PLAN UPRAVLJANJA ŽIVOTNOM SREDINOM ZA INVO · PDF filegrađevinski radovi) NE 2.2. WP 3. NE NE Edukacija medicinskog osoblja / KC Zagreb, KCCG, ROSE

Klinički centar Crne Gore

PLAN UPRAVLJANJA ŽIVOTNOM SREDINOM ZA INVO PROJEKAT

“HLA tipizacija i HLA laboratorija u Crnoj Gori” (HLA - MNE)

Vođa projekta: prof. dr Marina Ratković ________________________________

U Podgorici, jul 2017.

2

Sadržaj 1. UVOD ....................................................................................................................................... 3

1. 1. Opis projekta ...................................................................................................................... 3

2. AKTIVNOSTI U OKVIRU PROJEKTA HLA-MNE PO RADNIM PAKETIMA (WP-s) I NJIHOV

MOGUĆI NEGATIVAN UTICAJ NA ŽIVOTNU SREDINU ..................................................................... 4

3. OPIS AKTIVNOSTI SA MOGUĆIM I UTVRĐENIM UTICAJEM NA ŽIVOTNU SREDINU ................ 5

3.1 Adaptacija laboratorije .......................................................................................................... 5

3.2 Rad u laboratoriji ................................................................................................................... 6

4. ZAKONSKI OKVIR ...................................................................................................................... 7

5. PREDVIĐENE MJERE PREVENCIJE I UBLAŽAVANJA UTICAJA ..................................................... 8

5.1. Mjere tokom izvođenja radova na adaptaciji laboratorije ................................................... 8

5.2. Mjere tokom redovnog rada laboratorije ............................................................................ 8

5.3. Unapređenje kapaciteta HLA laboratorije ................................................................... 10

PLAN UPRAVLJANJA ŽIVOTNOM SREDINOM................................................................................. 11

Anex 1 Ček lista sa PUŽS za manje građevinske radove ................................................................ 13

Annex 2 Izvještaj o javnim konsultacijama .................................................................................... 19

3

1. UVOD Ministarstvo nauke objavilo je drugi poziv za Grantove istraživanja i razvoja

(CRDS) 20. maja 2014. koji je bio otvoren do 19. septembra 2014. godine. Nakon

sprovedene eksterne evaluacije, projekat Kliničkog centra Crne Gore “HLA

tipizacija i HLA laboratorija u Crnoj Gori” (HLA - MNE) je visoko ocijenjen i

preporučen za finansiranje u naredne dvije godine.

Aktivnosti projekta pripadaju kategoriji II (B) shodno pravilima Svjetske banke i

zahtijeva se izrada Plana upravljanja životnom sredinom (PUŽS).

1. 1. Opis projekta

KONZORCIJUM

Projekat obuhvata:

Klinički centar Crne Gore (KCCG), RSRI1

Medicinski fakultet Univerziteta Crne Gore(MedF), RSRI

Klinički centar Zagreb (KC Zagreb), ISRI2

R.O.S.E. GenTec Ltd. (ROSE ), IL3

Ukupno tri naučne odnosno institucije visokog obrazovanja i jedna kompanija su

uključene u projekat HLA-MNE. SAŽETAK PROJEKTA Projekat ima za cilj obezbjeđenje resursa i kapaciteta u okviru zdravstvenog sistema

Crne Gore za sprovođenje HLA tipizacije i ostalih imunoloških testova neophodnih

za program transpaltacije kao i za HLA tipizaciju u opštoj populaciji. Uspostavljanje

HLA laboratorije je značajno zbog HLA tipizacije u populaciji i dijagnostike drugih

bolesti, ne samo vezano za pripremu i odabir pacijenata za transplantaciju. Uz

primjenu ove metode mogle bi se pratiti i istraživati mnoge endemske bolesti u

Crnoj Gori. Bilo je planirano da projekat traje dvije godine. Započet je u septembru

2015. i trebalo je da traje do avgusta 2017, međutim očekuje se da će biti produžen

za godinu. Projekat obuhvata adaptaciju postojećeg prostora laboratorije za

imunološka istraživanja, nabavku i instaliranje opreme i materijala za HLA

tipizaciju, obuku osoblja i sprovođenje HLA tipizacije za pacijente. LOKACIJA PROJEKTNIH AKTIVNOSTI U CRNOJ GORI

Sve aktivnosti koje su planirane da budu implementirane u Crnoj Gori u okviru

1 RSRI = Licencirana naučno istraživačka institucija (domaća)

2 ISRI = Strana licencirana naučno istraživačka institucija

3 IL = Strana kompanija;

4

projekta biće izvođene u Kliničkom centru Crne Gore u Podgorici.

2. AKTIVNOSTI U OKVIRU PROJEKTA HLA-MNE PO RADNIM PAKETIMA

(WP-s) I NJIHOV MOGUĆI NEGATIVAN UTICAJ NA ŽIVOTNU SREDINU

Aktivnosti po radnim paketima/Institucija za implementaciju

Mogući uticaj

Tokom implemetacije projekta

Nakon završetka projekta

WP 1. Nabavka HLA opreme/ KCCG, MedF, KC Zagreb

1.1. Specifikacija opreme

NE NE

1.2. Izbor dobavljača

NE NE

1.3. Isporuka opreme NE NE

1.4. Javni oglas za angažovanje molekularnog biologa i dva

laboratorijska tehničara

NE NE

1.5. Izbor kandidata

uns

NE NE

1.6. Isporuka opreme

NE NE

WP 2. Instaliranje i stavljenje opreme u funkciju/ KCCG, MedF,

KC Zagreb 2.1. Adaptacije prostora postojece Laboratorije za

imunološka istraživanja

DA (manji građevinski radovi)

