4
34 personeelbeleid december 2009 34_37_rouwprotocol_PB12_2009.indd 34 02-12-2009 13:50:01

Personeelbeleid 2009 11 De laatste eer

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Personeelbeleid 2009 11 De laatste eer

34 personeelbeleid • december • 2009

34_37_rouwprotocol_PB12_2009.indd 34 02-12-2009 13:50:01

Page 2: Personeelbeleid 2009 11 De laatste eer

personeelbeleid • december • 2009 35

Wanneer een militair sneuvelt, is er via protocollen precies

vastgelegd wat er moet gebeuren. Maar voor het overlijden

van burgerpersoneel bestond tot voor kort geen vergelijkbaar

protocol. Inmiddels is in dat hiaat voorzien. Hoe Defensie een

rouwprotocol invoerde voor haar burgerpersoneel.

Tekst Leo Wilhelm, Ministerie van Defensie, Fotografie Dreamstime

Ministerie voert rouwprotocol in voor burgerpersoneel

De laatste eer

Omgaan met verlies binnen een organisatie is niet

alleen een kwestie van goed werkgeverschap. Het

gaat ook om aandacht voor bedrijfseconomische

doelen. Een goede rouwbegeleiding vanuit het

werk kan uitval van medewerkers voorkomen, het bevordert

onderlinge betrokkenheid en werkt positief op de loyaliteit van

het personeel.

Het Ministerie van Defensie heeft hier de nodige ervaring mee.

De aard van het militaire werk brengt mee dat er soms militairen

sneuvelen. Binnen Defensie werken 50.000 militairen en 20.000

man burgerpersoneel. Tot voor kort was er alleen voor de mili-

tairen een rouwprotocol. Deze voorziening bestond niet voor

het burgerpersoneel, terwijl ook daar sterfgevallen voorkomen

onder het personeel.

Vorig jaar is er ook een rouwprotocol opgesteld voor de civiele

tak van het ministerie. Het initiatief hiertoe is genomen vanuit

de Bedrijfsgroep IVENT, onderdeel van het Commando Diensten

Centra. Dit is de ict-leverancier van het ministerie. Veel burger-

medewerkers werken bij dit bedrijfsonderdeel.

Zo’n protocol lijkt een formaliteit, maar is het niet. De dood van

een medewerker raakt een organisatie flink, en niet alleen door-

dat er een vacature ontstaat. Zo’n gebeurtenis heeft een impact

op veel collega’s. Sinds het rouwprotocol een jaar beschikbaar is

gekomen, is het binnen het ministerie vier keer gebruikt bij het

overlijden van een collega. Mensen nemen het zelfs mee naar

huis. Eén van de medewerkers had het op de koffietafel liggen

bij de plechtigheid na het overlijden van zijn schoonvader. In de

familiekring is er gebruik van gemaakt, met name voor achter-

grondinformatie over gesprekstips.

ChecklistDe noodzaak van een rouwprotocol bij de civiele tak van het

ministerie werd duidelijk toen de commandant in een nieuw-

jaarstoespraak vertelde blij te zijn dat er in het voorgaande jaar

34_37_rouwprotocol_PB12_2009.indd 35 02-12-2009 13:50:02

Page 3: Personeelbeleid 2009 11 De laatste eer

36 personeelbeleid • december • 2009

geen medewerkers overleden waren. De officier bleek verkeerd

te zijn geïnformeerd, want in dat jaar waren er twee collega’s

overleden. P&o verdiepte zich in deze zaak en constateerde dat

er onder het burgerpersoneel gemiddeld drie medewerkers per

jaar overlijden. Daarnaast worden ook jaarlijks medewerkers

geconfronteerd met overlijden in hun privésfeer. Tussen de

acht- en de twaalfhonderd collega’s hebben direct of indirect te

maken met verlies rond overlijden.

IVENT nam het initiatief om een rouwprotocol te schrijven, met

speciale aandacht voor de emotionele aspecten van verlies. Een

rouwprotocol beschrijft de stappen die een organisatie kan

nemen bij overlijden van een medewerker, of een dierbare van

een medewerker. Het bevat een checklist voor elke te nemen

stap, waaruit de werkgever en de collega’s kunnen bepalen wel-

ke maatregelen gepast zijn.

Een rouwprotocol gaat vaak over concrete handelingen, zoals

het aannemen van het overlijdensbericht, het contact houden

met de getroffen familie, het informeren van de afdeling en het

bijwonen van de uitvaart. Verder bevat het suggesties voor het

scheppen van omstandigheden waarin het verlies op het werk

zichtbaar en bespreekbaar kan worden. Voorbeelden hiervan

zijn een condoleanceregister en een herdenkplekje met een

foto van de overleden collega.

Verder bevat het rouwprotocol concrete tips en aanwijzingen

voor leidinggevenden en collega’s om het gesprek aan te kun-

nen gaan met een medewerker met verlies. Het biedt verder

achtergrondinformatie over verlies en rouwtrajecten om duide-

lijk te maken wat iemand met verlies kan doormaken. Zo wor-

den er veelvoorkomende misverstanden over verlies weerlegd

(even met rust laten, gaat vanzelf over, de tijd heelt alle won-

den) en wordt er uitgebreid geschreven over de heftigheid en

diversiteit van gevoelens rondom verlies.

