Phylum Cnidaria(Coelenterata)

Dr. Boonsatien Boonsoonghttp://pirun.ku.ac.th/~fscibtb

Cnidaria

• Cnidarians

• 9000 described species

• aquatic animals

• hydra, sea anemone,

coral, jellyfish, sea pens,

gorgorian

(knide + aria)

Cnidaria

Phylum Cnidaria

สัตวหลายเซลลกลุมแรกที่มีเนื้อเยื่อแทจริง เนื้อเยื่อมี 2 ชั้นคือ epidermis และ gastrodermis คั่นกลางดวยชั้นวุน (mesoglea) – diploblastic animal สัตวกลุมแรกที่มีระบบประสาท (nerve net) มีเซลลพิเศษชื่อ cnidocyteGastrovascular cavity ยอยอาหาร มากกวา 97% อยูในทะเลradial symmetry

Cnidaria

Body form

Cnidaria

Cnidarian form

1. Polyp formทรงกระบอก โพรงกลางตัวBasal disc เปนฐานยึดเกาะOral disc ชองปากอยูกึ่งกลางมี tentacle เรียงตัวอยูรอบ

Cnidaria

2. Medusa form คลายรมหรือระฆังคว่ํา ดานนอกโคงเรียก exumbrella ดานในเวาเขาเรียก subumbrella กึ่งกลางมีงวงยื่นเรียก manubriumปลายเปดเปนชองปาก (oral)

ขอบถวยมี tentacle ยื่นออกมา

Cnidarian form

Cnidaria

Cnidocyte

เซลลพิเศษมีหนาที่ปองกันตัวและจับอาหารCnidocil รับสัมผัสNematocyst เปน organelle ที่เซลลสรางขึ้น ประกอบดวย capsule ที่มีฝาปด (operculum) ภายในมีเสนดายพิษ (thread) ขดอยู

Cnidocil

Cnidaria

Cnidocyte

Cnidaria

Cnidocyte of Hydra

Cnidaria

Nematocyst in Hydra

1. Penetrant- ขนาดใหญ capsule รูปไข - สวนฐานของ nematocyst พองออก มีหนามเรียงเปนแถว 3 แถว

- ที่ nematocyst มีหนามเรียงเปนเกลียว ปลายดายเปด- ดายพิษแทงเขาตัวเหยื่อ ปลอยสารพิษใหเหยื่อเปนอัมพาต

Cnidaria

Penetrant

Cnidaria

2. Volvent- ขนาดเล็ก capsule รูปไข - ดายพิษพุงเขาพันตัวเหยื่อ ปลายดายปด ไมมีหนามบนดาย

3. Streptoline glutinant- capsule ยาว ปลายดายเปด ไมมีหนามบนดาย ใชยึด tentacle กับวัตถุเวลาเคลื่อนที่

4. Stereoline glutinant- capsule รูปไข ดายพิษมีหนามเรียงเปนชั้น ปลายดายเปด

glutinant

volvent

Cnidaria

Volvent

Glutinant

Cnidaria

Penetrant

Glutinant

Cnidaria

การกินและยอยอาหาร- Tentacle สงอาหารเขาปาก- อาหารเขาสู gastrovascular cavity มีเซลลยอยอาหาร- การยอยภายนอกเซลล มี enzymatic gland cell สรางน้ํายอย

ปลอยมานอกเซลล - การยอยภายในเซลล มี nutritive cell กนิอาหารที่ผานการยอย

ขั้นตนโดยวิธี engulfment

Cnidaria

Nervous System

Nerve cells กระจายทั่วรางกายเปน nerve net

Cnidaria

Cnidaria Taxonomy

Cnidaria

สวนใหญพบในน้ําเค็ม น้ําจืดมีประมาณ 20 ชนิดCnidocyte มีใน epidermis เทานั้นรูปรางพบไดทั้ง 2 แบบHydromedusa มีเยื่อบางที่ดานในขอบถวยเรียกวา velumMesoglea เปนชั้นบางๆAsexual reproduction โดย buddingSexual reproduction สราง gamete แลวปลอยสูแหลงน้ํา

Class Hydrozoa

Cnidaria

(hypostome)

Cnidaria

GastrovascularcavityGastrovascularGastrovascularcavitycavity

EpidermisEpidermisEpidermis

MesogleaMesogleaMesogleaGastrodermisGastrodermisGastrodermis

HydraBody Wall

Cnidaria

Hydra x.s.

