Pluraliti Masyarakat Alam Melayu

7/31/2019 Pluraliti Masyarakat Alam Melayu

1/31

MAHYUDDIN KHALID [email protected]


2/31


3/31

HU

BU

NG

AN

ETN

IK

3

Konsep pluraliti alam Melayu perlu difahami sbg asas utkmemahami masyarakat plural.

Kewujudan pelbagai etnik di alam Melayu telah memberi

sumbangan terhadap pembentukan masyarakat plural yang

dapat hidup secara bersama dalam kepelbagaian.

Asia Tenggara semasa pra-Eropah merupakan tempat pertemuanpelbagai tamadun dan budaya utama dunia yang didorong oleh

serampang tiga mata iaitu:

Ketuhanan (God/ Gospel)

Kekayaan (Gold)

Kemenangan (Glory)

Masyarakat pelbagai bangsa pada zaman sebelum kedatangan

orang Eropah terbentuk melalui proses semula jadi tanpa

sebarang rancangan pemaksaan di sebaliknya.


4/31

HU

BU

NG

AN

ETN

IK

4

Kerajaan Majapahit dan Srivijaya yang mengamalkan Buddhabertapak di Nusantara sejak tahun 700m.

Kerajaan Maritim Asia Tenggara menjadi pusat pertemuanpelbagai bangsa pada era Zaman Perdagangan sejak abadke-5 M.

Melibatkan interaksi pelbagai budaya seperti Arab pra-Islam,Hinduisme, Buddhisme, Arab Islam, dan Eropah.

Kesultanan Melayu Melaka diasaskan pada 1400m dengankedatangan Parameswara dari Srivijaya.

Melaka menjadi pusat kemasyarakatan dan perkembangan

Islam di Alam Melayu Islam membawa idealogi yang rasional, radikal dan progresif

dalam aspek kehidupan pemerintahan dan pentadbirandiAlam Melayu


5/31

HU

BU

NG

AN

ETN

IK

PLURALITI & MASYARAKAT PLURALISTIK

2 konsep utama ciri-ciri masyarakat Asia Tenggara:

Pluraliti

Bercirikan semula jadi, tanpa paksaan danfleksibel

Masyarakat Pluralisti

Bercirikan pemaksaan dan perbezaan

Pluraliti budaya di Tanah Melayu merupakan hasilpertemuan dan pertembungan budaya besar duniayang melahirkan fenomena sosial yang Istimewa di

Alam Melayu

5


6/31

HU

BU

NG

AN

ETN

IK

PERBANDINGAN PLURALITI & PLURALISTIK

PERSAMAAN

Mewujudkan masyarakat pelbagai bangsa seperti Melayu,Cina, India, Eropah dll

Pluraliti Semula jadi tanpa paksaan

Sukarela mencari kehidupandan kekayaan

Disertai ahli keluarga Menjamin ketenangan

pemikiran dan perasaan

Pluralistik Secara paksaan

Demi kepentingan ekonomidan politik Inggeris

Tidak disertai keluarga Tidak pernah melupakan

negara asal6


7/31

HU

BU

NG

AN

ETN

IK

KESAN PLURALITI & PLURALISTIK

PLURALITIMewujudkan interaksi yang

harmoni dengan penduduk, alamsekitar dan sistem

Sanggup berkahwin denganpenduduk tempatan

Mengamalkan budaya seharian

orang Melayu

Amalan dan adat resam pendatangditerima oleh penduduk tempatan

PLURALISTIK

Gagal berasimilasi denganpenduduk, alam sekitar dan sistem

Mewujudkan kelompok masyarakatdengan sistem tersendiri

Terasing dengan kelompok lain

walaupun di tempat yang sama

Gagal mengenali antara satu samalain

7


8/31

HU

BU

NG

AN

ETN

IK

GARIS MASA MASYARAKAT

Pluraliti

Abad 13M-15M

Kesultanan Melaka

Tanpa Paksaan

Masyarakat Plural

1824M-1957M Penjajahan Inggeris

Paksaan

MasyarakatPluralistik

1957

Kemerdekaan

Pluraliti Baru

8

Kedatangan

Penjajah


9/31

HU

BU

NG

AN

ETN

IK

KONSEP MASYARAKAT

Pluraliti

Kemajmukan atau pun kepelbagaian & berasimilasi

Masyarakat Plural

Mereka bergaul tetapi tidak bergabung

Setiap kelompok mempunyai agama, kebudayaan, bahasa, pemikiran dancara hidup masing-masing. Sebagai individu mereka bertemu tetapi hanya dipasar iaitu semasa berjual beli