P&o-bijdrageP&o heeft bijgedragen aan de totstandkoming van regelgeving

rond rouwverwerking binnen Defensie. Ook de kennis en erva-

ring van Bedrijfsmaatschappelijk Werk en Geestelijke Verzorging

zijn benut om het rouwprotocol volledig te maken. Defensie wil

als organisatie een afspiegeling van de samenleving zijn en

voert hiertoe een actief diversiteitbeleid. Informatie over cultu-

rele en religieuze aspecten rondom verlies en rouw ontbreekt

dan ook niet in het rouwprotocol.

Het rouwprotocol is een heel boekwerk geworden, bestaande

uit twee checklists: een voor het overlijden van een medewerker

en een voor het overlijden van een dierbare van een medewer-

ker. Er zijn drie bijlagen met gesprekstips, achtergrondinforma-

tie over verlies en culturele en religieuze aspecten van verlies.

Het complete

rouwprotocol is op intranet gepubliceerd. De site is binnen de

organisatie via verschillende nieuwsberichten, onder andere in

het personeelsblad, onder de aandacht gebracht.

MensenwerkHet onderwerp van verlies en rouw blijft voor veel mensen ech-

ter een moeilijk onderwerp. Veel medewerkers worden hier lie-

ver niet mee geconfronteerd. Het risico dat het rouwprotocol

een papieren stuk blijft, is reëel. Omgaan met overlijden blijft

mensenwerk dat vraagt om gevoel. Geen enkel rouwtraject is

hetzelfde.

Om leidinggevenden en collega’s niet alleen bekend maken met

de inhoud van het rouwprotocol, maar ze ook de gelegenheid

te bieden om vaardigheden te ontwikkelen, is er op het ministe-

rie een workshop georganiseerd. Hierin oefenen medewerkers

met gespreksvaardigheden in het contact met rouwenden.

Deze workshop is opgenomen in het trainingsaanbod in het

kader van management development. De Medezeggenschap

Commissie is betrokken bij het onder de aandacht brengen en

houden van het rouwprotocol. Een poging om een lotgenoten-

groep rondom verlies en rouw op te richten, is nog niet gelukt.

Het onder de aandacht brengen van een rouwprotocol lijkt vaak

zendingswerk in een organisatie. Het is inderdaad een kwestie

van lange adem. Het onderwerp moet gedurende lange tijd op

de agenda blijven staan. Het succes van een rouwprotocol op

het werk is ook afhankelijk van timing. Zonder dit hulpmiddel

staat elke leidinggevenden opnieuw voor het vraagstuk hoe te

handelen, als er een nieuw sterfgeval is op het werk.

OVErlIjDEN VaN WErkNEMErSUit onderzoek van de landelijke Stichting rouwbegeleiding blijkt dat jaarlijks 250.000 werknemers recht-

streeks betrokken raken bij een overlijden. Per jaar kennen één miljoen werknemers iemand die betrokken is

bij een overlijden. Veertig procent van de medewerkers met een verlies meldt zich ziek. Uiteindelijk verliest

zeven procent na een verlieservaring zijn baan. Van degenen die een partner verliezen, keert slechts de helft

volledig in hun oude functie terug.

34_37_rouwprotocol_PB12_2009.indd 36 02-12-2009 13:50:02

Page 4: Personeelbeleid 2009 11 De laatste eer

Arbeidsrecht in de praktijkZesde herziene druk

Bestel via www.sdu.nl/service of bel (070) 378 98 80

Auteurs:mr. D.M. van Genderenmr. H.A. Dragstramr. P.S. Fluitmr. M.E. Stefelsmr. W.G.M.J. Wittemr. D.J.B. de WolffDe auteurs zijn werkzaam bij Stadhouders Advocaten

Boek: 426 pagina’s

ISBN: 978 90 12 38035 5

Prijs: € 41,–

Abonnement: € 38,– (BKARBRECHT)

Onze uitgaven zijn ook verkrijgbaar via de boekhandel

De praktijk als uitgangspuntDe hoofdstukken volgen de verschillende

fasen in de arbeidsovereenkomst, vanaf

het moment waarop het aanbieden van

de arbeidsovereenkomst wordt

overwogen tot en met de afwikkeling van

de beëindigde overeenkomst. Natuurlijk

worden fi scale aspecten, pensioen-

vraagstukken en het socialezekerheids-

recht ook op begrijpelijke manier

behandeld. Steeds worden praktijk-

situaties gebruikt om de leerstukken te

illustreren. Literatuur- en jurisprudentie-

verwijzingen zorgen ervoor dat de lezer

zich desgewenst verder kan verdiepen.

Een schaap met vijf potenArbeidsrecht in de praktijk is een uniek

handboek. Doorgewinterde arbeids-

rechtjuristen gebruiken het als

toegankelijk naslagwerk. Het boek wordt

veel gebruikt door personeels-

functionarissen zonder juridische

achtergrond, die behoefte hebben aan

arbeidsrechtelijke vakinformatie.

Adviseurs, accountants, bedrijfs- en

verzekeringsartsen gebruiken het boek

als arbeidsrechtelijke steun en

toeverlaat. En tenslotte wordt het veel

gebruikt in opleidingen en cursussen.

34_37_rouwprotocol_PB12_2009.indd 37 02-12-2009 13:50:03