Fakulteti i Shkencave Politiko Juridike Master Profesional Administrim Publik

Teme Diplome pershTaTja e leGjislaCioNiT

shQipTare me aTe Te Be

Punoi Pranoi Romina DEDA Esilda LUKU

ViTi akaDemik 2011 2012

2

Hyrje E reja ne te cilat u ndodh Evropa pas Luftes se Dyte Boterore, u dhane nje nxitje te fuqishme

projekteve per te krijuar nje Evrope te Bashkuar, te afte per te ruajtur ne radhe te pare paqen

midis vete vendeve evropiane, per tu mbrojtur nga rreziku i komunizmit, qe ne kete kohe

ishte ne ekspansion, per te rimekembur e fuqizuar kontinentin e vjeter dhe per te luajtur

perseri rolin e tij te liderit boteror. Por ndersa bashkoheshin ne keto synime, udheheqesit

evropiane dhe figura te tjera te njohura te politikes se jetes intelektuale nuk ishin ne nje

mendje per formulen e bashkimit. Ne vitet e pasluftes u identifikuan tri rryma te mendimit

evropian, te cilat ne nje menyre ose ne nje tjeter vazhdojne te ekzistojne edhe sot.

Aktualisht marredheniet tona me Bashkimin Evropian zhvillohen te bashkuara ne

Marreveshjen e tregtise dhe Bashkepunimit, q hyrine fuqi me date1 dhjetot 1992. Kjo

marreveshje qe eshte ende ne fuqi mes Shqiperise dhe BE-se permban nje klauzole sipas se

ciles percaktohet se Marreveshja do te kontriuboje ne cuarjen drejt objektivit per nje

marreveshje asocimi, ne nje kohe te pershtatshme, kur te plotesohen kushtet, si edhe ne

zhvillimin e metejshem te marredhenieve midis tyre.Vlen te permendet fakti se Shqiperia

ishte vendi i pare ne Evropen Juglindore qe nenshkruante nje marreveshje te tille me BE-ne.

Trajtimin e marreveshjeve Shqiperi-BE ne fushen e perafrimit te legjislacionit e kam

paraqitur ne kater kapituj. Ne vija te pergjithshme, kapitullin e pare permbandy

ceshtje:perkatesisht ceshtja e pare kate beje me evolucionin e marreveshjeve Shqiperi-BE

dhe Procesin e Stabilizim Asocimit si kusht qe duhet te perfundoje Shqiperia per tu bere

anetare e BE : ceshtja e dyte konsiston ne strategjite e zgjerimit qe duhet te ndermarre

Shqiperia.

Ne kapitullin e dyte paraqiten procedurat ne Shqiperi per hartimin e propozimeve per

perafrimin e ligjeve, konkretisht rolin e Keshillit te Ministrave, Ministrise se integrimit dhe

Kuvendit, gjithashtu edhe propozimet per plotesimine Tabeles se Perputhshmerise dhe

vleresimin e impaktit.

Ne kapitullin e trete kam paraqitur nje analize te teksteve te direktivave te KE dhe

kategorive te legjislacionit dytesore, bashke me analizen e teksteve dhe te parimeve te

pergjithshme te Traktateve. Ne kete kapitull gjithashtu kam trajtuar dhe Raportin Vjetor te

Komisionit Evropian.

3

Zgjodha kete teme per te mbrojtur diplomen, sepse eshte nje teme bashkohore ku te gjithe

shqipetaret e kemi veshin dhe syrin tek ajo qe ndodh perdite me negociatat per nje anetaresim

te mundshem te vendit tone ne Bashkimin Evropian. Mendoj se me kete punim jam perpjekur

te paraqes nje informacion permbledhes mbi evolucionin e marredhenieve Shqiper-BE ne

fushen e perafrimit te legjislacionit me besimin se punimi im do te jete nje pike referuese per

brezat e ardhshem qe do te studiojne marredhenjet e Shqiperise me Bashkimin Evropian.

Kapitulli I

1. Evolucioni imarredhenieve, Marreveshja e Stabilizim Asocimit dhe strategjite e zgjerimit te Shqiperi BE

Qe ne fillim te viteve 90 Bashkimi Evropian (BE) ka qene mjaft aktiv per te ndihmuar

Shqiperine dhe te gjitha vendet e bllokut te lindjes ne procesin e gjate te transformimit politik

dhe ekonomik. Ne vitin 1993 vendoset per herete pare ne Tirane Delegacioni i Komisionit

Evropian, i cili perben misionin diplomatik te perhershem qe perfaqeson Komisionin

Evropian ne marredheniet me jashte.

Marredheniet ekonomike midis Shqiperise dhe Be-se u vendosen ne vitin 1992, vit ne te

cilin u nenshkrua dhe e para Marreveshje per Bashkepunimin tregtar dhe Ekonomik.

4

(Marreveshja Tregtare) midis dy paleve. Marreveshja tregtare synonte te vendoste rregulla

per bashkepunimin ekonomik dhe tregtar midis Shqiperise dhe Komunitetit Ekonomik

Evropian dhe bazohej ne Parimin e Kombit me te Favorizuar1dhe eliminimin e formave te

ndryshme te diskriminimit. Ajo kerkonte harmonizimin e legjislacionit shqpitar me ligjet

komunitare, kryesisht ne fushen ekonomike dhe tregtare.

Marreveshja Tregtare parashikonte ngritjen e autoriteteve mbikqyrese per zbatimin e saj sic

ishte Komiteti i Perbashket i perbere nga perfaqesues te te dyja paleve. Nje pjese e

dispozitave te kesaj Marreveshjeje jane akoma ne fuqi, ndersa dispozitat e pjeses tregtare

jane shfuqizuar me hyrjen ne fuqi ne fund te vitit 2006 te Marreveshjes se

Ndermjetme(Integrim Agreement).2

Gjate viteve 90, per shkakte ngjarjeve ne ish-Jugosllavi dhe kolapsit ekonomik ne Shqiperi

si rrjedhoje e skemave piramidale ne vitin 1997, BE-ja filloi te hartoje nje qasje rajonale per

marredheniet e saj me vendet e Ballkanit Perendimor,qasje kjo qe u finalizua me propozimin

e Procesit te Stabilizim Asocimit (PSA) ne vitin 1999. PSA-ja synonte te ndihmonte kete

rajon per te dale nga krizat e vazhdueshme, per tu forcuar politikisht dhe ekonomikisht. Per

here te pare, ne kuader te PSA-se, BE-ja u ofroi premtimin per anetaresim vendeve te

Ballkanit Perendimor.Ne vitin 2000 me ane te Rregullores 2007/2000, BE-ja i dha ne menyre

te njeanshme Shqiperise dhe vendeve te tjera te Ballkanit Perendimor, nje regjim liberalizues

tregtar, duke ndikuar ne rritjen e eksporteve te mallrave te ketyre vendeve drejt tregjeve te

BE-se, pa pretenduar te njejtin trajtim per mallrat evropiane qe importohen nga keto vende.3

Zhvillimet politike dhe ekonomike ne Shqiperi pas vitit 1997, u konsideruan si pozitive dhe

te qendrueshme. Per pasoje Komisioni Evropian ne vleresimin e bere ne vitin 2001 arriti ne

perfundimin se tashme ne Shqiperi ishin pjekur kushtet per ti ofruar nje MSA. Keshilli

Evropian i Goteborgut4 ne qershor te vitit 2001 ftoi Komisionin te paraqiste projektin e tij

per fillimin e negociatave per MSA-ne me Shqiperine.

1Koncepti i Marreveshjes se Stabilizim Asocimit, (MSA) perbente themelin e PSA-se per integrimin e vendeve

te rajonit ne BE. 4 Keshilli Evropian I Goteborgut ishte mbledhja e rradhes e krereve te shteteve anetare te BE-se, te mbledhur ne Getoborg ne

15-16 qershor, 2001 ku nder te tjera u vendos qe Brendaatij viti Komisioni te hartonte direktivat per hapjen e negociatave

per MSA-ne me Shqiperine. 3Perditesuar deri me prill 2007 4STM-it jane mekanizmat per te matur progresin e PSA-se, konkretisht asistence financiare, keshillime per

politikat, monitorim I standarteve dhe I liberalizimit te tregtise.

5

Hapja e negociatave midis Shqiperise dhe BE-se u be e mundur dy vjet me vone ne janar te

vitit 2003. Ne shkurt te po atij viti filloi raundi i pare, por MSA-ja u nenshkrua vetem pas tre

vjetesh ne 12 qershor te vitit 2006. Aktualisht MSA-ja eshte ratifikuar nga Parlamenti

shqiptar me ligjin nr.9590, date 27.07.2006, Parlamenti Evropian dhe nga Parlamentet e

shteteve anetare.

1.1 Procesi i integrimit dhe instrumentet e perdorur.

BE-ja eshte nje organizate dinamike e cila ka kaluar shpesh ne procese transformimi dhe

reformimi institucional dhe ligjor. Krahas ketyre proceseve te cilat kane mundesuar

dimensionin e gjere qe ka marre sot BE-ja, kjo e fundit eshte zgjeruar vazhdimisht me

anetare te rinj. Sot ajo perbehet nga 27 shtete anetare, nderkohe qe ne pritje per tu bere pjese

e tij jane vendet e Ballkanit Perendimor (shif tabelen 1).

Tabela 1- Stadi I integrimit te vendeve te PSA

Nr. Vendi Statusi

1. Kroacia Vend kandidat, MSA-ja ne fuqi

2. Maqedonia Vend kandidat, MSA-ja ne fuqi

3. Shqiperia Kandidat potencial MSA-ja nenshkruar

4. Serbia Vend kandidat, MSA-ja ne negociata

5. Bosnje&Hercegovina Kandidat potencial, MSA-ja ne negociata

6. Kosova Kandidat potencial, PSA-ja STM-it

7. Mali I Zi Vend Kandidat, KSA-ja e nenshkruar

1.2 Procesi i Stabilizim - Asocimit

PSA-ja eshte strategji e ndjekur nga BE-ja, qellim ite cilit eshte qe te vendose paqe, stabilitet

dhe zhvillim ekonomik ne rajonin ballkanik, si dhe te krijoje nje vizion afatgjate per

anetaresimin e vendeve ballkanike ne BE. Per te siguruar zbatimin e kesaj politike BE-ja ka

hartuar nje sere instrumentesh te cilat do te trajtohen me hollesi ne vazhdim.

Marredheniet kontraktuake midis BE-se dhe vendeve te Ballkanit Perendimor, ne kuader te

PSA-se realizohen nepermjet MSA-se, nderkohe qe vendet perfitojne nga ndihma financiar e

6

teknike e BE-se ne formen e projekteve CARDS-it.5PSA-ja vendos disa qellime te perbashketa

politike dhe ekonomike per te gjitha vendet e Ballkanit Perendimor, por progresi i bere nga cdo

vend ne kuader te ketij procesi matet individualisht. Vendet pjesemarrese ne PSA u

nenshtrohen reformave transformuese me qellim konsolidimin e demokracise dhe shtetit te se

drejtes, si edhe krijimin e nje ekonomie tregu funksionale nepermjet perafrimit gradual te

legjislacionit komunitar ne te drejten e tyre te brendshme.