Cnidaria

Epidermis

Mesoglea

Endodermis (gastrodermis)

Cnidaria

Chlorohydra viridissima

• endosymbiont โดย zoochlorellae ในชัน้ gastrodermis

Cnidaria

Class HydrozoaHydra

SpermariesSpermarSpermariesies

OvariesOvariesOvaries

Encapsulatedembryo

EncapsulatedEncapsulatedembryoembryo

Sexual cycleSexual cycleSexual cycle Asexual cycleAsexual cycleAsexual cycle

BuddingBuddingBudding

Cnidaria

Class Hydrozoa: Hydra

Cnidaria

Bud

Cnidaria

Male gonadCnidaria

Female gonad

Cnidaria Cnidaria

Obelia

• อาศัยอยูในทะเล เปน colonial hydroid

- hydrorhiza ยึดเกาะกับพื้น

แตกแขนงออกคลายรากตนไม

- hydrocaulus งอกขึ้นมาจาก hydrorhiza

- coenosarc มีชีวิต คือชั้น epidermis และ gastrodermis

- perisarc ไมมีชีวิต เปนสาร chitin ที่ epidemis สรางขึ้น

Cnidaria

Polyp มี 2 ชนิดคือ1. Hydranth เปน feeding polyp คลายไฮดราขนาดเล็ก มี tentacle จํานวนมาก2. Gonangium งอกจากมุมกาน hydranth กับ hydrocaulus เปน reproductive polyp

- blastostyle- medusa bud- gonotheca และ gonopore

Cnidaria

Cnidaria

ทดสอบ

Cnidaria

Cnidaria

Hydromedusa

ขอบดานในของถวยมี velumGastrovascular cavity เปนทอ 4 ทอแยกจาก manubrium ตามแนว radial canalปลาย radial canal เชื่อมตอกันเปนทอวงแหวน (ring canal) Gonad 4 กอนจาก epidermis มีตําแหนงอยูใต radial canal (Obelia ไมมี velum)

Cnidaria

Obelia (ไมมี velum)

Cnidaria

Obelia medusa

Cnidaria

Class Hydrozoa: Gonionemus

Cnidaria

Class HydrozoaPhysalia spp.

• Hydroid ชนิด polymorphic colony

• Pneumatophore เปลี่ยนแปลงจาก ectoderm

ในระยะตัวออน มี gas gland สรางแกส

• Coenosarc งอก polyp เปนกลุม (cormidia)

• Cormidia ประกอบดวย polyp มากกวา 2 ชนิด

และมีหนาที่แตกตางกันCnidaria

Cnidaria

Cormidia แตละกลุมมีชนิดของ polyp ดังนี้1. Dactylozooid อยูดานนอก cormidia ทรงกระบอกไมมปีาก หนวด 1 เสนยาวคลายริบบิ้นและมี cnidocyte จํานวนมากบนหนวด ใชปองกนัตัวและจับเหยื่อ

2. Gastrozooid ทรงกระบอกมีชองปากตรงปลาย ไมมีหนวด เกี่ยวของกับการกินอาหาร

3. Gonozooid แตกแขนงคลายพืช บนแขนงมี medusa ทั้ง 2 เพศ เกี่ยวของกับการสืบพันธุ

Cnidaria

Polyp

Cnidaria

Class HydrozoaPorpita spp.

