POLITECHNIKA CZĘSTOCHOWSKA Wydział Inżynierii Procesowej

POLITECHNIKA CZĘSTOCHOWSKA Wydział Inżynierii Procesowej, Materiałowej

i Fizyki Stosowanej

Kronika 60-lecia

– od Wydziału Metalurgicznego do Wydziału Inżynierii Procesowej, Materiałowej

i Fizyki Stosowanej

Praca zbiorowa pod redakcją

Henryka Dyi, Marleny Krakowiak

Seria: Metalurgia 53

Częstochowa 2010

Zespół redakcyjny: Henryk Dyja, Henryk Bala, Ryszard Budzik, Kazimierz Dziliński, Zbigniew Konopka, Zygmunt Nitkiewicz, Jerzy Siwka, Autorzy tekstów: Włodzimierz Derda, Szymon Berski, Zbigniew Konopka, Joanna Michalik, Grażyna Pawłowska, Iwona Przerada, Henryk Radomiak, Jerzy J. Wysłocki Redaktor techniczny: Sławomir Konstanciak Projekt okładki: Andrzej Stefanik

Składamy serdeczne podziękowania wszystkim tym, którzy przyczynili się do powstania

niniejszego opracowania I S B N 978-83-87745-68-4 © Copyright by Wydawnictwo Wydziału Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej, Politechniki Częstochowskiej Druk wykonano w „QUICK – DRUK” s.c. Dariusz i Marek Mroczkowscy. Łódź, ul. Łąkowa 11. Nakład 250 egz.

Człowiek jest wielki nie przez to, co posiada, lecz przez to, kim jest; nie przez to, co ma, lecz przez to, czym dzieli się z innymi.

Jan Paweł II

4

SPIS TREŚCI RYS HISTORYCZNY WYDZIAŁU ............................................................................................... 9 OBECNE WŁADZE WYDZIAŁU ........................................................................................................... 26 KSZTAŁCENIE ............................................................................................................................... 34 JEDNOSTKI NAUKOWO-DYDAKTYCZNE WYDZIAŁU.................................................... 44 INSTYTUT MODELOWANIA I AUTOMATYZACJI PROCESÓW PRZERÓBKI PLASTYCZNEJ.................. 45 INSTYTUT INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ........................................................................................... 116 INSTYTUT FIZYKI ............................................................................................................................. 154 KATEDRA EKSTRAKCJI I RECYRKULACJI METALI........................................................................... 196 KATEDRA ODLEWNICTWA .............................................................................................................. 227 KATEDRA PIECÓW PRZEMYSŁOWYCH I OCHRONY ŚRODOWISKA ................................................ 261 KATEDRA CHEMII............................................................................................................................ 298 KATEDRA ZARZĄDZANIA PRODUKCJĄ I LOGISTYKI...................................................................... 324 DZIAŁALNOŚĆ NAUKOWA WYDZIAŁU ............................................................................ 343 NOMINACJE PROFESORSKIE............................................................................................................. 344 HONOROWE DOKTORATY PRZYZNANE W POLITECHNICE CZĘSTOCHOWSKIEJ NA WNIOSEK WYDZIAŁU INŻYNIERII PROCESOWEJ, MATERIAŁOWEJ I FIZYKI STOSOWANEJ ............................ 346 HONOROWE DOKTORATY PRZYZNANE W PRACOWNIKOM WYDZIAŁU INŻYNIERII PROCESOWEJ, MATERIAŁOWEJ I FIZYKI STOSOWANEJ PRZEZ INNE UCZELNIE...................................................... 346 ZESTAWIENIE PRZEWODÓW HABILITACYJNYCH PRZEPROWADZONYCH I ZREALIZOWANYCH NA WYDZIALE INŻYNIERII PROCESOWEJ, MATERIAŁOWEJ I FIZYKI STOSOWANEJ W LATACH 1980÷2009 ...................................................................................................................... 348 ZESTAWIENIE PRZEWODÓW HABILITACYJNYCH PRACOWNIKÓW REALIZOWANYCH POZA WYDZIAŁEM INŻYNIERII PROCESOWEJ, MATERIAŁOWEJ I FIZYKI STOSOWANEJ W LATACH 1997÷2009 ...................................................................................................................... 352 DOKTORATY OBRONIONE NA WYDZIALE INŻYNIERII PROCESOWEJ, MATERIAŁOWEJ I FIZYKI STOSOWANEJ POLITECHNIKI CZĘSTOCHOWSKIEJ DO 1.03.2010 R. ................................. 354 DOKTORATY PRACOWNIKÓW WYDZIAŁU OBRONIONE POZA WYDZIAŁEM DO 1.03.2010R. ........ 372 ORGANIZOWANE KONFERENCJE I SEMINARIA............................................................................... 375 SPIS SKRYPTÓW ZA LATA 1952÷2009 OPRACOWANYCH PRZEZ PRACOWNIKÓW WYDZIAŁU INŻYNIERII PROCESOWEJ, MATERIAŁOWEJ I FIZYKI STOSOWANEJ WYDANYCH PRZEZ WYDAWNICTWO POLITECHNIKI CZĘSTOCHOWSKIEJ .................................................................... 381 SPIS MONOGRAFII ZA LATA 1990÷2009 OPRACOWANYCH PRZEZ PRACOWNIKÓW WYDZIAŁU INŻYNIERII PROCESOWEJ, MATERIAŁOWEJ I FIZYKI STOSOWANEJ WYDANYCH PRZEZ WYDAWNICTWO POLITECHNIKI CZĘSTOCHOWSKIEJ .................................................................... 391 SPIS KSIĄŻEK OPRACOWANYCH PRZEZ PRACOWNIKÓW WYDZIAŁU INŻYNIERII PROCESOWEJ, MATERIAŁOWEJ I FIZYKI STOSOWANEJ WYDANYCH PRZEZ WYDAWNICTWO WYDZIAŁU INŻYNIERII PROCESOWEJ, MATERIAŁOWEJ I FIZYKI STOSOWANEJ ............................ 396 POZOSTAŁE WYDAWNICTWA .......................................................................................................... 406 KOŁA NAUKOWE DZIAŁAJĄCE NA WYDZIALE ............................................................................... 408 OBOZY NAUKOWE W SIELPI ............................................................................................................ 418 GALERIA SZTUKI ODLEWNICZEJ IM. PROF. WACŁAWA SAKWY .................................................... 428 STOWARZYSZENIA BRANŻOWE DZIAŁAJĄCE NA WYDZIALE ......................................................... 430 BIBLIOTEKA WYDZIAŁU INŻYNIERII PROCESOWEJ, MATERIAŁOWEJ I FIZYKI STOSOWANEJ ....... 436 STOWARZYSZENIE WYCHOWANKÓW POLITECHNIKI CZĘSTOCHOWSKIEJ NA WYDZIALE ........... 438 SYLWETKI ABSOLWENTÓW, KTÓRZY ODNIEŚLI SUKCES ................................................................ 440 OSOBY WYRÓŻNIONE STATUETKĄ HONOROWĄ WYDZIAŁU INŻYNIERII PROCESOWEJ, MATERIAŁOWEJ I FIZYKI STOSOWANEJ DO 1.03.2010R. ................................................................ 464 WYKAZ ABSOLWENTÓW.................................................................................................................. 469

SŁOWO WSTĘPNE

W bieżącym roku akademickim Wydział Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej obchodzi Jubileusz 60-lecia powstania. Jest to okazja do refleksji nad rolą, jaką odegrał w kształceniu młodzieży akademickiej, rozwoju kadry, nauki i praktycznego jej zastosowania. Wydarzenie to skłania do pewnych podsumowań i oceny dotychczasowych osiągnięć.

Wydział Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej jest jednym z najstarszych wydziałów Politechniki Częstochowskiej. Jego początkiem był utworzony 1 września 1950 roku Wydział Metalurgiczny będący drugim wydziałem w ówczesnej Szkole Inżynierskiej. Wynikało to z nakreślonego wówczas planu rozwoju polskiego hutnictwa. Początki Wydziału były skromne zarówno w zakresie kadrowym jak i struk-turalnym, zatem wymagało wiele zachodu stworzenie odpowiedniej bazy zarówno kadrowej, jak i laboratoryjnej.

Dzisiaj Wydział jest mocnym i ważnym ogniwem zarówno Politechniki Częstochowskiej jak i akademickiej społeczności Częstochowy. Posiada pełne prawa akademickie do nadawania stopnia naukowego doktora oraz stopnia naukowego doktora habilitowanego i profesora nauk technicznych w dziedzinie metalurgii i inżynierii materiałowej oraz I kategorię według oceny parametrycznej przeprowadzonej przez Ministerstwo Nauki i Informatyzacji.

Prowadzona konsekwentnie polityka kadrowa sprzyja dynamicznemu rozwojowi kadry naukowej. Wymiernym osiągnięciem pracowników Wydziału są opublikowane oryginalne prace twórcze i prace popula-ryzujące wyniki badań naukowych oraz książki, skrypty i monografie, a także komunikaty i doniesienia naukowe prezentowane na konferencjach i sympozjach w kraju i zagranicą. Kadra naukowa o najwyższych kwalifikacjach, mająca ambicje kształcenia na europejskim poziomie, a także coraz nowocześniejsze wyposażenie laboratoriów stanowią gwarancję spójnego systemu działalności naukowej i dydaktycznej.

Poszerzenie oferty dydaktycznej wychodzi naprzeciw oczekiwaniom młodzieży oraz zapotrzebowaniu regionu. Gruntowne wykształcenie rzeszy absolwentów i przygotowanie ich do pracy w hutnictwie oraz szeroko rozumianym jego otoczeniu, a także w gałęziach gospodarki wykorzystującej nauki inżynieryjne, zaliczamy do najważniejszych osiągnięć Wydziału w ciągu jego istnienia. Wielu absolwentów Wydziału poświęciło się pracy naukowej lub dydaktycznej na różnych szczeblach polskiego szkolnictwa.

6Historię Wydziału tworzą pracownicy: profesorowie, adiunkci,

asystenci, pracownicy inżynieryjno-techniczni, administracji, obsługi oraz doktoranci i studenci. Wszystkie osoby, które w minionych 60-ciu latach pracowały na Wydziale zasługują na uznanie. We wdzięcznej pamięci zachowujemy Tych, którzy odeszli z naszego grona. Pracownikom emerytowanym i tym, którzy kształtują dzień dzisiejszy Wydziału składamy z okazji Jubileuszu wyrazy najwyższego szacunku.

Zespół redakcyjny

Widok Wydziału z „lotu ptaka”

Wejście na Wydział Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej

WIPMiFS Al. Armii Krajowej 19 42‐200 Częstochowa

. Pawilon A

. Pawilon B

8

Widok na Galerię Sztuki Odlewniczej i hol przy wejściu głównym na Wydział

Widok na hol główny Wydziału Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej (I piętro)

RYS HISTORYCZNY WYDZIAŁU

10

POCZĄTKI WYDZIAŁU METALURGICZNEGO Politechnika Częstochowska jest uczelnią z bogatymi tradycjami,

zajmującą trwałe miejsce na mapie naukowej kraju. Jako instytucja kształcąca, spełnia także rolę ważnego ośrodka naukowo-badawczego w regionie częstochowskim. W szerokim zakresie współpracuje z wieloma krajowymi i zagranicznymi instytucjami i zakładami przemysłowymi.

Początki Wydziału Metalurgii Politechniki Częstochowskiej sięgają Katedry Technologii Metali utworzonej w roku 1949 na Wydziale Mechanicznym Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Częstochowie kierowanej przez doc. mgr inż. Wacława Sakwę. Uchwała Sejmu w sprawie uruchomienia Wydziału Metalurgicznego zapadła 7 marca 1950 r. Rozporządzenie Ministra Szkół Wyższych i Nauki ukazało się w Dzienniku Ustaw z dnia 12.07.1950 r. na mocy którego Wydział Metalurgiczny został powołany w celu kształcenia kadr dla intensywnie rozwijającego się po II-ej wojnie światowej polskiego hutnictwa i przemysłu maszynowego.

Pierwszym dziekanem Wydziału został doc. mgr inż. Wacław Sakwa, który pełnił tę funkcję do roku 1956. Rozporządzenia pierwszego Rektora Szkoły Inżynierskiej – doc. dr inż. Jerzego Kołakowskiego, powołały do istnienia 3 Katedry: Metalurgii Surówki, Technologii Odlewnictwa i Metaloznawstwa oraz Zakład Walcownictwa. Stan organizacyjny Wydziału ustaliło Zarządzenie Ministra Szkolnictwa Wyższego z 11.02.1953 r. Oprócz tych jednostek w skład Wydziału włączono katedry, obsługujące całą Uczelnię: Katedrę Chemii Fizycznej i Elektrochemii, Katedrę Matematyki, Katedrę Ekonomiki i Organizacji Przemysłu oraz Katedrę Elektrotechniki.

W roku akademickim 1950÷1951 studia na pierwszym roku trzyletnich studiów inżynierskich rozpoczęło 46 studentów. Pierwsze egzaminy dyplomowe przeprowadzono na Wydziale w dniach 25÷27 stycznia 1954 r. W pierwszym dniu obroniło swoje prace 10 absolwentów specjalności walcownictwo, w drugim dniu 5 absolwentów specjalności metalurgia, zaś w trzecim 10

absolwentów specjalności odlewnictwo. Dyplom absolwenta Wydziału z numerem pierwszym uzyskał inż. Stanisław Broda, późniejszy Dyrektor Naczelny Huty Ostrowiec. W drugim dniu dyplomy uzyskało 5 absolwentów specjalności metalurgia, a w trzecim – 10 absolwentów o specjalności odlewnictwo. Ostatnie dyplomy inżynierskie na studiach

11dziennych jednostopniowych wydano w roku 1959 (łącznie 243 absolwentów).

Wydział, mieszczący się w budynku przy ul. Dąbrowskiego 69, w pierwszych latach swojego istnienia posiadał bardzo niewielką własną kadrę naukową, jak i skromne wyposażenie laboratoryjne. Dla zapewnienia odpowiedniego poziomu kształcenia korzystano z pomocy pracowników naukowych innych uczelni oraz instytutów branżowych. Na szczególne podkreślenie zasługuje naukowa pomoc pracowników Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie i Instytutu Metalurgii Żelaza w Gliwicach (m.in. prof. Mikołaj Dubowicki, doc. Feliks Olszak, doc. Stanisław Holewiński, doc. Andrzej Ofiok, prof. Juliusz Foryst, doc. Ryszard Francki).

W roku akademickim 1954÷1955 na Uczelni zostały wprowadzone jednolite studia czteroletnie, a Wyższą Szkołę Inżynierską przekształcono w Politechnikę Częstochowską (Uchwała RM z dnia 3.09.1955 r.). Uchwałą Prezydium Rządu opublikowaną w Monitorze Polskim z dnia 21.09.1955 r. nastąpiło przekazanie Uczelni uprawnienia do nadawania absolwentom dyplomów magistra inżyniera.

Podniesienie rangi Uczelni, jak i Wydziału stało się możliwe w wyniku zasilenia własnej kadry pracownikami naukowymi z innych uczelni technicznych i przemysłu, a także uzyskania stopnia naukowego doktora przez własnych pracowników w Politechnice Śląskiej, Politechnice Warszawskiej i Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.

W roku akademickim 1954÷1955 zorganizowano po raz pierwszy studium magisterskie dla pomocniczych pracowników naukowych. Pierwszymi absolwentami tych studiów byli inż. Władysław Andrzej Wolkenberg (dyplom magistra inżyniera z nr 1 na Wydziale) oraz inż. Janusz Walarowski (dyplom nr 2). Uroczyste wręczenie dyplomów

magistrom inżynierom – absolwentom pierwszego kursu magisterskiego, odbyło się 1.10.1956 r. W następnych latach (od roku 1957÷1958) organizo-wano czterosemestralne studia magisterskie, w których mogli brać udział także absolwenci – inżynierowie pracujący w przemyśle. Łącznie do roku 1987, tym systemem studiów, dyplomy magistrów inżynierów uzyskało 110 absolwentów.

12Zarządzeniem Ministra Szkolnictwa Wyższego z dnia 12.12.1956 r.

przekształcono Katedrę Metalurgii Surówki w Katedrę Metalurgii Żelaza, a Katedrę Chemii Fizycznej i Elektrochemii w Katedrę Chemii Fizycznej. Powołano także Katedrę Przeróbki Plastycznej Metali. W latach tych ukształtowały się trzy specjalności dydaktyczne i naukowe Wydziału: odlewnictwo, przeróbka plastyczna oraz metalurgia surówki i stali.

Rozwój Wydziału odbywał się w wyniku dużego zaangażowania zatrudnionych w nim wówczas nauczycieli akademickich, a zwłaszcza kadry samodzielnej, wśród której poza dziekanami należy m.in. wymienić: doc. Witolda Żółkowskiego, doc. Mariana Schneidra, prof. Stanisława Jaźwińskiego, prof. Zbigniewa Adamskiego, prof. Władysława Haczewskiego, prof. Józefę Jaźwińską, prof. Mikołaja Kowalewskiego, prof. Władysława Kuczewskiego, prof. Tadeusza Wachelkę, prof. Stefana Balickiego, prof. Wojciecha Klimeckiego, prof. Emila Ryszkę, prof. Mariana Janasa, prof. Stanisława Tochowicza, doc. Romana Steca, prof. Hannę Przewłocką, prof. Janinę Ujmę, prof. Franciszka Szkodę, prof. Władysława Sabelę i doc. Tadeusza Warchalę.

W roku akademickim 1961÷1962 utworzono na Wydziale Wieczorowe Studium Zawodowe Metalurgii Żelaza (Zarządzenie Ministra Szkolnictwa Wyższego z dnia 1.07.1961 r.), a w następnym Wieczorowe Studium Zawodowe Górnictwa Rud. Były to studia czteroletnie. W latach 1966÷1986 dyplomy inżynierów hutników o specjalnościach: metalurgia surówki i stali, odlewnictwo i przeróbka plastyczna, uzyskało 377 studentów, natomiast na specjalności podziemna eksploatacja złóż kopalin – 155 absolwentów (w latach 1967÷1975). Łącznie wieczorowe studia inżynierskie na kierunkach hutnictwo, górnictwo i ceramika ukończyło 549 osób.

W 1963 r. na Wydziale Metalurgicznym, na podstawie Zarządzenia Ministra Szkolnictwa Wyższego z dnia 9.07.1963 r., została utworzona Katedra Chemii Ogólnej oraz Katedra Pieców Przemysłowych. Tym samym zarządzeniem Katedra Ekonomiki i Organizacji Przemysłu została przekształcona w Katedrę Ekonomii Politycznej. Ilość specjalności prowadzonych na Wydziale zwiększyła się o specjalność: piece przemysłowe i energetyka hutnicza.

Rok 1964 zapisał się ważnym wydarzeniem w życiu Wydziału. 28.07.1964 r. ukazało się Zarządzenie Ministra Szkolnictwa Wyższego (Monitor Polski 1964 nr 52) uprawniające Wydział do nadawania stopni naukowych doktora nauk technicznych. Pierwsze obrony prac doktorskich na Wydziale Metalurgicznym odbyły się w dniu 3.10.1968 r. Uchwałą Rady Wydziału stopień doktora nauk technicznych otrzymali wówczas: mgr inż.

13Fryderyk Knap, mgr inż. Stefan Morel i mgr inż. Edward Terlecki. Promotorami tych prac byli odpowiednio: prof. Mikołaj Kowalewski, doc. Witold Żółkowski i prof. Zbigniew Wernicki. Do końca roku 1991 na Wydziale Metalurgicznym stopień naukowy doktora nauk technicznych nadano 80 osobom, w tym 61 pracownikom Uczelni.

W 1966 r., w związku z utworzeniem Wydziału Elektrycznego (Zarządzenie Ministra Szkolnictwa Wyższego z dnia 7.03.1966 r.), przeniesiono na ten wydział Katedrę Elektrotechniki. W tym samym czasie Katedra Chemii Fizycznej została przemianowana na Katedrę Fizykochemii Metali.

W roku akademickim 1967÷1968 uruchomiono Wieczorowe Studium Zawodowe z zakresu chemii, prowadząc zajęcia tylko dla I i II roku studiów. Od 1.09.1968 r. Katedra Metalurgii Żelaza została przemianowana w Katedrę Metalurgii Surówki i Stali. W następnym roku powołano na Wydziale piątą specjalność: metaloznawstwo i obróbkę cieplną.

W październiku 1969 r. rozpoczęto budowę Wydziału Metalurgicznego przy ul. Armii Krajowej 19. Kompleks budynków składał się z trzech pawilonów A, B i C (z halą technologiczną i oczyszczalnią ścieków). Budowa pawilonu B o kubaturze ponad 49 tys. m3 i powierzchni użytkowej 10 000 m2 została zakończona w 1976 r. W latach 1978÷1979 wybudowano pawilon A o kubaturze 24,5 tys. m3 i powierzchni użytkowej 4,7 tys. m2. Wraz z oddanym nieco później budynkiem C i halą laboratoryjną C1 zostały zapewnione bardzo dobre warunki lokalowe dla funkcjonowania Wydziału.

Pawilon B ówczesnego Wydziału Metalurgicznego i prace nad budową pawilonu A (rok 1977)

14

Ogólny widok Wydziału Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej

Obecnie pawilon B Wydziału Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej

W 1970 r., w wyniku reorganizacji Uczelni (Zarządzenie Ministra

Oświaty i Szkolnictwa Wyższego z dnia 23.05.1970 r.), wprowadzono na Wydziale strukturę instytutową. Instytuty powstały z połączenia katedr, które z kolei przemianowano na zespoły (później zakłady). Na Wydziale Metalurgicznym utworzono dwa instytuty: Instytut Metalurgii z czterema

15zakładami (Metalurgia Surówki i Stali, Gospodarka Cieplna i Budowa Pieców, Chemia Ogólna i Fizykochemia Metali) oraz Instytut Technologii Metali (z trzema zakładami: Fizyka Metali i Metaloznawstwa, Przeróbka Plastyczna i Odlewnictwo). Reforma programów nauczania wprowadziła nomenklaturę specjalności na kierunku „Hutnictwo”, a mianowicie: metalurgia surówki i stali, gospodarka cieplna i budowa pieców, przeróbka plastyczna metali, fizyka metali i metaloznawstwo oraz odlewnictwo. W wyniku tych decyzji z Wydziału Metalurgicznego wyłączone zostały Katedry obsługujące także inne wydziały i utworzono z nich samodzielne instytuty.

W roku akademickim 1973÷1974 uruchomiono Zawodowe Wieczorowe Studium Kierunku Chemicznego ze specjalnością technologia ceramiki. Studia te, realizowane z pełnym cyklem kształcenia, ukończyło 17 studentów (1978 r.).

W październiku 1973 r. powołano na Wydziale Metalurgicznym pierwsze Studium Doktoranckie. W latach 1973÷1978 czterech słuchaczy tego studium uzyskało stopnie naukowe doktora.

W roku 1977 powołano w Uczelni międzywydziałowy Instytut Energetyki Hutniczej (Zarządzenie Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki z dnia 23.09.1977 r.), a Instytut Fizyki włączono do Wydziału Metalurgicznego. W roku następnym Instytut Energetyki Hutniczej został przyłączony do Wydziału Metalurgicznego.

W wyniku tych i wcześniejszych przedsięwzięć w roku akademickim 1978÷1979 ukształtowała się następująca struktura organizacyjna Wydziału: Instytut Metalurgii z zakładami: Metalurgia Żelaza, Fizykochemia Metali, Chemia Ogólna i Analityczna, Instytut Technologii Metali z zakładami: Odlewnictwo, Fizyka Metali i Metaloznawstwo, Przeróbka Plastyczna, Instytut Energetyki Hutniczej z zakładami: Hutnicza Gospodarka Cieplna, Budowa Pieców, Plazmotermia Niskotempe-raturowa, Instytut Fizyki Technicznej.

Od tego roku akademickiego obowiązywały następujące nazwy specjalności: metalurgia surówki i stali, fizyka metali i metaloznawstwo, przeróbka plastyczna, odlewnictwo oraz gospodarka cieplna i budowa pieców (ze specjalizacją plazmometalurgia niskotemperaturowa).

Następnym ważnym etapem wzrostu rangi naukowej Wydziału było uzyskanie w roku 1980 praw do nadawania stopnia naukowego doktora habilitowanego w dyscyplinie naukowej metalurgia (Zarządzenie Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki z dnia 17.05.1980 r.). Uprawnienia te Wydział otrzymał jako pierwszy na naszej Uczelni w 30-lecie jej istnienia.

16Pierwsza rozprawa habilitacyjna została przeprowadzona na Wydziale

10.07.1980 r., a stopień doktora habilitowanego nauk technicznych uzyskała doc. dr inż. Stefania Stachura. Do końca 1991 r. na Wydziale przeprowadzono 7 rozpraw habilitacyjnych, w tym 6 dla pracowników Wydziału.

W 1982 r. nastąpiła ponowna reorganizacja Wydziału, w wyniku której w miejsce instytutów utworzono strukturę katedralną. Powołano: Katedrę Metalurgii Żelaza, Katedrę Fizykochemii Metali, Katedrę Chemii Ogólnej, Katedrę Odlewnictwa, Katedrę Fizyki Metali i Metaloznawstwa, Katedrę Przeróbki Plastycznej Metali oraz Katedrę Fizyki. W późniejszym czasie Katedra Energetyki Hutniczej została przemianowana w Katedrę Pieców Przemysłowych i Ochrony Środowiska, a Katedra Metalurgii Żelaza w Katedrę Metalurgii (1993 r.).

WYDZIAŁ METALURGII I INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ W roku 1990, wychodząc naprzeciw zapotrzebowaniu gospodarki

narodowej, na Wydziale, posiadającym już bardzo duży potencjał naukowy, uruchomiono nowy kierunek studiów nazwany inżynierią materiałową. Zarządzeniem Rektora z 26.11.1992 r. został powołany Instytut Inżynierii Materiałowej, poprzez przekształcenie Katedry Metaloznawstwa i Obróbki Cieplnej.

W czasie kadencji dziekańskiej profesora dr inż. Leopolda Jeziorskiego, Rada Wydziału Metalurgicznego, w związku z rozszerzeniem zakresu działalności naukowej i dydaktycznej Wydziału, podjęła starania w kierunku zmiany jego nazwy. Uchwałami Rady Wydziału z dnia 6.11.1991 r. i Rady Głównej MEN z 23.01.1992 r. dokonana została zmiana nazwy Wydziału Metalurgicznego na Wydział Metalurgii i Inżynierii Materiałowej (Zarządzenie MEN nr 4 w tej sprawie ukazało się 12.02.1992 r.).

Prof. dr inż. Leopold Jeziorski był dziekanem przekształconego Wydziału w latach 1992÷1996. Od 1996÷2002r dziekanem Wydziału Metalurgii i Inżynierii Materiałowej był prof. dr hab. inż. Henryk Dyja.

31.05.1993 r. Wydział uzyskał prawo doktoryzowania i habilitowania w dyscyplinie naukowej inżynieria materiałowa. Na podkreślenie zasługuje fakt, że w owym czasie Wydział Metalurgii i Inżynierii Materiałowej, jako jedyny w Politechnice Częstochowskiej miał pełne prawa akademickie w dwóch dyscyplinach naukowych. Efektem uzyskania pełnych praw akademickich było otrzymanie uprawnień do prowadzenia na Wydziale studiów doktoranckich w dwu kierunkach: metalurgia i inżynieria materiałowa.

17W roku akademickim 1994÷1995 w skład Wydziału wchodziły

następujące jednostki organizacyjne: Instytut Inżynierii Materiałowej, Katedra Metalurgii, Katedra Fizyki, Katedra Chemii, Katedra Odlewnictwa, Katedra Przeróbki Plastycznej Metali, Katedra Pieców Przemysłowych i Ochrony Powietrza, Wydziałowe Laboratorium Komputerowe.

WYDZIAŁ INŻYNIERII PROCESOWEJ, MATERIAŁOWEJ

I FIZYKI STOSOWANEJ

Rzeźba – fontanna przed wejściem głównym

Wydziału Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej

Dalszy dynamiczny rozwój Wydziału, modyfikacja jego programów nauczania w aspekcie oferty dydaktycznej dla studentów oraz profilu naukowego, w szczególności Instytutu Fizyki ( 6 habilitacji w latach 1996÷2001) spowodowała w 2001 roku kolejną zmianę jego nazwy na Wydział Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej (Zarządzenie Ministra Edukacji Narodowej Nr 22 z dnia 4 października).

Od 2002 roku dziekanem Wydziału Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej był dr hab. inż. Jerzy Siwka, prof. PCz. Od 2003 roku Wydział kształci studentów również na czwartym kierunku: zarządzanie i inżynieria produkcji.

W ocenie Komitetu Badań Naukowych Wydział uzyskał najwyższą – I kategorię w dwu kolejnych konkursach. Przyczynił się do tego intensywny rozwój kadry naukowej, a zwłaszcza uzyskanie nominacji profesorskich, będących ukoronowaniem drogi naukowej, przez: Henryka Balę (1999 r.), Henryka Dyję (2000 r.), Zygmunta Nitkiewicza (2003 r.),

18Jerzego J. Wysłockiego (2004 r.), Jerzego Siwkę (2007 r.), Jana W. Pilarczyka (2007 r.).

Renomy dodają również liczne prestiżowe nagrody i wyróżnienia, w tym otrzymane przez pracowników Wydziału, jak i przyznawane przez tych pracowników wybitnym osobistościom świata nauki polskiej i zagranicznej.

Przemiany ustrojowe, jakie dokonały się w ostatnim dziesięcioleciu, wpłynęły na przekształcenia i procesy zachodzące na Wydziale. Wpro-wadzenie zasady gospodarki rynkowej; zmiany sposobu finansowania działalności Wydziału oraz ostra konkurencja na rynku edukacyjnym wymusiły przeprowadzenie gruntownych zmian w procesie kształcenia i programach nauczania. Szczególny nacisk położono na modernizację programów nauczania:

− wprowadzenie nowych przedmiotów związanych z kompu-terowym wspomaganiem prac inżynierskich, zarządzaniem i marketingiem oraz recyklingiem materiałów i ochroną środo-wiska,

− stworzenie lepszych warunków do samodzielnego studiowania zgodnie z zainteresowaniami studenta (zwiększona liczba nowych atrakcyjnych specjalności kształcenia, możliwość studiowania na dwóch specjalnościach równocześnie),

− ograniczenie liczby obowiązkowych godzin zajęć w poszczególnych semestrach,

− przeniesienie ciężaru z obowiązkowych zajęć nadzorowanych na samodzielną pracę w bibliotece i samokształcenie.

Zmiany te mają na celu przewartościowanie sposobu kształcenia, zgodnie z tendencjami światowymi. Studia na Wydziale Metalurgii i Inżynierii Materiałowej stają się coraz bardziej nowoczesne.

W roku akademickim 1999/2000 Wydział uzyskał uprawnienia do prowadzenia kolejnego, trzeciego kierunku studiów: fizyka techniczna. Stało się to możliwe dzięki rozwojowi kadry naukowej w Instytucie Fizyki i rozbudowie bazy laboratoryjnej na Wydziale.

Zarządzeniem nr 22 Ministra Edukacji Narodowej z dnia 4 października 2001 r. w sprawie zmian organizacyjnych w Politech-nice Częstochowskiej dokonano zmiany nazwy Wydziału Metalurgii i Inżynierii Materiałowej

19na Wydział Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej, która to obowiązuje po dzień dzisiejszy.

W roku 2003/2004 rozpoczęto kształcenie w ramach czwartego kierunku – zarządzanie i inżynieria produkcji.

Programy nauczania są stale modernizowane i dostosowywane do zmieniających się warunków na rynku pracy. Wprowadzane są nowe przedmioty i nowe specjalności. Przedmioty podstawowe prowadzone głównie na dwóch pierwszych latach studiów (takie jak: matematyka, fizyka, informatyka, chemia, mechanika) są obowiązkowe dla wszystkich studentów.

Od roku 2004/2005, wprowadzono system punktów kredytowych przypisanych poszczególnym przedmiotom (ECTS). System punktowy ocen ułatwia wymianę studentów z innymi uczelniami krajowymi i zagranicznymi. Student ma także możliwości indywidualnego wyboru części przedmiotów zgodnie z własnymi zainteresowaniami. Może też studiować dodatkowe przedmioty z tzw. oferty.

W latach 2005÷2010 rozbudowano znacznie bazę laboratoryjną Wydziału. Zakupiono wysokiej klasy nowoczesną aparaturę badawczą, która umożliwia prowadzenie badań na poziomie dorównującym międzynarodowym ośrodkom naukowo-badawczym, a tym samym rozwój kadry naukowej.

Po 60 latach istnienia Wydziału liczba studentów wynosi obecnie 957 studentów. W tym samym okresie wypromowano 17468 magistrów inżynierów i inżynierów, 200 doktorów i 43 doktorów habilitowanych.

Ogółem Wydział zatrudnia 109 nauczycieli akademickich, w tym 32 profesorów i doktorów habilitowanych oraz 79 doktorów. Tak liczna kadra znajduje wsparcie 64 pracowników zaplecza technicznego, administracji i obsługi.

Wydział Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej staje się coraz bardziej nowoczesny, zarówno pod względem wyposażenia, jak i podejścia do zagadnień naukowych oraz dydaktycznych przy zachowaniu głębokiego szacunku dla tradycji. Z tego względu mamy nadzieję na zjednoczenie wielu pokoleń – pracowników, studentów i absolwentów, związanych z Wydziałem i śledzących jego losy od powstania po dzień dzisiejszy.

Kronika powstała we współpracy z pracownikami Wydziału. W opracowaniu

niniejszym wykorzystano dane zawarte w materiałach jubileuszowych „Kronika 55-lecia. Od Wydziału Metalurgicznego do Wydziału Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej” Seria Metalurgia nr 47, Częstochowa 2005.

20

STRUKTURA ORGANIZACYJNA WWYYDDZZIIAAŁŁUU IINNŻŻYYNNIIEERRIIII PPRROOCCEESSOOWWEEJJ,, MMAATTEERRIIAAŁŁOOWWEEJJ II FFIIZZYYKKII SSTTOOSSOOWWAANNEEJJ

21

DZIEKANI I PRODZIEKANI OD POCZĄTKU ISTNIENIA WYDZIAŁU DO ROKU 2010

Kadencja Władze dziekańskie Funkcja

1950÷1956 prof. dr inż. Wacław Sakwa

z–ca prof. mgr inż. Oskar Michejda Dziekan

Prodziekan

1956÷1960 prof. mgr inż. Stanisław Turski

z–ca prof. mgr inż. Kazimierz Bulski z–ca prof. mgr inż. Bolesław Misiewski

Dziekan Prodziekan do 1958

Prodziekan 1958÷1960

1960÷1962 prof. mgr inż. Zbigniew Wernicki

prof. mgr inż. Stanisław Turski doc. dr inż. Jan Gottfried

Dziekan Prodziekan do 1961

Prodziekan 1961÷1962

1962÷1964 doc. mgr inż. Stanisław Karbownicki

doc. dr Adam Rotaub Dziekan

p. o. Prodziekana

1964÷1966 doc. dr inż. Jan Gottfried

doc. dr hab. Bohdan Puczyński Dziekan

Prodziekan

1966÷1969 prof. mgr inż. Zbigniew Wernicki

doc.dr inż. Wojciech Klimecki doc. dr inż. Leopold Jeziorski

Dziekan Prodziekan do 1968 Prodziekan od 1968

1969÷1970 doc. dr inż. Kazimierz Moszoro doc. dr inż. Wojciech Klimecki doc. dr inż. Stefan Pieprznik

Dziekan Prodziekan Prodziekan

1970÷1973 doc. dr inż. Stefan Pieprznik

doc. dr inż. Tadeusz Wachelko doc. dr inż. Hanna Przewłocka

Dziekan Prodziekan d/s Nauki

Prodziekan d/s Nauczania

1973÷1981 prof. dr hab. inż. Janusz Braszczyński

prof.dr inż. Tadeusz Wachelko doc. dr inż. Stanisław Iskierka



1981÷1982 doc.dr inż. Bolesław Paczuła

doc.dr Stefan Szymura doc.dr inż. Stanisław Iskierka



1982÷1984 1984÷1987

doc. dr Stefan Szymura prof. dr inż. Tadeusz Wachelko doc. dr inż. Stanisław Iskierka

doc. dr inż. Barbara Wierzbicka


Prodziekan d/s Nauczania do 1984

Prodziekan d/s Nauczania od 1984

1987÷1990 prof.dr inż. Bogdan Golis doc. dr inż. Fryderyk Knap

doc. dr inż. Tadeusz Warchala



22

1990÷1993 1993÷1996

prof. dr inż. Leopold Jeziorski dr hab. inż. Henryk Dyja, prof. PCz

dr inż. Stanisław Garncarek doc. dr inż. Tadeusz Warchala


Prodziekan d/s Nauczania Prodziekan d/s Zaocznych Studiów Inżynierskich od

1992 r.

1996÷1999

dr hab. inż. Henryk Dyja, prof. PCz dr hab. Henryk Bala, prof. PCz

dr Andrzej Ślęzak dr inż. Czesław Cichoń


Prodziekan d/s Nauczania Prodziekan d/s Zaocznych

Studiów Inżynierskich

1999÷2002

prof. dr hab. inż. Henryk Dyja dr hab. inż. Jan Pilarczyk, prof. PCz

dr Andrzej Ślęzak dr hab. inż. Jerzy Siwka, prof. PCz




2002÷2005

dr hab. inż. Jerzy Siwka prof. PCz prof. dr hab. inż. Jerzy Wysłocki

dr hab. inż. Lech Szecówka prof. PCz dr inż. Elżbieta Łabuda




2005÷2008

prof. dr hab. inż. Henryk Dyja prof. dr hab. inż. Zygmunt Nitkiewicz

dr Andrzej Ślęzak dr hab. inż. Lech Szecówka, prof. PCz



2008÷2012

prof. dr hab. inż. Henryk Dyja dr hab.inż. Zbigniew Stradomski, prof.PCz

dr Andrzej Ślęzak dr hab.inż. Zbigniew Muskalski, prof.PCz



23

DZIEKANI WYDZIAŁU NA PRZESTRZENI LAT

Prof. dr inż. Wacław Sakwa

(1950÷1956) Prof. mgr inż. Stanisław Turski

(1956÷1960)

Prof. mgr inż. Zbigniew Wernicki

(1960÷1962), (1966÷1969) Doc. mgr inż. Stanisław

Karbownicki (1962÷1964)

Doc. dr inż. Jan Gottfried

(1964÷1966) Doc. dr inż. Kazimierz Moszoro

(1969÷1970)

24


Doc. dr inż. Stefan Pieprznik

(1970÷1973) Prof. dr hab. inż. Janusz

Braszczyński (1973÷1981)

Doc. dr inż. Bolesław Paczuła

(1981÷1982) Doc. dr inż. Stefan Szymura

(1982÷1987)

Prof. dr inż. Bogdan Golis

(1987÷1990) Prof. dr inż. Leopold Jeziorski

(1990÷1996)

25


Prof. dr hab. inż. Henryk Dyja

(1996÷2002), (2005÷2012) Prof. dr hab. inż. Jerzy Siwka

(2002÷2005)

26

OBECNE WŁADZE WYDZIAŁU

Dziekan Wydziału


Prodziekan d/s Nauczania Dr hab. inż.

Zbigniew Stradomski, prof. PCz

Prodziekan d/s Nauki Dr Andrzej Ślęzak

Prodziekan d/s Studiów Zaocznych

Dr hab. inż. Zbigniew Muskalski,

prof. PCz

27

SKŁAD OSOBOWY RADY WYDZIAŁU INŻYNIERII PROCESOWEJ, MATERIAŁOWEJ

I FIZYKI STOSOWANEJ na dzień 3.03.2010r.

1. Dziekan prof. dr hab. inż. Henryk Dyja 2. Prodziekan d/s Nauki dr hab. inż. Zbigniew Stradomski, prof. PCz 3. Prodziekan d/s Nauczania dr Andrzej Ślęzak 4. Prodziekan d/s Studiów Zaocznych dr hab. inż. Zbigniew Muskalski,

prof. PCz Przedstawiciele profesorów i doktorów habilitowanych: 5. prof. dr hab. Henryk Bala 6. dr hab. inż. Katarzyna Braszczyńska-Malik, prof. PCz 7. dr hab. inż. Ryszard Budzik, prof. PCz 8. dr hab. Wanda Ciurzyńska, prof. PCz 9. dr hab. inż. Włodzimierz Derda, prof. PCz 10. dr hab. Marta Duś-Sitek, prof. PCz 11. dr hab. Kazimierz Dziliński, prof. PCz 12. dr hab. Ryszard Hrabański, prof. PCz 13. dr hab. inż. Józef Iwaszko, prof. PCz 14. dr hab. inż. Józef Jasiński, prof. PCz 15. dr hab. inż. Jan Jowsa, prof. PCz 16. dr hab. inż. Marian Kieloch, prof. PCz 17. dr hab. inż. Zbigniew Konopka, prof. PCz 18. dr hab. inż. Jadwiga Lis, prof. PCz 19. dr hab. inż. Andrzej Lis, prof. PCz 20. dr hab. inż. Jan Mróz, prof. PCz 21. dr hab. inż. Sebastian Mróz, prof. PCz 22. prof. dr hab. inż. Zygmunt Nitkiewicz 23. prof. dr hab. inż. Jan W. Pilarczyk 24. dr hab. Danuta Płusa, prof. PCz 25. dr hab. inż. Dariusz Rydz, prof. PCz 26. prof. dr hab. inż. Jerzy Siwka 27. dr hab. inż. Marek S. Soiński, prof. PCz 28. prof. dr hab. inż. Jerzy J. Wysłocki 29. dr hab. Maria B. Zapart, prof. PCz 30. dr hab. Włodzimierz Zapart, prof. PCz 31. dr hab. Józef Zbroszczyk, prof. PCz Przedstawiciele pozostałych nauczycieli akademickich: 32. dr inż. Szymon Berski 33. dr inż. Agata Dudek 34. dr inż. Jerzy Gęga 35. dr inż. Cezary Kolmasiak 36. dr inż. Elżbieta Łabuda 37. dr Edyta Owczarek 38. dr inż. Henryk Radomiak

28 39. dr inż. Jan Świerczek 40. dr inż. Paweł Wieczorek Przedstawiciele pracowników niebędących nauczycielami akademickimi: 41. Wiesław Jarosik 42. Małgorzata Maternicka 43. mgr inż. Edyta Peryga Przedstawiciele doktorantów: 44. mgr inż. Alina Brodziak 45. mgr inż. Krystian Nowak 46. mgr inż. Justyna Snopek Przedstawiciele studentów: 47. Ewa Drzazga 48. Grzegorz Gajda 49. Dominika Skura 50. Paweł Kościankowski 51. Marzena Ogórek 52. Kamila Garkowienko 53. Anna Szymańska 54. Dawid Waszkiewicz Z głosem doradczym: 55. dr inż. Tadeusz Frączek – przedstawiciel Zw. Zaw. Nauczycieli

Akademickich PCz 56. dr inż. Bartosz Koczurkiewicz – przedstawiciel Zw. Zaw. Pracowników

PCz „Filar” 57. dr inż. Anna Konstanciak – przedstawiciel ZNP 58. dr inż. Artur Hutny – przedstawiciel NSZZ „Solidarność”

ADMINISTRACJA

42-200 Częstochowa, al. Armii Krajowej 19 Pokój: 110/111 (pawilon A) tel./fax : 343 250 621

STRUKTURA ORGANIZACYJNA Kierownik administracyjny: mgr Marek Rembisz

Sekcja ds. technicznych Kierownik sekcji: inż. Jerzy Opydo Główny specjalista: mgr Jadwiga Magiera Specjalista informatyk: mgr inż. Jakub Michalik St. technik administracji sieci komputerowej: mgr inż. Michał Michalik Specjalista: mgr inż. Sławomir Konstanciak Specjalista: mgr inż. Włodzimierz Chrzuszcz Mistrz: Jan Palacz

Do zakresu działania administracji należy realizacja zadań obejmujących gospodarowanie mieniem, planowanie i ewidencję finansową oraz utrzymanie i modernizację obiektów budowlanych oraz infrastruktury Wydziału.

SYLWETKI PRACOWNIKÓW mgr Marek Rembisz pracuje w Politechnice Częstochowskiej od 1994 r. Jest kierownikiem administracyjnym WIPMiFS. W 2000 r. uzyskał tytuł zawodowy magistra prawa na Uniwersytecie Śląskim. Jest absolwentem studiów podyplomowych Wyższej Szkoły Handlowej oraz Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, z zakresu oceny i wyceny zasobów przyrodniczych (2008). W latach 2002÷2005 pełnił funkcję dyrektora administracyjnego PCz. Od roku 2006 do 2008 był zastępcą Kierownika Zakładu w Instytucie Ochrony

Środowiska w Warszawie. Od roku 1999, z przerwą w latach 2005÷2008, jest członkiem Senatu PCz. Został wyróżniony medalem Rektora Politechniki Częstochowskiej Bene Merentibus (2005).

30Mgr inż. Jakub Michalik pracuje w Politechnice Częstochowskiej od 2001 r. obecnie jako specjalista informatyk na WIPMiFS. Jest absolwentem Wydziału po specjalności Komputeryzacja Procesów Produkcyjnych. W latach 2002÷2005 pełnił funkcję kierownika Działu Informatyzacji Administracji PCz. Został wyróżniony medalem Rektora Politechniki Częstochowskiej Bene Merentibus (2005).

Mgr inż. Michał Michalik pracuje w Politechnice Częstochowskiej od 2002 r. jako informatyk na Wydziale Inżynierii Procesowej Materiałowej i Fizyki Stosowanej. Jest absolwentem Wydziału po specjalności Informatyka w Procesach Produkcyjnych oraz autorem i wykonawcą wielu projektów informatycznych w tym modernizacji infrastruktury sieci LAN, witryny internetowej, itd.

Inż. Jerzy Opydo pracuje w Politechnice Częstochowskiej od 1975 r. Jest kierownikiem sekcji ds. technicznych w administracji Wydziału Inżynierii Procesowej Materiałowej i Fizyki Stosowanej. Od roku 1975 do 1998 pracował w Dziale Technicznym Politechniki Częstochowskiej jako kierownik sekcji elektro-mechanicznej. Od 1998 r. pracownik WIPMiFS. Od roku 2003 do 2009 członek Radu Wydziału. Tytuł inż. uzyskał w 2006 r. specjalność Zarządzanie Inżynierskie.

Mgr Jadwiga Magiera pracuje w Politechnice Częstochowskiej od roku 1976; Jest absolwentką Akademii Ekonomicznej w Katowicach. W latach 1983÷1996 pełniła funkcję kierownika Działu Gospodarczego Politechniki Częstochowskiej, a następ-nie pracowała na Wydziale Zarządzania oraz w Dziale Nauki. Od roku 2002 pracuje na Wydziale Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej w charakterze głównego specjalisty ds. finansowych. Została odznaczona Medalem za zasługi dla rozwoju miasta Częstochowy.

Mgr inż. Sławomir Konstanciak od 1987 roku był zatrudniony na stanowisku specjalisty w Laboratorium Katedry Odlewnictwa. Później sprawował funkcję Kierownika Wydziałowego Warsztatu Mechanicznego i zajmował się działalnością Wydawnictwa WIPMiFS. W latach 2006÷2008 zatrudniony był na stanowisku specjalisty w Dziekanacie Studiów Niestacjonarnych WIPMiFS. Nieprzerwanie od 1999 roku pełni funkcję, najpierw Społecznego Inspektora Pracy na Wydziale, a następnie Uczelnianego Społecznego Inspektora

Pracy. Obecnie pracuje w Wydawnictwie WIPMiFS.

DZIEKANAT

42-200 Częstochowa, al. Armii Krajowej 19 Pokój: 110/111 (pawilon A) tel./fax : 343 250 621

STRUKTURA ORGANIZACYJNA

Kierownik dziekanatu: mgr inż. Edyta Peryga

Kierownik sekcji ds. studenckich: Małgorzata Maternicka

Studia stacjonarne Samodzielny referent: Halina Czechowicz Specjalista: mgr Monika Biczak Specjalista: mgr Joanna Nabiałek

Studia niestacjonarne Samodzielny referent: mgr inż. Maja Tomżyńska

Główny specjalista: mgr Ewa Trych Samodzielny referent: mgr Sebastian Szczerba

Pracownicy dziekanatu i administracji Wydziału: od lewej siedzą: S. Konstanciak, J. Opydo, M. Rębisz,

M. Maternicka, E. Peryga; od lewej stoją: J. Magiera, S. Szczerba, H. Czechowicz, M. Biczak, M. Tomżyńska, E. Trych

32SYLWETKI PRACOWNIKÓW

Mgr inż. Edyta Peryga – po ukończonych studiach w 1998 r. na WIPMiFS rozpoczęła pracę w październiku 1999 roku w Instytucie Modelowania i Automatyzacji Procesów Przeróbki Plastycznej. Od 2007 roku jest kierownikiem dziekanatu naszego Wydziału.

Mgr Monika Biczak – jest pracownikiem WIPMiFS od 1993 roku. Pracę rozpoczęła w Katedrze Chemii na stanowisku asystenta. Od roku 1996 pracuje jako specjalista w dziekanacie. W latach 2002÷2005 była zatrudniona na stanowisku kierownika dziekanatu. Przez rok prowadziła także dziekanat studiów niestacjonarnych

Halina Czechowicz – od 1987 r. w Politechnice Częstochowskiej pracownik administracyjny: katedry Matematyki, Działu Koordynacji i Współpracy z Przemysłem oraz od 1992 r. – Dziekanat WIPMiFS

Mgr Joanna Nabiałek pracę w Politechnice Częstochowskiej w Dziekanacie WIPMiFS rozpoczęła w roku 1998 na stanowisku referenta, a obecnie pracuje na stanowisku specjalisty.

Małgorzata Maternicka – pracę w Politechnice Częstochowskiej rozpoczęła w roku 1975 w Ośrodku Badań Patentowych, a od roku 1992 pracuje w Dziekanacie WIPMiFS. Od 2002 roku pełni funkcję Kierownika Sekcji Dydaktyki Dziekanatu. W roku 2004 otrzymała Brązowy Krzyż Zasługi. Drugą kadencję jest członkiem Rady Wydziału (reprezentuje pracowników niebędących nauczycielami).

Mgr inż. Maja Tomżyńska jest pracownikiem Wydziału Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej od 2004 roku. Pracę rozpoczęła w Dziekanacie Studiów Stacjonarnych na stanowisku referenta. Od września 2008 roku pracuje jako samodzielny referent w Dziekanacie Studiów Niestacjonarnych.

Mgr Sebastian Szczerba pracuje w Politechnice Częstochowskiej od 2008 roku. Jest samodzielnym referentem administracyjnym Wydziału Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej. W 2004 r. uzyskał tytuł zawodowy magistra ekonomii. W latach 2005 do 2008 był pracownikiem banku. Jest absolwentem studiów podyplomowych Politechniki Częstochowskiej Wydziału Zarządzania na kierunku zarządzanie i marketing (2007). Obecnie pracuje w Dziekanacie Studiów Doktoranckich WIPMiFS.

33Mgr Ewa Trych zatrudniona w 1985 r. w Politechnice Częstochowskiej. Od roku 2002 pracuje na Wydziale, obecnie na stanowisku głównego specjalisty. Kierowniczki dziekanatu od powstania Wydziału: Leokadia Piernikowska 01.09.1950 r. – 31.08.1951 r. Antonina Swec 01.09.1951 r. – 09.05.1962 r. Maria Piotrowicz 01.06.1962 r. – 31.12.1981 r. Alicja Operacz 01.01.1982 r. – 30.09.2002 r. Monika Biczak 01.10.2002 r. – 01.09.2005 r. Beata Gorgoń 01.09.2005 r. – 28.02.2007 r. Edyta Peryga 01.03.2007 r. – nadal

KSZTAŁCENIE

35

KIERUNKI KSZTAŁCENIA NA STUDIACH DZIENNYCH I ZAOCZNYCH

− metalurgia − fizyka techniczna − inżynieria materiałowa − inżynieria biomedyczna − inżynieria bezpieczeństwa − zarządzanie i inżynieria produkcji − edukacja techniczno informatyczna

Studia na Wydziale Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej stają się coraz bardziej atrakcyjne, o czym świadczy rosnąca liczba kandydatów zgłaszających się na I-wszy rok studiów w ciągu ostatnich 15-stu lat.

0

500

1000

1500

2000

2500

88/8

9

90/9

1

92/9

3

94/9

5

96/9

7

98/9

9

00/0

1

02/0

3

04/0

5

06/0

7

08/0

9

dzienne zaoczne rok I (dzienne + zaoczne)

Ilość studentów studiujących na Wydziale w latach 1988÷2009

Każdy student, niezależnie od obowiązkowych przedmiotów

podstawowych i wybranej specjalności, przechodzi kształcenie w zakresie takich przedmiotów jak: informatyka, komputerowe wspomaganie prac inżynierskich, podstawy projektowania z wykorzystaniem programów CAD-CAM, czy tworzenie i obsługa baz danych.

36Wydział Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej

Politechniki Częstochowskiej posiada pełne prawa akademickie dla dwóch kierunków studiów: metalurgia i inżynieria materiałowa. Oznacza to, że mając takie uprawnienia Wydział prowadzi proces dydaktyczny na trzech stopniach kształcenia: inżynierskim, magisterskim i doktoranckim. Ponadto Wydział posiada uprawnienia do nauczania na kierunkach: fizyka techniczna (studia I i II stopnia) oraz zarządzanie i inżynieria produkcji – studiach inżynierskich I stopnia (od października 2010 roku również na stopniu II). Od roku akademickiego 2008/2009 studenci mogą podjąć studia na piątym kierunku edukacja techniczno-informatyczna łączącym nauki inżynierskie z informatyką i dydaktyką.

W roku akademickim 1998/99 na kierunku metalurgia powołano nową specjalność zarządzanie inżynierskie przekształconą w roku 2003 na kierunek zarządzanie i inżynieria produkcji.

W roku akademickim 1999/2000 Wydział uzyskał uprawnienia do prowadzenia kolejnego, trzeciego kierunku studiów: fizyka techniczna. W ramach nowego kierunku uruchomiono specjalność fizyka kompute-rowa. Studenci tej specjalności, oprócz wiedzy fizycznej, zdobywają umiejętności z zakresu elektroniki, budowy systemów komputerowych, obsługi sieci, komputerowego sterowania aparaturą pomiarową i pro-cesami technologicznymi. Przedmiotem nauczania są również materiały stosowane w nowoczesnych technologiach, takie jak półprzewodniki, nadprzewodniki, szkła metaliczne, nanomateriały, kompozyty, tworzywa sztuczne, magnetyki twarde i miękkie. Absolwenci specjalności fizyka komputerowa będą przygotowani teoretycznie i praktycznie do samo-dzielnego formułowania i rozwiązywania konkretnych problemów z wielu dziedzin nauki i techniki, wymagających zastosowania komputerów.

Od roku akademickiego 2003/2004 prowadzone są zajęcia na czwartym kierunku studiów – zarządzaniu i inżynierii produkcji. Kierunek ten kształci inżynierów-menadżerów na potrzeby restruktury-zowanego przemysłu oraz dla związanych z nim państwowych i prywatnych zakładów przemysłowych. Studenci zdobywają podstawową wiedzę inżynierską oraz wiedzę teoretyczną i umiejętności praktyczne z zakresu nowoczesnego zarządzania i organizacji. W nauczaniu na tym kierunku połączono elementy zarządzania produkcją, finansami i ludźmi oraz elementy marketingu, informatyki, inżynierskiej grafiki kompute-rowej i języków obcych.

Programy nauczania są stale modernizowane i dostosowywane do zmieniających się warunków na rynku pracy. Przedmioty podstawowe zawarte głównie na dwóch pierwszych latach studiów (takie jak: matematyka, fizyka, informatyka, chemia, mechanika, elektrotechnika) są

37obowiązkowe dla wszystkich studentów. Student ma także możliwości indywidualnego wyboru części przedmiotów zgodnie z własnymi zainteresowaniami. Należy nadmienić, że kilkudziesięciu studentów studiuje jednocześnie na dwóch specjalnościach.

Statutowy obowiązek Wydziału w zakresie kształcenia studentów pozostaje w ścisłym związku z osiągnięciami badawczymi Instytutów i Katedr Wydziału Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej. Osiągnięcia te i zdobyte doświadczenia mają istotny wpływ na zakres i poziom przekazywanej wiedzy w procesie kształcenia. Proces dydaktyczny prowadzony na Wydziale jest powiązany z tematyką prowadzonych badań naukowych, a w realizację niektórych badań statutowych angażowani są studenci. Powiązania te występują w trzech obszarach:

− w zakresie realizowanych w Instytutach i Katedrach Wydziału prac doktorskich i habilitacyjnych młodych pracowników naukowo – badawczych, najczęściej słuchaczy Studiów Doktoranckich; tematyka tych prac wynika wprost z kierunków badań statutowych i specjalności naukowych realizowanych w jednostce. Wykorzys-tywana jest w tych celach baza aparaturowa zbudowana i zakupiona wcześniej na potrzeby działalności statutowej.

− przy realizacji prac dyplomowych na poziomie magisterskim i inżynierskim, w których wielokrotnie wykorzystuje się opracowane, własne bazy danych lub programy komputerowe, zarówno komercyjne jak i opracowane na potrzeby realizowanych wcześniej badań statutowych. Praktykuje się również udział dyplomantów we fragmentach badań realizowanych na potrzeby działalności statutowej.

− w działalności Studenckich Kół Naukowych funkcjonujących przy Instytutach i Katedrach Wydziału Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej; członkowie tych Kół nie tylko korzystają z wewnętrznej sieci komputerowej, z baz danych i programów komputerowych poza godzinami zajęć dydaktycznych, ale biorą również udział w niektórych mniej skomplikowanych badaniach w ramach działalności statutowej. Wyniki tych badań są przedmiotem licznych prezentacji na studenckich sejmikach lub sesjach naukowych, zarówno w kraju jak i poza granicami kraju – na Ukrainie, Rosji czy w Niemczech. Osiągnięcia kół naukowych działających na Wydziale należy ocenić bardzo wysoko, o czym świadczy duża liczba nagród i wyróżnień uzyskanych przez członków tych kół w kraju i za granicą.

381. Kierunek: Metalurgia (od 1950r.)

studia inżynierskie, magisterskie i doktoranckie

Absolwenci kierunku metalurgia są przygoto-wani do podejmowania działalności inżynierskiej, gospodarczej i naukowej związanej z projekto-waniem, przetwarzaniem, doborem i użytkowaniem metali, stopów i innych tworzyw w różnych gałęziach przemysłu. Dzięki nabytej wiedzy w zakresie metalurgii ekstrakcyjnej, przetwórstwa metali, energetyki, informatyki, ekonomiki i ekologii uzyskują podstawy do twórczej pracy w zakresie zagadnień związanych z rozwojem technologii stopów metali. Przygotowanie uzyskane w trakcie studiów daje szerokie możliwości zatrudnienia absolwentów w przemyśle, energetyce, transporcie, instytucjach naukowych, bankowości, administracji, biurach consultingowo-projektowych, rzemiośle oraz prywatnych firmach wytwórczych i usługowych.

Specjalności: − techniki wytwarzania: odlewnictwo metali, tworzyw sztucznych

i ceramiki, metalurgia ekstrakcyjna, przeróbka plastyczna materiałów, obróbka cieplna i powierzchniowa, techniki grzewcze, odlewnictwo artystyczne;

− ochrona środowiska i recykling materiałów; − organizacja i zarządzanie w przemyśle; − informatyka stosowana; − technika cieplna.

2. Kierunek: Inżynieria Materiałowa (od 1991r.) studia magisterskie i doktoranckie

Absolwent uzyskuje niezbędną wiedzę na temat materiałów metalicznych, ceramicznych, polime-rowych, kompozytowych oraz licznej grupy materiałów funkcjonalnych. Równocześnie zdobywa umiejętność rozwiązywania problemów prak-tycznych z zakresu inżynierii materiałowej we współpracy z inżynierami innych specjalności, konstruktorami i technologami. Przygotowanie do pracy zawodowej uwzględnia szerokie możliwości

zatrudnienia absolwenta w przemyśle, energetyce, transporcie i innych licznych dziedzinach gospodarki. W przypadku studiów zaocznych

39prowadzone są na kierunku inżynieria materiałowa zajęcia na 4-letnich studiach inżynierskich i 2-letnich studiach magisterskich uzupełniających.

Specjalności: − materiały metaliczne; − materiały i handel (logistyka); − materiały funkcjonalne (o specjalnych własnościach fizycznych); − materiały polimerowe, biomateriały, kompozyty; − inżynieria powierzchni (powłoki, cienkie warstwy, inż. korozyjna); − zarządzanie inżynierskie.

3. Kierunek: Fizyka Techniczna (od 1999r.) studia inżynierskie i magisterskie

Na kierunku fizyka techniczna Wydział kształci inżynierów i magistrów w systemie studiów dziennych. Kierunek ten został powołany w roku akademickim 1999/2000. Było to możliwie dzięki rozwojowi kadry naukowej w Instytucie Fizyki i rozbudowie bazy laboratoryjnej na Wydziale. Studenci kierunku, oprócz wiedzy fizycznej, zdobywają umiejętności z zakresu elektroniki, budowy systemów komputerowych, obsługi sieci, komputerowego sterowania aparaturą pomiarową i procesami technologicznymi. Przedmiotem nauczania są również materiały stosowane w nowoczesnych technologiach, takie jak półprzewodniki, nadprzewodniki, szkła metaliczne, nanomateriały, kompozyty, tworzywa sztuczne, magnetyki twarde i miękkie. Szczególny nacisk położony jest na aspekty fizyki komputerowej związane z systemami interfejsów oraz gromadzeniem, analizą i obróbką danych eksperymentalnych. Absolwenci specjalności fizyka komputerowa będą przygotowani teoretycznie i praktycznie do samodzielnego formułowania i rozwiązywania konkretnych problemów z wielu dziedzin nauki i techniki, wymagających zastosowania komputerów.

Specjalności: − fizyka komputerowa; − inżynieria medyczna; − nanomateriały i nanotechnologii.

404. Kierunek: Zarządzanie i Inżynieria Produkcji (od 2002r.) studia inżynierskie

Kierunek ten rozpoczął kształcenie w roku akademickim 2003/2004. Na kierunku zarządzanie i inżynieria produkcji realizowane są studia inżynierskie w systemie dziennym (3,5-letnie) i zaocznym (4-letnie). Studenci tej specjalności zdobywają podstawową wiedzę inżynierską oraz wiedzę teoretyczną i umiejętności praktyczne z zakresu nowoczesnego zarządzania i organizacji. Absolwenci uzyskują kierunkową wiedzę w zakresie

organizacji działalności gospodarczej, procesów i systemów produkcyjnych, zarządzania, logistyki, marketingu, prawa. Wiedza ta pozwala m.in. na rozwiązywanie problemów w zakresie: planowania i sterowania produkcją, zarządzania i eksploatacji szeroko pojmowanych systemów wywarzania, konsolidacji i restrukturyzacji przedsiębiorstw, organizacji, logistyki w przedsiębiorstwie, projektowania systemów informatycznych, planowania rozwoju nowego produktu, zarządzania zasobami ludzkimi oraz szeregu innych problemów z zakresu działalności przedsiębiorstw produkcyjnych. Zdobyta wiedza pozwala na racjonalizację działań we wszystkich obszarach działalności tych przedsiębiorstw.

Ponadto absolwenci studiów inżynierskich mają możliwość uzupełniania wykształcenia na uzupełniających studiach magisterskich, które są prowadzone na kierunkach metalurgia i inżynieria materiałowa studiów w systemie studiów zaocznych. Specjalności:

− zarządzanie logistyczne w przedsiębiorstwie; − zarządzanie systemami produkcyjnymi; − informatyka w zarządzaniu i inżynierii produkcji; − inżynieria produkcji w ekorozwoju; − inżynieria produkcji wyrobów przerabianych

plastycznie; − inżynieria produkcji odlewniczej.

5. Kierunek: Edukacja Techniczno-Informatyczna (od 2009r.) studia inżynierskie

Kierunek ten został powołany do życia od roku akademickiego 2009/2010. Celem studiów wyższych na kierunku Edukacja Techniczno-Informatyczna jest przygotowanie absolwenta do projektowania, zarządzania i eksploatacji szeroko pojmowanych

41systemów wytwarzania i usług, głównie w przemyśle elektromaszynowym i przetwórstwie metali, a także w przedsiębiorstwach usługowych, instytucjach bankowych i ubezpieczeniowych, instytucjach użyteczności publicznej oraz w szkolnictwie podstawowym i gimnazjalnym. Absolwent jest przygotowany do podjęcia studiów drugiego stopnia. Już w chwili obecnej studia inżynierskie dają najlepsze perspektywy zatrudnienia. Należy przypuszczać, że zapotrzebowanie na takich inżynierów będzie wzrastać wraz z postępującą integracją Polski z Unią Europejską i transferem nowoczesnych technologii. Specjalności:

− informatyka w technice, − edukacja i informatyzacja w procesach odlewniczych, − przeróbka plastyczna, − edukacja i technologia.

Mimo światowego kryzysu ekonomicznego, przemysł przetwórstwa metali i materiałów w Polsce rozwija się dynamicznie. Niestety od kilku lat daje się zaobserwować malejące zainteresowanie młodzieży studiami inżynierskimi. Jest pewne, że w przyszłości pojawi się silny deficytu kadr inżynierskich. Dlatego tez Wydział Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej prowadzi kształcenie na kierunkach zamawianych: inżynierii materiałowej i fizyce technicznej. Studenci tych kierunków zachęcani są do podjęcia studiów wysokimi stypendiami motywacyjnymi.

W produkcji hutniczej (metali) można wyróżnić cztery nierozerwalne obszary działania. Są to: technika i technologia, zarządzanie produkcją, automatyzacja i związana z tym informatyzacja oraz ze względu na charakter produkcji, recykling i ochrona środowiska. W obszarach tych wydział kształci inżynierów, a uzyskiwane przez studentów specjalności są związane z zakresem badań naukowych prowadzonych na Wydziale.

W ostatnich latach w firmach i zakładach pracy pojawiają się problemy związane nie tylko z zabez-pieczeniem ciągłości produkcji, ale także z szeroko rozumianym bezpieczeństwem. Bezpieczna pro-dukcja ma istotny związek z wiedzą specjalistyczną z zakresu inżynierii bezpieczeństwa, w tym z obszaru bezpieczeństwa maszyn, konstrukcji, urządzeń i instalacji technicznych. Bardzo ważnym problemem jest projektowanie i monitorowanie stanu i warunków bezpieczeństwa, analiza bezpieczeństwa i ryzyka, kontrola przestrzegania

przepisów i zasad bezpieczeństwa oraz kontrola warunków pracy i stan-dardów bezpieczeństwa. Dlatego też na Wydziale zakończono prace nad

42uruchomieniem od nowego roku akademickiego 2010/2011 nowych kierunków studiów rozsze-rzających możliwości kształcenia: inżynieria bezpieczeństwa i inżynieria biomedyczna.

Postępy w technice i technologii oraz auto-matyzacja procesów produkcyjnych są przyczyną szybkiej dezaktualizacji wiedzy inżynierskiej zdobytej na uczelni. Kadra inżynierska zmuszona jest do intensywnego uzupełniania wiedzy własnej i ciągłego dokształcania się. Wychodząc naprzeciw takiemu zapotrzebowaniu, na wydziale organi-zowane są studia podyplomowe pozwalające poszerzyć i uzupełnić potrzebną wiedzę. Aktualnie mogą być prowadzone studia podyplomowe z zakresu przeróbki plastycznej materiałów, informatyki stosowanej (komputerowe modelowanie procesów) oraz szeroko pojętej inżynierii materiałowej.

Od roku akademickiego 2007/2008 na wydziale systematycznie wprowadza się trzystopniowy system kształcenia: na poziomach inżynierskim, magisterskim doktoranckim. Obecnie (w roku akademickim 2009/2010) na studiach doktoranckich kształci się 103 słuchaczy. Zakończenie wprowadzania systemu trójstopniowego przewidziane jest w roku akademickim 2011/2012.

Prowadzone badania statutowe w ramach zadań przewidzianych na rok 2009, 2010 pozwolą na podniesienie poziomu kształcenia na wszystkich 4-ech kierunkach kształcenia, poprzez wprowadzenie do treści programów nauczania, wyników najnowszych badań, co umożliwi przyszłym absolwentom wydziału, ich szybkie zaadaptowanie się w najbardziej nowoczesnych zakładach hutniczych, przetwórstwa i usz-lachetniania metali, w biurach konstrukcyjnych i technologicznych oraz u dystrybutorów stali i metali nieżelaznych. Problematyka metalowych kompozytów odlewanych wraz z zagadnieniami krystalizacji i krzepnięcia odlewów już znalazła swoje miejsce w programach edukacyjnych Wydziału Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej w postaci wykładanych przedmiotów: „Krystalizacja metali i stopów”, „Technologie nowoczesnych materiałów”, „Kompozyty odlewane”, „Nanomateriały i nanotechnologie” oraz „Podstawy teoretyczne odlewnictwa” na kierunkach metalurgia i inżynieria materiałowa. Zagadnienia kompozytów odlewanych, które można zaliczyć do grupy technologii „high-tech” zajmują znaczący udział w obszarze kształcenia informatycznego poprzez rozwój zagadnień związanych z symulacją materiałów i technologii.

43W ramach realizacji obu zadań tematycznych realizuje się prace

dyplomowe i doktorskie, które są ważnym dopełnieniem systemu i potrzeb edukacyjnych.

WIPMiFS od wielu lat prowadzi kształcenie na kierunku inżynieria materiałowa. Na rynku pracy daje się zauważyć zapotrzebowanie na specjalistów dysponujących szerokim spektrum wiedzy o materiałach, technologiach ich wytwarzania czy badania ich własności.

W ramach kierunku proponujemy studentom trzy grupy dyplomowania: Materiały Metaliczne i Ceramiczne, Materiały Polimerowe, Biomateriały i Kompozyty, Materiały i Handel.

Szerokie spektrum treści programowych oraz nowoczesne laboratoria i sale dydaktyczne pozwalają na osiągniecie przez absolwentów kierunku wysokiego poziomu umożliwiającego skuteczne znalezienie się na rynku pracy. Modernizacja wyposażenia, dostosowanie poziomu ćwiczeń odbywa się na bieżąco wraz z rozwojem techniki.

Kierunek inżynieria materiałowa znalazł się na liście kierunków zamawianych MNiSW, co jest związane z deficytem absolwentów tego kierunku na rynku pracy. W związku z tym kierunek wystąpił o finansowanie w ramach Priorytetu IV Działanie 4.1, Poddziałanie 4.1.2. Proponowana w niniejszym wniosku tematyka zadań badawczych i ich realizacja pozwoli na podwyższenie poziomu i unowocześnienie treści programowych przekazywanych studentom zarówno na kierunku Inżynieria Materiałowa jak i pozostałych kierunków kształcenia na WIPMiFS.

Wydział Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej posiada od roku 2009 akredytację Państwowej Komisji Akredytacyjnej dla kierunków: metalurgia i inżynieria materiałowa, a od roku 2010 również na kierunku zarządzanie i inżynieria produkcji.

Wydział Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej posiada akredytację FEANI, tzn. że posiadacz dyplomu inżyniera otrzymanego na Wydziale może ubiegać się o uzyskanie tytułu inżyniera europejskiego EUR ING, honorowanego w krajach należących do Unii Europejskiej, co znacznie ułatwia podjęcie pracy za granicą, bez konieczności nostryfikacji dyplomu.

JEDNOSTKI

NAUKOWO-DYDAKTYCZNE WYDZIAŁU

INSTYTUT MODELOWANIA I AUTOMATYZACJI PROCESÓW

PRZERÓBKI PLASTYCZNEJ

42-200 Częstochowa, al. Armii Krajowej 19 Sekretariat p. 304 (pawilon B) tel./fax : 343 250 714 [email protected]


Dyrektor: prof. dr hab. inż. Henryk Dyja

Zastępcy dyrektora: dr hab. inż. Dariusz Rydz, prof. PCz dr inż. Elżbieta Łabuda Sekretariat: mgr Anna Radecka – sam. referent Administracja: Grzegorz Tamioła – sam. referent

ZAKŁAD AUTOMATYZACJI PROCESÓW PRZEMYSŁOWYCH

Od lewej siedzą: M. Janik, R. Dobrakowski, D. Dyja, M. Knapiński, M. Kwapisz, T. Garstka; od lewej

stoją: T. Dembiczak, M. Polkowska, K. Sobczak, J. Snopek, J. Rapalska, M. Makowska, M. Buc, D. Półka

Kierownik: dr inż. Marcin Knapiński Profesor zwyczajny: prof. dr hab. inż. Henryk Dyja Adiunkci: dr inż. Rafał Dobrakowski

dr inż. Tomasz Garstka dr inż. Marcin Janik dr inż. Marcin Kwapisz dr inż. Sylwester Sawicki

Doktoranci: mgr inż. Marzena Buc mgr inż. Tomasz Dembiczak

46mgr inż. Mariola Makowska mgr inż. Marzena Polkowska mgr inż. Damian Półka mgr inż. Justyna Rapalska mgr inż. Justyna Snopek mgr inż. Kamila Sobczak

ZAKŁAD MODELOWANIA PROCESÓW PRZERÓBKI PLASTYCZNEJ

Od lewej siedzą: A. Stefanik, K. Laber, E. Łabuda, S. Mróz, A. Kawałek, G. Stradomski; od lewej stoją:

P. Sygut, S. Wąsek, K. Sechman, P. Szyiński, M. Bartosik, G. Banaszek, P. Szota, B. Koczurkiewicz, Ł. Sołtysiak, Ł. Gaj

Kierownik: dr hab. inż. Anna Kawałek, prof. PCz Profesor nadzwyczajny: dr hab. inż. Sebastian Mróz, prof. PCz Adiunkci: dr inż. Grzegorz Banaszek

dr inż. Bartosz Koczurkiewicz dr inż. Konrad Laber dr inż. Elżbieta Łabuda dr inż. Andrzej Stefanik dr inż. Grzegorz Stradomski dr inż. Piotr Szota

Doktoranci: mgr inż. Monika Bartosik mgr inż. Łukasz Gaj mgr inż. Katarzyna Sechman mgr inż. Tomasz Skura mgr inż. Łukasz Sołtysiak mgr inż. Piotr Sygut mgr inż. Paweł Szyiński mgr inż. Seweryn Wąsek

47ZAKŁAD CIĄGARSTWA I WYROBÓW METALOWYCH

Od lewej siedzą: M. Kucharska, J. W. Pilarczyk, S. Wiewiórowska, Z. Muskalski, J. Adamczyk;

od lewej stoją: M. Pełka, R. Włudzik, R. Kruzel, M. Suliga, P. Bartosiński

Kierownik: dr inż. Sylwia Wiewiórowska Profesor zwyczajny: prof. dr hab. inż. Jan W. Pilarczyk Profesor nadzwyczajny: dr hab. inż. Zbigniew Muskalski, prof. PCz Adiunkci: dr inż. Robert Kruzel

dr inż. Maciej Suliga Doktoranci: mgr inż. Justyna Adamczyk

mgr inż. Piotr Bartosiński mgr inż. Monika Kucharska mgr inż. Marcin Pełka

ZAKŁAD PRZETWÓRSTWA METALI NIEŻELAZNYCH

Od lewej siedzą: T. Bajor, D. Rydz, M. Krakowiak; od lewej stoją:

J. Michalczyk, N. Torbus, P. Murawski, S. Berski

48Kierownik: dr hab. inż. Dariusz Rydz, prof. PCz Adiunkci: dr inż. Teresa Bajor

dr inż. Szymon Berski dr inż. Marlena Krakowiak dr inż. Jacek Michalczyk

Doktoranci: mgr inż. Piotr Murawski mgr inż. Nina Torbus

Pracownicy i doktoranci Instytutu Modelowania i Automatyzacji Procesów Przeróbki Plastycznej – luty 2010 roku; od lewej pierwszy rząd: J.W. Pilarczyk, A. Kawałek, H. Dyja, E. Łabuda, A. Radecka,

Z. Muskalski; kolejne rzędy od lewej (II) M. Suliga, D. Rydz, S. Wiewiórowska, R. Dobrakowski, J. Michalczyk, G. Stradomski, M. Knapiński; (III) T. Garstka, G. Banaszek, S. Berski, M. Krakowiak, P. Szota, S. Mróz, T. Bajor, D. Półka; (IV) N. Torbus, J. Snopek, M. Makowska, P. Sygut, R. Włudzik,

M. Pełka, T. Dembiczak, K. Laber; (V) P. Bartosiński, M. Kucharska, P. Murawski, P. Szyiński, M. Buc, K. Sobczak, T. Skura, Ł. Sołtysiak; (VI) Ł. Gaj, S. Wąsek, M. Bartosik, J. Adamczyk, B. Koczurkiewicz,

M. Janik, M. Kwapisz

Doktoranci Instytutu Modelowania i Automatyzacji Procesów Przeróbki Plastycznej – luty 2010 roku; od lewej siedzą: K. Sechman, K. Sobczak, J. Snopek, M. Makowska, M. Bartosik, N. Torbus, M. Polkowska, M. Buc; od lewej stoją: M. Pełka, P. Sygut, T. Skura, S. Wąsek, J. Adamczyk,

M. Kucharska, P. Szyiński, P. Murawski, Ł. Sołtysiak, P. Bartosiński

49KRÓTKI RYS HISTORYCZNY

Utworzenie w 1950 r. na Wydziale Metalurgicznym Zakładu Walcownictwa stało się początkiem istnienia specjalności „przeróbka plastyczna metali” w Politechnice Częstochowskiej. Pierwszym kierownikiem Zakładu był ówczesny dyrektor huty w Częstochowie – mgr inż. Kazimierz Wrzesień. W tym okresie kadrę nauczającą stanowili m.in. profesorowie: F. Olszak, M. Dubowicki, J. Lesiecki z AGH oraz pracownicy przemysłu.

W latach 1954/1955 Zakładem kierował zastępca prof. mgr inż. Stanisław Turski, który prowadził w hucie „Bobrek" budowę walcowni zgniatacz oraz walcownię ciągłą kęsów. W r. 1955 kierownictwo Zakładu przejął doc. mgr inż. Marian Schneider. Na stanowisku asystenta rozpoczął w tym czasie pracę mgr inż. Zbigniew Błażejowski.

Przemianowanie WSI w Politechnikę Częstochowską, jakie miało miejsce w 1956 roku, zbiegło się w czasie z utworzeniem Katedry Przeróbki Plastycznej Metali z dwoma Zakładami: Teorii i Technologii Przeróbki Plastycznej oraz Urządzeń i Maszyn do Przeróbki Plastycznej. Pracę w Katedrze podjął wówczas inż. Wacław Kowalczyk. W roku akademickim 1957/1958 doc. mgr inż. Marian Schneider pełnił funkcję prorektora Uczelni. Zastępca prof. mgr inż. Stanisław Turski zaczynając od 1956 roku był przez dwie kadencje dziekanem Wydziału. Po

jego przejściu na emeryturę w 1961 roku kierownictwo Katedrą przejął prof. mgr inż. Mikołaj Kowalewski. W tym samym roku pracę w Katedrze rozpoczął także mgr inż. Fryderyk Knap. Katedra zajmowała pomieszczenia na I piętrze gmachu Politechniki przy ulicy Dąbrowskiego, w części północnej.

Gmach Szkoły Inżynierskiej w Częstochowie po remoncie – 1950 rok

Coraz liczniejsze roczniki studentów powodują, że przybywa w Katedrze pracowników naukowo-dydaktycznych. Prowadzone są zajęcia zarówno na studiach dziennych, jak i wieczorowych oraz prace dyplomowe z zakresu specjalności przeróbka plastyczna metali.

Od 1959 roku w charakterze laboranta zatrudniony jest Stefan Zwolski. W roku 1965 rozpoczynają pracę mgr inż. Wojciech Sobczyński i mgr inż. Bogumił Konodyba, a w 1968 – mgr inż. Krystyna Mielczarek i mgr inż. Czesław Cichoń.

Prof. Mikołaj Kowalewski w latach 1967÷1969 pełnił funkcję prorektora ds. Nauki w Uczelni. Jego kontakty pozwoliły na zorganizowanie wielu praktyk zagranicznych dla studentów w krajach Europy Zachodniej. Stopień doktora nauk technicznych, jako pierwszy w Katedrze, uzyskuje mgr inż. Fryderyk Knap (1968), a następny w 1971 roku – mgr inż. Bogumił Konodyba.

50W roku 1970 przeprowadzono w Politechnice reorganizację w wyniku, której

powstały Instytuty. Z tego względu Katedra Przeróbki Plastycznej Metali weszła w skład Instytutu Technologii Metali, jako jeden z trzech jego Zakładów. Doc. dr inż. Fryderyk Knap był przez trzy kadencje jego dyrektorem. W tym roku rozpoczyna pracę mgr inż. Jan Pilarczyk i mgr inż. Bogusław Kukuryk, w 1971 – mgr inż. Henryk Dyja i mgr inż. Elżbieta Łabuda, a w 1972 – doc. dr inż. Antoni Chojkowski i mgr inż. Marek Piekarski. Zatrudnieni zostają w tym czasie także pracownicy naukowo-techniczni: mgr inż. Zbigniew Muskalski, mgr inż. Henryk Skorek, inż. Stanisław Gardas i Alicja Chałubek. W 1973 roku przechodzi na emeryturę prof. Mikołaj Kowalewski. Kierownictwo Zakładem obejmują kolejno mgr inż. Zbigniew Błażejowski (1973÷1976), doc. dr inż. Antoni Chojkowski (1976÷1977) i doc. dr inż. Fryderyk Knap (1977÷1988).

W roku 1974 mgr inż. Henryk Dyja i mgr inż. Elżbieta Łabuda zostają oddelegowani na studia doktoranckie na Wydziale Metalurgicznym w Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Uzyskują stopnie doktora nauk technicznych, odpowiednio w roku 1977 i 1979, wzmacniając kadrę nauczającą macierzystego Zakładu. Po oddaniu do użytkowania pawilonów Wydziału Metalurgicznego, w 1975 roku Zakład przenosi się do nowych pomieszczeń przy al. Armii Krajowej 19 (d. Zawadzkiego) – III piętro skrzydło południowe, które zajmuje do dnia dzisiejszego. Do grupy pracowników naukowo-badawczych dołączają: mgr inż. Stefan Bidas i mgr inż. Marian Łakomy, później – Mirosław Kik.

Na Wydziale Metalurgicznym naszej Uczelni stopnie doktorskie uzyskują w kolejnych latach: mgr inż. Wojciech Sobczyński (1977 r.), mgr inż. Bogusław Kukuryk (1978 r.), mgr inż. Jan W. Pilarczyk (1978 r.), mgr inż. Czesław Cichoń (1981 r.). W roku 1980 stopień kandydata nauk technicznych (odpowiadający polskiemu stopniowi dr n.t.) w Uniwersytecie Technicznym w Doniecku (Ukraina) uzyskał przebywający na studiach doktoranckich w Mariupolu (d. Żdanow) mgr inż. Marek Piekarski.

W latach 70-tych i 80-tych zajęcia dydaktyczne prowadzili także: mgr inż. Zygmunt Korek, dr inż. Kazimierz Franusiak, doc. dr hab. inż. Kazimierz Rytel i doc. mgr inż. Joachim Jońca, którzy przekazywali swoje bogate doświadczenie zawodowe i wiedzę naszym studentom.

W latach 1980÷1983 dr inż. Henryk Dyja pełni funkcję zastępcy dyrektora Instytutu Technologii Metali.

Dla wzmocnienia kadry pracowników samodzielnych, od roku 1986 na trzyletnim kontrakcie pracuje w Zakładzie doc. dr inż. Leonid N. Lesik z Uniwersytetu Technicznego w Doniecku i od roku 1987 – doc. dr inż. Aleksander M. Gałkin z Moskiewskiego Instytutu Stali i Stopów.

Pracę w Katedrze w tym czasie rozpoczynają na stanowiskach pracowników naukowo – badawczych: mgr inż. Jarosław Markowski, mgr inż. Stanisław Kasprzyk i później – mgr inż. Wojciech Górak, a w sekretariacie – Maria Szczerba. W roku 1988 prof. dr inż. Bogdan Golis zostaje kierownikiem Katedry, pełniąc w latach 1987÷1990 również funkcję Dziekana Wydziału. Prodziekanem w tej kadencji był doc. dr inż. Fryderyk Knap.

51W roku 1990 na naszym Wydziale odbyło się kolokwium habilitacyjne dr.

inż. Henryka Dyi, a w 1992 roku – doc. dr. inż. Fryderyka Knapa. W 1994 roku w Akademii Górniczo-Hutniczej kończy swoją pracę habilitacyjną dr inż. Bogumił Konodyba-Szymański. Na stanowiska profesorów nadzwyczajnych w Katedrze zostają powołani dr hab. inż. Henryk Dyja (1992), a potem doc. dr hab. inż. Fryderyk Knap (1994).

W latach 1990÷1996 dr hab. inż. Henryk Dyja pełni funkcję prodziekana Wydziału ds. Nauki, a od r. 1996 do r. 2002 – dziekana Wydziału. W okresie 1996÷1999 prodziekanem d/s studiów zaocznych jest dr inż. Czesław Cichoń.

Nominacje profesorskie otrzymują: w roku 1998 – prof. dr hab. Henryk Dyja, a w 2000 roku – prof. dr hab. inż. Fryderyk Knap. W dniu 1.01.2000 r. Minister Edukacji Narodowej powołał prof. Henryka Dyję na stanowisko profesora zwyczajnego. Nominacje na stanowisko profesora zwyczajnego później otrzymali: prof. B. Golis (2001 r.), a także prof. F. Knap (2003 r.).

Od 1994 roku zatrudniony jest także prof. dr hab. inż. Maciej Pietrzyk z AGH. W latach następnych pracę w Katedrze podejmują kolejni naukowcy z AGH: dr hab. inż. Jan Kusiak, dr hab. inż. Mirosław Głowacki i dr inż. Barbara Głut oraz dr inż. Józef Kobic, dyrektor huty w Gliwicach.

W r. 1997 odbyło się kolokwium habilitacyjne dr inż. Jana W. Pilarczyka. W latach 1996÷1997 w Katedrze odbywał staż naukowy habilitacyjny doc. dr inż. Leonid N. Lesik z Doniecka (Ukraina). Rok później obronił on na Wydziale pracę habilitacyjną uzyskując stopień naukowy doktora habilitowanego i podjął w Katedrze pracę na stałe. W latach 1994÷1997, w charakterze pracownika technicznego pracuje Marek Rembisz, który następnie awansuje i po ukończeniu studiów prawniczych, jest kierownikiem obiektów Wydziału Metalurgii i Inży-nierii Materiałowej, a od r. 2002 Dyrektorem Administracyjnym Politechniki Częstochowskiej. W roku 1997 na Wydziale obronił swoją pracę doktorską mgr inż. Paweł Korczak, a w 1998 zakończyli swoje prace doktorskie mgr inż. Jarosław Markowski, mgr inż. Robert Kruzel i mgr inż. Zbigniew Muskalski (w Głównym Instytucie Górnictwa w Katowicach).

W dniu 1 września 1999 roku zostaje powołany Instytut Modelowania i Automatyzacji Procesów Przeróbki Plastycznej w miejsce dotychczasowej Katedry.

W 2000 roku, jako pierwszy Polak, prof. dr inż. Bogdan Golis otrzymał Mordica Memorial Award – najwyższe światowe wyróżnienie przyznawane przez WAI – USA za wkład w rozwój ciągarstwa światowego. Prof. Bogdan Golis jest v-ce prezesem Poland Chapter Wire Association International (Międzynarodowego Stowarzyszenia Ciągarskiego w Polsce) z siedzibą na Wydziale Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej naszej Uczelni. Warto wspomnieć, że Polski Oddział WAI został założony w 1999 roku i był wtedy pierwszym oddziałem tej organizacji poza granicami USA.

W roku 2001 pomyślnie zakończyli swoje prace doktorskie na Wydziale doktoranci Instytutu: mgr inż. Marcin Knapiński, mgr inż. Anna Kawałek, mgr inż. Dariusz Rydz, mgr inż. Tomasz Dyl.

52W roku 2001 podjął pracę w Instytucie na stanowisku profesora

nadzwyczajnego dr hab. inż. Andriy Milenin z Państwowej Akademii Metalurgicznej Ukrainy w Dniepropietrowsku, w roku 2002 dr hab. inż. Kazimierz Jagieła, a w 2003 dr inż. Dmytro Svyetlichnyy, również z tej samej uczelni. W r. 2003 dr hab. inż. Andriy Milenin uzyskał tytuł profesora nauk technicznych i został zatrudniony na stanowisku profesora zwyczajnego.

W roku 2002 Rektorem Politechniki Częstochowskiej zostaje prof. zw. dr hab. inż. Henryk Dyja, a dr inż. Elżbieta Łabuda pełni funkcję prodziekana ds. studiów zaocznych Wydziału.

W tym samym roku, 26 lutego, prof. zw. dr hab. inż. Henryka Dyję uhonorowano tytułem Doktora Honoris Causa Państwowej Akademii Metalur-gicznej Ukrainy w Dniepropietrowsku, a w roku 2004 tytułem Profesora Honorowego Moskiewskiego Instytutu Stali i Stopów – Uniwersytetu Technicz-nego (Rosja). Profesor Henryk Dyja jest pierwszym Polakiem i pierwszym obcokrajowcem, który otrzymał najwyższe wyróżnienie Akademii w Dniepro-pietrowsku.

Z krajowych wyróżnień należy wspomnieć o uzyskaniu II Nagrody Komitetu Mechaniki PAN za 2003 rok przez dr inż. Dariusza Rydza.

Innym ważnym wydarzeniem jest uzyskanie przez dr. hab. inż. Jana W. Pilarczyka, prof. PCz wyróżnienia – Mordica Memorial Award 2004, nadanego przez Wire Association International za działalność międzynarodową.

W 2002 roku tytuł doktora nauk technicznych na Wydziale uzyskuje mgr inż. Sebastian Mróz, w 2003 – mgr inż. Sylwia Wiewiórowska i mgr inż. Grzegorz Banaszek, w roku 2004 – mgr inż. Marlena Krakowiak, mgr inż. Łukasz Cieślak, mgr inż. Józef Radecki, a w roku 2005 – mgr inż. Bartosz Koczurkiewicz, mgr inż. Piotr Szota, mgr inż. Szymon Berski i mgr inż. Marcin Janik.

W roku 2004 odbyły się 2 kolokwia habilitacyjne pracowników Instytutu na macierzystym Wydziale: dr inż. Dmytra Svyetlichnyego i dr inż. Zbigniewa Muskalskiego.

Wzorując się na nagrodzie przyznawanej przez WAI postanowiono w Polskim Oddziale WAI przyznawać nagrody za wkład w rozwój branży ciągarskiej w kraju i ustanowiono nagrodę im. prof. Mariana Schneidera. Pierwszą nagrodę przyznano w kwietniu 2006 r. Franzowi Brandersowi, dyrektorowi firmy „Le Four Industrie” z Belgii, za wdrożenie w kilku polskich zakładach ciągarskich (DRUMET, LINODRUT, FELIND) linii do patentowania w złożu fluidalnym i wyeliminowanie patentowania w ołowiu. 8 grudnia 2006 r. w Fabryce Lin i Drutu „Drumet S.A.” we Włocławku odbyło się kolejne cykliczne seminarium organizowane przez Polski Oddział WAI, poświęcone nowoczesnym metodom ciągnienia, które było okazją na wręczenie dwóch kolejnych nagród im. prof. Schneidera. Pierwszą otrzymał były dyrektor „DRUMETU” we Włocławku, mgr inż. Janusz Kacprzak, natomiast drugą –prof. Bogdan Golis.

Rok 2007 obfitował w liczne awanse naukowe. Tytuł doktora otrzymali kolejno: mgr inż. Rafał Dobrakowski, mgr inż. Bartłomiej Pikos, mgr inż. Tomasz Garstka, mgr inż. Maciej Suliga, mgr inż. Joanna Michalik, mgr inż. Marcin

53Kwapisz. Postanowieniem z 21 grudnia 2007 r. prezydent RP nadał dr hab. inż. Janowi W. Pilarczykowi tytuł profesora nauk technicznych.

W roku 2008 na macierzystym wydziale odbyło się kolokwium habilitacyjne dr. inż. Sebastiana Mroza oraz rozprawy doktorskie: mgr. inż. Grzegorza Stradomskiego, mgr. inż. Andrzeja Stefanika, mgr. inż. Jacka Michalczyka oraz mgr. inż. Konrada Labera. W rok później (2009 r.) stopień doktora uzyskał mgr inż. Sylwester Sawicki, natomiast stopień doktora habilitowanego – dr inż. Dariusz Rydz (na WIPMiFS) oraz dr inż. Anna Kawałek (w Uniwersytecie Technicznym w Ostrawie).

W sekretariacie Instytutu pracują w tym czasie kolejno: Zofia Dudek, mgr inż. Edyta Peryga, mgr Katarzyna Sikorska, mgr Beata Gorgoń, mgr Anna Radecka.

Działalność naukowa nabiera pełnego wymiaru, gdy połączona jest praktycznym zastosowaniem bezpośrednio w zakładach przemysłowych. Instytut na tym polu posiada liczne osiągnięcia współpracując na przestrzeni wielu lat z Hutą Częstochowa, Hutą Sendzimira, Hutą Bankową, Hutą Zawiercie, Hutą Andrzej, Hutą Buczek, Hutą Szczecin, Hutą Stalowa Wola, Hutą Warszawa, Fabryką Lin i Drutu „Drumet S.A.” a także mniejszymi zakładami przemysłowymi – kuźniami i ciągarniami, rozsianych praktycznie w całym kraju, a szczególnie z okolicznych regionów.

Na szczególne podkreślenie zasługuje współpraca z jednostkami naukowymi – uczelniami (m.in.: Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, Politechnika Śląska w Katowicach i Gliwicach, Wojskowa Akademia Techniczna w Warszawie, Politechnika Lubelska, Politechnika Gdańska, Uniwersytet Techniczny w Do-niecku – Ukraina, Narodowa Akademia Metalurgiczna Ukrainy w Dniepro-pietrowsku, Donbaska Państwowa Akademia Budowy Maszyn w Kramatorsku – Ukraina, Katolicki Uniwesytet w Leuven – Belgia, Universite des Sciences et de la Technologie Houari Boumediene w Algierze, Koreański Instytut Metalurgii Żelaza w Seulu, Fakulta Strojni Vysoka Skola Banska – Technicka Univerzita Ostrava – Republika Czeska) i instytutami (m.in.: Instytut Metalurgii Żelaza w Gliwicach, Instytut Metali Nieżelaznych w Gliwicach, Oddział Metali Lekkich Skawina, Moskiewski Instytut Stali i Stopów – Rosja).

W okresie istnienia początkowo Katedry, a później Instytutu jej pracownicy pełnili i pełnią wiele funkcji w strukturach organizacyjnych Uczelni i Wydziału, a także w organizacjach społecznych ogólnokrajowych m.in. w PAN, SITPH, NOT, TNOiK oraz międzynarodowych, np. Wire Association International (WAI). Pracownicy Instytutu prowadzą zajęcia dydaktyczne na Wydziale Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej oraz prace dyplomowe na studiach dziennych i zaocznych inżynierskich oraz magisterskich.

Na przestrzeni wszystkich lat, w Katedrze a potem Instytucie, prace inżynierskie i magisterskie obroniło około 1500 osób. W chwili obecnej Instytut może poszczycić się liczną grupą doktorantów, która rozwija się naukowo i przygotowuje swoje prace doktorskie nie tylko pod czujnym promotorskim okiem, ale również z życzliwą pomocą pozostałych pracowników. Nasi absolwenci znajdują zatrudnienie w wielu gałęziach przemysłu i są cenionymi pracownikami.

Po ukończeniu studiów absolwenci chętnie odwiedzają Instytut nie tylko, gdy są ku temu tak szczególne okazje jak ten jubileusz. Dzieje się tak, ponieważ

54poświęca się tu wiele uwagi tworzeniu dobrej atmosfery nauki i współpracy studentów i pracowników, a także budowaniu więzi z absolwentami.

DZIAŁALNOŚĆ NAUKOWO-BADAWCZA Od r. 2005 pracownicy IMiAPPP brali udział w realizacji badań naukowych

wspólnie z naukowcami z wielu krajów. Intensywna współpraca zwłaszcza z uczelniami z Ukrainy, Rosji czy Czech zaowocowała opracowaniem wielu zagadnień naukowych w ramach prowadzonych projektów badawczych. Współpraca z wieloma ośrodkami z Ukrainy, między innymi Państwową Akademią Metalurgiczna Ukrainy z Dniepropietrowska, pozwoliła na opracowanie projektu i przeprowadzenie badań wysokoefektywnych procesów przeróbki plastycznej metali, natomiast współpraca w dziedzinie teorii i technologii przeróbki plastycznej metali pozwoliła na opracowanie nowych i udoskonalenie istniejących technologii procesów walcowania, kucia i wyciskania. W dziedzinie walcowania opracowano parametry technologii obróbki cieplnej, konstrukcyjno – technologicznych parametrów systemów i mediów chłodzenia wraz z metodami wykorzystania do obróbek cieplnych dla wielkogabarytowych narzędzi do walcowania na gorąco, rur dla przemysłu naftowego, odlewów i odkuwek dla przemysłu wydobywczego oraz dla warunków kontrolowanego walcowania. W dziedzinie procesów wyciskania nawiązano współpracę w zakresie wyciskania stopów aluminium i magnezu – zarówno materiałów jednorodnych jak i bimetalowych. Również z Uniwersytetem Technicznym w Doniecku realizowany jest projekt dotyczący technologii pt.: Optymalizacja technologii procesów przeróbki plastycznej i obróbki cieplno-mechanicznej stali i stopów. W zakresie kucia swobodnego realizowany jest projekt z Donbaską Państwową Akademią Budowy Maszyn w Kramatorsku pt.: „Modelowanie i optymalizacja procesów przeróbki plastycznej, ze szczególnym uwzględnieniem procesów kucia swobodnego”. Współpraca z Rosją również dotyczyła technologii przeróbki plastycznej, a ponadto w ramach tej współpracy pojęto szeroki zakres badań własności materiałów przerabianych plastycznie. Z Państwowym Uniwersytetem Politechnicznym w Sankt – Petersburgu prowadzono badania w oparciu o projekt: „Badania parametrów procesów przeróbki plastycznej na gorąco i na zimno zapewniających powstawanie materiałów nanostrukturalnych”. Z tym samym ośrodkiem współpracowano w dziedzinie modelowania procesów przeróbki plastycznej w ramach projektu pt.: „Projektowanie nowych technologii walcowania blach grubych o wymaganych własnościach mechanicznych i eksploatacyjnych z wykorzystaniem współczesnych metod modelowania fizycznego i komputerowego”. Z Moskiewskim Instytutem Stali i Stopów pracownicy IMiAPPP opracowali projekt pt.: "Teoretyczne i fizyczne modelowanie własności reologicznych dla nowych materiałów odkształcanych plastycznie". Współpraca dotyczyła również zagadnień związanych z metaloznawstwem w ramach projektu: „Metalurgia i metaloznawstwo nowej generacji stali opartych na układzie stopowania Fe-C-N-Cr-Ni–Mn-V–Ti”. Współpracę z Republiką Czeską prowadzono głównie w oparciu o projekty badawcze realizowane z udziałem

55Uniwersytetu Technicznego w Ostrawie. Były to między innymi: "Odkształcanie materiałów z pamięcią kryształu na bazie składników niemetalicznych Ni-Ti i Ni-Ti-Metal". Z Uniwersytetem Technicznym w Ostrawie podpisano umowę o współpracy dydaktyczno-naukowej.

W ramach badań statutowych prowadzonych przez IMiAPPP w roku 2009 były i są prowadzone intensywne prace nad: − modelowaniem numerycznymi, fizycznymi oraz doświadczalnymi

symetrycznego i asymetrycznego procesu walcowania wyrobów płaskich, − badaniami związanymi z automatyzacją procesu walcowania wyrobów

płaskich, − badaniami eksperymentalnymi i numerycznymi dotyczących zmian własności

i mikrostruktury w procesie walcowania, − opracowaniem systemu sterowania procesem wydłużania w procesie

walcowania prętów i kształtowników, − modelowaniem i optymalizacją procesów kucia i wyciskania, − modelowaniem numerycznym i doświadczalnym badanie procesów ciągnienia

drutów i rur oraz kształtowanie wyrobów z drutu W IMiAPPP w latach 2005÷2010 realizowano badania własne. W tym zakresie

rozpoczęto i kontynuowano prace związane z: − badaniami zmian mikrostrukturalnych i własności wyrobów przerabianych

plastycznie (walcowanie kucie, ciągnienie), − opracowaniem procesu wytwarzanie materiałów o strukturze ultra-

drobnoziarnistej i nanometrycznej w procesach przeróbki plastycznej, − badaniami nad określeniem wpływu opóźnionych efektów lepkosprężystych

na stan naprężeń, stan odkształceń oraz krzywiznę walcowanych blach bimetalowych,

− badaniami numerycznymi i fizycznymi regulowanego procesu walcowania, − badaniami numerycznymi procesu walcowania wyrobów kształtowych, − fizycznym i numerycznym modelowaniem procesów kształtowania

thixotropowego, − badaniami nad określeniem wpływu metod wytwarzania drutów kordowych

stosowanych do zbrojenia opon samochodowych i węży ciśnieniowych na ich wytrzymałość i trwałość zmęczeniową.

Wyniki prowadzonych prac w ramach badań statutowych i własnych były prezentowane na konferencjach krajowych i zagranicznych oraz w czasopismach między innymi z tzw. "listy filadelfijskiej" oraz w czasopismach o zasięgu krajowym i międzynarodowym.

Oprócz badań statutowych i własnych w latach 2005÷2010 pracownicy IMiAPPP realizowali następujące projekty celowe: − projekt celowy Nr 6 T08 2003 C/06121 „Optymalizacja technologii wytapiania

stali w łukowym piecu elektrycznym i ciągłego odlewania stali oraz uruchomienie nowych asortymentów wyrobów długich" w CMC Zawiercie S.A. Celem projektu było opracowanie technologii produkcji nowych asortymentów stalowych wyrobów walcowanych – płaskowników 50x4 mm oraz prętów

56żebrowanych o średnicach 8 i 40 mm. W ramach projektu przygotowano propozycję poprawy i unowocześnienia istotnych elementów ciągu technologicznego – od przygotowania wsadu, wytapiania stali w łukowym piecu elektrycznym, ciągłego odlewania stali poprzez procesy walcowania oraz sterowania własnościami wyrobu gotowego. Do modelowania przestrzennego stanu odkształcenia prętów podczas walcowania, wykorzystano własny program komputerowy SortRoll. Zastosowanie tego programu do warunków lokalnych walcowni CMC Zawiercie S.A. pozwoliło zmniejszyć koszt kalibrowania walców oraz wdrożyć technologie walcowania nowych wyrobów. Celem poprawy dokładności wymiarowej (walcowanie w wąskim polu odchyłek wymiarowych) wyrobów gotowych, przeprowadzono dokładną analizę przyczyn powstawania tych odchyłek z uwzględnieniem zmian naciągu pasma oraz warunków kształtowania pętli między klatkami walcowniczymi. Za pomocą systemu Gleeble 3800 oraz plastometru DIL 805 A/D wyznaczono charakterystyki plastyczno-wytrzymałościowe wytypowanych gatunków stali w celu umożliwienia sterowania własnościami wyrobów gotowych na etapie ciągłego odlewania wlewków oraz walcowania. Opracowana w ramach projektu nowa technologia produkcji stalowych wyrobów walcowanych spowodowała wzrost aktualnej oferty asortymentowej CMC Zawiercie S.A. na krajowym i międzynarodowym rynku wyrobów długich.

− projekt celowy Nr 6T08 2004C/06386 „Optymalizacja i uruchomienie nowej technologii walcowania prętów z wzdłużnym rozcinaniem pasma w ciągu walcowniczym" w CMC Zawiercie S.A. W ramach projektu opracowano nowe technologie walcowania ciągłego prętów żebrowanych z wzdłużnym rozcinaniem pasma w czasie procesu, w celu zwiększenia wydajności walcowni i obniżenia kosztów produkcji, jak i zapewnienia wymaganej jakości wyrobów gotowych o podwyższonych własnościach. Zastosowanie własnych oraz komercyjnych programów dla warunków walcowni średniej prętów w CMC Zawiercie S.A., w zakresie projektowania technologii procesów, pozwoliło na opracowanie technologii walcowania prętów żebrowanych z wzdłużnym rozdzielaniem pasma podczas procesu walcowania Ф8, 10, 12, 14, 16 i 20 mm przy minimalnej liczbie prób laboratoryjnych i przemysłowych, co pozwoliło zmniejszyć koszty wdrażania kalibrowania walców i technologii walcowania. Uruchomienie produkcji prętów żebrowanych o średnicach Ф8, 10 i 12 mm w technologii czterożyłowej, prętów żebrowanych Ф14 i 16 mm w technologii trójżyłowej oraz prętów żebrowanych Ф20 mm w technologii dwużyłowej z wzdłużnym rozcinaniem pasma, w porównaniu z dotychczas stosowaną technologią, spowodowało znaczny (od 30 do 50%) przyrost wydajności produkcyjnej walcowni, zmniejszenie strat energii elektrycznej na odkształcanie metalu (od 20 do 35%), zmniejszenie zużycia gazu (od 5 do 15%), zmniejszenie zgaru metalu podczas nagrzewania i zmniejszenie ilości zgorzeliny powstającej podczas walcowania.

− projekt celowy Nr 6 T08 2004 C/065326 pt.: „Opracowanie i wdrożenie numerycznych modeli walcowania normalizującego blach grubych na

57podstawie doświadczeń technologicznych huty oraz wyników symulacyjnych i eksperymentalnych do systemu sterowania procesem walcowania". W ramach projektu opracowano i wdrożono w walcowni blach grubych ISD Huty Częstochowa Sp. z o.o., technologię walcowania normalizującego blach grubych. W technologii tej zaproponowano walcowanie według ściśle dobranych parametrów (temperatura, wielkość i szybkość odkształceń w poszczególnych przepustach). Zastosowanie nowej technologii walcowania blach spowodowało obniżenie kosztów związanych z produkcją blach i pozwoliło na rozszerzenie asortymentu wyrobów produkowanych przez WBG ISD Huty Częstochowa Sp. z o.o. Opracowana technologia została włączona do systemu sterowania procesem walcowania blach.

− projekt celowy Nr 6 ZR9 2006C/06753 pt.: „Uruchomienie nowego sposobu walcowania prętów z wlewków ciągłych kwadratowych o boku 150 mm oraz produkcji walcówki o średnicy 13,0÷14,5 mm i nowego asortymentu prętów normalizowanych w ciągu walcowniczym". W ramach projektu opracowano i wdrożono nową technologię walcowania ciągłego prętów okrągłych o średnicach 12÷15 mm, prętów żebrowanych o średnicy 8 mm produkowanych w technologii czterożyłowej, prętów kwadratowych o wymiarach od 10 do 14 mm oraz prętów płaskich o zakresie wymiarowym od 25x5 mm do 35x20 mm. W wyniku realizacji projektu w oddziale walcowni walcówki będzie uruchomiona produkcja nie produkowanej dotychczas walcówki o średnicach od 13,0 mm do 14,5 mm, przeznaczonej do dalszego przerobu plastycznego na zimno. Uruchomienie produkcji nowych asortymentów prętów okrągłych i płaskich, normali-zowanych w ciągu walcowniczym wpłynie na powiększenie zakresu usług i produktów oferowanych przez firmy będące odbiorcami wyrobów CMC Zawiercie S.A., a tym samym zwiększy ich konkurencyjność.

Wyniki badań prowadzonych w ramach ww. projektów celowych wdrożono w wiodących krajowych hutach: CMC Zawiercie S.A., ISD Częstochowa Sp. z o.o. Zastosowanie wyników projektów celowych oraz realizowanych zleconych prac badawczych zwiększyło konkurencyjność ww. zakładów przemysłowych. Obecnie ISD Częstochowa Sp. z o.o. jest czołowym producentem blach grubych, a CMC Zawiercie S.A. wyrobów długich na krajowym rynku wyrobów hutniczych.

W roku 2005 pracownicy IMiAPPP uzyskali środki finansowe na realizację badań w ramach projektu badawczego pt.: "Modelowanie i optymalizacja stanu cieplnego i mechanicznego we wlewkach ciągłych celem zmniejszenia powstawania pęknięć podczas ich odlewania". W ramach projektu opracowano model komputerowy przewidujący zachowanie się metalu w urządzeniu COS. Na podstawie opracowanego modelu wykonano oprogramowanie służące do optymalizacji procesów zachodzących podczas ciągłego odlewania stali uwzględniające stan cieplnomechaniczny oraz prawdopodobieństwo powstawania wzdłużnych i poprzecznych pęknięć zewnętrznych. Dalsze badania obejmowały fizyczne modelowanie procesu odlewania za pomocą symulatora GLEEBLE 3800. Opracowany w ramach projektu badawczego model komputerowy, po zweryfikowaniu w symulacjach fizycznych, pozwoli na optymalizację procesów

58ciągłego odlewania stali celem zmniejszenia prawdopodobieństwa powstawania wad w postaci pęknięć zewnętrznych (wzdłużnych i poprzecznych).

W roku 2007 rozpoczęto realizację dwóch projektów badawczego na temat: − „Opracowanie technologii wytwarzania prętów żebrowanych bimetalowych

o zwiększonej odporności na korozję”. Celem projektu było opracowanie technologii wytwarzania prętów żebrowanych bimetalowych, w których rdzeń był wykonany ze stali konstrukcyjnej węglowej C45, a warstwa platerująca ze stali odpornej na korozję 00H18N10. Do wytworzenia wsadu – okrągłego pręta bimetalowego zastosowano trzy metody: metoda zgrzewania wybuchowego, metoda walcowania w trójwalcowej walcarce skośnej oraz metoda cieplnego natryskiwania powłok. W ramach projektu opracowano kalibrowanie walców, zapewniające otrzymanie prętów żebrowanych bimetalowych o równomiernej i pozbawionej pęknięć warstwie platerującej.

− „Optymalizacja warunków technologii ciągłego odlewania wlewków o prze-krojach prostokątnych i kwadratowych ze szczególnym uwzględnieniem problematyki powstawania pęknięć wewnętrznych i powierzchniowych”. W ramach projektu tworzony jest trójwymiarowy model matematyczny procesu COS z uwzględnieniem ruchu ciekłej fazy, naprężeń powstających wewnątrz naskórka oraz efektów użycia mieszadła elektromagnetycznego. Opracowany model umożliwi określenie wpływu zmian nastaw parametrów technologicznych na proces odlewania oraz efektów zainstalowania mieszadła elektromagnetycznego. Model ten jest weryfikowany w warunkach przemys-łowych. Na podstawie wyników symulacji numerycznej i badań metalo-graficznych, wyznaczone zostaną optymalne zakresy zmienności parametrów technologicznych procesu, dla których nie następuje zjawisko pękania. Na tej podstawie zostaną opracowane wytyczne i zalecenia mające na celu poprawę jakości wlewków ciągłych z badanych gatunków stali, ze szczególnym uwzględnieniem minimalizacji ilości występujących pęknięć. Przeanalizowane zostaną możliwości rozbudowy i modernizacji urządzenia COS, np. poprzez zainstalowanie mieszadła elektromagnetycznego.

W roku 2005 kontynuowano badania w ramach projektów badawczych: − wpływ efektu energetycznego wywołanego przemianą fazową na rozkład pól

temperatur i stan naprężeń wewnętrznych podczas procesu kontrolowanego chłodzenia kształtowników (grant promotorski),

− analiza możliwości otrzymania nowej generacji drutów ze stali TRIP o korzystnych relacjach plastyczności i wytrzymałości przeznaczonych na wyroby specjalne.

− opracowanie metody uzyskiwania struktur ultradrobnoziarnistych podczas walcowania pakietowego blach.

W roku tym rozpoczęto badania w ramach projektu pt.: Modelowanie i optymalizacja stanu cieplnego i mechanicznego we wlewkach ciągłych celem zmniejszenia powstawania pęknięć podczas ich odlewania”. W roku 2006 rozpoczęto realizację projektów badawczych w zakresie modelowania i optymalizacji procesów ciągnienia:

59− opracowanie w oparciu o MES modelu matematycznego odkształcenia

pojedynczego ziarna perlitu w procesie ciągnienia drutów, − opracowanie technologii ciągnienia wysokiej jakości drutów spawalniczych

z elektrolitycznie naniesionymi powłokami Ni-Cu i Ni. W tym samym roku dla młodych naukowców przyznano cztery granty promotorskie: − analiza wpływu kształtu strefy zgniatającej ciągadła na parametry procesu oraz

własności drutów, − analiza wpływu pracy odbiorników nieliniowych na zmiany wartości

wybranych parametrów energii elektrycznej, − modelowanie procesów rozwoju mikrostruktury podczas regulowanego

walcowania prętów ze stali konstrukcyjnej spawalnej w ciągłej walcowni bruzdowej,

− opracowanie i optymalizacja nowych procesów wyciskania tulei głębokich.

Od roku 2008 pracownicy IMiAPPP biorą udział w realizacji projektu rozwojowego pt.: „Opracowanie podstaw przemysłowych technologii kształto-wania struktury i właściwości wyrobów z metali i stopów z wykorzystaniem metod symulacji fizycznej i numerycznej”. Projekt ten realizowany jest przez konsorcjum, w którego skład wchodzą: Instytut Metalurgii Żelaza jako koordynator, Politechnika Częstochowska, Politechnika Śląska, Akademia Górniczo-Hutnicza i Politechnika Warszawska. Głównym celem realizowanego projektu jest opracowanie technologii przeróbki cieplno-plastycznej wybranych gatunków stali, gwarantujących uzyskanie odpowiedniej jakości wyrobów gotowych, charakteryzujących się możliwie wysokimi wytrzymałościami przy zachowaniu dobrej plastyczności i odporności na oddziaływania udarowe. Do badań zostały wytypowane trzy grupy gatunków stali: niestopowa, super-drobnoziarnista stal konstrukcyjne, konstrukcyjna stal wielofazowa oraz ekspe-rymentalna, wysokowęglowa, stopowa stal bainityczna. Zakres prac realizo-wanych w ramach projektu przez IMiAPPP został podzielony na pięć części. W ramach pierwszego etapu realizowano numeryczne i fizyczne symulacje przemian fazowych zachodzących w stali podczas ciągłego chłodzenia i izotermicznego wygrzewania. Badania numeryczne przeprowadzono za pomocą komercyjnego programu komputerowego TTSteel, natomiast symulacje fizyczne za pomocą dylatometru z przystawką ściskającą DIL 805 A/D. Prowadzone prace dotyczyły wszystkich trzech grup analizowanych w projekcie gatunków stali. W oparciu o przeprowadzone badania zostały opracowane wykresy CTPi, CTPc oraz OCTPc. Drugi i trzeci etap prowadzonych prac obejmował testowanie i weryfikację numerycznych modeli walcowania blach i prętów z super-drobnoziarnistej stali konstrukcyjnej oraz wysokoweglowej stali bainitycznej. Modele walcowania opracowane zostały w Politechnice Ślaskiej, natomiast w IMiAPPP zostały zaimplementowane do programu Forge 2009. Podczas badań przeprowadzono analizę skuteczności przewidywania przez opracowane modele stanu odkształcenia i warunków płynięcia stali dla warunków półprzemysłowej linii walcowniczej uruchomionej w Instytucie Metalurgii Żelaza. W czwartym

60etapie prac za pomocą nowoczesnego urządzenia Gleeble 3800 przeprowadzono fizyczne symulacje walcowania blach z superdrobnoziarnistej stali konstrukcyjnej i wysokowęglowej stali bainitycznej. Podczas symulacji prowadzonych dla stali superdrobnoziarnistej badano wpływ warunków walcowania regulowanego z przyspieszonym chłodzeniem bezpośrednio po walcowaniu na strukturę i własności stali po schłodzeniu do temperatury otoczenia. Podczas testów analizowano różne schematy odkształceń, różne temperatury końca cyklu odkształceń, szybkości przyspieszonego chłodzenia, czas przerwy pomiędzy końcowym odkształceniem i rozpoczęciem przyspieszonego chłodzenia oraz różne temperatury końca przyspieszonego chłodzenia. Na podstawie przeprowadzonych badań określono optymalne warunki walcowania i chłodzenia blach zarówno dla walcowni nawrotnych, jak i ciągłych, gwarantujące maksymalne rozdrobnienie ziarna ferrytu i uzyskanie struktury ferrytyczno perlitycznej. Podczas symulacji fizycznych uzyskano rozdrobnienie ziarna ferrytu do około 4 µm w warunkach odpowiadających walcowaniu w walcowni nawrotnej i poniżej 2 µm dla warunków występujących w walcowni ciągłej. Badania dotyczące wysoko-węglowej stali bainitycznej obejmowały wyznaczenie ciągliwości tej stali w zakresie temperatur i prędkości odkształceń występujących w warunkach walcowania blach grubych w walcowniach nawrotnych oraz symulacje fizyczne procesu walcowania z uwzględnieniem sposobu chłodzenia stali po odkształceniu. Badana stal jest stopem eksperymentalnym, którego własności końcowe – bardzo wysoką wytrzymałość na rozciąganie (około 1,5 GPa) przy zachowaniu dobrej plastyczności – uzyskuje się podczas długotrwałej, niskotemperaturowej obróbki cieplnej. Celem badań było zatem określenie warunków chłodzenia z temperatury końca walcowania do temperatury otoczenia lub do temperatury wykańczającej obróbki cieplnej w taki sposób, aby zachować w strukturze możliwie dużą ilość austenitu szczątkowego. Ostatnim piątym etapem prac było określenie optymalnych warunków walcowania prętów z superdrobnoziarnistej stali konstrukcyjnej. Badania przeprowadzono również za pomocą symulatora Gleeble 3800, a analizie poddano, podobnie jak w etapie czwartym, różne schematy odkształcenia i temperatury końca walcowania, różne szybkości przyspieszonego chłodzenia po ostatnim odkształceniu, czas przerwy przed rozpoczęciem przyspieszonego chłodzenia i temperaturę końca przyspieszonego chłodzenia. Badania symulacyjne przeprowadzono dla warunków odpowia-dających walcowaniu w walcowniach liniowych oraz w układach ciągłych. Na podstawie przeprowadzonych eksperymentów określono warunki walcowania i chłodzenia prętów, gwarantujące uzyskanie produktu końcowego o strukturze ferrytyczno perlitycznej z rozdrobnieniem ziarna ferrytu poniżej 2 µm.

W roku 2009 pracownicy IMiAPPP uzyskali środki finansowe z Ministerstwa Nauki na realizację projektu badawczego pt.: „Opracowanie metodyki otrzymywania materiałów o strukturze ultradrobnoziarnistej i nanometrycznej poprzez naprzemienne wyciskanie i ściskanie wieloosiowe”. Projekt obejmuje badania numeryczne i symulacje fizyczne procesów przeróbki materiałów z dużymi odkształceniami plastycznymi, które umożliwią akumulację odkształcenia, a tym samym spowodują znaczne rozdrobnienie mikrostruktury. Badania numeryczne prowadzone będą przy użyciu oprogramowania do

61termomechanicznej analizy procesów przeróbki plastycznej Forge 2009 opartego o metodę elementów skończonych. Zaproponowana w projekcie metoda naprzemiennego wyciskania przeciwbieżnego i wieloosiowego ściskania, charakteryzuje się występowaniem w przerabianym plastycznie materiale stanów odkształcenia podobnych do występujących w procesach przepychania przez kanał kątowy oraz cyklicznego wyciskania ściskającego. Przeprowadzone wstępne badania numeryczne wykazały, że połączenie procesu wyciskania i wieloosiowego ściskania zapewnia akumulację odkształcenia, jednak skuteczność procesu zależna jest od kształtu i wymiarów stempli, które powinny zapewniać możliwie równomierny rozkład odkształceń. Dalsza analiza procesu będzie obejmowała określenie optymalnych kształtów i wymiarów narzędzi, które umożliwią uzyskiwanie dobrej jakości wyprasek, pozbawionych wad w postaci zaprasowań i pęknięć. Ponadto celem badań będzie określenie cieplnych warunków procesu w zależności od zastosowanego materiału, które umożliwią uzyskanie ultradrobnoziarnistej lub nanometrycznej struktury materiału.