1.3 Marreveshja e Stabilizim Asocimit

MSA-te e lidhura midis Komuniteteve Evropiane dhe disa prej vendeve te Ballkanit

Perendimor, bazohen ne nenin 310 te Traktatit te Komunitetit Evropian te vitit 1957 (Traktati

I KE-se6). Kynen percakton se Komuniteti mund te lidhe marreveshje qe krijojne asocim i

cili permban te drejta dhe detyrime te ndersjellta, veprimet te perbashketa dhe procedura te

posacme per palet e marreveshjes.

Duke qene se qellimi perfundimtar i vendeve qe lidhin MSA-ne me BE-ne eshte anetaresimi

ne BE, MSA-ja reflektojne te ashtuquajturat kritere te Kopenhagenit7, qe permbledhin

kushtet per anetaresimin ne BE si vijojne:

a. Kriteri politik: stabilitet institucional, garantim i demokracise, sundimit te se drejtes,

dhe respektimi i te drejtave te njeriut;

b. Kriteri ekonomik: funksionimi i nje ekonomie tregu;

c. Pranimi i acquis communautaire: aftesia per te plotesuar detyrimet e anetaresimit

duke perfshire ndjekjen e qellimeve politike, ekonomike, dhe monetare te BE-se.

Pervec ketyre kritereve, cdo MSA parashikon edhe nje kriter tjeter po aq te rendesishem, ate

te forcimit te kapaciteteve administrative dhe atyre gjyqesore te vendeve aspirante. Keto

5CARDS-I eshte program komunitar I asistences per rindertimin, zhvillimin dhe stabilizimin. CARDS-I

eshte zevendesuar me nje program te ri asistence teknike dhe financiare te quajtur Instrumentet e Para

Hyrjes (Instrument for Pre-Accession, IPA) te miratuar me Rregulloren e Keshillit, 1085/2006, e korrikut

2006. IPA do te zbatohet per periudhen 2007 2013.

6Per strukturen e Komiteteve dhe traktateve qe i kane themeluar ato, shih Struktura dhe

kuadri kushtetues i BE. 7Keto kritere u vendosen ne nje mbledhje te Keshillit Evropian te mbajtur ne Kopenhagen ne

vitin 1993.

7

kapacitete jane te domosdoshme per zbatimin e MSA-se dhe permbushjen e qellimit

perfundimtar: ate te anetaresimit ne BE.

MSA-ja eshte marreveshja mikse (e perzier), cka do te thote qe ajo nenshkruhet dhe duket te

ratifikohet jo vetem ne emer te Komuniteteve, por edhe nga shtetet anetare sipas rregullave

kushtetuese te tyre.

MSA-ja ka ne themel te saj liberalizimin e tregtise nepermjet paleve. Ky liberalizim arrihet

nepermjet krijimit gradual te zones se tregtise se lire, nderkohe qe bashkepunimi dhe

detyrimet e paleve shtrihet edhe per fusha te tjera te cilat permbahen ne tre shtyllat e

Bashkimit Evropian: ceshtjet e tregut te brendshem, ato te politikave sociale dhe mjedisit,

ceshtje e zones se lire dhe sigurise.

Prandaj me te drejte ish-presidenti i Komisionit Evropian Ealter Hallstein deklaronte ne

menyre te perseritur se asocimi i vendosur me ane te ketyre marreveshjeve mund te jete cdo

gje ndermjet anetaresimit te plote minus 1% dhe marreveshje tregtare dhe bashkepunimi plus

1%.8

Ne kuader te MSA-se ngrihet struktura perkatese, e cila monitoron zbatimin e saj dhe ceshtjet

qe dalin nga ky zbatim. Ky organizem monitories njihet si Keshilli i Stabilizim Asocimit, dhe

perbehet nga perfaqesues te dy paleve. Vendimet e ketij Keshilli jane te detyrueshme per

palet. Palet mund ti detyrojne Keshillit mosmarreveshjet qe mund te lindin nga zbatimi i

MSA-se, se edhe mund te kerkojne interpretim te neneve te saj. Keshilli i Stabilizim

Asocimit ne veprimtarine e tij, asistohet nga Komiteti i Stabilizim Asocimit, i cili perbehet

nga perfaqesues te keshillit dhe Komisionit te Bashkimit Evropian dhe perfaqesues te shtetit i

asocuar. Keshilli i Stabilizim Asocimit mund te krijoje komitete dhe organe te tjera per te

ndihmuar ate gjate permbushjes se detyrave.

Se fundmi, MSA-ja parashikon dhe krijimin e Komitetit Parlamentar per Stabilizim

Asocimin, i perbere nga deputete te Parlamentit te shtetit te asciuar dhe Parlamentit

Evropian, i cili ka per detye te diskutoje ceshtje te ndryshme qe lidhen me procesin e

integrimit te atij shteti ne BE.

1.4 Partneriteti Evropian

8Hallstein, Walter, (1901-1982) me kombesi gjermane ka qene presidenti i pare i Komisionit

Evropian ne vitet 1958-1967.

8

Kater vjet pas fillimit te Procesit te Standartizim Asocimit, duke pasur parasysh zhvillimet e

vendeve te perfshira ne kete proces si dhe nevojen per te strukturuar me qarte prespektiven

evropiane te vendeve te Ballkanit Perendimor, Keshilli Evropian, ne takimin e tij te 19-20

qershorit 2003, adoptoi dokumentin Axhenda e Selanikut per Ballkanin Perndimor:Drejt

Integrimit Evropian.: Axhenda e Selanikut u miratua ne Keshillin e Kryetareve te Shteteve

dhe Qeverive te Shteteve Anetare te BE-se, Shteteve kandidate dhe Shteteve te PSA-se me

21 qershor 2003, sin je dokument i perbashket i BE-se dhe i ketyre vendeve. Sipas kesaj

Axhende, me qellim realizimin e kesaj prespektive dhe pershpejtimin e procesit te integrimit,

BE-ja hartoi dokumente te tjere te rinj. Nje nga ato jane dhePartneritetet Evropiane te

frymezuara Partneritetet e Anetaresimit,9 te cilat ndihmojne ne pergatitjen e vendeve

kandidate per anetaresimin ne BE. Ato perbejne instrumentet themelore te Strategjise se

Para-Anetaresimit10.Megjithate duke qene se ato hartohen sipas nivelit te zhvillimit te

vendeve kandidate apo kandidate potenciale dhe stadit te marredhenieve te tyre me BE-ne,

permbajtjet e tyre ndryshojne.

Pas Parlamentit per Anetaresim, secili vend harton nje program te detajuar per miratimin e

acquis per te organizuar zbatimin e ketyre prioriteteve, duke ju permbajtur nje afati kohor

dhe duke treguar burimet e nevojshme njerezore dhe financiare.Parlamenti per Anetaresim

here pas here pesojne ndryshime nga Komisioni Evropian dhe nga shteti i interesuar.

Parlamenti per Antaresim perqendrohet tek detyrimi per adoptimin e acquis nga vendet

kandidate, te cilat jane ne nje faze me te avancuar te procesit, krahasuar me Parlamentin

Evropian. Bazuar ne kete dokument vendet kandidate ndermarrin hapa konkrete per

adoptimin e acquis. Nderkohe qe Parlamentet Evropiane jane hartuar per vendet e Ballkanit

Perendimor me qellim promovimin e stabilitetit ne rajonin e Ballkanit dhe sjelljen e tij me

afer standardeve evropiane. Ato perforcojne prespektiven evropiane te ketyre vendeve

nepermjet evidentimit individual te prioriteteve qe duhen adresuar nga secili pergatitjen e

vendeve ne integrimine tyre ne BE.Prioritetet e parashikuara ne Patneritetet Evropiane

ndahen ne dy faza, prioritetet afstshkurtra dhe prioritetet afatmesme.

9Partneritetet per Antaresim hartuar me rregulloren e Keshillit nr.622/98, date 16 mars 1998, janeinstrumente

te perdorur nga BE vendet candidate per anetaresim. Partneritetet per Anetaresim percaktojne perparesite per

secilin sector ne adoptimin e acquis communautaire. 10Strategjia e Para-Anetaresimit percakton nje kuader te procedurave dhe prioriteteve

per anetaresimin e vendeve kandidate ne BE.

9

Ato adresohen per ato fusha ku vendit i kerkohet te beje me shume progres, si per shembull

reformat ne drejtesi, lufta kunder korrupsionit, zhvillimi ekonomik, zhvillimi i standarteve

evropiane ne fushen e tregut, e te tjere11.

1.5 Institucionet kryesore te BE-se

Parlamenti Evropian

Zgjidhet nje here ne pese vjet me zgjedhje direkte dhe perfaqeson vullnetin e 374 milion

qytetareve te vendeve anetare te Bashkimit Evropian.Parlamenti mbledh se bashku ne grupe

parlamentare pan-europiane, partite me te medha politike te vendeve anetare. Parlamenti ka

tre funksione te pergjithshme:

1. I percjell Keshillit fuqine per te hartuar ligje dhe perfshihet ne procesin e ligjvenjes me

qellim respektimin e parimeve demokratike mbi te cilat eshte krijuar BE.

2. Miraton buxhetin e paraqitur nga keshilli i BE.

3. Mbikqyr punen e Komisionit Evropian.

Keshilli i Bashkimit Evropian

Eshte organi me i larte ligjevenes i cili perbehet nga vendet anetare te cilat mblidhen

rregullisht ne nivel ministral. Ne baze te axhendes se percaktuar me pare ai mblidhet ne nje

takim ku diskuton nje ceshtje te percaktuar (psh. Politika e jashtme, financa, arsimi etj.).

Keshilli i Bashkimit Evropian ka gjashte funksione kryesore:

1. Ushtron pushtetin legjislativ ne bashkepunim me Parlamentin Evropian.

2. Koordinon politikat ekonomike te vendeve anetare.

3. Ka te drejte te perfundoje cdo lloj marreveshje qe perfshin vendet anetare me vendet e

treta.

4. Ndan autoritetin e buxhetit me Parlamentin.

5. Merr vendime per politiken e jashtme dhe te sigurise se perbashket te vendeve anetare.

6. Koordinon cdo lloj aktiviteti te vendeve anetare.

11Partneriteti I fundit Evropian me Shqiperine eshte miratuar me vendim te keshillit 2006/54/KE ne 30 janar

2006. Ky document shfuqizon Partneritetin Evropian per Shqiperine te miratuar me vendim te keshillit

2004/519/KE i nentorit 2004.

10

Komisioni Evropian

Komisioni Evropian permbledh dhe perfaqeson interest e Bashkimit Evropian dhe te

vendeve anetare. Eshte organi kryesor ekzekutiv. Presidenti i Komisionit dhe Anetaret e tij

jane te zgjedhur nga vendet anetare dhe miratuar nga parlamenti.

