t

Photophysise-περιοδικό για την Ελληνική Φύση 2012/1

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΑΓΡΙΑΣ ΦΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

αποτελέσματα διαγωνισμού 2011

ΥΔΑΤΙΝΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ - ΓΙΑΝΝΗΣ ΙΣΣΑΡΗΣ

portofolio

ΓΛΑΡΟΙ ΣΤΟ ΛΙΜΑΝΙ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

Ο ΕΡΗΜΟΣΦΥΡΙΧΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ LIFE ΦΙΑ ΤΗ ΝΑΝΟΧΗΝΑ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΑΓΡΙΑΣ ΦΥΣΗΣΑποτελέσματα 2011

σελίδα 4

Ερημοσφυριχτής

Φωτογράφος: Colin Turvey

3

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΥΔΑΤΙΝΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣτου Γιάννη Ίσσαρη

σελίδα 18

ΓΛΑΡΟΙ - ΛΙΜΑΝΙ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥτου Μιχάλη Δρετάκη

σελίδα 45

Ο ΕΡΗΜΟΣΦΥΡΙΧΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑκείμενο

του Νίκου Προμπονά σελίδα 72

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ LIFE ΓΙΑ ΝΑΝΟΧΗΝΑ

Ορνιθολογική Εταιρεία σελίδα 86

4

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΑΓΡΙΑΣ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦ http://wildlifephotograp

ΦΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΦΙΚΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ 2011phygreece.blogspot.com

OΧρήστος Βλάχος είναι ο νικητής του διαγωνισμού

για τη Φωτογραφία της Χρονιάς 2011, με τηνεκπληκτική λήψη ενός Ξεφτεριού στο έδαφοςι!

Δεύτερη καλύτερη ψηφίστηκε η δύσκολη λήψη μιας

Αλκυόνης σε πτήση, του Πέτρου Πέτρου!

Ητρίτη θέση ανήκει στον Νίκο Σαμαριτάκη,για τη μαγευτική φωτό ενός Μεσογειακού

Μάντη (Iris oratoria)

Τέταρτη θέση ο Νίκος Φωκάς

, με τον χορευτή Σταχτομυγοχάφτη

ΟΜάνος Παπαδομανωλακης με την εκπληκτική λήψη ενός Ξε-

φτεριού εν δράσει απέσπασε την πέμπτη θέση

16Δ

εύτερη επιτυχία για τον Νίκο Φωκα με την έ

έκτη θέση για αυτή τη δυναμική λήψη Σταχτάρων

18

ΥΔΑΤΙΝΕΣ κείμενο - φωτογραφίε

19

ΙΣΤΟΡΙΕΣ ες του Γιάννη Ίσσαρη

20

Μεγαλώνοντας στη Θήβα, ήταν μάλλον αναμενόμενο να βρεθώ πιο κοντά

στους αγρούς και τα βουνά παρά στη θάλασσα. Από μικρός μέσα στη

φύση, τα παιδικά μου χρόνια ήταν συνυφασμένα μ’ εκδρομές και δια-

κοπές στο βουνό, περπατήματα στο δάσος, βόλτες με ποδήλατο, ορειβασίες,

χειμερινό σκι και λίγες αγροτικές εργασίες... γνήσιες «στεριανές» δραστηριό-

τητες! Ομολογουμένως, οι παραλίες και τα καλοκαιρινά μπάνια δε με συγκι-

νούσαν τόσο και για μεγάλο χρονικό διάστημα η θάλασσα μου φαινόταν

απόμακρη κι εν τέλει βαρετή σαν μια απέραντη πισίνα.

Αυτό που ακολούθησε ωστόσο επιβεβαίωσε περίτρανα τα λόγια του Ζ.Υ.

Κουστώ και ιδιαίτερα το δεύτερο και σημαντικότερο τμήμα της διάσημης

του πρότασης, που στις συνήθεις αναφορές παραλείπεται: «Οι άνθρω-

ποι προστατεύουν αυτό που αγαπούν κι αγαπούν αυτό που καταλαβαίνουν».

Όλα άλλαξαν λοιπόν όταν ξεκίνησα να σπουδάζω Θαλάσσιες Επιστήμες

στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, όπου μου πρωτοδόθηκε η ευκαιρία να ρίξω

μια πιο κοντινή ματιά υπό την επιφάνεια, στον Κόσμο της Σιωπής. Η

μυστήρια και άγρια φύση της θάλασσας και των κατοίκων της με συνάρπασε

και η ζωή μου από τότε πήρε άλλη πορεία.

Οπλισμένος με γνώση αλλά κυρίως με απορίες, ξεκίνησα τις καταδύσεις

και την υποβρύχια φωτογραφία για να δείξω κι εγώ με τη σειρά μου

στο κόσμο γύρω μου το θαύμα της υποθαλάσσιας ζωής στις οικείες

μας θάλασσες. Η έλξη του συνδυασμού της εξερεύνησης, της περιπέτειας, της

επιστήμης και της δημιουργίας παραήταν δυνατή για να την αγνοήσω: η σύλ-

ληψη της υποβρύχιας εικόνας έγινε το πάθος μου!

Σήμερα πλέον μπορείτε να με συναντήσετε υποβρυχίως, στ’ αχαρτογρά-

φητα νερά της Ανατολικής Μεσογείου, να διερευνώ την κατάσταση του

πληθυσμού απειλούμενων θαλάσσιων ειδών, να καταγράφω και να χαρ-

τογραφώ την κατανομή ειδών και βιοτόπων, να κινηματογραφώ και να φωτο-

γραφίζω τις έντονες προσωπικές επαφές μου με την υποθαλάσσια ζωή, σε

μόνιμη αναζήτηση πλούσιων και ανέγγιχτων ακόμη θυλάκων άγριας ζωής σ’

αυτή την αρχαία, πολύπαθη θάλασσα...

21

Ο Γιάννης Ίσσαρης είναι Ωκεανογράφος και υποψήφιος διδάκτορας Θαλάσ-

σιας Οικολογίας στο Τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ασχολείται

επαγγελματικά με την υποβρύχια εικόνα, τόσο με τη φωτογραφία, όσο και με το

βίντεο. Η φωτογραφική του δουλειά έχει εκδοθεί στον ημερήσιο, περιοδικό και

επιστημονικό τύπο καθώς και σε επετειακή συλλογή γραμματοσήμων (2008,

Διεθνές Έτος του Πλανήτη Γη). Έχει λάβει σημαντικές διακρίσεις σε διεθνείς

διαγωνισμούς φωτογραφίας φύσης (EWPY 2009, 2011) κι έχει συμμετάσχει με

έργα του σε ομαδικές εκθέσεις φωτογραφίας άγριας ζωής σε Ελλάδα, Γερμανία

και Γαλλία. Συχνά ως φωτογράφος συνεργάζεται με ελληνικές και διεθνείς περι-

βαλλοντικές οργανώσεις στην προσπάθεια ανάδειξης και προστασίας του θα-

λάσσιου περιβάλλοντος. Στον τομέα της κινούμενης εικόνας, έχει συμμετάσχει

με την ιδιότητα του υποβρύχιου κινηματογραφιστή στην παραγωγή 6 τηλεοπτι-

κών ντοκιμαντέρ κι ενημερωτικών εκπομπών που προβλήθηκαν σε Ελλάδα και

Γερμανία. Τέλος, εισηγείται σεμιναρίων υποβρύχιας φωτογραφίας γι’ αυτόνο-

μους δύτες σε συνεργασία με καταδυτικά κέντρα στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Το site του www.yissaris.com βρίσκεται υπό κατασκευή.

