Embed Size (px)
Citation preview
Đinh Tiên Hoàng
Khoa Lý luận chính trị - Trường Đại học Hà Tĩnh
Địa chỉ: 447 đường 26/03 p. Đại Nài, tp. Hà Tĩnh
Mobile: 0913383832
Email: [email protected]
Nhà nước là gì ?
Nhà nước là một tổ chức đặc biệt của quyền lực chính trị, một
bộ máy chuyên làm nhiệm vụ cưỡng chế và thực hiện các
chức năng quản lý đặc biệt nhằm duy trì trật tự xã hội với
mục đích bảo về địa vị của giai cấp thống trị trong xã hội.
www.htu.edu.vn
- Nhà nước thiết lập một quyền lực công cộng đặc biệt
- Nhà nước phân chia dân cư theo lãnh thổ
- Nhà nước có chủ quyền quốc gia
- Nhà nước ban hành pháp luật và quản lý xã hội bằng
pháp luật
- Nhà nước quy định thuế và thực hiện thu các loại thuế
dưới hình thức bắt buộc.
Đặc điểm của nhà nước
www.htu.edu.vn
Bản chất của nhà nước
Nhà nước là một tổ chức đặc biệt của quyền lực
chính trị trong xã hội có giai cấp, thực hiện
chuyên chính giai cấp và các chức năng quản lý
đặc biệt nhằm bảo vệ lợi ích của giai cấp thống trị
trong xã hội, duy trì trật tự xã hội và phục vụ
những nhu cầu thiết yếu của đời sống cộng đồng
www.htu.edu.vn
Tính giai cấp
- Nhà nước là sản phẩm của xã hội có
giai cấp
- Nhà nước là bộ máy trấn áp đặc biệt
của giai cấp này đối với giai cấp khác
Tính xã hội
Nhà nước là một tổ chức quyền lực
công là phương thức tổ chức bảo
đảm lợi ích chung của xã hôi.
Bản chất của nhà nước
www.htu.edu.vn
Điều 2 (Hiến pháp 2013 )
1. Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà
nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân
dân, vì Nhân dân.
2. Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam do Nhân dân
làm chủ; tất cả quyền lực nhà nước thuộc về Nhân dân mà
nền tảng là liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp
nông dân và đội ngũ trí thức.
3. Quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối
hợp, kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực
hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp.
Bản chất của nhà nước Việt Nam
www.htu.edu.vn
Chức năng của nhà nước là các phương
diện hoạt động của nhà nước nhằm thực
hiện những nhiệm vụ đặt ra trước nhà nước
Chức năng đối nội : đảm bảo trật tự xã hội, trấn áp những
phần tử chống đối chế độ, bảo vệ và phát triển chế độ kinh
tế, văn hoá…
Chức năng đối ngoại : phòng thủ đất nước, chống sự xâm
lược từ bên ngoài, thiết lập mối quan hệ với các quốc gia
khác…
Chức năng của nhà nước
www.htu.edu.vn
Pháp luật là gì?
Pháp luật là hệ thống những qui tắc xử sự mang tính bắt buộc
chung do nhà nước ban hành hoặc thừa nhận và đảm bảo thực
hiện, thể hiện ý chí của giai cấp thống trị và là nhân tố điều
chỉnh các quan hệ xã hội pháp triển phù hợp với lợi ích của
giai cấp mình.
www.htu.edu.vn
Các thuộc tính của pháp luật
Tính quy phạm phổ biến
Tính xác định chặt chẽ về mặt hình thức
Được đảm bảo thực hiện bằng nhà nước
www.htu.edu.vn
Đặc điểm của pháp luật
PL thể hiện ý chí của giai cấp thống trị.
PL là hệ thống những quy tắc xử sự mang
tính bắt buộc chung.
PL do Nhà nước đặt ra và bảo vệ.
www.htu.edu.vn
Tính xã hội: Pháp luật được
ban hành để bảo vệ các giá trị
chung của xã hội đã được thừa
nhận, và ở chừng mực nào đó
pháp luật còn thể hiện ý chí và
bảo vệ lợi ích của các giai cấp
và tầng lớp khác nhau trong xã
hội.
Tính giai cấp: Pháp luật phản
ánh ý chí của nhà nước, của
giai cấp thống trị trong xã hội,
nội dung ý chí đó được quy
định bởi điều kiện sinh hoạt vật
chất của giai cấp thống trị
Bản chất của pháp luật
www.htu.edu.vn
QPPL là những quy tắc xử sự mang tính bắt buộc chung, do các cơ quan
nhà nước có thẩm quyền ban hành hoặc thừa nhận và bảo đảm thực hiện,
thể hiện ý chí và bảo vệ lợi ích của giai cấp thống trị, dùng để điều chỉnh
các quan hệ xã hội.
Quy phạm pháp luật thể hiện ý chí của giai cấp thống trị
Quy phạm pháp luật là quy tắc của hành vi có tính bắt buộc chung, phổ
biến
Việc thực hiện các quy phạm pháp luật được nhà nước thừa nhận và
đảm bảo bằng sức mạnh cưỡng chế của nhà nước.
