PIES SPECJALISTYCZNY JAKO ELEMENT TERAPII I ...Materiały multimedialne (zdjęcia, filmy i pliki dźwiękowe) użyte w prezentacji zostały udostępnione zgodnie z przepisami RODO

PIES SPECJALISTYCZNY JAKO ELEMENT TERAPII I REHABILITACJI DZIECI, MŁODZIEŻY

I DOROSŁYCH Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ NARZĄDU RUCHU

Opracował: Dariusz Szulc

Niniejsza prezentacja została stworzona na podstawie współpracy pośredniej i bezpośredniej z organizacjami i osobami zajmującymi się szkoleniem psów specjalistycznych, które zawodowo pracują przy ich wsparciu, oraz mojego osobistego doświadczenia zwiMateriały multimedialne (zdjęcia, filmy i pliki dźwiękowe) użyte w prezentacji zostały udostępnione zgodnie z przepisami RODO wyłącznie do przeprowadzenia wykładu na terenie placówki.W związku z tym prezentacja udostępniona na stronie placówki będzie zawierać zmodyfikowaną treść i zdjęcia wyłącznie o charakterze poglądowym.

Tytułem wstępu słów kilka…

Niniejsza prezentacja w oryginale zawierała zdjęcia, filmy i materiały dźwiękowe użyte za zgodą pacjentów/opiekunów, lub osób współpracujących, zgodnie z przepisami RODO, wyłącznie do przeprowadzenia wykładu.

Forma udostępniona na stronie placówki ma jedynie wartość edukacyjną, o zmodyfikowanej treści a zdjęcia w niej użyte pochodzą z legalnego źródła i mają charakter wyłącznie poglądowy. (nie są wizerunkami pacjentów)

Relacja to podstawa

„Pies jest czymś więcej niż samym towarzyszem. Może stać się ważną, czasami wręcz niezbędną częścią naszego życia. Może być nam tak potrzebny, jak potrzebna jest przyjaźń innych ludzi; czasami nawet bardziej, gdyż jego przyjaźń bywa niezawodna i straszliwie żenująco bezinteresowna. Takiej przyjaźni my, ludzie, nie jesteśmy zwyczajni, takie uczucie bardzo rzadko bywa naszym udziałem”.

Stanisław Głąbiński

Dlaczego wielu z nas chce posiadać psa? KORZYŚCI

Duża liczba dzieci, młodzieży oraz osób dorosłych na pewnym etapie swojego życia chce mieć psa. Gdy taka myśl nachodzi nas w dzieciństwie lub okresie młodzieńczym, odpowiedzialność za ewentualną decyzję przejmują za nas rodzice. Często zdarza się, że gdy spełniamy to pragnienie jako dorośli, nadal nie potrafimy określić, jakie korzyści płyną z posiadania przyjaciela na czterech łapach.

Oto niektóre z nich:

• Obecność psa redukuje stres i korzystnie wpływa na ciśnienie krwi

• Zwiększa poczucie bezpieczeństwa i stabilność psychiczną

• Motywuje do podejmowania różnych aktywności, zmniejszając poczucie izolacji

• Zaspokaja naturalną potrzebę kontaktu i zabawy

• Ułatwia poradzenie sobie z traumatycznymi przeżyciami np. chorobą, lub czyjąś śmiercią

• Prowokuje do samokształcenia i poprawia zdolności organizacyjno poznawcze

Przyjaźń zakłada wspólne wędrowanie… niezależnie od tego jakie przeszkody postawi nam życie, jeśli nie idziemy sami wybór odpowiedniego kierunku

jest prostszy.

Kiedy mówimy o psie specjalistycznym?

O psie specjalistycznym mówimy, gdy dzięki naturalnej chęci i predyspozycji do pracy z człowiekiem, odpowiedniej socjalizacji oraz kierunkowemu szkoleniu potwierdzonemu uzyskaniem dyplomu bądź certyfikatu nabywa on umiejętności, dzięki którym jest w stanie wykonywać dla swojego przewodnika określone zadania.