Komisioni Evropian kryen kater funksione kryesore:

1. Fillimin e pergatitjes se ligjeve dhe paraqitjen e propozimeve ligjore Parlamentit

dhe Keshillit.

2. Zbatimin e ligjeve direktivave, udhezimeve, buxhetit dhe programeve te

adoptuara nga Keshilli dhe Komuniteti.

3. Vezhgimin e zbatimit te traktateve dhe se bashku me Keshillin e Drejtesise

garanton zbatimin e ligjeve te Komunitetit.

4. Perfaqeson Bashkimin Evropian ne fushen e marredhenieve nderkombetare.

Keshilli i Drejtesise

Keshilli i Drejtesise siguron interpretimin e ligjeve te komunitetit (acquis communitaire)

dhe ka juridiksionin e autoritetit te larte te drejtesise per te gjitha ceshtjet ligjore te acquis

communitaire ku kane aderuar vendet anetare.

Keshilli i Vezhguesve

Keshilli i Vezhguesve kontrollon si eshte shpenzuar buxheti i Bashkimit Evropian duke i

raportuar nje here ne vit Parlamentit.

Banka Qendrore Evropiane

Zbaton politikat monetare te Bashkimit Evropian dhe sherben si rregullator i sistemit te

pagesave.

Komiteti Ekonomik dhe Social

Komuniteti Ekonomik dhe Social perfaqeson interest e qytetareve te vendeve anetare te

Bashkimit Evropian ne raport me Komisionin, Keshillin dhe Parlamentin.

Komiteti i Krahinave

11

Komitetii Krahinave siguron zgjatimin e te drejtave locale krahinore dhe minoriteteve.

Banka Evropiane e Investimeve

Banka Evropiane e Investimeve eshte institucioni financiar i Bashkimit Evropian qe financon

ne menyre te balancuar projektet e BE.

KAPITULLI II

2. Procedurat ne Shqiperi per hartimin e propozimeve per Perafrimin e

ligjeve. 2.1 Roli i Keshillit te Ministrave, Ministrise se Integrimit, Ministrive te Linjes dhe

Kuvendit.

Instrumentet e perafrimit te legjislacionit shqiptar me acquis (Raporti dhe Tabela e

Perputhshmerise) nuk jane nje hallke e re ne procedurren e pergatitjes se projekt akteve, por

konsolidim i rregullave dhe procedurave ekzistuese qe percaktohen nga Rregullorja e

12

Vendimit te Keshillit te Ministrave Nr. 584 date 28.08.2003 , ndryshuar me Vendimi nr. 201

date 29.03.06 dhe Vendimi i Keshillit te Ministrave Nr. 580 date 10.09.2004 Per fushen e

veprimtarise se Ministrise te Integrimit Evropian.

Ky vendim sanksionon ne paragrafin e 2 se Ministria e Integrimit vlereson perputhshmerine e

projekt legjislacionit te propozuar nga ministrite e linjes apo institucioneve te tjera qendrore

me legjislacionin e BE-se. Gjithashtu ,ne raportet shpjeguese te duhet te pasqyrohet shkalla e

perafrimit si dhe referencat e legjislacionit perkates dhe jurisprudences. VKM Nr. 317 date

13.05.2005 Per miratimin e Planit Kombetar te Perafrimit te Legjislacionit Vendas me ane

te Bashkimit Evropian dhe zbatimit te angazhimeve qe rrjedhin nga Marreveshja e

Stabilizim-Asocimit, ngarkon Ministrine e Integrimit me dorezimin e propozimeve te

Keshilli i Ministrave Brenda gjashte muajve.

Ministria e Integrimit Evropian (MIE) ka perforcuar rolin e saj ne koordinimin e integrimit

evropian. Sidoqofte, roli i MIE si coordinator qendror per procesin e integrimit Evropian

duhet te konsolidohet me tej. Jo te gjitha draftet ligjore jane kontrolluar ne menyre

sistematike per perputhshmerine e tyre me MSA dhe acquis. Per me teper, funksionet e

njesive te Integrimit Evropian ne 13ministrite e linjes nuk jane stabilizuar dhe disa prej

ketyre njesive mbeten me staf te pamjaftueshem. Nevojiten programe trajnimi te

specializuara per administraten publike mbi ceshtjet e BE.

Komisioni Nderministror mbi Integrimin Evropian qe kryesohet nga Kryeministri eshte

mbledhur vetem dy here. Situata e plotesimit me staf ne MIE eshte permiresuar. Numri total

istafit u rrit nga 67 ne 77 ne 2008. Pozicionet drejtuese jane plotesuar dhe eshte rekrutuar staf

plotesues. Ne Mars 2008, u miratua nga Qeveria udhezimet per koordinimin nderinstitucional

per integrimin evropian.

Ne Qershor, MIE pergatiti raportet e vleresimit te mangesive per perafrimin me acquis ne

sektoret me te rendesishem. Keto perdoren per te perditesuar Planin Kombetar per Zbatimin e

MSA-se. Jane shuar perpjekjet per te permiresuar koordinimin me Departamentin e

Bashkerendimit te Strategjive dhe Kordinimit te Ndihmes se huaj (DSDC), i cili eshte

pergjegjes per te gjithe asistencen e huaj.

Strategjia Kombetare per Zhvillim dhe Integrim (SKZHI) u miratua ne Mars 2008, pas

konsultimesh te limituara me shoqerine civile. Ajo parashikon 35 strategji sektoriale, nga te

cilat 17 jane miratuar tshme. Strategjite sektoriale jane nje pjese e rendesishme e Sistemit te

Integruar te Planifikimit te qeverise, per perqasjen e politikave te qeverise me procesin e

13

buxhetitmit nen Programin Afat-mesem Buxhetor. Megjithate, parashikimet e kostove dhe

indikatoret e performances per secilin nga strategjite sektoriale nen SKZHI mbeten jot e

mjaftueshme dhe te njetrajtshme.

Qeveria miratoi strategjine e pare te saj per zhvillimin rajonal ne Nentor 2007 si nje pjese e

reformes afat-gjate te saj per decentralizimin. Gjate 2008, MEI forcoi koordinimin mbi

zhvillimin rajonal me nje sere ministri te linjes, me qellim pergatitjen per Fondet Strukturore.

Per sa i perket hartimit te politikave vepruese, koordinimi me shoqerine civile mbetet i dobet.

Konsultimet nderministrore mbi draftet ligjore funksionojne dobet ne praktike. Kerkesat

ekzistuese per konsultime publike mbi politikat e BE, nen rregullat e funksionimit te

Qeverise, nuk aplikohen plotesisht. Dobesite ne zbatimin e legjislacionit dhe te vendimeve te

gjyqesorit duhet te adresohen.

Rregullimet e tanishme per koordinimin e ceshtjeve evropiane, vecanerisht ne MIE, duhet te

perforcohen. Ne pergjithesi Shqiperia ka vazhduar te beje progresne perforcimin e

strukturave te saj qeveritare me qellim adresimin e angazhimeve te MSA, nje prioritet kyc i

Partneritetit Evropian. Sidoqofte, mbetet i nevojshem forcimi i metejshem i kapaciteteve,

koordinimit dhe planifikimit strategjik per integrimin evropian.

Roli dhe aktiviteti i Kuvendit, si organi me i larte legjislativ ne Procesin e Stabilizim-

Asocimit, qe synon pergatitjen e nje sistemi ligjor gjiteperfshires, mbeshtetjen dhe vezhgimin

e procesit te Integrimit te Shqiperise drejt BE-se, rregulloret nga i ashtuquajturi ligji Zela.

Keshilli i Ministrave i dergon rregullisht informacion Kuvendit per punen e bere ne

institucionet e Bashkimit Evropian si dhe vleresimet e veta vecanerisht ne lidhje me projekt

marreveshjet, projekt ligjet dhe projekt aktet ne kuadrin e procesit te integrimit evropian te

Shqiperise12. Roli Kuvendit jepet me hollesishem ne rregulloren e Kuvendit13, ku formulohet

nevoja per miratimin formal nga ana e kuvendit te raportit Shpjegues dhe Tabeles se

Perputhshmerise, qe kerkon se projekt ligjet duhet te hartohen ne formatin e aktit formative

dhe te kene bashkengjitur nje preambule me objektivat qe parashikohen te realizoje,

argumentet pse objektivat nuk mund te realizohen nga instrumentet ligjore ekzistuese,

perputhjen e projekt ligjeve me Kushtetuten dhe legjislacionin ne fuqi dhe me legjislacionin e

Bashkimit Evropian, si edhe efektet sociale ekonomike. Per permbushjen e pergjegjsive,

12Neni 3, ligji Zela iKuvendit te Republikes se Shqiperise, dt. 08.07.2004 13 Neni 68, Rregullorja e Kuvendit

14

Keshilli i Ministrave konsultohet me Kuvendin rregullisht14.Ky konsultim eshte i

detyrueshem kur ne diskutim jane kompetencat e Kuvendit. Ne cdo rast, Komisioni per

Integrimin Evropian jep opinionin e vet. Komisionet e tjera Parlamentare konsultohen sipas

fushave te aktivitetit te tyre.

Kuvendi do te krijoje nje arkiv me dokumentacionin e plote dhe te hollesishem te Procesit te

Stabilizim-Asocimit15. Dokumentet perkatese pastaj i vihen ne dispozicion te gjithe

deputeteve dhe vecanerisht Komisionit te Politikes se Jashtme dhe Marredhenieve

Nderkombetare, si dhe Komisionit per Integrimin Evropian. Arkivaduhet te permbaje

dokumentacionin mbi te gjitha fazat e punes legjislative. Parlamenti ka konoliduarme tej

rolin e tij si fokus per debatin politik. Nje numer i konsiderueshem ligjesh ka kaluar me

qellim perafrimin e legjislacionit shqiptar me Acquis te BE-se. Forcat politike kane filluar

bashkepunimin ne ceshtje madhore. Ky konsensusmes maxhorances ligjore dhe partise me te

madhe opozitare ka rezultuar ne arritjen e progresit ne reformat e gjyqesorit dhe ato

zgjedhore. Sidoqofte, duhet bere akoma me shume per te nxitur dialogun konstruktiv

nepermjet partive politike dhe me grupimet e interest, te cilat jane prioritete kyc te

Partneritetit Evropian.

Ne Korrik 2008, Parlamenti ngriti komisionin ad-hoc per hartimin e Kodit Zgjedhor.

