Upload
andy-huynh
View
215
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
PL
Citation preview
Chuyn 1
Chuyn 1
php lut v kinh t v lut doanh nghip
Phn 1
PHP LUT V DOANH NGHIP
Sau hn 20 nm thc hin ng li i mi kinh t v xy dng nn kinh t nhiu thnh phn nh hng x hi ch ngha theo tinh thn Ngh quyt i hi VI ca ng Cng sn Vit Nam, kt qu pht trin h thng doanh nghip v vai tr ca h thng ny i vi nn kinh t Vit Nam c nh gi ht sc kh quan. S lng doanh nghip dn doanh thnh lp mi khng ngng gia tng qua cc nm, ng gp vo s tng trng kinh t - x hi chung ca t nc v khng nh s i thay tch cc ca mi trng kinh doanh Vit Nam c cng ng quc t nh gi cao. Tip tc thc hin ch trng ny, i hi ng XI khng nh: Kinh t nh nc gi vai tr ch o. Kinh t tp th khng ngng c cng c v pht trin. Kinh t nh nc cng vi kinh t tp th ngy cng tr thnh nn tng vng chc ca nn kinh t quc dn. Kinh t t nhn l mt trong nhng ng lc ca nn kinh t. Kinh t c vn u t nc ngoi c khuyn khch pht trin. Cc hnh thc s hu hn hp v an kt vi nhau hnh thnh cc t chc kinh t a dng ngy cng pht trin. nh hng xy dng nn kinh t nhiu thnh phn v cc thnh phn kinh t bnh ng trc php lut cng c khng nh vi ch trng ti cu trc doanh nghip nh nc ra ti Ngh quyt Hi ngh ln th ba Ban chp hnh trung ng ng kha XI, theo Tp trung pht trin doanh nghip nh nc trong nhng ngnh, lnh vc quan trng c ngha then cht ca nn kinh t quc dn, ch yu thuc cc chuyn ngnh kinh t-k thut lin quan n kt cu h tng kinh t - x hi, dch v cng, n nh kinh t v m. Hon thin th ch qun l doanh nghip nh nc, thc hin quyn v ch s hu nh nc i vi vn v ti sn nh nc ti cc doanh nghip, bo m cng khai, minh bch ti chnh. i mi qun tr v c ch hot ng ca doanh nghip nh nc theo hng chuyn sang t chc v hot ng theo m hnh cng ty c phn, cng ty trch nhim hu hn ph hp vi quy nh ca Lut Doanh nghip, cnh tranh bnh ng trn th trng.Ngy 28 thng 11 nm 2013, Quc hi thng qua Hin php nc Cng ha x hi ch ngha Vit Nam. V tnh cht, m hnh kinh t, iu 51 Hin php quy nh nh sau:
1. Nn kinh t Vit Nam l nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha vi nhiu hnh thc s hu, nhiu thnh phn kinh t; kinh t nh nc gi vai tr ch o.
2. Cc thnh phn kinh t u l b phn cu thnh quan trng ca nn kinh t quc dn. Cc ch th thuc cc thnh phn kinh t bnh ng, hp tc v cnh tranh theo php lut.
3. Nh nc khuyn khch, to iu kin doanh nhn, doanh nghip v c nhn, t chc khc u t, sn xut, kinh doanh; pht trin bn vng cc ngnh kinh t, gp phn xy dng t nc. Ti sn hp php ca c nhn, t chc u t, sn xut, kinh doanh c php lut bo h v khng b quc hu ha.
Nh vy, Hin php 2013 khng nu c th cc thnh phn kinh t nh Hin php nm 1992, Hin php quy nh cc thnh phn kinh t u l b phn cu thnh quan trng ca nn kinh t quc dn, cc ch th thuc cc thnh phn kinh t bnh ng, hp tc, cnh tranh theo php lut.
y l nhng nh hng ln cho vic xy dng v hon thin h thng php lut v doanh nghip trong thi gian ti.
Hin nay, mi loi hnh doanh nghip, bao gm c doanh nghip do nh nc lm ch s hu v doanh nghip do nh nc nm c phn chi phi, u hot ng thng nht theo Lut Doanh nghip 2005. Vic ban hnh Lut doanh nghip 2005 c nh gi l bc chuyn cn bn, to mi trng php l thun li pht trin, xa b s phn bit i x gia doanh nghip thuc cc thnh phn kinh t. Lut Doanh nghip 2005 p dng chung cho cc loi hnh doanh nghip thc s to mi trng kinh doanh bnh ng gia cc thnh phn kinh t, th ch ho su sc ng li i mi v ch trng, chnh sch ca ng v nh nc, m rng v pht trin quyn t do kinh doanh trn tt c cc ngnh ngh m php lut khng cm, tng cng tnh t ch, t chu trch nhim trong hot ng sn xut kinh doanh, tip tc i mi chc nng nh nc trong nn kinh t th trng nh hng XHCN, ph hp vi cc iu c quc t, cc tho thun a phng v song phng, n trc c xu th hi nhp, gp phn xy dng v tip tc hon thin mi trng kinh doanh ln mnh, minh bch, bnh ng, n nh, thng thong sc hp dn c s cnh tranh cao so vi khu vc.
I. NHNG VN CHUNG V DOANH NGHIP
1. Khi nim doanh nghip
Theo Lut Doanh nghip nm 2005, doanh nghip c nh ngha l t chc kinh t c tn ring, c ti sn, c tr s giao dch n nh, c ng k kinh doanh theo quy nh ca php lut nhm mc ch thc hin cc hot ng kinh doanh.
Doanh nghip c nhng c im php l c bn sau y:
Th nht, l t chc kinh t, c t cch ch th php l c lp;
Th hai, doanh nghip c xc lp t cch php l (thnh lp v ng k kinh doanh) theo trnh t, th tc do php lut quy nh;
Th ba, hot ng kinh doanh nhm mc tiu ch yu li nhun l tn ch hot ng ca doanh nghip.
2. Phn loi doanh nghip
C cc cch phn loi doanh nghip ch yu sau:
Th nht, cn c vo tnh cht s hu v mc ch hot ng ca doanh nghip, doanh nghip c chia thnh: doanh nghip t v doanh nghip cng.
Th hai, cn c vo t cch php l ca doanh nghip, doanh nghip c phn chia thnh: doanh nghip c t cch php nhn v doanh nghip khng c t cch php nhn.
Th ba, cn c vo phm vi trch nhim ti sn (mc chu trch nhim ti sn trong hot ng kinh doanh ca ch s hu doanh nghip), doanh nghip c chia thnh: doanh nghip chu trch nhim hu hn v doanh nghip chu trch nhim trong kinh doanh. (Mc , pham vi trach nhim cua doanh nghip chi co y nghia va c ap dung khi doanh nghip b tuyn b pha san).
Th t, cn c vo c cu ch s hu v phng thc gp vn vo doanh nghip, doanh nghip c chia thnh: doanh nghip mt ch s hu (doanh nghip t nhn, cng ty trch nhim hu hn mt thnh vin) v doanh nghip nhiu ch s hu (cng ty c phn, cng ty TNHH 2 thnh vin tr ln, cng ty hp danh).
Th nm, cn c vo loi hnh t chc v hot ng, doanh nghip c chia thnh: Cng ty c phn; cng ty trch nhim hu hn, cng ty hp danh; doanh nghip t nhn.3. Vn bn php lut v thnh lp, t chc qun l v hot ng ca doanh nghipVic thnh lp, t chc qun l v hot ng ca doanh nghip p dng theo quy nh ca Lut Doanh nghip nm 2005, Lut u t nm 2005. Ngoi ra c cc vn bn lin quan nh: Ngh nh 102/2010/N-CP ngy 01/10/2010 ca Chnh ph hng dn thi hnh mt s iu ca Lut Doanh nghip; Ngh nh 43/2010/N-CP ngy 15 thng 04 nm 2010 ca Chnh ph v ng k doanh nghip; Ngh nh s 108/2006/N-CP ngy 22 thng 9 nm 2006 ca Chnh ph quy nh chi tit v hng dn thi hnh mt s iu ca Lut u t;Ngh nh s 101/2006/N-CP ngy 21thng 9 nm 2006 ca Chnh ph quy nh vic ng k li, chuyn i v ng k i Giy chng nhn u t ca cc doanh nghip c vn u t nc ngoi theo quy nh ca Lut Doanh nghip v Lut u t.Trng hp iu c quc t m nc Cng ha x hi ch ngha Vit Nam l thnh vin c quy nh khc v h s, trnh t, th tc v iu kin thnh lp, ng k kinh doanh, c cu s hu v quyn t ch kinh doanh, th p dng theo cc quy nh ca iu c quc t . Trong trng hp ny, nu cc cam kt song phng c ni dung khc vi cam kt a phng th p dng theo ni dung cam kt thun li hn i vi doanh nghip v nh u t.
Trng hp c s khc nhau gia cc quy nh ca Lut Doanh nghip v cc lut c th sau y v h s, trnh t, th tc v iu kin thnh lp, ng k kinh doanh; v c cu t chc qun l, thm quyn ca cc c quan qun l ni b doanh nghip, quyn t ch kinh doanh, c cu li v gii th doanh nghip th p dng theo quy nh ca lut :a) Lut Cc t chc tn dng;
b) Lut Du kh;
c) Lut Hng khng dn dng Vit Nam;
d) Lut Xut bn;
) Lut Bo ch;
e) Lut Gio dc;
g) Lut Chng khon h) Lut Kinh doanh bo himi) Lut Lut s;
k) Lut Cng chng;
l) Lut sa i, b sung cc lut nu trn v cc lut c th khc.4. Thnh lp doanh nghip v ng k kinh doanh
Vi yu cu ca nguyn tc t do kinh doanh, thnh lp doanh nghip c coi l quyn c bn ca nh u t. Vic thnh lp doanh nghip phi c thc hin trong khun kh php lut. Cc quy nh v thnh lp doanh nghip mt mt nhm bo m quyn t do kinh doanh ca nh u t, mt khc phi p ng yu cu ca qun l nh nc i vi doanh nghip, bao gm nhng ni dung c bn sau y:4.1. i tng c quyn thnh lp doanh nghipTt c cc t chc l php nhn, gm c doanh nghip c vn u t nc ngoi ti Vit Nam, khng phn bit ni ng k a ch tr s chnh v mi c nhn, khng phn bit ni c tr v quc tch u c quyn thnh lp, tham gia thnh lp doanh nghip ti Vit Nam theo quy nh ca Lut Doanh nghip. Tuy nhin, khon 2 iu 13 ca Lut Doanh nghip nm 2005 quy nh: T chc, c nhn sau y khng c quyn thnh lp v qun l doanh nghip ti Vit Nam:
a) C quan nh nc, n v lc lng v trang nhn dn Vit Nam s dng ti sn nh nc thnh lp doanh nghip kinh doanh thu li ring cho c quan, n v mnh;
b) Cn b, cng chc theo quy nh ca php lut v cn b, cng chc;
c) S quan, h s quan, qun nhn chuyn nghip, cng nhn quc phng trong cc c quan, n v thuc Qun i nhn dn Vit Nam; s quan, h s quan chuyn nghip trong cc c quan, n v thuc Cng an nhn dn Vit Nam;
d) Cn b lnh o, qun l nghip v trong cc doanh nghip 100% vn s hu nh nc, tr nhng ngi c c lm i din theo u quyn qun l phn vn gp ca Nh nc ti doanh nghip khc;
) Ngi cha thnh nin; ngi b hn ch nng lc hnh vi dn s hoc b mt nng lc hnh vi dn s;
e) Ngi ang chp hnh hnh pht t hoc ang b To n cm hnh ngh kinh doanh;
g) Cc trng hp khc theo quy nh ca php lut v ph sn.
Nhng i tng b cm thnh lp v qun l doanh nghip vn c quyn gp vn vo cng ty, nu h khng thuc mt trong cc trng hp sau:
- C quan nh nc, n v thuc lc lng v trang nhn dn s dng ti sn nh nc gp vn vo doanh nghip thu li ring cho c quan, n v mnh;
- Cc i tng khng c quyn gp vn vo doanh nghip theo quy nh ca php lut v cn b, cng chc.
4.2. ng k kinh doanh
ng k kinh doanh l th tc c ngha c bn, l "khai sinh" v mt php l cho doanh nghip. Theo quy nh ti iu 9 Ngh nh s 43/2010/N-CP ngy 15/4/2010 ca Chnh ph v ng k doanh nghip, vic ng k kinh doanh ca doanh nghip c thc hin ti c quan ng k kinh doanh cp tnh ni doanh nghip d nh t tr s chnh (gi chung l c quan ng k kinh doanh cp tnh).Ngi thnh lp doanh nghip phi lp v np h s ng k kinh doanh, ng thi phi chu trch nhim v tnh trung thc, chnh xc ca ni dung h s ng k kinh doanh. C quan ng k kinh doanh c trch nhim xem xt h s ng k kinh doanh v cp giy chng nhn ng k kinh doanh trong thi hn mi ngy lm vic, k t ngy nhn h s; nu t chi cp giy chng nhn ng k kinh doanh th thng bo bng vn bn cho ngi thnh lp doanh nghip bit. Thng bo phi nu r l do v cc yu cu sa i, b sung. C quan ng k kinh doanh xem xt v chu trch nhim v tnh hp l ca h s khi cp giy chng nhn ng k kinh doanh; khng c yu cu ngi thnh lp doanh nghip np thm cc giy t khc khng quy nh.
Doanh nghip c cp giy chng nhn ng k kinh doanh khi c cc iu kin sau y:
- Ngnh, ngh ng k kinh doanh khng thuc lnh vc cm kinh doanh;
- Tn ca doanh nghip c t theo ng quy nh ca php lut;- C tr s chnh theo quy nh;
- C h s ng k kinh doanh hp l theo quy nh ca php lut;
- Np l ph ng k kinh doanh theo quy nh ca php lut.
Khi ng k kinh doanh, doanh nghip c ghi tn vo s ng k kinh doanh v c cp giy chng nhn ng k kinh doanh. K t ngay c cp giy chng nhn ng k kinh doanh, doanh nghip c tin hnh cc hot ng kinh doanh. i vi ngnh, ngh m php lut quy nh phi c iu kin th doanh nghip ch c kinh doanh ngnh, ngh khi c iu kin theo quy nh.iu kin kinh doanh l yu cu m doanh nghip phi c hoc phi thc hin khi kinh doanh ngnh, ngh c th, c th hin bng giy php kinh doanh, giy chng nhn iu kin kinh doanh, chng ch hnh ngh, chng nhn bo him trch nhim ngh nghip, yu cu v vn php nh hoc yu cu khc. Cc hnh thc ca iu kin kinh doanh c Chnh ph quy nh ti Ngh nh s 102/2010/N-CP ngy 01/10/2010. Nu doanh nghip tin hnh kinh doanh khi khng iu kin theo quy nh th Ch tch Hi ng thnh vin hoc Ch tch cng ty v Gim c/Tng gim c (i vi cng ty trch nhim hu hn), Ch tch Hi ng qun tr v Gim c/Tng gim c (i vi cng ty c phn), tt c cc thnh vin hp danh (i vi cng ty hp danh) v ch s hu doanh nghip t nhn (i vi doanh nghip t nhn) phi cng lin i chu trch nhim trc php lut v vic kinh doanh .