W kontekście wsparcia pacjenta niepełnosprawnego ruchowo na poszczególnych etapach rozwoju będziemy rozpatrywać dwie funkcje zawodowe psa:

1. Terapeutyczną (pies terapeutyczny)

2. Asystującą (pies asystujący osobie niepełnosprawnej ruchowo)

Należy podkreślić, że w obu przestrzeniach pracy pies stanowi element duetu. Kontrolę nad prawidłowym przebiegiem wdrażanych działań zawsze powinien mieć przewodnik. Człowiek bierze odpowiedzialność za zwierzę, ale polega na jego umiejętnościach zmysłach intuicji i sile, wykorzystując je do wspólnego osiągania wyznaczonych celów.

Pies terapeutyczny - kompendium wiedzy

Szkolenie psa terapeutycznego oparte jest na kursach posłuszeństwa, selekcji i ocenie predyspozycji psa, oraz szkoleniu kierunkowym trwającym od 3 do nawet 8 miesięcy. Całościowy okres nauki zależy od obszarów w jakich pies będzie pracował ze swoim przewodnikiem (specjalizacja). Jeśli psa szkoli fundacja, to zakres jego umiejętności zależy od rodzaju niepełnosprawności osoby, dla której jest przygotowywany.

Pies Terapeutyczny – to zrównoważony, posłuszny i doskonale zsocjalizowany pomocnik, który potrafi skupić się nawet w bardzo trudnych warunkach na wykonywanej czynności. Posiada odpowiedni stopień wyszkolenia i umiejętności, by umieć współdziałać również z większą liczbą osób. Stanowi doskonałe wsparcie w prowadzeniu terapii pedagogicznej, psychologicznej, społecznej i rehabilitacyjnej. Szybko adaptuje się do zmiennych okoliczności, chętnie wchodząc w interakcje z otoczeniem.


Zajęcia z udziałem psów terapeutycznych dają możliwość oddziaływania na 4 płaszczyznach:

1. Aktywizującej – gdzie sama obecność psa z osobą prowadzącą stanowi motywator do działania

2. Edukacyjnej – gdzie obecność psa jest pretekstem do zdobywania wiedzy

3. Terapeutyczno – rehabilitacyjnej – gdzie spotkanie z psem ukierunkowane jest na wypracowanie u pacjentów nowych umiejętności, bądź poprawę jakości wykonywania czynności lub ćwiczeń poprzez równoległy do prowadzone terapii aktywny udział zwierzęcia

4. Psychologiczno – emocjonalnej – gdzie obecność psa jest elementem łagodzącym trudne stany, wynikające np. z zespołu stresu pourazowego

Pies terapeutyczny w pracy

Podczas prezentacji w placówce przedstawiono fotografie psów w różnych obszarach pracy z pacjentem oraz materiał multimedialny o wpływie zajęć z udziałem psa specjalistycznego na funkcjonowanie dzieci z niepełnosprawnością. Obecny slajd ma wyłącznie charakter poglądowy


O interwencji kryzysowej przy wsparciu psa

Na ten moment w Polsce nie ma typowej dla tego obszaru działań jednostki, która przy wsparciu wyszkolonych psów zajmowałaby się wyłącznie zadaniami w tej dziedzinie. Nieliczna grupa terapeutów z uwagi na wykształcenie własne i predyspozycje zwierząt działa w hospicjach, szpitalach w porozumieniu z ośrodkami interwencji kryzysowej, psychologami sądowymi bądź z konkretnymi rodzinami, których trauma dotyka.

Pies wówczas towarzyszy np. podczas czynności procesowych dziecku krzywdzonemu lub w czasie choroby terminalnej pacjenta. Działanie takie wymaga określonych kompetencji zespołu i w Polsce nadal jest bardzo rzadkie.


O psim terapeucie jeszcze słów kilka

W naszym kraju najczęstszą formą korzystania z pomocy psów terapeutycznych są indywidualne umowy między terapeutą, a placówką czy pacjentem. Zakres pracy i usług w tym zakresie nie jest ujednolicony, a pies nie posiada określonego prawnie statusu, gdyż nie musi poruszać się w przestrzeni publicznej.

Drugą rzadszą formą jest sytuacja, w której psi terapeuta szkolony jest przez organizację dla konkretnego niepełnosprawnego dziecka. Wówczas zwierzę jest zawsze własnością fundacji, a rodzic, który się na to zdecyduje przechodzi instruktarz jak efektywnie korzystać z umiejętności zwierzęcia i musi wykorzystywać psa zgodnie z przeznaczeniem. Psi pomocnik staje się zawsze interdyscyplinarny i jego obecność wpływa nie tylko na konkretnego pacjenta, ale i jego rodzinę, rodzeństwo, oraz otoczenie.