22

Σπιράλ

Σπειρογράφος  Sabella spallanzaniiΑλυκή, Κορινθιακός κόλπος

Ο ανυποψίαστος επισκέπτης του βυθού θα πρέπει ν’ αφή-

σει τις αισθητικές του προκαταλήψεις πίσω στην ξηρά,

μιας και η θάλασσα κρύβει εκπλήξεις πέρα από κάθε στε-

ριανή φαντασία. Στην προκειμένη περίπτωση, η φωτογρα-

φία απεικονίζει ένα είδος θαλάσσιου σκουληκιού κι όχι

φανταχτερού λουλουδιού. Ο σπειρογράφος τρέφεται με

οργανικά σωματίδια που αιωρούνται στο νερό και χρησι-

μοποιεί αυτή την περίτεχνη βιολογική κατασκευή του που

23

Αλίκη η Θαυμάσια

Ανεμώνη Alicia mirabilisΚαλαμάκι, Κορινθιακός κόλπος

Ένα από τα πιο εντυπωσιακά ζώα του

Μεσογειακού βυθού, η συγκεκριμένη

ανεμώνη είναι αυστηρά νυκτόβιο είδος.

Κατά τη διάρκεια της ημέρας είναι συρ-

ρικνωμένη σε σχήμα μικρής μπάλας στο

βυθό και μόνο κατά τύχη την αναγνωρί-

ζει κανείς στην υποβρύχια βόλτα του.

Το βράδυ ωστόσο, φουσκώνει με νερό

και ανορθώνει το ανάστημά της, που

πολλές φορές μπορεί να φτάσει και τα

40 εκατοστά σε ύψος, ενώ απλώνει πα-

ράλληλα τα θανατηφόρα για το πλαγκτό

αλλά και τα μικρόψαρα πλοκάμια της

που μπορεί να ξεπερνούν και τα 60 εκα-

τοστά σε μήκος. Πρόκειται για μια καλο-

στημένη παγίδα και η προσέγγισή της

απαιτεί προσοχή, γιατί το τσίμπημά της

είναι από τα πιο επώδυνα στις θάλασ-

σές μας.

Στενές επαφές τρίτου τύπου

Καλαμάρι Sepioteuthis sp.

Στον υποθαλάσσιο κόσμο, φωτογράφος και θέμα γινόμαστε ένα. Δεν υπάρ-

χει άλλος τρόπος, το νερό απορροφά πολύ έντονα το φως και οι φωτογρα-

φίες από απόσταση δεν είναι δυνατές. Έτσι, εξοπλισμένοι με

υπερευρυγώνιους φακούς, εξασκούμαστε άλλοτε στην προσέγγιση της θα-

λάσσιας πανίδας κι άλλοτε στην προσέλκυσή της με περίεργες συμπεριφο-

ρές και φανταχτερές κινήσεις! Εδώ, μετά από μερικά λεπτά αμοιβαίου

“ζυγίσματος”, το καλαμάρι κι εγώ βρεθήκαμε σε απόσταση αναπνοής, να πα-

ρατηρούμε εγώ εκείνο κι εκείνο την αντανάκλασή του στο φωτογραφικό φακό

Κάψουλες ζωής.

Κορδέλα αβγών με ατελή ιχθίδια του γένους Scorpaenidae

Βουλιαγμένη, Σαρωνικός κόλπος

Από μακριά θύμιζε σελοφάν περιτυλίγματος με προστατευτικές φυσαλίδες, μια προ-

σεκτική ματιά ωστόσο μου αποκάλυψε το εξής θέαμα: χιλιάδες μικροσκοπικά ψαράκια

σε προνυμφικό στάδιο εκκολάπτονταν μέσα στο αβγό τους, περιμένοντας καρτερικά

τη στιγμή που θα απελευθερωθούν από τη στρόγγυλη προστατευτική κοιτίδα τους.

Ζωή εν τη γενέσει!

Αλογάκι στο λιβάδι.

Ιππόκαμπος Hippocampus guttulatus σε λιβάδι θαλάσσιου γρασιδιού

Cymodocea nodosa

Καλαμάκι, Κορινθιακός κόλπος

Γνωστός για την ικανότητα παραλλαγής του που προσεγγίζει αυτή του χαμαιλέοντα,

ο ιππόκαμπος κοιτά με καχυποψία και αναρωτιέται αν τελικά πετυχαίνει το τρικ της

απόκρυψης ή αν έχει γεράσει πια για τέτοια κόλπα! Πάντως, με την σχετικά πρό-

σφατη απαγόρευση της αλιείας με συρόμενα δίχτυα στα θαλάσσια λιβάδια, οι πε-

ριορισμένοι πληθυσμοί τους αναμένεται να παρουσιάσουν ανάκαμψη και ίσως η

συνάντηση με κάποιον εκπρόσωπο του είδους να μην αποτελεί πια τόσο σπάνιο

φαινόμενο στο μέλλονt

Τρέχει κάτι;

Σαλιάρα Blennius ocellaris σε κέλυφος νεκρού αχινού

Λιβαδόστρα, Κορινθιακός κόλπος

Οι σαλιάρες είναι πραγματικά πολύ θαρραλέα και τσαμπουκαλεμένα ψάρια, ει-

δικά όταν πρόκειται για την προστασία του σπιτιού τους. Υπάρχει μια νοητή

σφαίρα εκτός της οποίας οι χωροκρατικές τους ανησυχίες είναι ανύπαρκτες, όταν

όμως πλησιάσεις περισσότερο, σημαίνει συναγερμός και ξεσπάει πόλεμος ηθι-

κού. Στραβά βλέμματα, απότομες αποκρύψεις και αποκαλύψεις, στο τέλος ο νοι-

κοκύρης βγαίνει από το σπίτι του για να καταδιώξει τον εισβολέα, προσπαθώντας

να επιβληθεί πλέον με ανασηκωμένο το ραχιαίο του πτερύγιο… περιττό να ανα-

φέρω πως ήταν μια από τις πιο επικίνδυνες φωτογραφίσεις που έχω κάνει μέχρι

στιγμής, καθότι παραλίγο να πνιγώ από τα γέλια!

