2/2014

3

Szanowni Czytelnicy!Wa¿ne wydarzenia z ró¿nych dziedzin ¿ycia zdomi-

nowa³y koñcz¹cy siê rok akademicki w Akademii im. JanaD³ugosza. Za nami spotkania przedstawicieli nie tylkoœwiata nauki, ale równie¿ polityki, kultury, sceny, którychpodejmowali pracownicy Uczelni. Przegl¹daj¹c kalen-darium wydarzeñ, mo¿na œmia³o stwierdziæ, ¿e by³ to rokudany. Taki, który zaznaczy³ siê rozwojem i aktywnoœci¹pracowników AJD. Z ca³¹ pewnoœci¹ dope³nieniem koñ-cz¹cego siê roku akademickiego 2013/2014 stanie siêjednak 57. Zjazd Polskiego Towarzystwa Chemicznegooraz Stowarzyszenia In¿ynierów i Techników Przemys³uChemicznego. Konferencja odbêdzie siê w dniach 14-18wrzeœnia w Czêstochowie. Mi³o poinformowaæ, ¿e jednymz jej organizatorów jest AJD. Organizatorzy spodziewaj¹siê blisko tysi¹ca uczestników. Wœród nich laureata Na-grody Nobla, co z pewnoœci¹ bêdzie najlepsz¹ rekomen-dacj¹ rangi wydarzenia.

Za nami wa¿ne jubileusze. Celebrowane w ca³ymkraju i wszêdzie tam, gdzie mieszkaj¹ Polacy, by³y obchody25-lecia wyborów z 4 czerwca 1989 roku. Nie zabrak³opodsumowañ. Z perspektywy minionych lat oceniliœmy,co uda³o siê przez æwieræ wieku wypracowaæ, dokonuj¹cznacz¹cych zmian w otaczaj¹cej nas rzeczywistoœci. Beznich nie by³yby mo¿liwe inwestycje, nowe budynki, la-boratoria, nowoczesne kierunki studiów czy zagranicznekontakty z naukowcami z ca³ego œwiata. 20-lecie istnieniapodsumowa³ równie¿ Uniwersytet Trzeciego Wieku, którydzia³a przy Wydziale Pedagogicznym AJD. Jeden z najstar-szych w regionie, cieszy siê nies³abn¹cym zainteresowa-niem coraz to nowych rzesz s³uchaczy-seniorów, którzypostawili sobie za cel kszta³cenie przez ca³e ¿ycie. Gratu-luj¹c zapa³u i „g³odu wiedzy”, wypada ¿yczyæ tego samegoinnym. Zw³aszcza ¿e za pasem nowy rok akademicki 2014/2015. Ju¿ teraz zapowiada siê równie ciekawie. Wszakw planach m.in. jubileusz 600. urodzin naszego patronaJana D³ugosza.

Redakcja

Od Redakcji

SPIS TREŚCIOd Redakcji 3Dzień Otwarty w Akademii 3Młodym o Unii i o Uniwersytecie 4Senat kontra Senat 4Rok Długoszowski uchwalony na AJD 5Janusz Piechociński z wykłademdla studentów 5Tweetujemy na Twitterze 5Filary kraju i Akademii 6Pamiętamy o zmarłychpracownikach AJD… 6Jubileusz prof. Elżbiety Hurnikowej 7Dokumentalnie o Częstochowie 7Po indeks AJD 720 lat minęło… Jak to się zaczęło? 8Porozumienie o bezpieczeństwie 10Mstów w opracowaniu 10Jubileusz 60. urodzin profesora AJDdr. hab. Adama Rosoła 11Konferencja Polonistyk Uniwersyteckich 12W poszukiwaniu jakości życia 14Wykład on-line na WNS 14Konferencja doradców zawodowych 15Współczesne wyzwania wobecedukacji elementarnej 16Znani absolwenci AJD:Dagmara Drzazga 17Funkcje ksiąg wieczystych w ujęciuprawno-porównawczym 18Pod patronatem JM Rektora AJD 18Zabytkowa Częstochowa 19Mgr Wacław Baczyńskiwe wspomnieniach... 20Pożegnanie Profesora Owsika 20Astronomiczna wiosna w AJD 21O nauce mówmy młodym ich językiem 23O przeszłości w naszej bibliotece 23Opowieść o Chopinie śpiewem i tańcem 24Studenci muzyki z nagrodami 24Pedagogiczne Koło NaukoweKOSMODROM 25Wyróżnienie dla studentki grafiki 25Skandaliczne, gorące, ciągle na czasie... 26Studenci dla chorych na białaczkę 27Srebro i złoto 27ISD AJD na podium 27Tomasz Góra po Mistrzostwach Europy 27Życie intymneśredniowiecznych świętych 28

DZIEŃ OTWARTYW AKADEMII

Echo Dnia Otwartego w AJD (25 marca) wci¹¿ s³ychaænie tylko w Uczelni, ale równie¿ w czêstochowskich (i nietylko) mediach. W archiwach redakcji pozosta³y pozytywneartyku³y i audycje o Uczelni. Liczymy, ¿e podobnie doceni¹j¹ nasi studenci, kandydaci na studia w najbli¿szych latachoraz czêstochowianie i pozostali mieszkañcy regionu. Tym-czasem my prze¿yjmy to jeszcze raz w fotorelacji, któr¹prezentujemy na stronach internetowych AJD:http://www.ajd.czest.pl/n2527,Echo-Dnia-Otwartego-w-regionie--Polsce---ba------w-swiecie

RRRRReseseseses aaaaacademiCcademiCcademiCcademiCcademiCaeaeaeaeae

4

Aktualności

MŁODYM O UNII I O UNIWERSYTECIEZ wyk³adem „Wielka szansa Polski

- 10 lat Polski w Unii Europejskiej” goœci³na Wydziale Nauk Spo³ecznych AJD premier JerzyBuzek (14 maja). Prelegent scharakteryzowa³ zyski,jakie Polska wynios³a z akcesji do Unii Europejskiej.Odniós³ siê równie¿ do sytuacji miêdzynarodowej,szczególnie w kontekœcie sposobów pozyskiwaniaenergii ze Ÿróde³ tradycyjnych, a tak¿e odnawialnychoraz elektrowni atomowych. W trakcie spotkaniapada³y z sali pytania dotycz¹ce bezrobocia, szczególniewœród m³odych oraz koniecznoœci emigracji w poszu-kiwaniu zatrudnienia. Premier przytoczy³ dane, z któ-rych wynika, ¿e chocia¿ sporo zosta³o jeszcze dozrobienia, to jednak w najbogatszych krajach tzw.„starej Unii” równie¿ notuje siê podobne zjawiska.Zapewni³ jednak, ¿e rozwój kraju w najbli¿szych latachpowinien spowodowaæ stworzenie nowych miejscpracy, które roz³aduj¹ trudn¹ sytuacjê wœród absolwentówwy¿szych Uczelni. W dalszej czêœci wizyty premiera JerzegoBuzka odby³y siê rozmowy dotycz¹ce strategii dzia³añzmierzaj¹cych do przekszta³cenia AJD w Uniwersytet. Bytego dokonaæ, Uczelnia musi zgromadziæ szeœæ uprawnieñdo nadawania stopnia doktora. Obecnie szczyci siê ju¿czterema: z chemii, fizyki, historii, literaturoznawstwa, a starasiê o uprawnienia w ramach sztuk piêknych. Jerzy Buzekzapowiedzia³, ¿e wesprze ten proces.

– Czêstochowa zas³uguje na uniwersytet – t³umaczypremier. – Bêdê lobbowa³ i przekonywa³ do jego utworzenia,bo to szansa na rozwój ca³ego regionu, który zamieszkujeprawie milion osób. Chocia¿ nie mam bezpoœredniego wp³y-wu na gremia zajmuj¹ce siê przyznawaniem uprawnieñ, tojednak staram siê t³umaczyæ decydentom, jak wa¿ne zna-czenie ma ich decyzja. Liczê, ¿e w najbli¿szych miesi¹cachuda siê uzyskaæ potrzebne uprawnienie.

Jednoczeœnie Rektor AJD dr hab. Zygmunt B¹k, prof.AJD zapowiedzia³, ¿e jesieni¹ Akademia z³o¿y stosownywniosek o przyznanie praw do doktoryzowania z jêzy-koznawstwa.

– Chocia¿ terminy s¹ napiête, to jednak wierzymy, ¿ew 2015 roku, czyli w czasie obchodów jubileuszu urodzinnaszego patrona Jana D³ugosza, uda siê spe³niæ wymogii droga do powstania uniwersytetu stanie otworem – zapo-wiada Rektor. – Tym bardziej, ¿e po spe³nieniu wymogówspraw¹ zajmuje siê ju¿ tylko Minister Nauki i SzkolnictwaWy¿szego. Nie, jak by³o do tej pory, parlament. St¹d decyzjao powstaniu uniwersytetu przyrodniczo-humanistycznegomo¿e zapaœæ szybciej.

Mi³ym upominkiem na zakoñczenie wizyty w czêsto-chowskiej AJD by³o wrêczenie Jerzemu Buzkowi portretu.Powsta³ w trakcie wyk³adu. Wykona³a go studentka Wydzia³uSztuki Katarzyna Bekus.

21 czerwca na stadionie pi³karskim SkryCzêstochowa reprezentacja Senatów Uczelni

w meczu pi³karskim pokona³a dru¿ynê Senatu RP. Re-prezentacjê Uczelni w sposób znacz¹cy wzmocnili pracow-nicy AJD: prof. Arkadiusz Marzec, mgr Jerzy Maruszczyki prof. Zygmunt B¹k (JM Rektor). Akademicy wygrali 3:2.Warto podkreœliæ, ¿e mecz mia³ swoj¹ dramaturgiê – graj¹cyna pozycji stopera prof. Zygmunt B¹k w ostatniej minuciemeczu uratowa³ zwyciêstwo.

To by³o œwietne uzupe³nienie mundialu w Brazylii. Tymbardziej, ¿e rozgrywaj¹c spotkanie, zawodnicy zbierali fun-dusze na Stowarzyszenie „Skrawek Nieba”. Organizacjapomaga ubogim dzieciom.

Mecz charytatywny „Senat RP kontra Senaty uczelniwy¿szych” po raz pierwszy zosta³ rozegrany w 2008 roku.

Zebrane pieni¹dze przekazano na pomoc dzieciom pociê¿kich urazach mózgu oraz wybudowanie pierwszejw Polsce kliniki przy Centrum Zdrowia Dziecka w War-szawie. Sukces ten uda³o siê powtórzyæ dwa lata póŸniej,kiedy to w 2010 roku zasililiœmy XX Jubileuszow¹ EdycjêŒl¹skiego Funduszu Stypendialnego im. Adama Gra-czyñskiego. Warto zaznaczyæ, ¿e dziêki ofiarnoœci dar-czyñców Fundacja przyzna³a stypendia naukowo-socjalnena kwotê ponad 850 tys. z³. Pomog³a prawie 600 mieszkañ-com województwa œl¹skiego w zdobyciu wy¿szego wy-kszta³cenia. Wspomniany mecz poœwiêcony by³ pamiêciKrystyny Bochenek, inicjatorki meczu „Senat RP kontraSenaty uczelni wy¿szych” (zmar³ej tragicznie 10 kwietnia2010 roku w katastrofie lotniczej pod Smoleñskiem).

SENAT KONTRA SENAT

Premier Jerzy Buzek w Auli WNS, fot.: arch.

2/2014

5

UCHWAŁA Nr 20/2014 Senatu Akademii im. Jana Długosza w Częstochowiez dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie poparcia wniosku Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa

Historycznego, skierowanego do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, dotyczącego przyjęciauchwały stanowiącej rok 2015 rokiem Jana Długosza w Polsce.

Na podstawie art. 62 ust 1 ustawy z dnia 27 lipca2005 r. Prawo o szkolnictwie wy¿szym (Dz. U. 2012. 572.t.j. z póŸn. zm.) w zwi¹zku z § 22 ust. 4 Statutu AJD, SenatUczelni postanawia, co nastêpuje:

§ 1Senat Akademii im. Jana D³ugosza w pe³ni popiera

wniosek Zarz¹du G³ównego Polskiego Towarzystwa Histo-rycznego, skierowany do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiejw sprawie przyjêcia uchwa³y stanowi¹cej rok 2015 rokiemJana D³ugosza w Polsce.

Nie ulega w¹tpliwoœci, ¿e historyk nale¿y do grona naj-wybitniejszych Polaków w dziejach naszego pañstwa i Na-rodu. Jest powszechnie uznawany za ojca polskiej histo-riografii. Jego najwa¿niejsze dzie³o, Roczniki czyli kronikis³awnego Królestwa Polskiego, przedstawia w dwunastuobszernych ksiêgach dzieje Polski od czasów legendarnychdo roku 1480. Jest to nie tylko najwybitniejsze osi¹gniêcie

historiografii polskiej doby œredniowiecza o trwa³ej wartoœciŸród³owej, ale te¿ nie znajduje sobie równych w skali euro-pejskiej XV stulecia. Roczniki stanowi³y w czasach niewolii stanowi¹ w niepodleg³ej Polsce niezast¹pione Ÿród³o wiedzyna temat œredniowiecznej Europy oraz inspiracjê dla wielupokoleñ polskich pisarzy historycznych.

Akademia im. Jana D³ugosza w Czêstochowie, w nawi¹-zaniu do swojej misji, podjê³a dzia³ania na rzecz uczczeniapamiêci historyka oraz przypomnienia i wspó³czesnej inter-pretacji jego znaczenia. Kronikarz by³ nie tylko mediumprzesz³oœci i œwiadkiem swojego czasu, równie intensywniepracowa³ na rzecz przysz³oœci pañstwa polskiego, wy-chowuj¹c synów królewskich. Ca³a spo³ecznoœæ akademickaUczelni, maj¹c w œwiadomoœci bliskoœæ Czêstochowyi rodzinnej wsi zas³u¿onego kronikarza, w³¹czy³a siê w przy-gotowania 600. rocznicy jego urodzin. Planujemy zorga-nizowanie dwóch miêdzynarodowych konferencji,koncertów muzycznych oraz pleneru malarskiego,przeprowadzenie badañ archeologicznych w BrzeŸnicy,w której urodzi³ siê D³ugosz oraz inne dzia³ania, maj¹ce nacelu konsolidacjê œrodowiska akademickiego z otoczeniemspo³ecznym, a tak¿e integracjê przedstawicieli ró¿nychdyscyplin nauki z Polski i Europy.

Podzielaj¹c uzasadnienie wniosku Zarz¹du G³ównegoPolskiego Towarzystwa Historycznego, Senat Akademii im.Jana D³ugosza w Czêstochowie wyra¿a nadziejê, ¿e 600-lecie urodzin jednego z najwybitniejszych Polaków w ponad-tysi¹cletnich dziejach naszego pañstwa zyska stosown¹ doznaczenia patrona naszej Uczelni rangê.

§ 2Uchwa³ê podjêto w g³osowaniu jawnymtak – 28nie – 0wstrzymuj¹cych siê – 0w którym uczestniczy³o 28 senatorów spoœród 34

cz³onków Senatu AJD z prawem g³osu.

§ 3Uchwa³a wchodzi w ¿ycie z dniem podjêcia.

ROK DŁUGOSZOWSKIUCHWALONY NA AJD

W 2015 roku mija 600-lecie urodzin patrona naszej uczelni. O tym jak¿e wa¿nymwydarzeniu pisaliœmy na ³amach „Res Academicae” ju¿ wielokrotnie. W bie¿¹cym numerzeprzychodzi nam poinformowaæ Czytelników o kolejnych krokach pozwalaj¹cych uczciæpostaæ Jana D³ugosza. Poni¿ej przezentujemy treœæ uchwa³y przyjêtej przez Senat AJD.

JANUSZ PIECHOCIŃSKIZ WYKŁADEM

DLA STUDENTÓWJanusz Piechociñski (wicepremier RP, Minister

Gospodarki) goœci³ 22 marca w AJD. W czasie wizyty naWydziale Nauk Spo³ecznych wyg³osi³ wyk³ad „M³odzi ludziea wyzwania gospodarcze Polski”.

TWEETUJEMYNA TWITTERZE

Nowe informacje o AJD – b³yskawicznie, ciekawiei „zawsze na temat”, teraz równie¿ dostêpne na Twitterze.Od kilku tygodni na kolejnym portalu spo³ecznoœciowym.Tweetnij do nas. Zapraszamy!

RRRRReseseseses aaaaacademiCcademiCcademiCcademiCcademiCaeaeaeaeae

6

PAMIĘTAMYO ZMARŁYCH PRACOWNIKACH AJD…

Potwierdzeniem tego jest ods³oniêcie tablicy poœwiê-conej prof. Bart³omiejowi Szyndlerowi. Uroczystoœæ odby³asiê 5 czerwca w sali nr 26 budynku Wydzia³u Filologiczno-Historycznego AJD (al. Armii Krajowej 36a). Uczestniczyliw niej przyjaciele, wspó³pracownicy, mi³oœnicy twórczoœciprofesora. Wœród w³adz rektorskich i dziekañskich Uczelnibyli równie¿ bliscy cenionego naukowca – ¿ona Teresa orazcórka dr hab. Anna Szyndler.

– To wspaniale, ¿e tylu ludzi pamiêta o tacie oraz jegopracy – mówi Anna Szyndler, córka. – Tata poœwiêci³ tejUczelni 12 lat ¿ycia. Zawsze ciep³o wyra¿a³ siê o atmosferze

panuj¹cej w Akademii. Wielu by³o z nim w trudnychchwilach. Dziêkujê za wszystko.

Ciep³o profesora wspomina³a tak¿e dziekan Wydzia³uFilologiczno-Historycznego dr hab. Agnieszka Czajkowska,prof. AJD. Wielokrotnie podkreœli³a, ¿e prace naukowcanadal ciesz¹ siê uznaniem w gronie historyków.

– Istnieje te¿ rzesza historyków-amatorów, którzypowo³uj¹ siê na ksi¹¿ki prof. Bart³omieja Szyndlera. Naforach historycznych ludzie polecaj¹ sobie prace, odwo³uj¹siê do nich, prowadz¹ polemiki w oparciu o nie. To chybanajlepsza rekomendacja, jakiej klasy historykiem by³ naszzmar³y kolega. Zachêcam do zapoznania siê z jegoogromnym dorobkiem, o którym nie da siê mówiæ w kilkus³owach.

Ods³oniêcie tablicy nie jest przypadkowe. Prof.Bart³omiej Szyndler by³ znawc¹ i mi³oœnikiem epokikoœciuszkowskiej. A w³aœnie w naszej Uczelni odby³a siêkonferencja „Tadeusz Koœciuszko. Historia-Mity-Tradycja”.5-7 czerwca naukowcy obradowali w Czêstochowie, a tak¿ew pobliskich Szczekocinach (miejsce bitwy). Wiêcej nastronach http://www.ajd.czest.pl/n2604,Co-wiemy-o-Kosciuszce-.

Profesor Szyndler urodzi³ siê w 1938 w Bêdzinie. Zmar³6 stycznia 2011. Na tablicy umieszczono napis „Istniejemy,póki ktoœ o nas pamiêta”.

FILARY KRAJU I AKADEMIIÆwieræ wieku temu Polska odzyska³a niepodleg³oœæ. Dzieñ 4 czerwca uwa¿any jest za datê tegojubileuszu. Z tej okazji dziennikarze poprosili JM Rektora AJD o odpowiedzi na pytania

dotycz¹ce podsumowania okr¹g³ej rocznicy. Oto co powiedzia³ dr hab. in¿. Zygmunt B¹k, prof. AJD.

