Opracowanie:Jan Grzesiak

PLAN I PROGRAMSTUDIÓW PODYPLOMOWYCH

„KOMPETENCJE PEDAGOGICZNE NAUCZYCIELA” (opracowany na podstawie Rozp. Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 września 2004 r.

w sprawie standardów kształcenia nauczycieli)

Czas trwania –3 semestry

ZAŁOŻENIA OGÓLNE

W programie studiów, w zakresie specjalizacji nauczycielskiej, uwzględnia się wymogi określone

w niniejszych standardach kształcenia nauczycieli (Załącznik do rozporządzenia Ministra Edukacji

Narodowej i Sportu z dnia 7 września 2004 r. (poz. 2110.), tak aby absolwent studiów, równocześnie

z wiedzą merytoryczną uzyskaną w toku ukończonych studiów, uzyskał przygotowanie do nauczania

przedmiotu (prowadzenia zajęć) i kwalifikacje zawodowe. Studia podyplomowe pn.

„KOMPETENCJE PEDAGOGICZNE NAUCZYCIELA” prowadzone są w zakresie przygotowania

pedagogicznego z respektowaniem następujących wymogów:

a) studia są prowadzone dla absolwentów studiów wyższych zawodowych lub studiów

magisterskich posiadających przygotowanie merytoryczne do nauczania przedmiotu

(prowadzenia zajęć),

b) program studiów uwzględnia określone rozporządzeniu MENiS przedmioty i treści

programowe kształcenia nauczycielskiego,

c) studia są prowadzone w wymiarze co najmniej 330 godzin i trwają co najmniej trzy

semestry,

d) realizowane są praktyki pedagogiczne w wymiarze co najmniej 150 godzin;

Absolwent studiów i studiów podyplomowych w specjalizacji nauczycielskiej powinien być

przygotowany do kompleksowej realizacji dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych zadań

szkoły. W związku z tym powinien posiadać przygotowanie w zakresie:

1) wybranych specjalności nauczycielskich, tak aby w sposób kompetentny przekazywać nabytą

wiedzę oraz samodzielnie ją pogłębiać i aktualizować, a także integrować ją z innymi

dziedzinami wiedzy;

2) psychologii i pedagogiki, tak aby pełnić funkcje wychowawcze i  opiekuńcze, wspierać

wszechstronny rozwój uczniów, indywidualizować proces nauczania, zaspokajać szczególne

potrzeby edukacyjne uczniów, organizować życie społeczne na poziomie klasy, szkoły

i środowiska lokalnego, współpracować z  innymi nauczycielami, rodzicami i  społecznością

lokalną;

3) dydaktyki przedmiotowej, tak aby skutecznie prowadzić zajęcia edukacyjne, rozbudzać

zainteresowania poznawcze oraz wspierać rozwój intelektualny uczniów przez umiejętny

dobór metod aktywizujących, technik nauczania i środków dydaktycznych, a także badać

i oceniać osiągnięcia uczniów oraz własną praktykę;

4) posługiwania się technologią informacyjną, w tym jej wykorzystywania w nauczaniu

przedmiotu (prowadzeniu zajęć);

5) zaawansowanej znajomości języka obcego.

Absolwent studiów podyplomowych powinien ponadto być przygotowany do:

1) współpracy z uczniami i nauczycielami, środowiskiem rodzinnym uczniów oraz

pozaszkolnym środowiskiem społecznym w realizacji zadań edukacyjnych;

2) podejmowania zadań edukacyjnych wykraczających poza zakres nauczanego przedmiotu

(prowadzonych zajęć) oraz zadań z zakresu edukacji pozaszkolnej;

3) samodzielnego tworzenia i weryfikowania projektów własnych działań oraz podejmowania

działań upowszechniających wzory dobrej praktyki pedagogicznej;

4) kierowania własnym rozwojem zawodowym i osobowym oraz podejmowania doskonalenia

także we współpracy z innymi nauczycielami;

5) posługiwania się przepisami prawa dotyczącego systemu oświaty oraz statusu zawodowego

nauczycieli.

Przygotowanie do zawodu nauczyciela powinno prowadzić do nabycia kompetencji w zakresie:

1) dydaktycznym;

2) wychowawczym i społecznym - związanym z umiejętnością rozpoznawania potrzeb uczniów

oraz zdolnością do współpracy w relacjach międzyludzkich;

3) kreatywnym - wyrażającym się zdolnością do samokształcenia, innowacyjnością

i niestandardowością działań w powiązaniu ze zdolnościami adaptacyjnymi, mobilnością

i elastycznością;

4) prakseologicznym - wyrażającym się skutecznością w planowaniu, realizacji, organizowaniu,

kontroli i ocenie procesów edukacyjnych;

5) komunikacyjnym - wyrażającym się skutecznością zachowań werbalnych i pozawerbalnych

w sytuacjach edukacyjnych;

6) informacyjno-medialnym - wyrażającym się umiejętnością posługiwania się technologią

informacyjną, w tym jej wykorzystywania w nauczaniu przedmiotu (prowadzeniu zajęć);

7) językowym – wyrażającym się znajomością co najmniej jednego języka obcego w stopniu

zaawansowanym.

GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA NAUCZYCIELSKIEGO – łącznie w wymiarze 330 godzin,

w tym:

B.

PRAKTYKI PEDAGOGICZNE – w wymiarze co najmniej 150 godzin.

C. TECHNOLOGIA INFORMACYJNA – w wymiarze uzależnionym od posiadanej przez

studentów wiedzy i umiejętności oraz potrzeb wynikających z zakresu kształcenia,

zapewniającym przygotowanie do posługiwania się technologią informacyjną, w tym jej

wykorzystywania w nauczaniu przedmiotu (prowadzeniu zajęć), umożliwiającym opanowanie

wiedzy i umiejętności w zakresie określonym w rozporządzeniu.

 1

.Psychologia

- 75 godzin

2

.Pedagogika - 75 godzin

 3

.Dydaktyka przedmiotowa - 120 godzin

 4

.Przedmioty uzupełniające

- 60 godzin, w tym

30 godzin zajęć z

zakresu emisji głosu.

TREŚCI PROGRAMOWE

1. PSYCHOLOGIA

Psychologiczne koncepcje człowieka a interpretacja zachowań ucznia i sytuacji w szkole.

Wybrane teorie rozwoju człowieka i ich wpływ na praktykę szkolną. Techniki poznawania

uczniów oraz ograniczenia stosowanych technik. Kontekst psychologiczny w projektowaniu

procesów edukacyjnych.

Projektowanie działań wspomagających rozwój. Czynniki sprzyjające rozwojowi człowieka

i hamujące jego rozwój, stadia rozwojowe a zadania edukacyjne – możliwości kontroli

czynników wpływających na rozwój człowieka. Osobiste plany rozwojowe uczniów.

Projektowanie działań edukacyjnych w kontekście specjalnych potrzeb edukacyjnych uczniów.

Procesy poznawcze i emocjonalne w planowaniu i realizacji działań dydaktycznych i

wychowawczych. Psychologia procesów decyzyjnych w pracy nauczyciela.

Realizacja. Interakcje człowiek dorosły – dziecko a interakcje nauczyciel – uczeń. Mowa

i porozumiewanie się w sytuacjach uczenia się i nauczania. Procesy poznawcze, emocjonalno-

motywacyjne oraz społeczne w toku kształcenia. Mechanizmy uczenia się a metody i strategie

nauczania. Przystosowanie emocjonalno-społeczne w grupie, w różnych relacjach edukacyjnych.

Konflikty i sposoby ich rozwiązywania w grupie rówieśniczej oraz w relacjach nauczyciel -

uczeń.

Ocenianie i ewaluacja. Psychologia różnic indywidualnych a praktyka. Ocenianie a

kształtowanie umiejętności uczenia się. Ocenianie pracy i osiągnięć uczniów o specjalnych

potrzebach edukacyjnych. Specyficzne problemy uczniów na danym poziomie nauczania

(szkoła podstawowa, gimnazjum, szkoła ponadgimnazjalna). Rodzinne uwarunkowania rozwoju

– możliwe modyfikowanie wpływu. Zaburzenia zachowań, możliwości działań nauczycielskich

w zakresie terapii oraz profilaktyki. Nauczyciel jako osoba ucząca się – ewaluacja własnej pracy

i osiągnięć.