Διαδική ομορφιά

Αχινός Sphaerechinus granularis

Βουλιαγμένη, Σαρωνικός κόλπος

Θα μπορούσε να είναι φωτιστικό ιδιοφυούς σύλληψης, ωστόσο η πραγμα-

τικότητα στη φύση πολλές φορές ξεπερνάει τη σχεδιαστική ικανότητα του

ανθρώπου. Οι λευκές απολήξεις των σκουρόχρωμων στη βάση τους αγκα-

θιών του συγκεκριμένου είδους αχινού μας επιτρέπει να θαυμάσουμε την

λεπτομέρεια που συνιστά η περίτεχνη και συνάμα μινιμαλιστική κατασκευή

τους από ανθρακικό ασβέστιο

Ένας άλλος κόσμος

Φύκη του γένους Cystoseira

Κάλαμος Εύβοιας, Αιγαίο Πέλαγος

Οι δύο κόσμοι βρίσκονται τόσο κοντά μεταξύ τους, τους χωρίζει μόλις ένα λεπτός υδά-

τινος υμένας. Κι όμως, η ζωή πάνω και κάτω από το νερό σε μεγάλο βαθμό συνεχίζε-

ται εν αγνοία του τι συμβαίνει πέρα από το όριο. Εδώ, ένα φύκος κάνει ένα ακούσιο

βήμα εξερεύνησης σ’ ένα κόσμο θολό κι αφιλόξενο, καθώς το κύμα στην ακτή απο-

τραβά το νερό και το εκθέτει στιγμιαία στον αέρα

Περιέργεια

Νεαρό χταπόδι Octopus vulgaris

Καλαμάκι, Κορινθιακός Κόλπος

Αν υπάρχει κάτι για το οποίο είμαι σίγουρος ότι χαρακτηρίζει όλα

τα χταπόδια και ειδικά τα νεαρά άτομα, αυτό είναι η περιέργεια -

περισσότερο μάλιστα και από τη γάτα! Πρόκειται για ένα έμφυτο

χαρακτηριστικό αυτών των πανέξυπνων μαλάκιων που πολλές

φορές υπερνικάει το αίσθημα του φόβου και τους χρησιμεύει στο

ν’ αντιλαμβάνονται, να μαθαίνουν και να προσαρμόζονται καλύ-

τερα στο περιβάλλον τους. Εδώ ένα μικροσκοπικό χταποδάκι

μεγέθους μερικών εκατοστών έχει κρυφτεί στο εσωτερικό ενός

μπουκαλιού μπύρας που χρησιμοποιεί για θαλάμι και με περιερ-

γάζεται με το ένα του μάτι. Με το που βγαίνω από το οπτικό του

πεδίο, εμφανίζεται στο χείλος και με ψάχνει, όταν επιστρέφω, ξα-

νακρύβεται στο βάθος! Το κορεσμένο πορτοκαλί χρώμα έχει

προκύψει από το φως που έριξα με τα φλας επάνω στο γυάλινο

καφέ μπουκάλι για να φωτίσω το εσωτερικό του

Αιώρηση σε υγρό διάστημα

Υδρομέδουσα Aequorea forskalea

Τρίκερι, Αιγαίο Πέλαγος

Με σύσταση αποτελούμενη τουλάχιστον κατά 95% από

νερό, η υδρομέδουσα κυριολεκτικά αποτελεί ένα υδάτινο

πνεύμα που πλανάται παρασυρόμενό από τα θαλάσσια

ρεύματα. Εδώ, ανάμεσα σε φωτισμένα αιωρούμενα σωματί-

δια, θυμίζει ουράνιο σώμα ή και γαλαξία χιλιάδες έτη φωτός

μακριά. Ένας άλλος κόσμος εκεί κάτω!

Ηλιοθεραπεία

Μέδουσα Cotylorhiza tuberculata

Κόρφος, Σαρωνικός κόλπος

Μια παρασυρόμενη βιολογική καλλιέργεια. Αυτή θα μπο-

ρούσε να είναι μια ακριβής περιγραφή της εικονιζόμενης

μέδουσας που με τις κινήσεις της ομπρέλας της προσπαθεί

να βρίσκεται συνέχεια στα καλοφωτισμένα επιφανειακά

νερά. Με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζει το πολυπόθητο

ηλιακό φως στα συμβιωτικά μονοκύτταρα φύκη που φιλο-

ξενεί στους ιστούς της και αυτά φωτοσυνθέτοντας, φροντί-

ζουν για τη διατροφή της!

ΓΛΑΡΟΙ ΣΤΟ ΛΙΜΑΝ κείμενο - φωτογραφίες

45

ΝΙ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ς του Μιχάλη Δρετάκη

46

Μια αξιοσημείωτη ποικιλία από γλάρους συναντάμε στην Ελλάδα κυρίως τοχειμώνα. Οι γλάροι δεν είναι όλοι ψαροφάγα πουλιά και δεν συναντώνταιμόνο σε θάλασσα και ακτές! Στην Κρήτη αναπαράγονται δύο είδη, ο ασημό-

γλαρος της Μεσογείου και ο Αιγαιόγλαρος αλλά πολύ περισσότερα απαντώνται τοχειμώνα. Το λιμάνι στο Ηράκλειο παρουσιάζει αξιοσημείωτη ποικιλία και ιδανικέςευκαιρίες για φωτογράφιση το χειμώνα.

Τα είδη των γλάρων της Κρήτης

Τριδάκτυλος γλάρος Rissa tridactylaΟ τριδάκτυλος γλάρος είναι ένας σπάνιος στα ελληνικά νερά γλάρος που συνήθωςαπαντάται μόνο στο ανοιχτό πέλαγος το χειμώνα. Αραιά και που, και ειδικά σε πε-ριπτώσεις ισχυρών κακοκαιριών συχνάζουν σε ακτές και σε λιμάνια, έτσι έχει κα-ταγραφεί τρεις φορές στο λιμάνι του Ηρακλείου.t

Λεπτόραμφος γλάρος Chroicocephalus genei Ο Λεπτόραμφος γλάρος i είναι σχετικά σπάνιος αλλά σχεδόν κάθε χρόνο απαντών-ται μερικά άτομα σε ακτές της Κρήτης, κυρίως σε υγροτόπους αλλά και λιμάνια.

Καστανοκέφαλος γλάρος Chroicocephalus ridibundusΟ Καστανοκέφαλος γλάρος αντίθετα είναι τοπικά κοινός το χειμώνα επισκεπτόμενοςπαραλίες, λιμάνια, υγροτόπους, χωράφια και σκουπιδότοπους.

Νανόγλαρος Hydrocoloeus minutusΟ Νανόγλαρος είναι ένας πολύ όμορφος μικρός γλάρος που έρχεται το χειμώνα.Οι περισσότεροι διαχειμάζουν στα ανοιχτα της θάλασσας όπου τρέφονται με πλαγ-κτονικά ζώα αλλά μπορούν επίσης να εμφανιστούν σε λιμάνια, παραλίες και υγρο-τόπους, συχνά σε μικρά κοπάδια. Πάντως είναι «ακριβοθώρητο» είδος.

Αζτεκόγλαρος Leucophaeus atricilla Μια παρατήρηση στην Κρήτη υπάρχει για αυτό το αμερικάνικο είδος που παρα-πλανημένο έφθασε ως την εκβολή του Αλμυρού Ηρακλείου το 1993.

Μαυροκέφαλος γλάρος Ichthyaetus melanocephalusΤακτικός χειμωνιάτικος επισκέπτης στην Κρήτη. Κυρίως ανοιχτά στη θάλασσα αλλάκαι σε λιμάνια υγροτόπους και παραλίες και σπανιότερα εσωτερικά σε χωράφια καιλιμνοδεξαμενές.

Αιγαιόγλαρος Ichthyaetus audouiniiΓλάρος σύμβολο για την προστασία των πουλιών του Αιγαίου. Ο Αιγαιόγλαρος φω-λιάζει σε λίγες βραχονησίδες της ανατολικής Κρήτης τον Απρίλιο-Μάιο. Την άνοιξη,το φθινόπωρο και το χειμώνα μπορεί να εμφανιστεί και σε άλλα σημεία του νησιού

αλλά πολύ σπάνια.