NE

2.2. Instaliranje nove opreme

NE NE

WP 3. Edukacija medicinskog osoblja/ KC Zagreb, KCCG, ROSE

3.1. Organizacija obuke u Kliničko-bolničkom centru u

Zagrebu-za ljekare

NE NE

3.2. Organizacija obuke u Kliničko-bolničkom centru u

Zagrebu – za laboratorijske tehničare

NE NE

3.3. Povremene obuke u laboratoriji u Podgorici NE NE

3.4. Priprema Koda za standardnu praksu kod HLA tipizacije za HLA laboratoriju u Crnoj Gori

NE NE

WP 4. HLA tipizacija za pacijente KCCG, MedF, KC Zagreb, ROSE

4.1. Odabir pacijenata za transplantaciju sa živog donora i

za kadaveričnu transplantaciju

DA (Bezbijednost u laboratoriji)


5

3. OPIS AKTIVNOSTI SA MOGUĆIM I UTVRĐENIM UTICAJEM NA ŽIVOTNU

SREDINU

Aktivnosti sa mogućim i utvrđenim uticajem na životnu sredinu u okviru radnih

paketa WP2 i WP4 izvođiće se u novoj HLA laboratoriji Kliničkog centra u Podgorici.

3.1 Adaptacija laboratorije

4.2. HLA tipizacija i ostala imunološka ispitivanja tokom

pripreme za transplantaciju bubrega



4.3. Imunološka ispitivanja kod transplantiranih pacijenata

koja su neophodna za dijagnostiku



4.4. Imunološka ispitivanja kod posebnih grupa pacijenata

(reumatološke, hematološke i nasledne bolesti)



4.5. Testiranje i široka upotreba nove tehnologije za

Mediteranski genetski korpus– Balkanski tip pacijenata



4.6. Izrada protokola za posebne grupe pacijenata

NE NE

WP 5. Upravljanje/ KCCG, KC Zagreb, ROSE

5.1. Strateško upravljanje

NE NE

5.2. Naučni nadzor

NE NE

5.3. Upravljanje ljudskim resursima i finansijsko

upravljanje

NE NE

WP6. Diseminacija/ KCCG, ROSE

6.1. Priprema vizuelnog identiteta projekta i štampanje

materijala (po ugovoru)

NE NE

6.2. Priprema plana komunikacije sa medijima

NE NE

6.3. Izrada web stranice projekta (po ugovoru)

NE NE

6.4. Priprema obavjestenja za medije

NE

NE

6.5. Gostovanje članova tima na radiju i TV NE NE

6

WP.2.1- Adaptacija postojećeg prostora Laboratorije za imunološka istraživanja;

Glavni očekivani uticaji na životnu sredinu su u vezi izvođenja građevinskih radova na

adaptaciji laboratorije.

Prostorije nove laboratorije smještene su na prvom spratu Kliničkog centra (ranije je

tu bilo Odeljenje za transfuziju krvi). Površina prostora iznosi 135.85 m². Vodovodne i

kanalizacione instalacije već postoje, takođe sistem za ventilaciju i električne

instalacije. Nova oprema će biti instalirana i povezana na postojeće instalacije.

Sistem za grijanje takođe postoji i nema potrebe za njegovom promjenom.

Planirana je ugradnja multi-split klimatizacije i adekvatna dodatna ventilacija.

Izvodiće se samo unutrašnji radovi (malterisanje, keramičarski i molerski radovi i

sl.).

3.2 Rad u laboratoriji

WP 4.1, 4.2., 4.3., 4.4 i 4.5 – imunološka ispitivanja u HLA laboratoriji; Ovo su aktivnosti koje se odnose na redovni rad laboratorije nakon adaptacije i opremanja. Glavni očekivani uticaji na životnu sredinu odnose se na laboratorijsku bezbijednost i odlaganje otpada.

Sledeće vrste uzoraka će se koristiti tokom laboratorijskog ispitivanja:

Uzorci krvi (serum, krv sa heparinom, krv sa EDTA)

Uzorci tkiva (limfni čvor, isječak slezine)

Laboratorijske procedure koje će se izvoditi:

Izolacija limfocita centrifugiranjem na gradijentu gustoće

Test mikrolimfocitotoksičnosti u mikrotitarskoj Terasakijevoj pločici,

uključuje očitavanje rezultata korištenjem svjetlosnog mikroskopa

Izolacija DNA

Umnožavanje DNA PCR-om u aparatu za umnožavanje (thermocycler)

Elektroforeza umnoženih fragmenata DNA i očitavanje rezultata na UV

stoliću

Luminex testiranja – PCR-SSO tipizacija i testovi određivanja antitijela

Hemikalije i testovi koje će se koristiti: Lymphoprep, Hanks medij, AB serum,

destilovana voda, fiziološki rastvor, tripan blue, komplement kunića, parafinsko ulje,

etanol, SDS, proteinaza K, puferi za izolaciju DNA, PCR puffer, pufer za elektroforezu,

agaroza, marker daljine migracije, gel-red, komercijalni testovi za HLA tipizaciju,

komercijalni testovi za određivanje antitijela HLA.

Laboratorijska oprema za HLA tipizaciju:

Centrifuga sa velikom brzinom

Centrifuga

7

Laboratorijski frižideri

Automatske pipete različite zapremine

Automatski sistem za DNA izolaciju

PCR aparat

Horizontalna elektroforeza

Thermalcycler

Uređaj za detektovanje antitijela- Luminex

Svjetlosni mikroskop

Mikroskop za serološka ispitivanja (cross match)

Thermoshaker aparat

Vorthex mikser

Kamera sa UV transluminatorom

Komercijalni testovi za PCR i ostala ispitivanja

Aparat za genetsku analizu sa softverom

U pogledu prostora, buke i osvjetljenja predviđeni su standardni radni uslovi (nema

posebnih zahtjeva); Klimatizacija je neophodna u prostoru gdje će biti smješteni

aparati (Luminex, PCR) i frižideri. Aparati će biti sa sigurnosnm utičnicama (u

slučaju nestanka struje odmah se prebacuju na agregat).