Również w 2009 roku został złożony do Narodowego Centrum Badań i Rozwoju wniosek nr N R07 0047 10 o dofinansowanie realizacji projektu badawczego rozwojowego pt: „Opracowanie technologii walcowania asymetrycznego płyt i blach oraz walcowania regulowanego z przyśpieszonym chłodzeniem blach grubych po procesie walcowania z nowych gatunków stali”. Celem projektu jest opracowanie założeń zmodyfikowanej technologii walcowania blach grubych zapewniającej poprawę sposobu płynięcia odkształcanego pasma na wyjściu z kotliny walcowniczej podczas asymetrycznego procesu walcowania oraz określenie optymalnych parametrów obróbki cieplno plastycznej zapewniających uzyskanie gotowego wyrobu o zawężonej tolerancji wymiarowej i charak-teryzującego się własnościami mechanicznymi odpowiadającymi stalom API X80÷X100. Badania prowadzone w ramach realizacji projektu będą obejmowały określenie rzeczywistych krzywych umocnienia stali z gatunków przeznaczonych do produkcji blach spełniających wymagania X80÷X100 oraz stali konstrukcyjnych stosowanych do walcowania płyt oraz opracowanie wykresów CTPc i OCTPc dla tych stali. Przeprowadzone zostaną symulacje numeryczne procesu walcowania symetrycznego i asymetrycznego blach grubych, symulacje numeryczne procesu chłodzenia blach grubych po walcowaniu oraz symulacje fizyczne obróbki cieplno-plastycznej uwzględniające zjawiska zachodzące podczas walcowania regulowanego i przyspieszonego chłodzenia po walcowaniu. Wyniki badań zostaną wykorzystane do opracowania wytycznych do walcowania asymetrycznego płyt oraz walcowania blach spełniających wymagania normy ISO 1383:2007 dla gatunków X80 i X100. Badania symulacyjne zostaną zweryfikowane podczas walcowania w laboratoryjnej, nawrotnej walcarce duo. Kompleksowe opracowanie dotyczące modernizacji technologii walcowania blach grubych i przyspieszonego chłodzenia pozwoli na: − uzyskanie produktu o określonej geometrii i parametrach mechanicznych

z wsadu o określonych wymiarach i określonym składzie chemicznym, − optymalny dobór materiałów wsadowych,

62− równomierne płynięcie pasma po wyjściu z kotliny odkształcenia pozwalające

na poprawę kształtu pasma, − osiągnięcie większych uzysków w walcowni blach, w wyniku mniejszego

odpadu technologicznego (języki i marginesy) i mniejszej wypukłości blach oraz mniejszej ilości blach prostowanych,

− osiągnięcie maksymalnych wydajności walcowni, − równomierne obciążenie napędu walcarek we wszystkich przepustach, − rozszerzenie asortymentu wymiarowego produkowanych blach, w tym

zarówno grubszych, jak i cieńszych, w stosunku do wytwarzanych obecnie. W styczniu 2010 r. złożono wniosek do Narodowego Centrum Badań i Rozwoju nr N R07 0045 10 o finansowanie projektu rozwojowego, pt. ,,Opracowanie technologii walcowania walcówki ze stali automatowych oraz ze stali przeznaczonych do spęczania na zimno”. W ramach projektu planuje się opracowanie nowej technologii produkcji walcówki ze stali automatowych oraz ze stali przeznaczonych do spęczania na zimno. Zagadnienia objęte tematyką projektu dotyczą badań teoretycznych i doświad-czalnych wytwarzania walcówki w warunkach nowoczesnych walcowni ciągłych walcówki. Celem prowadzonych badań będzie opracowanie kalibrowania walców oraz parametrów procesu walcowania dla walcówki o średnicy od 5 mm do 25 mm ze stali automatowych oraz ze stali przeznaczonych do spęczania na zimno z uwzględnieniem odpowiedniej temperatury, przy której zadawane jest odkształcenie. Ponadto, dla stali przeznaczonych do spęczania na zimno, zostaną określone warunki chłodzenia w ciągu walcowniczym i w układzie chłodzenia STELMOR®. Rozważania teoretyczne będą wykonywane przy wykorzystaniu najnowszych i zaawansowanych narzędzi numerycznych opartych m.in. na metodzie elementów skończonych. Analiza procesu walcowania wyrobów z obu grup stali wykonana zostanie za pomocą programu komputerowego Forge2008®. Symulacje komputerowe walcowania dostarczą informacji dotyczących rozkładu temperatury w walcowanym paśmie oraz rozkładu odkształcenia i naprężenia. W numerycznym modelowaniu procesu walcowania zostaną uwzględnione wyniki badań dotyczące poszczególnych gatunków stali wykonane za pomocą dylatometru DIL 805A/D i symulatora fizycznego Gleeble 3800, którymi dysponuje Instytut Modelowania i Automatyzacji Procesów Przeróbki Plastycznej Politechniki Częstochowskiej. Dysponując symulatorem fizycznym Gleeble 3800 przeprowadzone zostaną symulacje fizyczne procesu walcowania z obróbką cieplną w linii walcowniczej i po walcowaniu. Ostatnim etapem pracy będzie weryfikacja doświadczalna badań numerycznych i symulacji fizycznych polegająca na wykonaniu prób walcowania w warunkach laboratoryjnych i przemysłowych z użyciem narzędzi przedprodukcyjnych. Uzyskane wyroby w wyniku walcowania zostaną poddane badaniom metalograficznym i wytrzymałościowym, co pozwoli uzyskać pełny obraz własności użytkowych tychże wyrobów. Efektem końcowym będzie opracowanie technologii walcowania walcówki ze stali automatowych oraz ze stali przeznaczonych do spęczania na zimno.

63Prace zlecone prowadzono w zakresie badań własności mechanicznych

kształtowników aluminiowych oraz wyrobów stalowych, określenia przydatności wlewków aluminiowych do wyciskania czy wykonania prób zginania wyrobów z ZnAl i mosiądzu. W ramach prac zleconych opracowano krzywe chłodzenia stali 100 Cr6 na plastometrze DIL 805A/D umożliwiające budowę wykresów CTPc.

W roku 2009 rozpoczęto badania w zakresie wyciskania prętów bimetalowych: „Wyciskanie prętów bimetalowych Al-Cu z wsadu otrzymywanego na drodze nowych technologii łączenia metali”. W pracy realizowanej w formie grantu własnego, zaproponowano dwie nowe metody otrzymywania wsadu bimetalowego Al-Cu o udziałach procentowych miedzi określonych w normach ASTM. Pierwsza polega na odlewaniu rdzenia aluminiowego przy zastosowaniu mieszadła magnetycznego, a druga polega na łączeniu metali w stanie stałym przy zastosowaniu procesu wyciskania przez kanał kątowy ECAE. Sprawdzenie efektywności nowych metod będzie polegało na porównaniu własności złącza przed i po procesie wyciskania ze wsadem otrzymanym na drodze zgrzewania wybuchowego, co pozwoli ocenić przydatność tak utworzonych bimetali do dalszych procesów przeróbki plastycznej. W tym samym roku podjęto badania w zakresie otrzymywania stopu CuAg15P5 pt.: „Optymalizacja parametrów przeróbki plastycznej stopu CuAg15P5 w procesie wytwarzania drutów.”

Postęp techniczny wymaga stosowania walcówki i drutów o coraz lepszych własnościach mechanicznych. W ostatnich latach zrealizowano wiele prac mających na celu poprawienie własności mechanicznych walcówki i drutów o strukturze ferrytyczno-perlitycznej poprzez modyfikację parametrów technologii walcowania i ciągnienia, jednak możliwości w tej dziedzinie praktycznie się wyczerpują. W związku z powyższym w przemyśle stalowym zaistniała potrzeba opracowania nowych gatunków stali o zdecydowanie lepszych własnościach użytkowych. Tematyka ta stanowi jedno z głównych obszarów badawczych pracowników Zakładu Ciągarstwa i Wyrobów Metalowych. Zakład prowadzi badania nad optymalizacją procesów wytwarzania i badaniem własności wyrobów z wysokowytrzymałych stali wielofazowych zaliczanych do grupy stali AHSS (Advanced High Strength Steel), a w szczególności stali z efektem TRIP.

Stale TRIP są grupą stali nisko- i średniowęglowych, niskostopowych o strukturze wielofazowej, w której skład wchodzą: ferryt, austenit szczątkowy oraz bainit, a niekiedy również martenzyt. Struktura taka zapewnia wysokie własności mechaniczne. Korzystne własności otrzymuje się przez wykorzystanie w tych stalach efektu TRIP - Transformation Induced Plasticity, wzrost plastyczności stali wywołanej przemianą fazową, związany z obecnością w strukturze austenitu metastabilnego lub dyspersyjnie rozproszonego austenitu szczątkowego, który przy plastycznym odkształcaniu stali, może przekształcać się w martenzyt.

Obecnie stale TRIP znalazły zastosowanie w przemyśle motoryzacyjnym, produkuje się z nich blachy karoseryjne, które charakteryzują się bardzo dobrą tłocznością. Jednocześnie bardzo duża wytrzymałość pozwala projektować elementy lżejsze (redukcja grubości blach od 10 do 30%) w porównaniu z blachami produkowanymi z konwencjonalnych gatunków stali. W literaturze można spotkać szereg publikacji związanych z walcowaniem i obróbką cieplną blach ze

64stali TRIP. Niewiele jest natomiast prac dotyczących obróbki cieplnej walcówki i procesów ciągnienia drutów z wielofazowych stali TRIP.

W procesach ciągnienia stosuje się znacznie większe, w stosunku do większości procesów, odkształcenia pojedyncze, całkowite oraz dużo wyższe prędkości odkształcenia. Występują także, wywołane naprężeniami stycznymi, odkształcenia zbędne (postaciowe) powodujące niejednorodność odkształcenia na przekroju poprzecznym wyrobów ciągnionych. Stale o strukturze zapewniającej efekt TRIP zawierają austenit szczątkowy, który zwiększa plastyczność stali do momentu, gdy pod wpływem odkształcenia plastycznego ulegnie przemianie w martenzyt, który wpływa na wzrost własności mechanicznych odkształcanego materiału. Przemiana austenitu szczątkowego w martenzyt (efekt TRIP) w dużym stopniu zależy od wielkości, jak i prędkości odkształcenia oraz stanu naprężenia.

Dlatego prace badawcze pracowników Zakładu zmierzają do określenia wpływu parametrów procesu ciągnienia, takich jak: wielkość odkształcenia (gniotu) pojedynczego, całkowitego, prędkości odkształcenia, kształtu i wymiarów części roboczych ciągadła (które mają wpływ na równomierność odkształcenia) na ilość austenitu szczątkowego przemienionego w martenzyt.

Przeprowadzone badania wstępne w celu określenie odpowiednich parametrów chłodzenia walcówki po walcowaniu na gorąco, w poszczególnych sekcjach systemu Stelmor, pozwalających na otrzymanie w wyrobie gotowym struktury typu TRIP wykazały pozytywny wpływ struktury TRIP na możliwość uzyskania wysokich własności mechanicznych i trwałości zmęczeniowej drutów. W badaniach tych porównano własności drutów ze stali o niskiej zawartości 0,09% C z drutami ze stali średniowęglowej w gatunku D45.

Znacznie lepsza wytrzymałość zmęczeniowa, będąca ważnym czynnikiem określającym walory eksploatacyjne wyrobów z drutów, przy nieznacznie, bo o około 4% niższej wytrzymałości na rozciąganie może decydować o obszarach zastosowania drutów ze stali TRIP jako zamiennika drutów ze stali średniowęglowych. Planowane badania stali z efektem TRIP o średniej zawartości węgla do 0,29% winny wypełnić pewną lukę w tematyce badań tej grupy stali.

Aspekty poznawcze oraz opracowania teoretyczne, konfrontowane z otrzy-manymi rezultatami eksperymentalnymi, pozwolą na określenie parametrów technologicznych realizowanego procesu oraz na oceną właściwości wyrobów otrzymanych w procesie ciągnienia. Przewiduje się uzyskanie nowych danych poszerzających dotychczasowy stan wiedzy w zakresie stali nisko i średnio-węglowych zapewniających efekt TRIP.

W wyniku realizacji badań przewiduje się uzyskanie poprawy ciągliwości drutów o strukturze wielofazowej poprze zwiększenie stabilności austenitu szczątkowego. Zastosowanie procesu ciągnienia przy właściwym doborze wielkości gniotów, prędkości ciągnienia winno umożliwić stabilizację austenitu szczątkowego otrzymanego w dużych ilościach w strukturze walcówki do ciągnienia w wyniku zastosowania opracowanych w trakcie badań wariantów jej obróbki cieplnej.

Intensyfikacja procesu ciągnienia przyczyniła się do znaczącej zmiany zarówno warunków ciągnienia (tj. siła ciągnienia, tarcie, temperatura, prędkość odkształcenia) jak i własności użytkowych ciągnionych drutów. W oparciu

65o dotychczasową literaturę można stwierdzić, że w literaturze nie ma kompleksowych opracowań dotyczących wpływu szybkościowego ciągnienia drutów (vc>10 m/s) na ich własności mechaniczno-technologiczne i wytrzymałość zmęczeniową. W większości przypadków badania, dotyczące wpływu prędkości ciągnienia na własności drutów, były realizowane przy bardzo małych prędkościach ciągnienia rzędu vc =0,001÷2,0 m/s. W związku z powyższym w ramach zadań badawczych zakładu zostanie przeprowadzona analiza wpływu prędkości ciągnienia na własności mechaniczne drutów ze stali wysokowęglowych.

Przewiduje się wykonanie badań wytrzymałości zmęczeniowej i struktury warstwy wierzchniej drutów ze stali wysokomanganowej z efektem TWIP w celu określenie wpływu parametrów procesu ciągnienia na zmianę wytrzymałości zmęczeniowej drutów ze stali TWIP. Uzyskane wyniki umożliwią lepsze poznanie zjawisk zachodzących w drutach ze stali TWIP podczas procesu ciągnienia na zimno oraz wpływu bliźniakowania mechanicznego na wytrzymałość zmęczeniową. Zostanie przeprowadzona także analiza porównawcza wartości wytrzymałości zmęczeniowych dla drutów ze stali wysokomanganowej TWIP z wytrzymałością zmęczeniową stali węglowych.

Pracownicy Zakładu Ciągarstwa i Wyrobów Metalowych prowadzą także badania trwałości zmęczeniowej kordów stalowych stosowanych do zbrojenia opon samochodowych. W ramach tej tematyki przewiduje się badanie wpływu obróbki cieplnej drutów (patentowania) na trwałość zmęczeniową i własności drutów stalowych. Eksperyment będzie mieć na celu określenie wpływu zmiany parametrów obróbki cieplnej na własności drutów, w tym liczby skręceń, liczby przegięć oraz czy na zmianę liczby cykli zmęczeniowych ma wpływ zmiana procesu patentowania, a co za tym idzie: czy różnice w liczbach cykli należy tłumaczyć strukturą materiału uzyskaną po procesie patentowania.

Przedmiotem badań prowadzonych przez pracowników Zakładu Ciągarstwa i Wyrobów Metalowych są także stopy metali nieżelaznych, w tym m.in. stopy magnezu stosowane w biomedycynie do produkcji nici chirurgicznych. Badania tego rodzaju stopów w środowisku organizmu człowieka dowodzą nad możliwości rozpuszczania implantów, co eliminuje konieczność przeprowadzania operacji celem ich usunięcia. Stopy te stosuje się w postaci cienkich drutów, dlatego zachodzi konieczność opracowania efektywnej i właściwej z punktu widzenia własności wyrobu końcowego technologii ciągnienia drutów o małych średnicach. Proces ciągnienia jest jednym z ostatnich etapów produkcji i decyduje o dwóch najważniejszych parametrach – wymiarach geometrycznych nici oraz o własnościach mechanicznych wyrobu końcowego.

Jednymi z materiałów, które stwarzają poważne problemy przy ich wytwarzaniu są także, spoiwa miedziano-fosforowe z dodatkiem srebra typu Cu-Ag-P, należące do grupy spoiw twardych trudnoprzerabialnych na zimno. Spoiwa CuP i CuAgP już od lat uznawane są jako najlepsze materiały lutownicze do łączenia elementów z miedzi i jej stopów, zwłaszcza we wszelkiego rodzaju instalacjach. Wynika to ze specjalnych właściwości tych spoiw: niska temperatura topnienia, rzadkopłynność co umożliwia wypełnienie wąskich szczelin, a wysoka zawartość fosforu powoduje zwiększenie zwilżalności stopu w temperaturze

66lutowania, co umożliwia wykonywanie połączeń bez konieczności stosowania topników. Fosfor obniża plastyczność tych spoiw, lecz dodatek Ag wpływa korzystnie na tę właściwość. Spoiwa miedziano-fosforowe z dodatkiem srebra zastąpiły popularne stopy wysoko srebrowe przede wszystkim ze względu na niższą cenę.

W ostatnich latach zarówno w kraju jak i na świecie obserwuje się duży i wciąż rosnący popyt na te stopy. Producenci dążą do tworzenia spoiw o ściśle określonych własnościach dostosowanych do wąskiej grupy konkretnych rodzajów materiałów. Zapotrzebowanie na te materiały obejmuje szeroki asortyment drutów o przekroju okrągłym (ø 1÷3 mm) i drutów o przekroju kwadratowym (1,30÷3,15 mm). Końcowy wymiar wyrobu zależy od jego przeznaczenia.

W ramach prac pracowników zakładu przeprowadzono badania nad technologią otrzymywania stopu lutowniczego CP102 (CuAg15P5) o następującym nominalnym składzie chemicznym: Cu = 80 %, P = 5%, Ag = 15%. Badania metalograficzne umożliwiły przeprowadzenie analizy rozwoju struktury zachodzącej podczas procesu wyciskania i ciągnienia drutów ze stopów miedziowo-fosforowych. W trakcie badań określono optymalną technologię otrzymywania drutu ze stopu lutowniczego, poprzez wyciskanie i ciągnienie na wymiar końcowy.

ROZWÓJ BAZY LABORATORYJNEJ W roku 2005 doposażono laboratorium kuźnictwa w narzędzia do procesu

wyciskania współbieżnego prętów bimetalowych oraz narzędzia do wyciskania złożonego tulei głębokich. W roku 2007 rozpoczęto modernizację plastometru skrętnego. Instytut dysponuje prasą hydrauliczną PHM 250C Ponar-Żywiec przystosowana do przeprowadzenia procesu wyciskania charakteryzująca się następującymi parametrami: siła wyciskania 300÷2500 kN, prędkość roboczego posuwu płyty ruchomej v = 10 mm/s; rozmiary przestrzeni roboczej wysokość/szerokość/długość = 1200/1000/1000 mm. W roku 2009 zakupiono nowoczesną pionową prasę hydrauliczną o maksymalnym nacisku 2500kN, do procesów kucia i wyciskania.

Prasa hydrauliczna ramowa PWH-250r przeznaczona jest do wykonywania wszelkiego rodzaju operacji obróbki plastycznej metali, takich jak np.: tłoczenie, przeciskanie, nitowanie itp. Prasa wyposażona jest w suwak dla zachowania większej sztywności i równoległości ruchu stołu górnego. Jest to realizowane za pomocą ośmiu bloków tocznych, prowadnicowych. Siłownik główny posiada układ pomiaru siły nacisku i przebytej drogi. Prasa posiada napęd hydrauliczny z płynnie regulowaną siłą nacisku i charakteryzuje się następującymi parametrami technicznymi:

− nacisk regulowany (I zakres) 130 kN ¸ 2500 kN − siła powrotu siłownika głównego 1270 kN − ciśnienie nominalne w instalacji siłownika głównego 328 barów − skok min. 20 mm

67− skok max 500 mm − szybkość ruchu w dół (robocza) 5-40 mm/s − szybkość ruchu w górę (powrót) 77 mm/s − prześwit między kolumnami prasy 960 mm − powierzchnia stołu prasy 800 x 800 mm − masa prasy i agregatu (bez oleju) ~11 000 kg − moc silników pomp 110 kW − moc zainstalowana 111 kW − przystosowanie do instalacji ochronnej TN-C lub TN-S − zabezpieczenie główne 250A (zwłoczne).

Prasa hydrauliczna PHM 250C Ponar-Żywiec Prasa hydrauliczna ramowa PWH-250r

Sterowanie maszyną odbywa się za pomocą programowalnego sterownika

logicznego BERNECKER & RAINER z dotykowym panelem operatorskim. Absolutny pomiar położenia płyty prowadzonej prasy oraz płyty poduszki hydraulicznej dolnej realizowany jest przez przetworniki położenia firmy BALLUFF, który udostępnia wynik pomiaru za pomocą sygnału analogowego. Wynik ten jest przedstawiany na ekranie panelu operatorskiego w postaci graficznej i cyfrowej. Prasa może pracować w cyklu automatycznym oraz ręcznym. Wysuw siłownika w cyklu automatycznym odbywa się w dwóch fazach. Faza pierwsza to szybki ruch dobiegowy, a faza druga to wolny ruch roboczy. Powrót siłownika do pozycji wyjściowej odbywa się ze stałą prędkością. Górna pozycja (wyjściowa), pozycja przełączania z ruchu szybkiego na wolny, nacisk zwrotny, prędkość robocza oraz dolna pozycja zwrotna siłownika są nastawiane na panelu

68operatorskim. Prasa wyposażona jest w rejestrację danych nacisku głównego siłownika względem położenia.

Od roku 2003 w Laboratorium Fizycznych Symulacji Procesów Metalurgicznych wykorzystywany jest do badań system fizycznego modelowania procesów metalurgicznych Gleeble, opracowany i produkowany przez firmę Dynamic Systems Inc. System ten jest urządzeniem umożliwiającym prowadzenie symulacji fizycznych takich procesów jak: ciągłe odlewanie stali, walcowanie, ciągnienie, kucie, wyciskanie i zgrzewanie. Wykorzystując właściwości urządzenia można również prowadzić badania plastyczności materiałów dla procesów przeróbki plastycznej, badania strukturalne mechanizmów odkształcenia plastycznego oraz wyznaczać charakterystyki materiałowe. W latach 2003÷2005 uruchomiony w Laboratorium system posiadał ograniczone możliwości, gdyż wyposażony był jedynie w stacjonarny zestaw Pocket Jaw umożliwiający prowadzenie testów jednoosiowego rozciągania materiałów na zimno i na gorąco, symulacje ciągnienia drutów, symulacje ciągłego odlewania stali, testy plastyczności i odporności na pękanie materiałów.

System fizycznego modelowania procesów metalurgicznych Gleeble 3800

Od roku 2005 Laboratorium Fizycznych Symulacji Procesów Metalurgicznych

jest cyklicznie modernizowane, aby umożliwić pełne wykorzystanie własności Systemu Gleeble. Dzięki staraniom grupy pracowników IMiAPPP w roku 2005 w Laboratorium zrealizowano następujące inwestycje aparaturowe: − zakupiono zestaw uchwytów umożliwiający montaż w szczękach modułu

Pocet Jaw kowadeł ISO-T, umożliwiających prowadzenie prób jednoosiowego ściskania materiałów z zachowaniem jednorodnej temperatury wewnątrz odkształcanej próbki;

− zakupiono zestaw do montażu kowadeł i kowadła do uzyskiwania płaskiego stanu odkształcenia podczas ściskania – przeznaczony do prowadzenia

69symulacji walcowania wyrobów płaskich oraz badań własności materiałów podczas walcowania w wykrojach;

− zakupiono oprzyrządowanie do prowadzenia dodatkowego chłodzenia materiałów w czasie eksperymentu i po eksperymencie, poprzez natrysk na powierzchnię dowolnym nieagresywnym czynnikiem ciekłym lub gazowym – wymagane do symulacji przyspieszonego chłodzenia w obróbce cieplno-plastycznej materiałów;

− zakupiono zestaw do pomiaru małych sił, obejmujący specjalne uchwyty, dodatkową głowicę do pomiaru małych sił, wzmacniacz pomiarowy i akwizytor danych – urządzania potrzebne do wyznaczania temperatury zerowej wytrzymałości i zerowej plastyczności oraz temperatury powrotu wytrzymałości i plastyczności materiałów (NST, NDT, RST i RDT);

− zakupiono moduł MAXStrain MCU – ruchomy moduł współpracujący z maszyną bazową Gleeble, umożliwiający wielokierunkowe ściskanie próbki na zimno i na gorąco, prowadzące do uzyskania skumulowanego stanu odkształcenia, niemożliwego do uzyskania w innych maszynach testujących. Przyrząd pozwala na badania wpływu dużych stopni przerobu plastycznego materiału na właściwości po obróbce cieplno-mechanicznej, pozwala również otrzymywać materiały nanostrukturalne i badać ich właściwości;

− zakupiono komplet części niezbędnych do dostosowania maszyny Gleeble w wersji stacjonarnej do przyłączania modułów ruchomych oraz zwiększenia jej funkcjonalności do cech maszyny Gleeble 3800 to znaczy dwukrotnie zwiększono maksymalną siłę ściskania materiału i dwukrotnie zwiększono prędkość maksymalną tłoka maszyny.

Na początku 2006 roku dokonano w laboratorium przebudowy systemu Gleeble, przekształcając go w system modułowy, charakteryzujący się wszelkimi funkcjami maszyny oznaczonej symbolem Gleeble 3800. Od roku 2006 System składa się z maszyny podstawowej, wyposażonej w siłownik hydrauliczny, system wytwarzania prądu elektrycznego o bardzo dużym natężeniu oraz dwa siłowniki pneumatyczne służące do zadawania próbce pomocniczych obciążeń o względnie niewielkich siłach. Podstawowe parametry techniczne urządzenia to: maksymalna szybkość nagrzewania próbki: 10000°C/s, maksymalna siła nacisku: 200 kN i maksymalna prędkość przemieszczenia szczęki ruchomej: 2000 mm/s. Do modułu podstawowego mogą być przyłączane moduły ruchome przeznaczone do prowadzenia różnych rodzajów testów cieplno-mechanicznych. Do grupy podstawowych modułów ruchomych systemu Gleeble należą: Pocket Jaw, Hydrawedge II® oraz MAXStrain®.

Moduł Pocket Jaw jest najprostszym pod względem konstrukcyjnym ze wszystkich dostępnych modułów systemu Gleeble. Zbudowany jest w oparciu o hermetyczną komorę umieszczoną pomiędzy dwoma poziomymi belkami o wysokiej sztywności. Z jednej strony komory wprowadzany jest siłownik hydrauliczny napędzany przez maszynę podstawową, natomiast z drugiej strony komory umieszczona jest głowica do pomiaru siły. Pomiędzy siłownik i głowicę wprowadza się w zależności od wykonywanych badań, odpowiedni zestaw uchwytów służących do zamontowania odkształcanej próbki. Całość uzupełnia

70system złączy elektrycznych, poprzez które można dołączyć różnego rodzaju czujniki pomiarowe służące do kontrolowania warunków eksperymentu (czujniki położenia, temperatury itp.). Podstawową zaletą modułu Pocket Jaw jest duża uniwersalność, umożliwiająca jego dostosowanie do różnych badań z zakresu szeroko pojętej metalurgii. Podstawowe obszary zastosowań, w których moduł jest wykorzystywany to: opracowanie nowych technologii walcowania w walcowniach liniowych, technologie walcowania normalizującego, technologie walcowania termomechanicznego, technologie ciągłego odlewania stali, badanie własności cieplno-mechanicznych nowych materiałów oraz określanie wpływu przeróbki plastycznej na strukturę wewnętrzną i własności wytrzymałościowe i plastyczne materiału. Urządzenie jest szczególnie przydatne podczas prac naukowych wymagających określenia własności mechanicznych materiału i opisania ich w sposób analityczny. Opracowane podczas badań modele są następnie wykorzystywane w symulacjach komputerowych procesów rzeczywistych. Ponadto stanowisko umożliwia modelowanie własności mechanicznych wyrobów gotowych wykonywanych z nowych materiałów lub w oparciu o nowe technologie przeróbki cieplno-plastycznej. W module Pocket Jaw można instalować wymiennie system uchwytów służący do testów rozciągania lub prób SICO (Strain Induced Crack Opening) oraz system kowadeł służących do wykonywania prób ściskania jednoosiowego lub z wymuszonym płaskim stanem odkształcenia. Kowadła te umożliwiają uzyskanie izotermicznych warunków w całej objętości ściskanej próbki. Jednocześnie zastosowanie odpowiednich środków smarujących i podkładek pomiędzy kowadłami i próbką umożliwia zmniejszenie tarcia, wskutek czego stan odkształcenia zbliża się do stanu jednoosiowego ściskania. Budowa kowadeł służących do testów ściskania w przeciwieństwie do uchwytów przeznaczonych do rozciągania, uniemożliwia szybkie odprowadzenie ciepła z odkształcanej próbki. Z tego powodu w przypadku prób, w których wymagane jest szybkie chłodzenie, z prędkością wyższą od około 15÷20°C/s, konieczne jest stosowanie dodatkowego systemu chłodzenia próbek przez natrysk cieczą lub gazem na ich powierzchnię. Maksymalne obciążenie podczas ściskania, jakie można zadać w urządzeniu wynosi 200 kN i do pomiaru takiej siły została przystosowana piezoelektryczna głowica pomiarowa zamontowana w module Pocket Jaw. Dokładność pomiaru głowicy wynosi 0,1% zakresu pomiarowego, czyli około 200N. Tym samym standardowy system pomiaru siły uniemożliwia pomiary małych sił, które występują w warunkach odkształcania metali i stopów w temperaturach zbliżonych do ich temperatur topnienia i krystalizacji. Z tego powodu z modułem współpracuje specjalna przystawka wyposażona w autonomiczny system zadawania obciążenia i pomiaru siły, dzięki której można prowadzić badania polegające na wyznaczaniu temperatur zerowej wytrzymałości (NST), zerowej plastyczności (NDT) lub nawrotu wytrzymałości (RST) i plastyczności (RDT).

Również na początku 2006 roku w laboratorium uruchomiono drugi moduł ruchomy systemu Gleeble – MaxStrain MCU. Urządzenie MAXStrain jest modułem zaprojektowanym do współpracy z maszyną bazową systemu Gleeble 3800. Zostało ono opracowane w celu osiągnięcia ekstremalnie dużych wartości odkształcenia plastycznego z precyzyjnie sterowaną temperaturą próbki oraz

71odkształceniem sumarycznym w drodze szybkiego, wielokrotnego i wielo-kierunkowego ściskania materiału. Urządzenie jest zaprojektowane w oparciu o dwie wypoziomowane belki, pomiędzy którymi zamontowano hermetyczny zbiornik. Taki zestaw umieszczono na ruchomej ramie, która pozwala na swobodne przyłączanie i odłączanie do modułu głównego urządzenia.

Działanie modułu MAXStrain jest sterowane przez oprogramowanie w postaci Skryptowego Języka Gleeble (GSL) i jest w pełni zautomatyzowane podczas wykonywania testów. Elastyczność języka GSL pozwala stworzyć w jednym programie ciągłą sekwencję sterującą wielokrotnym odkształceniem i obrotem próbki (o kąt 90°) w sposób dowolnie wybrany przez operatora. Możliwe jest zaprogramowanie wartości odkształcenia, prędkości odkształcenia, czasu przerw pomiędzy odkształceniami dla każdego pojedynczego uderzenia oraz wprowadzenie dowolnych czasów wygrzewania próbki przed i po deformacji. W celu zapewnienia odpowiednich wartości temperatury w od-kształcanym materiale w urządzeniu zastosowano technologię bezpośredniego nagrzewania oporowego próbki.

Moduł MAXStrain systemu Gleeble 3800

W roku 2009 dokonano kolejnej inwestycji aparaturowej w laboratorium i uruchomiono trzeci moduł systemu Gleeble o nazwie Hydrawedge II MCU. Moduł ten został zaprojektowany specjalnie do prowadzenia testów z dużymi prędkościami odkształcenia i wykonywania jednej lub wielu następujących po sobie operacji ściskania próbki z bardzo krótkimi czasami przerw pomiędzy nimi. Dzięki temu umożliwia prowadzenie symulacji procesów walcowania w układach ciągłych, gdzie występują bardzo duże prędkości odkształcenia materiału oraz ekstremalnie krótkie czasy przerw pomiędzy kolejnymi odkształceniami. Konstrukcja modułu opiera się podobnie, jak w przypadku pozostałych modułów

72systemu, na umieszczonym pomiędzy dwiema poziomymi belkami o wysokiej sztywności, hermetycznym zbiorniku, w którego wnętrzu umieszczono objęty jarzmem zespół kowadeł służących do ściskania próbki.

Komora testowa modułu Hydrawedge II systemu Gleeble 3800

Podstawową ideą podczas projektowania urządzenia było wykorzystanie do zadawania odkształcenia pełnej prędkości tłoczyska ściskającego z maszyny podstawowej, przy jednoczesnym zapewnieniu dokładnej wartości zadawanego odkształcenia oraz przy zapewnieniu możliwości wykonania w jak najkrótszym czasie, kolejnego ściśnięcia próbki z pełną prędkością i również z zapewnieniem dokładnej wartości odkształcenia. Zamierzony cel został osiągnięty poprzez wprowadzenie do systemu trzech elementów: układu pozycjonowania próbki, jarzma utrzymującego zestawy kowadeł z próbką oraz hamulca, który umożliwia mechaniczne zatrzymanie (w ściśle określonym położeniu) kolumny ściskającej, rozpędzonej przez tłoczysko maszyny podstawowej. Układ pozycjonowania próbki umożliwia jej precyzyjne przemieszczanie zarówno w lewą, jak i prawą stronę za pomocą siłownika hydraulicznego umieszczonego w module i dalej przez klin mechanizmu krzywkowego. Próbka utrzymywana jest pomiędzy kowadłami za pomocą kolumny ściskającej, która z kolei dociskana jest do próbki przez system siłowników pneumatycznych. Siła docisku wytwarzana przez układ pneumatyczny jest wystarczająca, aby utrzymać próbkę między kowadłami i zapewnić dobry kontakt elektryczny, niezbędny do jej nagrzania, ale jednocześnie na tle mała, że nie powoduje żadnych odkształceń plastycznych próbki.

73W maszynie podstawowej, dzięki zastosowaniu sprzęgła mechanicznego, tłoczysko ściskające nie jest sztywno połączone z kolumną ściskającą. Istnieje zatem możliwość wycofania tłoczyska i rozpędzenia go do maksymalnej prędkości przed uderzeniem w kolumnę ściskającą. Mechaniczny hamulec zapewnia zatrzymanie rozpędzonej kolumny, a tym samym połączonego z nią kowadła, w ściśle określonym położeniu. W takiej konfiguracji urządzenia, precyzyjne ustawienie położenia próbki w stosunku do krańcowego położenia (wymuszonego przez hamulec) kowadła połączonego z kolumną ściskającą decyduje o wielkości odkształcenia, jakie zostanie zadane próbce podczas uderzenia tłoczyska. Natomiast precyzyjne określenie prędkości tłoczyska w połączeniu z wymiarami próbki decyduje o prędkości odkształcenia. System nagrzewania próbek jest klasycznym rozwiązaniem stosowanym we wszystkich modułach urządzenia Gleeble i wykorzystuje bezpośrednie rezystancyjne nagrzewanie materiału, poprzez przepływ prądu elektrycznego o wysokim natężeniu. Ze względu na budowę kowadeł i stosowanie podkładek pomiędzy kowadłami i próbką, maksymalna prędkość nagrzewania materiału jest ograniczona do około 20°C/s. Podobnie odprowadzenie ciepła z próbki do kowadeł nie jest szybkie i maksymalna prędkość chłodzenia, jaką można uzyskać bez dodatkowego chłodzenia powierzchni próbki wynosi około 20°C/s.

Moduł 35050 Hot Torsion systemu Gleeble 3800

W 2010 roku jest planowane dalsze doposażenie Laboratorium Fizycznych Symulacji Procesów Metalurgicznych w kolejny moduł urządzenia Gleeble. Zostanie zakupiony moduł 35050 Hot Torsion MCU, który pełni funkcję

74plastometru skrętnego. Urządzenie to umożliwia badania polegające na ciągłym lub sekwencyjnym skręcaniu na zimno lub na gorąco próbek o średnicach z przedziału 6÷10 mm i długościach 6÷50 mm.

Testy odbywają się w hermetycznym zbiorniku, w którym można wytworzyć stan obniżonego ciśnienia lub wprowadzić atmosferę ochronną. Temperatura próbek mierzona jest za pomocą termoelementu umieszczonego na nieruchomym końcu próbki. Czujniki umieszczone w urządzeniu umożliwiają dokładny pomiar wartości momentu skręcającego oraz siły wzdłużnej. Ponadto wykorzystanie siłownika hydraulicznego maszyny bazowej systemu Gleeble umożliwia zadawanie w próbce złożonych stanów obciążenia: skręcania z rozciąganiem lub skręcania ze ściskaniem. Precyzyjny, komputerowo sterowany system zadawania odkształcenia umożliwia programowanie wartości kąta skręcenia próbki z dokładnością do 0,1° przy maksymalnej liczbie skręceń wynoszącej 90 obrotów. Urządzenie umożliwia programowalną prędkość skręceń w zakresie 2÷1500 obr/min. Maksymalny moment skręcający wynosi 50 Nm w zakresie prędkości 20÷1500 obr/min.

Kamera termowizyjna ThermaCAM SC640 firmy FLIR Systems

W roku 2008 zakupiono profesjonalną kamerę termowizyjną ThermaCAM SC640 firmy FLIR Systems. Jest to pierwsza na świecie ręczna kamera termowizyjna wyposażona w niechłodzony detektor, generująca wysokiej jakości obrazy o rozdzielczości 640 x 480 pikseli. Kamera ta jest idealnym narzędziem do wykonywania profesjonalnych badań termowizyjnych. W połączeniu z nowym oprogramowaniem ThermaCAM Reporter™ jest niezwykle efektywnym rozwiązaniem dla inspekcji w paśmie podczerwieni, zakończonych zaawansowanym raportem archiwizującym wykonane pomiary. Integracja kamery termowizyjnej, aparatu cyfrowego, lampy oświetlającej i celownika laserowego pozwala wykonać więcej pomiarów w krótszym czasie. Podczerwień i fotografia razem z innymi informacjami zarejestrowanymi w kamerze ThermaCAM SC640

75podczas badań są całkowicie zintegrowane w nowym programie ThermaCAM Reporter, które pozwala na zaawansowaną analizę zmian temperatur i auto-matyczne tworzenie raportów.

Kamera umożliwia badanie rozkładu temperatury materiałów w szerokim zakresie temperaturowym. Jest wykorzystywana zarówno w warunkach laboratoryjnych jak również bezpośrednio w hutach. Umożliwia badanie rozkładu temperatury metalu na każdym etapie procesu produkcyjnego. Otrzymane termogramy umożliwiają analizę rozkładu temperatury powierzchni materiału między innymi na jego długości. Kamera umożliwia również badanie zdolności chłodzącej urządzeń do przyspieszonego chłodzenia pasma w linii walcowniczej dla różnych warunków chłodzenia. Ponadto pozwala na określenie temperatury walców.

Po analizie otrzymanych termogramów można między innymi weryfikować wartości temperatury przyjmowane do numerycznego modelowania procesów przeróbki plastycznej.

W roku 2009 zakupiono mikroskop metalograficzny, Nikon Eclipse MA 200, wraz z oprogramowaniem do analizy obrazu NIS-Elements. Pełna moc rozdzielcza mikroskopu sięga 3000x. Tak duże, jak na mikroskop optyczny, powiększenie uzyskuje się dzięki zastosowaniu niezwykle zaawansowanego systemu optycznego.

Mikroskop metalograficzny Nikon Eclipse MA 200 Mikroskop daje również możliwość oceny struktur w świetle

spolaryzowanym, przy polaryzacji Nomarskiego, oraz pozwala przeprowadzić analizę w polu ciemnym. Pełna automatyka we wszystkich trzech osiach pozwala na niezwykłą precyzje w doborze miejsca, oraz na powtarzalność badań, co jest szczególnie istotne przy prowadzeniu analiz seryjnych. Niezwykle ciekawą rzeczą

76jest możliwość udokumentowania mikrostruktury próbki na jej całej powierzchni i stworzenie jednego „dużego” zdjęcia. Skomputeryzowanie stanowiska oraz oprogramowanie pozwalają na prowadzenie pełnej analizy metalograficznej tj. wielkości ziarna, udziału procentowego faz, oceny wielkości wydzieleń itp. Wszystkie badania są zgodne normami ISO, ASTM oraz JIS.

W ramach rozwoju laboratorium analizy własności mechanicznych materiałów, w roku 2010 zakupiono mikrotwardościomierz FM 700 i twardościomierz FV 700 japońskiej firmy FutureTech.

Mikrotwardościomierz FM 700 i twardościomierz FV 700 firmy FutureTech

Urządzenie FM 700 pozwala na pracę z obciążeniami w zakresie 1÷1000g, natomiast twardościomierz FV 700 z obciążeniami w zakresie 0,3÷30 kG oraz prowadzenie pomiarów metodami: HV, HK, HBS, HBW, Kc. Oba urządzenia należące do najwyższej światowej klasy urządzeń, umożliwiają prowadzenie pomiarów twardości zarówno metodą Vickersa i Knoopa. Każde urządzenie jest wyposażone w zestaw obiektywów, dzięki którym można prowadzić obserwacji odcisków z powiększeniami 100x, 500x i 1000x – mikrotwardościomierz, oraz 100x, 200x i 400x – twardościomierz. Dodatkowo, oba urządzenia mają możliwość prowadzenia statystyki prowadzonych pomiarów oraz połączenia z komputerem.

77W latach poprzedzających rok 2005 w Instytucie zgromadzono różnego

rodzaju aparaturę badawczą, niezbędną do celów dydaktyczno-naukowych. Są to m. in.:

− jednostopniowa ciągarka do drutów, − ciągarka ławowa do rur i prętów, − walcarka duo o średnicy walców 150mm, − profilometr Form Talysurf 50e, − przyrząd do badania parametrów okrągłości detali osiowosymetrycznych

Talyrond 30 PC, − dylatometr DIL805A/D z przystawką plastometryczną, − maszyna wytrzymałościowa Zwick Z/100.

Jednostopniowa ciągarka do drutów Ciągarka ławowa do rur i prętów

Walcarka duo o średnicy walców 150 mm

78

Profilometr Form Talysurf 50e Przyrząd do badania parametrów okrągłości detali

osiowosymetrycznych Talyrond 30 PC

Dylatometr DIL805A/D z przystawką plastometryczną – komora testowa

Maszyna wytrzymałościowa Zwick Z/100

79GŁÓWNE NAGRODY I WYRÓŻNIENIA

Za osiągnięcia w działalności naukowej w specjalności przeróbka plastyczna metali pracownicy Instytutu uzyskali wiele nagród i wyróżnień, z których na szczególne podkreślenie zasługują:

1. Nagroda J.M. Rektora Politechniki Częstochowskiej Zespołowa I-go stopnia za cykl publikacji dotyczących rozwoju nowoczesnych metod matematycznego i fizycznego modelowania procesów przeróbki plastycznej metali modelowaniem metodą elementów skończonych – 2005 r.

2. Nagroda indywidualna Rektora Politechniki Częstochowskiej III stopnia za wyróżnioną pracę doktorską dla dr. inż. Marcina Kwapisza w roku 2008.

3. Nagroda indywidualna III stopnia: wyróżnienie pracy doktorskiej nt. „Wpływ parametrów procesu walcowania z wzdłużnym podziałem pasma na kryterium rozdziału żył” – dr inż. Andrzej Stefanik.

4. Nagroda indywidualna III stopnia: wyróżnienie pracy doktorskiej nt. „Modelowanie procesów rozwoju mikrostruktury podczas regulowanego walcowania prętów ze stali konstrukcyjnej spawalnej w ciągłej walcowni bruzdowej” – dr inż. Grzegorz Stradomski.

5. Nagroda indywidualna II stopnia: uzyskanie stopnia naukowego – hab. – rozprawa habilitacyjna nt. „Proces walcowania prętów z wydłużonym rozdzieleniem pasma” dla dr. hab. inż. Sebastiana Mroza.

6. Nagroda Rektora Politechniki Częstochowskiej Zespołowa II-go stopnia za osiągnięcia naukowe w roku 2007.

7. Nagroda Rektora Politechniki Częstochowskiej Zespołowa II-go stopnia za osiągnięcia naukowe w roku 2008.

8. Nagroda Rektora Politechniki Częstochowskiej Zespołowa II-go stopnia za organizację konferencji w roku 2008.

9. Nagroda zespołowa II stopnia: „Za znaczące osiągnięcia organizacyjne na WIPMiFS” dla dr. hab. inż. Dariusza Rydza i dr inż. Anny Kawałek w roku 2009.

10. Nagroda zespołowa I stopnia: „Za osiągnięcia naukowe dotyczące – wykorzystania w praktyce przemysłowej wyników prac naukowo-badawczych zakończonych wdrożeniem wyrobu finalnego” w roku 2009.

11. Nagroda zespołowa III stopnia: „Za osiągnięcia naukowe dotyczące rozwoju nowoczesnych metod matematycznego i fizycznego modelowania asymetrycznego procesu walcowania blach cienkich” dla prof. dr. hab. inż. Henryka Dyi i dr inż. Anny Kawałek.

12. Nagroda zespołowa I stopnia: „Za osiągnięcia naukowe dotyczące rozwoju nowoczesnych metod matematycznego i fizycznego modelowania procesów przeróbki plastycznej metali, ze szczególnym uwzględnieniem procesów walcowania – udokumentowanych publikacjami” w roku 2009 .

8013. Nagroda zespołowa II stopnia: „Za osiągnięcia naukowe dotyczące rozwoju

nowoczesnych metod matematycznego i fizycznego modelowania procesów przeróbki plastycznej – udokumentowanych publikacjami” w roku 2009.

Nagrody indywidualne dla dyrektora IMiAPPP prof. Henryka Dyi: 1. Srebrny Medal Jubileuszowy z Cyrkonią z okazji 60 rocznicy utworzenia

Wydziału Mechanicznego Technologicznego Politechniki Śląskiej w Gliwi-cach, Gliwice, maj 2005 r.

2. Odznaczenie „Pamiątkowe Godło Moskiewskiego Instytutu Stali i Stopów w Moskwie”, nr 83/08, 2008 r.

3. Medal 60-lecia Politechniki Częstochowskiej, 2008 r. Awanse naukowe po roku 2005 − profesury:

prof. dr hab. inż. Jan W. Pilarczyk 21 grudnia 2007 r. uzyskał tytuł naukowy profesora nauk technicznych, nadany przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej

− habilitacje:

Sebastian Mróz Temat: Proces walcowania prętów z wzdłużnym rozdzielaniem pasma Streszczenie: W pracy rozwiązano zagadnienie plastycznego płynięcia metalu oraz określono stan naprężenia podczas dwu-, trój- i czterożyłowego walcowania prętów z zastosowaniem wykrojów rozcinających oraz w przypadku rozdzielania pasma w nienapędzanych rolkach rozdzielających (NRR). Zaprojektowano nowe kalibrowanie walców i nowy sposób walcowania w wykrojach rozcinających, dzięki czemu zmniejszyło się zużycie energii oraz uzyskano większą trwałość wykrojów rozcinających, w porównaniu z metodami wal-cowania stosowanymi dotychczas. W badaniach teoretycznych i doświad-czalnych rozwiązano zagadnienia związane z mechanizmem rozdzielania pasma za pomocą nienapędzanych rolek rozdzielających (NRR). Określono wpływ kalibrowania walców (wykrojów) oraz zasadniczych cech konstrukcyjnych rolek rozdzielających (kąt rozwarcia powierzchni roboczych rolek, masa rolek) i technologicznych (odstęp pomiędzy rolkami), na parametry energetyczno-siłowe procesu i przemieszczanie się pasma na drodze pomiędzy wykrojem rozcinającym i NRR. W rozwiązaniach teoretycznych procesu walcowania prętów z wzdłużnym rozdzielaniem pasma wykorzystano model matematyczny opisujący trójwymiarowe rozwiązanie zagadnień teorii plastyczności metodą elementów skończonych. Zastosowany model do procesu walcowania wielożyłowego i rozdzielania pasma za pomocą nienapędzanych rolek rozdzielających jest pierwszym modelem wykorzystującym takie rozwiązanie.

81Wyniki badań teoretycznych zweryfikowano na podstawie analizy kształtu i pól powierzchni templetów pobranych z pasm po procesie walcowania w wykrojach rozcinających oraz na podstawie przeprowadzonych pomiarów momentu i mocy walcowania podczas walcowania prętów według technologii wielożyłowej. Uzyskano bardzo dobrą zgodność jakościową i ilościową między kształtem pasma, jego wymiarami i polem powierzchni przekroju poprzecznego przy walcowaniu w wykrojach rozcinających, stosowanych w analizowanej walcowni bruzdowej prętów. Stwierdzono dobrą zgodność wyników zmierzonych z obliczonymi momentu i mocy walcowania podczas walcowania wyrobów według technologii wielożyłowej.

Recenzenci: prof. dr hab. inż. Wojciech Przetakiewicz prof. dr hab. inż. Wiesław Weroński dr hab. inż. Romana Śliwa, prof. PRz dr hab. inż. Zbigniew Muskalski, prof. PCz

Data nadania stopnia dr hab.: 18.11.2008 r.

Dariusz Rydz Temat : Analiza procesu walcowania blach bimetalowych w oparciu o rozwiązania dla

ciał lepkosprężystych Streszczenie: W pracy przedstawiono i omówiono problem walcowania blach bimetalowych z zastosowaniem rozwiązań dla ciał lepkosprężystych. Dotychczas zagadnienie walcowania blach wielowarstwowych było opisywane za pomocą modeli teorii plastyczności. W prezentowanej pracy zaproponowano inne podejście do sposobu rozwiązania plastycznego odkształcenia poprzez wprowadzenie równań teorii lepkosprężystości. Pozwoliło to na przeprowadzenie badań mających na celu określenie wpływu zjawisk opóźnionych efektów lepkosprężystych na przebieg procesu walcowania blach wielowarstwowych. Przedstawione w pracy wyniki badań mają na celu uwidocznienie problemu wpływu rozprężenia walcowanego materiału po wyjściu z kotliny walcowniczej na stan odkształceń, naprężeń i krzywiznę blachy bimetalowej. Na podstawie przeglądu literaturowego dotyczącego procesu walcowania blach bimetalowych można stwierdzić, że problem ten, chociaż znany od dawna, nie był dotychczas szczegółowo rozpatrywany w oparciu o zaproponowaną w pracy teorię lepkosprężystości. Konieczność uwzględnienia opóźnionych efektów lepkosprężystych, przy opracowaniu nowych technologii, podyktowana jest ciągłym dążeniem do zwiększenia dokładności obliczeń wymiarów walcowanych wyrobów płaskich. W niniejszej pracy zastosowano do analizy procesu walcowania blach bimetalowych model reologiczny Jeffreysa. Pozwala on na uwzględnienie dynamiki procesu walcowania blach zarówno jednorodnych jak i wielowarstwowych. W niniejszej pracy do analizy procesu walcowania blach bimetalowych wykorzystano również teorię ciał Boltzmanna. Opracowano model matematyczny opisujący proces walcowania dwuwarstwowych blach lepkosprężystych. Obliczenia

82numeryczne w opracowanym modelu wymagają określenia właściwości mechanicznych metali stanowiących blachę bimetalową. Określenie tych właściwości było możliwe po przeprowadzeniu badań doświadczalnych na maszynie wytrzymałościowej Zwick 100. Na podstawie badań doświadczalnych, możliwe było wyznaczenie współczynników lepkości i przeprowadzenie wstępnych obliczeń. Uwzględnienie ich miało pokazać możliwości obliczeniowe, opracowanego w ramach pracy, modelu matematycznego. Po weryfikacji doświadczalnej stwierdzono, że wyniki obliczeń numerycznych są poprawne. Na tej podstawie wykazano, że prawidłowo określono wartości odkształceń trwałych warstw stanowiących bimetal i wartości naprężeń powstałych w wyniku procesu walcowania. Dało to możliwość określenia wpływu opóźnionych efektów lepkosprężystych na krzywiznę blachy bimetalowej. Kolejnym etapem pracy było przeprowadzenie w warunkach laboratoryjnych prób walcowania blach bimetalowych w IMiAPPP Politechniki Częstochowskiej. Proces ten rejestrowano metodą zatrzymanego obrazu przy użyciu kamery cyfrowej o zwiększonej liczbie klatek na sekundę. Pozwoliło to na określenie wartości odkształceń warstw blachy bimetalowej w czasie trwania procesu walcowania. Wyznaczone na podstawie badań doświadczalnych wartości współczynników lepkości umożliwiły obliczenia według opracowanego modelu matematycznego oraz porównanie uzyskanych wyników obliczeń z wynikami badań laboratoryjnych. Badania doświadczalne uwidoczniły problem rozprężenia materiału po wyjściu z kotliny walcowniczej. Zaproponowano model matematyczny, który uwzględnia ten aspekt, może być stosowany przy projektowaniu nowych technologii walcowania płaskich wyrobów wielowarstwowych.

Recenzenci: dr hab. inż. Eugeniusz Hadasik, prof. PŚ dr hab. inż. Zbigniew Muskalski, prof. PCz dr hab. inż. Zbigniew Stanisław Pater, prof. PL prof. dr hab. inż. Józef Zasadziński

Data nadania stopnia dr hab.: 16.06.2009 r. Anna Kawałek Temat: Nowe aspekty asymetrycznego procesu walcowania blach grubych Streszczenie: W pracy przeprowadzono analizę asymetrycznego walcowania pasm w walcarce wykańczającej dwuklatkowej walcowni blach grubych z podwalcówki, otrzymanej w klatce wstępnej. Celem pracy było określenie możliwości sterowania kształtem pasma (wyginaniem się po wyjściu z kotliny odkształcenia) w analizowanym procesie oraz określenie wpływu wartości współczynnika asymetrii prędkości obwodowych walców na zmiany parametrów siłowo-energetycznych procesu. Poprawa kształtu (uzyskanie płaskiego pasma) i zmniejszenie odchyłek grubości na szerokości i długości walcowanych pasm w poszczególnych przepustach pozwoli uzyskać gotową blachę o zawężonych tolerancjach grubości, zwiększonej szerokości i dobrej

83płaskości w walcarce wykańczającej, przy mniejszej wartości sił całkowitego nacisku metalu na walce podczas walcowania normalizującego blach. Do badań przyjęto walce robocze o średnicy równej 1000 mm i stałą prędkość obrotową dolnego walca roboczego równą n = 50 obr./min. Asymetryczny proces walcowania wprowadzono zmieniając prędkość obrotową walca górnego – mniejszą od prędkości dolnego walca. Zakres zmian współczynnika prędkości obrotowej walców av =vd/vg wynosił 1,01÷1,15. Przyjęto stosunek kształtu pasma h0/D = 0,05÷0,014. Zakres stosowanych gniotów wynosił ε = 0,08÷0,50. Temperaturę walcowanego pasma zmieniano w zależności od wysokości początkowej dostosowując ją do temperatur walcowania normalizującego Przyjęto dla h0 = 50 mm – T = 950°C, natomiast dla h0 = 14 mm – T = 850°C. Materiałem użytym do badań była stal S355J2G3. Określono zakres dopuszczalnych wartości współczynnika asymetrii prędkości obwodowych w poszczególnych przepustach w walcarce wykańczającej, przy których wykorzystuje się dodatnie efekty asymetrycznego procesu walcowania, a zwłaszcza obniżenie całkowitej siły nacisku podczas przepustu i wpływ sił tarcia na poprawę płaskości blach oraz zmniejszenie odchyłek grubości na długości i szerokości tych wyrobów, ale jednocześnie nie wystąpi przeciążenie napędów walcarek i poślizg na powierzchniach styku walcowanego pasma z walcami w kotlinie walcowniczej.

Recenzenci: prof. dr hab. inż. Zbigniew Pater Prof. Ing. Karol Polak, DrSc., Dr.h.c Prof. Ing. Ivo Schindler, CSc

Data nadania stopnia dr hab. 03.12.2009 r.

− rozprawy doktorskie:

Bartosz Koczurkiewicz Temat: Modelowanie własności kształtowników łebkowych w procesach walcowania na

gorąco i podczas regulowanego chłodzenia Streszczenie: Na podstawie przeprowadzonej analizy procesu przemysłowego wytwarzania kształtowników łebkowych oraz badań własnych związanych z fizycznym modelowaniem struktury podczas chłodzenia wyrobów stalowych autor sformułował następującą tezę naukową pracy: „Wykorzystując komercyjne oprogramowanie do symulacji procesów przeróbki plastycznej oraz modele ewolucji mikrostruktury, można zbudować matematyczny model chłodzenia kształtowników łebkowych po procesie walcowania, umożliwiający sterowanie poziomem i rozkładem właściwości mechanicznych na przekroju poprzecznym gotowego wyrobu”. Celem pracy było rozwiązanie problemu technologicznego, jakim jest poprawa nierównomiernego rozkładu właściwości mechanicznych na przekroju poprzecznym kształtowników łebkowych. Zostały opracowane modele

84matematyczne rozwoju mikrostruktury podczas walcowania i regulowanego chłodzenia pasma po procesie walcowania kształtowników, które umożliwiły sterowanie procesem wytwarzania kształtowników poprzez zmianę warunków chłodzenia pasma na chłodni, w celu osiągnięcia nie tylko odpowiedniego poziomu właściwości mechanicznych, ale także równomiernego ich rozkładu na przekroju poprzecznym gotowego wyrobu. Modele wykorzystywano do prognozowania poziomu i rozkładu właściwości mechanicznych na przekroju poprzecznym kształtownika łebkowego po walcowaniu na gorąco i kontrolowanym chłodzeniu. W pracy przedstawiono wyniki matematycznego oraz fizycznego modelowania procesu walcowania i chłodzenia kształtowników łebkowych HP220 i HP300 ze stali C15 dla warunków jednej z walcowni bruzdowych. Do zrealizowania celu pracy i udowodnienia tezy naukowej opracowano model ewolucji mikrostruktury podczas odkształcenia i chłodzenia analizowanych wyrobów. Przeprowadzono numeryczne modelowanie procesu walcowania kształtowników z wykorzystaniem komercyjnego pakietu FORGE 3D. Na podstawie uzyskanych wyników symulacji określono pola temperaturowe, a dzięki dołączeniu opracowanego modelu rozwoju mikrostruktury określono jej stan po przeróbce plastycznej na gorąco. Zastosowanie opracowanego modelu przewidywania zmian mikrostruktury podczas chłodzenia umożliwiło komputerową symulację chłodzenia dla warunków przemysłowych. Stwierdzono, że przyczyną nierównomiernego rozkładu temperatury na przekroju poprzecznym pasma i niejednorodnej struktury jest nierównomierny rozkład pola temperaturowego podczas chłodzenia. Do symulacji komputerowych posłużono się rzeczywistymi planami przepustów i spadków temperatur dla poszczególnych przepustów. Badania weryfikujące opracowane modele przeprowadzono z wykorzystaniem dylatometru wyposażonego w przystawkę plastometryczną. Przeprowadzono fizyczne symulacje odkształcenia i chłodzenia dla różnych warunków odkształceni i chłodzenia. Na podstawie uzyskanych wyników zaproponowano modyfikację technologii chłodzenia kształtowników łebkowych. Stwierdzono, że jedynym sposobem na poprawę homogeniczności rozkładu pól temperaturowych w kształtownikach łebkowych jest zastosowanie po ostatniej klatce walcowniczej specjalnego urządzenia do przyspieszonego chłodzenia. Sterując współczynnikami wymiany ciepła na przekroju poprzecznym stworzono różne warunki chłodzenia dla łebka kształtownika i stopki (półki) zapewniające poprawę jednorodności rozkładu własności mechanicznych na przekroju poprzecznym kształtowników łebkowych.

Promotor: prof. dr hab. inż. Henryk Dyja

Recenzenci: dr hab. inż. Andrzej K. Lis, prof. PCz prof. dr hab. inż. Roman Kuziak

Termin obrony: 22.03.2005 r.

85Piotr Szota Temat: Teoretyczno-doświadczalna analiza procesu walcowania prętów okrągłych Streszczenie: Pręty zbrojeniowe stosowane są głównie w budownictwie przy produkcji żelbetowych konstrukcji oraz jako elementy robocze w budownictwie mostów. Ważnym czynnikiem, zapewniającym wspólną nośność pręta i betonu, jest ich wzajemna przyczepność, która zależy od wymiarów i usytuowania żeber na powierzchni pręta, czyli od konstrukcji jego żeber. W ostatnich latach do zbrojenia betonu coraz szerzej stosuje się pręty okrągłe z użebrowaniem śrubowym. Cechą charakterystyczną pręta okrągłego z użebrowaniem śrubowym jest konstrukcja jego żeber, które są ułożone zgodnie z przebiegiem linii śrubowej wzdłuż pręta, a jednocześnie występuje nieciągłość żeber na jego powierzchniach bocznych. Celem pracy było przeprowadzenie analizy procesu walcowania prętów okrągłych z użebrowaniem śrubowym i określenie wpływu kształtu wykroju przedgotowego i gotowego na kształtowanie się żeber śrubowych na pręcie. W pracy szczególną uwagę poświęcono zagadnieniu wyprzedzenia i podziałce pomiędzy żebrami pręta oraz formowaniu się żeber pręta w kotlinie walcowniczej. W ramach pracy przeprowadzono teoretyczną analizę walcowania prętów okrągłych z użebrowaniem śrubowym w wykroju przedgotowym i gotowym. Wykonano kompleksowe obliczenia numeryczne procesu płynięcia metalu w tych wykrojach. Program badań obejmował określenie wpływu prędkości walcowania, średnicy walców wykańczających, średnicy walcowanego pręta, kształtu przekroju poprzecznego pasma przedgotowego oraz gatunku stali na wielkość wyprzedzenia (wielkość podziałki żeber) oraz geometrię gotowego pręta. Dla osiągnięcia celu pracy zrealizowano następujące zagadnienia: − wykonano badania plastometryczne materiałów wybranych do badań,

będące podstawą do wykorzystania metody elementów skończonych, − przeprowadzono symulacje komputerowe walcowania prętów okrągłych

z użebrowaniem śrubowym w wykroju przedgotowym i gotowym, − na podstawie wyników symulacji określono wpływ parametrów procesu

walcowania na kształt geometryczny gotowego pręta, − określono wpływ kształtu przekroju poprzecznego wykroju owalnego

przedgotowego na kształt gotowego pręta okrągłego z użebrowaniem śrubowym,

− określono wpływ średnicy walców na wielkość podziałki żeber pręta. Oprócz badań teoretycznych przeprowadzono badania eksperymentalne zarówno w warunkach laboratoryjnych jak i przemysłowych. Do badań wykorzystano próbki stalowe oraz ołowiane, umożliwiające analizę sposobu płynięcia w wykrojach przedgotowym i gotowym oraz odkształcenia stali na gorąco i weryfikację badań teoretycznych. Weryfikację badań teoretycznych przeprowadzono podczas badań eksperymentalnych obejmujących:

86− walcowanie prętów w wykrojach owalnych przedgotowych i gotowych

w warunkach laboratoryjnych, − walcowanie prętów o dwóch średnicach w warunkach przemysłowych przy

różnych prędkościach walcowania. W pracy opracowano wzory i wykresy umożliwiające określenie kształtu i wymiarów wykroju przedgotowego owalnego i wykroju gotowego zapew-niające walcowanie prętów okrągłych z użebrowaniem śrubowym zgodnych z zaleceniami norm. Ponadto w pracy przeprowadzono analizę rozkładu odkształceń, naprężeń oraz prędkości płynięcia metalu w kotlinie walcowniczej podczas walcowania prętów okrągłych z użebrowaniem śrubowym


Recenzenci: dr hab. inż. Jerzy Herian, prof. PŚ prof. dr hab. inż. Andriy Milenin

Termin obrony: 22.03.2005 r. Szymon Berski Temat: Teoretyczna oraz doświadczalna analiza procesu wyciskania prętów

bimetalowych Al/Cu Streszczenie: W pracy przeprowadzono analizę teoretyczną i doświadczalną procesu wyciskania prętów bimetalowych. Próbki o kształcie walcowym otrzymywano na drodze zgrzewania wybuchowego prętów aluminiowych i rur miedzianych. Celem pracy było uzyskanie w procesie wyciskania współbieżnego półwyrobów bimetalowych w postaci prętów okrągłych przeznaczonych do dalszej przeróbki plastycznej. W pracy dokonano analizy płynięcia wsadu bimetalowego oraz określono optymalne warunki procesu wyciskania, takie jak: temperatura, współczynnik wyciskania i kształt matrycy.


Recenzenci: prof. dr hab. inż. Zbigniew Misiołek prof. dr hab. inż. Andriy Milenin

Termin obrony: 27.09.2005 r. Marcin Janik Temat: Wpływ parametrów technologicznych i mieszania elektromagnetycznego na

proces krzepnięcia stalowego wlewka ciągłego Streszczenie: Celem pracy było opracowanie trójwymiarowego modelu matematycznego umożliwiającego analizę wpływu takich parametrów odlewania jak intensywność mieszania elektromagnetycznego (częstotliwość oraz natężenie prądu zasilającego mieszadło), temperatura zalewania stali w krystalizatorze, sposób podawania ciekłego metalu w obszarze krystalizatora na proces

87krzepnięcia stalowego wlewka ciągłego o przekroju kwadratowym. Do budowy modelu wykorzystano oparty na metodzie elementów skończonych, komercyjny pakiet oprogramowania ANSYS. Za pomocą modelu wyznaczone zostało wektorowe pole prędkości pochodzące od konwekcji naturalnej i wymuszonej, trójwymiarowe pole temperatur oraz wektorowe pole sił generowane przez mieszadło elektromagnetyczne. Na podstawie otrzymanych wyników dokonano analizy wpływu parametrów technologicznych i mieszania elektromagnetycznego na kształt obszaru strefy ciekłej i półciekłej, zasięg strefy intensywnego mieszania, długość metalurgiczną, grubość zakrzepniętego naskórka oraz temperaturę na powierzchni wlewka i w jego osi.

Promotor: dr hab. inż. Włodzimierz Derda, prof. PCz

Recenzenci: dr hab. inż. Leszek Blacha, prof. PŚ dr hab. inż. Jan Jowsa, prof. PCz

Termin obrony: 8.11.2005 r. Rafał Dobrakowski Temat: Wpływ efektu energetycznego wywołanego przemianą fazową na rozkład i stan

naprężeń wewnętrznych w chłodzonym kątowniku Streszczenie: Na podstawie przeprowadzonych badań wstępnych stwierdzono, że zniekształcenie kątowników na chłodni następuje w wyniku nierównomiernego rozkładu temperatury pasma na jego przekroju poprzecznym oraz wzdłużnym po procesie walcowania. Przyczyną tego jest złożony kształt przekroju poprzecznego pasma oraz jego stosunkowo duża długość. Ramiona kątownika są chłodzone zdecydowanie szybciej niż jego wierzchołek. Zastudzenie końców pasma jest zjawiskiem powszechnym i obserwuje się je zawsze podczas walcowania tzw. wyrobów długich w starych walcowniach liniowych i nawrotnych, gdzie prędkości walcowania są stosunkowo małe. Podczas ochładzania pasma na chłodni rusztowej rozkład temperatury na przekroju poprzecznym staje się jeszcze bardziej nierównomierny. Wzrastająca nierówno-mierność rozkładu temperatury w objętości pasma jest przyczyną zmian naprężeń wewnętrznych w chłodzonych kątownikach i w efekcie ich znie-kształcenia. Konieczność stosowania operacji prostowania, wpływa na wzrost kosztów wytwarzania kątowników i prowadzi do wprowadzenia w wyrobie dodatkowych naprężeń wewnętrznych, wpływających na zwiększenie anizotropii własności mechanicznych w gotowych kształtownikach. Podczas chłodzenia pasma na chłodni, oprócz naprężeń wewnętrznych, spowodowanych nierównomiernym rozkładem temperatury w jego objętości, pojawiają się dodatkowe naprężenia wewnętrzne, wynikające ze zmian wartości współczynnika rozszerzalności cieplnej, a także w wyniku uwalniania energii podczas przemiany fazowej zachodzącej podczas chłodzenia wyrobów stalowych.

88W celu dokładnego określenia przyczyn powstawania zniekształceń wyrobów stalowych po procesie walcowania opracowano model matematyczny za pomocą, którego przewidywano stan naprężeń wewnętrznych (własnych) uwzględniających efekty energetyczne towarzyszące przemianą fazowym zachodzącym w stali podczas chłodzenia oraz wygięcie wyrobu po procesie chłodzenia. Do opracowania tego modelu niezbędna było określenie zmian pól temperatury i zjawisk zachodzących w stali podczas procesu studzenia. Opracowany nowy model pozwolił prognozować zmiany kształtownikach oraz stanu naprężeń wewnętrznych, będącego wynikiem nierównomiernego rozkładu temperatury na przekroju poprzecznym i wzdłużnym gotowego pasma w czasie ich transportu z hali walcówek do chłodni i podczas chłodzenia.


Recenzenci: prof. dr hab. inż Jerzy Herian, prof. dr hab. inż. Jan W. Pilarczyk

Termin obrony: 23.01.2007 r. Bartłomiej Pikos Temat: Analiza wpływu zmiany kształtu strefy zgniatającej ciągadła na parametry

procesu oraz własności drutów Streszczenie: Celem pracy było opracowanie różnych kształtów części zgniatającej i kalibrującej ciągadeł na podstawie wymiarów geometrycznych ciągadła stożkowego, które jest powszechnie używane w przemyśle ciągarskim. Opracowano wytyczne na podstawie, których można otrzymać ciągadła łukowe, wklęsłe i sigmoidalne zarówno z walcową oraz stożkową częścią kalibrującą. W opracowanych kształtach ciągadeł zrealizowano proces ciągnienia drutu średnio i wysokowęglowego ze średnicy 5,5 mm na średnicę 4,9 mm a następnie na średnicę 4,4 mm. Określono wpływ kształtu ciągadła na temperaturę drutu oraz naprężenie ciągnienia. Przeprowadzono badania laboratoryjne otrzymanego drutu, podczas których określono własności mechaniczne; własności technologiczne; wzdłużne naprężenia własne w warstwie wierzchniej; ilość środka smarującego; parametry struktury geometrycznej powierzchni; rozkład mikrotwardości na przekroju poprzecznym drutu; ilość cykli zmęczeniowych. Dokonano również rozbudowy istniejącego programu do procesu ciągnienia Drawing 2D o moduł umożliwiający dowolne modelowanie części zgniatającej i kalibrującej ciągadeł. Przeprowadzenie analizy wyników badań uzyskanych na podstawie symulacji w programie Drawing 2D oraz badań laboratoryjnych drutu, umożliwiło szczegółowe określenie wpływu kształtu części roboczej ciągadła na parametry procesu oraz własności ciągnionych drutów. Opracowana metoda projektowanie ciągadeł o kształcie innym niż stożkowy pozwala otrzymać narzędzia, w których ciągniony drut charakteryzuje się lepszymi własnościami.

89Promotor: prof. dr hab. inż. Jan W. Pilarczyk

Recenzenci: prof. dr hab. inż. Janusz Łuksza, AGH dr hab. inż. Zbigniew Muskalski, prof. PCz

Termin obrony: 3.04.2007 r. Tomasz Garstka Temat: Wieloparametrowa analiza pomiaru naprężeń własnych metodą Barkhausena

z zastosowaniem, sztucznych sieci neuronowych Streszczenie: Przedstawiona rozprawa doktorska zawiera wyniki badań nad zwiększeniem dokładności pomiaru naprężeń własnych nieniszczącą metodą Barkhausena w wyrobach hutniczych walcowanych na gorąco, jakie zostały przeprowadzone z zastosowaniem nowoczesnych metod inżynierii wiedzy. W pierwszej część rozprawy omówiono podział, mechanizmy powstawania oraz znaczenie istnienia naprężeń własnych w wyrobach hutniczych oraz do-konano przeglądu literaturowego dostępnych metod ich pomiaru ze szczegól-nym uwzględnieniem nieniszczącej metody magnetycznej Barkhausena. Na podstawie analizy krytycznej stanu zagadnienia, sformułowana została teza pracy, mówiąca o tym, iż dzięki zastosowaniu sztucznych sieci neuronowych możliwym jest znaczne zwiększenie dokładności wyznaczania naprężeń własnych w kształtowych wyrobach stalowych metodą Barkhausena, co pozwoli znaleźć jej szersze zastosowanie w przemyśle hutniczym. W celu udowodnienia tezy, przeprowadzono szereg badań obejmujących analizę doświadczalną bezpośredniego i pośredniego wpływu na zjawisko Barkhuausena parametrów magnesowania w postaci częstotliwości i natężenia prądu magnesującego oraz parametrów fizycznych wyrobu przedmiotu badań (stanu powierzchni i budowy mikrostrukturalnej badanego wyrobu) i geometrycznych (wymiarów poprzecznych i grubości próbek kalibracyjnych i wyrobu a także położenia głowicy pomiarowej). Następnie na podstawie przeprowadzonych analiz, opracowano modele neuronowe opisujące wpływ poszczególnych analizowanych czynników na parametry szumu Barkhausena. Również do opisu funkcji kalibracyjnych, dotychczas opisywanych za pomocą funkcji matematycznych, wykorzystano modelowanie za pomocą sieci neuronowych, dzięki czemu zwiększyła się znacznie dokładność ich opisu. Wymiernym wynikiem przeprowadzonych badań, oprócz określenia nowego sposobu doboru optymalnych parametrów magnesowania, było w głównej mierze opracowanie nowej metody kompensacji wpływu zmian stanu namagnesowania badanego wyrobu na poziom szumu Barkhausena, co jak do tej pory było jednym z głównych przyczyn występowania znacznych niedokładności pomiarowych. Na bazie tej metody zbudowano modelu neuronowy naprężeń własnych, będący syntezą neuroestymatorów analizowanych w pracy parametrów i czynników, obliczający wielkość naprężenia na podstawie parametrów szumu Barkhausena i uwzględniający

90zmiany stanu namagnesowania badanego wyrobu oraz budowy mikrostrukturalnej. Model ten został następnie praktycznie zaimplementowany w obliczeniowym programie komputerowym. Znaczącym rezultatem badań, osiągniętym w trakcie realizacji pracy, było również określenie nowego parametru szumu Barkhausena NRMS, którego wartość uzależniona jest w głównej mierze od budowy mikrostrukturalnej badanego materiału a w niewielkim stopniu od wartości naprężeń własnych. Wszystkie przeprowadzone w pracy doktorskiej badania wykonano za pomocą opracowanej i wykonanej w jej ramach aparatury badawczej, służącej do pomiaru parametrów szumu Barkhausena i dostosowanej do wykonywania pomiarów naprężeń własnych w wyrobach walcowanych kształtowych Z wykorzystaniem rezultatów osiągniętych w części doświadczalno – analitycznej oraz opracowanych narzędzi obliczeniowych i aparatury badawczej, w końcowej części pracy przeprowadzone zostały pomiary naprężeń własnych w dwóch typach wyrobów kształtowych: dwuteowniku I 40x80 oraz kątowniku L 50. Na podstawie konfrontacji uzyskanych wyników badań z wynikami badań naprężeń własnych, uzyskanymi metodą tensometryczną oraz odniesieniu ich do danych dostępnych w literaturze stwierdzono, iż uzyskane wyniki są poprawne.

Promotor: dr hab. inż. Kazimierz Jagieła, prof. PCz

Recenzenci: dr hab. inż. Józef Błachnio, prof. PB prof. dr hab inż. Henryk Dyja


Maciej Suliga Temat: Analiza teoretyczno-doświadczalna procesu ciągnienia drutów ze stali TRIP Streszczenie: W niniejszej pracy przeprowadzona została szczegółowa analiza procesu ciągnienia drutów ze stali TRIP. Głównym celem pracy było określenie wpływu struktury otrzymanej w wyniku dwustopniowej obróbki cieplnej, a szczególności efektu TRIP na własności stali oraz określenie wpływu parametrów ciągnienia, tj. wielkości gniotów pojedynczych i prędkości ciągnienia, na strukturę i własności mechaniczne drutów. Dla osiągnięcia celu pracy zrealizowano następujący zakres badań: 1) badania dylatometryczne oraz opracowanie dwustopniowej obróbki cieplnej walcówki w warunkach laboratoryjnych; 2) proces ciągnienia walcówki o strukturze typu TRIP według różnych wariantów technologicznych oraz walcówki z tej samej stali nieobrobionych cieplnie o strukturze ferrytyczno-perlitycznej; 3) badania plastometryczne; 4) badania własności mechaniczno-technologicznych; 5) badania struktury geometrycznej powierzchni drutów; 6) badania wytrzymałości zmęczeniowej ciągnionych drutów; 7) badania metalograficzne na mikroskopie optycznym i skaningowym walcówki i drutów; 8) symulacje

91procesu ciągnienia drutów ze stali TRIP z wykorzystaniem programu DRAWING 2D, w oparciu o które wyznaczono rozkłady temperatury, naprężeń ciągnienia i naprężeń własnych oraz odkształceń postaciowych w ciągnionych drutach. Do nowych, oryginalnych i ważnych wyników zamieszczonych w pracy należy zaliczyć: 1) określenie wpływu prędkości odkształcenia, zależnej od wielkości gniotu i prędkości ciągnienia na szybkość przemiany fazowej (efekt TRIP); 2) określenie wpływu efektu TRIP na własności ciągnionych drutów; 3) ocena struktury drutów ze stali TRIP po procesie ciągnienia; 4) wykazanie, że mimo bardzo małej zawartości węgla (C=0,09%) struktura stali typu TRIP pozwala na otrzymanie drutów o własnościach wytrzymałościowych zbliżonych do drutów ze stali średniowęglowej w gatunku D45, ale o zdecydowanie lepszej wytrzymałości zmęczeniowej.

Promotor: dr hab. inż. Zbigniew Muskalski, prof. PCz

Recenzenci: prof. dr hab. inż. Jan Walenty Pilarczyk prof. dr hab. inż. Janusz Łuksza

Termin obrony: 29.09.2009 r. Joanna Michalik Temat: Numeryczne i fizyczne modelowanie oraz optymalizacja stanu

termomechanicznego wlewków stalowych odlewanych sposobem ciągłym Streszczenie: Celem niniejszej pracy było opracowanie, na podstawie badań teoretycznych i eksperymentalnych, metody prognozowania i optymalizacji stanu naprężeń i odkształceń stali w maszynie do COS z uwzględnieniem obciążeń termicznych, odkształcenia metalu przez urządzenia oraz procesów relaksacji naprężeń. W pracy przedstawiono wyniki modelowania fizycznego oraz matematycznego wlewka ciągłego w maszynie COS. Rozpatrzono problem modelowania za pomocą MES stanu naprężeń i odkształceń w stali podczas ciągłego odlewania w maszynie typu łukowego. Model matematyczny oparto o teorię dyslokacji, pozwalającej uwzględnić historię zmiany stanu naprężeń i odkształceń a zweryfikowano na podstawie modelowania fizycznego na symulatorze GLEEBLE 3800. Model ten uwzględnia procesy powstawania i relaksacji naprężeń termicznych. W pracy przedstawiono także analizę wybranych parametrów procesu ciągłego odlewania stali. Badania numeryczne przeprowadzono dla wlewka ze stali St3S. Do przeprowadzenia symulacji wykorzystano opracowany program komputerowy oparty o metodę elementów skończonych. Warunki badań dobrano na podstawie rzeczywistych danych pobranych z jednej z hut polskich.

Promotor: prof. dr hab. inż. Andriy Milenin

Recenzenci: prof. dr hab. inż. Roman Kuziak,

92dr hab. inż. Jan Jowsa, prof. PCz

Termin obrony: 3.07.2007 r. – obecnie pracuje w Katedrze Zarządzania Produkcją i Logistyki

Marcin Kwapisz Temat: Badanie procesu walcowania pakietowego aluminium i opracowanie modelu

rozwoju mikrostruktury i własności mechanicznych Streszczenie: Metoda walcowania pakietowego blach (ARB – Accumulative Roll-Bonding) została zaproponowana przez grupę japońskich naukowców z Uniwersytetu w Osace. Polega ona na równoczesnym walcowaniu dwóch (lub więcej) pasm ułożonych w pakiet, które w wyniku dużego gniotu (50%) ulegają połączeniu. Po walcowaniu z gniotem o takiej wartości, wytwarzany materiał ma wysokość równą wysokości pojedynczego pasma przed odkształceniem. Następnie tak otrzymany materiał ponownie jest przecinany na dwie części i przygo-towywany do kolejnego walcowania. Cykl ten jest powtarzany do uzyskania odpowiedniego, dużego odkształcenia. Jest to jeden z nielicznych procesów należących do grupy procesów SPD (Severe Plastic Deformation – bardzo duże odkształcenie plastyczne), który pozwala na uzyskanie materiału w ilości przemysłowej. Na wielkość ziarna, własności mechaniczne i jakość połączenia warstw w procesie ARB duży wpływ mają rozkłady temperatury, stanu naprężeń i odkształceń w paśmie podczas walcowania. Celem pracy było opracowanie, na podstawie badań doświadczalnych, symulacji numerycznych, fizycznego modelowania oraz modelu rozwoju mikrostruktury i własności mechanicznych, odpowiedniej technologii procesu walcowania pakietowego aluminium umożliwiającej uzyskanie materiału o znacznie wyższych własnościach wytrzymałościowych. W pracy przedstawiono badania nad procesu walcowania pakietowego aluminium w walcarce laboratoryjnej duo. Początkowo zastosowano walcowanie na gładkiej beczce. Przeprowadzone badania umożliwiły zaprojek-towanie wykroju skrzynkowego, co zapewniło uzyskanie równomiernego gniotu na szerokości walcowanego pasma, a także spowodowało znacznie lepsze łączenie się warstw odkształcanego metalu. W pracy przedstawiono również wyniki badań symulacji numerycznych procesu walcowania pakietowego ARB, wykonanych za pomocą programu Forge3®. Na podstawie symulacji numerycznych potwierdzono skuteczność walcowania w zapro-ponowanym wykroju z przepełnieniem. Walcując pakiet w wykroju skrzynkowym z przepełnieniem wyeliminowano defekty powstające na krawędziach pasma, co dało możliwość zrealizowania większej ilości przepustów w porównaniu z konwencjonalną metodą ARB. Materiał po kolejnych przepustach walcowania pakietowego ARB poddano badaniom własności mechanicznych: umownej granicy plastyczności R0,2 [MPa], wytrzymałości na rozciąganie Rm [MPa] i wydłużenia A [%]. Przeprowadzono również badania mikrostrukturalne.

93Na podstawie wykonanych badań stwierdzono skuteczność procesu pakietowego walcowania blach ARB jako metody umożliwiającej uzyskanie materiału o znacznie wyższych własnościach wytrzymałościowych – umowna granica plastyczności wzrosła o około 350%, a wytrzymałość na rozciąganie o około 120% w stosunku do materiału wyjściowego. W materiale osiągnięto także znaczne rozdrobnienie struktury. Na podstawie przeprowadzonych badań laboratoryjnych, symulacji numerycznych procesu walcowania pakietowego ARB oraz wyników fizycznego modelowania przy użyciu symulatora procesów metalurgicznych GLEEBLE 3800 opracowano matematyczny model rozwoju mikrostruktury i zmian własności mechanicznych podczas procesu walcowania pakietowego aluminium. Uzyskane zależności pozwalają przewidywać średnią wielkość ziarna aluminium w zależności od wartości odkształcenia rzeczywistego oraz temperatury. Ponadto możliwe jest określenie wartości umownej granicy plastyczności R0,2 oraz wytrzymałości na rozciąganie Rm w zależności od wielkości odkształcenia, prędkości odkształcenia oraz temperatury. Opracowane modele może być wykorzystane do dalszych badań procesu ARB oraz opracowania technologii produkcji materiałów o nowych, znacznie lepszych własnościach mechanicznych.

Promotor: dr hab. inż. Dmytro Svyetlichnyy, prof. AGH

Recenzenci: dr hab. inż. Janusz Majta, prof AGH prof. dr hab. inż. Henryk Dyja

Termin obrony: 11.07.2007 r. Grzegorz Stradomski Temat: Modelowanie procesów rozwoju mikrostruktury podczas regulowanego

walcowania prętów ze stali konstrukcyjnej spawalnej w ciągłej walcowni bruzdowej

Streszczenie: Na potrzeby pracy opracowano technologię walcowania normalizującego prętów okrągłych, którą zastosowano w ciągłych walcowniach bruzdowych. Zastosowanie tej technologii jest niezwykle trudne warunkach walcowania bruzdowego, gdyż czasy przerw pomiędzy poszczególnymi klatkami walcowniczymi są niezwykle krótkie. W ramach pracy opracowano również matematyczny model rozwoju mikrostruktury dla stali z gatunku S355. Przeprowadzone badania fizyczne dały odpowiedz na pytanie, jakie następują zmiany mikrostruktury w trakcie zarówno procesu walcownia klasycznego jak i normalizującego. Na tej podstawie stwierdzono, że zastosowanie zaproponowanej technologii gwarantuje bardzo znaczne rozdrobnienie wielkości ziarna do zakresu 11 ÷ 6,65 µm (udziały około 50%) co wpływa na znaczną poprawę własności mechanicznych gotowych wyrobów. Dodatkowa analiza sposobu chłodzenia gotowych wyrobów wykazała, że stosując

94dodatkowe chłodzenie już po procesie walcownia czyli de facto wyrobów gotowych możliwe jest nie tylko zachowanie bardzo pozytywnych zmian strukturalnych, ale również następuje dalsze rozdrobnienie wielkości ziarna oraz zmiany charakteru wydzieleń. Uzyskanie przemiany ferrytu przedeutektoidalnego – w odmianę idiomorficzną gwarantująca niezwykle wysokie własności mechaniczne jest szczególnie ważnym osiągnięciem pracy. Uzyskane wyniki połączenia obu technologii pozwala na obniżenie wielkości ziarna prawie o 300% poniżej tego, które jest uzyskiwane dzięki zastosowaniu mikrododatków. Kolejnym wymiernym efektem pracy jest również znaczne obniżenie kosztów produkcji dzięki wyeliminowaniu czaso i energochłonnego procesu jakim jest wyżarzanie normalizujące.


Recenzenci: dr hab. inż. Jadwiga Lis, prof. PCz prof. dr hab. inż. Jerzy Pacyna z AGH

Termin obrony: 7.02.2008 r. Andrzej Stefanik Temat: Wpływ parametrów procesu walcowania z wzdłużnym podziałem pasma na

kryterium rozdziału żył Streszczenie: Celem pracy było określenie wpływu temperatury, prędkości walcowania pasma oraz geometrii zastosowanych do rozdzielania rolek w procesie walcowania wielożyłowego z wzdłużnym podziałem pasma na wartość znormalizowanego kryterium Cockrofta-Lathama, zastosowanego podczas oceny możliwości rozdzielania pasma na poszczególne żyły. W ramach prowadzonych badań określono również zakres granicznych wartości znormalizowanego kryterium Cockrofta-Lathama wyznaczonych w próbie rozciągania próbek z karbem, do prognozowania rozdzielania pasma dla procesu walcowania. W pracy przeprowadzono analizę numeryczna procesu walcowania dwużyłowego z wzdłużnym podziałem pasma, dla zmiennych parametrów fizycznych oraz geometrycznych procesu. Do badań wykorzystano stal BSt500S, powszechnie stosowana do wytwarzania prętów żebrowanych. Pierwszy etap badań obejmował analizę teoretyczna procesu rozdzielania pasma ukształtowanego wstępnie w wykroju rozcinającym. Ustalono etapy rozdzielania pasma w rolkach rozdzielających. Dokonano identyfikacji głównych parametrów procesu walcowania wielożyłowego, wpływających na rozdzielenie pasma na osobne żyły. Na podstawie uzyskanych wyników badań wybrano metody umożliwiające wyznaczenie granicznych wartości kryterium rozdziału. Wartości znormalizowanego kryterium Cockrofta-Lathama, dla których następuje utrata ciągłości materiału, wyznaczono stosując metoda

95porównawcza podczas próby jednoosiowego rozciągania próbek z karbem w warunkach laboratoryjnych. Do wyznaczenia rzeczywistych wartości znormalizowanego kryterium Cockrofta-Lathama, dla których następuje rozdzielenie żył podczas procesu walcowania z wzdłużnym podziałem pasma zastosowano metodę odwrotna. Badania przeprowadzono dla procesu dwużyłowego walcowania prętów żebrowanych o średnicach 16 mm oraz 20 mm. Następnie ustalono zależności pomiędzy wartościami granicznymi znormalizowanego kryterium Cockrofta-Lathama uzyskanymi w warunkach laboratoryjnych, a wartościami granicznymi kryterium rozdziału żył wyznaczonymi w warunkach przemysłowych. Określono wpływ wybranych parametrów fizycznych – temperatury (w zakresie 900÷1100°C) i prędkości walcowania pasma (w zakresie 3÷9 m/s) oraz geometrycznych – średnicy (dla rolek o średnicy 154 mm, 164 mm oraz 174 mm), kąta rozwarcia rolki rozdzielającej ( dla kątów od 80° do 100°) oraz prześwitu miedzy rolkami (w zakresie 1,0÷1,8 mm) na wartość znormalizowanego kryterium Cockrofta-Lathama. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że zmniejszenie temperatury walcowanego pasma sprzyja procesowi rozdzielania na osobne żyły, natomiast zmiana prędkości walcowania w zakresie 3÷9 m/s nie wpływa istotnie na zdolność do rozdziału pasma w rolkach rozdzielających. Poprawę warunków rozdzielania pasma w rolkach rozdzielających można uzyskać stosując mniejsze odstępy pomiędzy rolkami rozdzielającymi lub stosując rolki rozdzielające o większym kacie rozwarcia. Zastosowanie rolek rozdzielających o większej średnicy ułatwia rozdzielenie pasma.


Recenzenci: prof. dr hab. inż. Zbigniew Pater dr hab. inż. Zbigniew Muskalski, prof. PCz


Jacek Michalczyk Temat: Teoretyczna i doświadczalna analiza nowych sposobów wyciskania tulei

głębokich Streszczenie: W projekcie przedstawiono wyniki rozwiązania problemu występującego przy produkcji stalowych tulei głębokich (H/d>2,5) z pełnych wstępniaków. Podstawowym problemem podczas produkcji głębokich tulei z dnem np. przy wykonywaniu tulei poprzez przeciwbieżne wyciskanie jest to, że stempel pracuje w bardzo trudnych warunkach (wysoka temperatura i wysokie naciski jednostkowe), co powoduje obniżenie jego trwałości i częste uszkodzenia. Z tego powodu głębokie tuleje produkuje się, poprzez co najmniej dwa zabiegi technologiczne. Wiąże się to z koniecznością zbudowania dwóch stanowisk

96technologicznych(często używania dwóch pras), co znacznie podwyższa koszt produkcji, jej pracochłonność a przede wszystkim obniża wydajność. Zaproponowane przez autora nowe sposoby otrzymywania tulei łączą w sobie znane oraz specyficzne schematy płynięcia metalu w procesach wyciskania, a ich celem jest spowodowanie: podwyższenia trwałości pracy narzędzi roboczych, podwyższenia wydajności produkcji, obniżenia jej kosztów, zmniejszenia strat materiału oraz obniżenia wielkości sił wyciskania. Analizowane sposoby polegają na jednoczesnym przeciwbieżnym i współ-bieżnym wyciskaniu dającym w efekcie półwyrób w postaci tulei z trzonem oraz dwustronnej tulei. Są to znane sposoby obróbki plastycznej pełnych wstępniaków. Właśnie te schematy są zastosowane w nowych sposobach jako pierwsze stadium otrzymywania głębokich tulei z dnem. Drugie stadium w procesach wyciskania jest dość specyficznym schematem odkształcenia, polegającym na formowaniu gotowej ścianki tulei z powstałego w pierwszym stadium trzonu oraz grubościennej tulei. Łączenie ze sobą różnych schematów wyciskania zarówno w pierwszym jak i w drugim stadium procesu pozwoliło na podniesienie intensywności odkształceń a podzielenie strumienia płynięcia i zmiana kierunku płynięcia metalu spowodowały lokalne wzrosty temperatury w wyniku intensyfikacji odkształceń, co wywołało spadek wartości sił potrzebnych do jednooperacyjnego wyciskania głębokich tulei. Następnie poddano analizie różne warianty prędkości procesu, stopnia odkształcenia wynikającego z geometrii ruchomego pierścienia i jego kąta stożkowatości oraz średnicy dolnego stempla dla czterech wartości temperatur a następnie określono ich wpływ na siłę wyciskania. Wstępna analiza procesów polegała na komputerowych symulacjach w programie FORGE®2D. Jako materiał modelowy zastosowano stal 45. Proces przeprowadzano z różnymi prędkościami narzędzi: (25, 50, 100, 200, 300 mm/s), w temperaturach: (850, 950, 1050, 1150°C), dla różnych stopni odkształcenia: (ε = 0,25; 0,35; 0,5; 0,6; 0,8 - Dg/Dd=2; 1,6; 1,33; 1,14) oraz dla kątów stożkowatości ruchomego pierścienia: (2β=1200, 1400, 1600). Wyznaczono maksymalne siły wyciskania, wykresy zależności siły wyciskania od wymienionych parametrów oraz maksymalne wartości nacisków metalu na stempel w zależności od analizowanych parametrów. W trakcie analizy określono również wielkości stref wzrostu lokalnych temperatur i ich wartości, które są efektem intensyfikacji odkształceń i intensywności prędkości odkształceń, czego skutkiem jest obniżenie sił nacisku metalu na narzędzia i zmniejszenie siły wyciskania. W celu fizycznego modelowania procesu zbudowano stanowisko badawcze składające się narzędzia, którego działanie zapewnia przeprowadzenie analizowanego schematu odkształceń oraz nowoczesnej prasy wytrzymałościowej typu ZWICK Z100. Materiałem modelowym do wyciskania tulei w przyrządzie był ołów. W narzędziu przeprowadzono operacje wyciskania otrzymując tuleje o całkowitej wysokości H=150mm, średnicy zewnętrznej Dz=50 mm, średnicy wewnętrznej Dw= 40 mm, grubości ścianek 5 mm i grubości dna 5 mm. Otrzymano również wykresy zależności siły P[kN] od drogi stempla S[mm] i porównano je z wykresami z symulacji komputerowych.

97Promotor: prof. inż. Witalij Dewiatow

Recenzenci: prof. dr hab. inż. Henryk Dyja dr hab. inż. Andrzej Gontarz

Termin obrony: 15.07.2008 r. Konrad Laber Temat: Modelowanie i optymalizacja procesów regulowanego walcowania

i kontrolowanego chłodzenia wyrobów walcowni bruzdowych Streszczenie: Na podstawie przeprowadzonej analizy literatury oraz badań własnych związanych z procesami regulowanego walcowania i kontrolowanego chłodzenia wyrobów walcowni bruzdowych autor sformułował następującą tezę naukową pracy: „Nie zmieniając dotychczasowego układu wykrojów w procesie walcowania ciągłego prętów można spełnić warunki walcowania normalizującego, poprzez wprowadzenie przyspieszonego chłodzenia pasma w końcowej fazie procesu walcowania, co zapewni uzyskanie rozdrobnionej mikrostruktury i poprawę własności mechanicznych prętów po walcowaniu, w stosunku do wytwarzanych w sposób tradycyjny”. Celem pracy było opracowanie metodyki optymalizacji procesu walcowania normalizującego w warunkach walcowni ciągłej prętów, bez zmiany stosowanego układu wykrojów, na podstawie badań numerycznych i fizycznego modelowania. W pracy przedstawiono wyniki matematycznego oraz fizycznego modelowania procesu regulowanego (normalizującego) walcowania prętów okrągłych gładkich o średnicy 38 mm ze stali konstrukcyjnej S355J2G3 (wg. PN-EN 10025), dla warunków jednej z walcowni prętów. Do zrealizowania celu pracy i udowodnienia tezy naukowej wykorzystano komputerowy program SortRoll służący do prognozowania płynięcia metalu podczas walcowania w wykrojach, opracowany w Instytucie Modelowania i Automatyzacji Procesów Przeróbki Plastycznej Politechniki Częstochowskiej. Modelowanie matematyczne zostało uzupełnione badaniami ekspery-mentalnymi przeprowadzonymi w warunkach laboratoryjnych, zgodnie z obliczoną historią odkształcenia i zmianami temperatury, przeniesionymi z modelu matematycznego. W pierwszym etapie badań przeprowadzono numeryczną symulację dla warunków aktualnie stosowanej technologii walcowania prętów okrągłych gładkich. Celem tych badań było odwzorowanie oraz określenie rozkładu temperatury oraz parametrów odkształcenia w materiale, w trakcie rzeczywistego procesu walcowania. W drugim etapie badań podjęto próbę modyfikacji istniejącej technologii pod kątem możliwości zastosowania walcowania normalizującego, polegającą na wprowadzeniu przyspieszonego chłodzenia wodnego w końcowej fazie procesu. Celem tego etapu pracy było zbadanie wpływu zastosowania

98przyspieszonego chłodzenia na rozkład temperatury, parametry odkształcenia oraz własności badanego materiału. Wyznaczone w badaniach numerycznych parametry posłużyły następnie jako wstępne dane do fizycznego odwzorowania procesów regulowanego walcowania oraz kontrolowanego chłodzenia przy wykorzystaniu symulatora procesów metalurgicznych GLEEBLE 3800. Z materiału poddanego fizycznej symulacji procesu walcowania wykonano próbki, które posłużyły do przeprowadzenia badań mikrostruktury oraz własności mechanicznych. W ostatnim etapie pracy dokonano analizy wpływu regulowanego (normalizującego) walcowania prętów na parametry energetyczno-siłowe tego procesu. Na podstawie wyników przeprowadzonych badań została opracowana teoretyczno-doświadczalna metodyka optymalizacji parametrów procesów regulowanego walcowania oraz kontrolowanego chłodzenia dla wybranego asortymentu walcowni bruzdowych, zapewniająca uzyskanie wyrobów gotowych o żądanej mikrostrukturze i własnościach mechanicznych. Przedstawione w pracy wyniki badań teoretycznych oraz doświadczalnych mogą stanowić podstawę do opracowania technologii procesu walcowania normalizującego prętów okrągłych gładkich w skali przemysłowej. Opracowana metodyka optymalizacji procesów regulowanego walcowania i kontrolowanego chłodzenia pozwoli na zmniejszenie kosztów wdrażania technologii wytwarzania nowego asortymentu prętów w walcowniach bruzdowych, w wyniku możliwości znacznego ograniczenia ilości tzw. próbnych walcowań.

Promotor: prof. dr hab. inż. Andriy Milenin

Recenzenci: prof. dr hab. inż. Andrzej Nowakowski, prof. dr hab. inż. Henryk Dyja

Termin obrony: 15.07.2008 r. Sylwester Sawicki Temat: Teoretyczne i doświadczalne aspekty walcowania prętów żebrowanych

platerowanych stalą odporną na korozję Streszczenie: W pracy pokazano badania teoretyczne i doświadczalne dotyczące walcowania pręta bimetalowego w wykroju owalnym przedgotowym i wykroju gotowym żebrowanym. Pręty żebrowane bimetalowe mogą być wytwarzane w walcowniach bruzdowych średnich i małych z wcześniej wytworzonego bimetalowego wsadu. Wytwarzanie prętów żebrowanych z warstwą zewnętrzną ze stali odpornej na korozję jest procesem skomplikowanym i wiąże się z wieloma problemami technologicznymi, z których do najważniejszych należą uzyskanie wsadu bimetalowego o właściwej wytrzymałości złącza w obszarze połączenia rdzenia z warstwą platerującą oraz zapewnienie równomiernego płynięcia plastycznego obydwu warstw

99bimetalu podczas procesu walcowania. Modelowanie numeryczne procesu walcowania przeprowadzono w dwóch etapach. W pierwszym etapie modelowano walcowanie okrągłego pasma bimetalowego w wykroju przedgotowym owalnym płaskim i gotowym żebrowanym. Pasmem wejściowym do walcowania w wykroju przedgotowym był pręt okrągły bimetalowy o średnicy 22 mm. Zewnętrzna warstwa pręta bimetalowego stanowiła od 17 do 34% całego pola przekroju poprzecznego. Warstwę platerująca zdefiniowano jako stal odporną na korozję X2CrNi18-10. Na rdzeń pręta zastosowano stal C45E. W drugim etapie badań przeprowadzono modelowanie numeryczne walcowania w wykroju gotowym żebrowanym otrzymanego pasma bimetalowego przedgotowego. Kolejnym etapem pracy było wytworzenia wsadu bimetalowego. Pręty bimetalowe były zgrzewane wybuchowo. Rdzeniem wsadu był pręt stalowy C45E natomiast jako warstwę zewnętrzną zastosowałem rurę ze stali odpornej na korozję X2CrNi18-10. Przygotowane zestawy były zasypywane materiałem wybuchowym. Po procesie zgrzewania otrzymałem pręt bimetalowy z bardzo dobrym połączeniem warstw bimetalu. Następnie na podstawie badań teoretycznych pręty bimetalowe walcowałem w warunkach doświadczalnych na walcarce laboratoryjnej.


Recenzenci: prof. dr hab. inż. Jan Kazanecki dr hab. inż. Sebastian Mróz, prof. PCz



Pracownicy samodzielni:


M.dr h.c. prof. Henryk Dyja urodził się 12 listopada 1946 roku w Choroniu koło Częstochowy. Z wykształcenia jest meta-lurgiem. Po ukończeniu studiów w 1971 roku na Wydziale Metalurgicznym Politechniki Częstochowskiej podjął pracę w Zakładzie Przeróbki Plastycznej Metali tej uczelni jako asystent stażysta. W latach 1974÷1977 był słuchaczem Studium Doktoranckiego na Wydziale Metalur-gicznym Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, gdzie uzyskał stopień doktora nauk technicznych. W 1977 roku został adiunktem. W 1990 roku na Wydziale Metalurgicznym Politechniki Częstochowskiej uzyskał stopień doktora

habilitowanego nauk technicznych. W 1992 roku został mianowany profesorem nadzwyczajnym Politechniki Częstochowskiej. W 1998 roku Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej nadał dr. hab. inż. Henrykowi Dyi tytuł profesora nauk technicznych. W styczniu 2000 r. Minister Edukacji Narodowej i Sportu powołał go na stanowisko profesora zwyczajnego. W latach 1996÷1999 był kierownikiem Katedry Przeróbki Plastycznej Metali, a od r. 1999 pełni funkcję dyrektora Instytutu Modelowania i Automatyzacji Procesów Przeróbki Plastycznej. Prof. Henryk Dyja został dwukrotnie uhonorowany przez uczelnie zagraniczne tytułem doktora honoris causa – w r. 2001 przez Państwową Akademię Metalurgiczną Ukrainy w Dniepropietrowsku, a w r. 2004, jako pierwszy Polak, przez Państwowy Uniwersytet Technologiczny – Moskiewski Instytut Stali i Stopów. W 2001 roku prof. Henryk Dyja został członkiem Akademii Nauk Szkół Wyższych Ukrainy. Przebywał na wielu stażach naukowych, m.in. w Stanach Zjednoczonych, Brazylii, Szwecji, Belgii, Wielkiej Brytanii, Rosji, Chinach, Czechach i na Ukrainie. Przez dwie kadencje w latach 1990÷1996 był prodziekanem ds. nauki, a w kadencjach 1996÷1999, 1999÷2002, 2005÷2008 i 2008÷2012 dziekanem Wydziału Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej (dawniej Wydział Metalurgii i Inżynierii Materiałowej). W kadencji 2002÷2005 pełnił funkcję Rektora Politechniki Częstochowskiej. Jest członkiem Senatu PCz od 1990 roku, członkiem Komitetu Metalurgii, był członkiem Komitetu Nauki o Materiałach PAN oraz wielu towarzystw naukowych i technicznych, m.in. European Scientific Association Metal Forming w Paryżu, Wire Association International w Bostonie oraz Iron&Steel Society w Warrendale. Był członkiem zarządu Oddziału SITPH w Częstochowie. Od r. 2004 jest członkiem Rady Naukowej Instytutu Metalurgii Żelaza im. Stanisława Staszica w Gliwicach,

101a w kadencji 2007÷2010 członkiem Centralnej Komisji ds. Tytułu i Stopni Naukowych. Przez wiele lat pełnił funkcję prezesa Zakładowego Koła SITPH przy Politechnice Częstochowskiej. W latach 2001÷2005 był prezesem Częstochowskiego Oddziału Towarzystwa Naukowego Organizacji i Kierownictwa. Był organiza-torem wielu konferencji naukowych i naukowo-technicznych oraz bierze w nich czynny udział zarówno w kraju, jak i za granicą. Od 2003 r. jest członkiem Komitetu Redakcyjnego Archives of Metallurgy – Archiwum Metalurgii przy Polskiej Akademii Nauk Komitetu Metalurgii w Krakowie, od marca 2008 r. członkiem Rady Redakcyjnej czasopisma Hutnicke Listy (Czechy), od kwietnia 2009 r. członkiem Kolegium Naukowo-Redakcyjnego czasopisma „Problems of Mechanics International Scientific Journal” (Tbilisi, Gruzja), wydawanego przez Międzynarodową Federację do Współpracy Nauk o Maszynach i Mechanizmach w Tbilisi IFToMMa „Problemy mechaniki”, a od marca 2010 r. członkiem Doradczego Kolegium Redakcyjnego czasopisma ukraińskiego "Metallurgical and Mining Industry" wydawanego przez "Ukrmetallurginform" Scientic and Technical Agency Ltd. Dorobek naukowy prof. H. Dyi obejmuje ponad 650 prac opublikowanych i ponad 250 opracowań i projektów niepublikowanych. Opublikował 15 książek i mono-grafii, około 90 rozdziałów w książkach, ponad 100 artykułów w czasopismach zagranicznych i ponad 100 w czasopismach polskich. Ponad 60 jego artykułów zamieszczono w materiałach konferencji krajowych i ponad 280 – konferencji międzynarodowych. Prof. H. Dyja jest również autorem 5 patentów i 10 wniosków racjonalizatorskich. Wypromował 17 doktorów, z czego 3 uzyskało stopnie naukowe doktora habilitowanego. Opracował 14 recenzji w postępowaniu o uzyskanie tytułu naukowego profesora, także 11 recenzji w postępowaniu o uzyskanie stanowiska profesora, a także 7 recenzji w postępowaniu o uzyskanie stopnia doktora habilitowanego, 32 recenzji i opinii w postępowaniu o uzyskanie stopnia naukowego doktora, 10 recenzji książek i monografii i kilkadziesiąt recenzji wydawniczych do czasopism i materiałów konferencyjnych. Opracował i wdrożył do przemysłu kilkadziesiąt rozwiązań technologicznych z zakresu procesów przeróbki plastycznej. Za swoją działalność dydaktyczno-wychowawczą, naukową i organizacyjną był wielokrotnie nagradzany nagrodami, m.in. 7-krotnie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu, z czego 4-krotnie za książki – monografie naukowe oraz Rektora Politechniki Częstochowskiej. Jest Kawalerem Orderu Odrodzenia Polski.

Prof. dr hab. inż. Jan W. Pilarczyk – urodził się 14.02.1945 r. w Dąbrówce, w województwie śląskim. Studia wyższe ukończył 1970 r. na Wydziale Metalurgicznym Politechniki Częstochowskiej uzyskując dyplom magistra inżyniera metalurga ze specjalnością przeróbka plastyczna metali. Bezpośrednio po ukończeniu studiów, jako stypendysta naukowy, podjął pracę w Katedrze Przeróbki Plastycznej Metali na Wydziale Metalurgicznym. W roku 1978 r. obronił pracę doktorską, a w roku 1997 obronił pracę habilitacyjną pt.: „Analiza

102przyczyn zmian własności drutów ciągnionych konwencjonalnie i w ciągadłach ciśnieniowych”. W roku 1998 został zatrudniony na stanowisku profesora nadzwyczajnego w Instytucie Modelowania i Automatyzacji Procesów Przeróbki Plastycznej. W latach 1983÷1984 odbył staż w Laboratorium Metalurgii Uniwersytetu w Delft w zakresie badań tekstury i substruktury ferrytu i cementytu a w latach 1989÷1990 i 2003 był zatrudniony jako profesor wizytujący na Wydziale Metalurgii i Inżynierii Materiałowej Katolickiego Uniwersytetu w Leuven (KULeuven) w Belgii. W czasie ostatniego pobytu w tym ośrodku w roku 2003 przygotowano wspólne projekty badawcze z zakresu opanowania produkcji drutów ze stali TRIP w Polsce. W latach 2004÷2006 był kierownikiem projektu badawczego KBN dotyczącego tych stali realizowanego wspólnie z prof. E. Aernoudt i prof. B. Verlindenem z KU Leuven. W czasie pracy w Politechnice Częstochowskiej, w ramach działalności naukowej, specjalizuje się w teorii i technologii procesów przeróbki plastycznej metali w szczególności procesów ciągnienia drutów, prętów i rur. Jest współautorem 8 patentów i 3 wniosków racjonalizatorskich. Współpracował i współpracuje z ośrodkami naukowymi w kraju i zagranicą oraz bierze czynny udział w konferencjach naukowych międzynarodowych (Czechy, Słowacja, Holandia, Belgia, Anglia, Irlandia, Meksyk, Korea Południowa, Japonia, Chiny, Brazylia, USA, Indie) i krajowych. Prace z zakresu wpływu ciągnienia hydrodynamicznego na własności drutów ze stali wysokowęglowych zaprezentowane przez prof. Pilarczyka na 66 Międzynarodowej Konferencji Wire Association International w Charlotte w USA w 1996 roku zostały nagrodzone jako najlepsze artykuły roku z zakresu drutów stalowych i otrzymały nagrodę „Honorable Mention Award” i „Alan B. Dove Medal”. W roku 2004 jako drugi Polak i siódmy Europejczyk otrzymał prestiżową nagrodę organizacji ciągarskiej Wire Association International „Mordica Memorial Award” za wkład w rozwój światowego przemysłu ciągarskiego. Opracował wiele stanowisk i urządzeń badawczo-dydaktycznych. Był promotorem 50 prac dyplomowych magisterskich i 10 inżynierskich. Opracował instrukcje do ćwiczeń laboratoryjnych z „Teorii Procesów Przeróbki Plastycznej” i jest współautorem 10 skryptów. W latach 1999÷2002 był członkiem Senatu Politechniki Częstochowskiej, przewodniczącym Senackiej Komisji ds. Współpracy z Zagranicą, prodziekanem ds. nauki Wydziału Metalurgii i Inżynierii Materiałowej oraz, kierownikiem Zakładu Wyrobów Metalowych w IMiAPPP. W roku 2001 był promotorem doktoratu honoris causa Politechniki Częstochowskiej nadanego prof. Etienne Aernoudt z Katolickiego Uniwersytetu w Leuven. Współpraca ta zaowocowała m.in. podpisaniem umowy w ramach programu Socrates, która umożliwiła 50 studentom naszej Uczelni zrealizowanie ich prac w tym renomowanym ośrodku w latach 2001÷2005. W okresie swojej pracy w Politechnice Częstochowskiej, został wielokrotnie nagrodzony m.in.: 29 razy Nagrodami Rektora PCz oraz za książkę „Steel Tire Cord Technology”, Nagrodą Ministra, Złotym Krzyżem Zasługi (1991) Srebrną Odznaką Honorową.

103Dr hab. inż. Zbigniew Muskalski, prof. PCz, urodził się 29.04.1951 r. w Częstochowie. Studia wyższe ukończył w 1973 roku na Wydziale Elektrycznym, po czym podjął pracę na Wydziale Metalurgicznym Politechniki Częstochowskiej w Zakładzie Przeróbki Plastycznej Metali. Stopień doktora nauk technicznych uzyskał w 1998 roku, a doktora habilitowanego nauk technicznych w 2004 roku. W 2005 roku został mianowany profesorem nadzwyczajnym Politechniki Częstochowskiej. Jego specjalności naukowe to: metalurgia, technologie materiałowe oraz modelowanie matematyczne procesów

przeróbki plastycznej metali. W latach 2002÷2008 był kierownikiem Zakładu Wyrobów Metalowych w Instytucie Modelowania i Automatyzacji Procesów Przeróbki Plastycznej, a od 2008 r. jest prodziekanem ds. Studiów Niestacjonarnych. Wypromował 1 doktora nauk technicznych i ponad 40 magistrów i inżynierów. Był recenzentem 2 prac habilitacyjnych oraz 3 prac doktorskich w tym 1 zagranicznej. Jego dorobek naukowy obejmuje: 1 monografię, współautorstwo 2 książek, 156 publikacji, 4 patenty, 24 prace naukowe i naukowo-badawcze, w tym 5 grantów finansowanych przez KBN. Jest członkiem Sekcji TPPP Komitetu Metalurgii PAN, Wire Association International – Poland Chapter i SITPH.

Dr hab. inż. Sebastian Mróz, prof. PCz, urodził się 15.07.1974 r. w Blachowni k/Częstochowy. Studia wyższe ukończył na Wydziale Metalurgii i Inżynierii Materiałowej PCz w 1998 r. w zakresie przeróbki plastycznej metali. W 2002 r. obronił pracę doktorską, uzyskując stopień doktora nauk technicznych, a stopień doktora habili-towanego uzyskał w 2008 roku. Po uzyskaniu stopnia doktora nauk technicznych został zatrudniony na stanowisku adiunkta w IMiAPPP, gdzie pracuje nadal. Od stycznia 2010 r. jest zatrudniony na stanowisku profesora nadzwyczajnego. W dotychczasowej pracy naukowej

zajmował się zagadnieniami walcowania prętów jednorodnych i bimetalowych w wykrojach, jak również projektowaniem i modelowaniem procesu walcowania prętów z wzdłużnym rozdzielaniem pasma. Jest autorem lub współautorem ponad 120 prac naukowych opublikowanych w czasopismach krajowych i zagranicznych oraz prezentowanych na wielu konferencjach naukowych. Uczestniczył w realizacji wielu projektów badawczych i celowych oraz kilkunastu pracach badawczych zleconych bezpośrednio z zakładów przemysłowych. Uzyskane wyniki zrealizowanych badań zostały wdrożone w wiodących krajowych hutach.

104Dr hab. inż. Anna Kawałek, prof. PCz urodziła się 16.04.1964 r. w Przemyślu. Studia wyższe ukończyła na Wydziale Metalurgicznym Politechniki Częstochowskiej w 1987 r. w zakresie metaloznawstwo i obróbka cieplna, a w 1989 w zakresie przeróbki plastycznej metali. W 2001 r. obroniła pracę doktorską, uzyskując stopień doktora nauk technicznych, a stopień doktora habilitowanego uzyskała w 2009 roku. Po uzyskaniu stopnia doktora nauk technicznych została zatrudniona na stanowisku adiunkta w Instytucie Modelowania i Automatyzacji Procesów Przeróbki Plastycznej, gdzie pracuje nadal. Od paździer-

nika 2008 r. pełni funkcję Kierownika Zakładu Modelowania Procesów Przeróbki Plastycznej w Instytucie Modelowania i Automatyzacji Procesów Przeróbki Plastycznej. W dotychczasowej pracy naukowej zajmowała się zagadnieniami teorii i technologii procesów walcowania wyrobów płaskich oraz zastosowaniem zaawansowanych metod numerycznych do wspomagania projektowania tych procesów. Jest autorem lub współautorem ponad 120 prac naukowych opubli-kowanych w czasopismach krajowych i zagranicznych oraz prezentowanych na wielu konferencjach naukowych. Brała udział w realizacji wielu projektów badawczych, celowych oraz prac zleconych bezpośrednio z zakładów przemysłowych.

Dr hab. inż. Dariusz Rydz, prof. PCz urodził się 01.03.1972 r. w Częstochowie. Studia wyższe ukończył na Wydziale Metalurgii i Inżynierii Materiałowej Politechniki Częstochowskiej w 1997 r. w zakresie przeróbki plastycznej metali. W 2001 r. obronił pracę doktorską, uzyskując stopień doktora nauk technicznych, a stopień doktora habilitowanego uzyskał w 2009 roku. Obecnie jest zatrudniony na stanowisku profesora nadzwyczajnego i pełni funkcję zastępcy Dyrektora w Instytucie Modelowania i Automatyzacji Procesów Przeróbki Plastycznej na Wydziale Inżynierii Procesowej, Materia-

łowej i Fizyki Stosowanej. Jest również kierownikiem Zakładu Przetwórstwa Metali Nieżelaznych. W dotychczasowej pracy naukowej zajmował się zagadnieniami walcowania płaskich wyrobów jednorodnych i bimetalowych. Jest autorem i współautorem 2 monografii i ponad 70 publikacji zamieszczonych w czasopismach krajowych i zagranicznych, oraz materiałach konferencyjnych, a także prac naukowo-badawczych z zakresu przeróbki plastycznej a w szczególności z walcownictwa. Był promotorem 26 prac magisterskich i inżynierskich. Od roku 2002 jest też członkiem Rady Wydziału Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej, a od 2009 członkiem Senatu Politechniki Częstochowskiej.

105Dr inż. Teresa Bajor jest absolwentką AGH. Na Wydziale Metali Nieżelaznych ukończyła studia wyższe i studia doktoranckie. W 2004 roku obroniła pracę doktorską na temat: Wpływ orientacji krystalograficznej na naprężenie bliźniakowania w monokryształach RSC i uzyskała stopień doktora nauk technicznych z dziedziny Inżynieria Materiałowa. Jest autorem publikacji w czasopismach krajowych i zagranicznych z zakresu inżynierii materiałowej, przeróbki plastycznej oraz zarządzania i organizacji produkcji.

Dr inż. Grzegorz Banaszek, pracuje na stanowisku adiunkta w IMiAPPP PCz od 2002. Specjalizuje się w modelowaniu i technologii procesów kuźniczych. W roku 2001 odbył staż naukowy w Narodowej Metalur-gicznej Akademii Ukrainy w Dniepropietrowsku. W latach 2000÷2009 został sześciokrotnie uhonorowany Zespołową Nagrodą Rektora PCz I-go stopnia oraz trzykrotnie II-go stopnia za cykl publikacji związanych z modelowaniem teoretycznym i fizycznym procesów przeróbki plastycznej. Jest autorem i współautorem 94 publikacji naukowych i jednej monografii, za którą otrzymał indywidualną

nagrodę Rektora III-go stopnia. Brał udział w czterech projektach badawczych. Był promotorem 11 prac inżynierskich i 9 magisterskich.

Dr inż. Szymon Berski, pracuje na stanowisku adiunkta w IMiAPPP PCz. Pracę naukową rozpoczął w Instytucie w roku 2000, specjalizuje się w modelowaniu i technologii procesów wyciskania prętów bimetalowych. Z tego zakresu prowadzi również zajęcia dydaktyczne. Jest autorem i współautorem 73 publikacji naukowych. Za osiągnięcia naukowe pięciokrotnie został nagrodzony Zespołową Nagrodą Rektora Politechniki Częstochowskiej za cykl publikacji dotyczących metod matematycznego modelowania. Brał udział w konferencjach krajowych i zagranicznych. Był promotorem 9 prac magisterskich i 2 inżynierskich. Dr inż. Rafał Dobrakowski, w 1997r. ukończył Wydział Elektryczny PCz – specjalność Systemy Pomiarowe i Sterowania. W 2001r. rozpoczął studia doktoranckie na WIPMiFS. W 2007r. obronił pracę doktorską pt.: „Wpływ efektu energetycznego wywołanego przemianą fazową na rozkład i stan naprężeń wewnętrznych w chłodzonym kątowniku”. Zajmuje się technologiami informatycznymi w procesach przeróbki plastycznej, systemami wspomagania zarzą-dzania przedsiębiorstwem, systemami czasu rzeczy-wistego w procesach automatyzacji.