Αετόγλαρος Ichthyaetus ichthyaetusΟ Αετόγλαρος είναι από τους πλέον σπάνιους επισκέπτες στην Ελλάδα αλλά έχεικαταγραφεί να διαχειμάζει στο λιμάνι του Ηρακλείου. Πολύ μεγάλος και εντυπωσια-κός!

Θυελλόγλαρος Larus canusΟ Θυελλόγλαρος δεν φέρνει αναγκαστικά θύελλες, απλά είναι ελάχιστα τα άτομαπου φθάνουν στην Κρήτη κάθε χειμώνα από τη ΒΑ Ευρώπη σε περιόδους βαρυχει-μωνιάς.

Γιγαντόγλαρος Larus marinusΥπάρχουν κάποιες καταγραφές του μεγαλύτερου παγκοσμίως είδους γλάρου στηνΚρήτη παλιότερα αλλά δεν έχουν τεκμηριωθεί, έτσι το είδος παραμένει εκτός τουεπίσημου καταλόγου.

48

Μια τυπική συνάθροιση στο λιμάνι του Ηρακλείου, 25 Νοεμβρίου 2011. Με

την πρώτη ματιά διακρίνει κανείς ανοιχτόχρωμους και σκουρόχρωμους γλά-

ρους.

49

Γλάρος της Αρμενίας Larus armenicus Αν και μόνο λίγα άτομα έχουν καταγραφεί ως τώρα, ο γλάρος της Αρμενίας είναι μάλλοντακτικός χειμερινός ή και περαστικός επισκέπτης στην Κρήτη.

Ασημόγλαρος της Μεσογείου Larus michahellisΟ Ασημόγλαρος της Μεσογείου είναι ο πολύ κοινός γλάρος στην Ελλάδα. Αυξάνεται εκ-μεταλλευόμενος την ανθρώπινη επίδραση τρεφόμενος κυρίως σε καλλιέργειες και σκου-πιδότοπους και λιγότερο στη θάλασσα και τις ακτές!

Ασημόγλαρος της Κασπίας Larus cachinnans Ο ασημόγλαρος της Κασπίας διαφέρει από τον κοινό ασημόγλαρο σε μικρές αλλά ου-σιαστικές λεπτομέρειες στο σώμα και στο πτέρωμα. Διαχειμάζει τακτικά στην Κρήτη καιακολουθεί του κοινούς ασημόγλαρους σε διατροφικές συνήθειες.

Ασημόγλαρος του βορά Larus argentatus Πολύ σπάνιος επισκέπτης από το βορά ο σημόγλαρος αυτός με τα ροζ πόδια.

Μελανόγλαρος της Βαλτικής Larus fuscus (L. fuscus fuscus)Ο μελανόγλαρος της Βαλτικής είναι ο πιο σκούρος γλάρος που απαντάται στη μετανά-στευση και ως διαχειμάζον στην Κρήτη. Οι πληθυσμοί του έχουν μειωθεί τα τελευταίαχρόνια.

Ρωσικός Μελανόγλαρος Larus heuglini (Larus fuscus heuglini)Ο Ρωσικός (Σιβηρικός) μελανόγλαρος είναι τακτικός αν και ολιγάριθμος περαστικός με-τανάστης αλλά επίσης διαχειμάζει στην Κρήτη. Συχνάζει κυρίως στα λιμάνια.

Στεπόγλαρος Larus barabensis (Larus heuglini barabensis / L. fuscus barabensis)Ο στεπόγλαρος αναπαράγεται σε λίμνες στεπών του Καζακστάν και της νότιας Σιβηρίαςκαι διαχειμάζει κυρίως στον Περσικό κόλπο. Έχει αδιευκρίνιστο ταξινομικό καθεστώςκαι μεγάλη δυσκολία στην αναγνώρισή του στο πεδίο, έτσι δεν έχει ακόμη επισήμωςκατοχυρωθεί η παρουσία του στην Ελλάδα. Αλλά υπάρχουν περίπου 7 καταγραφές τουστο λιμάνι του Ηρακλείου που προδίδουν την παρουσία του.

Δυτικός μελανόγλαρος Larus graelsii graelsii (L. fuscus graelsii) Ο δυτικός μελανόγλαρος είναι πολύ δύσκολο να ξεχωριστεί από τον ρωσικό στο πεδίοκαι έτσι δεν έχει ακόμη κατοχυρωθεί. Όμως υπάρχει και για αυτό καταγραφή στο λιμάνιτου Ηρακλείου που αναμένει τυχόν έγκριση.

Σκανδιναβικός μελανόγλαρος Larus graelsii intermedius - (L. fuscus intermedius) Τακτικός, αν και τοπικός χειμερινός επισκέπτης στα λιμάνια και στις ακτές της Κρήτης,ενδιάμεσα σκούρος σε σχέση με αυτόν της Βαλτικής και τον ρωσικό.

ΟΑιγαιόγλαρος (Icthyaetus audouinii), σπάνιο και απειλούμενο είδος,

ακόμα πιο σπάνια εμφανίζεται μακριά από τις αποικίες του και ει-

δικά τα ανώριμα άτομα, σαν αυτόν που βρίσκεται στο δεύτερο χει-

μώνα της ζωής του μπορούν να περάσουν απαρατήρητα. Το χρώμα των

ποδιών του και το μικρό σχετικά μέγεθος τον ξεχωρίζει από τους ασημό-

γλαρους, από τους οποίους είναι και λίγο πιο ανοιχτόχρωμος.

ΟΑσημόγλαος της Μεσογείου (Larus michahellis) κυρίαρχος γλά-

ρος στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα όμορφο πουλί!

Προσεκτική ματιά δείχνει ότι ακόμα και άτομα του ασημόγλαρου της Κασπίας

(Larus cachinnans) που δεν έχουν ενηλικιωθεί πλήρως, διαφέρουν από τον

κοινό ασημόγλαρο στο σχήμα του κεφαλιού (μικρό και από πάνω πεπιε-

σμένο), στο ιδιαίτερα σκοτεινό μάτι και στο ευθύ και μακρύ ράμφος.

Το κοντόχοντρο ράμφος του Αρμενικού γλάρου (Larus armenicus αριστερά),

το σκοτεινό του μάτι, το πιο στρογγυλό κεφάλι και άλλες λεπτομέρειες τον ξε-

χωρίζουν στο έμπειρο μάτι από τους Ασημόγλαρους (δεξιά)

Οσυγκεκριμένος Μελανόγλαρος της Βαλτικής (Larus fusus fuscus)

γεννήθηκε στη Φινλανδία και δακτυλιώθηκε ως νεοσσός τον Ιούλιο

του 1995 από την ομάδα του Risto Juvaste, έχασε όμως στην πο-

ρεία το πλαστικό δακτυλίδι. Είναι αρσενικό. Τον πρωτοείδα το φθινόπωρο

του 2006 στο λιμάνι του Ηρακλείου και τον Φεβρουάριο του 2007 πρωτο-

διάβασα τον αριθμό του. Έκτοτε είναι πάντα εδώ κάθε χειμώνα. Είναι

πλέον 16,5 ετών. Με ξέρει ή μάλλον ξέρει το αυτοκίνητο μου και με αφήνει

να τον πλησιάσω αρκετά! Σε αυτή τη φωτογραφία, Μάρτιο 2010 έχει πάρει

τα αναπαραγωγικά του αστραφτερά χρώματα. Στην επόμενη, Νοέμβριο

2011 βλέπουμε τον ίδιο γλάρο με πολλά σχέδια σε κεφάλι και σβέρκο.