Masyarakat majmuk wujud dengan komuniti yang berlainan, tinggal sebelahmenyebelah tetapi berasingan dalam unit politik yang sama. Malahan dalambidang ekonomi terdapat pembahagian buruh mengikut bangsa(J.S.Furnivall 1948)

Masyarakat Pluralistik

Kemajmukan yang bersifat paksaan

9


10/31

HU

BU

NG

AN

ETN

IK

PENJAJAHAN EROPAH & INGGERIS

Portugis & Belanda

Kuasa-kuasa Eropah seperti Portugis dan Belandamenekankan penjajahan berbentuk Imperialisme didalam misi-misi kedatangan mereka

Inggeris

Titik pemisah di antara pluraliti dan masyarakat pluralialah dengan ketibaan penjajah Inggeris ke Asia Tenggarakhususnya Tanah Melayu.

Inggeris pula menggunakan senjata serampang duamata di dalam misi-misi kedatangan mereka iaitupenjajahan berbetuk Imperialisme dan Kolonialisme.

10


11/31

HU

BU

NG

AN

ETN

IK

IMPERIALISME & KOLONIALISME

Menjajah secarafizikal

Kekayaan muka bumispt bijih timah danemas diambil demikepentingan ekonominegara mereka

sendiri

Menjajah secarafizikal & mental

Memperkenalkansistem sosial, politikdan agama merekakepada penduduktempatan

IM

PERIALISME

KOLO

NIALISME

11


12/31

HU

BU

NG

AN

ETN

IK

IMPERIALISME & KOLONIALISME INGGERIS

Bernard Cohn, pengkaji India British berpendapat kolonialism:

bukan hanya melibatkan penaklukan ruang, tetapi juga epistemologi atau sistem pemikiranpenduduk peribumi.

Melibatkan proses penggantian sistem pemikiran tempatan dengan sistempemikiran sistematik modus penyiasatan

Kolonialisme British memberi impak sangat besar terhadap masyarakatnegeri di Malaysia sama ada dalam bentuk material mahu pun non-material.

Al-Attas:

kehadiran kolonialisme Barat membawa dasar memisahkan orang Islam daripada agama mereka 12


13/31

HU

BU

NG

AN

ETN

IK

IMPERIALISME & KOLONIALISME INGGERIS

British mula bertapak kukuh menerusi satu campurtangan secara tidak langsungpada tahun 1786 apabila Pulau Pinang diperolehi dari Kedah.

Bagi memastikan penaklukkan mereka berjalan lebih tersusun dan sistematikpenasihat British kemudiannya turut di tempatkan di Negeri Melayu TidakBersekutu (NMTB).

Perjanjian Pangkor pada tahun 1874 merupakan titik permulaan penguasaanBritish di Tanah Melayu.

Imperialisme British membawa masuk buruh dari China dan India untukmengusahakan lombong dan ladang getah

Kolonialisme British menjajah dan mengawal kehidupan masyarakat peribumiyang ramai dengan jumlah mereka yang sedikit

13


14/31

HU

BU

NG

AN

ETN

IK

PLURALITI ALAM MELAYU

Masyarakat

Berlaku hasil penghijrahan daridalam wilayah (dalam kalanganetnik Melayu sendiri) dan jugadari luar yang melibatkan etnik

lain spt Cina, Arab,India & berlakuasimilasi.

Menetap di Kepulauan Melayuatau Nusantara dan berpindah-randah dari satu pulau ke pulauyang lain dengan bebasnya untuk

berniaga, berperang, berkahwindan sebagainya

Mewujudkan unsur akomodasidalam kehidupan bermasyarakat.

Diplomatik

Wujud hubungan peradabanantara Alam Melayu dan Chinaserta India

Mencapai zaman kemuncaknyapada waktu pemerintahanKesultanan Melayu Melaka

14


15/31

HU

BU

NG

AN

ETN

IK


Keagamaan

Menurut al-Attas, pengaruh Hindu-Buddha tidaklah begitumendominasi masyarakat di AlamMelayu berbanding dengan

kekuatan pengaruh ajaran Islam. Antara bukti bagi perkara ini, tiada

kitab-kitab klasik mereka yangmembincangkan secara meluas danmendalam aspek-aspek falsafah,metafizik, sistem sosial dansebagainya.

Namun, dalam beberapa aspekpengaruhnya agak jelas, sepertidalam aspek kesusasteraan danpemerintahan

Ilmu & Pemikiran

Perubahan konsep ilmu(epistemologi)

Sebelum penjajahan, berasaskanmetafizik (ilmu bersumberkan alam

ghaib, di luar pengalamanpancaindera manusia- bomoh,dukun, jampi, dll.)