Quy phạm pháp luật có tính xác định chặt chẽ về mặt hình thức.
Quy phạm pháp luật
www.htu.edu.vn
Giả định: là bộ phận quy định địa điểm, thời gian, chủ thể, các hoàn cảnh,
tình huống có thể xảy ra trong thực tế mà nếu hoàn cảnh, tình huống đó xảy
ra thì các chủ thể phải hành động theo quy tắc xử sự mà quy phạm đặt ra.
Đây là phần nêu lên trường hợp sẽ áp dụng quy phạm đó.
Quy định: là bộ phận trung tâm của quy phạm pháp luật và không thể thiếu.
Nó nêu lên quy tắc xử sự mà mọi người phải thi hành khi xuất hiện những
điều kiện mà phần giả định đã đặt ra.
Chế tài: là bộ phận chỉ ra những biện pháp tác động mà Nhà nước sẽ áp
dụng đối với chủ thể không thực hiện hoặc thực hiện không đúng quy tắc xử
sự đã được nêu trong phần quy định của quy phạm và cũng là hậu quả pháp
lý bất lợi mà chủ thể phải gánh chịu khi không thực hiện đúng nội dung tại
phần quy dịnh.
Cấu trúc của QPPL
www.htu.edu.vn
Điều 138 BLHS 1999 (SĐ, BS 2009) : Người nào
trộm cắp tài sản của người khác / có giá trị từ năm
trăm nghìn đồng đến dưới năm mươi triệu đồng hoặc
dưới năm trăm nghìn đồng nhưng gây hậu quả nghiêm
trọng hoặc đã bị xử phạt hành chính về hành vi chiếm
đoạt hoặc đã bị kết án về tội chiếm đoạt tài sản, chưa
được xoá án tích mà còn vi phạm, / thì bị phạt cải tạo
không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ sáu tháng
đến ba năm.
Ví dụ :
www.htu.edu.vn
Pháp chế xã hội chủ nghĩa là một chế độ đặc
biệt của đời sống chính trị - xã hội, trong đó tất
cả các cơ quan nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ
chức xã hội, nhân viên nhà nước, nhân viên
các tổ chức xã hội và mọi công dân đều phải
tôn trọng và thực hiện pháp luật một cách
nghiêm chỉnh, triệt để và chính xác.
Pháp chế xã hội chủ nghĩa
www.htu.edu.vn
Tôn trọng tính tối cao của Hiến pháp và luật.
Bảo đảm tính thống nhất của pháp chế trên quy mô toàn
quốc.
Các cơ quan xây dựng pháp luật, tổ chức thực hiện và bảo vệ
pháp luật phải hoạt động một cách tích cực, chủ động và có
hiệu quả.
Không tách rời công tác pháp chế với văn hoá và văn hoá
pháp lý.
Những yêu cầu cơ bản của pháp chế XHCN
www.htu.edu.vn
Để củng cố và tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa phải áp
dụng nhiều biện pháp đồng bộ, trong đó có các biện pháp cơ bản
sau:
Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác pháp chế.
Đẩy mạnh công tác xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật
xã hội chủ nghĩa.
Tăng cường công tác tổ chức thực hiện pháp luật.
Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm minh
những hành vi vi phạm pháp luật.
Vấn đề tăng cường pháp chế XHCN
www.htu.edu.vn
Thực hiện pháp luật là hoạt động có mục đích nhằm hiện
thực hoá các quy định của pháp luật, làm cho chúng đi
vào cuộc sống, trở thành những hành vi thực tế hợp pháp
của các chủ thể:
Tuân thủ (tuân theo) pháp luật
Thi hành (chấp hành) pháp luật
Sử dụng pháp luật
Áp dụng pháp luật
Thực hiện pháp luật là gì ?
www.htu.edu.vn
Vi phạm pháp luật là hành vi (hành động hoặc
không hành động) trái pháp luật của các chủ
thể pháp luật (cá nhân hoặc tổ chức) thực hiện
(một cách cố ý hoặc vô ý) trái với các yêu cầu
của quy phạm pháp luật, xâm hại tới các quan
hệ xã hội được pháp luật bảo vệ.
Vi phạm pháp luật
www.htu.edu.vn
Mặt khách quan của vi phạm pháp luật
Khách thể cuả vi phạm pháp luật
Mặt chủ quan của vi phạm pháp luật
Chủ thể của vi phạm pháp luật
Cấu thành của vi phạm pháp luật
www.htu.edu.vn
Vi phạm hình sự (tội phạm):
Vi phạm hành chính
Vi phạm kỷ luật
Vi phạm dân sự
Các loại vi phạm pháp luật
www.htu.edu.vn
Trách nhiệm pháp lý là hậu quả pháp lý bất lợi mà cá
nhân hoặc tổ chức phải gánh chịu khi thực hiện hành
vi vi phạm pháp luật.
Các loại trách nhiệm pháp lý:
Trách nhiệm hành chính
Trách nhiệm hình sự (hình phạt)
Trách nhiệm dân sự
Trách nhiệm kỷ luật
Trách nhiệm pháp lý
www.htu.edu.vn
Đối tượng điều chỉnh của một ngành luật là những
quan hệ xã hội cùng loại thuộc một lĩnh vực của đời
sống xã hội được ngành luật đó điều chỉnh.