62

Για να διακρίνουμε το σκανδιναβικό (Larus fuscus intermedius) από το μελανό-

γλαρο της Βαλτικής με σιγουριά είναι σχεδόν αδύνατο, γιατί υπάρχουν ενδιά-

μεσοι χρωματισμοί. Όμως όταν το χρώμα του μανδύα είναι αρκετά πιο ανοιχτό

από τα άκρα της φτερούγας, θεωρούμε ότι έχουμε σκανδιναβικό, που είναι άλλωστε

ο πιο κοινός από τους μελανόγλαρους που διαχειμάζουν στην Ελλάδα. Αυτός είναι

άτομο στον τέταρτο χειμώνα της ζωής του.

63

Πολύ εντυπωσιακός γλάρος ο Ρωσικός Μελανόγλαρος [Larus (fuscus) heuglini]

καθώς είναι σχετικά σκούρος και μεγάλος σαν ασημόγλαρος με μακρύτερα

πόδια. Ο μανδύας του γκριζάρει πολύ λιγότερο από τους άλλους μελανό-

γλαρους που απαντώνται τακτικά στα μέρη μας, και ουσιαστικά μπορεί χωρίς μεγάλη

δυσκολία να ταυτοποιηθεί.

Ηφωτογραφία αυτή έχει υποβληθεί στην Επιτροπή Αξιολόγησης Ορνιθολογι-

κών Παρατηρήσεων σαν την πλέον αντιπροσωπευτική της παρουσίας του

Στεπόγλαρου [Larus (fuscus/heuglini) barabensis]. Τα χαρακτηριστικά του

δείχνουν αυτό το είδος/υποείδος αίνιγμα όπως το ευθύ ράμφος σαν του ασημόγλα-

ρου της Κασπίας και ο πιο σκούρος μανδύας από τους ασημόγλαρους.

Ηαναγνώριση δοκιμάζεται στα όρια του αδύνατου πολλές φορές όταν παρα-

τηρείς τους ανώριμους γλάρους. Και όμως μερικές λεπτομέρειες βοηθούν.

Εδώ ο δακτυλιωμένος αριστερά νεαρός έχει μακρύ ράμφος και μάλλον μα-

κριά λεπτά πόδια σε σχέση με τον άλλο δεξιά που έχει και πιο στρογγυλό κεφάλι.

Παρακινδυνευμένα θα έδινα πολλές πιθανότητες να έχουμε ασημόγλαρο Κασπίας

αριστερά και Γλάρο της Αρμενίας δεξιά.

Αν και ο συγκεκριμένος φωτογραφήθηκε στον Κόκκινο Πύργο της Μεσαράς λε-

πτόραμφοι (Chroicocephalus genei) εμφανίζονται στο λιμάνι του Ηρακλείου

παρέα με άλλους μικρούς γλάρους, όπως τον συγγενικό του καστανοκέφαλο.

Στον πρώτο χειμώνα ξεχωρίζει από τους νεαρούς καστανοκέφαλους χάρις στο λεπτό

μακρύ ράμφος, τα μακριά πόδια και τα λιγότερα ως καθόλου σκούρα σχέδια στο κε-

φάλι.

Σημείωση

Στα κείμενα και στις λεζάντες έχουν χρησιμοποιηθεί οι τελευταίες ευρύτατα αποδεκτές

επιστημονικές ονομασίες. Αυτές μπορεί να διαφέρουν από τυχόν οδηγούς ή τον πιο

πρόσφατο επίσημο ελληνικό κατάλογο ειδών:

http://www.ornithologiki.gr/page_in.php?tID=1962&sID=81 .

Ο λόγος είναι καθαρά ενημερωτικός καθώς η έρευνα στο γενετικό επίπεδο προχωράει

ταχύτατα. Επίσης χρησιμοποιήθηκε η ονομασία «Αρμενικός γλάρος» αντί του «Ασημό-

γλαρος της Αρμενίας» απλά για να μη δημιουργείται σύγχυση μεταξύ των τεσσάρων

ειδών ασημόγλαρου.

Για περισσότερες πληροφορίες και φωτογραφίες για του γλάρους στο λιμάνι του Ηρα-

κλείου και όχι μόνο, επισκεφτείτε την ιστοσελίδα μου GULLS OF CRETE (http://gull-

sofcrete.blogspot.com)

72

Ο ΕΡΗΜΟΣΦΥΡΙΧΤΗΣΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

κείμενο του Νίκου Προμπονάφωτογραφίες του Colin Turvey

73

ΟΕρημοσφυριχτής είναι ένα μεσαίου μεγέθους παρυδάτιο πουλί που

φωλιάζει σε στεππικές και ημιστεππικές εκτάσεις, από τα υψίπεδα

της ανατολικής Τουρκίας μέχρι την κεντρική Ασία. Αμέσως μετά την

αναπαραγωγή μεταναστεύει σε μεγάλες αποστάσεις και ξεχειμωνιάζει κυ-

ρίως στις ακτές της ανατολικής Αφρικής, του Ινδικού Ωκεανού και της Αυ-

στραλασίας. Λίγα δε άτομα ξεχειμωνιάζουν στην ανατολική Μεσόγειο. Ο

παγκόσμιος πληθυσμός του είναι δύσκολο να εκτιμηθεί λόγω της τεράστιας

και ακανόνιστης γεωγραφικής κατανομής του. Υπολογίζεται σε 180.000-

360.000 άτομα (κατηγορία Least Concern στην IUCN Red List)1.

Στη δυτική Παλαιαρκτική αναγνωρίζονται 2 υποείδη: το C.l.columbinus

(από κεντρική Μικρά Ασία, Συρία, Καυκάσια και Ιράν ως το δυτικό

Αφγανιστάν) και το C.l.crassirostris (από τη λίμνη Κασπία ως τη λίμνη

Ζαϊσάν).

75

76

Ηπρώτη επιβεβαιωμένη καταγραφή του για

την Ελλάδα είναι πιθανόν να μην είχε γίνει

ποτέ ή να καθυστερούσε για περισσότερο

από μισό αιώνα. Στις 23 Δεκεμβρίου 1900, ο κύριος

Merlin ο νεώτερος, συνέλεξε ένα «ηλικιωμένο θηλυκό

άτομο με πλήρες χειμερινό πτέρωμα» κάπου…κοντά

στη Λαμία. Το αναγνώρισε σαν Αμμοσφυριχτή

(Charadrius hiaticula ή -καλύτερα- Aegialitis hiaticula

όπως ήταν τότε η επιστημονική του ονομασία) και

το έστειλε μαζί με άλλα δείγματα στον W.Schlüter,

ιδιοκτήτη του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας της γερ-

μανικής πόλης Halle.

Οτελευταίος διέκρινε ότι η ανοιχτόχρωμη γκρι-

ζοκαστανή ταινία στο στήθος δε διακόπτον-

ταν και υπέθεσε ότι ίσως επρόκειτο για

κάποιο ασιατικό είδος σφυριχτή, που εμφανίστηκε

για πρώτη φορά σε ευρωπαϊκό έδαφος. Λίγο αργό-

τερα ο Dr Otmar Reiser επιβεβαίωσε την υποψία

του: το πουλί άνηκε στο είδος Eudromias geoffroyi,

η επιστημονική ονομασία της εποχής εκείνης για τον

Charadrius leschenaultii. Δυστυχώς μέχρι σήμερα

και παρόλες τις προσπάθειες, δε γνωρίζουμε την

τύχη αυτού του δείγματος.