2. PEDAGOGIKA

Uwarunkowania, sytuacja wyjściowa i działania projektowe w edukacji. Myśl pedagogiczna i

współczesne nauki pedagogiczne. Międzynarodowy wymiar edukacji. Polityczne

uwarunkowania edukacji szkolnej. Koncepcje szkoły. Szkoła jako instytucja społeczna i

wychowawcza. Dobór, konstruowanie, modyfikowanie programów nauczania. Uczeń – jego

potrzeby i zainteresowania. Diagnozowanie sytuacji wyjściowej – uczeń i jego środowisko.

Projektowanie działań edukacyjnych. Prawo oświatowe w pracy szkoły i nauczycieli.

Teorie kształcenia i wychowania w klasie szkolnej. Kierowanie procesem kształcenia i

wychowania (kierowanie klasą szkolną, style i strategie kształcenia, klasa szkolna jako

środowisko uczenia się i wychowania). Materialne warunki nauczania i uczenia się w klasie

szkolnej. Podmiotowe czynniki interweniujące w proces kształcenia i wychowania (praca z

uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych, modyfikowanie czynników środowiskowych,

indywidualizacja).

Środowisko społeczne ucznia. Tworzenie klimatu wychowawczego w szkole. Współpraca

z rodzicami. Praca z grupą rówieśniczą. Pozaszkolne instytucje wychowawcze i resocjalizacji.

Instytucje upowszechniania kultury - współpraca ze szkołą. Wychowawcza praca szkoły poza

szkołą. Współpraca szkoły z pozaszkolnymi instytucjami wychowawczymi. Edukacyjny wpływ

mediów – potrzeba oraz sposoby modyfikowania tego wpływu. Modyfikowanie aktywności

uczniów w podkulturach młodzieżowych.

Ocenianie i ewaluacja. Ocenianie osiągnięć szkolnych uczniów. Badanie i modyfikowanie

czynników wyznaczających osiągnięcia uczniów. Instytucje diagnozowania osiągnięć uczniów.

Współdziałanie nauczyciela, uczniów, rodziców oraz szkoły z instytucjami pomocy

pedagogicznej. Rodzaje czynników warunkujących zmianę pedagogiczną – związanych z

uczniem, nauczycielem i szkołą. Ocenianie w kontekście sytuacji pozaszkolnych, w jakich

znajduje się i może się znajdować uczeń. Działania nauczyciela na rzecz własnego rozwoju.

Kompetencje nauczyciela. Osobiste koncepcje pedagogiczne nauczyciela. Nauczycielskie

samospełniające się przepowiednie. Badanie własnej praktyki oraz poddawanie jej krytyce przez

własne publikacje. Tworzenie własnych koncepcji pedagogicznych na podstawie krytycznej

refleksji nad aktualnym stanem wiedzy. Tworzenie projektów i planów własnego rozwoju

zawodowego. Jakość pracy szkoły i jej mierzenie. Podejmowanie indywidualnych i zespołowych

działań na rzecz podnoszenia jakości pracy szkoły.

3. DYDAKTYKA PRZEDMIOTOWA

Przedmiot nauczania – jego zadania i konteksty psychologiczne, społeczne oraz polityczne.

Znaczenie przedmiotu w życiu codziennym i zawodowym. Miejsce danego przedmiotu wśród

innych przedmiotów nauczania. Odniesienie przedmiotu do dyscypliny i dziedziny naukowej.

Przedmiot w kontekście intelektualnej i moralnej sylwetki absolwenta szkoły. Tradycje

nauczania przedmiotu. Nakład pracy i uzdolnienia w uczeniu się przedmiotu. Charakterystyka

głównych operacji umysłowych w uczeniu się przedmiotu.

Projektowanie procesu kształcenia. Źródła i struktura wiedzy przedmiotowej. Budowanie

rozkładu materiału. Sytuacje wychowawcze w toku nauczania przedmiotowego – każdy

nauczyciel wychowawcą. Formułowanie celów edukacyjnych w dziedzinie danego przedmiotu.

Uwarunkowania dla formułowanych celów. Dobór strategii, form i środków kształcenia.

Projektowanie środowiska materialnego lekcji. Plan i projekt lekcji a konspekt. Strategie i

metody w kontekście zakładanych celów, materiału nauczania oraz cech uczniów. Kształtowanie

pojęć, zasad, postaw, umiejętności praktycznych oraz rozwiązywania problemów. Rozwijanie

umiejętności operowania zdobytą wiedzą. Kształtowanie kompetencji kluczowych w danym

przedmiocie. Rozwijanie kompetencji czytelniczych. Wykorzystanie technologii informacyjnej

w nauczaniu (prowadzeniu zajęć). Praca badawcza ucznia. Zajęcia pozaszkolne.

Indywidualizacja i praca grupowa w metodzie projektów. Metody i formy nauczania a

uzdolnienia uczniów. Ocenianie i jego rodzaje.

Plan lekcji. Formalna struktura lekcji jako jednostki metodycznej. Sytuacje wpływające na

przebieg lekcji. Typy lekcji oraz spotykane nauczycielskie i uczniowskie rytuały lekcji.

Ocenianie na lekcji, także w kontekście integracji oraz korelacji przedmiotowej. Ewaluacja.

Dokumentowanie przebiegu lekcji. Lekcje indywidualne. Rodzice na lekcjach. Wykorzystanie

czasu lekcji przez ucznia i nauczyciela. Interakcje ucznia i nauczyciela na lekcji. Pytania

nauczyciela i uczniów w procesie kształcenia i wychowania.

4. PRZEDMIOTY UZUPEŁNIAJĄCE:

1) zajęcia z zakresu emisji głosu, których celem jest wykształcenie prawidłowych nawyków

posługiwania się narządem mowy oraz wyposażenie w wiedzę z zakresu funkcjonowania i

patologii narządu mowy;

2) seminaria dyplomowe;

3) zajęcia fakultatywne – wykłady monograficzne z zakresu etyki, edukacji kulturalnej, prawa

oświatowego, organizacji i funkcjonowania systemu oświaty oraz roli wewnętrznych

regulacji dotyczących działania szkół i placówek; z zakresu zasad bezpieczeństwa, udzielania

pierwszej pomocy i odpowiedzialności prawnej opiekuna; inne przedmioty uzupełniające

(w zależności od oczekiwań słuchaczy i warunków organizacyjnych).

TECHNOLOGIE INFORMACYJNE

Absolwent studiów w specjalizacji nauczycielskiej powinien być przygotowany do posługiwania się

technologią informacyjną, w tym jej wykorzystywania w nauczaniu przedmiotu (prowadzeniu

zajęć). Przygotowanie to powinno obejmować wiedzę i umiejętności z następujących zakresów:

1. Podstawy posługiwania się terminologią (pojęciami), sprzętem (środkami), oprogramowaniem

(narzędziami) i metodami technologii informacyjnej. Podstawowe pojęcia i terminologia technologii

informacyjnej. Budowa i funkcje zestawu komputerowego i urządzeń współpracujących.

Rozbudowa zestawu komputerowego o urządzenia i oprogramowanie przeznaczone do celów

edukacyjnych. Posługiwanie się zestawem komputerowym w zakresie potrzeb edukacyjnych.

Korzystanie z usług internetowych do celów edukacyjnych w zakresie gromadzenia informacji oraz

porozumiewania się. Bezpieczeństwo i higiena pracy przy komputerze. Usuwanie prostych awarii

sprzętu i oprogramowania. Zastosowania technologii informacyjnej w najbliższym otoczeniu oraz

kierunki jej rozwoju.

2. Technologia informacyjna jako składnik warsztatu pracy nauczyciela. Posługiwanie się

oprogramowaniem użytkowym, przygotowywanie materiałów i prezentacji multimedialnych.

Wykorzystywanie technologii informacyjnej do wyszukiwania, gromadzenia i przetwarzania

informacji oraz do komunikowania się ze współpracownikami i uczniami. Poszerzanie i

doskonalenie umiejętności zawodowych z użyciem technologii informacyjnej, w tym w nauczaniu

na odległość.