Infektivni otpad će se generisati iz krvnih uzoraka i svih materijala koji dolaze u

kontakt sa njima. Nema radioaktivnog niti kancerogenog otpada. Takođe će se

tokom laboratorijskog rada generisati hemijski otpad uključujući oštre predmete.

Za opisane aktivnosti se ne zahtijeva sprovođenje procedure procjene uticaja na

životnu sredinu, shodno Zakonu o procjeni uticaja na životnu sredinu.

4. ZAKONSKI OKVIR

Projekat HLA in MNE je pripremljen slijedeći odgovarajuće crnogorske propise, pravila Svjetske banke i međunarodne vodiče. Crna Gora kao kandidat za članstvo u EU je obavezna da uskladi svoje zakonodavstvo u oblasti javnog zdravlja i zaštite životne sredine sa regulativom EU. U skladu sa tim usvojeni su sledeći zakoni iz oblasti zaštite životne sredine, koji su usklađeni sa evropskim direktivama:

Zakon o životnoj sredini

Zakon o procjeni uticaja na životnu sredinu i

Zakon o integrisanom sprečavanju i kontroli zagađenja.

Ostali primjenljivi crnogorski propisi:

Zakon o upravljanju otpadom Zakon o hemikalijama Zakon o vodama Zakon o zdravstvenoj zaštiti

8

Zakon o medicinskim sredstvima Zakon o uzimanju i presađivanju ljudskih organa u svrhu liječenja Zakon o uzimanju i presađivanju ljudskih tkiva i ćelija u svrhu liječenja.

Uzimajući u obzir da projektne aktivnosti mogu imati uticaj na životnu sredinu koji se jednostavno može utvrditi i za koji su potrebne standardne mjere prevencije i ublažavanja uticaja bez sprovođenja procedure procjene uticaja na životnu sredinu koju propisuje Zakon o procjeni uticaja na životnu sredinu, projekat pripada kategoriji “B” shodno pravilima Svjetske banke i zahtijeva se izrada Plana upravljanja životnom sredinom (PUŽS). Za projektne aktivnosti će se primjenjivati i Međunarodna najbolja praksa za bezbijednost u istraživačkim laboratorijama.

5. PREDVIĐENE MJERE PREVENCIJE I UBLAŽAVANJA UTICAJA Potrebne su mjere ublažavanja uticaja za sledeće aktivnosti: WP.2.1- Adaptacija postojećeg prostora Laboratorije za imunološka istraživanja; Glavni očekivani uticaji na životnu sredinu su u vezi izvođenja građevinskih radova na adaptaciji laboratorije.

WP 4.1., 4.2., 4.3., 4.4 and 4.5 - imunološka ispitivanja u HLA laboratoriji; Ovo su aktivnosti koje se odnose na redovni rad laboratorije nakon adaptacije i opremanja. Glavni očekivani uticaji na životnu sredinu odnose se na laboratorijsku bezbijednost i odlaganje otpada.

5.1. Mjere tokom izvođenja radova na adaptaciji laboratorije Prostorije nove laboratorije smještene su na prvom spratu Kliničkog centra (ranije je

tu bilo Odeljenje za transfuziju krvi). Površina prostora iznosi 135.85 m². Izvodiće se

samo unutrašnji radovi (malterisanje, keramičarski i molerski radovi i sl.).

Kontrolna lista sa Planom upravljanja zivotnom sredinom za manje građevinske

radove je pripremljena kako bi se primijenile odgovarajuće mjere prevencije i

ublažavanja uticaja na životnu sredinu tokom izvođenja radova (aneks 1). Ovaj

dokument će biti uvršten u tendersku dokumentaciju za izbor izvođača

građevinskih radova na adaptaciji.

5.2. Mjere tokom redovnog rada laboratorije

Za gore navedene aktivnosti u okviru WP4 potrebne su mjere prevencije i ublažavanja

uticaja. Sve planirane mjere za smanjenje uticaja na životnu sredinu su u skladu sa

važećom zakonskom regulativom i Međunarodnom najboljom praksom za

bezbijednost u istraživačkim laboratorijama.

Hemikalije i bezbijednost u laboratoriji

Sledeće mjere dobre laboratorijske prakse biće primijenjene u HLA laboratoriji:

9

Minimizacija nabavki opasnog materijala.

Za sve hemikalije biće dostupan bezbjedonosni list laboratorijskom osoblju koje je obučeno za rukovanje.

Hemikalije i testovi se čuvaju na odgovarajućim mjestima sa ograničenim pristupom, ne na policama, radnim površinama i u digestorima, a takođe se vodi računa da ne budu izložene direktnom zagrijavanju ili sunčevoj svjetlosti, dostupne samo osoblju, propisno označene.

U laboratoriji se koriste frižideri za čuvanje hemikalija i testova.

Laboratorija će imati sistem za zaštitu od požara.

Laboratorijsko osoblje koristi odgovarajuća sredstva lične zaštite da bi se minimizirala izloženost.

U laboratorijama postoji dobro održavanje čistoće sa dekontaminacijom radnih površina.

U laboratorijama je zabranjeno jesti, piti, namještati kontaktna sočiva, nanositi šminku i kozmetiku i uzimati lijekove.

Posebna pažnja se posvećuje upotrebi oštrih predmeta.

Pristup u laboratoriju biće dozvoljen samo ovlašćenim osobama.

Hemikalije i testovi sa isteklim rokom trajanja i ostali hemijski otpad biće bezbijedno uskladišteni prije predaje licenciranom sakupljaču.

Medicinski otpad će se odvajati od ostalih vrsta otpada i propisno pakovati prije predaje ovlašćenoj kompaniji za zbrinjavanje ove vrste otpada.

Svaki aparat biće oznaćen etiketom sa inventarskim brojem, uz prateću dokumentaciju sa karakteristikama aparata i drugim potrebnim podacima (datum nabavke, servisiranje, pozicija u laboratoriji i td.).

Posebne mjere koje će biti uvedene za redovni rad HLA laboratorije:

U laboratoriji će biti istaknuti odgovarajući znaci upozorenja kao i brojevi telefona službi za slučaj nezgode ili incidenta.