Sau thi hn ba mi ngy k t ngy c cp giy chng nhn ng k kinh doanh, doanh nghip phi cng b ni dung ng k kinh doanh trn mng thng tin doanh nghip ca c quan ng k kinh doanh hoc mt trong cc loi t bo vit hoc bo in t trong ba s lin tip v cc ni dung ch yu sau y:
- Tn doanh nghip;
- a ch tr s chnh ca doanh nghip, chi nhnh, vn phng i din;
- Ngnh, ngh kinh doanh;
- Vn iu l i vi cng ty trch nhim hu hn, cng ty hp danh; s c phn v gi tr vn c phn gp v s c phn c quyn pht hnh i vi cng ty c phn; vn u t ban u i vi doanh nghip t nhn; vn php nh i vi doanh nghip kinh doanh ngnh, ngh i hi phi c vn php nh;
- H, tn, a ch, quc tch, s Giy chng minh nhn dn, h chiu hoc chng thc c nhn hp php khc, s quyt nh thnh lp hoc s ng k kinh doanh ca ch s hu, ca thnh vin hoc c ng sng lp;
- H, tn, a ch thng tr, quc tch, s Giy chng minh nhn dn, h chiu hoc chng thc c nhn hp php khc ca ngi i din theo php lut ca doanh nghip;
- Ni ng k kinh doanh.
Trc khi ng k kinh doanh cho doanh nghip, cc thnh vin sng lp hoc ngi i din theo y quyn ca nhm thnh vin sng lp c th k kt cc hp ng phc v cho vic thnh lp doanh nghip. Trng hp doanh nghip c thnh lp th doanh nghip l ngi tip nhn quyn v ngha v pht sinh t hp ng k kt. Nu doanh nghip khng c thnh lp th ngi k kt hp ng hon ton hoc lin i chu trch nhim v vic thc hin hp ng .
5. T chc li doanh nghipT chc li doanh nghip bao gm chia tch, hp nht, sp nhp v chuyn i hnh thc php l doanh nghip. Quy nh v t chc li doanh nghip l c s php l to iu kin cho doanh nghip pht trin thun li, hiu qu v a dng. Quy nh v t chc li p dng cho cc loi hnh doanh nghip c th c s khc nhau ph hp vi c im ca tng loi hnh doanh nghip. Lut doanh nghip quy nh v t chc li doanh nghip trn c s vn dng nhng quy nh v sp nhp, hp nht, chia, tch v chuyn i php nhn trong B lut Dn s.
5.1. Chia doanh nghip
Chia doanh nghip l bin php t chc li c p dng cho cng ty trch nhim hu hn v cng ty c phn, theo cng ty trch nhim hu hn, cng ty c phn c chia thnh mt s cng ty cng loi. Th tc chia cng ty c thc hin theo iu 150, Lut Doanh nghip. Sau khi ng k kinh doanh cc cng ty mi, cng ty b chia chm dt tn ti. Cc cng ty mi phi cng lin i chu trch nhim v cc khon n cha thanh ton, hp ng lao ng v cc ngha v ti sn khc ca cng ty b chia hoc c th tho thun vi ch n, khch hng v ngi lao ng mt trong s cc cng ty thc hin ngha v ny.5.2. Tch doanh nghip
Tch doanh nghip l bin php t chc li c p dng cho cng ty trch nhim hu hn v cng ty c phn, theo cng ty trch nhim hu hn, cng ty c phn c tch bng cch chuyn mt phn ti sn ca cng ty hin c (gi l cng ty b tch) thnh lp mt hoc mt s cng ty cng loi (gi l cng ty c tch), chuyn mt phn quyn v ngha v ca cng ty b tch sang cng ty c tch m khng chm dt tn ti ca cng ty b tch. Th tc tch cng ty c thc hin theo iu 151 Lut Doanh nghip. Sau khi ng k kinh doanh, cng ty b tch v cng ty c tch phi cng lin i chu trch nhim v cc khon n cha thanh ton, hp ng lao ng v cc ngha v ti sn khc ca cng ty b tch, tr trng hp cng ty b tch, cng ty mi thnh lp, ch n, khch hng v ngi lao ng ca cng ty b tch c tho thun khc.
5.3. Hp nht doanh nghipHp nht doanh nghip l bin php t chc li c p dng cho tt c cc loi hnh cng ty, theo hai hoc mt s cng ty cng loi (gi l cng ty b hp nht) hp nht thnh mt cng ty mi (gi l cng ty hp nht) bng cch chuyn ton b ti sn, quyn, ngha v v li ch hp php sang cng ty hp nht, ng thi chm dt s tn ti ca cc cng ty b hp nht. Th tc hp nht cng ty c thc hin theo iu 152, Lut Doanh nghip. Sau khi ng k kinh doanh, cc cng ty b hp nht chm dt tn ti. Cng ty hp nht c hng cc quyn v li ch hp php, chu trch nhim v cc khon n cha thanh ton, hp ng lao ng v cc ngha v ti sn khc ca cc cng ty b hp nht.
5. 4. Sp nhp doanh nghip
Sp nhp doanh nghip l bin php t chc li c p dng cho tt c cc loi hnh cng ty, theo mt hoc mt s cng ty cng loi (gi l cng ty b sp nhp) sp nhp vo mt cng ty khc (gi l cng ty nhn sp nhp) bng cch chuyn ton b ti sn, quyn, ngha v v li ch hp php sang cng ty nhn sp nhp, ng thi chm dt s tn ti ca cng ty b sp nhp. Th tc sp nhp cng ty c thc hin theo iu 153, Lut Doanh nghip. Sau khi ng k kinh doanh, cng ty nhn sp nhp c hng cc quyn v li ch hp php, chu trch nhim v cc khon n cha thanh ton, hp ng lao ng v cc ngha v ti sn khc ca cng ty b sp nhp.
5.5. Chuyn i doanh nghip
C nhiu trng hp chuyn i doanh nghip v th tc c th c quy nh cho tng trng hp chuyn i.
Th tc chuyn i cng ty trch nhim hu hn, cng ty c phn (gi l cng ty c chuyn i) thnh cng ty c phn, cng ty trch nhim hu hn (gi l cng ty chuyn i) c thc hin theo iu 154 Lut Doanh nghip v Ngh nh 102/2010/N-CP ngy 01 thng 10 nm 2010. Ngh nh ny cng quy nh vic chuyn i t doanh nghip t nhn sang cng ty trch nhim hu hn. Sau khi ng k kinh doanh, cng ty c chuyn i chm dt tn ti. Cng ty chuyn i c hng cc quyn v li ch hp php, chu trch nhim v cc khon n cha thanh ton, hp ng lao ng v cc ngha v ti sn khc ca cng ty c chuyn i.
i vi cng ty nh nc thc hin theo l trnh chuyn i hng nm, nhng chm nht trong thi hn bn (4) nm k t ngy Lut Doanh nghip nm 2005 c hiu lc, cc cng ty nh nc thnh lp theo quy nh ca Lut Doanh nghip Nh nc nm 2003 phi chuyn i thnh cng ty trch nhim hu hn hoc cng ty c phn. Trong thi hn chuyn i, nhng quy nh ca Lut Doanh nghip Nh nc nm 2003 c tip tc p dng i vi doanh nghip nh nc nu Lut Doanh nghip nm 2005 khng c quy nh. Vic chuyn i tng cng ty nh nc, cng ty nh nc c lp, cng ty m l cng ty nh nc theo hnh thc cng ty m-cng ty con hot ng theo Lut Doanh nghip thc hin theo Ngh nh s 111/2007/N-CP ngy 26 thng 6 nm 2007. Vic chuyn i Cng ty nh nc thnh Cng ty TNHH mt thnh vin v t chc qun l Cng ty TNHH mt thnh vin do nh nc lm ch s hu thc hin theo Ngh nh s 25/2010/N-CP ngy 19/3/2010. T ngy 5/9/2011 vic chuyn i doanh nghip 100% vn nh nc thnh cng ty c phn thc hin theo Ngh nh s 59/2011/N-CP ngy 18 thng 7 nm 2011 v Ngh nh 189/2013/N-CP ngy 20 thng 11 nm 2013 sa i, b sung Ngh nh s 59/2011/N-CP. Vic bn, giao doanh nghip 100% vn nh nc thc hin theo Ngh nh s 109/2008/N-CP ngy 10/10/2008. Ngh nh s 101/2006/N-CP ngy 21 thng 9 nm 2006 quy nh vic ng k li, chuyn i v ng k i Giy chng nhn u t ca cc doanh nghip c vn u t nc ngoi theo quy nh ca Lut Doanh nghip v Lut u t.6. Gii th doanh nghip
Gii th doanh nghip l mt trong nhng th tc php l dn n chm dt tn ti ca doanh nghip. Khi doanh nghip gii th, mi hot ng ca doanh nghip c chm dt, cc ngha v ca doanh nghip c gii quyt v ti sn cn li ca doanh nghip c phn chia cho cc thnh vin (ch s hu doanh nghip). Cc quy nh php lut v gii th doanh nghip bao gm cc ni dung c bn l: cc trng hp gii th, iu kin gii th v th tc gii th.
6.1. Cc trng hp gii th v iu kin gii th doanh nghip
a) Cc trng hp gii th
Quyt nh vic gii th doanh nghip thuc quyn ca ch s hu doanh nghip. Tuy nhin, khi doanh nghip khng cn tho mn cc iu kin tn ti theo quy nh ca php lut hoc kinh doanh vi phm php lut, th bt buc doanh nghip phi gii th. Theo Khon 1 iu 57 Lut Doanh nghip, doanh nghip gii th trong cc trng hp sau:
- Kt thc thi hn hot ng ghi trong iu l cng ty m khng c quyt nh gia hn;
- Theo quyt nh ca ch doanh nghip i vi doanh nghip t nhn; ca tt c thnh vin hp danh i vi cng ty hp danh; ca Hi ng thnh vin, ch s hu cng ty i vi cng ty trch nhim hu hn; ca i hi ng c ng i vi cng ty c phn;
- Cng ty khng cn s lng thnh vin ti thiu theo quy nh ca Lut Doanh nghip trong thi hn su thng lin tc;
- B thu hi Giy chng nhn ng k kinh doanh.
b) iu kin gii th
Cc quy nh v gii th doanh nghip khng ch to c s php l chm dt tn ti ca doanh nghip, m quan trng hn l cn bo v quyn li ca nhng ch th c lin quan, c bit l quyn li ca ch n v ngi lao ng khi doanh nghip chm dt tn ti. Vn quan trng nht trong gii th doanh nghip l gii quyt nhng khon n v nhng hp ng m doanh nghip giao kt trc khi chm dt tn ti. Cc khon n v hp ng ny c th c gii quyt bng cc gii php: doanh nghip tin hnh thanh ton ht cc khon n v thc hin y cc ngha v hp ng; Chuyn giao ngha v thanh ton n v ngha v hp ng cho ch th khc theo tha thun gia cc bn c lin quan. Theo Khon 2 iu 157, Lut Doanh nghip doanh nghip ch c gii th khi bo m thanh ton ht cc khon n v ngha v ti sn khc.6.2.Th tc gii th doanh nghip
a) Thng qua quyt nh gii th doanh nghip
Khi c cn c gii th, tin hnh vic gii th, doanh nghip phi thng qua quyt nh gii th. Quyt nh gii th doanh nghip phi c cc ni dung ch yu theo quy nh ti Khon 1 iu 158 Lut Doanh nghip. Sau khi thng qua quyt nh gii th, doanh nghip phi gi quyt nh gii th n c quan ng k kinh doanh, cc ch n, ngi lao ng, ngi c quyn, ngha v v li ch lin quan. Quyt nh gii th phi c nim yt cng khai ti tr s chnh ca doanh nghip v chi nhnh ca doanh nghip. i vi trng hp m php lut yu cu phi ng bo th quyt nh gii th doanh nghip phi c ng t nht trn mt t bo vit hoc bo in t trong ba s lin tip. Khi gi quyt nh gii th cho cc ch n, doanh nghip phi gi km theo thng bo v phng n gii quyt n. Thng bo ny phi ghi r tn, a ch ca ch n, s n, thi hn, a im v phng thc thanh ton s n , cch thc v thi hn gii quyt khiu ni ca ch n.
b) Thanh l ti sn v thanh ton cc khon n ca doanh nghip
Thanh l ti sn v thanh ton cc khon n l vn quan trng, ch yu ca doanh nghip khi gii th. Vic thanh ton cc khon n l rt phc tp v lin quan n quyn li ca nhiu ngi, do phi tin hnh theo trnh t, th tc nht nh.
Theo Khon 2 iu 158 Lut Doanh nghip, ch doanh nghip t nhn, Hi ng thnh vin hoc ch s hu cng ty, Hi ng qun tr trc tip t chc thanh l ti sn doanh nghip, tr trng hp iu l cng ty quy nh thnh lp t chc thanh l ring. Cc khon n ca doanh nghip c thanh ton theo th t: (i) Cc khon n lng, tr cp thi vic, bo him x hi theo quy nh ca php lut v cc quyn li khc ca ngi lao ng theo tho c lao ng tp th v hp ng lao ng k kt; (ii) N thu v cc khon n khc. Sau khi thanh ton ht cc khon n v chi ph gii th doanh nghip, phn cn li thuc v ch doanh nghip t nhn, cc thnh vin, c ng hoc ch s hu cng ty.c) Xo tn doanh nghip trong s ng k kinh doanh
Sau khi thanh ton ht cc khon n ca doanh nghip, ngi i din theo php lut ca doanh nghip phi gi h s gii th doanh nghip n c quan ng k kinh doanh. Trong thi hn by ngy lm vic k t ngy nhn h s hp l, c quan ng k kinh doanh xo tn doanh nghip trong s ng k kinh doanh.
d) Gii th doanh nghip b thu hi giy chng nhn ng k kinh doanh
Trng hp doanh nghip b thu hi giy chng nhn ng k kinh doanh, doanh nghip phi gii th trong thi hn su thng, k t ngy b thu hi Giy chng nhn ng k kinh doanh. Sau thi hn ny m c quan ng k kinh doanh khng nhn c h s gii th doanh nghip th doanh nghip coi nh c gii th v c quan ng k kinh doanh xo tn doanh nghip trong s ng k kinh doanh. Trong trng hp ny, ngi i din theo php lut, cc thnh vin i vi cng ty trch nhim hu hn, ch s hu cng ty i vi cng ty trch nhim hu hn mt thnh vin, cc thnh vin Hi ng qun tr i vi cng ty c phn, cc thnh vin hp danh i vi cng ty hp danh lin i chu trch nhim v cc khon n v cc ngha v ti sn khc cha thanh ton.7. Ph sn doanh nghip
Lut Doanh nghip nm 2005 quy nh vic ph sn doanh nghip c thc hin theo quy nh ca php lut v ph sn. Theo , vic ph sn doanh nghip tun th theo cc quy nh ca Lut Ph sn c Quc hi thng qua ngy 15 thng 6 nm 2004.
II. CC LOI HNH DOANH NGHIP
1. Doanh nghip t nhn
1.1. Bn cht php l:
Doanh nghip t nhn l doanh nghip do mt c nhn lm ch v t chu trch nhim bng ton b ti sn ca mnh v mi hot ng ca doanh nghip.
Doanh nghip t nhn c nhng c im php l c bn nh sau:
Th nht, doanh nghip t nhn do mt c nhn lm ch s hu. Mi c nhn ch c quyn ng k thnh lp mt doanh nghip t nhn hoc mt h kinh doanh c th hoc lm thnh vin hp danh ca mt cng ty hp danh, tr trng hp cc thnh vin hp danh cn li c tha thun khc. C nhn ch s hu doanh nghip t nhn hoc h kinh doanh c th hoc c nhn thnh vin hp danh c quyn thnh lp, tham gia thnh lp cng ty trch nhim hu hn mt thnh vin, cng ty trch nhim hu hn hai thnh vin tr ln, cng ty c phn.