3. Rola i wykorzystanie technologii informacyjnej w dziedzinie właściwej dla nauczanego

przedmiotu (prowadzonych zajęć). Zastosowania i osiągnięcia informatyki oraz technologii

informacyjnej w dziedzinie właściwej dla nauczanego przedmiotu (prowadzonych zajęć).

Korzystanie z technologii informacyjnej w celu wzbogacania swoich umiejętności, poszerzania

zastosowań tej technologii, korzystania z oprogramowania użytkowego i specjalistycznego,

korzystania ze źródeł informacji i baz danych oraz komunikowania się. Kierunki rozwoju

zastosowań technologii informacyjnej w dziedzinie właściwej dla nauczanego przedmiotu

(prowadzonych zajęć). Wpływ technologii informacyjnej na zakres i sposoby nauczania

(prowadzenia zajęć) oraz rolę nauczyciela, korzyści edukacyjne ze stosowania tej technologii. Rola i

zakres uwzględnienia technologii informacyjnej w podstawie programowej wychowania

przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół, określonej w odrębnych

przepisach, oraz w programach nauczania. Scenariusze zajęć, uwzględniające korzystanie z

technologii informacyjnej. Krytyczna ocena narzędzi i metod technologii informacyjnej.

Przygotowanie uczniów do właściwego korzystania z technologii informacyjnej, aktywnego uczenia

się i kreatywości. Ocena edukacyjnej przydatności oprogramowania i zasobów elektronicznych.

Przykłady dobrej praktyki pedagogicznej wykorzystania technologii informacyjnej. Korzyści z

posługiwania się technologią informacyjną przez uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.

Organizacja zajęć wspomaganych i wzbogacanych technologią informacyjną, współpraca z

nauczycielami innych przedmiotów (innych zajęć), realizacja projektów interdyscyplinarnych

wspomaganych technologią informacyjną. Wpływ technologii informacyjnej na zachowania,

działania i funkcjonowanie uczniów. Rola technologii informacyjnej w uczeniu się uczniów,

doskonaleniu zawodowym nauczycieli oraz w nauczaniu na odległość.

4. Aspekty humanistyczne, etyczno-prawne i społeczne w dostępie i korzystaniu z technologii

informacyjnej. Wpływ swobodnego dostępu do informacji oraz nieskrępowanej komunikacji na

zachowania społeczne, w tym zagrożenia. Normy prawne i etyczne korzystania z informacji

źródłowej. Humanistyczne, etyczno-prawne i społeczne aspekty korzystania z technologii

informacyjnej. Zasady etyki w korzystaniu z mediów. Etyczne i prawne zagrożenia niewłaściwego

posługiwania się komputerami, oprogramowaniem oraz źródłami informacji i skuteczne im

przeciwdziałanie. Zagrożenia psychiczne i fizyczne dla zdrowia wynikające z niewłaściwego

korzystania ze środków technologii informacyjnej i sposoby ochrony przed nimi.

USZCZEGÓŁOWIONE PROGRAMY PRZEDMIOTÓW

PSYCHOLOGIA

Cele kształcenia:

1. Zaznajomienie słuchacza z podstawowymi zagadnieniami psychologicznymi z zakresu:

a) psychologii ogólnej

b) psychologii uczenia się

c) psychologii różnic indywidualnych

2. Rozwijanie i pogłębianie u słuchaczy kultury myślenia psychologicznego, uczulenie ich na

dostrzeganie w pracy pedagogicznej problemów psychologicznych, wyłaniających się

w trakcie działalności pedagogicznej.

3. Ukazanie szczególnej roli psychologii w kształceniu nauczyciela – jej studiowanie może

przyczynić się w znacznym stopniu do przezwyciężenia trudności w procesie dydaktyczno-

wychowawczym.

Treści programowe

I. Psychologia ogólna

1. Przedmiot, dziedziny, działy, cele i zadania psychologii współczesnej.

2. Miejsce psychologii wśród innych nauk.

3. Podstawowe metody poznawania psychiki (psychologiczne metody badań).

4. Główne kierunki współczesnej psychologii.

5. Elementarne procesy poznawcze: wrażenia i spostrzeżenia.

6. Wyobrażenie i procesy pamięci.

7. Myślenie jako czynność umysłowa.

8. Procesy emocjonalne i motywacyjne

II. Psychologia uczenia się

1. Pojęcie i podstawowe prawidłowości uczenia się

2. Przebieg uczenia się i jego wyniki

a) etapy uczenia się /recepcja materiału; ćwiczenie i utrwalanie – analiza krzywych

uczenia się/

b) organizacja procesu uczenia się a jego wyniki /pojęcie transferu i jego rodzaje;

hamowanie proaktywne, hamowanie i ułatwianie retroaktywne; sposoby

organizowania materiału uczenia się/

c) wpływ innych czynników na wyniki uczenia się /motywy uczenia się; znaczenie

nagród i kar w procesie uczenia się/

III. Psychologia różnic indywidualnych

1. Zjawisko różnic indywidualnych.

2. Inteligencja.

3. Zdolności.

4. Osobowość.

5. Temperament.

6. Style poznawcze.

Literatura przedmiotu:

1. Fontana D. (1998). Psychologia dla nauczycieli. Poznań: Zysk i S-ka.

2. Przetacznik -Gierowska M., Makiełło-Jarża G. (1989). Podstawy psychologii ogólnej.

Warszawa: WSiP.

3. Strelau J. (red.), (2000). Psychologia. Podręcznik akademicki, t.1 i 2. Gdańsk: Gdańskie

Wydawnictwo Psychologiczne.

4. Strelau J. (2002). Psychologia różnic indywidualnych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe

SCHOLAR.

5. Zimbardo P.G., Ruch F.L. (1994).Psychologia i życie. Warszawa.

PEDAGOGIKA

Liczba godzin:

- wykład 45 godzin

- ćwiczenia 30 godzin

I. CELE I ZADANIA PRZEDMIOTU

Celem kształcenia w ramach przedmiotu jest przyswojenie wiedzy z dziedziny wychowania,

nauczania i uczenia się dzieci i młodzieży ze szczególnym uwzględnieniem zadań przypadających w

tym zakresie nauczycielom i wychowawcom współczesnej szkoły.

Na podstawie przyswajanej wiedzy student powinien umieć:

- określić podstawowe pojęcia z zakresu pedagogiki w ujęciu współczesnym na tle dziejów

myśli pedagogicznej w powiązaniu z historią Polski i innymi naukami,

- dokonywać krytycznej analizy wybranych rozwiązań zaczerpniętych z praktyki szkolnej i

wskazywać „lepsze” sposoby postępowania pedagogicznego nauczyciela,

- wartościować różne koncepcje pedagogiczne w teorii i w praktyce szkolnej, a także

dokonywać własnej samokontroli i autokorekty,

- projektować różne sytuacje edukacyjne w zależności od celów i warunków ich występowania

we współczesnej i przyszłej szkole,

- diagnozować sytuacje wychowawcze w klasie,

- opracowywać programy wychowawcze i profilaktyczne klasy i szkoły,

- opracować własny plan rozwoju zawodowego.

II. TREŚCI PROGRAMOWE

1. Podstawowe pojęcia pedagogiki.

2. Myśl pedagogiczna i współczesne nauki pedagogiczne.

3. Polityczne uwarunkowania edukacji szkolnej.

4. Dobór, konstruowanie i modyfikowanie programów nauczania.

5. Prawo oświatowe w pracy szkoły i nauczyciela.

6. Kierowanie klasą szkolną. Kierowanie procesem kształcenia i wychowania.

7. Program wychowawczy i profilaktyczny szkoły.

8. Zadania poradni psychologiczno – pedagogicznej.

9. Edukacyjny wpływ mediów – potrzeba i sposoby modyfikowania tych wpływów.

10. Podkultury i subkultury młodzieżowe.

11. Zapobieganie narkomanii, alkoholizmowi i agresji w szkołach i placówkach oświatowo –

wychowawczych.

12. Instytucje diagnozowania osiągnięć szkolnych uczniów. Komisje Egzaminacyjne, Kuratoria

Oświaty, Ośrodki Metodyczne.

13. Rodzaje czynników warunkujących zmianę pedagogiczną – związanych z uczniem,

nauczycielem i szkołą.