Uspostaviće se odgovarajući sistem evidentiranja povreda osoblja.

Izradiće se vodič o rukovanju, skladištenju i odlaganju različitih vrsta otpada.

Upravljanje otpadom

U Kliničkom centru Crne Gore postoji ranije uveden sistem za sakupljanje, razdvajanje, tretman i konačno odlaganje različitih vrsta otpada koji će se primjenjivati i u novoj HLA laboratoriji. Klinički centar je izradio Plan upravljanja otpadom (na koji je saglasnost izdala Agencija za zaštitu životne sredine decembra 2015. godine) i u kome su između ostalog dati podaci o vrstama otpada koji se generišu i načinu upravljanja za sve vrste otpada (sakupljanje i razdvajanje,

10

skladištenje, transport i konačno zbrinjavanje). Za sve vrste otpada koje se budu generisale u HLA laboratoriji biće obezbijeđeno propisno postupanje kao što je već praksa u ostalim laboratorijama Kliničkog centra.

Sledeće vrste opasnog otpada će se generisati tokom redovnog rada HLA laboratorije: medicinski (infektivni otpad i oštri predmeti) i hemijski otpad. Takođe će se stvarati i neopasni otpad kao što je komunalni, koji će se odlagati u posebne kontejnere za ovu vrstu otpada koji se nalaze u krugu Kliničkog centra.

Medicinski i hemijski otpad

Medicinski otpad, prije svega infektivni otpad kao i svi oštri predmeti i ostali materijali koji će se generisati tokom rada sa uzorcima krvi i tkiva biće skladišteni odvojeno u specijalnim propisno označenim posudama. U Kliničkom centru postoji već uspostavljen sistem sakupljanja, obrade i odlaganja medicinskog otpada u koji će biti uključena i nova HLA laboratorija. Medicinski otpad prethodno propisno odvojen i obilježen odnosi se iz laboratorija i ostalih mjesta u Centar za obradu medicinskog otpada koji vodi licencirana kompanija i koji se nalazi u blizini Kliničkog centra. Pri tome je procedura transporta i odlaganja otpada u Centar za obradu otpada uvijek praćena propisnom evidencijom /dokumentacijom.

Hemijski otpad (hemikalije i testovi sa isteklim rokom trajanja, pakovanja od hemikalija i testova i sl.) se skladišti odvojeno u specijalnim propisno obilježenim posudama. Ovaj otpad periodično preuzima ovlašćeni sakupljač (sistem već uspostavljen na nivou Kliničkog centra).

5.3. Unapređenje kapaciteta HLA laboratorije

Vodič o rukovanju, skladištenju i odlaganju različitih vrsta otpada će biti izrađen. Biće obezbijeđena dodatna obuka za bezbijedan rad u laboratoriji kao i za upravljanje otpadom za kompletno laboratorijsko osoblje. Partnerska institucija Klinički centar Zagreb sa respektabilnim iskustvom u ovoj oblasti će u okviru radnog paketa 3 (WP3) obezbijediti podršku za obuku i transfer znanja za osoblje HLA laboratorije.

11

PLAN UPRAVLJANJA ŽIVOTNOM SREDINOM

A) Plan ublažavanja uticaja

Faza (WP)

Uticaj Mjere ublažavanja Trošak Odgovornost Nadzor(pop

uniti tokom kontrole)

WP4 Rizik od kontaminacije i rizik po zdravlje tokom uzorkovanja i rada sa uzocima krvi i tkiva

-Profesionalno medicinsko osoblje je angazovano za uzimanje i rad sa uzorcima krvi i tkiva -Oštri predmeti sakupljaju se u specijalnim zatvorenim propisno obilježenim posudama -Korišćenje propisanih sredstava i opreme za ličnu zaštitu -Sve ostale bezbjedonosne mjere u primjeni (dekontaminacija radnih površina, mjere upozorenja i zabrane, pažljivo rukovanje sa oštrim predmetima) - Istaknuti znaci upozorenja kao i brojevi telefona službi za slučaj incidenta u laboratoriji

Nema Klinički centar CG

WP4 Rizik od kontaminacije i rizik po zdravlje tokom rada sa hemikalijama i testovima kao i tokom rukovanja sa različitim vrstama otpada

-Hemikalije i testovi uvijek propisno smještene sa ograničenim pristupom samo za lab.osoblje -Propisno označen inventar -Frižideri obezbijeđeni za hemikalije i testove za koje je to propisano -Sistem zaštite od požara u funkciji -Rukovanje otpadom obuhvata razdvojeno sakupljanje i skladištenje različitih vrsta otpada - Sve ostale bezbjedonosne mjere u primjeni


WP4 Rizik od neadekvatnog rukovanja sa laboratorijskom opremom, hemikalijama, testovima i otpadom usled čega bi moglo doći do ugrožavanja zdravlja osoblja i životne sredine

-Obuka osoblja HLA laboratorije o bezbijednom radu u laboratoriji i upravljanju otpadom

Nema, predviđeno budžetom projekta

Klinički centar CG uz podršku Kliničkog centra Zagreb

WP2 Rizik od zagađenja tokom adaptacije laboratorije

Obrađeno u posebnom dokumentu-Kontrolna lista sa PUŽS za manje građevinske radove, aneks 1

Nema, previđeno budžetom za radove na adaptaciji

Izvođač radova

12

B) PLAN MONITORINGA

Faza ili radni paket (WP)

Koji parameter će biti praćen

Gdje će biti praćen parameter?

Kako će biti praćen parameter/vrsta opreme za praćenje?

Kada će biti praćen parametar-učestalost praćenja ili neprekidno?

Troškovi monitoringa (opreme ili organizacije koja izvodi monitoring)?