79

Έπρεπε ωστόσο να περάσουν 54 ολόκληρα χρόνια για να κατα-

γραφεί και πάλι το είδος στην Ελλάδα. Στα τέλη του καλοκαιριού

του 1954, ο Αμερικανός ορνιθολόγος George Elder Watson επι-

σκέφτηκε τους υγροτόπους του Μεσολογγίου. Εκεί το διήμερο 30 και 31

Αυγούστου παρατήρησε 2 άτομα του είδους. Λίγες μέρες αργότερα, στις

16 Σεπτεμβρίου, βρέθηκε στην ίδια σχεδόν περιοχή με τον Merlin, στην

Αγία Τριάδα Φθιώτιδας, ένα χωριό κοντά στις εκβολές του Σπερχειού πο-

ταμού, λίγα χιλιόμετρα μακριά από τη Λαμία. Τότε εντόπισε ένα μικρό

σμήνος από 6 Ερημοσφυριχτές και συνέλεξε 1 ενήλικο αρσενικό άτομο.

Μετά από εξέταση, το καταχώρησε σαν Charadrius leschenaultii columbi-

nus, το υποείδος που απαντάται και στην Ελλάδα4. Το δείγμα βρίσκεται

σήμερα στο Yale Peabody Museum (αριθμός 32524) και το σμήνος των

6 ατόμων παραμένει το μεγαλύτερο που έχει καταγραφεί ποτέ στη χώρα

μας. Ακολουθούν 2 καταγραφές 5 ατόμων, το 1990 στον Αποσελέμη της

Κρήτης και το 2009 στην Κλείσοβα του Μεσολογγίου.

Οι επόμενες 2 καταγραφές έγιναν στο νησί της Κω, στα Δωδεκά-

νησα, τον Απρίλιο του 1966 και τον Σεπτέμβριο του 1967, από

τους H.Pieper και R.Koch αντίστοιχα, χωρίς όμως να δίνονται

περισσότερα στοιχεία για τον αριθμό των ατόμων, τις τοποθεσίες και τις

ημερομηνίες των παρατηρήσεων5. Κατοπινά προστέθηκαν άλλες 6 κα-

ταγραφές, όλες από την δυτική Ελλάδα: 5 στην Αλυκή Αιγίου και 1 στο

Μεσολόγγι, το χρονικό διάστημα 1989-1994. Όλες μαζί αυτές -11 συνο-

λικά- αναγράφονται στο βιβλίο «The Birds of Greece»6.

Τα επόμενα χρόνια η αύξηση (έστω και μικρή) των παρατηρητών

πουλιών, η ανάπτυξη των τηλεπικοινωνιών (με έμφαση στην ευρύ-

τερη διάδοση του διαδικτύου) και ειδικά η ίδρυση της Επιτροπής

Αξιολόγησης Ορνιθολογικών Παρατηρήσεων (το 2004) συνετέλεσαν στην

συλλογή, αξιολόγηση και τελικά έγκριση άλλων 39 καταγραφών του εί-

δους στην Ελλάδα, φτάνοντας στον αριθμό των 50 επιβεβαιωμένων πα-

ρατηρήσεων7. Ως εκ τούτου, το είδος δεν θεωρείται πλέον σπάνιο για την

Ελλάδα και δεν θα περιλαμβάνεται στον Κατάλογο των Σπάνιων Πουλιών

της Ελλάδας (http://rarities.ornithologiki.gr/gr/eaop/rare_bird_list.htm).

81

Οι περισσότερες παρατηρήσεις έχουν πραγματοποιηθεί σε υγροτόπους της

νοτιοδυτικής Νάξου (15), του Μεσολογγίου και της Κρήτης (από 9), και στην

Αλυκή Αιγίου (7). Αντίθετα, δεν έχει εντοπιστεί ακόμα στη βόρεια Ελλάδα

και υπάρχουν μόνο λίγες ανεπιβεβαίωτες εμφανίσεις στη Λέσβο8. Ο Αύγουστος και

ο Σεπτέμβριος είναι οι καλύτεροι μήνες για να παρατηρήσετε το είδος, όταν ενήλικα

και νεαρά άτομα έρχονται για να ξεχειμωνιάσουν. Μάλιστα δεν είναι λίγες οι περι-

πτώσεις ατόμων που πέρασαν όλο τον χειμώνα στην Κρήτη ή στη Νάξο. Οι ελάχιστες

καταγραφές των ανοιξιάτικων μηνών αφορούν μάλλον περιπλανώμενα άτομα.

Για την ασφαλή αναγνώριση πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στο σχετικά

μεγάλο μέγεθος, στα ψηλά και όχι σκουρόχρωμα πόδια και στη ταινία στο στή-

θος. Ακόμα μπορούμε να πούμε ότι δεν είναι τόσο κινητικός όσο οι άλλοι σφυ-

ριχτές και δείχνει πιο άφοβος από αυτούς στην ανθρώπινη παρουσία. Τέλος, θα

μπορούσε να μπερδευτεί μόνο με τον Μικρό Ερημοσφυριχτή (Charadrius mongolus),

άλλο ένα ασιατικό είδος σφυριχτή, το οποίο όμως δεν έχει καταγραφεί ακόμα στην

ελληνική επικράτεια.

Αναλυτικά οι καταγραφές αυτές είναι:

01. Στερεά Ελλάδα, Φθιώτιδα, Λαμία, 23 Ιανουαρίου 1900, 1 ενήλικο θηλυκό

02. Στερεά Ελλάδα, Αιτωλοακαρνανία, Μεσολόγγι, 30-31 Αυγούστου 1954, 2 άτομα

03. Στερεά Ελλάδα, Φθιώτιδα, Αγία Τριάδα, 16 Σεπτεμβρίου 1954, 6 άτομα, συλλέχθηκε 1 ενήλικο

αρσενικό C.l.columbinus

04. Δωδεκάνησα, Κως, Απρίλιος 1966

05. Δωδεκάνησα, Κως, Σεπτέμβριος 1967

06. Πελοπόννησος, Αχαΐα, Αλυκή Αιγίου, 22-23 Ιουνίου 1989, 1 ενήλικο θηλυκό

07. Στερεά Ελλάδα, Αιτωλοακαρνανία, Λιμνοθάλασσα Τουρλίδα, 2-3 Αυγούστου 1989, 1 ενή-

λικο

08. Πελοπόννησος, Αχαΐα, Αλυκή Αιγίου, 9 Αυγούστου 1990, 1 νεαρό

09. Κρήτη, Ηράκλειο, Εκβολή Αποσελέμη, 4 Σεπτεμβρίου 1990, 5 άτομα

10. Πελοπόννησος, Αχαΐα, Αλυκή Αιγίου, 4 Αυγούστου 1991, 1 νεαρό

11. Πελοπόννησος, Αχαΐα, Αλυκή Αιγίου, 26 Ιουλίου 1994, 1 νεαρό

12. Στερεά Ελλάδα, Αττική, Λιμνοθάλασσα Σκάλας Ωρωπού, 8 Αυγούστου 1994, 1 ενήλικο