Czym jest dla mnie Dzieñ Wolnoœci?4 czerwca to dla mnie jeden z najwa¿niejszych dni w roku. Doskonale po latach gopamiêtam. Prze¿y³em go œwiadomie, maj¹c ogromne przeœwiadczenie, ¿e jestniezwykle wa¿ny dla narodu i mnie samego. Teraz, po latach docieraj¹ do mnieci¹gle nowe bodŸce, które daj¹ powody do myœlenia i zarazem wyciagniêcia nowychwniosków. Æwieræ wieku, jakie up³ynê³o od tego pierwszego dnia, jest doskona³ymœwiadectwem rangi i zarazem wagi dnia 4 czerwca, który sta³ siê granic¹ koñcaepoki zniewolenia i pocz¹tkiem nowych, lepszych czasów.Jakie wydarzenie w 25-leciu by³o dla mnie najwa¿niejsze?Tych wydarzeñ by³o bardzo wiele. Dla narodu i mnie samego na pierwszy planwysuwaj¹ siê dwa sukcesy: 1 kwietnia 1999 roku – data wst¹pienia Polski doNATO oraz 1 maja 2004 roku – dzieñ wejœcia do Unii Europejskiej. Te osi¹gniêciana lata przypieczêtowa³y kierunki zmian, jakie zachodz¹ w Polsce, a tak¿e potwier-dzi³y nasz¹ przynale¿noœæ do œwiata zachodniego, z poszanowaniem bizantyjskiego.Jakie s¹ moje marzenia o przysz³oœci?Mam jedno marzenie. Pragnê przekszta³cenia Akademii im. Jana D³ugosza w uniwersytet. Marzenia siê spe³niaj¹, a ¿ejestem rektorem uczelni nie tylko ambitnej, ale równie¿ dynamicznie rozwijaj¹cej siê, jestem spokojny i przekonany, ¿e toju¿ tylko kwestia czasu i dobrej woli ze strony osób odpowiedzialnych za ten proces. Z jednej strony œrodowisko AJD musisiê postaraæ i dope³niæ kryteriów, do których brakuje ju¿ tak niewiele. Z drugiej strony prosimy o wsparcie wszystkich,którzy mog¹ nam w tym pomóc.

Ods³oniêcie tablicypami¹tkowej, fot.: arch.

JM Rektor dr hab. in¿. ZygmuntB¹k, prof. AJD, fot.: arch.

2/2014

7

JUBILEUSZ PROF. ELŻBIETY HURNIKOWEJ25 czerwca odby³ siê Jubileusz 25-lecia pracy w Akademii im. Jana D³ugosza w Czêstochowie

oraz na rzecz kultury miasta dr hab. prof. AJD El¿biety Hurnik. W³adze Uczelni, wspó³pracownicyprzyjaciele i studenci pani profesor spotkali siê w czêstochowskim ratuszu, aby pogratulowaæ jubilatce.

DOKUMENTALNIE O CZĘSTOCHOWIEIdea zorganizowania w Czêstochowie

imprezy filmowej poœwiêconej tematyce „MojejMa³ej Ojczyzny” narodzi³a siê na Wydziale Filologiczno-Historycznym Akademii im. Jana D³ugosza. Celem tegoprzedsiêwziêcia jest integracja ma³ych œrodowisk lokalnychoraz poszukiwanie w kontekstach historycznym i kulturo-zoficznym elementów to¿samoœci naszej ma³ej czêstochows-kiej Ojczyzny. Pokazowi filmów dokumentalnych towa-rzyszy³y debaty studentów, doktorantów, pracownikównaukowych oraz widzów.

Pierwszy Festiwal Filmów Dokumentalnych im. BraciKrzemiñskich „Moja ma³a Ojczyzna” poœwiêcony zosta³w ca³oœci Czêstochowie. W pierwszym dniu zaprezento-wano filmy dokumentalne z ¿ycia miasta w ró¿nych okresachhistorycznych XX wieku, w tym filmy braci Krzemiñskich.W drugim dniu przedstawiono filmy dotycz¹ce twórcówzwi¹zanych z Czêstochow¹.

Bracia Antoni i W³adys³aw Krzemiñscy – pionierzykinematografii polskiej zakupili od braci Lumière aparatprojekcyjny, z którym wêdrowali po ca³ym kraju, a tak¿eRosji, dotarli a¿ po W³adywostok. Jako pierwsi na ziemiachpolskich za³o¿yli w £odzi sta³y kinoteatr. Do Czêstochowy

przybyli w 1909 roku, by tu pozostaæ na sta³e. Otworzylikinoteatr „Odeon”, zakupili kamerê i od 1912 roku zaczêlinagrywaæ wa¿ne wydarzenia, jakie siê dzia³y w Czêsto-chowie, potem pokazywali je w swoim kinie. Uda³o siêustaliæ, ¿e nagrali oko³o 40 filmów. Piêæ z nich zachowa³osiê do tej pory, zaprezentowano je na Festiwalu.

Festiwal odby³ siê w dniach 14-15 czerwca 2014 rokupod patronatem: Prezydenta Miasta Czêstochowy, PrezesaTVP S.A. Juliusza Brauna, JM Rektora Akademii im. JanaD³ugosza dra hab. in¿. Zygmunta B¹ka, prof. AJD. Miejscemspotkania by³ Oœrodek Kultury Filmowej.

Profesor El¿bieta Hurnik urodzi³a siê w 1953 rokuw Czêstochowie. W latach 1972-1977 studiowa³a polo-nistykê na Uniwersytecie Œl¹skimw Katowicach. Pod kierunkiemprof. dra hab. Ireneusza Opackiegonapisa³a pracê magistersk¹ orazrozprawê doktorsk¹ na temat poezjimiêdzywojennej Marii Pawlikows-kiej-Jasnorzewskiej, któr¹ obroni³aw 1987. W latach 1976-1987 pra-cowa³a w Pa³acu M³odzie¿y w Ka-towicach, w Dziale Czytelnictwa.Od 1 lutego 1987 zwi¹zana jestzawodowo z Akademi¹ im. JanaD³ugosza w Czêstochowie; po-cz¹tkowo pracowa³a na stanowi-sku asystenta, od 1 paŸdziernika1987 - adiunkta. W okresie od 1paŸdziernika 1994 do 31 lipca 1997pracowa³a jako lektor jêzyka pols-kiego w Instytucie Kszta³cenia T³umaczy UniwersytetuWiedeñskiego. 10 kwietnia 2001 uchwa³¹ Rady Wydzia³uFilologicznego w Katowicach uzyska³a stopieñ naukowy do-

ktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresieliteraturoznawstwa – literaturoznawstwa porównawczego.

Od 1 lutego 2002 pracuje nastanowisku profesora nadzwyczaj-nego w Instytucie Filologii PolskiejAJD. Kieruje Zak³adem HistoriiLiteratury Polskiej XX Wieku i Li-teratury Najnowszej. Jest wspó³-organizatorem cyklicznych konfe-rencji „Czytanie Dwudziestolecia”(3 edycje), wspó³redaktorem praczbiorowych poœwiêconych rece-pcji Dwudziestolecia miêdzywo-jennego (3 serie) i innych, PracNaukowych AJD „Filologia Polska:Historia i Teoria Literatury” (4 se-rie). Prowadzi zajêcia z historii lite-ratury M³odej Polski, XX wiekui literatury najnowszej, kultury re-gionu, metodyki pracy naukowej

literaturoznawcy, seminarium magisterskie i doktorskie. Od1 paŸdziernika 2012 jest kierownikiem Studiów Dokto-ranckich w dyscyplinie: literaturoznawstwo.

PO INDEKS AJDM³odzi Ukraiñcy szukaj¹ studiów w Polsce.W tym celu 9 maja odwiedzili czêstochowsk¹

AJD. W rozmowie z w³adzami rektorskimi dopytywalio warunki kszta³cenia u nas, zwiedzili WNS oraz kampusakademicki. Liczymy, ¿e od paŸdziernika bêdê szczyciæsiê indeksami AJD.

Gratulacje dla profesor Hurnikowej, fot.: arch.

RRRRReseseseses aaaaacademiCcademiCcademiCcademiCcademiCaeaeaeaeae

8

20 LAT MINĘŁO…JAK TO SIĘ ZACZĘŁO?

Pomys³ powstania Uniwersytetu Trzeciego Wiekuw Czêstochowie rodzi³ siê bardzo d³ugo. Propagatorami tejidei byli: dziekan Wydzia³u Pedagogicznego WSP dr MariaJuszczyk, prezydent miasta Czêstochowy dr in¿. TadeuszWrona, naczelnik Wydzia³u Oœwiaty mgr Anna Paw³owskaoraz emerytowana nauczycielka mgr Leokadia Chrz¹stek.

Dr Maria Juszczyk ju¿ w 1991 roku na posiedzeniuSenatu WSP podjê³a temat utworzenia UTW w Czêsto-chowie, ale dopiero Decyzj¹ Rady Wydzia³u Pedagogicznegoz dnia 21 wrzeœnia 1994 r. oraz Senatu Wy¿szej Szko³yPedagogicznej z dnia 9 listopada 1994 r. powo³ano z dniem14 listopada 1994 r. pierwszy w Czêstochowie UniwersytetTrzeciego Wieku.

G³ówne cele, jakie przyœwieca³y powo³aniu Uniwersy-tetu, to: w³¹czenie osób starszych do systemu kszta³ceniaustawicznego, aktywizacja intelektualna, psychiczna i fizycz-na s³uchaczy, prowadzenie badañ naukowych, opracowaniemetod dalszej edukacji osób starszych i wdra¿anie profi-laktyki gerontologicznej.

Na pierwszy rok zapisa³o siê 165 s³uchaczy w wiekuod 30 do 86 lat o zró¿nicowanym wykszta³ceniu – od podsta-wowego do wy¿szego i o ró¿nych zawodach. Podstawow¹form¹ kszta³cenia by³y wyk³ady, które odbywa³y siê razw tygodniu. Obejmowa³y one nauki medyczno-biologiczneoraz humanistyczne.

Pierwsza inauguracja odby³a siê l8 listopada 1994 r.Od tego dnia Wy¿sza Szko³a Pedagogiczna otworzy³a pod-woje dla Uniwersytetu Trzeciego Wieku. Uroczystego otwar-cia dokona³ JM Rektor prof. dr hab. Józef Œwi¹tek. Dziekandr Maria Juszczyk mianowana zosta³a kierownikiem UTW,a obecnie jest jego Honorowym Kierownikiem. Wyk³adinauguracyjny na temat „Prawa cz³owieka wyzwaniem dlawspó³czesnoœci” wyg³osi³ ks. prof. dr hab. Stanis³aw Pa-mu³a.

Pierwsze zajêcia odby³y siê 22 listopada. S³uchaczyprzybywa³o z ka¿dym dniem – pod koniec roku akade-mickiego by³o ich ju¿ 215.

Pierwsz¹ przewodnicz¹c¹ Rady Samorz¹du S³uchaczyUTW zosta³a Leokadia Chrz¹stek. Potem kolejno: El¿bietaJaz³owiecka, El¿bieta Fedyczek, Anna Gawroñska i KrystynaMalczewska. UTW ma swojego kapelana ks. kanonika JózefaKaniê.

Wyk³adowcami cotygodniowych wyk³adów byliw wiêkszoœci pracownicy naukowi ówczesnej Wy¿szejSzko³y Pedagogicznej, Politechniki Czêstochowskiej i innychuczelni. Ju¿ w pierwszym roku utworzono 10 zespo³ówtematycznych takich jak: krajoznawczo-turystyczny, lite-racki, wokalno-muzyczny i inne. Prowadzone by³y lektoratyjêzyków obcych: francuskiego, angielskiego, niemieckiego,esperanto, ³aciñskiego. W ramach rekreacji ruchowej i tu-rystycznej organizowano wspólne spacery i wycieczki. S³u-

chacze uczestniczyli w wystawach plastycznych, koncer-tach w filharmonii i spektaklach w czêstochowskim teatrze.Korzystali z si³owni, gimnastyki, tenisa sto³owego i p³ywalnioraz poznawali techniki relaksacyjne. Samorz¹d s³uchaczyorganizowa³ spotkania okolicznoœciowe takie jak: andrzejki,miko³ajki, Op³atek, Dzieñ Kobiet, spotkanie wielkanocne.

Uniwersytet nawi¹za³ wspó³pracê z Urzêdem Miasta,Politechnik¹ Czêstochowsk¹, Filharmoni¹ Czêstochowsk¹,Teatrem im. Adama Mickiewicza, „Gaude Mater”, Biblio-tek¹, Ko³em PTTK i innymi organizacjami.

I tak jest do dzisiaj. Mijaj¹ lata, a sala wyk³adowa jestzawsze wype³niona s³uchaczami. Na nasz Uniwersytetuczêszcza obecnie 800 s³uchaczy. Pierwszy CzêstochowskiUniwersytet Trzeciego Wieku wrós³ w tradycjê akademick¹i kulturow¹ Czêstochowy. Spotyka siê z uznaniem nie tylkosamych seniorów, ale tak¿e ca³ego œrodowiska. Oferta zajêæw ramach UTW by³a i jest bardzo zró¿nicowana. S³uchaczemaj¹ mo¿liwoœæ uczestnictwa w cotygodniowych wyk³a-dach z ró¿nych dziedzin ¿ycia i nauki, prowadzonych przezwyk³adowców z naszej uczelni i zaproszonych goœci. Goœci-liœmy na UTW m.in. by³ego szefa Parlamentu Europejskiegoi premiera naszego kraju prof. Jerzego Buzka, prof. LeszkaBalcerowicza, gen. Miros³awa Hermaszewskiego, gen.Tadeusza Budzika i wiele znanych i cenionych postaci zeœwiata nauki, polityki, kultury oraz sztuki.

Oprócz wyk³adów proponujemy s³uchaczom UTWdodatkowe zajêcia takie jak:

– lektoraty jêzyków obcych (j. angielski, francuski,niemiecki, hiszpañski, rosyjski, w³oski),

– zespó³ plastyczny, którego prace wystawiane s¹obecnie w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Czê-stochowie,

– pracownia komputerowa,– zajêcia ruchowe: joga, basen, tenis sto³owy, zajêcia

w sali gimnastycznej i na si³owni, – sekcja turystyczna, wycieczki muzyczne (w tym

roku do £odzi, Gliwic, Bytomia, Chorzowa), wy-cieczki do Wroc³awia, Warszawy (wizyta w Sej-mie),

– sekcja bryd¿owa,– sekcja astronomiczna,– warsztaty prozdrowotne,– sekcja fotograficzna, która przygotowa³a w holu

uczelni wystawê fotograficzn¹,– sekcja robótek rêcznych,– zespó³ „Uniwerek”.W ramach tych sekcji s³uchacze wspó³tworz¹ program

ich dzia³ania i sami go realizuj¹. Prê¿nie dzia³aj¹cy samorz¹ds³uchaczy przygotowuje dla ca³ego UTW programy kultu-ralne, wycieczki, warsztaty i inne dodatkowe formy spê-dzania wolnego czasu. Wszystkie informacje dotycz¹ce

2/2014

9

dzia³alnoœci UTW znajduj¹ siê na stronie internetowej UTW(utw.ajd.czest.pl), któr¹ tworzy i opiekuje siê WandaKasprzak. Mo¿na tam zapoznaæ siê z programem UTW,aktualnymi wydarzeniami, zobaczyæ zdjêcia, a tak¿e poznaæzainteresowania naszych s³uchaczy.

Od 6 lat s³uchacze UTW reprezentuj¹ go na Ogólno-polskiej Olimpiadzie Studentów „Trzeci Wiek na start”w £azach, z której corocznie przywo¿¹ medale.

W 2012 i 2013 roku w ramach Europejskiego Pro-jektu „Aktywny Senior – Aktywna Seniora” s³uchaczeuczestniczyli w zajêciach jogi, rozpoczêli naukê j. hiszpañs-kiego, tañców latynoamerykañskich i brali udzia³ w spot-kaniach z podró¿nikami.

S³uchacze UTW byli te¿ uczestnikami w innych pro-jektów europejskich:

– „Uniwersytet dla zdrowia”;– „Ocena narzêdzi ewaluacyjnych seniorów celem

poprawy jakoœci ich ¿ycia” (LLP Gruntvig);– „Pomiar kompetencji i zainteresowañ zawo-

dowych i zapotrzebowania na doradztwo edukacyjnei zawodowe wœród osób starszych” (dwustronny projektbadawczy pomiêdzy HDBA w Mannheim i nasz¹ uczelni¹).

Od roku 2012 prowadzone s¹ tak¿e bezp³atne zajêciakomputerowe dla s³uchaczy w ramach programu „Latarnik”– przeciw wykluczeniu technologicznemu seniorów.

W tym roku akademickim nasz UTW by³ wspó³-organizatorem Miêdzynarodowej Konferencji Naukowej„Doradztwo zawodowe dla osób 50+ wobec wyzwañwspó³czesnego rynku pracy” , która odby³a siê w dniach 8-9 maja 2014.

Od tego roku akademickiego doktoranci z Wydzia³uFilologiczno-Historycznego prowadz¹ dodatkowe wyk³adydla s³uchaczy UTW z zakresu literaturoznawstwa i historii.

Powsta³a te¿ grupa „Filozofów”, która regularnieuczêszcza na spotkania z filozofi¹.

W roku 2013 ukaza³ siê pi¹ty ju¿ numer biuletynu„NASZ UNIWERSYTET”, w którym przedstawiona zosta³ahistoria i dzia³alnoœæ naszego UTW.

W roku 2013 po raz trzeci zorganizowano przy wspó³-pracy ze studentami Filologii Polskiej „Dyktando dlaseniora”, a we wspó³pracy z samorz¹dem studenckimw 2014 po raz czwarty „Bal Pedagoga”, na którym wszyst-kie pokolenia studentów bawi³y siê razem i równie dobrze.

Powstanie i dzia³alnoœæ UTW nie by³yby mo¿liwe bezprzychylnoœci i wsparcia kolejnych w³adz uczelni. Wymiernapomoc naukowa i organizacyjna, jak udostêpnianie auli, sal,pracowni jêzykowych i komputerowych, zaplecza spor-towego, biblioteki i czytelni umo¿liwiaj¹ utrzymanie wyso-kiego poziomu dydaktycznego i stworzenie szerokiej ofertyzajêæ dodatkowych. Na potrzebê istnienia takiej formydalszego kszta³cenia i aktywnego udzia³u w ¿yciu spo³ecz-nym wskazuj¹ nie tylko kolejki pragn¹cych siê zapisaæ naUniwersytet, ale i aktywne zaanga¿owanie s³uchaczyw „¿ycie studenckie”. Wype³niona podczas wyk³adów pobrzegi aula robi wra¿enie na odwiedzaj¹cych nas goœciach

i wyk³adowcach i budzi tremê nawet wœród doœwiadczonychprelegentów.

W tym miejscu chcia³abym serdecznie podziêkowaæprzede wszystkim w³adzom naszej uczelni, by³ym i obecnym,a szczególnie Jego Magnificencji prof. Zygmuntowi B¹kowi,który od pierwszego roku swojej pierwszej kadencji wspieranasz Uniwersytet, jest nie tylko myœl¹, ale i cia³em na ka¿dejnaszej inauguracji i okolicznoœciowych spotkaniach.

Dziêkujê w³adzom naszego wydzia³u, a szczególnie panidziekan prof. Gra¿ynie Ryga³, która jeszcze nie bêd¹cdziekanem, wspó³pracowa³a z naszym Uniwersytetem, a poobjêciu funkcji dziekana opiekuje siê nami z iœcie matczyn¹trosk¹. Dziêkujê w³adzom miasta Czêstochowy, by³ymi obecnym, za wspieranie naszych dzia³añ i ¿yczliw¹ pomoc.Dziêki kierownictwu instytucji kulturalnych w naszym mieœ-cie nasi s³uchacze mog¹ korzystaæ z oferty kulturalnej tychinstytucji na preferencyjnych warunkach.

Zapraszam równie¿ do lektury biuletynu „NASZUNIWERSYTET”, który wydajemy ju¿ od 5 lat. Mo¿naw nim przeœledziæ nasz¹ dzia³alnoœæ, zapoznaæ siê z pracaminaszych s³uchaczy i niejedno siê o nich dowiedzieæ.

S³uchacze UTW zawsze chêtnie uczestnicz¹ wewszelkich zajêciach, ci¹gle maj¹ nowe pomys³y i pragnienieaktywnego ¿ycia. Du¿o za nami, ale jeszcze wiêcej przednami. Wszystkich chêtnych pracowników i studentów na-szej uczelni zapraszam do wspó³pracy z naszymUniwersytetem.

Dr Joanna GórnaKierownik UTW

Nie pytam pani¹ o lata I pana nie pytam te¿

Zreszt¹ jakie to ma znaczenie Ka¿dy bêdzie mia³ nowy wiek Najlepsze dopiero przed nami

Œwiat dobry jak dobry sen Wiêc œpieszmy siê z toastami

Ten toast odm³odzi Ciê

Ryszard Rynkowski, Jacek Cygan„Za m³odzi, za starzy”

RRRRReseseseses aaaaacademiCcademiCcademiCcademiCcademiCaeaeaeaeae

10

POROZUMIENIE O BEZPIECZEŃSTWIE28 maja w Akademii im. Jana D³ugosza odby³o siê uroczyste podpisanie Deklaracji Akademickiej

pomiêdzy autorem programu PaT – insp. Grzegorzem Jachem, Pe³nomocnikiem Komendanta G³ównegoPolicji ds. Promocji Bezpieczeñstwa Publicznego i Wspó³pracy z Organizacjami Pozarz¹dowymi a Rektorem

Akademii Jana D³ugosza dr. hab. in¿. prof. Zygmuntem B¹kiem. Porozumienie dotyczy wspó³dzia³aniauczelni w obszarze rz¹dowego programu ograniczania przestêpczoœci i aspo³ecznych zachowañ

„Razem bezpieczniej”.