14. Ocenianie w kontekście sytuacji pozaszkolnych, w jakich znajduje się i może znajdować się

uczeń.

15. Działania nauczyciela na rzecz własnego rozwoju.

16. Kompetencje nauczyciela.

17. Mierzenie jakości pracy szkoły.

18. Działalność innowacyjna nauczyciela.

II. ĆWICZENIA

1. Koncepcje szkoły. Szkoła jako instytucja społeczna i wychowawcza.

2. Uczeń – jego potrzeby i zainteresowania.

3. Diagnozowanie sytuacji wyjściowej – uczeń i jego środowisko.

4. Projektowanie działań edukacyjnych.

5. Klasa szkolna jako środowisko uczenia się i wychowania.

6. Praca z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych – uczniowie upośledzeni fizycznie

i umysłowo.

7. Szkoła jako instytucja.

8. Współpraca z rodzicami: Rada Rodziców, Rada Szkoły.

9. Formy współpracy ze społecznością lokalną.

10. Pozaszkolne instytucje wychowawcze i resocjalizacyjne: rodziny adopcyjne, rodziny

zastępcze, rodzinne domy dziecka, domy dziecka.

11. Ocenianie osiągnięć szkolnych uczniów. Przyczyny niepowodzeń dydaktycznych.

12. Tworzenie projektów i planów rozwoju zawodowego nauczyciela.

13. Podejmowanie indywidualnych i zespołowych działań na rzecz podnoszenia jakości pracy

szkoły.

III. WARUNKI ZALICZENIA PRZEDMIOTU

Student zobowiązany jest aktywnie uczestniczyć w ćwiczeniach. Zaliczenie ćwiczeń

następuje na podstawie aktywności na zajęciach. Po zaliczeniu ćwiczeń student ma prawo przystąpić

do egzaminu ustnego z przedmiotu.

IV. LITERATURA

A. Obowiązkowa (zgodnie z tematyką wykładów i ćwiczeń – wybrane rozdziały):

1. Dzierzgowska I.: Rodzice w szkole, Warszawa 1993

2. Gołaszewski T.: Szkoła jako system społeczny, Warszawa 1994

3. Konarzewski K. (red): Sztuka nauczania. Szkoła, Warszawa 1993

4. Kruszewski K. (red): Sztuka nauczania. Czynności nauczyciela, Warszawa 1993

5. Kunowski St.: Podstawy współczesnej pedagogiki, Warszawa 1993

6. Lepalczyk I., Pilch T. (red): Pedagogika społeczna, Warszawa 1995

7. Ustawy:

- Karta Nauczyciela

- O systemie oświaty

B. Uzupełniająca:

1. Dudzikowa M.: Mit o szkole jako miejscu „wszechstronnego rozwoju” ucznia, Poznań 2003

2. Godlewski M. (red) i inni: Pedagogika. Podręcznik akademicki, Warszawa 1980

3. Kawula St. (red. naukowa): Pedagogika społeczna, dokonania – aktualności – perspektywy,

Toruń 2002

4. Kruszewski K. (red): Pedagogika w pokoju nauczycielskim, Warszawa 2000

5. Martin H.: Rozwój społeczny ucznia, Gdańsk 2004

6. Tyszka Z.: Rodzina we współczesnym świecie, Poznań 2003

7. Świętochowska U.: Systemy edukacyjne cywilizacji przełomu XX i XXI wieku, Toruń 2000

C. Czasopisma edukacyjne, np.:

1. „Edukacja”,

2. „Wychowanie Na Co Dzień”

3. „Nowa Szkoła”

DYDAKTYKA OGÓLNA

Liczba godzin:

- wykład 20 godzin

- ćwiczenia 20 godzin

CELE NAUCZANIA PRZEDMIOTU

Przyswojenie wiedzy z teorii nauczania i uczenia się ze szczególnym wyeksponowaniem roli i zadań

dla przyszłych nauczycieli. Po opanowaniu treści programowych student powinien umieć:

- określić podstawowe pojęcia z zakresu współczesnej dydaktyki

- ukazać różnice między tradycyjnym nauczaniem a nowoczesnym kształceniem

- projektować sytuacje dydaktyczne w zależności od celów, treści i warunków ich

występowania.

WYKŁADY:

Podstawowe pojęcia z zakresu dydaktyki 1

Metody badawcze w dydaktyce 1

Cele kształcenia 2

Treści kształcenia 2

Podstawowe założenia reformy systemu edukacji w Polsce 1

Proces kształcenia 2

Koncepcje zasad kształcenia 2

Metody kształcenia 2

Nowe trendy w metodach kształcenia 1

Środki dydaktyczne i mass media w edukacji i wychowania 1

Formy organizacyjne kształcenia 1

Planowanie pracy dydaktyczno-wychowawczy

w placówkach oświatowych 1

Niepowodzenia dydaktyczne 1

Ewaluacja procesu kształcenia 1

Kierunki modernizacji procesu kształcenia 1

ĆWICZENIADydaktyka na tle innych dyscyplin naukowych 2

Teorie doboru treści kształcenia 2

Realizacja procesu kształcenia 2

Stosowanie zasad kształcenia w edukacji 2

Metody kształcenia stosowania w szkole 2

Projektowanie i sposoby zastosowania środków

dydaktycznych w edukacji 6

Sposoby zapobiegania i eliminowania

niepowodzeń dydaktycznych 2

LITERATURA:

1. Kupisiewicz Cz.: Podstawy dydaktyki ogólnej.

2. Okoń W.: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej

3. Gnitecki J.: Supernauczanie Perspektywy nowej edukacji

4. Denek K.: Wartości i cele edukacji szkolnej

5. Putkiewicz W.: Proces komunikowania się na lekcji

6. Strykowski W.: Audiowizualna materiały dydaktyczne

DYDAKTYKA SZCZEGÓŁOWA - METODYKA KSZTAŁCENIA WYBRANEGO PRZEDMIOTU

Prowadzący:

Liczba godzin:

- wykład 40 godzin

- ćwiczenia 40 godzin

CELE I ZADANIA PRZEDMIOTU:

Celem kształcenia w ramach przedmiotu jest przyswojenie wiedzy z dziedziny teorii i

metodyki nauczania o charakterze integrującym ze szczególnym wyeksponowaniem roli i zadań

przypadających w tym zakresie nauczycielom i wychowawcom wobec współczesnych przemian

społecznych i oświatowych. Na podstawie przyswajanej wiedzy słuchacz powinien umieć:

- interpretować (i określać) podstawowe pojęcia z zakresu pedagogiki i dydaktyki w ujęciu

współczesnym na tle dziejów myśli pedagogicznej w powiązaniu z innymi naukami, a w

szczególności z psychologią i metodykami szczegółowymi odnoszącymi się do wybranego szczebla

edukacji,

- ukazywać różnice między wychowaniem w społeczeństwie tradycyjnym i nowoczesnym z

uwzględnieniem uwarunkowań i przemian społecznych,

- projektować różne sytuacje edukacyjne w zależności od celów, dobieranych treści (i zadań)

oraz warunków ich występowania we współczesnej i przyszłej szkole,

- dokonywać krytycznej analizy wybranych rozwiązań zaczerpniętych z praktyki szkolnej i

wskazywać „lepsze” sposoby postępowania pedagogicznego nauczyciela,

- wartościować różne koncepcje rozwiązań dydaktycznych w teorii i w praktyce szkolnej, a

także dokonywać własnej samokontroli, samooceny i autokorekty.

TREŚCI PROGRAMOWE:

Istota i aspekty integralnego systemu nauczania początkowego. Całościowość i holizm w edukacji a

proces boloński – integracja, korelacja, synchronizacja, koordynacja, harmonia. Dziedziny

wychowania, system nauczania integralnego a nauczanie wychowujące. Odbicie teorii nauczania

wielostronnego a lekcja tradycyjna (w tym ”uczyć jak uczyć się”)

Psychodydaktyczne podstawy nauczania czynnościowego - metody badania i wyznaczniki

dojrzałości dziecka do uczenia się w szkole, rozwój procesów psychicznych ucznia w różnych

formach aktywności (oraz w procesie uczenia się)

Dostosowanie procesu nauczania-uczenia się do rzeczywistych potrzeb oraz do możliwości

poznawczych i wykonawczych uczniów (zakres różnic indywidualnych a realne możliwości

stymulacji rozwoju psychoruchowego w aspekcie indywidualnej podatności uczniów na uczenie się

organizowane przez dorosłych). Problem swobody i przymusu w szkole a prawa ucznia.