O psim terapeucie jeszcze słów kilka

Z uwagi na różnorodność pracy psa terapeuty największe znaczenie mają jego predyspozycje i konstrukcja psychiczna. Nie istnieje pies, który będzie działał dobrze we wszystkich opisanych wyżej obszarach. To kynoterapeuta dokonując wyboru drogi zawodowej powinien dopasować zakres pracy do możliwości psiego partnera.

Zgodnie z posiadaną wiedzą, to człowiek ma obowiązek zachowywać tzw. higienę pracy zwierzęcia. Znaleźć równowagę i umiar w działaniu. Przyjmuje się, iż pracę kynoterapeutyczną z udziałem psa można zacząć u pacjentów od 3 roku życia, a pies nie powinien pracować dłużej niż 4 godziny w tygodniu. Wyjątek stanowi sytuacja gdy pies jest dwulicencyjny, a jego opiekun ma wykształcenie wielospecjalistyczne związane z prowadzeniem terapii kierunkowej, dużą wiedzę z zakresu medycyny/fizjoterapii oraz wysoki warsztat pracy z pacjentem i psem.

Pies jako element terapii i rehabilitacji pacjenta

W poprzedniej części mieli państwo okazję dostrzec jak szerokie spektrum zastosowania może mieć wsparcie psa specjalistycznego w terapii

i rehabilitacji dzieci, młodzieży oraz osób niepełnosprawnych w wyniku choroby czy starości.

Pomiędzy tymi grupami jest jeszcze jedna grupa osób. To dorosłe osoby

z niepełnosprawnością narządu ruchu, które w pewnym momencie swojego życia (jeśli ich stan na to pozwala) zaczynają myśleć o usamodzielnieniu społecznym, zawodowym i osobistym. Wówczas jak pokazuje miniona dekada, doskonałym elementem wspierającym te dążenia może okazać się pies asystujący osobie z niepełnosprawnością narządu ruchu (zwany też serwisowym).

W odniesieniu do osób, które się na takiego pomocnika zdecydują, często pies jest motywatorem do działań. Jego obecność w dużym stopniu mobilizuje niepełnosprawnego opiekuna do przejęcia odpowiedzialności za swój stan fizyczny i dalszy rozwój.

Pies asystujący - kompendium wiedzy

PIES ASYSTUJĄCY - to termin służący do ogólnego określania psów, które towarzyszą osobom niepełnosprawnym i wykonują dla nich specjalne zadania. Poprzez swoją pracę zwiększają niezależność i samodzielność tych osób, redukując do minimum ograniczenia wynikające ze schorzeń. Istnieje kilka profesji psów asystujących. Do najbardziej znanych należy pies przewodnik osoby niewidomej. Osobie z wadą słuchu pomaga pies sygnalizujący dźwięki. Osobie chorującej np. na epilepsję może towarzyszyć pies sygnalizujący ataki choroby. My skupimy się wyłącznie na PSIE SERWISOWYM, ponieważ to właśnie on szkolony jest kierunkowo, by na co dzień pomagać osobie z niepełnosprawnością narządu ruchu. Ze względu na fakt, iż pewne zagadnienia dotyczyć będą ogółem psów asystujących, termin serwisowy i asystujący będzie przeze mnie używany zamiennie w kontekście tej psiej profesji.


Pies serwisowy to najczęściej towarzysz osoby niepełnosprawnej ruchowo poruszającej się na wózku, o kulach lub balkoniku. Stanowi „przedłużenie ręki”, wykonuje dla właściciela różne czynności życia codziennego, których opiekun z uwagi na niepełnosprawność zrobić nie potrafi lub zajmują mu one zdecydowanie więcej czasu – wykonuje je wolniej niż pies. Zwierzęta te pełnią więc rolę wykwalifikowanego opiekuna, swego rodzaju narzędzia rehabilitacyjnego, które daje wolność i niezależność.

Szkolenie psa asystującego osobie z niepełnosprawnością jest procesem

bardzo złożonym i wymaga dużego nakładu pracy oraz finansów. Czas edukacji psa do chwili certyfikacji to okres od 20 do nawet

30 miesięcy w zależności od tego jaką drogę szkoleniową obierzemy i co pies ma umieć.