• colony เปนทุนลอยกลมแบน

• ใตทุนมี polyp 3 แบบคือ- gastrozooid ตรงกลาง- gonozooid รอบ gastrozooid- dactylozooid ขอบทุนลอย

Cnidaria

Class HydrozoaCraspedacusta sowerbyi

• แมงกะพรุนน้ําจืด

• มีรายงาน 5 จังหวัด ไดแก เพชรบูรณ มุกดาหาร เลย อุบลราชธานี และหนองคาย พบไดชวงเดอืนธนัวาคมถึงมกราคม บริเวณริมฝงแมน้ําที่เปนแองน้ํานิ่ง

• ประเทศไทยพบเปนลําดบัที่ 6 ของโลก

Cnidaria

Class Scyphozoa

อยูในทะเลทั้งหมดรูปรางหลักเปนแบบ medusaGamete สรางจากชั้น gastrodermisScyphomedusa ไมมี velumCnidocyte อยูใน epidermis และ gastrodermisMesoglea เปนชั้นหนาStatocyst ชวยทรงตัว

Cnidaria

Statocyst

Ephyra stage

Cnidaria

Aurelia sp.

Manubrium แตกออก 4 แขนงเปน oral arm ตอจากปากเปน gastric pouch 4 ถุง มี gonad รูปเกือกมาอยูที่ขอบGastric pouch แตละถุงมี radial canal แยกไปยังขอบรูปถวยRadial canal สามารถแตกยอยเปนทอจํานวนมาก(Ring canal มีเฉพาะ Aurelia)Dioecious และปฏิสนธิในตัวแม

Cnidaria

Life Cycle of Aurelia

Cnidaria Life Cycle of Aurelia Cnidaria

Cnidaria Cnidaria

Aurelia

EggsEggsEggs

MesogleaMesogleaMesoglea

GastrovascularcavityGastrovascularGastrovascularcavitycavityMouthMouthMouth

Cnidaria

Aurelia

Oral arm

Mouth

Gastric pouch

Cnidaria

Cnidaria

Class CubozoaBox jellyfish

รูปรางหลักเปนแบบ medusa แตมีรูปรางคลายกลองสี่เหลี่ยม และไมมี velumหนวดยื่นออกมาจากมุมทั้งสี่รูปรางคลายแผนใบมีด(pedalium)อาศัยอยูในทะเลทั้งหมด และสามารถวายน้ําไดดีCnidocyte มีสารพิษที่รุนแรงมาก

Cnidaria

Class Cubozoa

GonadGonadGonad

TentacleTentacleTentaclePedaliumPedaliumPedalium

Cnidaria

Class Anthozoa

มีรูปรางแบบ polyp ทั้งหมด ดํารงชีวิตแบบ solitary หรือ colony บางชนิดสรางโครงรางแข็ง Gastrovascular cavity แบงเปนหอง ๆ อยูในทะเลทั้งหมด

Cnidaria

Class Anthozoa

Cnidaria

Class AnthozoaMetridiumClass AnthozoaMetridium

MouthMouthMouthTentacleTentacleTentacle

PharynxPharynxPharynx

SeptumSeptumSeptumGastrovascularcavityGastrovascularGastrovascularcavitycavity

Cnidaria

Symbiosis

Cnidaria

Class AnthozoaStony coral

สรางโครงรางแข็งพวก CaCO3

สวนใหญเปน colony ยกเวน Fungia อาศัยรวมกับสาหราย zooxanthellae ถูกรบกวนจะหดตัว

Cnidaria

Class Anothozoa: Corals

Cnidaria

Coral Bleaching

Cnidaria

Class Anothozoasea fan, gorgorian

• Endoskeleton แทงแกนเปนสาร gorgonin• รอบแกนมี CaCO3 spicule• สีสันเปนของ spicule

Cnidaria

Class AnthozoaSea Whip

Cnidaria

Soft coral

• Endoskeleton มี spicule

กระจายในเนือ้เยื่อ

Cnidaria

Class AnthozoaSea Pen

• Axial polyp ยาว ดานขางแตกหนอให polyp ใหม เกิดแขนงยื่นทางดานขาง polyp ปลายแขนงมีอายุมากที่สุด