106Dr inż. Tomasz Garstka, absolwent Wydziału Elektrycznego PCz. Od 2001 roku pracuje na Wydziale Inżynierii Procesowej Materiałowej i Fizyki Stosowanej gdzie w 2007 roku obronił pracę doktorską. Specjalizuje się w pomiarach i automatyzacji procesów produkcyjnych oraz badaniach naprężeń własnych metodą magnetyczną Barkhausena. Z tego zakresu opublikował 35 publikacji. Dwukrotnie otrzymał Nagrodę Rektora PCz. Jest Członkiem Komisji Metrologii PAN O/Katowice, SEP oraz PIIB. Dr inż. Marcin Janik, absolwent Wydziału Elektrycznego Politechniki Częstochowskiej. Od 2000 roku pracuje na Wydziale Inżynierii Procesowej Materiałowej i Fizyki Stosowanej, gdzie w 2005 roku obronił pracę doktorską. Specjalizuje się w modelowaniu matematycznym procesów przepływu ciepła, krzepnięcia metali, mechaniki płynów, pól elektromagnetycznych oraz zjawisk mechanicznych w procesie ciągłego odlewania stali. Jest autorem 35 publikacji. Dwukrotnie otrzymał Zespołową Nagrodę Rektora PCz. Dr inż. Marcin Knapiński, urodził się 21 stycznia 1970 r. w Częstochowie. Studia wyższe ukończył na Wydziale Elektroniki Politechniki Wrocławskiej w 1994 r. W tym samym roku podjął pracę jako asystent naukowy w Politechnice Częstochowskiej. W 2001 r. obronił pracę doktorską, uzyskując stopień doktora nauk technicznych. Obecnie jest zatrudniony na stanowisku Adiunkta w Instytucie Modelowania i Automatyzacji Procesów Przeróbki Plastycznej. Jest autorem lub współautorem ponad 130 prac naukowych.

Dr inż. Marlena Krakowiak – absolwentka Wydziału Metalurgii i Inż. Materiałowej PCz (1997 r.). W 2004 roku obroniła pracę doktorską na temat: Optymalne warunki odkształcania w stanie półciekłym stopów aluminium uzyskiwanych metodą magnetohydrodynamiczną, uzyskując stopień doktora nauk technicznych. Od 2005 roku Pracuje na stanowisku adiunkta w IMiAPPP. Jest autorką i współautorką ponad 35 prac naukowych dotyczących w głównej mierze przeróbki plastycznej metali (procesy wyciskania i kucia), w tym metali nieżelaznych.

107Dr inż. Marcin Kwapisz, urodził się 28 kwietnia 1978 r. w Częstochowie. Studia wyższe ukończył na Wydziale Metalurgii i Inżynierii Materiałowej Politechniki Często-chowskiej w 2003 r. w zakresie przeróbki plastycznej metali oraz komputeryzacji procesów produkcyjnych. W 2007 r. obronił pracę doktorską, uzyskując stopień doktora nauk technicznych. Obecnie jest zatrudniony na stanowisku adiunkta w Instytucie Modelowania i Auto-matyzacji Procesów Przeróbki Plastycznej. Jest autorem lub współautorem 25 prac naukowych.

Dr inż. Robert Kruzel, pracuje na stanowisku adiunkta w IMiAPPP PCz od 1999r. Specjalizuje się w teorii i technologii procesów przeróbki plastycznej i inżynierii materiałowej, w tym w szczególności procesów wytwarzania drutów, prętów i rur, metodą ciągnienia oraz walcowania. Jest autorem i współautorem ponad 85 publikacji naukowych. Był promotorem ponad 30 prac inżynierskich i magisterskich. Jest członkiem w Polskim Komitecie Normalizacji (KT nr 126 ds. Rur Stalowych) oraz w Europejskim Komitecie Normalizacji (CEN), należy do „SITPH” od 1992r. oraz WAI.

Dr inż. Konrad Laber, urodził się 29 lipca 1977 r. w Zawierciu. W 2001 r. ukończył studia wyższe na Wydziale Metalurgii i Inż. Materiałowej PCz. Odbył staż przemysłowy w Hucie Zawiercie S.A. W 2008 r. obronił pracę doktorską, uzyskując stopień doktora nauk technicznych w zakresie metalurgii. Jest autorem i współautorem ponad 20 prac naukowych opubliko-wanych i prezentowanych na wielu konferencjach krajo-wych i zagranicznych. Uczestniczył w realizacji projektów badawczych i celowych oraz pracach zleconych bezpośrednio przez zakłady przemysłowe.

Dr inż. Elżbieta Łabuda – pracuje w PCz od 1971 r.; zastępca Dyrektora IMiAPPP od 2002 do chwili obecnej; pełniła funkcję Prodziekana Wydziału IPMiFS ds. Studiów Zaocznych; zainteresowania: przeróbka plastyczna – walcownictwo; autorka i współautorka ponad 50 publi-kacji, 2 monografii i 2 skryptów oraz wielu prac niepublikowanych; promotor ponad 60 prac dyplomowych inżynierskich i magisterskich; członek Rady Wydziału; działaczka SITPH; wyróżniona Nagrodami Zespołowymi JM Rektora PCz; odznaczona Srebrnym Krzyżem Zasługi, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Medalem Staszica,

Medalem za Długoletnią Pracę w PCz, Złotą i Srebrną Odznaką SITPH i NOT.

108Dr inż. Jacek Michalczyk – w roku 1999 ukończył PCz na Wydziale Budownictwa i otrzymał tytuł magistra inżyniera o specjalności Konstrukcje Budowlane Inżynierskie. W roku 2001 rozpoczął pracę w IMiAPPP PCz na stanowisku asystenta oraz studia doktoranckie. W czerwcu 2008 r. obronił rozprawę doktorską nt. Teoretyczna i doświadczalna analiza nowych sposobów wy-ciskania tulei głębokich. Obszarem zainteresowań badaw-czych jest poszukiwanie nowych rozwiązań technolo-gicznych z zakresu wyciskania i kucia. Jest autorem i wpółautorem 35 publikacji o zasięgu krajowym i zagranicznym o raz 6 zgłoszeń patentowych.

Dr inż. Sylwester Sawicki, urodził się 16 listopada 1979 r. w Myszkowie. W 2004 r. ukończył studia wyższe na Wydziale Metalurgii i Inżynierii Materiałowej Politechniki Częstochowskiej. W 2009 r. obronił pracę doktorską, uzyskując stopień doktora nauk technicznych w zakresie metalurgii. Obecnie jest zatrudniony na stanowisku adiunkta naukowego w IMiAPPP. Jest autorem i współ-autorem kilkunastu prac naukowych krajowych i zagra-nicznych. Dr inż. Andrzej Stefanik, urodził się 19 grudnia 1977 r. w Myszkowie. Studia wyższe ukończył na Wydziale Metalurgii i Inżynierii Materiałowej PCz w 2003 r. na kierunku metalurgia. W 2008 r. obronił pracę doktorską, uzyskując stopień doktora nauk technicznych. Jest autorem lub współautorem ponad 50 prac naukowych opub-likowanych w czasopismach krajowych i zagranicznych oraz prezentowanych na wielu konferencjach naukowych. Uczestniczył w realizacji projektów badawczych i celo-wych oraz pracach badawczych zleconych bezpośrednio z zakładów przemysłowych.

Dr inż. Grzegorz Stradomski, pracownik IMiAPPP od roku 2008. Specjalizuje się w zjawiskach mikro-strukturalnych zachodzących w materiałach odkształ-canych plastycznie. W roku 2008 obronił z wyróżnieniem pracę doktorką pt.: Modelowanie procesów rozwoju mikrostruktury podczas regulowanego walcowania prętów ze stali konstrukcyjnej spawalnej w ciągłej walcowni bruzdowej. Od szeregu lat współorganizator, a od roku 2009 organizator, cyklicznie odbywającej się Międzynarodowej Sesji Studenckiej.

109Dr inż. Maciej Suliga, urodził się 22.04.1978r. w Czę-stochowie. Pracuje na stanowisku adiunkta w IMiAPPP Politechniki Częstochowskiej od 2008r. W 2002 roku uzyskał tytuł magistra inżyniera, specjalność przeróbka plastyczna metali. W 2007 roku obronił pracę doktorską pt.: Analiza teoretyczno-doświadczalna procesu ciągnienia drutów ze stali TRIP. Specjalizuje się w teorii i technologii procesów przeróbki plastycznej i inżynierii materiałowej. Jest autorem kilkudziesięciu publikacji, głównie z zakresu procesów wytwarzania drutów. Dr inż. Piotr Szota, urodził się 3.03.1975 r. w Często-chowie. Studia wyższe ukończył na Wydziale Metalurgii i Inżynierii Materiałowej Politechniki Częstochowskiej w 2000 r. w zakresie przeróbki plastycznej metali. W 2005 r. obronił pracę doktorską, uzyskując stopień doktora nauk technicznych. Obecnie jest zatrudniony na stanowisku adiunkta w Instytucie Modelowania i Auto-matyzacji Procesów Przeróbki Plastycznej. Jest autorem lub współautorem ponad 70 prac naukowych. Dr inż. Sylwia Wiewiórowska, urodzona 20 grudnia 1972 roku w Częstochowie. Absolwentka Politechniki Częstochowskiej, Wydziału Metalurgii i Inżynierii Materiałowej. W roku 2003 obroniła pracę doktorską na temat „Wpływ parametrów procesu przeróbki plastycznej na własności stopu BAg7”. Dotychczas była autorem i współ-autorem 70 opracowań z zakresu przeróbki plastycznej metali żelaznych i nieżelaznych.

110Byli pracownicy:

Z-ca prof. mgr inż. Stanisław Turski – (1895÷1973) Dziekan Wydziału Metalurgicznego (1956÷1960), Kierownik Katedry Przeróbki Plastycznej Metali (1957÷1961), Kierownik Zakładu Walcownictwa (1954÷1955) Urodzony 8.08.1895 r. w Ry-czówku. Po studiach rozpoczyna pracę w hucie w Czę-stochowie. Zajmuje różne stanowiska, między innymi asystenta w wydziale walcowni, z-cy kierownika, i w końcu, do 1939 r., kierownika walcowni. W czasie okupacji zostaje zatrudniony na wykańczalni walcowni. W 1946 r., jako dyrektor techniczny huty,

organizuje produkcję w zdewastowanym zakładzie. W okresie 1949÷1954 prowadzi inwestycje w Dąbrowie Górniczej, hucie „Zawiercie”, „Andrzej” i „Bobrek”, polegające na budowie i rozruchu różnych walcowni. Od 1954 do 1961 r. pracuje w Katedrze Przeróbki Plastycznej Metali. W latach 1956÷1960 pełni funkcję dziekana Wydziału Metalurgii.

Prof. mgr inż. Marian Schneider – (1899÷1969) Prorektor Politechniki Częstochowskiej (1957÷1958), Kierownik Katedry Przeróbki Plastycznej Metali (1956÷1957), Kierownik Zakładu Walcownictwa (1955÷1956) Urodził się 22.03.1899 r. w Stryju. Był wybitnym uczonym i wszechstronnym, doświadczonym praktykiem. Studia rozpoczął w 1922 r. na Politechnice Lwowskiej. W 1936 r. uzyskał dyplom na Wydziale Hutniczym Akademii Górniczej. W okresie okupacji niemieckiej uczył w Szkole Mechanicznej w Krakowie. Po wyzwoleniu powrócił do pracy w przemyśle i jako doświadczony fachowiec. W 1955 r.

objął kierownictwo Katedry Przeróbki Plastycznej na PCz. Za aktywną działalność na polu nauki, za zasługi położone w dziedzinie rozwoju polskiego hutnictwa, został odznaczony Krzyżem Kawalerskim OOP i uhonorowany tytułem Zasłużonego Hutnika PRL.

Prof. mgr inż. Mikołaj Kowalewski (1902÷1990) Prorektor Politechniki Częstochowskiej (1967÷1969), Kierownik Katedry Przeróbki Plastycznej Metali (1961÷1971). Urodził się 17.11.1902 r. w Dąbrowicy na Polesiu. Zmarł 21.09.1990r. Po licznych i bogatych doświadczeniach na polu nauki oraz pracy w przemyśle w 1961 r. rozpoczął pracę na Politechnice Częstochowskiej. 19.09.1964 r. Rada Państwa nadała mu tytuł profesora nadzwyczajnego. Profesor pełnił liczne funkcje – m.in. był pełnomocnikiem rektora ds. nauki (1965/66÷1966/67) oraz prorektorem ds. nauki

111(1967/68÷1968/69). Udało mu się zrealizować praktyki zagraniczne (na Zachód) dla około 370 osób, w większości studentów uczelni. Prof. M. Kowalewski za swe liczne zasługi został wyróżniony wieloma prestiżowymi odznaczeniami.

Doc. dr inż. Antoni Chojkowski Kierownik Katedry Przeróbki Plastycznej Metali (1976÷1977). Urodzony 8.08.1923 r. w Krakowie. W 1949 r. uzyskał stopień magistra nauk technicznych i inżyniera metalurgii po złożeniu egzaminu dyplomowego z dziedziny metaloznawstwa. Przez wiele lat pracował w Hucie Batory. Stopień naukowy doktora nauk technicznych nadała mu Rada Wydziału Metalurgicznego AGH w 1970 r. Od 1972 pracował na stanowisku docenta w Instytucie Technologii Metali Politechniki Częstochowskiej, był też kierownikiem

Katedry Przeróbki Plastycznej. Opublikował kilka artykułów o tematyce technologicznej z dziedziny przeróbki plastycznej, jako współautor uzyskał 2 patenty dotyczące obróbki cieplnej blach transformatorowych oraz zgłosił 44 projekty racjonalizatorskie przyjęte do wykorzystania w Hucie Batory. Jest autorem książki „Walcowanie blach grubych”.

Prof. dr inż. Bogdan Golis – Dziekan Wydziału Metalurgicznego (1987÷1990); Kierownik Katedry Przeróbki Plastycznej Metali (1988÷1996); Urodzony 18.05.1937 r. w Łowiczu. Po ukończeniu Technikum Mechaniczno-Elektrycznego w Łowiczu podejmuje studia na Politechnice Częstochowskiej, które ukończył w 1960 roku ze stopniem mgr inż. metalurga o specjalności przeróbka plastyczna. W 1960 roku podejmuje pracę w fabryce Drutu i Wyrobów z Drutu w Gliwicach. Zajmuje kolejno stanowiska technologa w ciągarni, kierownika planowania

produkcji, zastępcy szefa produkcji. W 1967 zostaje przeniesiony służbowo do Centralnego Laboratorium Przemysłu Wyrobów Metalowych w Zabrzu na stanowisko kierownika pracowni wyrobów z drutu, kierownika Zakładu Wyrobów z Drutu. Za osiągnięcia w pracy był wielokrotnie nagradzany m.in. Nagrodą Zespołową I stopnia, przyznaną przez Komitet Nagród Państwowych, w dziedzinie techniki. Tytuł profesora nadzwyczajnego uzyskuje w 1985 roku będąc pracownikiem Ośrodka Badawczo-Rozwojowego „Polmetal” w Krakowie, Oddział Zabrze (dawne CLPWM). W 1987 roku zostaje przeniesiony przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego do pracy w Politechnice Częstochowskiej. Dotychczasowy dorobek publikacyjny, jako autora i współautora dotyczy teorii i technologii wytwarzania drutu i wyrobów z drutu. Z tego zakresu opublikował ponad 170 prac w czasopismach krajowych i zagranicznych. Ściśle współpracował z przemysłem. Mocno zaangażowany w działalność promującą osiągnięcia polskie w zakresie ciągarstwa poza granicami kraju, a szczególnie z Międzynarodową Organizacją Ciągarską (WAI – USA). W 1999 roku, jako pierwszemu Polakowi w historii WAI, przyznano Profesorowi główne, honorowe odznaczenie, jakim jest

112„Mordica Memorial Award” i nagrodę The Allan B. Dove Award (1997 r.) Jest współzałożycielem Polskiego Oddziału WAI z siedzibą w Politechnice Częstochowskiej. W ostatnim czasie za swą działalność odznaczony został: Medalem Edukacji Narodowej (2003 rok) i Krzyżem Kawalerskim OOP (2004 r.).

Prof. dr hab. inż. Fryderyk Knap – Prodziekan ds. nauki Wydziału Metalurgicznego (1987÷1990); Kierownik Katedry Przeróbki Plastycznej Metali (1971÷1973) oraz (1977÷1987); Dyrektor Instytutu Technologii Metali (1973÷1979). Urodził się 10.11.1938 r. w Jangrocie k/Olkusza. Pracował na Wydziale Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej od roku 1961. W roku 1968 uzyskał stopień doktora nauk technicznych, a w 1971 został powołany na stanowisko docenta. W 1992 roku uzyskał stopień naukowy doktora habilitowanego, a w roku 2000 tytuł

profesora. Na dorobek naukowy i dydaktyczny prof. Knapa składają się liczne publikacje, w tym 65 indywidualnych, wiele referatów wygłoszonych na konferencjach międzynarodowych i krajowych, 10 patentów i wzorów użytkowych, dwie monografie, jeden skrypt opracowany indywidualnie oraz 6 skryptów zespołowych, 27 prac wykonanych dla potrzeb przemysłu. Specjalizował się w teorii i technologii procesów przeróbki plastycznej, a zwłaszcza procesów ciągnienia drutów, prętów i rur.

Dr hab. inż. Leonid N. Lesik, prof. PCz (1941÷2002). Urodził się 18.07.1941 r. w Doniecku (Ukraina). W 1964 r. ukończył studia wyższe na Wydziale Metalurgicznym Politechniki Donieckiej, uzyskując tytuł inżyniera metalurga i podjął tam pracę. W latach 1976÷1977 odbył staż naukowy w znanym na całym świecie ośrodku badawczym Imperial College of Science and Technology w Londynie. W latach 1986÷1989 pracował jako docent w Katedrze Przeróbki Plastycznej Metali Politechniki Częstochowskiej. 27.10.1998 r. na Wydziale Metalurgii

i Inżynierii Materiałowej odbyło się jego kolokwium habilitacyjne. Od 1.10.2000 r. został powołany na stanowisko profesora w Instytucie Modelowania i Auto-matyzacji Procesów Przeróbki Plastycznej. We wrześniu 2002 roku objął stanowisko Zastępcy Dyrektora i jednocześnie Kierownika Zakładu Modelowania Procesów Metalurgicznych. Prof. L. Lesik specjalizował się w modelowaniu, teorii i technologii walcowania wyrobów walcowni bruzdowych, w tym bimetalowych prętów. Włożył duży wkład w rozwój polskiego hutnictwa przez udział w wielu projektach badawczych realizowanych dla polskich hut. Zmarł nagle 3.12.2002 r.

113Prof. dr hab. inż. Bogdan Skalmierski – urodził się 19.03.1930 r. w Warszawie. Studia ukończył w 1956 roku na Wydziale Mechanicznym Politechniki Śląskiej. Stopień doktora nauk technicznych uzyskał w 1961 roku, a doktora habilitowanego w 1963 roku. Tytuł profesora nadzwyczajnego otrzymał w 1972 roku, a profesora zwyczajnego w 1988 roku. Działalność naukowo-dydaktyczną rozpoczął w Katedrze Mechaniki Technicznej Politechniki Śląskiej w 1954 roku. Na tej uczelni pełnił wiele zaszczytnych funkcji. W 1986 roku przeniósł się do

pracy na Politechnice Częstochowskiej, gdzie został wicedyrektorem Instytutu Mechaniki i Podstaw Konstrukcji Maszyn. W IMiAPPP podjął pracę w 2002 roku. Działalność naukową koncentrował m.in. na: zagadnieniach wytrzymałości materiałów i teorii sprężystości (głównie teorii powłok). Profesor stworzył szkołę naukową w dziedzinie stosowalności teorii procesów stochastycznych w mechanice. Jest autorem wielu książek i publikacji oraz 10 patentów. Za swą działalność otrzymał wiele nagród i wyróżnień, m.in.: Krzyżem Komandorskim, Oficerskim i Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. W uznaniu zasług Senat PCz nadał mu godność Doktora Honoris Causa (29 listopada 1997r.).

Prof. dr hab. inż. Andriy Milenin ukończył studia inżynierskie z wyróżnieniem na Wydziale Techno-logicznym Instytutu Metalurgicznego w Dnepropetrovsku (Ukraina) w 1988 r., uzyskując tytuł inżyniera metalurga o specjalności plastyczna przeróbka metali, gdzie podjął pracę. W 1991 r. obronił pracę doktorską, a w 2001 roku – habilitacyjną. W 2003 roku otrzymał tytuł naukowy profesora nauk technicznych (Kijów, Ukraina), który został uznany w Polsce (2003 r. Warszawa, Polska). Od 2002 roku pracował na Wydziale Inżynierii Procesowej, Materiałowej

i Fizyki Stosowanej Politechniki Częstochowskiej. Autor wielu oprogramowań komputerowych dla modelowania procesów plastycznej przeróbki z wykorzys-taniem metody elementów skończonych. W latach 1996÷2001 pracował jako konsultant naukowy firmy Quantor-Soft (Moskwa, Rosja). Za swa działalność otrzymał wiele nagród i wyróżnień. Jest członkiem European Scientific Association for Material Forming (ESAFORM) oraz Wire Association International (WAI). Obecnie pracuje w krakowskiej AGH.

Dr hab. inż. Dmytro Svyetlichnyy, prof. PCz – kierownik Zakładu Automatyzacji Procesów IMiAPPP w 2005 roku; w 2004 r. na Wydziale Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej odbyło się kolokwium habilitacyjne n.t.: „Zastosowanie technik teorii sterowania i sztucznych sieci neuronowych w modelowaniu on-line walcowania wyrobów płaskich”. Ukończył studia z wyróżnieniem na Wydziale Elektrotechnicznym Kryvorozhskiego Gorno-Rudnego

114Instytutu w Krzywym Rogu (Ukraina) w 1980 roku, uzyskując tytuł inżyniera elektryka o specjalności napędy elektryczne i automatyzacja zakładów przemysłowych. W latach 1988-2000 pracował w Narodowej Metalurgicznej Akademii Ukrainy, gdzie w 1990 roku obronił pracę doktorską. W latach 1997÷2000 na zaproszenie Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie przebywał na stażu naukowym w tej uczelni, gdzie obecnie pracuje. W latach 2003÷2005 pracował w IMiAPPP. Za działalność naukową otrzymał zespołową nagrodę Rektora Politechniki Częstochowskiej.

Dr hab. inż. Kazimierz Jagieła, prof. PCz. – urodził się 10.03.1949 r. w Częstochowie. Ukończył studia w 1972 r. na Wydziale Elektrycznym PCz uzyskując tytuł mgr inż. elektryka – specjalność elektrotechnika przemysłowa. Pracę doktorską obronił w 1978 r. (AGH – Wydział Elektrotechniki, Automatyki i Elektroniki), a stopień doktora habilitowanego uzyskał w 1999 r. (Wydział Elektromechaniczny – Politechnika Lwowska). Od roku 2000 jest profesorem nadzwyczajnym PCz. Jest autorem licznych publikacji poświęconych zautomatyzowanym

układom napędowym stosowanym w hutnictwie oraz jakości energii elektrycznej, 3 patentów i wielu prac dla przemysłu hutniczego i maszynowego. Od marca 2003 roku pełnił funkcję Zastępcy Dyrektora IMiAPPP i kierownika Zakładu Automatyzacji Procesów. Za działalność zawodową i społeczną otrzymał wiele nagród i odznaczeń państwowych (Złoty Krzyż Zasługi) oraz stowarzyszeniowych (m.in. Złota Odznaka Honorowa SEP, Złota Odznaka Honorowa NOT).

Dr inż. Jarosław Markowski urodził się 10.12.1962 r. w Częstochowie. Całe swoje zawodowe życie związał z Wydziałem Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej i przemysłem hutniczym, zwłaszcza z Hutą Częstochowa i Hutą im. T. Sendzimira w Krakowie. W IMiAPPP przepracował ponad 20 lat. Tytuł doktora nauk technicznych w dziedzinie Metalurgia uzyskał w 1998 r. Po roku pracy w Instytucie odbył służbę wojskową, którą wykorzystał do podniesienia swoich umiejętności z zakresu informatyki, a zwłaszcza budowy

sieci komputerowych. Dzięki temu był inicjatorem informatyzacji całego Wydziału. Przyczynił się do wdrożenia nowoczesnych programów kompute-rowych służących modelowaniu matematycznemu procesów metalurgicznych. Był współorganizatorem nowoczesnego w skali światowej laboratorium modelowania fizycznego procesów metalurgicznych. Wyniki swoich badań opublikował w ponad 100 pracach naukowych. Brał czynny udział w konferencjach krajowych i międzynarodowych. Współpracował z wieloma uczelniami w kraju i za granicą. Został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi i wielokrotnie był wyróżniany Nagrodami Rektora PCz. Miał przed sobą wiele perspektyw i planów związanych z dalszym rozwojem naukowo-badawczym. Zmarł nagle 19.01.2008r.

115POZOSTALI BYLI NAUCZYCIELE AKADEMICCY mgr inż. Zbigniew Błażejowski dr inż. Czesław Cichoń dr inż. Łukasz Cieślak mgr inż. Janusz Denis dr inż. Tomasz Dyl dr inż. Kazimierz Franusiak dr inż. Marek Gała prof. dr hab. inż. Aleksander Gałkin dr hab. inż. Mirosław Głowacki dr inż. Barbara Głut doc. dr inż. Joachim Jońca dr inż. Józef Kobic dr hab. inż. Bogumił Konodyba-Szymański dr inż. Paweł Korczak mgr inż. Zygmunt Korek dr inż. Wacław Kowalczyk

dr inż. Bogusław Kukuryk dr hab. inż. Jan Kusiak mgr inż. Jarosław Matachowski dr inż. Joanna Michalik mgr inż. Krystyna Mielczarek prof. dr hab. inż. Zbigniew Misiołek dr inż. Marek Piekarski prof. dr hab. inż. Maciej Pietrzyk dr inż. Bartłomiej Pikos dr inż. Józef Radecki doc. dr Kazimierz Rytel dr inż. Wojciech Sobczyński mgr inż. Daniel Stoiński mgr inż. Rafał Włudzik mgr inż. Kazimierz Wrzesień

POZOSTALI BYLI PRACOWNICY mgr inż. Stefan Bidas Alicja Chałubek Zofia Dudek inż. Stanisław Gardas mgr Beata Gorgoń mgr inż. Wojciech Górak mgr inż. Stanisław Kasprzyk mgr inż. Marian Kempiński

Mirosław Kik mgr inż. Marian Łakomy mgr Edyta Peryga mgr Marek Rembisz mgr Katarzyna Sikorska mgr inż. Henryk Skorek Maria Szczerba Stefan Zwolski

INSTYTUT INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ



Dyrektor: prof. dr hab. inż. Zygmunt Nitkiewicz

Zastępcy dyrektora: dr hab. inż. Józef Iwaszko, prof. PCz dr inż. Zbigniew Bałaga

Sekretariat: mgr inż. Olga Karwala, samodzielny referent

ZAKŁAD BIOMATERIAŁÓW I INŻYNIERII POWIERZCHNI Kierownik: dr hab. inż. Józef Jasiński, prof. PCz Adiunkci: dr inż. Tadeusz Frączek

dr inż. Małgorzata Lubas dr inż. Michał Szota

St. technik: Anna Piaszczyk

ZAKŁAD METALOZNAWSTWA Kierownik: dr hab. inż. Andrzej Lis, prof. PCz Adiunkci: dr inż. Cezary Kolan

dr inż. Paweł Wieczorek St. specjalista: mgr inż. Jerzy Kupczyk

mgr inż. Eustachy Kluza

ZAKŁAD PROJEKTOWANIA I BADANIA MATERIAŁÓW Kierownik: dr hab. inż. Zbigniew Stradomski, prof. PCz Adiunkci: dr inż. Renata Caban

dr inż. Grzegorz Golański dr inż. Krzysztof Sławuta

St. Mistrz: Jerzy Maźniak

117

ZAKŁAD MATERIAŁÓW SPIEKANYCH I KOMPOZYTÓW Kierownik: dr inż. Agata Dudek Profesor zwyczajny: prof. dr hab. inż. Zygmunt Nitkiewicz Profesor nadzwyczajny: dr hab. inż. Józef Iwaszko, prof. PCz Adiunkci: dr inż. Barbara Kucharska

dr inż. Zbigniew Bałaga dr inż. Monika Gwoździk

ZAKŁAD MATERIAŁÓW CERAMICZNYCH Kierownik: dr inż. Anna Zawada Profesor nadzwyczajny: dr hab. inż. Katarzyna Braszczyńska-Malik Adiunkci: dr inż. Iwona Przerada St. Specjalista: mgr inż. Henryk Stokłosa

Pracownicy Instytutu Inżynierii Materiałowej (2010), od lewej: M. Szota, Z. Nitkiewicz, A. Zawada,

Z. Bałaga, A. Piaszczyk, A. Dudek, R. Caban, T. Frączek, O. Karwala, I. Przerada, J. Kupczyk, C. Kolan, L. Jeziorski, G. Golański, S. Stachura, J. Iwaszko, A. Lis, J. Jasiński, H. Stokłosa, K. Sławuta,

Z. Stradomski

118

DDoktoranci Instytutu Inżynierii Materiałowej (2010) od lewej: A. Wrońska, M. Dryja, A. Wróbel,

E. Wijata, J. Kamieniak A. Brodziak, M. Szafarska, M. Kapica, K. Kaczmarek, E. Kulej , P. Podsiad, M. Bugara, M. Olejnik, J. Jasiński

KRÓTKI RYS HISTORYCZNY

Początki Instytutu związane są z osobą profesora Mikołaja Dubowickiego, który w 1951 r. rozpoczął wykłady z Metaloznawstwa w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Częstochowie. On też w latach 1952÷56 był pierwszym kierownikiem powstałej na Wydziale Metalurgicznym, Katedry Metaloznawstwa i Obróbki Cieplnej. W tym czasie Katedrę zasilili nowo wypromowani asystenci w osobach mgr inż.: R.Wojtczak, S. Iskierka, S. Stachura, F. Szkoda, L. Jeziorski, A. Lubuśka.

W latach 1956÷67 Katedrą kierował wybitny specjalista z dziedziny metaloznawstwa, z przedwojennej MSD (Mechanicznej Stacji Doświadczalnej COP–u), prof. Władysław Haczewski. Stworzono podwaliny działalności naukowo–badawczej, które w latach 1964÷66 zaowocowały pierwszymi doktoratami; dr inż. L. Jeziorskiego, dr inż. F. Szkody, dr inż. Stefanii Stachury, dr inż. S. Iskierki.

Po śmierci Profesora W. Haczewskiego kierownictwo Katedry przejął prof. Stefan Balicki – przedwojenny specjalista z Laboratorium Badawczego w Fabryce Armat w Starachowicach. Jego wielki czar osobisty i pracowitość sprawiły, że Katedra zaczęła szybko się rozrastać, a stworzona baza dydaktyczno–naukowa pozwoliła na wypromowanie w 1971r. pierwszych 23 absolwentów specjalności „Metaloznawstwo i Obróbka Cieplna”. W kolejnych latach szeregi pracowników dydaktycznych i naukowych zasilali najzdolniejsi absolwenci, a nad prawidłowym rozwojem Katedry czuwali kierownicy: doc. dr inż. F. Szkoda, a następnie prof. dr hab. inż. S. Stachura. W latach 1980÷2002 kierownikiem Katedry był prof. dr inż. L. Jeziorski. W tym czasie kwalifikacje kadry naukowej pozwoliły przekształcić Katedrę w Instytut Inżynierii Materiałowej (1991 r.).

119Obszary zainteresowań oraz prowadzonych eksperymentów objęły, poza materiałami metalicznymi, materiały ceramiczne, polimerowe oraz kompozytowe. Nastąpił intensywny rozwój działalności naukowej ukierunkowanej na problematykę materiałową, rozwijaną początkowo tematami i zadaniami centralnie sterowanych problemów węzłowych, a w ostatnich latach licznymi projektami badawczymi finansowanymi przez KBN oraz ze środków Unii Europejskiej. Od 2002 r. do chwili obecnej funkcję dyrektora Instytutu pełni prof. dr hab. inż. Zygmunt Nitkiewicz.

W Instytucie Inżynierii Materiałowej od 1969 roku działa bardzo prężnie Koło Naukowe Metaloznawców, umożliwiając studentom zdobywanie doświadczenia w zakresie rozwiązywania konkretnych, aktualnych problemów naukowo-technicznych, występujących w różnych branżach przemysłu. Członkowie Koła mogą poszczycić się znaczącymi, licznymi nagrodami uzyskanymi w konkursach krajowych i zagranicznych.

W styczniu 2004 r. znaczącym wydarzeniem było nadanie tytułu Doktora Honoris Causa Politechniki Częstochowskiej profesorowi dr. inż. Leopoldowi Jeziorskiemu.

Uroczystość nadania tytułu Doktora Honoris Causa Politechniki Częstochowskiej profesorowi dr inż. Leopoldowi Jeziorskiemu (od lewej: prof. Leopold Jeziorski,

prof. Jerzy Siwka, prof. Zygmunt Nitkiewicz)

Inżynieria Materiałowa, była pierwszym kierunkiem w Politechnice Częstochowskiej, którego władze wyraziły gotowość poddania się ocenie przez Komisję Akredytacyjną Uczelni Technicznych (KAUT). W celu oceny poziomu naukowego oraz jakości kształcenia na naszym kierunku, w dniach 3÷5 marca 2003 r. wizytował nas zespół oceniający KAUT-u w składzie:

− prof. Leszek Dobrzański (Politechnika Śląska) – przewodniczący, − prof. Jerzy Sieniawski (Politechnika Rzeszowska) – sekretarz, − prof. Andrzej Zieliński (Uniwersytet Gdański).

120Komisja Akredytacyjna Uczelni Technicznych przyznała kierunkowi

Inżynieria Materiałowa najwyższą z ocen i akredytację na kolejnych 5 lat. Rok później, Inżynieria Materiałowa była oceniana przez Państwową Komisję

Akredytacyjną (PKA) uzyskując bardzo dobrą ocenę jakości kształcenia. Po pięciu latach, w grudniu 2009 r. kierunek ponownie był oceniany przez Pańswową Komisję Akredytacyjną. Nie znamy jeszcze oficjalnych wyników, ale w podsumowaniu wizyty, przewodniczący Komisji – prof. Zbigniew Kierzkowski, jak i jej członkowie (prof. Marek Hetmańczyk, prof.Mieczysław Jurczyk) wypowiedzieli wiele pochwał odnoście ocenianych aspektów procesu kształcenia w naszym Instytucie. Szczególną uwagę zwrócono na wysoki poziom naukowy prac prowadzonych przez pracowników kierunku Inżynieria Materiałowa.

Od czasu pierwszych obron prac magisterskich na kierunku Inżynieria Materiałowa (1995 r.) po dzień dzisiejszy, tytuł magistra tego kierunku uzyskało u nas prawie 700 osób.

W roku 2009, kierunek Inżynieria Materiałowa, jako kluczowy dla gospodarki, zyskał status kierunku zamawianego, stając się jeszcze bardziej atrakcyjnym kierunkiem na Politechnice Częstochowskiej, gdyż duża grupa studentów, oprócz niezależnie funkcjonującego systemu stypendiów socjalnych i naukowych, z funduszy unijnych uzyskuje co miesiąc stypendium w wysokości 1000 zł. Dodatkowo, w ramach kształcenia na kierunku zamawianym oferowane są następujące formy aktywności dla studentów:

− zajęcia wyrównawcze z informatyki i/lub chemii, − roczny kurs technicznego języka angielskiego, − liczne fakultatywne zajęcia rozszerzające, − wykłady zagranicznych i krajowych profesorów wizytujących, − wykłady zamawiane przedstawicieli zagranicznego i krajowego przemysłu

opartego na wiedzy, − kursy doradztwa zawodowego, − możliwość uzyskania certyfikatów technicznych, − uczestnictwo w praktykach przemysłowych, − udział w wizytach studyjnych w zakładach pracy gospodarki opartej na

wiedzy. Od wielu lat w Instytucie można realizować swoje ambicje poprzez

kontynuowanie nauki w ramach studiów III stopnia (doktoranckich). Obecnie na I-szym, II-gim i III-cim roku studiów doktoranckich studiuje 18 osób (w tym 9 osób na I-szym roku).

W przyszłym roku (2011) odbędzie się po raz 8-my organizowana przez pracowników Instytutu konferencja naukowa "Inżynieria Powierzchni”, która cieszy się niesłabnącym powodzeniem i uznaniem wśród pracowników nauki i przemysłu.

Celem konferencji jest prezentacja najnowszych osiągnięć w dziedzinie inżynierii powierzchni, wymiana doświadczeń oraz planowanie prac naukowych, badawczych i wdrożeniowych. Współorganizatorami ostatniej konferencji byli:

− Komitet Nauki o Materiałach PAN,

121− Polskie Towarzystwo Materiałoznawcze, − Międzysekcyjny Zespół Inżynierii Powierzchni Komitetu Budowy Maszyn

PAN, − Sekcja Inżynierii Powierzchni Komitetu Nauki o Materiałach PAN, − Stowarzyszenie Wychowanków Politechniki Częstochowskiej.

Tematyka Konferencji obejmuje nowoczesne metody wytwarzania warstw powierzchniowych i powłok, w tym:

− warstwy i powłoki wytwarzane technikami: laserowymi, jonowymi, plazmowymi, chemicznymi, elektrochemicznymi oraz mechanicznymi;

− powłoki wytwarzane metodami CVD i PVD oraz ich modyfikacje; − obróbkę cieplną-chemiczną; − modelowanie i symulacje komputerowe w inżynierii powierzchni; − metody regeneracji warstw wierzchnich; − badania właściwości, kontrola i eksploatacja warstw wierzchnich oraz

powłok. Konferencja jest organizowana w cyklu 3-letnim. Pierwsza, zorganizowana

w 1990 r. przez prof. Leopolda Jeziorskiego odbyła się w Klubie Politechnik w Częstochowie, potem wielokrotnie konferencje odbywały się w pięknym krajobrazie „złotej jesieni” w Kulach k/Częstochowy. Ostatnio konferencja odbyła się w Wiśle.

Uczestnicy Konferencji Inżynieria Powierzchni – Kule k/Częstochowy 1999

122

Dyskusja to bardzo istotny element konferencji. Wisła 2008

(prof. Zbigniew Żurek – Politechnika Krakowska, prof. Bogusław Major – PAN, Kraków)

Sesja posterowa, to kolejna okazja do wymiany myśli twórczej. Wisła 2008

(na pierwszym planie: prof. Leopold Jeziorski i prof. Henryk Bala)

DZIAŁALNOŚĆ NAUKOWO-BADAWCZA, DYDAKTYCZNA ORAZ OSIĄGNIĘCIA INSTYTUTU

Spośród wielu osiągnięć dydaktycznych i naukowych będących indywidualnymi i zbiorowymi sukcesami wielu pracowników Instytutu Inżynierii Materiałowej, najważniejsze to:

− uzyskanie 11 stopni naukowych doktora habilitowanego i 42 doktora nauk technicznych,

− wypromowanie prawie 700 absolwentów kierunku Inżynieria Materiałowa, − opublikowanie ok. 800 artykułów w czasopismach i materiałach

konferencyjnych krajowych i zagranicznych (w ostatnich 5-ciu latach), − opracowanie ponad 100 sprawozdań naukowych i ekspertyz (tylko

w ostatnich 3 latach), − współpraca z ponad 30 zagranicznymi ośrodkami naukowymi i szkołami

wyższymi,

123− organizowanie cyklicznych konferencji naukowych „Obróbka

Powierzchniowa” oraz Seminarium Naukowego z zakresu Inżynierii Materiałowej,

− liczne wyróżnienia i odznaczenia państwowe i resortowe, − pracownicy naukowi Instytutu są członkami: Centralnej Komisji

Kwalifikacyjnej, Komitetów Metalurgii i Nauki o Materiałach PAN, Sekcji Komitetu Badań Naukowych, Rad Programowych czasopism i krajowych konferencji oraz członkami zagranicznych stowarzyszeń naukowych, jak: International Federation for Heat Treatment and Surface Engineering (Anglia), Associazione Italiana Di Metallurgia, The Institute of Materials

− w Londynie, The Electromechanical Society USA, European Structural Integrity Society (ESIS), Holandia i krajowych stowarzyszeń naukowych PTM, SITPH,

− Uzyskanie tytułu Doktora Honoris Causa Politechniki Częstochowskiej przez prof. dr inż. Leopolda Jeziorskiego w styczniu 2004 r.

Instytut Inżynierii Materiałowej dysponuje szeroką bazą nowoczesnych

laboratoriów badawczych: Obróbki Cieplnej, Obróbki Cieplno-Chemicznej, Mikroskopii Elektronowej (z nowym skaningowym mikroskopem elektronowym Jeol, z mikroanalizatorem EDS oraz dyfrakcją elektronów wstecznie rozproszonych EBSD, z napylarką próżniową), Mikroskopii Optycznej, Badań Rentgenostrukturalnych (dyfraktometry rentgenowskie Seifert XRD 3003 T/T z przystawką naprężeniowo-teksturową), Mechaniki Pękania, Metalografii Ilościowej, Warstwy Wierzchniej, Inżynierii Powierzchni, Dylatometryczne, Badań Nieniszczących, Mikroskopii Sił Atomowych (z mikroskopem sił atomowych Multimode z kontrolerem Nanoscope V firmy Veeco), Elektrochemiczne, Materiałów Ceramicznych.

W dziedzinie Inżynierii Materiałowej proces badawczy często rozpoczyna się etapem przygotowania próbki od podstaw, choć istnieje również potrzeba realizacji badań materiałów wytworzonych poza instytutem.

Materiałoznawca poszukując korelacji pomiędzy składem chemicznym materiału, technologią, budową wewnętrzną (strukturą), a własnościami, musi mieć możliwości z jednej strony zmiany, a z drugiej – oceny tych parametrów. W Instytucie dbamy o aparaturę starszej generacji, zabiegając jednocześnie o jej modernizację oraz zakup sprzętu wykorzystującego najnowsze osiagnięcia techniki.

Rozpoznanie materiału wymaga oceny składu chemicznego oraz fazowego próbki. W Instytucie realizuje się to w oparciu o badania na elektronowym mikroskopie skaningowym z przystawką EDS oraz na dyfraktometrze rentgenowskim.

124

Szef Instytutu, prof. Zygmunt Nitkiewicz ma „duży sentyment” do ciągle czynnej aparatury

rentgenowskiej „starszej daty” (z lewej), na której pracował przez wiele lat, a przebywanie w jej pobliżu wydaje się być dla niego sposobem na „odreagowanie”. Aktualnie analizę składu fazowego

wykonujemy na dyfraktometrze rentgenowskim Seifert XRD 3003 T/T z przystawką naprężeniowo-teksturową (z prawej; dr inż. Agata Dudek)

Naszych studentów uczymy, że własności materiału wynikają przede wszystkim z jego budowy wewnętrznej, którą świadomie potrafimy modyfikować. Badania strukturalne z zakresu mikroskopii świetlnej i elektronowej oraz rentgenowskiej analizy fazowej wykonywane są w trakcie realizacji procesu dydaktycznego, prac dyplomowych, badań własnych oraz zleconych, na wysokiej klasy mikroskopach.

Mikroskop optyczny Olympus GX41 (doktorantka Magda Dryja)

125

Mikroskop sił atomowych Multimode z kontrolerem Nanoscope V firmy Veeco

(dr inż. Paweł Wieczorek)

Skaningowe mikroskopy elektronowe Jeol, z mikroanalizatorem EDS oraz dyfrakcją elektronów wstecznie rozproszonych EBSD (na dole)

.

Przy mikroskopie – doktorantka Alina Brodziak

Własności mechaniczne materiału (wytrzymałościowe i plastyczne) najszybciej można ocenić dokonując pomiarów twardości oraz poddając wykonane zgodnie z normami próbki próbie rozciągania.

126

Twardościomierze Vickersa (doktorantka Elżbieta Wijata, st. specjalista mgr.inż. Jerzy Kupczyk)

Serwohydrauliczna maszyna wytrzymałościowa MTS 810 firmy Zwick (dr inż. Grzegorz Golański)

Zmiana budowy wewnętrznej może być realizowana w obrębie całej objętości

próbki, bądź w warstwach powierzchniowych, np. poprzez proces obróbki cieplno-chemicznej.

Stanowisko do obróbek jarzeniowych (doktorant Michał Olejnik)

W ramach projektu "Wzmocnienie i rozwój potencjału dydaktycznego uczelni oraz zwiększenie liczby absolwentów kierunków o kluczowym znaczeniu dla

127gospodarki opartej na wiedzy", współfinansowanego przez Unię Europejską, w lutym 2010r. zakupiono kompletne wyposażenie pracowni mikroskopii optycznej, z torami wizyjnymi oraz kamerami mikroskopowymi, z możliwością prezentacji i rejestracji obserwowanych struktur. W najbliższym czasie, zostanie wyremontowane i zmodernizowane Laboratorium Badań Własności Mechanicznych.

Zaplecze badawcze Instytutu oraz dbałość o kontakty z absolwentami, zaowocowały szeroką współpracą z przemysłem oraz ośrodkami naukowo-badawczymi w zakresie poradnictwa, ekspertyz jak i praktycznego rozwiązywania problemów w obszarze materiałoznawczym i technologicznym. Wśród kooperantów znajdują się takie firmy jak: Pronovum, Huta Szkła Guardian, Huta ISD Częstochowa, Pratt & Whitney (Kalisz), WSK Rzeszów, CYNK MAL S.A, Tenneco Automotive, Gomma Częstochowa, TRW Częstochowa, Silum (Opojowice), Ferrum S.A. (Katowice), Yaval CGR Polska Sp. z o.o., GALWAH, SILA Poland, ARTCO-Herby, METALPLAST, Marcegaglia Poland Sp.z o. o., Vistal S.A., Zych Spółka Jawna, Arcelor Mittal Poland S.A.), INDESIT Company Polska, HUTA ALUMINIUM Konin, TIMKEN Polska, ORAS Olesno, Polimex-Mostostal S.A. Ocynkownia Częstochowa

Pracownicy Instytutu poprzez staże naukowe oraz uczestnictwo w licznych konferencjach krajowych i międzynarodowych rozwijają współpracę z niemalże wszystkimi placówkami naukowo-dydaktycznymi w kraju i wieloma ośrodkami zagranicznymi, m.in.: KU Leuven w Belgii, Institute of Metals and Technology, Lubliana, Słowenia, Department of Materials Science and Metallurgy, UPC Universitat de Catalunya, Institut fur Silikattechnik, TU-Bergakademie Freiberg.

W układzie pracownik – student jest praca, współpraca, ale i rywalizacja. Ta zdrowa, bo sportowa. Systematycznie organizowane są mecze piłki siatkowej oraz piłki nożnej. Ostatnio to „Ci starsi” byli lepsi…

Tak przed sesją pracownicy Instytutu mobilizują do walki studentów I roku Inżynierii Materiałowej

128

Po meczu, bez względu na jego wynik, wszyscy są wyraźnie zadowoleni. Jak widać, wśród kibiców nie zabrakło naszych profesorów (od lewej: prof. Andrzej Lis, prof. Zygmunt Nitkiewicz, prof. Jadwiga Lis)

Nasza kadra chętnie pokazuje studentom ich przyszłe miejsca pracy, organizując wyjazdy do zakładów przemysłowych, gdzie studenci mogą zweryfikować swoje wyobrażenia na temat funkcjonowania przemysłu oraz porozmawiać o aktualnych planach i możliwościach rozwoju w zakresie stosowania nowych tworzyw, bądź wdrażania nowoczesnych technologii produkcji.

Ostatnie wyjazdy do Elektrowni „Łaziska” i Muzeum Energetyki oraz do Mennicy Polskiej i Gabinetu Numizmatycznego studenci chętnie wspominają, oglądając zdjęcia zamieszczone w gablocie ozdabiającej hol.

dr inż. Barbara Kucharska i dr inż. Paweł Wieczorek z grupą studentów w Elektrowni „Łaziska” (2009)

129

Student Inżynierii Materiałowej Bartosz Leśniak próbuje „zorganizować sobie trochę kasy…”

(wyjazd do Mennicy Polskiej i Gabinetu Numizmatycznego, 2009)

Awanse naukowe po roku 2005 − habilitacje:

Jadwiga Lis Temat: Mikrosegregacja manganu w stalach niskowęglowych w trakcie obróbki

cieplnej Streszczenie: Przedmiotem pracy były badania wielofazowych stali o strukturze ferrytu z wyspami bainit + martenzyt (BM) lub bainit + martenzyt + austenit (BMA), które wytwarza się podczas międzykrytycznego wygrzewania w zakresie austenit + ferryt, z następnym szybkim chłodzeniem, w celu uzyskania przemiany austenitu w martenzyt lub bainit. Na kinetykę przemiany austenitu oprócz szybkości chłodzenia istotny wpływ ma zawartość węgla i pierwiastków stopowych w austenicie przed jego przemianą. Dlatego też, dla stali o zawartości węgla max. 0,08% i manganu do 4% przeprowadzono badania eksperymentalne i modelowe za pomocą Thermo-Calc wersja M, podziału pierwiastków stopowych, a zwłaszcza manganu, pomiędzy ferryt i austenit podczas międzykrytycznego wygrzewania. Stwierdzono, że istotny wpływ na rozsegregowanie manganu między austenit i ferryt wywiera podział manganu między składnikami strukturalnymi, tj. ferrytem i cementytem, przed zabiegiem wygrzewania międzykrytycznego. Eksperymentalnie ustalono optymalne czasy wygrzewania zmiękczającego poniżej AC1 w temperaturze 625°C dla uzyskania pośredniego podziału manganu pomiędzy cementyt i ferryt. Ustalono kinetykę procesu wzbogacania cementytu manganem. Zmierzone zawartości Mn w węgliku były w dobrej zgodności z przewidywaniami teoretycznymi. Określono stopień sferoidyzacji węglików i ustalono graniczne wymiary węglików do ich rozpuszczenia się w czasie

130wygrzewania międzykrytycznego. Opracowanym autorskim programem matematycznym opisano synergistyczny model powstawania pierścienia austenitycznego wokół rozpuszczającego się węglika, a następnie wyspy austenitycznej oraz powstawanie austenitu na powierzchni rozdziału ferryt/ferryt podczas wygrzewania badanych stali w zakresie (α + γ). Określono wpływ rozsegregowania manganu na kinetykę powstawania austenitu w czasie wygrzewania w zakresie (α + γ). Stwierdzono wpływ rozsegregowania manganu na kinetykę przemiany austenitu z zakresu (α + γ), powodujący obniżenie temperatury BS i MS w porównaniu z uzyskanymi temperaturami przemian fazowych BS i MS podczas chłodzenia z pełnej austenityzacji. Przedstawiono również udziały objętościowe i stopień dyspersji występujących w osnowie ferrytu wysp BM lub BMA. Badaniom poddano ponadto morfologię występujących w wyspach składników struktury, z uwzględnieniem rozkładu manganu, za pomocą mikroskopu elektronowego Philips EMO z przystawką EDX. Dla stali niskowęglowych średniomanganowych ustalono optymalne parametry cyklicznych obróbek cieplnych z zakresu (α + γ), które pozwoliły na uzyskanie wysokich własności wytrzymałościowych przy dobrej plastyczności i udarności stali.

Recenzenci: prof. dr Tadeusz Bołd prof. dr hab. inż. Zbigniew Kędzierski prof. dr hab. inż. Zygmunt Nitkiewicz


Katarzyna Braszczyńska-Malik Temat: Studium kształtowania mikrostruktury stopów magnez-aluminium Streszczenie: W pracy dokonano analizy czynników kształtujących mikrostrukturę stopów typu Mg-Al w różnych procesach technologicznych. Głównymi aspektami analiz było określenie możliwości sterowania wielkością poszczególnych składników strukturalnych oraz kształtem wtórnych wydzieleń fazy γ. Przedstawiono wyniki badań struktury pierwotnej stopów, dokumentujące silną segregację pierwiastków stopowych oraz powstawanie anomalnej eutektyki w czasie krzepnięcia odlewów grawitacyjnych i ciśnieniowych. Jak wykazano, struktura ta wpływa bezpośrednio na następne procesy obróbki cieplnej oraz przeróbki plastycznej analizowanych stopów. Badania wpływu różnych zabiegów obróbki cieplnej pozwoliły na określenie warunków tworzenia wydzieleń nieciągłych i ciągłych fazy γ w stopach typu Mg-Al. Wykazano zmiany mechanizmu wydzielania fazy γ w zależności od temperatury starzenia przesyconego roztworu stałego α0. Badania te pozwoliły na zaproponowanie układu zależności temperatura starzenia-rodzaj wydzieleń. Wykazano, że zależności krystalograficzne pomiędzy fazami γ i α, powstającymi w trakcie starzenia sztucznego stopów, warunkują płytkową morfologię wydzieleń wtórnych fazy γ. Analizy te doprowadziły do

131postawienia tezy dotyczącej możliwości zmian kształtu wydzieleń wtórnych fazy γ, z płytkowej na kulistą, w wyniku silnego odkształcenia roztworu stałego. Przeprowadzono badania i analizy wpływu na strukturę stopów stosunkowo nowego procesu ECAP (equal-channel angular pressing), pozwalającego na generowanie silnego i wielokierunkowego odkształcenia materiału. Wykazano korzystny wpływ przeprowadzonego procesu na uzyskanie silnie rozdrobnionej oraz jednorodnej struktury badanych stopów. Korelacja zastosowanego procesu przeróbki plastycznej (ECAP) oraz wydzielania wtórnego fazy γ pozwoliły na uzyskanie nowej kulistej morfologii wydzieleń wtórnych w stopach typu Mg-Al. Badania przeprowadzone przy użyciu skaningowej i transmisyjnej mikroskopii elektronowej (SEM i TEM) w dwóch prostopadłych wzajemnie płaszczyznach odkształconego materiału potwierdziły jednoznacznie zarówno kulisty kształt, jak i skład powstałych wydzieleń. Udowodniono tym samym postawiona w pracy tezę.

Recenzenci: prof. dr hab. inż. Krzysztof Kurzydłowski prof. dr hab. inż. Paweł Zięba prof. dr hab. inż. Zygmunt Nitkiewicz


Józef Iwaszko Temat: Kształtowanie struktury i składu fazowego przetapianych powłok tlenkowych

ZrO2 i Al2O3

Streszczenie: Przedmiotem rozprawy habilitacyjnej była analiza zmian strukturalnych

w złożonych kompozycjach tlenkowych na bazie Al2O3 oraz ZrO2 naniesionych na podłoże stali X5CrNi18-10 metodą natryskiwania plazmowego i przetopionych za pomocą lasera CO2 oraz metody spawalniczej GTAW. Zakres i charakter dokonanych modyfikacji obrazuje schemat: proszek → powłoka natryskiwana → powłoka przetopiona. Analizę strukturalną i fazową uzupełniono o badania wybranych własności mechanicznych warstwy natryskiwanej i przetopionej. Głównym celem badawczym pracy była ocena wpływu procesu natryskiwania oraz powierzchniowej obróbki przetopieniowej na strukturę i budowę warstwy oraz charakter przemian fazowych w tworzywie tlenkowym, w aspekcie potencjalnych zagrożeń wynikających ze specyfiki tych zmian. W toku badań wykazano, że obróbka przetopieniowa prowadzi do korzystnych zmian w budowie warstwy natryskiwanej i jej strukturze, wyrażających się rozdrobnieniem struktury, redukcją porowatości warstwy i chropowatości powierzchni, ujednorodnieniem składu chemicznego oraz zanikiem warstwowości budowy. Analiza mikrostruktur powłok przetopionych pozwoliła na wyodrębnienie obszarów wykazujących specyficzne i charak-terystyczne dla tych miejsc efekty strukturalne, morfologiczne i zmiany w ich budowie. W oparciu o stwierdzone prawidłowości i poczynione spostrzeżenia zaproponowano i opracowano model strefowy budowy powłoki przetopionej. Stwierdzono ponadto, że istnieje możliwość elastycznego modelowania

132wzajemnej relacji ilościowej pomiędzy strefami, aż do całkowitego wyeliminowania części porowatej. Wykazano, że warunki nagrzewania, chłodzenia oraz krystalizacji materiału można regulować parametrami obróbki oraz przyjętą metodyką przetapiania i w ten sposób wpływać na końcową strukturę i własności warstwy. Zdefiniowano główne zależności pomiędzy podstawowymi parametrami obróbki a wymiarami strefy przetopienia materiału, geometrią powierzchni, składem fazowym itp. Dokonano ponadto optymalizacji parametrów przetapiania poszczególnych kompozycji tlenkowych, z punktu widzenia funkcji użytkowych tych warstw. Wykazano, że proces przetapiania nieprzewodzących powłok tlenkowych można z powodzeniem prowadzić przy użyciu spawalniczych źródeł ciepła pod warunkiem przeprojektowania i doposażenia stanowiska spawalniczego. Efektem podjętych prac metodycznych i aparaturowych było opracowanie i skonstruowanie oryginalnego układu dwupalnikowego ze swobodnym łukiem niezależnym, w którym wyeliminowano czynny udział powłoki tlenkowej w procesie tworzenia łuku elektrycznego i jego stabilizacji. Zaadaptowanie metody spawalniczej do obróbki powłok natryskiwanych plazmowo, oprócz wymiernych korzyści poznawczych i utylitarnych oraz wzbogacenia dostępnego instrumentarium, stanowi wyraz przełamywania pewnych stereotypów i przeświadczeń, wedle których przydatność tego typu źródeł ciepła ograniczona jest wyłącznie do celów spawalniczych. Jak wykazano i udowodniono w niniejszej pracy, przetapianie powłok metodą spawalniczą GTAW stanowić może alternatywne rozwiązanie w stosunku do technologii laserowych. Oryginalnym i twórczym osiągnięciem pracy było opracowanie diagramów obrazujących całokształt zmian w składach fazowych kompozycji tlenkowych na bazie Al2O3 i ZrO2, dokonujących się w warunkach natryskiwania, bądź przetapiania, w zależności od czynników technolo-gicznych tych operacji, tj. parametrów prądowo-napięciowych obróbki, stopnia przetopienia cząstek podczas natryskiwania, itp. Uzyskano ponadto dowody świadczące o stabilizującej roli dwutlenku tytanu w kompozycjach opartych na Al2O3.W toku badań udowodniono, że dodanie obcych kationów, tj. Y+3, Mg+2 do tlenku ZrO2, stabilizuje odmianę tetragonalną i regularną ZrO2 w stopniu umożliwiającym przeprowadzenie efektywnej obróbki cieplnej powłok bez ryzyka wystąpienia niekorzystnych transformacji fazowych. Określono ponadto wielkość i charakter naprężeń własnych w powłokach natryskiwanych i przetopionych, zdefiniowano i usystematyzowano główne źródła tych naprężeń.

Recenzenci: prof. dr hab. inż. Jan Kazior prof. dr hab. inż. Józef Zasadziński prof. dr hab. inż. Piotr Kula prof. PCz dr hab. inż. Józef Jasiński


133− rozprawy doktorskie:

Zbigniew Bałaga Temat: Krystalizacja magnetycznych stopów amorficznych na bazie Co i Fe

wyżarzanych rezystancyjnie Streszczenie: Praca miała na celu ocenę przydatności zabiegu wyżarzania rezystancyjnego, do obróbki cieplnej szkieł metalicznych oraz określenie wpływu naprężeń rozciągających, częściowo odtwarzających naprężenia powstające podczas zwijania rdzeni transformatorowych i naprężenia magnetostrykcyjne na strukturę i wybrane właściwości mechaniczne i magnetyczne badanych materiałów. W ramach pracy przeprowadzono badania: wytrzymałości na rozciąganie, mikrotwardości, rentgenostrukturalne (rentgenowska analiza fazowa, ilościowa oraz analiza tekstur powstających podczas wyżarzania rezystancyjnego), strukturalne z wykorzystaniem wysokorozdzielczego mikroskopu elektronowego oraz skaningowego mikroskopu elektronowego, statycznej pętli histerezy magnetycznej. W pracy wykazano, że naprężenia, powstające prądy wirowe oraz efekt naskórkowości mogą być przyczyną szybszego pogarszania się lokalnych właściwości rdzeni stosowanych w nowoczesnych transformatorach podczas ich eksploatacji.

Promotor: dr hab. inż. Zbigniew Stradomski, prof. PCz

Recenzenci: dr hab. inż. Waldemar Kaszuwara, prof. dr hab. inż. Jerzy J. Wysłocki

Termin obrony: 8.03.2005 r. Małgorzata Lubas Temat: Krystalizacja perspektywicznych surowców mineralnych do produkcji

włóknistych materiałów izolacyjnych Streszczenie: Praca obejmowała tematykę ceramika – inżynieria materiałowa. Materiał do badań stanowiły surowce mineralne Dolnego Śląska oraz Małopolski: melafiry ze złoża Borówno i Grzędy oraz diabaz z Niedźwiedziej Góry (Krzeszowice). Badania zostały wykonane na próbkach szkieł otrzymanych w wyniku stopienia tych surowców, jak również zmodyfikowanych dodatkiem brunatnej stłuczki szklanej (przed i po obróbce termicznej szkieł w zakresie: 800÷1100°C, co 100°C w czasie 2 i 4 godzin). Celem naukowym rozprawy było ustalenie przebiegu początkowych etapów procesu krystalizacji szkieł, w aspekcie produkcji włóknistych materiałów izolacyjnych o małej podatności do krystalizacji. Celem utylitarnym było opracowanie pełnej charakterystyki parametrów technologicznych wybranych surowców na włókniste materiały izolacyjne. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, iż wybrane surowce umożliwiają otrzymanie w procesie ich topienia, szkieł o niskiej zdolności krystalizacyjnej. Początek krystalizacji uzyskanych materiałów

134ujawnia się dopiero powyżej temperatury 800°C. Pierwszą fazą krystaliczną pojawiającą się w badanych szkłach jest tytanomagnetyt, który stanowi zarodki dla faz piroksenowych (900°C) oraz plagioklazów (powyżej 1000°C) (XRD oraz SEM/EDS). Fazy piroksenowe reprezentowane są głównie przez pirokseny typu augitu, co było możliwe do ustalenia głównie dzięki zastosowanym metodom spektroskopowym IR, NMR. Wyznaczony na podstawie metody rentgenograficznej oraz różnicy gęstości szkieł stopień skrystalizowania wzrasta wraz z podwyższeniem temperatury wygrzewania. Jego wartość jest największa dla badanego szkła diabazowego niemodyfikowanego i mody-fikowanego stłuczką szklaną. Mimo to jest zdecydowanie mniejszy od tradycyjnie stosowanych bazaltów. Pomimo, iż w niewielkim stopniu dodatek stłuczki szklanej powoduje wzrost zdolności krystalizacyjnej, dodatek ten wpływa na obniżenie lepkości stopów, zwłaszcza w zakresie 1200÷1500°C. Jest to bardzo korzystne z punktu widzenia procesu formowania włókien, jak również ma znaczący aspekt ekologiczny i ekonomiczny tego procesu produkcyjnego.

Promotor: prof. dr hab. inż. Zygmunt Nitkiewicz

Recenzenci: prof. dr hab. inż. Jan Wasylak, dr hab. inż. Zbigniew Stradomski, prof. PCz

Termin obrony: 4.07.2005 r. Roman Torbus Temat: Obróbka powierzchniowa duplex stali X37CrMoV5-1 w złożu fluidalnym Streszczenie: Praca zawiera systematykę zjawisk oddziaływania złoża fluidalnego w procesach nasycania dyfuzyjnego stali X37CrMoV5-1 atomami węgla, azotu i tlenu. Ocenę oddziaływania z uwzględnieniem przemian fazowych i procesów wydzieleniowych na strukturę warstwy wierzchniej stali poprzedzono badaniami kinetyki wzrostu warstwy dyfuzyjnej, opracowaniem modelu mechanizmu tworzenia warstw dyfuzyjnych, wyznaczeniem zależności decydujących o tworzeniu się strefowej budowy warstwy w oparciu o matematyczne planowanie doświadczeń i opis zjawisk fizycznych i chemicznych.

Promotor: dr hab. inż. Józef Jasiński, prof. PCz

Recenzenci: prof. dr hab. inż. Adam Hernas, dr hab. inż. Andrzej Lis, prof. PCz

Termin obrony: 16.12.2005 r. Dariusz Dyja Temat: Możliwość sterowania strukturą staliw ferrytyczno-austenitycznych w aspekcie

poprawy właściwości tribologicznych

135Streszczenie: W ramach pracy przeprowadzone zostały badania strukturalne oraz właści-wości staliwa w stanie surowym oraz po obróbce cieplnej. Badania prowadzono na ferrytyczno-austenitycznym staliwie typu GX2CrNiMoCu25-6-3-3. W celu optymalizacji struktury i właściwości użytkowych badanych staliw przepro-wadzono szereg procesów obróbki cieplnej, w skład których wchodziło: przesy-cania (od 1050÷1080ºC); starzenie (od 480÷520ºC); wyżarzanie (700÷800ºC). Celem pracy było: 1. Analiza wpływu parametrów obróbki cieplnej na mikrostrukturę i właściwości staliw. 2. Wyjaśnienie mechanizmu rozpadu ferrytu na fazę α' oraz fazę α w temperaturze ~ 480ºC. 3. Zbadanie kinetyki wydzielania się fazy σ i wpływ tego zjawiska na właściwości użytkowe. 4. Ocena skuteczności procesu starzenia staliwa typu duplex zawierającego miedź. 5. Wyjaśnienie wpływu podwyższonej zawartości węgla na skłonność do pęknięć masywnych odlewów. Na podstawie przeprowadzonych badań proponuje się podział staliw duplex na trzy grupy, w zależności od nasilenia destrukcyjnych procesów erozyjno-korozyjnych: staliwa narażone głównie na korozyjne oddziaływania medium – optymalna struktura ferrytyczno-austenityczna uzyskiwana w procesie przesycenia (taka struktura oprócz dobrej odporności korozyjnej charakteryzuje się wysokimi właściwościami wytrzymałościowymi i udarnością); staliwa narażone na korozyjno-erozyjne oddziaływania medium - optymalna struktura ferrytyczno-austenityczna z umocnionym wydzielaniem fazy sigma ferrytem; staliwa narażone głównie na erozyjne oddziaływania medium - optymalna struktura austenit/eutektoid. Wykazano, że parametry starzenia wywierają istotny wpływ na strukturę ferrytu oraz stopień koherencji, dyspersje i ilość fazy ε. W wyniku starzenia w temperaturze 480ºC następuje wydzielanie koherentnej z osnową fazy ε. Wygrzewaniu w tej temperaturze towarzyszy jednak rozpad spinodalny ferrytu, na fazę α' bogatą w chrom oraz fazę α bogatą w żelazo i związany z tym spadek własności plastycznych. Podwyższeniu temperatury starzenia towarzyszy mniejszy efekt umocnienia. Tworząca się w wyniku rozpadu eutektoidalnego faza σ charakteryzuje się dużą dynamiką wydzielania w temperaturze 800ºC. W ciągu pierwszej godziny wyżarzania twardość staliwa wzrosła o około 20%, dalsze wyżarzanie spowodowało nieznaczny wzrost twardości badanego stopu. W ciągu pierwszej godziny wytrzymywania w temperaturze 700ºC twardość stopu nie uległa zasadniczym zmianom. Wyraźny wzrost twardości obserwuje się dopiero po pięciu godzinach zabiegu. Ma to znaczenie utylitarne, gdyż pozwala na znaczne ograniczenie czasu procesu. Tworząca sie faza sigma znacznie poprawie odporność na zużycie erozyjne badanych staliw (ponad 300%). Po wyżarzaniu w temperaturze 800ºC odporność na zużycie erozyjne wzrasta a ubytek masy próbki zmniejszył się z poziomu ~ 232 mg dla próbki starzonej do ~ 63 mg. Tak wyraźny wzrost odporności na zużycie erozyjne powinien zagwarantować wydłużenie czasu pracy elementów.


136Recenzenci: prof. dr hab. inż. Jan Głownia, dr hab. inż Józef Jasiński, prof. PCz

Termin obrony: 11.07.2006 r. Blanka Kucharska Temat: Kształtowanie mikrostruktur niskowęglowej, niskostopowej stali typu

CMnAlSi Streszczenie: W pracy przeprowadzone zostały badania nowej, niskostopowej, niskowęglowej stali CMnAlSi pod kątem zastosowania do produkcji elementów karoserii samochodowych o wysokiej wytrzymałości i tłoczności. Głównym celem pracy było określenie wpływu temperatur austenityzowania oraz szybkości i sposobu chłodzenia badanej stali na otrzymywanie struktur typu DP oraz TRIP. Zrealizowano następujący zakres badań: 1) za pomocą analizy ThermoCalc wykreślono równowagowe diagramy fazowe stali typu C-Mn, C-Mn-Al, C-Mn-Si oraz C-Mn-Al-Si, a także zbadano wpływ Al, Si, C na przemiany fazowe w stalach Fe-C-Mn; 2) przeprowadzono badania dylatometryczne stali z zakresu pełnej i niepełnej austenityzacji; 3) wykonano badania mikrostrukturalne za pomocą mikroskopii optycznej, skaningowej oraz transmisyjnej mikroskopii elektronowej; 4) przeprowadzono analizę ilościową oraz jakościową struktur po poszczególnych obróbkach cieplnych za pomocą programu Image Pro Plus; 5) zbadano obecność austenitu szczątkowego w stali za pomocą metody kolorowego trawienia, analizy rentgenograficznej oraz map orientacji TEM-CBED; 6) wykonano badania twardości HV oraz własności wytrzymałościowych. Do nowych, oryginalnych i ważnych wyników zamieszczonych w pracy należy zaliczyć: 1) określenie przebiegu przemian fazowych badanej stali dla różnych szybkości chłodzenia z temperatur pełnej i niepełnej austenityzacji; 2) określenie parametrów technologicznych wytwarzania struktur typu DP typu (F+M, F+BM) w procesie obróbki cieplnej oraz cieplno-plastycznej, oraz 3) parametrów technologicznych wytwarzania struktur wielofazowych typu TRIP o osnowie ferrytycznej z ferrytem bainitycznym i austenitem szczątkowym za pomocą obróbki cieplnej w zakresie niepełnej austenityzacji, także w procesach wyżarzania ciągłego (CA) oraz cynkowania ogniowego (HDG).

Promotor: dr hab. inż. Andrzej Lis, prof. PCz

Recenzenci: prof. dr hab. inż. Marek Hetmańczyk, prof. dr hab. inż. Zygmunt Nitkiewicz

Termin obrony: 12.07.2007 r. Andrzej Pirek Temat: Optymalizacja morfologii i dyspersji węglików w aspekcie mechanizmu zużycia

staliwa G200CrMoNi4-3-3

137Streszczenie: W pracy podjęto problem optymalizacji struktury staliwa narzędziowego G200CrMoNi4-3-3 (L200HMN) z punktu widzenia właściwości użytkowych i odporności na pękanie, będącego podstawowym i najczęściej stosowanym na walce hutnicze tworzywem, którego udział w jednej z największych walcowni kształtowników w Polsce wynosi około 80%. Badania prowadzono na wysokowęglowym niskostopowym staliwie, którego poprawę właściwości użytkowych zamierzano osiągnąć na drodze nieznacznej zmiany składu chemicznego. Staliwo G20()CrMoNi4-3-3 zaszeregować można do staliw nadeutektoidalnych z celową ze względu na obecność chromu i molibdenu, reakcją eutektyczną skutkującą charakterystycznym rozmieszczeniem węglików pierwotnych. Ich nierównomierne, międzydendrytyczne i po granicach pierwotnych ziaren rozmieszczenie, sprzyja zwiększonej kruchości narzędzia ale i zwiększonej odporność na ścieranie. Ze względu na istotny wpływ na właściwości użytkowe staliwa struktury pierwotnej, której morfologia zależna jest od masy odlewu, temperatury zalewania czy rozdrabniających ziarno modyfikatorów, badania przeprowadzono na 10 wytopach przemysłowych, z których wykonano walce hutnicze. Ze względu na silnie aplikacyjny charakter pracy, wyniki weryfikowane były na przestrzeni kilku lat i napływały od użytkownika w okresie powstawania dysertacji. Wyznaczone parametry jakości zmodyfikowanego produktu określone wskaźnikiem przetoczenia oraz ilością odwalcowanego wsadu na 1mm beczki, plasuje opracowany produkt jako najlepszy spośród najbardziej znanych światowych producentów walców staliwnych. Wykazano także możliwość zastąpienia dotychczas stosowanej obróbki cieplnej walców, znacznie tańszym i krótszym, niżej temperaturowym zabiegiem o charakterze wyżarzania odprężającego. Możliwość obniżenia zużycia energii jest wyjątkowo aktualnym problemem gospodarki krajowej w aspekcie konieczności obniżenia emisji CO2.


Recenzenci: dr hab. inż. Grzegorz Niewielski, prof. PŚ prof. dr hab. inż. Zygmunt Nitkiewicz

Termin obrony: 25.09.2007 r. Krzysztof Mendzik Temat: Charakterystyka utleniania tytanu w złożu fluidalnym Streszczenie: Celem pracy była poprawa właściwości powierzchni tytanu wymaganych dla zastosowań w biomedycynie. Zaproponowano metodę cieplnego utleniania tytanu w ośrodku sfluidyzowanym w atmosferze powietrza. Zastosowanie złoża fluidalnego pozwoliło na otrzymanie podobnych grubości warstwy wierzchniej nasyconej tlenem podczas takiego samego czasu utleniania w temperaturach różniących się nawet o 200 K. Badania metalograficzne oraz badania składu powstających powłok tlenkowych wskazują na występowanie

138na powierzchni tytanu wyłącznie tlenku TiO2 w odmianie rutylu tworzącego powłoki o grubości do 4,5 µm (im większa temperatura i dłuższy czas utleniania tym grubsza jest powłoka tlenkowa). Głębokość na jaką doszło do nasycenia tlenem tytanu zależy głównie od czasu procesu, a najgrubsze warstwy wierzchnie powstały po utlenianiu w czasie 15 h i ich grubość wynosiła ok. 15 µm. Poprzez utlenianie tytanu uzyskano znaczną poprawę właściwości tribologicznych (3÷6 razy większa odporność na zużycie przez tarcie niż tytanu w stanie wyjściowym) oraz poprawę odporności korozyjnej w roztworze symulującym środowisko płynów fizjologicznych. Badania utleniania tytanu w złożu fluidalnym wskazują, że najlepszymi warunkami dla zastosowań w biomedycynie są: temperatura z zakresu 863÷873 K w czasie od 8 do 10 godzin.


Recenzenci: prof. dr hab. Ewa Kasprzycka, prof. dr hab. inż. Zygmunt Nitkiewicz

Termin obrony: 23.10.2007 r. Michał Szota Temat: Modelowanie nawęglania w złożu fluidalnym za pomocą sztucznych sieci

neuronowych Streszczenie: Głównym celem rozprawy doktorskiej było opracowanie i wykonanie modelu neuronowego modelującego proces nawęglania stali w złożu fluidalnym. Nasycanie dyfuzyjne stali nie zostało dotąd kompleksowo opisane algorytmami matematycznymi, co jest głównie związane z licznymi parametrami procesu, które zmieniają się nieliniowo w jednostce czasu. Duża liczba zmiennych oraz ich nieliniowy charakter zadecydował, że modelowanie tego procesu klasycznymi metodami numerycznymi było bardzo utrudnione. Do modelowania procesu za pomocą sztucznych sieci neuronowych natomiast nie była konieczna znajomość algorytmów matematycznych. Modelowanie procesu za pomocą sztucznych sieci neuronowych było podzielone na następujące etapy: wyznaczenie charakterystyk złoża fluidalnego, ustalenie parametrów procesu nawęglania, budowa bazy danych doświadczalnych, zaprojektowanie i budowa struktury modelu neuronowego procesu nawęglania, klasyfikacja danych pomiarowych, symulacja przebiegu procesu oraz jego optymalizacja. Następnie dokonano zarówno teoretycznej jak i empirycznej oceny poprawności działania modeli neuronowych. Istota projektu obejmowała zarówno aspekty poznawcze, jak również utylitarne. Aspekty poznawcze obejmowały: ocenę możliwości modelowania procesów obróbki cieplno-chemicznej za pomocą sztucznych sieci neuronowych oraz możliwość przewidywania uzyskanych efektów i właściwości nawęglanych elementów. Aspektem utylitarnym było rozwiązanie konkretnego problemu producenta krzyżaków napędowych do samochodów osobowych oraz sprawdzenia

139możliwości wykorzystania modeli neuronowych do modelowania procesów obróbki cieplnej i cieplno-chemicznej zarówno w skali laboratoryjnej jak i przemysłowej.


Recenzenci: prof. dr hab. inż. Jan Kusiński, prof. dr inż. Leopold Jeziorski

Termin obrony: 6.05.2008 r. Monika Gwoździk Temat: Kształtowanie właściwości powierzchniowych stali X39Cr 13 do zastosowań

medycznych Streszczenie: Rozprawa dotyczy określenia efektywności obróbek cieplnych i powierzch-niowych przeprowadzonych na stali X39Cr13 (próbki płaskie, wiertła chirurgiczne) przeznaczonej na narzędzia chirurgiczne. Zaproponowano niekonwencjonalną obróbkę powierzchniową polegającą na niskotempera-turowym azotowaniu (jarzeniowym) dla zapewnienia lepszej trwałości mechanicznej instrumentarium przy nie obniżonej odporności korozyjnej w środowisku płynów fizjologicznych. Przeprowadzone kompleksowe badania obejmowały wykonanie obróbki cieplnej (zabiegi hartowania i odpuszczania), wytworzenie warstw powierzchniowych (proces azotowania jarzeniowego) oraz zabiegi bębnowania, pasywacji i sterylizacji. Wykonane zostały szczegółowe badania strukturalne z wykorzystaniem mikroskopii świetlnej (LM), skaningowej (SEM) i transmisyjnej mikroskopii elektronowej (TEM). Badania stanu powierzchni po zastosowanych obróbkach obejmowały: pomiary chropowatości na profilografometrze i badania za pomocą mikroskopu sił atomowych (AFM). Wykonano pomiary twardości powierzchniowej, twardości rdzenia, rozkłady twardości oraz przeprowadzono badanie odporności na zużycie ścierne. Ze względu na przeznaczenie badanego materiału zostały przeprowadzone także testy korozyjne w płynie fizjologicznym. Pomiary krawędzi wierteł wykonano na mikroskopie warsztatowym oraz porównawczo na mikroskopie konfokalnym (KM).W pracy skupiono uwagę na doborze optymalnych parametrów obróbki cieplnej i powierzchniowej wierteł dla chirurgii tkanki kostnej. Przeprowadzono weryfikację praktyczną zastosowanych obróbek cieplnych na próbnej partii wierteł, tj. pomiary naprężeń własnych, testy eksploatacyjne wierteł oraz ich sterylizacja po wierceniu. Konieczny w praktyce zabieg sterylizacji wierteł używanych w chirurgii tkanki kostnej, zapewnił częściową relaksację naprężeń własnych (technologicznych i eksploatacyjnych), co winno przyczynić się do zwiększenia ich trwałości. Umiejętne połączenie obróbki cieplnej, azotowania oraz koniecznych do zastosowań medycznych zabiegów: pasywacji, bębnowania oraz sterylizacji umożliwiło zwiększenie trwałości eksploatacyjnej.


140Recenzenci:

prof. dr hab. inż. Jan Marciniak, prof. dr hab. inż. Stefania Stachura

Termin obrony: 16.09.2008 r. Natalia Wolańska Temat: Ciągliwość na gorąco stali niskowęglowej Streszczenie: Celem pracy było określenie zakresu temperaturowego najmniejszej ciągliwości na gorąco stali niskowęglowej w zakresie temperatur odpowiadających procesowi COS oraz procesowi walcowania poprzez dobór odpowiednich wielkości i prędkości odkształceń. Zostały przeanalizowane również zmiany struktury podczas procesów obróbki cieplno-plastycznej. Badaniom poddano stal niskowęglową z dodatkiem boru w ilości 60 ppm. Temperatury charakterystyczne badanej stali wyznaczono dwoma metodami: na kalorymetrze NETZSCH DSC 404 oraz za pomocą kalkulacji programu THERMO-CALC. Temperatury wynoszą odpowiednio Ae1 = 734,5°C i Ae3 = 898°C. Stal została poddana obróbce cieplno-mechanicznej na maszynie wytrzymałościowej Gleeble 3500. Zastosowano dwie różne prędkości odkształcenia: 1) 0,01/s – charakterystyczną dla procesu COS i 2) 6,5/s – charakterystyczna dla walcowania grubych blach. Temperatury przemian fazowych dla warunków zastosowanych w procesie OCP wyznaczono dylatometrycznie (Dylatometr DIL 805 A/D BÄFR). Wynoszą one Ac1=767°C i Ac3=940°C przy prędkości nagrzewania 20°C/s oraz Ar3=811°C i Ar1=590°C dla chłodzenia z prędkością 10°C/s. Na podstawie wyników eksperymentu wykreślono krzywe ciągliwości oraz rzeczywiste krzywe płynięcia dla próbek pochodzących z dwóch stref wlewka ciągłego (strefy kolumnowej i równoosiowej). Po rozerwaniu przełomy wszystkich próbek były badane na mikroskopie skaningowym Philips XL30 FEG, a zgłady podłużne zostały poddane badaniom metalograficznym na mikroskopie optycznym, skaningowym z zastosowaniem metody EBSD i EDX oraz mikroskopie transmisyjnym (TEM). Obserwowano mikrostrukturę strefy blisko miejsca rozerwania oraz mikrostrukturę w strefie wpływu ciepła (SWC), gdzie nie stwierdzono wpływu odkształcenia. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono występowanie 3 stref ciągliwości: zakresu minimum ciągliwości, zakresu wysokiej ciągliwości i niskiej temperatury odkształcenia oraz zakresu wysokiej ciągliwości i wysokiej temperatury odkształcenia. Dla próbek ze strefy ziaren kolumnowych stwierdzono występowanie zakresu minimum ciągliwości w temperaturach 900÷1000°C dla odkształceń z prędkością 0,01/s i 900°C dla odkształceń z prędkością 6,5/s. Dla próbek pochodzących ze strefy ziaren równoosiowych minimum ciągliwości plasuje się w temperaturze 800°C dla obydwu prędkości odkształcenia. Stwierdzono, że spadek ciągliwości wiąże się ściśle z pękaniem międzykrystalicznym, mechanizmem tworzenia pustek na wtrąceniach czy wydzieleniach i ich koalescencji oraz mechanizmem poślizgu granic ziaren w zakresie występowania fazy austenitycznej. Rozszerzenie zakresu minimalnej ciągliwości do zakresu wyższych temperatur w przypadku

141wolniejszych odkształceń jest skutkiem wydzielania się po granicach ziaren austenitu drobnych węglikoborków, które opóźniają dynamiczną rekrystalizację, co negatywnie wpływa na ciągliwość stali.

Promotor: dr hab. inż. Andrzej Lis, prof. PCz

Recenzenci: prof. dr hab. inż. Leszek Dobrzański, dr hab. inż. Zbigniew Stradomski, prof. PCz

Termin obrony: 17.11.2008 r. Hubert Zymek Temat: Analiza możliwości wykorzystania siarki odpadowej na powłoki ochronne

materiałów ceramicznych Streszczenie: Ważne osiągnięcia poznawcze pracy dotyczą wyjaśnienia mechanizmu działania dodatków organicznych ( w ilości do 5%) na strukturę i właściwości użytkowe powłok na bazie siarki odpadowej uzyskiwanej w procesach oczyszczania paliw (ropy naftowej i gazu ziemnego). Zastosowanie modyfikatorów siarki powoduje zmniejszenie w otrzymanej powłoce udziału faz krystalicznych i ich rozdrobnienie (zmniejszenie wielkości krystalitów) oraz wzrost udziału faz amorficznych. Mechanizm działania modyfikatorów polega na kopolimeryzacji uprzywilejowanych pierścieni siarkowych i cząsteczek modyfikatora, co prowadzi do powstania fazy amorficznej, która segregując na granicach mikrokrystalitów hamuje ich rozrost i usieciowuje strukturę, a także częściowo lub całkowicie eliminuje przy nagrzewaniu i chłodzeniu odwracalną przemianę alotropową siarki rombowej w jednoskośną. Użycie nowego modyfikatora w postaci mieszaniny dicyklopentadienu i izopropenylometylocykloheksenu pozwala uzyskać lepsze własności użytkowe powłoki. Poprzez zmianę składu chemicznego modyfikatora temperatura aplikacji i produkcji powłoki siarkowej znacznie wzrasta, co ułatwia jej nakładanie i kontrolę procesu wytwarzania. Mechanizm przylegania powłoki do podłoża betonowego ma charakter wyłącznie adhezyjny i polega na zakotwiczaniu się materiału powłokowego w porach i kapilarach podłoża powstałych w skutek naturalnego utwardzania betonu. Zmniejszenie ogólnej emisji lotnych związków organicznych i usunięcie styrenu (wg IARC styren jest zakwalifikowany do klasy 2B tj. związków potencjalnie rakotwórczych dla ludzi i zwierząt) jako składnika modyfikującego otwiera szersze możliwości zastosowania siarki modyfikowanej jako materiału konstrukcyjnego. Zastosowanie siarki na powłoki oprócz możliwości zagospodarowania odpadów jest ekonomicznie uzasadniona, a także uzyskiwane własności są porównywalne z dotychczas stosowanymi powłokami.


Recenzenci: dr hab Jarosław Janicki, prof. ATH prof. dr hab. Henryk Bala




Prof. dr hab. inż. Zygmunt Nitkiewicz urodził się 5.10.1951 r. w Kraśniku, tam też w 1970 roku ukończył szkołę średnią. Studia wyższe w Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie przez ostatnie dwa lata odbywał w systemie indywidualnym, jako stypendysta PAN. Ukończył je w roku 1975, uzyskując stopień mgr inż. Metalurga, specjalność Metaloznawstwo i Obróbka Cieplna. Staż asystencki odbył w AGH na wydziale Odlewnictwa w Laboratorium Krystalizacji Odlewów. Od listopada 1976r. podjął pracę w PCz, początkowo na etacie

asystenta, a po uzyskaniu stopnia doktora (nagroda ministra), od 1982 r. na stanowisku adiunkta. W 1993 r. obronił pracę habilitacyjną (w dziedzinie Inżynieria Materiałowa), po czym uzyskał stanowisko profesora nadzwyczajnego. Dnia 12 czerwca 2002 roku Prezydent RP nadał mu tytuł profesora nauk technicznych, a w grudniu 2003 Minister Edukacji Narodowej i Sportu powołał go na stanowisko profesora zwyczajnego. Od 2002 r. pełni funkcję dyrektora Instytutu Inżynierii Materiałowej i kierownika Zakładu Materiałów Spiekanych i Kompozytów, specjalizuje się w tworzeniu nowych materiałów (kompozytów, spieków) oraz w inżynierii powierzchni (głównie z wykorzystaniem plazmy łukowej). Wypromował 8 doktorów i ponad 100 magistrów i inżynierów. Dłuższe staże zagraniczne odbył w Niemczech (Drezno – 1987) i Kanadzie (Montreal – 1995), jako stypendysta rządów niemieckiego i kanadyjskiego. Ukończył zagra-niczne studia podyplomowe z zakresu: „Restrukturyzacja i zarządzanie w przemyśle materiałowym” (1995) oraz „Dydaktyka przedmiotów technicznych” (2002). Opublikował ponad 200 prac (jako autor i współautor), w tym: 2 monografie, 4 podręczniki akademickie i skrypty, 4 zgłoszenia patentowe. Pełnił rolę recenzenta 15 prac doktorskich i 12 habilitacyjnych. W latach 2001÷2004 był członkiem sekcji T08C Komitetu Badań Naukowych oraz Komisji Ekspertów ds. akredytacji kierunku Inżynieria Materiałowa w ramach KAUT. Uczestniczy w pracach wielu sekcji i komisji działających w strukturach PAN (m. in: Sekcji Mikroskopii i Sekcji Inżynierii Powierzchni Komitetu Nauki o Materiałach PAN, Sekcji Krystalografii Stosowanej, Komitetu Krystalografii PAN, Sekcji Fizyki Metali i Metaloznawstwa, Komitetu Metalurgii PAN). W śląskim oddziale PAN, pełnił w latach 2001÷2004 funkcję zastępcy przewodniczącego Komisji Nauki o Materiałach. Jest współzałożycielem, członkiem władz, towarzystw i stowarzyszeń: Polskiego Towarzystwa Materiałoznawczego (PTM), Polskiego Towarzystwa Mikroskopii (PTMi), Stowarzyszenia Przyjaciół „GAUDE MATER” oraz Stowarzyszenia Samorządna Częstochowa. Od 2008 roku pełni funkcję prorektora ds. Nauki.

Za dotychczasową działalność naukowo-badawczą uzyskał wyróżnienia uczelniane: Srebrną i Brązową Odznakę im. Stanisława Staszica, odznakę „Primus inter Pares” (w AGH) oraz Medal „Zasłużony dla Politechniki Częstochowskiej”, wielokrotnie nagrody Rektora AGH i PCz.

143Dr hab. inż. Zbigniew Stradomski, prodziekan ds. na-uki Wydziału IPMiFS. Pracę w dawnej Katedrze Metalo-znawstwa podjął w 1969 roku. W 1976 roku uzyskał stopień doktora, a w 2001 doktora habilitowanego oraz profesora nadzwyczajnego Politechniki Częstochowskiej. W latach 1985÷1990 pracował na Wydziale Inżynierii Mechanicznej prestiżowego Uniwersytetu USTHB w Al-gierze (Université des Sciences et de la Technologie Houari Boumédiène). Wynikiem dotychczasowej działal-ności naukowo-badawczej jest 1 monografia, ponad 160

publikacji zamieszczonych w czasopismach naukowych i w materiałach konferencji krajowych i zagranicznych, a także ponad 60 zbiorowych opracowań wykonanych na zlecenie przemysłu, w tym wielu wdrożonych. Wypromował trzech doktorów nauk technicznych (dwie prace wyróżnione), około 70 magistrów i inżynierów, był recenzentem 2 przewodów habilitacyjnych, 6 doktoratów. Specjalizuje się w pro-blematyce stali i staliw, głównie trudnościeralnych, w inżynierii jakości, a także w mikrostrukturalnych aspektach wykorzystania energii wybuchu w technologii umacniania stali konstrukcyjnych i narzędziowych. Był kierownikiem 3 oraz wykonawcą 5 grantów finansowanych przez Komitet Badań Naukowych.

Jest członkiem Komisji Hutnictwa, Inżynierii Materiałowej, Komisji Nauki o Materiałach Oddziału PAN w Katowicach, Associazione Italiana di Metallurgia, Poland Capter of Wire Association International, Polskiego Towarzystwa Materiałoznawczego, Polskiego Stowarzyszenia Wynalazców i Racjonalizatorów, członkiem SITPH i STOP, Stowarzyszenia Samorządna Częstochowa. W latach 2002÷2008 pełnił funkcję kierownika Studium Doktoranckiego na Wydziale Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej oraz zastępcy dyrektora Instytutu Inżynierii Materiałowej, a od 2008 roku prodziekana ds. nauki.

Odbył liczne zagraniczne staże naukowe, między innymi w koncernie Vallourec we Francji, w MISiS w Moskwie, na Uniwersytecie w Dijon, w 1979/80 u wybitnego specjalisty z mechaniki pękania profesora D. François na Uniwersytecie Technologicznym w Compiegne, w Ecole Nationale Supériere D'Arts et Métiers.

Wyrazem uznania dla dotychczasowej działalności jest Złoty Krzyż Zasługi i Medal Edukacji Narodowej oraz wyróżnienia nagrodami Ministra Nauki Szkolnictwa Wyższego i Techniki, Ministra Hutnictwa oraz licznymi Nagrodami Rektora Politechniki Częstochowskiej

Dr hab. inż. Andrzej Kazimierz Lis, prof. nadzw. PCz urodził się 3 marca 1948 r. w Chorzowie. W 1972 roku ukończył z wyróżnieniem studia magisterskie z Przeróbki Plastycznej Metali na Wydziale Metalurgicznym Politechniki Częstochowskiej, w której pracuje aktualnie jako Kierownik Zakładu Metaloznawstwa w Instytucie Inżynierii Materiałowej na WIPMiFS. W 1980r. uzyskał stopień doktora nauk technicznych, w 1998 doktora hab. z inżynierii materiałowej. Członek Rady Wydziału.

144Promotor 4 doktorów. W latach 1989÷1992 zatrudniony jako Visiting Research Professor w University of Pittsburgh USA, od października 1999 pracuje na stanowisku prof. nadzwyczajnego PCz, w latach 1999÷2002 zastępca Dyrektora Instytutu Inżynierii Materiałowej, 2005÷2008 członek Senatu PCz. Jest autorem 1 monografii, 8 patentów i 166 publikacji krajowych i zagranicznych. Członek Sekcji Materiałów Metalicznych Komitetu Nauki o Materiałach PAN, SITPH, członek międzynarodowych stowarzyszeń: Association for Iron & Steel Technology USA, Institute of Materials, Minerals and Mining – IOM w Londynie, European Microscopy Society w Belgii. Specjalista w zakresie niskowęglowych bainitycznych stali bardzo drobnoziarnistych, stali DP i TRIP o wysokich właściwościach wytrzymałościowych i plastycznych.

Dr hab. inż. Józef Jasiński jest absolwentem Wydz. Metalurgicznego PCz od 1971. Aktualnie jest profesorem nadzw. PCz i kierownikiem Zakładu Biomateriałów i Inżynierii Powierzchni w IIM. Dziedziną zainteresowań naukowo-badawczych i wdrożeniowych jest transport ciepła i masy w procesach fluidalno-atmosferowej obróbki dyfuzyjnej stopów metali dla przemysłu elektromaszynowego i do zastosowań biomedycznych. Do roku 2009 był opiekunem Koła Naukowego Metaloznawców PCz. Jest założycielem i opiekunem Komitetu Lokalnego IAESTE przy PCz i przewodniczą-

cym koła SPWiR przy PCz. Za działalnośc naukową, badwaczo-wdrożeniową i dydaktyczną otrzymał Zoty Krzyż Zasługi, Honorowy Medal im. T. Sendzimira, Statuetkę im. K. Leskiego, Krzyż Kawalerski Merite L’Invention oraz Krzyż Kawalerski European Innovation Awards.

Dr hab. inż. Jadwiga Lis, prof. PCz w 1969 r. ukończyła studia na Wydziale Metalurgicznym PCz jako mgr inż. w specjalności Przeróbka Plastyczna i rozpoczęła pracę w Katedrze Metaloznawstwa (obecnie Instytut Inżynierii Materiałowej). W 1976 r. uzyskała stopień naukowy doktora nauk technicznych, a w 2005 r. doktora habi-litowanego nauk technicznych w zakresie inżynierii materiałowej. Staże naukowe odbyła w Instytucie Stali i Stopów w Moskwie oraz Żdanowskim Instytucie Metalurgicznym. Staże przemysłowe odbyła w Kombi-

nacie Stalowa Wola, we Włoszech w Zakładach Tecmo Braco Giustina Continental w Turynie. Jest autorem 1 monografii, współautorem 8 patentów i 127 publikacji krajowych i zagranicznych oraz współautorem 34 prac doświadczalnych ekspertyz wykonanych na zlecenie przemysłu a także 6 wdrożeń technologicznych. Za udział w pracach ważnych dla gospodarki narodowej otrzymała zespołowe nagrody: Ministra Przemysłu Budowy Maszyn i Metalurgii, Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego. Za działalność naukowo-badawczą została wyróżniona przez Ministra Nauki Szkolnictwa Wyższego i Techniki nagrodą indywidualną stopnia trzeciego.

145Dr hab. inż. Józef Iwaszko jest absolwentem Wydziału Metalurgicznego PCz. W 1992 roku podjął pracę w Instytucie Inżynierii Materiałowej w charakterze asystenta. Stopień doktora nauk technicznych uzyskał na Wydziale Metalurgii i Inżynierii Materiałowej PCz w roku 1999. W latach 1999÷2009 pracował na stanowisku adiunkta w Instytucie Inżynierii Materiało-wej. Stopień naukowy doktora habilitowanego nauk technicznych w dyscyplinie Inżynieria Materiałowa uzyskał w roku 2008, a rok później został mianowany na stanowisko profesora nadzwyczajnego w macierzystej

uczelni. Od września 2008 r. pełni funkcję zastępcy Dyrektora Instytutu Inżynierii Materiałowej PCz. Od momentu rozpoczęcia pracy w IIM jego zainteresowania naukowe skupiały się wokół zagadnień dotyczących obróbki powierzchniowej. W szczególności interesowała go problematyka szybkiej krystalizacji i eksplo-atacyjnych skutków jej występowania, a także aspekty strukturalne procesu natryskiwania i przetapiania. Zagadnieniem badawczym, którym równolegle się zajmował była adaptacja technologii spawalniczej GTAW do obróbki przetopieniowej powłok natryskiwanych plazmowo. Jest autorem blisko 80 publikacji naukowych opublikowanych w czasopismach krajowych i zagranicznych oraz prezentowanych na konferencjach krajowych i międzynarodowych. W swoim dorobku naukowo-dydaktycznym posiada ponadto dwa podręczniki akademickie, monografię, skrypt uczelniany, a także kilkanaście opracowań naukowych niepublikowanych. Za działalność naukowo-badawczą otrzymał dziewięciokrotnie Nagrody Rektora PCz, a za całokształt swojej działalności Brązowy Krzyż Zasługi.

Dr hab. inż. Katarzyna N. Braszczyńska-Malik, prof. PCz – absolwentka Wydziału Metalurgii i Inżynierii Materiałowej Politechniki Częstochowskiej (1995 r.). Od 1995 roku pracuje w Instytucie Inżynierii Materiałowej Wydziału IPMiFS. W roku 1998 uzyskała stopień doktora nauk technicznych a w 2006 stopień doktora habilitowanego w dziedzinie Inżynieria Materiałowa. Była stypendystką Ministra Edukacji Narodowej oraz Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (stypendium krajowe i zagraniczne). Odbyła półroczny staż naukowy w KU Leuven w Belgii oraz kilka naukowych wyjazdów

studyjnych (Niemcy, Holandia, Włochy, Belgia). Specjalizuje się w inżynierii materiałów kompozytowych oraz stopów nieżelaznych (głównie stopów magnezu). Dorobek naukowy obejmuje 1 monografię, ponad 90 publikacji oraz kilkanaście opracowań niepublikowanych (w tym sprawozdania m.in. z projektów badawczych i projektu celowego). Za osiągnięcia naukowe siedmiokrotnie uzyskała Nagrodę Rektora Politechniki Częstochowskiej. Jest m.in. członkiem Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Materiałów Kompozytowych, Polskiego Towarzystwa Materiałoznawczego, Komisji Odlewnictwa Oddziału PAN w Katowicach oraz Sekretarzem Redakcji czasopisma Kompozyty.

146Dr inż. Krzysztof Józef Sławuta, adiunkt w IIM. Studia wyższe odbył na WM PCz gdzie w 1977 r., na Specjalności Metaloznawstwo i Obróbka Cieplna, otrzymał dyplom: mgr inż. hutnik. Pracę zawodową rozpoczął w macierzystej uczelni, kolejno na stanowiskach: asystenta stażysty, asystenta naukowo-badawczego i starszego asystenta. Stopień doktora nauk technicznych uzyskał na WMiIM PCz w 1988 r. Praca dydaktyczna i naukowa koncentrują się na ilościowym opisie struktury materiałów, modelowaniu ich budowy wewnętrznej i prognozowaniu własności.

Dr inż. Tadeusz Frączek w 1986 r. uzyskał dyplom mgr inż. na Wydziale Metalurgicznym. W 1998r. otrzymał tytuł doktora nauk technicznych w zakresie Inżynierii Materiałowej. Obecnie pracuje na stanowisku adiunkta w IIM PCz. Jest autorem 140 publikacji naukowych opublikowanych w czasopismach krajowych i zagra-nicznych. Jest członkiem Polskiego Towarzystwa Materiałoznawczego, SITPH i SPWI. W 2007 r. został powołany na członka Międzysekcyjnego Zespołu Inżynierii Powierzchni Komitetu Budowy Maszyn Polskiej Akademii Nauk.

Dr inż. Barbara Kucharska absolwentka PCz (Metaloznawstwo) oraz WSP w Częstochowie (Fizyka). Do 1994r. asystent w Instytucie Fizyki WSP w Częstochowie. Od 1995r. pracownik IIM PCz. Tytuł doktora nauk technicznych w 1998r. Autor licznych publikacji naukowych w dziedzinach: rentgenowskich technik dyfrakcyjnych (badania gradientu struktury, naprężeń szczątkowych i tekstury). Certyfikat szkolenia International Centre for Diffraction Data. Ekspert badań materiałowych na potrzeby przemysłu, w tym elementów urządzeń energetycznych oraz powłok cynkowych.

Dr inż. Iwona Przerada w 1986 r. uzyskała tytuł mgr inż. na kierunku Inżynieria Materiałowa (AGH w Krakowie). Dwa lata później obroniła drugą pracę magisterską w Katedrze Metaloznawstwa PCz i tam rozpoczęła pracę na stanowisku asystenta. W 1996 r. uzyskała tytuł doktora nauk technicznych oraz stanowisko adiunkta. W latach 1999÷2005 pełniła funkcję kierownika Zakładu Materiałów Ceramicznych. W ramach działalności naukowo-badawczej skupia się na zagadnieniach dotyczących zarówno materiałów metalicznych jak i ceramicznych.

147Dr inż. Anna Zawada w roku 1995 ukończyła Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki AGH w Krakowie i uzyskała tytuł mgr inż. Od roku 1995 asystentka w IIM PCz. W latach 1997÷2002 studentka studiów doktoranckich na TU Bergakademie we Freibergu (Niemcy). Tytuł doktora uzyskała w roku 2002. Od roku 2003 pracownik naukowo-dydaktyczny w IIM PCz na stanowisku adiunkta. Od roku 2008 kierownik Zakładu Materiałów Ceramicznych. Autorka prac publikowanych w kraju i zagranicą z zakresu materiałów ceramicznych i ochrony środowiska.

Dr inż. Cezary Kolan w roku 1995 uzyskał dyplom magistra na wydziale Metalurgii i Inżynierii Materiałowej PCz, specjalność „Metaloznawstwo i Obróbka Cieplna”. Od 1995r. asystent w PCz. W 2002 r. otrzymał tytuł doktora nauk technicznych w zakresie Inżynierii Materiałowej. Obszar jego zainteresowań stanowią przemiany fazowe oraz obróbka cieplna i cieplno-plastyczna niskowęglowych stali. Jest współautorem wielu publikacji krajowych i zagranicznych w tym zakresie.

Dr inż. Agata Dudek ukończyła studia na WMiIM PCz, uzyskując tytuł mgr inżyniera o specjalności „inżynieria materiałowa”. W 2002 roku obroniła pracę doktorską, która została wyróżniona oraz nagrodzona przez rektora PCz. Pełni funkcję kierownika Zakładu Materiałów Spiekanych i Kompozytów. Prowadzi badania z zakresu inżynierii powierzchni oraz biomateriałów. Autorka i współautorka licznych artykułów opublikowanych w krajowych i zagranicznych czasopismach naukowych oraz materiałach konferencyjnych. Dr inż. Grzegorz Golański w roku 1998 uzyskał dyplom magistra inżyniera na Wydziale Metalurgii i Inżynierii Materiałowej PCz na kierunku Inżynieria Materiałowa. W 2003 r. otrzymał tytuł doktora nauk technicznych w zakresie Inżynierii Materiałowej. Od tego roku jest pracownikiem w IIM PCz na stanowisku adiunkta. Obszar jego zainteresowań stanowią materiały stosowane w przemyśle energetycznym i procesy ich degradacji, obróbka cieplna oraz badania własności mechanicznych materiałów.

148Dr inż. Paweł Wieczorek w 1998 r. uzyskał dyplom magistra inżyniera na WMiIM. na kierunku Inżynieria Materiałowa. W 2003 r. otrzymał stopień doktora nauk technicznych w zakresie Inżynierii Materiałowej. Od tego roku pracuje na stanowisku adiunkta. Obszar jego zainteresowań stanowią tworzywa metaliczne, zwłaszcza umacniane wydzieleniowo oraz zastosowania mikroskopii elektronowej do badań materiałowych. W roku 2009 został wybrany głosami studentów na najpopularniejszego prowadzącego ćwiczenia.

Dr inż. Monika Gwoździk urodziła się w 1980 roku w Pajęcznie, tam też w 1999 roku ukończyła Liceum Ogólnokształcące. W tym samym roku rozpoczęła studia wyższe na wydziale Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej Politechniki Częstochowskiej, uzyskując tytuł mgr inż. w 2004 roku na kierunku Inżynieria Materiałowa. W 2008 roku uzyskała stopień naukowy doktora nauk technicznych w zakresie inżynierii materiałowej – Nagroda Rektora PCz. Od 2008 roku jest zatrudniona na stanowisku adiunkta w Instytucie Inżynierii Materiałowej PCz.

Dr inż. Zbigniew Bałaga w 1999 r. uzyskał dyplom magistra inżyniera na WMiIM PCz na kierunku Inżynieria Materiałowa. W 2005 r. otrzymał tytuł doktora nauk technicznych w zakresie Inżynierii Materiałowej. Od tego roku jest pracownikiem w IIM PCz na stanowisku adiunkta. Pełni funkcje zastępcy kierownika laboratorium rentgenowskiego znajdującego się w IIM oraz od listopada 2009 r. zastępcy dyrektora instytutu. Obszar jego zainteresowań stanowią nowoczesne materiały magnetyczne o strukturze amorficznej i nanokrystalicznej.

Dr inż. Renata Caban w roku 1998 uzyskała dyplom magistra inżyniera na Wydziale Metalurgii i Inżynierii Materiałowej PCz na kierunku Inżynieria Materiałowa. W 2003 r. otrzymała tytuł doktora nauk technicznych w zakresie Inżynierii Materiałowej. Obszar jej zaintere-sowań stanowią polimery oraz materiały kompozytowe. Autorka i współautorka artykułów opublikowanych w krajowych i zagranicznych czasopismach naukowych oraz materiałach konferencyjnych.

149

Dr inż. Małgorzata Lubas ukończyła studia na Wydziale Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, AGH w Krakowie, w 1998r., uzyskując dyplom mgr inż. na kierunku Technologia Chemiczna. W 1999 roku rozpoczęła studia doktoranckie na WIPMiFS PCz i od 2001r. jest pracownikiem IIM. Tytuł doktora nauk technicznych uzyskała w 2005r. Za osiągnięcia naukowo-badawcze otrzymała Zespołowe Nagrody Rektora PCz oraz Dyplomy Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego za promocję wynalazków i opracowań naukowych w latach 2005÷2008.

Dr inż. Michał Szota w 1996 roku ukończył studia na Wydziale Elektrycznym Politechniki Częstochowskiej. W 2003 roku rozpoczął studia doktoranckie na WIPMiFS, a w maju 2008 roku uzyskał tytuł doktora nauk technicznych. Jest autorem i współautorem przeszło dziewięćdziesięciu publikacji naukowych dotyczących inżynierii powierzchni, biomateriałów, technologii obróbki cieplnej, zastosowania sieci neuronowych do modelowania procesów obróbki cieplnej oraz wytwarzania funkcjonalnych stopów amorficznych i nanokrystalicznych.

Byli pracownicy:

Prof. dr inż. Leopold Jeziorski, dr h.c., długoletni Prorektor, Dyrektor Instytutu Inżynierii Materiałowej. Członek wielu kolegialnych organów szkolnictwa wyższego, w tym Centralnej Komisji ds. Stopni Naukowych i Tytułu Naukowego. Znany specjalista w zakresie dyscypliny Inżynieria Materiałowa. Autor i współautor ponad 180 publikacji i 22 patentów. Organizator kierunku studiów Inżynieria Materiałowa w P.Cz. (uprawnienie do nadawania stopni naukowych doktora i doktora habilitowanego). Opiniodawca 45

wniosków profesorskich i 75 prac habilitacyjnych. Członek Komitetu Nauki o Materiałach PAN oraz kilku komisji PAN. Członek honorowy PTM, SITPH i Stowarzyszenia Absolwentów P.Cz. Odznaczony m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Medalem Zasłużony dla Wydziału Metalurgii i Inżynierii Materiałowej AGH w Krakowie, Odznaką Zasłużony dla Politechniki Śląskiej, Zasłużony dla Instytutu Mechaniki Precyzyjnej w Warszawie, Honorowym Medalem SPWiR im. Tadeusza Sendzimira.

150

Prof. dr hab. inż. Stefania Stachura w 1951 r. ukończyła Liceum Ogólnokształcące Sióstr Urszulanek w Rybniku. W 1957r. ukończyła studia na WM PCz, stopień doktora nauk technicznych uzyskała w 1966 r., w Politechnice Śląskiej, doktora habilitowanego w 1980 r. w PCz. Zatrud-niona na macierzystym wydziale, jako nauczyciel akade-micki, począwszy od asystenta i adiunkta do profesora, tytuł który otrzymała w 1988 r. Była wielokrotnym laureatem konkursów organizowanych przez studentów na najlepszego nauczyciela akademickiego.

Prof. dr hab. inż. Andrzej Wolkenberg w 1954r. skończył studia I stopnia na Wydziale Metalurgicznym, a w roku 1956 jako pierwszy absolwent studia II stopnia. W roku 1964 obronił pracę doktorską na Wydziale Chemii Uniwersytetu Warszawskiego, a w roku 1982 uzyskał stopień doktora habilitowanego na tymże uniwersytecie. Od roku 1994 pracował na stanowisku profesora nadzw. PCz w IIM. W roku 1999 został profesorem tytularnym. Jest autorem i współautorem ponad 120 publikacji naukowych.

Prof. Franciszek Szkoda ukończył w 1951 r. Wydział Hutniczy AGH, uzyskując dyplom mgr inż. z zakresu hutnictwa. Już podczas studiów podjął pracę w Zakładzie Metalurgii i Metaloznawstwa Wydziału Komunikacji AGH, a od 1957 r. także w Katedrze Metaloznawstwa Politechniki Częstochowskiej. W 1963 r. uzyskał stopień doktora, a w 1972 r. powołany został na stanowisko docenta w PCz. W 1991 r. uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego. Jego działalność naukowa koncentrowała się głównie na opracowywaniu i udoskonalaniu stopów łożyskowych na bazie Cu oraz stopów Pb-Cd-Zn.

Doc. dr inż. Stanisław Iskierka po ukończeniu Liceum Hutniczego w Nowym Bytomiu, otrzymał dyplom „Przodownika Nauki”, na podstawie którego przyjęty został na Politechnikę Częstochowską. Studia wyższe drugiego stopnia ukończył w 1957r. Już w czasie studiów, od 1954 roku rozpoczął pracę w Katedrze Metaloznawstwa PCz. W roku 1965 na Wydziale Mechanicznym Politechniki Śląskiej uzyskał stopień dr nauk technicznych. W roku 1970 mianowany został na stanowisko docenta. W latach 1984÷1990 sprawował funkcję prorektora ds. Nauczania PCz.

151Odeszli…

Prof. dr hab. inż. Andrzej Bochenek (1947÷2003) ukończył studia na WM PCz, uzyskując w roku 1973 tytuł magistra inżyniera metalurga. W 1978 r. uzyskał stopień naukowy doktora, a w 1992 r. stopień doktora habilitowanego na WMiIM P. Cz. Od ukonczenia studiów pracował nieprzerwa-nie w IIM PCz, początkowo na stanowisku pracownika technicznego, potem naukowo-badawczego, następnie ad-iunkta, a od 1993 r. profesora. Za prace wdrożeniowe nowego gatunku stali na stropnice górnicze otrzymał w 1987 r. nagrodę NOT za wybitne osiągnięcia w dziedzinie techniki.

Prof. Adam Lubuśka (1925÷2000) po ukończeniu studiów na Politechnice Śląskiej podjął pracę w Instytucie Metalurgii Żelaza, gdzie pracował 27 lat. Stopień doktora nauk technicznych uzyskał w 1962 r., a tytuł profesora w 1976. Pracę na Politechnice Częstochowskiej podjął w 1958 r. Zasadniczym nurtem działalności prof. A. Lubuśki była problematyka konstrukcyjnych stali niskostopowych o pod-wyższonej wytrzymałości i wysokiej odporności na pękanie. Profesor był prekursorem nie tylko prac badawczych, ale i wdrożeniowych nowej generacji spawalnych stali nisko-stopowych w Polsce.

Prof. Stefan Balicki (1913÷1993) ukończył studia na Wydziale Hutniczym AGH w Krakowie, uzyskując w 1936 r. tytuł inżyniera Metalurga. W 1945 r. podjął pracę w Centralnym Zarządzie Przemysłu Hutniczego w Katowicach, a od 1948 r. pracę naukowo-badawczą w Instytucie Metalurgii Żelaza w Gliwicach. W 1974 r. powołany został na stanowisko profesora zwyczajnego. W latach 1967÷73 piastował stanowisko Kierownika Katedry Metaloznawstwa Politechniki Częstochowskiej, realizując cel podjęty przez prof. W. Haczewskiego – utworzenie kierunku kształcenia o specjalności Metaloznawstwo i Obróbka Cieplna.

Prof. Mikołaj Dubowicki (1903÷1985) ukończył w 1929 r. Wydział Hutniczy AGH w Krakowie. W czasie studiów odbył roczną praktykę w kilku hutach i zakładach odlew-niczych m. in.: Zawiercie, Huta Pokój, Królewska, Sosnowiec. Od maja 1929 r. zatrudniony w Zakładzie Metalografii i Obróbki Termicznej AGH. W 1952 r. został mianowany zastępcą profesora oraz kierownikiem Katedry Metaloznawstwa AGH. Pracę w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Częstochowie na stanowisku profesora kontraktowego i kierownika Katedry Metaloznawstwa objął

152w 1952r., gdzie pracował do 1956 r. Jego zainteresowania naukowe skupione były na metaloznawstwie stopów odlewniczych.

Prof. Władysław Haczewski (1900÷1967) ukończył studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Lwowskiej w 1933r. Po repatriacji w latach 1945÷1946 pracował jako adiunkt na Politechnice Śląskiej w Gliwicach, a w 1946r. został kierownikiem Zakładu w Instytucie Metalurgii Żelaza. W 1956 r. podjął pracę na Politechnice Częstochowskiej, gdzie aż do śmierci, pełnił funkcję kierownika Katedry Metaloznawstwa. Niekwestionowany autorytet w dzie-dzinie stali, głównie dla energetyki. W PCz rozwijał nowatorski w tym czasie kierunek badań nieniszczących – badań ultradźwiękami.

Pozostali byli nauczyciele akademiccy Instytutu Inżynierii Materiałowej

dr inż. Janusz Lesiecki + doc. dr inż. Konrad Fijałkowski mgr inż. Ryszard Wojtczak dr inż. Zenon Świerzy dr inż. Władysław Jonkisz dr inż. Wanda Jeziorska dr inż. Stanisław Dyszy dr inż. Witold Ziewiec dr inż. Janusz Ujma mgr inż. Eugeniusz Burdzy dr inż. Anna Piekarska dr inż. Marek Kubara mgr inż. Włodzimierz Caban mgr inż. Sławomir Tomski mgr inż. Joanna Świątek dr inż. Zbigniew Wencel dr inż. Tomasz Pabin dr inż. Krzysztof Sadurski dr inż. Roman Torbus dr inż. Przemysław Chmielowiec dr inż. Dariusz Dyja dr inż. Adam Tokarz mgr inż. Krystyna Wysocka

Byli pozostali pracownicy Alfred Kisiel + inż. Henryk Chrobak Włodzimierz Zwolski Jerzy Biel +

1952÷1956 1952÷1957 1953÷1969 1959÷1982 1962÷1980 1966÷2002 1967÷1979 1968÷1980 1971÷1988 1973÷1976 1974÷1987 1975÷1987 1989÷1994 1991÷1995 1992÷1995 1996÷2003 1997÷2004 1999÷2004 2001÷2005 2001÷2006 2006÷2007 2001÷2009 1973÷2009

1960÷1978 1964÷1973 1966÷1988 1972÷1982

153Romualda Marszałek–Pędrak Zygmunt Policiński Kajetan Sumiński Krzysztof Kot Andrzej Chmielewski Marcin Kręciwilk Zygmunt Opara + Jan Fabiś Aleksander Marchewka Witold Pluta Wojciech Maternicki Arkadiusz Kisiel Andrzej Wyględacz + Stefan Menc Andrzej Zych Jacek Kamiński Lech Boczkowski Jacek Włodarczyk mgr inż. Barbara Hankiewicz Teresa Szczerba

1972÷1982 1973÷1997 1973÷1974 1973÷1975 1974÷1976 1974÷1978 1974÷1975 1974÷1997 1975÷1977 1975÷1977 1976÷1999 1976÷1977 1977÷1982 1977÷1978 1978÷1979 1978÷1982 1978÷1995 1980÷1986 1971÷2005 1971÷2006

INSTYTUT FIZYKI

42-200 Częstochowa, al. Armii Krajowej 19 Sekretariat p. A37 (pawilon A) tel./fax : 343 250 795 [email protected]


Dyrektor: dr hab. Kazimierz Dziliński, prof. PCz

Zastępcy dyrektora: prof. dr hab. inż. Jerzy J. Wysłocki dr inż. Jan Świerczek Sekretariat: mgr inż. Agnieszka Uflewska mgr inż. Magdalena Stala

ZAKŁAD SPEKTROSKOPII REZONANSÓW MAGNETYCZNYCH

Od lewej: K. Dziliński, J. Ozga, K. Gruszka, B. Szafrańska-Miller, R. Hrabański, R. Szczęśniak,

T. Kaczmarzyk, M. Jarosik, T. Jackowski

Kierownik: dr hab. Ryszard Hrabański, prof. PCz Profesor nadzwyczajny: dr hab. Kazimierz Dziliński Adiunkt: dr Radosław Szczęśniak Starszy wykładowca: mgr Barbara Szafrańska-Miller Wykładowcy: mgr Tomasz Jackowski mgr Tomasz Kaczmarzyk Doktoranci: mgr inż. Marcin Jarosik mgr Julita Ozga mgr Monika Jackowska mgr inż. Konrad Gruszka mgr Daniel Skowron

155ZAKŁAD FIZYKI MAGNETYKÓW

Od lewej: M. Nabiałek, J. Rzącki, W. Ciurzyńska, K. Sobczyk, J. Gondro, P. Pietrusiewicz, J. Świerczek,

J. Zbroszczyk, J. Olszewski

Kierownik: dr hab. Józef Zbroszczyk, prof. PCz Profesor nadzwyczajny: dr hab. Wanda Ciurzyńska Adiunkci: dr inż. Jan Świerczek dr Jacek Olszewski dr Marcin Nabiałek dr Agnieszka Łukiewska Doktoranci: mgr Katarzyna Sobczyk mgr Joanna Gondro mgr inż. Paweł Pietrusiewicz mgr inż. Jakub Rzącki Specjalista: Eugeniusz Żak

ZAKŁAD BADAŃ STRUKTURALNYCH I MAGNETYCZNYCH

Od lewej: M. Dośpiał, A. Przybył, M. Szwaja, J. J. Wysłocki, K. Pisańska, D. Płusa, M. Duś-Sitek,

P. Gębara, A. Ceglarek, S. Garus, Z. Olszowski

156Kierownik: prof. dr hab. inż. Jerzy J. Wysłocki Profesorowie nadzwyczajni: dr hab. Marta Duś-Sitek dr hab. Danuta Płusa Adiunkci: dr Marcin Dośpiał

dr Piotr Pawlik dr Katarzyna Pawlik dr Anna Przybył dr inż. Izabela Wnuk

Doktoranci: mgr inż. Piotr Gębara mgr inż. Kinga Pisańska mgr Małgorzata Szwaja mgr inż. Sebastian Garus mgr inż. Agnieszka Ceglarek Starszy referent techniczny: mgr inż. Tomasz Gradzik

ZAKŁAD FIZYKI KOMPUTEROWEJ I RADIOSPEKTROSKOPII FERROELASTYKÓW

Od lewej: R. Kowalczyk, W. Zapart, M. Zapart, A. Ślęzak, K. Maternicki

Kierownik: dr hab. Maria Zapart, prof. PCz Profesor nadzwyczajny: dr hab. Włodzimierz Zapart Adiunkt: dr Andrzej Ślęzak Doktoranci: mgr inż. Krzysztof Maternicki mgr Radosław Kowalczyk

157

Pracownicy i doktoranci Instytutu Fizyki (2010), od lewej w pierwszym rzędzie:

J. J. Wysłocki, K. Dziliński, A. Ceglarek, K. Pisańska, M. Szwaja, J. Ozga, R. Hrabański, M. Duś-Sitek, P. Pietrusiewicz, P. Gębara, M. Jarosik, K. Gruszka, S. Garus, R. Kowalczyk, K. Maternicki, K. Sobczyk,

J. Gondro, R. Szczęśniak, M. Dośpiał, J. Świerczek, A. Ślęzak, J. Zbroszczyk, W. Ciurzyńska, J. Olszewski, T. Kaczmarzyk, T. Jackowski, A. Przybył, Z. Olszowski, D. Płusa, M. Nabiałek, J. Rzącki,

M. Jackowska, T. Gradzik, M. Zapart, B. Szafrańska-Miller, W. Zapart

Doktoranci Instytutu Fizyki (2010), od lewej: K. Maternicki, R. Kowalczyk, J. Ozga, M. Jarosik,

K. Pisańska, K. Gruszka, A. Ceglarek, P. Gębara, M. Szwaja, S. Garus, P. Pietrusiewicz, K. Sobczyk, J. Gondro, J. Rzącki

KRÓTKI RYS HISTORYCZNY Historia Instytutu Fizyki sięga początków istnienia Politechniki

Częstochowskiej – wtedy noszącej nazwę Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Częstochowie, to jest 30 listopada 1949 roku, kiedy to Uczelnia została powołana rozporządzeniem Rady Ministrów.