Pies zawsze pozostaje własnością fundacji, a osoba korzystająca z jego pomocy związana jest umową, której musi przestrzegać, ale otrzymuje psa nieodpłatnie.

Wyselekcjonowane szczenię początkowo mieszka z rodziną zastępczą, która socjalizuje je i odbywa z nim szkolenia posłuszeństwa. W wieku 14miesięcy pies rozpoczyna trening zaawansowany u trenera. To również czas rozpatrywania aplikacji o psa i szukania dla niego odpowiedniego opiekuna.

Szkolenie psa przez fundację w ramach projektu.

Potem następuje dopasowanie umiejętności psa do schorzenia wybranej osoby. Ostatnim etapem jest wspólny kurs adaptacyjny zakończony egzaminem certyfikującym. Musi on być odnawiany przeciętnie raz w roku. Osoba niepełnosprawna może korzystać z pomocy kadry szkolącej w okresie aktywności zawodowej psa. Gdy pies osiągnie wiek emerytalny może zgłosić chęć opieki nad nim.


W tym przypadku osoba niepełnosprawna w całości ponosi koszty związane z zakupem, selekcją, szkoleniem, leczeniem i utrzymaniem zwierzęcia.

Zasadnym jest by trener wspierający edukację psa posiadał uprawnienia do wydania certyfikatu. Bez tego dokumentu w myśl polskiego prawa pies nie będzie mógł funkcjonować w przestrzeni publicznej z przywilejami, a jego opiekun z nich korzystać.

Szkolenie prywatnie zakupionego psa na pomocnika osoby niepełnosprawnej

Etapy szkolenia odnośnie kolejnych egzaminów są zbieżne z uprzednio omawianymi, jednak pies od bardzo wczesnego szczenięctwa meszka ze swoim docelowym opiekunem. Taka sytuacja wymaga od osoby niepełnosprawnej świadomej i systematycznej pracy z psem pomiędzy wizytami trenera oraz odpowiedniego poziomu sprawności by temu podołać. Certyfikat wydany na zakończenie szkolenia również jest odnawiany raz w roku, a umiejętności zespołu człowiek – pies weryfikowane.


Pies serwisowy – w pracy

Podczas prezentacji w placówce przedstawiono fotografie psów serwisowych w pracy oraz materiał multimedialny o umiejętnościach psa specjalistycznego. (ASYSTUJĄCEGO OSOBIE NIEPEŁNOSPRAWNEJ RUCHOWO) Obecny slajd ma wyłącznie charakter poglądowy.


W Polsce świadomość co do istnienia psów asystujących zaczęła rodzić się dopiero kilkanaście lat temu. Większość osób niepełnosprawnych z psami specjalistycznymi kilka lat temu czynnie brała udział w tworzeniu obecnie istniejących regulacji prawnych. Obecność psa asystującego osobie niepełnosprawnej w miejscach publicznych regulują zapisy artykułu 20a i 20b ustawy o rehabilitacji

Pies asystujący w prawie polskim

zawodowej i społecznej, oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. W myśl tych przepisów pies asystujący musi być oznakowany poprzez specjalną uprząż. Jego opiekun powinien posiadać ważny certyfikat i zaświadczenie o szczepieniu psa. Pies nie musi używać kagańca i może poruszać się bez smyczy. Szczegółowe zapisy prawne można znaleźć tutaj: http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20190001172/T/D20191172L.pdf


Jedną z najważniejszych zasad w kontakcie z osobą niepełnosprawną, której towarzyszy pies asystent jest nie głaskanie psa i nie zaczepianie go.

Pies szkolony jest tak, że reaguje nie tylko na słowa ale i ledwo dostrzegalne gesty czy zmiany w zachowaniu przewodnika, rozpraszając go możesz wywołać zagrożenie zdrowia opiekuna.

Witaj się z osobą a nie z psem, to człowiek kieruje psem nie odwrotnie. Nigdy, jeśli pies jest w uprzęży nie częstuj go jedzeniem lub smakołykami –

opiekun doskonale wie jak dbać o jego potrzeby. Zawsze zapytaj jeśli chcesz pomóc osobie z psem jak masz to zrobić by nie

zakłócać pracy psa.

