokasi tapak yang sesuai

Mudah memperoleh bahan binaan

Mudah bagi pengangkutan bahan dan jentera

Bahan binaan yang mudah didapati

150

150

LAMPIRAN

Borang Analisis Dokumen

151

151

ANALISIS DOKUMEN

Bahagian ini adalah untuk mendapatkan maklumat berkaitan objektif kedua kajian iaitu:

Kos yang terlibat bagi pencegahan hakisan sungai. 1. Berapakah kos yang terlibat dalam pemilihan kaedah pencegahan hakisan sungai?

Kaedah

Kos

Peratus (%) Kos (RM) Peratus (%) Kos (RM) Peratus (%) Kos (RM)

1. Kos kerja awalan (preliminaries)

a. Insurans bon perlaksanaan

b. Insurans kerja

c. Insurans tanggungan awam

d. Insurans pampasan kerja

e. Insurans idmeniti professional

152

152

Kaedah

Kos


f. Polisi semua risiko kontraktor

2. Kerja-kerja penyediaan tapak

a. pembersihan

b. Laluan keluar dan masuk/ jalan sementara

c. Papan tanda

3. Kerja-kerja tanah

a. Pengorekan/ pemotongan

b. pemadatan

c. pencerunan

4. Kerja-kerja pembinaan

a. Konkrit

153

153

Kaedah

Kos


b. Acuan

c. Tetulang besi