Phát triển công nghiệp nhẹ tại Việt Nam

Tạo việc làm và thinh vượng trong m ột nền kinh tế thu nhập trung bình

Đinh Trường Hinh với sự tham gia cùa Deepak Mishra, Lê Duy Bình,

Phạm Minh Đức, và Phạm Thị Thu Hằng

Phát triển công nghiệp nhẹ tại Việt Nam

C Á C X U H Ư Ớ N G p H ÁT T R I Ể NPhát triẻn kinh té tư nhân

Phát triển công nghiệp nhẹ tại Việt NamTạo việc làm và sự thịnh vượng trong một nền kinh tế thu nhập trung bình

Đinh Trường Hinhvới sự tham gia của Deepak Mishra, Lê Duy Bình, Phạm Minh Đức, và Phạm Thị Thu Hằng

0 ___________NGÁN HÀNG THẾ GIỚI

© 2013 The International Bank for Reconstruction and Development / The World Bank1818 H Street NWWashington, DC 20433Telephone: 202-473-1000Internet: http://www.worldbank.org

Bản quyền được bảo hộ.

1 2 3 4 16 151413

Không một nội dung nào trong tài liệu xác lập, hay được coi như lã hạn chế hoặc từ bò , các đặc quyền hoặc miễn trừ của Ngân hàng Thế giới, và mọi đặc quyền, miễn trừ đó đều được bảo lưu cụ thế.

Đây là sản phấm của nhân viên Ngân hàng Thế giới với sự đóng góp từ bên ngoài. Lưu ý rằng Ngân hàng Thế çiôi không nhất thiết sỏ hữu từng phần trong sản phấm này. Do đó Ngân hàng Thế giói không đảm bảo răng việc sử dụng nội dung cuốn sách không vi phạm bản quyền của các bên thứ ba. Người sử dụng là người duy nhất chịu rủi ro nếu bị khiếu nại liên quan tới việc sữ dụng như vậy.

Những phát hiện, diễn giải và kết luận trinh bày trong cuốn sách này không nhất thiết phản ánh quan điếm của Ngân hàng Thế giới, Ban Giám dổc Ngân hàng hay những chính phú mà Ngân hàng đại diện. Ngân hàng Thế giói không đảm bảo sự chính xác của sổ liệu trong cuốn sách này. Các đường biên, màu sắc, tên gọi và các thông tin khác ghi trên bất cứ bản đồ nào trong cuốn sách này không thế hiện bất cứ sự phán xét nào cúa Ngân hàng Thế giới về hiện trạng pháp lý của bất cứ vùng lãnh thố nào hay là sự xác nhận hay chấp nhận những đường biên đó.

Không một nội dung nào trong tài liệu xác lập, hay được coi như là hạn chế hoặc từ bỏ, các đặc quyền hoặc miễn trừ của Ngân hàng Thế giới, và mọi đặc quyền, miễn trừ đó đều được bảo lun cụ thế.

Quỳên hạn và g iấy phép

Tài liệu này được xuất bán theo giấy phép nguồn mớ quyền sáng tạo chung 3.0 (CC BY 3.0) http://cre- ativecommons.org/licenses/by/3.0. Theo giãy phép Quyền sáng tạo chung này, mọi đối tượng được sao chép, phô' biẽn, truyền tải, chinh sứa tài liệu này, kế cá cho mục đích thương mại, với những điều kiện sau:

Dãn chiếu tác giả - Yêu cầu dẫn chiếu tài liệu như sau: Dinh, Hinh T. 2013. Phát triêh công nghiệp nhẹ tại Việt Nam: Tạo việc làm và thịnh vượng trong một nền kinh tế thu nhập trung bình. Các xu thế trong phát triến. Washington, DC: Ngân hàng Thế giới. doi:10.1596/978-l-4648-0034-4. Giấy phép: Quyền Sáng tạo Chung c c BY 3.0

Bản dịch này không phải lả bản dịch chinh thức của Ngân hàng Thế giới. Ngân hảng Thế giói không chịu trách nhiệm về bất kỳ nội dung hay sai sót nào cúa bản dịch.

Mọi thắc mắc về quyền hạn, giấy phép, đề nghị gửi đ&i Phòng Xuất bản, Ngân hàng Thế giói, 1818 H, Street NW, Oa-sinh-tơn, DC 20433, Hoa Kỳ; fax: 202-522-2625; e-mail: pubrights<ã>worldbank.org.

ISBN (paper): 978-1-4M8-0034-4 ISBN (electronic): 978-1-4648-0035-1 DOI: 10.1596/978-1-4648-0034-4

Anh bìa: © Glow Images / Getty Images. Sứ dụng với sự cho phép cúa Glow Images / Getty Images.Thiêì kếbìa Debra Naylor, Naylor Design, Inc.