Perpunimi i reformes zgjedhore do te kerkoje miratimin ne kohe ten je Kodi Zgjedhor

gjiteperfshires dhe transparent qe te lejoje zgjedhje te lira dhe te ndershme ne 2009, nje

prioritet kyc i Partneritetit Evropian. Komisioni Parlamentar per Integrimin Europian

kontribuoi ne rritjen e ndergjegjesimit mbi procesin e Integrimit Evropian. Sidoqofte, nuk

eshte bere progresne rritjen e rolit te Parlamentit ne monitorimin e zbatimit te detyrimeve te

MSA. Niveli i ulet I ekspertizes ne Parlament nuk siguron nje vlere te shtuar ne cilesine e

akteve ligjore dhe harmonizimin me Acquis te BE. Marredheniet mes Parlamentit dhe

Presidentit u veshtiresuan ne disa raste. Parlamenti rrezoi emerimet e gjyqtareve nga

presidenti per ne Gjykaten e Larte ne Qershor dhe eventualisht aprovoi emerime te reja ne

Korrik. Ky procesngriti shqetesime mbi pavaresine e institucioneve te shtetit nga ekzekutivi.

Parapergatitjet per regjistrin civil elektronik dhe sistemin e adresave perfunduan ne Shtator

2008 duke siguruar bazen per kartat e identitetit, listen e votuesve dhe pasaportave

biometrike. 14 Neni 4, Ligji Zela i Kuvendit te Republikes se Shqiperise, dt. 08.07.2004 15Neni 7, po aty

15

Zyrat e regjistrimit civil kane filluar leshimin e certifikatave te printuara. Nje system i

shendoshe i regjistrit civil dhe sistemit te adresave eshte guri i themelit per lista te votuese

dhe dokumenta te besueshem. Burime te mjaftueshme financiare dhe njerezore duhet ende te

investohen per te siguruar koordinimin dhe qendrueshmeri te ketij prioriteti kyc te

Partneritetit Evropian. Pergatitjet per listat e votuesve para zgjedhjeve duhet te behen me

eficense dhe transparence. Si perfundim, nje dialog me konstruktiv mes partive me te medha

politike ka mundesuar progresi ne adresimin e prioriteteve kyc te Partneritetit Evropian.

Ndryshimet ne Kodin Zgjedhor mbeten per tu miratuar para zgjedhjeve te ardhshne

parlamentare.

2.2 Propozimi, hartimi dhe plotesimi i Tabeles se Perputhshmerise.

Pergatitja e projekt aktit eshte procesi i gjate provash dhe gabimesh. Projekti i fundit shpesh

vjen pas nji numer versionesh te meparshme. Keto versione dokumentojne zhvillimin e ideve

vendimet perfundimtare. Gjithashtu eshte e dobishme qe te skedohen materialet me te

rendesishme shoqeruese, si per shembull shenimet dhe memot per ekspertet, opinionet e

grupeve te punes dhe paleve te tjera te konsultuara, shenimet rreth procerurave parlamentare

etj. Kjo eshte e ashtuquajtura histori ligjore16 e ligjit. Keta skedare jane pjese jetike te

kujteses institucionale te administrates. Kjo kujtese eshte shume e rendesishme kur stafi

nderrohet shpesh.Kjo gje ka ndodhur vecanerisht ne Ministrine e Integrimit ne Tirane. Gjate

fazes se pare te zbatimit te MSA- se, miratimi dhe zbatimi i acquis do te perqendrohet te

elementet kryesore te tregut te brendshem:

a) konkurenca

b) te drejtat e prones intelektuale, industrial dhe tregtare

c) prokurimi public d) standartizimi dhe certifikimi

e) sherbimet financiare, transporti tokesor dhe detar

f) ligji per shoqerite

g) kontabiliteti

h) mbrojtja e konsumatorit

i) mbrojtja e te dhenave

16Pohimi i meposhtem bazohet ne statistikat e Ministrise se Integrimit

16

j) mbrojtja e shendetit dhe sigurise

k) ceshtjet e brendshme dhe te drejtesise

l) bujqesia,peshkimi dhe mjedisi

2.3 Vleresimi i perputhshnerise

Cdo projekt ligj duhet te shoqerohet me nje memorandum shpjegues qe shpjegon dispozitat e

tij me gjuhe te thjeshte dhe joteknike. Ai gjithashtu duhet te tregoje perputhshmerine me

legjislacionin e BE-se. Vleresimi i perputhshmerise se nje mase te propozuar me acquis,

eshte nje procesme dy hapa.

Se pari, Ministria propozon masen legjeslativ, duhet te analizoje dhe te beje vleresimin e

saj te perputhshmerise me acquis dheta tregoje kete ne memorandumin shpjegues qe

shoqeron projektin ligji.

Se dyti, Ministria e Integrimit certifikon perputhshmerine. Te gjitha propozimet

legjislative i paraqiten Ministrise se Drejtesise, per shkak te pergjegjesise paresore te

Ministrise se Drejtesise per testimin e cilesise se legjislacionit, perfshi testimin e

legjislacionit sipas te drejtes evropiane. Ministria e linjes qe harton Modelin e Raportit

dhe Tabelen e Perputhshmerise se projekt aktit ligjor, duhet te perfshije informacionet e

meposhtme gjate procedures legjislative te meposhtme:

Evidentimin e institucionit pergjegjes dhe bashkerendues

1. Statusin e aktit te propozuar ne Rendin Hierarkik Legjislativ

2. Raportin e Projekt Aktit Ligjor perfshi objektivat e propozimit, nje pershkrim te

hapave kryesore per pergatitjen, shkallen e synuar te perputhshmerise me acquis,

arsyet pse projekt akti ligjor perputhet pjeserisht ose aspak, si dhe hapat e tjere.

3. Nje pershkrim te veprimeve Zbatuese, ku duhet te perfshihet legjislacioni dytesor per

tu miratuar si legjislacioni zbatues dhe veprimet jolegjislative, perfshi forcimin e

kapaciteteve administrative, ngritjen e strukturave zbatuese, kostot financiare dhe

sociale.

4. Rishikimin e cilesise se legjislacionit nga ana e Ministrise se Drejtesise

5. Konfirmimin nga ana e Ministrise se Integrimit

6. Konfirmimin nga ana e Kryeministrise

7. Miratimin nga ana e Kuvendit

17

Udhezimet qe duhet te respektojme per perafrimin e teksteve te ligjeve shqiptare

Se pari, duhet te respektojme parimet themelore dhe te pergjithshme te hartimit te ligjeve.

Nje prej ketyre parimeve se legjislacioni duhet te jete konsistent, koherentdhe i qarte. Keto

kerkesa permbushen me se miri kur perdoren teknika uniforme hartimi te cilat japin

udhezime te qarta, konsistente dhe te parashikueshme per strukturen dhe shprehjen e

legjislacionit.

EURALIUS17 ka perpiluar per Shqiperine keto udhezime per legjislacionin. Sipas te drejtes

mbi bazen e precedenteve te Gjykates Evropiane te Drejtesise, legjislacioni Komunitar duhet

te jete i qarte dhe i parashikueshem per te gjithe ata qe jane objekt i tij18. Per rrjedhoje, edhe

tekstet zbatuese te legjislacionit Komunitar duhet te ndjekin keto kerkesa.

Per Holanden, keto kerkesa percaktohen ne Udhezimin e Kryeministrit per Legjislacionin

Dytesor date 5.09.96. Ky udhezim Nr. 10, paragrafi 1, percakton: Te gjitha perpjekjet duhen

bere ne menyre qe rregulloret te jene te qarta, me kuptim te drejtperdrejte dhe te zgjasin ne

kohe

Se dytiTabela e Perputhshmerise duhet te plotesohet me referime nga dispozitat e

legjislacionit paresor dhe dytesor te Komunitetit Evropian, per aq sa eshte e

aplikueshme.Pastaj duhet bere nje vleresim nga ministrite e linjes dhe Ministria e Integrimit

me pas, per perputhshmerine e teksteve shqipetare me legjislacionin e KE-se.

Se treti, mund te rezultoje e dobishme qe te jepet pergjigje kater pyetjeve te meposhteme:

1. Cfare duhet te ndryshohet ne legjislacionin e brendshem? a) Eshte e nevojshme te percaktohet nese qellimi i ligjit te brendshem korrespondon me ate

te directives. Qellimi i rishikimit te legjislacionit te brendshem ekzistues, eshte se pari te

identifikohen dispozitat qe jane specifikisht te nevojshme per ti sherbyer objektivave

kombetare dhe te shitet nese duhen ndryshuar/amenduar.

b) Dispozitat kryesore operacionale te directives duhet te krahasohen me legjislacionin e

brendshem ekzistues. Kur eshte e nevojshme, duhen hartuar amendimet e pershtatshme.

Kjo mund te tingelloje e lehte, por nuk eshte ashtu. Traditat e ndryshme ligjore, teknikat

17Misioni i Asistences Evropiane per Sistemin Gjyqesor Shqiptar 18Vendimi i Gjykates ne ceshtjen 212-217/80, Amministrazione delle Finanze dello Stato

Salumi

18

ligjore hartuese (me ambige dhe te pergjithshme ne formulim) si dhe praktikat e

ndryshme gjyqesore dhe administrative, e bejne vleresimin krahasuar teper te veshtire.

c) Duhet te identifikohen pikat ku direktiva i lejon ligjvenesit hapesire per zgjedhje.

Shembull tipik jane direktivat qe percaktojne harmonizimin minimal apo opsional.

Gjithashtu, ne shume direktiva ka mundesi per perjashtime. Direktivat shpesh i lejojne

ligjit te brendshem qe ne situate te caktuara te zgjedhe rregulla me pak strikte. Ne disa

shtete ekzistojne udhezime te pergjithshme per thjeshtimin e procesit te legjislacionit, me

qellim zvogelimin e burokracise.

d) Duhet te identifikohen dispozitat administrative predominuese. Direktiva kerkon nje

structure administrative ne gjendje qe te marre vendime te caktuara dhe te kryeje

funksione te caktuara kontrolli. Keto institucione, sipas Gjykates se Drejtesise, duhet te

jene te aft ate marrin vendime te shpejta dhe te drejta ne menyre qe effect utile i se

drejtes se KE-se dhe shteti i se drejtes te aplikohen qarte.

2. A mund te funksionojne rregullat ne baze te kuadreve institucionale ekzistuese?

Ceshtja institucionale behet e veshtire kur eshte fjala per legjislacion teresisht te ri. Por

edhe kur kuadret institucionale ekzistojne, percaktimi i detyrave te reja dhe vleresimi i

nevojave te ardhshme per burime shtese eshte, mund te behet i veshtire. Burimet ne

formen e trajnimit, komunikimit elektronik dhe pajisjeve modern, jane elemente te

nevojshem te forcimit institucional. Ne te gjitha keto raste, eshte e nevojshme qe te

konsiderohen udhezimet per konsultime te ndersjella dhe te inkorajohet, ne pergjithesi,

klima e komunikimit. Ne fakt, koncepti i nje kulture te re administrative do te jete

element i rendesishem ne te gjitha fuqizimet institucionale. Pikerisht ketu reforma

administrative do te luaje rol te vecante.

3)Arsyet e devijimit nga direktiva (politike, praktike).