Th hai, ch doanh nghip t nhn chu trch nhim bng ton b ti sn ca mnh v mi hot ng ca doanh nghip (trch nhim v hn). doanh nghip t nhn, khng c s phn bit t cch php l ca ch doanh nghip vi ch th kinh doanh l doanh nghip. V ch doanh nghip chu trch nhim v hn nn ti sn c s dng vo hot ng kinh doanh ca ch doanh nghip t nhn khng phi lm th tc chuyn quyn s hu cho doanh nghip.
Th ba, doanh nghip t nhn khng c pht hnh bt k loi chng khon no.Th t,doanh nghip t nhn khng c t cch php nhn.
1.2. T chc qun l doanh nghip t nhn
iu 143 Lut Doanh nghip quy nh nhng nguyn tc qun l ca doanh nghip t nhn. Ch doanh nghip t nhn c ton quyn quyt nh i vi tt c hot ng kinh doanh ca doanh nghip, vic s dng li nhun sau khi np thu v thc hin cc ngha v ti chnh khc theo quy nh ca php lut.
Ch doanh nghip t nhn c th trc tip hoc thu ngi khc qun l, iu hnh hot ng kinh doanh. Trng hp thu ngi khc lm Gim c qun l doanh nghip th ch doanh nghip t nhn phi ng k vi c quan ng k kinh doanh v trong mi trng hp, ch doanh nghip t nhn l ngi phi chu trch nhim v mi hot ng kinh doanh ca doanh nghip.Ch doanh nghip t nhn l i din theo php lut ca doanh nghip, l nguyn n, b n hoc ngi c quyn li, ngha v lin quan trc Trng ti hoc To n trong cc tranh chp lin quan n doanh nghip.
1.3. Cho thu v bn doanh nghip t nhn
a) Cho thu doanh nghip t nhn
Ch doanh nghip t nhn c quyn cho thu ton b doanh nghip ca mnh nhng phi bo co bng vn bn km theo bn sao hp ng cho thu c cng chng n c quan ng k kinh doanh, c quan thu. Trong thi hn cho thu, ch doanh nghip t nhn vn phi chu trch nhim trc php lut vi t cch l ch s hu doanh nghip. Quyn v trch nhim ca ch s hu v ngi thu i vi hot ng kinh doanh ca doanh nghip c quy nh trong hp ng cho thu.
b) Bn doanh nghip t nhn
Ch doanh nghip t nhn c quyn bn doanh nghip ca mnh cho ngi khc. Khi bn doanh nghip, ch doanh nghip phi thng bo bng vn bn cho c quan ng k kinh doanh. Thng bo phi nu r tn, tr s ca doanh nghip; tn, a ch ca ngi mua; tng s n cha thanh ton ca doanh nghip; tn, a ch, s n v thi hn thanh ton cho tng ch n; hp ng lao ng v cc hp ng khc k m cha thc hin xong v cch thc gii quyt cc hp ng .
Sau khi bn doanh nghip, ch doanh nghip t nhn vn phi chu trch nhim v cc khon n v ngha v ti sn khc m doanh nghip cha thc hin, tr trng hp ngi mua, ngi bn v ch n ca doanh nghip c tho thun khc. Ngi mua doanh nghip phi ng k kinh doanh li theo quy nh ca php lut.
2. Cng ty hp danh
2.1. Bn cht php l ca cng ty hp danh
i vi cc nc trn th gii, cng ty hp danh c php lut ghi nhn l mt loi hnh c trng ca cng ty i nhn, trong c t nht hai thnh vin (u l c nhn v l thng nhn) cng tin hnh hot ng thng mi (theo ngha rng) di mt hng chung (hay hi danh) v cng lin i chu trch nhim v hn v mi khon n ca cng ty.
Theo Lut Doanh nghip nm 2005, quan nim v cng ty hp danh nc ta hin nay c mt s im khc vi cch hiu truyn thng v cng ty hp danh. Theo cng ty hp danh c nh ngha l mt loi hnh doanh nghip, vi nhng c im php l c bn sau:
- Phi c t nht hai thnh vin l ch s hu chung ca cng ty cng nhau kinh doanh di mt tn chung (gi l thnh vin hp danh); Ngoi cc thnh vin hp danh, c th c thnh vin gp vn;
- Thnh vin hp danh phi l c nhn chu trch nhim bng ton b ti sn ca mnh v cc ngha v ca cng ty;
- Thnh vin gp vn l t chc hoc c nhn, ch chu trch nhim v cc khon n ca cng ty trong phm vi s vn gp vo cng ty.
- Cng ty hp danh c t cch php nhn k t ngy c cp giy chng nhn ng k kinh doanh;
- Trong qu trnh hot ng, cng ty hp danh khng c pht hnh bt k loi chng khon no.
Nh vy, nu cn c vo tnh cht thnh vin v ch chu trch nhim ti sn, th cng ty hp danh theo Lut Doanh nghip c th c chia thnh hai loi: Loi th nht l nhng cng ty ging vi cng ty hp danh theo php lut cc nc, tc l ch bao gm nhng thnh vin hp danh (chu trch nhim v hn v cc khon n v ngha v ti sn ca cng ty); Loi th hai l nhng cng ty c c thnh vin hp danh v thnh vin gp vn (chu trch nhim hu hn). Loi cng ty ny php lut cc nc gi l cng ty hp vn n gin (hay hp danh hu hn), v cng l mt loi hnh ca cng ty i nhn. Vi quy nh v cng ty hp danh, Lut Doanh nghip ghi nhn s tn ti ca cc loi hnh cng ty i nhn Vit Nam hin nay.
2.2. Thnh vin cng ty hp danh
a) Thnh vin hp danh
Cng ty hp danh bt buc phi c t nht 2 thnh vin hp danh. Thnh vin hp danh phi l c nhn.
Trch nhim ti sn ca cc thnh vin hp danh i vi cc ngha v ca cng ty l trch nhim v hn v lin i. Ch n c quyn yu cu bt .k thnh vin hp danh no thanh ton cc khon n ca cng ty i vi ch n. Mt khc, cc thnh vin hp danh phi chu trch nhim v cc ngha v ca cng ty bng ton b ti sn ca mnh (ti sn u t vo kinh doanh v ti sn khng trc tip dng vo hot ng kinh doanh).
Thnh vin hp danh l nhng ngi quyt nh s tn ti v pht trin ca cng ty c v mt php l v thc t. Trong qu trnh hot ng, cc thnh vin hp danh c hng nhng quyn c bn, quan trng ca thnh vin cng ty, ng thi phi thc hin nhng ngha v tng xng bo v quyn li ca cng ty v nhng ngi lin quan. Cc quyn v ngha v ca thnh vin hp danh c quy nh trong Lut doanh nghip v iu l cng ty. Tuy nhin bo v li ch ca cng ty, php lut quy nh mt s hn ch i vi quyn ca thnh vin hp danh nh: khng c lm ch doanh nghip t nhn hoc thnh vin hp danh ca cng ty khc (tr trng hp c s nht tr ca cc thnh vin hp danh cn li); khng c quyn nhn danh c nhn hoc nhn danh ngi khc thc hin kinh doanh cng ngnh ngh kinh doanh ca cng ty ; khng c quyn chuyn mt phn hoc ton b phn vn gp ca mnh ti cng ty cho ngi khc nu khng c s chp thun ca cc thnh vin hp danh cn li.
Trong qu trnh hot ng, cng ty hp danh c quyn tip nhn thm thnh vin hp danh hoc thnh vin gp vn. Vic tip nhn thm thnh vin phi c Hi ng thnh vin chp thun. Thnh vin hp danh mi c tip nhn vo cng ty phi cng lin i chu trch nhim bng ton b ti sn ca mnh i vi cc khon n v ngha v ti sn khc ca cng ty (tr khi c tho thun khc) T cch thnh vin cng ty ca thnh vin hp danh chm dt trong cc trng hp sau y:
- Thnh vin cht hoc b ta n tuyn b l cht, mt tch, b hn ch hoc mt nng lc hnh vi dn s;
- T nguyn rt vn khi cng ty hoc b khai tr khi cng ty hay cc trng hp khc do iu l cng ty quy nh. Khi t nguyt rt khi cng ty hoc b khai tr khi cng ty trong thi hn 2 nm k t ngy chm dt t cch thnh vin, thnh vin hp danh vn phi lin i chu trch nhim v cc khon n ca cng ty pht sinh trc khi ng k vic chm dt t cch thnh vin.
b) Thnh vin gp vn
Cng ty hp danh c th c thnh vin gp vn. Thnh vin gp vn c th l t chc, hoc c nhn. Thnh vin gp vn ch chu trch nhim v cc khon n ca cng ty trong phm vi s vn gp vo cng ty. L thnh vin ca cng ty i nhn, nhng thnh vin gp vn hng ch trch nhim ti sn nh mt thnh vin ca cng ty i vn. Chnh iu ny l l do c bn dn n thnh vin gp vn c t cch php l khc vi thnh vin hp danh. Bn cnh nhng thun li c hng t ch trch nhim hu hn, thnh vin gp vn b hn ch nhng quyn c bn ca mt thnh vin cng ty. Thnh vin gp vn ch c tham gia qun l cng ty mc rt hn ch, trong phm vi nhng vn c lin quan trc tip n quyn v ngha v ca h. khng c hot ng kinh doanh nhn danh cng ty. Php lut nhiu nc cn quy nh nu thnh vin gp vn hot ng kinh doanh nhn danh cng ty th s mt quyn chu trch nhim hu hn v cc khon n ca cng ty. Cc quyn v ngha v c th ca thnh vin gp vn c quy nh trong Lut Doanh nghip v iu l cng ty.
2.3. Ch php l v ti snL loi hnh cng ty i nhn, cng ty hp danh khng c php pht hnh bt k loi chng khon no huy ng vn trong cng chng. Khi thnh lp cng ty, cc thnh vin phi gp vn vo vn iu l ca cng ty. S vn m mi thnh vin cam kt gp vo cng ty phi c ghi r trong iu l ca cng ty. Vn iu l ca cng ty hp danh trong mt s ngnh ngh, theo quy nh ca php lut khng c thp hn vn php nh. Trong qu trnh hot ng, cng ty hp danh c th tng vn iu l bng cch tng phn vn gp ca cc thnh vin cng ty hoc kt np thnh vin mi vo cng ty theo quy nh ca php lut v iu l cng ty.Ti sn ca cng ty hp danh bao gm: ti sn gp vn ca cc thnh vin chuyn quyn s hu cho cng ty; ti sn to lp c mang tn cng ty; ti sn thu c t hot ng kinh doanh do cc thnh vin hp danh thc hin nhn danh cng ty v t hot ng kinh doanh cc ngnh ngh kinh doanh ng k ca cng ty do cc thnh vin hp danh nhn danh c nhn thc hin; cc ti sn khc theo quy nh ca php lut.
Thnh vin hp danh v thnh vin gp vn phi gp v ng hn s vn cam kt. Ti thi im gp vn nh cam kt thnh vin c cp giy chng nhn phn vn gp.
2.4. Qun tr ni b
Do tnh an ton php l i vi cng chng cao nn vic qun l cng ty hp danh chu rt t s rng buc ca php lut. V c bn, cc thnh vin c quyn t tha thun v vic qun l, iu hnh cng ty. Theo quy nh ca Lut Doanh nghip, c cu t chc qun l cng ty hp danh do cc thnh vin hp danh tha thun trong iu l cng ty. Vic t chc qun l cng ty hp danh phi tun th cc quy nh v mt s vn c bn sau y:
- Tt c cc thnh vin hp danh u c quyn iu hnh kinh doanh ca cng ty hp danh. Cc thnh vin hp danh c quyn i din theo php lut v t chc iu hnh hot ng kinh doanh hng ngy ca cng ty. Trong iu hnh hot ng kinh doanh ca cng ty, thnh vin hp danh phn cng nhau m nhim cc chc danh qun l v kim sot cng ty.
- Trong cng ty hp danh, Hi ng thnh vin l c quan quyt nh cao nht ca cng ty bao gm tt c cc thnh vin. Hi ng thnh vin bu mt thnh vin hp danh lm ch tch ng thi kim gim c hoc tng gim c (nu iu l cng ty khng c quy nh khc);
- Vic tin hnh hp hi ng thnh vin do Ch tch hi ng thnh vin triu tp hoc theo yu cu ca thnh vin hp danh. Trng hp ch tch hi ng thnh vin khng triu tp hp theo yu cu ca thnh vin hp danh th thnh vin c quyn triu tp hp hi ng. Cuc hp ca Hi ng thnh vin phi c ghi vo s bin bn ca cng ty. Hi thnh vin c quyn quyt nh tt c cc cng vic kinh doanh ca cng ty. Nu iu l cng ty khng quy nh th khi quyt nh nhng vn quan trng phi c t nht 3/4 tng s thnh vin hp danh chp thun (xem Khon 3 iu 135 Lut Doanh nghip). Cn khi quyt nh nhng vn khc khng quan trng th ch cn t nht 2/3 tng s thnh vin hp danh chp thun. T l c th do iu l cng ty quy nh. Khi tham gia hp tho, tho lun v cc vn ca cng ty mi thnh vin hp danh c mt phiu biu quyt hoc c s biu quyt khc quy nh ti iu l cng ty. Quyn tham gia biu quyt ca thnh vin gp vn b hn ch hn (xem im a Khon 1 iu 140 Lut Doanh nghip);
- Trong qu trnh hot ng ca cng ty, cc thnh vin hp danh c quyn i din theo php lut v tin hnh cc hot ng kinh doanh hng ngy ca cng ty. Mi hn ch i vi thnh vin hp danh trong thc hin cng vic kinh doanh hng ngy ca cng ty ch c hiu lc i vi bn th ba khi ngi c bit v hn ch . Thnh vin hp danh phn cng nhau m nhn cc chc danh qun l v kim sot cng ty; khi mt s hoc tt c thnh vin cng thc hin mt s cng vic kinh doanh th quyt nh c thng qua theo a s. Ch tch hi ng thnh vin, gim c (tng gim c) c nhim v qun l v iu hnh cng vic kinh doanh hng ngy ca cng ty vi t cch l thnh vin hp danh, phn cng phi hp cng vic kinh doanh gia cc thnh vin hp danh, ng thi l i din cho cng ty trong quan h vi c quan nh nc, i din cho cng ty vi t cch l nguyn n hoc b n trong cc v kin, tranh chp thng mi hoc cc tranh chp khc.3. Cng ty c phn
3.1. Bn cht php l ca cng ty c phn
Cng ty c phn l loi hnh c trng ca cng ty i vn. Vn iu l ca cng ty c chia thnh nhiu phn bng nhau gi l c phn, ngi s hu c phn gi l c ng, c ng ch chu trch nhim v cc khon n ca cng ty cho n ht gi tr c phn m h s hu.