W dniu 28 maja o godzinie 9.30 na WydzialeMatematyczno-Przyrodniczym Akademii im. Jana D³ugoszaw Czêstochowie, przedstawiciel programu PaT oraz RektorAkademii Jana D³ugosza podpisali Deklaracjê Akademick¹,dotycz¹c¹ wzajemnej wspó³pracy pomiêdzy stronami poro-zumienia. Akademia im. Jana D³ugosza, ju¿ jako kolejnauczelnia w Polsce, podpisa³a deklaracjê, która adresowanajest do wy¿szych uczelni edukuj¹cych w kierunkach pedago-gicznych, resocjalizacyjnych i spo³ecznego komunikowania.W ramach porozumienia uczelnia deklaruje przyst¹pienie doprogramu „Profilaktyka a Ty” w obszarze studenckiegowolontariatu, podejmuj¹cego dzia³ania ukierunkowane napromowanie bezpieczeñstwa oraz ¿ycia bez uza-le¿nieñ. „Rektor uczelni zosta³ zobowi¹zany do wyznaczenia przedstawiciela, który ma pe³niæ funkcjê spo³ecznegokoordynatora programu PaT na terenie uczelni. W ramachtego programu studenci uczelni mog¹ tak¿e odbywaæpraktyki przewidziane regulaminem studiów. Grup¹ studenck¹PaT pokieruje lider wybrany przez grupê, a grupa studenckaPaT bêdzie prowadzi³a spo³eczn¹ dzia³alnoœæ edukacyjno-profilaktyczn¹, zgodn¹ z regulaminem uczelni oraz za³o-¿eniami programu PaT”. Po podpisaniu porozumienia insp.Grzegorz Jach, Pe³nomocnik Komendanta G³ównego Policji

ds. Promocji Bezpieczeñstwa Publicznego i Wspó³pracyz Organizacjami Pozarz¹dowymi wyg³osi³ wyk³ad „Twórczaprofilaktyka wa¿nym elementem bezpieczeñstwa pañstwa”.W spotkaniu z przedstawicielami uczelni oraz studentamiuczestniczyli tak¿e by³y Komendant G³ówny Policji TadeuszBudzik oraz Komendant Miejski Policji w Czêstochowie insp.Artur Bednarek.

Działalność naukowa

Przybywa ksi¹¿ek o regionie czêstochowskim, którepowstaj¹ za spraw¹ historyków z naszej Uczelni. Jedn¹ z nich

jest „Mstów. Miasto – klasztor – parafia na przestrzeni wieków”. Pracazbiorowa pod redakcj¹ ks. Kazimierza £ataka, £omianki 2013, ss. 493.

Publikacja stanowi wydanie pokonferencyjne z 800-lecia zjazdu biskupóww Mstowie. Konferencja mia³a miejsce w Mstowie (hala szkolna) w dniach1-3 czerwca 2012 r. „Wracamy do przesz³oœci, aby zadbaæ o przysz³oœæ”.Organizatorami byli: Instytut Studiów nad Dziejami i Kultur¹ Zakonu Kanoni-ków Regularnych w Polsce oraz Klasztor Kanoników Regularnych Late-rañskich w Mstowie.

Komitet Naukowy w sk³adzie:– ks. prof. dr hab. Waldemar Graczyk, UKSW,– ks. prof. dr hab. Kazimierz £atak, UKSW,– prof. dr hab. Anna Pobóg-Lenartowicz, UO,– dr Pawe³ Dettloff, IS PAN Kraków,– dr Anna Dettloff, KA AFM Kraków,– dr Irena Makarczyk, UWM Olsztyn.

MSTÓW W OPRACOWANIU

2/2014

11

JUBILEUSZ 60. URODZINPROFESORA AJD DR. HAB. ADAMA ROSOŁA

60. rocznica urodzin, któr¹ Szanowny Jubilatobchodzi³ niedawno, sta³a siê inspiracj¹ do przy-gotowania Ksiêgi pami¹tkowej „W poszukiwaniufundamentów czyli o potrzebie sta³oœci w zmie-niaj¹cym siê œwiecie”. Zosta³a ona stworzona jakowyraz wdziêcznoœci oraz uznania ludzi, którzy mieliprzyjemnoœæ i mo¿liwoœæ spotkania profesora AdamaRoso³a na swojej drodze zawodowej. Osobê ¿yczliw¹,skromn¹, traktuj¹c¹ podmiotowo wspó³praco-wników, ceni¹c¹ sobie poczucie humoru i dystansdo otaczaj¹cej rzeczywistoœci, posiadaj¹c¹ umie-jêtnoœæ doceniania inicjatywy i samodzielnoœci praco-wników, co jest znakomit¹ motywacj¹ do w³asnegorozwoju zawodowego i tworzy atmosferê wzajem-nego szacunku w miejscu pracy.

16 kwietnia br. w sali Rady Wydzia³u NaukSpo³ecznych nast¹pi³o w zaprzyjaŸnionym groniewrêczenie Jubilatowi tego szczególnego prezentu.W uroczystoœci wziêli udzia³ autorzy Ksiêgi, przedsta-wiciele w³adz naszej Uczelni i przyjaciele SzanownegoJubilata. Prowadzenie uroczystoœci przypad³o w udzialedr. Adamowi Olechowi, dyrektorowi Instytutu Filozofii,Socjologii, Psychologii, który by³ inicjatorem i pomys³odawc¹Ksiêgi. Uroczystoœæ zosta³a przygotowana przez dr Kata-rzynê Kowal i mgr Annê Konert, redaktorki monografii.

Po powitaniu goœci przez dr. Adama Olecha dorobeknaukowy Szanownego Jubilata przedstawi³ dr Stanis³awLenik z Zak³adu Socjologii. Krótkie przemówienia wrazz ¿yczeniami z³o¿yli Jubilatowi: Rektor Akademii im. JanaD³ugosza dr hab. in¿. prof. AJD Zygmunt B¹k, dziekanWydzia³u Nauk Spo³ecznych, dr hab. prof. AJD RomualdDerbis i prof. dr hab. Janusz Sztumski, który by³ promotoremdoktoratu profesora Adama Roso³a. Zabra³ g³os równie¿ samJubilat, dziêkuj¹c za przygotowanie Ksiêgi i zorganizowanieuroczystego jej wrêczenia. ¯yczenia i przemówienia przyj-mowane by³y ¿yczliwymi oklaskami wszystkich zebranych.

Ka¿dy z uczestników otrzyma³ w prezencie egzemplarzKsiêgi. Oficjaln¹ czêœæ uroczystoœci zakoñczy³ poczêstunekw postaci tortu jubileuszowego i toastu wzniesionego zazdrowie profesora Adama Roso³a. Sympatyczna, ¿yczliwai ciep³a atmosfera spotkania sk³oni³a goœci do pozostaniai dalszych rozmów, ¿artów oraz wspomnieñ przy lampcewina. W spotkaniu wziê³o udzia³ oko³o 40 osób, co pozwoli³ostworzyæ i zachowaæ niemal rodzinn¹ atmosferê.

Publikacjê „W poszukiwaniu fundamentów czylio potrzebie sta³oœci w zmieniaj¹cym siê œwiecie” otwierazapis obszernej autobiograficznej rozmowy przeprowadzonejz Jubilatem w czerwcu 2013 roku. Jej lektura daje Czy-telnikowi okazjê poznania nie tylko drogi zawodowej pro-fesora Adama Roso³a, ale tak¿e jego pogl¹dów na kluczoweproblemy wspó³czesnego œwiata. Myœl¹ przewodni¹

rozmowy z Jubilatem sta³a siê edukacja jako problemszczególnie ¿ywy w zainteresowaniach i pracach naukowychJubilata. Wiele w niej miejsca profesor Rosó³ poœwiêci³kszta³ceniu nauczycieli, z którego obecn¹ koncepcj¹ za-sadniczo siê nie zgadza. Wyliczaj¹c jego liczne s³aboœcii ograniczenia, postuluje po¿¹dane kierunki zmian, w którychproponuje nade wszystko uwzglêdniæ kszta³towanie umie-jêtnoœci i kompetencji do bycia nauczycielem, by przywróciætemu zawodowi nale¿yty etos. Edukacja zosta³a przedsta-wiona przez profesora jako zagadnienie ogniskuj¹ce innewa¿ne problemy, takie jak: malej¹ca rola pañstw narodowych,zatracanie siê wspólnotowoœci, koniecznoœæ konstruowaniaw³asnej to¿samoœci przy jednoczesnym braku ku temu funda-mentów, utrudniony przekaz kulturowy czy wreszcieproblem ze wspó³czesnym rozumieniem tolerancji.

Oddajmy g³os Jubilatowi: Edukacja powinna byæbardziej nakierowana na przesz³oœæ! Dzisiaj dzieci pozbawiones¹ opieki rodziców, bo oni czêsto pracuj¹ za granic¹, a zwykle,jeœli maj¹ pracê w kraju, to jest ona niezwykle wyczerpuj¹ca.W spo³eczeñstwie tradycyjnym przekaz kulturowy by³i ³atwiejszy, i pe³niejszy, nastêpowa³ niejako automatycznie,poprzez pe³ne uczestnictwo w ¿yciu wielopokoleniowejrodziny. Dziœ przekaz kulturowy jest nadzwyczaj rozproszony,a oddzia³ywanie mediów i Internetu tylko pog³êbia torozproszenie. Je¿eli rodzice tego nie robi¹, je¿eli szko³a niewdra¿a do kultury wysokiej, to rzeczywiœcie m³ody cz³owiekjest w³aœciwie pozbawiony zakorzenienia. On nie wie, kimjest i co ma robiæ, bo nie ma punktu zaczepienia, punktuciê¿koœci, nie przynale¿y gdzieœ, nie zaspokaja swej potrzebyprzynale¿noœci, co utrudnia mu równie¿ zaspokajanie potrzebybezpieczeñstwa i akceptacji (…) Jaki jest tego efekt? Taki,

Jubilat – profesor Adam Rosó³, fot.: arch.

RRRRReseseseses aaaaacademiCcademiCcademiCcademiCcademiCaeaeaeaeae

12

¿e ludzie patrz¹ na siebie przez pryzmat jednostkowoœci, jakoindywidualne osoby, zatracaj¹ efekt synergii, który drzemiewe wspólnocie. Nie bêd¹c zakorzenionymi, nie identyfikuj¹csiê z szerszymi strukturami wspólnotowymi, ³atwo bêd¹poddawaæ siê ró¿nym manipulacjom, ³atwo bêdzie mo¿nanimi sterowaæ. W szkolnictwie ró¿nych szczebli, i terazw szkolnictwie wy¿szym, pojawi³ siê w¹tek, w który te¿czêœciowo wierzy³em, przez jakiœ czas. Mianowicie, ¿eedukacja powinna przygotowaæ ludzi do pe³nienia rólw spo³eczeñstwie, a szczególnie do pe³nienia ról zawodowych.Rynek pracy oczekuje, ¿e edukacja przygotuje nam ludzi,którzy bêd¹ efektywnie pracowaæ. Nie zgadzam siê z tymdzisiaj i uwa¿am, ¿e tak kszta³ceni pod rynek pracy bêd¹³atwym ³upem do wykorzystania na rynku pracy i na rynkuidei politycznych (…) Edukacja powinna byæ heteroseksualnai narodowa. Bo to jest podstawowe prawo cz³owieka, byæwychowywanym na kobietê lub mê¿czyznê i na patriotêw³asnej kultury narodowej. Ale zacz¹æ trzeba od kszta³cenianauczycieli!1

W czêœci jubileuszowej Ksiêgi znalaz³y siê te¿ wspo-mnienia poœwiêcone osobie Jubilata napisane przez tych,którzy odczuli potrzebê podzielenia siê, niekiedy po wielulatach, swoimi przemyœleniami, spostrze¿eniami i wra¿eniamize spotkania profesora Adama Roso³a. Te ciep³e, pe³ne¿ywych wspomnieñ szkice, ujawniaj¹ce serdeczn¹ i przy-jacielsk¹ relacjê ich autorów z Jubilatem, s¹ cennym œwia-dectwem Jego ¿ycia, pracy i relacji z ludŸmi.

KONFERENCJA POLONISTYKUNIWERSYTECKICH

W dniach 29 i 39 maja 2014 roku w Hucisku odby³a siêKonferencja Polonistyk Uniwersyteckich. Na zaproszeniedziekan Wydzia³u Filologiczno-Historycznego Akademii im.Jana D³ugosza prof. dr hab. Agnieszki Czajkowskiej przybyliprzedstawiciele wszystkich krajowych oœrodków polo-nistycznych: dziekani, dyrektorzy instytutów reprezentuj¹cywydzia³y lub instytuty polonistyczne.

W spotkaniu udzia³ wziêli:– dr hab. prof. ATH Marek Bernacki, dziekan Wydzia³u

Humanistyczno-Spo³ecznegoATH w Bielsku-Bia³ej– prof. zw. dr hab. Piotr Borek, dyrektor Instytutu

Filologii Polskiej UP w Krakowie– dr hab. prof. UWM S³awomir Bury³a, dyrektor

Instytutu Filologii Polskiej UWM w Olsztynie– dr Ma³gorzata Chachaj, zastêpca dyrektora Insty-

tutu Filologii Polskiej UMCS w Lublinie– dr hab. prof. AJD Agnieszka Czajkowska, dziekan

Wydzia³u Filologiczno-Historycznego AJDw Czêstochowie

– prof. dr hab. Boles³aw Dunaj, dyrektor InstytutuHumanistycznego PWSZ Tarnów

– dr hab. prof. UJ Jaros³aw Fazan, prodziekands. studenckich Wydzia³ Polonistyki UJ

– prof. dr hab. Jerzy Fieæko, prodziekan ds. naukiWydzia³u Filologii Polskiej i Klasycznej UAM

– dr hab. prof. URz Gra¿yna Filip, wicedyrektorInstytutu Filologii Polskiej URz

– prof. dr hab. Gra¿yna Halkiewicz-Sojak, dyrektorInstytutu Literatury Polskiej UMK

– dr Agnieszka Jarosz, koordynator Konkursu im.Cz. Zgorzelskiego

– dr Mariusz Jochemczyk, zastêpca dyrektora Insty-tutu Nauk o Literaturze Polskiej im. IreneuszaOpackiego US

– prof. dr hab. Marian Kisiel, prodziekan Wydzia³uFilologicznego ds. Promocji i Rozwoju US

– prof. dr hab. Krzysztof K³osiñski, dyrektor InstytutuNauk o Literaturze im. Ireneusza Opackiego US

Merytoryczn¹ czêœæ publikacji otwiera artyku³ JanuszaSztumskiego, bêd¹cy refleksj¹ nad metodologicznymiproblemami nauk spo³ecznych. Ca³oœæ sk³ada siê z 9 czêœci,zatytu³owanych w nastêpuj¹cy sposób:1. FILOZOFIA: Podstawowe pojêcia, znacz¹ce nurty

i status spo³eczno-kulturowy2. DEMOKRACJA: Podstawy, uwarunkowania i formy

ustrojowe3. TO¯SAMOŒÆ: Uwarunkowania, wymiary i ogra-

niczenia4. GLOBALNA INTEGRACJA: Motywy, kierunki i wzory5. KULTURA PONOWOCZESNA: Diagnoza, sposoby

uczestnictwa i wyzwania6. EDUKACJA: Perspektywy, konteksty i projekty7. KOBIETA: Potrzeby, role i doœwiadczenia8. JÊZYK: Formy, dynamika i ekspresywnoœæ9. POEZJA: Symboliczne sensy, wartoœci i kreacje

Wszyscy autorzy Ksiêgi sk³adaj¹ Jubilatowi najserde-czniejsze ¿yczenia.

Przypis:1. W poszukiwaniu fundamentów czyli o potrzebie sta³oœciw zmieniaj¹cym siê œwiecie. Ksiêga Jubileuszowa ofiarowanaProfesorowi Adamowi Roso³owi, pod redakcj¹ K. Kowali A. Konert, Wydawnictwo Akademii im. Jana D³ugoszaw Czêstochowie, Czêstochowa 2013, ss. 38-40.

c.d. ze str. 11.

2/2014

13

– dr hab. prof. US Dorota Kozaryn, zastêpcadyrektora Instytutu Polonistyki i KulturoznawstwaUS

– dr hab. prof. UZ S³awomir Kufel, dziekan Wydzia³uHumanistycznego UZ

– dr hab. prof. U£ Micha³ Kuran, zastêpca dyrektoraInstytutu Filologii Polskiej U£

– dr hab. prof. UG Maciej Michalski, zastêpcadyrektora ds. Nauki, Instytut Filologii Polskiej UG

– dr hab. prof. UO Bo¿ena Olszewska, wicedyrektorInstytutu Polonistyki i Kulturoznawstwa UO

– prof. dr hab. Ewa Paczoska, dyrektor InstytutuLiteratury Polskiej UW

– dr hab. prof. US Magdalena Pastuchowa, dyrektorInstytutu Jêzyka Polskiego US

– dr Magdalena Patro-Kucab, wicedyrektor InstytutuFilologii Polskiej URz

– dr Dorota Piekarczyk, zastêpca dyrektora InstytutuFilologii Polskiej UMCS w Olsztynie

– prof. dr hab. Tomasz Pokrzywniak, przewodnicz¹cyKonferencji Polonistyk Uniwersyteckich

– prof. dr hab. Renata Przybylska, dziekan Wydzia³uPolonistyki UJ

– dr hab. prof. AJD Adam Regiewicz, dyrektorInstytutu Filologii Polskiej AJD w Czêstochowie

– dr hab. prof. US Miros³awa Siuciak, zastêpcadyrektora Instytutu Jêzyka Polskiego US

– dr Krzysztof Skibski, zastêpca dyrektora InstytutuFilologii Polskiej UAM

– dr Katarzyna Sujkowska-Sobisz, zastêpca dy-rektora Instytutu Jêzyka Polskiego US

– dr hab. prof. U£ Ewa Szkudlarek-Œmiechowicz,dyrektor Instytutu Filologii Polskiej U£

– dr hab. prof. US Maciej Tramer, zastêpca dyrektoraInstytutu Nauk o Literaturze im. Ireneusza Opac-kiego US

– prof. dr hab. Krzysztof Trybuœ, dyrektor InstytutuFilologii Polskiej UAM

– dr hab. prof. KUL Andrzej Tyszczyk, dyrektorInstytutu Filologii Polskiej KUL

– dr hab. prof. UZ Marzanna UŸdzicka, dyrektorInstytutu Filologii Polskiej UZ

– dr hab. prof. UKSW Anna Szczepan-Wojnarska,dyrektor Instytutu Filologii Polskiej UKSW

– dr hab. Artur ¯ywio³ek, koordynator ds. BiuletynuPolonistycznego AJD w Czêstochowie

Ponadto w konferencji wziêli udzia³: prof. dr hab. MarekZaleski z IBL PAN oraz dr Maciej Maryl, dyrektor CentrumHumanistyki Cyfrowej IBL PAN i mgr Mariola Wilczakz GHG IBL PAN.

Goœci przywita³ JM Rektor AJD w Czêstochowiedr hab., prof. AJD in¿. Zygmunt B¹k, w obradach bra³ tak¿e

udzia³ prodziekan ds. nauki WFH AJD dr hab., prof. AJDJanusz Spyra.

Pierwszego dnia obrad uczestnicy wys³uchali dwóchreferatów: prof. dr hab. Renaty Przybylskiej (dziekanaWydzia³u Polonistyki UJ) na temat zakoñczonego w ubieg³ymroku Kongresu Dydaktyki Polonistycznej oraz prof. dra hab.Marka Zaleskiego, który mówi³ o pracach Komitetu Ewa-luacji Jednostek Naukowych i procesie parametryzacjijednostek naukowych.

Po obradach goœcie wziêli udzia³ w wycieczce do Z³o-tego Potoku, gdzie mogli zwiedziæ Muzeum im. ZygmuntaKrasiñskiego.

Drugi dzieñ obrad poœwiêcony by³ dwóm wa¿nym za-gadnieniom: „Ogólnopolskiemu Biuletynowi Polonistycz-nemu i Konkursowi im. Czes³awa Zgorzelskiego”.