Etapy kształtowania pojęć i umiejętności (a ogniwa procesu dydaktycznego) - (np. wg Galperina,

Dienesa, Brunera), aktywność i aktywizacja ucznia w procesie uczenia się — sytuacje zadaniowe,

indywidualizacja, metodyka wprowadzania grafów a etapy kształtowania pojęć

Zasady kształtowania elementarnych pojęć i umiejętności

Metody i formy organizacyjne kształtowania pojęć i umiejętności uczniów

Stymulowanie (a style kierowania) czynności poznawczych dziecka – z uwzględnieniem korekty i

autokorekty (próby i błędy ucznia) językowych i innych kompetencji nauczyciela –

wielopodmiotowość w edukacji.

Wielostronna aktywność i aktywizacja ucznia w edukacji szkolnej i kulturalnej – istota, przejawy i

determinanty. Czynniki warunkujące rozwój człowieka (w tym główne przejawy aktywności).

Operacjonalizacja celów kształcenia i wychowania (rola zadań) - programy kształcenia a

podręczniki szkolne i środki dydaktyczne - istota, dobór, sposoby stosowania.

Miejsce i zadania podręcznika w edukacji szkolnej – kryteria oceny wartości i przydatności

dydaktycznej wybranego podręcznika (lub jego fragmentu np. o tematyce przyrodniczej).

Zadania i sytuacje zadaniowe w rozwoju człowieka – typy, hierarchia czynności ucznia. Typy i

funkcje zadań poznawczych, realizacyjnych i decyzyjnych.

Pedagogiczne wyznaczniki i wartości doboru oraz układu zadań poznawczych - współczesne

wyzwania pedagogiki (antypedagogiki) pod adresem edukacji.

Rozumowanie dziecka a emocje. Kształtowanie odporności emocjonalnej człowieka na sytuacje

wymagające wysiłku intelektualnego.

Uczestnictwo w sytuacjach zadaniowych jako trudnych, a rozwiązywanie zadań (przeciążenia i

blokady emocjonalne). Mechanizmy obronne u ucznia.

Cele i struktura treści kształcenia - podstawa programowa a programy kształcenia – kryteria doboru

treści kształcenia, kryteria analizy wartości podręcznika dla ucznia i jego przydatności dydaktycznej

(np. cele nauki języka i inicjacji literackiej, „liczebnik” a pojęcie rytmu w muzyce i malarstwie;

„czasownik” w wypowiedzi słownej a ekspresja w muzyce i rysunku)

Klasa szkolna, procesy zachodzące w klasie (dynamika przemian) a indywidualizacja kształcenia

Zasady, metody i techniki diagnozowania ucznia w sytuacjach edukacyjnych – problemy dobrej

diagnozy w cyklu zorganizowanego działania pedagogicznego nauczyciela

Zasady konstruowania scenariusza zajęć w klasie szkolnej oraz zajęć indywidualnych

Ewaluacja procesu kształcenia zintegrowanego w ramach modułu dnia – założenia odbywania

hospitacji zajęć integrujących i konferencji metodycznych (pohospitacyjnych)

Przygotowanie nauczyciela do zajęć lekcyjnych – cykl zorganizowanego działania i inne

wyznaczniki,

Strukturyzowanie wiedzy ucznia – relacje wewnątrzprzedmiotowe i międzyprzedmiotowe (np.

porównywanie liczb, barw, rymów, melodii, bajek tematycznych)

Poznawanie struktury a umiejętność samodzielnego rozwiązywania zadań przez uczniów

Hierarchia czynności ucznia w procesie rozwiązywania zadań – metody rozwiązywania i ich dobór.

Komunikacja interpersonalna a rozwój ucznia - rola doboru pytań i poleceń nauczyciela stawianych

na lekcji (w tym emisja głosu, analiza wybranego scenariusza)

Metody pracy z tekstem, w tym z tekstem literackim (np. wierszem, z lekturą) w edukacji szkolnej -

podstawowe kategorie komunikacji literackiej.

Kształtowanie mowy oraz wypowiedzi ustnych i pisemnych (min. mechanizmy i fizjologia procesu

mówienia; klasyfikacja głosek, formy prozatorskie, rola opowiadania w kształtowaniu języka i

myślenia dziecka)- wzbogacanie sprawności językowej ucznia, jego słownictwa czynnego i biernego

poprzez ćwiczenia słownikowe, frazeologiczne i syntaktyczne.

Rozwijanie czytelnictwa i samodzielności uczniów (np. prasa i przekłady dla dzieci) - formy pracy

stosowane w edukacji językowo-literackiej. Lektura w edukacji.

Rozwijanie umiejętności zauważania przez dzieci regularności i przenoszenia ich z jednej

reprezentacji na drugą ( rytmy i transfery w edukacji). Rytm jako sposób rozszerzania kompetencji

dziecka. Wdrażanie do coraz sprawniejszego przechodzenia z jednej reprezentacji na drugą -

problem transferu. Liczenie jako rytmiczne przyporządkowywanie gestów i liczebników do

przeliczanych obiektów. Rytmy numeracji oraz układu pozycyjnego liczenia.

Dochodzenie ucznia do odkrywania praw i formuł działania.

Kolejność wykonywania działań – metodyka kształtowania umiejętnego wykonywania obliczeń z

użyciem nawiasów (lub bez) – np. zielone zadania.

Różne techniki i sposoby wykonywania czynności poznawczych – kryteria czy swoboda wyboru w

sytuacji ucznia.

Wspomaganie rozwoju operacyjnego rozumowania ucznia umożliwiającego zrozumienie istoty

mierzenia w różnych dziedzinach życia.

Kształtowanie pojęcia miary - pomiar danej wielkości (jednostki) - zagadnienie ciągłości w

mierzeniu.

Środki dydaktyczne w procesie kształcenia i wychowania – rodzaje, funkcje, dobór, projektowanie i

przydatność środków dydaktycznych (np. programy CD, plansze, loteryjki obrazkowe, ilustracje,

ortogramy, kasety z nagraniami poezji i prozy) – wady i zalety wybranych obiektów

Modyfikowanie danego zadania w zależności od tego, jaką wiedzą dysponuje uczeń – twórczość

ucznia (uzdolnionego czy z trudnościami w nauce)

Wykorzystywanie doświadczeń ucznia w jego nauce, organizowanie kontaktów ze środowiskiem a

wzbogacanie doświadczeń uczniów.

Metodyka obserwacji i wycieczek terenowych.

Rozwój inteligencji operacyjnej w sensie Piageta a rozwijanie czynności intelektualnych - zabawy,

gry i inne zadania nastawione na wspomaganie rozwoju rozumowania operacyjnego uczniów, w tym

ustalania stałości liczby elementów w zbiorze w toku obserwowanych przekształceń oraz

wyznaczania konsekwentnych serii.

Orientacja przestrzenna dziecka i sposoby jej kształtowania. Kształtowanie umiejętności

spostrzegania siebie w otoczeniu różnych obiektów oraz obdarzania uwagą drugiej osoby.

Wyrabianie własnego punktu widzenia w przestrzeni jako proces.

Kształtowanie umiejętności przyjmowania punktu widzenia drugiej osoby (decentacja).

Rozwijanie umiejętności rozpatrywania przestrzeni z dowolnego punktu widzenia.

Metodyka wprowadzania ucznia w świat abstrakcji (np. geometria, ułamki, rysunek, układanki,

nuty). Zasady wprowadzania wiadomości i technik plastycznych w edukacji. Zasady ewaluacji i

ekspozycji wytworów plastycznych.

Rozwijanie ekspresji muzycznej - etapy rozwoju, kryteria ewaluacji i prezentacji umiejętności

muzycznych. Etapy rozwoju umiejętności manualnych, normy ewaluacji i prezentacji wytworów

technicznych ucznia.

Ekspresja słowna – rola i rodzaje form scenicznych (w tym inscenizacje i improwizacje).