Mund te kete raste kur arsyet praktike justifikojne derogimin nga acquis. Ne raste te tilla,

duhet te identifikohen se pari pikat se ku derogimet jane te nevojshme qofte per arsye

praktike apo per arsye interesi kombetar, p.sh. kur i jepet industries njefare periudhe

kohore per tu pershtatur me normat e BE-se. Ne shumicen e ketyre rasteve, eshte e

mundur qe te planifikohet nje qasje graduale me zhvillimin legjislativ ne etapa, deri ne

zbatimin e plote perfundimtar te acquis. Vemendja i duhet kushtuar interesave shqiptare.

Ne fund, duhet te mbahet parasysh se te gjitha ndryshimet ne legjislacion i shkaktojne

kosto industries.

19

4)Identifikimi i problemeve te terminologjise.

Direktivat shpesh mund te fusin nje koncept ligjor/teknik qe nuk ka ekuivalent ne shqip;

kjo sepse ose termi ligjor shqiptar ekzistues ka nje ngjyrim tjeter kuptimor, ose sepse

termi ligjor nuk ekziston ne shqip.

Se katerti, Vemendje e vecante i duhet kushtuar zbatimit praktik ne terren te

legjislacionit; kjo duhet te permendet qarte ne Tabelen e Perputhshmerise. Shqiperia

eshte e detyruar te harmonizoje kuadrin e brendshem normative me acquis dh eta zbatoje

si duhet ate19.

Gjithashtu permendet qarte rendesia e zbatimit ne praktike te ligjit: vetem transpozimi

formal i legjislacionit nuk mjafton per te arritur impaktin e deshiruar ekonomik ose per te

garantuar funksionim efikas te tregut te brendshem pas zgjerimit20. Per te demonstruar

se sa vemendje i duhet dhene procesit te zbatimit ne praktike, kemi dhene shembullin e

udhezimeve te Kryeministrave te Holandes, te cilet e shprehin qarte ne udhezimet e tyre

rendesine e zbatimit ne praktike.

Keshtu shprehet qarte se vendimi per te futur nje rregullim merret vetem pasi te

sigurohen garancite per zbatimin e plote te tij ne praktike.21 Ne vleresimin e zbatimit

ne praktike, te meposhtmet jane te rendesishme ne cdo rast:

Nje rregullim ligjor duhet te ketesa me pak hapesire per mosmarreveshje per

interpretimin

Dispozitat e jashtezakonshme duhet te jene sa me minimale

Ku eshte e mundur, rregullat duhet te vendosen per situate qe jane te dukshme ose qe

mund te gjykohen subjektivisht

Rregullimet ligjore duhet te jene praktike si per ata qe jane subjekt i tyre, ashtu edhe

per ata qe jane pergjegjes per zbatimin e tyre ne praktike.

19Ne baze te Marreveshjes se Stabilizim Asocimit

20 Delor, Zhak, Libri i Bardhe, Pergatitja e vendeve te asociuara te Evropes Qendrore dhe

Lindore, dhjetor 1994

21 Udhetimet e Kryeministrit te Hollandes, udhezimi nr. 11, paragrafi 1

20

Vendimi per te futur nje rregullim ligjor duhet te paraprihet nga nje studim per te percaktuar

nese mund te zbatohet mjaftueshem.

Percaktohet gjithashtu shprehimisht: Zbatimi ne praktike me ane te se drejtes administrative,

civile apo penale, ose me menyra te tjera, duhet te vazhdohet si dhe duhet te zgjidhen

metodat e pershtatshme22.

Ne shpjegim qartesohet me teper se metodat e ndryshme te zbatimit praktik te ligjit -

administrative, civile apo penale duhet te krahasohen.

2.4 Vleresimi i impaktit

Vleresimi i impaktit duhet te bazohet ne analize te shendoshe e cila nxirret me te te dhenat

me te mira te disponueshme23. Kjo do te permiresoje cilesine e politikave dhe propozimeve

legjislative. Gjate vleresimit te impaktit, eshte e rendesishme te konsultohen te gjitha palet e

interesuara. Grumbulli i te dhenave te besueshme eshte vendimtare sepse garanton zgjedhjen

e politikave te duhura, per shembull perllogaritjet e kostove. Vleresimi i impaktit per

politikat e propozuara ndryshon nga ai per legjislacionin qe zbaton acquis communautire.

Rregullat nuk duhen hartuar kur nuk ka asnje garanci se ato do te zbatohen.

Per legjislacionin qe perfaqeson acquis eshte e nevojshme qe dispozitat e ligjit perkates te

zbatohen dhe te vihen ne praktike. Ne Memorandumin Shpjegues qe shoqeron projekt

propozimet, konsiderohen impaktet potenciale ekonomike, sociale dhe mjedisore, si dhe

perfshihet analiza kosto-perfitime. Pas vleresimit te impaktit, duhet te pergatitet nje raport me

konstratimet.

Ky raport duhet te permbaje:

1- Nje permbledhje e shkurter e punes se ndermarre 2- Nje pergjigje te pyetjes te rregullosh apo te mos rregullosh, kjo eshte ceshtja, mbi

bazen e analizes kosto-perfitime

3- Evidentim te pagesave potenciale dhe incentivave te respektimit te propozimeve

legjislative, per shembull qe kuptohen me veshtiresi si dhe kostot e larta te, duke

perfshire dhe barrat administrative

4- Ndonje supozim apo pasiguri duhet te permendet

22Po aty, paragrafi 2 23 Sipas udhezimeve te vleresimit te impaktit

21

5- Gjuhe te thjeshte dhe joteknike 6- Detajet teknike dhe dokumentet mbeshtetese duhet te perfshihen ne nji shtojce.

Kapitulli III

3. Analize e teksteve te Direktivave te Komunitetit Evropian dhe

kategorive te legjistacionit dytesor

Teksti i meposhtem flet kryesisht per direktivat.Ceshtjet specifike te rregullave do te

permenden aty ku eshte e nevojshme.

3.1 Qartesimi i objektivit te direktives.

Hapi i pare ne kete proces eshte evidentimi i bazes ligjore te directives.Teksti i nje direktive

mund te ndahet ne tre pjese dhe elemente:

-Baza ligjore(me fjale te tjera,referimi i nje apo me teper dispozitave te Traktatit)

-Preambula,e cila shtron arsyetimin,argumentimin dhe permbajtjene directives.

-Nenet

Nga leximi i neneve perkatese te Traktatit,qe perdoren si baze ligjore,jepen qarte objektivat e

pergjithshme dhe fushat e politikave te directives. Objektivat specifike dhe permbajtja e

22

directives jepen nga preambula. Preambula jep edhe informacione per shembull nese

direktiva eshte e lidhur me direktiva te tjera, sic ndodh kur direktiva bashke me diraktiva te

tjera i perket nje directive kuader. Kjo strukture ekziston per shembull ne fushen e artikujve

ushqimore.

- Evidentimi i tipit te harmonizimit. Preambula normalisht tregon edhe llojin e

harmonizimit qe kerkon direktiva. Tre jane llojet kryesore te harmonizimit:

Harmonizimi minimal. Ne kete rast, direktiva nuk parandalon rregullat

kombetareqe jane me strikte. Direktivat e ketij lloji perdoren kryesisht ne fushat si

mbrojtja e konsumatorit apo e mjedisit, ku objektivi eshte te garantoje mbrojtje

minimale ne mbare BE-ne.

Harmonizimi total. Ne kete rast, ligji i brendshem ndjek ne menyre strikte nenet e

tekstit te direktives. Kjo behet zakonisht kur kerkesat teknike te produkteve

harmonizohen me synimin per te shmangur barrierat e tregtise.

Harmonizimi opsional. Ky eshte organizimi i prere sipas nevojave, per

shembull permases, fushave specifike te punes dhe normave specifike qe duhen

respektuar nga ndermarrjet.

Keto jane direktiva qe shtrojne dy ose tre lloje harmonizimi. Natyra edirektivesmund te

qartesohet mjaftueshem me ane te analizimit dhe interpretimit te neneve perkatese.

3.2. Qartesimi nese direktiva ose nje pjese e saj ka efekt te drejtperdrejte.

Pasoja praktike e ketij parimi ligjor eshte se, kur Shqiperia te behet Shtet Anetar i BE-se,

gjykatat kombetare jane te detyruara ti japin pergjegjesi ligjit te Komunitetit Evropian dhe

duhet te aplikojne ate legjislacion pavaresisht ligjit shqiptar. Eshte e pamundur te jepet ketu

nje pershkrim gjithperfshires i parimit qe u zhvillua nepermjet te drejtes mbi bazen e

precedenteve te Gjykates Evropiane te Drejtesise, por disa informacione shtese mund ti

gjeni ne Kapitullin II. Mjafton te thuhet qe cdo nen i direktives duhet te ekzaminohet

individualisht dhe te analizohet me kujdes. Nese nje directive ka efekt te drejtperdrejte, per

pikat thelbesore nuk duhet devijuar nga teksti.

Pasojat per aktet e tjera. Zbatimi i nje directive mund te kerkoje mendimin e akteve

normative. Kjo mund te coje ne rishikim te te gjithe legjislacion kombetar qe lidhet me te.

Shpesh nje directive do te adresoje fusha qe perfshijne disa ligje dhe disa ministri. Ne te tilla

raste, eshte vendimtare qe ne fillim te percaktohen kompetencat, shperndarja e detyrave dhe

23

procedurat e bashkerendimit. Projekti SMEI po ndihmon Ministrine e Integrimit ne ngritjen e

grupeve te punes nderministrore dhe nderinstitucionale per keto raste, si dhe per perpilimin e

udhezimeve per bashkerendim.

3.3 Analize e tekstit te dispozitave dhe parimeve te pergjithshme te Traktateve,

Marreveshjes se Stabilizim-Asocimit, Marreveshjes se Perkohshme dhe Partneritetit

Evropian me Shqiperine.