L cng ty i vn, cng ty c phn mang cc c trng ca loi hnh cng ty ny, song cng c nhng c trng ring, nhng c trng ny l c s phn bit cng ty c phn vi cng ty i vn khc nh cng ty trch nhim hu hn.- Vn iu l ca cng ty c chia thnh nhiu phn bng nhau gi l c phn. C phn c pht hnh di dng chng khon gi l c phiu. Mt c phiu c th phn nh mnh gi ca mt hoc nhiu c phn. Vic gp vn vo cng ty c thc hin bng cch mua c phn, mi c ng c th mua nhiu c phn. Cc thnh vin c th tha thun trong iu l gii hn ti a s c phn m mt thnh vin c th mua, chng li vic mt thnh vin no c th nm quyn kim sot cng ty;
C ng c th l t chc, c nhn; s lng c ng ti thiu l ba v khng hn ch s lng ti a. Cng ty c phn phi lp v lu gi S ng k c ng t khi c cp Giy chng nhn ng k kinh doanh. C ng ch chu trch nhim v cc khon n v ngha v ti sn khc ca doanh nghip trong phm vi s vn gp vo doanh nghip;
- Tnh t do chuyn nhng phn vn gp: Phn vn gp ca cc thnh vin c th hin di hnh thc c phiu. Cc c phiu do cng ty pht hnh l mt loi hng ha. Ngi c c phiu c th t do chuyn nhng theo quy nh ca php lut, tr nhng trng hp b php lut hn ch;- Trong qu trnh hot ng, cng ty c phn c quyn pht hnh chng khon cc loi huy ng vn. iu ny th hin kh nng huy ng vn ln ca cng ty c phn;
- Cng ty c phn l doanh nghip c t cch php nhn k t ngy c cp giy chng nhn ng k kinh doanh, chu trch nhim v cc khon n ca cng ty bng ti sn ca cng ty (trch nhim hu hn). 3.2. Ch php l v ti snKhi ni n ch php l v ti sn ca cng ty c phn l ni n c phn, c phiu v mt s hot ng ca thnh vin cng nh ca cng ty lin quan n vn.
C phn l phn chia nh nht vn iu l ca cng ty va c th hin di hnh thc c phiu. Mnh gi mi c phn v tng mnh gi s c phn c ghi trn c phiu. C phn ca cng ty c phn c th tn ti di hai loi l: C phn ph thng v c phn u i. Cng ty c phn bt buc phi c c phn ph thng. Ngi s hu c phn ph thng gi l c ng ph thng. Cng ty c th c c phn u i. Ngi s hu c phn u i gi l c ng u i. C phn u i gm cc loi sau:
- C phn u i biu quyt: L c phn c s phiu biu quyt nhiu hn so vi c phn ph thng. S phiu biu quyt ca mt c phn u i biu quyt do iu l cng ty quy nh.
Ch c t chc c Chnh ph y quyn v c ng sng lp c quyn nm gi c phn u i biu quyt. u i biu quyt ca c ng sng lp ch c hiu lc trong 3 nm, k t ngy cng ty c cp giy chng nhn ng k kinh doanh. Sau thi hn , c phn u i biu quyt ca c ng sng lp chuyn i thnh c phn ph thng.
- C phn u i c tc: L c phn c tr c tc vi mc cao hn so vi c tc ca c phn ph thng hoc mc n nh hng nm gm c tc c nh v c tc thng. C tc c nh khng ph thuc vo kt qu kinh doanh ca cng ty. Mc c tc c nh c th v phng thc xc nh c tc thng c ghi trn c phiu.- C phn u i hon li: L c phn s c cng ty hon li vn gp bt c khi no theo yu cu ca ngi s hu hoc theo cc iu kin c ghi ti c phiu ca c phn u i hon li.
- C phn u i khc do iu l cng ty quy nh.C phn ph thng ca cng ty c phn khng th chuyn i thnh c phn u i. Ngc li c phn u i c th chuyn thnh c phn ph thng (theo quyt nh ca i hi ng c ng).
C phn l cn c php l chng minh t cch thnh vin cng ty bt k h c tham gia thnh lp cng ty hay khng v lm pht sinh quyn v ngha v ca cc thnh vin l c ng. Mi c phn ca cng loi u to cho ngi s hu n c cc quyn, ngha v v li ch ngang nhau.
C phiu l chng ch do cng ty c phn pht hnh hoc bt ton ghi s xc nhn quyn s hu mt hoc mt s c phn ca cng ty . C phiu c th ghi tn hoc khng ghi tn.
C phiu l giy t c gi tr chng minh t cch ch s hu c phn, ng thi chng minh t cch thnh vin cng ty ca ngi c c phn. cc nc c nn kinh t th trng pht trin, ngi ta khng dng giy t ghi chp c phiu m a cc thng tin v c phiu vo h thng my tnh. Cc c ng c th m ti khon c phiu ti ngn hng v c qun l bng h thng my tnh. Theo Lut Doanh nghip nm 2005 th c phiu c th l chng ch (t c phiu) hoc bt ton ghi s. Trong trng hp l bt ton ghi s th nhng thng tin v c phiu c ghi trong s ng k c ng ca cng ty. Cng ty c phn phi lp v lu gi S ng k c ng t khi c cp Giy chng nhn ng k kinh doanh. S ng k c ng c th l vn bn hoc tp d liu in t hoc c hai.
C phiu c th c mua bng tin Vit Nam, ngoi t t do chuyn i, vng, gi tr quyn s dng t, gi tr quyn s hu tr tu, cng ngh, b quyt k thut, cc ti sn khc, quy nh ti iu l cng ty v phi c thanh ton mt ln.
Bn cnh cc quy nh c th v c phn v c phiu trong cng ty c phn, mt s quy nh v ti sn v ch ti chnh c ngha rt quan trng.
Khi thnh lp, cng ty phi c vn iu l. Vn iu l ca cng ty kinh doanh trong mt s ngnh ngh nht nh khng c thp hn vn php nh (nu cng ty c phn kinh doanh trong nhng nganh ngh phap lut quy inh phai co vn phap inh). Vn iu l ca cng ty phi th hin mt phn di dng c phn ph thng. Cc c ng sng lp phi cng nhau nm gi t nht 20% s c phn ph thng c quyn cho bn ca cng ty. Vn iu l ca cng ty c th c mt phn l c phn u i. Ngi c mua c phn u i do php lut quy nh (i vi c phn u i biu quyt) v do iu l cng ty quy nh hoc do i hi ng c ng quyt nh (i vi cc loi c phn u i khc).
Hi ng qun tr quyt nh thi im, phng thc v gi cho bn c phn trong s c phn c quyn cho bn. Gi cho bn c phn khng c thp hn gi th trng ti thi im cho bn hoc gi tr c ghi trong s sch ca c phn ti thi im gn nht, tr cc trng hp: c phn cho bn ln u tin cho nhng ngi khng phi l c ng sng lp, c phn cho bn cho tt c cc c ng theo t l c phn hin c ca h cng ty v c phn cho bn cho ngi mi gii hoc ngi bo lnh. C phn phi c thanh ton mt ln. Sau khi thanh ton c phn ng k mua, c ng c quyn yu cu cng ty cp c phiu cho mnh. Trng hp c phiu b mt, b rch, b chy hoc b tiu hy di hnh thc khc, c ng phi bo ngay cho cng ty v c quyn yu cu cng ty cp li c phiu.
Ngi s hu c phn c quyn chuyn nhng c phn ca mnh cho ngi khc theo quy nh ca php lut v iu l cng ty. C ng s hu c phn u i biu quyt khng c chuyn nhng c phn cho ngi khc. Trong thi hn ba (3) nm, k t ngy cng ty c cp Giy chng nhn ng k kinh doanh, c ng sng lp c quyn t do chuyn nhng c phn ph thng ca mnh cho c ng sng lp khc, nhng ch c chuyn nhng c phn ph thng ca mnh cho ngi khng phi l c ng sng lp nu c s chp thun ca i hi ng c ng. Trong trng hp ny, c ng d nh chuyn nhng c phn khng c quyn biu quyt v vic chuyn nhng cc c phn . Sau thi hn 3 nm, cc hn ch i vi c phn ph thng ca c ng sng lp u bi b.
C phn c coi l chuyn nhng khi ghi ng v vo s ng k c ng cc thng tin v: Tn, a ch ngi nhn chuyn nhng, s lng c phn tng loi, ngy ng k c phn. K t thi im , ngi nhn chuyn nhng c phn tr thnh c ng ca cng ty.
C ng biu quyt phn i quyt nh v vic t chc li cng ty hoc thay i quyn, ngha v ca c ng quy nh ti iu l cng ty, c quyn yu cu cng ty mua li c phn ca mnh. Cng ty phi mua li c phn trong trng hp ny trong thi hn 90 ngy, k t ngy nhn c yu cu.
Cng ty c phn c quyn mua li khng qu 30% tng s c phn ph thng bn, mt phn hoc ton b c phn u i c tc bn.
Cng ty ch c quyn thanh ton c phn mua li cho c ng nu ngay sau khi thanh ton ht s c phn c mua li, cng ty vn m bo thanh ton cc khon n v cc ngha v ti sn khc. Cc c phn c mua li c coi l c phn cha bn trong s c phn c quyn cho bn ca cng ty. Sau khi thanh ton ht s c phn mua li, nu tng gi tr ti sn ca cng ty (ghi trong s k ton) gim hn 10%, th cng ty phi thng bo iu cho tt c ch n bit trong thi hn 15 ngy, k t ngy thanh ton ht s c phn mua li.
Trong qu trnh hot ng, cng ty c phn c quyn pht hnh tri phiu theo quy nh ca php lut p ng nhu cu vn cho kinh doanh. Cng ty c th pht hnh tri phiu, tri phiu chuyn i v cc loi tri phiu khc theo quy nh ca php lut v iu l cng ty. Hi ng qun tr cng ty quyt nh loi tri phiu, tng gi tr tri phiu v thi im pht hnh.
Vic thanh ton c tc cho cc c ng ca cng ty c phn ch c tin hnh khi cng ty kinh doanh c li, hon thnh ngha v np thu v cc ngha v ti chnh khc theo quy nh ca php lut v ngay khi tr ht s c tc nh, cng ty vn thanh ton cc khon n v cc ngha v ti sn khc n hn phi tr.
Cng ty c phn l loi doanh nghip c ch ti chnh phc tp, i hi ch k ton, kim ton, thng k cht ch v thch hp bo v quyn li ca cc c ng v cc ch th c lin quan. Lut Doanh nghip a ra nhiu quy nh v ch ti chnh ca cng ty c phn, khc phc nhng thiu st ca Lut cng ty trc y nh: Cng ty phi lp s k ton, ghi chp s k ton, ha n, chng t v lp bo co ti chnh trung thc, chnh xc. Cng ty phi k khai nh k v bo co y , chnh xc cc thng tin v cng ty v tnh hnh ti chnh ca cng ty vi c quan ng k kinh doanh. Bo co ti chnh hng nm ca cng ty do i hi ng c ng xem xt v thng qua. i vi cng ty c phn m php lut yu cu phi c kim ton, th bo co ti chnh hng nm phi c t chc kim ton c lp xc nhn trc khi trnh i hi ng c ng. Bo co ti chnh hng nm phi c gi n c quan thng k, doanh nghip cp trn, c quan thu v c quan ng k kinh doanh. Tm tt bo co ti chnh hng nm phi c thng bo n tt c cc c ng. Mi t chc, c nhn u c quyn xem hoc sao chp bo co ti chnh hng nm ca cng ty ti c quan ng k kinh doanh.
3.3. Qun tr ni b
C cu t chc qun l cng ty c phn gm c: i hi ng c ng, Hi ng qun tr v Gim c (Tng gim c). i vi cng ty c phn c trn 11 c ng l c nhn hoc c ng l t chc s hu trn 50 % tng s c phn ca cng ty phi c Ban kim sot.
a) i hi ng c ng
i hi ng c ng l c quan c thm quyn quyt nh cao nht ca cng ty gm tt c cc c ng c quyn biu quyt. C ng l c nhn, ngi i din theo y quyn ca c ng l t chc c th trc tip hoc y quyn bng vn bn cho mt ngi khc. i vi c ng l t chc c quyn c mt hoc mt s ngi i din theo y quyn thc hin cc quyn c ng ca mnh theo quy nh ca php lut. Trng hp c nhiu hn mt ngi i din theo y quyn c c th phi xc nh c th s c phn v s phiu bu ca mi ngi i din. Trng hp c ng l t chc khng c ngi i din theo y quyn theo quy nh ti khon 3 iu 96 Lut doanh nghip nm 2005 th y quyn ngi khc d hp i hi ng c ng. Nu iu l cng ty khng quy nh khc th t chc l c ng cng ty c phn c s hu t nht 10% tng s c phn ph thng c quyn u quyn ti a ba ngi tham d hp i hi ng c ng. Vic c, chm dt hoc thay i ngi i din theo y quyn phi c thng bo bng vn bn n cng ty trong thi hn sm nht. Cng ty phi c trch nhim gi thng bo v ngi i din theo qu quyn n c quan ng k kinh doanh trong thi hn nm ngy lm vic k t ngy nhn c thng bo. . i hi ng c ng khng lm vic thng xuyn m ch tn ti trong thi gian hp v ra quyt nh trn c s biu quyt ti cuc hp hoc ly kin ca cc c ng c quyn biu quyt bng vn bn. i hi ng c ng c quyn xem xt v quyt nh nhng vn ch yu, quan trng nht ca cng ty c phn nh: Loi c phn v tng s c phn c quyn cho bn; bu, bi nhim, min nhim thnh vin Hi ng qun tr, thnh vin Ban kim sot (nu c), quyt nh sa i, b sung iu l cng ty, quyt nh t chc li, gii th cng ty, cc quyn, nhim v c th ca i hi ng c ng c quy nh trong Lut Doanh nghip v iu l cng ty. i hi ng c ng hp thng nin hoc bt thng; t nht mi nm hp mt ln. a im hp i hi ng c ng phi trn lnh th Vit Nam.
i hi ng c ng phi hp thng nin trong thi hn bn thng, k t ngy kt thc nm ti chnh. Theo ngh ca Hi ng qun tr, c quan ng k kinh doanh c th gia hn, nhng khng qu su thng, k t ngy kt thc nm ti chnh.
Hi ng qun tr triu tp hp bt thng i hi ng c ng trong cc trng hp sau y:- Hi ng qun tr xt thy cn thit v li ch ca cng ty;
- S thnh vin Hi ng qun tr cn li t hn s thnh vin theo quy nh ca php lut;
- Theo yu cu ca c ng hoc nhm c ng quy nh ti khon 2 iu 79 ca Lut Doanh nghip;
- Theo yu cu ca Ban kim sot;
- Cc trng hp khc theo quy nh ca php lut v iu l cng ty.
Ch tch Hi ng qun tr ch ta cuc hp i hi ng c ng. Th tc triu tp hp i hi ng c ng, iu kin, th thc tin hnh hp v ra quyt nh ca i hi c ng c thc hin theo quy nh ti cc iu t iu 97 n iu 106 Lut Doanh nghip.
b) Hi ng qun tr
Hi ng qun tr l c quan qun l cng ty c khng t hn 3 thnh vin, khng qu 11 thnh vin nu iu l cng ty khng c quy nh khc. S lng thnh vin phi thng tr Vit Nam do iu l cng ty quy nh. Hi ng qun tr c ton quyn nhn danh cng ty quyt nh thc hin cc quyn v ngha v ca cng ty khng thuc thm quyn ca i hi ng c ng. Cc quyn v nhim v c th ca Hi ng qun tr c quy nh trong Lut Doanh nghip v iu l cng ty.Hi ng qun tr c th hp nh k hoc bt thng. Hi ng qun tr c th hp ti tr s chnh ca cng ty hoc ni khc. Cuc hp nh k ca Hi ng qun tr do Ch tch triu tp bt c khi no nu xt thy cn thit, nhng mi qu phi hp t nht mt ln.
Ch tch Hi ng qun tr phi triu tp hp Hi ng qun tr khi c mt trong cc trng hp sau y:
- C ngh ca Ban kim sot;
- C ngh ca Gim c hoc Tng gim c hoc t nht nm ngi qun l khc;
- C ngh ca t nht hai thnh vin Hi ng qun tr;
- Cc trng hp khc do iu l cng ty quy nh.