Podczas dwudniowych dyskusji uczestnicy poparliwszystkie postulaty Kongresu Dydaktyki Polonistycznej,podnoszono problemy przydatnoœci parametryzacjiw okreœlaniu kierunków rozwoju poszczególnych po-lonistyk. Dyskutowano równie¿ o praktyce pisania w jêzykuangielskim projektów do NCN, wskazuj¹c na nieobojêtnoœæ„narzêdzia” jêzykowego i obowi¹zek uczonego polskiego,by pisaæ i prowadziæ badania w rodzimym jêzyku. Popartorównie¿ postulat dotycz¹cy wprowadzenia równouprawnie-nia jêzyków (podstawowego dla danej dyscypliny i tzw.kongresowych). Ustalono, ¿e skierowane zostanie kolejnepismo w tej sprawie do Kierownictwa NCN.

Podniesiono równie¿ problem braku zapisów w efe-ktach kszta³cenia na temat poprawnoœci jêzykowej polskichstudentów oraz brak polonistycznych umiejêtnoœci jêzy-kowych wœród studentów filologii obcych. Podkreœlonokoniecznoœæ przeznaczania œrodków na przek³ady pracpolonistów na jêzyki obce.

Kolejny dzieñ obrad zdominowa³y sprawy BiuletynuPolonistycznego i Konkursu im. Czes³awa Zgorzelskiego.Konferencja uzna³a celowoœæ powo³ania Biuletynu i zaakcep-towa³a jego kszta³t redakcyjny i merytoryczny. Uczestnicyobrad zostali poinformowani o planowanych zmianachw Regulaminie oraz o nastêpnym spotkaniu w KazimierzuDolnym w dniach 5 i 6 listopada 2015 roku.

Konferencja Polonistyk Uniwersyteckich jest cyklicz-nym (corocznym) spotkaniem ca³ego œrodowiska po-lonistycznego. Sam fakt udzia³u w tej presti¿owej konferencjiœwiadczy wymownie o wysokiej randze Akademii im. JanaD³ugosza, a co siê z tym wi¹¿e, tak¿e Wydzia³u Filologiczno-Historycznego, g³ównego organizatora i gospodarza te-gorocznego spotkania w Hucisku.

Dr hab. prof. AJD Agnieszka Czajkowskadziekan Wydzia³u Filologiczno-Historycznego

Dr hab. Artur ¯ywio³ekkoordynator „Biuletynu Polonistycznego”

RRRRReseseseses aaaaacademiCcademiCcademiCcademiCcademiCaeaeaeaeae

14

W POSZUKIWANIU JAKOŒCI ¯YCIA24 kwietnia 2014 r. na Wydziale Nauk

Spo³ecznych Akademii im. Jana D³ugoszaw Czêstochowie odby³a siê Konferencja Naukowa„W poszukiwaniu jakoœci ¿ycia”. Po³¹czona by³az jubileuszem d³ugoletniej pracy naukowej dziekana Wydzia³uNauk Spo³eczych prof. dra hab. Romualda Derbisa. Podczasspotkania mia³o miejsce uroczyste wrêczenie Ksiêgi Jubi-leuszowej szanownemu Jubilatowi.

Konferencja mia³a charakter naukowej dysputywybitnych przedstawicieli polskiej nauki psychologii z ró¿-nych oœrodków naukowo-badawczych ca³ej Polski.Otworzy³ j¹ Rektor Akademii im. Jana D³ugosza prof. drhab. Zygmunt B¹k. W swojej przemowie podkreœli³ zas³ugiprof. R. Derbisa dla rozwoju ca³ego Wydzia³u NaukSpo³ecznych AJD w Czêstochowie. Konferencjê podzielonona dwa panele naukowe, które poprzedzi³ wyk³ad inaugu-racyjny prof. Stanis³awa Kowalika „Globalizacja a jakoœæ¿ycia ludzi”. Pierwszy panel poœwiêcono jakoœci ¿yciaw kontekœcie wspó³czesnej pracy. Ogniskowa³ siê wokó³problematyki godzenia ¿ycia zawodowego, pracowniczegoz poszukiwaniem szczêœcia w ¿yciu codziennym. Drugi paneldotyczy³ problematyki metodologii badañ nad jakoœci¹ ¿yciacz³owieka.

Po zakoñczeniu tej czêœci konferencji mia³a miejsceuroczystoœæ wrêczenia Ksiêgi Jubileuszowej dziekanowiWNS prof. R. Derbisowi. W ramach tej uroczystoœci laudacjêwyg³osi³ Rektor AJD, a sylwetkê w postaci multimedialnejbiografii przedstawi³a prodziekan WNS dr Agata Krakowian.W dalszej czêœci konferencji mia³y miejsce liczne przemowyszanownych goœci Jubilata.

Ksiêga Jubileuszowa jest dzie³em imponuj¹cym. Macharakter interdyscyplinarny i miêdzynarodowy, zawiera 52artyku³y przygotowane przez 64 autorów z Polski i kilkunastu

innych pañstw Europy oraz Kanady. Publikacja jest dzie³emwielow¹tkowym, na ponad 1000 stron autorzy starali siêpokazaæ bardzo szeroki wymiar problematyki jakoœci ¿ycia,nie tylko przez pryzmat psychologiczno-filozoficznychrozwa¿añ. Ksiêga powsta³a przy wspó³pracy Akademii im.Jana D³ugosza z Europejskim Uniwersytetem Viadrina weFrankfurcie nad Odr¹ oraz Uniwersytetu w Osnabrück.Pomys³odawc¹ opracowania oraz redaktorem Ksiêgi by³prof. dr Arkadiusz Wudarski, kierownik Zespo³u Badawczegods. Europejskiego Prawa Prywatnego i Prawa Porów-nawczego na WNS AJD. Ksiêga powsta³a dziêkizaanga¿owaniu i ciê¿kiej pracy zarówno pracownikównaukowych wspó³pracuj¹cych Uczelni, studentów, jak i osóbniezwi¹zanych z ¿yciem naukowym. Dla Jubilata stanowiæbêdzie pami¹tkê jego wieloletniej pracy naukowo-dydaktycznej w murach naszej Alma Mater.

Konrad Koc

14 stycznia 2014 roku cz³onkowie Zespo³uBadawczego ds. Europejskiego Prawa Prywat-

nego i Prawa Porównawczego wraz ze studentami III rokuadministracji zorganizowali na Wydziale Nauk Spo³ecznychAkademii im. Jana D³ugosza kolejny interaktywny wyk³ad³¹cz¹cy on-line naukowców z trzech oœrodków naukowych:Uniwersytetu w Osnabrück, Europejskiego UniwersytetuViadrina we Frankfurcie nad Odr¹ i Akademii im. JanaD³ugosza w Czêstochowie.

Prelegentem wyk³adu by³a dr Eveline Ramaekers z Uni-wersytetu w Oxfordzie w Zjednoczonym Królestwie WielkiejBrytanii i Irlandii Pó³nocnej, która w Europejskim InstytucieStudiów Prawniczych na Uniwersytecie w Osnabrück wy-g³osi³a wyk³ad z zakresu problematyki prawa rzeczowego.G³ówn¹ kwesti¹, któr¹ poruszy³a, by³o rozumienie na gruncieprawa cywilnego kategorii rzeczy ruchomej i nieruchomej

w kontekœcie Europejskiej Dyrektywy o Podatku od WartoœciDodanej VAT. Tezy wyk³adu zmierza³y do przyjêcia za³o¿enia,¿e pojêcie rzeczy w prawie materialnym rzeczowym jestwarunkowane nie tylko przepisami krajowych porz¹dkówprawnych, ale równie¿ orzecznictwem Trybuna³u Sprawie-dliwoœci Unii Europejskiej z siedzib¹ w Luksemburgu.

Wyk³ad prezentowa³ niezwykle interesuj¹ce podejœciedo wspomnianej problematyki i zakoñczy³ siê o¿ywion¹ dy-skusj¹ i szeregiem pytañ, p³yn¹cych równie¿ z Czêstochowy.

Omawiany wyk³ad on-line jest ju¿ kolejn¹ tego typuinicjatyw¹ na Wydziale Nauk Spo³ecznych czêstochowskiejAkademii wspó³organizowan¹ wraz z partnerami z Niemiecprzez Zespó³ Badawczy ds. Europejskiego Prawa Pry-watnego i Prawa Porównawczego, kierowany przez prof.dra Arkadiusza Wudarskiego.

WYK£AD ON-LINE NA WNS

Jubileusz prof. dra hab. Romualda Derbisa, fot.: arch.

2/2014

15

Laudacja

Szanowny, Drogi Panie Profesorze!Szanowni Pañstwo!

Przypad³ mi w udziale wielki zaszczyt, a równoczeœnieprzyjemnoœæ, przedstawienia Pañstwu sylwetki Pana Pro-fesora Bernda Joachima Ertelta, któremu W³adze Wydzia³uPedagogicznego Akademii im. Jana D³ugosza w Czêsto-chowie chc¹ podziêkowaæ za 25 lat pracy naukowo-dydakty-cznej. Wiêkszoœæ z nas tu obecnych doskonale zna dzia³alnoœæPana Profesora, ale pozwolê sobie w skrócie przypomnieæniektóre aspekty tej dzia³alnoœci.

Pierwsze kontakty Profesora z Nasz¹ Uczelni¹ rozpo-czê³y siê w roku 1984, gdy prof. Wanda Rachalska odwiedzi³aHdBA w Mannheim. Wówczas zawi¹za³a siê wspó³pracaw zakresie opracowania planów i programów specjalnoœcidoradztwo zawodowe.

Od roku 1989 Profesor prowadzi³ cykliczne wyk³adydla studentów i pracowników wówczas Instytutu PedagogikiSpo³ecznej. Dziêki zaanga¿owaniu Profesora we wspó³pracêpomiêdzy HdBA i Nasz¹ Uczelni¹ w roku akademickim 1995/1996 zapocz¹tkowaliœmy licencjackie studia zawodoweo specjalnoœci poradnictwo zawodowe i poœrednictwo pracy.By³y to pierwsze tego typu studia w Polsce.

Dziêki inicjatywie i kontaktom miêdzynarodowym Pro-fesora pracownicy Zak³adu Doradztwa Zawodowego uczest-niczyli w wielu projektach europejskich.

Obecnie realizowane s¹ we wspó³pracy z HdBA, podkierunkiem Profesora Ertelta ró¿ne dwustronne projekty m.in.dualny system kszta³cenia, podwójny dyplom i wymianastudentów, doradztwo zawodowe dla osób starszych.

Profesor Bernd Joachim Ertelt ma ogromny dorobeknaukowy, publikacyjny i jest cz³onkiem wielu stowarzyszeñ

miêdzynarodowych zwi¹zanych z szeroko pojêtym doradz-twem zawodowym. By³ jednym z inicjatorów powo³aniaStowarzyszenia Doradców Szkolnych i Zawodowych RPi jest do dzisiaj jego honorowym cz³onkiem.

Za sw¹ dzia³alnoœæ dydaktyczn¹ w Naszej UczelniProfesor zosta³ uhonorowany Medalem Komisji EdukacjiNarodowej w roku 2012.

Profesor B.J. Ertelt ma niezwyk³¹ osobowoœæ. Jest nie-strudzony, otwarty na innych, zawsze pogodny i gotowy dopomocy. Te cechy w po³¹czeniu z jego wielk¹ pracowitoœci¹skutkuj¹ rozwojem naszego Wydzia³u.

Jesteœmy bardzo wdziêczni za wszystko, co Pan Pro-fesor dla nas zrobi³. ̄ yczymy, aby nasze kontakty i przyjaŸnietrwa³y jak najd³u¿ej.

Vielen Dank Herr Professor

dr hab. Gra¿yna Ryga³, prof. AJDdziekan Wydzia³u Pedagogicznego

KONFERENCJADORADCÓW ZAWODOWYCH

W dniach 8–9 maja 2014 roku odby³a siê Miêdzy-narodowa Konferencja Naukowa pt: „Doradztwo zawodowedla osób w wieku 50+ wobec przemian i wyzwañ rynkupracy pod patronatem” Prezydenta Miasta Czêstochowy,JM Rektora Akademii im. Jana D³ugosza w Czêstochowie,Hochschule der Bundesagentur für Arbeit w Mannheimi Narodowego Forum Doradztwa Kariery. OrganizatoremKonferencji by³ Zak³ad Doradztwa Zawodowego i Uni-wersytet Trzeciego Wieku Akademii im. Jana D³ugoszaw Czêstochowie. Konferencja dedykowana by³a profesorowiBerndowi-Joachimowi Erteltowi w 25-lecie pracydydaktycznej na Wydziale Pedagogicznym Akademii im. JanaD³ugosza. Uroczyœcie otworzy³ j¹ JM Rektor prof. dr hab.in¿. Zygmunt B¹k. Laudacjê na czeœæ Jubilata wyg³osi³adziekan Wydzia³u Pedagogicznego prof. dr hab. Gra¿ynaRyga³, a wyk³ad inauguracyjny prof. Honorowy AJD HeinrichAlt. Przewodnicz¹cymi obrad plenarnych byli: prof. dr hab.

Augustyn Bañka, dr Czes³aw Noworol, prof. dr hab. AdamBiela, dr hab. prof. UJ Antoni Wontarczyk, prof. dr hab.Gra¿yna Ryga³, dr Daniel Kukla, prof. B.J. Ertelt, dr JoannaGórna. Ciekawym elementem Konferencji by³o spotkanieprelegentów ze s³uchaczami Uniwersytetu Trzeciego WiekuAJD, podczas którego prof. Velta Liubkina zaprezentowa³asystem edukacji seniorów na £otwie.

G³ównymi zagadnieniami w wyst¹pieniach prelegentówby³y wyzwania dla wspó³czesnego doradztwa zawodowegodla osób w wieku 50+, aspekty aktywnoœci na rynku pracyosób w wieku 50+, samokszta³cenie, jobcoaching, aktyw-noœæ edukacyjna, bariery spo³eczne i psychologiczne, kszta³-cenie ustawiczne, narzêdzia ICT w doradztwie, motywacja.Ostatnim wyk³adem by³ wyk³ad dr Agnieszki Kozerskiej,która przedstawi³a ciekawy projekt edukacyjny „Edusenior– narzêdzia do oceny edukacji osób starszych”.

£ukasz Bednarczyk

Profesor Bernd Joachim Ertelt, fot.: arch.

RRRRReseseseses aaaaacademiCcademiCcademiCcademiCcademiCaeaeaeaeae

16

WSPÓŁCZESNE WYZWANIAWOBEC EDUKACJI ELEMENTARNEJ

Wspó³czesna edukacja zmaga siê z wieloma pro-blemami. Powszechne jest przekonanie o jej kryzysie i ko-niecznoœci gruntownego zrekonstruowania ca³ego systemuedukacyjnego. W obecnej niejednoznacznej i dynamiczniezmieniaj¹cej siê rzeczywistoœci, bêd¹cej pochodn¹ szybkichi g³êbokich zmian zwi¹zanych z pojawieniem siê nowychtechnologii, w obszarze wczesnej edukacji konieczne jesttworzenie struktur i rodzajów kszta³cenia, które s¹ dosto-sowane do tych nowych wyzwañ. Podjêcie dyskusji nauko-wej na temat wychowania i kszta³cenia dzieci w wymiarzenowych kierunków teoretycznego i praktycznego rozwojupedagogiki by³o celem V Miêdzynarodowej KonferencjiNaukowej nt. „Wspó³czesne wyzwania wobec edukacjielementarnej”, która odby³a siê 20 maja 2014 roku w Aka-demii im. Jana D³ugosza w Czêstochowie. Ta organizowanaprzez Instytut Edukacji Przedszkolnej i Szkolnej cyklicznakonferencja jest wyrazem niezmiennego d¹¿enia œrodowiskapedagogicznego do ulepszania i udoskonalania bardzo wa¿nejdziedziny ¿ycia spo³ecznego, jak¹ jest edukacja, a szczególnieedukacja elementarna dzieci. Patronat honorowy nad tego-roczn¹, pi¹t¹ edycj¹ konferencji objêli: prezydent miastaCzêstochowy Krzysztof Matyjaszczyk, JM Rektor AJD prof.

dr hab. in¿. Zygmunt B¹k, Polskie Towarzystwo Peda-gogiczne.

Goœci i uczestników konferencji powita³a dyrektorInstytutu Edukacji Przedszkolnej i Szkolnej dr Anna Pêkala.Uroczystego otwarcia konferencji dokona³ Jego Magni-ficencja Rektor Akademii im. Jana D³ugosza prof. dr hab.in¿. Zygmunt B¹k, który podkreœli³, jak wa¿nym tematemjest stworzenie nowoczesnego szkolnictwa, zapewniaj¹cegowysok¹ jakoœæ us³ug edukacyjnych, co przek³ada siê na¿yciowe powodzenie uczniów i zarazem stanowi gwarancjêrozwoju cywilizacyjnego naszego pañstwa. Otwarcie konfe-rencji uœwietni³ swoj¹ obecnoœci¹ wiceprezydent miastaCzêstochowy dr Ryszard Stefaniak. ¯yczenia owocnychobrad i sukcesów w urzeczywistnianiu trudnego zadaniapoprawiania jakoœci edukacji z³o¿y³a równie¿ dziekan Wy-dzia³u Pedagogicznego AJD prof. dr hab. Gra¿yna Ryga³.

Do udzia³u w dyskusji nad problemami wspó³czesnejedukacji elementarnej zaproszono pedagogów, psychologów,socjologów, filozofów oraz przedstawicieli innych dyscyplinnaukowych zarówno z oœrodków krajowych, jak i zagra-nicznych. W konferencji uczestniczy³o 67 naukowcówi praktyków z 13 oœrodków w kraju i 11 z zagranicy.

Obrady rozpoczê³y siê sesj¹ plenarn¹ pod przewo-dnictwem prof. dr hab. Henryki Kwiatkowskiej z Uniwersy-tetu Warszawskiego. Zaprezentowano szereg interesuj¹cychtematów dotycz¹cych miêdzy innymi edukacji w kontekœcieglobalizacji ekonomiczno-kulturowej, potrzeby upowszech-niania nowatorstwa pedagogicznego wœród nauczycieli, etykii moralnoœci w edukacji.

Obrady by³y kontynuowane w piêciu sekcjach tema-tycznych, w których dyskusja skupia³a siê wokó³ nastêpu-j¹cych tematów problemowych:

1. „Dyskursy pedagogiczne” – dyskusjê moderowa³y:dr hab. prof. AJD Wiga Bednarkowa i dr hab. prof. U£ IrenaSzewczyk-Kowalewska. Omówiono miêdzy innymi rolê war-toœci w edukacji dzieci, kognitywistykê w dydaktyce, œwiatdzieciêcej wyobraŸni.

2. „Nauczyciel i uczeñ w procesie edukacyjnym” –dyskusjê moderowa³y: dr hab. prof. AJD Urszula Ordoni dr Edyta Skoczylas-Krotla. Przedstawiono rolê nauczycielai ucznia we wspó³czesnej edukacji, dzia³ania twórcze w pracynauczyciela, wykorzystanie metod aktywizuj¹cych w pro-cesie edukacji, problemy adaptacyjne pierwszoklasistów.

3. „Uczeñ o specjalnych potrzebach edukacyjnych” –dyskusjê moderowa³y: dr hab. Aleksandra Siedlaczek-Szwedi dr Izabela Sochacka. Zwrócono uwagê na wspieranie roz-woju ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, kszta³-cenie elementarne uczniów niepe³nosprawnych inte-lektualnie, specjalne potrzeby edukacyjne dzieci,rozpoznawanie zaburzeñ mowy u dzieci przez nauczycieli,miejsce bajkoterapii w pracy przedszkola.

2/2014

17

4. „Nowe tendencje i innowacje pedagogiczne”–dyskusjê moderowa³y: dr hab. prof. AJD Gra¿ynaRyga³ i dr Joanna Juszczyk-Ryga³³o. Omówionomiêdzy innymi nowe tendencje w nauczaniu i w peda-gogice, wykorzystanie nowych technologii informa-cyjnych w pracy z dzieckiem, nowe technologie dy-daktyczne jako wsparcie dla edukacji inkluzyjnej.

5. „Projekty rozwi¹zañ edukacyjnych” – dy-skusjê moderowa³y: dr hab. prof. Ignatianum JolantaKarbowniczek i dr Maria Królica. Przedstawionoedukacjê wczesnoszkoln¹ w dobie wspó³czesnych re-form oœwiatowych, wychowanie i kszta³cenie dzieckaw dobie przeobra¿eñ edukacyjnych, rolê rodzinyw kszta³towaniu postaw dzieci oraz projekty innowacjipedagogicznych.