Jednym z organizatorów WSI był prof. kontr. mgr Antoni Pietraniec (1905÷1986), który od podstaw utworzył już w 1949 roku Katedrę Fizyki i został jej pierwszym kierownikiem. Organizacyjnie, wtedy nazwana Katedrą Fizyki Technicznej z jednym Zakładem Fizyki Technicznej, należała do Wydziału Mechanicznego (obecnie Wydział Inżynierii Mechanicznej i Informatyki). Pierwsze wykłady prowadzono w pomieszczeniach istniejącej wówczas w Częstochowie Wyższej Szkoły Ekonomicznej, a pierwsze laboratoria zorganizowano już w grudniu 1949 roku. W roku 1950 opracowano i wydano pierwszy skrypt z fizyki dla studentów. (A. Pietraniec, Ćwiczenia laboratoryjne z fizyki), będący pierwszym podręcznikiem wydanym przez Uczelnię.

158W następnych latach w Katedrze zatrudniono kilka dalszych osób, co

umożliwiło podjęcie również badań naukowych. Pierwsza większa praca naukowa Katedry dotyczyła badań anizotropii blach żelaznych. Do badań tych, kierowanych przez prof. Antoniego Pietrańca, pracownicy Katedry opracowali odpowiednią aparaturę pomiarową.

Kierownik Katedry, prof. A. Pietraniec (absolwent z roku 1931, a od 1932 asystent Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie), zajmował się przede wszystkim mechaniką kwantową, uzyskując za pracę „Fizyka atomowa w świetle równań Schrödingera” tytuł docenta, a w roku 1969 tytuł profesora nadzwyczajnego nauk fizycznych. Należy podkreślić, że prof. Pietraniec położył ogromne zasługi dla rozwoju młodej Uczelni. W latach 1950÷1952 został pierwszym dziekanem Wydziału Mechanicznego, a w latach 1952÷1962 sprawował funkcję prorektora Uczelni (przemianowanej w 1955 roku na Politechnikę Częstochowską).

W latach pięćdziesiątych pracownicy Katedry konstruowali głównie aparaturę pomiarową, m.in. liczniki Geigera-Müllera oraz wzmacniacze akustyczne. W tym okresie podejmowane były również prace zlecone o charakterze naukowo-badawczym. Dotyczyły one m. in. opracowania prototypów i budowę integratorów impulsów dla Instytutu Fizyki Jądrowej Uniwersytetu Warszawskiego.

Profesor dr Antoni Pietraniec – pierwszy dyrektor Instytutu Fizyki

Lata pięćdziesiąte to również okres budowania od podstaw laboratoriów studenckich, w których prowadzono zajęcia dla systematycznie wzrastającej liczby słuchaczy.

Należy podkreślić, że już w latach sześćdziesiątych nawiązano współpracę z przemysłem. Dotyczyło to głównie projektowania i wykonania 700 stabilizatorów napięciowych oraz 20 hałasomierzy tranzystorowych. Natomiast tematyka prac naukowych poświęcona była między innymi właściwościom sorpcyjnym getteru tantalowego, zagadnieniom emisji egzoelektronów w procesie rekrystalizacji i przemian fazowych.

159

Laboratorium fizyki technicznej (Źródło Informator, Rok akademicki 1964/65)

Rok 1970 przynosi duże zmiany w życiu Katedry. Zarządzeniem Ministra Oświaty i Szkolnictwa Wyższego zlikwidowano katedry i na ich miejsce powołano instytuty. Katedra Fizyki Technicznej stała się Instytutem Fizyki o charakterze międzywydziałowym, podlegającym bezpośrednio Rektorowi. Dyrektorem Instytutu został prof. dr Antoni Pietraniec.

W pierwszej połowie lat siedemdziesiątych prace naukowo-badawcze Instytutu prowadzone były głównie z fizyki ciała stałego, a w szczególności z fizyki metali w trzech zespołach. Zespół pierwszy zajmował się badaniem elektronowych i mechanicznych własności materiałów metodą spinowego rezonansu magnetycznego w szerokim zakresie temperatur. Zespół drugi prowadził badania w zakresie opracowania metody pomiaru grubości warstwy utlenionej metali i stopów, analizy koncentracji domieszek w stopach oraz kinetyki utleniania powierzchni metalicznych. Natomiast zespół trzeci zajmował się badaniami właściwości mechanicznych kryształów NaCl i KCl metodą egzoemisji elektronów oraz określeniem zależności własności mechanicznych tych kryształów od warunków napromieniowania promieniami Rentgena.

W roku 1975 prof. dr Antoni Pietraniec, twórca i długoletni (przez 26 lat) kierownik i dyrektor Katedry Fizyki Technicznej, a później Instytutu Fizyki, przeszedł na emeryturę.

Od roku 1975 dyrektorem Instytutu Fizyki został doc. dr hab. Bolesław Wysłocki, który wraz z grupą współpracowników przeniósł się z Gliwic do Częstochowy. Doc. dr hab. B. Wysłocki pracował wcześniej w Instytucie Metalurgii Żelaza oraz Instytucie Fizyki Politechniki Śląskiej (jako zastępca dyrektora Instytutu ds. nauki).

W Instytucie Fizyki, od roku 1975, działały dwa zakłady: Zakład Fizyki Magnetyków, którego kierownikiem był doc. dr Stefan Szymura (przeniósł się w tym samym czasie z IMŻ w Gliwicach) oraz Zakład Fizyki Technicznej z kierownikiem mgr Andrzejem Juraszkiem.

160

Spotkanie z okazji przejścia prof. A. Pietrańca na emeryturę (1975)

W Instytucie Fizyki, od roku 1975, działały dwa zakłady: Zakład Fizyki Magnetyków, którego kierownikiem był doc. dr Stefan Szymura (przeniósł się w tym samym czasie z IMŻ w Gliwicach) oraz Zakład Fizyki Technicznej z kierownikiem mgr Andrzejem Juraszkiem.

Prof. dr hab. Bolesław Wysłocki – dyrektor Instytutu Fizyki w latach 1975÷2002

Praca naukowa Instytutu została przez nowego dyrektora ukierunkowana na zagadnienia związane z fizycznymi podstawami magnetyzmu, a w szczególności na badania zjawisk warunkujących powstanie optymalnych własności magnetycznych w materiałach magnetycznie miękkich (stopy Fe-3% Si, taśmy amorficzne, cienkie warstwy permalojowe), oraz magnetycznie twardych (magnesy ze stopu Alnico, MnAlC, izotropowe i anizotropowe magnesy ferrytu baru, międzymetaliczne związki ziem rzadkich z metalem). Badania te były realizowane w ramach Programu Rządowego PR-3 oraz na zlecenie Huty Sendzimira w Krakowie i Huty Baildon w Katowicach. Instytut prowadził również prace z zakresu: wpływu dynamiki molekularnej na deformację lokalnego pola ligandów we fluorokrzemianach, elektronowego rezonansu paramagnetycznego jonów manganu w polikrystalicznych układach oraz emisji egzoelektronów ze stali nierdzewnych w temperaturach niskich i temperaturach przejść fazowych. W latach siedemdziesiątych Instytut rozpoczął współpracę z Instytutem Fizyki

161PAN w Warszawie, Uniwersytetem Śląskim w Katowicach, Instytutem Fizyki Molekularnej PAN w Poznaniu oraz Instytutem Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych PAN we Wrocławiu.

W celu kadrowego wzmocnienia ówczesnego Wydziału Metalurgicznego (od roku 1992 Wydział ten nosił nazwę Metalurgii i Inżynierii Materiałowej, a od 2001 roku obecną nazwę – Wydział Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej), zarządzeniem Ministra Nauki Szkolnictwa Wyższego i Techniki z dnia 23.09.1977 r., Instytut Fizyki został włączony do tego Wydziału. Na przełomie lat 1978/79 Instytut przeniósł się z dotychczas zajmowanych pomiesz-czeń przy ulicy Deglera 35 (obecnie Dąbrowskiego) do nowego Pawilonu A tego Wydziału, zyskując w ten sposób dobre warunki lokalowe.

Obecna siedziba Instytutu Fizyki

Po przejściu na ten Wydział Instytut przejął również opiekę nad jedną z sal wykładowych Wydziału (na ok. 200 miejsc, odpowiednio wyposażoną w sprzęt audiowizualny oraz zaplecze z salą zbiorów, które umożliwiają wykonanie pokazów doświadczeń fizycznych uzupełniających wykłady. Na przełomie lat 2007/2008 audytorium przeszło remont kapitalny, po którym stało się jedną z nowocześniejszych i ładniejszych sal Uczelni. Z inicjatywy prof. dr hab. Bolesława Wysłockiego temu audytorium nadano, w dniu 17 lutego 1986 roku, imię wybitnego polskiego fizyka prof. dr hab. Szczepana Szczeniowskiego (1898÷1979). Profesor Szczeniowski zawsze z dużą sympatią wyrażał się o pracy fizyków ośrodka częstochowskiego, uznając go za znaczący punkt na naukowej mapie Polski. Uroczystość nadania audytorium imienia Profesora Szczeniowskiego stała się dużym wydarzeniem w życiu Uczelni. Z tej okazji odsłonięto nad wejściem do audytorium pamiątkową tablicę, autorstwa prof. dr inż. Zbigniewa Piłkowskiego. Uroczystego odsłonięcia tablicy dokonali bracia profesora Szczeniowskiego: dr Jan Szczeniowski i inż. Zygmunt Szczeniowski. To wydarzenie było okazją do spotkania wychowanków i przyjaciół Profesora, którzy przyjechali z całej Polski. Rzadko zdarza się gościć tylu wybitnych fizyków.

Po przeniesieniu się w roku 1978 ówczesnego zastępcy dyrektora Instytutu, doc. dr inż. Józefa Cisły, do Instytutu Metalurgii, funkcję tę objął doc. dr Stefan

162Szymura, który pełnił te obowiązki do czasu powołania na stanowisko prodziekana ds. nauki Wydziału Metalurgicznego w latach 1981÷1982. W nas-tępnych latach 1982÷1987 doc. dr hab. S. Szymura przez dwie kadencje pełnił funkcję dziekana Wydziału, a w latach 1987÷1990 prorektora ds. nauki Politechniki Częstochowskiej.

Uroczystość nadania Sali wykładowej imienia profesora Szczepana Szczeniowskiego.

Na pierwszym planie brat Profesora – dr Jan Szczeniowski

W roku 1982, wraz z reorganizacją struktury uczelni, Instytut został ponownie przemianowany na Katedrę Fizyki. Kierownikiem Katedry pozostał prof. B. Wysłocki, będąc jednocześnie kierownikiem Zakładu Spektroskopii Rezonansów Magnetycznych, a zastępcą Kierownika został mgr Andrzej Juraszek. Kierownikiem Zakładu Fizyki Magnetyków pozostał doc. dr Stefan Szymura. Po przejściu na emeryturę mgr Andrzeja Juraszka w roku 1991, na zastępcę kierownika Katedry powołano dr Andrzeja Ślęzaka.

W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych liczna grupa pracowników Katedry obroniła prace doktorskie (w roku 1969 obok 1 profesora w Instytucie pracowało 16 asystentów, 3 wykładowców i ani jeden adiunkt wobec 2 pro-fesorów, 16 adiunktów, 1 asystenta i 1 wykładowcy w roku 1989); nadszedł czas na zdobywanie kolejnych stopni naukowych doktora habilitowanego przez tę grupę pracowników. I tak w roku 1983 odbyło się kolokwium habilitacyjne doc. dr Stefana Szymury (w Instytucie Fizyki PAN w Warszawie), w roku 1992 dr Włodzimierza Zaparta (w Instytucie Fizyki Molekularnej PAN w Poznaniu), w roku 1996 dr inż. Jerzego J. Wysłockiego (na Wydziale Metalurgii i Inżynierii Materiałowej macierzystej Uczelni), w roku 1997 dr Marii Bożeny Zapart (w Uniwersytecie Śląskim w Katowicach), w 1999 dr Józefa Zbroszczyka (na Wydziale Fizyki i Chemii Uniwersytetu Łódzkiego) i dr Kazimierza Dzilińskiego (w Instytucie Fizyki Molekularnej i Atomowej Białoruskiej Akademii Nauk w Mińsku), w 2000 r. dr Ryszarda Hrabańskiego (w Instytucie Fizyki Molekularnej PAN w Poznaniu), w 2002 dr Danuty Płusy (na Uniwersytecie Łódzkim) i dr Marty Duś-Sitek (na Wydziale Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki

163Stosowanej macierzystej Uczelni), w 2003 r. dr Wandy Ciurzyńskiej (na Uniwersytecie Łódzkim).

Natomiast tytuł profesora został nadany, oprócz prof. dr Antoniemu Pietrańcowi (18 czerwca 1969 r.), również prof. dr hab. Bolesławowi Wysłockiemu (12 lipca 1982 roku), który był zatrudniony od roku 1991 na stanowisku profesora zwyczajnego i prof. dr hab. Stefanowi Szymurze (2 lutego 1989 roku), zatrudnionemu od roku 1992 na stanowisku profesora zwyczajnego. Kolejnym pracownikiem, któremu Prezydent nadał tytuł profesora w dniu 16 listopada 2004 r. był prof. dr hab. inż. Jerzy J. Wysłocki, zatrudniony na stanowisku profesora zwyczajnego od 1 sierpnia 2006 r.

Następnym przedsięwzięciem, zainicjowanym przez prof. dr hab. Bolesława Wysłockiego, a przynoszącym splendor nie tylko Katedrze, ale całej Uczelni, było nadanie tytułu Doktora Honoris Causa Politechniki Częstochowskiej prof. zw. dr hab. Henrykowi Szymczakowi, ówczesnemu członkowi korespondentowi PAN. Profesor Szymczak był długoletnim dyrektorem Instytutu Fizyki PAN w Warszawie, wiceprzewodniczącym Komitetu Fizyki PAN, a także przewodniczącym Wydziału III PAN. Ponadto, w latach 1993÷1997 Profesor był Prezesem Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Fizycznego. Uroczystości nadania honorowego tytułu odbyły się w dniu 30 listopada 1995 roku.

Uroczystość nadania tytułu doktora honoris causa profesorom:

Henrykowi Szymczakowi (po lewej stronie) i Januszowi Elsnerowi (1995)

Rok 1996 przyniósł kolejne zmiany w kierownictwie Katedry. Co prawda kierownikiem Katedry po raz kolejny został wybrany prof. dr hab. Bolesław Wysłocki, ale po raz pierwszy powołano dwóch zastępców: dr Jana Lecha (ds. ogólnych) i dr Jana Świerczka (ds. dydaktyki). Dr Andrzej Ślęzak został wybrany prodziekanem ds. nauczania Wydziału Metalurgii i Inżynierii Materiałowej. W roku 1997 poczyniono zmiany w organizacji Katedry, tworząc w miejsce dotychczasowych dwóch Zakładów – cztery. Pozostał Zakład Fizyki Magnetyków, którego kierownikiem do 1998 r. był prof. dr hab. Stefan Szymura (od 1 września 1998 r. przeniósł się na Politechnikę Opolską), a po nim dr hab. Józef Zbroszczyk, prof. PCz i Zakład Spektroskopii Rezonansów Magnetycznych z kierownikiem prof. dr hab. Bolesławem Wysłockim. Nowymi zakładami stały się: Zakład Radiospektroskopii Ferroelektryków, którego kierownikiem został dr hab.

164Włodzimierz Zapart, prof. PCz i Zakład Teorii i Technologii Magnesów z kierownikiem dr hab. inż. Jerzym J. Wysłockim, prof. PCz. W roku 2001 utworzono kolejny zakład - Zakład Fizyki Ciała Stałego, którego kierownikiem został dr hab. Ryszard Hrabański, prof. PCz.

Rozwój kadrowy Katedry spowodował podjęcie dwu ważnych decyzji. Po pierwsze w czerwcu 1999 roku powrócono do nazwy Instytut Fizyki (Senat na posiedzeniu w dniu 30 czerwca 1999 roku poparł ten wniosek). Drugim ważnym wydarzeniem było podjęcie decyzji o uruchomieniu od roku akademickiego 1999/2000 nowego kierunku studiów fizyka techniczna ze specjalnością fizyka komputerowa, początkowo na poziomie studiów inżynierskich, a od roku 2001/2002 – magisterskich. W związku z tym faktem utworzono w roku 1999 w Instytucie nowy zakład – Zakład Fizyki Komputerowej, którego kierownikiem została dr hab. Maria Bożena Zapart, prof. PCz.

Pracownicy Instytutu dbają także o rozwój posiadanej bazy aparaturowej. Konsekwentnie uzupełniane jest wyposażenie laboratoriów naukowych, rozszerzające możliwości prowadzenia badań, w szczególności w ostatnich latach zakupiono, m.in., magnetometr wibracyjny VSM 7301 firmy Lake Shore z USA (2001), spektrofotometr dwuwiązkowy firmy Varian (2003), spektrometr EPR na pasmo Q skonstruowany w Politechnice Wrocławskiej (2008) i dyfraktometr rentgenowski firmy Bruker (2009).

W wyniku wyborów w 2002 roku Instytut posiadał w dalszym ciągu swego przedstawiciela we władzach dziekańskich. Co prawda dr Andrzej Ślęzak nie mógł dalej być prodziekanem ds. nauczania, ponieważ pełnił już tę funkcję przez dwie kadencje (został Pełnomocnikiem Rektora ds. Studiów odpłatnych), ale dr hab. inż. Jerzy J. Wysłocki, prof. PCz został wybrany prodziekanem ds. nauki.

Zmiany nastąpiły również w kierownictwie Instytutu. Profesor Bolesław Wysłocki, ze względu na fakt, że w czasie następnej kadencji odchodził na emeryturę (w roku 2003), zrezygnował z kandydowania na funkcję dyrektora Instytutu. Profesor pełnił tę funkcję nieprzerwanie od roku 1975, tj. przez 27 lat. Nowym dyrektorem Instytutu Fizyki na kadencję 2002÷2005 został wybrany dr hab. Kazimierz Dziliński, prof. PCz. Natomiast pozostali dotychczasowi członkowie kierownictwa Instytutu pełnili swe funkcje także w następnej kadencji: dr Jan Lech - zastępca ds. ogólnych, dr Jan Świerczek - zastępca ds. dydaktyki. Również pozostali ci sami kierownicy zakładów.

W roku następnym, tj. 30 września 2003 r. szukając oszczędności połączono dwa zakłady: Zakład Spektroskopii Rezonansów Magnetycznych i Zakład Fizyki Ciała Stałego w jeden, pozostawiając nazwę Zakład Spektroskopii Rezonansów Magnetycznych, z kierownikiem dr. hab. Ryszardem Hrabańskim, prof. PCz.

W takim samym składzie osobowym Dyrekcja i Kierownicy Zakładów rozpoczęli następne kadencje 2005÷2008 i 2008÷2012, a dr Andrzej Ślęzak został ponownie prodziekanem ds. nauczania. Jedynie od 1 września 2008 roku połączono dwa zakłady: Zakład Radiospektroskopii Ferroelasyków i Zakład Fizyki Komputerowej w jeden – Zakład Radiospektroskopii Ferroelasyków i Fizyki Komputerowej, z kierownikiem dr hab. Marią Zapart, prof. PCz. Ponadto zmieniono w 2010 roku nazwę Zakładu Teorii i Technologii Magnesów na bardziej odpowiadającą profilowi naukowemu jednostki – Zakład Badań Strukturalnych

165i Magnetycznych. Ze względu na przejście dr Jana Lecha na emeryturę z dniem 01.10.2009 r., na stanowisko zastępcy dyrektora Instytutu został powołany prof. dr hab. Jerzy J. Wysłocki.

W roku 2005 pomieszczenia Instytutu Fizyki na I piętrze (laboratoria studenckie i pokoje pracownicze) przeszły długo oczekiwany kapitalny remont. W roku 2008 wyremontowano cześć pomieszczeń laboratoriów naukowych.

Jakość kształcenia na kierunku Fizyka Techniczna została poddana szczegółowej ocenie Państwowej Komisji Akredytacyjnej w dniach 12÷13 grudnia 2005 roku. W wyniku przeprowadzonej kontroli (sprawdzano programy nauczania, prace dyplomowe, hospitowano zajęcia). Prezydium Państwowej Komisji Akredytacyjnej Uchwałą nr 172/2006 z dnia 2 marca 2006 r. wydało decyzję pozytywną w sprawie jakości kształcenia na kierunku fizyka techniczna, określając termin następnej oceny za pięć lat, tj. w roku akademickim 2010/2011.

Niestety, następne lata przyniosły spadek ilości osób pragnących studiować fizykę techniczną, co wiąże się, między innymi, z niżem demograficznym.

Dla poprawy istniejącego stanu ilości studentów oraz większej popularyzacji fizyki i matematyki wśród uczniów szkół średnich Instytut Fizyki wspólnie z Instytutem Matematyki Politechniki Częstochowskiej utworzył Centrum Promocji i Zastosowań Nauk Ścisłych, które rozpoczęło działalność 20 sierpnia 2008 roku. Centrum to było częścią ogólnouczelnianego projektu „Plan Rozwoju Politechniki Częstochowskiej”, który został zgłoszony i uzyskał finansowanie ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Numer Projektu: POKL.04.01.01-00-59/08). Koordynatorem Centrum został dr hab. inż. Jacek Leszczyński, prof. PCz z Instytutu Matematyki i Informatyki (obecnie pracuje na Wydziale Inżynierii i Ochrony Środowiska), a Członkami Rady Programowej Centrum: dr hab. Kazimierz Dziliński, prof. PCz – przewodniczący, oraz reprezentujący Instytut Fizyki: dr hab. Ryszard Hrabański, prof. PCz, prof. dr hab. inż. Jerzy J. Wysłocki, dr hab. Józef Zbroszczyk, prof. PCz. W ramach wspomnianego wyżej Centrum wprowadzono zajęcia przygotowawcze do matury z matematyki i fizyki dla młodzieży szkól średnich oraz zajęcia wyrównawcze z tych przedmiotów dla studentów pierwszego roku wszystkich kierunków technicznych w Politechnice Częstochowskiej. Zajęciami przygotowawczymi z fizyki objęto 15 szkół Częstochowy i regionu, a zajęciami wyrównawczymi – 36 grup studenckich. Z funduszy projektu zakupiono 12 kompletnych zestawów ćwiczeniowych firmy PHYWE do laboratorium studenckiego.

Ponadto wzrost ilości studentów na kierunku fizyka techniczna przyniosły tzw. studia zamawiane. Najlepsi studenci kierunków objętych studiami zamawianymi otrzymują dodatkowe stypendium w wysokości 1000 zł. Ta zachęta finansowa, jak i działania podjęte przez pracowników Instytutu Fizyki spowodowały, że w roku akademickim 2009/2010 przyjęto na I rok studiów grupę 17 studentów, z których połowa otrzyma to stypendium.

Fizyka istnieje na Politechnice Częstochowskiej tak długo, jak długo istnieje sama Uczelnia. Dzięki stabilnej, trwałej i przemyślanej pracy dotychczasowych wieloletnich dyrektorów Instytutu Fizyki: prof. dr Antoniego Pietrańca (kierującego Instytutem w latach 1949÷1975) i prof. dr hab. Bolesława Wysłockiego (sprawującego tę funkcję w latach 1975÷2002), kontynuowanej przez obecne

166kierownictwo Instytutu, udało się stworzyć w Politechnice Częstochowskiej silny i znaczący ośrodek specjalizujący się w fizyce ciała stałego. Należy podkreślić, że ośrodek ten jest silny przede wszystkim dzięki rozwojowi własnej kadry naukowej. Wszyscy obecnie pracujący na stanowiskach profesorów rozpoczynali pracę w Instytucie Fizyki jako asystenci lub adiunkci.

Wyniki uzyskiwane w trakcie prowadzonych badań charakteryzują się w wielu przypadkach cechami nowości nie tylko w skali krajowej, ale również światowej. Miarą uznania ich wartości jest między innymi fakt, że większość tych wyników stanowi od wielu lat treść prac publikowanych w znanych czasopismach zagranicznych o szerokim zasięgu.

Mimo wielu niewątpliwych sukcesów fizycy z Politechniki Częstochowskiej nie zamierzają zadowolić się dotychczasowymi osiągnięciami i myślą o dalszym rozwoju.

DZIAŁALNOŚĆ NAUKOWO-BADAWCZA Działalność naukowa Instytutu Fizyki realizowana jest w ramach istniejących

4 zakładów, choć często badania mają szerszy charakter, obejmując jednocześnie pracowników kilku jednostek. Najogólniej można by wyróżnić następujące zespoły badawcze: materiałów magnetycznych (twardych i miękkich), rezonansu paramagnetycznego, egzoemisji elektronów i materiałów metaloorganicznych. Zespoły te dysponują wymienionymi poniżej pracowniami naukowymi:

− badań magnetycznych, wyposażoną w magnetometr wibracyjny, anizometr torsyjny i wagę magnetyczną oraz urządzenia do wytwarzania i termicznej obróbki masywnych materiałów amorficznych i nanokrystalicznych a także cienkich taśm;

− badań mikrostruktury i struktury domenowej z mikroskopami optycznymi z możliwością obserwacji w obrotowym polu magnetycznym;

− elektronowego rezonansu paramagnetycznego z dwoma spektrometrami EPR na pasma X i Q;

− spektroskopii mössbauerowskiej wyposażone w spektrometr z kompute-rowym opracowaniem wyników pomiarów;

− egzoemisji elektronów posiadające zrywarkę z elektroniczną obróbką pomiarów;

− badań strukturalnych wyposażoną w dwa dyfraktometry rentgenowskie; − badań kompleksów metaloorganicznych posiadający aparaturę próżniową do

chemicznej redukcji związków metaloorganicznych oraz temperaturowych badań cienkich warstw i dwuwiązkowy spektrofotometr firmy „Varian”.

Ponadto w przygotowaniu próbek, drobnych naprawach i remontach służy odpowiednio wyposażony warsztat mechaniczny z tokarką, piłą elektroiskrową oraz polerkami. Instytut posiada również dobrze wyposażoną bibliotekę z czytelnią czasopism.

Aktualnie działalność naukowa Instytutu Fizyki jest kontynuacją i istotnym rozwinięciem dotychczasowych badań w zakresie: fizycznych podstaw magnetyzmu, zastosowań metody elektronowego rezonansu paramagnetycznego

167w badaniach fazy skondensowanej, teorii zjawiska nadprzewodnictwa, zjawisk powierzchniowych warunkujących egzoemisję elektronów i supersieci na bazie cienkich warstw metalicznych oraz teorii i doświadczalnych metod spektroskopowych kompleksów żelazoporfiryn.

Magnetometr wibracyjny VSM 7301 firmy Lake Shore (2001)

Przedmiotem badań w zakresie fizyki magnetyków jest doskonalenie parametrów użytkowych materiałów magnetycznie miękkich (taśmy amorficzne i nanokrystaliczne) i twardych (magnesy Nd-Fe-B oraz nanokrystaliczne magnesy kompozytowe Sm2Fe17N3 + αFe). Znaczące wyniki uzyskano w badaniach struktury domenowej, dezakomodacji przenikalności magnetycznej oraz histerezy rotacyjnej tych materiałów. Prace w zakresie nowych technologii otrzymywania magnesów (np. przez napylanie plazmowe), cechują się oryginalnością i stanowią dla innych placówek o podobnym profilu naukowym ważne i istotne uzupełnienie. Osiągnięte wyniki wyróżniają się tym, że są skorelowane ze stale rozbudowywaną teorią mechanizmów przemagnesowania. Aplikacyjny charakter mają również badania procesów przemagnesowania nanokrystalicznych magnesów izotropowych wiązanych sztucznym tworzywem oraz magnesów anizotropowych prasowanych i odkształcanych na gorąco. Wyniki tych badań umożliwiły szczegółowe wyjaśnienie mechanizmu koercji badanych magnesów.

Badania prowadzone w Instytucie Fizyki stanowią podstawę nie tylko dalszego doskonalenia technologii wytwarzania współczesnych materiałów magnetycznych, ale również wyznaczają kierunki dalszych badań. Na szczególne podkreślenie zasługują tu badania nowej klasy materiałów magnetycznych, jakimi są masywne materiały amorficzne o znacznie większych wymiarach geometrycznych w porównaniu z do-tychczas wytwarzanymi (rzędu kilkudziesięciu milimetrów). Są to jedne z głównych kierunków badań światowych dotyczących współczesnego magnetyzmu. Należy podkreślić, że w Instytucie skonstruowano unikalną aparaturę umożliwiającą wytwarzanie tych materiałów metodą suction-casting. Metoda ta polega na zasysaniu, poprzez różnicę ciśnień między komorami zintegrowanymi z układem, do chłodzonej wodą formy miedzianej roztopionego łukowo w atmosferze argonu stopu. Przy użyciu zbudowanego układu wytworzono próbki stopu Fe-Co-Zr-W-B w kształcie rurek o maksymalnej średnicy zewnętrznej 3 mm i prętów o maksymalnej średnicy 2 mm. W tym zakresie Zakład współpracuje z prof. H. A. Daviesem z Uniwersytetu

168w Sheffield (Wielka Brytania), gdzie dr Piotr Pawlik, główny projektant i wykonawca tego układu, w latach 2001÷2003 uczestniczył w ramach 5 Programu Ramowego UE w realizacji projektu Research Training Network on Bulk Metallic Glasses.

Układ skonstruowany w Instytucie Fizyki

do wytwarzania masywnych materiałów amorficznych metodą suction-casting

Intensywna współpraca międzynarodowa, głównie z ośrodkami naukowymi

z Japonii, realizowana jest również w zakresie miękkich materiałów magnetycznych. W ramach tej tematyki uzyskano szereg wartościowych wyników, miedzy innymi:

− ustalono ścisły związek między strukturą domenową a stratami z histerezy w rotacyjnych polach magnetycznych w monokryształach Fe-Si. Stwierdzono, że rozkład strat związanych z nieodwracalnym ruchem 180° ścian domenowych jest izotropowy, a maksimum strat występuje przy reorganizacji struktury domenowej;

− na podstawie komplementarnych badań właściwości magnetycznych i struktury z wykorzystaniem zjawiska Mössbauera wyjaśniono mechanizm opóźnień magnetycznych w mikrokrystalicznych stopach Fe-Si;

Dyfraktometr rentgenowski firmy Bruker

169− na podstawie komplementarnych badań właściwości magnetycznych

i struktury z wykorzystaniem zjawiska Mössbauera wyjaśniono mechanizm opóźnień magnetycznych w mikrokrystalicznych stopach Fe-Si;

− wykazano, że wzrost upakowania atomów w stopach amorficznych prowadzi do zmniejszenia natężenia dezakomodacji podatności magnetycznej;

− stwierdzono występowanie zjawiska inwarowego w stopach amorficznych typu Nanoperm (Fe-Zr-B-(Nb)-(Cu)). Wykazano, że przyczyną jego wystę-powania jest osłabione oddziaływanie par atomów żelazo-żelazo, gdy pierwsza strefa koordynacyjna atomów żelaza obsadzana jest tylko atomami Fe;

− zastosowanie teorii fal spinowych do opisu zależności magnetyzacji nasycenia od temperatury w stopach amorficznych Co-Fe-Si-B;

− zaobserwowano, wykorzystując efekt Mössbauera, zjawisko super-paramagnetyzmu we wczesnych stadiach krystalizacji stopów Fe-Zr-B-(Nb)-(Cu) i Fe-Si-B-Nb-Cu;

− otrzymano miękki magnetycznie, masywny, amorficzny stop żelaza o dobrej stabilności termicznej podatności magnetycznej.

Natomiast prace prowadzone z wykorzystaniem metody EPR koncentrują się na badaniach przemian fazowych, ze szczególnym uwzględnieniem układów, w których występują fazy ferroelektryczne, ferroelastyczne i modulowane strukturalnie. W tym zakresie za istotne osiągnięcia należy uznać zbadanie temperaturowej zależności parametru uporządkowania, wyznaczenie wykład-ników krytycznych przemian oraz gęstości solionów w przypadku materiałów rodziny A2BX4. Ponadto badane były dwumetyloamonowe siarczany galu i aluminium (odpowiednio DMAGS i DMAAS), które zawierając w strukturze duże molekuły organiczne i nieorganiczne wykazują skomplikowany typ uporządkowania, prowadzący do występowania również faz ferroelastycznych, ferroelektrycznych, współmiernych i niewspółmiernych. Metoda EPR pozwoliła na wyjaśnienie mechanizmu obserwowanych przemian fazowych i charakteru występującego uporządkowania w poszczególnych fazach.

Badania materiałów ferroicznych prowadzone były także na kryształach z rodziny podwójnych trygonalnych molibdenianów i wolframianów, podwójnych siarczanów, uwodnionych fluorokrzemianów, rodziny kryształów o ogólnym wzorze ABCl4, a także krystaliczne fazy polimerów i kompozytów na bazie polipropylenu. Jako paramagnetycznej sondy użyto jonów Gd3+ oraz jonów metali z grupy 3d. Badania te są uzupełniane badaniami rentgenograficznymi oraz mikroskopią w świetle spolaryzowanym. Ta ostatnia metoda badawcza dotyczy obserwacji faz krystalicznych ferroelastyków zarówno techniką wiązki zbieżnej, jak i rozbieżnej. Tematyka ta jest rozwijana równolegle z tematyką wykorzystania metody EPR do badania strukturalnych przejść fazowych. Otrzymano szereg wartościowych wyników, do których można zaliczyć między innymi:

− wykorzystanie struktury subtelnej widm EPR do badania ferroików opisanych niejednorodnym parametrem uporządkowania;

170− opracowanie podejścia umożliwiającego znajdowanie wykładników

krytycznych dla niewłaściwych i pseudo właściwych ferroicznych przejść fazowych;

− wykorzystanie metody EPR do badania struktury fazowych i antyfazowych ścianek domenowych w takich kryształach jak Pb3(PO4)2, KSc(MoO4)2, MgSiF6.6H2O. Badania te są prowadzone w oparciu współpracę nie tylko z krajowymi, ale również zagranicznymi ośrodkami naukowymi w Japonii, Korei, Francji i na Ukrainie.

Spektrometry EPR na pasma X i Q

Osobna tematyka dotyczy prac nad tworzeniem zaawansowanych

programów komputerowych bazujących na pakiecie Mathematica, służących do analizowania widm EPR. W ostatnim okresie prace naukowe zostały poszerzone o tematykę wykorzystania metody EPR w fizyce informacji kwantowej.

Od roku 2002 w Instytucie Fizyki Politechniki Częstochowskiej prowadzone są badania z zakresu teorii nadprzewodnictwa. W ramach formalizmu równań Eliashberga analizowane są własności termodynamiczne nadprzewodników o elektronowo-fononowym mechanizmie parowania. Na istotną uwagę zasługują wyniki uzyskane dla takich nadprzewodników jak: Al, Pb, K3C60 oraz MgB2. Ostatnio rozszerzono obszar zainteresowań badawczych szczególnie dużo uwagi poświęcając badaniom związanym z wpływem wysokiego ciśnienia na stan nadprzewodzący.

Kolejnym rodzajem działalności naukowej Instytutu Fizyki, wpisującym się w główny nurt dziedziny nauk fizycznych i stosowanych, są badania korelacji pomiędzy zjawiskami powierzchniowymi i objętościowymi w ciałach stałych a emisją niskoenergetycznych elektronów. Tematyka prowadzonych badań doty-czy szczególnie warstwy powierzchniowej, jej własności i roli w stymulowaniu procesów fizykochemicznych, a w szczególności związków pomiędzy aktywnością emisyjną wzbudzonej energetycznie warstwy powierzchniowej a przemianami magnetycznymi, fazowymi i zjawiskami transportowymi zachodzącymi w wars-twie. Analiza zmian natężenia emisji elektronów, obserwowanych w szerokim zakresie temperatury, rozciąganych jednoosiowo metali doprowadziła do:

171− ustalenia egzoemisyjnego kryterium granicy plastyczności i granicy

wytrzymałości; − oszacowania szybkości wspinania się dyslokacji oraz migracji wakansów

wzdłuż dyslokacji; − oszacowania energii wiązania wakansów w strefach Cottrella.

Anizometr torsyjny o podwójnym zawieszeniu

Interesujące wyniki uzyskano dla metalicznych układów wielowarstwowych z zachowaną strukturą planarną, zwanych obecnie supersieciami. Badania supersieci są ukierunkowane na zastosowania w nanotechnologii, nanoelektronice i elektronice spinowej. W oparciu o badania strukturalne oraz magnetyczne supersieci typu Cu/Ni oraz Ni/Cu ustalono korelację pomiędzy strukturą krystalograficzną supersieci a międzywarstwowym sprzężeniem wymiennym. Badania związków metaloorganicznych, prowadzone w Instytucie Fizyki, ograniczają się do kompleksów porfiryn i ich pochodnych zawierających jony metali, takich jak: Zn, Cu, Mg i Fe. Teoretycznie i doświadczalnie ustalana została korelacja pomiędzy strukturą molekularną a strukturą elektronową badanych kompleksów oraz podano charakterystykę spektroskopową tych struktur poprzez określenie parametrów widm EPR, NMR, Mössbauera, elektronowych widm absorpcyjnych w korelacji z kwantowomechancznymi obliczeniami metodą DFT (Density Functional Theory). Do ważniejszych wyników uzyskanych dla tych kompleksów można zaliczyć:

− wyznaczenie centrów podwyższonej reaktywności w π-rodnikach, które inicjują reakcje protonowania;

− określenie wpływu podstawienia grup metinowych CH atomami azotu w położeniach mostkowych porfirynowego pierścienia na strukturę elektronową porfirynowych ligandów i centralnych jonów Fe+3, Fe+2, Fe+;

− wyjaśnienie mechanizmu transformacji monomer – dimer w kompleksach żelazowych za pośrednictwem metoksy- i ektoksy- grup funkcyjnych.

172

Spektrometr Mössbauera

Mikroskop metalograficzny NEOPHOT-32 wyposażony w kamerę i system rejestracji obrazu

Kompleksy metaloporfiryn uczestniczą w wielu ważnych reakcjach

biologicznych, takich jak np. oddychanie czy fotosynteza. Badanie struktury molekularnej i elektronowej modelowych układów typu porfiryn zmierza w kierunku poznawania mechanizmów skomplikowanych reakcji biologicznych na poziomie molekularnym.

Wyniki uzyskiwane w trakcie prowadzonych badań charakteryzują się w wielu przypadkach cechami nowości, nie tylko w skali krajowej, ale również światowej. Miarą uznania ich wartości jest między innymi fakt, że większość tych wyników stanowi od wielu lat treść prac publikowanych w znanych czasopismach zagranicznych o szerokim zasięgu. Co roku około 30 prac ukazuje się drukiem, a drugie tyle przedstawiane jest na krajowych i zagranicznych konferencjach.

173Pracownicy za swą duża aktywność naukową nagradzani są zarówno

nagrodami resortowymi (Nagrody Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Sekretarza Naukowego PAN, Rektora) jak i nagrodami za innowację, postęp i nowe technologie na różnego rodzaju targach, konwencjach i konferencjach. Przykładowo skonstruowany w Instytucie Fizyki układ do wytwarzania masywnych stopów amorficznych i nanokrystalicznych na bazie Fe metodą suction-casting (rys. 9), jak i wyniki badań tych materiałów zostały nagrodzone m.in. Złotym Medalem na „The Belgian and International Trade Fair for Technological Innovation”, Bruksela, 24 listopada 2007; wyróżnione na Krajowej edycji VII Międzynarodowego Konkursu „EKO-2007" w Częstochowie 21 grudnia 2007 r.; Dyplomem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego na XV Giełdzie Wynalazków w Warszawie 10 marca 2008 r.; Brązowym Medalem na 19th International Invention, Innovation and Technology Exhibition – ITEX 2008 w Kuala Lumpur (Malezja), 9÷11 maja 2008 r.; Srebrnym Medalem na Międzynarodowej Wystawie Wynalazków IWIS 2008 w Warszawie 5 czerwca 2008 r.; Brązowym Medalem na 6th International fair of inventions, new ideas, products and technologies, Zagreb, 16÷21 września 2008 r.; Brązowym Medalem na „6th International Exhibition (SuZhou) of Inventions, Szanghaj (Chiny) 16÷20 października 2008 r.; Srebrnym Medalem na Światowej Wystawie Wynalazków-Innowacji i Technologii „INVENTIKA 2009”.

Prace naukowe prowadzone w Instytucie Fizyki znajdują się w głównym nurcie badań światowych i ulegają stałej intensyfikacji m.in. dzięki szerokiej współpracy Instytutu z uznanymi ośrodkami naukowymi krajowymi i zagra-nicznymi. I tak np. w dziedzinie badań magnetycznych od wielu lat rozwija się ścisła współpraca Instytutu z wyspecjalizowanymi w podobnych badaniach jednostkami m.in. Instytutem Fizyki PAN w Warszawie, Instytutem Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych PAN we Wrocławiu, Wydziałem Inżynierii Materiałowej Politechniki Warszawskiej. Za niezwykle cenną i korzystną w tym zakresie należy uznać również współpracę międzynarodową, m.in. z: Unversity of Sheffield w Wielkiej Brytanii, Kyushu University i Nagasaki University w Japonii; Central Iron and Steel Research Institute, Pekin, Chiny; Research Institute for Solid State Physics, Budapeszt, Węgry; Departamento de Fisica, Universidad Publica de Navarra, Pamplona, Hiszpania. Natomiast badania EPR układów z fazami ferroelastycznymi i modulowanymi strukturalnie prowadzone są we współpracy z Instytutem Fizyki Molekularnej PAN w Poznaniu, Wydziałem Fizyki Uniwersytetu we Lwowie (Ukraina) oraz Laboratoire de Spectroscopie de Solide Faculte de Science w Le Mans (Francja). Natomiast badania struktury elektronowej metaloporfiryn prowadzone są w ramach ścisłej współpracy Instytutu Fizyki z Instytutem Fizyki Molekularnej i Atomowej Białoruskiej Akademii Nauk w Mińsku (Białoruś).

174

Układ skonstruowany w Instytucie Fizyki do wytwarzania materiałów amorficznych

metodą szybkiego chłodzenia

PERSPEKTYWY ROZWOJU W zakresie badań materiałów magnetycznych pozostanie aktualną,

z perspektywami dalszego rozwoju, tematyka dotycząca materiałów nanokrystalicznych na bazie żelaza i metali ziem rzadkich. Sprzyja temu możliwość wytwarzania w Instytucie materiałów amorficznych zarówno w postaci taśm jak i różnego kształtu elementów masywnych oraz odpowiednia aparatura do obróbki cieplnej. Zakupiony nowy spektrometr EPR na pasmo Q, w połączeniu z wykorzystaniem dotychczasowego spektrometru na pasmo X, pozwoli na włączenie metody rezonansu ferromagnetycznego do badań magnetyków. W zakresie materiałów magnetycznych kontynuowane będą badania magnesów wiązanych.

Prowadzone dotychczas w Instytucie teoretyczne badania nadprzewodnictwa zostaną uzupełnione badaniami doświadczalnymi. Kompleksowe badania w zakresie tej tematyki pozwolą na weryfikację modeli teoretycznych.

Rozwijane będą również badania dotyczące ferroelektryków i ferroelastyków, z rozszerzeniem zarówno klasy badanych materiałów jak i stosowanych metod badawczych.

Rozpoczęte ostatnio badania supersieci na bazie cienkich warstw metalicznych będą rozwijane z uwagi na obiecujące perspektywy ich praktycznych zastosowań w elektronice.

Prowadzone dotychczas badania zależności pomiędzy strukturą molekularną i elektronową kompleksów metaloorganicznych zawierających żelazo zostaną rozszerzone na obiekty biologiczne zawierające pierścienie hemowe. Zdobyte doświadczenie w zakresie badań metaloporfiryn będzie pomocne w badaniach białek hemowych, których biologicznie aktywne elementy posiadają strukturę zbliżoną do badanych dotychczas żelazoporfiryn.

W Instytucie Fizyki będą podejmowane intensywne działania ukierunkowane na wdrożenia wyników prowadzonych badań, tam gdzie jest to możliwe, do technologii przemysłowych.

175Rozwój kadry naukowej Instytutu pozwoli na realizację wspomnianych wyżej

zamierzeń. W ciągu najbliższych 4 lat planowania jest obrona czterech prac habilitacyjnych i zakończenie co najmniej 5 przewodów doktorskich. Jednym z najważniejszych zadań Instytutu jest uzyskanie, w możliwie najkrótszym czasie, praw doktoryzowania w dyscyplinie fizyka. Pozwoliłoby to na prowadzenie studiów doktoranckich w tej dyscyplinie naukowej, a przez to zwiększenie liczby doktorantów, co przy malejącej liczbie studentów byłoby istotnym czynnikiem uzupełniającym proces dydaktyczny realizowany w Instytucie.

Awanse naukowe po roku 2005 − profesury:

prof. dr hab. inż. Jerzy J. Wysłocki 1 sierpnia 2006 r. został mianowany przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego na stanowisko profesora zwyczajnego.


Kamila Perduta Temat: Nanokrystalizacja i właściwości magnetyczne stopów żelaza i kobaltu Streszczenie: W pracy przedstawiono wyniki badań krystalizacji, składu fazowego oraz właściwości magnetycznych stopów Fe85,5Zr6,8-yMeyB6,8Cu1 (y=0 lub 1; Me=Nb, Mo lub Nd) oraz (Fe1-xCo)Zr5,8Nb1B6.8Cu1 (x=0,1; 0,3 lub 0,7). Kompleksowe badania pozwoliły na wyjaśnienie procesu krystalizacji tych stopów, zmiana ich składu fazowego podczas obróbki cieplnej oraz właściwości magnetycznych. Stwierdzono, że wszystkie badane stopy krystalizują w dwóch etapach. Podczas pierwszego etapu obserwowano powstawanie fazy α-Fe w przypadku stopów Fe85,5Zr6,8-yMeyB6,8Cu1 (y=0 lub 1; Me=Nb, Mo lub Nd) oraz fazy α-FeCo w stopach (Fe1-xCo)Zr5,8Nb1B6.8Cu1 (x=0,1; 0,3 lub 0,7). Energia aktywacji tworzenia się ziaren fazy krystalicznej podczas pierwszego etapu krystalizacji jest najmniejsza dla stopu Fe85,5Zr6,8-yMeyB6,8Cu1. Badania mikrostruktury stopów o różnej zawartości fazy krystalicznej pozwoliły stwierdzić, że w początkowym stadium krystalizacji stopów Fe85,5Zr6,8-yMeyB6,8Cu1 (y=0 lub 1; Me=Nb, Mo lub Nd) zawartość żelaza w matrycy amorficznej jest taka sama jak w stanie po zestaleniu. W stopach nanokrystalicznych (Fe1-xCo)Zr5,8Nb1B6.8Cu1 (x=0,1; 0,3 lub 0,7) faza krystaliczna α-FeCo wykazuje uporządkowanie atomów dalekiego zasięgu. W przypadku stopów amorficznych Fe85,5Zr6,8-yMeyB6,8Cu1 (y=0 lub 1; Me=Nb, Mo lub Nd) obserwowano zjawisko inwarowi po ich wygrzaniu w temperatu-rze 573 K. zjawisko to nie występowało po pojawieniu się zarodków fazy krystalicznej oraz po zastąpieniu 10 % atomów żelaza atomami kobaltu. Badane stopy amorficzne są miękkimi magnetycznie materiałami. Ze względu na to, że w próbkach tych stopów występuje tylko anizotropia magnetosprężysta i indukowana oraz anizotropia kształtu, struktura domenowa jest bardzo złożona. Wszystkie badane stopy w stanie amorficznym wykazują szerokie pasmo dezakomodacji podatności magnetycznej. Izochroniczne krzywe

176podatności magnetycznej przedstawiono jako superpozycje trzech procesów elementarnych, każdy z nich opisany gaussowskim rozkładem czasem relaksacji. Obliczone energie aktywacji procesów elementarnych zawarte w granicach od 0,060 eV do 1.92 eV i czynnik przed ekspotencjalny prawa Arrheniusa rzędu 10 -15s wskazują na to, że zjawisko dezakomodacji podatności magnetycznej jest spowodowane zmianą orientacji par atomów w pobliżu wolnych objętości. W przypadku stopów nanokrystalicznych Fe85,5Zr6,8-yMeyB6,8Cu1 (y=0 lub 1; Me=Nb, Mo lub Nd) natężenie dezakomodacji podatności magnetycznej w zakresie temperatur od 140 K do 350 K jest bliskie zero, natomiast w stopach nanokrystalicznych (Fe1-xCo)Zr5,8Nb1B6.8Cu1 (x=0,1; 0,3 lub 0,7) obserwuje się szerokie pasmo dezakomodacji o dużym natężeniu które nie występuje w stopach nanokrystalicznych typu FINEMET (Fe-Si-Nb-Cu-B) i NANOPERTM (Fe-Zr-B-(Cu)). Zjawisko to wyjaśniono przyjmując, że stopy te w stanie po zestaleniu składają się z dwóch faz amorficznych: drobnodyspersyjnej fazy Fe-Co i fazy Fe-Co-Zr-Nb-B-Cu. Podczas krystalizacji pierwotnej ziarna fazy krystalicznej powstają wyniku krystalizacji fazy Fe-Co, natomiast druga faza ulega odprężeniu. Obserwowane zjawisko dezakomodacji w tych stopach związane jest z odwracalnymi procesami relaksacyjnymi zachodzącymi w fazie amorficznej Fe-Co-Zr-Nb-B-Cu . Po nanokrystalizacji stopów Fe85,5Zr6,8-yMeyB6,8Cu1 (y=0 lub 1; Me=Nb, Mo lub Nd) obserwuje się wyraźny wzrost początkowej podatności magnetycznej, co można wyjaśnić o model anizotropii przypadkowej

Promotor: dr hab. Józef Zbroszczyk, prof. PCz

Recenzenci: prof. dr hab. Lidia Maksymowicz, AGH w Krakowie dr hab. Anna Urbaniak-Kucharczyk, prof. UŁ

Termin i miejsce obrony: 21 listopada 2005 r. – Wydział Fizyki i Chemii Uniwersytetu Łódzkiego; doktor nauk fizycznych

Katarzyna Pawlik Temat: Struktura krystaliczna i właściwości magnetyczne związków typu Pr-Fe

i Nd-Fe o dużej zawartości żelaza Streszczenie: W pracy zbadano dwuskładnikowe stopy Pr10+xFe90-x i Nd10+xFe90-x (x=0; 0,5; 1; 1,5; 2; 2,5; 3; 3,5; 4; 4,5 i 5% at.) wytworzone w dwóch postaciach: jako długotrwałe wygrzewane próbki i szybkochłodzone taśmy. Do badań składu fazowego oraz mikrostruktury stopów zastosowano dyfrakcję rentgenowską, spektroskopię mössbauerowską analizę termomagnetometryczną oraz mikroskopię elektronową, zarówno skaningową jak i transmisyjną. Analiza wyników tych badań dla długotrwale wygrzewanych stopów pozwoliła na uaktualnienie obowiązujących układów równowagi fazowej, poprzez ustalenie

177obszaru jednofazowości stopów Pr10+xFe90-x i Nd10+xFe90-x. Na podstawie badań mössbauerowskich zaproponowano sposób modyfikacji komórki elementarnej fazy Nd2Fe17 w miarę wzrostu zawartości Nd w składzie stopu. Ponadto, dla długotrwale wygrzewanego stopu o składzie atomowym Pr13Fe87 określono wielkość zjawiska magnetokalorycznego mierzonego zmianą entropii magnetycznej, która przy zmianie zewnętrznego pola magnetycznego 2T wynosi 3,15 J/kg-1k-1. W pracy porównano również strukturę fazową oraz właściwości magnetyczne stopów długotrwale wygrzewanych oraz szybkochłodzonych taśm. Badania szybkochłodzonych taśm wykazały formowanie się w badanych stopach odmiennej struktury fazowej. Analiza zdjęć mikrostruktury szybkochło-dzonych taśm oraz odpowiadających im dyfrakcji elektronowych, uzyskanych z transmisyjnej mikroskopii elektronowej, pozwoliła na identyfikację faz krystalicznych obecnych w badanych próbkach oraz obliczenia rozkładu wielkości ziarn tych faz. Ustalono obecność w składzie badanych próbek oprócz fazy typu Th2Zn17 i α-Fe, metastabilnej fazy PrFe7 lub NdFe7 o strukturze typu TbCu7. W całym zakresie badanych składów przeprowadzono również pomiary pętli histerezy magnetycznej oraz badania wpływu temperatury na względną polaryzacje magnetyczną. Wykazały one wyraźny wzrost wartości koercji, remanencji i namagnesowania nasycenia szybkochłodzonych taśm stopów Pr-Fe i Nd-Fe w porównaniu ze stopami długotrwale wygrzewanymi.

Promotor: prof. dr hab. inż. Jerzy J. Wysłocki

Recenzenci: prof. dr hab. inż. Leszek A. Dobrzański, PŚ dr hab. Danuta Płusa, prof. PCz

Termin i miejsce obrony: 21 grudnia 2005 r., WIPMiFS PCz

Alina Młyńczyk Temat: Uporządkowanie fazy α-FeCo oraz stabilność właściwości magnetycznych

stopów Fe83-xCoxNb3B13Cu1 Streszczenie: W pracy przedstawiono wyniki badań składu fazowego stopów Fe83-xCoxNb3B13Cu1 (x=0; 6; 25; 41,5; 58) poddanych różnym obróbkom cieplnym i ich właściwości magnetycznych oraz uporządkowania fazy α-FeCo w stopach nanokrystalicznych Fe83-xCoxNb3B13Cu1 (x=0; 6; 25; 41,5; 58). Przeprowadzone badania pozwoliły na wyjaśnienie formowania się w wyniku krystalizacji stopów amorficznych uporządkowanej lub nieuporządkowanej fazy α-FeCo oraz stabilności właściwości magnetycznych takich jak podatność magnetyczna i straty na przemagnesowanie. Na podstawie badań z wykorzystaniem dyfrakcji promieni rentgenowskich i spektroskopii mössbauerowskiej oraz transmisyjnej mikroskopii elektronowej stwierdzono, że badane stopy w stanie po zestaleniu były w pełni amorficzne. Wykazano również, że stopy te

178krystalizują w dwóch etapach. Po pierwszym etapie krystalizacji w stopie Fe83Nb3B13Cu1 obserwowano fazę krystaliczna składającą się z ziaren α-Fe, natomiast w stopach Fe83-xCoxNb3B13Cu1 (x=6; 25; 41,5; 58) występowała faza α-FeCo. Ziarna fazy krystalicznej otoczone są matrycą amorficzną najbardziej stabilne termicznie są stopy Fe83-xCoxNb3B13Cu1 (x=25; 41,5). W wraz ze wzrostem koncentracji kobaltu w stopach amorficznych obserwuje się wzrost ich temperatury Curie, która dla stopu o zawartości kobaltu 58% at. wynosi 1200 K. należy podkreślić, że temperatury Curie stopów amorficznych zawierających 25; 41,5; 58% atomów kobaltu są wyższe niż ich temperatury krystalizacji. Faza α-FeCo w stopach nanokrystalicznych Fe83-xCoxNb3B13Cu1 (x=25; 41,5; 58) otrzymanych poprzez obróbkę cieplną w piecu oporowym taśm amorficznych wykazuje uporządkowanie atomów dalekiego zasięgu. Natomiast w próbkach nanokrystalicznych otrzymanych poprzez impulsowe wygrzewanie prądem elektrycznym faza ta jest nieuporządkowana. W próbkach nanokrystalicznych otrzymanych poprzez wygrzewanie taśm amorficznych za pomocą światła laserowego (przy częstotliwości impulsów 180 Hz) faza α-FeCo jest również nieuporządkowana, natomiast po zwiększeniu częstotliwości impulsów do 200 Hz zaobserwowano uporządkowaną fazę krystaliczną, podobnie jako miało to miejsce po wygrzewaniu próbek w piecu oporowym. Warunki obróbki cieplnej wpływają również na rozkład wielkości ziaren fazy krystalicznej próbek nanokrystalicznych. W próbkach krystalizowanych w piecu widoczne są wyraźne różnice w wielkości ziaren, natomiast wygrzewanie próbek za pomocą prądu elektrycznego lub światła laserowego pozwala na otrzymanie fazy krystalicznej o znacznie mniejszej średnicy ziaren. Badane stopy w stanie amorficznym charakteryzują nieszerokim pasmem dezakomodacji podatności magnetycznej, przy czym maksimum dezakomodacji występuje w temperaturze około 400 K. rozkładając izochroniczne krzywe dezakomodacji na elementarne procesy obliczono ich energie aktywacji. Na podstawie badań próbek amorficznych nanokrysta-licznych stwierdzono, że obserwowane w stopach Fe83-xCoxNb3B13Cu1 (x=25; 41,5; 58) zjawisko dezakomodacji jest związane z procesami relaksacyjnymi zachodzącymi w matrycy amorficznej. Straty na przemagnesowanie w stopach nanokrystalicznych otrzymanych z taśm amorficznych o dużej koncentracji kobaltu praktycznie nie zależą od temperatury a ich wartość jest porównywalna ze stratami w klasycznych stopach Fe-Si.

Promotor: dr hab. Józef Zbroszczyk, prof. PCz

Recenzenci: prof. dr hab. Józef Rasek, UŚ w Katowicach, prof. dr hab. inż. Jerzy J. Wysłocki

Termin i miejsce obrony: 28 lutego 2006 r., WIPMiFS PCz.

179Marcin Dośpiał Temat: Wpływ żelaza i ferrytu strontu na własności magnetyczne i mechanizmy

przemagnesowania magnesów Nd-(Fe,Co)-B wiązanych tworzywem sztucznym

Streszczenie: Magnesy wiązane tworzywem sztucznym mają mniejszą zawartość magnetycznie twardego proszku w objętości magnesu, a co za tym idzie mniejszą gęstość w stosunku do magnesów o maksymalnej gęstości. Dlatego magnesy wiązane charakteryzują się gorszymi właściwościami magnetycznymi w porównaniu do magnesów spiekanych. Ze względu na mniejszą zawartość magnetycznie twardego proszku oraz tańsze metody produkcji cena tych magnesów jest niższa. Jedną z metod doskonalenia właściwości magnesów wiązanych jest wytwarzanie magnesów hybrydowych, które otrzymuje się z mieszaniny proszków o różnej twardości magnetycznej. Wartości parametrów użytkowych tych magnesów mieszczą się w szerokim przedziale między parametrami jakie cechują tanie magnesy ferrytowe i znacznie droższe magnesy Nd-Fe-B. Celem pracy było zbadanie wpływ żelaza i ferrytu strontu na własności magnetyczne i mechanizmy przemagnesowania magnesów Nd-(Fe,Co)-B wiązanych tworzywem sztucznym. Podstawowymi czynnikami decydującymi o właściwościach magnesu są skład fazowy oraz mikrostruktura. Badania składu fazowego zostały wykonane stosując dyfrakcję promieni rentgenowskich i spektroskopię mössbauerowską. Na podstawie tych badań stwierdzono, że proszek MQP-B składa się z ok. 98% fazy Nd2(Fe,Co)14B, ok. 2% fazy Nd1.1Fe4B4 i śladowych ilości innych faz. Obserwację mikrostruktury przeprowadzono przy użyciu mikroskopu transmisyjnego wysokiej rozdzielczości oraz mikroskopu skaningowego. Badania te pozwoliły wyznaczyć rozkład rozmiarów ziaren proszku MQP-B oraz określić średni rozmiar ziarna. W proszku MQP-B średni rozmiar ziarna jest mniejszy od wielkości cząstki jednodomenowej dla fazy Nd-Fe-B i wynosi 163 nm. Badania przeprowadzone za pomocą elektronowego mikroskopu transmisyjnego pozwoliły zidentyfikować ziarna fazy głównej jako fazę Nd2(Fe,Co)14B. Ziarna te otoczone były warstwą amorficzna o szerokości od 2 do 4 nm i nie wykazują obecności defektów strukturalnych. Obecność warstwy izolującej na granicach ziaren przyczynia się do wzrostu koercji oraz zmniejszenia remanencji. Wydzielenia innych faz widoczne są na granicach ziaren. Stanowią one dodatkowe, silne centra kotwiczenia ścian domenowych. Badania magnetyczne wykonano za pomocą magnetometru i magnetometru Bittera. Własności magnetyczne serii magnesów wynikają zarówno ze zmieszania proszków o różnej twardości magnetycznej jak i oddziaływań dipolowych (seria z domieszką proszku żelaza) jak i wymiennych (seria z domieszką proszku ferrytu strontu) między różnymi składnikami magnesu jak i ziarnami fazy Nd2(Fe,Co)14B. Potwierdzeniem tego jest zależność koercji i remanencji od zawartości objętościowej domieszek. Koercja i remanencja maleją wraz ze wzrostem zawartości proszku α-Fe lub ferrytu w objętości

180magnesu. Zmiany te nie przebiegają w sposób liniowy, co świadczyo istnieniu oddziaływania pomiędzy ziarnami proszków kompozytu. Pomiary krzywych pierwotnych namagnesowania, zależności koercji i rema-nencji oraz podatności od pola magnetycznego wykazały, że dominującym mechanizmem przemagnesowania w ziarnach MQP-B jest kotwiczenie ścian domenowych na granicach ziaren i wydzieleniach innych faz znajdujących się w obrębie tych granic. Mechanizm przemagnesowania próbek z proszkiem żelaza jest określony zarówno przez kotwiczenie ścian domenowych w ziarnach magnetycznie twardego proszku MQP-B oraz obrót wektora namagnesowania w ziarnach magnetycznie miękkiego żelaza. Wpływ obrotów rośnie wraz ze wzrostem zawartości żelaza. Mechanizm przemagnesowania dla próbek z proszkiem ferrytu strontu określony jest głównie przez kotwiczenie ścian domenowych w ziarnach magnetycznie twardego proszku MQP-B oraz ferrytu strontu. Badania mössbauerowskie wykazały wzrost średnich wartości pól nadsubtelnych na jądrach żelaza w fazie Nd2(Fe,Co)14B dla magnesu z domieszką ferrytu strontu. Nie wykryto natomiast zmian pola nadsubtelnego w magnesach domieszkowanych proszkiem żelaza. Wynika stąd, że domieszka ferrytu strontu zwiększa udział oddziaływań wymiennych w ziarnach proszku MQP-B. Potwierdzeniem tych wyników są przebiegi zależności Wohlfartha i krzywych δM.

Promotor: dr hab. Danuta Płusa, prof. PCz.

Recenzenci: dr hab. Tadeusz Balcerzak, prof. UŁ prof. dr hab. inż. Jerzy J. Wysłocki

Termin i miejsce obrony: 26 września 2007 r., Wydział Fizyki i Chemii Uniwersytetu Łódzkiego; doktor nauk fizycznych

Marcin Nabiałek Temat: Otrzymywanie, mikrostruktura oraz procesy magnesowania masywnych

amorficznych i nanokrystalicznych stopów żelaza Streszczenie: W pracy przedstawiono wyniki badań mikrostruktury, krystalizacji, składu fazowego oraz właściwości magnetycznych stopów Fe61Co10Zr2,5Hf2,5Me2W2B20 (Me = Nb, Ti) i Fe70Al5P11Ga5B4C5. Stopy amorficzne o składach Fe61Co10Zr2,5Hf2,5Me2W2B20 (Me = Nb, Ti) były wytwarzane w postaci taśm, prętów, rurek i płytek, natomiast stop Fe70Al5P11Ga5B4C5 miał postać grubych taśm. Kontrolowana krystalizacja stopów Fe61Co10Zr2,5Hf2,5Me2W2B20 (Me = Nb, Ti) pozwala otrzymać stop składający się z ziaren fazy α – FeCo i matrycy amorficznej. Na podstawie badań za pomocą transmisyjnego mikroskopu elektronowego stwierdzono, że w częściowo skrystalizowanych próbkach stopu Fe61Co10Zr2,5Hf2,5Me2W2B20 (Me = Nb, Ti), oprócz ziaren o rozmiarach manometrycznych, występują ziarna fazy krystalicznej o średnicy około 0,1 µm.

181Wyniki badań mössbauerowskich wskazują na występowanie w fazie krystalicznej uporządkowania atomów dalekiego zasięgu. Masywne stopy amorficzne, w stanie po zestaleniu, Fe61Co10Zr2,5Hf2,5Me2W2B20 (Me = Nb, Ti) Fe70Al5P11Ga5B4C5 są miękkimi magnetycznie ferromagnetykami i charakte-ryzują się dużą, w porównaniu z klasycznymi ferromagnetykami, początkową podatnością magnetyczną. Podatność ta w dużym zakresie temperatur nie ulega znacznej zmianie. Po wygrzaniu stopów Fe70Al5P11Ga5B4C5 w tempera-turze niższej od temperatury krystalizacji (600 K) obserwuje się nieznaczny wzrost podatności początkowej, co spowodowane jest częściowym odprężeniem próbki. Badane stopy w stanie amorficznym wykazują szerokie pasmo dezakomodacji podatności magnetycznej. Natężenie dezakomodacji w stopach amorficznych w postaci prętów jest znacznie mniejsze niż dla taśm. Jest to spowodowane zmniejszeniem wolnych objętości w czasie produkcji prętów ze względu na mniejszą szybkość chłodzenia niż w przypadku taśm. Obróbka cieplna stopu Fe70Al5P11Ga5B4C5 w temperaturze 600 K (poniżej temperatury krystalizacji) powoduje zmniejszenie natężenia dezakomodacji, co jest związane ze zmniejszeniem wolnych objętości i zablokowaniem części relaksatorów. Izochroniczne krzywe dezakomodacji stopów amorficznych Fe61Co10Zr2,5Hf2,5Me2W2B20 (Me = Nb, Ti) i Fe70Al5P11Ga5B4C5 rozłożono na trzy elementarne procesy, każdy z nich opisany gaussowskim rozkładem czasów relaksacji. Obliczone energie aktywacji tych procesów zawarte są w granicach od 0,9 do 1,54 eV, a czynnik przedeksponencjalny w prawie Arrheniusa jest rzędu 10-15 s. Po częściowej krystalizacji stopów Fe61Co10Zr2,5Hf2,5Me2W2B20 (Me = Nb, Ti) w zakresie temperatur od 120 – 320 K obserwuje się tylko tło o niewielkim natężeniu. Wzrost dezakomodacji widoczny jest w pobliżu temperatury Curie matrycy amorficznej. Jest to związane z przejściem matrycy amorficznej ze stanu ferromagnetycznego do paramagnetycznego. Wszystkie badane stopy charakteryzują się małymi stratami na przemagnesowanie. W wysokich polach magnetycznych na proces magnesowania próbek badanych stopów mają wpływ szybkość chłodzenia podczas ich produkcji oraz warunki obróbki cieplnej. Duże szybkości chłodzenia podczas produkcji stopów prowadzą do powstania defektów punktowych. Przy mniejszych szybkościach chłodzenia, w czasie produkcji stopów powstają pseudodyslokacyjne dipole. Na podstawie badań magnetyzacji przy osiąganiu ferromagnetycznego nasycenia oszacowano szerokość pseudodyslokacyjnych dipoli występujących w próbkach w stanie po zestaleniu oraz po obróbce cieplnej.

Promotor: dr hab. Józef Zbroszczyk, prof. PCz.

Recenzenci: prof. dr hab. inż. Danuta Szewieczek, Politechnika Śląska prof. dr hab. inż. Jerzy J. Wysłocki

Termin i miejsce obrony: 28 października 2007 r., WIPMiFS PCz.

182Piotr Czaja Temat: Otrzymywanie ferroicznych roztworów stałych Csx(NH4)1-xLiSO4 i ich

przemiany fazowe

Promotor: dr hab. Maria Zapart, prof. PCz.

Recenzenci: dr hab. Marta Duś-Sitek, prof. PCz dr hab. Jan Suchanicz; Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Termin i miejsce obrony: 18.12.2007r.; WIPMiFS PCz

Barbara Gągorowska Temat: Właściwości fizyczne wielowarstw Cu/Ni na podłożu krzemowym

Promotor: dr hab. Marta Duś-Sitek, prof. PCz.

Recenzenci: prof. dr hab. Tomasz Włodzimierz Stobiecki; Akademia Górniczo-Hutnicza im. St. Staszica w Krakowie; prof. dr hab. inż. Jerzy J. Wysłocki

Termin i miejsce obrony: 18.11.2008 r.; WIPMiFS PCz

Urszula Kotlarczyk Temat: Mikrostruktura i własności magnetyczne anizotropowych nanokrystalicznych magnesów ziemia rzadka–metal przejściowy R–M (R=Nd, Sm; M=Fe, Co)

Promotor: dr hab. Danuta Płusa, prof. PCz.

Recenzenci: dr hab. Jacek Kasperczyk, prof. AJD; AJD w Częstochowie prof. dr hab. inż. Jerzy J. Wysłocki

Termin i miejsce obrony: 10.12.2009 r.; Wydział Matematyczno-Przyrodniczym AJD w Częstochowie; doktor nauk fizycznych.

183DZIAŁALNOŚĆ DYDAKTYCZNA

Instytut Fizyki kształci inżynierów i magistrów inżynierów na kierunku fizyka techniczna od roku akademickiego 1999/2000, początkowo na poziomie studiów inżynierskich, a od roku 2001/2002 – magisterskich. Obecnie studenci mają możliwość wyboru następujących specjalności:

− nanomateriały i nanotechnologie, − fizyka komputerowa, − inżynieria medyczna.

W dniach 12÷13 grudnia 2005 r. Zespół Oceniający Państwowej Komisji Akredytacyjnej (w składzie prof. dr hab. Reinhard Kulessa, prof. dr hab. Józef Musielok, dr Maria Baster-Grząślewicz i Krystyna Rzeszot) dokonał wizytacji mającej na celu ocenę jakości kształcenia na kierunku fizyka techniczna na poziomie jednolitych studiów magisterskich oraz studiów inżynierskich. W roku akademickim 2005/2006 na kierunku fizyka techniczna kształciło się 142 studentów (I rok – 23, II rok – 33, III rok – 18, IV rok – 44, V rok – 19 oraz 5 na studiach inżynierskich). Zespół oceniający przeprowadził szczegółową kontrolę programów, hospitował zajęcia, oceniał prace dyplomowe i odbył spotkanie ze studentami i z pracownikami. Po tak drobiazgowej kontroli Prezydium Państwowej Komisji Akredytacyjnej Uchwałą nr 172/2006 z dnia 2 marca 2006 r. wydało decyzję pozytywną w sprawie jakości kształcenia na kierunku fizyka techniczna. Następna ocena powinna nastąpić w roku akademickim 2010/2011.

W laboratorium fizyki ogólnej – mechanika i ciepło

Nie dziwi pozytywna ocena jakości kształcenia na kierunku Fizyka Technika dokonana przez Państwową Komisję Akredytacyjną. Potwierdzeniem tej oceny są także osiągnięcia naszych studentów. Działając w ramach Studenckiego Koła Naukowego „Qubit” (o którym będzie mowa w dalszej części) uzyskali oni wiele nagród i wyróżnień na różnego rodzaju konferencjach i sympozjach studenckiego ruchu naukowego. Na podkreślenie zasługuje także fakt, że nagrodę Polskiego Towarzystwa Fizycznego im. Arkadiusza Piekary III stopnia za rok 2008 za

184wyróżniającą się pracę magisterską otrzymał nasz absolwent mgr Marcin Jarosik za pracę pt.: „Obserwacje radioastronomiczne Słońca. Budowa i działanie odbiornika VLF”, wykonaną pod kierunkiem dr Radosława Szczęśniaka.

Ponadto działalnością dydaktyczną Instytutu Fizyki objęci są studenci wszystkich wydziałów Politechniki Częstochowskiej, za wyjątkiem kierunku Zarządzanie na Wydziale Zarządzania. Zajęcia z fizyki, prowadzone w formie wykładów, ćwiczeń audytoryjnych, seminariów i ćwiczeń laboratoryjnych, obejmują łącznie około 6000 godzin w ciągu roku akademickiego.

Aktualnie Instytut posiada dziewięć laboratoriów dydaktycznych: Laboratorium komputerowe (16 stanowisk komputerowych z dostępem do szerokopasmowego Internetu), Laboratorium pomiarów podstawowych wielkości fizycznych (w ramach zajęć wyrównawczych), Laboratorium fizyki współczesnej (zestawy ćwiczeń zakupione w ramach programu UE, Laboratorium mechaniki, fizyki molekularnej i ciepła, Laboratorium optyki, Laboratorium elektryczności i magnetyzmu, Laboratorium elektroniki, Laboratorium fizyki ciała stałego i Laboratorium detekcji promieniowania jądrowego.

Instytut Fizyki wydaje skrypty opracowane przez pracowników. Najnowsze pozycje to skrypt autorstwa dr Jana Lecha zatytułowany „Opracowanie wyników pomiarów w pierwszej pracowni fizycznej”, wydany przez Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej w roku 1997 i jego drugie wydanie w roku 2007 oraz skrypt opracowany przez pracowników Instytutu pod redakcją K. Dzilińskiego, J. Lecha, A. Przybył – zatytułowany: „Ćwiczenia laboratoryjne z fizyki” i wydany w 2009 roku przez Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej.

Ponadto Instytut Fizyki wychodzi poza mury Uczelni ze swoją ofertą dydaktyczną. Pracownicy Instytutu uczestniczą w różnego rodzaju konferencjach, pokazach, dniach nauki organizowanych przez szkoły, zarówno w Częstochowie jak i w regionie. Od początku organizowanych na Uczelni „Dni Nauki” pracownicy Instytutu rozkładają na parkingu przed Wydziałem stoły i prezentują przechodniom ciekawe eksperymenty fizyczne. Podobna prezentacja miała miejsce również w ACK „Politechnik”, jak również na scenie w hipermarkecie „Real”, a także na Placu Biegańskiego w ramach „Dni Nauki -2009”, zawsze spotykając się z dużym zainteresowaniem mieszkańców Częstochowy.

Nie są to jedyne działania podejmowane przez Instytut Fizyki w celu zainteresowania młodzieży studiami na Politechnice. Miedzy innymi pracownicy Instytutu szukają różnych dróg popularyzacji fizyki, co powinno w przyszłości zaowocować większą ilością studentów. Do takich inicjatyw należy opisany wcześniej projekt realizowany wspólnie z Instytutem Matematyki i Informatyki, w ramach którego, w 2008 roku utworzono Centrum Promocji i Zastosowań Nauk Ścisłych, którego działalność finansowana jest ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Numer Projektu: POKL.04.01.01-00-59/08) oraz projekt UDA-POKL.04.01.02-00-128/09-00) realizowany jako kierunek zamawiany, w ramach którego 50% studentów kierunku fizyka techniczna otrzymuje wysokie dodatkowe stypendia. Za środki pozyskane przez Instytut Fizyki z projektów unijnych zakupiono 12 kompletnych, nowoczesnych zestawów ćwiczeniowych z firmy PHYWE oraz meble do nowego laboratorium studenckiego.

185W zakresie działań edukacyjnych planowane jest uruchomienie nowego

kierunku studiów inżynieria biomedyczna, począwszy od roku akademickiego 2010/2011, który byłby koordynowany przez Instytut Fizyki. W ramach Programu Strukturalnego dla województwa śląskiego złożono projekt przewidujący zakup wyposażenia do nowego laboratorium „Fizyczne podstawy diagnostyki wzroku i słuchu”, z którego korzystaliby studenci kierunku inżynieria biomedyczna. Biorąc pod uwagę dodatkowe zajęcia przygotowawcze z matematyki i fizyki, prowadzone przez pracowników Politechniki Częstochowskiej dla uczniów szkół średnich regionu częstochowskiego oraz inne akcje informacyjne i promocyjne, a także zachętę w postaci możliwości wsparcia materialnego przyszłych studentów można przypuszczać, że wzrośnie zainteresowanie absolwentów szkół średnich studiami na uczelniach technicznych, w tym również na kierunku fizyka techniczna. Planowane jest powołanie kolejnego kierunku biofizyka, który byłby koordynowany przez Instytut Fizyki. Tak więc, realizacja planu dotyczącego prowadzenia przez Instytut Fizyki trzech kierunków dydaktycznych pozwoliłyby na zatrudnienie większej liczby nauczycieli akademickich, a przez to szybszy rozwój badań naukowych w najbliższej przyszłości.



Prof. dr hab. inż. Jerzy J. Wysłocki pracuje w Instytucie Fizyki od 1981 r., jest zastępcą dyrektora Instytutu i kie-rownikiem Zakładu Badań Strukturalnych i Magnetycznych. W 1987 r. uzyskał doktorat z fizyki w Instytucie Fizyki PAN w Warszawie, a w 1996 r. stopień doktora habilitowanego z inżynierii materiałowej na Wydziale Metalurgii i Inżynierii Materiałowej Politechniki Częstochowskiej. W 2004 r. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej nadał mu tytuł profesora nauk technicznych, a w 2006 r. Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego powołał na stanowisko profesora

zwyczajnego. W latach 1984÷1985, jako stypendysta Fulbrighta, odbył staż naukowy w Instytucie Fizyki Northwestern University w Evanston (USA). W latach 2002÷2005 pełnił funkcję prodziekana ds. nauki macierzystego Wydziału. Jest członkiem Sekcji „Nanomaterisały” Komitetu Nauki o Materiałach PAN. Główna tematyka zainteresowań naukowych prof. dr hab. inż. J. J. Wysłockiego dotyczy inżynierii materiałowej oraz fizyki magnetyków, a w szczególności badań struktur domenowych oraz procesów przemagnesowania w magnetykach. Z tego zakresu opublikował ponad 200 prac naukowych i 3 książki. Został wyróżniony nagrodami Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego (1987, 1988, 2006), Sekretarza Naukowego PAN (1989). Otrzymał także Złoty Krzyż Zasługi (2000) oraz Medal KEN (2007).

Dr hab. Wanda Halina Ciurzyńska jest absolwentką Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Pracę doktorską obroniła w 1978 r. W roku 1981 podjęła pracę w Katedrze Fizyki Politechniki Częstochowskiej. Stopień naukowy doktora habilitowanego nauk fizycznych z zakresie fizyki – fizyki ciała stałego został jej nadany uchwałą Rady Wydziału Fizyki i Chemii Uniwersytetu Łódzkiego w 2003 r. Główną tematyką zainteresowań dr hab. Wandy Ciurzyńskiej jest mikrostruk-tura i właściwości magnetyczne stopów amorficznych, nano-

i mikrokrystalicznych na bazie metali przejściowych. Całość dorobku naukowego dr hab. Wandy Ciurzyńskiej składa się ze 241 prac (z tego 73 opublikowanych w czasopismach indeksowanych w bazach tworzonych przez Institute for Scientific Information w Filadelfii). W ramach współpracy z zagranicznymi ośrodkami naukowymi w Japonii, Chinach, Hiszpanii i na Węgrzech opublikowała 112 prac. Za działalność naukową 14-krotnie otrzymała Nagrodę Rektora Politechniki Częstochowskiej. Od 1 listopada 2004 r. jest zatrudniona w Instytucie Fizyki Politechniki Częstochowskiej na stanowisku profesora nadzwyczajnego.

187Dr hab. Marta Duś-Sitek ukończyła Uniwersytet Śląski w Katowicach w roku 1966. Pracę doktorską obroniła w 1974 r. na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Wrocławskiego. Stopień doktora habilitowanego uzyskała na Wydziale Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej Politechniki Częstochowskiej w 2002 r. W pracy naukowo – badawczej specjalizuje się w badaniach fazy skondensowanej, szczególnie warstwy powierzchniowej, jej własności i roli w stymulowaniu procesów fizykochemicznych. W sferze jej zainteresowań leżą ponadto związki pomiędzy aktywnością emisyjną

wzbudzonej energetycznie warstwy powierzchniowej a przemianami magnetycz-nymi, fazowymi i zjawiskami transportu defektów, zachodzących w warstwie powierzchniowej. Jest autorem i współautorem 86 prac opublikowanych w czasopismach zagranicznych i krajowych, ponadto uczestniczyła w ponad 60 konferencjach krajowych i międzynarodowych. Za całokształt pracy naukowej i dydaktycznej była nagradzana nagrodami Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego i Rektora PCz. Od wielu lat jest recenzentem prac Ogólnopolskiej Olimpiady Fizycznej.

Dr hab. Kazimierz Dziliński studia wyższe ukończył w Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu w 1973 roku. Pracę w Instytucie Fizyki Politechniki Częstochowskiej rozpoczął w 1974 roku. W 1977 roku podjął studia doktoranckie w Instytucie Fizyki Białoruskiej Akademii Nauk w Mińsku jako stypendysta Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, które zakończył w 1981 roku. W roku 1999 uzyskał stopień doktora habilitowanego nauk fizycznych. Od 1.01.2000 r. Kazimierz Dziliński jest zatrud-niony na stanowisku profesora nadzwyczajnego Politech-niki Częstochowskiej. Od 2002 roku pełni funkcję

dyrektora Instytutu Fizyki. W latach 2002÷2008 był członkiem Senatu Politechniki Częstochowskiej, a w latach 1999÷2001 pełnił funkcję przewodniczącego Oddziału Częstochowskiego PTF. Przedmiotem zainteresowań naukowych K. Dzilińskiego jest struktura elektronowa i własności fizyko-chemiczne metaloporfiryn, jako modelowych kompleksów hemu w hemoglobinie, mioglobinie i niektórych enzymach uczestniczących w procesach oddychania. Dotychczas opublikował z tej tematyki 110 prac, z czego większość w czasopismach o zasięgu międzynarodowym. W roku 2001 został odznaczony przez Prezydenta RP Złotym Krzyżem Zasługi.

188Dr hab. Ryszard Hrabański ukończył studia na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu w roku 1968. Od 1970 roku pracuje w Instytucie Fizyki Politechniki Częstochowskiej, początkowo na stanowisku asystenta, a po obronie pracy doktorskiej w 1980 roku w Instytucie Fizyki Molekularnej PAN w Poznaniu, na stanowisku adiunkta. W 2000 roku uzyskał stopień naukowy doktora habilitowanego nauk fizycznych w zakresie fizyki i radiospektroskopii ciała stałego, nadany uchwałą Rady Naukowej Instytutu Fizyki Molekularnej Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu. Na stanowisko

profesora nadzwyczajnego został powołany w styczniu 2001 roku. Aktualnie pełni funkcję kierownika Zakładu Spektroskopii Rezonansów Magnetycznych w Instytucie Fizyki. Główna tematyka jego zainteresowań naukowych dotyczy fizyki ciała stałego, a w szczególności przemian fazowych i faz niewspółmiernych w ferroikach. Opublikował ponad 110 prac, z czego 32 stanowią prace anglojęzyczne w renomowanych czasopismach zagranicznych i krajowych, 74 w materiałach konferencji zagranicznych i krajowych. Był wielokrotnie nagradzany nagrodami indywidualnymi i zespołowymi Rektora Politechniki Częstochowskiej za działalność naukową. Za całokształt działalności naukowo-dydaktycznej otrzymał w 1988 roku Złoty Krzyż Zasługi, a w 2004 roku Medal Komisji Edukacji Narodowej.

Dr hab. Danuta Płusa ukończyła studia na Wydziale Matematyki Fizyki i Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie w roku 1965. W latach 1966÷1974 pracowała jako nauczycielka fizyki w I Liceum Ogólnokształcącym w Rudzie Śląskiej. W roku 1974 podjęła pracę w Instytucie Fizyki Politechniki Częstochowskiej na stanowisku star-szego asystenta, a po obronie pracy doktorskiej w Instytucie Fizyki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie w roku 1982 na stanowisku adiunkta. W roku 2002 uzyskała stopień doktora habilitowanego na Wydziale Fizyki i Chemii Uniwersytetu Łódzkiego. Od 2003 roku jest zatrudniona na

stanowisku profesora nadzwyczajnego Politechniki Częstochowskiej. Tematyką zainteresowań naukowych dr hab. Danuty Płusy jest mikrostruktura, struktura domenowa, własności magnetyczne i mechanizmy koercji magnesów typu Nd-Fe-B. Z tej tematyki opublikowała 88 prac w renomowanych czasopismach zagranicznych, krajowych i materiałach konferencyjnych, z czego 32 prace z listy filadelfijskiej. Jest promotorem dwóch obronionych prac doktorskich.

189Dr hab. Maria B. Zapart ukończyła studia fizyki na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. W ostatnim okresie ukierun-kowała naukowe zainteresowania na badaniach osobli-wości towarzyszących przejściom fazowym w multifer-roikach. W badaniach naukowych specjalizuje się w wykorzystaniu metod radiospektroskopowych oraz mikroskopii optycznej w świetle spolaryzowanym. Pracę habilitacyjną obroniła w listopadzie 1997 roku na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Za osiągnięcia w pracy naukowej

otrzymała w 1990 roku Nagrodę Naukową PAN. Prowadzi współpracę naukową z kilkoma ośrodkami zagranicznymi, takimi jak Uniwersyt w Montpellier (Francja), Laboratorium CEMES-LOE w Tuluzie we Francji, Uniwersytetu Pusan w Korei oraz Uniwersytetem w Okayamie w Japonii. Od 1999 roku pracuje na stanowisku profesora nadzwyczajnego Politechniki Częstochowskiej. Obecnie kieruje Zakładem Radiospektroskopii Ferroelastyków i Fizyki Komputerowej w Instytucie Fizyki. Należy do Polskiego Towarzystwa Fizycznego, jest również członkiem Międzynarodowego Towarzystwa Elektronowego Paramagnetycznego Rezonansu.

Dr hab. Włodzimierz Zapart ukończył studia w zakresie fizyki na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Śląskiego. Działalność naukowa związana jest z wykorzystaniem metod radiospektroskopowych , takich jak NMR, EPR i NQR w fizyce ciała stałego. Specjalizuje się w wykorzystaniu metod radiospektro-skopowych do badania materiałów ferroelastycznych. Za osiągnięcia naukowe został wyróżniony Nagrodą Naukową Polskiej Akademii Nauk. W 1992 roku uzyskał w Instytucie Fizyki Molekularnej PAN w Poznaniu stopień doktora habilitowanego, a praca habilitacyjna została wyróżniona nagrodą Ministra Edukacji

Narodowej. Od 1993 roku pracuje na stanowisku profesora nadzwyczajnego Politechniki Częstochowskiej. Odbył staże i na zaproszenie wizyty naukowe w takich ośrodkach, jak Instytut Krystalografii Akademii Nauk w Moskwie, Uniwersytet w Le Mans (Francja), Uniwersytet w Nagoi (Japonia), Uniw. Pusan (Korea). W ramach współpracy ze studentami Fizyki Technicznej doprowadził do zawiązania na tym kierunku studenckiego koła naukowego „Qubit”, którego jest opiekunem. Należy do Polskiego Towarzystwa Fizycznego, jest również członkiem Międzynarodowego Towarzystwa Elektronowego Paramagnetycznego Rezonansu.

190Dr hab. Józef Zbroszczyk jest absolwentem Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu. Studia te ukończył w 1966 r., uzyskując dyplom magistra fizyki. Po ukończeniu studiów pracował jako nauczyciel fizyki, a następnie jako asystent i starszy asystent w Instytucie Fizyki Politechniki Śląskiej w Gliwicach. W Instytucie Fizyki Politechniki Często-chowskiej pracuje od 1975 r. Pracę doktorską obronił w 1978 r. w Instytucie Fizyki i Chemii Metali Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Stopień doktora habilitowanego nauk fizycznych w zakresie fizyki, fizyki ciała stałego,

fizyki magnetyków uzyskał 2 grudnia 1998 r. (Uniwersytet Łódzki). Główną tematyką jego zainteresowań naukowych jest fizyka magnetyków. Współpracuje z ośrodkami naukowymi: Kyushu University, Nagasaki University i Ryukyus University w Japonii, Research Institute for Solid State Physics w Budapeszcie (Węgry) i Departamento de Fisica, Universidad Publica de Navarra w Paplonie (Hiszpania). Opublikował 207 prac, z tego 68 w czasopismach z tzw. „listy filadelfijskiej”. Od 2000 r. jest zatrudniony na stanowisku profesora nadzwyczajnego Politechniki Częstochowskiej. Za działalność naukową w latach 1991÷2009 był 15-krotnie nagradzany przez Rektora Politechniki Częstochowskiej. Pozostali pracownicy:

Dr Marcin Dośpiał w 2002 r. uzyskał dyplom magistra fizyki na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W tym samym roku rozpoczął studia doktoranckie na Politechnice Częstochowskiej. Przedmiotem zaintereso-wania dr Marcina Dośpiała są mechanizmy przemagane-sowania w magnesach trwałych. Tematyka ta złożyła się na pracę doktorską, którą obronił w 2007 r. na Uniwersytecie Łódzkim. Jest członkiem Środowiskowej Komisji Akredytacyjnej Optyki Okularowej i Optometrii oraz autorem 31 prac w tym 6 z tzw. „listy filadelfijskiej”. Mgr Tomasz Jackowski uzyskał stopień magistra fizyki w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Częstochowie w roku 2000. Po ukończeniu studiów podjął studia doktoranckie w Instytucie Fizyki Politechniki Częstochowskiej. Przedmiotem zainteresowań naukowych jest oddziaływanie kompleksów żelazoporfiryn z tlenem cząsteczkowym. Z tego zakresu opublikował 30 prac. Obrona pracy doktorskiej na Uniwersytecie Łódzkim planowana jest w roku bieżącym.

191Mgr Tomasz Kaczmarzyk uzyskał stopień magistra fizyki w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Częstochowie w roku 2000. Po ukończeniu studiów jako doktorant rozpoczął pracę na Politechnice Częstochowskiej w Instytucie Fizyki. Przedmiotem zainteresowań naukowych jest charakterys-tyka spektroskopowa kompleksów Fe-azaporfiryn. Z tego zakresu opublikował 36 prac. Obrona pracy doktorskiej na Uniwersytecie Łódzkim planowana jest w roku bieżącym. Dr Agnieszka Łukiewska dyplom magistra fizyki uzyskała w 1993 r., po czym podjęła pracę w Instytucie Fizyki na stanowisku asystenta. W 2002 r. obroniła pracę doktorską i uzyskała stopień doktora nauk technicznych z dziedziny Inżynieria Materiałowa. Obecnie, pracując na stanowisku adiunkta, zajmuje się badaniem właściwości magne-tycznych klasycznych i masywnych stopów amorficznych na bazie żelaza. Dr Marcin Nabiałek dyplom magistra matematyki uzyskał w 1999 r. a trzy lata później dyplom magistra fizyki, oba na Uniwersytecie Opolskim. Stopień doktora nauk technicznych z dziedziny Inżynieria Materiałowa otrzymał w 2007 r. po obronie pracy doktorskiej „Otrzymywanie, mikrostruktura oraz procesy magnesowania masywnych amorficznych i nano-krystalicznych stopów żelaza”. Interesuje się fizyką magnetyków oraz inżynierią materiałową. Obecnie jest współautorem ponad 50 prac naukowych. Dr Jacek Olszewski dyplom magistra fizyki uzyskał w 1978 r. na Uniwersytecie Śląskim. W 1978 r. podjął pracę w Instytucie Fizyki Politechniki Częstochowskiej. Stopień doktora nauk fizyko-matematycznych otrzymał w 1983 r. po obronie pracy „Badanie rozszerzalności cieplnej stopów żelaza z niklem rutenem i chromem”. Jego zainteresowania naukowe koncentrują się na fizyce magnetyzmu. Jest współautorem ponad 180 artykułów i komunikatów konferencyjnych.

192Dr Katarzyna Pawlik jest pracownikiem Instytutu Fizyki od 1999 roku. W roku 2005 uzyskała stopień doktora nauk technicznych na Wydziale IPMiFS Politechniki Częstochowskiej i pracuje na stanowisku adiunkta. Główną dziedziną jej zainteresowań naukowych jest badanie wpływu składu fazowego i mikrostruktury na strukturę domenową stopów magnetycznie twardych oraz ich właściwości magnetyczne i procesy przemagnesowania. Dr Piotr Pawlik pracuje w Instytucie Fizyki od 1992 roku. Pracę doktorską obronił w Instytucie Fizyki PAN w Warszawie w 2000 r. Odbył staż naukowy w ramach programu UE Research Training Network on „Bulk Metallic Glasses” w The University of Sheffield w latach 2001÷2003. Jego zainteresowa-nia naukowe związane są z technologią wytwarzania masywnych stopów amorficznych i nanokrystalicznych na bazie żelaza oraz wpływem mikrostruktury i składu fazowego na właściwości magnetyczne tych materiałów.

Dr Anna Przybył w 1994 roku podjęła pracę w Instytucie Fizyki Politechniki Częstochowskiej na stanowisku asystenta. W roku 2003 uzyskała stopień doktora nauk technicznych na Wydziale IPMiFS Politechniki Częstochowskiej. Obecnie pracuje na stanowisku adiunkta. Główne kierunki zainteresowań naukowych to badania mikrostruktury, struktury domenowej oraz wpływu dodatków stopowych na właściwości magnetyczne i procesy przemagnesowania stopów magnetycznie twardych.

Mgr Barbara Szafrańska–Miller ukończyła studia z zakresu fizyki w Uniwersytecie Wrocławskim w 1969 r. Od tego czasu jest zatrudniona w Instytucie Fizyki Politechniki Częstochowskiej, od 1999 r. na stanowisku starszego wykładowcy. Jej praca badawcza dotyczyła własności materiałów magnetycznie twardych i miękkich. Ma również wkład w unowocześnienie laboratoriów, przygotowanie skryptów i innych pomocy dydaktycznych

193Dr Radosław Szczęśniak w 1998 r. ukończył Wydział MFiCh Uniwersytetu Śląskiego, specjalność „Fizyka Teore-tyczna”. W latach 1995÷1996 studiował fizykę teoretyczną na Uniwersytecie we Fribourgu w Szwajcarii. Od 1998 do 2000 roku w studiował i ukończył informatykę na UŚ. W 2002 r. uzyskał doktorat z fizyki w Instytucie Fizyki UŚ. Od 2002 r. pracuje w Instytucie Fizyki na Wydziale Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej PCz. Tematyka zainteresowań naukowych R. Szczęśniaka dotyczy fizyki teoretycznej. Opublikował 43 prace.

Dr Andrzej Ślęzak pracuje w Instytucie Fizyki od 1969 r. Po uzyskaniu doktoratu z fizyki (1982 na Uniwersytecie Śląskim) pracuje na stanowisku adiunkta. Jego zainteresowania naukowe związane są z kwantową fizyką ciała stałego. Pełnił funkcje Zastępcy Kierownika Katedry Fizyki oraz Pełnomocnika Rektora ds. Studiów Odpłatnych. W latach 1996÷2002 i 2005 – do chwili obecnej – Prodziekan ds. Nauczania na Wydziale IPMiFS. Jest autorem i współ-autorem ponad 50 publikacji, w tym trzech skryptów. Dr inż. Jan Świerczek ukończył studia w zakresie fizyki technicznej na Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie w 1980 r. W 1980 r. podjął pracę w Instytucie Fizyki Politechniki Częstochowskiej na stanowisku asystenta stażysty. W 1989 roku uzyskał stopień doktora nauk fizycznych w Instytucie Fizyki PAN w Warszawie. Specjalność naukowa – fizyka magnetyków. Od 1990 r. pracuje na stanowisku adiunkta. Obecnie pełni funkcję Zastępcy Dyrektora Instytutu Fizyki ds. dydaktycznych.

Dr inż. Izabela Wnuk ukończyła studia na Wydziale IPMiFS w 1995 roku. W roku 1997 rozpoczęła studia doktoranckie i od roku 2001 pracowała na stanowisku asystenta w Instytucie Fizyki. Uzyskała stopień doktora nauk technicznych z zakresu Inżynierii Materiałowej w 2004 roku i od 2005 roku jest adiunktem. Główne zainteresowania to: mikrostruktura, struktura domenowa, właściwości magnetyczne, procesy przemagnesowania oraz wpływ wielkości ziarna domieszkowanych nano-krystalicznych magnesów trwałych.

194Byli pracownicy samodzielni:

Prof. dr Antoni Pietraniec (1905÷1986) był absolwentem (1931) i asystentem Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego Uniwersytetu im. Stefana Batorego w Wilnie. Należy do współorganizatorów Wyższej Szkoły Inżynierskiej (poprzedniczki Politechniki Częstochowskiej). Wielce zasłużony dla Uczelni: twórca i wieloletni dyrektor Instytutu Fizyki (1949÷1975), pierwszy dziekan Wydziału Mechanicznego (1950÷1952), prorektor Uczelni (1952÷1962).

Prof. dr hab. Bolesław Wysłocki ukończył studia fizyki w Uniwersytecie Wrocławskim w 1956 r. W latach 1957÷1975 pracował w Instytucie Metalurgii Żelaza w Gliwicach. Był także zastępcą dyrektora Instytutu Fizyki Politechniki Śląskiej w Gliwicach (1971÷1975). Od 1975 r. nieprzerwanie przez 27 lat był dyrektorem Instytutu Fizyki Politechniki Częstochowskiej. Jest autorem lub współautorem ponad 200 prac poświęconych fizyce magnetyków. W 2003 roku przeszedł na emeryturę. Prof. dr hab. Stefan Szymura studia wyższe z fizyki ukończył w roku 1964 w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Opolu. Jego działalność naukowa obejmuje ponad 250 publikacji. W Politechnice Częstochowskiej pracował w la-tach 1975÷1998, gdzie obok działalności naukowej pełnił szereg funkcji, m.in. Prodziekana d/s nauki (1981÷1982) i Dziekana Wydziału Metalurgicznego (1982÷1987), oraz Prorektora d/s nauki Politechniki Częstochowskiej (1987÷1990). W 1998 przeniósł się na Politechnikę Opolską.

Doc. dr Józef Cisło (1931÷1991) studia na Wydziale Włókienniczym Politechniki Częstochowskiej ukończył w roku 1957. Pełnił funkcję zastępcy dyrektora Instytutu Fizyki do roku 1978. W latach 1979÷1983 pracował w Politechnice Świętokrzyskiej w Kielcach, a od 1983 roku ponownie podjął pracę w Politechnice Częstochowskiej na Wydziale Budownictwa, którego był prodziekanem (1984÷1986, 1990÷1991) i dziekanem (1986÷1990).

195WYKAZ BYŁYCH PRACOWNIKÓW INSTYTUTU

Pracownikami Instytutu Fizyki do 2010 roku, poza wyżej wymienionymi osobami, byli (wg kolejności lat podejmowania pracy; w nawiasie podano lata zatrudnienia i ostatnio zajmowane stanowisko w Instytucie):

Wacław Brzozowski (1949÷1964, technik), mgr Zygmunt Jaworski (1950÷1961, st. asystent), mgr Janusz Chabasiński (1950÷1953, asystent), mgr Zdzisław Żelechowski (1951÷1952, asystent), mgr Józef Płaza (1951÷1954, asystent), mgr inż. Adolf Służalec (1951÷1955, st. asystent), mgr inż. Zdzisław Ujma (1952÷1972, st. wykładowca), Stefan Klembowski (1953÷1971, technik), mgr Andrzej Juraszek (1953÷1991, st. wykładowca), mgr Bogdan Całusiński (1956÷1971, asystent), dr Romualda Pfranger (1962÷2003, adiunkt), dr Marian Malicki (1963÷1974, adiunkt), mgr inż. Józef Orłowski (1963÷1976, specjalista), mgr inż. Leopold Ratoń (1965÷1997, specjalista), doc. dr inż. Jan Gallar (1966÷1969, docent), dr Jan Wójcik (1967÷2004, adiunkt), Czesław Walotek (1967÷1979, specjalista), dr Zbigniew Olszowski (1968÷2009, adiunkt), mgr Krystyna Bańcerek–Hrabańska (1968÷1976, st. asystent), mgr Maria Mandecka (1968÷1977, st. asystent), mgr inż. Zofia Toporowska (1968÷1997, specjalista), mgr Irena Engel (1968÷1977, st. asystent), mgr Narcyza Marek (1969÷1971, st. asystent), dr Jan Lech (1969÷2009, adiunkt), mgr Zygmunt Mandecki (1969÷1975, st. asystent), mgr Tadeusz Pisarkiewicz (1969÷1970, st. asystent), mgr Ryszard Danecki (1969÷1978, st. asystent), inż. Ewa Czakiert (1969÷1982, st. technik), Anna Dominiak (1970÷1999, sam. referent), inż. Grażyna Konopka (1970÷2006, specjalista), mgr Anna Grazda (1971÷1979, st. asystent), mgr Józef Bossowski (1971÷1979, asystent), mgr Małgorzata Misztalska (1972÷1978, st. asystent), Roman Kałwak (1972÷1974, technik), mgr Jan Wieczorek (1972÷1980, st. asystent), mgr inż. Waldemar Nawrot (1973÷1979, st. technik), mgr Józefa Dyszy (1974÷1979, asystent), inż. Zdzisław Kolano (1974÷1979, st. technik), dr Józef Drabecki (1975÷1980, adiunkt), Bogdan Wirski (1975÷1987, prac. techniczny), mgr Halina Głowacka (1976÷1985, st. asystent), mgr Kazimierz Toll (1977÷1982, st. asystent), Witold Kulejewski (1979÷1982, mistrz), dr Romuald Niedzielski (1980÷1990, adiunkt), Marek Duda (1981÷1982, prac. techniczny), Paweł Michałek (1988÷1992, technik), mgr Katarzyna Chmura (1993÷2004, asystent), dr Mariusz Hasiak (1993÷2009, adiunkt), mgr Teresa Wróbel (1993÷1997, asystent), dr Jarosław Solecki (1995÷2008, adiunkt) mgr Marta Lipczyńska (2000÷2000, sam. referent), dr Kamila Perduta (2000÷2007, sam. referent), dr Alina Młyńczyk (2000÷2006, asystent), mgr Jolanta Strojec (2007÷2007, sam. referent), mgr inż. Katarzyna Grzywacz (2007÷2008, sam. referent).

KATEDRA EKSTRAKCJI I RECYRKULACJI METALI



Kierownik: prof. dr hab. inż. Jerzy Siwka

Zastępcy dyrektora: dr hab. inż. Włodzimierz Derda, prof. PCz dr inż. Anna Konstanciak Sekretariat: Wiesława Parkitna, samodzielny referent

ZAKŁAD METALURGII SURÓWKI I WYKORZYSTANIA ODPADÓW ŻELAZONOŚNYCH

W pierwszym rzędzie od lewej: B. Gajda, J. Mróz, A. Konstanciak,

w drugim rzędzieod lewej: L. Boczkowski, K. Bielas, J. Iskierka, J. Bitowt

Kierownik: dr hab. inż. Jan Mróz, prof. PCz Adiunkci: dr inż. Anna Konstanciak dr Bernadeta Gajda Starszy technik: Lech Boczkowski Doktoranci: mgr inż. Jolanta Bitowt mgr inż. Karolina Bielas mgr inż. Justyna Iskierka

197ZAKŁAD PROCESÓW METALURGICZNYCH

W pierwszym rzędzie od lewej: W. Derda, J. Siwka, w drugim rzędzie od lewej:

A. Similak, M. Litwińczyk-Kwaśnicka, W. Jarosik, P. Ostrowska-Popielska, A. Hutny, M. Wojtala, P. Lawenda, M. Grajdek, A. Strzałkowska

Kierownik: prof. dr hab. inż. Jerzy Siwka Profesor nadzwyczajny: dr hab. inż. Włodzimierz Derda Adiunkci: dr inż. Artur Hutny dr Małgorzata Ulewicz Specjalista: Wiesław Jarosik Doktoranci: mgr inż. Małgorzata Litwińczyk - Kwaśnicka mgr inż. Patrycja Ostrowska – Popielska mgr inż. Paweł Lawenda mgr inż. Marta Grajdek

mgr inż. Agnieszka Similak mgr inż. Adrianna Strzałkowska mgr inż. Monika Wojtala

ZAKŁAD MODELOWANIA PROCESÓW WYSOKOTEMPERATUROWYCH

W pierwszym rzędzie od lewej: I. Podolak, J. Jowsa, w drugim

rzędzie od lewej: A. Cwudziński, S. Garncarek, P. Woliński

198

Kierownik: dr hab. inż. Jan Jowsa, prof. PCz Adiunkci: dr inż. Stanisław Garncarek dr inż. Adam Cwudziński Doktoranci: mgr inż. Izabela Podolak mgr inż. Paweł Woliński

Pracownicy i doktoranci Katedry Ekstrakcji i Recyrkulacji Metali (2010), od lewej w pierwszym rzędzie: W. Derda, J. Siwka, A. Konstanciak, J. Jowsa, od lewej w drugim rzędzie: M. Wojtala, J. Iskierka, A. Strzałkowska, K. Bielas, W. Parkitna, , P. Ostrowska-Popielska, M. Litwińczyk-Kwaśnicka, B. Gajda, J. Mróz, J. Bitowt, I. Podolak, M. Grajdek, A Similak, w trzecim rzędzie od lewej: A. Hutny, L. Boczkowski, A. Cwudziński, P. Woliński, P. Lawenda, W. Jarosik

KRÓTKI RYS HISTORYCZNY

Katedra Metalurgii w obecnej jej nazwie została powołana Rozporządzeniem Rektora Politechniki Częstochowskiej z chwilą utworzenia Wydziału Metalur-gicznego, w 1950 roku. Pierwszym jej kierownikiem został prof. zw. dr inż. Władysław Kuczewski (01.09.1950). Do prowadzenia zajęć dydaktycznych z pierwszymi rocznikami studentów na specjalności metalurgia żelaza zaangażowani zostali: wykładowca dr inż. Stanisław Holewiński z AGH w Krakowie (1952÷1954), doc. dr inż. Feliks Olszak z AGH w Krakowie (1953÷1955), adiunkt mgr inż. Roman Stec (1952÷1956) i wykładowca mgr inż. Kazimierz Piekarczyk (1954÷1957).

Na mocy zarządzenia Ministra Szkolnictwa Wyższego z dnia 11.02.1953r., ustalającego stan katedr i zakładów w Uczelni utworzono Katedrę Metalurgii Surówki, która z dniem 12.12.1956r. została przemianowana na Katedrę Metalurgii Żelaza, prowadzącą specjalność dydaktyczną i kierunek dyplomowania „Metalurgia surówki i stali”. W lipcu 1963 roku na podstawie decyzji Ministra Szkolnictwa Wyższego powołano Katedrę Pieców Przemysłowych, w której zatrudnieni zostali następujący pracownicy Zakładu Pieców Płomiennych,

199funkcjonującego w Katedrze Metalurgii: docenci Zbigniew Wernicki i Witold Żółkowski, adiunkci Kazimierz Moszoro i Edmund Kubala, starszy asystent Tadeusz Daniel oraz pracownik techniczny Leopold Wiśniewski. Z dniem 1.09.1968r. zmianie uległa nazwa na Katedrę Metalurgii Surówki i Stali.

Pracownicy Katedry Metalurgii Żelaza (1963) od lewej: dr inż. Marian Janas, doc. mgr inż. Witold Żółkowski, mgr inż. Barbara Miękisz-Pytlak, stoją od lewej: dr inż. Edmund Kubala, dr inż. Kazimierz Moszoro, mgr inż. Tadeusz Czarnecki

Z chwilą utworzenia struktury instytutowej na Wydziale (23.05.1970), traci ona

aż do 1982 status Katedry i wchodzi w skład Instytutu Metalurgii jako Zakład Metalurgii Surówki i Stali. Odejście od struktury instytutowej przywróciło istnienie Katedry pod nazwą Katedra Metalurgii Żelaza. Niezależnie od zmian nazwy Katedry i struktury organizacyjnej Wydziału, taka nazwa specjalności dydaktycznej obowiązywała do roku akademickiego 1992/93 .

Postępujące zmiany profilu absolwenta oraz programów studiów spowodowały, że w roku 1996 w Katedrze podjęto kształcenie w zakresie specjalności: „Organizacja i Zarządzanie w Przemyśle Metalurgicznym”. Z dniem 01.10.1996 roku w Katedrze utworzono nowy Zakład Organizacji i Ekonomiki w Przemyśle, którego pierwszym kierownikiem został dr inż. Włodzimierz Derda. Po uzupełnieniu kadrowym zakład ten przekształcono w samodzielną Katedrę Zarządzania Produkcją i Logistyki, funkcjonującą do chwili obecnej w strukturze Wydziału Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej. W 1999 roku w związku z rozszerzeniem oferty programowej studiów Katedra Metalurgii zostaje przemianowana na Katedrę Ekstrakcji i Recyrkulacji Metali, z jednoczesnym podziałem na trzy zakłady: Zakład Metalurgii Surówki i Wykorzystania Odpadów Żelazonośnych, Zakład Procesów Metalurgicznych oraz Zakład Modelowania Procesów Wysokotemperaturowych.

200KIEROWNICY KATEDRY W OKRESIE 60 -LECIA WYDZIAŁU

prof. dr inż. Władysław Kuczewski 1950÷1961 doc. mgr inż. Zbigniew Wernicki 1961÷1963 prof. dr inż. Stanisław Jaźwiński 1963÷1965 doc. dr inż. Marian Janas

p.o. Kierownika Katedry, 1965÷1966 Kierownik Katedry, 1966÷1970 Kierownik Zakładu, 1970÷1972

doc. dr inż. Roman Stec Dyrektor Instytutu Metalurgii 1972÷1974 Kierownik Zakładu,

prof. zw. dr hab. inż. Marian Janas Dyrektor Instytutu Metalurgii 1974÷1984 Kierownik Zakładu, Kierownik Katedry,

prof. dr inż. Władysław Sabela 1984÷1996 prof. zw. dr hab. inż. Ryszard Benesch 1996÷1999 prof. zw. dr hab. inż. Andrzej Łędzki 1999÷2002 dr hab. inż. Włodzimierz Derda, prof. PCz 2002÷2005 prof. dr hab. inż. Jerzy Siwka od 2005

DZIAŁALNOŚĆ NAUKOWO- BADAWCZA

W działalności naukowej pracowników Katedry można wyróżnić trzy znaczące okresy. Pierwszy z nich, to przede wszystkim prace badawcze i konstrukcyjne z zakresu budowy i eksploatacji pieców do topienia metali, bazaltu i szkła oraz pieców grzewczych. Zaowocowały one obroną dwóch prac dok-torskich (Kazimierz Moszoro i Edmund Kubala) i uzasadniały w roku 1963 wyodrębnienie z Katedry Metalurgii Żelaza nowej Katedry Pieców Przemys-łowych. Wśród prac naukowo – badawczych z zakresu procesów metalurgicznych należy odnotować dla tego okresu pracę doktorską Mariana Janasa (1962).

Drugi okres intensywnej działalności naukowej pracowników Katedry przypada na lata kierowania nią i Instytutem Metalurgii przez docenta, a następnie profesora nadzwyczajnego i zwyczajnego Mariana Janasa. Koncentrowała się ona na zagadnieniach: termodynamiki ciekłych roztworów żużli metalurgicznych (w tym badania aktywności podstawowych składników żużli stalowniczych), termodynamiki ciekłych roztworów metalicznych na bazie żelaza (stopy z dodatkiem Mn, Si, Ti, Cr, W, Al, Cu, Co i wpływu wymienionych pierwiastków na rozpuszczalność węgla w tych stopach), mechanizmu i kinetyki procesów zachodzących podczas obróbki ciekłej stali w próżni oraz technologii wytwarzania stali o podwyższonej wytrzymałości przy użyciu metod obróbki pozapiecowej. W wyniku kierowania tymi pracami Marian Janas sam uzyskał stopień naukowy doktora habilitowanego i wypromował 8 doktorów, w tym 5 pracowników Katedry (Antoni Gzieło, Stanisław Garncarek, Włodzimierz Derda, Jan Jowsa, Stefan Ludwikowski). W okresie tym, w zakresie stalownictwa stopień naukowy doktora uzyskał także Jerzy Siwka. W zakresie wielkopiecownictwa prowadzone

201były w tym okresie badania obejmujące: przygotowanie wsadu do procesu wielkopiecowego (w tym badania nad metalizacją surowców żelazodajnych), zastosowanie zamienników koksu wielkopiecowego w procesach redukcji, warunki otrzymywania wysokojakościowego koksu wielkopiecowego. Wynikiem tych prac były 3 rozprawy doktorskie pracowników Katedry (Ryszard Budzik, Jan Mróz, Zofia Teper–Szczypiorowska).

Najważniejszym wydarzeniem kolejnego okresu działalności naukowej pracowników Katedry był ich udział w Międzyresortowym Planie Badań Podstawowych MR 1.19, a następnie w dwóch Centralnych Programach Badań Podstawowych – 02.08, koordynowanego przez prof. dr hab. inż. Kazimierza Mamro z AGH w Krakowie oraz 02.10, pt. „Nowe procesy i technologie w metalurgii, chemii i inżynierii materiałowej przy użyciu niskotemperaturowej plazmy” realizowanego w latach 1986–90. Głównym koordynatorem drugiego z wy-mienionych programów był ówczesny kierownik Zakładu Stalownictwa prof. dr inż. Stanisław Tochowicz. W wyniku realizowanych prac naukowo-badawczych w ramach tego Programu, Katedra wzbogaciła się o szereg unikatowych stanowisk badawczych, takich jak hermetyczny reaktor plazmowy o mocy 100 kW i pojemności tygla 25 kg, stanowisko do badań procesów w układzie „ciekły metal – faza gazowa” techniką lewitacji w warunkach hiperbarycznych (do 3 MPa), oporowy piec do badań procesów wysokotemperaturowych (do 1873 K) w warunkach nadciśnienia (do 1,0 MPa) oraz przy kontrolowanym składzie fazy gazowej. Ta nowoczesna baza aparaturowa umożliwiła pracownikom Katedry rozpoczęcie badań w kilku nowych obszarach, takich jak: wytwarzanie wysokoazotowych stali przy użyciu plazmy termicznej, termodynamika i kinetyka układu faza gazowa – ciekły stop żelaza (w roku 1993 nadzór naukowy nad tymi pracami przejął prof. Anatolij G. Svjażin – pracownik kontraktowy z Moskiewskiego Instytutu Stali i Stopów), modelowanie stanu równowagi i kinetyki reakcji w metalurgii za pomocą techniki komputerowej oraz rozwój tzw. metalurgii hiperbarycznej (procesy realizowane przy podwyższonym ciśnieniu fazy gazowej) z zastosowaniem wapnia, jego stopów oraz związków chemicznych. Podsumowaniem tych prac były trzy rozprawy habilitacyjne dr inż. Jana Jowsy (1998), dr inż. Jerzego Siwki (1999) i dr inż. Włodzimierza Derdy (2000) oraz obrona czterech prac doktorskich, co stanowiło niespotykany dotąd w historii Katedry postęp w rozwoju naukowym własnych pracowników.

Znaczącą pozycję w działalności naukowej Zakładu Metalurgii Surówki i Wykorzystania Odpadów w latach 1982÷2000 stanowiły prowadzone pod kierownictwem prof. Władysława Sabeli i prof. Ryszarda Benescha badania nad wykorzystaniem w wielkopiecownictwie koncentratu tytanowo – magnetytowego rud ze złoża Krzemionka. Podsumowaniem tych prac była rozprawa habilitacyjna dr inż. Ryszarda Budzika (1988). W ramach CPBP 02.08 podjęto badania dotyczące tematu „Redukcja tlenków żelaza z fazy ciekłej reduktorami stałymi”, które stanowiły podstawę rozprawy habilitacyjnej dr inż. Jana Mroza. Wynikiem badań mięknięcia i topnienia spieków o różnej zasadowości i stopniu zredukowania, wykonanych w ramach tematu „Redukcja tlenków żelaza z fazy ciekłej reduktorami stałymi”, była rozprawa doktorska mgr inż. Tadeusza Czarneckiego. W roku 1993 zakończono opracowanie technologii produkcji surówki wielkopiecowej o małej zawartości

202krzemu na podstawie oryginalnej, autorstwa prof. Władysława Sabeli, teorii ściekania żużli w wielkim piecu. Badania w modelach na zimno i na gorąco pozwoliły na nowe ujęcie mechanizmów spalania koksu w komorze przeddyszowej wielkiego pieca. Badania te doprowadziły do opracowania oryginalnej metody oceny jakości koksu w temperaturze około 1700°C (praca doktorska – mgr inż. Anna Konstanciak). Prowadzono również badania zachowania się węgla kamiennego w procesach wytapiania redukcyjnego (praca doktorska – mgr inż. Cezary Kolmasiak).

Działalność naukowo-badawcza realizowana w Katedrze w zakresie badañ podstawowych, oparta na środkach finansowych pozyskiwanych z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego dotyczy czterech głównych obszarów tematycznych, którym przyporządkowano uzyskane na zasadach otwartych konkursów granty:

1. Procesy ekstrakcji żelaza z surowców pierwotnych 1.1. „Ocena jakości koksu ze względu na przydatność dla wielkiego pieca” Grant

promotorski KBN Nr 7 T08B 050 10 (1994÷1997). 1.2. „Badania redukcji tlenków żelaza z fazy ciekłej z wykorzystaniem metody

wirującego dysku, Grant własny KBN Nr 7TOB 03113, (1997÷1999). 1.3. „Degradacja koksu wielkopiecowego w temperaturach około 1700°C”, Grant

własny KBN 7T08B 02216 (1999÷2001). 1.4. „Redukcja FeO z ciekłych żużli typu CaO-FeO-SiO2 o podwyższonej

zasadowości z zastosowaniem stałych reduktorów węglowych” Grant własny KBN Nr 4 T08B 033 23, (2002÷2004).

1.5. „Optymalizacja składu mieszanki spiekalniczej rud żelaza przy podwyższonej zawartości Fe”, Grant promotorski KBN Nr 4 T08B 003 24, (2003÷2004).

1.6. „Badania podstaw nowej technologii wytwarzania żelaza w stanie stałym drogą redukcji tlenków żelaza z faz ciekłych”, Grant własny Nr N N507 280336, (2009÷2011).

1.7. „Fizykochemia przemian koksu i pyłu węglowego w procesie wielkopiecowym”; Grant własny N N508 484538 (2010÷2013).

2. Podstawy procesów rafinacji i stopowania zaawansowanych stali i spec-jalnych stopów żelaza

2.1. „Wprowadzanie pod ciśnieniem (P > 0,4 MPa) azotu jako pierwiastka stopowego do ciekłych stali szlachetnych przy wykorzystaniu plazmy” – Grant własny KBN Nr 7 S 202 015 03. (1993÷1996).

2.2. „Termodynamiczna charakterystyka ciekłych chromowo-magnanowych stopów żelaza z azotem w warunkach hiperbarycznych” – Grant własny KBN Nr 3 P 407 048 04. (1993÷1996).

2.3. „Krystalizacja żelaza i stali z chromem, uszlachetnionych azotem przy wysokich ciśnieniach” – Grant promotorski KBN Nr 7 T08B 04 910. (1996÷1997).

2.4. „Opracowanie modelu termodynamicznego ciekłych stopów żelaza z azotem odpowiadających nowej grupie stali HNS” – Grant własny KBN Nr 7 T08B 023 13. (1997÷1999).

2032.5. „Termodynamiczna charakterystyka ciekłego stopu podwójnego Fe – V

z azotem w warunkach hiperbarycznych”. Grant promotorski KBN Nr 7T08B 04517. (1999÷2002).

2.6. „Termodynamiczna charakterystyka rozpuszczalności azotu w ciekłym niklu, kobalcie i wanadzie oraz w ciekłym stopie nikiel-chrom” – Grant własny KBN Nr 4 T08B 052 24. (2003÷2005).

2.7. „Optymalizacja mieszania kąpieli i usuwania wtrąceń niemetalicznych w pozapiecowych procesach metalurgii stali” - Grant własny KBN Nr 3 T08B 006 26. (2004÷2007).

2.8. „Termodynamiczna charakterystyka rozpuszczalności azotu w ciekłym tytanie i jego stopach z żelazem” – Grant własny Nr N N508 391935. (2008 – 2011).