Penjajahan British membawakonsep ilmu berteraskan kaedahrasional dan saintifik (bolehdibuktikan menerusi pancainderamanusia- statistik, peta, dll.)

15


16/31

HU

BU

NG

AN

ETN

IK


Perdagangan

Faktor perdagangan menjadipunca wujud hubungan dua halaantara Cina dan India.

Alam Melayu telah menjaditempat utama persinggahan bagikedua-dua pihak.

Keadaan ini tanpa disengajakantelah mewujudkan pluraliti diAlam Melayu.

Kemuncaknya, Alam Melayu padaabad ke 7M, telah menjadi pusatpengajian dan perkembangan ilmupengetahuan

16


17/31

HU

BU

NG

AN

ETN

IK

PLURALITI ZAMAN KESULTANAN MELAYU MELAKA

PEMERINTAHAN PERDAGANGAN

Perlembagaan Melaka dilaksana

berdasarkan Islam (Kanun Melaka &

Undang-undang Laut Melaka)

Perdagangan rancak hasil sistem

pemerintahan terbuka dan pentadbiran

pelabuhan yang sangat cekap.

Zaman keemasan dan kemuncak

keagungan kerajaan Melayu.

Panglima dan laksamana Melaka proaktif

mengawal keselamatan dari ancamanperompak dan lanun.

Tempat pertemuan pedagang (The

Venice of The East).

Tahap keselamatan yang tinggi di Selat

Melaka.

Pemerintahan diplomasi & terbuka. Kepulauan Melayu terkenal dengan

rempah ratus yang dianggap barangmewah.

Sultan/pembesar mempunyai misi & visi

yang hebat.

17


18/31

HU

BU

NG

AN

ETN

IK

PLURALITI ZAMAN KESULTANAN MELAYU MELAKA

KEPENDUDUKAN KEBUDAYAAN

Proses penghijrahan berlaku secara

alamiah/ semulajadi tanpa ada

paksaan.

Keterbukaan pemerintah empayar Melaka

Para pedagang tidak memerlukan

pasport & visa sebagai pengenalan

diri.

Melaka maju sbg pelabuhan utama dunia,

hasil rempah ratus sebagai daya tarikan,

keselamatan Selat Melaka

Interaksi aktifdi kalangan pelbagai

bangsa dan kaum di Melaka.

Melaka menjadi kota metropolitan serta

kota multi budaya

18


19/31

HU

BU

NG

AN

ETN

IK

MASYARAKAT PLURAL ZAMAN PENJAJAHAN

19

Masyarakat Asia Tenggara secara semula jadinya hidup dalam kepluralitian -tanpa paksaan oleh mana-mana kuasa.

Kuasa kolonial memusnahkan ciri pluraliti dan keharmonian etnik

Penjajah memperkenalkan sistem baru yang memperkukuhkan satu komunitiyang dikenali sebagai masyarakat plural dalam peristilahan Furnivall.

Pembentukan masyarakat terjadi secara paksaan dan perbezaan fungsi ekonomi.

Melayu - terlibat dalam sektor pentadbiran di bawah British dan menjalankan pertanian saradiri

di luar bandar mengikut keselesaan masyarakat tersebut. Masyarakat migran China & India, dibawa masuk untuk tujuan ekonomi penjajah

Pengasingan yang terancang menyebabkan ketiga-tiga masyarakat ini lebihselesa menjalani hidup mengikut adat resam dan tradisi etnik masing-masing.


20/31

HU

BU

NG

AN

ETN

IK


Perdebatan ilmu di Eropah, membawa kepada pemisahan besarantara ilmu dan sains moden

Stephen Jay Goul dalam bukunya Rocks of Ages: Science and

Religion- masyarakt terbahagi kepada dua Menyokong agama

Menyokong sains moden (diterima Eropah)

Kedatangan Inggeris ke Alam Melayu membawa konsep pemikiranpemisahan negara dan agama, negara kolonial sekular

Agama dianggap penyumbang kepada perselisihan, manakala sainsdianggap penyumbang kepada kemajuan.

20


21/31

HU

BU

NG

AN

ETN

IK


PRINSIP

Pemisahan negara dari agama Pentadbiran negara oleh penjajah Hal ehwal Islam dan adat istiadat Melayu diletakkan di bawah Sultan. Ini berbeza dengan sistem di zaman sebelum Inggeris di mana tiada

pengasingan kuasa berlaku kerana Raja dan Sultan mempunyai kuasa

mutlak.

Pengagihan kuasa Kehakiman, Eksekutif dan Perundangan Setiap pihak hanya menjalankan bidang kuasa masing-masing dan tidak

boleh bercampuraduk.