Phương pháp điều chỉnh của một ngành luật là
những cách thức tác động vào các quan hệ xã hội
thuộc phạm vi điều chỉnh của ngành luật đó.
Đối tượng điều chỉnh ,
Phương pháp điều chỉnh của một ngành luật
Nội dung quyền sở hữu
www.htu.edu.vn
Quyền sở hữu là một khái niệm pháp lý, đó
chính là pháp luật về sở hữu. Nội dung quyền
sở hữu là tổng hợp các quy phạm pháp luật
điều chỉnh các quan hệ xã hội, bao gồm các
quyền chiếm hữu, sử dụng và định đoạt các tư
liệu sản xuất, tư liệu tiêu dùng và những tài
sản khác theo quy định của pháp luật.
Quyền chiếm hữu
Là quyền nắm giữ, quản lý tài sản
- Chiếm hữu có căn cứ pháp luật
1. Chủ sở hữu chiếm hữu tài sản;
2. Người được chủ sở hữu uỷ quyền quản lý tài sản;
3. Người được chuyển giao quyền chiếm hữu thông qua giao dịch dân sự phù hợp với quy định của pháp luật;
4. Người phát hiện và giữ tài sản vô chủ, tài sản không xác định được ai là chủ sở hữu, tài sản bị đánh rơi, bị bỏ quên, bị chôn giấu, bị chìm đắm phù hợp với các điều kiện do pháp luật quy định;
5. Người phát hiện và giữ gia súc, gia cầm, vật nuôi dưới nước bị thất lạc phù hợp với các điều kiện do pháp luật quy định;
6. Các trường hợp khác do pháp luật quy định.
- Chiếm hữu không có căn cứ pháp luật.
Quyền sử dụng
Quyền sử dụng là quyền khai thác công
dụng, hưởng hoa lợi, lợi tức từ tài sản
Quyền sử dụng của chủ sở hữu
Quyền sử dụng của người không phải là
chủ sở hữu
www.htu.edu.vn
Quyền định đoạt
Quyền sử dụng là quyền chuyển giao
quyền sở hữu tài sản hoặc từ bỏ quyền sở
hữu đó.
Quyền định đoạt của chủ sở hữu
Quyền định đoạt của người không phải là
chủ sở hữu
Các căn cứ xác lập quyền sở hữu
Xác lập theo hợp đồng hoặc theo giao dịch một bên: mua - bán,
tặng - cho, cho vay…và việc nhận tài sản theo di chúc, trong hứa
thưởng và thi có giải…
Xác lập theo quy định của pháp luật khi có các căn cứ sau:
+ Kết quả lao động sản xuất - kinh doanh hợp pháp;
+ Tài sản trong trường hợp sáp nhập, trộn lẫn, chế biến;
+ Tài sản không xác định được chủ sở hữu hoặc do bị chôn dấu,
đánh rơi, bỏ quên sau một thời gian nhất định tương ứng với
mỗi sự kiện và giá trị tài sản;
+ Người bắt được gia súc, gia cầm, vật nuôi dưới nước bị thất
lạc có thông báo công khai và sau một thời hạn nhất định;
+ Được thừa kế tài sản theo pháp luật.
Xác lập theo những căn cứ riêng biệt theo quy
định của pháp luật:
+ Chiếm hữu không có căn cứ pháp luật
nhưng ngay tình, liên tục, công khai trong
thời hạn 10 năm đối với động sản, 30 năm
đối với bất động sản
+ Tài sản bị tịch thu, trưng mua sẽ thuộc sở
hữu của Nhà nước.
Các căn cứ xác lập quyền sở hữu
Các hình thức sở hữu
Sở hữu nhà nước
Sở hữu của tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ
chức chính trị - xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội - nghề
nghiệp, tổ chức xã hội
Sở hữu tập thể
Sở hữu tư nhân
Sở hữu chung:
+ Sở hữu chung theo phần
+ Sở hữu chung hợp nhất
+ Sở hữu chung cộng đồng
+ Sở hữu chung hỗn hợp
Tội phạm và các chế định khác
liên quan đến tội phạm
“Tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong
Bộ luật Hình sự, do người có năng lực trách nhiệm hình sự thực
hiện một cách cố ý hoặc vô ý, xâm phạm độc lập, chủ quyền,
thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, xâm phạm chế độ chính trị, chế độ
kinh tế, nền văn hoá, quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã
hội, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, xâm phạm tính mạng,
sức khoẻ, danh dự, nhân phẩm, tự do, tài sản, các quyền, lợi ích
hợp pháp khác của công dân, xâm phạm những lĩnh vực khác
của trật tự pháp luật xã hội chủ nghĩa”. (Điều 8, BLHS 1999)
Đinh Tiên Hoàng
Khoa Lý luận chính trị - Trường Đại học Hà Tĩnh
Địa chỉ: 447 đường 26/03 p. Đại Nài, tp. Hà Tĩnh
Mobile: 0913383832
Email: [email protected]