3. Matematyczne i numeryczne modelowanie procesów wysokotemperaturo-wych w metalurgii

3.1. Mieszanie gazem i homogenizacja chemiczna w piecu kadziowym”, Grant promotorski KBN Nr 4 T08B 05424 ( 2005÷2006).

3.2. „Analiza warunków procesu krzepnięcia stalowego wlewka ciągłego w strefie krystalizatora łukowego z uwzględnieniem rozmieszczania się wtrąceń niemetalicznych” – Grant Promotorski, 1185/T08/2005/29. (2005÷2008).

3.3. „Stosowanie iniekcji i podstrumieniowego regulatora turbulencji dla modyfikacji przepływu stali w kadzi pośredniej przy odlewaniu wlewków płaskich”, Grant Promotorski, N508 048 32/3441, (2007 – 2008).

3.4. „Dynamiczne warunki usuwania wtrąceń niemetalicznych (WN) z ciekłej stali w kadzi pośredniej procesu COS”. Grant własny N508 390437 (2009÷2012).

4. Procesy recyklingu metali 4.1. „Analiza możliwości usuwania szkodliwych domieszek oraz recyklingu metali

zawartych w pyłach pochodzących z łukowych pieców elektrycznych”, Grant Promotorski, 2042/T02/2006/31 (2006÷2009).

4.2. „Kinetyczna charakterystyka procesu termicznej degradacji pokryć organicznych złomu recyklingowanego aluminium” – Grant własny Nr 3 T08B 001 30. (2006÷2008).

4.3. „Charakterystyka kinetyczna parowania cynku z ciekłych stopów żelaza z węglem i manganem” – Grant promotorski Nr N508 399637. (2009÷2011). Tylko w okresie 2005÷2009 działalność publikacyjną pracowników Katedry

stanowiło łącznie 249 opracowań naukowych, w tym 23 publikacji w czaso-pismach recenzowanych i ujętych na tzw. liście filadelfijskiej oraz JCR (Journal Cytation Report) oraz 78 publikacji w innych czasopismach recenzowanych, o zasięgu co najmniej krajowym.

Pracownicy Katedry czynnie uczestniczyli w międzynarodowych, prestiżowych konferencjach i kongresach naukowych prezentując wyniki własnych i zespołowych prac naukowo – badawczych (m.in. zrealizowanych we współpracy z innymi ośrodkami, w tym zagranicznymi). Jako najważniejsze z tych konferencji za okres 1993 - 2009, można wymienić:

1. Processing & Manufacturing of Advanced Materials - THERMEC: 2000 – USA (Las Vegas); 2003 – Hiszpania (Leganes-Madrid); 2006 – Kanada (Vancouver); 2009 – Niemcy (Berlin).

2042. High Nitrogen Steels - HNS: 1998 – Finlandia i Szwecja (Espoo - Stockholm);

2002 – Indie (Chennai); 2003 – Szwajcaria (Schaffhausen); 2004 – Belgia (Ostende); 2006 – Chiny (Jouzhaigou Valley) ; 2009 – Rosja (Moskwa)

3. AIST- Iron- and Steelmaking Technology Conference: 2004 – USA (Nashville); 2006 – USA (Cleveland).

4. International Sympossium on Plasma Chemistry: 1993 – Anglia (Lough-borough); 1999 – Czechy (Prague); 2001 – Francja (Orlean).

5. European Congress on Thermal Plasma Processes: 1994 - Niemcy (Aachen); 1996 – Grecja (Ateny); 2000 – Francja (Strasbourg);

6. The 154th ISIJ (Iron Steel Institute of Japan) Annual Meeting: 2007 – Japonia (Gifu).

7. International Workshop on the Innovative Structural Materials for Infrastructure in 21st Century “ULTRA – STEEL 2000”, 2000 – Japonia (Tsukuba).

8. First International Conference on „Interstitially Alloyed Steels ” IAS: 2008 – Korea Południowa (Pohang).

9. The 5th International Congress on the Science and Technology of Ironmaking: 2009 – Chiny (Shanghai).

10. Mills Symposium: „Metals, Slags, and Glasses: High Temperature Phenomena”: 2002 – Anglia (London).

11. Materials and Metallurgy – International Symposium of Croatian Metallurgical Society (CMS): 2008 – Chorwacja (Šibenik)

12. International Conference STEELSIM: 2005 i 2007 – Czechy (Brno). 13. European Electric Steelmaking Conference: 2002 – Włochy (Venice), 2008 –

Polska (Kraków) 14. 44th Mechanical Working and Steel Processing Conference: 2002 – USA

(Orlando); 15. IV Conference Metallurgists of CIM: 2004 - Kanada (Hamilton); 16. International Conference on Advanced Materials Processing Technology,

AMT`01: 2001 – Hiszpania ( Leganes-Madrid). 17. I-ja Evrazijskaja nauczno-prakticzeskaja konferencija PROST: 2002 - Rosja

(Moskva). 18. Mieżdunarodnaja Konferencija „Bersztejnowskije cztienija”: 1996 i 1999 –

Rosja (Moskva). 19. 4th International Conference a Exhibition on „The Recycling of Metals”, 1999

– Austria (Viena). 20. Balkan Conference on Metallurgy: 1996 - Bułgaria (Varna). 21. X Wsiesojuznaja Konferencija Fiziko-chimiczeskije osnowy metallur-

giczeskich processow: 1991 – Rosja (Moskva) 22. International Conference „Ironmaking a. Steelmaking”: od 1993 roku

wielokrotnie w Czechach i Słowacji.

Pozyskane środki finansowe na zasadach grantów dla tak licznej grupy prac badawczych, we względnie krótkim okresie czasu, pozwoliły pracownikom Katedry rozwinąć i kontynuować szeroki zakres badań z zakresu nowoczesnych kierunków metalurgii stopów żelaza, przy jednoczesnej dbałości o rozwój młodej

205kadry pracowników nauki, poprzez promotorstwo prac doktorskich. Dorobek ten z obszaru badań podstawowych, szeroko prezentowany na prestiżowych, zagranicznych konferencjach i kongresach, jak i wyniki prac ściśle ukierunkowanych na potrzeby przemysłu był na tyle pokaźny, że możliwym stało się wszczęcie procedury związanej z nadaniem tytułu naukowego profesora dla trzech pracowników Katedry. Tytuł ten w roku 2007 uzyskał prof. dr hab. inż. Jerzy Siwka, w roku 2010 w końcowej fazie postępowania znajdują się dwa kolejne wnioski (W. Derda, J. Jowsa).

Katedra prowadzi współpracę naukowo – badawczą z Moskiewskim Instytutem Stali i Stopów w ramach protokołu międzyrządowego o współpracy naukowo-technicznej od 1993 roku, z Uniwersytetem Technicznym VSB w Ostrawie, z Akademią Techniczną we Freibergu (Niemcy) na zasadach umów dwustronnych oraz z Uniwersytetem Technicznym w Koszycach (umowa bilateralna w ramach programu Erasmus) jak również z licznymi ośrodkami naukowymi i instytutami badawczymi w ramach indywidualnych kontaktów w kraju i zagranicą.

Równie ważnym obszarem działalności pracowników Katedry, obok procesu kształcenia i działalności naukowo-badawczej dotyczącej tzw. badań podstawowych, jest współpraca z przemysłem metalurgicznym, poprzez realizację badań ukierunkowanych na szeroko rozumiane problemy związane z doskonaleniem technologii, a od kilku lat obejmujących również zagadnienia z zakresu recyklingu materiałów i zagospodarowania odpadów przemysłowych, w tym w odniesieniu do małych i średnich podmiotów gospodarczych. Współpraca z przemysłem, oparta początkowo na bezpośrednich zleceniach hut, dotyczących rozwiązania konkretnych zadań badawczych, ulegała ciągłemu rozszerzaniu poprzez udział pracowników Katedry, podobnie jak w zakresie badań podstawowych, w tzw. grantach na zasadach Projektów Rozwojowych lub Projektów Celowych finansowanych częściowo przez podmiot gospodarczy i dofinansowywanych przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Z pośród ważniejszych prac realizowanych wspólnie z Instytutem Modelowania i Automatyzacji Procesów Przeróbki Plastycznej PCz. przez pracowników Katedry na zasadzie Projektów Celowych w okresie 1995÷2009 można wymienić:

1. „Opanowanie technologii produkcji walcówki ze stali nisko- i wyso-kowęglowych o własnościach plastycznych wymaganych dla procesów ciągnienia z wysokim stopniem odkształcenia – Projekt Celowy KBN, T08 B 071 97 C/3282 dla Huty „Zawiercie” S.A. (1997 – 1999).

2. „Opracowanie zmodyfikowanych technologii wytapiania i odlewania kęsów o przekroju kwadratowym 130 i 160 mm, o ograniczonej zawartości gazów i wtrąceń niemetalicznych oraz technologii walcowania nowego asortymentu prętów i walcówki”, Projekt Celowy KBN PC-201-501/2000/R (2000 – 2003).

3. „Uruchomienie produkcji nowego asortymentu prętów okrągłych gładkich, z użebrowaniem śrubowym, kwadratowych, sześciokątnych, płaskich oraz kształtowych a także walcówki spełniających wymagania odbiorców i EN” – Projekt Celowy KBN, 7T08 244 2000C/5093 dla Huty „Zawiercie” S.A.(2000 – 2003).

206Wymiernym efektem tych prac były liczne wdrożenia nowatorskich

rozwiązań, modernizujących technologie dotyczące wytapiania stali w łukowych piecach elektrycznych klasy UHP (Ultra High Power), ich obróbki w piecach kadziowych oraz ciągłego odlewania, stosowane w zakładach przemysłu metalurgicznego i przynoszących wymierne korzyści o charakterze ekonomicznym.

Aktualnie w Katedrze prowadzone są następujące kierunki badań podstawowych:

Fizyczne i matematyczne modelowanie procesów wytwarzania stali i recyklingu odpadów metalicznych,

Termodynamika i mechanizm nieizotermicznej redukcji tlenków metali, Termodynamiczna charakterystyka układów metalicznych na bazie żelaza

z udziałem pierwiastków: C, Cr, Mn, Ti, V oraz z azotem jako pierwiastkiem stopowym,

Procesy rafinacji ciekłych stopów żelaza (w tym z zawartością chromu) przy zastosowaniu reagentów z udziałem wapnia oraz specjalnych żużli syntetycznych.

Hydrometalurgiczne metody wydzielania i separacji metali z surowców, półproduktów oraz odpadów stałych i ciekłych,

Ponadto, tradycyjne związki działalności Katedry z przemysłem wyrażają się obecnie prowadzeniem badań stosowanych w zakresie następujących zagadnień:

Przygotowanie wsadu żelazonośnego do procesu wielkopiecowego, optymalizacja właściwości koksu wielkopiecowego z uwzględnieniem jego zachowania się w wysokiej temperaturze,

Recykling i utylizacja odpadów w ciągu technologicznym metalurgii żelaza i stali oraz niektórych metali nieżelaznych np. aluminium,

Optymalizacja technologii wytapiania stali w łukowym piecu elektrycznym, procesów metalurgii pozapiecowej oraz ciągłego odlewania stali.

Baza laboratoryjno–badawcza. Katedra dysponuje ośmioma specjalistycz-

nymi laboratoriami badawczymi: Modelowania i Wspomagania Komputerowego Procesów

Wysokotemperaturowych Procesów Redukcyjnych i Własności Tworzyw Metalurgicznych Wysokotemperaturowych Procesów Metalurgicznych Spiekania Rud Żelaza Lewitacyjnego Topienia Metali Recyklingu Materiałów Metalicznych Zastosowania Plazmy Termicznej Hydrometalurgicznych Metod Recyklingu Metali.

Do dyspozycji pracowników i studentów udostępniony jest system

komputerowych obliczeń termodynamicznych TERMO wraz z bazą danych termodynamicznych dla ponad 3000 substancji oraz komercyjne programy

207komputerowe jak FactSage®, FLUENT®, Comsol®, THERMOCALC®. Do wyróżniających się urządzeń badawczych należy zaliczyć: aparaturę do oceny jakości koksu metalurgicznego na gorąco, urządzenie do badania procesów redukcji nisko- i wysokotemperaturowej, hermetyczny reaktor plazmowy DC z tyglem ceramicznym (25 kg), stanowisko do badań procesów w układzie „ciekły metal–faza gazowa” metodą lewitacji w warunkach nadciśnienia do 3,0 MPa, oporowy piec do badań procesów w temperaturze do 1873 K i przy ciśnieniu fazy gazowej do 1,0 MPa, piec z cylindryczną, obrotową komorą, wykorzystywany m.in. do badań procesów odzysku odpadów przemysłu metalurgicznego. Wszystkie laboratoria badawcze są dostępne dla procesu dydaktycznego oraz do prac badawczych realizowanych przez studentów w ramach działalności Studenckiego Koła Naukowego.

Awanse naukowe po roku 2005 − rozprawy doktorskie:

Przemysław Francik Temat: Optymalizacja składu mieszanki spiekalniczej rud żelaza przy podwyższonej

zawartości żelaza Streszczenie: Celem pracy jest wyznaczenie optymalnego składu mieszanki rudnej do procesu spiekania przy zawartości żelaza w spieku powyżej 60%, z możliwością wykorzystania materiałów odpadowych po procesach metalurgicznych. Zakres pracy obejmuje badania: 1) mające na celu określenie własności poszczególnych surowców i ich przydatności do procesu spiekania; 2) opracowanie nowej metody oceny przydatności surowców do procesu spiekania; 3) spiekanie mieszanek rudnych ze zmiennym udziałem rud hematytowych i koncentratów, koksiku, spieku zwrotnego oraz dodatkiem materiałów odpadowych; 4) badanie własności metalurgicznych i struktury spieków. W wyniku przeprowadzonych badań opracowano własną metodę oceny przydatności rud do procesu spiekania rud żelaza. Metoda polega na wykonaniu analizy sitowej metodą suchą i mokrą poszczególnych surowców, a następnie poddaniu badaniu frakcji poniżej 0,15 mm. W przypadku suchej metody oznacznia poszczególnych frakcji wybrano metodę optyczną wykonywaną przy pomocy urządzenia IPS. Powstały podczas tego badania udział frakcji powyżej 0,15 mm jest wynikiem skłonnosci materiału do tworzenia aglomeratów (tzw. mikrogrudkowania). Metodą mokrą – uproszczoną analizą sedymentacyjną – można określić udział frakcji koloidalnej w badanym materiale, która jest odpowiedzialna za powstawanie aglomeratów (za skłonność surowca do mikrogrudkowania). Zaproponowana metoda pozwala na określenie skłonności surowców do tworzenia aglomeratów obejmując swoim zakresem nie tylko oddziaływanie na siebie cząstek koloidalnych, ale również inne czynniki, które mogą wpłynąć na łączenie się ze sobą ziaren rudy. Kolejnym etapem badań było spiekanie mieszanek rudnych i badanie zarówno własności metalurgicznych jak i strukturalnych. Na ich podstawie określono wpływ

208udziału rud hematytowych i koncentratów magnetytowych na wydajność procesu spiekania. Uzyskane wyniki pozwalają jednoznacznie stwierdzić m.in. że:1) wyznaczony wskaźnika całkowitej zdolności do samogrudkowania fcrozdziela frakcję pylastą na dwie grupy: korzystną (ulegającą zjawisku samogrudkowania) i niekorzystną (nie ulegającą zjawisku samogrudkowania); 2) wzrost wartości wskaźnika fc powoduje wzrost wydajności procesu spiekania; 3) wzrost udziału rud hematytowych w mieszance powoduje wzrost zapotrzebowania na ciepło z koksiku; 4) najlepsze proporcje udziału rud hematytowych i koncentratów magnetytowych ze względu na wydajność, wytrzymałość spieku oraz zużycie koksiku wynosi 40%:60%; 5) dodatek do mieszanki szlamu w ilości ponad 5% pozwala na wzrost intensyfikacji procesu spiekaniapod warunkiem odpowiedniego nawilżenia mieszanki. W wyniku badania wpływu udziału spieku zwrotnego i koksiku na wydajność procesu spiekania otrzymano informację o najbardziej korzystnym udziale obu składników w przypadku mieszanek o 60% udziale koncentratów magnetytowych.

Promotor: dr hab. inż. Jan Mróz, prof. PCz

Recenzenci: prof. dr hab. inż. Andrzej Łędzki dr hab. inż. Ryszard Budzik, Prof. PCz

Termin obrony: 5.07.2005 r. Marek Warzecha Temat: Mieszanie gazem i homogenizacja chemiczna stali w piecu kadziowym Streszczenie: Celem pracy było opracowanie modelu matematycznego iniekcji gazu do kąpieli stalowej poprzez kształtkę porowatą umieszczoną w dnie kadzi oraz jego identyfikacja za pomocą przeprowadzonych badań przemysłowych dla dwóch różnych obiektów o pojemności 100 i 130 t ciekłej stali. Ponadto weryfikację modelu dokonano w oparciu o badania zaczerpnięte z literatury, przeprowadzone na modelu wodnym kadzi oraz ciekłym stopie Wooda. Określono czas mieszania wymagany do osiągnięcia założonego (95% i 99,5%) stopnia homogenizacji chemicznej stali po dostarczeniu do kąpieli dodatków stopowych o różnych własnościach fizykochemicznych.Koszty i duże trudności towarzyszące badaniom eksperymentalnym znacznie ograniczają ilość i jakość dokonanych pomiarów podczas pracy badanych urządzeń. Dlatego uzasadnionym jest opracowanie modelu matematycznego opartego na rozwiązaniu numerycznym złożonych układów równań różniczkowych procesów wymiany masy, pędu i energii w układach wielofazowych. W przedstawianej pracy zastosowano do rozwiązania równań modelu jeden z najnowocześniejszych kodów obliczeniowych CFD (program Fluent). Na podstawie dokumentacji technicznej obiektów przemysłowych opracowano odwzorowanie geometrii pieca kadziowego, dla której wygenerowano siatki obliczeniowe o różnej topologii. Ponieważ zjawisko przepływu gazu przez

209kąpiel metalową jest bardzo złożone, zdecydowano się na uproszczenie umożliwiające sformułowanie modelu, które dotyczy zuniformalizowanego rozkładu wielkości pęcherzy gazowych w całej objętości obiektu. Algorytm obliczeniowy oparto na modelu Eulera-Lagrange'a w którym uwzględniono wymianę masy, pędu i energii. Rozwiązanie układu równań różniczkowych realizowano metodą elementów kontrolnych. Przyjęte warunki początkowe i brzegowe wynikały z parametrów pracy obiektu rzeczywistego.Badania przemysłowe przeprowadzono w dwóch hutach stali - CMC Zawiercie oraz Huta Stali Częstochowa na urządzeniach znajdujących się w normalnym cyklu produkcyjnym. Badania stopnia homogenizacji chemicznej przeprowadzono dla dwóch pierwiastków różniących się zasadniczo gęstością właściwą i temperaturą topnienia (miedź i chrom). W nawiązaniu do badań przemysłowych przeprowadzono szereg symulacji numerycznych dla warunków odpowiadających pomiarom rzeczywistym. Po konfrontacji wyników badań eksperymentalnych i teoretycznych ustalono ostateczną postać modelu matematycznego. Przy jego użyciu przeprowadzono obliczenia numeryczne w celu określenia takich parametrów jak: określenie charakterystyk homogenizacji chemicznej i termicznej procesu kadziowego, ocena wpływu miejsca monitorowania (pobrania prób) na charakterystykę procesu mieszania, ocena wpływu natężenia przepływu gazu oraz ilości dodatku stopowego na ustalenie niezbędnego czasu mieszania kąpieli. Otrzymane charakterystyki są podstawą do optymalizacji pracy pieca kadziowego w trakcie wprowadzania dodatków stopowych podczas mieszania kąpieli gazem obojętnym.

Promotor: dr hab. inż. Jan Jowsa, prof. PCz

Recenzenci: dr hab. inż. Jan Falkus, prof. AGH prof. dr hab. inż. Jerzy Siwka

Termin obrony: 21.12.2005 r. Artur Hutny Temat: Termodynamiczna charakterystyka ciekłego stopu podwójnego FE-V z azotem

w warunkach hiperbarycznych Streszczenie: Celem badań było opracowanie termodynamicznej charakterystyki ciekłego stopu podwójnego Fe-V z azotem w odpowiednio szerokim zakresie ciśnienia azotu i temperatur metalu, spotykanym przy wytapianiu stali ze stopową zawartością tego pierwiastka. Badania prowadoozno w homogenicznym zakresie ciekłych roztworów Fe-N-V i V-N. W badaniach wstępnych identyfikowano parametry termodynamiczne punktu przejściowego z ciekłego roztworu homogenicznego do roztworu heterogenicznego oraz wyznaczono kinetyczną stałą czasową układu badawczego. W stopach Fe-V zawartości wanadu zmieniono w zakresie 1÷45% mas. Czystość wanadu użytego do badań nad stopem V-N wynosiła 99,97% wag. Badania przeprowadzono przy czterech

210temperaturach: 2073 K, 2173 K, 2273 K i 2373 K oraz w zakresie zmian ciśnienia cząstkowego azotu w fazie gazowej układu ciekły metal-gaz, który wynosił od 0,0003÷2,5 MPa. Eksperymenty zrealizowano przy użyciu specjalistycznej aparatury opartej o technikę lewitacyjnego topienia metali, znajdującej się w laboratorium badawczym Katedry Ekstrakcji i Recyrkulacji Metali Politech-niki Częstochowskiej. Przeprowadzone w pracy pomiary eksperymentalne pozwoliły na opracowanie charakterystyk termodynamicznych. Wyznaczone charakterystyki w połączeniu z danymi literaturowymi dotyczącymi charakterystyk termodynamicznych ciekłego stopu Fe-N, umożliwiły opracowanie bazy danych na podstawie której zaproponowano termodynamiczny model w postaci zależności funkcujnej opisującej rozpuszczalności azotu w ciekłych stopach żelaza z wanadem w całym zakresie parametrów ciśnienia i temperatury spotykanym przy wytapianiu stali HNS (High Nitrogen Steels). Pomiary rozpuszczalności azotu w ciekłym wanadzie i ciekłym stopie Fe-N-V oraz opracowane na ich podstawie charakterystyki ciekłego stopu V-N, pozwoliły na wyodrębnienie bazy danych w oparciu o którą wyznaczono wartość uniwersalnego parametru energetycznego h, który stanowi ważny czynnik w nielosowym modelu Schmid'a-Fetzera

Promotor: prof. dr hab. inż. Jerzy Siwka

Recenzenci: dr hab. inż. Włodzimierz Derda, prof PCz prof. dr hab. inż. Krzysztof Fitzner

Termin obrony: 24.10.2006 r. Tomasz Merder Temat: Analiza przepływu ciekłej stali w kadzi pośredniej urządzenia COS Streszczenie: Praca doktorska dotyczyła modelowania numerycznego zjawisk zachodzących podczas przepływu ciekłej stali w kadzi pośredniej urządzenia COS. Celem projektu było opracowanie modelu matematycznego opartego na układzie równań różniczkowych Naviera-Stokesa, oraz zaproponowanie zmian konstrukcji geometrii przemysłowych kadzi pośrednich. Weryfikację opracowanego modelu matematycznego wykonano w oparciu o własne badania eksperymentalne przeprowadzono na obiekcie przemysłowych, oraz modelu fizycznym "wodnym". Praca zawiera wyniki obliczeń numerycznych: przestrzenne rozkłady pól prędkości, temperatury, energii turbulencji, a także charakterystyki rozkładu stężeń znacznika w stali. Uzupełnieniem obliczeń numerycznych było opracowanie charakterystyk odwzorowujących makroskopowy przepływ stali w postaci krzywych rozkładu czasu przebywania (krzywe E i F) dla poszczególnych obiektów z uwzględnieniem wszystkich otworów wylewowych. Otrzymane charakterystyki pozwoliły na oszacowanie strefy przejściowej, wielkości udziałów poszczególnych rodzajów przepływu cieczy, a w szczególności przepływu idealnego mieszania i przepływu tłokowego. Pozwoliły one dokonać wyboru optymalnej geometrii

211kadzi dla żądanych warunków pracy obiektu. Dla wybranej kadzi pośredniej (prototypu) wykonano uzupełniające badania przemysłowe polegające na określeniu wielkości strefy przejściowej. Model matematyczny można uznać za poprawny biorąc pod uwagę zgodność wyników symulacji komputerowych z wynikami badań eksperymentalnych. Opracowany model matematyczny jest efektywnym narzędziem umożliwiającym projektowanie geometrii przestrzeni roboczej kadzi pośrednich, które znajdują zastosowanie w warunkach przemysłowych. W wyniku badań otrzymano również informacje opisujące warunki pracy przemysłowych kadzi pośrednich

Promotor: dr hab. inż. Andrzej Bogusławski, prof. PCz

Recenzenci: prof. dr hab. inż. Jerzy Siwka prof. dr hab. inż. Zdzisław Kudliński

Termin obrony: 06.03.2007 r. Ireneusz Staniewski Temat: Otrzymywanie, mikrostruktura oraz procesy magnesowania masywnych

amorficznych i nanokrystalicznych stopów żelaza Streszczenie: W pracy przedstawiono wyniki badań modelowych oraz wykonanych w warunkach przemysłowych zmierzających do sformułowania takich warunków cieplno-dynamicznych, które będą sprzyjać wypływaniu wtrąceń niemetalicznych z fazy ciekłej do żużla przed zakrzepnięciem wlewka. Głównym celem pracy było wykorzystanie modeli numerycznych do analizy zjawisk regulujących wypływanie wtrąceń niemetalicznych z objętości ciekłego rdzenia do żużla na górnej powierzchni metalu, przy jednoczesnym postępie procesu (frontu) krzepnięcia wlewka ciągłego. Do opisu tych zjawisk postanowiono wykorzystać matematyczny model turbulencji oparty na układzie równań różniczkowych zachowania masy, pędu i energii (równanie Navier'a-Stokesa), z uwzględnieniem równań przemiany fazowej (ciecz ↔ ciało stałe). Badania zrealizowane w warunkach przemysłowych miały przede wszystkim na celu dokonanie analizy jakościowej i ilościowej wtrąceń niemetalicznych w odlanych wlewkach ciągłych dla dwóch gatunków stali (BStSOOS i H5) różniących się sposobem odlewania (strumień osłonięty i odkryty), a także z zastosowaniem mieszania elektromagnetycznego i analizy jego wpływu na rozmieszczanie się WN w objętości wlewka o przekroju kwadratowym. Uzyskane w ten sposób informacje na temat wtrąceń niemetalicznych tworzących się podczas odlewania wlewków pozwoliły na utworzenie niezbędnej bazy danych na temat morfologii oraz składu chemicznego, która posłużyła do zdefiniowania warunków brzegowych w symulacjach numerycznych procesu COS. Jako przedmiot badań wybrano krystalizatory urządzeń COS o różnej konstrukcji i po raz pierwszy w kraju zastosowano (będący uzupełnieniem programu Fluent) dodatkowy moduł magnetohydrodynamiczny (MHD), który pozwala odzwierciedlić warunki

212przepływu ciekłej stali w strefie krystalizatora. Dzięki zastosowaniu tego nowoczesnego narzędzia modelowania numerycznego, możliwym było wykonanie analizy wypływania WN z ciekłej stali dla zdefiniowanych warunków cieplno-dynamicznych. Należy jednocześnie podkreślić, że praca ta opiera się na wielu założeniach upraszczających, które powodują, że zastosowany opis matematyczny nie odzwierciedla kilku zjawisk, które występują w warunkach rzeczywistych rozmieszczania się WN w objętości krzepnącego wlewka ciągłego. Jest to jednak argument przemawiający za kontynuacją tego typu prac, zmierzających do doskonalenia opracowanego modelu. W wyniku wykonanych obliczeń dla wtrąceń o określonym zakresie wielkości (3÷100 mm), na podstawie sprecyzowanych założeń, uzyskano informacje na temat ilości WN, które wypłynęły z ciekłej stali na powierzchnię menisku w krystalizatorze i tych, które zostały w ciekłym rdzeniu krzepnącego wlewka ciągłego. Dla krystalizatora, bez mieszania M-EMS, mniejsza głębokość zanurzenia wylewu ceramicznego typu SEN (w badanym przypadku o 18 mm) sprzyja wypływaniu WN, co wykazały obliczenia zarówno dla WN o gęstości 2700 jak i 4000 kg·m-3. Wniosek ten ma istotne znaczenie dla praktyki przemysłowej.

Promotor: dr hab. inż. Józef Zbroszczyk, prof. PCz

Recenzenci: prof. dr hab. inż. Danuta Szewieczek prof. dr hab. inż. Jezy J. Wysłocki

Termin obrony: 28.09.2007 r. Adam Cwudziński Temat: Regulacja przepływu stali w kadzi pośredniej dla odlewania wlewków płaskich Streszczenie: W pracy doktorskiej autor zaprezentował wyniki symulacji numerycznej przepływu stali w kadzi pośredniej. Badanym obiektem była jedno wylewowa kadź pośrednia typu klinowego. Kadź jest stosowana podczas odlewania wlewków płaskich. Nominalna pojemność kadzi pośredniej wynosi 30 Mg. W kadzi jest istalowana niska przegroda przelewowa. Numeryczny model badanej kadzi został wykonany w programie Gambit. Numeryczna symulacja przepływu stali została wykonana w programie Fluent i Comsol. W niniejszej pracy podjęto próbę oceny przydatności dwóch grup urządzeń sterujących przepływem tj. podstrumieniowych regulatorów turbulencji i przegród gazowo-przepuszczalnych do poprawy warunków hydrodynamicznych panujących w jednootworowej kadzi pośredniej. Ocenę pracy kadzi pośredniej przed i po modyfikacji przestrzeni wewnętrznej dokonano przy pomocy techniki CFD (Computational Fluid Dynamic). Technika CFD jest uznaną i szeroko stosowaną formą diagnostyki pracy urządzeń przepływowych, między innymi także pracujących w sektorze metalurgicznym, takich jak: wielki piec, piec kadziowy, kadź pośrednia oraz krystalizator. Uzyskane na drodze obliczeń numerycznych informacje umożliwiają rozwój konstrukcji

213urządzeń i modyfikację prowadzonych przy ich użyciu technologii metalurgiczny. Przy pomocy kodu numerycznego wyznaczono pola ruchu stali, burzliwości przepływu, rozkładu temperatury stali i krzywe RTD typu (E) i (F). Wyniki symulacji numerycznej były weryfikowane poprzez eksperyment przemysłowy. W pracy doktorskiej analizowano 32 warianty modyfikacji przestrzeni wewnętrznej kadzi pośredniej urządzeniami sterującymi przepływem.

Promotor: dr hab. inż. Jan Jowsa, prof. PCz

Recenzenci: dr hab. inż. Włodzimierz Derda, prof. PCz prof. dr hab. inż. Zdzisław Kudliński

Termin obrony:16.09.2008 r. Kamil Mierzwa Temat: Analiza możliwości usuwania szkodliwych domieszek oraz recyklingu metali

zawartych w pyłach pochodzących z łukowych pieców elektrycznych Streszczenie: W zrealizowanej pracy badawczej, w oparciu o wykonane w skali laboratoryjnej badania eksperymentalne, wyznaczono optymalne warunki przerobu pyłów stalowniczych pod kątem odzysku cynku i ołowiu w zależności od: rodzaju i ilości dodatku reduktora, ciśnienia wewnątrz komory reakcyjnej pieca laboratoryjnego oraz temperatury procesu. W wyniku termicznej obróbki masa pyłu rozdzielona zostaje na dwie odrębne frakcje: bogatą w związki cynku i ołowiu, która odparowuje podczas realizacji procesu oraz bogatą w żelazo i jego tlenki, stanowiącą pozostałość w postaci faz skondensowanych. W pracy wykazano skuteczność grafitu, pyłu wielkopiecowego oraz sproszkowanego żelaza jako reduktorów w procesie usuwania metali nieżelaznych z pyłów stalowniczych. Potwierdzenie przydatności pyłu wielkopiecowego (odpadu z procesu produkcji surówki zawierającego ok. 40% węgla) jako reduktora ma szczególne znaczenie ze względów ekonomicznych i ekologicznych, ponieważ nawrót pyłu do obiegu technologicznego stanowi prosty sposób jego skutecznego zagospodarowania. Wykonane badania wykazały intensyfikujący wpływ obniżonego ciśnienia na procesy usuwania cynku i ołowiu z pyłów, co zapewnia możliwość usunięcia tych pierwiastków z pyłów w niższej temperaturze i przy zastosowaniu mniejszego dodatku reduktora, w stosunku do badań realizowanych w warunkach ciśnienia atmosferycznego W tej pracy zastosowanie obniżonego ciśnienia w procesach usuwania cynku i ołowiu z pyłów stalowniczych, wykorzystując do tego celu reduktor w postaci grafitu i pyłu wielkopiecowego było badaniami nowatorskimi, a uzyskane rezultaty tych badań wskazują nowy kierunek do realizacji procesu termicznej obróbki pyłów stalowniczych. W pracy wyznaczono termodynamiczne uwarunkowania przebiegu reakcji w warunkach wysokotemperaturowej obróbki pyłów stalowniczych przy wykorzystaniu programu komputerowego FactSage® – nowoczesnej aplikacji do określania stanu równowagowego rozpatrywanych

214układów wieloskładnikowych i wielofazowych w zmiennych warunkach ciśnienia i temperatury - wykazując jednocześnie, że program ten może być efektywnym narzędziem do prognozowania oczekiwanych rezultatów badań eksperymentalnych. Wyniki przedstawionych w tej pracy badań mogą być wykorzystane do opracowania takich warunków termicznej obróbki pyłów, aby otrzymane produkty spełniały wymagania dotyczące zawartości pożądanych pierwiastków, przy możliwie niskich nakładach energetyczno-materiałowych potrzebnych do osiągnięcia tego celu.

Promotor: dr hab. inż. Włodzimierz Derda, prof. PCz

Recenzenci: prof. dr hab. inż. Jerzy Siwka prof. dr hab. inż. Czesław Malinowski




Prof. zw. dr hab. inż. Jerzy Siwka pracuje na WIPMiFS od roku 1971. W roku 1999 uzyskuje stopień doktora habilitowanego w dyscyplinie metalurgia, a w roku 2007 tytuł profesora. W latach 1999/02 pełni funkcję Prodziekana ds. Studiów Zaocznych, a w latach 2002/05 Dziekana. Od roku 2005 jest Kierownikiem KEiRM. Na Jego dorobek naukowy i dydaktyczny składa się: 100 publikacji naukowych będących w powszechnym obiegu społecznym (w tym 25 w czasopismach z tzw. listy filadelfijskiej), 116 referatów na konferencjach krajowych i międzynarodowych, 2 monografie, 1 książka, 1 skrypt, 20

prac naukowo-badawczych zastosowanych w praktyce. Był promotorem dwóch prac doktorskich. Wypromował łącznie 47 mgr inżynierów oraz inżynierów. Specjalizuje się w teorii termodynamiki ciekłych stopów metalicznych stopowanych azotem, fizycznym modelowaniu procesów metalurgicznych, w tym przy użyciu termicznej plazmy oraz w technologii procesów stalowniczych i recyklingu metali. Jest członkiem międzynarodowych komitetów naukowych cyklicznych światowych konferencji: „High Nitrogen Steels” – HNS, „Processing & Manufacturing of Advanced Materials ”- THERMEC i “Interstitially Alloyed Steels” – IAS. Jest członkiem Association Iron Steel Technology (USA) i Canadian Institute of Mining, Metallurgy and Petroleum. W latach 2003/06 wchodzi w skład Komitetu Metalurgii PAN, a od roku 2004 w skład Komisji Ochrony Środowiska i Zagospodarowania Odpadów PAN, w której pełni funkcję vice przewodniczącego W 2002 roku zostaje odznaczony Medalem Komisji Edukacji Narodowej, a w 2004 Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Dr hab. inż. Jan Mróz, prof. PCz – absolwent Wydziału Metalurgii PCz. W 1972 roku rozpoczął pracę w Instytucie Metalurgii PCz na stanowisku asystenta. Po obronie pracy doktorskiej w 1980 roku, pracuje na stanowisku adiunkta. Za działalność naukowo-badawczą wyróżniony: nagrodą Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Jego badania naukowe związane są z rozwojem nowych technologii produkcji ciekłego żelaza z wykorzystaniem węgli niekoksujących. Odbył staże zagraniczne w Królewskim Instytucie Technologii w Sztokholmie i Moskiewskim Instytucie Stali i Stopów. Stopień doktora habilitowanego

uzyskał w 2001 roku, a w 2002 zostaje mianowany na stanowisko profesora nadzwyczajnego PCz. Jest autorem kilkudziesięciu publikacji w czasopismach o zasięgu krajowym i międzynarodowym, 1 monografii i współautorem 4 skryp-tów. Od wielu lat jest współorganizatorem dorocznej konferencji naukowo-

216technicznej „Produkcja i zarządzanie w hutnictwie”, kierownik Zakładu Metalurgii Surówki i Wykorzystania Odpadów.

Dr hab. inż. Włodzimierz Derda, prof. PCz, studia ukończył na Wydziale Metalurgicznym PCz. w r. 1973. Stopień doktora nauk technicznych uzyskał w roku 1978 na Wydziale Metalurgii i Inżynierii Materiałowej PCz. W ramach stypendium rządu Kanady ukończył w latach 1994/95 roczny kurs z zakresu planowania i zarządzania w przedsiębiorstwach hutniczych. Stopień doktora habili-towanego uzyskał w roku 2000, a w 2001 został mia-nowany na stanowisko profesora nadzwyczajnego w PCz. W roku 1996 powołany został na stanowisko Kierownika Zakładu Organizacji i Ekonomiki w Przemyśle. W latach

1999÷2000 pełnił funkcję zastępcy kierownika, a w latach 2002÷2005 kierownika KEiRM. Jego działalność naukowa dotyczy problemów wytapiania stali w łuko-wych piecach elektrycznych, ciągłego odlewania oraz metalurgii pozapiecowej, w tym metalurgii plazmowej. Jest autorem i współautorem około 140 publikacji, w tym dwóch monografii. Od roku 1983 jest konsultantem naukowo-technicznym huty CMC „Zawiercie” S.A. Jest członkiem Rady Programowej czasopisma Hutnik – Wiadomości Hutnicze, Towarzystwa Iron & Steel Technology, Warendalle, USA, Sekcji Teorii Procesów Metalurgicznych Komitetu Metalurgii PAN oraz Polskiej Platformy Technologicznej Stali. We wrześniu 2009 roku został powołany na przewodniczącego Komisji ds. Przewodów Doktorskich dla kierunku Metalurgia na WIPMiFS. Był członkiem Senatu PCz w kadencji 2002÷2005. Wypromował 3 doktorów oraz 73 inżynierów i magistrów inżynierów. Obecnie pełni funkcję zastępcy ds. nauki kierownika Katedry Ekstrakcji i Recyrkulacji Metali.

Dr hab. inż. Jan Jowsa, prof. PCz jest absolwentem Wydziału Metalurgicznego PCz. W 1973 roku podjął pracę w Instytucie Metalurgii PCz oraz naukę na Studium Doktoranckim z zakresu hutnictwa, które ukończył w roku 1976. Stopień doktora nauk technicznych uzyskał na Wydziale Metalurgicznym PCz w roku 1977. W latach 1978÷1999 pracuje na stanowisku adiunkta w Katedrze Metalurgii. Stopień naukowy doktora habilitowanego uzyskał w roku 1998. W 2004 został mianowany na stanowisko profesora nadzwyczajnego w Politechnice Częstochowskiej na czas nieokreślony, kierownik Zakładu

Modelowania Procesów Wysokotemperaturowych. Od 2008 roku pełni funkcję kierownika Studium Doktoranckiego na WIPMiFS. Jego działalność naukowa związana jest z termodynamiką układów heterofazowych oraz teorią procesów plazmowych i metalurgicznych. Zajmuje się również modelowaniem matematycznym procesów metalurgicznych, ze szczególnym uwzględnieniem zastosowania metod CFD do badania procesów kadziowych i symulacji

217przepływu i mieszania stali w kadzi pośredniej i piecach kadziowych. W swym dorobku naukowym posiada ponad 175 publikacji w czasopismach krajowych i zagranicznych, 2 monografie i 1 skrypt akademicki. Pozostali pracownicy:

Dr Bernadeta Gajda – pracownik naukowo-dydaktyczny w KEiRM PCz. Specjalista w zakresie rozdzielania jonów metali w procesach hydrometalurgicznych. Jest absol-wentką Wydziału Chemicznego Uniwersytetu Wrocławs-kiego. Od 1991 roku pracuje w Politechnice Często-chowskiej, gdzie w 2001 roku obroniła pracę doktorską z wyróżnieniem, otrzymując tytuł doktora nauk technicz-nych. Jest autorką oraz współautorką 52 publikacji naukowych w materiałach konferencyjnych i czasopismach krajowych i zagranicznych.

Dr inż. Anna Konstanciak – stopień doktora nauk technicznych uzyskała w 1997 roku na Wydziale Metalurgii i Inżynierii Materiałowej PCz. Jest autorem i współautorem 40 artykułów oraz 59 referatów konfe-rencyjnych. Brała udział w 10 projektach badawczych. Wypromowała łącznie 38 magistrów inżynierów i inży-nierów. Specjalizuje się w badaniach zachowania się koksu w wielkim piecu. Od wielu lat jest przedstawicielem do Rady Wydziału nauczycieli akademickich nie będących profesorami lub doktorami habilitowanymi lub z ramienia

ZNP w PCz. Wieloletni członek Odwoławczej Uczelnianej Komisji Stypendialnej dla Studentów i Doktorantów w PCz.

Dr inż. Małgorzata Ulewicz – absolwentka WSP w Często-chowie (kierunek – Chemia) oraz PCz (kierunek – Zarządzanie i Marketing). Stopień doktora nauk technicznych w zakresie metalurgii uzyskała w 2001 roku na WMiIM PCz. Jest autorem i współautorem 41 artykułów (w tym 12 w czasopismach z tzw. listy filadelfijskiej) oraz 42 referatów konferencyjnych. Realizowała 3 granty finansowane przez MNiSzW. Wypromowała 7 mgr inż. i 11 inż. z zakresu metalurgii oraz recyklingu materiałów i ochrony środowiska. Specjalizuje się w hydrometa-

lurgicznych metodach separacji i odzysku jonów metali, w tym procesami flotacji jonów oraz transportu przez ciekłe membrany.

218Dr inż. Adam Cwudziński – jest absolwentem WIPMiFS. Laureat konkursu na najlepszego studenta Rzeczpospolitej Polskiej – Primus Inter Pares i Primus Ekspert 2004. W okresie studiów był kilkukrotnie nagradzany, prezen-tując osiągnięcia swojej pracy naukowo-badawczej na ses-jach studenckich w kraju i za granicą. Studia magisterskie ukończył w roku 2004. Swoją działalność dydaktyczno-naukową związał z KEiRM. Pracę doktorską obronił z wyróżnieniem w roku 2008. Jest autorem i współautorem 56 publikacji naukowych w materiałach konferencyjnych i czasopismach krajowych i zagranicznych. Jest członkiem SITPH.

Dr inż. Stanisław Garncarek – studia ukończył w 1969 roku na Wydziale Metalurgicznym PCz. W 1975 r. obronił pracę doktorską i od tego roku aż do chwili obecnej pracuje na stanowisku adiunkta w Katedrze Ekstrakcji i Recyrkulacji Metali. Uczestniczył w pracach 30 projektów naukowo-badawczych, jest autorem i współautorem 54 publikacji oraz współautorem podręcznika „Termodynamika chemiczna w metalurgii i inżynierii materiałowej”. Pełnił wiele funkcji organizacyjnych, m.in. Pełnomocnika Rektora d/s

Młodzieży i vice Przewodniczącego Komisji Dyscyplinarnej d/s Studentów PCz. W latach 1990/96 pełnił funkcję Prodziekana d/s Nauczania na Wydziale Metalurgicznym. W latach 1978÷2000 był konsultantem naukowo-technicznym Huty „Częstochowa” S.A. Jest promotorem 35 prac dyplomowych. Nagradzany (siedmiokrotnie) nagrodą Rektora Politechniki Częstochowskiej i dwukrotnie nagrodą: Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Ministra Obrony Narodowej.

Dr inż. Artur Hutny – pracownik naukowo-dydaktyczny w KEiRM PCz. Specjalista z zakresu termodynamiki ciek-łych stopów metali i technologii stalowniczych. Ukończył studia magisterskie na Wydziale Metalurgii i Inżynierii Materiałowej PCz. W roku 2006 obronił z wyróżnieniem pracę doktorską pt. „Termodynamiczna charakterystyka ciekłego stopu podwójnego Fe-V z azotem w warunkach hiperbarycznych” Jest autorem i współautorem ponad 35 artykułów. Uczestniczył w ponad 10 projektach badaw-czych z zakresu metalurgii stali i recyklingu metali

finansowanych głównie przez MNiSzW. Wielokrotnie nagradzany nagrodami JM Rektora Politechniki Częstochowskiej. Jest członkiem SITPH.

219Dr inż. Marek Warzecha – pracownik naukowo-dydaktyczny w KEiRM PCz. Specjalista z zakresu metalurgii pozapiecowej i ciągłego odlewania stali. Ukończył studia magisterskie na Wydziale Metalurgii i Inżynierii Materiałowej PCz oraz 3-semestralne Studia podyplomowe z zakresu inżynierii oprogramowania w Instytucie Informatyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. W trakcie studiów doktoranckich odbył 3-miesięczny staż naukowy w von Karman Institute for Fluid Dynamics w Belgii, 2-tygodniowy staż w Groupe Belge du College Europeen de Technologie we Francji W roku 2005 obronił

z wyróżnieniem rozprawę doktorską nt. „Mieszanie gazem i homogenizacja chemiczna stali w piecu kadziowym”. Uczestniczył w 5 projektach badawczych z zakresu metalurgii stali. Od lipca 2007 r. do lutego 2010 r. pracował jako pracownik naukowy w Institut für Industrieofenbau und Wärmetechnik na Uniwersytecie RWTH Aachen w Niemczech. Był głównym wykonawcą projektu badawczego finansowanego przez DFG (Niemiecka Fundacja Badań Naukowych) oraz dwóch projektów przemysłowych realizowanych dla ThyssenKrupp Nirosta GmbH. Byli pracownicy:

dr inż. Marek Rozpondek – studia magisterskie ukończył na Wydziale Metalurgicznym PCz w roku 1980 na specjalności Plazmotermia niskotemperaturowa. Pracę rozpoczął w 1980 roku w Instytucie Energetyki Hutniczej (od 1982r. Katedra Energetyki Hutniczej – Zakład Plazmotermii Niskotemperaturowej), w którym pracował do roku 1990. Od r. 1990 zatrudniony w Katedrze Metalurgii. Stopień dr nauk technicznych uzyskał w roku 2004 na WMiIM PCz. Należał do grupy pionierów badań nad zastosowaniem plazmy termicznej w nowych

technologiach w metalurgii, chemii i inżynierii materiałowej. Był głównym realizatorem oddania do eksploatacji oryginalnych stanowisk badawczych: hermetycznego reaktora plazmowego, wyposażonego w palnik o mocy 100 kW z tzw. łukiem przenoszonym, przeznaczonego do badań nad stalami i stopami specjalnymi oraz pieca oporowego z cylindryczną, obrotową komorą, przeznaczonego do termicznego odzysku aluminium. Odznaczony w roku 2006 Brązowym Krzyżem Zasługi. Zmarł 29.08.2009 r.

Prof. dr inż. Władysław Kuczewski – absolwent Wydziału Metalurgicznego w Petersburgu (1912). Pracował w przedsiębiorstwach hutniczych Zagłębia Donieckiego. W 1921 r. wrócił do Polski, by pracować w hutnictwie. Był zastępcą dyrektora Związku Polskich Hut Żelaza, kierownikiem wydziału w Spółce Akcyjnej „Huta Pokój” w Katowicach, inspektorem hut Pokój i Baildon, kierownikiem wielkich pieców w hutach Florian i Laura, zastępcą dyrektora

220technicznego w generalnej dyrekcji „Wspólnoty Interesów Górniczo-Hutniczych”, jednym z założycieli Stowarzyszenia Hutników Polskich i redaktorem miesięcz-nika „Hutnik”. W latach 1936 – 1939 był dziekanem Wydziału Przemysłowego w Wyższym Studium Nauk Społeczno-Gospodarczych w Katowicach, a w 1939r. został mianowany profesorem zwyczajnym Akademii Górniczej w Krakowie. Podczas II wojny światowej przebywał w ZSRR, od 1943 r. należał do Związku Patriotów Polskich, w 1944 r. mianowany pełnomocnikiem Resortu Gospodarki Narodowej i Finansów PKWN na Małopolskę i Śląsk. Od stycznia do maja 1945 r. był rektorem Politechniki Warszawskiej z siedzibą w Lublinie, potem organizował Politechnikę Śląską i do 1951 r. był jej rektorem, a od 1952 do 1954 był rektorem Wieczorowej Szkoły Inżynierskiej w Katowicach, następnie organizował z kolei Politechnikę Częstochowską, w której do 1960 r. kierował Katedrą Metalurgii Żelaza. Opublikował kilka książek z zakresu metalurgii i wiele artykułów oraz uzyskał 2 patenty. Działacz PPR potem PZPR, poseł do Sejmu Ustawodawczego (1947÷1952), radny WRN w Katowicach (1954÷1957).

Prof. dr inż. Stanisław Holewiński – absolwent Wydziału Hutniczego w Petersburgu (1915). Pracował w hucie Kamienskoje na wydziale wielkich pieców do 1919 r. Do Polski wrócił, obejmując stanowisko zastępcy szefa wielkich pieców w Zakładach Starachowickich (1920÷1923). Następnie przeniósł się do Huty Pokój na Górnym Śląsku. W 1936 r. wrócił do Starachowic jako dyrektor huty i kopalń rudy. Podczas okupacji podlegał niemieckiemu zarządcy. Po wyzwoleniu pracował w Centralnym Zarządzie Przemysłu Hutniczego w Katowicach, a następnie przy budowie Huty im. Lenina w Krakowie. Od 1946 r. wykładał w Akademii Górniczo – Hutniczej, a od 1952 r. na Politechnice Częstochowskiej. W 1949 roku został mianowany profesorem metalurgii surówki w AGH. Opublikował liczne artykuły, skrypty i podręczniki z zakresu wielkopiecownictwa oraz historii hutnictwa na ziemiach polskich.

Prof. zw. dr hab. inż. Marian Janas – absolwent AGH w Krakowie. W latach 1945÷1960 kierownik wydziałów stalowni martenowskich w hutach: „1 Maja” w Gliwicach, „Pokój” w Nowym Bytomiu i „B. Bieruta” w Często-chowie. W latach 1950÷1954 główny stalownik w Minis-terstwie Przemysłu Ciężkiego. Odznaczony licznymi odznaczeniami państwowymi i resortowymi, m.in. „Zasłużony Hutnik” i „Medalem Komisji Edukacji Narodowej”. Jako pracownik Katedry Metalurgii przeszedł stanowiska naukowo-dydaktyczne od starszego asystenta do profesora zwyczajnego i uzyskał stopnie naukowe: doktora (1962) i doktora habilitowanego (1976). Jako

kierownik Katedry Metalurgii i dyrektor Instytutu Metalurgii przyczynił się do znacznego wzrostu jej potencjału naukowego, zarówno w sensie kadrowym (był promotorem prac doktorskich 8 pracowników Katedry), jak też lokalowym

221i aparaturowym. Katedra sprecyzowała swój profil naukowy w ścisłym kontakcie z Katedrami AGH w Krakowie, do prowadzenia zajęć dydaktycznych byli dodatkowo angażowani specjaliści spoza uczelni. Wypromował największą ilość absolwentów o specjalności metalurgia surówki i stali (ponad 130 prac magisterskich i ponad 30 prac inżynierskich). Za jego kadencji Katedra nawiązała kontakty naukowe z wieloma placówkami w kraju i zagranicą. Przeszedł na emeryturę 30.09.1984 roku. Zmarł 01.05.2001 r.

Prof. zw. dr inż. Stanisław Tochowicz – absolwent AGH w Krakowie (1949 r.). Od roku 1948 pracował w hucie „Pokój”, gdzie doszedł do stanowiska głównego technologa huty. W roku 1952, mając 29 lat, został głównym stalownikiem Centralnego Zarządu Przemysłu Hutniczego. Następnie został zastępcą dyrektora do spraw postępu technicznego w Zjednoczeniu Hutnictwa Żelaza i Stali. W roku 1968 rozpoczął pracę w Politechnice Śląskiej. Organizował jej filię w Katowicach, był prorektorem Politechniki Śląskiej, profesorem i dyrektorem Instytutu Metalurgii w tej Politechnice. W roku 1982 podjął pracę

w Politechnice Częstochowskiej, gdzie skoncentrował się na działalności badawczej. Będąc kierownikiem Zakładu Metalurgii Stali, zajmował się szczególnie zastosowaniem plazmy w metalurgii, koordynując te badania w skali całego kraju. Prace Jego znane są w kraju i zagranicą. Profesor był także aktywnym ekspertem Organizacji Narodów Zjednoczonych – UNIDO w Ameryce Połud-niowej, Afryce i Turcji. Był znanym działaczem Stowarzyszenia Inżynierów i Tech-ników Przemysłu Hutniczego i redaktorem czasopism technicznych. Profesor Stanisław Tochowicz przeszedł na emeryturę 30.09.1993 r. Zmarł 3.10.1994 roku. Prof. dr inż. Hanna Żak – urodzona 09.08.1914 r. w Warszawie. Absolwentka Wydz. Mechanicznego Politechniki Warszawskiej. Pracę zawodową rozpoczęła w 1946 r. na stanowisku konstruktora w Hucie „Pokój” w Gliwicach. Od roku 1947 do 1973 pracowała w Instytucie Metalurgii Żelaza w Gliwicach, a od roku 1973 do 1977 w Politechnice Częstochowskiej. Stopień naukowy doktora nauk technicz-nych uzyskała w roku 1962 ma Wydziale Metalurgicznym Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, a tytuł profesora nadzwyczajnego nauk technicznych w roku 1971. W marcu 1973 została powołana do składu Komisji Metalurgiczno-Odlewniczej PAN – oddział w Krakowie. Profesor Hanna Żak była wysokim autorytetem w dziedzinie, rozwijanej wówczas w Polsce, próżniowej metalurgii stali specjalnych i żelazostopów, aktywnie uczestnicząc w licznych, nowatorskich pracach badawczych. Wyrazem Jej znaczących osiągnięć w tym obszarze działalności jest współautorstwo w 8 patentach, 2 wzorach użytkowych i 4 udoskonaleniach technicznych. Za tę działalność została odznaczona „Złotą odznaką zasłużonego racjonalizatora” oraz nagrodą Ministra Nauki Szkolnictwa Wyższego i Techniki (1972 r.). Zmarła 29.08.2003 r.

222Doc. dr inż. Bolesław Paczuła – urodzony 11.06.1922 roku w Świętochłowicach. Absolwent Wydziału Hutniczego Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie w roku ak. 1955/56. Pracę zawodową rozpoczął w r. 1945 na stano-wisku konstruktora w Zjednoczeniu Przemysłu Lotni-czego, następnie w Bytomskim Zjednoczeniu Przemysłu Węglowego (do 1948 r.), a w latach 1948÷1954 w Hucie „Florian”. Długoletni pracownik Instytutu Metalurgii Żelaza w Gliwicach (1955÷1975). W Politechnice Często-chowskiej zatrudniony na stanowisku docenta w latach

1975÷1991. Jest autorem i współautorem licznych opracowań naukowych oraz patentów z dziedziny metalurgii żelazostopów i ciągłego odlewania stali. Obszarem Jego szczególnego zainteresowania była historia hutnictwa na ziemiach polskich, stąd jest współautorem opracowań: „Walenty Roździeński 1570÷1641 i jego poemat Officina Ferraria abo Huta y warsztat z kuźniami szlachetnego dzieła żelaznego” lub „Rezerwat Archeologiczny Częstochowa-Raków”. W latach 1981÷1982 pełnił funkcję dziekana Wydziału Metalurgicznego Politechniki Częstochowskiej. Aktywny i długoletni działacz SITPH, jako członek Głównej Rady Technicznej (do 1984 r.), członek Zarządu Oddziału w Częstochowie, prezes i v-ce prezes koła SITPH w Politechnice Częstochowskiej. Wieloletni organizator „Spotkań pod kadzią” w ramach wydziałowych uroczystości Dnia Hutnika.

Doc. dr inż. Roman Stec – absolwent AGH w Krakowie (1949 r.), najpierw pracował 11 lat w przemyśle hutniczym – Huta Częstochowa (Kierownik Wielkopiecowej Grupy Badawczej), następnie w Zakładach Górniczo-Hutniczych w Sabinowie jako Główny Technolog Zakładu. Od 1.10.1961 r. pracował w Instytucie Metalurgii Żelaza w Gliwicach. W 1965 r, uzyskał nominację na samodziel-nego pracownika naukowo – badawczego, a następnie w roku 1966 uzyskał stopień doktora nauk technicznych w AGH w Krakowie. Wyniki pracy zostały zawarte w uzyskanym patencie. Jego działalność publikacyjna

objęła 69 prac, 6 skryptów, 4 projekty norm i 43 prace niepublikowane. Po przeniesieniu do Politechniki Częstochowskiej pracował na stanowisku Kierow-nika Zakładu Metalurgii Surówki, Dyrektora Instytutu Metalurgii, a następnie Zastępcy Dyrektora. W tym okresie był członkiem Zespołu Hutnictwa (1974÷19797) oraz Komisji Utylizacji Odpadów PAN Oddział Katowice (1987÷1990). Był promotorem 2 prac doktorskich oraz opiekunem 48 prac magisterskich i dyplomowych, był również kierownikiem Studium Podyplomowego i Doradcą Naukowym w Hucie Częstochowa i Hucie Katowice. Z dniem 1.10.1989 r. przeszedł na emeryturę. Zmarł 16.03.2006 r.

223Prof. zw. dr hab. inż. Ryszard Benesch – absolwent Aka-demii Górniczo-Hutniczej w Krakowie (1955). W latach 1952÷1956 pracował w Hutach: „Kościuszko”, „Lenina”. W 1956 roku podjął pracę w AGH, gdzie w roku 1963 doktoryzował się, a w roku 1967 habilitował. W roku 1996 podjął pracę w Politechnice Częstochowskiej, gdzie został kierownikiem Katedry Ekstrakcji i Recyrkulacji Metali. Jego zainteresowania naukowe dotyczyły szeroko pojętej metalurgii żelaza. Prowadził wykłady za granicą (Uniwer-sytet w Liege – Belgia, Uniwersytet w Rzymie – Włochy).

Poza pracą zawodową był od roku 1978 członkiem Komitetu Metalurgii PAN, a przez 9 lat pełnił funkcję przewodniczącego Sekcji Teorii Procesów Metalurgicznych Komitetu Metalurgii. Przez 14 lat był członkiem Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej d/s Kadr Naukowych przy Prezesie Rady Ministrów. Był członkiem Komitetu Nagród Państwowych, członkiem Rad Naukowych przy Ministrze Hutnictwa, Instytutu Metalurgii Żelaza w Gliwicach oraz Instytutu Podstaw Metalurgii im. A. Krupkowskiego w Krakowie. Był członkiem Kolegium Redakcyjnego Archives of Metallurgy i Biuletynu Huty Katowice S.A. Zmarł 15.11.1999 roku.

Prof. dr inż. Władysław Sabela – absolwent AGH w Krakowie (1950). Od roku 1949 pracował w Instytucie Metalurgii Żelaza w Gliwicach. W roku 1953 podjął pracę w hucie „Pokój” jako główny metalurg huty. W roku 1954 został przeniesiony do budowanego wówczas wydziału wielkopiecowego w Krakowie. Był tam kolejno metalur-giem, kierownikiem oddziału i głównym wielkopiecow-nikiem huty – obecnie Huty im. „Sendzimira”. W roku 1960 został głównym wielkopiecownikiem Zjednoczenia Hutnictwa Żelaza i Stali w Katowicach, a w roku 1967 dyrektorem Instytutu Metalurgii Żelaza w Gliwicach. Na

tym stanowisku pracował przez 11 lat, po czym pozostał na stanowisku profesora IMŻ. W latach 1972÷1982 przez dwie kadencje był przewodniczącym Rady Głównej Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki. W roku 1982 profesor Sabela przeniósł się do Politechniki Częstochowskiej, gdzie po odejściu na emeryturę profesora M. Janasa został kierownikiem Katedry Metalurgii. Będąc kierownikiem Katedry, zainicjował rozszerzenie tematyki wykładów o metale nieżelazne, hutnictwo szkła oraz zagospodarowanie odpadów hutniczych. Prowadził także wykłady za granicą (Indie, Czechy, Słowacja, Niemcy). Poza pracą zawodową był ekspertem Organizacji Narodów Zjednoczonych UNIDO, naczelnym redaktorem miesięcznika „Hutnik” i członkiem Zarządu Głównego Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Hutniczego. Mimo przejścia na emeryturę 30.09.1996 roku, aktywnie uczestniczy w życiu Katedry.

224Prof. dr hab. inż. Anatolij G. Svjażin od 1962 roku pracuje na Wydziale Metalurgii Moskiewskiego Instytutu Stali i Stopów. W 1987 roku uzyskał stopień doktora habi-litowanego nauk technicznych, a w 1989 roku tytuł profesora. W latach 1965÷1976 zajmował stanowiska młod-szego, a następnie starszego pracownika nauki oraz pełnił funkcję kierownika sekcji w Laboratorium Stali i Stopów. W tym czasie odbył także roczny staż naukowy w RWTH Aachen, Niemcy. Od 1976 roku piastuje funkcję kierow-nika tego laboratorium, w który zatrudnionych w różnych okresach było do 130 pracowników. W latach 1993÷1999

w ramach kontraktu był zatrudniony na stanowisku profesora w Katedrze Ekstrakcji i Recyrkulacji Metali Politechniki Częstochowskiej. Z kolei w latach 2001÷2003 był głównym doradcą technologicznym w niemieckiej hucie koncernu Arcelor. Specjalizuje się w teorii i technologii wytwarzania stali, w tym w termo-dynamice i kinetyce wzajemnego oddziaływania gazów z ciekłymi metalami, w opisie procesów dyfuzji, parowania przy ciśnieniu atmosferycznym i w próżni, technologii wytapiania, obróbki pozapiecowej i odlewania stali o wysokiej czystości metalurgicznej. Jest autorem i współautorem ponad 300 publikacji naukowych, 17 patentów i wzorów użytkowych. Był promotorem 16 prac doktorskich i 40 prac dyplomowych. Jest członkiem międzynarodowego komitetu naukowego cyklicznej, światowej konferencji High Nitrogen Steels.

Prof. dr hab. inż. Andrzej Łędzki – absolwent Wydziału Metalurgicznego AGH. Po studiach podjął pracę w Zakładzie Wielkopiecownictwa Akademii Górniczo-Hutniczej oraz naukę na Studium Doktoranckim z zakresu wielkopiecownictwa. Stopień doktora nauk technicznych uzyskał w roku 1972, natomiast doktora habilitowanego w roku 1987. W latach 1979÷1980 pracował w Hucie im. Lenina (obecnie im. Sendzimira) na stanowisku technologa Wydziału. Od roku 1996 roku, w którym uzyskał tytuł profesora pracuje w Katedrze Metalurgii Akademii Górniczo-Hutniczej. Jednocześnie w roku 2000 podjął

pracę w Katedrze Ekstrakcji i Recyrkulacji Metali Politechniki Częstochowskiej na stanowisku kierownika, gdzie pracował do 2002 roku. W latach 1999÷2002 pełnił funkcję prorektora ds. ogólnych a od 2002 do 2005 prorektora ds. kształcenia AGH w Krakowie. Działalność naukową skupił wokół zagadnień związanych z modelo-waniem procesów redukcji w metalurgii żelaza oraz z technologią wielkopiecową. Jest autorem 145 publikacji naukowych, 5 patentów. Wypromował 7 doktorów.

225WYKAZ BYŁYCH I OBECNYCH PRACOWNIKÓW KATEDRY

Pracownikami naukowo-dydaktycznymi Katedry do 2009 r., byli (w kolejności lat podejmowania pracy wraz z ostatnim stanowiskiem w Katedrze): Kazimierz Moszoro (1954÷1963, adiunkt), Witold Żółkowski (1954÷1963, docent), Andrzej Wolkenberg (1954÷1956, asystent), Zbigniew Wernicki (1954÷1963, docent), Lech Bigosiński (1955÷1957, asystent), Ireneusz Błażejowski (1956÷1958, st. asystent), Barbara Miękisz-Pytlak (1956÷1964, st. asystent), Tadeusz Czarnecki (1957÷1998, adiunkt), Edmund Kubala (1959÷1963, adiunkt), Marian Janas (1960÷1984 profesor oraz 1984÷1991 na 1/2 etatu, profesor zwyczajny), Tadeusz Daniel (1961÷1963, st. asystent), Stanisław Jaźwiński (1963÷1965, prof. nadzw.), Ryszard Buchowiecki (1963÷1966, st. asystent), Wanda Jagiełło-Puczka (1963÷1974, adiunkt), Janusz Jóźwik (1965÷1966, asystent), Stanisław Ostojski (1967÷1969, st. asystent), Henryk Szwej (1967÷1971, st. asystent), Stanisław Garncarek (1968-, adiunkt), Antoni Gzieło (1968÷1993, adiunkt), Kinga Rousseau-Knapik (1968÷1977, st. asystent), Zofia Teper–Szczypiorowska (1968÷1986, adiunkt), Roman Stec (1971÷1989 oraz 1989÷1992 na 1/2 etatu, docent), Ryszard Budzik (1972÷1999, prof. PCz.), Stefan Ludwikowski (1973÷1982, adiunkt), Hanna Żak (1974÷1978, profesor nadzw.), Włodzimierz Nowak (1975÷1982, adiunkt), Bolesław Paczuła (1975÷1991, docent), Stanisław Tochowicz (1982÷1993, profesor zw.), Władysław Sabela (1982÷1997, profesor), Sławomir Stanicki (1987÷1997, st.asystent), Anatolij G. Svjażin (1993÷1999, profesor), Wiesław Waszkielewicz (1995÷1999, prof. PCz.). Ryszard Benesch (1971÷1973 docent, 1996÷1999, prof. zw.), Cezary Kolmasiak (1993÷1999, asystent), Zbigniew Skuza (1993÷1999, asystent), Przemysław Francik (2001÷2008, adiunkt), Ireneusz Staniewski (2007÷2008, wykładowca), Jerzy Siwka (1971- profesor), Jan Mróz (1972- prof. PCz.), Włodzimierz Derda (1973- prof. PCz), Jan Jowsa (1973-, prof. PCz), Anna Konstanciak (1980-, adiunkt), Bernadeta Gajda (2004- adiunkt), Małgorzata Ulewicz (2004- adiunkt), Marek Rozpondek (1980÷2009, adiunkt), Artur Hutny (2008- adiunkt), Adam Cwudziński (2008- adiunkt). Na 1/2 etatu lub na godziny zlecone byli zatrudnieni z innych ośrodków naukowych: Kazimierz Piekarczyk (1954÷1957, 1969÷1971, adiunkt), Ryszard Francki (1960÷1962, docent), Andrzej Block–Bolten (1961÷1962, adiunkt), Aleksander Szpilewicz (1963÷1970), Andrzej Ofiok (1963÷1972, docent), Kazimierz Mamro (1966÷1968, docent), Franciszek Byrtus (1970÷1973, profesor), Ryszard Benesch (1971÷1973, docent), Aleksander Karcz (1972÷191974, adiunkt), Janusz Liberacki (1973÷1976, docent), Bolesław Mitka (1973÷1978, st. wykładowca), Karol Piotrowski (1974÷1975, adiunkt), Janusz Majewski, (1975÷1976, adiunkt).

Długoletnimi pracownikami inżynieryjno-technicznymi lub technicznymi byli: Leopold Wiśniewski (1957÷1963, prac. warsztatu), Ilza Kozubek–Nuszkiewicz (1959÷1964, asystent techn.), Wojciech Szwedowski (1961÷1995, st. technik), Józef Mrozik (1964÷1972, technik), Jadwiga Nowak (1965÷1972, technik), Irena Stępień (1972÷1980, technik), Marek Dobrzański (1972÷1977, asystent-techn.), Andrzej Klekowski (1973÷1978, technik), Jerzy Gembka (1974÷1981, technik), Marek Kędzia (1981÷1989 technik), Jan Palacz, (1976-, mistrz), Lech Boczkowski (1974÷1978, 1997-, technik), Wiesław Jarosik (1978-, st. technik), Anna Gawlikowska (1983÷1991, asystent techn.), Witold Sołtysiak (1986÷1996, specjalista).

226Pracownicy administracyjni (sekretariat): Stanisława Bienias (1960÷1994),

Grażyna Wróblewska (1973÷1976), Teresa Maligłówka (1976÷1982), Alicja Grabowska (1995÷1999), Zofia Dudek (1999÷2007), Wiesława Parkitna (2007-).

ABSOLWENCI KATEDRY

Pierwsze inżynierskie egzaminy dyplomowe zostały przeprowadzone w Katedrze w dniu 26.01.1954 roku i złożyli je: Władysław Kwasek, Wiesław Nowicki, Józef Półtorak, Andrzej Wolkenberg i Henryk Zawartko (dyplomy nr 11 – 15). W następnych latach ilość absolwentów studiów inżynierskich o specjalności „Metalurgia surówki i stali’ wynosiła: 1955 – 21, 1956 – 30, 1957 – 29.

Pierwszy magisterski egzamin dyplomowy w specjalności „Metalurgia” został przeprowadzony w dniu 23.04.1956 roku, a dyplom magistra inżyniera z nr 1 na Wydziale uzyskał Władysław Woldenberg. W roku 1957 prace magisterskie obroniło w Katedrze 4 absolwentów, a w roku 1958 – 3 absolwentów. Do roku 2000 dyplomy magistrów inżynierów o specjalności „Metalurgia surówki i stali” (część „Metalurgia żelaza” lub „Metalurgia”) uzyskało 621 absolwentów, w tym 22 na studiach uzupełniających lub eksternistycznych. Dyplom inżyniera po ukończeniu studiów dziennych otrzymało w tej specjalności 89 absolwentów, natomiast studiów wieczorowych – 84. Aktualnie pracownicy Katedry uczestniczą w kształceniu studentów na kierunkach „Metalurgia” oraz „Zarządzanie i Inżynieria Produkcji”, z podziałem na kilka specjalności, obejmujących nowoczesną problematykę z zakresu techniki i technologii, metalurgicznych, recyklingu materiałów i ochrony środowiska. Od początku powstania Katedry do końca 2009 roku jej pracownicy wypromowali łącznie około 860 inżynierów i magistrów inżynierów.

Samodzielni pracownicy naukowi zatrudnieni w Katedrze (z tytułem profesora lub dr hab.) aktywnie uczestniczą również w kształceniu w zakresie III –stopnia studiów tj. w ramach studiów doktoranckich. W roku akademickim 2009/10 pracownicy Katedry sprawowali bezpośrednią opiekę naukową nad 12 doktorantami. Istotnym czynnikiem aktywizującym realizację prac doktorskich słuchaczy studiów doktoranckich jest pozyskiwanie na zasadach konkursu tzw. grantów promotorskich z dofinansowaniem przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. W okresie ostatnich 10 lat promotorzy prac doktorskich zatrudnieni w Katedrze uzyskali 7 tego typu grantów (doktoranci: A. Hutny, P. Francik, I. Staniewski, M. Warzecha, K. Mierzwa, P. Ostrowska, A. Cwudziński). Wartym podkreślenia jest fakt, że wielu absolwentów specjalności prowadzonych w Katedrze zajmuje szereg wysokich stanowisk, w tym dyrektorskich w zakładach branży hutniczej.

KATEDRA ODLEWNICTWA



Kierownik: dr hab. inż. Zbigniew Konopka prof. PCz

Zastępca kierownika: prof. dr hab. inż. Marek Sławomir Soiński Sekretariat: mgr inż. Grażyna Piłkowska

PRACOWNICY KATEDRY ODLEWNICTWA – rok 2010

Od lewej stoją: R. Czyż, A. Zyska, M. Nadolski, J. Kobyłkiewicz, J. Tomczyk, W. Zwolski,

od lewej siedzą: M. Soiński, M. Łągiewka, Z. Konopka, G. Piłkowska, S. Tomczyński

228

ZAKŁAD STOPÓW I TECHNOLOGII ODLEWNICZYCH Kierownik: dr hab. inż. Zbigniew Konopka prof. PCz Adiunkt: dr inż. Małgorzata Łągiewka,

dr inż. Szczepan Tomczyński, dr inż. Andrzej Zyska,

Doktoranci: mgr inż. Karolina Muskała, mgr inż. Adrian Pasieka, mgr inż. Dorota Trepka, mgr inż. Andrzej Wasik, mgr inż. Marcin Jarosik

Specjalista mgr inż. Jacek Tomczyk Technik Jerzy Kobyłkiewicz

ZAKŁAD ODLEWNICTWA ARTYSTYCZNEGO Kierownik: dr hab.inż. Marek Sławomir Soiński prof. PCz Adiunkt: dr inż. Maciej Nadolski Doktoranci: mgr inż. Anna Derda,

mgr inż. Agnieszka Skoczylas mgr inż. Bartłomiej Zatoń

Specjalista mgr inż. Roman Czyż Technik Włodzimierz Zwolski

GALERIA SZTUKI ODLEWNICZEJ IM. PROF. WACŁAWA SAKWY Opiekun dr inż. Maciej Nadolski

ODLEWNIA DOŚWIADCZALNA Nadzorujący: mgr inż. Roman Czyż, specjalista

Jerzy Kobyłkiewicz, technik

229DOKTORANCI KATEDRY ODLEWNICTWA – rok 2010

Od lewej stoją: A. Pasieka, B. Zatoń, A. Wasik,

od lewej siedzą: A. Derda, D. Trepka, A. Skoczylas, K. Muskała

KRÓTKI RYS HISTORYCZNY Katedra Odlewnictwa powstała z przekształcenia, utworzonej w roku 1949 na

Wydziale Mechanicznym ówczesnej Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Często-chowie, Katedry Technologii Metali i początkowo nosiła nazwę Katedry Technologii Odlewnictwa. Mieściła się w Częstochowie przy ul. Dąbrowskiego 79. Po zmianach organizacyjnych Katedra Technologii Odlewnictwa została włączona do Wydziału Metalurgicznego. Założycielem i pierwszym kierownikiem Katedry (do roku 1965) był organizator i dziekan Wydziału Metalurgicznego prof. dr inż. Wacław Sakwa (funkcję dziekana pełnił do roku 1956).

Wejście główne od ul. Dąbrowskiego

230W roku akademickim 1952/53 na Wydziale Metalurgicznym przyjęto

pierwszych studentów na Sekcję Odlewniczą, której prowadzenie objęła Katedra Technologii Metali. Pierwszy egzamin dyplomowy odbył się 27 stycznia 1954 roku; wówczas mury Uczelni opuściło pierwszych dziesięciu inżynierów metalurgów specjalności odlewnictwo.

Stopniowo zwiększała się liczba pracowników Katedry i następował szybki rozwój laboratoriów, szczególnie wyraźny od roku 1955. Urządzono warsztaty mechaniczne, modelarnię, laboratoria materiałów formierskich, obróbki cieplnej, chemiczne i fizykochemiczne, metaloznawcze, odlewnictwa precyzyjnego i odlewnię doświadczalną). W roku 1959/60 Katedra wzbogaciła się w żeliwiak doświadczalny ∅ 300 mm, a w roku 1961 w piec indukcyjny tyglowy o pojemności 60 kg z przetwornicą mechaniczną. Nie ma już dziś na wyposażeniu Katedry tych urządzeń, które zostały zastąpione nowoczesnymi piecami indukcyjnymi o pojemności tygli 50 i 200 kg oraz indukcyjnym piecem próżniowym.

W roku 1959 kierownik Katedry prof. dr inż. Wacław Sakwa został wybrany na rektora Politechniki Częstochowskiej i pełnił tę godność bez przerwy do roku 1965. Przez dwa lata, po odejściu z Uczelni prof. dr inż. Wacława Sakwy, Katedra pozostawała bez Kierownika. Od roku 1967 Kierownikiem Katedry Odlewnictwa zostaje doc. dr inż. Tadeusz Wachelko. W latach 1970÷1982 Katedra Odlewnictwa pod nazwą Zakładu Odlewnictwa wchodzi w skład Instytutu Technologii Metali Politechniki Częstochowskiej, a funkcje kierowników pełnią: do roku 1972 prof. Tadeusz. Wachelko, w latach 1972÷1973 doc. dr hab. inż. Janusz Braszczyński, w okresie 1973÷1980 doc. dr inż. Zbigniew Piłkowski, w latach 1980÷1983 doc. dr inż. Barbara Wierzbicka i ponownie prof. Janusz Braszczyński do roku 2001. W latach 1981÷1982 i 1990÷1996 prof. dr hab. inż. Janusz Braszczyński pełni funkcję rektora Politechniki Częstochowskiej. Od roku 2001 funkcję kierownika obejmuje dr hab. inż. Zbigniew Konopka, prof. Politechniki Częstochowskiej, który pełni ją do dzisiaj. Katedra stała się ponownie samodzielną jednostką organi-zacyjną we wrześniu 1983 roku po rozwiązaniu instytutów.

Odlewnia Doświadczalna Katedry Odlewnictwa

231W roku 1974 nastąpiła przeprowadzka do nowych pomieszczeń w budynku B

Wydziału Metalurgicznego przy al. Armii Krajowej 19. W Katedrze pracowało wówczas 29 osób i jest to najwyższe zatrudnienie w jej historii, a w majątku Katedry znalazła się nowowybudowana, nowoczesna Odlewnia Doświadczalna funkcjonująca do dzisiaj.

Wyposażenie uległo dalszemu wzbogaceniu, przybył piec podgrzewczy Fulmina, kokilarka, prasa do odlewania pod ciśnieniem, maszyna ciśnieniowa, maszyna wytrzymałościowa firmy Zwick, formierki FKT, urządzenie do analiz chemicznych, mikroskopy Epiphot – Nikon i Optiphot – Nikon, komputerowy analizator obrazu „Magiscan oraz zestaw urządzeń do wykonywania odlewów precyzyjnych metodą VACUMETAL. Laboratorium badań modelowych zostaje wyposażone m. in. w układy hydrauliczne do filmowania przepływu cieczy w układach wlewowych i wnęce formy.

Maszyna ciśnieniowa z piecem podgrzewczym

W latach 90-tych następuje dalsza modernizacja wyposażenia aparaturowego

i szybka komputeryzacja Katedry. Pojawia się specjalistyczna aparatura do badań właściwości fizycznych tworzyw odlewniczych oraz krystalizacji metali i stopów a także tester trybologiczny T-05. Obecnie badania fizyczne zostały zastąpione metodami numerycznego modelowania odlewania i krzepnięcia odlewów wykorzystującymi nowoczesne oprogramowanie komputerowe znajdujące się na wyposażeniu Katedry. Powstało nowoczesne laboratorium do badań materiałów i mas formierskich i laboratorium odlewnictwa precyzyjnego, oraz szereg, zbudo-wanych we własnym zakresie, stanowisk do badania krystalizacji i krzepnięcia odlewów.

Prace naukowe realizowanych w Katedrze dały wyniki w postaci uzyskiwanych przez pracowników tytułów profesorskich i stopni doktora nauk technicznych. W Katedrze Odlewnictwa wykonano dotychczas 22 prace doktorskie i trzy habilitacyjne. Dorobek publikacyjny pracowników to 14 monografii, około 1000 publikacji (w tym 200 zagranicznych), około 300 prac dla przemysłu, ponad

23220 patentów i szereg wdrożeń nowych metod i technologii. W ciągu minionych 60 lat istnienia Katedry zrealizowano setki tematów badawczych. W tym zakresie mieści się kilkadziesiąt opracowań badawczych zrealizowanych w ramach prob-lemów węzłowych, międzyresortowych i badań podstawowych. O randze ośrodka może świadczyć fakt, że tylko w latach 1990÷2010 przyznano pracownikom Katedry 9 grantów badawczych, 4 granty celowe (wspólne z przemysłem) i jeden zamawiany.

Czterokrotnie referaty naukowców Katedry były prezentowane na Międzyna-rodowych Kongresach Odlewniczych (Warszawa, Kyoto, Lizbona i Paryż), kilkadziesiąt razy na znaczących konferencjach zagranicznych i kilkaset na krajowych. Wielokrotnie pracownicy Katedry gościli za granicą, odbywając staże naukowe, konsultacje, wizytacje itp., głównie w ośrodkach naukowych Belgii, Czech, Francji, RFN, Słowacji, Ukrainy, Włoch, Szwajcarii i Hiszpanii. Prowadzono bliższą współpracę m.in. z naukowcami Uniwersytetów w Tybindze i Halle–Wittenberg (RFN), Ecole Superieur des Mines w Paryżu, Katolieke Universiteit Leuven (Belgia), Instytutu Chemiczno-Technologicznego w Sofii, Politechniki w Kijowie oraz Uniwersytetu w Anconie (Włochy).

Z biegiem lat zmieniała się problematyka badawcza. W ostatnim okresie czasu problematyka badawcza Katedry ukierunkowana jest na fizykochemiczne oddziaływania na proces krystalizacji stopów odlewniczych i kompozytów odlewanych. Specyfika przedmiotu badań wyraża się w poszukiwaniu nowych tworzyw konstrukcyjnych przetwarzanych przez odlewanie oraz kompleksowych, energo- i materiałooszczędnych technologii tworzyw klasycznych, a szczególnie nowych (high technology). Szeroka działalność dydaktyczna Katedry obejmuje kształcenie studentów na poziomie studiów inżynierskich i magisterskich, a także doktoranckich. Osiągnięcia dydaktyczne Katedry Odlewnictwa można mierzyć ilością i poziomem absolwentów. Do dzisiaj specjalność odlewniczą ukończyło 1196 osób. Liczba absolwentów w poszczególnych dziesięcioleciach kształtowała się następująco:

lata 1951÷1960: 95 osób lata 1961÷1970: 149 osób lata 1971÷1980: 277 osób lata 1981÷1990: 198 osób lata 1991÷2000: 96 osób lata 2001÷2009: 381 osób W latach 1974÷1978 Katedra prowadzi jedyną w Polsce specjalizację w zakresie odlewnictwa ciśnieniowego, a obecnie również jedyny w Polsce kierunek dyplomowania w zakresie odlewnictwa artystycznego. Działalności naukowej i dydaktycznej pracowników Katedry towarzyszyły zawsze żywe więzi ze studentami. Aktywnie działa Studenckie Koło Naukowe Odlewników, a przed-stawiciele Koła wielokrotnie zdobywali nagrody i wyróżnienia na krajowych i międzynarodowych sejmikach naukowych.

Pracownicy Katedry aktywnie uczestniczą w działalności gremiów nauko-wych. Wszyscy pracownicy naukowi Katedry są członkami sekcji Teorii Procesów Odlewniczych Komitetu Metalurgii PAN w Krakowie i Komisji Odlewnictwa PAN

233w Katowicach, a profesor Zbigniew Konopka jest wiceprzewodniczącym tej Komisji.

Pozycję Katedry ugruntowuje jej wkład w życie naukowe kraju. Katedra Odlewnictwa zorganizowała szereg konferencji. Można tutaj wymienić przykładowo Konferencję Naukową Śląskich Katedr Odlewnictwa w Zakopanem (1966), Międzynarodowe Sympozjum Naukowe (1973), I i II Konferencję nt. „Tendencje rozwojowe współczesnej technologii odlewniczej” (w latach 1972 i 1976), VI Krajową Konferencję Odlewnictwa Ciśnieniowego (1976), Międzyna-rodowe Sympozjum Odlewnictwa Ciśnieniowego (1976), szereg konferencji w ramach problemu MR–20 i CPBP 02.09 (m.in. w Sulejowie w roku 1985). W roku 1994 zorganizowano Międzynarodową Konferencję Odlewniczą „Solidification and Crystallization of Metals ”. Należy dodać, że w 1993 roku Katedra Odlewnictwa na czele z profesorem Januszem Braszczyńskim była inicjatorem powstania Polskiego Towarzystwa Materiałów Kompozytowych (PTMK) i do dzisiaj Zarząd Główny tego Towarzystwa mieści się w Katedrze Odlewnictwa a przewodniczącym Zarządu jest prof. dr hab. inż. Janusz Braszczyński. Przez ostatnie 15 lat pracownicy Katedry byli organizatorami ogólnopolskich konferencji „Kompozyty – teoria i praktyka”. Aktywna działalność naukowa Towarzystwa zaowocowała stworzeniem prestiżowego, o zasięgu międzynarodowym czasopisma „Kompozyty” z jego redakcją w Katedrze Odlewnictwa.

DZIAŁALNOŚĆ NAUKOWO-BADAWCZA

W Katedrze Odlewnictwa Politechniki Częstochowskiej realizowane są badania podstawowe i stosowane objęte tematem wiodącym pt. „Poprawa własności tworzyw odlewniczych w wyniku fizyko-chemicznego oddziaływania na proces ich krystalizacji”. Realizowane prace badawcze koncentrują się na opracowywaniu nowych tworzyw odlewniczych i optymalizacji technologii. Celem naukowym tych badań jest wyjaśnienie mechanizmów krystalizacji, kształtowania struktury i właściwości tworzyw odlewniczych w wyniku fizyko-chemicznego oddziaływania na proces wypełniania wnęki formy i krzepnięcia. Fizyko-chemiczne oddziaływanie obejmuje wpływ obcych faz, ciśnienia zewnętrznego, siły odśrodkowej, szybkości stygnięcia i modyfikacji na krystalizację odlewniczych stopów metali.

Badania naukowe w Katedrze zawierają się w następujących dyscyplinach naukowych: metalurgia i inżynieria materiałowa. Wkład prowadzonych badań w rozwój tych dyscyplin obejmuje opracowywanie nowych tworzyw i technologii wraz z wyjaśnieniem zjawisk i mechanizmów im towarzyszących. Działalność naukowa Katedry koncentruje się na czterech następujących obszarach badawczych:

− odlewane kompozyty metalowe, − odlewnictwo stopów żelaza, − odlewnictwo metali nieżelaznych, − odlewnictwo precyzyjne i artystyczne.

234W ostatnich pięciu latach prowadzone są prace badawcze zawarte są

w omówionych poniżej następujących zadaniach tematycznych: − krystalizacja i krzepnięcie odlewów z obcymi fazami, − badanie modyfikacji grafityzującej w procesie wytwarzania

wysokojakościowych gatunków żeliwa.

ODLEWANE KOMPOZYTY METALOWE Pierwsze badania w zakresie odlewanych kompozytów na osnowie stopów

metali rozpoczęto na początku lat 80-tych. Dotyczyły one stopów Cu wzmacnianych cząstkami grafitu SiC oraz stopów Al umacnianych cząstkami Al2O3. Kompleksowo opracowano technologię grawitacyjnego odlewania kompozytów na osnowie stopów miedzi i zbadano właściwości mechaniczne, trybologiczne i fizyczne tych kompozytów, Zrealizowano szerokie badania struktury kompozytów, a w tym granicy rozdziału osnowa-zbrojenie. Podjęto jednocześnie udane próby ciśnieniowego odlewania i prasowania w stanie ciekłym badanych kompozytów. Następnie w obszarze zainteresowań Katedry znalazły się kompozyty na osnowie odlewniczych stopów aluminium. W ciągu kilku lat udało się opanować technologię grawitacyjnego odlewania kompozytów na osnowie stopów Al-Si z cząstkami grafitu, SiC i Al2O3, oraz szczególnie trudnych technologicznie stopów aluminium AlSi-Pb. Wymienione kompozyty były otrzymywane in vitro (metodą mechanicznego mieszania ciekłej kąpieli metalowej z cząstkami zbrojenia i następnie odlewania zawiesiny lub emulsji kompozytowej). Kompozyty stop Al-Al2O3 otrzymywano metodą in situ – wytworzenia cząstek korundu w ciekłym stopie metodą utleniania wewnętrznego aluminium wprowadzając lancą obrotową tlen do ciekłej kąpieli. W zakresie tych kompozytów uzyskano cząstki Al2O3 o wielkości poniżej 1 µm i odmianie dotychczas nie rejestrowanej w katalogach ASTM.

Zagadnienia krystalizacji i krzepnięcia odlewów należą do priorytetowych obszarów badawczych Katedry od wielu lat. Badania wymienionych kompozytów obejmowały więc nie tylko technologię i ich właściwości, ale głównie krzepnięcie, czynniki fizyczne i technologiczne wpływające na krzepnięcie i właściwości oraz analizę warstw powierzchniowych i granicy międzyfazowej cząstka osnowa. Autorów tych prac interesował szczególnie proces krzepnięcia i krystalizacji. W tym zakresie przeprowadzono wiele prac eksperymentalnych i teoretycznych, w których udowodniono rodzaj wpływu cząstek ceramicznych na zarodkowanie i krzepnięcie osnowy metalowej oraz wyprowadzono dla krzepnięcia kompozytów zmodyfikowane wzory na ciepło krzepnięcia i szybkość krzepnięcia, a ponadto dostosowano odczytywanie wykresów termicznej analizy różniczkowej (ATD) do określania krzepnięcia faz w osnowach stopów przy różnej ilości i wielkości cząstek zbrojenia. Szczególne znaczenie poznawcze ma monografia dotycząca krystalizacji kompozytu AK9-Pb, w której udowodniono zarodkowanie i wzrost fazy pierwotna roztworu stałego α na obecnych cząstkach ołowiu, powodując proces krystalizacji objętościowej tego kompozytu, różny od krystalizacji stopu osnowy.

235Drugi obszar zainteresowań, związanych również z krzepnięciem kompo-

zytów, to termodynamiczne, fizyczne i chemiczne uwarunkowania zjawiska zwilżania cząstek ceramicznych przez ciekłą osnowę metalową. Zjawisko zwilżania determinuje zarówno możliwość wprowadzenia cząstek do ciekłej osnowy jak i równomierne ich rozprowadzenie w osnowie nie tylko w stanie ciekłym, ale i w czasie krzepnięcia kompozytów. Różnorodność stopów metali i cząstek ceramicznych tworzących kompozyty o różnych właściwościach i zastosowaniach powoduje, że problem zwilżalności jest nadal nie do końca rozwiązany. Własne badania i analizy pracowników Katedry, oparte na termodynamice, chemii i fizyce wzajemnych relacji różnych cząstek ceramicznych i różnych stopów metali oraz badaniach granicy rozdziału cząstka/osnowa, wykazują zarówno adhezyjny charakter ich wzajemnych połączeń jak i połączenia przez warstwę barierową utworzoną na skutek reakcji między cząstką i osnową. Rodzaj tej warstwy barierowej może być korzystny dla właściwości kompozytu lub odwrotnie – może radykalnie je obniżyć.

Badany był również problem lejności kompozytów jako czynnika technologicznego. Zagadnienie to jest ważne w kompozytach ze względu na płynięcie cząstki ceramicznej podczas wypełniania wnęki formy, która w tym czasie może opadać lub wypływać na skutek różnicy gęstości cząstki i osnowy. Dzięki precyzyjnej aparaturze pomiarowej wyznaczono doświadczalnie charakterystykę płynięcia kompozytów w kanale formy odlewniczej zawierających różne cząstki.

Szczegółowa analiza powierzchni międzyfazowej cząstka/osnowa stop magnezu-węglik krzemu, badana mikroskopią skaningową i mikroanalizą rentgenowską oraz badania rozkładu cząstek ceramicznych w obszarach powierzchniowych kompozytów odlewanych odśrodkowo i badania wpływu rodzaju cząstek w kompozytach na zużycie ścierne przeciwpowierzchni w procesach tarcia suchego – to dalsze poszerzenie badań prowadzonych przez pracowników Katedry w zakresie poznania budowy i właściwości odlewanych kompozytów metalowych. W celu optymalizacji właściwości trybologicznych materiałów rozwinięto badania kompozytów hybrydowych odlewanych grawitacyjnie zawierających mieszaninę różnych, co do właściwości cząstek ceramicznych.

Prace badawcze z zakresu odlewanych kompozytów są nadal w Katedrze kontynuowane i obejmują coraz nowe obszary w zakresie teorii i technologii tych tworzyw. Wieloletnie prace w zakresie ciśnieniowego odlewania i prasowania w stanie ciekło-stałym kompozytów z cząstkami zaowocowały kompleksowym opracowaniem tych technologii. Katedra Odlewnictwa jako pierwsza w Polsce wdrożyła ciśnieniowe odlewanie kompozytów na osnowie stopów Al z cząstkami niemetalowymi. Ostatnio zrealizowano pomyślnie wszechstronne badania ciśnieniowego odlewania kompozytów z ciętymi włóknami węglowymi, które wywołują umocnienie stosunkowo kruchego odlewniczego siluminu.

Efektem tych badań są dwa patenty i wdrożenie produkcji kompozytowych kształtek (chipsów) czyszczących i okładzin bębnów z tego samego materiału kompozytowego, gdzie wykorzystano zgary z pieców topialnych odlewni jako osnowę kompozytów. Należy podkreślić kilkakrotnie niższą cenę kształtek

236kompozytowych od ceramicznych, ponieważ są one wytwarzane ze zgarów stopów Al powstających w dużych ilościach w odlewniach aluminium. W procesie czyszczenia odlewów kształtkami kompozytowymi powstaje znacznie mniejszą ilość szlamów z powodu znacznie większej odporności na ścieranie nowych tworzyw. W jednym wdrożeniu uzyskano rzadki efekt obniżenia kosztów materiału kształtek w połączeniu z recyklingiem materiału.

Osiągnięcia Katedry Odlewnictwa w obszarze metalowych kompozytów odlewanych należą do wiodących w kraju i prezentują poziom światowy. Przykładem tej wysokiej pozycji jest współpraca z zagranicznymi ośrodkami naukowymi jak: Ecole Superieur des Mines w Paryżu, Katolieke Universiteit Leuven (Belgia), Uniwersytet w Anconie (Włochy), a także wszystkimi ośrodkami w kraju, które zajmują się kompozytami.

Badanie krystalizacji i krzepnięcia odlewów z obcymi fazami dotyczy szerokiej gamy odlewanych różnymi metodami kompozytów na osnowach stopów metali. W ostatnich trzydziestu latach działalności naukowej realizowanej w formie projektów naukowych zleconych i badań własnych Katedry wykonano kompleksowe badania wielu nowych rodzajów kompozytów i przystosowanych do ich kształtowania technologii odlewniczych. Opracowano technologię grawitacyjnego odlewania kompozytów na osnowie stopów aluminium i miedzi z cząstkami SiC, Cgr i Pb. Te nowe tworzywa odlewnicze charakteryzujące się bar-dzo dobrymi własnościami trybologicznymi zostały kompleksowo opisane, przy czym obok właściwości trybologicznych przedstawiono charakterystykę własności mechanicznych i odlewniczych. Określono mechanizm, kinetykę i termodynamikę krystalizacji takich dyspersyjnych układów. Przedłożono interpretację zjawiska zwilżania i tworzenia połączeń międzyfazowych metal-ceramika w tego typu materiałach.

W końcowej fazie są badania zjawisk hydrodynamicznych w procesie wypełniania wnęki formy zawiesiną kompozytową. Opis sprzężonego zjawiska krzepnięcia i przepływu jest tu podstawą kształtowania struktury kompozytów z cząstkami i optymalizacji technologii takich odlewów. Są to oryginalne w skali kraju badania doświadczalne płynięcia metali i zawiesin kompozytowych w formie.

Obecnie trwają prace dotyczące opracowania nowych kompozytów na osnowie lekkich metali (Al, Mg) umacnianych krótkimi włóknami z zastosowaniem metody prasowania i odlewania ciśnieniowego. Technologia odlewania ciśnieniowego została z powodzeniem zaadaptowana do wytwarzania odlewów kompozytowych na osnowie stopu Al z ciętymi włóknami węglowymi (grant BG-206-401/01). Próba umocnienia stosunkowo kruchych odlewniczych stopów Al włóknami dała pozytywne rezultaty. Dalszych badań wymagają zagadnienia związane z optymalizacją ciśnieniowego odlewania tego typu kompozytów.

Pierwsze pozytywne rezultaty uzyskano w badaniach wytwarzania kompozytów zbrojonych cząstkami charakteryzującymi się kontrolowanym udziałem faz zbrojących na przekroju odlewu, co przejawia się typowymi własnościami gradientowymi takich materiałów. Kontrolowany rozkład faz

237zbrojących uzyskuje się dzięki oddziaływaniu odpowiednio dobranej wielkości siły odśrodkowej w metodzie odlewania odśrodkowego.

Najnowsze badania w obszarze kompozytów odlewanych koncentrują się nad wytwarzaniem kontrolowanych zawiesin metalowych, w których uzyskuje się struktury bezdendrytyczne i złożone układy dyspersyjne zawierające cząstki obcych faz. Zakłada się dwukierunkowe oddziaływanie obcych faz na krystalizację odlewu sprowadzające się do cieplnego ich wpływu ma wyrównanie pola temperatury (bezgradientowe pole temperatury w odlewie) oraz modyfikujące działanie inicjujące zarodkowanie.

Ocenę procesu krystalizacji przeprowadza się również na podstawie symulacji komputerowych. Katedra posiada program Thermo-Calc do termodynamicznych analiz z obszernymi bazami danych dla stopów dwu i wieloskładnikowych. Symulację procesu krzepnięcia odlewów realizuje się z wykorzystaniem oprogramowania Nova Cast.

Problematyka metalowych kompozytów odlewanych wraz z zagadnieniami krystalizacji i krzepnięcia odlewów już znalazła swoje miejsce w programach edukacyjnych Wydziału Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej w postaci wykładanych przedmiotów: „Krystalizacja metali i stopów”, „Technologie nowoczesnych materiałów”, „Kompozyty odlewane” oraz „Podstawy teoretyczne odlewnictwa” na kierunkach metalurgia i inżynieria materiałowa. Zagadnienia kompozytów odlewanych, które można zaliczyć do grupy technologii „high-tech” zajmują znaczący udział w obszarze kształcenia informatycznego poprzez rozwój zagadnień związanych z symulacją komputerową materiałów i technologii. W ramach realizacji obu zadań tematycznych realizuje się prace dyplomowe i doktorskie, które są ważnym dopełnieniem systemu i potrzeb edukacyjnych.

Kompleksowe badania kompozytów metalowych i opracowywanie technologii wytwarzania odlewów kompozytowych realizowane w Katedrze Odlewnictwa znalazły się w projekcie zamawianym PBZ-KBN-114/T08/2004 pt.: ”Nowoczesne tworzywa i procesy technologiczne w odlewnictwie”. Badania w zakresie kompozytów metalowych doprowadziły już do wdrożeń, czego przykładem jest projekt celowy Nr 7 T08B 144 98C / 4056 na lata 1998÷2000 (w zakładzie: Odlewnictwo Eksport–Import. W. Kulej, Kłobuck). W ramach tego projektu zrealizowano prace badawczo-rozwojowe obejmujące temat: „Opraco-wanie technologii przemysłowego wytwarzania kompozytów AlSi-(SiC+Al2O3) oraz technologii ciśnieniowego odlewania z tych kompozytów chipsów i elementów wykładziny urządzeń czyszczących” Jest to pierwsze w Polsce opatentowane wdrożenie metalowych odlewów kompozytowych, a także pierwsza udana próba zastosowania odlewania ciśnieniowego kompozytów. Ta udana współpraca z przemysłową odlewnią spowodowała wzrost jej konku-rencyjności i innowacyjności.

Rozpoczęto także badania recyklingu kompozytów odlewanych z cząstkami. Na podstawie badań struktury oraz własności mechanicznych i trybologicznych materiału kompozytowego po kolejnych przetopach wykazano, że w pewnym zakresie możliwe jest efektywne wykorzystanie złomu kompozytowego w procesie recyklingu. Badano też stopniową degradację cząstek zbrojących i ich

238połączenia z osnową w wyniku powtarzanych cykli przetapiania. Badania kompozytów odlewanych i zagadnienia krystalizacji i krzepnięcia odlewów zapoczątkowane przez profesora Janusza Braszczyńskiego ze współpracownikami: dr inż. Marianem Mitko, dr inż. Zbigniewem Konopką i dr inż. Szczepanem Tomczyńskim są obecnie kontynuowane w zespole: dr inż. Małgorzata Łągiewka, dr inż. Maciej Nadolski i dr inż. Andrzej Zyska pod kierunkiem profesora Zbigniewa Konopki.

Osiągnięcia Katedry zakresie kompozytów odlewanych, przedstawiane na licznych konferencjach krajowych i zagranicznych zaowocowały współpracą z ośrodkami zagranicznymi, jak: Katholieke Universiteit Leuven (Belgia) i Instituto di Science Fisiche, Universita degli Studi di Ancona (Włochy). Katedra Odlewnictwa jest inicjatorem powstania Polskiego Towarzystwa Materiałów Kompozytowych.

ODLEWNICTWO STOPÓW ŻELAZA W drugiej połowie lat siedemdziesiątych i w latach osiemdziesiątych

ubiegłego stulecia w Katedrze Odlewnictwa aktywnie działał naukowo trzyosobowy zespół pod kierunkiem prof. dr inż. Tadeusza Wachelko. Prowadzono prace nad podwyższeniem właściwości staliwa niskostopowego, przeznaczonego do pracy w obniżonych temperaturach. Wykonane badania (w ramach Międzyresortowego Problemu Badań Podstawowych MR-20) umożliwiły nie tylko optymalny – z punktu widzenia właściwości mechanicznych w temperaturze otoczenia i temperaturach obniżonych – dobór mikrododatków wanadu i niobu do staliwa o podwyższonej zawartości manganu, ale także pozwoliły na wyjaśnienie sposobu oddziaływania tych mikrododatków na strukturę stopu oraz roli obu tych pierwiastków w podwyższeniu granicy plastyczności staliwa. Miarą poziomu przeprowadzonych badań i ich znaczenia dla nauki było opublikowanie artykułów, dotyczących omawianych zagadnień, w „Giessereiforschung”. Na podstawie przeprowadzonych rozważań i obliczeń wykazano pełną możliwość określenia granicy plastyczności staliwa o podwyż-szonej zawartości manganu z wymienionymi mikrododatkami w oparciu o skład chemiczny tworzywa i wyniki badań metaloznawczych. Wielkości granicy plastyczności wyznaczone obliczeniowo, z uwzględnieniem zależności stosowa-nych dotychczas w odniesieniu do stali, są bardzo bliskie wyznaczonym doświad-czalnie. W obliczeniach prowadzonych dla tworzywa lanego (w odróżnieniu od obliczeń prowadzonych dla stali) można pominąć umocnienie związane z umocnieniem przez dyslokacje. Celowe jest ponadto w obliczeniach dotyczących staliwa w odniesieniu do ∆σF i ∆σW wyznaczenie naprężenia zastępczego, będącego wynikiem sumowania geometrycznego wymienionych składowych. Przeprowadzone obliczenia pozwoliły na wykazanie, że zwiększenie granicy plastyczności staliwa z podwyższoną zawartością manganu drogą wprowadzenia mikrododatków wanadu i niobu związane jest z utwardzaniem przez wydzielone cząsteczki węglikoazotków wprowadzonych mikrododatków. Zagadnienie dotyczące optymalizacji składu chemicznego i parametrów obróbki cieplnej

239prezentowano w roku 1984 na najbardziej prestiżowym forum w dziedzinie odlewnictwa – Światowym Kongresie Odlewniczym.

W roku 1994 pod kierunkiem doc. dr inż. Tadeusza Warchali w ramach tematu wiodącego „Obróbka pozapiecowa żeliwa” rozpoczęto badania nad skutkami jednoczesnego dodatku sferoidyzatorów (z wyjątkiem magnezu) i desferoidyzatorów do żeliwa nadeutektycznego, wyrażającymi się w zmianach charakterystyk grafitu i osnowy. Wyniki badań potwierdziły przyjęte założenia odnośnie możliwości korzystnych interakcji silnego desferoidyzatora jakim jest bizmut oraz ceru jako sferoidyzatora. Otrzymano żeliwo z grafitem zwartym, do kulkowego włącznie, o stosunkowo wysokiej wytrzymałości na rozciąganie, sięgającej 500 MPa. Modyfikacja bez udziału bizmutu powodowała także pozytywne, ale mniej znaczące efekty. W pracy została potwierdzona hipoteza o efektywności współdziałania obu pierwiastków, o przeciwnym oddziaływaniu, na kształtowanie się ważnych cech żeliwa nadeutektycznego.

Badania krzepnięcia, modyfikacji i właściwości żeliwa są realizowane w Katedrze Odlewnictwa od ponad 30 lat. Pierwsze osiągnięcia uzyskane w związ-ku ze zrealizowanymi badaniami to przede wszystkim szczegółowe określenie szeregu właściwości żeliwa niskoaluminiowego, a także związków pomiędzy składem chemicznym, temperaturą przegrzania (odlewania) i niektórymi spośród tych właściwości. Określono m. in. związki pomiędzy wytrzymałością na rozciąganie i twardością żeliwa z grafitem płatkowym, a zawartością aluminium (w granicach 2÷5%) i chromu (w przedziale 1÷3%) w badanym stopie. Wyznaczo-no także zależność umożliwiającą ocenę doraźnej wytrzymałości żeliwa niskoalu-miniowo-chromowego na rozciąganie w oparciu o próbę zgniatania w klinach. Nowoopracowane żeliwo żaroodporne było przedmiotem patentu.

W wyniku kolejnych badań określono możliwości sferoidyzacji żeliwa niskoaluminiowego (o korzystnej dla żaroodporności osnowie ferrytycznej), trwałość efektu sferoidyzacji oraz przebieg krystalizacji tego rodzaju stopu, poddanego obróbce miszmetalem cerowym i żelazokrzemem. Te ostatnie eksperymenty zostały wykonane m. in. na specjalnie do tego celu zbudowanym stanowisku do badań krystalizacji metodą „zamrażania”. Można je uznać za unikatowe w skali krajowej; prawdopodobnie żaden z krajowych ośrodków naukowych nie prowadził tego rodzaju badań.

W latach 90-tych ubiegłego stulecia kontynuowano badania nad krystalizacją żeliwa niskoaluminiowo-krzemowego, poddanego obróbce sferoidyzującej misz-metalem cerowym i żelazokrzemem. Stwierdzono silne wzbogacenie w metale ziem rzadkich wydzieleń stopu żelaza, występujących w graficie kulkowym. Wskazuje to, że wzrost tego rodzaju wydzieleń grafitu może być zgodny z prostym modelem adsorpcji atomów ceru, lantanu, prazeodymu i neodymu na płaszczyznach pryzmatycznych { }0110 . Model ten można jednak rozszerzyć w tym sensie, że prawdopodobnie po raz pierwszy stwierdzono występowanie przestrzennie rozwiniętych obszarów tego wzbogaconego stopu żelaza, który może być rozpatrywany jako „rezerwuar” metali ziem rzadkich. To z tych obszarów mogą pochodzić atomy metali ziem rzadkich dyfundujące do płaszczyzn { }0110 , blokujące ich wzrost i odziaływujące w ten sposób na kształt wydzieleń

240grafitu. Badania mikrostruktury tego rodzaju żeliwa, prowadzone były we współpracy z naukowcami Uniwersytetu w Tybindze (RFN).

W latach 1997÷1999 dr inż. Marek Sławomir Soiński i doc. dr inż. Tadeusz Warchala realizowali projekt badawczy KBN-u pt. „Żeliwo z grafitem zwartym, zarodkowanym modyfikatorami bezmagnezowymi i z obniżonym udziałem pierwiastków ziem rzadkich oraz optymalizacja tychże modyfikatorów”. Stwierdzono, że możliwa jest skuteczna zmiana rodzaju żeliwa z szarego na wermikularne, z dużym udziałem grafitu sferoidalnego, w wyniku obróbki żeliwa zaprawami bezmagnezowymi z bardzo małymi ilościami bizmutu i ceru. Wręcz śladowe (na poziomie 8-10 ppm) ilości bizmutu, uważanego za bardzo silny desferoidyzator, przy równoczesnej zawartości ceru w granicach 0,025÷0,040% prowadzą do niezwykle silnej modyfikacji.

Wyniki wieloletnich badań prowadzonych przez M.S. Soińskiego zostały podsumowane w jego pracy habilitacyjnej. Autor potwierdził hipotezę, że utrudniające proces sferoidyzacji żeliwa oddziaływanie aluminium związane jest z wpływem tego pierwiastka na wzrost maksymalnej temperatury eutektycznej TS. Wykazano, że przy zawartości w żeliwie około 3,2% Al (i przy równocześnie stosunkowo wysokiej zawartości Si ≈ 3,7%) temperatura ta wynosiła około 1200°C. Wyniki badań krystalizacji grafitu w nadeutektycznym żeliwie niskoaluminiowo-krzemowym, przeprowadzonych w oparciu o próby „zamrażania” tworzywa w trakcie jego krzepnięcia potwierdziły przyjęty tok rozumowania.

W rezultacie kilkuletnich badań opracowano nowy gatunek żeliwa niskoaluminiowego sferoidalnego (zawierającego mniej aluminium niż gatunki znormalizowane; a dzięki korzystnej postaci grafitu jest to tworzywo doskonale zachowujące się w warunkach wysokiej temperatury (700÷900°C) i istotnych obciążeń mechanicznych. Prace nad obróbką pozapiecową żeliwa przyniosły opracowanie metody wytwarzania żeliwa niskochromowego bezpośrednio w kadzi odlewniczej. Prowadzone są badania nad modyfikacją i sferoidyzacją żeliwa niekonwencjonalnymi modyfikatorami, wprowadzanymi w strugę metalu

Obecnie w Katedrze realizuje się kompleksowe badania żeliwa z grafitem sferoidalnym i wermikularnym, wytworzonego z użyciem różnych modyfika-torów grafityzujących jako nowoczesne tworzywa odlewnicze. W wyniku badań procesu krzepnięcia żeliwa z grafitem kulkowym, „zamrożonego” w zakresie temperatury 1120÷1200°C stwierdzono w cieczy wydzielenia grafitu zwartego. W miarę obniżania temperatury, z której zamrażano żeliwo obserwuje się powiększanie tych wydzieleń. Te pionierskie badania wnoszą swój wkład w rozwój takich dyscyplin jak inżynieria materiałowa i metalurgia. Badaniami tymi kieruje profesor Marek Soiński z zespołem doktorantów.

241ODLEWNICTWO METALI NIEŻELAZNYCH

W Katedrze Odlewnictwa realizuje się w szerokim zakresie badania dotyczące

metalurgii i odlewnictwa metali nieżelaznych. W obszarze metalurgii i uszlachet-nienia ciekłych stopów odlewniczych badania koncentrują się na zagadnieniach rafinacji, modyfikacji, a także poszukiwania nowych kompozytów odlewanych. W zakresie technologii odlewania badania obejmują szeroko rozumianą optymalizację różnych metod odlewania gwarantujące uzyskiwanie najwyższą jakość odlewów. Zagadnieniom modyfikacji poświęcone są badania nad obróbką przepływową stopów Al. Technologia ta stanowi właściwie kompleks oddzia-ływań procesu rafinacji i modyfikacja jednocześnie. Proces może przebiegać w sposób ciągły i bezpośrednio przed zalewaniem form. Metodę tę można stosować także przy przetapianiu złomu, wyraźnie poprawiając jakość stopów wtórnych. W ramach tych wszechstronnych badań opracowano optymalne składy chemiczne mieszanek filtrująco-rafinujących oraz parametry przepływu metalu.

Kolejne badania prowadzone w Katedrze to zastosowanie wysokich nacisków w czasie krzepnięcia odlewu, co powoduje istotną zmianę warunków wymiany ciepła metal – forma i przebiegu krystalizacji. W efekcie zwartej i bardziej jedno-rodnej struktury poprawiają się własności mechaniczne i użytkowe odlewów. Pierwsze prace w tym obszarze realizowane w latach 1978÷1990 pod kierow-nictwem doc. dr inż. Barbary Wierzbickiej w ramach pracy badawczej p.t. „Proces krystalizacji stopów metali nieżelaznych przy oddziaływaniu nacisku zewnętrz-nego oraz określenie wpływu ciśnienia na strukturę i właściwości tych stopów”.

W pierwszym etapie tej pracy zbudowano stanowisko badawcze pozwalające na realizację procesu tzw. prasowania w stanie ciekłym, przeprowadzono doświadczenia, a uzyskany materiał badawczy – obejmujący szereg składów stopów aluminium – poddano badaniom strukturalnym oraz ocenie właściwości mechanicznych. Szeroko rozumiane badania strukturalne pozwoliły na wyznaczenie zależności między wielkością nacisku tłokowego wywieranego na krzepnący stop a zmianami: zakresu występowania roztworów stałych, udziału składników strukturalnych oraz morfologii składników eutektyk. Stwierdzono, że przy przedłużonym czasie prasowania badanego materiału występuje efekt zgniotu i związane z tym zjawiskiem pojawienie się charakterystycznej struktury dyslokacyjnej. Podano zależności między wielkością ciśnienia prasowania a parametrami tej struktury. W dalszym ciągu pracy wyznaczono równania regresji opisujące zmiany właściwości mechanicznych jako funkcję parametrów procesu prasowania zarówno dla czystego aluminium, modelowych stopów dwuskładnikowych (Al-Si, Al-Cu) jak również stopów wieloskładnikowych (Al-Si-Cu, Al-Si-Cu-Mg, Al-Si-Mg).

W drugim etapie tej pracy część pracy zrealizowano badania prasowania ciekłych stopów miedzi oraz cynku. Badania, wykonane dla różnych rodzajów i składów stopów, pozwoliły na ilościową ocenę efektu umocnienia uzyskiwanego w wyniku oddziaływania ciśnienia na krzepnący stop. Efekt ten jest silnie zróżnicowany w zależności od składu chemicznego stopu (niewielki dla stopów cynku, znaczny dla siluminów i niektórych stopów miedzi). Stwierdzono, że dla różnych grubości ścianki odlewu prasowanego mogą występować zjawiska

242charakterystyczne dla różnych stadiów przeróbki plastycznej. Uzasadniono także, że obróbka cieplna odlewów krzepnących pod ciśnieniem może wywoływać bardzo różnorodne zmiany struktury, nie zawsze korzystne z punktu widzenia umocnienia. Ewentualność zabiegu cieplnego winna być rozpatrywana odrębnie zarówno dla poszczególnych gatunków stopów jak także w odniesieniu do konkretnych parametrów procesu prasowania odlewu o danym składzie. Zrealizowany temat badawczy precyzuje także wytyczne dla praktyki przemysłowej w zakresie: doboru składu stopów dla technologii prasowania w stanie ciekłym oraz doboru parametrów tegoż procesu technologicznego.

Oddziaływanie różnej szybkości stygnięcia odlewów na krystalizację stopów aluminium i miedzi badano w pracy badawczej p.t. „Kształtowanie mikrostruktury stopów odlewniczych w warunkach krzepnięcia nierówno-wagowego”, której kierownikiem była doc. dr inż. Barbara Wierzbicka. Zróżnicowane warunki odprowadzania ciepła z odlewu uzyskiwano poprzez: zastosowanie materiałów formy o znacznie różniącym się przewodnictwie cieplnym (forma piaskowa, grafitowa, żeliwna, miedziana); oraz wykorzystanie metody tzw. „zamrażania” tzn. szybkiego schładzania próbki z określonej temperatury (np. ze stanu ciekłego, ciekło-stałego lub poniżej temperatury solidus). Materiał badawczy pozwolił na określenie korelacji między wielkościami charakteryzującymi przebieg krzepnięcia (odczytanymi z zarejestrowanej krzywej termicznej) a wyznaczonymi wskaźnikami mikrostruktury. Tym samym uzyskano możliwość modelowania struktury wybranych stopów poprzez dobór warunków kształtujących kinetykę procesu krzepnięcia.

Interesujące wyniki badań uzyskano przy zastosowaniu metody „zamrażania”. Doświadczenia przeprowadzono dla stopów Al-Si, Al-Cu oraz Cu-Zn. Badano stopy o zróżnicowanych zawartościach składnika stopowego uzyskując bogaty materiał eksperymentalny. Stwierdzono, że dla każdego stopu można wyznaczyć graniczną temperaturę „zamrażania”, poniżej której gwałtownie zmienia się zarówno morfologia wydzieleń drugiej fazy jak także wielkość wydzieleń. Rezultaty badań mogą być wykorzystywane do opisu mechanizmu krystalizacji stopów.

W latach 1999÷2002 doc. dr inż. Barbara Wierzbicka realizowała pracę adresowaną przede wszystkim dla potrzeb praktyki przemysłowej a dotyczą Doboru modyfikatorów dla stopów cynku. Wzrastające wymogi przemysłu, co do jakości stosowanych materiałów wymuszają działania zmierzające do uzyskiwania odlewów – w tym także ze stopów cynku – o wyższej niezawodności i dobrej wytrzymałości. W ramach pracy określono wpływ wytypowanych modyfikatorów na jakość odlewów wykonywanych z kilku technicznych stopów cynku. Określono także wpływ obróbki cieplnej na efekt umocnienia. Praca stanowi wstępne rozpoznanie problemu.

W ostatnich latach badania dotyczące oddziaływania ciśnienia na krzepnięcie odlewów są kontynuowane głównie w aspekcie opracowywania nowych kompozytów odlewanych, wytwarzania odlewów o strukturze bezdendrytycznej i polepszania właściwości odlewów w wyniku stosowania nowoczesnych zabiegów cieplnych, a prace te realizuje dr inż. Andrzej Zyska.

243ODLEWNICTWO PRECYZYJNE I ARTYSTYCZNE

Z inspiracji prof. Wacława Sakwy, twórcy Katedry i Wydziału, pewna część

zainteresowań badawczych i programu dydaktycznego lokowana jest w naszej Katedrze w obszarze odlewnictwa artystycznego, ponadto kontynuowana jest tradycyjna więź odlewnictwa ze sztuką poprzez:

• organizowanie tematycznych wystaw i konferencji, • udział pracowników w krajowych i międzynarodowych specjalistycznych

imprezach naukowych, • bliski kontakt i współpracę z odlewniami i pracowniami artystycznymi oraz

znanymi rzeźbiarzami. Widocznym efektem tego rodzaju działalności są prestiżowe realizacje

odlewnicze oraz – pośrednio – wystrój Wydziału: Galeria Sztuki Odlewniczej i Fontanna i Kurant. Do ważnych prac z zakresu odlewnictwa artystycznego, które przyniosły rozgłos nie tylko Katedrze, lecz całej Uczelni, zaliczyć należy rekonstrukcję historycznych brązów stanisławowskich dla Zamku Królewskiego w Warszawie. Prace – relacjonowane w mediach i książce Baranowskiej – wyko-nano w latach 1976÷1977. Do prestiżowych dokonań należy także Jasnogórska Tablica Sześćsetlecia, Tablica Papieska i „Srebrny Klucz” dla Papieża Jana Pawła II – Honorowego Obywatela Częstochowy – odlany w Katedrze w roku 1991.

Zawsze dużym profesjonalnym wyzwaniem jest realizacja wielkogaba-rytowych odlewów artystycznych, które wymagają rozwiązania szeregu skompli-kowanych problemów technicznych. Tego typu prace realizujemy zazwyczaj w odlewniach artystycznych kierowanymi przez naszych wychowanków lub odlewniach współpracujących. Wśród ważniejszych dzieł wykonanych w ten sposób wymienić należy: pomniki, rzeźby, kompozycje rzeźbiarskie, duże tablice i reliefy.

Wśród powyższych do najbardziej trudnych technologicznie zaliczyć należy Pomnik Dukielski, zaprojektowany przez Maksymiliana Biskupskiego i wykonany w odlewni w Praszce pod kierunkiem profesora Piłkowskiego. Tworzą go grupa rzeźbiarska (dwa posągi św. Jana z Dukli i Papieża Jana Pawła II), sześć tablic i monumentalny Krzyż Pojednania: ośmiometrowej wysokości wolnostojąca konstrukcja lana o bardzo trudnym modelunku powierzchni. Ten sam (powtórzony) zespół pomnikowy jest ulokowany w USA. Dzieło to znalazło miejsce wśród najciekawszych technicznych realizacji z zakresu odlewnictwa monumentalnego końca lat dziewięćdziesiątych, prezentowanych na konferencji w Mediolanie.

Do ciekawych wydarzeń 2003 roku należy zaliczyć przekazanie – przez Rektora PCz i Dziekana Wydziału IPMiFS – bratniemu Wydziałowi Katolickiego Uniwersytetu w Leuven rzeźby Amenhotep XXI. Jest to dzieło M. Mielczarka, które stanie wkrótce w hallu naszego Wydziału. Sugeruje ono tezę o nowego typu „faraonach”, jakich kształtują wyższe uczelnie.