Odgovornost

WP4 Upravljanje otpadom iz laboratorije

HLA laboratorija

Interna kontrola, praćenje tokova otpada i propratne dokumentacije o čemu će biti napravljen izvještaj

Dva puta godišnje


WP4 Obuka laboratorijskog osoblja o bezbijednom radu u laboratoriji i upravljanju otpadom

HLA laboratorija

Izvjestaji o obavljenim obukama

Jednom godišnje

Nema Klinički centar CG uz podršku KC Zagreb

WP4 Vodič za bezbijedno rukovanje, skladištenje i odlaganje otpada

HLA laboratorija

Vodič će biti dostupan osoblju laboratorije

Tri mjeseca

nakon

uspostavljanja

laboratorije


13

Anex 1 Kontrolna lista i Plan upravljanja životnom sredinom (PUŽS) za manje građevinske radove na

adaptaciji dijela prvog sprata glavne zgrade KC u Podgorici – HLA laboratorija

DIO 1: INSTITUCIONALNI I ADMINISTRATIVNI

Zemlja Crna Gora

Naziv projekta „HLA tipizacija i HLA laboratorija u Crnoj Gori“ ( HLA-MNE)

Svrha projekta i

aktivnosti

Vlada Crne Gore sprovodi projekat “Visoko obrazovanje i istraživanje za inovacije i

konkurentnost”- INVO, koji se finansira iz kredita Svjetske Banke. U okviru

komponente 3.2. (Grantovi za istrazivanje i razvoj-CRDS), Ministarstvo nauke je

dodijelilo grant Kliničkom centru Crne Gore za realizaciju projekta „HLA tipizacija i

HLA laboratorija u Crnoj Gori“ ( HLA-MNE). Jedna od predviđenih aktivnosti je

adaptacija dijela prvog sprata glavne zgrade Kliničkog centra u Podgoricu gdje će biti

uspostavljena HLA laboratorija.

U zadatom prostoru površine 135.85 m2 radi se adaptacija i prilagođavanje namjeni

prostora. Pristup ovom prostoru moguć je preko stepeništa sa zasebnim ulazom, kao i

preko koridora sa administrativnim sadržajima. U prethodnom periodu dati prostor

služio je kao Odjeljenje za transfuziju krvi, međutim, kako je ovo odjeljenje sada

dobilo nove prostorije, ovaj prostor je ostao neiskorišćen. Na njegovom mjestu

predviđene su prostorije za HLA laboratoriju, koje bi uključivale:

- prostorije za smještaj opreme

- kancelariju za kompjutersku obradu;

- hladne komore+4 i +8°C ;

- garderobu za zaposlene;

- čajnu kuhinju;

- sanitarne prostorije.

Tokom radova na adaptaciji unutrašnji zidani zidove se zadržavaju gdje je to moguće,

a novi zidovi se planiraju kao montažni pregradni zidovi od savremenih lakih

materijala. Unutrašnja obrada zidova predvidja, u zavisnosti od namjene prostorija,

obradu poludisperzivnom bojom i keramičkim pločicama. Finalna obrada podova

podrazumijeva vinil pod, sa kombinacijom keramičkih pločica u sanitarnim

prostorijama. Spoljašnji izgled objekta se zadržava, a nije predviđena ni zamjena

fasadne bravarije, jer je planirano da se ona mijenja u okviru drugog projekta.

U objektu su već izvedeni priključci vodovoda i kanalizacije, ventilacije i struje, pa će

se u skladu sa njima pozicionirati novi priključci i oprema. Sistem grijanja je u

funkciji, pa nema potrebe za izmjenama ovih instalacija. Klimatizovanje prostorija

planirano je preko multisplit sistema, a biće obezbijeđena adekvatna ventilacija

prostorija bez direktnog provetravanja.

Institucionalni

aranžman

(Ime i kontakti)

SB

(Vođa projektnog tima)

Roberta Malee Bassett

[email protected]

Projektni menadžment

Direktor INVO projekta:

Darko Petrušić

Menadžer projekta:

Saša Ivanović

[email protected]

Lokalni partner i/ili korisnik


Direktor: Zorica Kovačević

Lider projekta HLA in MNE:

Dr Marina Ratković

[email protected]

Aranžman

implementacije

(Ime i kontakti)

Nadzor nad

bezbjednošću

Ekspert Svjetske banke

za zaštitu životne

sredine:

Nadzor lokalnog partnera

Biće naknadno ugovoren.

Nadzor lokalne

inspekcije

Ekološka

inspekcija

Građevinska

Izvođač

Biće

naknadno

ugovoren.

mailto:[email protected]



14

Nikola Ille

[email protected]

Konsultant za zaštitu

životne sredine:

Ilinka Beatović Nikić

[email protected]

inspekcija

Komunalna

policija

Inspekcija rada

OPIS LOKACIJE

Naziv lokacije Klinički centar Crne Gore, Podgorica

Opišite lokaciju Klinički centar Crne Gore nalazi se u urbanoj zoni

Podgorice, Ul. Ljubljanska bb.

Prilog 1: Mapa lokacije [X]DA

[] NE

Ko posjeduje

zemlju?


Geografski opis Podgorica

ZAKNODAVSTVO

Identifikujte

nacionalno i

lokalno

zakonodavstvo i

dozvole koje su

primjenljive na

projektnu

aktivnost

Propisi iz oblasti uređenja prostora i izgradnje objekata:

Zakon o uređenju prostora i izgradnji objekata ("Sl.list. CG" br. 51/08, 40/10, 34/11,

47/11, 35/13, 39/13 i 33/14)

Pravilnik o načinu izrade i sadržini tehničke dokumentacije ("Sl.list. CG" br. 22/02, i

23/14)

Propisi iz oblasti zaštite životne sredine

Zakon o životnoj sredini ("Sl. list Crne Gore", br. 52/16)

Zakon o upravljanju otpadom (Sl.list Crne Gore, br. 64/11, 39/16)

Zakon o zaštiti od buke u životnoj sredini ( Sl. list Crne Gore, br.28/11, 01/14)

Zakon o komunalnoj policiji (Sl. list Crne Gore, br 57/14)

Zakon o zaštiti vazduha (Sl. list Crne Gore, br 25/10,40/11, 43/15)

Za izvođenje radova na adaptaciji nije potrebna građevinska dozvola, samo je

potrebno radove prijaviti nadležnom organu Glavnog grada.