Pies asystujący w przestrzeni publicznej – WAŻNE INFORMACJE

1. JEŚLI WIDZISZ, ŻE PIES W UPRZĘŻY PODBIEGA DO POSTRONNYCH OSÓB,

TRĄCA ŁAPĄ, NOSEM LUB SZCZEKA PRAWDOPODOBNIE JEGO PRZEWODNIK POTRZEBUJE POMOCY – UDAJ SIĘ ZA PSEM. TO CZĘSTO SYGNAŁ MÓWIĄCY O SYTUACJI ZAGROŻENIA ZDROWIA OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNEJ.

2. JEŚLI ZNAJDZIESZ PSA ASYSTENTA NAJSZYBCIEJ JAK TO MOŻLIWE ODDAJ GO WŁAŚCICIELOWI LUB PRZEKAŻ FUNDACJI, KTÓRA GO WYSZKOLIŁA.


Pies asystujący - MOTYWATOR DO OSIĄGNIĘCIA CELÓW ŻYCIOWYCH

wsparcie, lojalność i bezinteresowną miłość, akceptując wszelkie jego ograniczenia, a właściciel psa robi wszystko, aby jego psi partner miał odpowiednie warunki życia.

W Polsce jest obecnie kilkanaście aktywnych zawodowo psów. Z relacji większości opiekunów wynika, iż dzięki psu nabrali chęci do życia. Przez pryzmat psiej radości zaczęli inaczej postrzegać siebie, realizować plany życiowe i pasje.

Pies asystujący to wyjątkowa pomoc w codziennym funkcjonowaniu społecznym zawodowym i fizycznym niepełnosprawnych.

Wartość tego wsparcia nie kończy się jedynie na fizycznej pomocy zwierzęcia w życiowych trudnościach. Często związek jaki tworzy się między takim duetem powoduje ubogacenie obu stron. Pies daje swojemu opiekunowi


Pies asystujący - MOTYWATOR DO OSIĄGNIĘCIA CELÓW ŻYCIOWYCH

Duża część osób przyznaje, że przed decyzją o psie nie inwestowała w siebie pod względem rehabilitacji szeroko pojętej ale obecność psa i chęć zaspokojenia jego potrzeb sprawiła, że aby temu podołać sami zaczęli organizować sobie przestrzenie terapeutyczne wprowadzając systematyczność działań.

Niektóre osoby w towarzystwie psiego asystenta broniły prac dyplomowych, zdawały prawo jazdy czy doświadczały ekstremalnych sportów.

Były i takie, którym obecność psa uratowała życie. Inne nie dały się pokonać chorobie nowotworowej.

BEZ WZGLĘDU NA TO CO PRZEŻYŁY TE OSOBY, ŁĄCZY JE NIEZWYKŁA RELACJA Z PSEM – DZIĘKI NIEJ LEPIEJ WIDZĄ PRZYSZŁOŚĆ

PIES SPECJALISTYCZNY W OCZACH FIZJOTERAPEUTY PODSUMOWANIE

Pies terapeutyczny – Doskonale sprawdza się jako wsparcie rehabilitacji ruchowej i sensorycznej. Jego obecność wpływa na regulację napięcia mięśni, wspiera w integrowaniu odruchów przetrwałych, motywuje do aktywności, zmniejsza lęk.

Wzbudza radość i chęć działania, a wówczas dużo więcej da się osiągnąć.

Pies asystujący – Jest rewelacyjnym obserwatorem stanu opiekuna, potrafi zasygnalizować zmianę zanim poinformuje o niej pacjent. Często pomaga w przebiegu wielu ćwiczeń doskonale współpracuje, intencjonalnie używa łap, nosa i zębów, co ułatwia zaangażowanie go w terapię. Daje poczucie bezpieczeństwa, aktywizuje. Stanowi element łączący aktywność na sali ćwiczeń z aktywnością w życiu codziennym. Prezentacja w placówce zakończona została filmem obrazującym życie osoby, która korzysta z pomocy psa asystenta.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Documents

PIES SPECJALISTYCZNY JAKO ELEMENT TERAPII I ...Materiały multimedialne (zdjęcia, filmy i pliki dźwiękowe) użyte w prezentacji zostały udostępnione zgodnie z przepisami RODO