Medale są szczególną specjalnością Katedry Odlewnictwa. Wykonano ich bardzo dużo (ponad 200 projektów) w seriach od kilku do kilkuset sztuk. Większość jubileuszowych medali Politechniki Częstochowskiej, wydawanych

244w pięcioletnich cyklach, zrealizowano i/lub zaprojektowano w Katedrze. Tu także wykonano wydziałowe „Oskary” tj. nagrodowe statuetki, cynowe kufle okolicznościowe i pamiątkowe gadżety z brązu na potrzeby Uczelni i Wydziału. Szersze omówienie tych prac znajduje się w artykule.

Dużą rolę kulturotwórczą spełnia Galeria Sztuki Odlewniczej im. Profesora Wacława Sakwy. Ranga zbioru stopniowo rośnie, o czym świadczy włączenie GSO do „śląskiego traktu dziedzictwa kulturowego” za poparciem krajowego i europejskiego Komitetu TICCIH, oraz coraz częstsze odwołania do naszych eksponatów. Dobrym przykładem może być albumowe wydawnictwo Instytutu Odlewnictwa w Krakowie, poświęcone roli odlewnictwa w rozwoju cywilizacji, w którym znaleźć można sporo odwołań do eksponatów naszej Galerii oraz głośna wystawa „Dzwony w pejzażu górniczego Śląska” zorganizowana przez Muzeum w Zabrzu, która korzystała z naszych obiektów historycznych. Należy podkreślić, że kolekcja dzwonów Galerii należy do znaczących w kraju, a tematyka dzwonowa jest przedmiotem zainteresowań badawczych i publikacyjnych naszych pracowników. Należy podkreślić, że Galerię traktujemy nie tylko jako muzeum, lecz przede wszystkim jako continuum tradycji odlewniczej pomagające w bieżącej działalności Katedry. W Galerii odbywają się zajęcia dydaktyczne a do jej zbioru trafiają nie tylko dzieła wybitnych współczesnych rzeźbiarzy, lecz także ciekawe realizacje naszych dyplomantów:

− Marka Czyża (realizacja w brązie miniatury Pantokratora – znanego dzieła współczesnego włoskiego rzeźbiarza Romano Buffani’ego – 1992),

− Macieja Nadolskiego (praca o tematyce konserwatorsko – odlewniczej z 2000 r.), − Doroty Boratyńskiej (studium rzeźbiarsko – odlewnicze Wielkiego Konia wg

Leonarda da Vinci i wtórnika wg Niny Akamu (USA) – 2002), − Elżbiety Fiust ( Lifecasting – 2003).

W Katedrze realizuje się pionierskie w skali światowej badania naukowe w zakresie nowoczesnych mas formierskich dla technologii wytapianego modelu. Badania realizowane w dwóch kierunkach dotyczą, z jednej strony, modyfikacji procesu utwardzania spoiwa krzemionkowego, z drugiej zaś, wprowadzania zbrojącej fazy włóknistej do osnowy tych mas w celu poprawy odporności na pękanie i wytrzymałości form. Uzyskane do tej pory wyniki potwierdzają przyjęte założenia, a formy umacniane ciętymi włóknami glinokrzemianowymi mają średnio dwukrotnie wyższą wytrzymałość i odporność na pękanie w porównaniu z powszechnie stosowanymi ziarnistymi.

Częścią tych badań była realizacja, z udziałem naszych studentów, pełnowymiarowej brązowej kopii popiersia wybitnego Polaka Ignacego Domeyko (1802÷1889) według gipsowego oryginału autorstwa Teresy Brzóskiewicz z Warszawy. Należy podkreślić, że odlew ten – za zgodą i pod nadzorem artystki –został wykonany nową techniką cienkopowłokową, która jest alternatywną propozycją technologiczną dla odlewnictwa artystycznego, opracowaną aktualnie w Katedrze. Pomnik ten wykonany przez dr inż. Macieja Nadolskiego, był weryfikacją doświadczalną jego badań nowej masy formierskiej, których wyniki zostały przedstawione w jego pracy doktorskiej.

245BAZA LABORATORYJNO-BADAWCZA

Katedra Odlewnictwa posiada szereg laboratoriów naukowo-badawczych i dydaktycznych umożliwiających wykonywanie badań w pełnym zakresie w obszarze odlewnictwa metali. W skład zespołów laboratoriów Katedry Odlewnictwa wchodzą:

− laboratorium topienia metali, w tym z zastosowaniem techniki próżniowej, − laboratorium badania materiałów i mas formierskich, − laboratorium odlewnictwa precyzyjnego i artystycznego, − laboratorium badania krystalizacji i krzepnięcia odlewów, − laboratorium obróbki cieplnej odlewów, − laboratorium badania właściwości mechanicznych, − laboratorium badania właściwości trybologicznych materiałów, − laboratorium badań metaloznawczych, − odlewnia doświadczalna, − galeria sztuki odlewniczej. Laboratorium topienia metali wyposażone jest w piec indukcyjny tyglowy

o pojemności 10 kg firmy Leybold Heraus. Piec, o charakterze uniwersalnym, posiada jeden tygiel w układzie próżniowym (komora próżniowa, zestaw pomp i wskaźników) przeznaczony do topienia metali w próżni lub w atmosferze gazów ochronnych z możliwością dozowania różnych substancji do metalu podczas topienia. Drugi tygiel, wolnostojący, połączony z generatorem pieca umożliwia topienie metali w atmosferze otoczenia. Dodatkowo laboratorium posiada zestaw form metalowych do odlewania znormalizowanych próbek metali i maszynę do odlewania odśrodkowego, a także zestaw oprzyrządowania odlewniczego (skrzynki formierskie, narzędzia) umożliwiający wykonanie małych form jednorazowych.

Indukcyjny piec próżniowy firmy Leybold-Heraus

246Laboratorium badania materiałów i mas formierskich dysponuje wszystkimi

urządzeniami i aparatami niezbędnymi do kompleksowego badania właściwości materiałów i mas formierskich. W laboratorium znajdują się więc: mieszarka krążnikowa, ubijaki laboratoryjne, aparat do pomiaru właściwości mechanicznych mas, aparat do pomiaru przepuszczalności, odporności na ścieranie, płynności, ścieralności, twardości powierzchniowej, temperatury spiekania, zawartości wilgoci, zawartości lepiszcza, ziarnistości, itp. zestawy sit i wiele innych. W laboratorium możliwy jest pomiar właściwości ciekłych mas formierskich, mas skorupowych i mas wykonanych pod wysokimi naciskami. Laboratorium posiada urządzenie do wykonywania próbek i rdzeni z piasków powlekanych żywicą „LUT”, aparat do oznaczania temperatury mięknienia piasków powlekanych żywicą (LTM), aparat do oznaczania grubości skorupy (LGS) aparat do oznaczania właściwości technologicznych żywic (LWZ).

W laboratorium odlewnictwa precyzyjnego i artystycznego realizuje się pełny cykl wykonania odlewu metodą wytapianego modelu, a także wykonuje się formy skorupowe z piasku otaczanego spoiwem żywicznym. Laboratorium dysponuje urządzeniami do wykonywania woskowych zestawów modelowych i wielo-warstwowej formy ceramicznej metodą zanurzeniową, a także nowatorskim rozwiązaniem wykonywania form metodą natryskową. Na wyposażeniu laboratorium znajduje się urządzenie do próżniowego odlewania firmy Mario di Maio.

Zalewanie form wykonanych w technologii wytapianego modelu

Laboratorium badania krystalizacji i krzepnięcia odlewów ma nowoczesne

stanowiska do pomiaru i rejestracji temperatury metali podczas zalewania i krzepnięcia w formie odlewniczej. Automatyczny analizator CRYSTALDIMAT pozwala rejestrować temperaturę i jej pochodną krzepnącego i stygnącego metalu

247z zadaną, kontrolowaną szybkością stygnięcia. Możliwe jest więc obliczanie kinetyki krzepnięcia odlewów w dowolnych warunkach stygnięcia metalu w formie. Wielokanałowy rejestrator temperatury z ultraszybką kartą pomiarową pozwala mierzyć pole temperatury w metalu podczas płynięcia w kanale i w odlewie. Dylatometr automatyczny DA2 do pomiaru rozszerzalności cieplnej metali, dzięki komputerowej karcie pomiarowej PCL 818 pozwala mierzyć skurcz metali w szerokim zakresie temperatury, a tym samym doświadczalnie poszukiwać temperatur przemian fazowych. Ponadto laboratorium jest wyposa-żone w program „Nowa Flow and Solid” do symulacji płynięcia metalu w kana-łach układu wlewowego i we wnęce formy oraz symulacji krzepnięcia i stygnięcia odlewów, pakiet programów „Thermo Calc” do obliczeń termodynamicznych z bazą danych dla wieloskładnikowych stopów metali. Laboratorium obróbki cieplnej odlewów dysponuje zestawem pieców umożliwiającym wykonanie dowolnego zabiegu obróbki cieplnej odlewów wykonanych z różnych stopów odlewniczych.

Laboratorium badania właściwości trybologicznych materiałów wyposażone jest w trybometr T-05, urządzenie umożliwiające pomiary tarcia różnych materiałów przy zmiennych parametrach jak: prędkość poślizgu, nacisk jednostkowy, temperatura, geometria styku pary trącej, tarcie suche i z użyciem smarowania. Możliwe jest wyznaczenie pełnej charakterystyki tarcia dzięki komputerowej rejestracji zużycia i siły tarcia. Ocena mikroskopowa powierzchni tarcia może być wykonana w laboratorium metaloznawczym, gdzie przede wszystkim wykonuje się jakościowe ilościowe pomiary struktury odlewów.

Laboratorium badania właściwości mechanicznych posiada skomputery-zowaną maszynę wytrzymałościową firmy Zwick, twardościomierze i młoty udarnościowe. Zrywarka umożliwia kompleksowe pomiary właściwości mechanicznych odlewów wykonanych w różnych technologiach i z różnych stopów.

Maszyna wytrzymałościowa firmy Zwick

248Odlewnia doświadczalna wyposażona jest w szereg urządzeń technicznych

umożliwiających wykonywanie produkcji odlewów o stosunkowo szerokim asortymencie z różnych stopów metali. Produkcję odlewów umożliwiają indukcyjne piece tyglowe, dwa o pojemności 50 kg i jeden o pojemności 200 kg, mieszarka krążnikowa, formierki FKT, szeroki asortyment skrzynek formierskich i stanowiska formowania ręcznego. W odlewni znajduje się prasa hydrauliczna z oprzyrządowaniem, która pozwala na wykonywanie odlewów metodą prasowania w stanie ciekło-stałym.

Piece indukcyjne w odlewni doświadczalnej

WSPÓŁPRACA Z PRZEMYSŁEM I OŚRODKAMI NAUKOWO-

BADAWCZYMI W KRAJU I ZAGRANICĄ

Katedra Odlewnictwa Politechniki Częstochowskiej przez cały czas swojej działalności naukowo-badawczej, dydaktycznej i organizacyjnej aktywnie współ-pracuje z przemysłem i ośrodkami naukowo-badawczymi w kraju i zagranicą. Głównym obszarem współpracy jest udział Katedry w realizacji różnych prac badawczych. W latach 1975÷1990 pracownicy Katedry realizowali kilkanaście tematów badawczych w ramach Międzyresortowego Problemu MR-20 i Central-nego Programu Badań Podstawowych CPBP 20.01. Nawiązana została wówczas ścisła współpraca z Odlewnią Ciśnieniową Zakładów Motoryzacyjnych w Praszce, Odlewnią „Wulkan” w Częstochowie, Odlewnią ZEM Blachownia i innymi, a z racji koordynacji naukowej zacieśniona została współpraca z Instytutem Odlewnictwa Politechniki Śląskiej w Gliwicach.

W latach 1990÷2010 w Katedrze Odlewnictwa wykonano 20 różnych projektów badawczych zleconych przez Komitet Badań Naukowych, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego i NOT, z których około połowa mając charakter projektów celowych, zrealizowana została w ścisłej współpracy z wieloma

249odlewniami w Polsce. Poniżej przedstawiono wykaz wykonanych projektów i współpracujące odlewnie, w których wyniki tych prac zostały wdrożone.

− Projekt badawczy KBN „Otrzymywanie kompozytów na osnowie stopu Al z cząstkami i krótkimi włóknami niemetalowymi metodą odlewania ciśnieniowego” (1994÷1996) kierownik – dr inż. Zbigniew Konopka, Odlewnia Export-Import Wiesław Kulej w Kłobucku.

− Projekt celowy KBN „Uruchomienie produkcji ciśnieniowych odlewów kompozytowych kształtek czyszczących (chipsów) oraz elementów wykła-dziny urządzeń czyszczących” (1998÷2000) kierownik – prof. dr hab. inż. Janusz Braszczyński, Odlewnia Export-Import Wiesław Kulej w Kłobucku.

− Projekt celowy KBN „Uruchomienie produkcji nowego asortymentu kształtek wodociągowych z żeliwa sferoidalnego o wysokich parametrach jakości i dokładności” (1996÷1998), kierownik – prof. dr hab. inż. Janusz Braszczyński, Odlewnia Żeliwa Radomsko.

− Projekt celowy KBN „Modernizacja odlewni (ZEM-Blachownia) pod kątem uruchomienia produkcji odlewów z żeliwa szarego o wysokich parametrach jakości i dokładności” (1997÷2000) kierownik – prof. dr hab. inż. Janusz Braszczyński , ZEM-Blachownia.

− Projekt badawczy KBN „Odlewane pod ciśnieniem stopy AlSi zbrojone krótkimi włóknami niemetalicznymi – czynniki strukturalne a właściwości mechaniczne” (2001÷2003) kierownik – dr hab. inż. Zbigniew Konopka, Odlewnia Export-Import Wiesław Kulej w Kłobucku.

− Projekt celowy „Opracowanie nowoczesnych technologii warunkujących otrzymywanie wysokojakościowych odlewów armatury przemysłowej z żeliwa szarego i sferoidalnego w Odlewni Żeliwa ZETKAMA” (2001÷2004) kierownik – dr inż. Szczepan Tomczyński Odlewnia Żeliwa ZETKAMA w Kłodzku.

− Projekt celowy „Opracowanie i wdrożenie technologii wytwarzania nowych asortymentów odlewów, w tym odlewów armatury z powłokami ochronnymi o podwyższonej odporności na działanie czynników agresywnych dla przemysłu chemicznego”(2003÷2005) kierownik dr inż. Marian Mitko, Odlewnia Żeliwa ZETKAMA w Kłodzku.

− Projekt celowy NOT „Poprawa jakości i uruchomienie nowych asortymentów odlewów żeliwnych w technologii DISA” (2004÷2005) kierownik – dr inż. Szczepan Tomczyński, Odlewnia Żeliwa Terlecki Gruszewnia.

− Projekt celowy NOT „Uruchomienie produkcji odlewów ciśnieniowych ze stopów metali nieżelaznych w Zakładzie Odlewniczym „Jerzy Bąk” (2004÷2005), kierownik – dr inż. Marian Mitko.

− Projekt zamawiany Ministerstwo Edukacji i Nauki „Opracowanie technologii odlewania grawitacyjnego, ciśnieniowego wyrobów z kompozytów Al-cząsteczki. Wykonanie próbnych partii odlewów technicznie użytecznych”,

250(2005÷2008). kierownik – dr hab. inż. Zbigniew Konopka, Instytut Odlewnictwa w Krakowie.

W Katedrze Odlewnictwa zrealizowano wiele prac badawczych na rzecz przemysłu zleconych przez odlewnie polskie. Wymienić tutaj należy Odlewnię Żeliwa w Gostyniu, Odlewnię Żeliwa w Rawiczu, Odlewnie „Wulkan” w Częstochowie, Odlewnię „Pioma” w Piotrkowie Trybunalskim i inne.

Katedra Odlewnictwa współpracuje ze wszystkimi ośrodkami naukowymi w kraju zajmującymi się odlewnictwem i w pewnym zakresie inżynierią materiałową, a szczególnie z Wydziałem Odlewnictwa AGH, Politechniką Śląską, Politechniką Poznańską, Politechnika Rzeszowską, Politechniką Łódzką, Instytutem Odlewnictwa w Krakowie, Politechniką Wrocławską i Politechniką Warszawską. Awanse naukowe po roku 2005


Małgorzata Łągiewka (Cisowska) Temat: Odlewane grawitacyjnie kompozyty na osnowie stopu AlMg10 z cząstkami

węglika krzemu i grafitu Streszczenie: Celem pracy była analiza procesu płynięcia suspensji kompozytowej w kanale formy odlewniczej i przedstawienie mechanizmu kształtowania struktury odlewu kompozytowego w odniesieniu do rozmieszczenia cząstek fazy zbrojącej w objętości osnowy. Na podstawie teoretycznego opisu właściwości reologicznych układów dyspersyjnych i badań płynięcia suspensji kompozytowej sformułowano następującą tezę pracy: Ze wzrostem udziału cząstek SiC i Cgr w ciekłym stopie AlMg10 następuje spowolnienie przepływu suspensji w kanale formy sprzyjające zjawisku wypływania lub opadania cząstek, co wywołuje wzrost niejednorodności ich rozmieszczenia w objętości odlewu. Potwierdzenie słuszności tej tezy oparto na wynikach następujących badań doświadczalnych i analiz teoretycznych: – wytworzenie metodą mieszania mechanicznego suspensji kompozytowych na osnowie stopu AlMg10 ze zmiennymi udziałami objętościowymi cząstek SiC i Cgr; – pomiary lejności kompozytów z jednoczesną rejestracją temperatury w czasie płynięcia; – wyznaczenie pola prędkości i temperatury podczas płynięcia badanych kompozytów; – obserwacje struktury i ocena rozmieszczenia cząstek w obję-tości odlewu kompozytowego-matematyczny opis płynięcia cząstki w ciekłym stopie; – opis mechanizmu kształtowania struktury odlewu kompozytowego podczas płynięcia i krzepnięcia. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono przede wszystkim, że obecność cząstek grafitu i/lub węglika krzemu powoduje spowolnienie przepływu suspensji kompozytowej podczas wypełniania wnęki formy, co sprzyja wypływaniu cząstek grafitu i opadaniu cząstek węglika krzemu w wyniku różnicy ich gęstości w stosunku do stopu osnowy wywołujące wzrost niejednorodności ich rozmieszczenia w odlewie.

251Promotor: dr hab. inż. Zbigniew Konopka, prof. PCz

Recenzenci: prof. dr hab. inż. Józef Śleziona dr hab. inż. Marek S. Soiński, prof. PCz

Termin obrony: 27.09.2005 r. Maciej Wilk Temat: Wpływ wybranych modyfikatorów grafityzujących na przebieg krzepnięcia oraz

własności mechaniczne żeliwa sferoidalnego Streszczenie: Celem pracy była analiza procesu krzepnięcia żeliwa sferoidyzowanego zaprawą magnezową, a następnie modyfikowanego zaprawami zawierającymi, obok żelaza i krzemu, aluminium i wapń, stront, bar względnie cyrkon, że szczególnym uwzględnieniem różnic w oddziaływaniu tych modyfikatorów na morfologię wydzieleń grafitu oraz właściwości wytrzymałościowe otrzymanego żeliwa. W pierwszej części pracy omówiono oddziaływanie różnych zapraw modyfikujących na przebieg krzepnięcia oraz niektóre właściwości żeliwa sferoidalnego. W części drugiej przedstawiono metodykę badań, wyniki prac eksperymentalnych oraz ich analizę. Wyniki przeprowadzonych eksperymentów pozwoliły na potwierdzenie postawionej tezy, mówiącej że użycie podczas produkcji żeliwa sferoidalnego do modyfikacji grafityzującej zaprawy z dodatkiem strontu zmniejsza najsilniej stopień przechłodzenia przemiany eutektycznej żeliwa ( w porównaniu do modyfikatorów zawierających aluminium i wapń, bar lub cyrkon), zwiększając jednocześnie najbardziej liczbę wydzieleń grafitu. Wykazano również, że w miarę wzrostu stopnia przechłodzenia przemiany eutektycznej żeliwa sferoidyzowanego zaprawą magnezową, a następnie modyfikowanego grafityzująco, przy zachowaniu stałych warunków odprowadzania ciepła z krzepnącego odlewu, zmniejsza się ilość wydzieleń grafitu w żeliwie. W części eksperymentalnej dokonano także analizy morfologii wydzieleń grafitu za pomocą "map grafitu". Posłużenie się tutaj tą stosunkowo nową metodą badawczą umożliwiło precyzyjniejszą ocenę oddziaływania poszczególnych zapraw modyfikujących na przebieg krystalizacji wydzieleń grafitu w badanym żeliwie.

Promotor: dr hab. inż. Marek S. Soiński, prof. PCz

Recenzenci: prof. dr hab. inż. Józef Suchy, dr hab. inż. Zbigniew Konopka, prof. PCz

Termin obrony: 11.07.2007 r. Maciej Nadolski Temat: Zbrojone włóknami cienkościenne formy ceramiczne do odlewania metali Streszczenie:

252Przedmiotem badań było opracowanie nowej masy formierskiej wzmacnianej włóknem ceramicznym oraz opracowanie technologii nanoszenia masy na zestawy modelowe. Wyniki badań mechanicznych i technologicznych nowoopracowanej masy formierskiej uzupełnione o badania dylatometryczne i mikrostrukturalne pozwoliły na potwierdzenie postawionej tezy, mówiącej że dodatek ciętych włókien glinokrzemianowych do ziarnistej osnowy masy formierskiej na spoiwie zolu krzemionkowego poprawi właściwości mechaniczne i technologiczne formy odlewniczej wytworzonej z tej masy. Wykazano wzmacniający wpływ włókien ceramicznych na własności mechaniczne masy formierskiej przy jednoczesnym podwyższeniu wartości technologicznych takich jak przepuszczalność materiału formy.

Promotor: dr hab. inż. Zbigniew Konopka, prof. PCz

Recenzenci: prof. dr hab. inż. Józef Dańko dr hab. inż. Marek S. Soiński, prof. PCz




Dr hab. inż. Zbigniew Konopka urodził się w 5 lutego 1952 roku w Częstochowie. W roku 1971 rozpoczął studia na Wydziale Metalurgicznym PCz, które ukończył w trybie studiów indywidualnych uzyskując dyplom magistra inżyniera w 1975 roku. W tym samym roku podjął pracę w Zakładzie Odlewnictwa Instytutu Technologii Metali, a później w Katedrze Odlewnictwa. W 1980 roku doktoryzował się na Wydziale Metalurgicznym PCz. W roku 1999 uzyskał stopień naukowy doktora habili-towanego na Wydziale Metalurgii i Inżynierii Materiałowej PCz, a w roku 2001 zostaje mianowany na stanowisko profesora nadzwyczajnego PCz. W tym samym roku

obejmuje funkcję kierownika Katedry Odlewnictwa i kierownika Zakładu Stopów i technologii Odlewniczych. Profesor Konopka jest specjalistą z zakresu krystalizacji metali i krzepnięcia odlewów oraz kompozytów odlewanych. Jego dorobek naukowy obejmuje jedną monografię, 155 publikacji w czasopismach zagranicznych i krajowych, 2 skrypty i 2 patenty. Wygłosił kilkadziesiąt referatów na wielu renomowanych konferencjach zagranicznych (Cambridge, Paryż, Genua, Wenecja, Monachium, Leuwen, Lozanna) i wielu krajowych. Jest autorem i współautorem technologii grawitacyjnego odlewania kompozytów i pierwszej w Polsce technologii ciśnieniowego odlewania kompozytów metalowych z cząstkami i krótkimi włóknami. Był wykonawcą i kierownikiem kilkudziesięciu prac badawczych. W jego dorobku istnieje kilkadziesiąt naukowych opracowań i ekspertyz nie publikowanych. Jest recenzentem prac doktorskich i wniosków na projekty badawcze, a także biegłym sądowym. Jest promotorem 2 obronionych prac doktorskich i opiekunem kolejnych 7 prac realizowanych w Katedrze. Profesor Konopka jest wiceprzewodniczącym Komisji Odlewnictwa PAN w Katowicach i członkiem Komitetu Metalurgii PAN w Krakowie, a także Stowarzyszenia Technicznego Odlewników Polskich i Polskiego Towarzystwa Materiałów Kompozytowych.

Dr hab. inż. Marek Sławomir Soiński (ur. 1946r.) ukończył Wydział Metalurgiczny PCz (1969), a następnie rozpoczął pracę w Katedrze Odlewnictwa P.Cz. W 1971 r. ukończył Podyplomowe Studium Dziennikarskie Uniwer-sytetu Śląskiego w Katowicach. Po obronie pracy doktorskiej w 1976 roku został adiunktem. Habilitował się na Wydziale Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej Politechniki. Częstochowskiej w roku 2002, a rok później został mianowany profesorem nadzwyczaj-nym w macierzystej Uczelni. Profesor Marek S. Soiński specjalizuje się w badaniach procesu krzepnięcia odlew-niczych stopów żelaza i krystalizacji grafitu w żeliwie. Jego

254dorobek naukowy obejmuje jedną monografię, ponad 100 artykułów w uznanych czasopismach naukowych. i jeden patent. Profesor M.S. Soiński jest m.in. współautorem dwóch referatów reprezentujących Polskę na Światowych Kongresach Odlewniczych (Lizbona 1984 r.; Paryż 2000 r.). Ponadto jest autorem lub współautorem trzech skryptów, 8 publikacji o charakterze ogólnym, ponad 40 opracowań niepublikowanych. Jest promotorem 1 obronionej pracy doktorskiej i opiekunem kolejnych 5 prac realizowanych w Katedrze. Odbył staże naukowe w renomowanych uczelniach niemieckich – Politechnice RWTH w Aachen i Uniwersytecie w Tybindze. Od 1 stycznia 1997 r. jest zastępcą kierownika Katedry Odlewnictwa PCz. Profesor Soiński jest członkiem Komisji Odlewnictwa PAN w Katowicach i członkiem Komitetu Metalurgii PAN w Krakowie, a także Stowarzyszenia Technicznego Odlewników Polskich Pozostali pracownicy:

Dr inż. Małgorzata Łągiewka urodziła się 09.12.1973 r. w Rybniku. W 1997 roku obroniła pracę inżynierską na WIPMiFS PCz i w tym samym roku rozpoczęła studia doktoranckie na tymże wydziale. W 1998 roku obroniła pracę magisterską. W 2005 roku uzyskała stopień doktora nauk technicznych z dyscypliny metalurgia w specjalności odlewnictwo. Od 01.10.2008 r. jest zatrudniona na stanowisku adiunkta na Wydziale Inżynierii Procesowej Materiałowej i Fizyki Stosowanej. Jest autorką i współ-autorką 90 publikacji naukowych krajowych i zagra-nicznych. W swojej działalności naukowej skupia się na badaniu zjawisk fizykochemicznych zachodzących pod-

czas płynięcia i krzepnięcia stopów odlewniczych w czasie wypełniania wnęki formy. Za osiągnięcia naukowe została wielokrotnie wyróżniona nagrodą Rektora PCz.

Dr inż. Maciej Nadolski urodził się 28 grudnia 1969 roku w Blachowni k/Częstochowy. Studia wyższe ukończył w 2000 roku na Wydziale Metalurgii i Inżynierii Materia-łowej uzyskując tytuł magistra inżyniera w specjalności odlewnictwo. W tym samym roku podjął pracę w Katedrze Odlewnictwa PCz, gdzie po obronie pracy doktorskiej w 2008 roku został adiunktem. Specjalizuje się w tematyce odlewnictwa precyzyjnego i artystycznego, szczególnie badaniem mas formierskich dla metody wytapianych modeli. Jest autorem i współautorem 46 publikacji w czasopismach krajowych i zagranicznych oraz materiałach konferencyjnych. Członek Komisji Odlewnic-twa PAN oddział Katowice i STOP. Opiekun Koła

Naukowego Odlewników. Za osiągnięcia naukowe został wyróżniony nagrodą Rektora Politechniki Częstochowskiej.

255Dr inż. Szczepan Tomczyński (ur. 1952) w 1976 r. ukończył studia na Wydziale Metalurgicznym PCz na specjalności odlewnictwo. Od 1.10.1976 r. rozpoczął pracę w Katedrze Odlewnictwa. Doktoryzował się w roku 1987. Specjalizuje się w zagadnieniach kompozytów odlewa-nych, mas formierskimi oraz badaniach trybologicznymi materiałów. Jest autorem około 100 publikacji w czaso-pismach krajowych i zagranicznych, uczestniczył w kilku-dziesięciu konferencjach krajowych i zagranicznych. Był wykonawcą kilkunastu projektów badawczych W latach 1995÷2005 pełnił funkcję Kierownika Zakładu Technologii Odlewniczych, był przez wiele lat opiekunem Koła Naukowego Odlewników. Jest autoryzowanym instruk-

torem AUTODESK. Od 1993 roku pełni funkcję Sekretarza Generalnego Polskiego Towarzystwa Materiałów Kompozytowych. Wielokrotnie wyróżniany nagrodami Rektora i Ministra za działalność naukową oraz organizacyjną.

Dr inż. Andrzej Zyska urodził się 12.12.1971 r. w Częs-tochowie. W roku 1990 rozpoczął studia na Wydziale Metalurgii i Inżynierii Materiałowej. W roku 1995 otrzymał tytuł magistra inżyniera na kierunku inżynieria materia-łowa i został asystentem w Katedrze Odlewnictwa. Tytuł doktora nauk technicznych z dyscypliny metalurgia uzys-kał w styczniu 2001. Od roku 2001 jest zatrudniony na stanowisku adiunkta w Katedrze Odlewnictwa i pracuje na tym stanowisku do dnia dzisiejszego. Jest autorem i współautorem 110 publikacji krajowych i zagranicznych dotyczących badania właściwości i wytwarzania nowo-czesnych materiałów kompozytowych na bazie metali nieżelaznych. Za osiągnięcia naukowe wielokrotnie

wyróżniony nagrodami Rektora Politechniki Częstochowskiej. Byli pracownicy samodzielni:

Prof. zw. dr inż. Wacław Sakwa, członek rzeczywisty PAN, dr h. c. PCz i PŚ Prof. dr inż. Wacław Sakwa ur.1918 roku organizator Katedry Odlewnictwa i pierwszy Dziekan Wydziału Metalurgicznego. W latach 1959÷1965 Rektor PCz. Wybitny autorytet w dziedzinie nie tylko odlewnictwa, ale i metalurgii. Doktor nauk technicznych (1963), docent (1955), prof. nadzwyczajny (1963), profesor zwyczajny (1968), członek korespondent PAN (1978), członek rzecz. PAN (1989). Dorobek naukowy i aplikacyjny profesora to: 300

publikacji (w tym 37 zagranicznych), 18 skryptów i książek o charakterze monograficznym, 98 patentów, 30 wdrożeń. Profesor Wacław Sakwa wypromował 20 doktorów i sprawował opiekę nad 5 habilitantami, jest autorem licznych

256recenzji rozpraw doktorskich, habilitacyjnych i wniosków do tytułu profesora. Przewodniczący lub członek rad programowych: Archiwum Hutnictwa, Archiwum Inżynierii Materiałów, Archiwum Budowy Maszyn, Przeglądu Odlewnictwa; twórca i redaktor naczelny „Krzepnięcia Metali i Stopów PAN” Koordynator I stopnia problemu MR20 (1975÷1980), koordynator I stopnia problemu CPBP 02.09 (1986÷1990), Prezydent Międzynarodowego Stowarzyszenia Odlewników CIATF (Zurich 1974), członek Rady Byłych Prezydentów CIATF (od 1975), Sekretarz Naukowy O/PAN-Katowice (1975÷1991), członek Prezydium Komitetu Metalurgii PAN (kilka kadencji), członek Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej (1972÷1981), założyciel i przewodniczący Komisji Odlewnictwa PAN, Prezes Zarządu Głównego STOP (1969÷1971);

Prof. dr inż. Tadeusz Wachelko (1916÷1999), ukończył Wydział Metalurgiczny AGH (1948). W 1953 roku rozpoczął pracę na Wydziale Metalurgicznym PCz na stanowisku adiunkta. W okresie 1958÷1964 był ponadto wykładowcą w Katedrze Odlewnictwa PŚ. Doktoryzował się na Wydziale Mechanicznym PŚ (1962). W roku 1967 powołany na stanowisko docenta; profesor tytularny od roku 1977. Prof. Wachelko był Kierownikiem Zakładu Technologii Formy i Rdzenia w Katedrze Odlewnictwa PCz. (1964÷1967); w latach 1967÷1972 kierownik tejże Katedry. W okresie 1964÷1977 pełnomocnik Ministra

Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ds. zatrudnienia absolwentów PCz. Kierownik Wieczorowego Studium Zawodowego Górnictwa Rud P.Cz. (1962÷1964), wielo-letni prodziekan Wydziału Metalurgicznego PCz. Konsultant naukowy w Hucie im. Buczka w Sosnowcu. Był wybitnym specjalistą w zakresie materiałów formierskich oraz odlewnictwa staliwa i żeliwa stopowego. W jego dorobku znajduje się pięć monografii, sześć skryptów i ponad 80 artykułów naukowych. Opracował szereg recenzji dla Wydawnictwa „Śląsk” i WNT, a także opinii prac doktorskich i habilitacyjnych.

Prof. dr hab. inż. Janusz Braszczyński dr h.c. PCz, Rektor PCz. 1981÷1982 i 1990÷1996 Prof. dr hab. inż. Janusz Braszczyński urodził się w 1931 roku. W roku 1957 uzyskał dyplom magistra inżyniera na Wydziale Metalurgicznym PCz. Doktoryzował się na Wydziale Mechaniczno-Technologicznym PŚ w 1965 roku. Habilitował się w PŚ (1970), profesor tytularny od roku 1978. Pracuje w Katedrze Odlewnictwa od 1953 r. Dziekan Wydziału Metalurgicznego (1973÷1981); rektor PCz w latach 1981÷1982 i 1990÷1996. Kierownik Katedry

Odlewnictwa w latach 1972÷1973 i 1983÷2001. Jest specjalistą z zakresu krystalizacji odlewów i kompozytów odlewanych. Dorobek naukowy obejmuje trzy książki, pięć skryptów i ponad 140 publikacji, 6 patentów i 3 filmy naukowo-dydaktyczne. Kierował 20 projektami badawczymi. Promotor 5 doktoratów.

257Recenzował 21 rozpraw doktorskich i 13 habilitacyjnych, opiniował 10 wniosków do tytułu profesora. Jest członkiem Komitetu Metalurgii PAN i Komitetu Nauki o Materiałach PAN, Komisji Odlewnictwa Oddziału PAN w Katowicach.. Przewodniczący Polskiego Towarzystwa Materiałów Kompozytowych, członek zagranicznych towarzystw naukowych: Society France de Metalurgie et des Materiaux, European Materials Research Society (E–MRS), European Association for Composite Materials (EACM). Członek honorowy STOP i PTMK.

Prof. dr inż. Zbigniew Piłkowski (ur. 1933), ukończył wyższe studia na Wydziale Metalurgicznym Politechniki Częstochowskiej w 1957 roku, doktorat (1965) na Wydziale Mechaniczno-Technologicznym Politechniki Śląskiej. Pra-cuje na Politechnice Częstochowskiej od 1953 roku. Pełnił funkcje dyrektora Instytutu Technologii Metali (1970÷1973), kierownika Katedry Odlewnictwa (1973÷1980). Profesor tytularny od 1989 roku. Zainteresowania naukowe profesora obejmują zagadnienia związane z: wytwa-rzaniem powłok ochronnych, odlewaniem ciśnieniowym

i przepływową obróbką filtracyjno-modyfikacyjną. Dorobek naukowy profesora to dwa opracowania monograficzne, kilkadziesiąt publikacji krajowych i zagra-nicznych oraz kilka patentów. Wśród zainteresowań badawczych prof. Piłkowskiego miejsce szczególne zajmuje odlewnictwo artystyczne. Jego zainteresowania odlewnictwem artystycznym, rzeźbą i medalierstwem datują się od roku 1969, i pogłębiają w latach 1976÷1977, kiedy to kieruje pracami tyczącymi rekonstrukcji historycznych brązów dla Zamku Królewskiego w Warszawie. Własny dorobek artystyczny obejmuje kilkanaście dużych reliefów, ponad 50 medali, kilkadziesiąt projektów i realizacji w brązie różnych form plastycznych. Prace prof. Piłkowskiego znajdują się m.in. w Muzeum Sztuki Medalierskiej we Wrocławiu, Muzeum 600-lecia klasztoru Jasnogórskiego, w salach Zamku Królewskiego w Warszawie, w Muzeum Watykańskim. W uznaniu całości dorobku artystycznego otrzymał specjalny certyfikat Ministra Kultury i Sztuki w zakresie odlewnictwa artystycznego (1985).

Doc. dr inż. Barbara Wierzbicka (ur. 1937), ukończyła Wydział Metalurgiczny Politechniki Częstochowskiej w 1960 roku. Doktoryzowała się na Wydziale Metalur-gicznym PCz (1969), od 1972 roku zostaje powołana na stanowisko docenta. Jest specjalistą z zakresu odlewnictwa metali nieżelaznych oraz materiałów formierskich. Przedmiotem jej naukowych zainteresowań jest proces krzepnięcia i krystalizacji odlewniczych stopów metali nieżelaznych. Autorka lub współautorka kilkudziesięciu publikacji. Docent Wierzbicka pełniła funkcje zastępcy

dyrektora Instytutu Technologii Metali (1975÷1978), kierownika Zakładu Odlewnictwa w ITM (1980÷1983) oraz prodziekana d/s nauczania Wydziału Metalurgicznego PCz (1983÷1986). Szczególnie silnie zaangażowana w prace

258związane z ulepszaniem procesu dydaktycznego oraz aktywnie uczestnicząca w procesie wychowawczym młodzieży (opiekun grup studenckich, studenckich kół naukowych, praktyk studenckich).

Doc. dr inż. Tadeusz Warchala (ur. 1932 ), ukończył studia inżynierskie na Wydziale Metalurgicznym Politechniki Częstochowskiej (1955), następnie pracował w ówczesnej Odlewni i Emalierni „Blachownia” zajmując stanowisko głównego technologa i głównego inżyniera. Od 1964 roku pracował w Katedrze Odlewnictwa Politechniki Często-chowskiej. Doktoryzował się na Wydziale Mechaniczno-Technologicznym Politechniki Śląskiej (1968), w 1971 roku został powołany na stanowisko docenta. Docent Warchala jest specjalistą w zakresie metalurgii i odlewnictwa żeliwa,

ze szczególnym uwzględnieniem obróbki pozapiecowej, a także technologii form jednorazowych. Współautor „Poradnika Inżyniera. Odlewnictwo”, autor pięciu skryptów. Jego dorobek naukowy obejmuje ponad 90 artykułów. W latach 1975÷1981 docent T. Warchala pełnił funkcję prorektora d/s nauczania Politechniki Częstochowskiej, a w latach 1987-1990 był prodziekanem d/s nauczania Wydziału Metalurgicznego PCz. Od roku 1994 do 1996 był prodziekanem ds. studiów zaocznych i wieczorowych tegoż Wydziału.

WYKAZ BYŁYCH PRACOWNIKÓW KATEDRY Byli pracownicy Katedry wnieśli istotny wkład do jej rozwoju. Należy tutaj

wymienić następujące osoby – w nawiasach podano okres pracy w Katedrze Odlewnictwa: − w grupie nauczycieli akademickich:

prof. dr inż. Wacław Sakwa (1950÷1965) inż. Ewald Olszewski (1950÷1954) prof. dr inż. Tadeusz Wachelko (1951÷1992) inż. Tadeusz Górniak (1951÷1953) doc. dr inż. Stefan Pieprznik (1951÷1974) mgr inż. Stanisław Koziarski (1952÷1955) z-ca prof. mgr inż. Janusz Szreniawski (1952÷1954) prof. dr hab. inż. Janusz Braszczyński (1953÷2001) mgr inż. Bogusław Fischer (1953÷1955) prof. dr inż. Z. Piłkowski (1953÷2004) dr inż. Kazimierz Hess (1954÷1964) inż. Janusz Walarowski (1954÷1957) doc. dr inż. Janina Marcinkowska (1955÷1967) prof. mgr inż. Stefan Balicki (1956÷1968) doc. dr inż. Barbara Wierzbicka (1960÷2003) dr inż. Barbara Mika (1962÷1983)

259doc. dr inż. Tadeusz Warchala (1964÷1998) dr inż. Andrzej Uroda (1972÷1993) mgr inż. Jan Chłąd (1972÷1980) mgr inż. Paweł Krzyżanowski (1973÷1979) dr inż. Jerzy Dylong (1973÷1990) dr inż. Marian Mitko (1973÷2007) dr inż. Adam Nowak (1974÷1983) mgr inż. Andrzej Polakowski (1975÷1977) mgr inż. Jacek Swadowski (1994÷2002) mgr inż. Piotr Mierzwa (2008÷2009)

− w grupie pracowników technicznych:

instruktor Henryk Bednarczyk (1951÷1955) mistrz Feliks Mrówka (1952÷1971) instruktor Wacław Faliński (1953÷1957) instruktor Jan Haładus (1954÷1987) sekretarka Anna Młynarczyk (1955÷1958) mistrz Roman Ociepa (1956÷1984) inż. Irena Noszczyk (1957÷1992) sekretarka Jadwiga Klicka (1957÷1971) technik Władysław Kmiecik (1958÷1997) technik Michał Mazanek (1960÷1966) kreślarz Stanisław Rał (1960÷1966) inż. Hanna Pilewska-Osuchowska (1960÷1978) technik Antoni Poznowicz (1965÷1975) inż. Waldemar Baranowski (1967÷1982) mgr Barbara Mariańska-Zyzik (1971÷1974) mgr inż. Stanisław Szumera (1974÷1975) inż. Jadwiga Zejler (1974÷1983) † 23.07.2007 technik Zofia Szczepaniak (1974÷1981) mgr inż. Wiesław Kulej (1975÷1984) technik Edward Rorat (1975÷1979) mgr inż. Jacek Tomczyk (1975÷2002) technik Ewa Grabowska (1977÷1978) tokarz Janusz Haładus (1979÷1983) technik Dorota Chłąd (1979÷1981; 1991) mgr Zofia Sobczyk (1980÷1981) mgr Anna Soińska (1980÷1991) sam. planista Urszula Nowakowska-Perończyk (1983÷1990) sekretarka Maria Dykman (1985÷1994) mgr inż. Ireneusz Wierzbicki (1985÷1990) tokarz Waldemar Ciszewski (1985÷1986) mgr inż. Marian Wołczyński (1985÷1988) tokarz Jacek Wawrzak (1986÷1987) mgr inż. Sławomir Konstanciak (1987÷1997)

260tokarz Lech Lisiecki (1987÷1989) mgr inż. Halina Jabłońska (1987÷1990) ślusarz Jarosław Maślanka (1989) Dorota Boratyńska (1995÷1996)

KATEDRA PIECÓW PRZEMYSŁOWYCH I OCHRONY ŚRODOWISKA



Kierownik: dr inż. Henryk Radomiak

Zastępca kierownika: dr inż. Monika Poskart Sekretariat: mgr inż. Małgorzata Sowińska

PRACOWNICY KATEDRY PIECÓW PRZEMYSŁOWYCH I OCHRONY ŚRODOWISKA – rok 2010

Od lewej siedzą: M. Kieloch, H. Radomiak, S. Kruszyński; od lewej stoją: I. Żabicki, J. Boryca, L. Matej,

T. Wyleciał, M. Sowińska, S. Morel, R. Wyczółkowski

262ZAKŁAD SPALANIA I OCHRONY ŚRODOWISKA

Kierownik: dr inż. Henryk Radomiak Adiunkt: dr inż. Monika Adamczuk

dr inż. Rafał Wyczółkowski dr inż. Tomasz Wyleciał dr inż. Dorota Musiał

Doktoranci: mgr Agnieszka Bala mgr inż. Monika Kostrzewska mgr inż. Marta Kowalik mgr inż. Krystian Nowak

Specjalista: inż. Leszek Matej

ZAKŁAD EKSPLOATACJI I URZĄDZEŃ CIEPLNYCH Kierownik: dr hab. inż. Marian Kieloch, prof. PCz Adiunkt: dr inż. Sławomir Morel dr inż. Jarosław Boryca dr inż. Stanisław Kruszyński Doktoranci: mgr inż. Kamila Hałaczkiewicz

mgr inż. Agnieszka Klos mgr inż. Edyta Krawczyk mgr inż. Edyta Warwas

Technik: Ireneusz Żabicki

DOKTORANCI KATEDRY PIECÓW PRZEMYSŁOWYCH I OCHRONY ŚRODOWISKA – rok 2010

Od lewej stoją: M. Kowalik, A. Klos, K. Nowak, A. Bala, K. Hałaczkiewicz;

siedzą od lewej: E. Krawczyk, M. Kostrzewska, E. Warwas


Katedrę Pieców Przemysłowych powołano Zarządzeniem Ministra Szkolnictwa Wyższego z dnia 9.07.1963 r. Powstała w oparciu o Zakład Pieców Płomiennych, istniejący w Katedrze Metalurgii Żelaza. Inicjatorem przedsięwzięcia i założycielem Katedry był wybitny specjalista z dziedziny konstrukcji i eksploatacji pieców przemysłowych – ówczesny docent Zbigniew Wernicki. Jednocześnie z powstaniem Katedry uruchomiono kształcenie na specjalności piece przemysłowe. Pierwszymi pracownikami Katedry byli: doc. Zbigniew Wernicki, doc. Witold Żółkowski, dr inż. Edmund Kubala, dr inż. Kazimierz Moszoro, mgr inż. Tadeusz Daniel, mgr inż. Tomira Szemberg oraz pracownik techniczny – Leopold Wiśniewski. Od powołania Katedra Pieców Przemysłowych podlega licznym zmianom organizacyjnym, dokonywanym na Wydziale.

K A L E N D A R I U M:

• 1963 – powstanie Katedry pod kierunkiem doc. Zbigniewa Wernickiego • 1967 – powołanie Studenckiego Zespołu Ochrony Zabytków Techniki pod

opieką dr inż. Tadeusza Daniela. Zorganizowano pierwszy obóz naukowy studentów i pracowników Katedry w Muzeum Techniki w Sielpi Wielkiej

• 1970 – Katedra Pieców Przemysłowych wchodzi w skład nowo powołanego Instytutu Metalurgii jako Zakład Gospodarki Cieplnej i Budowy Pieców. Taką też nazwę przyjmuje specjalność dydaktyczna, prowadzona przez Zakład, którym kieruje prof. Zbigniew Wernicki

• 1972 – doc. dr hab. inż. Emil Ryszka organizuje kierunek badawczy Plazmotermia Niskotemperaturowa

• 1975 – Katedra organizuje V Międzynarodowe Sympozjum Spalania • 1975 – przejście na emeryturę profesora Zbigniewa Wernickiego.

Kierownctwo Zakładu Gospodarki Cieplnej i Budowy Pieców obejmuje prof Kazimierz Moszoro

• 1976 – doc. dr hab. inż. Emil Ryszka otrzymuje tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego i stanowisko kierownika utworzonego Zakładu Plazmotermii Niskotemperaturowej

• 1977 – powołanie Instytutu Energetyki Hutniczej z Zakładami: − Budowy Pieców przemysłowych − Hutniczej Gospodarki Cieplnej − Spalania Paliw Gazowych Dyrektorem Instytutu zostaje prof. Emil Ryszka

• 1980 – dyrekcję Instytutu Energetyki Hutniczej obejmuje prof. dr inż. Kazimierz Moszoro

• 1982 – przywrócenie struktury katedralnej na Wydziale, powstaje Katedra Energetyki Hutniczej pod kierownictwem prof. dr inż. Kazimierza Moszoro Katedra posiada 2 Zakłady:

− Gospodarki Cieplnej i Budowy Pieców, − Plazmotermii Niskotemperaturowej.

264• 1991 – w związku z odejściem na emeryturę prof. dr inż. Kazimierza

Moszoro, funkcję Kierownika Katedry obejmuje prof. dr hab. inż. Tadeusz Burakowski.

• 1992 – przywrócenie Katedrze tradycyjnej nazwy - Katedra Pieców Przemysłowych. Katedra włącza do profilu naukowego zagadnienia ochrony środowiska oraz inżynierii powierzchni. Specjalność dydaktyczna nosi nazwę Piece Przemysłowe i Ochrona Środowiska

• 1993 – organizacja I Ogólnopolskiej Konferencji Naukowo-Technicznej „Gospodarka Cieplna i Eksploatacja Pieców Przemysłowych” – Poraj

• 1995 - Katedra organizuje XIV Międzynarodowe Sympozjum Spalania • 1996 – z funkcji Kierownika Katedry rezygnuje prof. dr hab. inż. Tadeusz

Burakowski; • 1997 – nowym kierownikiem Katedry zostaje prof. dr hab. inż. Stanisław

Słupek • 1998 – zmiana nazwy Katedry Pieców Przemysłowych na Katedrę Pieców

Przemysłowych i Ochrony Środowiska; uruchomiono Studium Podyplomowe „Nowe techniki i technologie w energetyce cieplnej”

• 1999 – w nowej strukturze organizacyjnej Katedry powołano następujące zakłady:

− Zakład Eksploatacji Pieców i Urządzeń Cieplnych − Zakład Gospodarki Cieplnej i Budowy Pieców − Zakład Spalania i Ochrony Środowiska

• 2000 – prof. dr hab. inż. Stanisław Słupek zostaje wybrany do Komitetu Badań Naukowych IV kadencji oraz w 2004 r. – V kadencji

• 2002 – zorganizowano X jubileuszową Ogólnopolską Konferencję Naukowo-Techniczną „Gospodarka Cieplna i Eksploatacja Pieców Przemysłowych” – Poraj 2002

• 2005 – prof. dr hab. inż. Stanisław Słupek zostaje wybrany w skład Rady Nauki Ministra Nauki i Informatyzacji

• 2005 – na funkcję kierownika Katedry zostaje wybrany dr hab. inż. Lech Szecówka, prof. PCz

• 2007 – 2008 – rekonstrukcja, budowa i uruchomienie przez Studenckie Koło Naukowe Piecowników – Zespół Ochrony Zabytków Techniki, pod kierunkiem prof. M. Kielocha pieca pudlingowego w Muzeum Techniki w Sielpi

• 2009 – Katedra posiada dwa Zakłady: Zakład Spalania i Ochrony Środowiska oraz Zakład Eksploatacji Pieców i Urządzeń Cieplnych

• 2009 Katedra organizuje Ogólnopolskie Seminarium Polskiego Instytutu Spalania

• 2009 – po śmierci prof. dr hab. inż. Lecha Szecówki obowiązki kierownika Katedry przejmuje dotychczasowy zastępca kierownika – dr inż. Henryk Radomiak

265W ciągu 47 lat pracy dydaktycznej Katedra wypromowała 1310 absolwentów.

Aktualnie Katedra Pieców Przemysłowych i Ochrony Środowiska jest przygotowana do prowadzenia specjalności:

− Technika Cieplna oraz grup dyplomowania:

− Ochrona Środowiska na specjalności Ochrona Środowiska i Recykling Materiałów,

− Techniki Grzewcze na specjalności Techniki Wytwarzania. Nasi absolwenci, ze względu na uniwersalny charakter specjalności, znajdują

zatrudnienie zarówno w przemyśle (w hutnictwie, przemyśle maszynowym, cementowniach i zakładach materiałów ogniotrwałych, w firmach piecowych i energetycznych, w gospodarce komunalnej), jak i w biurach projektowych, uczelniach, instytutach naukowych oraz w służbach ochrony środowiska podmiotów gospodarczych, jednostek samorządowych i administracji państwowej.

Pracownicy Katedry uczestniczą w życiu studenckim nie tylko w ramach zajęć dydaktycznych. Świadczy o tym nadzwyczaj aktywna działalność Koła Naukowego Piecowników – Zespołu Ochrony Zabytków Techniki, w którego pracach od wielu lat bierze udział zespół Katedry pod kierunkiem prof. M. Kielocha. Tradycją w działalności dydaktycznej Katedry były organizowane od kilkudziesięciu lat uroczyste przyjęcia studentów na specjalność „piece przemysłowe i ochrona środowiska”, odbywające się z udziałem władz rektorskich i dziekańskich tradycyjnie w Biskupicach koło Częstochowy, przed rozpoczęciem letniej sesji egzaminacyjnej.

Laboratorium Pieców Przemysłowych (1964 r.)

DZIAŁALNOŚĆ NAUKOWO-BADAWCZA

Na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych ważnym kierunkiem prac katedry były badania przewodnictwa cieplnego tworzyw grafitowych i węglowych. Pod kierunkiem prof. Z. Wernickiego wykonano prace badawcze

266zlecone przez Zakłady Elektrod Węglowych w Raciborzu. Opracowano metodykę pomiarów i projekt stanowiska badawczego. Urządzenie pomiarowe wybudo-wano w zakładzie w formie pracy wdrożeniowej. W latach siedemdziesiątych istotnym obszarem badań były prace związane ze spalaniem gazów gardzielowych w Hutach Miedzi w Głogowie i Legnicy. Wykonane badania na stanowisku przemysłowym w Głogowie pozwoliły określić warunki współspalania gazu gardzielowego z gazem ziemnym zaazotowanym i z węglem. Wyniki badań wdrożono w Hucie Miedzi w Głogowie.

Katedra wiele prac, pod kierownictwem prof. K. Moszoro, wykonała z zakresu konstrukcji i eksploatacji urządzeń cieplnych. Wyniki tych prac zostały wykorzystane w H.M. w Legnicy i Głogowie, Hucie Cynku w Miasteczku Śląskim, Hucie Żelaza w Częstochowie, Zakładach Mechanicznych w Elblągu, Hucie Szkła w Piotrkowie. Wyniki niektórych prac zostały wdrożone.

Z tego zakresu Katedra prowadziła również prace kierowane przez doc. Zb. Piekutowskiego i dra T. Daniela w kombinacie metalurgicznym Huta Katowice.

W Hucie Katowice wyniki pracy kierowanej przez dra M. Kielocha zostały wdrożone, a jej efekty obliczono na ponad 100 tys. ton paliwa umownego. Praca ta uzyskała II nagrodę w Ogólnopolskim Konkursie Oszczędności Paliw i Energii.

NAGRZEWANIE WSADU STALOWEGO

Ważnym tematem prowadzonym w Katedrze były badania utleniania stali kierowane przez dra M. Kielocha. Z tego zakresu wykonano kilkanaście prac badawczych i opublikowano ponad dwadzieścia artykułów i referatów naukowych.

Katedra Pieców Przemysłowych i Ochrony Środowiska od wielu lat prowadzi badania wpływu technologii procesów nagrzewania na zużycie ciepła, stratę stali i przyczepność zgorzeliny do powierzchni nagrzewanego wsadu. Na podstawie wyprowadzeń teoretycznych, wieloletnich badań przemysłowych oraz wyników badań modelowych stwierdzono, że o wynikach pracy pieców grzewczych decyduje technologia nagrzewania, a dla danej technologii, ich wydajność. Stwierdzenia te potwierdzono wynikami prac. Przykładowo ustalono, że zmiana technologii nagrzewania może spowodować wzrost zużycia ciepła, dla poszczególnych wartości szybkości podgrzewania, o 30 do 350%.

Obliczenia zużycia ciepła wykonano dla przepychowego pieca grzewczego, podzielonego na pięć stref technologicznych oraz dwadzieścia stref obliczeniowych.

Technologię procesu nagrzewania określano zadanymi wartościami temperatur czterech stref technologicznych. Założono, że strefa podgrzewcza nie będzie opalana, a temperatura tej strefy będzie wynikiem jej bilansu cieplnego.

Dla wyznaczenia wpływu wydajności pieca na jednostkowe zużycie ciepła i stratę stali, wykonano badania w rzeczywistym piecu przepychowym. W badaniach tych stwierdzono, że technologia nagrzewania wpływa na wartości zużycia ciepła i straty stali.

Badania wykonano dla technologii nagrzewania stosowanej w badanym piecu, a wydajność pieca wynikała z warunków produkcyjnych wydziału. Pomiary

267cieplne wykonano za pomocą aparatury kontrolno-pomiarowej zainstalowanej w piecu. Wyniki pomiarów przemysłowych potwierdzają:

− ustaloną zależność zużycia ciepła od wydajności, − wpływ wydajności na zużycie ciepła. Zmiana technologii nagrzewania pozwoliła na zmniejszenie zużycia ciepła

o około 20%. Należy podkreślić, że w badanym piecu możliwe były kolejne zmiany technologii, powodujące dalsze obniżenie zużycia ciepła. Szacunkowo można przyjąć, że poprzez zmianę technologii nagrzewania zużycie ciepła w badanym piecu można obniżyć o około 40%.

W Katedrze prowadzone są badania w zakresie przyczepności zgorzeliny do podłoża stalowego.

Dla realizacji tych badań opracowano metodykę pomiarów przyczepności, zarówno dla wsadu zimnego, jak i gorącego. Zaprojektowano i wykonano zespół stanowisk umożliwiających nagrzewanie wsadu oraz pomiar przyczepności zgorzeliny. Wykonano pomiary i opracowano zależności opisujące wpływ parametrów nagrzewania na przyczepność. Zespół stanowisk składa się z nastepujących elementów:

− pieca elektryczno-gazowego do nagrzewania próbek, − aparatury kontrolno-pomiarowej do regulacji temperatury i atmosfery

pieca, − wagi laboratoryjnej, − urządzenia do zbijania zgorzeliny, − aparatu cyfrowego, − stanowiska do klejenia, − stanowiska do oczyszczania powierzchni próbek ze zgorzeliny, − stanowiska do komputerowj obróbki danych i analizy wizualnej

powierzchni próbek. W ostatnich latach w Katedrze w ramach racjonalizacji procesów nagrzewania

prowadzono prace związane ze współzależnością zużycia ciepła i straty stali. Badania wykonywano ramach projektu badawczego „Modelowanie zjawisk cieplnych w piecach grzewczych stratą stali na zgorzelinę”.

W warunkach laboratoryjnych niemożliwe są ilościowe pomiary zużycia ciepła w zależności od technologii nagrzewania i wydajności pieca. W celu wyznaczenia korelacji pomiędzy zużyciem ciepła a stratą stali, dla warunków rzeczywistych, wykonano badania w piecu przemysłowym.

Na podstawie przeprowadzonych badań można jednoznacznie stwierdzić, że istnieje ścisła korelacja pomiędzy zużyciem ciepła, a stratą stali zarówno dla wyników modelowania matematycznego, wyników badań laboratoryjnych, jak również przemysłowych.

Opracowanie tej współzależności stwarza nieznane dotychczas możliwości modelowania pracy cieplnej pieców grzewczych stratą stali na zgorzelinę. Staje się możliwe, zarówno na etapie projektowania, jak również eksploatacji, wyznaczenie wskaźnika zużycia ciepła poprzez obliczenia wartości straty stali.

268Tematyka badawcza była realizowana w ramach grantów. Wspólnie z AGH

w Krakowie prowadzono badania w grancie celowym pt. „Opracowanie modelu matematycznego procesu utleniania pozwalającego na określenie strat stali w wyniku nagrzewania wlewków”.

W Katedrze realizowano 2 granty: − „Technologia energooszczędnego nagrzewania wsadu stalowego”

(1999÷2001), − „Wpływ parametrów nagrzewania wsadu na przyczepność zgorzeliny do

podłoża stalowego” (2001÷2003).

BADANIA NAGRZEWANIA WSADU POROWATEGO Od blisko 10 lat prowadzone są intensywne badania dotyczące nagrzewania

wsadu porowatego. Prace te związane są z poszukiwaniem optymalnych parametrów nagrzewania stalowego wsadu o strukturze porowatej podczas obróbki cieplnej. Przykładami wsadu tego typu są wiązki rur, profili czy kształtowników, kręgi walcówki taśm lub blach, drut nawinięty na szpule oraz wiele innych niewielkich przedmiotów w masowej ilości takich jak np. elementy toczne łożysk. Z obróbką cieplną wymienionych wsadów spotykamy się przy: • wyżarzaniu niezupełnym na masową skalę (prętów, rur, kształtowników),

kiedy ze względów transportowych, obrabiane elementy wiąże się w wiązki o przekroju okrągłym lub prostokątnym. Obróbkę cieplną tego typu wykonuje się celem skrócenia cyklu wyżarzania zupełnego i zmniejszenia ujemnych skutków grzania w wysokich temperaturach, takich jak gruba zgorzelina i odwęglenie. W takiej sytuacji obróbka ta w przypadku prętów ułatwia również ich cięcie na krótsze odcinki przeznaczone do dalszego kucia na gorąco,

• wyżarzaniu rekrystalizującym drutów nawiniętych na szpule lub jego kręgów, którego celem jest usunięcia niekorzystnych skutków umocnienia materiału do którego dochodzi podczas produkcji drutu w procesie ciągnięcia,

• wyżarzaniu rekrystalizującym taśm (blach) do głębokiego tłoczenia w postaci kręgów w piecach samotokowych lub kołpakowych,

• obróbce cieplnej dużej ilości elementów tocznych łożysk, celem nadania im odpowiedniej twardości (60÷64 HRC) w procesie nawęglania i hartowania. W tego typu obróbce elementy toczne (kulki, wałki, baryłki lub stożki) zasypane w specjalnym pojemniku nagrzewa się w piecach komorowych. Podstawowym celem naukowym tych prac, jest określenie ilościowych

udziałów poszczególnych rodzajów przepływu ciepła podczas nagrzewania i studzenia wyszczególnionych rodzajów wsadu porowatego. Rozwiązanie tego zagadnienia daje możliwość określenia wartości parametrów cieplnych, dla których poddawany obróbce cieplnej wsad o strukturze porowatej, można rozpatrywać jako jednorodne, ciało lite. Wiedza ta, pozwala na dokładne modelowanie procesów cieplnych związanych z przemysłową obróbką cieplną stalowego wsadu porowatego. Umożliwia ona również określić technologię nagrzewania, która dla danego rodzaju wsadu zapewnia minimalny czas trwania tej obróbki.

269Do tej pory, przede wszystkim analizowano wsad w postaci uzwojenia drutu

i wiązki prętów. Badania w tym zakresie realizowano w ramach dwóch projektów badawczych, promotorskiego i własnego, finansowanych przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Uzyskane w wyniku tych prac wyniki wskazują, że efektywna przewodność cieplna metalowego wsadu porowatego jest przeszło o rząd wielkości niższa od przewodności cieplnej samej stali. Ponadto jej wartość zmienia się w szerokim zakresie w zależności od temperatury oraz ułożenia i struktury geometrycznej wsadu. W związku z tym, każdy rodzaj wsadu porowatego charakteryzuje się specyficznymi własnościami cieplnymi, których nie można w żaden sposób przewidzieć. Jedynym sposobem określenia tych własności jest prowadzenie odpowiednich badań.

Realizowane prace prowadzone są zarówno na drodze pomiarów eksperymentalnych jak badań modelowych. Badania eksperymentalne polegają na pomiarach efektywnego współczynnika przewodzenia ciepła płaskich złóż rozpatrywanych rodzajów wsadu porowatego. Do tego celu wykorzystane jest zaprojektowane przez pracowników katedry specjalne stanowisko, działające na zasadzie jednopłytowego aparatu Poensgena. Głównym elementem tego stanowiska jest komora grzewcza, wewnątrz której umieszcza się badane próbki (złoża) wsadu porowatego.

Widok komory grzewczej stanowiska do wyznaczania efektywnej

przewodności cieplnej wsadu porowatego

Konstrukcja stanowiska umożliwia realizowanie pomiarów przewodności cieplnej metodą stacjonarną, nieograniczonej płaskiej płyty. W tym celu, w nagrze-wanej próbce konieczne jest uzyskanie stacjonarnego, jednowymiarowego pola temperatury. W chwili uzyskania tego warunku, dokonywany jest pomiar temperatury na zewnętrznych powierzchniach badanego złoża oraz strumienia cieplnego. Jeśli znane jest pole temperatury i warunki brzegowe, wyznaczenie

270przewodności cieplnej polega na rozwiązaniu inwersyjnego zagadnienia przewodzenia ciepła.

Opisywane pomiary prowadzone są w zakresie temperatury, od 50 do 800°C. Dołączenie do stanowiska pompy próżniowej, pozwala na prowadzenie części pomiarów w warunkach próżni technicznej. Dzięki temu możliwe jest dokładne określenie udziału konwekcyjnej wymiany ciepła w całkowitym transporcie ciepła w badanych złożach.

Wyznaczenie własności cieplnych wsadu porowatego na drodze teoretycznej, opiera się na analizie transportu ciepła w obszarze wsadu. Do tego celu wykorzystywana jest analogia między zjawiskami przepływu ciepła i zjawiskami elektrycznymi. W ogólnym przypadku, transport ciepła w złożu wsadu porowatego może odbywać się wszystkimi rodzajami wymiany ciepła. Każdemu z rodzajów wymiany ciepła, przewodzeniu, konwekcji i promieniowaniu można przypisać odpowiedni strumień ciepła, a temu strumieniowi z kolei opór przepływu ciepła. Całkowity opór przepływu ciepła w złożu porowatym, który jest odwrotnością jego efektywnej przewodności cieplnej, można zamodelować układem odpowiednio połączonych oporów. Konfiguracja tego układu uzależniona jest od wzajemnych relacji pomiędzy poszczególnymi strumieniami ciepła w analizowanym złożu. Zbudowany w opisany sposób układ, pozwala określać wpływ wielu różnych parametrów fizycznych i geometrycznych na wartość efektywnego współczynnika przewodzenia ciepła danego rodzaju wsadu porowatego.

LABORATORYJNE I PRZEMYSŁOWE PRACE Z ZAKRESU POWŁOK NATRYSKIWANYCH PLAZMOWO

Od blisko 40 lat w Zakładzie Eksploatacji Pieców Przemysłowych i Urządzeń Cieplnych działającym w Katedrze Pieców Przemysłowych i Ochrony Środowiska prowadzi się badania w zakresie wytwarzania i stosowania powłok natryskiwanych plazmowo dla potrzeb gospodarki: materiałowej, cieplnej, wodnej i ekologii. W okresie tym nawiązano współpracę z krajowymi i zagranicznymi ośrodkami naukowymi oraz z licznymi zakładami przemysłowymi w kraju i zagranicą. Podstawowe właściwości i przeznaczenie powłok natryskiwanych plazmowo

Przez powłokę rozumie się wielowarstwowy, wielofunkcyjny system odznaczający się zespołami kształtowanych właściwości: mechanicznych, cieplno-optycznych, elektrycznych, chemicznych (w tym katalitycznych) itp. Dzięki wielowarstwowej strukturze powłoki i pożądanej własności warstwy wierzchniej wielowarstwowej powłoki możliwe jest równoczesne osiągnięcie wielu celów, takich jak np.:

− uodpornienie natryskanego elementu na zużycie przez wytworzenie na jego powierzchni powłoki z materiałów o dużej twardości oraz szorstkiej strukturze warstwy wierzchniej tj. o dużej porowatości otwartej, przez co możliwe jest

271przechowywanie w porach smarów obniżających tarcie współpracujących elementów;

− zwiększenie żarowytrzymałości oraz odporności na korozyjne i erozyjne zużycie natryskanych powłokami elementów i urządzeń pozwalając na zwiększenie ich czasu eksploatacji;

− rozwinięcie „rzeczywistej” powierzchni wymiany ciepła przez pokrywanie metalowych ścian wymienników ceramiczną powłoką posiadającą dużą zdolność absorpcji promieniowania cieplnego rzędu 0,70÷0,95 oraz na wykorzystaniu zjawiska dużej mikrownękowości warstwy wierzchniej powłoki, która „imituje” modelowe ciało czarne (o absorpcyjności promieniowania zbliżonej do 1,0) podczas gdy wybłyszczone powierzchnie metalowe wykazują zdolność absorpcyjną od 0,04 do 0,1. Prócz powyższych występy turbulizują strumień opływający ściany wymienników, przerywając warstwę przyścienną zwiększając wymianę ciepła;

− katalityczne oddziaływanie na procesy chemiczne, w tym na spalanie i dopalanie paliw, oraz na selektywną i nieselektywną redukcję oraz rozpad NOx;

− wytwarzanie ścieżek prądowych na materiałach izolacyjnych (o dużej przewodności, np. natrysk miedzi) bądź warstw odpornych na przebicie prądowe, przykładowo powłoka z A12O3 o grubości 0,1 mm jest odporna na przebicie napięciem 500 V.

Proces wytwarzania wielowarstwowego systemu powłokowego

na łopatach turbiny parowej Powłoki plazmowe mogą być natryskiwane na dowolne materiały (metale, stopy,

ceramikę, tkaniny, drewno, szkło itp.) pod warunkiem odpowiedniego przygotowania podłoża (odtłuszczenie, piaskowanie itp.) oraz niedopuszczenia do jego przegrzania się. Jest możliwe wytwarzanie powłok na całych powierzchniach bądź fragmentach powierzchni elementów bądź na obiektach przemysłowe bez potrzeby ich demontażu.

272Prace laboratoryjne i analiza ich wyników

Procesy zużycia elementów urządzeń i części maszyn to niszczenie ich powierzchni wywołane: tarciem, korozją, zmęczeniem oraz zmianami temperatury i różnicowaniem jej gradientów.

Ponieważ powłoki natryskuje się z reguły na powierzchnie metalowe poddane uprzednio obróbce strumieniowo-ściernej oraz przyjmując, iż odtwarzają one kształt podłoża to ich porowatość otwarta (nierówności powierzchni, mikrownękowość, szorstkość,) określona głębokością wnęk może wynieść około 150 µm. Wytworzone mikropory posiadają zdolność do przechowywania smarów, który zapobiega zatarciu współpracujących elementów. Ponadto wykruszające się z powłoki twarde ziarna przechowywane są w mikroporach i pracują nadal.

Badania zużycia różnych rodzajów powłok natryskiwanych z materiałów o zróżnicowanym udziale składników ceramicznych i metalowych oraz ziarnistości prowadzono na maszynach tarciowo-zużyciowych przy zróżnicowanych temperaturach procesów zużycia.

W pomiarach zużycia powłok węglikowych ustalono, iż ograniczenie dopływu powietrza do strumienia natryskowego (osłony mechaniczne oraz pierścieniowy strumień argonu) wywiera istotny wpływ na skład powłoki węglikowej, jej mikrotwardość a przede wszystkim na odporność na ścieranie. Badania te doprowadziły do pracy habilitacyjnej.

Kolejny etap badań dotyczył pomiarów erozyjności cermetalowych powłok wytworzonych z tlenków i węglików zmieszanych z aluminkiem niklu. Najbardziej odpornymi na erozję okazały się powłoki z węglika chromu, które natryskiwane na rekuperatory, kotły i inne wymienniki. W ramach zleceń z hut i elektrowni stosowano powłoki zawierające 75÷90% Cr3C2 i 10÷25% NiAl.

Producenci kotłów wymagali, aby mikrotwardość tych powłok była większa od 540 według skali HV 0,3 (uzyskano – 960/ HV0,3). Badania różnych rodzajów powłok przeprowadziła firma ABB STAL (na koszt RAFAKO) i wydała świadectwo pt.: „Powłoki zalecane do stosowania na powierzchnie kotłów wytwarzane przez Prof. S. Morela z Politechniki Częstochowskiej”.

Ważniejsze wyniki tych pomiarów zamieszczono w monografii. Umożliwiły one nawiązanie szerszej współpracy z elektrowniami m/i w Rybniku i Bełchatowie, z zakładami remontowymi energetyki w Łaziskach i Katowicach, fabrykami kotłów w Raciborzu i Sędziszowie itd.

Kolejnymi istotnymi parametrami powłok eksploatowanych w atmosferze spalin wysokotemperaturowych jest ich porowatość i gazoprzepuszczalność, a w efekcie zdolność do ograniczania korozji (podłoża) ścian wymienników.

Z publikacji wynika, iż powłokami o największej zdolności do ograniczania korozji podłoża są cermetalowe powłoki wytworzone z tlenku chromowego i aluminku niklu oraz powłoki natryskane z mieszaniny tlenku glinowego z tlenkiem niklu.

Kształtowanie procesów wymiany ciepła za pomocą powłok

Wzór opisujący wymianę ciepła pomiędzy czynnikiem grzewczym, a nagrze-waną ścianą (wymiennika, pieca) opisuje równanie:

273( ) ( ) ( )nscpsc

4sc

4gwscscgksc TTkFTTFTTF −=−σε+−α

gdzie: Fsc – powierzchnia ściany; αw – współczynnik wnikania ciepła; Tg – temperatura spalin; σ – stała promieniowania; Tsc – temperatura ściany; kp – współczynnik przenikania ciepła; εw – współczynnik emisyjności wzajemnej; Tn – temperatura czynnika nagrzewanego.

Zarówno metalowe jak i ceramiczne ściany wymienników w temperaturze ich eksploatacji posiadają bardzo małą zdolność do absorpcji promieniowania cieplnego spalin ok. 0,04 (metale). Ceramiczne bądź cermetalowe powłoki wykazują zdolność absorpcyjną ok. 0,9 – co oznacza możliwość odebrania do 90% ciepła ze spalin uchodzących do komina. Na przykład, gdy obliczymy wartość współczynnika emisyjności wzajemnej εw, metalowa ściana – spaliny (o emisyjności ściany – εsc=0,3 i emisyjności spalin – εg=0,4) otrzymamy wartość εw=0,207; natomiast dla ściany pokrytej powłoką (εsc=0,9) – wartość εw=0,383. Oznacza to, iż stosunek emisyjności wzajemnej spaliny-ściana bez powłoki do emisyjności wzajemnej spaliny – ściana z powłoką wynosi 1,851 co daje 85% wzrost zaabsorbowanego strumienia ciepła.

Stanowisko laboratoryjne do badania oddziaływania powłok na wymianę

ciepła w modelowym kotle Do badań oddziaływania powłok na wartości strumienia ciepła przejmowanego

ze spalin przez wodę zastosowano kocioł (model) zmontowany z dwóch półwalcowych sekcji zbudowanych w układzie rura-płetwa-rura, przy czym poszczególne sekcje natryskano różnymi powłokami. I tak sekcja 1 (bazowa) posiadała powłokę z NiAl, sekcja 2 (cermetalowa)powłokę z Cr3C2+25%NiAl, sekcja 3 (cermetalowa) powłokę z Cr2O3+40% NiAl, sekcja 4 (ceramiczna) powłokę z Al2O3+3% TiO2, sekcja 5 (ceramiczna) powłokę z ZrO2+5% CaO.

274Oddziaływanie ceramicznych powłok na katalizowanie spalania i dopalania oraz procesów ograniczających zawartość NOx w spalinach

Katalizowanie procesów chemicznych i cieplnochemicznych jest powszechnie znane, a rola katalizatorów sprowadza się do znacznego obniżenia energii aktywacji reakcji, a tym samym do obniżenia temperatury jej zapoczątkowania. W technice powszechne zastosowania znalazły katalizatory wytwarzane z platyny bądź jej mieszanin z innymi metalami (rod, pallad). Katalizatory platynowe wytwarza się metodą osadzania chlorku platyny na metalowym bądź ceramicznym nośniku – podłożu i prażeniu w odpowiedniej temperaturze. Katalizatory platynowe są nieodporne na zatrucia tlenkami siarki oraz wrażliwe na przegrzania.

Do zwiększenia szybkości spalania i dopalania CO, Csadz zastosowano również ceramiczne katalizatory natryskiwane plazmowo z tlenków metali przejściowych IV-ego okresu oraz z tlenków ceru i lantanu. Efektywność ceramicznych katalizatorów wynosi przeciętnie 93÷95% efektywności katalizatorów platynowych.

Badania laboratoryjne wykazały 100%-we dopalenie CO oraz ponad 3xkrotne zmniejszenie ilości NOx w spalinach.

NISKOEMISYJNE SPALANIE PALIW I ODPADÓW Jednym z kierunków badań realizowanych w Katedrze Pieców

Przemysłowych i Ochrony Środowiska jest spalanie paliw. Pierwsze prace z tego zakresu realizowano dla przemysłu we współpracy z biurem projektowym BIPROHUT w Gliwicach. W kolejnych utworzony zespół Katedry realizował zadania badawcze w ramach problemu resortowego R.I.6, a następnie brał udział w Centralnym Programie Badań Podstawowych CPBP 02.18. Ukształtowana tematyka dotyczyła wpływu pulsacji na proces spalania. Zbudowane stanowiska eksperymentalne wyposażone w specjalną aparaturę naukową pozwoliły rozszerzyć tematykę w kierunku niskoemisyjnego spalania. Pozyskane programy komputerowe umożliwiają bardziej wnikliwe wykorzystanie wyników badań zachodzących procesów.

Spalanie paliw gazowych

Ważnym etapem w rozwoju technik pomiarowych było uruchomienie przez zespół badawczy aparatu smugowego JAB-451, który wykorzystywany jest do badania strug zimnych i gorących. Rozszerzyło to możliwości eksperymentalne i pozwoliło na zgłębienie mechanizmów oddziaływania pulsacji na substraty i płomień. Na podstawie wykonanych badań opracowano metodę dopalania gazów niskokalorycznych.

Wykonane dotychczas badania pozwoliły zgromadzić obszerny materiał teoretyczny i doświadczalny, związany z oddziaływaniem pulsacji na spalanie paliw gazowych. Wyniki badań były bardzo zachęcające. Dzięki pulsacjom osiągnięto lepszy stopień wypalania paliwa, wzrosła intensyfikacja mieszania substratów spalania i wymiany ciepła (nawet dwukrotnie). Stwierdzono także zjawiska negatywne, polegające na wzroście hałasu w pewnych obszarach częstotliwości oraz zawężenie zakresu stabilnej pracy palnika. Ten ostatni fakt

275wywołał zainteresowanie Centrum Naukowo-Badawczego Ochrony Przeciwpoża-rowej w Józefowie k/Otwocka, co zaowocowało uzyskaniem wspólnego grantu pt. „Urządzenie do wygaszania spalania za pomocą fal akustycznych”. Zbudowano i oprzyrządowano stanowisko pomiarowe, pozwalające na gaszenie płomienia falą akustyczną. Efektem tych badań były dwa zgłoszenia patentowe. Unikalnym przyrządem zaprojektowanym przez zespół badawczy była mikrosonda, służąca do mierzenia ciśnienia akustycznego.

Innym wykorzystaniem pulsacji ciśnieniowych było ich zastosowanie do obniżenia emisji tlenków azotu. Zgłoszony projekt badawczy pt. „Wpływ zaburzeń pulsacyjnych na proces spalania paliw i formowanie się toksycznych składników w płomieniu” zyskał aprobatę i finansowanie KBN w latach 1994÷1996. W ramach projektu zakupiono analizator spalin Testo 350 wraz z zestawem do preparacji próbki gazu Testo 335. Do celów badawczych (badania zimne i gorące) zaprojektowano i wykonano komorę kwarcową. Zakres badań ograniczono do jednej z pierwotnych metod redukcji emisji zanieczyszczeń, polegającej na stopniowaniu paliwa, zwanej także reburningiem.

W metodzie tej kluczową rolę odgrywa mieszanie spalin pierwotnych z paliwem reburningowym. Wprowadzane pulsacje, w strefie reburningu, intensyfikowały mieszanie, co pozwoliło uzyskać zamierzone efekty. Należy podkreślić, że w prowadzonych badaniach zastosowano nowoczesne metody pomiarowe, a mianowicie:

− wizualizację strug za pomocą aparatu smugowego, − pomiar prędkości strug za pomocą anemometru laserowego, − pomiar natężenia promieniowania rodników CH za pomocą optycznego

ukłądu pomiarowego, − symulację numeryczną procesu reburningu z oddziaływaniem pulsacji,

wykonaną za pomocą programu FLUENT Kolejnym zrealizowanym projektem badawczym w latach 1997÷1999 był grant

pt. „Intensyfikacja i zmniejszenie toksyczności spalania paliw gazowych i stałych przez oddziaływanie generowanymi pulsacjami ciśnienia, przy równoczesnym rozdziale podawanego powietrza i paliwa”.

Wyniki przeprowadzonych badań dowiodły skuteczności równoczesnego stosowania pierwotnych metod redukcji w zmniejszaniu stężenia NOx. Równo-czesne zastosowanie metod pierwotnych spowodowało w pewnych układach dodatkowy wzrost skuteczności redukcji NOx. W warunkach prowadzonego eksperymentu największą skuteczność uzyskano podczas stosowania stopnio-wania powietrza i reburningu wspomaganych pulsacyjnym zaburzeniem reagentów. Takie połączenie dało wzrost redukcji NOx o 14% w porównaniu ze stopniowaniem paliwa i aż o 44% w porównaniu z reburningiem. Skutecznym okazało się także równoczesne stosowanie recyrkulacji i reburningu powodujące wzrost redukcji NOx o ok. 25% w porównaniu z pojedynczymi metodami. Z badań wynika ponadto, że połączenia stopniowania powietrza i recyrkulacji spalin nie wpływa na wzrost skuteczności redukcji stężenia tlenków azotu. Dominującym sposobem było bowiem stopniowanie powietrza, a dodatkowe zastosowanie

276recyrkulacji spalin powodowało wręcz uzyskiwanie gorszych efektów aniżeli samego stopniowania powietrza.

Schemat stanowiska badawczego:

1 – komora kwarcowa, 2 – palnik wirowy, 3 – otwory pomiarowe, 4 – sonda, 5 – analizator spalin Testo 360, 6 – komputer PC, 7 – termoelement PtRh-Pt, 8 – karta pomiarowa, 9 – generator pulsacji

Zespół badawczy realizuje prace związane z aktualnymi trendami nauki

i gospodarki. W związku z tym wykonywany był grant (2003÷2006) pt. „Zastosowanie biopaliw jako paliwa reburningowego w procesie redukcji tlenków azotu metodami pierwotnymi w piecach przemysłowych”. W eksperymentach wykorzystywane są biopaliwa stałe, ciekłe i gazowe. Do badań wykorzystuje się stanowisko eksperymentalne.

Widok ogólny stanowiska eksperymentalnego z oprzyrządowaniem kontrolno-pomiarowym

277Wyniki są zadowalające. Efektem prowadzonych prac jest wykonanie pracy

doktorskiej i habilitacyjnej oraz szereg publikacji naukowych. Również w latach 2004÷2006 realizowano grant pt. „Badanie procesu

dwustadialnego spalania paliw gazowych w piecach grzewczych pod kątem minimalizacji emisji toksycznych składników do atmosfery i straty metalu na utlenianie”

Przeprowadzono obliczenia nagrzewania blachy w piecu tunelowym. Długość pieca wynosiła 49,5 m. Założono wyrównaną temperaturę pieca 925°C, która utrzymywana jest na stałym poziomie dla różnej grubości wsadu i wydajności.

Rozpatrywano więc symetryczne nagrzewanie, w którym wiodącym kierunkiem nagrzewania był kierunek wzdłuż grubości blachy. Przy zachowaniu jednakowych warunków zewnętrznej wymiany ciepła, a w szczególności temperatury pieca, o czasie nagrzewania blachy decyduje jej grubość.

Diagnostykę spalania i ruch gazów w komorze grzewczej modelowano za pomocą programów Chemkin i Fluent.

Pomiary eksperymentalne i obliczenia numeryczne przeprowadzono dla komory laboratoryjnej i komory obiektu rzeczywistego. Wyniki badań i obliczeń mogą być wykorzystane przy modernizacji systemu opalania pieców grzewczych.

Od czerwca 2008 roku Katedra realizuje wspólnie z AGH Kraków grant rozwojowy pt. „Opracowanie komputerowego systemu projektowania niskoemisyjnych i energooszczędnych technologii nagrzewania stali w piecach grzewczych”. Zakończenie tego projektu przewidziano w grudniu 2010 r.

Spalanie paliw stałych i odpadów

Realizowane badania w ramach Problemu Resortowego R.I.6. pozwoliły na zgłębianie wiedzy nad spalaniem węgla. Początkowo zajmowano się eksperymentami spalania pyłu węglowego. Efektem tych działań była praca doktorska pt. „Spalanie pyłu węglowego w strudze powietrza zaburzonej drganiami akustycznymi”. Drgania akustyczne nałożone na strugę gorącego powietrza, w której zachodzi spalanie pyłu węglowego, powodują powstanie oscylacji w postaci dodatkowej składowej prędkości, wywołując zmiany warunków gazodynamicznych wokół palących się cząstek.

Wyprowadzono zależności określające wpływ drgań akustycznych na wielkości charakteryzujące spalanie pyłu węglowego o granulacji od 50 µm do 180µm. Uzyskano: zależności całkowitego czasu spalania cząstek (ziaren) od częstotliwości zaburzenia, przyrostu szybkości spalania pyłu od liczby kryterialnej Strouhola i zmiany współczynnika dyfuzji od stopnia sturbulizowania strugi.

Na początku lat dziewięćdziesiątych, przy współpracy Katedry Termodynamiki i Kotłów Politechniki Częstochowskiej, zajęto się spalaniem węgla w cyrkulacyjnej warstwie fluidalnej. W latach 1991÷1994 realizowano w ówczesnej Katedrze Pieców Przemysłowych i Ochrony Środowiska projekt badawczy nr 311119101 pt. „Mechanizm spalania paliw stałych we fluidyzacyjnych paleniskach cyrkulacyjnych.

Przebieg procesu spalania cząstek węgla w cyrkulacyjnej warstwie fluidalnej (C.W.F.) zdeterminowany jest nie tylko złożonością procesów fizyko-ekonomicznych towarzyszących każdemu procesowi heterogenicznego spalania,

278lecz również w dużym stopniu uzależniony jest od warunków hydrodynamicznych. Szczególne znaczenia odgrywa prędkość cząstek, ich wzajemne oddziaływanie, prędkość gazu, koncentracja oraz krotność cyrkulacji w układzie

Stanowisko do badania spalania paliw stałych i odpadów w cyrkulacyjnej warstwie fluidalnej: 1 – komora spalania; 2 – układ nawrotu; 3 – podgrzewacz powietrza; 4 – zasilacz; 5 – cyklon;

6 – kanał spalinowy

W latach 1995÷1996 realizowano projekt badawczy pt. „Optymalizacja warunków spalania węgla w komorze z cyrkulacyjną warstwą fluidalną”.

Warunki przepływu, jakie dyktuje cyrkulacyjna warstwa fluidalna powodują cykliczne nagrzewanie, zapłon, spalanie oraz wygaszanie, czasem rozpad ziaren węgla. Na podstawie danych uzyskanych w przeprowadzonych eksperymentach opracowano numeryczny model spalania ziarna w C.W.F Otoczenie spalanego ziarna zostało podzielone na 21 obszarów w trzech grupach komórek. W każdym obszarze, dla potrzeb modelu, układ opisano odpowiednimi funkcjami: temperatury, stężenia węgla, stężenia tlenu, stężenia tlenku węgla i stężenia dwutlenku węgla

Badania spalania węgla w C.W.F. prowadzono również na obiektach rzeczywistych. W ramach współpracy z firmą Foster Wheeler w latach 2000÷2001 badano kocioł z C.W.F. w Elektrowni Jaworzno, pod kątem optymalizacji rozpływu powietrza spalania i tworzących się związków siarki w popiele dennym

Pod koniec lat dziewięćdziesiątych rozpoczęto badania nad termiczną utylizacją odpadów. Próby termicznej utylizacji odpadów stałych prowadzono na stanowiskach z C.W.F., gdzie do komory spalania wprowadzano odpad równolegle do strumienia paliwa głównego. Współspalano biomasę, odpady porafinacyjne i z tworzyw sztucznych. Ciekłe odpady palne w postaci przepracowanych olejów, rozpuszczalników itp. spalano w specjalnie

279wybudowanej komorze ceramicznej. Stosowano strumieniowy układ podawania odpadu do rozgrzanej komory. Jako paliwa głównego użyto gazu ziemnego

Ponadto prowadzono badania nad spalaniem odpadów ciekłych zmieszanych z olejem opałowym lekkim w standardowym palniku wentylatorowym, pod kątem wykorzystania ciepła do c.w.u. Jako ciekłego paliwa odpadowego do badań używa się surowej gliceryny

Wyniki eksperymentów nad spalaniem węgla w cyrkulacyjnej warstwie fluidalnej będą wykorzystane przy realizacji pracy habilitacyjnej, a badania nad spalaniem gliceryny do rozprawy doktorskiej.

W katedrze prowadzone są badania związane z rozdrabnianiem, a szczególnie z rozdrabnianiem strumieniowym. Rozdrabnianie strumieniowe jest procesem złożonym, obejmującym zakresem tematycznym termodynamikę przepływu gazów czystych i zapylonych w kanałach i przewodach krótkich, jak również w strumienicach do transportu pneumatycznego rozproszonej fazy stałej, a także separacje ziaren mieszaniny aerodyspersyjnej. W Katedrze prowadzone są badania między innymi związane z rozdrabnianiem sorbentów w celu poprawy warunków suchego odsiarczania. Odsiarczanie spalin jest jednym z podstawowych kierunków ograniczenia emisji SO2.

W młynach strumieniowych wykorzystuje się energię przepływającego z dużą prędkością czynnika gazowego, który napędza materiał ziarnisty. Drobny materiał podlega dużym przyspieszeniom i w wyniku między innymi tarcia, zderzeń między sobą, ze sztywną ścianą lub złożem nieruchomym, ulega rozdrobnieniu. W młynach strumieniowych czy multistrumieniowych, gdzie występuje kilka lub kilkanaście strumienic, wykorzystywany jest mechanizm udarowego działania sił, co czyni te urządzenia efektywnymi w przypadku mielenia materiałów kruchych.

Do analizy wielkości ziaren, Katedra wykorzystuje elektroniczny analizator składu ziarnowego Infrared Particle Sizer (IPS). Jest to urządzenie laboratoryjne służące do automatycznej analizy ilościowo – wymiarowej ziaren substancji stałych. Pomiar dla dowolnej ilości ziaren odbywa się w powietrzu metodą bezkontaktową, nie powodującą mechanicznego uszkodzenia próbki. Przyrząd pozwala analizować ziarna o rozmiarach od 2 do 2000 µm.

W eksperymentach dotyczących diagnostyki i wizualizacji spalania wykorzystuje się taką aparaturę jak:

− spektrometr masowy, − analizatory spalin TESTO 350 i TESTO 360, − kamera termowizyjna P- 65, − pirometr całkowitego promieniowania RAYTEK, − pyłomierz grawimetryczny EMIOTEST 2598, − komputerowa karta pomiarowa Dag Lab 2005, − aparat smugowy IAB-451.

W najbliższej przyszłości Katedra będzie realizowała zadanie badawcze 6.13 Modelowanie numeryczne emisji zanieczyszczeń dla spalania tlenowego i powietrznego w ramach zadania nr 2 pt. „Opracowanie technologii spalania tlenowego dla kotłów pyłowych i fluidalnych zintegrowanych z wych-

280wytem CO2” programu strategicznego pt. „Zaawansowane technologie pozyskiwania energii”.

Laboratorium Diagnostyki Spalania (2009 r.)

Laboratorium Nagrzewania Wsadu (2009 r.)

Awanse naukowe po roku 2005 − profesury

Lech Szecówka Dr hab. inż. Lech Szecówka Prof. PCz – Jego dorobek naukowy przeszedł pozytywnie procedury formalne o nadanie tytułu profesora. Zmarł 6.08.2009 r.

− habilitacje:

Marian Kieloch Temat: Energooszczędne i małozgorzelinowe nagrzewanie wsadu stalowego Data nadania stopnia dr hab. 24.11.2003 r. Profesor nadzwyczajny od 1.07.2004 r. do 30.06.2009 r. Od 1.07.2009 r. – zatrudniony na stanowisku profesora nadzwyczajnego na czas nieokreślony

281

Obrona pracy magisterskiej


Dorota Musiał Temat: Wymiana ciepła w wiązce prętów stalowych podczas nagrzewania Streszczenie: Wymaganą zmianę własności mechanicznych prętów stalowych można uzyskać m.in. na drodze obróbki cieplnej, której podstawowymi parametrami technologicznymi są temperatura i czas grzania. W przypadku obróbki pojedynczego pręta ustalenie tych parametrów nie nastręcza większych trudności. Komplikacje pojawiają się przy masowym nagrzewaniu prętów, kiedy układane są one na trzonie pieca w wiązki. W pracy przeprowadzono badania wpływu wybranych parametrów wiązki prętów na wartość efektywnego współczynnika przewodzenia ciepła λef. W procesach nagrzewania, wiązkę prętów stalowych traktuje się jako ośrodek porowaty, w którym zachodzi złożona wymiany ciepła, a udowodnienie powyższego założenia wiąże się z ustaleniem współczynników wymiany ciepła w wiązce, istotnych dla programowania technologii obróbki cieplnej tak specyficznego wsadu. Zrealizowanie założonych celów pracy wymagało określenie udziałów poszczególnych rodzajów transportu ciepła, a więc kontaktowego, radiacyjnego i konwekcyjnego współczynnika przewodzenia ciepła, w procesie nagrzewania wiązki prętów. Ustalono, iż w zakresie rozpatrywanych temperatur przy przekazywaniu ciepła w nagrzewanej wiązce prętów, znaczącą rolę odgrywa przewodzenie. Udział tego sposobu wymiany ciepła rośnie wraz ze wzrostem średnicy prętów i mieści się w granicach od 70 do 90%. Natomiast konwekcyjna wymiana ciepła w wiązce prętów, podczas jej nagrzewania lub chłodzenia może być pominięta.

Promotor: dr hab. inż. Lech Szecówka, prof. PCz

282Recenzenci:

dr hab. inż. Andrzej Szlęk, prof. PŚ dr hab. inż. Marian Kieloch, prof. PCz

Termin obrony: 06.03.2007 r. Monika Górska Temat: Konwekcyjna wymiana ciepła podczas opływu wsadu okrągłego zaburzonym

pulsacyjnie struminiem gazu Streszczenie: Rozprawa dotyczyła określenia wpływu wprowadzanych zaburzeń pulsacyjnych z określoną częstotliwości w przepływ spalin na wartość konwekcyjnego współczynnika wnikania ciepła do powierzchni walca. Określono również zależność lokalnej liczby Nu w zależności od temperatury przepływających spalin oraz częstotliwości wprowadzanych zaburzeń pulsacyjnych. W celu osiągnięcia wyżej omówionych wyników badań zrealizowano następujący zakres badań: − wykonano symulacje numeryczne przepływu strumienia spalin w komorze

badawczej, − wykonano symulacje numeryczne opływu walca zaburzonym strumieniem

spalin z równoczsnym wyznaczeniem wartości współczynnika wnikania ciepła do powierzchni wsadu,

− przeprowadzono badania wstępne w komorze aerodynamicznej w celu zapoznania się ze zjawiskami opływu ciał i wymiany ciepła przez strumień powietrza,

− przeprowadzono badania zasadnicze w komorze grzewcze określające konwekcyjną wymianę ciepła podczas opływu walca zaburzonym pulsacyjnie strumieniem spalin,

− dokonano matematycznego opracowania uzyskanych wyników badań. Zrealizowanie powyższych celów pozwoliło udowodnić przyjętą tezę, że wprowadzenie zaburzeń pulsacyjnych o określonej częstotliwości w przepływ spalin powoduje wzrost konwekcyjnej wymiany ciepła, a także zmianę położenia punktu oderwania laminarnej warstwy przyściennej


Recenzenci: prof. dr hab. inż. Zbigniew Malinowski, dr hab. inż. Marian Kieloch, prof. PCz

Termin obrony: 11.07.2007 r. Łukasz Piechowicz Temat: Zużycie ciepła a straty stali w procesie nagrzewania wsadu Streszczenie: Nagrzewanie wsadu przed przeróbką plastyczną na gorąco jest bardzo ważnym procesem, który wpływa na jakość walcowanego produktu oraz na

283całkowite koszty przetwórstwa. W prawidłowo prowadzonym procesie bardzo istotne jest przestrzeganie ustalonej technologii zapewniającej właściwą jakość nagrzewania oraz minimalizację ponoszonych kosztów. Czynnikami decydującymi o kosztach nagrzewania są: energochłonność (zużycie ciepła) i strata stali na zgorzelinę. Właściwe przyjęcie krzywej nagrzewania i czasu nagrzewania stanowi istotny element technologii umożliwiający minimalizację zużycia ciepła i straty stali. W pracy przeprowadzono teoretyczną i eksperymentalną analizę współzależności pomiędzy zużyciem ciepła a stratą stali w procesie nagrzewania. Analizę matematyczną przeprowadzono na podstawie równań opisanych w literaturze przedmiotu. Obliczenia numeryczne zużycia ciepła i straty stali, dla modelowego pieca przepychowego, wykonano na podstawie własnego programu opracowanego w środowisku aplikacji typu CAS. Badania eksperymentalne przeprowadzono na stanowisku laboratoryjnym oraz w przemysłowym piecu grzewczym. Na podstawie przeprowadzonych badań i obliczeń ustalono analityczne zależności pomiędzy zużyciem ciepła a stratą stali na zgorzelinę. Zaobserwowano, że wzrostowi straty stali odpowiada zwiększenie jednostkowego zużycia ciepła oraz obniżenie współczynników sprawności cieplnej. Stwierdzono, że niskie nakłady na nagrzewanie będą możliwe tylko w tych piecach, w których uzyskamy niewielką stratę stali na zgorzelinę.

Promotor: dr hab. inż. Marian Kieloch, prof. PCz

Recenzenci: dr hab. inż. Lech Szecówka, prof. PCz dr hab. inż. Tadeusz Telejko, prof. AGH

Termin obrony: 17.02.2009 r. Tomasz Janda Temat: Wpływ materiału inertnego na spalanie ziarna węgla w cyrkulacyjnej warstwie

fluidalnej Streszczenie: Rozprawa dotyczy określenia wpływu średnicy materiału inertnego na proces spalania ziarna węgla w cyrkulacyjnej warstwie fluidalnej. Celem pracy było określenie dynamiki przepływu cyrkulacyjnej warstwy fluidalnej, a także ubytku masy ziarna węgla oraz zmianę temperatury powierzchni podczas spalania w otoczeniu różnych frakcji materiału inertnego. Określono również erozyjny ubytek masy węgla podczas oddziaływania materiału inertnego o różnej frakcji ma ziarno węgla w temperaturze otoczenia. Dla osiągnięcia celu pracy zrealizowano następujący zakres badań: numeryczne modelowanie przepływu materiału w cyrkulacyjnej warstwie fluidalnej, badania wstępne określające parametry warstwy cyrkulacyjnej w których wyznaczono rozkład ciśnienia w komorze badawczej oraz stopień unoszenia materiału inertnego, badania zasadnicze określające erozyjne ubytek masy w temperaturze otoczenia, ubytek masy ziarna węgla podczas spalania w otoczeniu materiału inertnego, zmiany temperatury powierzchni spalanego ziarna węgla, analizę

284mikroskopową powierzchni węgli przed i po spaleniu. Zrealizowanie powyższych celów pozwoliło udowodnić przyjętą tezę, że uziarnienie materiału inertnego wpływa na proces spalania ziarna węgla.


Recenzenci: dr hab. inż. Rudolf H. Klemens, prof. PW prof. dr hab. inż. Stanisław Słupek


WSPÓŁPRACA Z PRZEMYSŁEM I OŚRODKAMI NAUKOWO-BADAWCZYMI W KRAJU I ZAGRANICĄ

W ramach badań Katedra prowadzi ścisłą współpracę z ośrodkami krajowymi i zagranicznymi. Spośród ośrodków krajowych należy wymienić Instytut Techniki Cieplnej Politechniki Śląskiej w Gliwicach, Zakład Spalania i Detonacji Politechniki Wrocławskiej oraz Zakład Silników Lotniczych Politechniki Warszawskiej, a z zagranicznych: Royal Institute of Technology (KTH) Division of Energy and Furnace Technology, Stockholm- Sweden, Katedra Techniki Cieplnej Narodowej Metalurgicznej Akademii Ukrainy w Dniepropietrowsku, Uniwersytet Energetyczny w Iwanowie z Rosji oraz Katedra Techniki Cieplnej i Pieców Przemysłowych Uniwersytetu Technicznego w Koszycach. Na uwagę zasługuje współpraca z Narodową Metalurgiczną Akademią Ukrainy w Dniepropietrowsku. W ramach podpisanej umowy odbywa się wymiana pracowników naukowych oraz prowadzone są wspólne badania. Efektem tej współpracy są publikacje prezentowane na konferencjach organizowanych przez Politechnikę Częstochowską i Akademię Ukrainy.

Katedra realizuje badania na rzecz przemysłu. Współpracuje m.in. z hutami: − ISD Huta Częstochowa – prace prowadzone pod kierunkiem dr.

H. Radomiaka, − CMC Zawiercie – prace prowadzone pod kierunkiem prof. L. Szecówki, − CELSA Ostrowiec Świętokrzyski. W ISD Huta Częstochowa zdiagnozowano układ pierwotny i wtórny gazów

odlotowych z pieca KONEL. Określono przyczyny zadymienia hali technologicznej i wskazano kierunki likwidacji tego zagrożenia. Obecnie prowadzone są badania nagrzewania slabów w ramach grantu rozwojowego. W CMC Zawiercie dokonano pomiarów temperatury kęsa za pomocą kamery termowizyjnej. Wyznaczono rozkład temperatury powierzchni kęsa przed walcowaniem metodą bezinwazyjną. W CELSA Ostrowiec Świętokrzyski opracowano zmiany technologii nagrzewania wlewków ciężkich przed walcowaniem i dokonano analizy możliwości ograniczenia powstawania zgorzeliny.



Dr hab. inż. Marian Kieloch, prof. PCz − urodzony 31 marca 1944 roku w Bałtowie. Szkołę średnią – Techni-kum Hutniczo-Mechaniczne w Ostrowcu Św. ukończył w 1963 r. Po ukończeniu studiów na Wydziale Metalurgii Politechniki Częstochowskiej w 1969 r. podjął pracę w Katedrze Pieców Przemysłowych jako asystent. Pracę doktorską obronił w 1977 roku i został zatrudniony na stanowisku adiunkta. 1.07.2003 roku odbył kolokwium habilitacyjne. Temat rozprawy: „Energooszczędne i małozgo-rzelinowe nagrzewanie wsadu stalowego”. W 2004 r. miano-

wany profesorem nadzwyczajnym PCz. Jego tematyka badawcza związana jest z racjonalną eksploatacją urządzeń cieplnych, głównie pieców do nagrzewania wsadu stalowego, a w szczególności wpływem technologii nagrzewania na wyniki pracy pieców. Jest autorem bądź współautorem 155 publikacji z tego zakresu. Większość prac opublikował w czasopismach o zasięgu krajowym i międzyna-rodowym. Z przytoczonych prac 140 to prace recenzowane, a 35 samodzielne. Jest wykonawcą 53 prac naukowo-badawczych oraz 20 ekspertyz. Kierował 19 pracami. 8 prac zostało wdrożonych, a wymierne efekty wdrożeń to ponad 100 tys. ton paliwa umownego. Współpracował z 38 zakładami przemysłowymi, w kilku gałęziach polskiego przemysłu. Znaczący udział w działalności naukowo-badawczej stanowiły prace realizowane w ramach projektów celowych oraz projektów badawczych – grantów KBN. Był wykonawcą w 9 grantach, trzema kierował. Jest autorem bądź współautorem trzech monografii, czterech skryptów, trzech patentów i jednego zgłoszenia patentowego. Jest członkiem Rady Wydziału. Był członkiem Komisji Senackich, a także zastępcą dyrektora Instytutu Energetyki Hutniczej. Aktywnie uczestniczy w pracach SITPH na rzecz ochrony zabytków hutnictwa, organizując i prowadząc Obozy Naukowe w Muzeum Zagłębia Staropolskiego w Sielpi Wielkiej. Jest członkiem Komisji Hutnictwa Śląskiego Oddziału PAN. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi. Wielokrotnie wyróżniony nagrodami indywidualnymi i zespołowymi Rektora PCz za działalność naukową, dydaktyczną i organizacyjną. Żonaty, troje dzieci.

Pozostali pracownicy:

Dr inż. Henryk Radomiak – urodził się 9 czerwca 1951 roku. Studia wyższe na Wydziale Metalurgicznym Politechniki Częstochowskiej ukończył w 1975 roku, uzyskując tytuł magistra inżyniera hutnika specjalności „gospodarka cieplna i budowa pieców”. Stopień doktora uzyskał w 1988 roku. Zajmuje się szeroko pojętym spalaniem paliw i odpadów oraz diagnostyką urządzeń grzewczych. Jest promotorem ponad 80 prac inżynierskich i magisterskich. Kierownik czterech i współwykonawca czterech grantów badawczych. Autor lub współautor

286ponad. 100 publikacji oraz 4 patentów.Wieloletni doradca Huty Częstochowa i Zakładu Elektroenergetycznego ELSEN. Pełni funkcję zastępcy kierownika Katedry PP i OŚ na Wydziale IPMiFS od 1997 r.

Dr inż. Monika Adamczuk – urodziła się 30 maja 1975 roku w Częstochowie. W roku 1994 zdała egzamin dojrzałości i rozpoczęła studia na Wydziale Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej Politechniki Częstochowskiej. Dnia 14 września 1999 obroniła pracę magisterską i uzyskała tytuł magistra inżyniera.W tym samym roku została przyjęta na studia doktoranckie na WIPMiFS. Dnia 6 września 2004 r. obroniła pracę doktorską pt.: „Zmniejszanie stężenia tlenków azotu metodami pierwotnymi z wykorzystaniem biopaliw”. Dnia 14.09.2004r.

Rada WIPMiFS nadała jej stopień naukowy doktora nauk technicznych w zakresie metalurgii. Jest autorką i współautorką ponad 80 publikacji w dziedzinie spalania i ograniczania emisji zanieczyszczeń oraz numerycznego modelowania. Kilka-krotnie otrzymała zespołową nagrodę II i III stopnia Rektora Politechniki Częstochowskiej za serię publikacji.

Dr inż. Sławomir Morel – urodzony 13.08.1964 r. w Radomsku. Studia wyższe ukończył w 1988r.na Wy-dziale Metalurgicznym PCz. Umieszczono go w albumie Wybitnych Absowelwentów w latch 1987÷1988. Praca magisterska – 1988r., doktorat – 1987r. Praca zawodowa: od IX.1988r. – Politechnika Częstochowska, w okresie: 1988÷1997 asystent, 1997 – obecnie adiunkt. Pełnione funkcje: 2006÷2009 kierownik Zakładu Budowy Pieców i Urządzeń Cieplnych. Promotorstwo ponad 30 prac inżynierskich i magisterskich. Współpraca z przemysłem:

wykonano ponad 70 prac na zlecenia hut stali, fabryk kotłów, Huty Miedzi Głogów, Fabryki Wentylatorów WIROMET Mikołów. Zaprojektowano, zbudowano i uruchomiono plazmotron i piec plazmowy do topienia w IMO oddz. Skawina. Jest autorem i współautorem 160 publikacji.

Dr inż. Jarosław Boryca – urodzony 15.11.1974 r. w Piotrkowie Trybunalskim. Jarosław Boryca ukończył w 1999 r. studia na Wydziale Metalurgii i Inżynierii Materiałowej PCz, uzyskując dyplom magistra inżyniera. W 2003 r ukończył studia doktoranckie i został zatrudniony na stanowisku asystenta w Katedrze Pieców Przemysłowych i Ochrony Środowiska. W dniu 22 lutego 2005 r. obronił pracę doktorską i uzyskał tytuł doktora nauk technicznych w zakresie metalurgii. Obecnie pracuje na stanowisku adiunkta. W ramach działalności naukowej

287zajmuje się zagadnieniami związanymi z powstawaniem zgorzeliny i jej przyczepnością do podłoża stalowego oraz z nagrzewaniem wsadu stalowego i wymianą ciepła w przestrzeni roboczej pieców grzewczych. Jest autorem lub współautorem ponad 100 publikacji i 3 skryptów.

Dr inż. Stanisław Kruszyński – urodzony. 4.05.1946 r. w Dębicy. Stanisław Kruszyński ukończył studia na Wydziale Metalurgicznym Politechniki Częstochowskiej, uzyskując w 1971 r. dyplom magistra inżyniera. W 1986 r. obronił pracę doktorską i uzyskał tytuł doktora nauk technicznych w zakresie metalurgii. Od 01.06.1971 r. pracuje w Katedrze Pieców Przemysłowych i Ochrony Środowiska. Dr inż. Stanisław Kruszyński w ramach działalności naukowej zajmuje się zagadnieniami związanymi z ekologią, ochroną środowiska przed zanieczyszczeniami, spalaniem paliw konwencjonalnych i ekologicznych oraz racjonalizacją użytkowania paliw

i energii. Jest autorem lub współautorem ponad 30 publikacji, które ukazały się w materiałach konferencyjnych publikowanych w kraju i za granicą oraz w czasopismach naukowo–technicznych. Jest autorem lub współautorem 4 skryptów i 2 wynalazków.

Dr inż. Rafał Wyczółkowski – urodzony. 22.11.1973 roku w Cieszynie. Szkołę średnią – Technikum Mechaniczne w Radomsku ukończył w 1993 r. Studia na wydziale Budowy Maszyn Politechniki Częstochowskiej, ukończył w 1998 r. W tym samym roku rozpoczął studia doktoranckie na WIPMiFS PCz. Pracę doktorską pt: „Badania transportu ciepła w warstwie uzwojonego drutu” obronił w wyróżnieniem w 2003 r i został zatrudniony na stanowisku adiunkta w Katedrze Pieców Przemysłowych i Ochrony Środowiska. W swojej pracy naukowo-badawczej zajmuje się wyznaczaniem własności cieplnych

materiałów i ośrodków porowatych oraz pomiarami temperatury, za szczególnym uwzględnieniem termowizji. Jest autorem bądź współautorem 42 publikacji, 5 opracowań dla przemysłu oraz 1 skryptu. W latach 2005÷2008 był kierownikiem projektu badawczego KBN.

288Dr inż. Tomasz Wyleciał – urodzony 26.03.1969 r. w Ogrodzieńcu, po ukończeniu I Liceum Ogólno-kształcącego w Zawierciu, rozpoczął studia na Wydziale Metalurgii i Inżynierii Materiałowej Politechniki Często-chowskiej, w roku 1993 po uzyskaniu tytułu magistra inżyniera w zakresie gospodarki cieplnej i budowy pieców, kontynuował naukę na studiach doktoranckich. Tytuł doktora nauk technicznych uzyskał w 2000 roku. Od roku 2001 jest zatrudniony na stanowisku adiunkta, zaintere-sowania naukowe: technika cieplna, strumieniowe roz-

drabnianie materiałów, uczestniczył w wielu pracach naukowo-badawczych, jest autorem lub współautorem ponad 70 publikacji, które ukazały się w materiałach konferencyjnych oraz w czasopismach naukowo-technicznych.

Dr inż. Dorota Musiał ur. 05.01.1978 roku w Radomsku. W 1997 r. i rozpoczęła studia na Wydziale Metalurgii i Inżynierii Materiałowej Politechniki Częstochowskiej. W 2002r. po uzyskaniu tytułu magistra inżyniera została przyjęta na studia doktoranckie. Pracę doktorską pt.: „Wymiana ciepła w wiązce prętów stalowych podczas nagrzewania”, obroniła w 2007r. W tym roku zostaje zatrudniona na stanowisko adiunkta. W latach 2007÷2010 zajmuje się zagadnieniami wymiany ciepła w materiałach porowatych. Jest autorką i współautorką 47 publikacji z zakresu wymiany ciepła, nagrzewania wsadu stalowego

oraz nagrzewania wsadu z wykorzystaniem termowizji. Otrzymała nagrody III stopnia przyznawane przez Rektora PCz za serię publikacji w latach 2005÷2009. Brała udział w badaniach eksperymentalnych jako wykonawca w ramach 2 grantów badawczych. Wypromowała 11 magistrów i 5 inżynierów.

Byli pracownicy samodzielni:

Prof. dr hab. inż. Tadeusz Burakowski ur. 1.08.1934 r. w Warszawie. Stopień doktora nauk technicznych (1973 r.) a później doktora habilitowanego (1977 r.) uzyskał na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej. Od 1963 r. pracuje w Instytucie Mechaniki Precyzyjnej na różnych stanowiskach naukowych, aż do zastępcy dyrektora ds. naukowych (w latach 1978÷1999). W roku 1985 otrzymuje tytuł profesora nadzwyczajnego nauk technicznych. Od 1991 r. pracuje w Politechnice Często-chowskiej jako Kierownik Katedry Energetyki Hutniczej,

przemianowanej w 1992 r. na Katedrę Pieców Przemysłowych. Powołany na stanowisko profesora zwyczajnego w 1990 r w Instytucie Mechaniki Precyzyjnej i w 1992 r. w Politechnice Częstochowskiej. Długoletni Sekretarz Naukowy Polskiego Komitetu Elektrotermii, Sekretarz Naukowy Komitetu Budowy Maszyn PAN, inicjator powstania i przewodniczący Zespołu Inżynierii Powierzchni

289Komitetu Budowy Maszyn PAN, członek Komitetu Badań Naukowych II kadencji, członek wielu światowych towarzystw naukowych. Autor lub współautor ponad 600 pozycji wydanych za granicą w językach: angielskim, chińskim, francuskim, niemieckim, rosyjskim, węgierskim. Do czasu zatrudnienia w Politechnice Częstochowskiej dorobek naukowy obejmuje24 książki, w tym 2 tłumaczone na język rosyjski, 31 patentów i zgłoszeń patentowych, 5 konstrukcji i prototypów, 17 prac z zakresu normalizacji, promotorstwo 2 zakończonych i 2 w toku prac doktorskich, recenzje kilkunastu prac doktorskich, kilku prac habilitacyjnych, ponad 70 projektów badawczych (grantów) oraz kilku wniosków profesorskich. Wybitny specjalista z zakresu elektrotermii, urządzeń grzejnych, inżynierii materiałowej inżynierii powierzchni. Zakończył pracę w Katedrze w roku 1996.

Dr hab. inż. Eugeniusz Mielczarek ur. 17.05.1941 r. w Kozienicach. Studia wyższe ukończył na Wydziale Budowy Maszyn Politechniki Częstochowskiej w 1967 r. podejmując następnie pracę naukowo–dydaktyczną w Katedrze Termodynamiki macierzystej Uczelni. Na tym samym Wydziale w 1974 r. uzyskał stopień doktora nauk technicznych. Prace badawcze i publikatorskie koncentruje na termodynamicznym ujęciu zjawisk występujących w procesie rozdrabniania swobodnego substancji stałych. Za cykl publikacji z tej dziedziny nagrodzony w 1983r.

nagrodą indywidualną Ministra SzWiT. W 1984 r, uzyskuje stopień doktora habilitowanego na Wydziale Górniczym Politechniki Śląskiej. W latach 1987÷1990 wybrany dziekanem Wydziału Budowy Maszyn Politechniki Częstochowskiej. Od 1991 r. pracuje na Wydziale Metalurgii i Inżynierii Materiałowej Politechniki Częstochowskiej pełniąc funkcję Kierownika Zakładu Gospodarki Cieplnej i Budo-wy Pieców. Współautor 1 książki, 3 skryptów, ponad 50 artykułów, patentów i referatów. Prowadził rozległą współpracę z przemysłem w zakresie unowocześ-niania i wprowadzania proekologicznych technologii z zakresu rozdrabniania strumieniowego i ochrony stanowisk pracy przed zapyleniem. Z tej dziedziny wdrożono 3 tematy w przemyśle. Za działalność badawczo-wdrożeniową uzyskał nagrodę Ministra Edukacyjnej Narodowej II stopnia w 1989 r. oraz dwie nagrody zespołowe Rektora Politechniki Częstochowskiej. Od 1991 do 2001 r. zatrudniony na stanowisku profesora nadzwyczajnego w Katedrze Pieców Przemysłowych i Ochrony Środowiska Politechniki Częstochowskiej. Recenzent 4 prac doktorskich. Promotor 2 prac doktorskich. W roku 2001 przeszedł do pracy na Wydział Inżynierii Mechanicznej i Informatyki.

290Dr inż. Irena Krężołek – ur. 05.02.1943 r. w Kielcach. Absolwentka Wydziału Metalurgicznego, specjalność – piece przemysłowe z 1965 r. W tym też roku podjęła pracę w Katedrze Pieców Przemysłowych, kontynuując ją aż do emerytury. Specjalizowała się w zagadnieniach wymiany ciepła i masy. Stopień doktora nauk technicznych uzyskała w 1974 roku. Praca doktorska wyróżniona została idywidualną Nagrodą Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w 1975 r. Autorka /i wspólautorka/ blisko 60 prac, w tym dwóch skryptów. Jeden z nich w 1976 r. nagrodził Minister NiSzW. W 1998 roku zorganizowała i kierowała Studium Poduplomowym" Nowe techniki

i technologie i energetyce cieplnej". Uczestniczyła w pracach wydziałowych zespołów d/s kształcenia, w latach 1998÷2008 jako z-ca kierownika Katedry d/s dydaktycznych tworzyła nowe plany i programy studiów dla prowadzonych w Katedrze specjalności. Współorganizowała wszystkie /12/ Ogólnopolskie Konferencje n.t.: "Gospodarka cieplna i eksploatacja pieców", jakie Katedra odbywała od 1992 roku w Poraju. Z dniem 01.03.2008 r. przeszła na emeryturę.

Dr inż. Tomira Szemberg ur. 08.11.1935r. w Pabianicach. Studia wyższe odbyła na Wydz. Metalurgicznym AGH w Krakowie. W1963r podjęła pracę w tworzonej Katedrze Pieców Przemysłowych. Zajmuje się problematyką urzą-dzeń energetycznych i materiałów ogniotrwałych, z zakre-su których opublikowała dwa skrypty. W roku 1972 broni pracy doktorskiej i uzyskuje stopień doktora nauk tech-nicznych. Praktycznie przez cały okres zatrudnienia w Katedrze organizuje proces dydaktyczny, pełniąc odpo-wiednio funkcje z-cy dyrektora IEH oraz z-cy kierownika

Katedry d/s nauczania. Za działalność dydaktyczno-wychowawczą, w 1976 r otrzymuje Nagrodę Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, a w całym okresie zatrudnienia – kilkanaście nagród Rektora PCz. Z dniem 01.04.1991 r. przeszła na emeryturę.

291Byli pracownicy Katedry … Odeszli

Prof. Zbigniew Wernicki, Zasłużony Nauczyciel, Zasłu-żony Hutnik, urodził się 29.08.1904 r. w Lubieniu Wielkim. Absolwent Politechniki Lwowskiej. W latach. 1933÷1937 był asystentem w Katedrze prof. R. Witkiewicza. Studiując pracował w Elektrowni Lwowskiej, gdzie prowadził badania nad spalaniem węgla i gazu ziemnego. W latach 1937÷1939 pracuje w Polminie (Centralny Okręg Przemys-łowy), wdrażając gaz ziemny do hutnictwa i przemysłu ceramicznego. W 1939 r. zostaje kierownikiem referatu cieplnego Zakładów Starachowickich. W okresie okupacji

wywieziony do Rzeszy. Pracuje w Hucie Salzgiter. Od 1946 r. w Biprohucie jest organizatorem pracowni energetycznej i hutniczej. W latach 1948÷1954 − współprojektant Huty im. Lenina, Huty Łabędy, Huty im. Bieruta, Huty im. Nowotki. Od 1948 r. wykłada w Politechnice Śląskiej, a od 1954 zatrudniony w Politechnice Częstochowskiej jako docent, kierownik Zakładu Pieców Płomiennych. Od 1963 r. jest Kierownikiem Katedry Pieców Przemysłowych Politechniki Częstochowskiej. W latach 1960÷1962 i 1966÷1969 − Dziekan Wydziału Metalurgicznego, zaś w latach 1958÷1959 Prorektor ds. Nauki Politechniki Częstochowskiej. W 1963 r. zorganizował Katedrę Pieców Przemysłowych. W 1967 r. uzyskuje tytuł profesora nadzwyczajnego. Autor 4 książek, 4 skryptów i ponad 50 oryginalnych publikacji naukowych, promotor 6 prac doktorskich. Prof. Zbigniew Wernicki został odznaczony m. in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz wyróżniony wpisem do Księgi Zasłużonych dla woj. częstochowskiego. Prof. Zbigniew Wernicki zmarł 6 lipca 1999 roku w Częstochowie i został pochowany na cmentarzu Kule.