W przerwach obrad uczestnicy konferencji mieliokazjê obejrzeæ wystêp przedszkolaków z Artystycz-nego Przedszkola Olka Klepacza w Czêstochowie orazwys³uchaæ koncertu na fla¿oletach w wykonaniu dzieciz klasy trzeciej Szko³y Podstawowej nr 47 w Czêstochowie.

Zarówno wyk³ady w czêœci plenarnej, jak i referatywyg³oszone w sekcjach tematycznych mia³y wielop³aszczy-znowy charakter. Wyst¹pienia wzbogacone prezentacjamidotyczy³y zagadnieñ polityki oœwiatowej, szko³y, ucznia oraznauczyciela i by³y omówieniem dokonañ praktycznych, jakrównie¿ rozwa¿añ teoretycznych. Warto podkreœliæ wspólnyw¹tek wystêpuj¹cy w wyg³aszanych pogl¹dach – szko³apowinna szczególnie ceniæ kulturê umys³ow¹ i traktowaæ j¹jako wartoœæ najwy¿szej rangi. Jest to powa¿ne wyzwaniei w jego urzeczywistnianiu wspó³uczestnicz¹ uczniowie,nauczyciele i œrodowiska spo³eczne. Zaprezentowano równie¿nowe zagadnienia badawcze, projekty i metody badañ eduka-cyjnych, które maj¹ znaczenie we wspieraniu edukacji pro-fesjonalnymi rozwi¹zaniami w zakresie programów, metod

Dziennikarka i re¿yser Telewizji Polskiej, równie¿ absolwentka kierunkuWychowanie Muzyczne w naszej Uczelni. Od lat zwi¹zana z oddzia³em TVPw Katowicach. Doktor nauk humanistycznych – specjalnoœæ filmoznawstwo. Adiunktna Wydziale Radia i Telewizji Uniwersytetu Œl¹skiego. Autorka wielu reporta¿y orazfilmów dokumentalnych, laureatka presti¿owych nagród m.in. Prix Italia na 62.Miêdzynarodowym Festiwalu Produkcji Radiowych i Telewizyjnych w Turynie weW³oszech, Grand Prix Documentary „Circom Regional” w Grado we W³oszech,Grand Prix „Bia³a Kobra” na Ogólnopolskim Festiwalu Mediów w £odzi, Grand Prixna 15. Miêdzynarodowym Festiwalu Telewizji Regionalnych w Koszycach na S³o-wacji oraz Nagrody Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich w Warszawie. Jej filmyprezentowane by³y na wielu festiwalach i pokazach specjalnych w Niemczech,Armenii, Monako, Szkocji, Kamerunie oraz w USA (Harvard, Nowy Jork, Boston,Chicago). By³a tak¿e jurorem na festiwalach filmu dokumentalnego m.in. w Katarze,Irlandii, Danii i Bu³garii.

ZNANI ABSOLWENCI AJD:DAGMARA DRZAZGA

i metodologii optymalizacji procesów uczenia siê oraz w po-szukiwaniu praktycznych rozwi¹zañ problemów wystê-puj¹cych w szkolnictwie. Wspólna dyskusja i rozmowy sta³ysiê okazj¹ nie tylko do pokazania konkretnych rozwi¹zañi dobrych praktyk edukacyjnych, ale jednoczeœnie dowymiany pogl¹dów i nawi¹zania miêdzyuczelnianych i miê-dzynarodowych kontaktów, które zapewne zaowocuj¹wspólnymi dzia³aniami badawczymi.

Przedstawione przez uczestników konferencji referatyzostan¹ opublikowane w recenzowanej monografii naukowejpt. „Wielowymiarowoœæ wspó³czesnej edukacji dziecka”.

Joanna Juszczyk-Ryga³³o

Dagmara Drzazga, fot.: arch.

Podczas obrad V Miêdzynarodowej Konferencji Naukowej„Wspó³czesne wyzwania wobec edukacji elementarnej”, fot.: arch.

RRRRReseseseses aaaaacademiCcademiCcademiCcademiCcademiCaeaeaeaeae

18

POD PATRONATEMJM REKTORA AJD

Rektor AJD Zygmunt B¹k obj¹³ honorowym patronatemXX Tatrzañskie Sympozjum Naukowe. Konferencja odby³asiê w dn. 23-25 czerwca w Zakopanem.

– Celem XX TSN by³o ukazanie myœli polskichi zagranicznych naukowców w najwa¿niejszych kwestiachdotycz¹cych edukacji i nauk o niej oraz dokonanie refleksjinaukowej nad szeroko rozumian¹ problematyk¹ edukacyjn¹– mówi prof. zw. dr hab. dr h.c. Kazimierz Denek,przewodnicz¹cy komitetu naukowego XX TatrzañskiegoSympozjum Naukowego. – Uczestnicy konferencji podjêlipróbê okreœlenia wizji edukacji w Polsce i we wspó³czesnymœwiecie. Jest to jeden z fundamentów do stworzeniaogólnopolskiej platformy porozumienia w wa¿nych spra-wach dotycz¹cych edukacji w naukach oraz w oparciuo teoriê i praktyczne dzia³anie.

Warto odnotowaæ, ¿e spotkania w ramach TatrzañskiegoSympozjum Naukowego odbywaj¹ siê od 1994 roku.W minionych latach Akademia im. Jana D³ugosza by³aorganizatorem Sympozjum.

FUNKCJE KSI¥G WIECZYSTYCH W UJÊCIUPRAWNO-PORÓWNAWCZYM

23 kwietnia 2014 r. w Akademii im. Jana D³ugoszaw Czêstochowie odby³a siê miêdzynarodowa konferencjanaukowa pt. „Funkcje ksi¹g wieczystych w ujêciu prawno-porównawczym”. Konferencja jest czêœci¹ projektu ba-dawczego realizowanego przez profesora ArkadiuszaWudarskiego w ramach programu OPUS NarodowegoCentrum Nauki w Krakowie.

Konferencja zosta³a zorganizowana w ramach wspó³-pracy Akademii im. Jana D³ugosza (Zespó³ BadawczyEuropejskiego Prawa Prywatnego i Porównawczego), Euro-pejskiego Uniwersytetu Viadrina we Frankfurcie nad Odr¹(Katedra Polskiego i Europejskiego Prawa Prywatnego orazKomparatystyki Prawa), Uniwersytetu w Osnabrück(European Legal Studies Institute), Uniwersytetu Wro-c³awskiego (Katedra Prawa Konstytucyjnego) oraz Miê-dzynarodowego Zrzeszenia Prawników (IJVO, Osnabrück).

Patronat honorowy nad konferencj¹ objêli: RzecznikPraw Obywatelskich, Krajowa Rada Notarialna oraz PrezesS¹du Okrêgowego w Czêstochowie, natomiast patronatmedialny sprawowa³o czasopismo prawnicze „Rejent”. Do-datkowym wsparciem dla organizatorów by³a pomoc orazzaanga¿owanie lokalnych œrodowisk prawniczych, w tymS¹du Okrêgowego w Czêstochowie, Izby Notarialnejw Katowicach, Okrêgowej Izby Radców Prawnych w Opoluoraz Okrêgowej Rady Adwokackiej w Czêstochowie.

Komitet naukowy konferencji tworzyli profesorowie:Olga Artjomowa (Akademia w Czelabiñsku), Bogus³awBanaszak (Uniwersytet Wroc³awski), Christian von Bar(European Legal Studies Institute Osnabrück), RomanaCierpia³ (Uniwersytet Ekonomiczny, Wiedeñ), TatjanaJosipoviæ (Uniwersytet w Zagrzebiu), Stanis³awa Kalus(Uniwersytet Œl¹ski), Peter Mankowski (Uniwersytetw Hamburgu), Aleksander Oleszko (UMCS, Lublin), WernerOgris (Austriacka Akademia Nauk, Wiedeñ), Meliha Povlakic(Uniwersytet w Sarajewie), Gra¿yna Szpor (UKSW, War-szawa) oraz Arkadiusz Wudarski (Europejski UniwersytetViadrina, Frankfurt nad Odr¹ oraz Akademia im. JanaD³ugosza, Czêstochowa).

W konferencji uczestniczyli ponadto naukowcy z wieluinnych uczelni zagranicznych, a tak¿e sêdziowie, radcyprawni, adwokaci, prokuratorzy oraz referendarze s¹dowi.Konferencja zgromadzi³a równie¿ liczne grono studentóworaz pracowników naukowych Akademii im. Jana D³ugoszaw Czêstochowie, a poprzez ³¹cze wideokonferencyjneaktywnie uczestniczy³y w niej równie¿ inne oœrodki aka-demickie: European Legal Studies Institute w Osnabrück orazEuropejski Uniwersytet Viadrina we Frankfurcie nad Odr¹.Wyst¹pienia uczestników konferencji by³y t³umaczone sy-multanicznie na jêzyki: polski, niemiecki i rosyjski.

W gronie zaproszonych goœci przedstawiaj¹cych swojereferaty znaleŸli siê przedstawiciele z: Polski, Niemiec, Austrii,

Chorwacji, W³och, Czech, Rosji oraz Brazylii. Konferencjacieszy³a siê te¿ du¿ym zainteresowaniem wœród przed-stawicieli zawodów prawniczych. Sêdziowie, notariusze,adwokaci oraz radcy prawni brali czynny udzia³ w panelachekspertów. Osoby reprezentuj¹ce zawody prawnicze po-dejmowa³y równie¿ g³os w dyskusji, wskazuj¹c na zagad-nienia problematyczne z perspektywy wykonywanego przezsiebie zawodu.

W dzieñ poprzedzaj¹cy konferencjê, tj. 22 kwietnia 2014roku zosta³o zorganizowane Forum M³odych Naukowców,którzy równie¿ wymieniali siê swoimi spostrze¿eniami orazwynikami prowadzonych badañ na temat funkcji ksi¹gwieczystych w Europie. Uczestnikami forum m³odych bylidr Anna Deryng, dr Konrad Koc, mgr Krzysztof Mucha,mgr Patrycja Hirsch oraz mgr Artur Barañski. Dodatkowoza poœrednictwem ³¹czy internetowych uczestnicy po³¹czylisiê z przedstawicielami uczelni w Czelabiñsku.

Kolejna miêdzynarodowa konferencja poœwiêcona tejtematyce badawczej odby³a siê 16 czerwca 2014 r. naEuropejskim Uniwersytecie Viadrina we Frankfurcie nadOdr¹. Wyniki ca³ego projektu zostan¹ opublikowane w jêzykuniemieckim i angielskim w monografii zbiorowej. Wybraneartyku³y uka¿¹ siê równie¿ na ³amach „Rejenta”. Wiêcejinformacji na ten temat na stronie internetowejwww.wudarski.pl

2/2014

19

ZABYTKOWA CZĘSTOCHOWARealizacjê przedsiêwziêcia rozpoczê³a kon-

ferencja naukowa w auli Akademii im. JanaD³ugosza. W imieniu prezydenta miasta CzêstochowyKrzysztofa Matyjaszczyka zebran¹ m³odzie¿ powita³a AgataKalinowska, z-ca naczelnika Wydzia³u Kultury, Promocjii Sportu, nastêpnie g³os zabra³ rektor Akademii im. JanaD³ugosza prof. Zygmunt B¹k.

Po wyst¹pieniach znamienitych goœci w temat kon-ferencji wprowadzi³a uczestników Aneta Ho³odniuk,nauczycielka z Zespo³u Szkó³ Technicznych, która zaprosi³ado wyst¹pienia kolejnych prelegentów. Byli nimi:

– prof. AJD Grzegorz Banaszkiewicz - Fotoplastikonczêstochowski

– mgr Aleksandra Janikowska-Perczak - Prace kon-serwatorskie na terenie Czêstochowy w ostatnich latach naprzyk³adzie zespo³ów popauliñskich

– mgr Anna Sypek - Prace konserwatorskie przy wystrojukamienic w Czêstochowie

– dr Juliusz Sêtowski - Pa³acyk Brassów– o. Stanis³aw Rudziñski - Jasna Góra.

W konferencji wziê³o udzia³ 290 uczniów wraz z opie-kunami z 22 czêstochowskich szkó³. Na koniec na uczest-ników konferencji czeka³y loteria - ksi¹¿ki i gry edukacyjneprzekazane przez Instytut Pamiêci Narodowej i s³odkipoczêstunek przygotowany przez uczniów Zespo³u Szkó³Gastronomicznych im M. Curie-Sk³odowskiej.

Organizatorami projektu s¹: Urz¹d Miasta Czêstochowy,Wojewódzki Urz¹d Ochrony Zabytków w KatowicachDelegatura w Czêstochowie, Zespó³ Szkó³ Technicznych,Akademia im. JanaD³ugosza, Zespó³ Szkó³Technicznych i Ogólno-kszta³c¹cych im. S. ¯e-romskiego, Zespó³ Szkó³Gastronomicznych im.M.Curie-Sk³odowskiej,Muzeum Czêstochowskie,Zwi¹zek Harcerstwa Pols-kiego Hufiec Czêstochowa,Klasztor O. Paulinów naJasnej Górze.

16 grudnia 2013 rokuw Zespole Szkó³ Tech-nicznych oraz Akademii JanaD³ugosza odby³ siê kolejnyetap projektu. Tym razempoprzez warsztaty pró-bowaliœmy zainteresowaæm³odzie¿ histori¹ naszegoregionu. M³odzie¿ z 30czêstochowskich szkó³

uczestniczy³a w warsztatach z renowacji zabytków,modelarstwa, grafiki i rysunku. Wiek uczestników nie mia³znaczenia, w zajêciach bra³a udzia³ m³odzie¿ ze szkó³podstawowych, gimnazjalnych oraz ponadgimnazjalnych. –Zabytki w naszym regionie najczêœciej poznajemy poprzezwyk³ady historyczne, z którymi mamy doœæ czêsto doczynienia. Warsztaty by³y prób¹ pokazania w innym œwietlemiejskiego budownictwa zabytkowego. Poprzez wyko-nywanie detali architektonicznych uœwiadamialiœmym³odzie¿y piêkno architektury naszego miasta – oceni³akoordynatorka warsztatów Anna Koœciukiewicz.

Do konkursu fotograficznego „Zabytkowe miejscamojej miejscowoœci” przyst¹pi³o 198 uczestników, którzynades³ali ³¹cznie 534 fotografie. W dniu 10 kwietnia Jurypod przewodnictwem Marka Makowskiego - pracownikaAkademii im. Jana D³ugosza dokona³o oceny dostarczonychprac.Wrêczenie nagród nast¹pi³o podczas konferencjipodsumowuj¹cej projekt „Zabytkowa Czêstochowa”, któraodby³a siê 27 maja w Sali Sesyjnej Urzêdu MiastaCzêstochowy. Laureaci konkursu fotograficznegouczestniczyli w wycieczce na zamek w Bobolicach. Mieliokazjê zobaczyæ równie¿ kirkut ¿ydowski w ¯arkach orazwejœæ do krypty w koœciele w Olsztynie. Podczas ca³egowyjazdu swoj¹ wiedz¹ o Jurze Krakowsko-Czêstochowskiejdzieli³a siê przewodnik El¿bieta Gumu³a.

Efektem koñcowym projektu jest stworzenie gryedukacyjnej MEMORY – Zabytkowa Czêstochowa – 19miejsc zwi¹zanych z histori¹ naszego miasta.

Rafa³ Piotrowski

Prace uczestników konkursu

RRRRReseseseses aaaaacademiCcademiCcademiCcademiCcademiCaeaeaeaeae

20

Z żałobnej karty...

MGR WACŁAW BACZYŃSKIWE WSPOMNIENIACH SWOJEGO KOLEGI

I PRZEŁOŻONEGO„Zmar³ jeden z grona przyjació³, smuc¹ siê

wszyscy”. Tak, 29 marca 2014 roku zmar³ mgrWac³aw Baczyñski, nauczyciel akademickiAkademii im. Jana D³ugosza w Czêstochowie.Pozna³em go w koñcu lat 80. z rekomendacjijednego z moich znajomych. Zosta³ mi zare-komendowany jako lwowiak mieszkaj¹cy od kilkumiesiêcy w Czêstochowie, spo³ecznik, orêdowniksportu wyczynowego i masowego oraz trenergimnastyki sportowej. Jako ¿e na funkcjonuj¹cympodówczas w Wy¿szej Szkole Pedagogicznejfakultecie Wychowania Fizycznego i kierunkustudiów Pedagogika z Wychowaniem Fizycznymbrakowa³o nauczyciela akademickiego, któryw profesjonalny sposób móg³by poprowadziæzajêcia z gimnastyki przyrz¹dowej, by³em istotniezainteresowany tym spotkaniem. Niejako pod presj¹potrzeb niewiele zastanawiaj¹c siê, podczas pierwszegospotkania zaproponowa³em mgr. Wac³awowi Baczyñskiemu,¿e do³o¿ê starañ, by otrzyma³ stanowisko wyk³adowcyw Zak³adzie Kultury Fizycznej. Pracê uda³o siê szybkoza³atwiæ i w krótkim czasie sta³ siê moim bliskim koleg¹ –Wac³awem, z którym do koñca utrzymywa³em za¿y³e relacjekole¿eñskie.

Wac³aw mia³ s³aboœæ, jak wiêkszoœæ lwowiaków, doswego rodzimego, umi³owanego Miasta Lwowa. W uczelnii poza ni¹ opowiada³ ró¿ne szczegó³y o tym mieœcie i na tylemnie uj¹³ i zainteresowa³, ¿e kilka razy pojecha³em z nim doLwowa, mieszka³em u jego rodziny i znajomych, i po-dziela³em upojny podziw do tego miasta. Przerobion¹teoretycznie w szko³ach lekcjê historii Kresów Wschodnich

Rzeczypospolitej weryfikowa³em realnymi opowieœciamiWac³awa (szczególnie z okresu miêdzywojennego, czasówII wojny œwiatowej i pomrocznych czasów powojennejokupacji sowieckiej) i wizualizacj¹ zaniedbanego, po-padaj¹cego w ruinê piêknego, wielkiego Lwowa.

Tymczasem w czêstochowskiej uczelni Wac³aw pro-wadzi³ zajêcia z zakresu gimnastyki przyrz¹dowej i akro-batycznej oraz z metodyki wychowania fizycznego. Do-ktoratu nie zrobi³ i nie wspina³ siê po szczeblach karieryakademickiej, ale zadziwi³ nas swoj¹ wielk¹ pasj¹ spo³ecznegodzia³ania. W Czêstochowie reaktywowa³ ogniwo Towa-rzystwa Gimnastycznego „Sokó³”, by³ jego wieloletnimdzia³aczem, prezesem i entuzjast¹. W pewnym momencie

POŻEGNANIEPROFESORA OWSIKA

W dniu 30 maja 2014 roku w wieku 67 lat zmar³ w Warszawiep³k dr hab. in¿. Jan Owsik, profesor AJD w Instytucie EdukacjiTechnicznej i Bezpieczeñstwa, ciesz¹cy siê wielk¹ sympati¹wspó³pracowników, aktywny uczestnik przygotowañ i promocjinowego kierunku studiów „In¿ynieria Bezpieczeñstwa, cenionyprzez studentów nauczyciel akademicki.

Uroczystoœci pogrzebowe odby³y siê na Cmentarzu Po-w¹zkowskim w Warszawie w asyœcie wojskowej.

Dyrekcja Instytutu EdukacjiTechnicznej i Bezpieczeñstwa

WACŁAW BACZYŃSKI(1935-2014)

JAN OWSIK(1947-2014)

2/2014

21

Planetarium AJD

ASTRONOMICZNA WIOSNA W AJD

Astrophisica Nova9-10 maja odby³a siê na Wydziale Matematyczno-

Przyrodniczym AJD VI Czêstochowska MiêdzynarodowaKonferencja Naukowa M³odych „Astrophisica Nova”.Uczestniczy³o w niej ponad 70 osób z 19 krajowychi zagranicznych oœrodków naukowych. Konferencja zosta³azorganizowana przez Instytut Fizyki Akademii im. JanaD³ugosza w Czêstochowie, Obserwatorium AstronomiczneUniwersytetu Jagielloñskiego w Krakowie (OAUJ) orazStowarzyszenie Astronomia Nova (AN). Wyg³oszonow sumie 40 wyk³adów (w tym 6 proszonych) orazwystawiono 16 plakatów. M³odzi uczeni przedstawiali wynikiswoich pierwszych prac naukowych, bronili swoich sta-nowisk w dyskusjach z doœwiadczonymi astronomami orazwys³uchali proszonych wyk³adów uznanych autorytetóww zakresie astrofizyki. Konferencji towarzyszy³y: wystawameteorytów, wystawa prac artystycznych o tematyceastronomicznej, seans planetaryjny, projekcja filmu „Agora”oraz „Chopin – the Space Concert”. Finansowo konferencjêwspomogli: AN (5700 z³ – dotacja MNiSW), AJD (5000 z³)i OAUJ (1000 z³). Szczegó³owe sprawozdanie z konferencjizostanie opublikowane w Czêstochowskim KalendarzuAstronomicznym 2015.