Số liệu dầu mục ấn phấm của Thư viện Quốc hội dã dược yêu cầu.

Phát triến công nghiệp nhẹ tại Việt Nam • httpy/dx.doi.org/l 0.1596/978-1 -4648-0034-4

Mục lục

Lời nói đáu xiLời cảm ơ n X V

Vê tác ý á xviiVê các cộng tác viên xixBảng ký hiệu chữ viêi tắt xxi

Giới thiệu 1Trọng tâm theo ngành và quốc gia của nghiên cứu 1Phương pháp luận 2Chú thích 2Tài liệu tham khảo 2

Chương 1 Tăng trướng công nghiệp trong bối cảnh phát triến chung 3Tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu 3Tác động kinh tế cúa khủng hoảng tài chính toàn cầu 8Thâm hụt thương mại 9Hình thái sản xuất, thâm hụt thương mại và giá trị

gia tăng thấp 9Chú thích 13Tài liệu tham khào

Chương 2 Cơ cấu ngành công nghiệp và các vấn đê chuyên ngành 15Bối cảnh quốc tế của ngành công nghiệp chẽ tạo:

Trung Quốc và Việt Nam 16Nhũng hạn chẽ cản trớ chính đối với ngành

công nghiệp nhẹ 23Chú thích 35Tài liệu tham khảo 35

Chương 3 Tăng cường ngành công nghiệp nhẹ 37Tiềm năng của Việt Nam 37Trớ ngại chính: Khuyết khoảng giữa 38Can thiệp chính sách 40Kết luận 52

Phát triển công nghiệp nhẹ tại Việt Nam • http://dx.doi.org/10.1596/978-1-4648-0034-4

Chú thích 53Tài liệu tham khảo 54

Chương 4 Ngành may mặc 57Mô tả ngành 57Tiềm năng 61Những trở ngại chính đối với năng lực cạnh tranh 62Khuyến nghị chính sách 67Phụ lục 4A. Chuyến từ sán xuất theo phương thức

CMT sang phương thức FOB trong sản xuất áo sơ mi Polo 69

Chú thích 70Tài liệu tham khảo 72

Chương 5 Ngành da 73Ngành da 73Tiềm năng 77Những trờ ngại chính đối với năng lực cạnh tranh 78Khuyến nghị chính sách 80Chú thích 82Tài liệu tham kháo 82

Chương 6 Ngành đồ gỗ 83Mô tà ngành 83Tiềm năng 85Những trớ ngại chính đối với năng lực cạnh tranh 85Khuyến nghị chính sách 89Chú thích 90Tài liệu tham kháo 90

Chương 7 Ngành kim khí 91Mô tả ngành 91Tiêm năng 93Những trở ngại chính đối với năng lực cạnh tranh 95Khuyến nghị chính sách 95Chú thích 96Tài liệu tham khảo 96

Chương 8 Ngành kinh doanh nông nghiệp 97Mô tả ngành 97Tiềm năng 102Những trớ ngại chính đối với năng lực cạnh tranh 102Khuyến nghị chính sách 108Tài liệu tham khảo 103

vi Mực lục

Phát triển công nghiệp nhẹ tại Việt Nam • http://dx.doi.org/10-1596/978-1-464Ỉ-0034-4

Muc lục vii

Chương 9 Tống hợp, cải cách và khuyến nghị chính sách 111Tiềm năng phát triển công nghiệp nhẹ của Việt Nam 111Trờ ngại chính đối với năng lực cạnh tranh 111Hạn chế cản trớ thể chế về vấn đề tay nghề công nhân 113Khuyến nghị chính sách đối với ngành công nghiệp nhẹ 119Các yếu tố đảm bào thành công 119Phụ lục 9A. Hành động chính sách và cơ cấu hỗ trợ 123Chú thích 133Tài liệu tham khảo 133

Phụ lục A Phương pháp phân tích so sánh theo chuỗi giá trị 135Tài liệu tham khảo 137

Hộp5.1 Việt Nam có thê’có khả năng cạnh tranh trong ngành da

bằng cách sừ dụng da cừu nhập khấu tù Êtiôpia hay không? 73

Hình1.1 Năm ngành xuất khẩu đúng đău, một số nước châu Á,

giai đoạn 198Ơ-1985 và 2005-2009 51.2 Ti trọng thâm dụng công nghệ trong tống kim ngạch xuất khấu,

Trung Quốc và Việt Nam, giai đoạn 2000-2011 61.3 Chuỗi giá trị sàn xuất của sản phẩm iPhone sàn xuất tại