JAVNE KONSULTACIJE

Identifikujte kada /

gdje su se održale

javne konsultacije

Javne konsultacije su održane od 29. juna do 06. jula 2017. godine. Nije bilo

komentara tokom javnih konsultacija. Izvjestaj u aneksu 2.

IZGRADNJA KAPACITETA INSTITUCIJE

Da li će biti nekog

oblika jačanja

kapaciteta?

[] ] NE ili [ ]DA ako Da, Prilog 2 uključuje program izgradnje kapaciteta



DIO 2: SKRINING UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU / DRUŠTVO

Da li će

aktivnosti na

lokaciji

uključiti nešto

od navedenog:

Aktivnost Status Dodatne reference

A. Obnova zgrada [] Da [ ] Ne Vidi odjeljak B niže

B. Nova izgradnja [ ] Da [ ] Ne Vidi odjeljak B niže

C. Individualni sistem tretmana otpadnih

voda

[ ] Da [ ] Ne Vidi odjeljak C niže

D. Istorijske zgrade i kvartove [ ] Da [ ] Ne Vidi odjeljak D niže

E. Kupovinu zemljišta4 [ ] Da [ ] Ne Vidi odjeljak E niže

F. Opasne ili toksične materijale5 [] Da [] Ne Vidi odjeljak F niže

G. Uticaj na šume i/ili zaštićena područja [ ] Da [ ] Ne Vidi odjeljak G niže

H. Rukovanje / upravljanje medicinskim

otpadom

[ ] Da [ ] Ne Vidi odjeljak H niže

I. Bezbijednost saobraćaja i pješaka [ ] Da [] Ne Vidi odjeljak I niže

AKTIVNOST

PARAMETAR

KONTROLNA LISTA MJERA ZA SMANJENJE UTICAJA

A. Opšti

uslovi

Informisanje i

bezbijednost radnika

(a) Komunalna policija (inspekcija na lokalnom nivou), nadležni organ lokalne

uprave (koji obavjestava građevinsku inspekciju) i Uprava za inspekcijske

poslove (ekološka i inspekcija rada) su obaviještene o predstojećim

aktivnostima;

(b) Javnost je obaviještena o radovima putem odgovarajućih obavještenja u

medijima i/ili javno dostupnim mjestima (uključujući lokaciju radova);

(c) Sve pravno zahtijevane dozvole su pribavljene za izgradnju i/ili obnovu;

(d) Svi radovi će biti izvedeni na bezbijedan i disciplinovan način kreiran kako bi

umanjio uticaj na okolne stanovnike i životnu sredinu;.

(e) Lična zaštitna oprema (PPE) radnika će biti usklađena sa međunarodnom

dobrom praksom (uvijek kacige, prema potrebi maske i zaštitne naočari,

odijela i sigurnosna obuća); i

(f) Odgovarajuće označavanje gradilišta će obavijestiti radnike o ključnim

pravilima i regulativom koju treba poštovati.

B. Opšta

obnova i /ili

izgradnja

Kvalitet vazduha (a) Tokom unutrašnjeg rušenja koristiti elevator za šut iznad prvog sprata;

(b) Držati šut od rušenja u kontrolisanom prostoru i prskati vodom kako bi se

smanjila prašina od šuta;

(c) Smanjiti prašenje tokom pneumatskog bušenja/rušenja zidova stalnim

prskanjem vodom i/ili instaliranjem ograđenih prostora za prašinu na

gradilištu;

(d) Održavati okolnu sredinu (trotoare, puteve) čiste od šuta kako bi se smanjila

prašina;

(e) Neće biti otvorenog paljenja građevinskog/otpadnog materijala na gradilištu;

(f) Neće biti suvišnog praznog hoda građevinskih vozila na gradilištu.

Buka (a) Građevinska buka će biti limitirana na ograničene vremenske intervale,

dogovorene u dozvoli;

(b) Tokom radova, poklopci mašina generatora, vazdušnih kompresora i ostale

električne mašinske opreme treba da budu zatvoreni i oprema smještena što

dalje od stambenih zona.

Upravljanje otpadom (a) Sakupljanje otpada i putevi i lokacije odlaganja će biti identifikovani za sve

glavne vrste otpada koje se očekuju od rušenja i gradnje;

(b) Mineralni otpad od rušenja i izgradnje biće odvojen od opšteg otpada,

organskog, tečnog i hemijskog otpada putem sortiranja na gradilištu i

skladištenja u odgovarajućim kontejnerima;

(c) Građevinski otpad će biti sakupljen i pravilno odložen od strane licenciranih

sakupljača;

(d) Evidencija o otklanjanju otpada će se čuvati kao dokaz o realizaciji pravilnog

upravljanja otpadom;

(e) Kad god je izvodljivo, dobavljač će ponovo koristiti i reciklirati odgovarajuće

i moguće materijale (osim azbesta).

4 Kupovina zemlje uključuje preseljenje ljudi, promjenu privređivanja, povredu tuđe svojine i ima uticaja na ljude koji žive i /ili nelegalno naseljavaju i /ili vode poslove (kioske) na zemljištu koje se kupuje. 5 Toksične /opasne materije uključuju, ali nisu ograničene na azbest, toksične boje, sredstvo za uklanjanje olovne boje itd.