Hi ng qun tr chu trch nhim trc i hi ng c ng v nhng sai phm trong qun l, vi phm iu l, vi phm php lut gy thit hi cho cng ty.
c) Gim c (Tng gim c) cng ty
Gim c (Tng gim c) l ngi iu hnh cng vic kinh doanh hng ngy ca cng ty; chu s gim st ca Hi ng qun tr v chu trch nhim trc Hi ng qun tr v trc php lut v vic thc hin cc quyn v nhim v c giao. Nhim k ca Gim c (Tng gim c) khng qu nm nm; c th c b nhim li vi s nhim k khng hn ch.
Gim c (Tng gim c) do hi ng qun tr b nhim v c th l thnh vin hi ng qun tr hoc khng phi l thnh vin hi ng qun tr. Gim c (Tng gim c) l ngi i din theo php lut ca cng ty nu iu l cng ty khng quy nh Ch tch hi ng qun tr ca cng ty c t cch ny. Gim c (Tng gim c) cng ty c phn khng c ng thi lm Gim c (Tng gim c) ca doanh nghip khc.
Gim c (Tng gim c) phi iu hnh cng vic kinh doanh hng ngy ca cng ty theo ng quy nh ca php lut, iu l cng ty, hp ng lao ng k vi cng ty v quyt nh ca Hi ng qun tr. Nu iu hnh tri vi quy nh ny m gy thit hi cho cng ty th Gim c (Tng gim c) phi chu trch nhim trc php lut v phi bi thng thit hi cho cng ty.
Cc quyn v nhim v c th ca Gim c (Tng gim c) c quy nh trong Lut Doanh nghip v iu l cng ty.
d) Ban kim sot
Cng ty c phn c trn 11 c ng hoc c c ng l t chc s hu trn 50% tng s c phn ca cng ty phi c Ban kim sot.i hi ng c ng bu Ban kim sot. Ban kim sot c t ba n nm thnh vin nu iu l cng ty khng c quy nh khc; nhim k ca Ban kim sot khng qu nm nm; thnh vin Ban kim sot c th c bu li vi s nhim k khng hn ch. Cc thnh vin Ban kim sot bu mt ngi trong s h lm Trng ban kim sot. Ban kim sot phi c hn mt na s thnh vin thng tr Vit Nam v phi c t nht mt thnh vin l k ton vin hoc kim ton vin.
Ban kim sot thc hin gim st Hi ng qun tr, Gim c (Tng gim c) trong vic qun l v iu hnh cng ty; chu trch nhim trc i hi ng c ng trong thc hin cc nhim v c giao; Kim tra tnh hp l, hp php, tnh trung thc v mc cn trng trong qun l, iu hnh hot ng kinh doanh, trong t chc cng tc k ton, thng k v lp bo co ti chnh. Quyn v nhim v ca Ban kim sot c quy nh ti iu 123 Lut Doanh nghip. m bo tnh c lp, khch quan trong hot ng, thnh vin Ban kim sot phi c tiu chun v iu kin sau y:
- T 21 tui tr ln, c nng lc hnh vi dn s v khng thuc i tng b cm thnh lp v qun l doanh nghip theo quy nh ca Lut ny;
- Khng phi l v hoc chng, cha, cha nui, m, m nui, con, con nui, anh, ch, em rut ca thnh vin Hi ng qun tr, Gim c (Tng gim c) v ngi qun l khc.
Thnh vin Ban kim sot khng c gi cc chc v qun l cng ty. Thnh vin Ban kim sot khng nht thit phi l c ng hoc ngi lao ng ca cng ty.
3.4. Hp ng, giao dch phi c i hi ng c ng hoc Hi ng qun tr chp thuniu 120 Lut Doanh nghip quy nh nhng hp ng, giao dch gia cng ty vi cc i tng nht nh phi c i hi ng c ng hoc Hi ng qun tr chp thun.
Hi ng qun tr chp thun cc hp ng v giao dch c gi tr nh hn 50% tng gi tr ti sn doanh nghip ghi trong bo co ti chnh gn nht hoc mt t l khc nh hn quy nh ti iu l cng ty. Trong trng hp ny, ngi i din theo php lut phi gi n cc thnh vin Hi ng qun tr; nim yt ti tr s chnh, chi nhnh ca cng ty d tho hp ng hoc thng bo ni dung ch yu ca giao dch. Hi ng qun tr quyt nh vic chp thun hp ng hoc giao dch trong thi hn mi lm ngy, k t ngy nim yt; thnh vin c li ch lin quan khng c quyn biu quyt.
i hi ng c ng chp thun cc hp ng v giao dch khc tr nhng trng hp do Hi ng qun tr chp thun. Hi ng qun tr trnh d tho hp ng hoc gii trnh v ni dung ch yu ca giao dch ti cuc hp i hi ng c ng hoc ly kin c ng bng vn bn. Trong trng hp ny, c ng c lin quan khng c quyn biu quyt; hp ng hoc giao dch c chp thun khi c s c ng i din 65% tng s phiu biu quyt cn li ng .
Trng hp nhng hp ng, giao dch trn y c giao kt hoc thc hin nhng cha c s chp thun ca Hi ng qun tr hoc i hi ng c ng th b coi l hp ng, giao dch v hiu v b x l theo quy nh ca php lut. Ngi i din theo php lut ca cng ty, c ng, thnh vin Hi ng qun tr hoc Gim c hoc Tng gim c c lin quan phi bi thng thit hi pht sinh, hon tr cho cng ty cc khon li thu c t vic thc hin hp ng, giao dch .
4. Cng ty trch nhim hu hn (TNHH)
4.1. Cng ty TNHH hai thnh vin tr ln
a) Bn cht php l
Theo iu 38 Lut Doanh nghip, cng ty trch nhim hu hn hai thnh vin tr ln c nhng c im c bn sau:
- Thnh vin cng ty c th l t chc, c nhn; s lng thnh vin khng vt qu nm mi. Cng ty phi lp S ng k thnh vin ngay sau khi ng k kinh doanh. Thnh vin chu trch nhim v cc khon n v ngha v ti sn khc ca doanh nghip trong phm vi s vn cam kt gp vo doanh nghip (trch nhim hu hn).
- Vic chuyn nhng vn gp b hn ch hn so vi cng ty c phn. Phn vn gp ca thnh vin ch c chuyn nhng theo quy nh ca php lut (Cc iu 43, 44 v 45 Lut Doanh nghip).
- Cng ty c t cch php nhn k t ngy c cp Giy chng nhn ng k kinh doanh. Cng ty chu trch nhim v cc khon n v cc ngha v ti sn khc bng ti sn ca cng ty (trch nhim hu hn).
- Cng ty khng c quyn pht hnh c phn. Tuy nhin, cng ty TNHH hai thnh vin tr ln c huy ng vn trn th trng chng khon, k c vic cho bn chng khon ra cng chng bng cc hnh thc chng khon khng phi l c phn.b) Ch php l v tai sanCng ty trch nhim hu hn l loi hnh cng ty i vn khng c pht hnh c phiu ra th trng. Khi thnh lp cng ty, cc thnh vin phi cam kt gp vn vo cng ty vi gi tr vn gp v thi hn gp vn c th. Thnh vin phi gp vn y v ng hn nh cam kt. Khi gp gi tr phn vn gp, thnh vin c cng ty cp giy chng nhn phn vn gp. Giy chng nhn phn vn gp c cc ni dung c quy nh ti Khon 4 iu 39 Lut Doanh nghip. Trng hp c thnh vin khng gp y v ng hn s vn cam kt, th s vn cha gp c coi l n ca thnh vin i vi cng ty v thnh vin phi chu trch nhim bi thng thit hi pht sinh do khng gp v ng hn s vn cam kt. Ngi i din theo php lut ca cng ty, nu khng thc hin ng ngha v thng bo cho c quan ng k kinh doanh (xem Khon 1 iu 39 Lut Doanh nghip), th phi cng vi thnh vin cha gp vn lin i chu trch nhim i vi cng ty v phn vn cha gp v cc thit hi pht sinh do khng gp v ng hn s vn cam kt.
Thnh vin cng ty trch nhim hu hn c quyn yu cu cng ty mua li phn vn gp ca mnh trong nhng trng hp nht nh (quy nh ti iu 43 Lut Doanh nghip).
Trong qu trnh hot ng ca cng ty, thnh vin c quyn chuyn nhng mt phn hoc ton b phn vn gp ca mnh cho ngi khc (Xem iu 44 Lut Doanh nghip). Lut Doanh nghip cn quy nh vic x l phn vn gp trong trng hp khc (Xem iu 45 Lut Doanh nghip).
Theo quyt nh ca hi ng thnh vin cng ty c th tng vn iu l bng cc hnh thc nh: Tng vn gp ca thnh vin; iu chnh tng mc vn iu l tng ng vi gi tr ti sn tng ln ca cng ty; tip nhn vn gp ca thnh vin mi. Cng ty c th gim vn iu l theo quyt nh ca Hi ng thnh vin bng cc hnh thc v th tc c quy nh ti iu 60 Lut Doanh nghip.
Cng ty ch c chia li nhun cho cc thnh vin khi kinh doanh c li, hon thnh ngha v thu v cc ngha v ti chnh khc ng thi vn phi bo m thanh ton cc khon n v ngha v ti sn n hn phi tr khc sau khi chia li nhun.
c) Qun tr ni b
B my qun l ca cng ty trch nhim hu hn hai thnh vin tr ln bao gm: Hi ng thnh vin, ch tch Hi ng thnh vin, Gim c (Tng gim c). Khi cng ty c trn 11 thnh vin th phi c Ban kim sot; tuy nhin, trng hp c t hn 11 thnh vin, cng ty c th thnh lp Ban kim sot ph hp vi yu cu qun tr doanh nghip.
- Hi ng thnh vin
Hi ng thnh vin l t chc c quyn quyt nh cao nht ca cng ty bao gm tt c cc thnh vin cng ty. Nu thnh vin l t chc th phi ch nh i din ca mnh vo Hi ng thnh vin. Thnh vin c th trc tip hoc y quyn bng vn bn cho thnh vin khc d hp Hi ng thnh vin.Hi ng thnh vin khng lm vic thng xuyn m ch tn ti trong thi gian hp v ra quyt nh trn c s biu quyt ti cuc hp hoc ly kin ca cc thnh vin bng vn bn.
Hi ng thnh vin gm cc thnh vin, l c quan quyt nh cao nht ca cng ty. Thnh vin l t chc ch nh ngi i din theo u quyn tham gia Hi ng thnh vin. iu l cng ty quy nh c th nh k hp Hi ng thnh vin, nhng t nht mi nm phi hp mt ln.
Hi ng thnh vin c th c triu tp hp bt c khi no theo yu cu ca Ch tch Hi ng thnh vin hoc ca thnh vin (hoc nhm thnh vin) s hu trn 25% vn iu l ca cng ty (hoc t l khc nh hn do iu l cng ty quy nh). Th tc triu tp hp hi ng thnh vin, iu kin, th thc tin hnh hp v ra quyt nh ca hi ng thnh vin c thc hin theo quy nh ti cc iu t iu 50 n iu 54 Lut Doanh nghip.
Vi t cch l c quan quyt nh cao nht ca cng ty, Hi ng thnh vin c quyn xem xt v quyt nh nhng vn ch yu, quan trng nht ca cng ty nh: Phng hng pht trin cng ty; tng, gim vn iu l, c cu t chc qun l cng ty, t chc li, gii th cng ty... Cc quyn v nhim v c th ca hi ng thnh vin c quy nh trong lut doanh nghip v iu l cng ty (Xem iu 47 Lut Doanh nghip).
- Ch tch Hi ng thnh vin
Hi ng thnh vin bu mt thnh vin lm Ch tch. Ch tch Hi ng thnh vin c th kim Gim c (Tng gim c) cng ty. Ch tch Hi ng thnh vin c cc quyn v nhim v c quy nh trong Lut Doanh nghip v iu l cng ty. Ch tch hi ng thnh vin c th l ngi i din theo php lut ca cng ty nu iu l cng ty quy nh nh vy. Trong trng hp ny cc giy t giao dch ca cng ty phi ghi r t cch i din theo php lut cho cng ty ca Ch tch Hi ng thnh vin.
- Gim c (Tng gim c)
Gim c (Tng gim c) l ngi iu hnh hot ng kinh doanh hng ngy ca cng ty, do Hi ng thnh vin b nhim hoc k hp ng v chu trch nhim trc Hi ng thnh vin v vic thc hin cc quyn v ngha v ca mnh. Ch tch Hi ng thnh vin hoc Gim c (Tng gim c) l ngi i din theo php lut ca cng ty theo quy nh ti iu l cng ty. Ngi i din theo php lut ca cng ty phi thng tr ti Vit Nam; trng hp vng mt Vit Nam trn ba mi ngy th phi u quyn bng vn bn cho ngi khc theo quy nh ti iu l cng ty thc hin cc quyn v ngha v ca ngi i din theo php lut ca cng ty.
Gim c (Tng gim c) c cc quyn v ngha v c quy nh trong Lut Doanh nghip v iu l cng ty.- Ban kim sot
Cng ty trch nhim hu hn c t mi mt thnh vin tr ln phi thnh lp Ban kim sot. Trng hp c t hn mi mt thnh vin, c th thnh lp Ban kim sot ph hp vi yu cu qun tr cng ty. Khc vi cng ty c phn, trong cng ty TNHH, nhng vn nh: Quyn, ngha v, tiu chun, iu kin v ch lm vic ca Ban kim sot, Trng ban kim sot hon ton do iu l cng ty quy nh.d) Hp ng, giao dch phi c Hi ng thnh vin chp thun iu 59 Lut Doanh nghip quy nh nhng hp ng, giao dch gia cng ty vi cc i tng nht nh phi c Hi ng thnh vin chp thun. Ngi i din theo php lut ca cng ty phi gi n cc thnh vin Hi ng thnh vin, ng thi nim yt ti tr s chnh v chi nhnh ca cng ty d tho hp ng hoc thng bo ni dung ch yu ca giao dch d nh tin hnh. Trng hp iu l khng quy nh th Hi ng thnh vin phi quyt nh vic chp thun hp ng hoc giao dch trong thi hn mi lm ngy, k t ngy nim yt; trong trng hp ny, hp ng, giao dch c chp thun nu c s ng ca s thnh vin i din t nht 75% tng s vn c quyn biu quyt. Thnh vin c lin quan trong cc hp ng, giao dch khng c quyn biu quyt.
Trng hp nhng hp ng, giao dch trn y c giao kt hoc thc hin nhng cha c s chp thun ca Hi ng thnh vin th b coi l hp ng, giao dch v hiu v b x l theo quy nh ca php lut. Ngi i din theo php lut ca cng ty, thnh vin c lin quan v ngi c lin quan ca thnh vin phi bi thng thit hi pht sinh, hon tr cho cng ty cc khon li thu c t vic thc hin hp ng, giao dch .
4.2. Cng ty TNHH mt thnh vin
a) Bn cht php l
Trong qu trnh pht trin, php lut cng ty c nhng quan nim mi v cng ty l tha nhn m hnh cng ty TNHH mt thnh vin. Thc tin kinh doanh nc ta cc doanh nghip nh nc, doanh nghip ca cc t chc chnh tr, chnh tr-x hi, doanh nghip 100% vn u t nc ngoai do mt ca nhn, t chc u t v bn cht cng c t chc v hot ng ging nh cng ty TNHH mt thnh vin (mt ch s hu). Lut Doanh nghip (1999) ch quy nh cng ty TNHH mt thnh vin l t chc; Lut Doanh nghip (2005) pht trin v m rng c c nhn cng c quyn thnh lp cng ty TNHH mt thnh vin. Theo cng ty TNHH mt thnh vin l doanh nghip do mt t chc hoc mt c nhn lm ch s hu (gi l ch s hu cng ty). Ch s hu cng ty chu trch nhim v cc khon n v ngha v ti sn khc ca cng ty trong phm vi s vn iu l.