Space Station IIW niedzielê 11 maja zorganizowano w czêstochowskiej

dyskotece RAY piknik naukowy z okazji uruchomieniadetektora na radioteleskopie RT-13. Oœmiogodzinnej imprezie

towarzyszy³y wyk³ady, filmy oraz wiele wydarzeño charakterze rozrywkowym. Bogato ilustrowane, w œro-dowisku dyskoteki, wyk³ady: „Pocz¹tki radioastronomiiczêstochowskiej” (Bogdan Wszo³ek), „Misja kosmicznaMars One” (Kazimierz B³aszczak) oraz „Polska w kosmosiewczoraj, dziœ i jutro” (Miros³aw Hermaszewski) nada³yogólny bieg imprezie. Przerwy miêdzy nimi by³y wy-korzystane na projekcje filmów o treœciach astronautycz-nych i astronomicznych oraz ró¿ne konkursy, sesje foto-graficzne, wystawê meteorytów i prac plastycznych, wy-wiady telewizyjne itp. Wznios³e akcenty przeplata³y siêz inteligentn¹ rozrywk¹.

Chocia¿ impreza nie by³a nag³oœniona jako wyj¹tkowewydarzenie w historii Czêstochowy, w rzeczy samej takimby³a! O wyj¹tkowej wadze tego wydarzenia decyduje fakt,¿e w Czêstochowie, cudownym zbiegiem okolicznoœci,

zauwa¿yliœmy, ¿e w ka¿d¹ sobotê i niedzielê Wac³awprowadzi³ spo³ecznie zajêcia gimnastyczne dla ubogiejm³odzie¿y w ramach dzia³añ sokolich i poza nimi. Trwa³oto oko³o 20 lat. Czasami podgl¹da³em te zajêcia i za-stanawia³em siê, czym by³ inspirowany, by oddawaæ swójczas innym przez dwie dekady. Ta dzia³alnoœæ wyda³aprzynajmniej podwójne owoce dla Instytutu KulturyFizycznej i Turystyki. Wac³aw wychowa³ ucznia, JackaBobrê, który jest ju¿ magistrem wychowania fizycznegoi prowadzi obecnie zajêcia dla studentów z gimnastykiprzyrz¹dowej i akrobatycznej. Ja, pisz¹cy te s³owa wspo-mnienia poœmiertnego po Wac³awie zrozumia³em 6 latwstecz, ¿e dzia³alnoœæ spo³eczna jest najwy¿sz¹ form¹oddania siê sprawom ogólnym. Pozazdroœci³em Wac³awowi,stworzy³em w Klubie Uczelnianym AZS AJD wyczynow¹sekcjê sportow¹ podnoszenia ciê¿arów, która obecnie jestczo³ow¹ sekcj¹ w kraju w tej dyscyplinie sportu i jedn¹z istotnych wizytówek reklamowych Akademii im. JanaD³ugosza w Polsce i poza jej granicami.

Dzia³aj¹c spo³ecznie w Czêstochowie, Wac³aw nigdynie zapomina³ o sprawach Lwowa. JeŸdzi³ tam, organizowa³

ró¿ne misje, wozi³ transporty pomocy, sprowadza³ stu-dentów i dzieci na wypoczynek wakacyjny do Czêstochowy,niós³ otuchê dla polskich lwowiaków. Nieliczni tylkopracownicy obecnego Instytutu Kultury Fizycznej i Tu-rystyki, w którym jeszcze w ubieg³ym roku pracowa³ Wa-c³aw, znali jego misjê spo³ecznego dzia³ania. Dopierouroczystoœci ¿a³obne uzmys³owi³y nam, jak szerokie ho-ryzonty dzia³ania roz³o¿y³ przed sob¹ Wac³aw. Wyg³aszaj¹cs³owa ostatniego po¿egnania, zawstydzi³em siê, ¿e jakouczelnia wy¿sza bardzo w¹tle ¿egnamy swojego by³egopracownika. Inne organizacje i stowarzyszenia, w którychdzia³a³, kreowa³ je i im przewodzi³, doceni³y go bardziej.Poczu³em, ¿e spogl¹daj¹c na spuœciznê, jak¹ pozostawi³ posobie Wac³aw, nie mamy w Instytucie Kultury Fizyczneji Turystyki godnego jego nastêpcy. Wac³aw nas przerós³.Dzia³aj¹c na polu spo³ecznym, wype³nia³ sw¹ misjê dla nasi za nas wszystkich. Dlatego te¿, chocia¿ Wac³aw nie us³yszyju¿ horacjañskiego „nie wszystek umrê” („non omnismoriar”), powinien na d³ugo pozostaæ w naszej pamiêci.

Wies³aw Pilis

Fragment m³odzie¿owego orszaku pod¹¿aj¹cego z modelemteleskopu kosmicznego na Space Station II, fot. arch.AN

RRRRReseseseses aaaaacademiCcademiCcademiCcademiCcademiCaeaeaeaeae

22

dosz³o do uruchomienia wspania³ego, i niemaj¹cegotu sobie równych instrumentu naukowego, któryod tej pory bêdzie stanowi³ wyzwanie i trudn¹ dopokonania poprzeczkê dla ca³ego czêstochowskiegoœrodowiska naukowego. Pierwsze kosmiczne fo-tony radiowe na czêstotliwoœci 1420.4 GHz (21cm) zosta³y nieoficjalnie przechwycone przez RT-13 w dniu 8 maja 2014, a oficjalnie zademonstro-wane podczas pikniku 11 maja. Wtajemniczoneosoby postrzegaj¹ g³êbokie znaczenie symbolicznewszystkiego, co rozgrywa siê w zwi¹zku z budow¹RT-13 w Czêstochowie. Jedni widz¹ w tym instru-2mencie „drugie skrzyd³o” z encykliki „Fides etratio” Jana Paw³a II, inni wyczuwaj¹materializowanie siê przes³ania ks. BonawenturyMetlera z inskrypcji na zegarze s³onecznym w ParkuStaszica (w t³um. Tak Panna umi³owa³a to miasto, ¿e kugwiazdom je przynagla, dla lepszej przeznaczaj¹cprzysz³oœci).

Dok³adnie o godzinie 12:00 Bogdan Wszo³ek i Miros³awHermaszewski dokonali otwarcia imprezy. Wypowiedzianom.in. s³owa: „...w roku 1978, 36 lat temu, dwóch Polaków,których siê bêdzie s³awiæ powieczne czasy, Miros³awHermaszewski i Karol Wojty³a, ustawili Polsce drogowskazyku niebu! Pokazali, ¿e dla osi¹gniêcia najwy¿szego celupotrzebny jest wysi³ek, ogromny wysi³ek, tak w sferze ro-zumu, jak i ducha. Dziœ jeden z nich jest w niebie i chcia³obysiê, ¿eby jego piêkny duch, w towarzystwie duchów Ke-plera, Galileusza, Metlera, Królowej Jadwigi i im podobnychby³ tu z nami. Drugi bohater jest poœród nas cia³em i duchem,aby nas kosmicznie rozmarzyæ i zagrzaæ do szlachetnychprzedsiêwziêæ...”. Wczeœniej m³odzie¿ z Zespo³u Szkó³Technicznych (ZST) przy al. Jana Paw³a II urz¹dzi³a podprzewodem prof. Agnieszki Pere³ki pochód z najlepszymipracami artystycznymi nades³anymi na konkurs ArsAstronomica. Kilkadziesi¹t osób w godzinnym marszuulicznym spod Planetarium ku RT-13 transportowa³o m.in.olbrzymi model kosmicznego teleskopu Hubble’a, wykonanyprzez jednego z uczniów ZST. Kilkoro studentów AJD te¿przy³¹czy³o siê do tego astronomicznego pochodu.

Piknikowi towarzyszy³o wiele bardzo sympatycznychzdarzeñ: bezpoœredni kontakt z Miros³awem Hermaszews-kim, mo¿liwoœæ osobistego w³¹czenia siê w obs³ugê radio-teleskopu, uczestnictwo w zabawach i konkursachz cennymi nagrodami. Jednak dwa zdarzenia by³y wy-j¹tkowe. Pierwsze zaczê³o siê w³aœciwie wczeœniej,a podczas pikniku znalaz³o swój weso³y fina³. W³aœcicieldyskoteki RAY, Marek Pelian zauwa¿y³ jakiœ czas temupodobieñstwo rysów twarzy Bogdana Wszo³ka i JohannesaKeplera. Plakaty obwieszczaj¹ce imprezê i rozwieszone poca³ym mieœcie, dla ¿artu, zawiera³y twarz Wszo³ka wkompo-nowan¹ chytrze w miejsce twarzy Keplera na powszechnieznanym portrecie astronoma. Podczas sesji zdjêciowej przyRT-13 Marek Pelian zarz¹dzi³ „golenie i strzy¿enie” postacina plakacie, dla udowodnienia, ¿e „Wszo³ek to reinkarnacjaKeplera”. Odkryciu temu towarzyszy³ ogólny wybuch

radoœci. Sam Hermaszewski ubawi³ siê setnie tym ¿artem!Drugie wyj¹tkowe zdarzenie polega³o na odœpiewaniuw trzech jêzykach: rosyjskim, polskim i angielskim znanej,a wymownej piosenki „Zawsze niech bêdzie S³oñce”. AnnaHuras, studentka III roku biologii w AJD, wystêpuj¹c solo,swoim przyk³adem poci¹gnê³a publicznoœæ do wspólnegoœpiewu refrenu.

Piknik zosta³ zorganizowany i sfinansowany przez AN(7900 z³) i dyskotekê RAY (ok. 5000 z³). Wziê³o w nimudzia³ w sumie oko³o 1000 osób. Wiele z nich przed³u¿yprzygodê spotkania z kosmosem poprzez lekturê zdobytychpodczas pikniku unikalnych ksi¹¿ek „Ciê¿ar niewa¿koœci”i „Ma³y ksi¹¿ê” oraz p³yty DVD „Chopin – the SpaceConcert”.

Konkurs Urania9 czerwca w Planetarium AJD rozegrano fina³ IX

ogólnopolskiego konkursu astronomicznego Urania,zorganizowanego przez Instytut Fizyki AJD orazStowarzyszenie Astronomia Nova. Do rozgrywek przyst¹pi³o14 gimnazjalistów i 15 uczniów ze szkó³ ponad-gimnazjalnych. Finaliœci rozwi¹zywali test wielokrotnegowyboru zawieraj¹cy 30 pytañ z zakresu astronomii i astro-nautyki.

Nagrody dla uczestników ufundowa³a AN (4300 z³ zeœrodków otrzymanych z MNiSW).

Ars Astronomica9 czerwca w Planetarium AJD og³oszono wyniki

IV miêdzynarodowego konkursu artystycznego ArsAstronomica, organizowanego corocznie przez InstytutFizyki AJD oraz Stowarzyszenie Astronomia Nova.W konkursie wziê³o udzia³ ³¹cznie ponad tysi¹c osób z Polskii innych krajów, z czego do fina³u trafi³o ³¹cznie ponad 150prac, uwzglêdniaj¹c cztery kategorie wiekowe uczestnikóworaz cztery kategorie utworów (prace plastyczne, formyprzestrzenne, prezentacje audiowizualne oraz utworyliterackie). Nagrody dla zwyciêzców ufundowa³a AN (5000z³ ze œrodków otrzymanych z MNiSW) oraz StarostwoCzêstochowskie (400 z³).

Grupa uczestników Space Station II pod RT-13, fot.: arch. AN

2/2014

23

Biblioteka Główna AJD

O NAUCE MÓWMY MŁODYM ICH JĘZYKIEMRekordowym zainteresowaniem uczniów i nauczycieli cieszy³a siê V edycja akcji „Akademia

w Bibliotece”. W jedenastu tematach zaproponowanych przez pracowników Akademii im. JanaD³ugosza w Czêstochowie wziê³o udzia³ 750 uczestników. O przedsiêwziêciu rozmawiamy z jegopomys³odawczyni¹ dr hab. Ann¹ Wypych-Gawroñsk¹, prof. AJD, prorektor ds. Rozwoju AJD.

Marek Makowski: Podsumujmy V edycjê „Akademiiw Bibliotece”. Z tego, co siê dowiedzia³em, akcja cieszysiê nies³abn¹cym powodzeniem, ba, wzbudza corazwiêksze zainteresowanie uczniów i nauczycieli. Dr hab. Anna Wypych-Gawroñska, prof. AJD: Cieszymysiê, ¿e jest tak du¿e zainteresowanie projektem. £¹cznie przez5 lat naszych wyk³adów w goœcinnych pomieszczeniachBiblioteki im. dr. W³adys³awa Biegañskiego wys³ucha³o ju¿blisko 5 tysiêcy uczniów. Z wyliczeñ bibliotekarzy wynika,¿e tylko w tym roku szkolnym z jedenastu zrealizowanychtematów skorzysta³o oko³o 750 osób. MM: Akcja budzi zainteresowanie w nowych szko³achju¿ nie tylko w Czêstochowie i regionie. Zaczynawykraczaæ poza jego teren...AWG: Niezwykle cieszy mnie, ¿e docieramy do nowychpotencjalnych kandydatów na studia w Akademii, a tak¿erozbudzamy zainteresowanie nauk¹. W tym roku oboknaszych sta³ych sympatyków - czêstochowskich szkó³ -do akcji w³¹czy³y siê placówki z Zawiercia i Lubliñca. Widaæ,jak du¿e jest zapotrzebowanie na naukê i jej osi¹gniêcia.Wszystko to, jeœli podane jest w sposób przystêpnyi mo¿liwy do przyswojenia, wzbudza zainteresowanie i rozpala ciekawoœæ.MM: W przysz³ym roku kolejna edycja akcji?AWG: Oczywiœcie tak. Przygotowania rusz¹ jesieni¹, aleakademicy, którzy chcieliby siê w nie w³¹czyæ, mog¹ ju¿teraz przygotowywaæ referaty i opracowywaæ swoje wyst¹-pienia. Wa¿ne, by pamiêtali o mo¿liwoœciach uczniów i ichprzygotowaniu do przyswojenia wiedzy. Liczê te¿ na nie-konwencjonalne rozwi¹zania i autorskie podejœcie do tematu.Zaanga¿owanie multimediów, ciekawych prezentacji czy np.grê na instrumencie w trakcie wyk³adu. Takie dzia³ania s¹jak najbardziej mile widziane. M³odzie¿ z pewnoœci¹ to doceni.MM: Korzystaj¹c z okazji, chcia³bym zapytaæ o sposobydocierania do m³odych i rozpalania w nich pasji do nauki.Jaka jest pani zdaniem na to recepta?AWG: W trakcie wyk³adów starajmy siê mówiæ jêzykiemskierowanym do m³odych ludzi. Warto zadaæ sobie trudi zbadaæ, jaki jest zasób wiedzy uczniów i na bazie tegodozowaæ wiadomoœci, tak, by nie przesadziæ i nie spo-wodowaæ, ¿e wyk³ad staje siê nieczytelny i zbyt elitarny.Ka¿da dyscyplina naukowa jest ciekawa, rozwija siê i dajemo¿liwoœci zastosowania jej osi¹gniêæ w praktyce. Maj¹cprzed sob¹ audytorium z³o¿one z potencjalnych kandydatówna studia, zróbmy wszystko, by pokazaæ, jak dana naukaznajduje wykorzystanie i zastosowanie w ¿yciu codziennym.Kreœl¹c scenariusz wyk³adu, nie zapominajmy o informa-

cjach, jak znaleŸæ pracê po danym kierunku studiówi zapewniæ j¹ sobie na lata. Niedowiarków zapewniam, ¿e dasiê to zrobiæ!MM: Dziêkujê za rozmowê.AWG: Korzystaj¹c z okazji, chcia³abym podziêkowaæwszystkim zaanga¿owanym w akcjê „Akademiaw Bibliotece” - akademikom i bibliotekarzom.

Oto prelegenci i tematyka wyk³adów, któr¹ zrealizowanopodczas V edycji „Akademii w Bibliotece”:1. dr hab. Adam Regiewicz, prof. AJD - Figury chrystologicznewe wspó³czesnej kinematografii - od „Zapaœnika”Aronofksy'ego do „Gran Torino” Eastwooda2. dr hab. Maria Starnawska, prof. AJD - Templariusze - faktyi tajemnice3. dr hab. Maria Lesz-Duk, prof. AJD - S³ownictwo z zakresumody4. Micha³ Grotecki, III rok Edukacji artystycznej w zakresie sztukimuzycznej - Muzyka filmowa - spotkanie autorskie z m³odymtwórc¹5. dr Katarzyna Rokoszewska - Nie pytaj „czy” tylko, „jak”jesteœ inteligentny - rola inteligencji wielorakich w nauce jêzykaobcego6. dr Katarzyna Kowal - Dar ¿ycia. Transplantacje narz¹dóww ujêciu socjologicznym7. dr Monika Stawiarska-Lietzau - Jak dzia³a nasza pamiêæ?8. dr Korneliusz Wiatr - Fenomen popularnoœci muzykirozrywkowej9. dr Joanna Waroñska - Co s³ychaæ u Dulskich? Odczytaniai inscenizacje10. dr Dorota Holajda - Pismo i jego noœniki na przestrzeniwieków11. dr hab. prof. AJD Agnieszka Czajkowska - Jak filomaci leczyliból zêbów? Zwi¹zki literatury z nauk¹ w XIX wieku

O PRZESZŁOŚCIW NASZEJ BIBLIOTECE

Biblioteka G³ówna AJD przygotowa³a wystawê„Polska droga do wolnoœci – 4 czerwca 1989”. Naekspozycjê z³o¿y³y siê jej zbiory specjalne dotycz¹ce okresuprze³omu. Wœród materia³ów mogliœmy ogladaæ m.in.:ulotki, gazetki wydawane w tym czasie w naszej Uczelnioraz ksi¹¿ki dotycz¹ce historii „Solidarnoœci”, Okr¹g³egoSto³u i wyborów 1989 r.

RRRRReseseseses aaaaacademiCcademiCcademiCcademiCcademiCaeaeaeaeae

24

Życie studenckie

STUDENCI MUZYKIZ NAGRODAMI

8 i 9 kwietnia w Katolickim Uniwersyteciew Ru¿omberku (S³owacja) odby³ siê 11. KonkursInterpretacji Muzycznej Študentská umelecká èinnos•.Wœród 53 uczestników reprezentuj¹cych uczelnie z Czech(Hradec Kralove), Niemiec (Regensburg), Polski (Cieszyn,Czêstochowa, Kraków, Lublin, Opole), S³owacji (Nitra,Ru¿omberok, ̄ ylina) troje studentów Instytutu Muzyki AJDzdoby³o nagrody: Liubov Nazarova z klasy dr. hab. prof.AJD Roberta Gawroñskiego - II nagroda grze na fortepianie(kategoria II), Agnieszka Wilk przygotowana przez dr Bar-barê Karaœkiewicz - III nagroda w grze na fortepianie (kate-goria I), Kamil Banach przygotowany przez dr KatarzynêSusk¹-Zagórsk¹ - III nagroda w œpiewie solowym (kategoriaI).

OPOWIEŚĆ O CHOPINIEŚPIEWEM I TAŃCEM

Mi³oœników dobrej muzyki i teatruuraczyliœmy spektaklem „Chopin”. Podkoniec marca na zaproszenie AJD studenciInstytutu Muzyki Akademii Pomorskiejw S³upsku wystawili musical. W auliWydzia³u Matematyczno-Przyrodniczegoobok pracowników i studentów zasiedliuczniowie czêstochowskich szkó³ podsta-wowych. Opowieœæ o ¿yciu i twórczoœciFryderyka Chopina spotka³a siê z entu-zjastycznym przyjêciem.