Sistem Federalisme

Wujud sistem persekutuan berlapis

Persekutuan Tanah Melayu dan Persekutuan Malaysia

21


22/31

HU

BU

NG

AN

ETN

IK


DASAR

Ilmu Kerangka ilmu berasaskan metodologi nasionalisme iaitu proses pembinaan ilmu

berasaskan wilayah sesebuah negara. Ilmu kolonial yang berasaskan sains moden yang bersifat rasional dan saintifik telah

mencorakkan dasar pentadbiran, ekonomi dan pendidikan penjajah

Pentadbiran Sistem pentadbiran yang memisahkan di antara negara dan agama.

Ekonomi

Berubah dari pertanian sara diri kepada sistem ekonomi perindustrian dan

perdagangan (sistem ekonomi kapitalis).

Pendidikan

Dwi-sistem iaitu pendidikan agama dan pendidikan sekular. 22


23/31

HU

BU

NG

AN

ETN

IK


SISTEM DAN STRUKTUR

SEBELUM PENJAJAHAN SELEPAS PENJAJAHAN

Struktur kerajaan yang mencantumkanaspek agama dan negara

Pemisahan di antara agama dan negara

Raja merujuk kepada penasihat agama

untuk membuat keputusan pentingnegara.

Negara ditadbir oleh pentadbir sekular

Agamawan dan raja saling berperanandi dalam sistem kerajaan tersebut.

Hal ehwal agama diletakkan di bawah

kuasa Sultan-Sultan Melayu

Kerajaan yang peranan agama dannegara saling bertautan (KERAJAAN)

Kerajaan yang telah memisahkan di antara

negara dan agama (kerajaan) 23


24/31

HU

BU

NG

AN

ETN

IK

MASYARAKAT PLURALISTIK PASCA MERDEKA

Masyarakat pluralistik Masyarakat yg terdiri daripada

pelbagai etnik, bahasa,kebudayaan, kepercayaan,adat, istiadat, tempat tinggal

dan sebagainya.

Kesinambunganmasyarakat plural zaman

penjajah

Merupakan satufenomena sosial yang

terhasil selepaskedatangan Eropah ke

Tanah Melayu

24


25/31

HU

BU

NG

AN

ETN

IK


Malaysia dianggap sebagai sebuah negara yang berupayamelaksanakan sistem demokrasi dengan berkesan.

Demokrasi di negara ini telah berjalan lancar terutamanyasemenjak pilihan raya umum pertama tahun 1955, di manatiga kumpulan etnik utama, iaitu Melayu, Cina dan India telahbersatu untuk mendesak British memberikan kemerdekaan

Selepas era 1960an perjalanan politik terus berkembangdinamik. Kerjasama parti-parti politik dalam pakatan partipemerintah telah berkembang dengan peningkatan

keahliannya, cth penubuhan Barisan Nasional 1974. Dasar-dasar kerajaan berkaitan HE melalui formula tolak

ansur telah berjaya mengekalkan keharmonian masyarakat diMalaysia.

Politik


26/31

HU

BU

NG

AN

ETN

IK


Kontrak sosial merupakan satu kesepakatan yangtelah dirunding,pembentukan parti-parti politik

etnik dan coalition sebagai modelpermuafakatan politik (Parti Perikatan, BarisanSosialis, Barisan Nasional, Barisan Alternatif).

Perlembagaan merupakan panduan asas kepada

perlaksanaan sistem politik di negara ini. Perlembagaan mencatatkan kontrak sosialdipersetujui bersama antara kaum di negara ini.

Perlembagaan


27/31

HU

BU

NG

AN

ETN

IK

3.6.2

Dari segi sejarah terdapat dua peringkat kontrak sosial di Alam Melayu.

Pertama, berlaku pada zaman pluraliti iaitu janji taat setia dan saling menghormatiantara rakyat dan raja. Janji taat setia dan saling menghormati ini diistilahkansebagai waad.

Sosial kedua berlaku dalam konteks masyarakat plural hasil daripada syaratdikenakan oleh pihak British untuk memberikan kemerdekaan kepada Malaysia.

Kontrak sosial pertama- Demang Lebar Daun mewakili rakyat, Sang Sapurba mewakiliraja atau pemerintah.

Kontrak sosial kedua- hasil daripada syarat British untuk kemerdekaan Tanah Melayu:

Orang Melayu bersetuju memberi taraf kerakyatan kepada orang bukan Melayu

Orang bukan Melayu bersetuju ke atas peruntukan hak-hak istimewa orang Melayu

Setiap etnik mempunyai wakil dalam bentuk parti politik dan mencapai persepakatanuntuk hidup dalam aman dan damai.