Cng ty TNHH mt thnh vin c nhng c im sau y:
- Do mt thnh vin l t chc hoc c nhn lm ch s hu, chu trch nhim v cc khon n v ngha v ti sn khc ca cng ty trong phm vi s vn iu l ca cng ty (trch nhim hu hn).
- Ch s hu cng ty ch c quyn rt vn bng cch chuyn nhng mt phn hoc ton b s vn iu l cho t chc hoc c nhn khc; trng hp rt mt phn hoc ton b vn gp ra khi cng ty di hnh thc khc th phi lin i chu trch nhim v cc khon n v ngha v ti sn khc ca cng ty.
- Cng ty trch nhim hu hn mt thnh vin c t cch php nhn k t ngy c cp Giy chng nhn ng k kinh doanh v cng nh ngi ch s hu, cng ty chu trch nhim v cc khon n v cc ngha v ti sn khc trong kinh doanh trong phm vi s vn iu l ca cng ty (trch nhim hu hn).
- Cng ty trch nhim hu hn mt thnh vin khng c quyn pht hnh c phn. Tuy nhin, ging nh cng ty trch nhim hu hn hai thnh vin tr ln, cng ty ny c huy ng vn trn th trng chng khon, k c vic cho bn chng khon ra cng chng bng cc hnh thc chng khon khng phi l c phn.
b) Ch php l v tai san
Cc quy nh v tai san v ch ti chnh ca cng ty trch nhim hu hn 1 thnh vin c quy nh c th nh sau:
- Phi tch bit ti sn ca ch s hu cng ty vi ti sn ca cng ty. i vi ch s hu cng ty l c nhn cn phi tch bit cc chi tiu ti sn ca c nhn v gia nh vi cc chi tiu ti sn trn cng v l Ch tch cng ty v Gim c (Tng gim c) cng ty;
- Ch s hu cng ty ch c quyn rt vn bng cch chuyn nhng mt phn hoc ton b s vn iu l cho t chc hoc c nhn khc;
- Khng c rt li nhun khi cng ty khng thanh ton cc khon n v cc ngha v ti sn khc.
c) Qun tr ni b
* i vi cng ty TNHH mt thnh vin l t chc
Ch s hu cng ty b nhim mt hoc mt s ngi i din theo u quyn vi nhim k khng qu 5 nm thc hin cc quyn v ngha v ca mnh theo quy nh ca php lut. Ch s hu cng ty c quyn thay th ngi i din theo u quyn bt c lc no.
- Trng hp c t nht 2 ngi c b nhim lm i din theo u quyn th c cu t chc ca cng ty gm: Hi ng thnh vin; Gim c hoc Tng gim c v Kim sot vin. Hi ng thnh vin gm tt c nhng ngi i din theo u quyn.
- Trng hp mt ngi c b nhim l i din theo u quyn th c cu t chc ca cng ty gm: Ch tch cng ty; Gim c hoc Tng gim c v Kim sot vin.
iu l cng ty quy nh Ch tch Hi ng thnh vin hoc Ch tch cng ty hoc Gim c hoc Tng gim c l ngi i din theo php lut ca cng ty. Ngi i din theo php lut ca cng ty phi thng tr ti Vit Nam; nu vng mt qu ba mi ngy Vit Nam th phi u quyn bng vn bn cho ngi khc lm ngi i din theo php lut ca cng ty theo nguyn tc quy nh ti iu l cng ty.
Chc nng, nhim v, quyn hn ca Hi ng thnh vin, Ch tch cng ty, Gim c (Tng gim c) v Kim sot vin do Lut Doanh nghip v iu l cng ty quy nh (xem t iu 68 n iu 71 Lut Doanh nghip).
* i vi cng ty TNHH mt thnh vin l c nhn
C cu t chc ca cng ty TNHH mt thnh vin l c nhn gm: Ch tch cng ty; Gim c (Tng gim c). Ch s hu cng ty ng thi l Ch tch cng ty. Ch tch cng ty hoc Gim c (Tng gim c) l ngi i din theo php lut ca cng ty theo quy nh ti iu l cng ty. Ch tch cng ty c th kim nhim hoc thu ngi khc lm Gim c (Tng gim c). Quyn, ngha v c th ca Gim c (Tng gim c) do iu l cng ty quy nh hoc hp ng lao ng m Gim c (Tng gim c) k vi Ch tch cng ty.
5. Doanh nghip c vn u t nc ngoi
5.1. Trc khi Lut Doanh nghip nm 2005 c hiu lc
Trc y, theo Lut u t nc ngoi ti Vit Nam 12/11/1996 v Lut sa i, b sung ngy 9/6/2000, u t trc tip nc ngoi ti Vit Nam c 2 hnh thc doanh nghip l doanh nghip lin doanh v doanh nghip 100% vn u t nc ngoi. C hai loi doanh nghip c vn u t nc ngoi ny u l cng ty trch nhim hu hn v u l nhng d n u t n ngnh, n lnh vc. i vi lnh vc u t trc tip nc ngoi, Lut u t nc ngoi ti Vit Nam quy nh vic thnh lp, t chc qun l v hot ng, ng thi cng quy nh nhng bo m v u i u t.
5.1.1 Doanh nghip lin doanh
a) Bn cht php l
Doanh nghip lin doanh l doanh nghip do hai bn hoc nhiu bn hp tc thnh lp ti Vit Nam trn c s hp ng lin doanh hoc hip nh k gia chnh ph Vit Nam v Chnh ph nc ngoi, hoc l doanh nghip do doanh nghip c vn u t nc ngoi hp tc vi doanh nghip Vit Nam, hoc l doanh nghip do doanh nghip lin doanh hp tc vi nh u t nc ngoi trn c s hp ng lin doanh. Doanh nghip lin doanh cn bao gm c doanh nghip 100% vn nc ngoi thnh lp ti Vit Nam lin doanh vi cc doanh nghip Vit Nam, c s khm cha bnh, gio dc o to, nghin cu khoa hc trong nc p ng cc iu kin do Chnh ph Vit Nam quy nh.
Doanh nghip lin doanh c cc c im sau:
- Trong doanh nghip lin doanh lun c s tham gia ca nh u t nc ngoi v bn hoc cc bn Vit Nam;
- thnh lp doanh nghip lin doanh cc bn Vit Nam s gp mt phn vn php nh, phn cn li do cc nh u t nc ngoi gp. Theo Lut u t nc ngoi ti Vit Nam, khi quy nh v vn ca doanh nghip lin doanh, cc nh u t nc ngoi lun phi m bo t l vn gp t nht bng 30% vn php nh ca cng ty lin doanh, mt s trng hp quy nh ti Khon 2 iu 14 Ngh nh 24/2000/N-CP ngy 31/7/2000 t l ny c th thp hn nhng khng di 20% vn php nh ca doanh nghip lin doanh;
- Doanh nghip lin doanh c thnh lp theo hnh thc cng ty TNHH. Theo ,
+ Cc bn lin doanh, hay cc thnh vin ca doanh nghip lin doanh chu trch nhim trong phm vi phn vn cam kt gp vo vn php nh (vn iu l);
+ Doanh nghip lin doanh khng c pht hnh c phiu huy ng vn phc v cho hot ng kinh doanh.
- Doanh nghip lin doanh l t chc kinh t c t cch php nhn theo php lut Vit Nam, chu trch nhim trong kinh doanh trong phm vi vn iu l ca lin doanh (vn php nh).
b) Ch php l v vn
Theo quy nh ca Lut u t nc ngoi ti Vit Nam 1996 (sa i nm 2000) th ch php l v vn ca doanh nghip lin doanh c quy nh nh sau:
- Vn php nh ca doanh nghip lin doanh l mc vn phi c thnh lp doanh nghip v c ghi trong iu l doanh nghip. Nh vy, c th hiu khi nim vn php nh ca doanh nghip lin doanh tng ng vi khi nim vn iu l ca doanh nghip trong nc.
- Vn php nh ca doanh nghip lin doanh t nht phi bng 30% vn u t. i vi cc d n xy dng cng trnh kt cu h tng, d n u t vo a bn khuyn khch u t, d n trng rng, d n c quy m ln, t l ny c th thp hn, nhng khng di 20% vn u t v phi c c quan cp giy php u t chp thun.
- T l gp vn ca Bn hoc cc bn lin doanh nc ngoi do cc bn lin doanh tho thun, nhng khng c thp hn 30% vn php nh ca doanh nghip lin doanh. Cn c vo lnh vc kinh doanh, cng ngh, th trng, hiu qu kinh doanh v cc li ch kinh t - x hi khc ca d n, c quan cp giy php u t c th xem xt cho php bn lin doanh nc ngoi c t l gp vn thp hn, nhng khng di 20% vn php nh.
- Trong qu trnh hot ng, doanh nghip lin doanh c th c cu li vn u t, vn php nh khi c nhng thay i v mc tiu, quy m d n, i tc, phng thc gp vn v cc trng hp khc nhng khng c lm gim t l vn php nh xung di mc quy nh trn v phi c c quan cp Giy php u t chun y.
- Cc bn c th gp vn theo nhiu hnh thc khc nhau v tho thun xc nh gi tr vn gp (iu 7, iu 9 Lut u t nc ngoi ti Vit Nam).
- Cc bn trong doanh nghip lin doanh c quyn chuyn nhng gi tr phn vn gp ca mnh nhng phi u tin chuyn nhng cho cc bn trong doanh nghip lin doanh. Trong trng hp chuyn nhng cho doanh nghip ngoi lin doanh th iu kin chuyn nhng khng c thun li hn so vi iu kin t ra cho cc bn trong doanh nghip lin doanh.
c) Qun tr ni b
Theo Lut u t nc ngoi ti Vit Nam nm 1996 (sa i nm 2000) th m hnh t chc qun l doanh nghip lin doanh s bao gm:
- Hi ng qun tr (HQT)
Hi ng qun tr l c quan lnh o ca cng ty lin doanh, gm i din ca cc bn tham gia cng ty lin doanh. Cc bn ch nh ngi ca mnh tham gia Hi ng qun tr theo t l tng ng vi phn vn gp vo vn php nh ca doanh nghip lin doanh. Trong trng hp lin doanh hai bn th mi bn c t nht hai thnh vin trong Hi ng qun tr. Trong trng hp lin doanh nhiu bn th mi bn c t nht mt thnh vin trong Hi ng qun tr.
Nu doanh nghip lin doanh c mt bn Vit Nam v nhiu bn nc ngoi hoc mt bn nc ngoi v nhiu bn Vit Nam th bn Vit Nam hoc bn nc ngoi c quyn c t nht hai thnh vin trong Hi ng qun tr.
Ch tch Hi ng qun tr ca doanh nghip lin doanh do cc bn lin doanh tho thun c ra. Ch tch Hi ng qun tr c trch nhim triu tp, ch tr cc cuc hp ca Hi ng qun tr, gim st vic thc hin cc ngh quyt ca Hi ng qun tr.
Hi ng qun tr hp thng k hoc hp bt thng nhng cc cuc hp ca Hi ng qun tr phi c t nht 2/3 thnh vin Hi ng qun tr i din ca cc bn lin doanh tham gia. Nhng vn quan trng nht trong doanh nghip lin doanh nh: B nhim, min nhim Tng gim c, Ph tng gim c th nht; sa i, b sung iu l doanh nghip v cc vn khc do cc bn lin doanh tho thun s quyt nh theo nguyn tc nht tr gia cc thnh vin Hi ng qun tr c mt ti cuc hp. Cc vn khc cn li quyt nh theo nguyn tc biu quyt qu bn s thnh vin Hi ng qun tr c mt ti cuc hp.
- Tng gim c
Tng gim c v cc Ph tng gim c do Hi ng qun tr b nhim, min nhim, chu trch nhim trc Hi ng qun tr v trc php lut Vit Nam v vic qun l, iu hnh doanh nghip. Tng gim c hoc Ph tng gim c th nht phi l cng dn Vit Nam v thng tr ti Vit Nam.
Tng gim c l ngi i din theo php lut ca doanh nghip tr trng hp iu l doanh nghip c quy nh khc.
5.1.2. Doanh nghip 100% vn nc ngoi
a) Bn cht php l
Doanh nghip 100% vn u t nc ngoi l doanh nghip thuc s hu ca nh u t nc ngoi, do nh u t nc ngoi thnh lp ti Vit Nam t qun l v t chu trch nhim v kt qu kinh doanh.
Doanh nghip 100% vn u t nc ngoi c cc c im c bn sau:
Th nht, ch th thnh lp doanh nghip 100% vn u t nc ngoi ch bao gm mt hoc nhiu nh u t nc ngoi m khng c s tham gia ca bn Vit Nam. y l im khc bit c bn so vi doanh nghip lin doanh;
Th hai, nh u t nc ngoi u t ton b vn, ti sn thnh lp doanh nghip100% vn u t nc ngoi;
Th ba, doanh nghip 100% vn u t nc ngoi c thnh lp theo hnh thc cng ty trch nhim hu hn. Theo cc nh u t nc ngoi ch chu trch nhim v hot ng ca doanh nghip trong phm vi phn vn gp vo vn php nh ca doanh nghip k c khi doanh nghip do mt c nhn nc ngoi u t vn, thnh lp v lm ch;
Th t, doanh nghip 100% vn u t nc ngoi c t cch php nhn theo php lut Vit Nam, chu trch nhim trong kinh doanh trong phm vi vn iu l ca doanh nghip (vn php nh)
b) Ch php l v vn
Theo quy nh ca Lut u t nc ngoi ti Vit Nam 1996 (sa i nm 2000), vn php nh ca doanh nghip 100% vn nc ngoi t nht phi bng 30% vn u t. i vi cc d n xy dng cng trnh kt cu h tng, d n u t vo a bn khuyn khch u t, d n trng rng, d n c quy m ln, t l ny c th thp hn nhng khng di 20% vn u t v phi c c quan cp giy php u t chp thun. Trong qu trnh hot ng, doanh nghip c vn u t nc ngoi khng c gim vn php nh.
c) Qun tr ni b
Theo quy nh ca Lut u t nc ngoi ti Vit Nam 1996 (sa i nm 2000), vic thnh lp b my qun l v c nhn s ca doanh nghip 100% vn u t nc ngoi do nh u t nc ngoi quyt nh. Php lut ch quy nh ngi i din theo php lut ca doanh nghip l Tng gim c tr trng hp iu l doanh nghip c quy nh khc.
5. 2. Khi Lut Doanh nghip nm 2005 c hiu lc (1/7/2006)
T 1/7/2006, khi Lut Doanh nghip nm 2005 c hiu lc, cc d n mi ca u t trc tip nc ngoi ti Vit Nam di hnh thc doanh nghip s thc hin theo Lut Doanh nghip nm 2005. Cc nh u t nc ngoi cng c quyn la chn nh cc nh u t Vit Nam u t vo cc loi hnh doanh nghip m khng b hn ch ch trong hnh thc cng ty trch nhim hu hn nh trc y.
Nhng doanh nghip c vn u t nc ngoi c thnh lp trc khi Lut Doanh nghip nm 2005 c hiu lc (Tr nhng doanh nghip m nh u t nc ngoi cam kt chuyn giao khng bi hon ton b ti sn u t cho Chnh ph Vit Nam sau khi kt thc thi hn hot ng) c quyn thc hin mt trong hai cch sau y:
a) ng k li t chc qun l, hot ng theo quy nh Lut sa i, b sung iu 170 ca Lut Doanh nghip v php lut c lin quan.