Terapeutyczne funkcje edukacji językowo – literackiej.

Rozwijanie sprawności fizycznej i ekspresji ruchowej człowieka - etapy rozwoju, normy

wartościowania sprawności fizycznych.

Miejsce, rola, funkcje i formy edukacji motoryczno – zdrowotnej dzieci i młodzieży w wieku

szkolnym, funkcje ćwiczeń śródlekcyjnych. Zajęcia ruchowe w trudnych warunkach.

Wdrażanie uczniów do samodzielnego podejmowania decyzji np. w odniesieniu do wyboru metody

działania w sytuacji edukacyjnej.

Wykonywanie (rozwiązywanie) zadań lub problemów a metody nauczania na lekcji (z

uwzględnieniem ich doboru).

Aktywność pozalekcyjna ucznia – istota, funkcje i wyznaczniki tzw. pracy domowej ucznia.

Zadania lekcyjne a zadania domowe (zjawisko korepetycji).

Dobór zadań do tzw. edukacji domowej - współpraca z rodzicami (zadania nauczyciela).

Integracja i korelacja treści kształcenia i wychowania - integracja edukacji szkolnej i edukacji

kulturalnej (w tym regionalnej).

Wyrabianie samorządności uczniów w toku nauczania - istota, zasady rozwijania, formy

organizacyjne. System nauczania integralnego a nauczanie wychowujące. Interakcje w klasie

szkolnej i w szkole.

Sukcesy i sytuacje trudne uczniów - przyczyny i środki zaradcze. Niepowodzenia dydaktyczne, a

trudności wychowawcze.

Zajęcia kompensacyjne – uwarunkowania i wyznaczniki ich skuteczności. Organizacja i metody

„prowadzenia” ucznia w aspekcie indywidualizacji.

Rozpoznawanie i rozwijanie uzdolnień uczniów - indywidualizacja w procesie lekcyjnym i inne

formy (np. konkursy).

Organizacja czynności uczniów ( i nauczyciela) w warunkach klas łączonych.

Wychowanie przez sztukę ( zakres i formy wychowania estetycznego) we współczesnej szkole –

miejsce, rola i zadania nauczyciela.

Wdrażanie uczniów do samokontroli i samooceny oraz autokorekty. Problematyka pomiaru

skuteczności procesów kształcenia i wychowania.

Ocenianie w procesie kształcenia i wychowania – swoboda i przymus w szkole. Kontrowersje wokół

oceniania w nauczaniu integralnym (m.in. w kontekście nagradzania i karania w szkolnym systemie

dydaktyczno-wychowawczym ).

Przyczyny niepowodzeń w uczeniu się dzieci - środki zaradcze, przykłady (także kliniczne).

Projektowanie procesu poznawczego nastawionego na danego ucznia – określonej sytuacji

dostosowanej do stanu ucznia (na podstawie obiektywnej diagnozy) – istota, determinanty i warunki

skuteczności stosowanych zabiegów dydaktycznych.

Ewaluacja pracy nauczyciela - nauczyciel jako nowator i moderator w szkole.

Zagrożenia, przeciążenia i deprywacje w edukacji szkolnej – zadania nauczyciela.

Sto rad dla początkującego nauczyciela – seminarium z udziałem nauczycieli praktyków.

Konferencja metodyczna z udziałem słuchaczy jako przyszłych nauczycieli.

Nauczyciel jako nowator w zespole metodycznym.

Program rozwoju w systemie awansu zawodowego nauczyciela.

III. WARUNKI ZALICZENIA PRZEDMIOTU:

Zaliczenie każdego semestru następuje na podstawie pozytywnej oceny za rozwiązanie testu w

formie pisemnej oraz zaliczenia z ocenami wszystkich zajęć ćwiczeniowych. Zadania testowe będą

dotyczyć zarówno teorii jak i umiejętności praktycznych występujących na wykładach i na

ćwiczeniach. Do egzaminu końcowego mogą być dopuszczeni wyłącznie ci słuchacze, którzy ze

wszystkich kolokwiów uzyskają ocenę co najmniej dostateczną. Studenci, którzy zostaną wyróżnieni

za aktywne uczestnictwo w zajęciach i za rozwiązania testów (np. uzyskają ocenę co najmniej dobrą

plus), mogą być zwolnieni z egzaminu końcowego z prawem wpisania oceny uzyskanej za

rozwiązanie testu końcowego.

LITERATURA

a) obowiązkowa (do wyboru przez studenta - w uzgodnieniu z nauczycielem)

b) uzupełniająca

1. Anserson J.R., Uczenie się i pamięć. Integracja zagadnień. WSiP. Warszawa 19898.

2. Arends R.I., Uczymy się nauczać. Warszawa 1994.

3. Barnes D., Nauczyciel i uczniowie. Od porozumiewania się do kształcenia. Warszawa 1988.

4. Bereźnicki T., Dydaktyka ogólna. Toruń 1997.

5. Bernacka D., Od słowa do działania. Przegląd współczesnych metod kształcenia . Warszawa

2001.

6. Bruner J., W poszukiwaniu teorii nauczania. PWN. Warszawa 1974.

7. Denek K. Cele i wartości edukacji szkolnej. Poznań – Toruń 1994.

8. Encyklopedia pedagogiczna. Pod red. T. Pilcha. Warszawa 2003.

9. Encyklopedia pedagogiczna. Pod red. W. Pomykało. Warszawa 1993.

10. Gnitecki J. Teoria zintegrowanych zadań szkolnych. Poznań 1996.

11. Grzesiak J.(red.), Edukacja i kultura. Kalisz 2002.

12. Grzesiak J., Konstruowanie i dobór zadań matematycznych w klasach początkowych. Koszalin

1984.

13. Jagodzińska M., Obraz w procesach poznania i uczenia się. WSiP. Warszawa 1991.

14. Janowski A., Uczeń w teatrze życia szkolnego. Warszawa 1989.

15. Konarzewski K. (red.) Sztuka nauczania. Szkoła. Warszawa 1992.

16. Kruszewski K. (red.), Sztuka nauczania. Czynności nauczyciela. Warszawa 1992.

17. Kruszewski K. Zmiana i wiadomość. Warszawa 1987.

18. Kuligowska K., Indywidualizacja kształcenia. WSiP. Warszawa 1984.

19. Kwiatkowska H., Nowe orientacje w kształceniu nauczycieli. Warszawa 1998

20. Łobocki M. Współudział uczniów w procesie dydaktyczno – wychowawczym. Warszawa 1975.

21. Mieszalski S., O przymusie i dyscyplinie w klasie szkolnej. Warszawa 1997.

22. Niemierko B., Między oceną szkolną a dydaktyką. Warszawa 1991.

23. Paris S.G., Ayres L.R. Stawanie się refleksyjnym uczniem i nauczycielem. Warszawa 1997.

24. Perrot E., Efektywne nauczanie. WSiP. Warszawa 1995.

25. Pietrasiński Z. Atakowanie problemów. Warszawa 1983.

26. Polya G., Jak to rozwiązać. Warszawa 1970.

27. Poplucz J., Optymalizacja działania pedagogicznego na lekcji. WSiP. Warszawa 1984.

28. Poplucz J., Organizacja czynności nauczycielskich. WSiP. Warszawa 1978.

29. Półturzycki J., Lekcja w szkole współczesnej. Warszawa 1985.

30. Półturzycki J., Ucz się sam. Warszawa 1974.

31. Reforma systemu edukacji. Projekt. MEN. Warszawa 1998.

32. Rudnianski J., Jak uczyć się. PZWS. Warszawa 1968.

33. Węglińska M., Jak przygotować się do lekcji. Impuls. Kraków 2002.

34. Węglińska M., Jak pracować z obrazkiem. Impuls. Kraków 2000.

35. Włodarski Z., Rozwój i kształtowanie doświadczenia indywidualnego. WSiP. Warszawa 1975.

c) czasopisma: Edukacja, Nowa Szkoła, Otwarta Szkoła, Wychowanie Na Co Dzień, Życie Szkoły,

czasopisma metodyczne (wybrane przez słuchacza).

d) podręczniki szkolne dla uczniów i książki dla nauczycieli

e) literatura źródłowa dla nauczyciela

PRAKTYKI PEDAGOGICZNE

Celem praktyk pedagogicznych jest w szczególności:

1) poznanie organizacji pracy różnych typów szkół i placówek, a w szczególności tych, w

których absolwenci mogą znaleźć zatrudnienie;

2) nabycie umiejętności planowania, prowadzenia i dokumentowania zajęć;

3) nabycie umiejętności prowadzenia obserwacji zajęć i jej dokumentowania;

4) nabycie umiejętności analizy pracy nauczyciela i uczniów podczas wspólnego omawiania

praktyk przez opiekunów praktyk i studentów;

5) nabycie umiejętności analizowania własnej pracy i jej efektów oraz pracy uczniów.