Per perafrimin dhe zbatimin e legjislacionit Komunitar, duhet te merremi jo vetem me tekstet

e legjislacionit dytesor (direktivat, rregulloret, etj.), por vecanerisht te rendesisme jane

parimet e pergjithshme qe gjenden ne Traktate dhe jane rafinuar nga e drejta mbi bazen e

precedenteve i Gjykates Evropiane te Drejtesise. Vete Traktati misheron nje ekuiliber te

kujdesshem ndermjet objektivave dhe politikave te ndryshme me rezultatin qe asnje pjese

acqius nuk mund te ndahet ne praktike nga te tjerat. Traktati shprehimisht nenvizon kete

ndervaresi; per shembull ne nenin 152 KE qe sanksionon se nje nivel i larte mbrojtje

teshendetit duhet te intergrohet ne perkufizimin dhe zbatimin e te gjitha politikave te tjera

Komunitare. Aplikimi i parimeve tepergjithshmete legjislacionit Komunitar eshte me I

nderlikuar se sa zbatimi I teksteve te direktivave; kerkon njohuri me te medha te

pergjithshme dhe te zgjeruar per Legjislacionin Evropian dhe te drejten mbi bazen e

precedenteve. Per zbatimin e MSA-se dhe Partneritetit Evropian (Vendimi I Komisionit

2006/54/KE per parimet , prioritet dhe kushtet) jane te nevojshme edhe njohurite dhe te

kuptuarit e permbajtjes se kritereve per aderim te Kopenhagenit 1993, kriteret per demokraci

dhe shtetin e se drejtes,si dhe te drejtat e njeriut dhe mbrojtja e minoriteteve. Vleresimi I

perputhshmerise se legjislacionit shqiptar me keto kritere, jo gjithmone eshte i lehte. Neni 12

i Traktatit24 mund te aplikohet vetem nese ka dispozita specifike per mosdiskriminimin ne

Traktat. E drejta mbi bazen e precedenteve ne konteksin e Nenit 12 eshte aplikuar per eksesin

ne arsimim dhe formim profesional, po ashtu edhe per ndihmen financiare te dhene nga

programet e Komunitetit formimin arsimor dhe te drejten e prones private. Prioriteti ose

supremacia do te thone qe cdo autoritet dhe gjykate kombetare aplikon legjislacionin e KE-se

24Neni 12 i Traktatit te KE-se sanksionon se Brenda fushes se veprimit te aplikimit te

ketij Traktatidhe pa paragjykuar ndonje dispozite ne vecanti qe permban, cdo lloj

diskriminimi me baze kombesie eshte i ndaluar.

24

kur ajo kerkohet nga legjislacioni i KE-se. Ky parim vendos detyrimin per mosaplikimin e

ligjit te brendshem dhe mund te kerkoje menjanimin e cdo dispozite te ligjit te brendshem te

cilat bien ne kundershtim me te drejten Komunitere, pavaresisht nese ato jane miratuar para

apo pas mases Komunitare.

Ky parim i te drejtes Komunitare nuk eshte vendosur nga Traktati vete, por nga e drejta mbi

bazen e precedenteve e Gjykates Evropiane te Drejtesise. Nocioni efekt i drejtperdrejte

permendetshprehimisht ne Traktatin e KE-se25. Ideja e ketij parimi u perkufizua me qarte ne

kazusin Van Gend en Loos (kazus 26/62) Pavaresisht nga legjislacioni i Shteteve Anetare, e

drejta Kominitare jo vetem importon detyrime mbi individet, por synon tu jape atyre te

drejta qe behen pjese e trashegimise se tyre ligjore. Keto te drejta gezohen jo vetem kur ato

jepen shprehimisht nga Traktati, por edhe nga detyrimet qe Traktati imponon ne menyre te

shprehur qarte mbi individet si edhe te Shtetet Anetare dhe mbi institucionet e Komunitetit.

Megjithese kerkesat per gjetjen e efektit te drejteperdrejte mund te ndryshojne lehtesisht ne

varesi te tipit te aktit ligjor, ne tekst duhet te jene tre kerkesa themelore si me poshte:

1. Mjaftueshem i qarte

2. Jo kushtezues

3. Nuk le hapesire per ushtrim te diskrecionit per zbatimin nga ana e institucioneve te

shteteve anetare

Propocionaliteti eshte nje parim i ideuar per te kufizuar direktivat tejet te detajuara.

Zakonisht aplikohet ne kontekstin e ligjit administrative, dhe kerkon qe mjetet per arritjen e

nje qellimi te caktuar nuk duhet te kalojne masen e mjeteve te nevojshme dhe te

pershtatshme per arritjen e atijqellimi ose objektivi.

Besnikeria. Ne baze te Nenit 10 te Traktatit te KE-se, Shtetet Anetare marrin masat e

pershtatshme qofte te pergjithshme ose te vecanta, per garantimin e permbushjes se

detyrimeve qe rrjedhin nga ky Traktat ose qe rezultojne nga veprime te marra nga

institucionet e Komunitetit. Ato duhet te lehtesojne realizimin e detyrave te Komunitetit. Ato

nuk duhet te marrin masa qe mund te vene ne rrezik arritjen e objektivave te Traktatit.

25Neni 249 percakton se Rregullorja ka aplikim te pergjithshem.Eshte detyruese ne

teresine saj dhe e zbatueshme drejtperdrejt ne te gjitha Shtetet Anetare.

25

Sipas te drejtes mbi bazen e precedenteve te Gjykates Evropiane te Drejtesise, te gjitha

Shtetet Anetare

duhet te garantojne efekt te plote te se drejtes Komunitare ne territorin e tyre duhet te garantojne qe gjykatat kombetare sigurojne mbrojtje te plote dhe efikase

te te drejtave qe rrjedhin nga e drejta Komunitare:

nuk duhet te pengojne funksionimin normal te institucioneve te Komunitetit.

Varesia. Parimi i varesise eshte perkufizuar dhe vendosur me Nenin 126 dhe nga paragrafi 2 i

Nenit 5 te Traktatit te KE-se qe percakton:

Per fushat qe nuk bien ne kompetencen ekskluzive te Komunitetit, Komuniteti merr masa,

ne perputhje me parimin e varesise, vetem nese dhe per sa kohe qe objektivat e mases se

propozuar nuk mund te arrihen mjaftueshem nga ShtetetAnetare dhe rrjedhimisht, nisur nga

shkalla e efekteve te mases se supozuar, mund te arrihen me mire nga Komuniteti. Ky parim

ne thelb synon te parandaloje perqendrimin e tepruar te kompetencave ne nivelin e

institucioneve te Bashkimit Evropian. Neni 5, KE respekton identitetet kombetare te

Shteteve Anetare dhe nuk nderhyn ne shperndarjen e kompetencave ndermjet autoriteteve

qendrore, rajonale dhe vendore ne Shtetet Anetare. Parimet e varesise dhe propocionalitetit

perdoren per vleresimin ex-ante te propozimeve te reja te legjislacionit te Komunitetit

Evropian, dhe Protokolli perkates per aplikimin e ketyre parimeve ofron nje kuader

udhezimesh per aplikimin e testit te nevojshmerise.

3.4 Raporti Vjetor i Komisionit Evropian

Raporti vjetor i Komisionit Evropian eshte nje instrument tjeter kontrolli dhe njekohesisht

permbledhes i ecurise se reformave te ndermarra nga vendet qe synojne anetaresimin ne BE,

perfshire dhe Shqiperine. Ai percaktohet si i tille edhe nga Parlamenti Evropian, i cili ne

nenin 6 te tij parashikon se zbatimi i prioriteteve qe permbahen ne kete dokument

monitorohen nga Raporti vjetor i Komisionit. Ai pergatitet dhe publikohet cdo vit nga

komisioni Evropian dhe trajnon ne menyre te hollesishme gjendjen e vendit ne te gjitha

aspektet politike, institucionale, ligjore dhe ekonomike si dhe sugjeron ceshtjet ne te cilat

duhet te perqendrohet vemendja dhe permiresimi gjate 12 muajve te ardhshem. Raporti ruan

te njejten strukture dhe metodologji cdo vit, duke u ndalur ne analizimin e reformave te

26Neni 1 i Traktatit ku thuhet vendimet duhet te merren sa me afer qytetarit te jene e mundur

26

ndernarra ne nga shtetet e asociuara me qellim permbushjen e kushteve per anetaresimin dhe

konkretisht, permbushjen e kriterit politik, kriterit ekonomik si edhe kapacitetin

administrative per perafrimin e legjislacionit.

Qe ne mars 2002, Komisioni i ka raportuar rregullisht Keshillit dhe Parlamentit per progresin

e bere nga vendet e rajonit te Ballkanit Perendimor. Ky progres ndjek thuajse te njejten

strukture si vitet e kaluara. Raporti:

pershkruan shkurtimisht marredheniet ndermjet Shqiperise dhe BE-se:

analizon gjendjen ne Shqiperi per sa I perket kriterit politik per anetaresim:

shqyrton kapacitetet e Shqiperise per zbatimin e standarteve evropiane, domethene,

perafrimin gradual te legjislacionit dhe politikave te saj me ato te acquis, ne perputhje

me Marreveshjen e Stabilizim-Asocimit dhe prioritetet e Parlamentit Evropian.

Ky raport mbulon periudhen nga 1tetori 2007 deri ne fillim te tetorit 2008. Progresi matet

mbi bazen e vendimeve te marra, legjislacionit te miratuar dhe masave te zbatuara. Si rregull,

legjislacioni apo masat qe jane ne fazat e pergatitjes ose qe presin miratimin e parlamentit,

nuk merren parasysh. Kjo qasje garanton trajtim te barabarte midis raporteve dhe vleresim

objektiv. Raporti bazohet ne informacionet e mbledhura dhe te analizuara nga Komisioni.

Pervec ketyre, jane perdorur shume burime, perfshi kontributet e qeverise se Shqiperise, e

Shteteve Anetare, raporteve27 te Parlamentit Evropian, dhe informacionet nga organizata te

ndryshme nderkombetare dhe jo-qeveritare. Komisioni nxjerr perfundime te hollesishme per

Shqiperine ne komunikaten e tij te vecante per zgjerimin28, bazuar ne analizen teknike qe

permban ky raport.

Kapitulli IV

27Per Shqiperine, raportues eshte z. Libor Roucek. 28Strategjia e Zgjerimit dhe Sfidat Kryesore 2008-2009.

27

4. Bashkimi Evropian si zone e Lirise, Sigurise dhe Drejtesise

Bashkepunimi Nderparlamentar ne fushen e Drejtesise dhe Puneve te

Brendshme

Drejtesia dhe Punet e Brendshme te BE-se eshte nje nga fushat qe ka ngritur pyetje dhe

shqetesime mbi sovranitetin dhe transferimin e pushtetit nga niveli kombetar ne ate te BE-se,

si dhe per mbrojtjen e te drejtavethemeltare. Vetem natyra ligjore dhe politikave ne fushen e

DPB te BE-se si dhe limitet institucionale ne nivelin e BE-se ka ngritur nevojen per rritjen e

kontrollit parlamentar si nga Parlamenti Evropian ashtu dhe nga parlamentet kombetare.