Doanh nghip c vn u t nc ngoi c thnh lp trc ngy 01/7/2006, ht thi hn hot ng theo quy nh ti Giy php u t sau ngy 01/7/2006, cha thc hin th tc gii th doanh nghip v c ngh c tip tc hot ng phi ng k li trc ngy 01/2/2014 theo cc iu kin do Chnh ph quy nh. Trong trng hp ny, vic ng k li c hiu lc k t ngy ht hn hot ng ghi trn Giy php u t;b) Khng ng k li: Trong trng hp ny, doanh nghip t chc qun l, hot ng theo Giy php u t, iu l doanh nghip. i vi nhng ni dung khng quy nh ti Giy php u t, iu l doanh nghip, doanh nghip thc hin theo quy nh ca Lut ny v php lut c lin quan.
Doanh nghip c iu chnh, b sung ngnh, ngh trong trng hp khng thay i thi hn hot ng ghi trong Giy php u t; vic iu chnh, b sung ngnh, ngh c thc hin theo quy nh ca php lut ti thi im iu chnh, b sung.
Trng hp thay i thi hn hot ng hoc vic iu chnh, b sung ngnh, ngh lm thay i thi hn hot ng ghi trong Giy php u t th doanh nghip phi ng k li theo quy nh ti im(a) nu trn.6. Doanh nghip nh nc
6.1. Khi nim v phn loi doanh nghip nh nc
a) Khi nim doanh nghip nh nc
Doanh nghip nh nc c lch s tn ti kh lu i v hin ang gi vai tr chu ao trong iu kin kinh t thi trng Vit Nam hin nay. Trong tng giai on khc nhau, quan im php l v doanh nghip nh nc cng c nhng c th va thay i nht nh ph hp vi thc tin kinh doanh. Trong thi gian u ca qu trnh i mi nn kinh t Vit Nam, doanh nghip nh nc c quan nim l nhng t chc kinh doanh do Nh nc u t 100% vn iu l (iu 1 N 388/HBT ngy 20 thng 11 nm 1991). Doanh nghip nh nc cn bao gm c nhng t chc kinh t hot ng cng ch ca Nh nc (iu 1 Lut Doanh nghip nh nc nm 1995). Doanh nghip nh nc theo cch hiu ny c tip cn iu chnh bi php lut c s khc bit r rt vi cc loi hnh doanh nghip khc v vn ch s hu cng nh t chc v qun l hot ng ca doanh nghip.
T nhng thay i v t duy qun l kinh t v iu chnh php lut i vi cc doanh nghip, Lut Doanh nghip nh nc 2003 c nh ngha mi v doanh nghip nh nc. Theo Lut ny, doanh nghip nh nc c hiu l t chc kinh t do Nh nc s hu ton b vn iu l hoc c c phn, vn gp chi phi, c t chc di hnh thc cng ty nh nc, cng ty c phn, cng ty trch nhim hu hn. Sau khi Lut doanh nghip c ban hnh nm 2005 th doanh nghip nh nc c hiu l doanh nghip trong Nh nc s hu trn 50% vn iu l (Khon 22 iu 4 Lut Doanh nghip 2005).b) Phn loi doanh nghip nh nc
Cn c vao c cu chu s hu trong doanh nghip, doanh nghip nha nc co cac loai:
- Cng ty trch nhim hu hn: V l thuyt, doanh nghip nh nc di hnh thc cng ty TNHH c 2 loi: Cng ty trch nhim hu hn nh nc mt thnh vin l cng ty trch nhim hu hn do Nh nc s hu ton b vn iu l; Cng ty trch nhim hu hn c t hai thnh vin tr ln m Nh nc c vn gp chi phi, c t chc qun l v ng k hot ng theo quy nh ca Lut Doanh nghip. - Cng ty c phn c vn gp chi phi ca nh nc.Cc cng ty c phn v cng ty trch nhim hu hn l doanh nghip nh nc, c thnh lp, t chc v hot ng theo Lut Doanh nghip nm 2005. Vic xc nh nhng cng ty ny thuc phm vi doanh nghip nh nc c mc ch ch yu l t ra mt s quy nh ring iu chnh mi quan h gia ch s hu nh nc vi ngi i din vn Nh nc ti doanh nghip.6.2. T chc v hot ng ca cng ty trch nhim hu hn mt thnh vin do nh nc lm ch s hua) T chc qun l
- Cng ty TNHH mt thnh vin do nh nc lm ch s hu c th c t chc qun l theo 2 m hnh: m hnh Hi ng thnh vin v m hnh ch tch cng ty
- Cng ty TNHH mt thnh vin do nh nc lm ch s hu theo m hnh Ch tch cng ty c c cu qun ly gm Ch tch cng ty, Tng Gim c, cc Ph gim c, kim sot vin, k ton trng v b my gip vic.
- Cng ty TNHH mt thnh vin do nh nc lm ch s hu theo m hnh Hi ng thnh vin c c cu t chc qun l bao gm: Hi ng thnh vin, Kim sot vin chuyn trch, Tng gim c, cc Ph tng gim c, K ton trng v b my gip vic.
Theo quy nh ti iu 19 Ngh nh 25/2010/N-CP ngy 19/3/2010 v chuyn i cng ty nh nc thnh cng ty TNHH mt thnh vin v t chc qun l cng ty TNHH mt thnh vin do nh nc lm ch s hu th cng ty m ca tp on kinh t, cng ty m c chuyn i t tng cng ty nh nc c c cu t chc gm Hi ng thnh vin, Tng gim c v cc Kim sot vin. i vi cng ty m hot ng trong cc ngnh, lnh vc c th, c cu t chc qun l ca cng ty m do Th tng Chnh ph quyt nh. i vi nhng cng ty TNHH mt thnh vin cn li, cn c vo quy m, phm vi a bn v s lng ngnh ngh kinh doanh ca tng cng ty, ch s hu quyt nh p dng c cu t chc qun l theo m hnh Hi ng thnh vin, Tng gim c v cc Kim sot vin hoc theo m hnh Ch tch cng ty, Tng gim c (Gim c) v cc Kim sot vin; quyt nh vic Ch tch cng ty kim hoc khng kim Tng gim c.
b. Qun l, gim st ca ch s hu i vi cng ty TNHH mt thnh vin: Ch s hu Nh nc qun l, gim st i vi cng ty trch nhim hu hn mt thnh vin do Nh nc lm ch s hu c quy nh ti Ngh nh 61/2013/N-CP ngy 25/6/2013 ca Chnh ph v vic ban hng quy ch gim st ti chnh v nh gi hiu qu hot ng v cng khai thng tin ti chnh i vi doanh nghip do Nh nc lm ch s hu v doanh nghip c vn nh nc, c th gm nhng ni dung sau:- V thc hin mc tiu, nhim v v phng hng hot ng: mc tiu, nhim v v ngnh ngh kinh doanh, chin lc pht trin, k hoch sn xut kinh doanh v k hochu t pht trin ca cng ty; ch trng u t, mua bn ti sn v hp ng vay, cho vay.
- V gim st ti chnh:
+ Gim st vic qun l, s dng vn v ti sn nh nc ti doanh nghip theo cc ni dung sau:
(i) Hot ng u t ti sn ti doanh nghip (bao gm danh mc d n u t, ngun vn huy ng gn vi d n u t).
(ii) Vic huy ng vn v s dng vn huy ng; pht hnh tri phiu, c phiu (nu c).
(iii) Hot ng u t vn ra ngoi doanh nghip bao gm u t trong nc, u t ra nc ngoi, u t vo cc lnh vc ti chnh, ngn hng, bt ng sn, chng khon (nu c); hiu qu vic u t vn ra ngoi doanh nghip.
(iv) Vic qun l ti sn, cng n phi thu, cng n phi tr, kh nng thanh ton n ca doanh nghip, h s n phi tr trn vn ch s hu.
+ Gim st bo ton v pht trin vn ca doanh nghip.
+ Gim st hot ng kinh doanh ca doanh nghip theo cc ni dung sau:
(i) Hot ng sn xut, tiu th, tn kho sn phm; doanh thu hot ng kinh doanh, dch v; doanh thu hot ng ti chnh; thu nhp khc.
(ii) Kt qu hot ng kinh doanh, t sut li nhun trn vn ch s hu ROE, t sut li nhun trn tng ti sn ROA.
(iii) Phn tch v lu chuyn tin t doanh nghip.
(iv) Vic thc hin ngha v vi ngn sch nh nc.
(v) Phn phi li nhun, trch lp v s dng cc qu.
+ Gim st vic thc hin cc chnh sch i vi ngi lao ng trong doanh nghip, trong c cc ni dung v chi ph tin lng, thu nhp ca ngi lao ng, ngi qun l iu hnh doanh nghip.
+ V phng thc gim st ti chnh: C quan ch s hu ch tr, phi hp vi c quan qun l ti chnh doanh nghip thc hin gim st ti chnh bng vic kt hp cc phng thc gim st trc tip, gim st gin tip, gim st trc, gim st trong v gim st sau. Trong c bit coi trng vic gim st trc v gim st trong nhm pht hin kp thi cc yu t tch cc, tiu cc, hn ch v ti chnh v qun l ti chnh ca doanh nghip khuyn ngh, ch o, cnh bo kp thi cho doanh nghip. Vic kim tra, thanh tra c thc hin theo nh k hoc t xut v phi tun th theo quy nh ca php lut v thanh tra, kim tra i vi doanh nghip.
+ Cc trng hp gim st ti chnh c bit: Doanh nghip c t vo tnh trng gim st ti chnh c bit nu ti thi im lp bo co ti chnh nm hoc qua cng tc gim st ti chnh, kim ton pht hin c tnh hnh ti chnh, hot ng sn xut kinh doanh thuc mt trong cc trng hp sau: (i) Kinh doanh thua l, c h s n phi tr trn vn ch s hu vt qu mc an ton theo quy nh. (ii) C s l pht sinh t 30% vn ch s hu tr ln hoc s l ly k ln hn 50% vn ch s hu. (iii) C h s kh nng thanh ton n n hn nh hn 0,5. (iv) Bo co khng ng thc t v ti chnh, lm sai lch ln kt qu kinh doanh ca doanh nghip.
- V t chc v cn b: vic t chc li, gii th, ph sn cng ty; chuyn i hnh thc php l ca cng ty; sa i iu l cng ty; c cu t chc qun l cng ty; b nhim, b nhim li, min nhim, t chc, k hp ng, chm dt hp ng, khen thng, k lut Ch tch v thnh vin Hi ng thnh vin hoc Ch tch cng ty, Kim sot vin, Tng gim c (gim c) cng ty; ch tuyn dng, tin lng, tin thng; mc lng i vi Ch tch v thnh vin Hi ng thnh vin hoc Ch tch cng ty, Kim sot vin, Tng gim c (gim c) cng ty.
- Cc gii php pht trin th trng, tip th v cng ngh; quy nh c ch giao nhim v v tham gia thc hin vic cung cp v bo m cc sn phm, dch v cng ch, thit yu ca nn kinh t.
- Gim st vic chp hnh php lut; nh gi vic thc hin mc tiu, nhim v c giao, kt qu hot ng, hiu qu sn xut kinh doanh. nh gi Ch tch v thnh vin Hi ng thnh vin hoc Ch tch cng ty, Kim sot vin, Tng gim c (Gim c), Ph Tng gim c (Ph gim c), K ton trng cng ty.- Nhng ni dung khc theo quy nh ca Lut Doanh nghip v php lut c lin quan.
6.3. T chc v hot ng ca cng ty c phn c vn gp chi phi ca nh nc: thc hin theo quy nh ca Lut doanh nghip.
6.4. Chuyn i s hu doanh nghip 100% vn nh nc:- Chuyn doanh nghip 100% vn nh nc thnh cng ty c phnChuyn doanh nghip 100% vn nh nc thnh cng ty c phn (c phn ha) l vic chuyn i nhng doanh nghip m Nh nc khng cn gi 100% vn sang loi hnh doanh nghip c nhiu ch s hu; huy ng vn ca cc nh u t trong nc v nc ngoi nng cao nng lc ti chnh, i mi cng ngh, i mi phng thc qun l nhm nng cao hiu qu v sc cnh tranh ca nn kinh t. Vic c phn ha c thc hin di cc hnh thc: gi nguyn vn nh nc hin c ti doanh nghip, pht hnh thm c phiu tng vn iu l; bn mt phn vn nh nc hin c ti doanh nghip hoc kt hp va bn bt mt phn vn nh nc va pht hnh thm c phiu tng vn iu l; bn ton b vn nh nc hin c ti doanh nghip hoc kt hp va bn ton b vn nh nc va pht hnh thm c phiu tng vn iu l.
Vic c phn ho cng ty nh nc c quy nh c th ti Ngh nh s 59/2011/N-CP ngy 18/02/2011 ca Chnh ph v chuyn doanh nghip 100% vn nh nc thnh cng ty c phn v Ngh nh s 189/2013/N-CP sa i, b sung mt s iu ca Ngh nh s 59/2011/N-CP ngy 18/7/2011 ca Chnh ph v chuyn doanh nghip 100% vn nh nc thnh cng ty c phn.
- Bn ton b cng ty nh ncBn cng ty nh nc l vic chuyn i s hu c thu tin ton b cng ty, b phn ca cng ty ca cng ty nh nc sang s hu tp th, c nhn hoc php nhn khc. Vic bn cng ty nh nc c thc hin trn c s hp ng. Hp ng bn cng ty nh nc c k kt gia c quan nh nc c thm quyn (bn bn) vi mt t chc hoc c nhn (bn mua) trn c s thun mua va bn. Bn bn c quyn a ra nhng iu kin nht nh. Bn mua c quyn chp nhn hoc khng chp nhn cc iu kin . Cc bn c quyn tho thun vi nhau i n thng nht cc iu khon ca hp ng. Trnh t, th tc bn cng ty nh nc c quy nh ti Ngh nh s 109/2008/N-CP ngy 10/10/2008 ca Chnh ph v bn, giao doanh nghip 100% vn nh nc.- Bn mt phn cng ty nh ncBn mt phn cng ty nh nc thnh lp cng ty trch nhim hu hn c 2 thnh vin tr ln, trong c 1 thnh vin l i din ch s hu phn vn nh nc.
- Giao cng ty nh nc cho tp th ngi lao ng trong cng ty chuyn s hu thnh cng ty c phn hoc hp tc x.Giao cng ty nh nc cho tp th ngi lao ng trong cng ty l vic chuyn cng ty nh nc v ti sn nh nc ti cng ty thnh s hu ca tp th ngi lao ng trong cng ty c phn nh r s hu ca tng ngi, tng thnh vin vi cc iu kin rng buc. Khc vi vic bn cng ty, khi bn cng ty, Nh nc c thu tin, i tng mua cng ty c th l c nhn, t chc kinh t khc khng phi ca Nh nc, cn khi giao cng ty, Nh nc khng thu bt k mt khon tin no. Do m i tng c giao cng ty ch c th l tp th ngi lao ng trong cng ty. Trnh t, th tc giao cng ty nh nc do Chnh ph quy nh (Ngh nh s 109/2008/N-CP ngy 10/10/2008). Sau khi giao cng ty nh nc cho tp th ngi lao ng, cng ty nh nc s chuyn thnh Hp tc x (hot ng theo Lut Hp tc x) hoc Cng ty c phn (hot ng theo Lut Doanh nghip). Phn 2
PHP LUT V U T
1. Khi nim v u t
Trc khi ban hnh Lut u t nm 2005, khi nim u t kinh doanh cha c nh ngha thng nht trong cc vn bn php lut. Lut u t, vi phm vi iu chnh l hot ng u t nhm mc ch kinh doanh, nh ngha: "u t l vic nh u t b vn bng cc loi ti sn hu hnh hoc v hnh hnh thnh ti sn tin hnh cc hot ng u t". c bit Lut u t cn a ra inh nghia v hot ng u t lam c s phn bit gia u t va hoat ng u t, theo hot ng u t c hiu l hot ng ca nh u t trong qu trnh u t bao gm cc khu chun b u t, thc hin v qun l d n u t.