O czym jest spektakl?„Widzowie, którzy przyjd¹ na przed-

stawienie zobacz¹ jednego z najs³yn-niejszych muzyków wszech czasów oczamidzisiejszej m³odzie¿y. Zderzenie dwóchœwiatów – XXI i XIX wieku okazuje siêbardzo inspiruj¹ce…Œwiat³o i dŸwiêk,premierowe piosenki, muzyka instru-mentalna i taniec, historyczne kostiumy,rodzina i przyjaciele Chopina, a w tym wspó³czesne m³odepokolenie – to wszystko wydarzy siê w spektaklu” –zapowiadali organizatorzy. Premiera odby³a siê w rocznicêœmierci kompozytora 17 X 2013 r. w Teatrze Rondow S³upsku. Libretto jest bardzo rzetelne pod wzglêdemfaktograficznym, wiêc przy okazji pozwala widzom z³amaæwiele obiegowych stereotypów na temat naszego genialnegokompozytora i zobaczyæ go w zupe³nie nowym, nieocze-kiwanym œwietle. Wychodzi te¿ na jaw wiele mniej znanychhistorii, na przyk³ad kwestia pozamuzycznych zdolnoœciChopina, których mia³ tyle, ¿e – jak siê okazuje – wcale niemusia³ zostaæ muzykiem… Spektakl oczywiœcie nie móg³siê obejœæ bez muzyki mistrza, jednak w niecodziennycharan¿acjach. S¹ te¿ piosenki o nim – na scenie mamy solistów,chór i zespó³ instrumentalny. Jest i taniec, zarównochoreografie do kompozycji Chopina, jak odniesienie siê domuzyki ludowej, któr¹ siê tak inspirowa³, a nawet rap jemudedykowany przez dzisiejsz¹ m³odzie¿. Spektakl powsta³ nakanwie musicalu „Koncert ¿ycia Fryderyka Chopina”z librettem Arlety Niciewicz. Wystêpuj¹ w nim studenciInstytutu Muzyki, którzy pracowali pod okiem pedagogówInstytutu i konsultantów teatralnych zarówno nad rolamiaktorskimi i muzycznymi, jak te¿ nad muzyk¹ do pioseneki aran¿acjami wybranych utworów mistrza. Goœcinniewystêpuj¹ bardzo m³odzi wykonawcy (scena z dzieciñstwaChopina), jak równie¿ uczennice rytmiki PSM II stopniaw S³upsku przygotowane przez Katarzynê Wyporsk¹-Wawrzczak oraz beatboxer Krystian £awicki. „Do trójkizawziêcie dyskutuj¹cych m³odych ludzi do³¹cza naglez powodu tematu ich rozmowy Fryderyk Chopin. Ich zasko-

czenie zbywa stwierdzeniem, ¿e jest ponadczasowy i zaczynaopowiadaæ o sobie. Zdumieni rozmówcy staj¹ siê œwiadkamiwydarzeñ z ¿ycia kompozytora, poznaj¹ wszystkie wa¿new jego ¿yciu osoby. Jednoczeœnie maj¹ okazjê skonfronto-waæ dzisiejszy œwiat z tamtym XIX-wiecznym, jak¿e innym.Jednak okazuje siê, ¿e ludzie, ich têsknoty i potrzeby –równie¿ artystyczne – s¹ wcale nie tak odleg³e… W ci¹g³ejinterakcji ponadczasowego Chopina z nam wspó³czesnymis¹ i zawziête dyskusje, i chwile zadumy, i sporo humoru,którego mu przecie¿ nigdy nie brakowa³o” – czytamyw recenzji musicalu.

2/2014

25

PEDAGOGICZNE KO£O NAUKOWEKOSMODROM

W listopadzie 2012 roku grupa studentów pedagogikii dwoje wyk³adowców zaczê³o czyniæ starania, aby powo³aænowe ko³o naukowe. Prace nad statutem, rejestracj¹w uczelnianej administracji oraz ustaleniem nazwy nowejorganizacji zakoñczy³y siê na pocz¹tku 2013 roku. Od tejpory swoj¹ dzia³alnoœæ na Wydziale Pedagogicznym Aka-demii im. Jana D³ugosza w Czêstochowie rozpoczê³oPedagogiczne Ko³o Naukowe Kosmodrom.

Zapewne wiele osób zastanawia siê, dlaczego kos-modrom? Z takim pomys³em wyszli studenci, dla którychkosmodrom (kosmo- + gr. drómos tor biegowy – oœrodekprzeznaczony do przeprowadzania startów statków kosmic-znych oraz startów i l¹dowañ promów kosmicznych) jestmetafor¹ ko³a naukowego, które ma umo¿liwiæ (u³atwiæ)ich start w ¿ycie zawodowe. Ko³o ma wiêc pomóc w zna-lezieniu praktyk, odbyciu sta¿u, znalezieniu pracy, zdobyciucennego doœwiadczenia.

Pedagogiczne Ko³o Naukowe dzia³a przy Zak³adziePedagogiki Ogólnej i Metodologii Badañ Instytutu PedagogikiAkademii im. Jana D³ugosza. Przewodnicz¹c¹ Ko³a jestDominika Walentek a opiekunowie naukowi to mgr AnnaIrasiak i mgr Karol Motyl.

Ko³o ma na swoim koncie m.in. pomoc przy organizacjiVII Miêdzynarodowej Konferencji Naukowej Podstawyedukacji. Trendy cywilizacyjne wobec wiedzy, innegocz³owieka, spo³eczeñstwa. Wa¿n¹ form¹ jego aktywnoœcijest zapraszanie goœci spoza uczelni i organizowanieotwartych wyk³adów. Do tej pory zorganizowano dwawyk³ady otwarte. Pierwszy, Kim jest osoba g³ucha?, odby³

siê 16.12.2013 roku. Poprowadzi³ go Damian RzeŸniczak -native signer i lektor jêzyka migowego z wieloletnimdoœwiadczeniem. Wyk³ad by³ w ca³oœci prowadzony w jê-zyku migowym (PJM) i t³umaczony na jêzyk polski. Drugiwyk³ad otwarty dotycz¹cy uzale¿nieñ behawioralnych odby³siê 28.04.2014 roku, a wyg³osi³a go mgr MichalinaRutkowska – pedagog i specjalista terapii uzale¿nieñ.

W przysz³oœci Ko³o zamierza uczestniczyæ w akcjipromuj¹cej dogoterapiê, organizowaæ wyk³ady otwarte orazpodejmowaæ inne przedsiêwziêcia (zbiórki, akcje cha-rytatywne, konferencje kó³ naukowych, szkolenia, war-sztaty, wyjazdy do placówek).

Jeœli interesujesz siê pedagogik¹, chcesz wzi¹æ udzia³w ciekawych projektach oraz posi¹œæ wiedzê i umiejêtnoœci,które wykorzystasz w ¿yciu zawodowym, chcesz poznaæciekawych ludzi podzielaj¹cych twoje zainteresowania -Pedagogiczne Ko³o Naukowe jest w³aœnie dla ciebie!Wstêpuj¹c do niego, otwierasz sobie mo¿liwoœci wyró¿nieniasiê na tle rówieœników. Poza tym, utrwalisz wiedzê z dziedzin,które w toku studiów naprawdê ciê zaciekawi³y. Dziêkiaktywnoœci w tego typu organizacji ju¿ na studiach wzbo-gacisz swój ¿yciorys o cenne na rynku pracy doœwiadczenie.Bardzo czêsto ko³a naukowe pomagaj¹ w znajdowaniupraktyk studenckich, które nadaj¹ twojej wiedzy wymiarpraktyczny. Same studia to nie wszystko! Im wczeœniej tozauwa¿ysz, tym lepiej dla ciebie! Czekamy na ciebie! Napiszdo nas: karol.motyl.ajd@gmail.com.

Karol Motyl

WYRÓŻNIENIE DLASTUDENTKI GRAFIKI

Marlena Czajkowska – studentka III roku kierunkugrafika otrzyma³a wyró¿nienie w kategorii grafika na IIIWarsztatach Dzia³añ Kreatywnych odbywaj¹cych siê od 9do15 czerwca 2014 w Dworze Kossaków w GórkachWielkich. Impreza jest rozwiniêciem Warsztatów Ilustra-torskich, które odbywa³y siê w Górkach w latach 2008-2011.W warsztatach uczestniczyli studenci z artystycznych szkó³wy¿szych: ASP w Katowicach, UMCS w Lublinie, ASP weWroc³awiu, UŒ w Cieszynie, AJD w Czêstochowie, ASPw Gdañsku oraz ASP w £odzi. Ich uczestniczkami równie¿by³y: Aldona Bzowska, Kasia Kostrzejowska, KatarzynaMalinowska, które wspólnie z Marlen¹ Czajkowsk¹zakwalifikowa³y siê do wystawy w Akademii Sztuk Piêknychw Katowicach, która odbêdzie siê w paŸdzierniku 2014 roku.Warsztaty zorganizowane zosta³y przez Fundacjê im. ZofiiKossak i Centrum Kultury i Sztuki „Dwór Kossaków”.

RRRRReseseseses aaaaacademiCcademiCcademiCcademiCcademiCaeaeaeaeae

26

SKANDALICZNE, GORĄCE,CIĄGLE NA CZASIE...

PRAWA, O KTÓRYCH NIE MIAŁEŚ POJĘCIA,W OBJAZDOWYM FESTIWALU FILMOWYM

WATCH DOCS. 2014 CZĘSTOCHOWA.

Filmy dokumentalne i nie tylko. Dni gor¹cych rozmów,œmiechu i p³aczu. Poruszaj¹ce i aktualne spotkania z pro-fesjonalistami, debaty, konferencje, warsztaty. 9 kwietniarozpocz¹³ siê kolejny, 12. Festiwal Filmowy WATCH DOCS.– Prawa Cz³owieka w Filmie. Trwa³ trzy dni.

WATCH DOCS. Prawa Cz³owieka w Filmie jest jednymz najstarszych i najwiêkszych festiwali filmów o prawachcz³owieka na œwiecie, co roku gromadzi oko³o 70 000widzów w ca³ej Polsce.

S¹ to przede wszystkim filmy dokumentalne. Maj¹ wa-lor œwiadectwa i unikaln¹ si³ê oddzia³ywania. Korzystamyz tej si³y, bo chcielibyœmy, ¿eby nasi widzowie spojrzeli naotaczaj¹c¹ rzeczywistoœæ – bli¿sz¹ i dalsz¹ – poprzez pryzmatpraw cz³owieka. ¯eby zobaczyli i odczuli w nich coœwa¿nego i wspólnego. Chodzi nam o œwiadomoœæ, wiedzêi wra¿liwoœæ, a w konsekwencji – postawy.

We wspó³czesnym œwiecie, gdzie rz¹dzi informacjai sposób, w jaki buduje siê jej kontekst, mamy prawowiedzieæ. Mamy te¿ prawo budowaæ takie konteksty, jakieuwa¿amy za istotne. Dla sztuki filmu dokumentalnego niema chyba bardziej naturalnego kontekstu ni¿ debata,spotkanie i spo³eczne dzia³anie spod znaku organizacjispo³eczeñstwa obywatelskiego. ¯eby siê o tym przekonaæ,wystarczy poczytaæ manifesty programowe klasyków ga-tunku czy wypowiedzi jego wspó³czesnych wybitnychprzedstawicieli. WATCH DOCS. zapewnia ten kontekst,³¹cz¹c najlepsze, najbardziej intryguj¹ce dokumenty

z dyskusj¹, w której bior¹ udzia³ filmowcy i ich bohaterowie,dzia³acze NGOs, eksperci, publicyœci i politycy.

Festiwal, który jest wyj¹tkowy, co roku przyci¹ga rzeszefanów na projekcje pokazywanych filmów dokumentalnych,nie stroni¹ce od tematów kontrowersyjnych, delikatnych,czêsto dra¿liwych, ale co roku bardzo gor¹cych. W te-gorocznej edycji Czêstochowskiego WATCH DOCSA niezabrak³o pierwszorzêdnych projekcji filmowych, którew sposób szczególny zatrzyma³y uwagê widzê, zmuszaj¹cgo do przemyœleñ, refleksji, dyskusji. Odbywa³y siê nauczelni Akademii im. Jana D³ugosza, w Kinie Studyjnym:„Iluzja”, „Carpe Diem”, „Hooper Bay Tawerna”.

Organizatorami tej edycji po raz pierwszy byli nowicz³onkowie Studenckiego Naukowego Ko³a Terapeutówi Miêdzywydzia³owego Ko³a Pomocy i Wsparcia.W tegorocznym festiwalu pojawi³o siê wiele zmian i nowychtematów przewodnich: „Prawa Cz³owieka w praktyce,oty³oœæ i homoseksualizm, oprócz filmów dokumentalnychmogliœmy wzi¹æ udzia³ w konferencji Prawa Cz³owiekawczoraj, dziœ i jutro” zorganizowanej przez StudenckieNaukowe Filozofów. Ogromnym powodzeniem cieszy³y siêwarsztaty. Na jednym z nich prowadzonym przed dr. Zbi-gniewa Wieczorka ochotnicy mogli nauczyæ siêasertywnoœci, na jeszcze innym Magdalena Gajdaopowiedzia³a uczestnikom o chorobie zwanej oty³oœci¹.

Kolejnym dniom towarzyszy³y debaty w postaci paneludyskusyjnego, na którym wyst¹pili dr Andrzej Margasiñskii mgr Micha³ P³óciennik.

Ka¿dej edycji Festiwalu towarzysz¹ ogromne emocje.Wyk³ad na temat zdrowego od¿ywiania prof. Wies³awaPilisa wzbudzi³ wiele kontrowersji, ale nie tylko on. W pi¹tekmogliœmy dowiedzieæ siê co nieco na temat LGBT – œwiataoczami homoseksualisty.

WATCH DOCS. ju¿ od kilku lat obecny jest w kilku-dziesiêciu miastach Polski za spraw¹ Festiwalu Objazdo-wego, który w tym roku odwiedzi ponad 30 miastw Polsce.

12. edycja festiwalu WATCH DOCS wspó³finanso-wana jest ze œrodków Urzêdu Miasta Czêstochowy przypomocy Polskiego Instytutu Mediacji i NegocjacjiSpo³ecznej.

Ju¿ dziœ zapraszamy do udzia³u w kolejnej edycji OFF„Watch DOCS. Prawa cz³owieka w filmie” wiosn¹ 2015!

Barbara Wallus

Podczas warsztatów na Festiwalu, fot.:arch.

2/2014

27

SREBRO I ZŁOTOSrebrny medal w klasyfikacji generalnej i z³oty

w pionie uczelni spo³eczno-przyrodniczychwywalczy³y w Gdañsku reprezentantki AJD w tenisie sto³owym.Dru¿yna dr. Wies³awa Piêty uleg³a tylko w meczu fina³owymtenisistkom Uniwersytetu Warszawskiego, z którymi wczeœniejwygra³a w fazie rywalizacji grupowych. Akademickie wice-mistrzostwo Polski wywalczy³ zespó³ w sk³adzie: KatarzynaŒlifirczyk, Katarzyna Nowocin, Aleksandra Piêta i JoannaŒciblak.

Jedna z walk Tomasza Góry, fot.: arch.

Sport w AJD

TOMASZ GÓRA PO MISTRZOSTWACH EUROPYZakoñczy³y siê Mistrzostwa Europy w Taekwon-do we

w³oskiej miejscowoœci Riccione. W klasyfikacji generalnej Polskazajê³a tam pierwsze miejsce przed Norwegi¹ i Irlandi¹.

Nasz zawodnik Tomasz Góra (student II roku WF AJD) reprezentuj¹cyna co dzieñ Czêstochowsk¹ Akademiê Taekwon-do debiutowa³ tam, startuj¹cw konkurencji walki sportowej w kategorii do 57 kg. W pierwszympojedynku wyraŸnie pokona³ zawodnika z Wêgier. Niestety, w kolejnej walceuleg³ dobrze przygotowanemu zawodnikowi z W³och, który ostateczniezwyciê¿y³ ca³¹ rywalizacjê. Trenerzy kadry docenili jego walecznoœæ.

£¹cznie o medale Mistrzostw Europy walczy³o 568 zawodników z 30pañstw. Startuj¹cym pomaga³o 154 trenerów, a na matach pracowa³o 58sêdziów. Tak licznie obsadzone zawody by³y okazj¹ do porównania poziomutechnicznego, stylu walki i stosowanych ró¿nych rozwi¹zañ taktycznych przez zawodników zagranicznych w konfrontacjiz naszymi reprezentantami.

STUDENCI DLA CHORYCH NA BIA£ACZKÊ9 i 10 kwietnia bie¿¹cego

roku odby³ siê fina³ akcji „DlaCiebie to 5 minut, dla kogoœ to ca³e ¿ycie”organizowanej przez fundacjê DKMS orazstudentów AJD. Misj¹ Fundacji jest zna-lezienie dawcy dla ka¿dego pacjenta naœwiecie potrzebuj¹cego przeszczepieniaszpiku kostnego lub komórek macie-rzystych. W ci¹gu 23 lat szansê na ¿yciechorym na raka krwi podarowa³o ponad40 tysiêcy osób ze wszystkich baz DKMS.Dziœ ka¿dego dnia komórki macierzyste naca³ym œwiecie oddaje co najmniej 15dawców. Fundacja DKMS - Baza Dawców KomórekMacierzystych Polska dzia³a od 2008 roku jako niezale¿naorganizacja non-profit. W ci¹gu 5 lat w Polsce uda³o siêzarejestrowaæ ponad 400 tysiêcy potencjalnych dawców.Studenckim ambasadorem akcji zosta³a Aleksandra Bieœ –studentka drugiego roku Biotechnologii Akademii im. JanaD³ugosza, która jest zarazem cz³onkiem NZS-u (Niezale¿negoZrzeszenia Studentów). Z tego powodu NZS do³¹czy³ siê doakcji. Wszyscy cz³onkowie z zapa³em brali udzia³ w orga-nizacji tego wydarzenia, poniewa¿ w pe³ni popieraj¹ ideologiê

Fundacji DKMS i dali z siebiewszystko, aby pomóc osobomchorym na raka krwi.

Akcja odbywa³a siê w kilkujednostkach Akademii, na wy-dzia³ach: Pedagogicznym, NaukSpo³ecznych oraz Matema-tyczno-Przyrodniczym. Mia³oto na celu u³atwienie rejestracjipotencjalnych dawców szpikukostnego, tak aby ka¿dy móg³bez problemu wpisaæ siê dobazy DKMS.

Rejestracja jest bardzo prosta: wystarczy wype³niæ krótkiformularz oraz pobraæ wymaz z b³ony œluzowej policzka.Pierwszego dnia akcji na wszystkich wydzia³ach ³¹cznie uda³onam siê zarejestrowaæ 112 osób. Nastêpnego do bazy DKMSdo³¹czy³o 93 potencjalnych dawców komórek macierzy-stych, co ostatecznie da³o 205 nowych osób, które mog¹uratowaæ komuœ ¿ycie. Akcje wspierali równie¿ wolonta-riusze z naszej uczelni, ale tak¿e uczniowie szkó³ œrednich.Poœwiêcili oni swój czas, aby pomóc obcym sobie osobomchoruj¹cych na bia³aczkê.

Karol W¹siñski

ISD AJDNA PODIUM

W kolejnym sezonie pi³karki ISD AJD GOLCzêstochowa zdoby³y medal Mistrzostw Polskiw futsalu. Wygrywaj¹c ostatni mecz ekstraligiw Elbl¹gu, nasze akademiczki wywalczy³y srebrnemedale i tytu³ wicemistrzyñ Polski w futsalu.

Akcja DKMS w murach AJD, fot.:arch.

RRRRReseseseses aaaaacademiCcademiCcademiCcademiCcademiCaeaeaeaeae

28

Do poczytania

ŻYCIE INTYMNEŚREDNIOWIECZNYCH ŚWIĘTYCH

Barbara Kowalska

Choæ zaproponowany temat rozwa¿añ mo¿e napierwszy rzut oka wydawaæ siê prowokacyjny, tow konfrontacji z tekstami epoki traci taki charakter.Interesowaæ mnie bêd¹ dwie ³¹cz¹ce siê grupy wyrazów:intymne, czyli erotyczne, sercowe, uczuciowe i intymne,czyli w³asne, wewnêtrzne, prywatne1. G³ówny nacisk po³o¿êjednak na erotyczne ¿ycieœwiêtych. Obydwie grupywskazuj¹ na bardzo g³êbokiepok³ady ludzkiej uczuciowoœci.Nie zdziwi wiêc na wstêpiew¹tpliwoœæ, czy w przypadkuludzi z tak odleg³ej epoki mo¿liwedo uchwycenia? Twórcza pokoranakazuje stwierdziæ, ¿e istotniesprawa to trudna, twórczaprzekora natomiast nakazujepodjêcie trudu.