13. Πελοπόννησος, Αχαΐα, Αλυκή Αιγίου, 9 Αυγούστου 1994, 1 νεαρό

14. Πελοπόννησος, Αχαΐα, Αλυκή Αιγίου, 26 Αυγούστου 1995, 1 νεαρό

15. Κυκλάδες, Νάξος, Λιμνοθάλασσα Αλυκή, 7 Οκτωβρίου 1995, 1 άτομο

82

16. Κρήτη, Λασίθι, Μακρύγιαλος, 23 Μαρτίου 1997, 3 ενήλικα

17. Στερεά Ελλάδα, Αιτωλοακαρνανία, Εκβολές Εύηνου, 3 Απριλίου 1997, 1 ενήλικο αρσενικό

18. Πελοπόννησος, Αχαΐα, Αλυκή Αιγίου, 12 Αυγούστου 1997, 1 άτομο

19. Κυκλάδες, Νάξος, Λιμνοθάλασσα Γλυφάδα, 15 Αυγούστου 1997, 1 νεαρό

20. Στερεά Ελλάδα, Αιτωλοακαρνανία, Εκβολές Εύηνου, 15 Σεπτεμβρίου 1997, 1 άτομο

21. Κρήτη, Χανιά, Ελαφονήσι, 16 Ιανουαρίου 1998, 1 πρώτου χειμώνα C.l.columbinus

22. Στερεά Ελλάδα, Αττική, Λιμνοθάλασσα Σκάλας Ωρωπού, 11 Ιουνίου 1998, 1 ενήλικο αρσενικό

23. Στερεά Ελλάδα, Αιτωλοακαρνανία, Εκβολές Εύηνου, 24 Αυγούστου 1998, 1 άτομο

24. Στερεά Ελλάδα, Αιτωλοακαρνανία, Λιμνοθάλασσα Κλείσοβα, 9 Σεπτεμβρίου 1999, 1 ενήλικο

θηλυκό

25. Λήμνος, Μούδρος, Κέρος, 17 Αυγούστου 1999, 1 νεαρό

26. Κυκλάδες, Νάξος, Έλος Ποταμίδες, 16 Ιουνίου 2001, 1 άτομο

27. Κυκλάδες, Νάξος, Λιμνοθάλασσα Αγίου Προκοπίου, 11 Αυγούστου 2001, 1 ενήλικο θηλυκό

28. Κυκλάδες, Νάξος, Λιμνοθάλασσα Αγίου Προκοπίου, 16 Σεπτεμβρίου 2001, 1 πρώτου χρόνου

29. Κυκλάδες, Νάξος, Λιμνοθάλασσα Αλυκή, 4 Σεπτεμβρίου - 3 Δεκεμβρίου 2002, 1 ενήλικο αρσε-

νικό

30. Κυκλάδες, Νάξος, Λιμνοθάλασσα Αλυκή, 25 Σεπτεμβρίου - 26 Νοεμβρίου 2002, 1 ενήλικο θη-

λυκό

31. Κρήτη, Χανιά, Ελαφονήσι, 10 Νοεμβρίου 2004 και 9 Ιανουαρίου 2005, 1 ενήλικο

32. Κρήτη, Χανιά, Φραγκοκάστελλο, 16 Οκτωβρίου 2005, 1 ενήλικο

33. Ήπειρος, Άρτα, Λιμνοθάλασσα Κόφτρα, 9 Ιουλίου 2006, 1 νεαρό

34. Επτάνησα, Κέρκυρα, Αλυκές Λευκίμμης, 15 Ιουλίου 2006, 1 νεαρό

35. Κυκλάδες, Νάξος, Λιμνοθάλασσα Αγίου Προκοπίου, 30-31 Αυγούστου 2006, 1 νεαρό

36. Κυκλάδες, Νάξος, Λιμνοθάλασσα Αλυκή, 4-5 Οκτωβρίου 2006, 1 ενήλικο

37. Κυκλάδες, Νάξος, Λιμνοθάλασσα Αλυκή, 8 Νοεμβρίου 2006, 1 ενήλικο

38. Κυκλάδες, Νάξος, Λιμνοθάλασσα Αλυκή, 17 Δεκεμβρίου 2006 – 6 Σεπτεμβρίου 2007, 2 ενή-

λικα

39. Στερεά Ελλάδα, Αιτωλοακαρνανία, Λιμνοθάλασσα Κλείσοβα, 29 Σεπτεμβρίου 2007, 1 ενήλικο

C.l.columbinus

40. Κρήτη, Χανιά, Βιγλιά, 12-13 Νοεμβρίου 2007, 1 ενήλικο

41. Στερεά Ελλάδα, Αιτωλοακαρνανία, Λιμνοθάλασσα Κλείσοβα, 1 Δεκεμβρίου 2007 και 13 Ια-

νουαρίου 2008, 3 ενήλικα C.l.columbinus

42. Κρήτη, Χανιά, Βιγλιά, 4 Ιανουαρίου και 3-5 Μαρτίου 2008, 1 ενήλικο αρσενικό C.l.columbinus

43. Κυκλάδες, Νάξος, Λιμνοθάλασσα Αλυκή, 29 Φεβρουαρίου - 1 Μαρτίου 2008, 1 πρώτου χει-

μώνα

83

44. Κυκλάδες, Νάξος, Λιμνοθάλασσα Γλυφάδα, 17 και 19 Αυγούστου 2008, 1 ενήλικο C.l.columbi-

nus

45. Δωδεκάνησα, Κως, Λιμνοθάλασσα Τιγκάκι, 7 και 12 Σεπτεμβρίου και 5 Οκτωβρίου 2008, 1

ενήλικο

46. Κρήτη, Χανιά, Ελαφονήσι, 12 Σεπτεμβρίου 2008, 1 ενήλικο

47. Κρήτη, Χανιά, Βιγλιά, 2 Νοεμβρίου – 11 Δεκεμβρίου 2008, 1 ενήλικο C.l.columbinus

48. Κυκλάδες, Νάξος, Λιμνοθάλασσα Αλυκή, 28 Μαρτίου 2009, 1 ενήλικο

49. Κυκλάδες, Νάξος, Λιμνοθάλασσα Αλυκή, 26 Σεπτεμβρίου 2009, 1 ενήλικο

50.Στερεά Ελλάδα, Αιτωλοακαρνανία, Λιμνοθάλασσα Κλείσοβα, 15 Νοεμβρίου 2009, 5 ενήλικα

85

Βιβλιογραφία – Αναφορές

1.BirdLife International (2010). Species factsheet: Charadrius leschenaultii.

2.AERC TAC (2003b) - AERC TAC Checklist of bird taxa occurring in Western Palearctic

region, with distributional notes on subspecies - 15th Draft.

3.Reiser, O. (1905) – Materialien zu einer Ornis Balcanica. Griechenland und die Griechis-

chen Inseln (Mit Ausnahme von Kreta). Wien.

4.Watson, G.E. (1961) - Aegean bird notes including two breeding records new to Europe.

Journal of Ornithology 102: 301-307

5.Bauer, W., Helversen, O.V., Hodge, M., & Martens, J. (1969) – Catalogus Faunae Grae-

ciae. Pars II. Aves. Thessaloniki.