Cn phn bit khi nim u t kinh doanh vi khi nim kinh doanh (thng mi). Theo Lut Doanh nghip nm 2005, kinh doanh c nh ngha l vic thc hin lin tc mt, mt s hoc tt c cc cng on ca qu trnh u t, t sn xut n tiu th sn phm hoc cung ng dch v trn th trng nhm mc ch sinh li. Bn cnh khi nim kinh doanh, php lut hin hnh cn a ra nh ngha php l v hot ng thng mi. Theo ngha kinh in th hot ng thng mi l hot ng mua bn, l cu ni gia sn xut vi tiu th v tiu dng. Tuy nhin, cng vi s pht trin ca kinh t th trng, khi nim thng mi c m rng n cc lnh vc sn xut, phn phi, dch v, u t...vi mc ch tm kim li nhun. V l , vic xc nh ranh gii gia hot ng thng mi v hot ng kinh doanh ngy cng kh khn v t c ngha. C th ng nht gia khi nim kinh doanh v khi nim thng mi ch, chng u l hot ng ca cc ch th kinh doanh, thng mi nhm mc ch li nhun. Lut Thng mi nm 2005 nh ngha hot ng thng mi thuc phm vi iu chnh ca lut ny l mi hot ng nhm mc ch sinh li, trong c hot ng u t. Vi cch hiu v thng mi nh vy, hot ng u t kinh doanh c coi l mt b phn ca hot ng thng mi.
2. Hnh thc u t
Hnh thc u t l cch thc tin hnh cc hot ng u t ca nh u t theo quy nh ca php lut. Trong iu kin kinh t th trng, hnh thc u t kinh doanh ngy cng phong ph, a dng; mi hnh thc u t c nhng c im ring nht nh v cch thc u t vn, tnh cht lin kt v phn chia kt qu kinh doanh gia cc nh u t. Cn c vo nhu cu v iu kin c th ca mnh, cc nh u t c quyn la chn cc hnh thc u t thch hp theo quy nh ca php lut. Lut u t quy nh c hai hnh thc u t: u t trc tip v u t gin tip.
2.1. Cc hnh thc u t trc tip
u t trc tip l hnh thc u t do nh u t b vn u t v tham gia qun l cc hot ng u t
Theo php lut u t hin hnh, cc hnh thc u t trc tip Vit Nam bao gm:
a) u t vo t chc kinh t (thnh lp hoc gp vn)
u t vo cc t chc kinh t l vic nh u t b vn thnh lp mi cc c s kinh doanh hoc gp vn vo vn iu l nm quyn qun tr ca n v kinh doanh ang hot ng. u t vo t chc kinh t bao gm cc nhm hnh thc u t ch yu sau:
- Thnh lp t chc kinh t 100% vn ca nh u t trong nc hoc 100% vn ca nh u t nc ngoi. Thuc nhm hnh thc u t ny c cc hnh thc ch yu l: doanh nghip t nhn, cng ty TNHH mt thnh vin (do mt c nhn hoc mt t chc lm ch s hu), h kinh doanh.
- Thnh lp, gp vn vo t chc kinh t c s hp tc gia nhiu nh u t. nhm hnh thc u t ny, nh u t c th thnh lp hoc gp vn vo cng ty hp danh, cng ty TNHH hai thnh vin tr ln, cng ty c phn, t hp tc, hp tc x v lin hip hp tc x.
Trong nhm hnh thc u t vo t chc kinh t, hot ng kinh doanh ca cc nh u t c tin hnh thng qua t cch php l ca cc t chc kinh t. Ngoi vic tun th cc quy nh ca Lut u t, vic thnh lp, t chc hot ng ca cc t chc kinh t cn chu s iu chnh ca cc quy nh trong cc vn bn php lut v hnh thc t chc kinh doanh (Lut Doanh nghip nm 2005).
b) u t theo hp ng
Khc vi hnh thc u t vo t chc kinh t, nhm hnh thc u t theo hp ng, u t vn kinh doanh ca nh u t c tin hnh trn c s hp ng c giao kt gia cc nh u t hoc gia nh u t vi nh nc ( cc c quan nh nc c thm quyn). Nh u t trc tip tin hnh hot ng kinh doanh vi t cch php l ca mnh ph hp vi ni dung tha thun trong hp ng. Khi nh u t la chn u t theo hp ng, ngoi vic phi tun th Lut u t, vic giao kt, thc hin hp ng cn phi ph hp vi cc quy nh chung v hp ng trong kinh doanh, thng mi. u t theo hp ng bao gm cc hnh thc sau:
- Hp ng hp tac kinh doanh (goi tt la hp ng BCC) la hinh thc u t c ky gia cac nha u t nhm hp tac kinh doanh phn chia li nhun, phn chia sn phm ma khng thanh lp phap nhn. c im quan trng nht ca hp ng hp tac kinh doanh l trong hp ng, cc bn c tha thun phn chia li nhun, phn chia sn phm.Cc hp ng thng mi v hp ng giao nguyn liu ly sn phm, hp ng mua bn hng ha tr chm v cc hp ng khc m khng thc hin phn chia li nhun hoc kt qu kinh doanh khng phi l hp ng hp tc kinh doanh. Trong qu trnh kinh doanh, cc bn ca hp ng c th tha thun thnh lp Ban iu phi (iu hnh) theo di, gim st vic thc hin hp ng hp tc kinh doanh. Ban iu phi hp ng hp tc kinh doanh khng phi l i din php l cho cc bn. - u t theo hnh thc hp ng Hp ng xy dng - kinh doanh - chuyn giao (BOT), Hp ng xy dng - chuyn giao - kinh doanh (BTO) v Hp ng xy dng - chuyn giao (BT): BOT, BTO v BT l nhng hnh thc u t thng qua hp ng c k gia c quan nh nc c thm quyn v nh u t. Thi gian trc y, nh u t ca cc loi hp ng BOT, BTO v BT ch yu l cc nh u t nc ngoi. Hin nay, cc nh u t Vit Nam bc u tham gia cc hp ng ny. Theo , nh u t b vn xy dng, kinh doanh cc cng trnh kt cu h tng trong thi hn nht nh v chuyn giao cho nh nc theo nhng phng thc thanh ton, n b khc nhau.
Cc hnh thc BOT, BTO v BT c ngha quan trng trong vic thu ht vn u t vo xy dng c s h tng (giao thng, sn xut v kinh doanh in, cp thot nc, x l cht thi..). Thay v phi u t vn xy dng cc cng trnh kt cu h tng quan trng, Nh nc p dng nhng chnh sch u i cho nh u t c c h thng c s h tng thng qua vic nhn chuyn giao quyn s hu cc cng trnh t nh u t, bng nhng phng thc chuyn giao khc nhau.
V mt php l, s khc nhau ch yu gia cc hnh thc u t BOT, BTO v BT th hin thi im chuyn giao quyn s hu cng trnh gn vi quyn qun l, vn hnh, khai thc cng trnh ca nh u t cho nh nc v phng thc thanh ton, n b ca nh nc cho nh u t. Trong hnh thc BOT, sau khi xy dng xong cng trnh, nh u t qun l v kinh doanh cng trnh trong mt thi hn nht nh thu hi vn u t v c li nhun hp l, ht thi hn kinh doanh, nh u t chuyn giao khng bi hon cng trnh cho nh nc. Vi hnh thc BTO, sau khi xy dng xong cng trnh, nh u t chuyn giao quyn s hu cng trnh cho nh nc; nh u t c nh nc dnh cho quyn kinh doanh cng trnh trong thi hn nht nh thu hi vn u t v c li nhun hp l. hnh thc BT, sau khi xy dng xong cng trnh, nh u t chuyn giao quyn s hu cng trnh cho Nh nc; nh u t c nh nc to iu kin thc hin d n khc thu hi vn u t v c li nhun hp l hoc thanh ton cho nh u t theo tho thun trong hp ng BT.
c) u t pht trin kinh doanh
u t pht trin kinh doanh l hnh thc u t theo , nh u t b vn m rng quy m, nng cao nng lc hot ng ca c s kinh doanh. u t pht trin kinh doanh c vai tr quan trng trong vic pht huy hiu qu s dng vn u t hin c, ng thi b sung vn u t mi, to nn tng cho s tng trng v pht trin bn vng ca c s kinh doanh. u t pht trin kinh doanh bao gm cc hnh thc c th l: m rng quy m, nng cao cng sut, nng lc kinh doanh (thnh lp chi nhnh, vn phng i din, cc n v trc thuc...); i mi cng ngh, nng cao cht lng sn phm, gim nhim mi trng.
d) u t thc hin vic sp nhp v mua li doanh nghip, chi nhnh doanh nghip
- Sp nhp doanh nghip l hnh thc u t c thc hin thng qua vic chuyn ton b ti sn, quyn, ngha v v li ch hp php ca mt hoc mt s cng ty cng loi (cng ty b sp nhp) vo mt cng ty khc (cng ty nhn sp nhp), ng thi chm dt s tn ti ca cng ty b sp nhp.
- Mua li doanh nghip, chi nhnh doanh nghip l hnh thc u t theo nh u t nhn chuyn giao quyn s hu doanh nghip, chi nhnh doanh nghip c thanh ton. T phng din lut cnh tranh, sp nhp v mua li doanh nghip l hnh vi ca doanh nghip thuc nhm hnh vi tp trung kinh t.
Vic u t thng qua thc hin sp nhp v mua li doanh nghip tim n kh nng to lp v tr thng lnh, v cao nht l v tr c quyn ca doanh nghip trn th trng hng ha, dch v; lm gim ch s cnh tranh, thm ch trit tiu cnh tranh ca th trng. V l , khi sp nhp v mua li doanh nghip, ngoi vic phi p ng cc iu kin quy nh bi Lut u t, cc nh u t cn phi tun th cc quy nh ca php lut cnh tranh v cc quy nh php lut c lin quan.
2.2. Cc hnh thc u t gin tip
u t gin tip l hnh thc u t thng qua vic mua c phn, c phiu, tri phiu, cc giy t c gi khc, qu u t chng khon v thng qua cc nh ch ti chnh trung gian khc m nh u t khng trc tip tham gia qun l cc hot ng u t.
S khc nhau c bn gia cc hnh thc u t trc tip v cc hnh thc u t gin tip l mc , phm vi qun l v kim sot ca ch u t i vi hot ng kinh doanh. Trong cc hnh thc u t gin tip, nh u t khng trc tip tham gia qun l, iu hnh qu trnh thc hin v s dng cc ngun lc u t. Nh u t gin tip v c bn ch c hng cc li ch kinh t t hot ng u t. u t gin tip bao gm nhng hnh thc ph bin nh: u t thng qua mua chng khon (c phn, c phiu, tri phiu v cc giy t c gi khc); u t thng qua qu u t chng khon; u t thng qua ngn hng, doanh nghip bo him...
3. Lnh vc v a bn u t
Lnh vc, a bn u t lin quan mt thit ti chnh sch ca nh nc v bo m v khuyn khch u t. Trong mi thi k, vic ngn cm hay khuyn khch u t vo cc a bn, lnh vc ca nn kinh t c php lut quy nh c th ph hp vi iu kin kinh t x hi trong nc cng nh bi cnh quc t. Thng thng, lnh vc, a bn u t c php lut quy nh theo ba nhm c bn l: lnh vc cm u t, lnh vc u t c iu kin v lnh vc, a bn u i u t.
Trong giai on hin nay, nhm bo v li ch quc gia, ph hp vi thng l quc t, Nh nc Vit Nam cm cc d n u t gy phng hi n quc phng, an ninh quc gia, li ch cng cng; gy phng hi n di tch lch s, vn ho, o c, thun phong m tc Vit Nam; gy tn hi n sc khe nhn dn, lm hy hoi ti nguyn, ph hy mi trng; cc d n x l ph thi c hi a t bn ngoi vo Vit Nam; sn xut cc loi ha cht c hi hoc s dng tc nhn c hi b cm theo iu c quc t.
Trong mt s lnh vc u t c nh hng ti quc phng, an ninh quc gia v cc li ch kinh t, x hi quan trng (ti chnh, ngn hng, vn ha, bo ch, xut bn, gii tr...), nh u t ch c thc hin u t vi cc iu kin c th do php lut quy nh.
Bn cnh , nhm thc y s pht trin cn i trong cc lnh vc, a bn ca nn kinh t quc dn, thc hin c hiu qu mc ch ca Lut u t, Nh nc, u i u t vo cc lnh vc v a bn nht nh. Vic xc nh cc d n c u i da trn nhiu yu t khc nhau (sn xut sn phm cng ngh cao, s dng nhiu lao ng, xy dng kt cu h tng, pht trin gio dc o to...).
Danh mc lnh vc u i u t, a bn u i u t, lnh vc u t c iu kin p dng cho nh u t nc ngoi, lnh vc cm u t quy nh trong cc Ph lc s I, II, III v IV ban hnh km theo Ngh nh s 108/2006/N-CP ngy 22 thng 9 nm 2006 quy nh chi tit v hng dn thi hnh mt s iu ca Lut u t.
Cc lnh vc, a bn u i u t, cc lnh vc u t c iu kin, lnh vc cm u t c quy nh bng danh mc c th, cn c vo quy hoch, nh hng pht trin trong tng thi k v cam kt quc t v u t.
4. Nh u t v quyn, ngha v ca nh u t
Trc khi ban hnh Lut u t nm 2005, ch th ca quan h u t c quy nh khng ging nhau gia u t trong nc v u t nc ngoi. i vi cc quan h u t trong nc, ch th ca quan h u t c quy nh trong nhiu vn bn php lut (Lut Khuyn khch u t trong nc (sa i) nm 1998, Lut Doanh nghip nh nc nm 2003, Lut Hp tc x nm 2003, Lut Doanh nghip nm 1999 v cc vn bn hng dn thi hnh). Theo , ch th ca cc quan h u t trong nc c phm vi rt rng, bao gm cc t chc, c nhn khng b cm u t vn kinh doanh v cc c quan qun l nh nc c thm quyn. i vi u t nc ngoi, ch th ca quan h u t trc tip nc ngoi c quy nh trong Lut u t nc ngoi ti Vit Nam nm 1996 sa i b sung nm 2000 v cc vn bn hng dn thi hnh. Ch th ca quan h u t trc tip nc ngoi do Lut u t nc ngoi ti Vit Nam c phm vi hp ch quy nh cc doanh nghip Vit Nam thuc mi thnh phn kinh t; bnh vin, trng hc, vin nghin cu trong lnh vc cng ngh, khoa hc k thut, khoa hc t nhin. Nh u t nc ngoi (gm t chc kinh t nc ngoi v c nhn nc ngoi; Doanh nghip c vn u t nc ngoi (gm doanh nghip lin doanh v doanh nghip 100% vn u t nc ngoi). Cc c quan nh nc Vit Nam c thm quyn k kt BOT, BTO v BT (l cc B, c quan thuc Chnh ph, U ban nhn dn tnh, thnh ph trc thuc trung ng).
Theo Lut u t, ch th t