Prof. dr hab. inż. Emil Ryszka, rodzony 23 listopada 1919 r. Ukończył w 1949 r. Politechnikę Śląską w Gli-wicach, natomiast stopień doktora nauk technicznych uzyskał w Akademii Górniczo-Hutniczej w 1963 r. Stopień naukowy docenta otrzymał w roku 1967. Od 1968 r. pracował na 1/2 etatu Politechnice Częstochowskiej, a w 1971 r. podjął w niej pracę na pełnym etacie. W 1976 r. otrzymał tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego i sta-nowisko kierownika Zakładu Plazmotermii Niskotempe-raturowej w Instytucie Metalurgii. W 1977 r. został

powołany na stanowisko dyrektora Instytutu Energetyki Hutniczej, które piastował do 1980 roku. W 1983 r. przeszedł do pracy w Zakładzie Urządzeń Sanitarnych Instytutu Inżynierii Lądowej. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi i innymi odznaczeniami. Zmarł 1 lipca 1984 roku i został pochowany na cmentarzu w Kruszynie k. Częstochowy.

292Doc dr inż. Zbigniew Piekutowski, 1921÷1998 Urodził się 10 września 1921 roku w Warszawie, tam uczęszczał do Liceum im. Władysława IV. Maturę zdał na tajnych kompletach. W okresie okupacji pracował jako robotnik, pomoc biurowa w firmie Schiling w Chlewiskach powiat Końskie, a po wojnie kilka miesięcy w firmie H. Serwa w Ostrowie Wielkopolskim. W 1945 roku podjął studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Śląskiej w Gliwicach, gdzie w 1950 roku uzyskał dyplom magistra inżyniera mechanika. Od 1948 roku rozpoczął pracę w hutnictwie. W latach 1948÷1953 w Hucie „Pokój” na stanowisku asystenta, kierownika oddziału i wydziału energetycznego, gdzie uruchamiał poniemieckie kotły bez dokumentacji oraz pierwszą, wyprodukowaną w Polsce, dmuchawę wielkopiecową. Następnie w latach 1953÷1959 pracował w Hucie „Florian” na stanowisku głównego energetyka, gdzie rozbudował oczyszczalnię gazu wielkopiecowego oraz uruchomił pierwszy w Polsce elektrofiltr. Ponadto zorganizował i uruchomił pierwszy w hutnictwie krajowym oddział wykorzystania pyłu dymnicowego do produkcji cegły budowlanej. W 1959 roku został przeniesiony na stanowisko głównego inżyniera huty im. B. Bieruta w Częstochowie, gdzie od 1962 roku był dyrektorem naczelnym. W tym czasie był inicjatorem wielu usprawnień i prac z dziedziny energetyki hutniczej, m.in. brał udział w projektowaniu, budowie i rozruchu walcowni blach grubych, za co otrzymał nagrodę Ministra Budownictwa I stopnia. Podczas budowy Huty „Katowice” w 1973 roku został jej dyrektorem technicznym, organizując 25 wydziałów i zaplecze techniczne huty w budowie. W 1978 roku przeszedł do pracy naukowo-dydaktycznej do Politechniki Częstochowskiej na stanowisko docenta. W tym też roku uzyskał tytuł doktora nauk technicznych. Był autorem i współautorem wielu prac naukowych, szczególnie opracowanych dla potrzeb przemysłu. Na emeryturę przeszedł w 1991 roku. Za osiągnięcia zawodowe doc. dr inż. Zbigniew Piekutowski był wielokrotnie nagradzany i odznaczany, m.in. otrzymał Krzyż Kawalerski OOP. Zmarł w Częstochowie 1 sierpnia 1998 roku.

Prof. dr inż. Kazimierz Moszoro, urodzony w 1921 r. w województwie krakowskim. Gimnazjum ukończył w 1939 r. W okresie okupacji pracował w rafinerii nafty w Jaśle, po zakończeniu działań wojennych włączając się czynnie do jej uruchomienia. Wyższe studia techniczne ukończył na Wydziale Mechanicznym Politechniki Śląskiej w Gliwicach w 1952 r. Po ich ukończeniu pracuje w Ka-tedrze Metalurgii Żelaza Politechniki Śląskiej w Gliwicach, skąd zostaje przeniesiony w 1956 r. do Politechniki Częs-tochowskiej. Pracę doktorską obronił na Wydziale Mecha-niczno-Energetycznym Politechniki Śląskiej w 1961 r. Kilka

lat późnej zostaje docentem w Katedrze Pieców Przemysłowych Politechniki Częstochowskiej. W latach 1969÷1970 powołany na stanowisko Dziekana Wydziału Metalurgicznego, a od 1970 r. na funkcję Rektora Politechniki Często-chowskiej, którą piastuje do końca 1974 roku. Tytuł profesora nadzwyczajnego uzyskał w 1977 r. W latach 1980÷1982 był dyrektorem Instytutu Energetyki Hutniczej, a po reorganizacji Wydziału Metalurgicznego, Kierownikiem Katedry

293Energetyki Hutniczej. Promotor 5 prac doktorskich, autor 65 publikacji, 9 pa-tentów, 8 wdrożeń. Członek Komisji Energetyki i Komisji Hutnictwa PAN, Oddział w Katowicach. Były wieloletni członek Komitetu Termodynamiki i Spalania PAN w Warszawie. Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski oraz innymi odznaczeniami państwowymi, wyróżnieniami resortowymi, wojewódzkimi, stowarzyszeniowymi. Zasłużony Nauczyciel, od 1991 r. na emeryturze. Zmarł 01.09 2009 r.

prof. dr hab. inż. Stanislaw Słupek, urodzony 14 czerwca 1938 roku w Szklarach. Szkołę średnią – Technikum Hut-nicze o specjalności wielkopiecownictwo ukończył w roku 1956. Studia wyższe (1962 r), stopień doktora nauk technicznych (1970 r.) oraz stopień doktora habilitowanego o specjalności – technika cieplna i ochrona środowiska (1977r.) uzyskał na Wydziale Metalurgicznym Akademii Górniczo – Hutniczej. Tytuł profesora nadzwyczajnego otrzymał w roku 1987 r., a profesora zwyczajnego z za-kresu techniki cieplnej i ochrony środowiska w roku 1994. Certyfikat – “Fuel Utilisation and Environment” nadany

przez The International Flame Research Foundation, Ijmuiden, uzyskał w roku 1991. Dorobek naukowy jako autora i współautora obejmuje: 12 skryptów uczelnianych i monografii, 3 rozdziały w książkach, 170 prac opublikowanych w czasopismach specjalistycznych i materiałach konferencji międzynarodowych z zakresu techniki cieplnej. Ważniejsze funkcje zawodowe i naukowe: Prodziekan Wydziału Metalurgicznego AGH d/s dydaktyki i Vice dyrektor Instytutu Metalurgii AGH, w latach 1978÷1984. Kierownik Zakładu Cieplnej i Ochrony Środowiska AGH od 1991 oraz Kierownik Katedry Pieców Przemysłowych i Ochrony Środowiska Politechniki Częstochowskiej od 1997 r. Kierownik Międzywydziałowej Szkoły Energetyki AGH od 2003. Odbył 2 zagraniczne staże naukowe: Pennsylvania State University, Combustion Laboratory, USA, 9 mie-sięcy, 1975 oraz Instytut Stali i Stopów, Moskwa, 3 miesiące, 1988. Działalność organizacyjna w spalania zakresie techniki cieplnej i ochrony środowiska sprowadza się pełnienia funkcji jako: Członek Sekcji Spalania Komitetu Termodynamiki i Spalania PAN, Członek Polskiego Komitetu Badań Płomienia, Członek Założyciel i Członek Zarządu Polskiego Instytutu Spalania, Biegły z listy Ministra Ochrony Środowiska, Gospodarki Wodnej i Leśnictwa oraz Biegły Wojewody Małopolskiego z zakresu sporządzania ocen oddziaływania na środowisko, Członek Rady Naukowej Instytutu Podstaw Inżynierii Środowiska PAN oraz Rady Naukowej Instytutu Metali Nieżelaznych. Jest wybieralnym Członkiem Zespołu T8 oraz Zespołu Infrastruktury i Informatyzacji Komitetu Badań Naukowych, IV kadencja 2000÷2004 i V 2004÷2005, a od 2005 r. Członek Rady Nauki Ministra Nauki i Informatyzacji. Dorobek w zakresie kształcenia kadr naukowych obejmuje promotorstwo 9-ciu oraz recenzje 25-ciu dysertacji doktorskich, recenzje 7-miu prac habilitacyjnych oraz 7-miu wniosków na tytuł i 4 na stanowiska profesora. Pełnił ponadto funkcję Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego, 3-ch Międzynarodowych oraz 6-ciu Ogólnopolskich Sympozjów

294Naukowych. Uzyskał odznaczenia i nagrody: Srebrny i Złoty Krzyż Zasługi, Krzyż Oficerski, Orderu Odrodzenia Polski, Medal Edukacji Narodowej, nagrody naukowe m.in.: Ministra Nauki indywidualne i zespołowe oraz wielokrotnie nagrody Rektora AGH za prace naukowe z zakresu techniki cieplnej i ochrony środowiska. Żonaty, dwoje dzieci. Zmarł nagle 07.02.2006 r.

Dr hab. inż. Stefan Morel prof. PCz, urodzony 8.09.1937 r. w Blanowicach k. Zawiercia. Studia wyższe ukończył w 1961r.na Wydziale Metalurgicznym Politechniki Częstochowskiej. Praca magisterska – 1961r, doktorat - 1968r., habilitacja.- 1981r. Praca zawodowa: II.1961–III.1962 mistrz wielkiego pieca, IV.1962÷IX.1964 kierownik wydzia-łu produkcyjnego, X.1964÷IX.2006 – Politechnika Często-chowska, w okresie: 1964÷1968 st. asystent, 1969÷1982 adiunkt, 1983÷1991 docent, 1991÷2006 profesor, Pełnione funkcje: 1977÷1984 z-ca dyr. Inst. Metalurgii, 1979÷1997

z-ca kier. Katedry Pieców Przemysłowych i Ochrony Środowiska, 1991÷2006 kier. Zakładu Budowy Pieców i Urządzeń Cieplnych. Promotorstwo i recenzje prac nauk.: 1983 promotor doktoratu, recenzent 2 habilitacji, 2 doktoratów i ok. 25 grantów dla KBN. Budowa bazy dydaktycznej i naukowo-badawczej: stanowiska do badań palników, przepływów, bilansów, spalania i wymiany ciepła (rekuperator, regenerator, kocioł), aparatura do pomiarów temperatury, własności powłok, podłoża i inne. Prace w Komitetach PAN: Komitet Elektrotechniki, Budowy Maszyn, Komitet Nauki o Materiałach. Współpraca z ośrodkami naukowymi – Politechniki: Poznańska, Wrocławska, Śląska, Warszawska, Lubelska, zagraniczne ośrodki: Instytut Spawalnictwa Kijów, Instytut Fizyki Plazmy w Nowosybirsku i Pradze, Instytut Metalurgii Proszków Mińsk (Białoruski). Współpraca z przemysłem: wykonano ponad 60 prac na zlecenia hut stali: Łabędy, Pokój, Florian, Zygmunt, Łaziska, Bobrek, Katowice, Baildon, Zawiercie, Częstochowa; fabryk kotłów: RAFAKO, Sędziszów, Huty Miedzi Głogów, Fabryki Wentylatorów WIROMET Mikołów. Wybudowano (wł. projekty) i uruchomiono urządzenie do natrysku powłok: Huta Stali Brandenburg, PBMH Katowice, huty: Katowice, Zawiercie, Częstochowa, CzZMO, firma Jurex (Bytom) i Elektrownia Bełchatów. Rozruch urządzeń f-my METCO (7MB) w WSK Rzeszów. Usunięto awarię kotła w Hucie Miedzi Krompachy k. Koszyc. Zaprojektowano, zbudowano i uruchomiono plazmotron i piec plazmowy do topienia w IMO oddz. Skawina. Uzyskano świadectwo ABB STAL, zalecające stosowanie powłok wytwarzanych przez Politechnikę Częstochowską – Prof. S. Morel. Dorobek naukowy: opublikowano 253 artykuły: w wyd. PAN-18, w wyd. zagr. AN-9, w zagr. wyd. obcojęzycznych i krajowych o zasięgu międzynarodowym – 38, w polskich periodykach nauk.-techn. – 93, w materiałach konferencyjnych – 95; 7 skryptów i 9 patentów, 14 prac projektowych i technologiczno-wdrożeniowych zastrzeżono (nieopublikowano). Prace zrealizowane w programach centralnych: CPBP1.2., CPBR 2.4., grant 3 kontrakty RWPG (1976÷1990). 1977÷1991 Kier. Ośrodka Doskonalenia Kadr NOT Częstochowa, 1985÷1991 Organizator i kierow-nik studium podyplomowego. Odznaczenia: Złoty Krzyż Zasługi, Medal Komisji

295Edukacji Narodowej, srebrna odznaka „Zasłużony w rozwoju województwa katowickiego”. Zmarł 21.09.2006 r. w Częstochowie.

Dr hab. inż. Lech Szecówka prof. PCz., ur. 15.10.1946 r. w Zawierciu, ukończył tamtejsze liceum ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego. Studia na Wydziale Metalur-gicznym Politechniki Częstochowskiej, na specjalności Gospodarka Cieplna i Budowa Pieców Przemysłowych ukończył z wyróżnieniem w 1971 r. W tym samym roku rozpoczął pracę na stanowisku asystenta w ówczesnym zakładzie Gospodarki Cieplnej i Budowy Pieców Instytutu Metalurgii Politechniki Częstochowskiej. Pracę doktorską

pt.: „Określenie podstaw programowego grzania stali w piecach przeciwprą-dowych”, obronił w 1978 r. uzyskując stopień doktora nauk technicznych. W tym roku zostaje powołany na stanowisko adiunkta w ówczesnym Instytucie Energetyki Hutniczej. W latach 1971÷1976 zajmuje się zagadnieniami wymiany ciepła w piecach grzewczych. Równocześnie prowadzi działalność naukowo − badawczą w zakresie spalania. Uczestniczył w Problemie Resortowym R. I. 6, a później w Centralnym Programie Badań Podstawowych CPBP 02.18. Dorobek naukowy jako autora i współautora obejmuje 104 prace, w tym 65 opublikowanych w materiałach konferencyjnych krajowych i zagranicznych, 37 w czasopismach o zasięgu krajowym i międzynarodowymi jedną w monografii zbiorowej; autor jednego patentu uzyskanego i czterech złożonych wniosków patentowych. Brał udział w 7 grantach badawczych (kierownik 3 grantów), 38 pracach naukowo − badawczych i ekspertyzach technicznych. Autor monografii pt.: „Wpływ pulsacji na spalanie paliw gazowych i emisję zanieczyszczeń”. Stopień doktora habilitowanego uzyskuje w 2001 r. na Wydziale Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej. W lutym 2003 powołany na stanowisko profesora nadzwyczajnego PCz. W 2002 roku wybrany prodziekanem ds. Nauczania na Wydziale IPMiFS. Pełni funkcję kierownika Zakładu Gospodarki Cieplnej i Budowy Pieców w Katedrze Pieców Przemysłowych i Ochrony Środowiska. Promotor 1 zakończonego i 2 otwartych przewodów doktorskich. Członek ogólnopolskich stowarzyszeń naukowych: Sekcji Spalania Komitetu Termodynamiki i Spalania PAN, od 1994 r., Polskiego Instytutu Spalania, od 1994 r., SITPH, od 1969 r. Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi. Wyróżniony wielokrotnie nagrodami indywidualnymi i zespołowymi Rektora Politechniki Częstochowskiej za prace naukowe z zakresu procesów spalania i redukcji zanieczyszczeń. Żonaty, ojciec dwóch synów. Zmarł nagle: 06.08. 2009r.

296Dr inż. Stefan Wyczółkowski, ur. 05.05.1944 r. w Szawłach. Szkołę średnią – Technikum Mechaniczne w Siedlcach ukończył w 1963 r. Studia na wydziale Metalurgicznym Politechniki Częstochowskiej, na specjal-ności Gospodarka Cieplna i Budowa Pieców Przemys-łowych ukończył w 1968 r. Bezpośrednio po studiach podjął pracę w przemyśle. Pracę na uczelni rozpoczął w 1980 r. jako asystent. Pracę doktorską pt: „Przebieg nagrzewania drutu w procesie cynkowania ogniowego” obronił w 1983 r w AGH Kraków. Jego tematyka badawcza związana była z eksploatacją pieców przemysłowych i cynkowaniem ogniowym drutu. Był autorem bądź

współautorem 69 publikacji, 16 patentów oraz 1 monografii. Był kierownikiem 3 grantów KBN. Był członkiem Nowojorskiej Akademii Nauk. Zmarł nagle 10.07.2001 r.

Dr inż. Tadeusz Daniel ur. 01.11.1937 r. w Koziegłowach. Po ukończeniu studiów na Wydz. Metalurgicznym PCz, rozpoczyna pracę w Kat. Metalurgii Żelaza, po czym w 1963 r. przechodzi do tworzonej Katedry Pieców Prze-mysłowych. Specjalizuje się w projektowaniu i badaniu pieców przemysłowych oraz urządzeń cieplnych. Był w tej dziedzinie uznanym autorytetem w krajowym hutnictwie. Pracę doktorską obronił w 1972 r., uzyskując stopień doktora nauk technicznych. Opublikował blisko sto prac (publikacje naukowe, patenty, opracowania badawcze), był

autorem kilkudziesięciu unikatowych projektów urządzeń cieplnych. W 1967 roku zainicjował studencki ruch naukowy ochrony zabytków techniki w ramach koła naukowego Piecowników. Zorganizował i kierował 25-ma obozami naukowymi w Muzeum Techniki w Sielpi Wielkiej. Z dniem 01.10.2003 r. przeszedł na emeryturę. Zmarł 22.01.2007 r., został pochowany na Cmentarzu Komunalnym w Częstochowie.

WYKAZ BYŁYCH PRACOWNIKÓW KATEDRY Byli pracownicy Katedry wnieśli istotny wkład do jej rozwoju. Należy tutaj

wymienić następujące osoby (w nawiasach podano okres pracy w Katedrze Pieców Przemysłowych i Ochrony Środowiska): − w grupie nauczycieli akademickich:

Witold Żółkowski (1963÷1967, docent), Edmund Kubala (1963÷1969, adiunkt), Tomira Szemberg (1963÷1991, adiunkt), Tadeusz Daniel (1963÷2003 adiunkt), Henryk Nowakowski (1964÷1977, adiunkt), Józef Sawków (1966÷68, st. asys-tent), Stefan Okoniewski (1967÷1978, st. asystent), Jerzy Rachtan (1968÷1974, st. asystent), Andrzej Szczypiorowski (1968÷1984, adiunkt), Henryk Gaj (1970÷1978, st., asystent), Henryk Piecuch (1970÷1976, st. asystent), Marian

297Soboński (1971÷1980, st. asystent), Sławomir Wilk (1974÷1990, docent), Krzysztof Brust (1975÷1979, st. asystent), Lech Regulski (1975÷1984, adiunkt), Zbigniew Piekutowski (1976÷1991, docent), Stefan Wyczółkowski (1978÷2001, adiunkt), Jolanta Pawlik (1978÷1983, st. asystent).

− w grupie pracowników technicznych: Leopold Wiśniewski (1963÷1966),inż. Andrzej Wysocki (1967÷1995), Janusz Rydz–Maletz (1968÷1971), Jerzy Połać (1968÷2000), Antoni Szmidel (1969÷ 1975), Jan Sołtys (1971÷1978), Marek Powroźnik (1972÷1977), mgr inż. Romuald Kostrusiak (1973÷1981), mgr inż. Andrzej Knapik (1973÷1977), mgr inż. Andrzej Pilniewicz (1974÷1997), mgr inż. Tadeusz Sankowski (1973÷1982), mgr inż. Szymon Ściegienny (1974÷1983), Elżbieta Sławuta (1974÷1986), mgr inż. Lesław Samsonow (1974÷1982),mgr inż. Tadeusz Kmiecik (1975÷1979), Jan Hoffman (1975÷1977), mgr Jerzy Bartnik (1976÷1982), mgr inż. Andrzej Jakóbczak (1976÷1980), mgr inż. Bolesław Adamski (1977÷1980), Zbigniew Szuba (1977÷1983), dr inż. Kazimierz Gębka (1977÷1985), inż. Stanisław Wlazłowski (1978÷1982), mgr inż. Tadeusz Włodarczyk (1979÷1985), mgr inż. Anna Konstanciak (1980÷1990), mgr inż. Marek Rozpondek (19801990), mgr inż. Zbigniew Domagała (1981÷1990), mgr inż. Janusz Kula (1986÷1998), mgr inż. Andrzej Kowalczyk (1989÷1991). Żaneta Wójcik (1972÷1991), Irena Stępień (1980÷2009).

KATEDRA CHEMII



Kierownik katedry: prof. dr hab. Henryk Bala

Z–cy Kierownika: dr inż. Jerzy Gęga dr Edyta Owczarek

ZAKŁAD CHEMII OGÓLNEJ

Kierownik: prof. dr hab. Henryk Bala Profesorowie: prof. dr hab. Henryk Bala Adiunkci: dr inż. Jerzy Gęga dr Krystyna Giza dr inż. Karina Jagielska dr Marcin Malik dr Edyta Owczarek dr Grażyna Pawłowska dr Beata Pośpiech Doktoranci: mgr inż. Aleksandra Falana mgr Iwona Kukuła mgr Paulina Otrębska mgr Anna Pietrusiak mgr inż. Anna Polis-Olejniczak Pracownicy inżynieryjno – techniczni: dr Lidia Adamczyk mgr inż. Krzysztof Gęsiarz


Protoplastą obecnej Katedry Chemii był Zakład Chemii Analitycznej Wyższej Szkoły Inżynierskiej, powstały w 1950 roku na Wydziale Metalurgicznym Politechniki Częstochowskiej. Rok później, na nowo powstałym Wydziale Włókienniczym PCz, utworzona została Katedra Chemii Ogólnej pod kierownictwem mgr inż. Zbigniewa Adamskiego z Politechniki Warszawskiej. W 1952 roku na bazie w/w jednostek powstała Katedra Chemii składająca się z dwóch Zakładów:

− Zakład Chemii Analitycznej pod kierownictwem mgr inż. Zbigniewa Adamskiego z 4 pracownikami naukowymi;

− Zakład Chemii Organicznej pod kierownictwem mgr inż. Mieczysława Kozikowskiego z 3 pracownikami naukowymi.

Formalne powołanie Katedry Chemii nastąpiło w 1953 roku na mocy odpowiedniego zarządzenia Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego, a kierownictwo powierzono jej organizatorowi, z–cy profesora, mgr inż. Z. Adamskiemu. Zespół pracowników naukowych Katedry początkowo prowadził wykłady i ćwiczenia laboratoryjne z Chemii Ogólnej na Wydziałach Włókienniczym i Metalurgicznym. Z chwilą przemianowania w 1955 roku Wyższej Szkoły Inżynierskiej na Politechnikę Częstochowską nadano Katedrze nazwę Katedry Chemii Ogólnej. Katedra zaczęła prowadzić zajęcia dydaktyczne również dla Wydziału Budowy maszyn, co wiązało się z zatrudnieniem w Katedrze wykładowcy – mgr inż. Mariana Wieleckiego. Od 1958 roku stanowisko kierownika Katedry objął doc. mgr inż. Stanisław Karbownicki, a na etat adiunkta przyjęto mgr Jadwigę Karbownicką.

Obrona pracy doktorskiej mgr Hanny Przewłockiej, (AGH 1960 r.)

300Wobec likwidacji Wydziału Włókienniczego w 1960 roku Katedra Chemii

weszła w skład struktury organizacyjnej Wydziału Metalurgicznego. W tymże roku adiunkt – mgr Hanna Przewłocka obroniła pracę doktorską na Wydziale Ceramicznym AGH w Krakowie. Siedem lat później, po obronie pracy habilitacyjnej, Rada Państwa nadała jej tytuł docenta. Z chwilą przejścia doc. S. Karbownickiego na emeryturę w roku 1970 kierownictwo Katedry objęła doc. dr hab. Hanna Przewłocka.

Profesor Jaroslav Heyrovski i dr Hanna Przewłocka podczas jej stażu

na Uniwersytecie Karola w Pradze (1961 r.)

Należący przez długie lata do Katedry Chemii, obecnie nieistniejący, Zakład Fizykochemii Metali również przechodził liczne przekształcenia organizacyjne. Powstał w 1950 roku jako Katedra Chemii Fizycznej i Elektrochemii, a jego organizatorem i kierownikiem była prof. dr inż. Józefa Jaźwińska. W 1960 roku kierownictwo tej Katedry przejął prof. dr inż. Juliusz Foryst wywodzący się z Instytutu Metalurgii Żelaza w Gliwicach, a następnie, w 1965 roku – doc. dr inż. Wojciech Klimecki (profesor nadzwyczajny od 1975 r.) Profesor W. Klimecki kierował Katedrą/Zakładem Chemii Fizycznej do 1987 roku.

W latach 1970÷1971 w Politechnice dokonano reorganizacji poszczególnych wydziałów, w związku z czym w ich strukturze pojawiły się nowe jednostki organizacyjne. Na Wydziale Metalurgicznym powstał m.in. Instytut Metalurgii z 4 Zakładami: Metalurgii, Pieców Przemysłowych, Chemii Ogólnej i Fizykochemii Metali. Te dwa ostatnie zakłady w ostatecznym rozrachunku stanowiły trzon obecnej Katedry Chemii.

301

Ćwiczenia laboratoryjne ze spektrografii w Katedrze Chemii – rok 1972

Dekada lat 70. przynosi istotny rozwój kadrowy i naukowy obydwu

Zakładów. W roku 1973 obydwa Zakłady przenoszą się z ciasnych, przestarzałych pomieszczeń przy ul. Deglera, do nowego, obecnego gmachu Wydziału, gdzie uzyskują znacznie więcej przestrzeni (sumaryczny metraż gabinetów i laboratoriów ponad 2-krotnie większy). Skład kadry dydaktycznej pod koniec tej dekady powiększa się do 1 profesora (W. Klimecki), 2 docentów (H. Przewłocka, J. Ujma), 5 adiunktów i 10 asystentów. Od roku 1982 na Wydziale Metalurgicznym przywrócono katedry jako jednostki strukturalne, w związku z czym Zakłady Chemii Ogólnej i Fizykochemii Metali zostały przekształcone w odpowiednie katedry. Katedrą Chemii Ogólnej kierowała doc. dr hab. Hanna Przewłocka (od r.1985 – profesor tytularny), natomiast Katedrą Fizykochemii Metali - prof. dr inż. Wojciech Klimecki, a po jego śmierci (1987 r.) najpierw prof. dr inż. Jerzy Jurczyk, a od 1989 r. – doc. dr hab. Janina Ujma. W 1989 roku, głównie ze względów dydaktycznych, nastąpiło wreszcie scalenie obydwu Katedr i powstała obecna, składająca się z dwóch Zakładów, Katedra Chemii. Jej kierownikiem (do roku 1994) była prof. dr hab. Hanna Przewłocka; Zakładem Chemii Ogólnej kierował doc. dr hab. Henryk Bala, zaś Zakładem Fizykochemii Metali – doc. dr hab. Janina Ujma (obydwoje uzyskali stanowiska prof. nzw. w 1991 r.). Z chwilą przejścia prof. Hanny Przewłockiej na emeryturę obowiązki kierownika Katedry Chemii przejął dr hab. H. Bala – prof. nzw. PCz.

W kolejnych latach następowały dalsze zmiany składu osobowego Katedry, a w ślad za nimi zmieniała się struktura Katedry. W szczególności, podkreślić w tym okresie należy dużą liczbę wypromowanych w Katedrze doktorów.

302

Pamiątkowa fotografia pracowników Katedry z jej wieloletnią szefową

– p. profesor Hanną Przewłocką – przechodzącą na emeryturę (czerwiec 1994)

Świeżo wypromowani doktorzy z Katedry Chemii wraz ze swoimi promotorami

(prof. H. Bala i prof. W. Walkowiak) bezpośrednio po ceremonii (1.X.2001 r.)

Pamiątkowe zdjęcie z p. profesor Janiną Ujmą przechodzącą do pracy

w Akademii Jana Długosza (styczeń 1997)

303Począwszy od roku 1994 stopień naukowy doktora nauk technicznych

w dyscyplinach „inżynieria materiałowa” i „metalurgia” uzyskało 16 asystentów bądź doktorantów Katedry. Oprócz prof. H. Bali (promotor 6 rozpraw), duży wkład w wypromowanie doktorantów Katedry mieli również prof. Władysław Walkowiak (4 doktorów) i prof. Paweł J. Kulesza (3 doktorów n. tech. i 1 doktor n. chemicznych). Obydwaj wymienieni profesorowie zatrudnieni byli w Katedrze Chemii w okresie 1994÷2006 r. W tym czasie zdołali oni skutecznie wdrożyć i rozwinąć w Katedrze nowe specjalności naukowe: hydrometalurgię (prof. W. Walkowiak) i polimery przewodzące (prof. P. J. Kulesza). Okres 1990÷2000 r. był dla Katedry Chemii okresem szczególnie dynamicznego rozwoju, zarówno kadrowego jak i naukowego. W okresie tym pracownicy Katedry opublikowali ponad 200 artykułów w renomowanych czasopismach zagranicznych, a prace te były ponad 600-krotnie cytowane (wg. SCI) przez naukową społeczność międzynarodową. Począwszy od lat 90. zaczęła znacząco wzbogacać się też baza aparaturowa Katedry (oprócz wielofunkcyjnych elektrochemicznych stacji pomiarowych wymienić należy tu zwłaszcza spektrometr AAS, elektrochemiczny mikroskop skaningowy, komorę solną, spektrofotometr UV-VIS, spektroskop Ramana, napylarkę magnetronową, stanowiska RDE i RRDE itp.). W okresie tym pracownicy Katedry uczestniczyli czynnie w kilkudziesięciu konferencjach międzynarodowych, zarówno w krajach europejskich, jak tak odległych zakątkach świata jak Brazylia, Indie czy USA. Począwszy od 1996 roku pracownicy Katedry uzyskali ogółem 23 granty z KBN/MNiSW (jako kierownicy projektów), a w kolejnych 16 projektach występowali jako główni wykonawcy.

Na podkreślenie zasługuje wreszcie szeroka współpraca międzynarodowa Katedry w zakresie naukowo-badawczym. Nawet w latach 70., kiedy kraj nasz był

Narada RWPG w Ufie – 1980 r. Za stołem prezydialnym zasiada m.in. doc. dr hab. H. Przewłocka (pierwsza od lewej)

304izolowany od naukowych ośrodków zagranicznych, z inicjatywy doc. dr hab. H. Przewłockiej i doc. dr hab. J. Ujmy Katedra czynnie uczestniczyła w realizacji tematów RWPG, w szczególności dotyczących inhibitorów korozji. W zakresie inhibicji korozji kwasowej Katedra Chemii uznawana była w tamtym czasie jako wiodąca jednostka krajowa o wymiernych sukcesach międzynarodowych. \

Przejawem docenienia osiągnięć naukowo-badawczych Katedry było

powierzenie jej organizacji Narady Krajów RWPG w ramach tematu VII „Inhibitory korozji”, która odbyła się w murach Politechniki Częstochowskiej w roku 1978 i zgromadziła wielu wybitnych uczonych – autorytetów korozji z całego ówczesnego „bloku wschodniego”. W latach późniejszych wymienić należy ożywioną współpracę międzynarodową Katedry w zakresie materiałów magnetycznych (prof. H. Bala, dr G. Pawłowska, dr M. A. Malik) z takimi instytucjami naukowymi jak VNIIEM – Moskwa, Shin-Etsu (Japonia) czy CNRS (Grenoble, Francja), w zakresie polimerów przewodzących (prof. P. J. Kulesza, dr M. A. Malik) m.in. Eotvos University – Budapeszt, Camerino University (Włochy), University of Illinois (USA), University of North Karolina (USA), ciekłych membran emulsyjnych (prof. W. Walkowiak, dr J. Gęga) – Texas Tech. University, Lubbock (USA) czy materiałów pochłaniających wodór (prof. H. Bala, dr K. Giza) – Wydz.Chemii Uniw. I. Franko, Lwów.

Konferencja RWPG w Warnie w XI.1980 r. Za stołem prezydialnym zasiada m.in. doc. dr hab. J. Ujma (piąta od lewej)

305

Dr K. Giza i prof. H. Bala podczas kongresu Eurocorr w Londynie (2000 r.)

Prof. H. Bala i dr G. Pawłowska podczas EDEM – 2003 w Bordeaux

Począwszy od roku 2002 następuje stopniowe zmniejszanie się składu

osobowego Katedry. Z jednej strony jest ono efektem mechanizmów finansowych wprowadzanych w szkolnictwie wyższym a z drugiej strony – postępującym niżem demograficznym a w konsekwencji zmniejszającą się liczbą studentów na kierunkach technicznych wyższych uczelni. Ograniczona liczba zleceń godzin dydaktycznych, przy zwiększonym pensum nauczycieli akademickich praktycznie uniemożliwia zatrudnianie własnych wychowanków (wypromowanych dokto-rów), nawet w miejsce osób przechodzących na emeryturę. Sytuacja ta zmusza kierownictwo Katedry nawet do przemieszczania części własnej kadry naukowej do innych jednostek Wydziału czy Uczelni. Obecnie (początek roku 2010) skład osobowy Katedry przedstawia się następująco: 1 profesor zwyczajny, 7 adiunktów, 2 pracowników technicznych (w tym jedna osoba ze stopniem doktora). Ponadto, swoje obowiązki naukowo-dydaktyczne w Katedrze wypełnia 5 doktorantów, którzy realizują swoje prace badawcze w ramach studium doktoranckiego

306Wydziału. Mimo znaczącego, w porównaniu do lat poprzednich, ograniczenia stanu kadrowego Katedry istnieją realne przesłanki, by w najbliższej przyszłości upatrywać jego ewolucji jakościowej. Spośród 8 doktorów zatrudnionych aktualnie w Katedrze co najmniej połowa ma na tyle znaczący dorobek naukowy, by w ciągu 1-2 lat uzyskać stopnie naukowe doktora habilitowanego.

Zespół Katedry Chemii (rok 2008)

EWOLUCJA PROBLEMATYKI BADAWCZEJ KATEDRY CHEMII Problematyka prac badawczych w Katedrze Chemii, a także w zakładach,

które ostatecznie weszły w jej skład, zmieniała się na przestrzeni lat, jednakże zawsze oscylowała wokół zagadnień związanych z elektroanalizą i elektrochemią stosowaną. Początkowo badania prowadzone w Katedrze skupiały się głównie wokół zagadnień analitycznych (zwłaszcza metody polarograficzne, i spektralne). Zagadnieniom elektroanalizy była poświecona rozprawa habilitacyjna pani dr Hanny Przewłockiej (1966 r.) p.t. „Studium polarograficzne nieorganicznych połączeń +3 i +5 wartościowego azotu”. Problematyka kinetyki elektrochemicznej, ściślej tzw. potencjału elektrokinetycznego dzeta na granicy faz metal/woda była przedmio-tem habilitacji pani dr Janiny Ujmy (1970 r.). W zakresie spektralnych metod analitycznych, zwłaszcza emisyjnej analizy stopów metali, znaczące osiągnięcia notował prof. Wojciech Klimecki, który w latach 1960÷1987 przewodniczył wielu komisjom i komitetom analitycznym PAN i który był uznanym autorytetem krajowym w tej dziedzinie.

Pod koniec lat 60. ubiegłego stulecia coraz większy odsetek badań w Katedrze zaczęły stanowić badania z zakresu elektrochemii stosowanej, a zwłaszcza korozji elektrochemicznej stopów żelaza. W połowie lat 70. Katedra stała się uznaną w kraju i za granica jednostką o znaczących osiągnięciach z zakresu inhibicji

307procesów korozji kwasowej. W ramach współpracy międzynarodowej (RWPG) w Katedrze Chemii prowadzono badania nad efektywnym działaniem inhibitorów kwaśnego trawienia metali. Doc. dr hab. Hanna Przewłocka i doc. dr hab. Janina Ujma wraz ze współpracownikami uczestniczyły w corocznych Zjazdach Specjalistów RWPG, prezentując wyniki badań prowadzonych w Katedrze. Katedra koordynowała temat VII ówczesnego Międzynarodowego Programu RWPG, a wyrazem uznania jej osiągnięć było powierzenie Katedrze organizacji Międzynarodowej Narady Krajów RWPG w 1978 r. W latach 1970÷1980 jedenastu pracowników Katedry obroniło prace doktorskie, w większości z zakresu korozji metali. Był to bez wątpienia okres niezwykle dynamicznego rozwoju naukowego Katedry, która wypracowała sobie znaczącą pozycję wśród krajowych ośrodków zajmujących się korozją elektrochemiczną i ochroną materiałów użytkowych przed korozją. W latach 80., mimo trudności ekonomicznych krajowej nauki, nie tylko kontynuowano w Katedrze prace badawcze z zakresu inhibitorów kwasowego trawienia stopów żelaza, ale również – zainicjowano badania podstawowe nad mechanizmem procesów korozyjnych. Stopniowo obszar zainteresowania pracowników Katedry ulegał rozszerzeniu na inne metale i stopy: stale nierdzewne i stopy Cr-Co, stopy tytanu, stopy na bazie miedzi oraz spiekanych materiałów magnetycznych, zawierających znaczne ilości metali ziem rzadkich. Wielka w tym zasługa kierownika Katedry – p. doc. dr hab. Hanny Przewłockiej, która dbała nie tylko o rozwój naukowy Katedry, ale również o wydźwięk użytkowy prowadzonych badań. Dowodem uznania i docenienia dorobku naukowo-dydaktycznego i organizatorskiego pani doc. Hanny Przewłockiej było nadanie jej tytułu profesora nauk technicznych przez Przewodniczącego Rady Państwa (r. 1985). W latach 90. kompleksowe badania spiekanych materiałów typu Nd-Fe-B i Sm-Co prowadzono w kooperacji z takimi znanymi w świecie placówkami naukowymi jak VNIIEM Moskwa (Rosja), Shin-Etsu (Japonia) czy CNRS – Grenoble (Francja). W roku 1988 dr Henryk Bala uzyskał w AGH – Kraków stopień doktora habilitowanego na podstawie monotematycznego cyklu publikacji dotyczących zjawisk stymulacji w procesach korozyjnych, a w 1997 r. prezydent RP nadał mu tytuł naukowy profesora.

W latach 1995÷2010 Katedra wypromowała 16 doktorów w takich dyscyplinach jak: inżynieria materiałowa, metalurgia i chemia. Okres ten to czas niezwykle dynamicznego rozwoju Katedry, mimo iż z powodu niżu demograficznego i spadku ilości kandydatów na studia nastąpiła istotna redukcja składu osobowego Katedry. Pomimo niezbędnych korekt zatrudnienia, przejść na emeryturę i przesunięć kadrowych w ramach Wydziału pracownicy Katedry notują coraz większe sukcesy w obszarze naukowo-badawczym. Jako największe międzynarodowe osiągnięcia, zwłaszcza młodych pracowników nauki Katedry, wymienić należy uzyskanie przez dra M.A. Malika międzynarodowej nagrody International Society of Electrochemistry (2001 r.) a także Nagród Fundacji Kościuszkowskiej im. prof. M. Śmiałowskiego przez trzech doktorów z Katedry (M.A. Malik, E. Owczarek, M.T. Gałkowski).

308

Prezydent RP – Aleksander Kwaśniewski wręcza nominację tytułu naukowego

prof. Henrykowi Bali (XII.1997)

Oprócz realizacji w latach 1995÷2009 23 projektów badawczych KBN/MNiSW, w Katedrze prowadzone są prace naukowe w ramach tzw. badań własnych oraz badań statutowych.

Aktualnie Katedra Chemii prowadzi badania naukowe o charakterze podstawowym w czterech głównych kierunkach tematycznych:

a) kinetyki korozji materiałów metalicznych i metod ochrony przed korozją, b) elektrochemii stosowanej, c) materiałów magazynujących wodór, d) hydrometalurgii ekstrakcyjnej.

Pierwsze dwa obszary obejmują badania podstaw procesów elektroche-

micznych oraz mechanizmów korozji materiałów metalicznych, a także najefektywniejszych metod ochrony tego typu materiałów przed korozją. Trzeci, stosunkowo najmłodszy obszar badań prowadzonych w Katedrze, dotyczy materiałów metalicznych absorbujących wodór, z perspektywą ich aplikacji m.in. jako ujemnych elektrod ogniw wodorkowych. Stopy na bazie niklu i metali ziem rzadkich są przez nas modyfikowane pod względem chemicznym i strukturalnym, celem uzyskania znacznej efektywności absorpcyjnej, zadawalającej kinetyki ładowania/rozładowania i trwałości eksploatacyjnej w środowiskach alkalicznych. Czwarty obszar obejmuje badania związane z procesami metalurgii chemicznej przebiegającymi w roztworach wodnych (przechodzenie jonów metali z fazy stałej do roztworu, wydzielanie i rozdzielanie metali w roztworach). Znaczenie tych badań nabiera wagi wobec ciągłego zużywania w świecie zasobów naturalnych, nieodzowności odzysku metali deficytowych, a także, coraz poważniejszych wyzwań ekologicznych.

309

Uczestnicy Sympozjum korozyjnego w Poraju (XI. 2009)

Od 1994 r Katedra Chemii jest organizatorem cyklicznej konferencji naukowo-

technicznej gromadzącej rokrocznie 100-160 uczestników z kraju i z zagranicy. Impreza ta z wielkim powodzeniem integruje ośrodki naukowe z firmami i jednostkami przemysłowymi na co dzień zmagającymi się z wyzwaniami korozyjnymi. Od roku 1994 przez Sympozjum przewinęło się ok. 2000 uczestników, którzy przedstawili blisko 850 referatów. Obrady Sympozjum odbywały się początkowo w Ośrodku „Hutnicza Radość” w Poraju, następnie (w latach 2003÷2006) w Centrum Kongresów i Rekreacji „Orle Gniazdo” w Szczyrku, by w 2007 roku powrócić do ośrodka w Poraju. Z biegiem czasu Sympozjum organizowane przez Katedrę stało się tradycyjną, najważniejszą doroczną imprezą całego środowiska krajowych korozjonistów. Od roku 2001 Sympozjum stopniowo uzyskuje charakter międzynarodowy, jako numerowane wydarzenie Europejskiej Federacji Korozji (EFC-Event). Uczestniczy w nim coraz większa liczba gości z zagranicy, a jego językami roboczymi są język polski i język angielski. Wzrasta poziom naukowy prezentowanych na nim prac, a materiały Sympozyjne wydawane są w postaci woluminu prenumerowanego miesięcznika „Ochrona przed Korozją”.

310Awanse naukowe po roku 2005 − rozprawy doktorskie:

Beata Pośpiech Temat: Selektywne wydzielanie metali z roztworów po chlorkowym ługowaniu

polimetalicznych konkrecji oceanicznych metodami ekstrakcyjnymi i membranowymi

Streszczenie: Praca doktorska dotyczyła opracowania metod selektywnego wydzielania jonów żelaza(III), manganu(II), miedzi(II), niklu(II) i kobaltu(II) z roztworów po procesie ługowania rud polimetalicznych metodami ekstrakcyjnymi i membra-nowymi. Praca zawiera wyniki badań wydzielania i separacji jonów metali przy zastosowaniu zarówno ekstrahentów/przenośników fosforoorganicznych, takich jak: tributylofosforan (TBP), tlenek trioktylofosfiny(TOPO), kwas di(2-etyloheksylofosforowy (D2EHPA), jak i za pomocą amin oraz ich pochodnych. Wyniki badań ekstrakcji wskazują na możliwość efektywnego wydzielenia jonów metali z badanego roztworu chlorków żelaza(III), manganu(II), miedzi(II), niklu(II) i kobaltu(II). W wyniku badań ustalono także optymalne warunki selektywnego transportu jonów tych metali przy użyciu polimerowych membran inkluzyjnych (PIM). Dokonano charakterystyki transportu poprzez wyznaczenie parametrów kinetycznych, tj. stałej szybkości, strumienia transportu oraz współczynnika przepuszczalności, separacji i wydzielenia. Duże znaczenie praktyczne posiadały badania obejmujące modyfikację składu fazy membranowej, w zależności od rodzaju plastyfikatora oraz przenośnika jonów i jego stężenia, a także rodzaju zastosowanej polimerowej matrycy. Na podstawie przeprowadzonych badań zaproponowano schemat selektywnego wydzielania jonów żelaza(III), manganu(II), miedzi(II), niklu(II) i kobaltu(II) z roztworu modelowego odpowiadającego swoim składem roztworom uzyskiwanym po chlorkowym ługowaniu polimetalicznych konkrecji oceanicznych.

Promotor: prof. dr hab. inż. Władysław Walkowiak

Recenzenci: prof. dr hab. Lidia Burzyńska, AGH dr hab. Maciej Wiśniewski, prof. Politechniki Poznańskiej

Termin obrony: 27.09.2005 r. Lidia Adamczyk Temat: Zastosowanie kompozytowych powłok na bazie poli (3,4-etylenodiokrytiofenu)

do zwiększenia stali wysokochromowej Streszczenie: W pracy doktorskiej przeprowadzono badania własności antykorozyjnych powłok polimerowych na bazie (3,4-etylenodioksytiofenu) [EDOT]. Powłoki osadzono na węglu szklistym, stali nierdzewnej 2H13 i żelazie. badano możliwości zastosowania powłok domieszkowanych jonami nie ulegającymi

311procesom redoks, jak i powłok kompozytowych modyfikowanych heteropolikwasami w ochronie przed korozją. W celu ustalenia najbardziej efektywnych warunków osadzania powłok kompozytowych modyfikowanych heteropolikwasami (kwas fosforododekamolibdenowy, kwas krzemododeka-wolframowy) przeprowadzono cykl pomiarów, w których optymalizowano: czas osadzania powłoki, szybkość polaryzacji, pH roztworu modyfikującego oraz przeprowadzono badania nad stabilnością otrzymanej powłoki. Efektyw-ność osadzania oceniono na podstawie wyników uzyskanych następującymi metodami: profilometria (wyznaczenie grubości warstwy), chronokulometria (dynamika transportu ładunku), spektroskopia w podczerwieni oraz skaningowa mikroskopia elektronowa (porównanie morfologii powłok). Głównym celem pracy było wytworzenie hamujących korozję dobrze przyczepnych do podłoża stalowego powłok kompozytowych na bazie PEDOT, które skutecznie blokowałyby dostęp czynników agresywnych do spasywo-wanego podłoża. Systematyczne badania i analizy przeprowadzone w pracy pozwoliły na sformułowanie szeregu stwierdzeń: Wytwarzanie kompozy-towych powłok polimerowych na bazie PEDOT jest możliwe do przepro-wadzenia metodą elektroosadzania z roztworów wodnych; Opracowano metodę otrzymywania powłok domieszkowanych jonami nieulegającymi procesom redoks. Stwierdzono, że PEDOT daje się łatwo otrzymać w postaci gładkiej powłoki zarówno na podłożu inertnym jak i na stali stopowej, co było innowacją tej pracy; Modyfikacja powłok PEDOT wielocentrowymi anionami nieorganicznymi i odpowiedni dobór parametrów osadzania umożliwiają osiągnięcie bardzo dobrej przyczepności powłok i ich dużej skuteczności w zakresie ochrony podłoża stali 2H13 przed korozją w środowiskach zakwaszonych; Istota zdolności ochronnych polimeru przewodzącego na bazie PEDOT polega na utrzymywaniu powierzchni stali w obszarze potencjałów zapewniających ich pasywację. Ta unikalna właściwość polimeru, wynika zarówno z jego dużej trwałości fizykochemicznej jak i zdolności do akumulacji i szybkiej propagacji ładunku; Obecność wielocentrowych anionów organicznych w powłoce PEDOT skutecznie ogranicza podatność stali na korozję lokalną w obecności jonów chlorkowych.

Promotor: prof. dr hab. Paweł Kulesz

Recenzenci: prof. dr hab. Jacek Banaś prof. dr hab. inż. Zygmunt Nitkiewicz

Termin obrony: 19.12. 2006 r. Dorota Klimecka-Tatar Temat: Modyfikowanie właściwości fizykochemicznych magnesów poprzez chemiczną

obróbkę nanokrystalicznego proszku na bazie Nd-Fe-B Streszczenie: Połączenie chemicznej modyfikacji powierzchniowej nanokrystalicznego proszku na bazie Nd-Fe-B z mikroenkapsulacją cząstek proszku przed

312procesem spajania pozwoliło na uzyskanie materiału magnetycznego o większej odporności na korozję, przy jednoczesnym zachowaniu optymalnych parametrów magnetycznych i mechanicznych. Ze względu na specyfikę środowisk korozyjnych, dużej zawartości czynników agresywnych w środowiskach użytkowych magnesów typu Nd-Fe-B, poszukuje się możliwości wprowadzenia dodatkowych etapów w procesie wytwórczym, które doprowadzą do uzyskania materiału o lepszej odporności korozyjnej, a w efekcie zmniejszą ryzyko ograniczenia niezawodności eksploatacyjnej wywołane przez korozję. W pracy dokonano oceny wpływu parametrów i modyfikacji chemicznej powierzchni cząstek proszku na bazie stopu Nd-(Fe,Co)-B na odporność korozyjną otrzymanych dielektromagnesów spajanych różnymi sposobami z zastosowaniem termo- lub chemoutwardzalnej żywicy epoksydowej. Charakterystyki korozyjnej magnesów wiązanych dokonano na podstawie pomiarów potencjokinetycznych w roztworach siarczanowych (pH = 2-4) oraz w zakwaszonych do pH = 3 roztworach fosforanowych oraz w obecności jonów chlorkowych (0.03M - 0,1 M). Oceniono odporność uzyskanych dielektromagnesów na korozję atmosferyczną: w środowiskach imitujących atmosferę przemysłowa oraz atmosferę nadmorską. Przedstawiono również wyniki pomiarów właściwości mechanicznych i magnetycznych.

Promotor: prof. dr hab. Henryk Bala

Recenzenci: prof. dr hab. inż. Jerzy Wysłocki, prof. dr hab. inż. Zbigniew Żurek, Politechnika Krakowska

Termin obrony: 19.05. 2009 r.



Prof. dr hab. Henryk Bala – kierownik Katedry Chemii, urodził się w 1948 r. w Częstochowie. Studia wyższe ukończył w Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie w 1971r., gdzie uzyskał tytuł zawodowy magistra chemii. Bezpośrednio po ukończeniu studiów podjął pracę naukowo-dydaktyczną w Zakładzie Chemii Ogólnej Politechniki Częstochowskiej jako asystent. W roku 1979 obronił pracę doktorską dotyczącą inhibitorów korozji kwasowej na Wydziale Metalurgicznym. W roku 1988 zdał kolokwium habilitacyjne na Wydziale Metali Nieżelaznych AGH w Krakowie na temat zjawisk stymulacji w procesach korozyjnych i uzyskał stopień

naukowy doktora habilitowanego nauk technicznych. Tytuł naukowy profesora uzyskał w roku 1997. W roku 1989 objął stanowisko docenta, od 1991 r. – profesora nadzwyczajnego, a od 1999 profesora zwyczajnego PCz. Prof. H. Bala od r.1989 kieruje Zakładem Chemii Ogólnej, a od 1994 r. Katedrą Chemii. W latach 1993÷1999 wchodził w skład Senatu PCz, działając w kilku komisjach senackich, m.in. przewodniczył Senackiej Komisji Nauki w kadencji 1996÷1999. W okresie 1996÷1999 pełnił funkcję z wyboru – prodziekana ds. Nauki na Wydziale Metalurgii i Inżynierii Materiałowej. Zainteresowania naukowo – badawcze prof. H. Bali koncentrują się wokół kinetyki i mechanizmów procesów korozji głównie stopów żelaza, roli inhibicji i katalizy w tych procesach, a także odporności korozyjnej stopów specjalnych. Od kilku lat zajmuje się elektrochemią materiałów magnetycznych i stopów pochłaniających wodór na bazie pierwiastków ziem rzadkich. Od chwili usamodzielnienia naukowego kierował 10-ma projektami badawczymi MEN/KBN/MNiSW i w siedmiu dalszych był głównym wykonawcą. Od ponad 20 lat prowadzi bliską współpracę z ośrodkami naukowymi Rosji, Ukrainy, Danii, Niemiec i Japonii. Od 1994 r. jest przewodniczącym tradycyjnych Ogólnopolskich Konferencji Korozyj-nych (w tym Konferencji „Korozja'99” – imprezy EFC) organizowanych przez Katedrę Chemii. Wielokrotnie przewodniczył sesjom naukowym na konferencjach krajowych i zagranicznych (w tym na Korozyjnym Kongresie Europejskim w Barcelonie – 1993 r.). Wygłaszał referaty na wielu prestiżowych imprezach naukowych, m.in. na XI Światowym Kongresie Korozyjnym we Florencji w 1990 r., na konferencjach międzynarodowych w Lyonie (1991), Espoo (1992), Bourmemonth (1994), Clausthal (1994), Ferrarze (1995), Lizbonie (1998), Sao Paulo (2003) i w Ankarze (2004). Trzykrotnie uzyskiwał nagrody Ministra za działalność naukową i dydaktyczną a także, wielokrotnie, nagrody Rektora PCz. Wypromował 6 doktorów nauk technicznych. Był członkiem Sekcji T08C w Komitecie Badań Naukowych i dwu grup roboczych działających w ramach Europejskiej Federacji Korozji. Jest autorem ponad 350 publikacji, w tym 140 – w anglojęzycznych czasopismach o zasięgu światowym. Jego prace są szeroko cytowane w literaturze

314światowej (do 2008 r. ponad 500 cytowań wg SCI). Prof. Henryk Bala jest również autorem lub współautorem 15 skryptów i podręczników dydaktycznych. W roku 2003 nakładem WNT Warszawa wydana została książka jego autorstwa pt. „Wstęp do chemii materiałów”. Odznaczony m.in. Medalem Komisji Edukacji Narodowej (2003) i Krzyżem Kawalerskim OOP (2005).

Dr inż. Jerzy Gęga – zastępca kierownika Katedry Chemii ds. Nauki – ukończył studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Wrocławskiej w roku 1986. Od roku 1987 jest pracownikiem Katedry Chemii Politechniki Częstochows-kiej. Stopień doktora nauk technicznych uzyskał w roku 1995 na Wydziale Metalurgii i Inżynierii Materiałowej Politechniki Częstochowskiej. W roku 2002 odbył staż naukowy w Texas Tech University, Lubbock, USA. Zainteresowania badawcze: hydro-metalurgiczne metody wydzielania metali z rud i surowców wtórnych, fizykochemiczne metody separacji, transport jonów metali przez ciekłe membrany.

Dr Edyta Owczarek – zastępca kierownika Katedry Chemii ds. Dydaktycznych – ukończyła studia w Wyższej Szkole Peda-gogicznej w Częstochowie, gdzie w 1993 roku uzyskała tytuł zawodowy magistra chemii. Bezpośrednio po ukończeniu studiów podjęła pracę naukowo-dydaktyczną w Zakładzie Chemii Ogólnej PCz, jako asystent. Stopień doktora nauk technicznych uzyskała na Wydziale IPMiFS w 2001 r. Zainteresowania naukowe: korozja elektro-chemiczna metali ze szczególnym uwzględnieniem korozji wodorowej.

Dr Krystyna Giza – adiunkt, ukończyła studia na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach, gdzie w 1992 r. uzyskała tytuł zawodowy magistra chemii. Po kończeniu studiów podjęła pracę naukowo-dydaktyczną w Zakładzie Chemii Ogólnej PCz jako asystent. Stopień doktora nauk technicznych uzyskała na Wydziale Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej w 2001 r. Zaintere-sowania naukowe: elektrochemiczna korozja metali, badania zdolności pochłaniania wodoru przez stopy na bazie metali ziem rzadkich.

315Dr inż. Karina Jagielska-Wiaderek – adiunkt, w 1998 r. ukończyła kierunek Inżynieria Materiałowa na WIPMiFS. Od 2004 r. zatrudniona jako adiunkt w Katedrze Chemii; zainteresowania naukowe: korozja materiałów, obróbka cieplno-chemiczna, głębokościowa analiza zmian w bu-dowie i odporności korozyjnej warstw powierzchniowych, profile głębokościowe odporności korozyjnej warstw azotowanych węgloazotowanych i nawęglanych. Autorka wielu prac dotyczących wpływu obróbki cieplno-chemicznej na odporność korozyjną metali i stopów.

Dr Marcin A. Malik – adiunkt, absolwent Wydziału Chemii UW, dr n. chemicznych (Wydział Chemii UW), dr nauk technicznych (Wydział Metalurgii i Inżynierii Materiałowej PCz), laureat m. in. Nagrody Naukowej Wydziału Nauk Matematycznych, Fizycznych i Chemicznych PANauk w dziedzinie chemii, nagrody dla młodych autorów Międzynarodowego Towarzystwa Elektrochemicznego (ISE) przyznanej za osiągnięcia w dziedzinie elektrochemii materiałów oraz stypendium naukowego Fundacji Tygodnika "Polityka" w ramach akcji "Zostańcie z nami" za osiągnięcia w dziedzinie chemii. Zainteresowania naukowe: elektroanaliza chemiczna i chemia materiałów.

Dr Grażyna Pawłowska – adiunkt, ukończyła studia na Uniwersytecie Jagiellońskim, na Wydziale Mat-Fiz.-Chem. Od 1979 r jest zatrudniona w Katedrze Chemii PCz. Stopień doktora nauk technicznych uzyskała w roku 1996 na Wydziale Metalurgii i Inżynierii Materiałowej PCz. Zainteresowania naukowe: elektrochemiczna korozja metali i stopów (w tym głównie stopów magnetycznych zawierających metale ziem rzadkich). Autorka wielu prac dotyczących korozji magnetycznie twardych materiałów typu RE-Fe-B. Dr Lidia Adamczyk – główny specjalista, ukończyła studia wyższe na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Wyż-szej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie, a następnie Podyplomowe Studium ekonomiczne. Stopień doktora nauk technicznych uzyskała na Wydziale Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej w 2006 r. Zainteresowania zawodowe: polimery przewodzące, elektrochemia, korozja materiałów.

316Dr Beata Pośpiech – adiunkt, ukończyła studia wyższe na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie w 2000 r., uzyskując dyplom magistra chemii. W tym samym roku podjęła studia doktoranckie na WIPMiFS PCz oraz rozpoczęła pracę jako asystent w Katedrze Chemii. 27 września 2005 r. Rada WIPMiFS nadała mgr Beacie Pośpiech stopień doktora nauk technicznych z dyscypliny metalurgia. Zainteresowania badawcze: hydrometalurgiczne metody wydzielania i recyclingu metali. Mgr inż. Krzysztof Gęsiarz – specjalista, od 1992 roku zatrudniony na stanowisku technicznym w Katedrze Chemii. W 2005 roku ukończył studia na Wydziale Inżynierii i Ochrony Środowiska, uzyskując dyplom magistra. Współautor kilku prac dotyczących odporności korozyjnej metali i stopów


Mgr inż. Zbigniew Adamski – kierownik Katedry Chemii w latach 1951÷1958 – urodził się w 1908 roku w Warsza-wie. Studia Wyższe ukończył w Uniwersytecie Warszaws-kim na Wydziale Matematyczno–Przyrodniczym, uzysku-jąc w 1928 r. tytuł magistra filozofii w zakresie chemii, oraz w Politechnice Warszawskiej, otrzymując w 1939 r. stopień mgr inż. chemii. Początkowo pracował w War-szawie w przemyśle branży spożywczej: w Zjednoczeniu Olejarskim i w Przedsiębiorstwie Drożdżowym. Pracę naukowo-badawczą rozpoczął w 1948 roku w Wyższej Szkole Rolniczej w Olsztynie. Od 1951 roku podjął pracę

w Politechnice Częstochowskiej. Stanowisko profesora kontraktowego powierzono mu w 1952 roku, przy czym w latach 1953÷1958 pełnił funkcję kierownika Katedry Chemii na Wydziale Włókienniczym. Był konsultantem i autorem szeregu odczytów z branży drożdżowej, olejarskiej i spirytusowej. Jest autorem trzech książek, w tym poradnika „Elektrochemia dla chemików”, oraz dwóch skryptów z analizy jakościowej i technicznej. Recenzował książki z analizy ilościowej i jakościowej. Jednocześnie był członkiem komisji programowej i układał programy na zlecenie Ministra Szkolnictwa Wyższego oraz dla Ministra Przemysłu Chemicznego.

317Prof. dr hab. Hanna Przewłocka – kierownik Katedry Chemii w latach 1970÷1994 – urodziła się w 1923 roku w Poznaniu. Studia wyższe ukończyła w Uniwersytecie Poznańskim na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii, uzyskując w 1950 roku tytuł magistra filozofii z zakresu chemii. Po krótkim okresie pracy w przemyśle rozpoczęła w 1952 roku pracę naukowo-dydaktyczną jako asystentka w ówczesnej Katedrze Chemii. W 1960 r. obroniła pracę doktorską, a w 1966 r. uzyskała stopień naukowy doktora habilitowanego. W roku 1967 objęła stanowisko docenta. Tytuł naukowy profesora uzyskała w roku 1985. W latach

1970÷1971 sprawowała funkcję Prodziekana ds. Nauczania na Wydziale Metalurgicznym.

Jej karierę naukową i zainteresowania badawcze podzielić można na dwa etapy. Pierwszy etap przypada na okres rozkwitu polarograficznych metod ana-lizy chemicznej w laboratoriach światowych. Tematyki tej dotyczy rozprawa dok-torska obroniona w 1960 r na Wydziale Ceramiki AGH w Krakowie i częściowo rozprawa habilitacyjna zrealizowana w 1966 r na Wydziale Chemii Politechniki Śląskiej w Gliwicach. Drugi etap pracy naukowo-badawczej ściśle związany jest z mechanizmem procesów korozyjnych metali i stopów użytkowych. Znalazło to wyraz w licznych pracach na rzecz przemysłu, szeregu wdrożeń i patentów, a także przewodów doktorskich.

Profesor H. Przewłocka prezentowała wyniki badań naukowych swojego zespołu na licznych naradach i konferencjach międzynarodowych. Jako specjalista w zakresie inhibitorów korozji uczestniczyła z współpracownikami w Zjazdach Specjalistów RWPG, z których jeden zorganizowała w Częstochowie (w 1978 roku). Ogółem jej dorobek naukowy przekracza 100 pozycji publikowanych w krajowych i zagranicznych czasopismach i w materiałach konferencyjnych. Jest współautorką 3 patentów dotyczących kwaśnego trawienia. Wypromowała 4 doktorów. Potwierdzeniem jej znacznego prestiżu naukowego w kraju są liczne recenzje rozpraw doktorskich i habilitacyjnych, jak również wielu projektów badawczych dla KBN–u. Posiada szereg odznaczeń: Srebrną i Złotą Odznakę Honorową NOT, Złoty Medal ZNP, Srebrny i Złoty Krzyż Zasługi, Medal Komisji Edukacji Narodowej oraz Krzyż Kawalerski Polonia Restituta.

Doc. mgr inż. Stanisław Karbownicki – kierownik Katedry Chemii w latach 1958÷1970 – urodził się w 1901 roku w Radomiu. Studia wyższe ukończył w Instytucie Chemicznym Uniwersytetu w Tuluzie w 1926 roku. Po ukończeniu studiów podjął pracę w Warszawie najpierw w fabryce „Motor”, a następnie w Zakładach Przemysłu Chemicznego. W okresie okupacji i w pierwszych latach po wyzwoleniu pracował jako chemik w Laboratorium Analiz Lekarskich w Radomiu. Pracę naukowo–dydak-tyczną rozpoczął w 1948 roku w Lublinie jako wykła-

dowca w Uniwersytecie Marii Skłodowskiej–Curie. Był organizatorem i kierow-

318nikiem Katedry Technologii Chemicznej na Wydziale Farmaceutycznym Akademii Medycznej w Lublinie. W roku 1954 otrzymał tytuł docenta od Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej. W Politechnice Częstochowskiej pracował w okresie 1958÷1970 jako kierownik Katedry Chemii Ogólnej. W roku akademickim 1960/61 pełnił funkcję dziekana Wydziału Włókienniczego, a od 1962 roku – dziekana Wydziału Metalurgicznego. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Problematyka naukowa, jaką się zajmował, obejmowała zagadnienia technologii chemicznej, szczególnie preparatyki organicznej oraz chromatografii kolumnowej. W ramach współpracy z przemysłem prowadził prace naukowo–badawcze dotyczące wzbogacania rud i surowców glinonośnych, zajmował się zagadnieniami neutralizacji i oczyszczania ścieków z wykorzystaniem odpadów przemysłu hutniczego i kopalnictwa rud. Ma na swym koncie 4 skrypty, 2 patenty oraz 12 publikacji. Był promotorem 2 prac doktorskich oraz recenzował 3 prace doktorskie.

Prof. dr hab. Paweł J. Kulesza po ukończeniu studiów wyższych na Uniwersytecie Warszawskim w 1978 r., uzyskaniu tytułu zawodowego magistra i nagrody Rektora UW I stopnia za pracę magisterską wyjechał na roczny staż do Harvard Medical School – Massachusetts General Hospital w Bostonie – USA (1978). W roku 1980 rozpoczął studia doktoranckie na Uniwersytecie w Illinois, gdzie uzyskał stopień naukowy doktora (1983). Stopień doktora habilitowanego otrzymał w roku 1993, a tytuł profesora w 2000 r. Odbył wiele zagranicznych staży naukowych jako “postdoc” lub “visiting professor” m. in. w University

of Texas a także w University of Illinois (1984÷1985, 1989÷1991 i 1992÷1993), Fritz-Haber Institut der Max-Planck-Gesellschaft w Niemczech (1988), Swiss Federal Institute of Technology w Szwajcarii (1992), kilkakrotnie w Camerino University we Włoszech (lata 1993÷1998) i w University of North Carolina w USA (1998 i 2001).

Prof. Kulesza uhonorowany jest licznymi prestiżowymi nagrodami, w tym Dissertation Research Award w czasie pobytu w Southern Illinois University, USA w 1983 r., doroczną nagrodą Polskiego Towarzystwa Chemicznego (w 1989), wreszcie, nagrodami Rektora, Dziekana i Rady Wydziału Chemii Uniwersytetu Warszawskiego za działalność dydaktyczną (w 1980 i 1998) jak i osiągnięcia naukowe (w 1987, 1995, 1997, 2000 i 2004) a także nagrodami Rektora Politechniki Częstochowskiej (1996 i 1998). Jest członkiem komitetów redakcyjnych kilku międzynarodowych czasopism elektrochemicznych, w tym od 1997 r. – Journal of Solid State Electrochemistry (Springer) oraz od 2002 r. – Electrochimica Acta (Elsevier). Pełni funkcję wiceprzewodniczącego (2001÷2004), a następnie przewodniczącego (od 2005) Sekcji Europejskiej międzynarodowego towarzystwa elektrochemicznego Electrochemical Society (od 1996). W latach 1992÷1995 był przewodniczącym Sekcji Elektrochemicznej Polskiego Towarzystwa Chemicznego. Przewodniczył komitetom organizacyjnym 13-go i 14-go Międzynarodowego Sympozjum Sekcji Elektrochemicznej Polskiego Towarzystwa Chemicznego

319w latach 1997 (Gdańsk) i 1999 (Poraj), międzynarodowych warsztatów NATO poświęconych elektrochemii materiałów w 2000 r. (Poraj), międzynarodowej konferencji elektrochemicznej „Electrode Processes” w 2004 r. (Szczyrk), oraz sympozjum w ramach zjazdu towarzystwa Electrochemical Society w Quebec City, Kanada w 2005 r. Był redaktorem kilku tematycznych wydań specjalnych czasopism o zasięgu międzynarodowym: Electrochimica Acta, Journal of Solid State Electrochemistry i Polish Journal of Chemistry.

Współpracę naukową z Katedrą Chemii PCz prof. Kulesza rozpoczął w 1994 r., wdrażając w Katedrze problematykę polimerów przewodzących, kierując bądź będąc głównym wykonawcą szeregu projektów badawczych KBN z tego zakresu. Wypromował 4 doktorów z Katedry Chemii. W ramach swoich obowiązków dydaktycznych w PCz prof. P.J. Kulesza prowadził wykłady z chemii fizycznej dla kierunku Metalurgia w latach 1994÷2006.

Prof. P.J. Kulesza jest współautorem dwóch książek, autorem ponad 100 publikacji w renomowanych czasopismach międzynarodowych i licznych referatów konferencyjnych. Jego prace są szeroko cytowane w literaturze światowej. Jego najważniejsze zainteresowania badawcze to: elektrochemia, chemia analityczna i nieorganiczna, chemia nowych materiałów, inżynieria materiałowa i ochrona przed korozją.

Prof. dr hab. inż. Władysław Walkowiak od 1967 roku, po ukończeniu studiów wyższych, aż do chwili obecnej, pracownik naukowy Instytutu Chemii Nieorganicznej i Metalurgii Pierwiastków Rzadkich, Politechniki Wroc-ławskiej. Stopień naukowy doktora nauk chemicznych uzyskał w roku 1973, a w roku 1985 – doktora habili-towanego. W roku 2001 uzyskał tytuł naukowy profesora. W Katedrze Chemii PCz wykładał chemię ogólną i hydro-metalurgię w latach 1994÷2006. Był promotorem 5 przewo-dów doktorskich, z czego 4 – pracowników Katedry Chemii PCz. Kierował licznymi projektami badawczymi

finansowanych ze źródeł KBN, w tym 6 w Katedrze Chemii. Współpracuje z kilkoma zagranicznymi ośrodkami naukowymi, w latach 1975, 1984, 1985, 1996, 1997 odbył staże naukowe w University of Kentucky, oraz w Texas Tech University (USA). Jego zainteresowania badawcze związane są z metodami separacji mieszanin (flotacja jonów, ekstrakcja cieczowa, transport przez ciekłe membrany) oraz z chemią jądrową (wykorzystanie izotopów promieniotwórczych w badaniach i analizie chemicznej). Otrzymał Nagrodę Ministra Edukacji Narodowej indywidualną 2-go stopnia za pracę habilitacyjną (1986) oraz 1-go stopnia za cykl publikacji (1989). Jest autorem kilkuset publikacji w czasopismach naukowych i materiałach konferencyjnych.

320Prof. dr inż. Józefa Jaźwińska – kierownik Katedry Chemii Fizycznej i Elektrochemii w latach 1950÷1961 – otrzymała dyplom inżyniera na Politechnice Warszawskiej w 1925 roku. Doktorat z chemii fizycznej (w zakresie termody-namiki) uzyskała w 1937 roku na tej samej uczelni, gdzie była pracownikiem do 1039 r. aż do wybuchu wojny. W tym okresie prowadziła prace badawczo–naukowe z zakresu termodynamiki roztworów, opublikowane w krajowych czasopismach naukowych. W latach 1945÷1950 była nauczycielem w szkołach średnich

w Częstochowie. W 1954 roku uzyskała tytuł zastępcy profesora. Prof. dr inż. J. Jaźwińska była organizatorem i pierwszym kierownikiem nowo powstałej Katedry Chemii Fizycznej i Elektrochemii na Wydziale Metalurgicznym PCz. Zajęcia z chemii fizycznej w Katedrze były prowadzone dla studentów Wydziału Metalurgicznego i Włókienniczego. Wydała skrypt uczelniany z zakresu chemii ogólnej.

Prof. dr inż. Wojciech Klimecki – kierownik Katedry Fizykochemii Metali w latach 1965÷1987 – był absolwentem AGH w Krakowie. Stopień doktora nauk technicznych uzyskał na tej samej uczelni na Wydziale Metalurgicznym w roku 1963. Nominację na docenta otrzymał w roku 1955 a na profesora nadzwyczajnego w roku 1975. Przed rozpoczęciem działalności naukowo-dydaktycznej w PCz był kolejno pracownikiem AGH w Krakowie i IMŻ w Gliwicach. Od roku 1966 kierował Katedrą Fizykochemii Metali w PCz. Przedmiotem jego zainteresowań

naukowych były, poza metalurgią, fizykochemiczne metody badań oraz metrologia stosowana; kierował on licznymi pracami badawczymi prowadzonymi z tego zakresu w Katedrze. Nawiązał ścisłą współpracę z wieloma instytucjami naukowymi (m.in. z WAT) oraz z licznymi instytucjami przemysłowymi zarówno krajowymi, jak i zagranicznymi. Był długoletnim członkiem Oddziałów PAN w Katowicach i Krakowie – przewodniczącym szeregu komisji i komitetów w tych Oddziałach. Prowadził od 1955 roku szeroką działalność w Komisji Analitycznej Spektroskopii Atomowej. W latach 1975÷1987 był przewodniczącym Komisji Metrologii PAN. Był autorem licznych artykułów, patentów i prac wykonanych dla resortu hutnictwa. W PCz sprawował funkcję prodziekana Wydziału Metalurgicznego w latach 1969÷1971 oraz funkcję dyrektora Instytutu Metalurgii na Wydziale Metalurgicznym. Jego dorobek naukowy obejmuje ponad 100 publikacji naukowych w czasopismach krajowych, zagranicznych i materiałach konferencyjnych, 3 podręczników z zakresu analizy spektralnej, 9 patentów, 8 skryptów dla studentów z zakresu fizykochemii metali, udział autorski w kilkunastu opracowaniach książkowych. Uzyskał szereg odznaczeń państwowych: Odznakę Racjonalizatora Produkcji, Złoty Krzyż Zasługi, Złotą Odznakę Zasłużonego w Rozwoju Województwa Katowickiego.

321Prof. dr hab. Juliusz Foryst – kierownik Katedry Chemii Fizycznej i Elektrochemii w latach 1961÷1965 – ukończył studia w zakresie chemii na Uniwersytecie Jagiellońskim w roku 1948. Jako pracownik Instytutu Metalurgii Żelaza w Gliwicach obronił pracę doktorską z zakresu chemii fizycznej w 1951 r. Tytuł docenta otrzymał w 1954 r. Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi w 1956 r. Był członkiem Komitetu do spraw Ochrony Tworzyw przy PAN, członkiem Komitetu Nauki i Techniki (Sekcja Korozji Metali). W okresie zatrudnienia w PCz prowadził prace

badawcze z zakresu korozji metali. Tej dziedzinie – obok fizykochemii procesów metalurgicznych – poświęcone były także niektóre jego późniejsze prace wykonywane w Instytucie Podstaw Metalurgii PAN w Krakowie.

Prof. nadzw. dr Jerzy Jurczyk – kierownik Katedry Fizykochemii Metali w latach 1987÷1989 ukończył studia w zakresie chemii na UJ w roku 1955. Pracę zawodową rozpoczął w hucie „Pokój” w Rudzie Śląskiej, poświęcając się następnie pracy naukowej w IMŻ w Gliwicach, na AGH w Krakowie i następnie na UŚ w Katowicach. W roku 1985 uzyskał nominację na profesora nadzwyczajnego. Posiada szereg odznaczeń państwowych. Jest członkiem wielu międzynarodowych organizacji i towarzystw naukowych z dziedziny chemii analitycznej. Tematem zainteresowań

prof. Jurczyka jest chemia analityczna – analiza instrumentalna metali i ich stopów. W okresie swojej pracy na PCz kontynuował i rozwijał działalność poprzedniego kierownika Katedry – prof. W. Klimeckiego w zakresie analizy spektralnej.

Dr hab. Janina Ujma, prof. PCz – kierownik Zakładu Fizykochemii Metali w latach 1989÷1997 – ukończyła studia na Wydziale Matematyczno-Fizyczno-Chemicznym UJ, uzyskując tytuł magistra filozofii w zakresie chemii. Pracę zawodową rozpoczęła w hucie „Częstochowa”, przenosząc się następnie w roku 1953 do Katedry Chemii Ogólnej PCz. Następnie przez szereg lat była pracownikiem Katedry Chemii Fizycznej. Pracę doktorską, a później habilitacyjną obroniła na Wydziale Chemicznym PŚ. W 1971 r.

otrzymała nominację na stanowisko docenta. W latach 1972÷1982 pełniła obowiązki zastępcy dyrektora Instytutu Metalurgii PCz, a od 1989 do 1997 roku była kierownikiem Zakładu Fizykochemii Metali. Posiada szereg odznaczeń państwowych. Była promotorem trzech prac doktorskich. Przedmiotem jej zainteresowań naukowych jest elektrochemia i korozja elektrochemiczna metali, w szczególności zastosowanie inhibitorów w ochronie metali przed korozją. W tej dziedzinie prof. Janina Ujma współpracuje od szeregu lat z wieloma ośrodkami naukowymi w kraju i za granicą. Jest członkiem Oddziału PAN w Katowicach.

322WYKAZ BYŁYCH PRACOWNIKÓW KATEDRY

Pracownikami naukowo-dydaktycznymi Katedry Chemii do 2009 roku, w kolejności lat podejmowania pracy i na ostatnio zajmowanym w Katedrze stanowisku byli:

Danuta Przewłocka (1949÷1953) – asystent; Józefa Jaźwińska (1950÷1961) z-ca profesora; Ryszard Kodroń (1950÷1953) – asystent; Zdzisław Jasinkiewicz (1950÷1957) – asystent; Mieczysław Kozikowski (1951÷1972) – st. wykładowca; Bogumił Kusa (1951÷1954) – asystent; Ewa Stępkowska (1951÷1954) – adiunkt; Zbigniew Adamski (1951÷1960) – z-ca profesora; Hanna Przewłocka (1952÷1994) – profesor; Natalia Zelichowicz (1952÷1971) – adiunkt; Stefania Wylężałek (1952–÷1955) – asystent; Janina Ujma (1953÷1997) – profesor P.Cz.; Bogdan Wiślicki (1953÷1955) – asystent; Andrzej Wolkenberg (1954÷1956) – adiunkt; Marian Wielecki (1955÷1970) – z-ca profesora; Stanisław Karbownicki (1958÷1970) – docent; Jadwiga Karbownicka (1958÷1970) – adiunkt; Jan Dobrowolski (1959÷1960) – docent; Juliusz Foryst (1961÷1964) – profesor; Elżbieta Piekutowska (1962÷1987) – adiunkt; Wanda Jagiełło–Puczka (1962÷2004) – adiunkt; Anna Leszczyńska (1964÷1992) – adiunkt; Wojciech Klimecki (1965÷1990) – profesor; Zofia Więckowska (1968÷1980) – asystent; Alina Dynarowicz (1968÷1970) – adiunkt; Jeremi Mendera (1968÷1976) – st. asystent; Wiesława Jambor (1969÷1971) – asystent; Henryk Piecuch (1970–1976) – st. asystent; Krystyna Błaszczyk (1970–1977) – asystent; Jerzy Domagała (1970÷1979) – st. asystent; Barbara Kucharzak (1971÷1979) – asystent; Urszula Teperska (1971÷1977) – asystent; Tomasz Niewodniczański (1971÷1972) – asystent; Zenon Szczepka (1972÷1977) – asystent; Bożena Hübner (1973÷1977) – asystent; Krzysztof Szczerbak (1973÷1975) – asystent; Barbara Adamik (1973÷1984) – asystent; Lucjan Szroeter (1982÷1989) – asystent; Jerzy Jurczyk (1987÷1990) – profesor; Joanna Król (1992÷1993) – asystent; Małgorzata Ulewicz (1993÷2004) – adiunkt; Monika Biczak (1993÷1996) – asystent; Cezary Kozłowski (1993÷2000) – asystent; Bernadeta Gajda (1993÷2004) – adiunkt, Ewa Szałkowska (1996÷2005) – adiunkt, Mariusz Gałkowski (1997÷2004) – adiunkt, Renata Włodarczyk (1997÷2007) – adiunkt, Alicja Mazanek (1968÷2007) – adiunkt, Maria Łysakowska (1968÷2007), Jolanta Siedlecka (1967÷2008) – adiunkt, Adam Banaszkiewicz (1971÷1979, 1989÷2009) – adiunkt. Pracownikami inżynieryjno-technicznymi lub technicznymi Katedry do 2009 roku, w kolejności lat podejmowania pracy byli:

Julia Syrkiewicz (1950÷1984) – st. laborant; Alfred Gładysz (1952÷1953) – laborant; Jerzy Kulejewski (1958÷1966) – technik; Leokadia Pacyk (1958÷1971) – chemik; Lidia Chmura–Szotek (1959÷1965) – laborant; Aranka Biegun–Mirecka (1959÷1965) – laborant; Aniela Kieszczyńska (1959÷1969) – st. laborant; Irena Szczepanik (1964÷1972) – laborant; Czesława Nowogrodzka (1965÷1982) – technik; Stanisława Orzechowska (1967÷1988) – st. technik; Tadeusz Brewczyński (1967÷1973) – technik; Marek Smyła (1967÷1968) – laborant; Tadeusz Radke (1968÷1969) – technik; Czesława Nowicka (1969÷1996) – specjalista; Jolanta Dziubek (1972÷1975)

323– chemik; Janusz Cyndecki (1970÷1972) – laborant; Urszula Ciok (1970÷1975) – laborant; Krystyna Błaszczyk (1977÷1979) – chemik; Barbara Kubicka (1971÷1987) – specjalista; Andrzej Belof (1972÷1973) – technik; Andrzej Klekowski (1973÷1978) – technik; Andrzej Bąk (1973÷1980) – laborant; Andrzej Duljas (1977÷1981) – technik; Olga Żak (1978÷1983) – technik; Ludmiła Ludwikowska (1979÷1985) – chemik; Jacek Włodarczyk (1980÷1986) – technik; Marek Połacik (1980÷1983) – st. technik; Zofia Więckowska (1980÷2004) – specjalista; Beata Girek (1989÷1990) – technik; Marek Wroniecki (1990÷1994) – chemik; Andrzej Woszczyński (1990÷1991) – laborant; Agnieszka Szymańska (1992÷1993) – chemik; Leszek Matej (1994÷1996) – technik; Aleksandra Mordal (1994÷2004) – specjalista.

KATEDRA ZARZĄDZANIA PRODUKCJĄ I LOGISTYKI

42-200 Częstochowa, al. Armii Krajowej 19 Sekretariat: pokój 544 (pawilon B) tel./fax : 0343 250 753 [email protected]


Kierownik: dr hab. inż. Ryszard Budzik, prof. PCz

Zastępca Kierownika: dr inż. Cezary Kolmasiak Sekretariat Katedry: mgr inż. Alicja Grabowska – sam. referent

ZAKŁAD RESTRUKTURYZACJI I ZARZĄDZANIA WARTOŚCIĄ

Od lewej w pierwszym rzędzie: R. Prusak, E. Staniewska, J. Michalik, R. Budzik;

od lewej w drugim rzędzie: K. Adamus, A. Wacowska, M. Daroń, M. Górska

Kierownik: dr hab. Ryszard Budzik, prof. PCz Adiunkci: dr inż. Rafał Prusak dr inż. Ewa Staniewska dr inż. Monika Górska dr inż. Joanna Michalik Doktoranci: mgr inż. Anna Kaczmarek mgr inż. Marta Daroń mgr inż. Kamila Adamus

mgr inż. Anna Wacowska

325ZAKŁAD ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA PRODUKCJĄ

Od lewej w pierwszym rzędzie: Z. Skuza, E. Kardas, A. Szymonik, J. Lis;

od lewej w drugim rzędzie: C. Kolmasiak, B. Pająk, A. Korczak, A. Deska, P. Łyszczarz

Kierownik: dr hab. Jadwiga Lis, prof. PCz Profesor nadzwyczajny: dr hab. Andrzej Szymonik, prof. PCz Adiunkci: dr inż. Cezary Kolmasiak dr inż. Zbigniew Skuza dr inż. Edyta Kardas Doktoranci: mgr inż. Anna Korczak mgr inż. Barbara Pająk mgr Anna Deska mgr inż. Paweł Łyszczarz

Pracownicy i doktoranci Katedry Zarządzania Produkcją i Logistyki – od lewej siedzą: E. Staniewska, J. Michalik, J. Lis, R. Budzik, M. Górska, A. Grabowska, od lewej stoją: Z. Skuza, R. Prusak, A. Deska, B. Pająk, E. Kardas, K. Adamus, A. Korczak, A. Szymonik, A. Wacowska, C. Kolmasiak, P. Łyszczarz,

M. Daroń

326

Doktoranci Katedry Zarządzania Produkcją i Logistyki od lewej w pierwszym rzędzie: A. Deska,

B. Pająk , P. Łyszczarz, , K. Adamus; od lewej w drugim rzędzie: A. Wacowska, A. Korczak, M. Daroń

KRÓTKI RYS HISTORYCZNY ORAZ DZIAŁALNOŚĆ NAUKOWO-BADAWCZA I DYDAKTYCZNA

KATEDRY ZARZĄDZANIA PRODUKCJĄ I LOGISTYKI Przemiany społeczne, gospodarcze i ustrojowe, które już zostały dokonane

lub wciąż jeszcze trwają wymuszają na organizacjach praktycznie każdego rodzaju szybkie dostosowanie się do zmieniających się realiów rynkowych. Ponadto skracający się cykl życia produktów, sektorów i technologii jak również często zmieniające się preferencje klientów dodatkowo utrudniają rozpoznanie sytuacji rynkowej i dopasowanie się do niej. Ta nowa sytuacja spowodowała konieczność podjęcia badań zmierzających do rozpoznania wymienionych elementów oraz zapewnienia praktycznych rozwiązań możliwych do zastosowania przez przedsiębiorstwa.

Dlatego dla realizacji tych nowych zadań utworzono w 1999 roku Katedrę Zarządzania Produkcją i Logistyki. Jej powstanie wiąże się z przekształceniem Zakładu Organizacji i Zarządzania Produkcją, istniejącego w Katedrze Metalurgii od roku 1996. Obecnie w Katedrze funkcjonują dwa Zakład Restrukturyzacji i zarządzania Wartością oraz Zakład Organizacji i Zarządzania Produkcją, w których pracuje 3 profesorów, 7 adiunktów, oraz 8 doktorantów. Pierwszym kierownikiem Katedry był prof. dr hab. inż. Wiesław Waszkielewicz. W chwili obecnej funkcję tą pełni prof. dr hab. inż. Ryszard Budzik.

Podstawowym obszarem badań podejmowanych przez pracowników Katedry jest analiza zmian warunków funkcjonowania przedsiębiorstw przemysłowych, rozwoju techniki i technologii wytwarzania, a także poszukiwanie rozwiązań organizacyjnych i form zarządzania pozwalających współczesnym organizacjom na prowadzenie ekonomicznie uzasadnionej działalności. Podejmowane działania są ściśle powiązane z aktualnymi i przyszłymi potrzebami przedsiębiorstw działających na rynkach lokalnych, krajowych oraz międzynarodowych.

327Efektem realizowanych badań w Katedrze Zarządzania Produkcją i Logistyki

są obronione i zatwierdzone przez Radę Wydziału Inżynierii Procesowej Materiałowej i Fizyki stosowanej prace doktorskie. W 2001 roku z wynikiem pozytywnym została przedstawiona na WIPMiFS rozprawa doktorska na temat: „Modelowanie systemów logistycznych w zarządzaniu przedsiębiorstwem hutniczym i organizacją wojskową”, której promotorem był dr hab. W. Waszkielewicz prof. nadzw. PCz. W części badawczej tej pracy dokonano analizy systemów logistycznych Huty „Częstochowa” S.A., oraz wybranej jednostki organizacyjnej. Wynikiem tej analizy i efektem rozwiązania postawionych problemów były propozycje modelu struktury zarządzania logistyką w obu porównywanych organizacjach. Do najważniejszych osiągnięć tej pracy można zaliczyć:

− doskonalenie struktur zarządzania logistyką huty i brygady łączności; − poprawę efektywności zarządzania; − możliwość wzajemnego wykorzystania rozwiązań stosowanych w logistyce

huty i jednostki wojskowej; − możliwość wykorzystania opracowanej metody do badania innych pod-

systemów logistycznych tak organizacji wojskowych jak i przedsiębiorstw produkcyjnych.

Tematyka związana z logistyką została poruszona w kolejnej rozprawie doktorskiej, która w 2002 decyzją Rady WIPMiFS nadała stopień doktora nauk technicznych kolejnemu pracownikowi KZPiL. W pracy na temat: „Koncepcja wyboru logistycznej strategii zaopatrzenia w przedsiębiorstwie hutniczym (na przykładzie wybranej stalowni)”, podjęto próbę wypełnienia istniejącej luki informacyjnej w zakresie miejsca i roli logistyki w zarządzaniu przedsiębiorstwem hutniczym, kompleksowego wykorzystania elementów logistyki w kształtowaniu strategii zaopatrzenia, procedury zarządzania zaopatrzeniem i utrzymywaniem zapasów, znaczenia strategii zaopatrzenia i utrzymywania zapasów w całym procesie zarządzania przedsiębiorstwem w warunkach gospodarki rynkowej.

Celem pracy było opracowanie koncepcji wyboru logistycznej strategii zaopatrzenia w przedsiębiorstwie hutniczym. Osiągnięcie celu dysertacji było możliwe dzięki określeniu i realizacji szeregu celów cząstkowych m. in. takich jak:

− ocena wpływu jaki posiada zarządzanie logistyczne na formułowanie strategii funkcjonowania przedsiębiorstwa hutniczego;

− zastosowanie selektywnego podejścia w gospodarce materiałowej; − przeprowadzenie analizy rynku zaopatrzenia; − określenie strategii wyboru dostawców i zasad współpracy; − identyfikacja podstawowych problemów związanych z utrzymywaniem

zapasów. Cel pracy został osiągnięty przez zastosowanie wybranych analiz strate-

gicznych pozwalających na ukierunkowanie badań oraz interpretację wyników w zakresie istniejącego poziomu realizacji logistycznych funkcji zaopatrzenia i opracowanie ogólnych wytycznych i zasad postępowania, które wpłyną na usprawnienie systemu zaopatrzenia stalowni.

Do podstawowych osiągnięć rozprawy zaliczyć można:

328− zaadoptowanie wybranych narzędzi i metod z zakresu analizy strategicznej

do sfery zaopatrzenia i zarządzania zapasami w przedsiębiorstwie hutniczym; − opracowanie procedury formułowania logistycznej strategii zaopatrzenia; − realizację szeregu empirycznych celów szczegółowych i weryfikację

postawionej tezy pracy. Przedstawiona w pracy koncepcja wyboru logistycznej strategii zaopatrzenia

potwierdziła swoją przydatność w procesie zarządzania przepływem materiałów w przedsiębiorstwie hutniczym. Wyznaczono obszary zastosowania logistyki pozwalające na racjonalizację podejmowania decyzji w sferze zaopatrzenia i utrzymywania zapasów.

Istotnym tematem badań podejmowanym przez pracowników Katedry jest zarządzanie zasobami ludzkimi. W ramach tego obszaru realizowane są prace naukowe mające umożliwić przedsiębiorstwom prawidłowe – z punktu widzenia ich potrzeb – przeprowadzenie rekrutacji i selekcji, kształtowanie kompetencji, motywowanie oraz planowanie zatrudnienia w aspekcie ilościowym i jakoś-ciowym. Efektem prowadzonych badań była dysertacja doktorska, która w roku 2004 została obroniona na Wydziale Zarządzania Politechniki Częstochowskiej z nadaniem stopnia doktora nauk ekonomicznych. Tematem rozprawy było: „Zarządzanie zasobami ludzkimi w procesie budowania kapitału pracy przedsiębiorstwa”. Jako podstawowy cel pracy wskazano opracowanie koncepcji zarządzania zasobami ludzkimi opartej o kryterium jakościowe, bazujące na pojęciu kompetencji strategicznych.

Zaproponowana w pracy koncepcja restrukturyzacji i zarządzania zatrudnieniem w przedsiębiorstwie pozwala na wyraźne polepszenie metod zarządzania zasobami ludzkimi, a tym samym na zwiększenie efektywności pracy i wyników ekonomicznych. Jednocześnie, ze względu na swoją otwartą formę, pozwala na jej szerokie stosowanie w różnych obszarach gospodarki oraz przy różnej liczbie zatrudnionych pracowników.

Jako główne osiągnięcia tej pracy wymienić można: − przeniesienie akcentu procesów restrukturyzacji z aspektu ilościowego

na jakościowy, poprzez odniesienie się do ocen pracowników oraz wymagań kompetencyjnych stawianych przez poszczególne stanowiska;

− zmianę sposobu postrzegania procesów pracy poprzez przejście od szczegółowego rozpatrywania konkretnych stanowisk pracy do modelu szerszego, opartego na kompetencjach, w którym pracowników poszukuje się pod kątem posiadanych przez nich uzdolnień oraz cech osobowościowych, a nie uzupełniania luk kadrowych powstałych na określonych stanowiskach;

− stworzenie mechanizmu poszukiwania i identyfikacji czynników stanowiących elementy wspólne dla większej liczby stanowisk pracy, będącego podstawą do ich grupowania w rodziny zawodów;

− stworzenie jasno wytyczonych ścieżek mobilności pracowniczej poz-walających na prowadzenie świadomych procesów rozwoju pracow-ników, oraz głębsze związanie zatrudnionych osób z przedsię-biorstwem, oraz jego misją i strategią, poprzez wprowadzenie

329czynników motywacyjnych w postaci jasno określonych punktów możliwych do osiągnięcia w ramach organizacji;

− ścisłe powiązanie procesów szkoleniowych z rzeczywistymi możli-wościami poszczególnych pracowników, w wyniku wyselekcjonowania osób o największych możliwościach rozwojowych oraz wyłączenia z programu pracowników, których możliwości rozwojowe wyczerpały się;

− wprowadzenie do programu szkoleń pojęcia po liwalencji, pozwalające – przy niezbyt wysokich kosztach – na znaczące zwiększenie elastyczności przedsiębiorstwa w ramach sytuacji kryzysowych oraz wymagających szybkich zmian, poprzez uniezależnienie się od zewnętrznego rynku pracy, a także stworzenie w ramach organizacji mechanizmów umożliwiających na szybkie reagowanie na wyzwania; stworzenie koncepcji znacząco uniezależnionej od rodzaju i specyfiki przedsiębiorstwa, możliwej do zastosowania w firmach różnej wielkości bez konieczności dokonywania większych korekt w ramach zaproponowanej metodyki działań.

W Katedrze Zarządzania Produkcją i Logistyki realizowanych było szereg prac wykonywanych w ramach badań własnych i badań statutowych. Zespoły badawcze złożone z pracowników katedry prowadziły badania miedzy innymi dotyczące następujących tematów: 1. Zmiany struktury organizacyjnej na przykładzie Huty Katowice S.A. oraz

możliwości dostosowania jakościowego i ilościowego zasobów ludzkich na podstawie wybranej jednostki organizacyjnej badanego przedsiębiorstwa. W ramach tego tematu opracowano następujące zagadnienia:

− wyodrębnienie funkcji przedsiębiorstwa i dokonanie ich kwalifikacji; − określenie możliwości korzystania z usług zewnętrznych dla przed-

siębiorstwa macierzystego; − określenie stopnia powiązania spółek utworzonych na bazie majątku

przedsiębiorstwa z zakładem macierzystym; − określenie możliwości oferowania swoich usług na wolnym rynku przez

wydzielone spółki; − analiza możliwości dostosowania jakościowego i ilościowego zasobów

ludzkich w wybranej jednostce organizacyjnej przedsiębiorstwa. 2. Analiza komputerowego systemu wspomagania zarządzania na przykładzie

wybranych jednostek organizacyjnych Huty Zawiercie S.A. ze szczególnym uwzględnieniem sterowania jakością. Wykonano zadania badawcze mające na celu:

− analizę funkcjonowania systemu zapewnienia jakości w wybranej jednostce organizacyjnej Huty Zawiercie S.A.;

− określenie miejsca systemu zapewnienia jakości w zintegrowanym systemie wspomagania zarządzania.

3. Sterowanie i planowanie produkcji w zintegrowanym systemie infor-matycznym w warunkach Huty Zawiercie S.A. Badania dotyczyły następujących zagadnień:

− określenie wskaźników technologicznych;

330− analiza obiegu informacji; − propozycja układu technologicznego.

4. Analiza obiegu materiałów pomiędzy wydziałami przy zastosowaniu komputerowego systemu wspomagania i optymalizacji na przykładzie Huty Zawiercie S.A. Opracowanie tematu wymagało analizy zintegrowanego systemu zarządzania MAX III, a w szczególności analizy obiegu informacji pomiędzy wydziałami ciągłego odlewania stali, walcowni i magazynem wyrobów gotowych Huty Zawiercie S.A. W efekcie ujawniono powstawanie niezgodności w bilansie materiałowym i zaproponowano rozwiązanie tego problemu w ramach istniejącego modułu systemu MAX III.

5. Zarządzanie logistyką w przedsiębiorstwie hutniczym. Temat obejmuje zagadnienia takie jak:

− charakterystyka wybranego zakładu hutniczego i określenie relacji pomiędzy zakładem a jego dostawcami i odbiorcami;

− identyfikacja przepływów materiałowych i informacyjnych; − opracowanie modelu przepływów materiałowych i informacyjnych.

6. Badania szacowania przedsiębiorstw w polskim systemie rynkowym. W ramach projektu badawczego opracowano:

− podejścia, metody, techniki szacowania dla wyceny spółek z o.o. na przykładzie Huty „Częstochowa” S.A.;

− wycenę Spółki „Agmet” Spółka z o.o. w ramach ogólnej restrukturyzacji Huty „Częstochowa” S.A.

7. Prywatyzacja przedsiębiorstw hutniczych. Badania te dotyczyły:

− ogólnych założeń prywatyzacyjnych dla sektora branży hutniczej; − efektywności finansowej Huty Częstochowa S.A.; − analizy przedprywatyzacyjnej Huty Częstochowa S.A.; − węzłowych problemów restrukturyzacji przedsiębiorstwa hutniczego; − restrukturyzacji techniczno-technologicznej, finansowej, majątkowej,

organizacyjnej i zatrudnienia. 8. Zarządzanie restrukturyzacją procesów gospodarczych na przykładzie

hutnictwa żelaza i stali. Temat ten obejmuje:

− analizę aktualnego stanu branży hutniczej; − proces restrukturyzacji poprzez prywatyzację przedsiębiorstwa.

9. Logistyka dystrybucji w przedsiębiorstwie przemysłowym W ramach badań dotyczących wybranych aspektów logistyki dystrybucji w przedsiębiorstwie przemysłowym przeprowadzono analizę makro- i mikro-ekonomicznych uwarunkowań dystrybucji wyrobów hutniczych oraz analizę rentowności sprzedaży. Na przykładzie wybranego przedsiębiorstwa przeprowadzono analizę struktury asortymentowej produkcji i sprzedaży wyrobów hutniczych na przykładzie wybranego przedsiębiorstwa. Istotnym elementem badań była analiza struktury dystrybucji i kanałów dystrybucji oraz ocena poziomu obsługi klienta

33110. Ekonomiczne aspekty wprowadzania zaawansowanych procesów wymiany

ciepła – w ramach projektu wykonano modernizację walca pomiarowego obejmującego zmianę układu chłodzenia wodnego ze standardowego na układ o zwiększonej wydajności, przeprowadzono badania eksperymentalne w celu określenia sprawności nowego układu chłodzenia oraz przeprowadzono porównanie ekonomiczne w przypadku zastosowania różnych układów chłodzenia. Badania mogą zostać wykorzystane podczas projektowania wymienników ciepła odzyskujących ciepło odprowadzane ze spalinami, a także do układu chłodzenia szyn ślizgowych, po których przesuwany jest wsad w piecach pokrocznych.

11. Systemy motywacji oraz ich dopasowanie do warunków w przedsiębiorstwie i jego toczenia. W ramach analiz badaniom poddano siedem podmiotów reprezentujących różne sektory rynku. Dobór obiektów badawczych miał na celu wskazanie różnic i podobieństw w sposobach motywowania pracow-ników w poszczególnych podmiotach. Jednocześnie – za pomocą odpowiednio skonstruowanych ankiet – określono stopień umotywowania i satysfakcji z pracy zatrudnionych osób

12. Udział w opracowaniu naukowym Offset jako instrument kształtowania gospodarczych podstaw bezpieczeństwa państwa. Praktyka i weryfikacja problemu pod kierownictwem płk dr hab. Zenona Stachowiaka w Instytucie Ekonomii i Logistyki Wydziału Strategiczno-Obronnego, Warszawa 2005, AON,

13. Udział w opracowanie projektu rozwojowego nt.: „Integracja procesów logistycznych w aspekcie zrównoważonego rozwoju sposobem na uzyskanie przewagi konkurencyjnej na europejskim rynku uzbrojenia w oparciu o grupę „Bumar”, w ramach „Programu operacyjna innowacyjna gospodarka, 2007÷2013’. Zespól został powołany w WAT Warszawa (2009).

W latach 2003÷2005 w Katedrze Zarządzania Produkcją i Logistyki realizowane były dwa projekty badawcze KBN. Zakres badań pierwszego projekt pt: „Analiza marnotrawstwa w łańcuchu wytwarzania prętów żebrowanych” obejmował trzy typy czynności: tworzące wartość; nietworzące wartości, ale nieuniknione przy obecnych technologiach (marnotrawstwo typu pierwszego); nietworzące wartości, ale możliwe do wyeliminowania (marnotrawstwo typu drugiego). Punktem wyjścia realizowanej pracy było określenie wartości z pozycji klientów huty. W tym celu analizowane są zamówienia głównych klientów, co pozwala na określenie podstawowych oczekiwań i parametrów zamawianego wyrobu. Następnie dla wcześniej określonej wartości identyfikowane i poddawane analizie jest marnotrawstwo. Badania weryfikowane są na gruncie polskich przedsiębiorstw hutniczych. Pozwoliło to na dokonanie oceny celowości stosowania podstawowych założeń i koncepcji metody Lean Management (jako metody walki z marnotrawstwem) w polskich przedsiębiorstwach sektora hutniczego. Drugi grant pt: „Wyznaczanie lokalizacji logistycznego centrum dystrybucji wyrobów huty” miał na celu wyodrębnienie grupy klientów o znaczeniu strategicznym, która stanowiłaby podstawę dla polityki dystrybucji w przedsiębiorstwie. Wyznaczona grupa, jest również punktem wyjścia

332do określenia lokalizacji logistycznego centrum dystrybucji wyrobów huty. Strategiczna grupa klientów została natomiast określona za pomocą analizy ABC, analizy dyskryminacyjnej i klasyfikacji klientów. Efektem końcowym przeprowadzonych badań jest opracowanie procedury postępowania przy wyznaczaniu logistycznego centrum dystrybucji ze szczególnym uwzględnieniem uzasadnionego sposobu wyznaczania strategicznej grupy klientów. Procedura ta może stanowić uniwersalne narzędzie badawcze możliwe do zastosowania w przypadku każdego przedsiębiorstwa dowolnej branży.

Przeprowadzenie wymienionych badań nie byłoby możliwe bez współpracy z wieloma organizacjami i przedsiębiorstwami produkcyjnymi. Liczne kontakty pracowników Katedry Zarządzania produkcją i Logistyki i z przedsiębiorcami nawiązane w trakcie konferencji naukowych w kraju i zagranicą pozwalają na prowadzenie badań na bazie i z wykorzystaniem danych praktycznych. Od lat współpracujemy min z takimi przedsiębiorstwami jak: ISD Huta Częstochowa Sp. z o.o., Wydział Wielkopiecowy ArcelorMittal Poland, Oddział Dąbrowa Górnicza, CMC Zawiercie S.A, TRW Automotive Częstochowa, Brembo Poland Spółka z o.o., Polska, Odlewni Żeliwa WULKAN SA i wiele innych.

Badania prowadzone w ramach wymienionych zagadnień stały się między innymi podstawą do stworzenia znaczącej ilości opracowań naukowych. Pracownicy Katedry w krótkim okresie istnienia tej jednostki byli autorami lub współautorami ponad 664 publikacji, w tym 143 w czasopismach i materiałach konferencji zagranicznych (48 prace w wydawnictwach znajdujących się na liście filadelfijskiej). Prowadzona w takim zakresie działalność publikacyjna wymaga uczestnictwa w wielu konferencjach, wśród których do najważniejszych należą: International Symposium of Croatian Metallurgical Society, SHMD – Croatia, Sibenik, 2002÷2008 r.; International Technical Conference, Queretario Mexico – 2004÷2008 r., International Metallurgical & Materials Conference – Ostrawa, Czech Republic, 2001÷2008 r.; Wire & Cable Technical Symposium, Chicago (Ilinois), Atlanta (Georgia), Cleveland, (Ohio), USA – 2002÷2009 r.; International Congress on the Science and Technology of Ironmaking, Beijing, China 2009r.

Bardzo ważnym elementem działalności naukowo organizacyjnej Katedry Zarządzania Produkcją i Logistyki jest organizacja Międzynarodowej Konferencji Naukowo – Technicznej pt. "Produkcja i Zarządzanie w Hutnictwie". Od początku istnienia Katedry Zarządzania Produkcją i logistyki jej pracownicy brali czynny udział w przygotowaniach konferencji wraz z Katedrą Ekstrakcji i Recyrkulacji Metali Wydziału IPMiFS Politechniki Częstochowskiej, oraz SITPH. Udział w konferencji oprócz ośrodków naukowych z kraju i z zagranicy maja również reprezentanci przedsiębiorstw, zrzeszeń przedsiębiorców i organów przedsta-wicielskich. Jest to jedna z nielicznych konferencji, w której teoria łączy się z praktyką, a przemysł z nauką. W ramach konferencji podejmuje się dyskusję na temat sposobów łączenia osiągnięć nauki i praktyki przedsiębiorstw w programy rozwoju społeczno-gospodarczego Polski i Unii Europejskiej.

Za prowadzoną działalność naukową pracownicy Katedry otrzymali wiele nagród w tym:

− Nagrodę Rektora Politechniki Częstochowskiej Zespołową Stopnia III za cykl publikacji z zakresu zarządzania przedsiębiorstwem, w tym

333głównie zarządzania w przedsiębiorstwach hutniczych (2004 r.) – dr hab. inż. R. Budzik, prof. nadzw., dr inż. C. Kolmasiak, dr inż. P. Okrzesik, dr inż. E. Staniewska, mgr inż. W. Pardela, mgr inż. R. Prusak,

− Nagroda Rektora Politechniki Częstochowskiej – Zespołowa Stopnia III – za cykl publikacji z zakresu zarządzania przedsiębiorstwem, w tym głównie zarządzania w przedsiębiorstwach hutniczych (2004)

− Nagroda Rektora Politechniki Częstochowskiej – zespołowa, stopnia III (2005 rok) za cykl publikacji z zakresu zarządzania przedsiębiorstwem;

− Nagroda Rektora Politechniki Częstochowskiej – zespołowa, stopnia II (2008 rok) za osiągnięcia naukowe;

− Nagroda Rektora Politechniki Częstochowskiej – zespołowa stopnia III (2009 rok) za zorganizowanie konferencji,

− Zespołowe nagrody ministra za udział w pracach ważnych dla gospodarki narodowej: 2 – MNSzWiT, – 1 Ministra Przemysłu Budowy Maszyn i Metalurgii, 1 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego. – Prof. Jadwiga Lis

− Indywidualna nagroda stopnia trzeciego Ministra Nauki Szkolnictwa Wyższego i Techniki za działalność naukowo-badawczą – Prof. Jadwiga Lis

− Indywidualna nagroda Rektora III stopnia za pracę doktorską pt.: „Numeryczne i fizyczne modelowanie oraz optymalizacja stanu termomechanicznego wlewków stalowych odlewanych sposobem ciągłym”, 2007 – dr inż. Joanna Michalik

− Indywidualna nagroda Rektora II stopnia za osiągnięcia naukowe w dziedzinie Inżynierii Materiałowej – za opracowanie ilościowe i jakościowe metod opisu przemian fazowych procesów rekrystalizacji i wydzieleń - Prof. Jadwiga Lis

− Indywidualna nagroda Rektora za monografię: Mikrosegregacja manganu w stalach niskowęglowych w trakcie obróbki cieplnej, 2005, Wydawnictwo Wydz. IPMiFS, P.Cz. ISBN 83-87745-67-7. – Prof. Jadwiga Lis

Katedra Zarządzania Produkcją i Logistyki współpracuje z wieloma wyższymi uczelniami w Polsce i w Europie. Najważniejsze z nich to: Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, Politechnika Śląska Akademia Ekonomiczna w Katowicach, Wojskowa Akademia Techniczna w Warszawie, National Technical University of Ukraine, VŚB – Technika Univerzita Ostrawa, Technika Univerzita Kośice, Międzynarodowa Akademia Nauk Ekologii i Przyrody w St. Petersburgu, Narodowa Akademia Metalurgii Ukrainy w Dniepropietrowsku, Moskiewski Instytut Stali i Stopów (MISiS). Prowadzone, w ramach umów międzyna-rodowych, badania dotyczą nowych procesów rudno – temperaturowych w przemyśle, współczesnych procesów metalurgii stali, wdrożenie metody RSP (walcowanie na walcarkach o walcach skośnych) w Polsce oraz efektywności umocnienia powierzchniowego wyrobów ze stali i stopów. Innym z efektów współpracy między uczelniami jest współudział Zakładu Marketingu Wydziału Zarządzania Akademii Górniczo-Hutniczej i Katedry Zarządzania Procesami

334Technologicznymi Wydziału Inżynierii Materiałowej i Metalurgii Politechniki Śląskiej w organizowaniu cyklicznej konferencji naukowo-technicznej „Zarzą-dzanie i Produkcja w Hutnictwie”. Obejmuje ona tematykę związaną z restruk-turyzacją przedsiębiorstw, logistyką przemysłową, zarządzaniem jakością, zarządzaniem zasobami ludzkimi, marketingiem przemysłowym oraz techniką i technologią produkcji.

Katedra realizuje również działalność dydaktyczną w ramach Wydziału Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej kształcąc studentów następujących specjalności: zarządzanie logistyczne w przedsiębiorstwie i zarządzanie systemami produkcyjnymi na kierunku zarządzanie i inżynieria produkcji oraz zarządzanie inżynierskie na kierunku metalurgia.

Pracownicy Katedry od początku jej istnienia wypromowali 329 prac inżynierskich oraz 396 prac magisterskich na studiach stacjonarnych a także niestacjonarnych. Dodatkowo istniejący w ramach Katedry Metalurgii Zakład Organizacji i Zarządzania Produkcją, przyczynił się do wypromowania 25 absolwentów.

W procesie dydaktycznym, oprócz pracowników Katedry, uczestniczą także osoby spoza uczelni, pełniące stanowiska zapewniające im ciągłe i bezpośrednie uczestnictwo w procesach zarządzania w przedsiębiorstwie.

Jak wynika z tej krótkiej charakterystyki Katedry Zarządzania Produkcją i Logistyki posiadana baza naukowa umożliwia prowadzenie wielu badań z zakresu szeroko rozumianego zarządzania przedsiębiorstwem przemysłowym. Prowadzone przez pracowników badania, a także prezentowane w literaturze przedmiotu opracowania wskazują na wzrastającą dynamikę procesów rynko-wych. Częste zmiany warunków funkcjonowania powodują, iż przedsiębiorstwa muszą poszukiwać nowych form kontaktów z odbiorcami, ulepszać narzędzia badania rynku, a także modyfikować rozwiązania organizacyjne, sposoby zarządzania posiadanymi zasobami oraz strategię prowadzenia działalności. Badania realizowane w ramach Katedry Zarządzania Produkcją i Logistyki zmierzają w kierunku zdefiniowania trendów i zjawisk rynkowych, ich dogłębnej analizy, a także wskazania praktycznych metod i narzędzi zgodnych z potrzebami współczesnego rynku. Tak prowadzona działalność naukowa umożliwia nie tylko rozwój kadry naukowej, ale również wzbogaca realizowany proces dydaktyczny związany także ze wszystkimi innymi dyscyplinami naukowymi uprawianymi na Wydziale Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej. Dzięki temu absolwenci specjalności otrzymują wiedzę inżynierską poszerzoną o elementy związane z zarządzaniem przedsiębiorstwem w warunkach gospodarki rynkowej. Awanse naukowe po roku 2005 − habilitacje:

Andrzej Szymonik Temat: Logistyka jako system racjonalnego pozyskiwania wyrobów obronnych

335Streszczenie: Główny problem badawczy sformułowano w formie następującego pytania: jak należy współcześnie postrzegać kształt systemu logistycznego i jakie powinien zawierać rozwiązania, aby zapewnić zaspokojenie potrzeby SZ RP w okresie pokoju, zagrożenia i wojny? Osiągnięcie zasadniczego celu pracy oznaczało wzbogacenie o nowe wartości teorii logistyki w obszarze rozwiązań systemowych, zwłaszcza w pozyskiwaniu wyrobów obronnych na rzecz SZ RP. Istotą proponowanych zmian będzie nowe podejście do teorii logistyki, a szczególnie propozycja nowej definicji logistyki i łańcucha logistycznego. Nie sposób pominąć nowych uwarunkowań prawnych (NATO, UE) czy ery informatyzacji, które muszą znaleźć swoje miejsce w teorii logistyki. Cel praktyczny dysertacji sformułowany został następująco – opracowanie modelu systemu racjonalnego pozyskiwania wyrobów obronnych z uwzględ-nieniem: postępu naukowo-technicznego, w tym technologii informatycznych oraz wymagań wynikających z członkowstwa w NATO i UE, w tym wymagań dotyczących standaryzacji. Myślą przewodnią we wszystkich etapach opracowywania dysertacji było przeprowadzenie wnikliwych badań i studiów, które były podstawą do opracowania teorii racjonalnego pozyskiwania wyrobów obronnych. Ma to szczególne znaczenie w okresie zmiany warunków funkcjonowania Sił Zbrojnych RP, związanych z uczestnictwem w strukturach NATO, zwiększającymi się wydatkami budżetowymi oraz trwającymi od ponad 10 lat permanentnymi zmianami struktur logistycznych organów kierowania. Badania i obserwacja naukowa ze względu na ograniczony zasięg eksperymentowania przydatne były w ustalaniu nowych faktów naukowych dotyczących pozyskiwania wyrobów obronnych na rzecz SZ RP. Badania oraz obserwacje bezpośrednie, kierowanie i realizacja zadań w łańcuchu logistycznym oraz rola informatyki w tym obszarze były prowadzone na wielu ćwiczeniach w kraju i poza jego granicami. Analiza i ocena literatury przedmiotu znalazła zastosowanie głównie w badaniach teoretycznych problematyki logistyki w obszarze pozyskiwania wyrobów obronnych w celu identyfikacji aktualnych rozwiązań w rozpatrywanym sektorze. Była to główna metoda w badaniach dotyczących prawidłowości powstania i rozwoju logistyki wojskowej w ujęciach historycznym i współczesnym, a szczególnie po przystąpieniu Polski do NATO. Zastosowanie tej metody pozwoliło na identyfikację funkcjonującego łańcucha logistycznego pozyskiwania wyrobów obronnych z uwzględnieniem jego podsystemów, zadań i przedsięwzięć realizowanych przez poszczególne piony funkcjonalne, najnowsze struktury organizacyjne oraz relacje sprzężone z otoczeniem zewnętrznym i wewnętrznym. Umożliwiło to zbadanie struktury łańcucha logistycznego na całej jego długości oraz narzędzi i instrumentów, które pozwalają racjonalnie pozyskiwać wyroby obronne. W wyniku zastosowania tej metody zaproponowano własną definicję łańcucha

336logistycznego. Analiza pozwoliła na zbadanie kierowaniem pozyskiwania wyrobów obronnych dla SZ RP oraz zaproponowanie sposobów i kierunków doskonalenia oraz zidentyfikowania poziomu dostosowania systemu logistycznego SZ RP do standardów NATO.

Recenzenci: prof. dr hab. Marek Ciesielski prof. dr hab. Stanisław Marian Krawczyk prof. dr hab. inż. Krzysztof Ryszard Santarek prof. dr hab. inż. Piotr Sienkiewicz



Edyta Kardas (Konstanciak) Temat: Analiza wpływu wybranych czynników technologicznych pracy wielkiego pieca

na wydajność i wskaźniki ekonomiczne procesu Streszczenie: Podstawowym celem pracy było określenie wpływu wybranych czynników wytwarzania na ekonomikę procesu wielkopiecowego. W studium literaturowym określono i uporządkowano czynniki umożliwiające intensyfikację procesu wielkopiecowego, które powodują zwiększenie produktywności i obniżenie kosztów produkcji. Przedstawiono jakościową i ilościową charakterystykę strumieni wejściowych i wyjściowych wielkiego pieca. Dokonano analizy kosztów produkcji. Zbadano zmiany jednostkowych cen surowców i materiałów dostarczonych do wielkiego pieca, a także zbudowano liniowy model ekonometryczny jednostkowego kosztu produkcji surówki. W dalszej części dokonano techniczno- ekonomicznej analizy procesu. Dokonano jakościowej analizy czynników wytwarzania. Wybrano dwa podstawowe parametry opisujące ekonomikę pracy wielkiego pieca, tj.: dobową produkcję surówki i jednostkowe zużycie paliw. Zbadano, jaki wpływ na te dwa parametry mają wybrane czynniki wytwarzania. Przedstawiono również efekty ekonomiczne, które wynikają ze zmian wybranych parametrów wytwarzania. W ostatnim rozdziale przedstawiono propozycję zmian technologicznych, które umożliwiłyby obniżenie jednostkowych kosztów produkcji. Zaproponowano zastosowanie w badanym piecu instalacji do wdmuchiwania pyłu węglowego oraz przedstawiono ekonomiczne efekty wynikające z zastosowania takiej technologii.

Promotor: dr hab. inż. Wiesław Waszkielewicz, prof. AGH

Recenzenci: dr hab. inż. Andrzej Łędzki, prof. dr hab. inż. Jan Mróz


337Joanna Michalik Temat: Numeryczne i fizyczne modelowanie oraz optymalizacja stanu

termomechanicznego wlewków stalowych odlewanych sposobem ciągłym Promotor: prof. dr hab. inż. Andriy Milenin

Recenzenci: prof. dr hab. inż. Roman Kuziak, dr hab. inż. Jan Jowsa, prof. PCz

Obrona odbyła się w Instytucie Modelowania i Automatyzacji Procesów Przeróbki Plastycznej Wydziału IPMiFS dnia 03.07.2007 r. Monika Górska Temat: Konwekcyjna wymiana ciepła podczas opływu wsadu okrągłego zaburzonym

pulsacyjnie strumieniem gazu


Recenzenci: prof. dr hab. inż. Zbigniew Malinowski, dr hab. inż. Marian Kieloch, prof. PCz

Obrona odbyła się w Katedrze Pieców Przemysłowych i Ochrony Środowiska Wydziału IPMiFS dnia 03.07.2007 r.



Dr hab. inż. Ryszard Budzik, prof. PCz pracuje w Politechnice Częstochowskiej od roku 1972. Doktorat uzyskał w roku 1978, a stopień naukowy doktora habilitowanego w 1988 r. W latach 1989÷1992 pracował na stanowisku profesora w Instytucie Metalurgii Akademii Nauk w Moskwie. Od 1991 r. do 1998r. był zastępcą kierownika Katedry Metalurgii i kierownikiem Zakładu Metalurgii Surówki i Wykorzystania Odpadów. W roku 1993 uzyskał stanowisko prof. nadzw. w Politechnice

Częstochowskiej. Od 1999 r. do chwili obecnej pracuje w Katedrze Zarządzania Produkcją i Logistyki gdzie od 2008 roku pełni funkcję kierownika Katedry. W latach 1999÷2002 pełnił funkcję Pełnomocnika Prorektora ds. Studiów Zaocznych i Wieczorowych. Specjalizuje się w zagadnieniach teorii i praktyki przygotowania wsadu i procesów otrzymywania żelaza z rud i restrukturyzacji przedsiębiorstw. W dorobku naukowym posiada ponad 300 publikacji w czasopismach krajowych i zagranicznych. Jest współautorem 3 skryptów. Był promotorem ponad 250 prac magisterskich i inżynierskich oraz promotorem 2 prac doktorskich i recenzentem 12 prac doktorskich. Kierował i brał udział w ponad 40 pracach naukowo-badawczych. Od 1998 r. pełnił funkcję przewodniczącego corocznej międzynarodowej konferencji o tematyce „Produkcja i Zarządzanie w Hutnictwie”.