16

AKTIVNOST PARAMETAR


F. Toksične

materije

Upravljanje azbestom (a) Ako je azbest lociran na projektnom gradilištu, jasno ga označiti kao opasan

material;

(b) Kada je moguće, azbest će biti odgovarajuće upakovan i zapečaćen kako bi se

smanjilo izlaganje;

(c) Azbest će prije uklanjanja (ako je uklanjanje neophodno) biti teretiran

vlažećim agensom kako bi se umanjila azbestna prašina;

(d) Azbestom će rukovati i odložiće ga obučeni i iskusni profesionalci;

(e) Ako je azbestni materijal privremeno skladišten, otpad treba da bude sigurno

zatvoren unutar zatvorenih kontejnera i odgovarajuće označen;

(f) Uklonjeni azbest neće biti ponovo upotrebljen.

Upravljanje toksičnim /

opasnim otpadom

(a) Privremeno skladištenje na gradilištu svih štetnih ili toksičnih supstanci biće u

sigurnim kontejnerima, sa podacima o sastavu, osobinama i informacijama o

rukovanju;

(b) Kontejneri sa štetnim supstancama treba da budu smješteni u nepropusne

kontejnere kako bi se spriječilo prosipanje i curenje;

(c) Otpad transportuju posebno licencirani prevoznici, a odlaže se u licenciranim

postrojenjima;

(d) Boje sa toksičnim sastojcima ili rastvaračima ili boje na bazi olova neće biti

upotrebljavane.

AKTIVNOST

PARAMETAR


I Bezbijednost

saobraćaja i

pješaka

Direktna ili indirektna

opasnost od izgradnje

po saobraćaj i pješake

(a) U saglasnosti sa nacionalnom regulativom, izvođač će osigurati da je

gradilište adekvatno obezbijeđeno i saobraćaj vezan za gradilište regulisan.

Ovo uključuje ali nije ograničeno na:

Označavanje, znake upozorenja, barijere i preusmjeravanje saobraćaja:

gradilište će biti jasno vidljivo i javnost upozorena na sve moguće

opasnosti;

Sistem upravljanja saobraćejem i obuka osoblja, posebno za pristup

gradilištu i gust saobraćaj u blizini. Obezbjeđenje sigunih prolaza i

prelaza za pješake na mjestima ukrštanja sa saobraćajem gradilišta;

Prilagođavanje radnog vremena lokalnim saobraćajnim šemama, npr.

izbjegavati glavne transportne aktivnosti tokom špica u saobraćaju ili u

periodima kretanja stoke;

Aktivno upravljanje saobraćajem od strane obučenog i vidljivo

označenog osoblja na gradilištu, ukoliko je to potrebno radi bezbjednog i

olakšanog prolaska građana;

Obezbijediti siguran i kontinuiran pristup kancelarijama, trgovinama i

stambenim zgradama tokom aktivnosti renoviranja, ukoliko zgrada

ostaje otvorena za javnost.

DIO 3 PLAN MONITORINGA ŽIVOTNE SREDINE

Faza Šta

(je parametar koji treba

nadzirati?)

Gdje

(je parameter koji treba

nadzirati?)

Kako

(Treba nadzirati parametar?)

Kada

(Definisati učestalost / ili

kontinuirano?)

Zašto

(se parameter nadzire?)

Trošak

(ukoliko nije uključen u

projektni

budžet)

Ko

(je odgoovran

za nadzor?)

Tokom

aktivnosti

priprema

Pravilno

obilježavanje

i

organizacija

gradilišta

prije početka

radova

Na gradilištu

– Klinički

centar Crne

Gore

Pregledom i

obilaskom

gradilišta

Prije početka

izvođenja

radova

Zbog

sigurnosti i

bezbjednosti

U okviru

projektnog

budžeta

Izvođač i

nadzorni

organi

Kontrola

kvaliteta

građevinskog

Kontrola

dokumentacij

e izvođača

Kontrola

dokumentacije

(Specifikacija

Prilikom

nabavke

Zbog

usklađenosti

sa

Zanemarljiv

i troškovi, u

okviru

Konsultan

t za zaštitu

životne

17

materijala i

opreme

uključujući i

opremu koja

bi mogla da

sadrži

supstance

koje oštećuju

ozonski

omotač

(ODS*), kao

što su uređaji

za

klimatizaciju

, frižideri,

aparati za

zaštitu od

požara i td.

*ODS-

Ozone

Depleting

Substances

radova koja se

odnosi na

nabavku

materijala i

opreme.

Na gradilištu

(Klinički

centar) –

pregledom

atestne

dokumentacij

e proizvođača

materijala,

atestna

dokumentacija

)

Neposrednim

pregledom

Prije početka

radova i prije

instaliranja

opreme

projektovani

m

materijalima,

kontrola da li

u

materijalima i

opremi ima

nedozoljenih

supstanci (što

se vidi iz

tehničkih

listova

prizvođača)

projektnog

budžeta

sredine

Izvođač i

nadzorni

organ

Tokom aktivnosti

implementacij

e

Korišćeni

materijali

Na gradilištu

– Klinički

centar

Ponovno

korišćenje i

recikliranje u

mogućim

prilikama,

odnosno

adekvatno

rukovanje i

uklanjanje u

drugim

slučajevima

Svakodnevn

o

Zbog

mogućeg

smanjenja

ukupne

količine

otpadnog

materijala

Zanemarljiv

i troškovi, u

okviru

projektnog

budžeta

Izvođač i

nadzorni

organ

Upravljanje

otpadom

(uključujući

opasni /

neopasni,

građevinski

otpad, boje,

rastvarači,

hemikalje)

Na gradilištu

– Klinički

centar

Kontrola

razdvajanja i

privremenog

skladištenja

otpada,

ponovo

korišćenje i

reciklaža kada

je to moguće

Kontrola

evidencije o

trajnom

zbrinjavanju

otpada

Svakodnevn

o

Po potrebi,

odnosno kad

god se otpad

odvozi sa

gradilišta

Kako bi se

smanjila

količina

otada,

spriječilo

miješanje

opasnog i

neopasnog

otpada, kao i

njegovo

nepropisno

skladištenje i

odlaganje

U okviru

projektnog

budžeta

Izvođač i

nadzorni

organ

Buka

Na gradilištu

– Klinički

centar

Kontrola

radnog

vremena

(dozvoljena je

samo dnevna

smjena)