Keto thirrje vecanerisht ne lidhje me rritjen e rolit te parlamenteve kombetare ka qene

predominant ne debatin konstitucional te BE-se ne vitet e fundit, ku parlamentet kombetare

shihen gjithmone e me teper ne gjendje qe te adresojne perceptimin qe qytetaret e BE-se jane

indiferente ndaj saj. Bashkepunimi me i ngushte i parlamenteve kombetare mund te luaje nje

rol me te madh per ndikimin qe ata mundte kene ne formesine e politikave dhe ligjeve te BE-

se ne DPB ne saje te kontrollit parlamentar. Edhe pse nuk eshte nje rregull, adoptimi i

legjislacionit te BE-se ne fushen e DPB-se sin je ceshtje urgjence nuk perjashtohet. Nje

shembull i pare, ne kete kuader, eshte adoptimi i Mandat Arrestit Europian (Euroopean

Arrest Earrant). I paraqitur menjehere pas 9/11, per kete legjislacion u ra dakord ne nje kohe

te pa precedente, ne me pak se 3 muaj. Koha shume e shkurter nenkuptonte qe parlamenteve

kombetare iu dha nja kohe shume e kufizuar per te kontrolluar ne menyre kuptimplote draftet

e ndryshme qe vinin nga Grupet e Punes se Keshillit. Kjo i coi ne adoptimin e tyre me shume

pak kontroll dhe futjen e masave per njohjen reciproke per ceshtjet penale ne BE, si dhe pati

pasoja te rendesishme per mbrojtjen e te drejtave themelore ne BE. Se bashku me Mandat

Arrestin Europian ia vlen per tu permendur qe negociatat per propozime te cilat kishin

mbetur pezull per nje kohe te gjate, si per shembull Vendimi per krijimin e Eurojust-it dhe

Direktiva e Dyte per Pastrimin e Parave u pershpejtuan ne te njejten menyre dhe permbajtje,

shume e ndryshuar, si dhe u aprovua nete njejtin Keshill. Si Mandat Arresti Europian dhe

keto propozime u shoqeruan me debate. Direktiva e dyte per Pastrimin e parave futi detyrime

shume te kontestuara per profesionet ligjore, te cilat, duhet te bashkepunojne me Shtetin per

te luftuar pastrimin e parave, gje qe u konsolidua sfiduese per konfidencalitetin avokat-klient,

te drejten per nje process te drejte dhe per vete administrimin e drejtesise ne vendet anetare.

28

Sfidat per bashkepunimin nder parlamentar ne kete kontekst jane evidente vecanerisht

nevoja per te siguruar nje pergjigje te shpejte dhe te koordinuar duke reflektuar objeksinet

dhe kendveshtrimin e parlamenteve kombetare ne lidhje ne perputhshmerine e masave te

propozuara me te drejtat themelore.

4.1 Veprimi i jashtem i BE-se mbi Drejtesine dhe Punet e Brendshme

Shfaqja e BE-se si nje faktor nderkombetar ne DPB ka ngritur disa pyetje qe kane te bejne

me koherencen dhe konsistencen midis veprimit te saj te jashtem dhe te brendshem, e ne

vecanti veprimi i BE-se ne fushen nderkombetare me te drejtat themelore, standartet dhe

vlerat mbi te cilat BE-ja pretendon qe bazohet. Raste te kontestuara te veprimit te jashtem te

BE-se ne fushen e DPB-se jane fati i refugjateve dhe azilkerkuesve, riparimi, ekstradimi dhe

transferimi i te dhenave te pasagjereve (PNR). Ne kete kontekst kontrolli parlamentar eshte

jashtezakonisht i kufizuar.Vecanerisht ne ceshtjet e Shtyllen e trete, Parlamenti Europian nuk

ka asnje kompetence dhe roli i Parlamenteve kombetare ka qene shume i kufizuar. Si

rrjedhoje e pasojave te veprimit te jashtem te BE-se ne DPB ne mbrojtjen e te drejtave

themelore, por dhe te kredibilitetit dhe legjitimitette BE-se ne veprimet e jashtme,

perputhshmeria me vlerat dhe standartet e brendshme te BE-se, monitorimi ne kohe dhe nga

afer nga parlamentet kombetare dhe nje bashkepunim i ngushte nderparlamentar mund te

jene shume i rendesishem per te hedhur drite mbi ceshtjet qe kane te bejne me nivelin

kombetar.

4.2 Agjencite, databaza dhe bashkepunimi funksional

Nje trend i vecante ne zhvillimet e DPB-se ne BE ka qene fokusi mbi bashkepunimin

funksional dhe mbledhjen dhe shkembimin e te dhenave personale. Disa databaza te BE-se

jane krijuar dhe/ose zhvilluar (gjenerata e dyte e Sistemit Shengen te Informacionit dhe

Sistemi i Informacionit mbi Vizat si shembujt e pare). Nderkohe qe keta shembuj mund te

kene nje ndikim te rendesishem mbi te drejtat themelore, hartimi dhe implementimi i tyre

shoqerohet me shume pak kontroll. Parlamentet kombetare analizojne vetem legjislacionin

burimor te BE-se qe themelon keto databaza. Megjithate, ky legjislacion le disa aspekte per

tu vendosur me ane te procedures Comitolgy ku Parlamenti ka te drejte te monitoroje

inplementimin e instrumenteve te legjislacionit te adoptuara nga Keshilli me propozim te

Komisionit Europian dhe Komisioneve, duke e justifikuar me faktin se shume ceshtje jane

teknike.

29

Ky kendveshtrim eshte mbeshtetur nga Komisioni Europian. Kjo perqasje mund te coje de

facto ne nje depolitizim mbi keto ceshtje, duke paraprire alternativat per mbledhjen dhe

shkembimin e te dhenave sensitive personale ne saje te nje debati te hapur dhe demokratik.

Nje shembull tjeter i depolitizimit qe mund te coje ne nje vakum te kontrollit demokratik,

eshte perhapja e shpejte e agjencive te BE-se ne DPB. Europol-I ka qene nje nga shembujt

prijes ne kete kontekst, por tani eshte i shoqeruar nga agjencite si Eurojust dhe Frontex. Ne

zhvillimin e ketyre dy organizatave dy ceshtje kane qene kryesore: marredhenia midis BE-se

dhe nivelit kombetar, si dhe roli dhe pushteti i sakte i organizmave te BE-se ne vecanti nese

ato jane ose deri ku jane funksionale.

Per sa i perket databazave, perfshirja e parlamenteve kombetare eshte pergjithesisht e

kufizuar mbi ekstradimin e legjislacionit qe i themelon keto agjenci. Rrjedhimisht, nje rritje e

kontrollit dhe bashkepunimit nder-parlamentar eshte thelbesore duke patur parasysh pasojat

qe mund te kene veprimet ne fushat qe mbulohen nga keto agjenci/organizma si dhe mungesa

e madhe mbi kontrollin e veprimtarise dhe menaxhimit te ketyre agjencive. Themelimi i

mekanizmave kontrollues behet akoma me i domosdoshem pasi ka problem gjithnje e ne

rritje per te percaktuar me perpikmeri cfare bejne me saktesi keto agjenci te BE-se shembulli

me i mire ne kete kontekst ka te beje me paqartesine mbi veprimet e agjencise FRONTEX

per sa i perket kufirit bregdetar te BE-se. Pervec kontrollit mbi propozimet ne fushen e DPB-

se, veprimet dhe bashkepunimi midis parlamenteve kombetare mund te shtrihet ne faza te

tjera te ciklit legjislativ. Nje rol kyc i parlamenteve kombetare mund te jete perfshirja e tyre

ne vleresimin e impaktit te nxjerre nga Komisioni Europian. Aktualisht vende te ndryshme te

BE-se ushtrojne impakt te ndryshem mbi kontrollin e vleresimit te impaktit. Kontrolli mund

te perqendrohet jo vetem mbi vleresimin e impaktit por mund te shtrihet dhe mbi fazen para

publikimit te ketij impakti duke sjelle pikepamjet e kombetare gjate procesit konsultativ te

komisionit. Ne kete menyre, perfshirja e parlamenteve kombetare do te shtrihej dhe mbi

ciklin e politikave te BE-se dhe te influencoje qe ne etapat fillestare te hartimit dhe

vendimmarrjes mbi legjislacionin.

Nje shembull i fundit ne kete kontekst qe mund te kontribuoje ne nje kontroll efektivmbi

propozimet ne fushen e DPB-se ne fazen fillestare eshte pranimi nga qeveria Britanike e

Memorandumit Shpjegues qe shoqeron propozimet e BE-se te cilat iu derguan Eestrminister

per kontroll me informacione te metejshme mbi pasojat e propozimeve per te drejtat e njeriut.

30

Nje bashkepunim efektiv nder parlamentar per sa i perket kontrollit paraprak te legjislacionit

te BE-se eshte shume i rendesishem edhe ne lidhje me ceshtje qe kane te bejne me

implementimin e legjislacionit DPB-se se BE-se ne nivel local. Parlamentet kombetare duhet

te adoptojne legjislacionin e BE-se duke e pershtatur me sistemin legal dhe kulturen e vendit.

Nderkohe qe nje pjese e madhe e ketyre ceshtjeve mund te jete kryesisht politike, do te ishte i

deshirueshem shkembimi dhe konsultimi mbi praktikat me te mira midis parlamenteve

nacionale.

Ky shkembim pikepamjesh mund te ndalet jo vetem mbi hartimin e legjislacionit por dhe mbi

ceshtje qe kane te bejne me zgjedhje politike. Se fundmi, ia vlen per tu permendur fakti se

bashkepunimi nder parlamentar midis parlamenteve kombetare dhe atij europian mund te jete

thelbesor per te siguruar nje nivel te larte transparence dhe kontrolli mbi ceshtjet e DPB-se se

BE. Nga njera ane nje marredhenie e mire e Parlamenteve locale me ate Europian jane te

domosdoshme per te siguruar perfshirjen kuptimplote ne politikat e BE-se dhe proceset

legjislative te saj sidomos tani qe roli i parlamentit evropian si bashke-ligjvenes ne aspekte te

DPB ne Traktatin Lisbones. Nga ana tjeter, nje Parlament evropian bashkepunues mund te

perfitoje nga nje vizibilitet me i madh ne vendet anetare dhe duke perdorur peshen e

parlamenteve lokale per te kontrolluar implementimin dhe adoptimin e ceshtjeve te DPB-se

ne vendet anetare. Si rrjedhoje forcimi i metejshem i bashkepunimit nderparlamentar duhet

forcuar me teper.

4.2 Aktoret bashkepunues te kuadrit te Drejtesise dhe Ceshtjeve te Brendshme te BEParlamenti Europian

Anetaret e Asamblese se perbashket te Komunitetit Europian te Celikut dhe Karbonit (qe me

vone u transformua ne Parlamentin europian) kritikuan deficitin demokratik te Komunitetit

dhe kerkuan zgjedhje te drejtperdrejta te anetareve te tij dhe nje shtrim te kompetencave.

Integrimi Europian eshte zgjeruar dhe thelluar (hiden & deepen) me ane te traktateve te

ndryshme duke transferuar kompetenca nga Parlamentet nacionale tek ai Europian. SI

rrjedhoje parlamentet kombetare jane lene gjithmone e me teper jashte vendimarrjes. Me

zgjedhjet e drejtperdrejta te Parlamentit Europian ne 1979, shume parlamente kombetare u

ndjene te menjanuara nga politikat e Komunitetit Europian. Me hyrjen ne fuqi te Traktatit te

Mastrihtit ne 1993, BE-ja mori kompetenca qe tradicionalisht ishin kompetence e

parlamenteve kombetare, si per shembull Drejtesia dhe Punet e Brendshme. Si rrjedhoje,

rendesia e bashkepunimit te parlamenteve kombetare dhe Parlamentit Europian u theksua tek

31

nje deklarate e BE-se mbi rolin e parlamenteve. Traktati i Amsterdamit shkoi nje hap me tej

duke e bere tedetyrueshme qe tegjitha dokumentet e konsultimeve te Komisionit ti dergohen

te gjithe parlamenteve kombetare, te cilet kane me pas nje periudhe gjashte javore, per te

diskutuar nje propozim legjislativ.