6.Handrinos, G., & Akriotis, T. (1987) – The Birds of Greece. Christopher Helm

7.Επιτροπή Aξιολόγησης Oρνιθολογικών Παρατηρήσεων, 2006: Ετήσια Αναφορά -

2005.

http://rarities.ornithologiki.gr/gr/eaop/annual_reports.htm

Επιτροπή Αξιολόγησης Ορνιθολογικών Παρατηρήσεων, 2007: Ετήσια Αναφορά - 2006.

http://rarities.ornithologiki.gr/gr/eaop/annual_reports.htm

Επιτροπή Αξιολόγησης Oρνιθολογικών Παρατηρήσεων, 2008: Ετήσια Αναφορά - 2007.

http://rarities.ornithologiki.gr/gr/eaop/annual_reports.htm

Επιτροπή Αξιολόγησης Oρνιθολογικών Παρατηρήσεων, 2009: Ετήσια Αναφορά - 2008.

http://rarities.ornithologiki.gr/gr/eaop/annual_reports.htm

Επιτροπή Αξιολόγησης Oρνιθολογικών Παρατηρήσεων, 2010: Ετήσια Αναφορά - 2009.

http://rarities.ornithologiki.gr/gr/eaop/annual_reports.htm

8.Dudley, S. (2009) - A birdwatching guide to Lesvos. Arlequin Press.

Ευχαριστίες

Πολλοί άνθρωποι με βοήθησαν με τον τρόπο τους στο παρόν κείμενο. Ειδικά ευχαριστώ

για τα χρήσιμα τους σχόλια τους Κώστα Παπακωνσταντίνου, Γιώργο Χανδρινό και Μι-

χάλη Δρετάκη, για τις φωτογραφίες τον Colin Turvey, για τον χάρτη τον Άρη Μανωλό-

πουλο, για την σωστή απόδοση στα αγγλικά τους Λευτέρη Σταύρακα και Steve P.

Dudley.

Φωτογράφος: Ben Hall (rspb-images.com)

87

Νέο Πρόγραμμα LIFEγια την προστασία της

ΝανόχηναςΔελτίο Τύπου

τηςΕλληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας

88

Περισσότεροι από τριάντα συμμετέχοντες από πέντε διαφορετικές χώρες συγ-

κεντρώθηκαν το Νοέμβριο στη Λίμνη Κερκίνη στο πλαίσιο της πρώτης συ-

νάντησης εργασίας του νέου Προγράμματος LIFE+ για την προστασία της

Νανόχηνας Anser erythropus που υλοποιείται από την Ελληνική Ορνιθολογική Εται-

ρεία.

Το πενταετούς διάρκειας πρόγραμμα, έχει ως στόχο να σταματήσει τη μείωση

του Ευρωπαϊκού πληθυσμού της Νανόχηνας, επικεντρώνοντας τις δράσεις

του τόσο στις περιοχές διαχείμασης του είδους, όσο και κατά μήκος της Ευ-

ρωπαϊκής μεταναστευτικής του διαδρομής. Για το σκοπό αυτό ενώνουν τις δυνάμεις

τους οκτώ φορείς εκπροσωπώντας τέσσερις χώρες (Ελλάδα, Βουλγαρία, Ουγγαρία

και Φινλανδία) που σε συνεργασία με φορείς από τη Νορβηγία θα παρακολουθούν

τις Νανόχηνες και θα υλοποιήσουν τις απαραίτητες δράσεις για την προστασία τους.

89

ΗΕλλάδα αποτελεί την πιο σημαντική χώρα στην Ευρωπαϊκή μεταναστευτική

διαδρομή για τη Νανόχηνα, καθώς από παρατηρήσεις των τελευταίων 15

ετών και με εργαλείο την παρακολούθηση δακτυλιωμένων ατόμων, γνωρί-

ζουμε ότι εδώ διαχειμάζει και περνά κατά τη μετανάστευση το σύνολο σχεδόν του

Ευρωπαϊκού πληθυσμού της, από τα τέλη Οκτωβρίου ως τις αρχές Μαρτίου κάθε

χρόνο. Στην Ελλάδα, το Πρόγραμμα LIFE περιλαμβάνει δράσεις σε όλες τις περιοχές

όπου εμφανίζεται η Νανόχηνα, δηλαδή στο Δέλτα του Έβρου, τη Λίμνη Κερκίνη, τη

Λίμνη Ισμαρίδα και το Δέλτα του Νέστου.

Κατά τη διάρκεια της συνάντησης, η οποία διοργανώθηκε από την Ορνιθολο-

γική σε συνεργασία με το Φορέα Διαχείρισης Λίμνης Κερκίνης, καταμετρή-

θηκαν 69 Νανόχηνες, από τις 74 που είχαν καταμετρηθεί μετά τη φετινή

αναπαραγωγική περίοδο στη Νορβηγία, παρατήρηση που αποτελεί ρεκόρ των τε-

λευταίων δύο δεκαετιών για τα ελληνικά δεδομένα και τον μεγαλύτερο αριθμό που

έχει ποτέ παρατηρηθεί στην Κερκίνη!

Αρχείο ΕΟΕ

90

ΗΝανόχηνα αποτελεί ένα από τα πιο απειλούμενα είδη πουλιών στην Ευρώπη και

γι' αυτό πλέον αποτελεί είδος-σύμβολο για τη διατήρηση της κοινής φυσικής μας

κληρονομιάς. Ο Ευρωπαϊκός της πληθυσμός, που φωλιάζει στις βόρειες περιοχές

της σκανδιναβικής χερσονήσου, έχει υποστεί δραματική μείωση ήδη από τα μέσα της δε-

καετίας του '50, με αποτέλεσμα να αριθμεί σήμερα μόλις 20-30 ζευγάρια. Χάρη στις συν-

τονισμένες προσπάθειες όλων των ανθρώπων που έχουν αφοσιωθεί στη διάσωση της

Νανόχηνας, φέτος είναι η πρώτη χρονιά μετά από περισσότερα από 20 χρόνια που κατα-

γράφηκε σημαντική αναπαραγωγική επιτυχία του μικρού και απομονωμένου αυτού πλη-

Φωτογράφος: Petteri Tolvanen

θυσμού. 13 οικογένειες με τα νεαρά τους ξεκίνη-

σαν τον Ιούλιο το μακρύ τους ταξίδι κι έφτασαν

στα τέλη Οκτωβρίου στην Ελλάδα για να περά-

σουν το χειμώνα έως ότου έρθει η ώρα να επι-

στρέψουν και πάλι στην τούνδρα της βόρειας

Σκανδιναβίας.

Το νέο Πρόγραμμα LIFE+ αποτελεί φυσική

συνέχεια όλων των προσπαθειών που γί-

νονται εδώ και σχεδόν είκοσι χρόνια για τη

διάσωση της Νανόχηνας τόσο στην Ελλάδα, όσο

και στην Ευρώπη. «Μία από τις μεγαλύτερες προ-

κλήσεις για όλους μας είναι να ξαναδώσουμε στις

Νανόχηνες το ζωτικό τους χώρο και να επανα-

προσδιορίσουμε και τη δική μας θέση μέσα σε

αυτόν, προς όφελος και των δύο» υπογραμμίζει η

Μανόλια Βουγιούκαλου, Συντονίστρια του Προ-

γράμματος LIFE για τη Νανόχηνα.

Φωτογράφος: Ingar Jostein Oien

http://www.mystis.gr/index.php?_a=viewProd&productId=863