Kontrola

ispravnosti i

pravilnog

korišćenja

opreme

Svakodnevn

o

Zbog

smanjenja

negativnog

uticaja buke

na radnike i

susjedstvo

Zanemarljiv

i troškovi, u

okviru

projektnog

budžeta

Izvođač i

nadzorni

organ

18

Kvalitet

vazduha

(prašina)

Na gradilištu

– Klinički

centar

Vizuelno

Svakodnevn

o

Zbog

smanjenja

negativnog

uticaja

prašine na

radnike i

susjedstvo

Zanemarljiv

i troškovi, u

okviru

projektnog

budžeta

Izvođač i

nadzorni

organ

Bezbjednost

radnika

Na gradilištu

– Klinički

centar

Kontrola

korišćenja

obavezne

zaštitne lične

opreme

Svakodnevn

o

Zbog

sigurnosti i

bezbjednosti

radnika

Zanemarljiv

i troškovi, u

okviru

projektnog

budžeta

Izvođač i

nadzorni

organ

Bezbijednost

pješaka i

saobraćaja

Bezbijednost

ostalih

korisnika

prostora, s

obzirom na

to da se

zgrada nece

iseljavati

tokom

adaptacije

laboratorije

Na gradilištu i

oko gradilišta

Kontrolisati da

li je gradilište

propisno

obilježeno i da

li se poštuju

saobraćajni

propisi

prilikom

dovoza

materijala i

odvoženja

otpada

Obezbijediti

bezbijedan i

nesmetan

prolaz i pristup

svim

korisnicima

prostora

Tokom

izvođenja

radova i

prilikom

prevozenja

materijala i

otpada

Tokom

izvođenja

radova

Radi

bezbijednosti

i sigurnosti

pješaka i

učesnika u

saobraćaju

Radi

bezbijednosti

svih korisnika

zgrade

Zanemarljiv

i troškovi, u

okviru

projektnog

budžeta

Izvođač i

nadzorni

organ

Tokom aktivnosti

nadzora

Tokom

perioda

nadzora

treba

kontrolisati

primjenu

mjera iz

odjeljka

A. Opšti

uslovi,

B. Opšta

obnova i / ili

izgradnja,

F. Toksične

materije i

I

Bezbijednost

saobraćaja i

pješaka

Na gradilištu

Izvjestavanje o

sprovođenju

PUŽS

Neposrednim

opažanjem,

kontrolom

dokumentacije

U okviru

redovnog

izvjestavanja

Najmanje

dva puta

mjesecno

Kako bi se

kontrolisala

primjena

Plana

upravljanja

životnom

sredinom

U okviru

projektnog

budžeta

Nadzorni

organ

Konsultan

t za zaštitu

zivotne

sredine na

INVO

projektu

19

Prilog 1. Mapa lokacije

20

Aneks 2:

IZVJEŠTAJ O JAVNIM KONSULTACIJAMA ZA PUŽS ZA PROJEKAT “HLA-MNE”

1.

Obavještenja, termini, mjesta i identifikovane zainteresovane strane

za javne konsultacije

U skladu sa zahtjevima Svjetske banke, održane su javne konsultacije u vezi sa Planom

upravljanja životnom sredinom (PUŽS) za projekat „HLA tipizacija i HLA laboratorija u Crnoj

Gori” (HLA - MNE) od 29.juna do 06. jula 2017. godine.

Klinički centar Crne Gore je uputio poziv za javne konsultacije zainteresovanoj javnosti,

organima i organizacijama na sledeći način:

Obavještenje na veb-sajtu INVO projekta, (prilog 1); http://www.heric.me/project-hla-mne-

news/javne-konsultacije-u-vezi-sa-planom-upravljanja-zivotnom-sredinom-za-projekat

Poslata su obavještenja e-mail-om sledećim institucijama i nevladinim organizacijama

(prilog 2):

- Agencija za zaštitu životne sredine - Ministarstvo održivog razvoja i turizma - Glavni grad Podgorica – Sekretarijat za planiranje i uređenje prostora i zaštitu životne

sredine - Arhus Centar Podgorica - NVO “Green Home” Podgorica

Zainteresovana javnost je imala mogućnost da obavi javni uvid u štampanu verziju nacrta

PUŽS svakog radnog dana od 29.juna do 06. jula 2017. godine od 10 do 12 časova u Kancelariji

INVO projekta u Podgorici, Rimski trg 19, prvi sprat.

Plan sa obavjestenjem o javnim konsultacijama je bio objavljen na oglasnoj tabli Kliničkog

centra (prilog 3).

Zainteresovana javnost je imala mogućnost da dostavi komentare i mišljenja na adrese

Kliničkog centra i kancelarije INVO projekta , kao i na e-mail adresu: [email protected] do 10. jula

2017. godine.

2.

Rezultati javnih konsultacija

Nije bilo predstavnika zainteresovane javnosti koji su obavili uvid u štampanu

verziju nacrta PUŽS za projekat HLA-MNE u kancelariji INVO projekta. Takođe nije bilo

dostavljenih pisanih komentara i primjedbi tokom perioda javnih konsultacija.

Konačna verzija PUŽS sa Izvještajem o javnim konsultacijama biće objavljena na sajtu

INVO projekta.

U Podgorici, 29. jula 2017. godine

http://www.heric.me/project-hla-mne-news/javne-konsultacije-u-vezi-sa-planom-upravljanja-zivotnom-sredinom-za-projekat

http://www.heric.me/project-hla-mne-news/javne-konsultacije-u-vezi-sa-planom-upravljanja-zivotnom-sredinom-za-projekat


21

Prilog 1

Prilog 2

22

Prilog 3

Documents

PLAN UPRAVLJANJA ŽIVOTNOM SREDINOM ZA INVO · PDF filegrađevinski radovi) NE 2.2. WP 3. NE NE Edukacija medicinskog osoblja / KC Zagreb, KCCG, ROSE