Dengan itu terbentuklah CLC (Communities Liaison Committee/Perhubungan AntaraKaum) pada tahun 1949, usaha Tan Cheng Lock dan Dato Onn Jaafar.

Perlembagaan


28/31

HU

BU

NG

AN

ETN

IK

3.6.3 Pendidikan

Sebelum Penyata Razak, ada 4 aliran sistem pendidikan, iaitu aliran-aliran IMCI.

Semasa penjajahan dibahagikan kepada 3 peringkat:

Pendidikan British rendah dan menengah (elit MCI)

Sekolah Melayu peringkat rendah (dibantu oleh British, untuk jadi petani yangpandai sikit. Terdapat juga sekolah agama/Quran

Sekolah vernakular Cina dan India.

Sistem pendidikan kebangsaan telah dibentuk berasaskan keseragamankurikulum, sukatan mata pelajaran dan orientasi.

Laporan Razak 1956

Laporan Rahman Talib 1960.

Matlamat utama dasar pendidikan menurut kedua-dua laporan tersebut ialah

untuk menyatukan kanak-kanak daripada berbilang etnik di bawah satu sistempendidikan kebangsaan dengan menggunakan satu bahasa pengantar tunggaliaitu bahasa Melayu (Wan Hashim, 1983).

Bahasa Melayu dijadikan bahasa kebangsaan dalam Perlembagaan 1957, BImasih bahasa rasmi.

Pendidikan


29/31

HU

BU

NG

AN

ETN

IK

3.6.3 Pendidikan

Pucuk pimpinan parti Perikatan telah mencapai kesepakatanpada tahun 1956 dan bersetuju dengan Akta Pendidikan 1957di atas prinsip:

(i) sekolah berbagai aliran dibenarkan dan pengajarandalam bahasa ibunda masing-masing dibenarkan;

(ii) oleh kerana Bahasa Melayu adalah merupakan bahasakebangsaan, maka sekolah Cina dan Tamil wajib mengajarBahasa Melayu sebagai salah satu daripada mata pelajaran;

(iii) pendekatan dalam mata pelajaran sejarah, geografi danbuku-buku teks yang lain mestilah berteraskan Malaysia,dan bukan lagi berteraskan negara Cina dan India (JohnLowe 1960).

Akta Pendidikan 1957


30/31

HU

BU

NG

AN

ETN

IK

3.6.4 Ekonomi

Pada tahun 1957 kerajaan telah menggiatkan usaha untukmengatasi pelbagai masalah sosio-ekonomi dan sosio-politik.Rancangan pembangunan ekonomi negara dibahagikan kepadaempat peringkat;

Rancangan pramerdeka iaitu meliputi Rangka PembangunanPersekutuan Tanah Melayu (1950-1955) dan RancanganPersekutuan Tanah Melayu Pertama (1956-1960)

Perancangan selepas merdeka, merangkumi RancanganPersekutuan Tanah Melayu Kedua (1961-1965) dan

sebahagian daripada Rancangan Malaysia Pertama (1966-1970)

Perancangan dalam era Dasar Ekonomi Baru.

Dasar Pembangunan Negara

Ekonomi


31/31

HU

BU

NG

AN

ETN

IK

3.6.4 Ekonomi

Sistem ekonomi dualisme ini merujuk kepada dua orientasi dan tumpuanyang berbeza namun bergerak seiringan dengan garis etnik:

Pertama, sistem ekonomi moden yang mendominasi keseluruhanorganisasi pengeluaran (cth getah, bijih timah).

Kedua, sistem ekonomi tradisional yang diidentifikasikan dengan sektor

ekonomi pertanian. Komoditi utamanya ialah padi dan perikanan. Teknikpengeluarannya, pemasaran, tenaga kerja serta modal adalah didominasioleh etnik Melayu. Ia bercirikan budaya luar bandar (Ness, 1967).

Isu yang berkaitan dengan ekonomi memerlukan iltizam yang kuat daripadasemua pihak untuk merapatkan jurang yang sedia ada.

Keperluan untuk memperbetulkan kedudukan dimensi ekonomi ini amat

mendesak kerana ia menjadi sebagai salah satu asas utama dalammemupuk kerjasama antara etnik.

Ketidakseimbangan kedudukan ekonomi berdasarkan etnik juga harusdiatasi kerana ia dapat menjadi sumber pencetus konflik (cth peristiwa 13Mei 1969).

Ekonomi

Documents

Pluraliti Masyarakat Alam Melayu