Poniewa¿ uczuciowe ¿yciedamsko-mêskie nie stanowi³owielokrotnie ju¿ definiowanegotrzonu œredniowiecznej mental-noœci2, st¹d sfera ta nie jestdominuj¹ca wœród podejmo-wanych przez pisarzy tematów.Nie oznacza to jednak, ¿e gdzieœmiêdzy wierszami traktuj¹cymio wojnach i podbojach, œwiadomieb¹dŸ nie, autorzy nie przemycilinam tego typu myœli. Nie biorêoczywiœcie pod uwagê romansówrycerskich, nielicznych œwieckichprzekazów z koñca epokiw rodzaju pieœni mi³osnychi swawolnych, drobiazgów poetyc-kich o takiej tematyce. Nie myœlê tak¿e o nielicznych, równie¿z koñca epoki, pieœniach mi³osnych w rodzaju Saluto, te,speciosa (Pozdrawiam ciê, Panno, godna), w którejzakochany mê¿czyzna chwali poszczególne czêœci cia³aukochanej z zêbami w³¹cznie3. Powy¿sza myœl dotycz¹caœladowych iloœci erotycznej tematyki odnosi siê do typowychŸróde³ epoki: kronik, roczników, ¿ywotów œwiêtych.

Bohater moich poszukiwañ to bohater wymagaj¹cy:jeden z podstawowych wzorców osobowych, tym samymliterackich4, który prezentowany by³ najczêœciej w tekstachepoki wed³ug okreœlonego schematu5. Jak w zwi¹zku z tymw tekstach utrzymanych w konkretnej konwencji szukaæ

prawdziwych ludzi? To pytanie, z którym nieraz zmierzy³siê historyk mentalnoœci.

W moich rozwa¿aniach nie mo¿e zabrakn¹æ odniesieniado pierwszego polskiego œwiêtego, choæ nie Polaka, Woj-ciecha, konkretnie do fragmentu ¯ywota PierwszegoŒwiêtego Wojciecha. Przekaz, którego tytu³ oryginalny brzmi

Sancti Adalberti Pragensisepiscopi et martyris vitaprior, powsta³ w r. 998-999w Rzymie. Autorem by³ zaœnajprawdopodobniej JanKanapariusz6.

Trudno w tekstacho œw. Wojciechu znaleŸæwzmianki o jego intymnym,to jest erotycznym, ser-cowym ¿yciu. Wynika to,byæ mo¿e, z panuj¹cegow tym czasie modeluœwiêtoœci, której filaremby³a mêczeñska œmieræ7.To ona by³a g³ównie wa-runkiem wyniesienia nao³tarze. W zwi¹zku z po-wy¿szym œwiêty Wojciechzosta³ przedstawionyprzede wszystkim jakomisjonarz umêczony zawiarê. Nastêpne stulecia,g³ównie wiek XIII, XIV topreferowanie œwiêtoœciinnego typu, zw³aszczafranciszkañskiej, w którejkult cz³owieczeñstwaChrystusa odgrywa³ do-

minuj¹c¹ rolê. Œwiêtoœæ ta by³a nacechowana silnymkontaktem œwiêtego ze spo³ecznoœci¹, w której przebywa³,z któr¹ mia³ prze¿ywaæ dole i niedole8. Dopiero taki modelsprzyja³ ukazywaniu w tekstach uczuciowoœci.

W pi¹tym rozdziale przywo³anego ¿ywota hagiografopowiada o m³odzieñczych, szkolnych latach bohatera.Wœród wielu informacji umieszcza pewn¹ scenkê rodzajow¹odbiegaj¹c¹ nieco jakoœciowo od formy wyk³adu. Czytamyzatem, ¿e gdy Wojciech wraca³ pewnego razu ze szko³y,jeden z jego towarzyszy przewróci³ na ziemiê przechodz¹c¹dziewczynê, a na ni¹ rzuci³ (powali³, popchn¹³) nastêpnienaszego bohatera. Uczyni³ zaœ tak dla zabawy. Sytuacja by³ana tyle ciekawa, ¿e zwabi³a zewsz¹d mnóstwo gapiów

2/2014

29

czekaj¹cych na dalszy bieg wydarzeñ. Te zaœ by³y doœæzaskakuj¹ce, czego wyraz daje hagiograf jednym, skie-rowanym pod adresem Wojciecha, stwierdzeniem: O œwiêtanaiwnoœci. Okaza³o siê bowiem, ¿e bohater, maj¹c œwia-domoœæ dotkniêcia ubranej dziewczyny, mia³ natychmiasti drug¹: ¿e ju¿ siê z ni¹ o¿eni³. Myœl by³a na tyle dokuczliwa,¿e m³odzieniec zacz¹³ g³oœno narzekaæ, zalewaæ siê gorzkimi³zami, a nastêpnie wypominaæ sprawcy o¿enku obarczeniego takim wyzwaniem. Wo³a³ wiêc Ten sprawi³, ¿e siê z ni¹o¿eni³em. Wa¿na dla czytelnika jest w tym miejscu przy-wo³ana przez autora opinia spo³eczna, która wypowiedzia³asiê jednym g³osem. Wojciech to opatrzony ³ask¹ Bo¿¹ m³odycz³owiek, którego wszelkie czyny wynikaj¹ z najszla-chetniejszych pobudek, jego zaœ ¿yciowym zadaniem jestd¹¿enie do okreœlonego celu - doskona³oœci. Winien byæzatem stokroæ szczêœliwy. I na koniec refleksja genealo-giczna. Nie dziw, ¿e od zacnych rodziców zacny pochodzipotomek. Ojcowska sprawiedliwoœæ w nim jaœniejei matczyna pobo¿noœæ w piêknym jego sercu lœni.

Trudno przes¹dzaæ, czy przytoczona scena mia³amiejsce w rzeczywistoœci i nie o to tak naprawdê w tymmiejscu idzie9. Nie mo¿emy wykluczyæ wiarygodnoœcizdarzeñ, bowiem mamy tu typow¹ scenê pozaszkolnejatmosfery, kiedy m³odzi ludzie w ferworze uniesieñ damsko-mêskich pozwalaj¹ sobie na zaspokajanie intymnych potrzebtypowymi dla tego wieku sposobami. Przytoczona scenawskazuje przede wszystkim na wyobra¿enia samego autora,a ten, jak widaæ, tak¹ sytuacjê w swych myœlach dopuszcza³.Rdzeniem przytoczonej opowieœci byli jednak autentyczniludzie i niektóre realne zdarzenia, bowiem œwiat wyobraŸninie jest nierzeczywisty10. I jeœli za³o¿yæ, ¿e dosz³o tu dozmieszania fantazji z rzeczywistoœci¹, wszak hagiograficzneteksty zawieraj¹ fikcjê i prawdê, dwie warstwy maj¹ce dlahistoryka jednako wa¿ne znaczenie11, to przyznaæ trzeba,¿e doskonale one tu ze sob¹ wspó³graj¹. Scena jest doœæzabawna, a zachowanie bohatera naiwne, nie w tym z³ymtego s³owa znaczeniu. Naiwne znaczy tu dziewicze, szla-chetne, pokorne, o czym œwiadcz¹ wylewane przez Wojcie-cha ³zy. Nie oznaczaj¹ one tu nieporadnoœci, lecz biblijn¹uni¿onoœæ, zgodê na postanowiony przez Boga los. A tenmocno jest sprzê¿ony z Boskim Majestatem, który przezszczególn¹ ³askê kieruje ¿yciem bohatera. ¯ycie to zmierzado realizacji jednego celu – œwiêtoœci, czyli szczêœliwoœci.Wojciech to wybraniec, który niesie na swych barkach tak¿eciê¿ar innoœci. To jego spotka³o nietypowe, zwracaj¹ceuwagê i wywo³uj¹ce pewien akt gwa³tu zdarzenie12. To onw niestandardowy sposób musi siê z nim zmierzyæ. Innoœæ,walka wewnêtrzna i zewnêtrzna, stawianie czo³a przeciw-noœciom losu to cechy œwiêtego bohatera13.

Jest i w tej scenie odniesienie do rodziców Wojciecha,którym hagiograf przypisa³ wielkie chrzeœcijañskie cnoty:sprawiedliwoœæ i pobo¿noœæ. Pierwsza z nich pochodzi odBoga14, a wszyscy ni¹ obdarzeni, sprawiedliwi, to ci, którzy¿yj¹ zgodnie z prawem Boskim15, s¹ jego g³osicielami

i wykonawcami. Pobo¿noœæ zaœ by³a wyrazem szczególnegostosunku do Boga, determinowa³a ludzkie czyny, by³a jedn¹z najbardziej po¿¹danych cech dobrego w³adcy, dawa³apobo¿nym szczególne przywileje, na przyk³ad prawozaœwiadczania o rzeczach wa¿nych16. Element religijnyi dydaktyczno-moralny jest tu mocno zauwa¿alny17. Bohaterrodzi siê wiêc ze znakomitych rodziców18. Przypisuj¹c mat-ce i ojcu konkretne cnoty, hagiograf przekonuje, ¿e bêd¹one tak¿e realizowane przez Wojciecha. Wszak œrednio-wieczni mocno wierzyli w dziedziczenie cech przodków.

W dobie walki o parytety, w tej skróconej mocno wersjiartyku³u, nie sposób nie wspomnieæ o kobiecie, tym razemb³ogos³awionej, Salomei. W jej ¿ywocie19 znajduje siê scena,wydawaæ by siê mog³o, nietypowa, bo owiana lekkimerotyzmem, którego kulminacja nastêpuje w okolicach ³o¿a.Hagiograf opowiada o zdarzeniu, do którego mia³o dojœæmiêdzy g³ówn¹ bohaterk¹ dzie³a i jej mê¿em Kolomanem.Pewnego razu, czytamy w ¿ywocie, król Koloman wyruszy³na wyprawê, a jego ma³¿onka wiedziona pokus¹ ubra³a siêw najpiêkniejsze stroje i ozdoby, rozkoszuj¹c siê wielceswym widokiem. Tê nietypow¹ dla sposobu ¿ycia ksiê¿nejchwilê przerwa³o nag³e przybycie mê¿a, które ponadtowzbudzi³o strach i niepewnoœæ Salomei. Gdy ma³¿onek ujrza³¿onê w wielkiej krasie, uj¹³ j¹ w swe ramiona, posadzi³ na³o¿u sypialnym (super lectum posuit) i niewiele brakowa³o,by dosz³o do zbli¿enia, co siê wydaje w stanie ma³¿eñskimrzecz¹ jak najbardziej praw¹. Nie jest to ju¿ takie oczywistew przypadku œwiêtej kobiety. Tote¿ akcja dalszej opowieœcibêdzie siê jednak od ³o¿a oddalaæ. Koloman bowiem, patrz¹cna sw¹ piêkn¹ ¿onê, stwierdzi³, ¿e gdyby nie wyrzek³ siêdla niej i dla Boga wspó³¿ycia ma³¿eñskiego, to zapewne bydo niego dosz³o. Król jednak dotrzymuje s³owa, dlatego Ko-loman wyszed³ z sypialni, pozostawiaj¹c Salomeê nietkniêt¹(Et dimittens eam intactam, foras egressus (est)20). Innejpuenty w ¿ywocie œwiêtej bohaterki wyobraziæ sobie niesposób.

Akcja przytoczonej sceny dzieje siê w sypialni,w pobli¿u ³o¿a i na ³o¿u, dodajmy ma³¿eñskim, które jestmiejscem najpierw kuszenia mê¿a, a nastêpnie gry wielkichuczuæ: mi³oœci, po¿¹dania, wstrzemiêŸliwoœci. I jeœli mamysugerowan¹ przez badaczy œwiadomoœæ znikomoœci uczu-ciowoœci w œredniowiecznych tekstach, to tu j¹ w³aœniewidzimy. Piêkna scena ma³¿eñskiej mi³oœci, podszytasubtelnie erotyzmem, nie zosta³a wprowadzona bez celu.Autor tekstu chcia³ przede wszystkim pokazaæ, ¿e d¹¿¹cedo œwiêtoœci bohaterki to kobiety z krwi i koœci, maj¹cezalety i wady, ale tak¿e, i to je wyró¿nia³o, cechy nadludzkie.Te pierwsze sprawia³y, ¿e œwiêci byli bli¿si zwyk³ym lu-dziom, dziêki czemu pe³nili funkcjê poœredników miêdzyniebem i ziemi¹, te drugie - œwiêtoœæ warunkowa³y. Ha-giograf przekonuje tak¿e, ¿e jeœli przyszli œwiêci pope³nialib³êdy, to dzia³o siê tak najczêœciej za spraw¹ szatana. I tymrazem pojawi³ siê diabe³, który podnieci³ ksiê¿nê, aby j¹uwolniæ od wielkiego bo¿ego mi³osierdzia21. Ma³¿onkowie

RRRRReseseseses aaaaacademiCcademiCcademiCcademiCcademiCaeaeaeaeae

30

jednak, dziêki sp³ywaj¹cej na Salomeê niebiañskiej sile,przeciwstawili siê kuszeniu.

W pe³nej formie artyku³ zosta³ zaprezentowany naspotkaniu PTH Oddzia³ w Czêstochowie, w kwietniu tegoroku. Prezentujê w nim tak¿e intymne ¿ycie œw. Augustyna,Ludwika IX Œwiêtego, œw. Kingi i œw. Jadwigi Królowej.Zainteresowanych odsy³am do mojego profilu na stronie IH,gdzie w najbli¿szym czasie uka¿e siê informacja o miejscudruku tekstu.

Przypisy1 A. D¹brówka, E. Geller, R. Turczyn, S³ownik synonimów,Warszawa 1998, s. 57 has³o nr 362 a; s. 83 has³o nr 562 a.2 Z. Cackowski, Mentalnoœæ chrzeœcijañskiegoœredniowiecza, [w:] tego¿, Cz³owiek i œwiat cz³owieka,warstwy ,,ludzkiego cia³a”, Lublin 2003, s. 81.3 T. Micha³owska, Œredniowiecze, Warszawa 1995, s. 739.4 O wzorcu osobowym zob. M. Ossowska, Ethos rycerskii jego odmiany, Warszawa 1973, s. 11-25; E. Nowicka, Wzórosobowy œwiêtego w œredniowieczu, [w:] Moralnoœæi spo³eczeñstwo. Ksiêga jubileuszowa dla Marii Ossowskiej,red. M. Ofierska, M. Dietl, Warszawa 1969, s. 265-285. O roliœwiêtych A. Vauchez, Œwiêty, [w:] Cz³owiek œredniowiecza,red. J. Le Goff, t³um. M. Rado¿ycka-Paoletti, Warszawa 2000,s. 415-428; A. KuŸmiak-Ciekanowska, Œwiêty i historia.Dynastia Przemyœlidów i jej bohaterowie w dziele mnichaKrystiana, Kraków 2007, s. 149; M. Cetwiñski, Historiografiapolska o roli œwiêtych, [w:] Drogi i rozdro¿a chrzeœcijañskiejEuropy, red. U. Cierniak, J. Grabowski, Czêstochowa 2003,s. 185-189.5 A. Witkowska, Hagiografia, [w:] Dzieje teologii katolickiejw Polsce, t. I, Œredniowiecze, red. M. Rechowicz, Lublin 1974,s. 356.6 J. Karwasiñska, Wstêp, [w:] Piœmiennictwo czasówBoles³awa Chrobrego, t³um. K. Abgarowicz, wstêp i kom.J. Karwasiñska, Warszawa 1966,. s. 10-11; A. Witkowska,Hagiografia..., s. 342.7 A. Witkowska, Hagiografia..., s. 343.8 M. Michalski, Kobiety i œwiêtoœæ w ¿ywotachtrzynastowiecznych ksiê¿nych polskich, Poznañ 2004, s. 156;A. Witkowska, Hagiografia..., s. 350-351.9 O relacji miêdzy badaczem a Ÿród³em historycznym zob.A. Zalewska, Epistemologiczne i nie-epistemologiczneelementy relacji miedzy przesz³¹ rzeczywistoœci¹ a tekstem,[w:] Formu³a. Archetyp. Konwencja w Ÿródle historycznym,red. A. Górak, K. Skupieñski, Lublin – Radzyñ Podlaski -Siedlce 2006, s. 25-29.10 M. Eliade, Mity, sny i misteria, t³um. K. Kocjan, Warszawa1994, s. 109.

11 O warstwach hagiograficznych tekstów i metodach ichbadania szerzej zob. M. H. Witkowska, Wstêp, [w:]Hagiografia polska: s³ownik bio - bibliograficzny,red. R. Gustaw, t. 1, Poznañ 1971, s. 27-31, 36 i n.12 O ³amaniu ustalonego porz¹dku w œredniowiecznejrzeczywistoœci, zob. M. Pastoureau, Œredniowieczna grasymboli, t³um. H. Igalson-Tygielska, Warszawa 2006, s. 24.13 M. Zowczak, Mit bohaterski jako opowieœæ o granicachludzkich mo¿liwoœci, ,,Etnografia Polska”, t. 28: 1984, z. 2,s. 251-253, 257, 262.14 L. £bik, Pamiêæ podszyta têsknot¹. Król Kazimierz Wielkiw legendach i podaniach ludowych, [w:] Kazimierz Wielkii jego pañstwo. W siedemsetn¹ rocznicê urodzin ostatniegoPiasta na tronie polskim, red. J. Maciejewski, T.Nowakowski, Bydgoszcz 2011, s. 204; A. Zelga, I. Szwarocka,J. Wratny, Z. Bielecki, B³ogos³awieni, którzy ³akn¹ i pragn¹sprawiedliwoœci, albowiem oni bêd¹ nasyceni, [w:]Odpowiedzi na trudne pytania dzisiejszego œwiata, t. 8,red. E. Mycielska-Dowgia³³o, Warszawa 2013, s. 109-113.15 Z. Ziembiñski, O pojmowaniu sprawiedliwoœci, Lublin1992, s. 22.16 O wadze pobo¿noœci zob. B. Latini, Skarbiec wiedzy, t³um.M. Frankowska-Terlecka, T. Giermak-Zieliñska, Warszawa1992, s. 330-332.17 M. H. Witkowska, Wstêp..., s. 13, 17.18 M. Zowczak, Mit bohaterski...., s. 252.19 Vita sanctae Salomeae reginae Haliciensis auctoreStanislao franciscano, wyd. W. Kêtrzyñski, [w:] MPH, t. 4,Lwów 1884, s. 770-796; dalej: Vita sanctae Salomeae . Tekstnieznanego autora, najprawdopodobniej franciszkanina,pochodz¹cy z oko³o 1290 roku, szerzej zob. M. Michalski,Kobiety..., s. 54, A. Witkowska, Hagiografia..., s. 350.20 Vita sanctae Salomeae…, s. 778.21 Ibidem: ,,Intelligens autem Salomea in hoc fuissetemptacionem diaboli incitantis et misericordiam Deiliberantis [...]”. O diable w œredniowiecznych exemplach zob.W. Brojer, Diabe³ w wyobraŸni œredniowiecznej.Trzynastowieczne exempla kaznodziejskie, Wroc³aw 2003;A. Guriewicz, Kultura i spo³eczeñstwo œredniowiecznejEuropy. Exempla XIII wieku, t³um. Z. Dobrzyniecki,Warszawa 1997, s. 198-200, 227-229, 231; zob. tak¿e J. LeGoff, Kultura œredniowiecznej Europy, t³um. H. Szumañska-Grossowa, Warszawa 1994, s. 170; B. Kowalska, Niebiañskiei ziemskie, Bóg i diabe³ - krañcowoœæ w dualistycznychwyobra¿eniach Jana D³ugosza, [w:] Kulturoweparadygmaty koñca. Studia komparatystyczne, red.C. Ka³u¿ny, A. ̄ ywio³ek, t. 1, Czêstochowa 2013, s. 219-230.

ISSN 1428/3107RRRRReseseseses aaaaacademicademicademicademicademicaecaecaecaecae

Pismo Res Academicae wydaje Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie za zgodą JM Rektora.Redaktor naczelny: Marek Makowski; projekt i łamanie komputerowe: Adrianna Sarnat-Ciastko;

korekta: Janusz Pawlikowski; okładka: projekt na motywach plakatu Adama Klimasa;druk: Wydawnictwo Prasa Beskidzka Spółka z o.o., ul. Dubois 4, 43-300 Bielsko-Biała

nakład: 300 egz. bezpłatnych;

artykuły i fotografie niepodpisane: Marek Makowski; adres Redakcji: ul. Waszyngtona 4/8, 42-217 Częstochowa, e-mail: m.makowski@ajd.czest.plCzekamy na wypowiedzi, sugestie, materiały. Zastrzegamy sobie prawo skracania i adiustacji tekstów. Opinii autorów nie należy identyfikować

ze stanowiskiem Kierownictwa Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie ani poglądami Redakcji.