Komisioni mbi Lirite Civile, Drejtesine dhe Punet e Brendshme. Ne menyre qe te

organizohet puna per seancat plenare te parlamentit, anetaret jane ndare ne Komisione te

qendrueshme te specializuara. Aktualisht Parlamenti Europian perbehet nga 20 Komisione.

Keto te fundit harxhojne pjesen me te madhe te kohes per hartimin e raporteve mbi

legjislacionin e propozuar nga komisioni Europian, por mund te hartojne raporte duke marre

iniciativen mbi ceshtje qe hyjne ne kompetencat e Komisionit.Nje nga keto Komisione

merret me Lirite civile,Drejtesine dhe Punet e Brendshme.Pergjegjesite e ketij Komisioni

jane si me poshte:

1. Mbrojtjen Brenda territorit te Unionit te te drejtave te qytetareve, te drejtave te njeriut dhe

ato themeltare, duke perfshire mbrojtjen e minoriteteve sic eshte percaktuar nga Traktatet dhe

ne Charterin e te Drejtave Themeltare te Bashkimit Europian;

2. Marrjen emasave te nevojshme per te luftuar te gjitha format e diskriminimit pervec atyre

te bazuara ne gjini ose te ndermarra ne vendin e punes ose ne tregun e punes;

3. Legjislacioni ne fushen e transparences dhe te mbrojtjes se personave fizik ne lidhje me

perpunimin e te dhenave personale;

4. Themelimi dhe zhvillimi i nje zone te lirise, sigurise dhe drejtesise, ne vecanti:a. Masat

ne lidhje me hyrjen dhe levizjen e personave, azili dhe emigracioni si dhe bashkepunimi

gjyqesor dhe administrative ne ceshtjet civile; b. Masat ne lidhje me menaxhimin e integruar

te kufijve te perbashket; c. Masat ne lidhje me policine dhe bashkepunimin gjyqesor ne

ceshtjet penale;

5. Per Qendren Europiane per Monitorimin dhe Vartesine nga Drogat dhe Qendra

Europiane per Monitorim te Racizmit dhe Ksenofobise, Europol, Eurojust, Cepol dhe agjenci

dhe qendra te tjera ne te njejten fushe;

6. Percaktimi i nje rreziku, mbas nje dhunimi te qarte nga nje vend anetar te principeve te

perbashketa te vendeve anetare.

4.4 Politika e BE mbi Ceshtjet e Brendshme ne realitetin Shqiptar &Ballkan

Raporti i Komisionit te Brendshem Europian per Shqiperine: Drejtesia, Liria dhe Siguria

Vizat, kufijte, kontrolli, azili dhe emigracioni. Raporti i fundit i BE-se i cili u publikua me 5

32

Nentor 2008 prezantoi arritjet e Shqiperise duke bere nje pershkrim dhe analize te

hollesishme te te gjitha fushave, ku nje pjese te rendesishme e zuri Drejtesia, Liria dhe

Siguria. Kater fushat me te rendesishme ne kete drejtim ku Qendra per Studime te Sigurise

do te ndalet ne kete bulletin jane vizat , kufijte, azili dhe emigracioni. Duke e konsoliduar te

rendesishem raportin vjetor te Komisionit si nje mundesi shume te mire per administraden

publike apo institucionet/organizatat e perfshira ne kete fushe per te pare se ne cilat fusha

vendi ka bere progres dhe per te kuptuar me mire fushat ne te cilat reforma te metejshme jane

te nevojshme.

Konkluzion Ne mardheniet BE-Shqiperi ceshtjet e drejtesise jane prioritare per BE-ne. Ne kuader te

kesaj,kerkesat per permiresimin e instumentave te se drejtes kane qene permanente.Nder

pikat me kryesore jane:

-Rritja e trasparences ne proceset gjyqesore.

-Pavaresia e gjygjtareve dhe mbrojtja e te drejtave te tyre.

-Permiresimi I statusit te administrates gjyqesore.

-Rritja e bashkepunimit ndermjet organeve te drejtesise.

-Trajtimet e vazhdueshme te gjyqesorit .

33

-Zbatimi i vendimeve gjygjesore etj.

Me kalimin e viteve tranzitore edhe Shqiperia po shkon drejt permiresimit te organeve te

drejtesise,kjo fale bashkepunimit dhe orientimit te here pas hereshem me strukturat europjane

te drejtesise.

Ne kuadrin e integrimit dhe te perafrimit te Shqiperise me strukturat europiane, pika

themelore qendron ne nevojen e bashkepunimit ne fushen e drejtesise dhe puneve te

brendshme mes Shqiperise dhe BE-se. Ne fushen e drejtesise eshte i rendesishem

bashkepunimi ndermjet administradave te drejtesise te vendeve anetare, perms formave dhe

kontakteve permanente me legjislacionet perkatese dhe ndryshimet e here pas hershme qe

mund te pesojne ato.

Ne fushen ekonomike eshte i domosdoshem bashkepunimi ndermjet administradave

doganore te vendeve anetare, ne levizjen e lire te resurseve tregtare, ne lehtesimin e

procedurave respektive te vendeve bashkepunuese.

Ne kuadrin e puneve te brendshme eshte nje pike shume e rendesishme bashkpunimi

ndermjet forcave te policise dhe ruajtjes se rendit te vendeve anetare, nepermjet

eksperiencave te perbashketa, per luften kunder krimit te organizuar dhe trafiqeve.

Marreveshja e Stabilizim Asocimit, ka ndikuar ne nje fryme te re ne bashkpunimin

nderveprues mes Shqiperise dhe vendeve te tjera europiane. Synimet kryesore te asocimit

jane:

Mbeshtetja e perpjekjeve te Shqiperise per forcimin e demokracise dhe sundimin e te drejtes;

bashkpunimi rajonal ne fushen e drejtesise, nenshkrimi i konventave dhe marreveshjeve

brenda dy vjeteve nga hyrja ne fuqi e MSA-se: Asistenca financiare per fusha te rendesishme

si drejtesia etj.

Ne bashkpunimin e tyre ne fushen e drejtesise, palet i kushtojne rendesi te vecante forcimit

te sundimit te se drejtes, zbatimit te ligjeve dhe administrimit te drejtesise ne vecanti.

Bashkepunimi synon vecanerisht fuqizimin e pavaresise se gjygjesoritdhe permiresimin e

efikasitetit te tij.

Me nenshkrimin e MSA-se Shqiperia ka pesuar progres ne institucionet e saja te

drejtesise,duke filluar qe nga permiresimet e vazhdueshme te legjistacionit,duke e pershtatur

dhe perafruar ate me vendet e tjera anetare,si dhe ne te gjitha fushat e tjera social-ekonomike,

te cilat prodhojne zhvillim dhe progres.

34

REKOMANDIMET 1.Shqiperia duhet te plotesoj funksionimin normal te Parlamentit ne bazem e dialogut

konstruktiv politik qe perfshine te gjitha partite politike.

1. Te miratoj ligje qe vazhdojne te qendrojne te pa miratuar.

2. Te perforcoj maxhorancen ne parlament. 3. Te emeroj avokatin e popullit dhe te siguroj nje process te rregullt degjimi dhe votimi ne

parlament per antaret e gykates se lart dhe asaj kushtetuese.

4. Te modifikoj kornizen ligjore per zgjedhjet ne perputhje me rekomandimet e OSBE ODIHR.

5. Te siguroje mbajtjen e zgjedhjeve ne perputhje me standartet nderkombetare. 6. Te ndermarre hapa konkrete ne permbushjen e reformes ne administraten publike duke

perfshire miratimin e amendamenteve ne ligjin per sherbimin civil dhe te forcoj

sherbimin civilduke u bazuar ne profesionalizem dhe ne depolitizimin e administrates.

7. Te forcoj zbatimin e ligjit dhe te ndermarre reforma ne drejtesi 8. Te zbatoj ne menyre efektive strategjite e qeverise per antikorrupsionin. 9. Te hiqen pengesat e investigimit, ne vecanti pengesat qe lidhen me hetimin e gjyqtarve,

ministrave dhe deputeteve.

10. Forcimi i luftes kunder krimit te organizuar. 11. Miratimi i nje strategjie kombetare per te drejtat e pronesise qe duhet te parashikoj

kthimin dhe kompensimin e pronave.

12. Te ndermarre hapa konkrete ne drejtim te forcimit dhe te mbrojtjes se te drejtave te

njeriut, vecanerisht ato te grave dhe femijeve te komunitetit rom.

35

13. Te marre masa per permiresimin e trajtimit te te ndaluarve ne komisariate apo ne dhomat e paraburgimit.

14. Te perforcohet bashkepunimi rajonal.

BIBLIOGRAFI Apap Justice and Home Affaire in the EU, Liberty and security issues after

enlargement, Bruxelles, 2006.

Axine Andree, European community law and organizational development

Ballarino T. , Manuale breve di diritto dellunione evropea. Padova, 2004

Bast Jurgen, On the grammar of EU lae, NYU School, 2003

Draetta-N. Parisi. Elementi di diritto dellUnione evropea, Milano,1999

Delor Zhak, Libri i Bardhe, Pergatitja e vendeve te asociuara te Evropes Qendrore

dhe Lindore

Eessels, Eolfgang, Europa Prej A-Z

Keshilli i Ministrave i Republikes se Shqiperise, Vendimi nr. 584 dt.28.08.2003,

ndryshuar nga vendimi nr.201 dt.29.03.2006

Keshilli i Ministrave i Republikes se Shqiperise, vendimi nr. 580 dt 10.09.2004

Keshilli i Ministrave i Republikes se Shqiperise, vendimi nr.317 dt 13.05.2005

Komunikate e Ministrit te Drejtesise 8002/1999, (IK.10.) Per menaxhimin e ceshtjeve

qe lidhen me harmonizimin e ligjeve, dr. Ibolya David

Manuali i EURALIUS (Misioni i Asistences Evropiane per Sistemin Gjyqesor

Shqiptar)

Marreveshja e Stabilizim Asocimit ndermjet Komuniteteve Evropiane dhe Shteteve

Abetare nga njera ane dhe Shqiperia nga ana tjeter

Marreveshja e perkohshme per tregtine dhe ceshtjet e lidhura me tregtine ndermjet

Komunitetit evropian nga njera ane dhe Shqiperise nga ana tjeter

Udhezimet e Kryeministrit te Hollandes per Legjislacionin Dytesor, dt.05.09.2006

36

Vendimi i Keshillit 2006/54/EC dt, 30.01.2006 per parimet, prioritetet dhe kushtet ne

Parlamentin Evropian me Shqiperine

Vendimi i Kuvendit te Republikes se Shqiperise, dt 16.12.2004

Zaimi, Iva, E drejta Europiane, Tirane,2007