Praktyki pedagogiczne organizowane są w różnych typach szkół i placówek, a obowiązkowo w tych,

do pracy w których absolwent studiów uzyskuje kwalifikacje. W trakcie praktyk słuchaczowi

zapewnia się następujące formy aktywności: wizyty w szkołach i placówkach, obserwowanie zajęć,

asystowanie nauczycielowi prowadzącemu zajęcia, prowadzenie zajęć wspólnie z nauczycielem,

samodzielne prowadzenie zajęć, planowanie i omawianie zajęć prowadzonych przez siebie i innych

(nauczycieli, studentów). Zajęcia prowadzone przez słuchacza powinny stanowić co najmniej 30%

czasu przeznaczonego w programie studiów na praktyki pedagogiczne. Co najmniej 40% czasu

praktyk powinno być realizowanych podczas ostatniego semestru.

W trakcie praktyk pedagogicznych co najmniej 30 godzin zajęć powinno być realizowanych w

powiązaniu z kształceniem w zakresie psychologii i pedagogiki. W programie studiów w zakresie

przedmiotów: psychologia, pedagogika i dydaktyka przedmiotowa należy zapewnić czas na

przygotowanie studentów do praktyki oraz jej omówienie. PWSZ będzie utrzymywać systematyczny

kontakt ze szkołami i placówkami, w  których słuchacze będą odbywać praktyki pedagogiczne.

Udział słuchacza w zajęciach objętych praktykami pedagogicznymi winien być

udokumentowany. Praktyki pedagogiczne podlegają ocenie z uwzględnieniem opinii opiekuna

praktyk w szkole.

INSTRUKCJA ORGANIZACJI I PRZEBIEGU PRAKTYKI PEDAGOGICZNEJ

W SZKOLE

I. Cele i zadania praktyki pedagogicznej

Praktyka organizowana jest po semestrze I – w ogólnym wymiarze 150 godzin. Ma ona

charakter próbnej pracy słuchacza jako nauczyciela wybranego przedmiotu w danym typie szkoły

(placówki). Ponadto słuchacze winni prowadzić obserwację procesu edukacji

Zadaniem słuchacza w czasie trwania praktyki jest poznać:

1. Sposoby realizacji treści programowych na danym szczeblu kształcenia (w zakresie

wychowania umysłowego, społeczno-moralnego, estetycznego i zdrowotnego) poprzez

hospitowanie i samodzielne prowadzenie różnorodnych zajęć.

2. Sposoby realizacji treści programowych w powiązaniu z procesem wychowania -

nauczania wychowującego.

3. Obowiązki nauczyciela - wychowawcy (poprzez hospitowanie oraz prowadzenie zajęć

przewidzianych rozkładem tygodniowym) oraz udział w innych formach pracy pedagogicznej

nauczyciela (prowadzenie dokumentacji szkolnej, posiedzenia rady pedagogicznej, zebrania z

rodzicami itp.).

4. Zasady i formy współpracy nauczyciela z rodzicami w dążeniu do harmonijnego rozwoju

ucznia i w tworzeniu jemu sprzyjającego środowiska pedagogicznego - poprzez udział w rozmowach

i zebraniach z rodzicami, radą rodziców, wywiadach rodzinnych itp.

5. Różnorodne formy działalności pozalekcyjnej - poprzez udział w przygotowywaniu i prowadzeniu

imprez, wycieczek oraz innych form zajęć organizowanych z udziałem uczniów.

6. Bazę materialną, plany pracy, zadania rady pedagogicznej, dokumentację pracy szkoły.

Ponadto zadaniem słuchacza jako przyszłego nauczyciela jest zbieranie materiałów

dydaktycznych i ich kompletowanie w formie pakietów multimedialnych.

II. Przebieg i organizacja praktyki

Na treść praktyki pedagogicznej składają się wszystkie zjawiska, sytuacje i procesy

zachodzące w klasie szkolnej. Słuchacze przygotowując się do hospitacji oraz zajęć lekcyjnych

prowadzonych samodzielnie winni zapoznać się dogłębnie z programem kształcenia poszczególnych

przedmiotów, jak również z literaturą z zakresu metodyki oraz problematyki opieki i wychowania na

danym szczeblu edukacji.

Praktyka rozpoczyna się hospitowaniem zajęć prowadzonych przez nauczyciela w tej klasie,

w której będzie prowadził zajęcia słuchacz – praktykant. Treścią praktyki są też obowiązki związane

z rolą zawodową nauczyciela, jego odpowiedzialnością za wychowanie uczniów, a także jego

udziałem w życiu środowiska, w którym pracuje.

Przed każdym zajęciem słuchacz zobowiązany jest do napisania koncepcji – konspektu

(scenariusza) zajęć. Przed prowadzeniem danych zajęć konspekt - scenariusz powinien być

konsekwentnie aprobowany przez nauczyciela - opiekuna praktyki w danej klasie.

Po przeprowadzonych zajęciach w danym dniu słuchacz odbywa rozmowę z nauczycielem -

opiekunem, w czasie której następuje ocena tych zajęć wraz z konkretnymi uwagami - zaleceniami

metodycznymi odnotowanymi w karcie ewaluacyjnej studenta (lub na końcu konspektu).

W zależności od warunków organizacyjnych funkcjonowania szkoły i możliwości słuchacza -

czasokres i kolejność odbywanych zajęć w ramach praktyki w danej klasie (lub w

kilku klasach, w tym także w klasach równoległych) ustala słuchacz z nauczycielem opiekunem w

szkole – w porozumieniu z dyrektorem szkoły .

W czasie praktyki student pełni pod kierunkiem nauczyciela zadania wychowawcy klasy,

prowadzi dziennik lekcyjny, pełni dyżury w czasie przerw, czuwa nad prawidłowym

funkcjonowaniem zespołu uczniowskiego.

III. Dokumentacja praktyki

Dokumentacja zebrana w okresie praktyki winna być gromadzona systematycznie w jednej

teczce, według następującego układu:

Dział I - Informacje ogólne:

- imię i nazwisko słuchacza,

- nazwa i adres szkoły (miejsce praktyki),

- klasy i ich wychowawcy (imiona i nazwiska),

- opinia i ocena słuchacza według załączonego formularza, podpisana przez nauczycieli-

opiekunów i przez dyrektora szkoły,

- sprawozdanie opisowe z praktyki wraz z wnioskami i uwagami własnymi student.

Dział II - Materiały z praktyki ( oddzielnie dla każdej klasy ):

- konspekty zajęć prowadzonych - uporządkowane w kolejności ich prowadzenia – co najmniej 5

konspektów szczegółowych według wzoru ustalonego na zajęciach z metodyki w Uczelni (pozostałe

konspekty – około 40 – mogą być opracowane w formie uproszczonej),

- szczegółowe sprawozdania z hospitacji zajęć – co najmniej 5 szczegółowo wypełnionych

arkuszów obserwacyjnych (hospitacyjnych) ,

- dowolne notatki i sprawozdania z pozostałych czynności wykonywanych w czasie praktyki,

- inne materiały zebrane w okresie praktyki - na przykład rozkłady materiału nauczania,

opracowania metodyczne nauczycieli, materiały stanowiące dorobek nauczycieli – szkoły,

materiały stanowiące dorobek własny słuchacza.