Trung Quốc 71.4 Thâm hụt thương mại ở một số nước châu Á, giai đoạn 1990-2010 1 01.5 Tý lệ cán cân thương mại so với GDP, Trung Quốc và

Việt Nam, giai đoạn 1985-2010 111.6 Thay đối trong ti giá thực hiệu dụng, nhân dân tệ

T iu n g Q uốc và đồng Việl Num, g iai đoạn 2000 2010 122.1 Chỉ số giá trị gia tăng cúa công nghiệp chế tạo, theo các

khu vực cùa thế giới, giai đoạn 1990-2010 162.2 Tăng trưởng năng suất của Trung Quốc và Việt Nam,

giai đoạn 2000-2010 192.3 Năng suất lao động và tiền công tăng ờ Trung Quốc,

giai đoạn 1979-2007 222.4 Số năm đi học cùa công nhân sản xuất mới tuyển,

Trung Quốc, Êtiôpia và Việt Nam,2010 272.5 Phân bố các doanh nghiệp chế tạo theo qui mô ờ Việt Nam,

năm 2000 và 2011 283.1 Người mua nước ngoài và nhà sản xuất trong nước

kẽt nối với nhau như thẽ nào ở Trung Quốc 45

Phát triển công nghiệp nhẹ tại Việt Nam • http://dx.doi.org/10.1596/978-l-4648-0034-4

vii i Mục lục

4.1 Nhũng nước xuất khấu đồ may mặc hàng đầu trên toànthế giới, năm 2009

4.2 Chi phí đế sán xuất một chiếc áo sơ mi Polo ỡ Việt Namso với chi phí ớ Trung Quốc,2010

4.3 Chi phí sản xuất chính và các khoản mục cấu thànhlợi nhuận trong sàn xuất áo sơ mi Polo ờ Trung Quốc và Việt Nam,2010

5.1 Những nước xuất khẩu giày dép mũi da hàng đầu trên thế giới,năm 2009

5.2 Chi phí sán xuất một đôi giày da Loafer ớ Việt Nam so vớichi phí ở Trung Quốc,2010

6.1 Những nước xuất khấu hàng dầu về đồ gỗ gia dụng, chiếusáng, nhà khung và các cấu kiện trên thế giới năm 2009

6.2 Các khoán chi phí sán xuất chính và lợi nhuận trong sán xuấtghẽ tựa gỗ ờ Trung Quốc và Việt Nam,2010

7.1 Những nước xuất khẩu hàng dầu về sắt hoặc sản phẩm théptrên toàn thế giới năm 2009

8.1 Những nước xuất khẩu hàng dầu về lúa mì hoặc sản phẩmbột Meslin trên toàn thế giới năm 2009

8.2 Các nưóc xuất khẩu hàng đầu về sản phẩm sữa trênthế giới năm 2009

8.3 Các khoán mục chi phí sản xuất chính và lợi nhuận trongsản xuất lúa mì của Trung Quốc và Việt Nam,2010

8.4 Các khoán mục chi phí sán xuất chính và lợi nhuận trongchăn nuôi lấy sữa ờ Trung Quốc và Việt Nam,2010

9A.1 Thị trường từ bóng đến may mặc và cấu trúc hỗ trợ thể chế ở Trung Quốc,2010

9A.2 Thị trường từ bông đến may mặc và cấu trúc hỗ trợ thể chế ờ Việt Nam,2010

9A.3 Thị trường giày dép và cấu trúc hỗ trợ thể ch ế ớ T run g Q uốc,2010

9A.4 Thị trường giày dép và cấu trúc hỗ trợ thế chế ở Việt Nam,20109A.5 Thị trường đồ gỗ và cấu trúc hỗ trợ thể chế ở Trung Quốc,20109A .6 Thị trường đồ gỗ và cấu trúc hỗ trợ thế chế ở Việt Nam ,20109A .7 Qui trình chếbiến gỗ ờ Việt Nam,20109A .8 Thị trường sản phẩm kim khí và cấu trúc hỗ trợ thế chẽ

ờ Trung Quốc,2010 9A.9 Thị trường từ quặng sắt đến thép và cấu trúc hỗ trợ

thế chế ớ Việt Nam,2010

Bảng1.1 Cơ cấu ngành trong tăng trướng GDP, Việt Nam,

giai đoạn 2000-2010

58

63

66

74

76

84

87

92

99

101

104

106

127

128

128129129130131

132

133

4

Phát triển công nghiệp nhẹ tại Việt Nam • http://dx.doi.org/! 0.1596/978-1 -4648-0034-4