IV. Uwagi końcowe1. Pełną dokumentację z praktyki słuchacz zobowiązany jest dostarczyć do sekretariatu

Instytutu Edukacji Szkolnej bezpośrednio po zakończeniu praktyki.2. Warunkiem zaliczenia praktyki w Uczelni jest pozytywne wykonanie zadań określonych

niniejszą instrukcją i zaplanowanych przez szkołę, w której słuchacz odbywał praktykę. Na podstawie opinii słuchacza wystawionych przez nauczycieli - instruktorów i przez dyrekcje szkół, ostateczną ocenę ustala i wpisuje do indeksu kierownik studiów podyplomowych.

3. W przypadku wystąpienia warunków uniemożliwiających kontynuowanie praktyki (np. choroba praktykanta) należy niezwłocznie powiadomić Instytut.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...................... , dnia ................ pieczątka szkoły

OPINIA O ODBYCIU PRAKTYKI PEDAGOGICZNEJ

Zaświadcza się, że Pan – Pani (imię i nazwisko słuchacza) . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . odbył / a praktykę pedagogiczną w tutejszej szkole w okresie od .................... do .........................

Praktykę odbywał pod opieką nauczycieli w następujących klasach: klasa ............... nauczyciel - opiekun ........................................................................ ,

klasa ............... nauczyciel - opiekun ........................................................................ .

I. Opinia o pracy pedagogicznej praktykanta:

a) umiejętność planowania czynności

nauczycielskich ............................................................ ......................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................

b) umiejętność organizowania przydzielonych zadań -

czynności ............................................ ....................................................................................................

..................................................................................................................................................................

....................................

c) znajomość i wykorzystywanie literatury

pedagogicznej ....................................................... .................................................................................

..................................................................................................................................................................

.......................................................

d) przejawiane inicjatywy w pracy pedagogicznej ...................................................................

..................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................

e) rozumienie potrzeb ucznia i umiejętności ich

zaspokajania ................................................ ...........................................................................................

..................................................................................................................................................................

.............................................

f) umiejętność nawiązywania kontaktu z

uczniami ..................................................................... ............................................................................

..................................................................................................................................................................

............................................................

g) stopień zaangażowania w zadania dydaktyczno - wychowawcze w klasie ( w

szkole ) ...................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

h) inne

uwagi ........................................................................................................................ ..............................

.......................................................................................................................

II. Ogólna charakterystyka studenta - praktykanta:

a) kultura

osobista ..................................................................................................................... .........................

.......................................................................................................................

b) takt

pedagogiczny .................................................................................................................. ...................

.............................................................................................................................

c) umiejętność współżycia w

zespole ........................................................................................ .......................................................

.........................................................................................

d) obowiązkowość i

odpowiedzialność ..................................................................................... .........................................

.......................................................................................................

e) punktualność i zdyscyplinowanie w

pracy ........................................................................... .......................................................................

.........................................................................

f) zaangażowanie w pracach

społecznych ................................................................................ ......................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................

g) respektowanie uwag i wskazówek nauczycieli -

opiekunów ................................................ .........................................................................................

.............................................................................................................................................................

..........................................

h) inne

uwagi ............................................................................................................................ .....................

.............................................................................................................................................................

................................................................................................................

III. Ocena ogólna praktykanta ( szczególnie wyróżniająca, pozytywna,

negatywna ) ...........................................................

Podpisy nauczycieli - opiekunów Dyrektor Szkoły

.......................................................

INSTRUKCJA DOTYCZĄCA REDAGOWANIA PRACY DYPLOMOWEJ

Seminarium dyplomowe – przygotowuje słuchacza do napisania pracy dyplomowej, będącej

warunkiem uzyskania dyplomu ukończenie Studiów Podyplomowych. Praca dyplomowa jest z

jednej strony potwierdzeniem zdobycia (pogłębienia) wiedzy i kompetencji ustalonych w programie

Studiów, a z drugiej strony jest potwierdzeniem ich wykorzystania we własnej działalności

dydaktyczno – wychowawczej lub opiekuńczej.

Z tego względu praca dyplomowa ma charakter przede wszystkim praktyczno – aplikacyjny i

jest ściśle związana z konkretnym miejscem pracy uczestnika Studium.

Układ i struktura treści pracy dyplomowej:

Wstęp (zwięzły opis zamierzenia Autora, przesłanek wyboru tematu, zwięzły zarys treści pracy,

kto jest głównym adresatem pracy).

Rozdział I (analiza i diagnoza aktualnego stanu rzeczy w dziedzinie, którą Autor zakreślił

tematem pracy, opis źródeł informacji wykorzystanych w diagnozie, źródła inspiracji

zamierzonej zmiany /innowacji/ i jej szczegółowe cele ewentualne odniesienia do tekstów

innych publikacji na ten temat.)

Rozdział II (Szczegółowy opis zmiany. jest to twórcza ekspozycja stanu, jaki zaistnieje po

wprowadzeniu innowacji, przewidywane korzyści wdrożenia zmiany itd.; ewentualne trudności

przewidywane przez Autora).

Program działań prowadzących do przewidywanych rezultatów /plan pracy/. Kto będzie

wykonawcą, skąd będą pochodzić niezbędne środki finansowe, ile czasu zajmie wdrażanie

zmiany do praktyki, jakie będą szacowane przez Autora koszty innowacji itd.

Rozdział III (Sprawozdania z badań empirycznych i operacyjnych Autora.

Wnioski i konkluzje.

Bibliografia (alfabetyczny spis wykorzystanych materiałów , aktów prawnych, publikacji; mogą

być ujęte w działach, np.

- akty prawa,

- źródła i materiały,

- publikacje książkowe i z czasopism.

Załączniki (dokumenty powstałe w wyniku pracy dyplomowej /programy, regulaminy, nowelizacje

statutu, narzędzia badawcze/, opinie, uchwały, kosztorysy, projekty techniczne, fotografie itp. –

mające bezpośredni związek z treścią pracy).

Układ strony maszynopisu:

około 30 wierszy na stronie, marginesy górny i dolny około 2,5 cm,

margines lewy około 3,5 cm, margines prawy około 2,5 cm.

ZAŁOŻENIA DOTYCZĄCE ORGANIZACJI I PRZEBIEGU EGZAMINU DYPLOMOWEGO

1. Słuchacz przekazuje 2 egzemplarze swej pracy dyplomowej co najmniej 7 dni przed

terminem egzaminu. Egzamin dyplomowy przeprowadza Komisja egzaminacyjna, w skład

której wchodzą: przewodniczący (wyznaczony przez władze Uczelni), promotor (i

ewentualnie recenzent) pracy dyplomowej. Przebiegiem egzaminu kieruje przewodniczący

komisji.

2. Przebieg egzaminu:

a) promotor i recenzent pracy przekazują przewodniczącemu recenzje pracy z

ustalonymi przez siebie ocenami pracy dyplomowej,

b) słuchacz odpowiada na trzy pytania związane z programem studiów podyplomowych

zadane przez członków Komisji. Treść pytań i oceny wpisuje się do protokołu

egzaminu. Odpowiedzi ocenia się w skali 6-stopniowej (bdb, db plus, db, dst plus,

dst, ndst).

Ocenę końcową ( w skali bdb, db, dst) na dyplomie ustala Komisja w sposób

następujący:

- 1/2 średniej arytmetycznej ocen studiów (na podstawie karty egzaminacyjnej),

- 1/4 oceny pracy dyplomowej,

- 1/4 oceny egzaminu dyplomowego.

Dopuszcza się ocenę bardzo dobry z wyróżnieniem. Warunkiem uzyskania przez absolwenta

takiej oceny jest: ocena bardzo dobra z egzaminów przedmiotowych, ocena bardzo dobra

egzaminu dyplomowego i ocena bardzo dobra za pracę dyplomową.

c) ocenę końcową ustala komisja bezpośrednio po zakończeniu egzaminu (bez udziału

egzaminowanego) – ustaloną ocenę ogólną promotor wpisuje do protokołu i na

ostatniej stronie indeksu absolwenta oraz w karcie egzaminacyjnej.

d) przewodniczący Komisji ogłasza zainteresowanemu absolwentowi wynik egzaminu

dyplomowego oraz wręcza indeks z wpisaną oceną końcową.

3. Dokumenty egzaminu dyplomowego absolwenta:

- protokół egzaminu,

- recenzje pracy dyplomowej (dołączone do protokołu).

wrzesień 2004 r. Opracowanie i korekta: Jan Grzesiak