Dr hab. inż. Jadwiga Lis, prof. PCz w 1969 r. ukończyła studia na Wydziale Metalurgicznym PCz jako mgr inż. w specjalności Przeróbka Plastyczna i rozpoczęła prace w Katedrze Metaloznawstwa obecnie Instytutu Inżynierii Materiałowej. Od 2008 r. pracuje w Katedrze Zarządzania Produkcją i Logistyki. W 1976 r. uzyskała stopień naukowy doktora nauk technicznych, a w 2005 r. doktora habilitowanego nauk technicznych w zakresie inżynierii materiałowej. Staże naukowe odbyła w Instytucie Stali

i Stopów w Moskwie oraz Żdanowskim Instytucie Metalurgicznym. Staże przemysłowe odbyła w Kombinacie Stalowa Wola, we Włoszech w Zakładach Tecmo Braco Giustina Continental w Turynie. Jest autorem 1 monografii, współautorem 8 patentów i 127 publikacji krajowych i zagranicznych oraz współautorem 34 prac doświadczalnych ekspertyz wykonanych na zlecenie przemysłu a także 6 wdrożeń technologicznych. Za udział w pracach ważnych dla gospodarki narodowej otrzymała zespołowe nagrody: Ministra Przemysłu Budowy Maszyn i Metalurgii, Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego. Za działalność naukowo-badawczą została wyróżniona przez Ministra Nauki Szkolnictwa Wyższego i Techniki nagrodą indywidualną stopnia trzeciego.

339Dr hab. inż. Andrzej Szymonik, prof. PCz jest absolwentem Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Łączności (1975r), Akademii Łączności w Leningradzie (1983r) oraz studiów podyplomowych Politechniki Łódzkiej (1993r). W 2001 obronił na Politechnice Częstochowskiej pracę doktorską a w 2008 r. Rada Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego nadała mu stopień doktora habilitowanego nauk ekonomicznych w zakresie nauk o zarządzaniu. Od 1975 r. pracował w charakterze żołnie-rza zawodowego. Służbę pełnił na stanowiskach: dowód-

cy plutonu, dowódcy kompanii szkolnej, dowódcy batalionu, szefa sztabu pułku, szefa sztabu brygady, dowódcy Brygady Wsparcia Dowodzenia oraz zastępcy dowódcy Garnizonu Warszawa. W kolejnych latach pracował na Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie, (2008÷2010), Akademii Górniczo-Technicznej w Krakowie (2008÷2010) Wyższej Szkole Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi. Obecnie zawodowo zajmuje się: logistyką, logistyką w bezpieczeństwie, eurologistyką, informatyką w zarządzaniu, bezpieczeństwem i ochroną danych w logistycznych systemach informatycznych. Jego dorobek naukowy obejmuje 83 pozycji publikowane, w tym 7, w języku obcym.

Pozostali pracownicy:

Dr inż. Cezary Kolmasiak – absolwent WIPMiFS PCz, specjalność Metalurgia surówki i stali oraz Wydziału Zarządzania, specjalność zarządzanie i marketing. W roku 2000 broniąc rozprawę doktorską uzyskał stopień doktor nauk technicznych. Autor około 90-ciu publikacji w cza-sopismach krajowych i zagranicznych. Jest współwyko-nawcą projektów badawczych z dziedziny metalurgia. Promotor 90 prac inżynierskich i magisterskich. Związany początkowo z katedrą Metalurgii, a następnie z Katedrą Zarządzania Produkcją i Logistyki, w której obecnie pełni funkcję Z-cy Kierownika Dr inż. Ewa Staniewska ukończyła studia na WIPMiFS PCz w 1997r., uzyskując dyplom mgr inż. w zakresie metalurgii, o specjalności organizacja i zarządzanie w przemyśle metalurgicznym. W roku 2002 obroniła pracę doktorską. Od roku 2002 pracuje na stanowisku adiunkta w KZPiL. Jest autorką i współautorką blisko stu publikacji krajowych i zagranicznych. Wypromowała ponad 80 prac inżynierskich i magisterskich. Obecnie prowadzi badania związane z logistyką. Uczestniczyła w projektach

badawczych z zakresu zarządzania przedsiębiorstwami przemysłowymi.

340Dr inż. Rafał Prusak jest absolwentem kierunku Metalurgia, specjalność Organizacja i Zarządzanie WIPMiFS P. Cz. Od początku związany z KZPiL. Pracę doktorską obronił w 2004 roku na Wydziale Zarządzania PCz. Jest autorem blisko stu publikacji wydanych w kraju i zagranicą z zakresu zarządzania personelem, restruk-turyzacji przedsiębiorstw i zarządzania strategicznego. Promotor blisko pięćdziesięciu prac magisterskich i inży-nierskich. Uczestniczył w projektach badawczych dotyczących zarządzania przedsiębiorstwami przemysło-

wymi i zagospodarowania odpadów hutniczych.

Dr inż. Zbigniew Skuza jest absolwentem kierunku metalurgia, specjalność metalurgia stali WIPMiFS oraz kierunku zarządzanie, specjalność zarządzanie i marketing WZ P. Cz. W 1999 roku obronił pracę doktorską. Jest autorem blisko 90-ciu publikacji, w wydawnictwach krajowych i zagranicznych. Promotor 80-ciu prac inżynierskich i magisterskich. Uczestniczył w kilku projektach badawczych z zakresu zarządzania przedsiębiorstwami przemysłowymi. Dr inż. Edyta Kardas – absolwentka kierunku Zarządzanie i Marketing WZ PCz oraz kierunku Matematyka na Wydziale Matematyczno – Przyrodniczym WSP w Częstochowie. Od 2001 roku pracownik KZPiL, od 2008 pracuje na stanowisku adiunkta. W 2007 roku obroniła pracę doktorską. Jest autorem około 70 publikacji w wydawnictwach krajowych i zagranicznych z zakresu zarządzania produkcją, zarządzania jakością, ekonomiki procesu wielkopiecowego. Jest promotorem 24 prac dyplomowych magisterskich i inżynierskich. Uczestniczyła

w projektach badawczych dotyczących kwestii zarządzania przedsiębiorstwami przemysłowymi i zagospodarowania odpadów hutniczych.

Dr inż. Joanna Michalik ukończyła studia na WIPMiFS PCz w 2001r., uzyskując dyplom mgr inż. w zakresie metalurgii. W tym samym roku podjęła studia doktoranckie oraz rozpoczęła pracę w IMiAPPP. W roku 2007 obroniła pracę doktorską z wyróżnieniem. Od roku 2007 pracuje na stanowisku adiunkta w KZPiL. Jest autorem i współautorem 27 publikacji krajowych i zagranicznych. Jest promotorem 18 prac inżynierskich i magisterskich. Uczestniczyła w projektach badawczych związanych z przeróbką plastyczną. Obecnie prowadzi

badania związane z modelowaniem naprężeń podczas ciągłego odlewania stali.

341Dr inż. Monika Górska jest absolwentką WIPMiFS PCz. W 2002 roku obroniła pracę magisterską uzyskując tytuł magistra inżyniera a w 2007 roku uzyskała stopień doktora nauk technicznych z dyscypliny metalurgia Wypromowała 20 dyplomantów. Dorobek naukowy jako autora i współ-autora obejmuje 35 publikacji z zakresu wymiany ciepła, modelowania procesów cieplnych i przepływowych oraz z tematyki ekonomicznej, które ukazały się w czaso-pismach o zasięgu krajowym i zagranicznym.


Dr hab. inż. Wiesław Waszkielewicz, prof. PCz(1995÷2005) był absolwentem AGH (1970 r.) w Krakowie.Od roku 1999 pracował na stanowisku Kierownika KZPiLw PCz. Wypromował ponad 200 dyplomantów i 5-ciudoktorów. Jest autorem i współautorem 11 książeki podręczników, ponad 150 publikacji w czasopismachkrajowych i zagranicznych. W roku 1987 otrzymał SrebrnyKrzyż Zasługi a w 2004 r. Złoty Krzyż Zasługi. W 2004roku otrzymał Doktora Honoris Causa w Narodowej

Akademii Metalurgicznej na Ukrainie. Otrzymał 15 nagród Rektora AGH i PCz.

Dr hab. Andrzej Rączaszek, prof. PCz (2002÷2005).W roku 1974 ukończył studia w Wyższej SzkoleEkonomicznej w Katowicach. Pracę doktorską obronił naWydziale Przemysłu Akademii Ekonomicznej w Katowi-cach, natomiast w 2002 r. Rada Wydziału EkonomiiAkademii Ekonomicznej w Katowicach nadała mu stopieńdoktora habilitowanego nauk ekonomicznych w zakresiepolityki społecznej. W 2000 r. rozpoczął pracę w KZPiL nastanowisku profesora. Dr hab. Stefan Józef Włudyka, prof. PCz (2001÷2005)ukończył Akademię Sztabu Generalnego WP w Warszawiew 1972 roku, gdzie obronił także pracę doktorską w 1986roku. Stopień doktora habilitowanego uzyskał w AkademiiSztabu Generalnego WP w Warszawie w 1990 rokua stanowisko profesora w 1999 r. Jego dyscypliny naukoweto organizacja i zarządzanie oraz nauki wojskowe. Od2001r pracował na stanowisku profesora ndzw. PCz. Jestautorem ponad 100 publikacji w tym 3 książek.

342Prof. dr hab. inż. Aleksander Gałkin, Rosjanin(2003÷2006) w 1965 r. ukończył Moskiewski LotniczyTechnologiczny Uniwersytet ze specjalnością przeróbkaplastyczna metali. Posiada polski dyplom doktorahabilitowanego nauk technicznych w zakresie metalurgii.Tytuł profesora rosyjskiego zwyczajnego otrzymałw Moskiewskim Instytucie Stali i Stopów w 1994 r. Byłkierownikiem 7 prac doktorskich i konsultantem 3 prachabilitacyjnych. Jest autorem i współautorem ponad 200

artykułów i patentów, ponad 50 referatów na konferencjach międzynarodowych,19 monografii, skryptów i podręczników, w tym część przetłumaczonych na językiobce. Od 2003 do 2006r. pracował na kontrakcie na stanowisku profesoranadzwyczajnego PCz w KZPiL. W roku 2004 został kierownikiem zakładu tejżekatedry.

Pozostali byli pracownicy: Adiunkci: dr inż. Piotr Okrzesik (2000÷2009) z-ca Kierownika KZPiL dr inż. Edward Kwiatkowski (2000÷2006) dr inż. Zbigniew Wencel (2000÷2007) Asystenci: mgr inż. Wojciech Pardela mgr inż. Milena Wieczorek mgr inż. Aneta Prusak mgr Anna Staniowska mgr inż. Magdalena Wojtysiak mgr inż. Andrzej Skibiński mgr inż. Urszula Kuźnicka-Kubat mgr inż. Agnieszka Malicka mgr inż. Agnieszka Kędzierska mgr inż. Anna Jończyk mgr inż. Dariusz Polak mgr inż. Anna Górniak Doktoranci: mgr inż. Joanna Holisz-Burzyńska mgr Elżbieta Brandys mgr inż. Manuela Konstanciak mgr inż. Patrycja Sabah mgr inż. Agnieszka Rząsowska-Przała mgr inż. Krzysztof Mielczarek mgr inż. Patrycja Rozpondek mgr inż. Mariola Makowska

DZIAŁALNOŚĆ NAUKOWA

WYDZIAŁU

344NOMINACJE PROFESORSKIE

prof. dr inż. Stanisław Jaźwiński – 1962 r. prof. dr inż. Wacław Sakwa – 1963, 1968 r. prof. Mikołaj Kowalewski – 1964 r. prof. Zbigniew Wernicki – 1967 r. prof. Stefan Balicki – 1968 r. prof. dr Antoni Pietraniec – 1969 r. prof. dr inż. Hanna Żak – 1971 r. prof. dr hab. inż. Stanisław Tochowicz – 1972 r. prof. dr hab. inż. Bogdan Skalmierski – 1972, 1988 r. prof. dr inż. Leopold Jeziorski – 1974, 1989 r. prof. dr inż. Wojciech Klimecki – 1975 r. prof. dr inż. Władysław Sabela – 1975 r. prof. dr hab. inż. Emil Ryszka – 1976 r. prof. dr inż. Tadeusz Wachelko – 1977 r. prof. dr inż. Kazimierz Moszoro – 1977 r. prof. dr hab. inż. Janusz Braszczyński – 1978, 1991 r. prof. dr hab. inż. Marian Janas – 1979, 1984 r. prof. dr hab. Bolesław Wysłocki – 1982, 1991 r. prof. dr hab. Hanna Przewłocka – 1985 r. prof. dr inż. Bogdan Golis – 1985, 2001 r. prof. dr hab. inż. Stefania Stachura – 1988, 1996 r. prof. dr hab. Stefan Szymura – 1989, 1992 r. prof. dr inż. Zbigniew Piłkowski – 1989, 1994 r. prof. dr hab. Henryk Bala – 1997, 1999 r. prof. dr hab. inż. Henryk Dyja – 1998, 2000 r. prof. dr hab. inż. Andrzej Wolkenberg – 1999 r. prof. dr hab. inż. Andrzej Bochenek – 1999, 2002 r. prof. dr hab. inż. Fryderyk Knap – 2000, 2003 r. prof. dr hab. inż. Zygmunt Nitkiewicz – 2002, 2003 r. prof. dr hab. inż. Jerzy J. Wysłocki – 2004 r. prof. dr hab. inż. Jerzy Siwka – 2007 r. prof. dr hab. inż. Jan Pilarczyk – 2007 r. Daty oznaczają nadanie tytułu profesora nadzwyczajnego i zwyczajnego a po roku 1990 – tytułu profesora i stanowiska profesora zwyczajnego.

345Postanowieniem z dnia 31 października 2007 r. prezydent Rzeczpospolitej

Polskiej Lech Kaczyński nadał dr hab. inż. Jerzemu Siwce tytuł profesora nauk technicznych. Uroczyste wręczenie aktu nadania odbyło się 14 kwietnia 2008 roku w Pałacu Prezydenckim w Warszawie.

Uroczyste wręczenie nominacji profesorskiej dr hab. inż. Jerzemu Siwce

Postanowieniem z 21 grudnia 2007 r. prezydent Rzeczpospolitej Polskiej Lech

Kaczyński nadał dr hab. inż. Janowi Walentemu Pilarczykowi tytuł profesora nauk technicznych. Uroczyste wręczenie aktu nadania odbyło się w Pałacu Prezydenckim 24 czerwca 2008 r.

Zdjęcie pamiątkowe tuż po wręczeniu nominacji profesorskiej dr hab. inż. Janowi W. Pilarczykowi

HONOROWE DOKTORATY PRZYZNANE W POLITECHNICE CZĘSTOCHOWSKIEJ NA WNIOSEK WYDZIAŁU INŻYNIERII PROCESOWEJ, MATERIAŁOWEJ I FIZYKI

STOSOWANEJ

prof. dr inż. Wacław Sakwa – 1985 r.

Politechnika Częstochowska – czł. Rzecz. PAN

prof. dr inż. Bohdan Ciszewski – 1990 r.

Wojskowa Akademia Techniczna w Warszawie

prof. dr hab. Henryk Szymczak – 1995 r.

Instytut Fizyki PAN w Warszawie – czł. koresp. PAN

prof. dr hab. inż. Janusz Braszczyński – 2001 r.

Politechnika Częstochowska

prof. dr Etienne Aernoudt – 2001 r.

Katolicki Uniwersytet w Leuven, Belgia

prof. dr inż. Leopold Jeziorski – 2004 r.


prof. dr hab. inż. Valentin Nikolaevich Danchenko – 2005 r.

Narodowa Metalurgiczna Akademia Ukrainy (NMAU) w Dniepropietrowsku

prof. dr hab. inż. Aleksandr V. Zinoviev – 2009 r.

Moskiewski Instytut Stali i Stopów (MISiS), Rosja

HONOROWE DOKTORATY PRZYZNANE W PRACOWNIKOM WYDZIAŁU INŻYNIERII PROCESOWEJ,

MATERIAŁOWEJ I FIZYKI STOSOWANEJ PRZEZ INNE UCZELNIE

prof. dr hab. inż. Henryk Dyja

» Doktor Honoris Causa Narodowej Akademii Metalurgicznej Ukrainy w Dniepropietrowsku (Ukraina) – 2002

» Doktor Honoris Causa Moskiewskiego Instytutu Stali i Stopów – Uniwersytetu Technicznego ( Rosja) – 2004

347W dniu 3 czerwca 2005 roku w Sali Widowiskowej Akademickiego Centrum

Kultury odbyło się uroczyste posiedzenie Senatu Politechniki Częstochowskiej, na którym uchwalono, że prof. dr hab. inż. Valentin Nikolaevich Danchenko, wybitny specjalista z zakresu teorii i praktyki procesów przeróbki plastycznej metali, doceniany zarówno w kraju i zagranicą, otrzyma tytuł doktora honoris causa naszej Uczelni. Uroczystości patronował JM rektor prof. dr hab. inż. Henryk Dyja, a w jego imieniu Pani prorektor prof. dr hab. Maria Nowicka-Skowron dokonała uroczystego wręczenia dyplomu.

Uroczyste wręczenie dyplomu Doktora Honoris Causa

prof. dr hab. inż. Valentinowi Nikolaevichowi Danchenko

4 czerwca 2009 roku w sali widowiskowej Klubu „Politechnik” odbyło się uroczyste posiedzenie Senatu Politechniki Częstochowskiej, podczas którego prof. dr hab. inż. Aleksander V. Zinoviev otrzymał tytuł doktora honoris causa naszej Uczelni.

JM Rektor Politechniki Częstochowskiej prof. dr hab. Maria Nowicka-Skowron wręcza dokument

i kwiaty dostojnemu Doktorantowi prof. dr hab. inż. Aleksandrowi V. Zinovievowi

ZESTAWIENIE PRZEWODÓW HABILITACYJNYCH PRZEPROWADZONYCH I ZREALIZOWANYCH NA WYDZIALE

INŻYNIERII PROCESOWEJ, MATERIAŁOWEJ I FIZYKI STOSOWANEJ W LATACH 1980÷2009

L.p. Nazwisko i imię Temat rozprawy habilitacyjnej Rok

1. Stefania Stachura Politechnika Częstochowska

Warunki i mechanizm powstawania przełomu kamienistego w staliwie konstrukcyjnym.

1980

2. Stefan Morel Politechnika Częstochowska

Badania procesu przenikania powietrza przez gazową warstwę osłonową do strumienia plazmy.

1981

3.

Ferdynand Romankiewicz Wyższa Szkoła Inżynierska w Zielonej Górze

Modyfikacja miedzi i jej niektórych stopów w warunkach procesu metalurgicznego.

1984

4. Henryk Dyja Politechnika Częstochowska

Symetryczny i asymetryczny proces walcowania dwuwarstwowych wyrobów płaskich.

1990

5. Franciszek Szkoda Politechnika Częstochowska

Postać niskotopliwej fazy i jej wpływ na własności brązu ołowiowego. 1990

6. Andrzej Bochenek Politechnika Częstochowska

Inicjacja i podkrytyczny rozwój szczeliny w stalach mikrostopowych w ujęciu metod numerycznych i doświadczalnych.

1990

7. Fryderyk Knap Politechnika Częstochowska

Naprężenia własne w ciągnionych drutach i w wyrobach z drutu.

1992

8. Zygmunt Nitkiewicz Politechnika Częstochowska

Niekonwencjonalna krystalizacja stopów eutektycznych na bazie miedzi. 1993

9. Jerzy Wysłocki Politechnika Częstochowska

Mechanizm koercji magnetycznej twardego anizotropowego stopu Fe-Al-C 1996

10. Jan W. Pilarczyk Politechnika Częstochowska

Analiza przyczyn zmian własności drutów ciągnionych konwencjonalnie i w ciągadłach ciśnieniowych.

1997

349L.p. Nazwisko i imię Temat rozprawy habilitacyjnej Rok

11. Maria Trzaska Politechnika Warszawska

Analiza zjawisk w procesie spiekania rezystancyjnego prętów wolframowych. 1997

12. Jan Jowsa Politechnika Częstochowska

Kryteria równowagi w plazmowym reaktorze metalurgicznym PRM. 1998

13. Andrzej Lis Politechnika Częstochowska

Podstawy kształtowania wysokiej odporności na pękanie ultraniskowęglowych stali bainitycznych.

1998

14. Leonid N. Lesik Politechnika Częstochowska

Proces walcowania prętów bimetalowychw wykrojach wydłużających. 1999

15. Lucjan Pająk Uniwersytet Śląski

Nanostruktura wybranych porowatych materiałów badana metodą małokątnego rozpraszania promieni rentgenowskich.

1999

16. Jerzy Siwka Politechnika Częstochowska

Rozpuszczalność azotu w ciekłym żelazie, chromie i ich stopach oraz elementy wytapiania stali wysokoazotowych przy użyciu plazmy.

1999

17. Zbigniew Konopka Politechnika Częstochowska

Krystalizacja kompozytu AK9-Pb 2000

18. Włodzimierz Derda Politechnika Częstochowska

Rafinacja ciekłych stopów typu Fe-Cr-Ni-X w warunkach bardzo niskich ciśnień cząstkowych tlenu w fazie gazowej.

2000

19. Jan Mróz Politechnika Częstochowska

Redukcja tlenków żelaza z ciekłych żużli stałym reduktorem węglowym. 2001

20. Zbigniew Stradomski Politechnika Częstochowska

Mikrostrukturalne aspekty wybuchowego umacniania staliwa Hadfielda.

2001

21. Roman Nowak Mechanical Properties of Solids and Thin Films Studied Depth-Sensing Indentation Method.

2001

22. Bogdan G. Wendler Politechnika Łódzka

Wykorzystanie reakcyjnej odrdzeniowej dyfuzji węgla w procesach uszlachetniania powierzchni.

2001


23. Zbigniew Pater Politechnika Lubelska

Walcowanie poprzeczno – klinowe odkuwek osiowosymetrycznych. 2002

24. Lech Szecówka Politechnika Częstochowska

Wpływ pulsacji na spalanie paliw gazowych i emisję zanieczyszczeń. 2002

25. Marek S. Soiński Politechnika Częstochowska

Sferoidyzacje żeliwa niskoaluminiowo-krzemowego mieszanką cerową. 2002

26. Jerzy Michalski IMP Warszawa

Tworzenie się warstw powierzchniowychazotku i węglika tytanu w procesach krystalizacji z fazy gazowej w atmosferach chlorkowych.

2002

27. Marta Duś – Sitek Politechnika Częstochowska

Mechanizmy powstawania nierównowagowych koncentracji ładunków jako źródeł pola elektrycznego w warstwie wierzchniej metali.

2003

28.

Ewa M. Kasprzycka Instytut Mechaniki Precyzyjnej w W-wie

Antykorozyjne warstwy dyfuzyjne wytwarzane z par metali (Cr, Ti) przy obniżonym ciśnieniu.

2003

29. Marian Kieloch Politechnika Częstochowska

Energooszczędne i małozgorzelinowe nagrzewanie wsadu stalowego. 2003

30. Józef Jasiński Politechnika Częstochowska

Oddziaływanie złoża fluidalnego na procesy nasycania dyfuzyjnego warstwy wierzchniej stali.

2004

31. Jerzy Wiedermann IMŻ

Azot jako pierwiastek stopowy i jego wpływ na strukturę i własności stali. 2004

32. Leszek Małdziński

Termodynamiczne, kinetyczne i technologiczne aspekty wytwarzania warstwy azotowanej na żelazie i stalach w procesach azotowania gazowego.

2004

33. Dmytro Svyetlichnyy Politechnika Częstochowska

Zastosowanie technik teorii sterowania i sztucznych sieci neuronowych w modelowaniu on-line walcowania wyrobów płaskich.

2004

34. Jerzy Ratajski Politechnika Koszalińska

Wybrane aspekty współczesnego azotowania gazowego pod kątem sterowania procesem.

2004


35. Zbigniew Muskalski Politechnika Częstochowska

Analiza wpływu kierunku ciągnienia drutów na ich wytrzymałość zmęczeniową i trwałość zmęczeniową lin stalowych.

2004

36. Jadwiga Lis Politechnika Częstochowska

Mikrosegregacja manganu w stalach niskowęglowych w trakcie obróbki cieplnej.

2005

37. Marek Szkodo Politechnika Gdańska

Ocena odporności kawitacyjnej stali obrabianych laserowo. 2005

38. Andrzej Młynarczak Politechnika Poznańska

Modyfikowanie budowy i właściwości jedno- i wieloskładnikowych dyfuzyjnych warstw węglików chromu, wanadu i tytanu wytwarzanych na stalach metodą proszkową.

2006

39.

Katarzyna Braszczyńska –Malik Politechnika Częstochowska

Studium kształtowania mikrostruktury stopów magnez-aluminium. 2006

40. Jolanta Baranowska Politechnika Szczecińska

Niskotemperaturowe azotowanie stali austenitycznej. 2007

41. Sebastian Mróz Politechnika Częstochowska

Proces walcowania prętów z wzdłużnym rozdzielaniem pasma. 2008

42. Józef Iwaszko Politechnika Częstochowska

Kształtowanie struktury i składu fazowego przetapianych powłok tlenkowych ZrO2 i Al2O3.

2008

43. Dariusz Rydz Politechnika Częstochowska

Analiza procesu walcowania blach bimetalowych z zastosowaniem rozwiązań dla ciał lepkosprężystych.

2009

ZESTAWIENIE PRZEWODÓW HABILITACYJNYCH PRACOWNIKÓW REALIZOWANYCH POZA WYDZIAŁEM INŻYNIERII PROCESOWEJ,

MATERIAŁOWEJ I FIZYKI STOSOWANEJ W LATACH 1997÷2009

Lp. Imię i nazwisko

Temat rozprawy habilitacyjnej Miejsce kolokwium habilitacyjnego

Data zatwierdzenia

1.

Bożena Maria Zapart


Osobliwości przejść fazowych w niewłaściwych ferroelastykach badane metodą EPR

Wydział Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytet Śląski w Katowicach

23.02.1998 r.

2.

Kazimierz Dziliński


Spektroskopia i struktura elektronowa neutralnych i poddanych redukcji Fe- i Zn- kompleksów związków tetrapirolowych

Instytut Fizyki Molekularnej i Atomowej Białoruskiej Akademii Nauk w Mińsku

CKK Białoruś 24.02.1999 r.

CKds SiTN

31.03.1999 r.

3.

Józef Zbroszczyk


Mikrostruktura oraz procesy magnesowania w stopach amorficznych i nadkrystalicznych Fe-Cu-Nb-Si-B

Wydział Fizyki i Chemii Uniwersytet Łódzki

26.04.1999 r.

4.

Ryszard Hrabański


Przemiany fazowe w kryształach z rodziny fluorokrzemianów oraz K2ZnCl4

Instytut Fizyki Molekularnej Polska Akademia Nauk w Poznaniu

29.05.2000 r.

5.

Danuta Płusa


Rola struktury domenowej w procesie przemagnesowania siekanych magnesów Nd-Fe-B


25.02.2002 r.

353

6.

Wanda Ciurzyńska


Relaksacje magnetyczne w strukturalnie uporządkowanych i nieuporządkowanych stopach metali przejściowych


27.10.2003 r.

7.

Anna Kawałek


Nowe aspekty asymetrycznego procesu walcowania blach grubych

Wydział Metalurgii i Inżynierii Materiałowej Wyższej Szkoły Górniczej Uniwersytetu Technicznego w Ostrawie

03.12.2009 r.

DOKTORATY OBRONIONE NA WYDZIALE INŻYNIERII PROCESOWEJ, MATERIAŁOWEJ

I FIZYKI STOSOWANEJ POLITECHNIKI CZĘSTOCHOWSKIEJ DO 1.03.2010 R.

Imię i nazwisko

Temat rozprawy doktorskiej Promotor

Data obrony Data nadania

stopnia doktora

mgr inż. Fryderyk Knap

Badanie wpływu niektórych czynników na proces swobodnego ciągnienia rur

prof. mgr inż. Mikołaj Kowalewski

obrona i zatwierdzenie 3.10.1068 r.

mgr inż. Stefan Morel

Wpływ temperatury ostygających gazów na rozkład prędkości w piecach szybowych w zależności od jakości i wielkości wsadu

doc. mgr inż. Witold Żółkowski


mgr inż. Edward Terlecki

Ustalenie technologii szybkiego nagrzewania wlewków stalowych w zależności od ich składu chemicznego

prof. mgr inż. Zbigniew Wernicki


mgr Aurelia Woźnicka

Nowe metody odżelaziania i odkrzemowywania niskoprocentowych surowców glino-nośnych

doc. mgr inż. Stanisław Karbownicki


mgr inż. Barbara Wierzbicka

Określenie utleniania odlewniczych stopów metali nieżelaznych, ze szczególnym uwzględnieniem stopów miedzi, jako funkcji temperatury i szybkości nagrzewania

prof. mgr inż. Stefan Balicki


mgr inż. Petar Bogosavljev

Zbadanie kinetyki i mechanizmu procesu redukcji stałymi reduktorami rudnych koncentratów przy wytwarzaniu grudek zmetalizowanych

doc. mgr inż. Andrzej Ofiok


mgr inż. Zygmunt Biernacki

Zmodyfikowana metoda pomiaru prędkości gazu w piecach przemysłowych

doc. dr inż. Jan Gottfried


mgr inż. Wanda Jgiełło-Puczka

Badanie dyfuzji siarki w ciekłym żelazie przy zastosowaniu nowej metody

prof. dr inż. Stanisław Jaźwiński

obrona i zatwierdzenie 12.11.1970

mgr inż. Henryk Szwej

Stopień nasycenia układu Fe-C krzemem w stanie równowagi w funkcji temperatury

doc. dr inż. Marian Janas


355mgr inż. Bogumił Konodyba

Badanie zużycia tworzywa grafitowego w wyniku tarcia



mgr Stanisława Witkowska

Metodyka analiz spektralnych a własności fizykochemiczne metali nieżelaznych

doc. dr inż. Wojciech Klimecki


mgr inż. Tomira Szemberg

Badanie wpływu naturalnej i wymuszonej cyrkulacji gazów na wyrównanie temperatur w piecach tunelowych i przepychowych



mgr inż. Tadeusz Daniel

Określenie czynników niezbędnych do wyrównania temperatury w piecach do obróbki cieplnej



mgr inż. Jerzy Lisowski

Studium nad określeniem systemu klasyfikacyjnego kształtów odkuwek matrycowych jako podstawy do badań w zakresie technologii i produkcji odkuwek matrycowych



mgr inż. Jerzy Wierzcholski

Badania plastometryczne stali austenitycznej H23N18 w wysokich temperaturach dla określenia optymalnych parametrów walcowania rur



mgr inż. Kazimierz Franusiak

Wpływ geometrii rur wiertniczych okładzinowych ulepszanych cieplnie na temperaturę przejściową

doc. dr inż. Tadeusz Lamber


mgr inż. Zenon Krzekotowski

Teoretyczne podstawy klasyfikacji odkuwek swobodnie kutych



mgr inż. Ryszard Buchowiecki

Mechanizm niszczenia wyłożenia ceramicznego konwertora tlenowego



mgr inż. Elżbieta Piekutowska

Badania nad przechodzeniem siarki z węgli do koksu dla węgli krajowych o zróżnicowanym stopniu metamorfizmu

prof. dr inż. Franciszek Byrtus


mgr inż. Marian Zieliński

Badania napięć powierzchniowych żużli w funkcji ich składu chemicznego i temperatury



356

mgr inż. Władysław Jonkisz

Charakterystyka nawęglania stali w warstwie fluidalnej przy różnych sposobach generacji atmosfery endotermicznej

doc. dr inż. Leopold Jeziorski


mgr inż. Henryk Nowakowski

Stabilizacja płomienia przemysłowych paliw gazowych

doc. dr inż. Kazimierz Moszoro

obrona 19.06.1974 r uchwała RW 25.06.1974 r.

mgr inż. Witold Ziewiec

Współzależność pomiędzy skłonnością do kruchego pękania a czystością mikrostopowych stali ferrytyczno-perlitycznych typu 18G2A

doc. dr inż. Adam Lubuśka

obrona 19.06.1974 r. uchwała RW 25.06.1974 r.

mgr inż. Antoni Gzieło

Aktywność SiO2 w układzie trójskładnikowym CaO-SiO2-Al2O3 przy temperaturze 1873 K i jej wpływ na redukcję krzemu w warunkach równowagi



mgr inż. Anna Leszczyńska

Korozja stali OH17N4G8 w roztworach kwasu fosforowego

doc. dr hab. Hanna Przewłocka


mgr inż. Adela Zembok

Odpylanie spalin z taśm spiekalniczych rud żelaza za pomocą elektrofiltrów zasilanych impulsowo

doc. dr hab. inż. Emil Ryszka


mgr inż. Irena Krężołek

Nowa metoda wyznaczania współczynnika przewodnictwa temperaturowego dobrze przewodzących ciał stałych



mgr inż. Wanda Jeziorska

Wpływ zabiegów cieplnych i przeróbki plastycznej na charakterystykę wydzielania azotków w stalach mikrostopowych


obrona 25.01.1975 uchwała RW 18.02.1975 r.

mgr inż. Stanisław Garncarek

Aktywność Al2O3 w ciekłej fazie żużla trójskładnikowego CaO-SiO2-Al2O3 w funkcji zmiany stosunku CaO/SiO2 w granicach 0,6-1,2 przy temperaturze 1873 K



mgr inż. Stanisław Dyszy

Opracowanie metody badań wytrzymałości złącza bimetali przy złożonym stanie naprężeń ze szczególnym uwzględnieniem tworzyw: stal-stopy łożyskowe

prof. mgr inż. Stefan Balicki


357

mgr inż. Marek Sławomir Soiński

Wpływ składu chemicznego na własności żeliwa niskoaluminiowego

doc. dr inż. Tadeusz Wachelko


mgr inż. Jadwiga Lis

Morfologia struktur a własności mechaniczne stali 14HNMBCu

prof. dr inż. Leopold Jeziorski


mgr inż. Jolanta Siedlecka

Kinetyka i mechanizm utleniania stopów Fe-C-Al



mgr inż. Zofia Teper Szczypiorowska

Badanie struktur koksów z typowych węgli polskich

prof. dr inż. Franciszek Byrtus


mgr inż. Zbigniew Stradomski

Charakterystyka oporu pękania blach ze stali 14MNHBCu



mgr inż. Marian Mitko

Optymalizacja własności żeliwa aluminiowego (około 12% Al) przy pomocy modyfikatora krzemowego i krzemu we wsadzie

doc. dr hab. inż. Janusz Braszczyński


mgr inż. Andrzej Uroda

Rafinacja ciekłych stopów Al-Si na drodze filtracji i jej wpływ na zawartość wodoru oraz własności mechaniczne tych tworzyw w stanie stałym

doc. dr inż. Zbigniew Piłkowski


mgr inż. Józef Wróbel

Modelowe badanie możliwości wykorzystania spalin z palników impulsowych do unoszenia płytek ceramicznych w piecach tunelowych



mgr inż. Marian Kieloch

Wpływ warunków nagrzewania stali StSX na ilość powstającej zgorzeliny

prof. dr hab. inż. Emil Ryszka


mgr inż. Janusz Ujma

Badania skłonności do pękania stali 36HNM w środowisku H2S

doc. dr inż. Stefania Stachura


mgr Maria Łysakowska

Konduktometryczna metoda badania zmian własności powierzchniowych akumulatorowych proszków ołowiu

prof. dr inż. Wojciech Klimecki


358

mgr inż. Jerzy Wojciech Sobczyński

Badanie wpływu niektórych parametrów na kształtowanie rurek stożkowych w połączonym procesie walcowania i ciągnienia



mgr inż. Jan Jowsa

Dobór i zastosowanie ogniwa galwanicznego do określania aktywności MnO w ciekłym roztworze CaO-SiO2-Al2O3MnO



mgr inż. Zbigniew Piekutowski

Badania Strumienia ciepła przepływającego przez obmurze szybu wielkiego pieca



mgr inż. Włodzimierz Derda

Analiza procesu głębokiego odfosforowania stali kriogenicznej przy zastosowaniu sproszkowanych materiałów żużlotwórczych

doc. dr hab. inż. Marian Janas


mgr inż. Ryszard Budzik

Stopień metalizacji i niektóre własności spieku zmetalizowanego w zależności od warunków spiekania

doc. dr inż. Roman Stec


mgr inż. Andrzej Bochenek

Wskaźniki KC i COd w badaniu oporu pękania stali mikroskopowych



mgr Alicja Mazanek

Stan pasywny niklu i stali austenitycznej H17N14M2 w wybranych środowiskach korozyjnych

doc. dr hab. Janina Ujma


mgr inż. Lech Szecówka

Określenie podstaw programowego grzania stali w piecach przeciwprądowych



mgr inż. Bogusław Kukuryk

Wpływ kształtu narzędzia oraz posuwu i gniotu na pracę wydłużenia

doc. dr inż. Zenon Krzekotowski


mgr inż. Jan Pilarczyk

Wpływ warunków ciągnienia na własności mechaniczne, technologiczne oraz stan warstwy wierzchniej drutu ze stali Φ 65

doc. dr inż. Fryderyk Knap


mgr Henryk Bala

Inhibitowanie korozji stali węglowych w roztworach kwasu siarkowego



mgr inż. Adam Banaszkiewicz

Proces trawienia stali niskowęglowej w kwasie siarkowym

doc. dr hab. Janina Ujma


mgr inż. Jerzy Siwka

Azotowanie ciekłych stali kwasoodpornych 0H17N4G8 i 1H17N4G9

prof. dr inż. Hanna Żak


359

mgr inż. Andrzej Szczypiorowski

Spektroskopowo-kinematograficzne badania zjawisk kolektywnych w łuku zewnętrznym plazmy argonowej



mgr inż. Józef Jasiński

Wysokotemperaturowe węgloazotowanie stali węglowej w ośrodku sfluidyzowanym



mgr Władysław Pierański

Kruchość na gorąco stali miedziowej w wyniku wygrzewania utleniającego

doc. dr inż. Stanisław Iskierka


mgr inż. Zbigniew Konopka

Grafityzacja i własności żeliwa ciągliwego perlitycznego poddanego wibracji w czasie krystalizacji

prof. dr hab. inż. Janusz Braszczyński


mgr inż. Andrzej Lis

Wpływ struktury na ciągliwość niskowęglowych stali manganowych po obróbce cieplno-mechanicznej



mgr inż. Jan Mróz

Redukcja Rudy hematytowej reduktorami węglowymi odgazowanymi w zakresie temperatur 873-1273 K

doc. dr inż. Roman Stec


mgr inż. Henryk Gaj

Wpływ drgań akustycznych na cieplne efekty spalania paliwa gazowego

prof. dr inż. Kazimierz Moszoro


mgr inż. Stefan Ludwikowski

Termodynamiczna analiza ciekłego układu Fe-C-Cr przy temperaturach 1773, 1823 i 1873 K

prof. dr hab. inż. Marian Janas


mgr inż. Czesław Cichoń

Parametry modelowego procesu przepychowego walcowania wzdłużnego tulei

doc. dr inż. Fryderyk Knap


mgr inż. Zenon Świeży

Wpływ szybkości chłodzenia z temperatury austenityzacji na strukturę i własności stali o podwyższonej wytrzymałości

doc. dr hab. inż. Stefania Stachura


mgr inż. Zygmunt Nitkiewicz

Struktura i własności stopu Cu-Cu3Zr o ukierunkowanej eutektyce

doc. dr inż. Franciszek Szkoda


mgr inż. Kazimierz Gębka

Badanie odsiarczania stali w piecu plazmowym

prof. dr hab. inż. Marian Janas


mgr inż. Adam Nowak

Niskostopowe staliwo z mikrododatkami wanadu i niobu do pracy w obniżonych temperaturach

prof. dr inż. Tadeusz Wachelko


mgr inż. Anna Piekarska

Struktura i własności nowych stopów łożyskowych na bazie ołowiu, kadmu i cynku

doc. dr inż. Franciszek Szkoda


360

mgr inż. Jerzy Dylong

Fizykochemiczne oddziaływanie filtracji ciśnieniowej na własności stopów aluminium z krzemem

doc. dr inż. Zbigniew Piłkowski

obrona i zatwierdzenie 26.10 1982 r.

mgr inż. Władysław Bukiej

Analiza możliwości stosowania powłok natryskiwanych plazmowo przy przetapianiu zelgrudy niklowej w tyglu zasadowym

doc. dr hab. inż. Stefan Morel


mgr inż. Lech Regulski

Wpływ drgań akustycznych na strukturę i stabilizację płomienia gazu koksowniczego



mgr inż. Marek Kubara

Wysokotemperaturowe nawęglanie żelaza Armco w elektrocieplnym złożu fluidalnym



mgr inż. Jerzy Trzeszczyński

Inicjacja i rozwój pęknięć zmęczeniowych w niskowęglowych staliwach konstrukcyjnych

doc. dr hab. inż. Stefania Stachura


mgr inż. Stanisław Kruszyński

Wpływ wstępnej pirolizy metanu na promieniowanie płomienia gazu ziemnego



mgr inż. Szczepan Tomczyński

Krystalizacja i własności stopu dyspersyjnego Cu-Pb-Ti-C grafit



mgr inż. Włodzimierz Ociepa

Wpływ sposobu odtleniania na czystość metalurgiczną i własności stali przeznaczonej na blachy kadłubowe statków

prof. zw. dr hab. inż. Marian Janas


mgr inż. Stanisław Szumera

Otrzymywanie kompozytów Al-Al2O3 metodą utleniania wewnętrznego



mgr inż. Krzysztof Sławuta

Metoda elementów skończonych w zastosowaniu do ilościowej analizy liniowej reakcji materiałów



mgr inż. Henryk Radomiak

Spalanie pyłu węglowego w strudze powietrza zaburzonej drganiami akustycznymi



mgr inż. Andrzej Fudal

Dokładność wpływu wyników analizy spektralnej w zależności od składu chemicznego i struktury brązów aluminiowych

prof. dr Jerzy Jurczyk


mgr inż. Tadeusz Czarnecki

Przebieg mięknięcia i topienia bogatych spieków rud hematytowych przy zmianach stopnia ich redukcji

prof. dr inż. Władysław Sabela


361

mgr inż. Jerzy Gęga

Transport jonów metali przejściowych w hydrometalurgicznym procesie ciekłych membran zawierających związki fosforoorganiczne

dr hab. inż. Władysław Walkowiak, prof. PCz


mgr Grażyna Pawłowska

Elektrochemiczne zachowanie międzymetalicznych faz występujących w magnesach typu Nd-Fe-B

dr hab. Henryk Bala, prof. PCz


mgr inż. Iwona Przerada

Fraktalny opis powierzchni przełomu, związki ze strukturą i odpornością na pękanie

dr hab. inż. Andrzej Bochenek, prof. PCz


mgr inż. Paweł Korczak

Modelowanie mikrostruktury podczas walcowania blach grubych w stalach węglowych z mikrododatkiem Nb

dr hab. inż. Henryk Dyja, prof. PCz


mgr Marcin Malik

Własności ochronne naturalnych i modyfikowanych warstw pasywnych na aluminium kompozytach aluminiowych Al-SiC

dr hab. Henryk Bala, prof. PCz


mgr inż. Anna Konstanciak

Ocena przydatności koksu dla procesu wielkopiecowego metodą częściowego spalania w modelu komory przeddyszowej

dr hab. inż. Ryszard Budzik, prof. PCz


mgr inż. Tomasz Lipiński

Obróbka przepływowa stopów Al-Si mieszankami egzotermicznymi

dr hab. inż. Stanisław Borkowski, prof. PCz


mgr inż. Sławomir Morel

Badania wybranych parametrów powłok wytwarzanych plazmowo na wymianę ciepła

dr hab. inż. Eugeniusz Mielczarek, prof. PCz


mgr inż. Zbigniew Jura

Metoda określenia spektralnego ciepła krystalizacji na podstawie próby ATD

dr hab. inż. Andrzej Wawrzynek, prof. PŚl


mgr inż. Jarosław Markowski

Sterowanie kształtem pasma w asymetrycznym procesie walcowania

dr hab. inż. Henryk Dyja, prof. PCz


mgr inż. Tadeusz Frączek

Nawęglanie stali w pulsacyjnym złożu fluidalnym



mgr inż. Barbara Kucharska

Rola stanu powierzchni i struktury mosiądzów jednofazowych w odporności korozyjnej

dr hab. inż. Zygmunt Nitkiewicz, prof. PCz


362 mgr inż. Katarzyna Braszczyńska

Charakterystyka kompozytu na osnowie stopu magnezu umocnionego cząstkami węglika krzemu (MgA15-SiC)

dr hab. inż. Andrzej Bochenek, prof. PCz


mgr inż. Robert Kruzel

Parametry kształtowania rur stożkowych metoda obwiedniowego walcowania

dr hab. inż. Fryderyk Knap, prof. PCz


mgr inż. Józef Iwaszko

Mikrostrukturalna analiza procesu szybkiej krystalizacji warstw węglikowych



mgr inż. Zbigniew Skuza

Określenie warunków tworzenia się pęcherzy przy krystalizacji stopu Fe-N-O-S i stali wysokoazotowych

prof. dr hab. inż. Anatolij G. Svjażin


mgr Cezary Kozłowski

Selektywne wydzielanie jonów metali w hydrometalurgicznych procesach ciekłych i polimerowych membran inkluzyjnych

dr hab. inż. Władysław Walkowiak, prof. P.Wrocł.


mgr inż. Cezary Kolmasiak

Badania modelowe zachowania się węgla kamiennego w procesach wytapiania redukcyjnego

dr hab. inż. Ryszard Budzik, prof. PCz


mgr inż. Dariusz Urbaniak

Prognozowanie składu ziarnowego produktu rozdrabniania strumieniowego monodyspersyjnego materiału



mgr inż. Tomasz Wyleciał

Wpływ energii kinetycznej próbek modelowych materiałów kruchych rozdrabnianych udarowo na rozkład uziarnienia produktu



mgr Beata Rożdzyńska-Kiełbik

Wpływ częściowego podstawienia niklu cynkiem na absorpcję wodoru oraz odporność korozyjną stopów na bazie LaNi5

prof. dr hab. Henryk Bala


mgr inż. Andrzej Zyska

Analiza cieplnych i fizykocieplnych procesów zachodzących podczas wytwa-rzania odlewów kompozy-towych stopu Al-cząstki SiC



mgr Małgorzata Ulewicz

Flotacja jonów z roztworów wodnych w hydrometalurgicznym procesie wydzielania i rozdzielania kadmu i cynku

dr hab. inż. Władysław Walkowiak, prof. P. Wrocł.


363

mgr inż. Zbigniew Smolarczyk

Wpływ strumieniowego oczyszczania walcówki stalowej na parametry procesu ciągnienia, własności mechaniczne oraz stan warstwy wierzchniej drutu

prof. dr inż. Bogdan Golis


mgr inż. Adam Tokarz

Supersieci miedź-nikiel; wytwarzanie, budowa, własności

prof. dr hab. inż. Andrzej Wolkenberg

obrona 20.03.2001 r. 20.03.2001 r.

mgr Krystyna Giza

Absorpcja wodoru i odporność korozyjna stopów typu ZrNi6-xCox (x=0-5)



mgr Andrzej Szymonik

Modelowanie systemów logistycznych w zarządzaniu przedsiębiorstwem hutniczym i organizacją wojskową

dr hab. inż. Wiesław Waszkielewicz, prof. PCz


mgr Bernadeta Gajda

Rozdział jonów Co(II) i Ni(II) kwasami fosfoorganicznymi w układach ekstrakcyjnych i membranowych

dr hab. inż. Wiesław Apostoluk, prof. P. Wrocł.


mgr Mariusz T. Gałkowski

Ochrona stali stopowych w silnie kwaśnych środowiskach za pomocą kompozytowych powłok na bazie polianiliny

prof. dr hab. Paweł J. Kulesza


mgr inż. Marcin Knapiński

Wpływ parametrów technologicznych na zmiany różnościenności rur w procesie ciągnienia swobodnego

dr hab. inż. Jan Kusiak, prof. AGH


mgr inż. Marek Gawron

Powstawanie narostów w czasie eksploatacji wielkich pieców – ich identyfikacja i kontrola tworzenia

prof. dr hab. inż. Andrzej Łędzki


mgr Edyta Owczarek

Wnikanie, transport i pochłanianie wodoru w stali ferrytyczno-austenitycznej

dr hab. Tadeusz Zakroczymski


mgr inż. Anna Kawałek

Asymetryczny proces walcowania ciągłego blach cienkich na gorąco



mgr inż. Dariusz Rydz

Optymalne warunki asymetrycznego walcowania blach bimetalowych



mgr inż. Tomasz Dyl

Komleksowa analiza procesu dziurowania – rozszerzania tulei w walcarce skośnej z prowadnicami Dieschera

dr hab. inż. Jan Kazanecki, prof. AGH


364

mgr inż. Ewa Szałkowska

Polepszenie odporności korozyjnej stali nierdzewnej 1H13 za pomocą tlenkowych powłok otrzymywanych metodą zol-żel

prof. dr hab. inż. Józef Głuszek


mgr inż. Cezary Kolan

Utwardzane dyspersyjnie stale ULCB-Mn o właściwościach materiału kompozytowego

dr hab. inż. Andrzej Lis, prof. PCz

obrona 11.03 2002 r. uchwała RW 12.03.2002 r.

mgr inż. Agata Dudek

Badanie strukturalno – zmę-czeniowe stali 40H z warstwą wierzchnią stopowaną węglikiem chromu



mgr inż. Iwona Pokorska-Służalec

Analiza wrażliwości procesu obróbki plastycznej sztywnoplastycznego materiału porowatego



mgr inż. Sebastian Mróz

Teoretyczno-doświadczalna analiza procesu walcowania bimetalowych prętów



mgr Agnieszka Łukiewska

Mikrostruktura i własności magnetyczne amorficznych i częściowo skrystalizowanych stopów żelaza

dr hab. Józef Zbroszczyk, prof. PCz


mgr inż. Przemysław Chmielowiec

Analiza procesu pękania stali L415MB wytworzonej z zastosowaniem technologii regulowanego walcowania

prof. dr hab. inż. Andrzej Bochenek


mgr inż. Zbigniew Wencel

Wydzielanie i wzrost fazy węglikowej w warstwie wierzchniej stali NC11LV podczas obróbki cieplnej w złożu fluidalnym



mgr inż. Ewa Staniewska

Koncepcja wyboru logistycznej strategii zaopatrzenia w hutnictwie (na przykładzie stalowni)



mgr inż. Paweł Pawlas

Analiza walcowania prętów o zawężonych tolerancjach wymiarowych



mgr inż. Sylwia Wiewiórowska

Wpływ parametrów procesu przeróbki plastycznej na własności stopu BAg7

dr hab. inż. Jan Pilarczyk, prof. PCz


mgr inż. Grzegorz Banaszek

Wpływ kształtu narzędzi i głównych parametrów kucia na jakość wewnętrzną odkuwek



365

mgr Anna Przybył

Wpływ dodatku wolframu na mikrostrukturę, właściwości magnetyczne i procesy przemagnesowania nanokompozytowych magnesów Nd-Fe-B

dr hab. inż. Jerzy J. Wysłocki, prof. Pcz


mgr inż. Paweł Wieczorek

Umocnienie wydzieleniowe w ultraniskowęglowych stalach bainitycznych z dodatkiem miedzi



mgr inż. Grzegorz Golański

Rola fosforu w degradacji struktury stali X10CrMoVNb91 (P-91) po długotrwałym starzeniu w temperaturach 550, 600 i650 °C

prof. dr hab. inż. Stefania Stachura


mgr inż. Renata Włodarczyk

Własności antykorozyjne kompozytowych powłok na bazie polipirolu wytwarzanych na pasywujących się podłożach

prof. dr hab. Paweł J. Kulesza


mgr inż. Tomasz Pabin

Ocena możliwości wytwarzania średnich i grubych warstw nawęglanych w pulsacyjnym ośrodku sfluidyzowanym



mgr inż. Renata Sobczak

Charakterystyka kompozytu na osnowie polpropylenu wzmocnionego włóknem szklanym

prof. dr hab. inż. Zygmunt Nitkiewicz


mgr inż. Karina Jagielska

Odporność korozyjna martenzytycznej stali 4N13 poddanym zabiegom obróbki cieplnej i cieplno-chemicznej


obrona 16.12.2003 r. uchwała RW 16.12.2003

mgr inż. Rafał Wyczółkowski

Badania transportu ciepła w uzwojeniu drutu stalowego

prof. dr hab. inż. Stanisław Słupek

obrona 16.12.2003 r. uchwała RW 15.12.2003

mgr inż. Marek Rozpondek

Ocena rozkładu temperatury na powierzchni ciekłego metalu oraz szybkości mieszania kąpieli w tyglu pieca plazmowego

dr hab. inż. Jerzy Siwka, prof. PCz

obrona 20.04.2004 r uchwała RW 20.04.2004

mgr inż. Krzysztof Sadurski

Struktura i właściwości warstw wierzchnich tytanu i stopu Ti–6Al–4V uzyskanych w wyniku azotowania jarzeniowego



mgr inż. Izabela Wnuk

Właściwości magnetyczne oraz procesy przemagnesowania nanokrystalicznych magnesów Nd2Fe14B/α-Fe o różnej wielkości ziarn

dr hab. inż. Jerzy J. Wysłocki, prof. PCz


366

mgr inż. Monika Poskart

Zmniejszanie stężenia tlenków azotu metodami pierwotnymi z wykorzystaniem biopaliw

dr hab. inż. Lech Szecówka, prof. PCz


mgr inż. Łukasz Cieślak

Oddziaływanie wielokrotnego przeginania na własności mechaniczne drutów stalowych na liny

prof. dr hab. inż. Fryderyk Knap


mgr inż. Józef Radecki

Wpływ parametrów walcowania na zamykanie się wewnętrznych nieciągłości materiałowych



mgr inż. Marlena Krakowiak

Optymalne warunki odkształcania w stanie półciekłym stopów aluminium uzyskiwanych metodą magnetohydrodynamiczną



mgr inż. Jarosław Boryca

Przyczepność warstwy zgorzeliny powstałej w procesie nagrzewania wsadu stalowego

dr hab. inż. Marian Kieloch, prof. PCz

obrona 22.02.2005 r uchwała RW 22.02.2005 r

mgr inż. Bartosz Koczurkiewicz

Modelowanie właściwości kształtowników łebkowych w procesach walcowania na gorąco i podczas regulowanego chłodzenia


obrona 8.03.2005 r. uchwała RW 22.03.2005r.

mgr inż. Piotr Szota

Teoretyczno doświadczalna analiza procesu walcowania prętów okrągłych z użebrowaniem śrubowym



mgr inż. Zbigniew Bałaga

Krystalizacja magnetycznych stopów amorficznych na bazie Co i Fe wyżarzanych rezystancyjnie

dr hab. inż. Zbigniew Stradomski, prof. PCz


mgr inż. Małgorzata Lubas

Krystalizacja perspektywicznych surowców mineralnych do produkcji włóknistych materiałów izolacyjnych



mgr inż. Przemysław Francik

Optymalizacja składu mieszanki spiekalniczej rud żelaza przy podwyższonej zawartości żelaza

dr hab. inż. Jan Mróz, prof. PCz


mgr inż. Beata Jakubiec

Poprawa dokładności grubości walcowanych blach z zastosowaniem neurorozmytego układu nastawy szczeliny walców

dr hab. Kazimierz Jagieła, prof. PCz

obrona 26.09.2005 r. uchwała RW 27.09.2005r

367

mgr inż. Szymon Berski

Teoretyczna oraz doświadczalna analiza procesu wyciskania prętów bimetalowych Al/Cu



mgr inż. Małgorzata Łągiewka (Cisowska)

Odlewane grawitacyjnie kompozyty na osnowie stopu AlMg10 z cząstkami węglika krzemu i grafitu

dr hab. inż. Zbigniew Konopka, prof. PCz


mgr Beata Pośpiech

Selektywne wydzielanie metali z roztworów po chlorkowym ługowaniu polimetalicznych konkrecji oceanicznych metodami ekstrakcyjnymi i membranowymi

prof. dr hab. inż. Władysław Walkowiak


mgr inż. Marcin Janik

Wpływ parametrów technologicznych i mieszania elektromagnetycznego na proces krzepnięcia stalowego wlewka ciągłego

prof. dr hab. inż. Henryk Dyja po zmianie dr hab. inż. Włodzimierz Derda, prof. PCz


mgr inż. Tomasz Janda

Wpływ materiału inertnego na spalanie ziarna węgla w cyrkulacyjnej warstwie fluidalnej

dr hab. inż. Lech Szecówka


mgr Katarzyna Pawlik

Struktura krystaliczna i właściwości magnetyczne stopów Pr-Fe i Nd-Fe o dużej zawartości żelaza

prof. dr hab. inż. Jerzy Wysłocki


mgr inż. Roman Torbus

Obróbka powierzchniowa duplex stali X37CrMoV5-1 w złożu fluidalnym

dr hab. inż. Józef Jasiński, prof. PCz


mgr inż. Marek Warzecha

Mieszanie gazem i homogenizacja chemiczna stali w piecu kadziowym

dr hab. inż. Jan Jowsa, prof. PCz


mgr Alina Młyńczyk

Uporządkowanie fazy α-FeCo oraz stabilność właściwości magnetycznych stopów Fe83-

xCoxNb3B13Cu1.



mgr inż. Dariusz Dyja

Możliwość sterowania strukturą staliw ferrytyczno-austenitycznych w aspekcie poprawy właściwości tribologicznych.



mgr inż. Zbigniew Kalamat

Modelowanie procesu zaopatrzenia materiałowego w hutniczym zakładzie wielkopiecowym



368

mgr inż. Artur Hutny

Termodynamiczna charakterystyka ciekłego stopu podwójnego FE-V z azotem w warunkach hiperbarycznych

dr hab. inż. Jerzy Siwka, prof. PCz


mgr Lidia Adamczyk

Zastosowanie kompozytowych powłok na bazie poli (3,4-etylenodiokrytiofenu) do zwiększenia stali wysokochromowej

prof. dr hab. Paweł Kulesz


mgr inż. Daniela Derewnicka-Krawczyńska

Powstawanie anizotropii strukturalnej i magnetycznej w odkształcalnych na gorąco stopach Nd-Fe-B

prof. dr hab. inż. Marcin Leonowicz


mgr inż. Rafał Dobrakowski

Wpływ efektu energetycznego wywołanego przemianą fazową na rozkład i stan naprężeń wewnętrznych w chłodzonym kątowniku



mgr inż Tomasz Merder

Analiza przepływu ciekłej stali w kadzi pośredniej urządzenia COS

dr hab. inż. Andrzej Bogusławski, prof. PCz


mgr inż. Dorota Musiał

Wymiana ciepła w wiązce prętów stalowych podczas nagrzewania


20.02.2007 r. uchwała RW 06.03.2007r.

mgr inż. Bartłomiej Pikos

Analiza wpływu zmiany kształtu strefy zgniatającej ciągadła na parametry procesu oraz własności drutów

dr hab. inż. Jan W. Pilarczyk, prof. PCz


mgr inż. Tomasz Garstka

Wieloparametrowa analiza pomiaru naprężeń własnych metodą Barkhausena z zastosowaniem sztucznych sieci neuronowych

dr hab. inż. Kazimierz Jagieła, prof. PCz


mgr inż. Edyta Konstanciak

Analiza wpływu wybranych czynników technologicznych pracy wielkiego pieca na wydajność i wskaźniki ekonomiczne procesu

dr hab. inż. Wiesław Waszkielewicz, prof. AGH


mgr inż. Maciej Suliga

Analiza teoretyczno-doświadczalna procesu ciągnienia drutów ze stali TRIP

dr hab inż. Zbigniew Muskalski, prof. PCz


mgr inż. Joanna Michalik

Numeryczne i fizyczne modelowanie oraz optymalizacja stanu termomechanicznego wlewków stalowych odlewanych sposobem ciągłym

prof. dr hab. inż. Andriy Milenin


369

mgr inż. Monika Górska

Konwekcyjna wymiana ciepła podczas opływu wsadu okrągłego zaburzonym pulsacyjnie strumieniem gazu



mgr inż. Maciej Wilk

Wpływ wybranych modyfikatorów grafityzujących na przebieg krzepnięcia oraz własności mechaniczne żeliwa sferoidalnego

dr hab. inż. Marek Sławomir Soiński, prof. PCz


mgr inż. Marcin Kwapisz

Badanie procesu walcowania pakietowego aluminium i opracowanie modelu rozwoju mikrostruktury i własności mechanicznych

dr hab. inż. Dmytro Svyetlichnyy, prof. AGH


mgr inż. Blanka Kucharska

Kształtowanie mikrostruktur niskowęglowej, niskostopowej stali typu CMnAlSi



mgr inż. Ireneusz Staniewski

Analiza warunków rozmieszczania się wtrąceń niemetalicznych podczas procesu krzepnięcia wlewka ciągłego w strefie krystalizatora urządzenia COS

dr hab. inż. Włodzimierz Derda, prof. PCz


mgr inż. Andrzej Pirek

Optymalizacja morfologii i dyspersji węglików w aspekcie mechanizmu zużycia staliwa G200CrMoNi4-3-3



mgr Marcin Nabiałek

Otrzymywanie, mikrostruktura oraz procesy magnesowania masywnych amorficznych i nanokrystalicznych stopów żelaza



mgr inż. Marcin Bąkała

Wyznaczanie wybranych parametrów lutowności w wysokich temperaturach z wykorzystaniem metody płytkowej



mgr inż. Krzysztof Mendzik

Charakterystyka utlenia niania tytanu w złożu fluidalnym



mgr inż. Piotr Czaja

Otrzymywanie ferroicznych roztworów stałych Csx(NH4)1-

xLiSO4 i ich przemiany fazowe

dr hab. Maria Bożena Zapart, prof. PCz

obrona 27.11.2007r. uchwała RW 18.12.2007 r.

370

mgr inż. Kwiryn Wojsyk

Analiza mechanizmu degradacji osiowosymetrycznego złącza spawanego poddanego obciążeniom cieplno-mechanicznym

prof. dr hab. inż. Andrzej Służalec


mgr inż. Grzegorz Stradomski

Modelowanie procesów rozwoju mikrostruktury podczas regulowanego walcowania prętów ze stali konstrukcyjnej spawalnej w ciągłej walcowni bruzdowej



mgr inż. Michał Szota

Modelowanie nawęglania w złożu fluidalnym za pomocą sztucznych sieci neuronowych.



mgr inż. Andrzej Stefanik

Wpływ parametrów procesu walcowania z wzdłużnym podziałem pasma na kryterium rozdziału żył.



mgr inż. Jacek Michalczyk

Teoretyczna i doświadczalna analiza nowych sposobów wyciskania tulei głębokich

prof. dr hab. inż. Witalij Dewiatow


mgr inż. Maciej Nadolski

Zbrojone włóknami cienkościenne formy ceramiczne do odlewania metali

dr hab. inż. Zbigniew Konopka, prof. PCz

obrona 14.07.2008 r. uchwała 15.07.2008 r.

mgr inż. Konrad Laber

Modelowanie i optymalizacja procesów regulowanego walcowania i kontrolowanego chłodzenia wyrobów walcowni bruzdowych

prof. dr hab. inż. Andriy Milenin


mgr inż. Adam Cwudziński

Regulacja przepływu stali w kadzi pośredniej dla odlewania wlewków płaskich

dr hab. inż. Jan Jowsa, prof. PCz


mgr inż. Monika Gwoździk

Kształtowanie właściwości powierzchniowych stali X39Cr 13 do zastosowań medycznych



mgr inż. Kamil Mierzwa

Analiza możliwości usuwania szkodliwych domieszek oraz recyklingu metali zawartych w pyłach pochodzących z łukowych pieców elektrycznych

dr hab. inż. Włodzimierz Derda, prof. PCz


mgr Barbara Gągorowska

Właściwości fizyczne wielowarstw Cu/Ni na podłożu krzemowym

dr hab Marta Duś-Sitek, prof. PCz


371

mgr inż. Natalia Wolańska

Ciągliwość na gorąco stali niskowęglowej



mgr inż. Hubert Zymek

Analiza możliwości wykorzystania siarki odpadowej na powłoki ochronne materiałów ceramicznych


obrona 5.02.2009 uchwała 17.02.2009

mgr inż. Łukasz Piechowicz

Zużycie ciepła a straty stali w procesie nagrzewania wsadu

dr hab. inż. Marian Kieloch, prof. PCz

obrona 16.02.2009 uchwała 17.02.2009

mgr inż. Dorota Klimecka-Tatar

Modyfikowanie właściwości fizykochemicznych magnesów poprzez chemiczna obróbkę nanokrystalicznego proszku na bazie Nd-Fe-B


obrona 20.04.2009 uchwała 19.05.2009

mgr inż. Sylwester Sawicki

Teoretyczne i doświadczalne aspekty walcowania prętów żebrowanych platerowanych stalą odporną na korozję


obrona 15.09.2009 uchwała 29.09.2009

mgr inż. Ryszard Skowronek

Wpływ jakości i ilości spieku zwrotnego na proces spiekania i własności spieku rud żelaza

dr hab. inż. Jan Mróz, prof. PCz

obrona 21.12.2009 uchwała 26.01.2010

372DOKTORATY PRACOWNIKÓW WYDZIAŁU

OBRONIONE POZA WYDZIAŁEM DO 1.03.2010R.

Imię i nazwisko

Temat rozprawy doktorskiej Promotor Miejsce

data obrony

mgr Romualda Pfranger

Egzoemisja elektronów określeniu deformacji plastycznej kryształów jonowych

prof. dr hab. B. Sujak

Instytut Fizyki Doświadczalnej Uniwersytetu Wrocławskiego, 22.01.1972 r.

mgr Marta Duś-Sitek

Egzoemisja elektronów z niklu drformowanego jednoosiowo w atmosferze gazu


Uniwersytet Wrocławski, 7.11.1973 r.

mgr inż. Henryk Dyja

Proces walcowania blach platerowanych wstępnie połączonych wybuchem

prof. dr hab.inż. E. Wosiek

Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, 24.10.1977 r.

mgr Józef Zbroszczyk

Straty z histerezy i struktury domenowe stopu FeSi w rotacyjnych polach

prof. dr hab. B. Wysłocki

Uniwersytet Śląski, 1978 r.

mgr inż. Elżbieta Łabuda

Dobór optymalnego układu wykrojów kwadrat-romb-kwadrat

prof. dr hab.inż. Z. Jaglarz


mgr Kazimierz Dziliński

Badania anionów porfiryn, ich protonowanych i alkilowanych form metodami radiospektroskopii i chemii kwantowej

prof. dr hab. G. P. Gurynowicz

Instytut Fizyki Białoruskiej Akademii Nauk w Mińsku, Białoruś, maj 1981 r.

mgr Maria Bożena Zapart

EPR jonów domieszkowych w badaniach strukturalnych przejść fazowych w molibdenianach AB(MoO4)2

prof. dr hab. J. Stankowski

Poznań, czerwiec 1981 r.

mgr Zbigniew Olszowski

Egzoemisja elektronów z plastycznie doformowanych stali nierdzewnych w temperaturach niskich


Uniwersytet Wrocławski, listopad 1981 r.

373

mgr Danuta Płusa

Mikrostruktura i własności magnetyczne pseudobinarnych związków Dy-Fe-Al

prof. dr hab. B. Wysłocki

Instytut Fizyki PAN, Warszawa, grudzień 1981 r.

mgr Jan Lech

Elektronowy rezonans paramagnetyczny jonów manganu w polikrystalicznych węglanach, krzemianach i glinokrzemianach wapnia

doc. dr hab. I. Bójko

Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Matematyki, Fizyki i Chemii, 28.02.1982 r.

mgr Andrzej Ślęzak

Wpływ wypalania naturalnych surowców wiążących materiałów budowlanych na widmo elektronowego rezonansu paramagnetycznego

doc. dr hab. I. Bójko

Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Matematyki, Fizyki i Chemii, 28.02.1982 r.

mgr Jacek Olszewski

Badanie rozszerzalności cieplnej stopów żelaza z niklem, rutenem i chromem

doc. dr W. E. Rode

Państwowy Uniwersytet Moskiewski, Wydział Fizyki, 27.04.1983 r.

mgr inż. Jerzy J. Wysłocki

Magnetyczna histereza rotacyjna anizotropowego stopu Mn-Al-C

doc. dr hab. S. Szymura

Instytut Fizyki PAN Warszawa, 19.01.1987 r.

mgr inż. Jan Świerczek

Własności magnetyczne amorficznych taśm stopów Co78-xFexSi11B11 (0≤ x ≤ 8%at.)

prof. dr hab. S. Szymura

Instytut Fizyki PAN Warszawa, wrzesień 1989 r.

mgr Marcin Malik

Reakcje redoks i transport ładunku w elektrodach modyfikowanych prostymi i domieszkowanymi srebrem heksacyjanożelazianami niklu i kobaltu

dr hab. P. Kulesza, prof. UW

Uniwersytet Warszawski, Wydział Chemii, 17.06.1998 r.

mgr Jarosław Solecki

Ferroelastyczne przejścia fazowe w wybranych kryształach rodziny A2BX4 badane metodą elektronowego rezonansu paramagnetycznego

dr hab. W. Zapart

Politechnika Wrocławska, Instytut Fizyki, 20.06.2000 r.

mgr Piotr Pawlik

Proces przemagnesowania w nanokrystalicznych magnesach Sm-Fe-N

dr hab. J. J. Wysłocki, prof. PCz

Instytut Fizyki PAN Warszawa, 14.12.2000 r.

374

mgr Mariusz Hasiak

Microstructure to magnetic behaviour relationship of amorphous and nanocrystalline Fe-based alloys

prof. dr Y. Yamashiro, dr hab. W. Ciurzyńska

University of the Ryukyus, Japan, wrzesień 2002 r.

mgr inż. Anna Zawada

Strukturalne wbudowywanie się jonów żelaza w szkłach alkalicznokrzemianowych i glinokrzemianowych, oraz charakterystyka właściwości tych szkieł

prof. dr inż. H. Hessenkemper

Technische Universität Bergakademie Freiberg (Niemcy), 15.11.2002 r.

mgr inż. Teresa Bajor

Wpływ orientacji krystalograficznej na naprężenie bliźniakowania w monokryształach RSC”

dr hab. inż Marek S. Szczerba, prof. AGH


mgr inż. Rafał Prusak

Zarządzanie zasobami ludzkimi w procesie budowania kapitału pracy przedsiębiorstwa

dr hab. inż. W. Waszkielewicz, prof. PCz

Politechnika Częstochowska, Wydział Zarządzania, 09.11.2004 r.

mgr Marcin Dośpiał

Wpływ żelaza i ferrytu strontu na własności magnetyczne i mechanizmy przemagnesowania magnesów Nd-(Fe, Co)-B wiązanych tworzywem sztucznym

Wydziału Fizyki i Chemii Uniwersytetu Łódzkiego, 26.09.2007 r.

ORGANIZOWANE KONFERENCJE I SEMINARIA

Instytut Modelowania i Automatyzacji Procesów Przeróbki Plastycznej jest współorganizatorem 2 konferencji o zasięgu międzynarodowym:

1. cyklicznej międzynarodowej konferencji ciągarskiej współorganizowanej z Międzynarodowym Stowarzyszeniem Ciągarskim w Polsce, a obejmującej swą tematyką między innymi: modelowanie procesów ciągnienia, druty stalowe i wyroby z drutów, druty i wyroby z metali nieżelaznych oraz liny stalowe i wyroby specjalne;

− w marcu 2009 roku odbyła się III Międzynarodowa Konferencja Ciągarska "Nowoczesne technologie oraz modelowanie procesów ciągnienia i wytwarzania wyrobów metalowych"

2. cyklicznej międzynarodowej konferencji dotyczącej nowych technologii

i osiągnięć w metalurgii i inżynierii materiałowej oraz towarzyszącej tej konferencji międzynarodowej sesji studenckiej;

− w czerwcu 2009 roku miała miejsce X Międzynarodowa Konferencja Naukowa "Nowe Technologie i Osiągnięcia w Metalurgii i Inżynierii Materiałowej" – ze względu na bardzo szeroką tematykę zaprezentowanych referatów oraz liczbę placówek naukowych, które nadesłały artykuły, wydane materiały stanowią wspaniałe kompendia wiedzy na temat kierunków prowadzonych badań w Europie Środkowej w zakresie metalurgii, inżynierii materiałowej oraz fizyki.

Przed sesją posterową - X Międzynarodowa Konferencja Naukowa "Nowe Technologie i Osiągnięcia

w Metalurgii i Inżynierii Materiałowej"

376

Uczestnicy XXXIII Międzynarodowej Studenckiej Sesji Naukowej

„Zastosowanie technologii informatycznych w rozwoju inżynierii procesowej i materiałowej”

Instytut Inżynierii Materiałowej jest współorganizatorem konferencji: 1. „Inżynieria Powierzchni” - organizowana w cyklu 3-letnim.

Ostatnio konferencja odbyła się w 2008 r. w Wiśle. Jej współorganizatorami byli: Komitet Nauki o Materiałach PAN, Polskie Towarzystwo Materiałoznawcze, Międzysekcyjny Zespół Inżynierii Powierzchni Komitetu Budowy Maszyn PAN, Sekcja Inżynierii Powierzchni Komitetu Nauki o Materiałach PAN, Stowarzyszenie Wychowanków Politechniki Często-chowskiej. Celem konferencji jest prezentacja najnowszych osiągnięć w dzie-dzinie inżynierii powierzchni, wymiana doświadczeń oraz planowanie prac naukowych, badawczych i wdrożeniowych.

Instytut Fizyki organizował i współorganizował:

1. Ogólnopolskie Seminarium Spektroskopii Mössbauerowskiej OSSM’06 - odbyło się w dniach 18 - 21 czerwca 2006 r. w Koszęcinie. Uczestniczyli przedstawiciele wszystkich ośrodków naukowych w Polsce, w których stosowana jest metoda spektroskopii mössbauerowskiej.

2. First Polish-Belarusian Seminar on Cooperation in Science and Education in Physics and Chemistry – odbyło się w dniach 28.06 – 1.07 2009 r. w Częstochowie. Konferencja finansowana z projektu UNESCO: “Polish-Belarusian Cooperation in Science and Education: Identifying, Initiating and Fostering Cooperation in the Disciplines of Physics and Chemistry” w ramach programu International Basic Sciences Programme. Uczestniczyli przedstawiciele uniwersytetów i Instytutów Akademii Nauk Polski i Białorusi.

3. Konferencja “Nauki ścisłe w technice” – odbyła się w Zakopanem w dniach 9 – 11.09.2009 r. Instytut Fizyki był współorganizatorem, odpowiedzialnym za szkołę „Fizyka w badaniach nowoczesnych materiałów”. Konferencja finansowana była ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Uczestniczyli doktoranci

377i młodzi pracownicy nauki z Politechniki Częstochowskiej, Politechniki Poznańskiej, Politechniki Gdańskiej i Uniwersytetu Zielonogórskiego.

4. Seminaria Interdyscyplinarne – Instytut wspólnie z Duszpasterstwem Akademickim od 1994 roku organizuje Seminaria Interdyscyplinarne (wcześniej Seminaria odbywały się w kościele akademickim). Celem Seminariów, skierowanych nie tylko do środowiska akademickiego Częstochowy, jest przedstawienie wzajemnych powiązań pomiędzy różnymi dziedzinami ludzkiego poznania: naukami przyrodniczymi, filozofią, teologią i sztuką. Programowy patronat nad Seminariami sprawują: prof. dr hab. Jerzy J. Wysłocki, dr hab. Kazimierz Dziliński, prof. PCz oraz ks. bp prof. dr hab. Antoni Długosz - Biskup Pomocniczy Archidiecezji Częstochowskiej. Na wykłady są zapraszani wybitni uczeni i intelektualiści, m.in.: ks. prof. dr hab. Michał Heller, prof. dr hab. Henryk Szymczak, czł. rzecz. PAN, abp prof. dr hab. Józef Życiński, prof. dr Andrzej Z. Hrynkiewicz, czł. rzecz. PAN, o. prof. dr hab. Jacek Salij, prof. dr hab. Jan Stankowski, czł. rzecz. PAN, ks. abp prof. dr hab. Alfons Nossol, prof. dr hab. Anna Świderkówna, Jerzy Duda-Gracz.

Prof. dr hab. Henryk Szymczak, czł. rzecz. PAN

podczas Seminarium Interdyscyplinarnego (31.03.2008 r.)

Seminaria Interdyscyplinarne oprócz roli popularyzatorskiej pełnią również rolę integrującą środowisko naukowe przedstawicieli nauk technicznych, przyrodniczych, humanistycznych, teologicznych i filozoficznych, stając się szerokim forum swobodnej wymiany myśli i poszukiwań relacji pomiędzy nauką i wiarą. Katedra Ekstrakcji i Recyrkulacji Metali jest organizatorem i współorganizatorem konferencji:

1. Międzynarodowe Seminarium nt. „Ciągłe odlewanie stali”- Częstochowa, 1995, organizatorzy: Katedra Metalurgii i Mannesmann Demag Hüttentechnik, Niemcy.

3782. Międzynarodowa Konferencja „Stale z azotem – SWA 96”, Gliwice –

Wisła, 1996, organizatorzy: Instytut Metalurgii Żelaza w Gliwicach i Katedra Metalurgii PCz.

3. Seminarium nt. „Metodyka pomiaru parametrów parowania cynku i manganu z ciekłych stopów żelaza” (22÷25.06.2008). Gościem seminarium był prof. dr hab. inż. Anatolij Svjazhin z Moskiewskiego Instytutu Stali i Stopów z Rosji.

4. Międzynarodowe Warsztaty na temat „Określenie możliwości recyrkulacji komponentów wg programów komputerowych" (14÷18.07.2008) z udziałem studenta i pracowników z VŠB-TU Ostrava Czechy (w ramach programu Erasmus).

5. IV Polsko – Niemieckiego Seminarium nt. Metalurgii Ekstrakcyjnej (Polish- German Seminary On Extractive Metallurgy, January 8, 2009). Udział wzięli goście z Uniwersytetu RWTH Aachen University (profesor i 6 studentów).

Międzynarodowa Konferencja Naukowo – Techniczna „Produkcja i Zarządzanie w Hutnictwie”. Jest to cykliczna konferencja organizowana wspólnie przez Katedrę Zarządzania Produkcją i Logistyki oraz Katedrę Ekstrakcji i Recyrkulacji Metali oraz Zakład Marketingu Wydziału Zarządzania AGH, Katedrę Zarządzania Procesami Technologicznymi WIMiM, Politechniki Śląskiej oraz SITPH. W ramach konferencji podejmuje się dyskusję na temat sposobów łączenia osiągnięć nauki i praktyki przedsiębiorstw w programy rozwoju społeczno-gospodarczego Polski i Unii Europejskiej. Obok przedstawicieli ośrodków akademickich polskich i zagranicznych udział w konferencji maja również reprezentanci przedsiębiorstw, zrzeszeń przedsiębiorców i organów przedstawicielskich. W 2010 roku odbędzie się kolejna, 18 konferencja w Zakopanem, wcześniejsze konferencje odbywały się w Ustroniu Jaszowcu. Początkowo konferencja ta obejmowała tematykę wielkopiecową, z czasem poszerzono jej zakres o metalurgię ekstrakcyjną, recykling metali; modelowanie i automatyzację procesów przeróbki plastycznej, inżynierię produkcji; odlewnictwo; ochronę środowiska; zarządzanie produkcją, logistykę i marketing. Obecnie zakres tematyczny konferencji obejmuje dwa główne nurty:

• Produkcja i technologia w hutnictwie − Surowce hutnicze − Produkcja żelaza i stali − Automatyzacja procesu produkcji − Jakość produkcji − Restrukturyzacja hutnictwa − Informatyka w hutnictwie − Systemy zarządzania − Gospodarka materiałami wtórnymi − Recykling materiałów − Czysta produkcja − Modelowanie procesów produkcji

379• Zarządzanie w przedsiębiorstwie

− Zarządzanie produkcja − Informatyka w zarządzaniu − Zarządzanie zasobami ludzkimi − Szacowanie przedsiębiorstw − Zarządzanie wartością − Marketing − Restrukturyzacja − Jakość − Logistyka − Reenginering − Rachunkowość − Analiza finansowa − Planowanie przestrzenne

Katedra Odlewnictwa ugruntowuje swój wkład w życie naukowe poprzez organizację konferencji: − Ogólnopolską Konferencję Odlewniczą (1958); − Konferencję Naukową Komitetu Hutnictwa PAN (1964); − Konferencję Naukową Śląskich Katedr Odlewnictwa (1966); − Międzynarodowe Odlewnicze Sympozjum Naukowe (1973 – wspólnie

z Politechniką Śląską); − V i VI Krajową Konferencję Odlewnictwa Ciśnieniowego (1973 i 1976) − I i II Ogólnopolską Konferencję „Tendencje rozwojowe współczesnej

technologii odlewniczej” (1973 i 1976); − Międzynarodowe Sympozjum Odlewnictwa Ciśnieniowego INTERCISOD – 76

(1976); − Ogólnopolskie Sympozjum nt. matematycznych metod planowania

doświadczeń PLANEX - 78 (1978); − szereg konferencji w ramach Problemu MR-20 i CPBP 02.09 (m.in. w Sulejowie

w roku 1985) − Międzynarodową Konferencję Odlewniczą „Solidification and Crystallization

of Metals ’94 (1994); − Konferencję Odlewnictwa Artystycznego ARTCAST ’96 (1996); − Ogólnopolskie Seminaria „Kompozyty – teoria i praktyka” Katedra

zorganizowała dotychczas 13 tych seminariów w latach 1996÷2009. Katedra Chemii od 1994 r. jest organizatorem cyklicznej konferencji naukowo-technicznej gromadzącej rokrocznie 100÷160 uczestników z kraju i z zagranicy. Impreza ta z wielkim powodzeniem integruje ośrodki naukowe z firmami i jednostkami przemysłowymi, na co dzień zmagającymi się z wyzwaniami korozyjnymi. Materiały Sympozjum Korozyjnego wydawane są w postaci woluminu prenumerowanego miesięcznika „Ochrona przed Korozją”.

380Ponadto wszystkie jednostki naukowe Wydziału organizują Seminaria Naukowe – są to systematycznie odbywające się spotkania naukowe pracowników mające na celu prezentacje zagadnień, którymi oni się zajmują w ramach pracy naukowo-badawczej. Na takie spotkania zapraszani są również naukowcy z innych ośrodków badawczych krajowych i zagranicznych oraz przedstawiciele przemysłu. Służą one przede wszystkim wymianie doświadczeń i nawiązywaniu współpracy w zakresie rozwiązywania aktualnych, często trudnych problemów technologicznych, z którymi boryka się przemysł.

SPIS SKRYPTÓW za lata 1952÷2009 opracowanych przez pracowników Wydziału

Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej wydanych przez Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej

Rok wydania Imię i nazwisko Tytuł

1952 Jaźwińska J. Objaśnienia do ćwiczeń z chemii ogólnej, s. 222

1955 Sakwa W., Wachelko T. Obliczenia namiarów żeliwiakowych, s. 116

1956 Kuczewski W. Ćwiczenia rachunkowe z metalurgii surówki i metalurgii stali. Opracowanie zespół Katedry Metalurgii Żelaza, s. 100

1956

Kuczewski W., Dragan-Hertykowa W., Moszoro K.

Termodynamika procesów metalurgicznych hut żelaza, s. 297

1956 Sakwa W., Wachelko T. Ćwiczenia z materiałów formierskich, s. 90

1957 Pietraniec A. Ćwiczenia laboratoryjne z fizyki, s. 169

1957 Sakwa W., Marcinkowska I. Ćwiczenia z odlewnictwa żeliwa, s. 163

1957 Sakwa W. Obliczenia metalurgiczne w produkcji żeliwa, s. 206

1958 Schneider M. Ciągarstwo. Cz.1. Ciągnienie drutów. Wiadomości ogólne, s. 213

1959 Kuczewski W. Teoria i praktyka wielkopiecownictwa, s. 305

1959 Wachelko T. Badania materiałów formierskich, s. 186

1959 Pietraniec A., Ujma Z. Fizyka w zadaniach z rozwiązaniami, s. 219

1960 Żółkowski W. Bezpieczeństwo i higiena pracy w hutnictwie i odlewnictwie żelaza, s. 224

1961 Lubuśka A. Fizyka metali, s. 171

382

1963

Pietraniec A., Juraszek R., Pfranger R., Cisło J., Ujma Z.

Ćwiczenia laboratoryjne z fizyki, s. 216

1963 Janicki S., Sakwa W.

Odlewnicze materiały formierskie. Cz. 1 i 2, s. 321+225

1963 Sakwa W. Wybrane zagadnienia z metalurgii żeliwa, s. 234

1964 Karbownicki S., Kozikowski M. Chemia ogólna, s. 251

1966 Szpilewicz A. Koksownictwo, s. 246

1967 Karbownicki S., Kozikowski M. Chemia ogólna, Wyd. 2, s. 251

1967 Klimecki W., Pacyk L., Ujma J.

Ćwiczenia laboratoryjne z chemii fizycznej, s. 134

1967 Szpilewicz A. Piece koksownicze, s. 199

1968

Szkoda F., Iskierka S., Jonkisz W., Świerzy Z., Balicki S.

Ćwiczenia z metaloznawstwa, s. 178

1968 Jeziorski L., Stachura S.

Ćwiczenia laboratoryjne z metaloznawstwa dla studentów Wydziału Budowy Maszyn, s. 190

1968 Jagiełło-Puczka W., Szpilewicz A.

Koksownictwo. Ćwiczenia laboratoryjne, s. 128

1969 Sawków J., Morel S.

Materiały ogniotrwałe. Badania i własności, s. 425

1969 Wernicki Z., Morel S.

Opałoznawstwo i urządzenia energetyczne. Ćwiczenia laboratoryjne, s. 275

1969 Wernicki Z., Nowakowski H. Technika cieplna, s. 339

1970 Karbownicka J., Kozikowski M., Leszczyńska A.

Ćwiczenia laboratoryjne z chemii ogólnej, s. 149

1970 Klimecki W., Ujma J. Chemia fizyczna Cz. 1, s. 136

383

1970 Pieprznik S. Obróbka cieplna odlewów, s. 456

1970 Wachelko T., Mika B.

Materiały formierskie. Ćwiczenia laboratoryjne, s. 140

1971 Klimecki W., Jagiełło-Puczka W.

Termodynamiczne podstawy fizykochemii metali, Cz. 2, s. 236

1971 Pacyk L. Ujma J.

Ćwiczenia rachunkowe z chemii fizycznej, Cz. 1, s. 234

1971 Iskierka S.

Ćwiczenia z metaloznawstwa i obróbki cieplnej dla studentów Wydziału Metalurgicznego. Specjalność: Metaloznawstwo i obróbka cieplna, s. 178

1971 Iskierka S., Jeziorski L., Tubielewicz K.

Podstawy technologii materiałów, s. 182

1971 Janas M., Gzieło A. Metalurgia stali. Ćwiczenia laboratoryjne, s. 72

1971 Janas M., Szwej H. Metalurgia stali. Ćwiczenia audytoryjne, s. 72

1972 Banaszkiewicz A., Domagała J., Skoczek Z.

Ćwiczenia laboratoryjne z chemii ogólnej, s. 94

1972 Przewłocka H., Kozikowski M., Zelichowicz N.

Chemia ogólna, Cz. 1, s. 145

1972 Zelichowicz N. Ćwiczenia rachunkowe z chemii ogólnej, s. 246

1972 Wernicki Z., Morel S.

Opałoznawstwo i urządzenia energetyczne. Ćwiczenia laboratoryjne, Wyd. 2 popr. i uzup., s. 206

1972 Wernicki Z., Rachtan J. Podstawy techniki cieplnej, Cz.1, s. 205

1973 Ujma J., Mazanek A. Korozja metali. Ćwiczenia laboratoryjne, s. 109

1973 Morel S. Opałoznawstwo i urządzenia cieplne. Aparatura i przeprowadzanie pomiarów, s. 278

384

1974

Cisło J., Hrabański R., Juraszek A., Lech J., Ślęzak A.

Ćwiczenia laboratoryjne z fizyki, s. 257

1974 Banaszkiewicz A., Domagała J., Więckowska Z.

Laboratorium chemii analitycznej, s. 158


Termodynamiczne podstawy fizykochemii metali, Wyd. 2 popr. i uzup., s. 269

1974 Ujma J., Błaszczyk K., Kubicka B.

Ćwiczenia laboratoryjne z chemii ogólnej. Dla studentów wydziału Budowy Maszyn, s. 215

1974 Pieprznik S. Metalurgia i odlewnictwo stali, Cz.1, s. 245


Materiały formierskie. Ćwiczenia laboratoryjne, Wyd. 2 rozszerz, s. 187

1975

Przewłocka H., Domagała J., Leszczyńska A., Piekutowska E.

Ćwiczenia laboratoryjne z chemii ogólnej dla studiów zawodowych, Cz. 1, s. 119

1975 Knap F. Podstawy teoretyczne obróbki plastycznej metali, s. 355

1975 Braszczyński J. Teoria procesów odlewniczych. Cz. 1. Cieplne podstawy procesów odlewniczych, s. 184

1976

Przewłocka H., Domagała J., Leszczyńska A., Piekutowska E.

Ćwiczenia laboratoryjne z chemii ogólnej dla studiów zawodowych, Cz. 2, s. 138

1976 Ujma J., Błaszczyk K., Mazanek A.

Zarys chemii ogólnej dla studentów Wydziału Budowy Maszyn, s. 132

1976 Wernicki Z., Krężołek I.

Dynamika procesów cieplnych. Przepływ ciepła w piecach grzejnych, s. 299

1976 Braszczyński J. Teoria procesów odlewniczych. Cz. 2: Krystalizacja i kształtowanie powierzchni odlewów, s. 121

1977 Cisło J. Ćwiczenia laboratoryjne z fizyki. Praca zespołowa, s. 194

385

1977 Pacyk L., Ujma J.

Ćwiczenia rachunkowe z chemii fizycznej dla studentów Wydziału Metalurgicznego, Wyd. 2 przejrz. i popr., Cz. 1, s. 178

1977 Przewłocka H., Bala H., Banaszkiewicz A.

Chemia ogólna. Skrypt dla studentów Wydziału Metalurgicznego, Cz. 1, s. 131

1977 Ujma J., Więckowska Z. Korozja metali. Skrypt, s. 133

1977 Stec R., Mróz J., Budzik R.

Przygotowanie wsadu wielkopiecowego. Ćwiczenia laboratoryjne, s. 100

1978 Klimecki W. Ćwiczenia laboratoryjne z chemii fizycznej. Skrypt dla studentów Wydziału Metalurgicznego PCz. Praca zbiorowa, s. 148


Termodynamiczne podstawy fizykochemii metali. Skrypt do wykładów z chemii fizycznej dla studentów Wydziału Metalurgicznego PCz. Wyd. 3 popr. i uzup., s. 276

1978 Żak H., Paczuła B. Stale stopowe i żelazostopy, Cz. 1, s. 128

1978 Stec R., Czarnecki T. Metalurgia ogólna, s. 259

1979 Bala H., Banaszkiewicz A., Małeta R.

Ćwiczenia rachunkowe z chemii ogólnej, s. 127

1979 Przewłocka H., Piekutowska E., Kubicka B.

Ćwiczenia laboratoryjne z chemii sanitarnej. „Wybrane działy z chemii wody”. Dla studentów Budownictwa Lądowego kierunek- Inżynieria sanitarna, s. 141

1979 Iskierka S.

Materiały do ćwiczeń laboratoryjnych z materiałoznawstwa. Skrypt dla studentów II roku Wydziału Budowy Maszyn. Praca zbiorowa, s. 246

1979 Praca zbiorowa Stale stopowe i żelazostopy, Cz. 2, s. 173

1979 Stec R., Budzik R., Mróz J.

Metalurgia surówki. Ćwiczenia rachunkowe, s. 68


Technologia modelu i formy. Ćwiczenia laboratoryjne. Cz. 1: Badania materiałów formierskich, s. 107

386


Kinetyka przemian fizykochemicznych. Skrypt do wykładów z chemii fizycznej dla studentów Wydziału Metalurgicznego PCz, s. 130

1981 Przewłocka H., Bala H.

Chemia ogólna. Cz.2: Systematyka pierwiastków, s. 229

1981 Szkoda F., Nitkiewicz Z. Krystalografia i mineralogia, s. 179

1981 Ujma J., Banaszkiewicz A.

Ćwiczenia laboratoryjne z chemii budowlanej, s. 208

1981 Szemberg T. Tworzywa ceramiczne, s. 117

1982 Ujma J., Błaszczyk K., Kubicka B.

Ćwiczenia laboratoryjne z chemii ogólnej. Wyd.2 przejrz. i popr., s. 186

1982 Knap I., Służalec A.

Metaloznawstwo spawalnicze. Ćwiczenia laboratoryjne, s. 129

1982 Ujma J., Błaszczyk K., Mazanek A.

Zarys chemii ogólnej. Wyd.2 przejrz. i popr., s. 126

1982 Ujma J., Mazanek A. Chemia budowlana, s. 202

1982 Stańczyk W., Knap I.

Metalurgia spawania metali. Ćwiczenia laboratoryjne. Specjalność: metaloznawstwo i obróbka cieplna, s. 141

1983 Wierzbicka B. i in. Technologia odlewnictwa. Laboratorium, s. 89

1984 Warchala T. Technologia modelu i formy. Cz. 1: Technologia formy, s. 324

1985 Stec R., Mróz J., Budzik R.

Metalurgia surówki. Ćwiczenia laboratoryjne, s. 184

1985 Teper – Szczypiorowska Z.

Koksownictwo. Ćwiczenia laboratoryjne, s. 167

1985 Mitko M., Konopna Z.

Teoria procesów odlewniczych. Laboratorium, s. 111

1985 Warchala T. Technologia modelu i formy. Cz. 2: Technologia modelu, s. 282

1985 Warchala T. Teoria eksperymentu technologicznego. Cz. 2, s. 243

387

1986 Tochowicz S., Siwka J., Derda W.

Elektrometalurgia stali. Ćwiczenia laboratoryjne, s. 89

1986 Braszczyński J. Krystalizacja odlewów, s. 170

1987 Klimecki W. i in. Ćwiczenia laboratoryjne z chemii fizycznej.


Chemia ogólna. Cz. 1, Wyd. 2 popr., s. 150

1987 Cichoń Cz., Dyja H., Łabuda E.

Przeróbka plastyczna metali. Ćwiczenia laboratoryjne, s. 242

1988 Kieloch M., Krężołek I.

Nagrzewanie wsadu. Podstawy teoretyczne, s. 172

1988 Stec R., Budzik R., Mróz J.

Metalurgia surówki. Ćwiczenia rachunkowe. Wyd.2, s. 113

1988 Warchala T. Metalurgia i odlewnictwo żeliwa. Cz. 1: Struktura i właściwości żeliwa, s. 232

1989 Braszczyński J. Teoria eksperymentu technologicznego. Cz. 1. Projektowanie, wykonanie i opis eksperymentu, s. 80

1989 Kowalewski M. Blaski i cienie hutnictwa żelaza na ziemiach polskich. Refleksje historyczne. Cz. 1. Od zarania dziejów do roku 1939, s. 274

1989 Sabela W., Stec R.

Wybrane zagadnienia z technologii wielkopiecowej, s. 123

1989 Szemberg T. Materiały ogniotrwałe. Wyd. 2 zmien., s. 188

1989 Braszczyński J., Mitko M., Konopna Z.

Krystalizacja odlewów. Laboratorium, s. 71

1989 Wierzbicka B., Soiński M. S., Nowak A.

Technologia odlewnictwa, s. 105

1990 Bala H i in. Ćwiczenia laboratoryjne z chemii analitycznej, s. 134

1990 Ujma J., Banaszkiewicz A., Mazanek A.

Ćwiczenia laboratoryjne z chemii budowlanej. Wyd. 2 przejrz. i popr., s. 160

1990 Wachelko T., Tomczyński Sz.,

Materiały na formy. Ćwiczenia laboratoryjne, s. 133

388


Chemia ogólna. Cz. 1 Wyd. 3 popr. i uzup., s. 168

1991 Ujma J., Mazanek A., Banaszkiewicz A.

Chemia budowlana. Wyd. 2 popr. i przejrz., s. 161

1991 Cichoń Cz., Dyja H., Łabuda E.

Przeróbka plastyczna metali. Ćwiczenia laboratoryjne. Wyd. 2 przejrz. i popr., s. 242

1992 Bala H., Banaszkiewicz A., Gęga A.

Ćwiczenia rachunkowe z chemii ogólnej. Wyd. 2 uzup. i popr., s. 166

1992 Braszczyński J. Podstawy badań eksperymentalnych. Warszawa PWN, s. 112

1992 Golis B., Knap F., Pilarczyk J.W.

Wybrane zagadnienia z teorii i praktyki ciągnienia. Cz. 1. Ciągnienie drutów, s. 107

1993

Ujma J., Jagiełło-Puczka W., Łysakowska M.

Ćwiczenia rachunkowe z chemii fizycznej. Cz. 1. Termodynamika chemiczna, s. 160

1993 Knap F., Golis B., Pilarczyk J.W.

Wybrane zagadnienia z teorii i praktyki ciągnienia. Cz. 3. Ciągnienie stalowych prętów i rur, s. 195


Wybrane zagadnienia z teorii i praktyki ciągnienia. Cz. 4. Obróbka powierzchni walców i drutu stalowego, s. 102

1994 Szkoda F., Nitkiewicz Z.

Krystalografia geometryczna i zarys mineralogii. Wyd. 2 zm. i uzup., s. 175

1995 Ujma J., Banaszkiewicz A., Mazanek A.

Ćwiczenia laboratoryjne z chemii materiałów budowlanych. Wyd. 3 przejrz. i popr., s. 161

1995 Ujma J., Łysakowska M.

Ćwiczenia laboratoryjne z chemii fizycznej (z elementami teorii) Cz. 1, s. 137


Wybrane zagadnienia z teorii i praktyki ciągnienia. Cz. 5. Ciągnienie drutów stalowych niepokrytych, s. 112

1995 Kieloch M. Technologia i zasady obliczeń nagrzewania wsadu, s. 235

1995 Warchala T. Metalurgia i odlewnictwo. Cz.2: Technologia żeliwa, s. 256

1996 Wierzbicka B., Soiński M. S.

Technologia odlewnictwa. Laboratorium. Wyd. 3 zmien. i uzup., s. 93

389

1997 Lech J. Opracowanie wyników pomiarów w pierwszej pracowni fizycznej, s. 93

1997

Siedlecka J., Pawłowska G., Owczarek E., Biczak M.

Chemia ogólna. Ćwiczenia rachunkowe i laboratoryjne z podstaw chemii, s. 120

1997

Ujma J., Jagiełło-Puczka W. Łysakowska M.

Ćwiczenia rachunkowe z chemii fizycznej. Cz. 1. Termodynamika chemiczna. Wyd.2 przejrz. i popr., s. 177


Wybrane zagadnienia z teorii i praktyki ciągnienia. Cz. 6. Pokrywanie i ciągnienie drutów stalowych z powłokami cynku, miedzi, cyny, s. 120

1998 Bochenek A. Elementy mechaniki pękania. Cz. 1. Podręcznik dla materiałoznawców, s. 255

1998 Dyja H., Wilk K. Asymetryczne walcowanie blach i taśm, s. 268

1998 Lesik L. Proces walcowania prętów bimetalowych w wykrojach wydłużających, s. 104

1998 Golis B., Błażejowski Z., Pilarczyk J.W.

Druty stalowe do zbrojenia opon, s. 100

1998 Pastucha L., Mielczarek E.

Podstawy termodynamiki technicznej. Wydanie drugie uzupełnione i poprawione, str.511

2000 Wolkenberg A. Fizyka Powierzchni (wybrane zagadnienia dla kierunku Metalurgia, specjalność Obróbka Cieplna i Powierzchniowa), s. 79

2001 Dyja H., Maranda A., Trębiński R.

Zastosowania technologii wybuchowych w inżynierii materiałowej, s. 469

2001

Golis B., Błażejowski Z., Pilarczyk J.W., Dyja H.

Druty miedziane, aluminiowe i bimetalowe, s. 215

2002

Golis B., Błażejowski Z., Pilarczyk J.W., Muskalski Z.

Stalowe druty, pręty i wyroby z drutów do zbrojenia betonu, s. 107

2002 Z. Nitkiewicz, F. Szkoda, J. Iwaszko

Krystalografia geometryczna

390

2003 Z. Nitkiewicz, J. Iwaszko

Materiały i wyroby spiekane. Ćwiczenia laboratoryjne. Podręcznik akademicki, s. 93

2004 Knap F., Karuzel R., Cieślak Ł.

Ciągnienie drutów, prętów i rur, s. 470 ISBN 83-87745-17-0

2006

Golis B., Pilarczyk J.W., Muskalski Z., Błażejowski Z.

Liny stalowe, s.172 ISBN 83-7193-306-1, 978-83-7193-306-6

2006

Kieloch M., Kruszyński S., Boryca J., Piechowicz Ł.

Termodynamika i technika cieplna, Ćwiczenia rachunkowe, s. 173

2006

Kruszyński S., Boryca J., Krężołek I., Wyczółkowski R., Janda T.

Termodynamika i technika cieplna, Ćwiczenia rachunkowe, s. 173

2007

Kieloch M., Kruszyński S., Boryca J., Piechowicz Ł.

Termodynamika i technika cieplna - ćwiczenia rachunkowe.

2008 Nitkiewicz Z., Iwaszko J., Kucharska B.

Podstawy krystalografii geometrycznej

2009 Dziliński K., Lech J., Przybył A.

Ćwiczenia laboratoryjne z fizyki

391SPIS MONOGRAFII

za lata 1990÷2009 opracowanych przez pracowników Wydziału Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki stosowanej

wydanych przez Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej

Rok wydania Imię i nazwisko Tytuł

1990 Dyja H.

Symetryczny i asymetryczny proces walcowania dwuwarstwowych wyrobów płaskich, s. 114 ISBN 83-85031-12-X

1990 Gałkin A. M. Badania plastometryczne metali i stopów, s. 139 ISBN 83-85031-15-4

1990 Szkoda F. Postać wydzieleń niskotopliwej fazy i jej wpływ na własności brązu ołowiowego, s. 96 ISBN 83-85031-16-2

1990 Bochenek A.

Inicjacja i podkrytyczny rozwój szczeliny w stalach mikroskopowych w ujęciu metod numerycznych i doświadczalnych, s. 130 ISBN 83-85031-18-9

1991 Kieloch M. Strata stali w piecach grzewczych przy zmiennej temperaturze nagrzewania, s. 123 ISBN 83-85031-22-7

1991 Knap F. Naprężenia własne w ciągnionych drutach i w wyrobach z drutu, s. 132 ISBN 83-85031-25-1

1992 Szczypiorowski A.

Badanie zachowania się strug plazmy niskotemperaturowej w reaktorze zasilanym symetrycznie przez trzy palniki plazmowo-łukowe, s. 159 ISBN 83-85031- 29-4

1993 Konodyba – Szymański B.

Niezawodność eksploatacyjna maszyn kuźniczych, s. 206 ISBN 83-85031-31-6

1993 Nitkiewicz Z. Niekonwencjonalna krystalizacja stopów eutektycznych na bazie miedzi, s. 112 ISBN 83-85031-32-4

1996 Wysłocki J. J. Mechanizm koercji magnetycznej twardego anizotropowego stopu Fe-Al-C, s. 87 ISBN 83-85031-54-5

392

1996 Pilarczyk J. W.

Analiza przyczyn zmian własności drutów ciągnionych konwencjonalnie i w ciągadłach ciśnieniowych, s. 152 ISBN 83-85031-59-6

1997 Iskierka S.

Analiza numeryczna procesu hartowania indukcyjnego z uwzględnieniem wzajemnych wpływów zjawisk elektromagnetycznych, termicznych i mechanicznych, s. 121 ISBN 83-85031-72-3

1997 Morel S. Powłoki natryskiwane cieplne, s. 299 ISBN 83-7193-012-7

1998 Jowsa J. Kryteria równowagi w plazmowym reaktorze metalurgicznym PRM, s. 130 ISBN 83-7193-019-4

1998 Wyczółkowski S.

Modelowanie stacjonarnej konwekcji swobodnej w dwuwymiarowej przestrzeni zamkniętej, s. 161 ISBN 83-7193-020-8

1998 Lis A. K.

Podstawy kształcenia wysokiej odporności na pękanie ultraniskowęglowych stali bainitycznych, s. 216 ISBN 83-7193-025-9

1998 Wolkenberg A.

Wybrane problemy materiałowe i pomiarowo – badawcze przemysłu półprzewodnikowego, s. 193 ISBN 83-7193-032-1

2000 praca zbiorowa 50 lat Wydziału Metalurgii i Inżynierii Materiałowej Politechniki Częstochowskiej, s. 216

2000 Derda W. Rafinacja ciekłych stopów typu Fe-Cr-Ni-X w warunkach bardzo niskich ciśnień cząstkowych tlenu w fazie gazowej, s. 148

2000 Mróz J. Redukcja tlenków żelaza z ciekłych żużli stałym reduktorem węglowym, s. 149

2001 Płusa D. Rola struktury domenowej w procesie przemagnesowania spiekanych magnesów Nd-Fe-B, s. 148

2001 Szecówka L. Wpływ pulsacji na spalanie paliw gazowych i emisję zanieczyszczeń, s. 137

2001 Soiński M. Sferoidyzacja żeliwa niskoaluminiowo-krzemowego mieszanką cerową, s. 168

393

2002

Dancenko V.N., Dyja H., Lesik L., Mashkin L., Milenin A.

Technologia i modelowanie procesów walcowania w wykrojach, s. 598

2002 Ciurzyńska W. Relaksacje magnetyczne w strukturalnie uporządkowanych i nieuporządkowanych stopach metali przejściowych, s. 118

2002 Duś-Sitek M.

Mechanizmy powstawania nierównowagowych koncentracji ładunków jako źródeł pola elektrycznego w warstwie wierzchniej metali, s. 99

2002 Kieloch M. Energooszczędne i małozgorzelinowe nagrzewanie wsadu

2003 Dyja H., Mróz S., Rydz D.

Technologia i modelowanie procesów walcowania wyrobów bimetalowych, s. 192

2003 Jasiński J. Oddziaływanie złoża fluidalnego na procesy nasycania dyfuzyjnego warstwy wierzchniej stali, s. 154

2004

Dewiatow W., Dyja H., Stolbov V.J., Trusov P.V., Łabuda E.

Matematyczne modelowanie i optymalizacja procesów wyciskania, s.324 ISBN 83-87745-27-8

2004

Dyja H., Banaszek G., Gryinkevic V.A., Dancenko V.N.

Modelowanie procesów kucia swobodnego, s. 355 ISBN 83-87745-52-9

2004 Muskalski Z.

Analiza wpływu kierunku ciągnienia drutów na ich wytrzymałość zmęczeniowa i trwałość zmęczeniową lin stalowych, s.137 ISBN 83-87745-57-X

2004 Svyetlichnyy D.

Zastosowanie technik teorii sterowania i sztucznych sieci neuronowych w modelowaniu on-line walcowania wyrobów płaskich, s.179

2004 Wysłocki J.

Od rudy magnetytu do współczesnych magnesów. Wybrane zagadnienia z inżynierii materiałowej i fizyki magnetyków, s. 276 ISBN 83-87745-32-4

2005 Lis J.

Mikrosegregacja manganu w stalach niskowęglowych w trakcie obróbki cieplnej, s. 143 ISBN 83-87745-67-7

394

2006 Pilarczyk J.W. Wybrane zagadnienia ciągnienia drutów ze stali wysokowęglowych, s. 124 ISBN 83-7193-297-9, 978-83-7193-297-7

2006 Siwka J., Svjażin A.G.

Azot w ciekłych stopach żelaza, s. 136 ISBN 83-7193-301-0, 978-83-7193-301-1

2006 Olszewski J.

Mikrostruktura oraz procesy przemagnesowania w magnetycznie twardych i miękkich stopach żelaza, s. 140 ISBN 83-7193-305-3, 978-83-7193-305-9

2007 Zbroszczyk J. Amorficzne i nanokrystaliczne stopy żelaza, s. 89 ISBN 978-83-7193-359-2

2008

Dyja H., Sałganik W., Piesin A., Kawałek A.

Asymetryczne walcowanie blach cienkich. Teoria, technologia i nowe rozwiązania, s. 345 ISBN 978-83-7193-364-6

2008 Iwaszko J.

Kształtowanie struktury i składu fazowego przetapianych powłok tlenkowych ZrO2 i Al2O3, s. 145

ISBN 978-83-7193-373-8

2008 Jowsa J. Inżynieria procesów kadziowych w metalurgii stali, s 254 ISBN 978-83-7193-393-6

2008 Mróz S. Proces walcowania prętów z wzdłużnym rozdzielaniem pasma, s. 162 ISBN 978-83-7193-369-1

2009 monografia zbior. pod red. H. Dyi

Metalurgia 2009. Nowe technologie i osiągnięcia, s. 454 ISBN 978-83-87745-13-4

2009 monografia zbior. pod red. Z. Stradomskiego

Materials Engineering 2009. Material and Exploitation Problems in Modern Materials Engineering, s. 172 ISBN 978-83-87745-23-3

2009 monografia zbior. pod red. K. Dzilińskiego

Fizyka 2009. Struktura i własności materiałów funkcjonalnych, s. 222 ISBN 978-83-87745-28-8

2009 Szecówka L. Ekologiczny efekt energetycznego wykorzystania biopaliw, s. 123 ISBN 978-83-7193-409-4

2009 Rydz D.

Analiza procesu walcowania blach bimetalowych z zastosowaniem rozwiązań dla ciał lepkosprężystych, s.112 ISBN 978-83-7193-402-5

395

2009 Derda W. Wapń i jego związki w metalurgii żelaza, s. 213 ISBN 978-83-7193-430-8

2009 Iwaszko J.

Remelting treatment of the plasma sprayed ZrO2 and Al2O3 oxide coatings – structural aspects, Materials Engineering, Material and exploitation problems in modern Materials Engineering

SPIS KSIĄŻEK opracowanych przez pracowników

Wydziału Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej wydanych przez Wydawnictwo Wydziału Inżynierii Procesowej, Materiałowej

i Fizyki Stosowanej SSeerriiaa MMEETTAALLUURRGGIIAA

Nr serii /rok

wydania Tytuł Autor Nr

ISBN Rodzaj

wydawnictwa

1/1998

Proces walcowania prętów bimetalowych w wykrojach wydłużających

Leonid N. Lesik ISBN 83-87745-00-6

prace naukowe

2/1998 Asymetryczne walcowanie blach i taśm

Henryk Dyja, Krzysztof Wilk

ISBN 83-87745-05-7

prace naukowe

3/1998 Druty stalowe do zbrojenia opon

Bogdan Golis, Zbigniew Błażejowski, Jan W. Pilarczyk,

ISBN 83-87745-10-3

prace dydaktyczne

4/2000

Redukcja tlenków żelaza z ciekłych żużli stałym reduktorem węglowym

Jan Mróz ISBN 83-87745-45-6

prace naukowe

5/2000

Fizyka powierzchni (wybrane zagadnienia dla kierunku Metalurgia, specjalność obróbka cieplna i powierchniowa)

Andrzej Wolkenberg

ISBN 83-87745-25-1

prace dydaktyczne

6/1999

Ciągnienie drutu kwadratowego konwencjonalnego i skręconego

Fryderyk Knap ISBN 83-87745-35-9

prace naukowe

7/2000

Termodynamika chemiczna w metalurgii i inżynierii materiałowej

Jan Jowsa, Stanisław Garncarek

ISBN 83-87745-40-5

prace dydaktyczne

8/1999

Rozpuszczalność azotu w ciekłym żelazie, chromie i ich stopach oraz elementy wytapiania stali wysokoazotowych przy użyciu plazmy

Jerzy Siwka ISBN 83-87745-15-4

prace naukowe

397

9/1999 Krystalizacja kompozytu AK9-Pb

Zbigniew Konopka

ISBN 83-87745-20-0

prace naukowe

10/1999

VI Konferencja Naukowo-Techniczna Produkcja i Zarządzanie w Hutnictwie

praca zbiorowa ISBN 83-87745-30-8

materiały konferencyjne

11/2000

VII Konferencja Naukowo-Techniczna Produkcja i Zarządzanie w Hutnictwie



12/2000

Rafinacja ciekłych stopów typu Fe-Cr-Ni-X w warunkach bardzo niskich ciśnień cząstkowych tlenu w fazie gazowej

Włodzimierz Derda

ISBN 83-87745-55-3

prace naukowe

13/2000 Wojskowe materiały wybuchowe

Stanisław Cudziło, Andrzej Maranda, Jerzy Nowaczewski, Radosław Trębiński, Waldemar A. Trzciński

ISBN 83-87745-50-2

prace naukowe

14/2000

50 lat Wydziału Metalurgii i Inżynierii Materiałowej Politechniki Częstochowskiej


15/2000

Nowe technologie i osiągnięcia w metalurgii i inżynierii materiałowej



16/2001

VIII Konferencja Naukowo-Techniczna Ustroń–Jaszowiec, 14 ÷16 czerwiec 2000 Produkcja i Zarządzanie w Hutnictwie



398

17/2001

Wpływ pulsacji na spalanie paliw gazowych i emisję zanieczyszczeń

Lech Szecówka ISBN 83-87745-95-2

prace naukowe

18/2001 Druty miedziane, aluminiowe i bimetalowe

Bogdan Golis, Zbigniew Błażejowski, Jan W. Pilarczyk, Henryk Dyja

ISBN 83-87745-01-4

prace dydaktyczne

19/2001

Nowe technologie i osiągnięcia w metalurgii i inżynierii materiałowej II Konferencja



20/2001

Zastosowania technologii wybuchowych w inżynierii materiałowej

Henryk Dyja, Andrzej Maranda, Radosław Trębiński

ISBN 83-87745-11-1

prace naukowe

21/2002 Stalowe druty, pręty i wyroby z drutów do zbrojenia betonu

Bogdan Golis, Zbigniew Błażejowski, Jan W. Pilarczyk, Zbigniew Muskalski

ISBN 83-87745-16-2

prace dydaktyczne

22/2001

Sferoidyzacja żeliwa niskoaluminiowo-krzemowego mieszanką cerową

Marek S. Soiński ISBN 83-87745-26-X

prace naukowe

23/2002

IX Konferencja Naukowo-Techniczna 13÷15.III.2002 Wisła–Malinka „Kierunki rozwoju produkcji walców”



24/2002 Obliczenia z chemii fizycznej z elementami teorii

Maria Łysakowska, Wanda Jagiełlo-Puczka, Janina Ujma

ISBN 83-87745-46-4

prace dydaktyczne

25/2002

Nowe technologie i osiągnięcia w metalurgii i inżynierii materiałowej III Konferencja



399

26/2002

IX Konferencja Naukowo-Techniczna Ustroń–Jaszowiec, 20÷22 czerwiec 2001 Produkcja i Zarządzanie w Hutnictwie

praca zbiorowa

ISBN-83-87745-56-1


27/2002 Brązy Piotr Kalarus ISBN 83-87745-61-8

album

28/2002

Technologia i modelowanie procesów walcowania w wykrojach

Valentin Danchenko, Henryk Dyja, Leonid Lesik, Leonid Mashkin, Andrzej Milenin

ISBN 83-87745-66-9

prace dydaktyczne

29/2002

Energooszczędne i małozgorzelinowe nagrzewanie wsadu stalowego

Marian Kieloch ISBN 83-87745-76-6

prace naukowe

30/2003

X Konferencja Naukowo-Techniczna. Ustroń–Jaszowiec, 19÷21 czerwca 2002 Produkcja i Zarządzanie w Hutnictwie



31/2003

IV Międzynarodowa Sesja Naukowa. Nowe technologie i osiągnięcia w metalurgii i inżynierii materiałowej

praca zbiorowa ISBN 83-87745-91-X


32/2003

XI Konferencja Naukowo-Techniczna. Ustroń–Jaszowiec, 25÷27 czerwca 2003 Produkcja i Zarządzanie w Hutnictwie



33/2003

Technologia i modelowanie procesów walcowania wyrobów bimetalowych

Henryk Dyja, Sebastian Mróz, Dariusz Rydz

ISBN 83-87745-02-2

prace naukowe

400

34/2003

Materiały i wyroby spiekane. Ćwiczenia laboratoryjne

Zygmunt Nitkiewicz, Józef Iwaszko

ISBN 83-87745-07-3

prace dydaktyczne

35/2003 Druty stalowe

Bogdan Golis, Jan W. Pilarczyk, Zbigniew Błażejowski,

ISBN 83-87745-12-x

prace dydaktyczne

36/2004 Ciągnienie drutów, prętów i rur

Fryderyk Knap, Robert Kruzel, Łukasz Cieślak

ISBN 83-87745-17-0

prace dydaktyczne

37/2004

Zastosowanie technik teorii sterowania i sztucznych sieci neuronowych w modelowaniu on-line walcowania wyrobów płaskich

Svyetlichnyy Dmytro

ISBN 83-87745-22-7

prace naukowe

38/2004

Matematyczne modelowanie i optymalizacja procesów wyciskania

V.V. Devjatov, H.S. Dyja, V.Y. Stolbov, P.V. Trusov, E.T. Łabuda

ISBN 83-87745-27-8

prace naukowe

39/2004

V Międzynarodowa Sesja Naukowa Nowe technologie i osiągnięcia w metalurgii i inżynierii materiałowej



40/2004

XII Konferencja Naukowo-Techniczna. Część 1. Zarządzanie i produkcja w hutnictwie. Ustroń-Jaszowiec 5÷7 lipca 2004



41/2004

XII Konferencja Naukowo-Techniczna. Część 2. Zarządzanie w przemyśle. Ustroń-Jaszowiec 5÷7 lipca 2004



401

42/2004 Modelowanie procesów kucia swobodnego

H.S. Dyja, G.A. Banaszek, V.A.Grynkevych, V.N. Danchenko

ISBN 83-87745-52-9

prace naukowe

43/2004

Analiza wpływu kierunku ciągnienia drutów na ich wytrzymałość zmęczeniową i trwałość zmęczeniową lin stalowych

Zbigniew Muskalski

ISBN 83-87745-57-X

prace naukowe

44/2004 Zarządzanie i etyka stosunków biznesowych

Aleksander Gałkin, Anna Kawałek

ISBN 83-87745-62-6

prace dydaktyczne

46/2005

Rozwój badań naukowych w dziedzinie nauk technicznych i fizycznych

Monografia pod red. J. Siwki , J. Wysłockiego

ISBN 83-87745-87-1

prace naukowe

47/2005

Kronika 55-lecia Od Wydziału Metalurgicznego do Wydziału Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej

Praca zbiorowa pod redakcją Elżbiety Łabudy, Jerzego Siwki

ISBN 83-87745-92-8

48/2005

VI Międzynarodowa Konferencja Naukowa Nowe technologie i osiągnięcia w metalurgii i inżynierii materiałowej

Praca zbiorowa ISBN 83-87745-97-9


49/2005

XIII Konferencja Naukowo – Techniczna Produkcja i Zarządzanie w Hutnictwie Szczyrk 29 czerwca – 2 lipca 2005

Praca zbiorowa pod redakcją Jana Mroza

ISBN 83-87745-03-0


50/2009 Podstawy obliczeń w chemii ogólnej

Henryk Bala Violetta A. Gaudyn Jerzy Gęga Przemysław Siemion

ISBN 83-87745-08-1

prace dydaktyczne

402

51/2009 Produkcja i zarządzanie w hutnictwie

Praca zbiorowa pod red. naukową J. Mroza

ISBN 978-83-87745-33-2


52/2010 Procesy odzysku i recyklingu wybranych materiałów

Ulewicz M., Siwka J.

978-83-87745-38-7

prace naukowe

403SSeerriiaa IINNŻŻYYNNIIEERRIIAA MMAATTEERRIIAAŁŁOOWWAA

Nr serii /rok

wydania Tytuł Autor Nr ISBN Rodzaj

wydawnictwa

2/2000

Mikrostrukturalne aspekty wybuchowego umacniania staliwa Hadfielda

Zbigniew Stradomski

ISBN 83-87745-70-7

prace naukowe

3/2001

Wykorzystanie łukowych źródeł plazmy w inżynierii powierzchni

Zygmunt Nitkiewicz

ISBN83-87745-21-9

prace naukowe

4/2001 Chemia materiałów Henryk Bala ISBN 83-87745-31-6

prace dydaktyczne

5/2002 Korozja materiałów – teoria i praktyka Henryk Bala

ISBN 83-87745-71-5

prace dydaktyczne

6/2003

Oddziaływanie złoża fluidalnego na procesy nasycania dyfuzyjnego warstwy wierzchniej stali

Józef Jasiński ISBN 83-87745-86-3

prace naukowe

7/2005

Mikrosegregacja manganu w stalach niskowęglowych w trakcie obróbki cieplnej

Jadwiga Lis

ISBN 83–87745-67-7

prace naukowe

8/2005 Studium kształtowania mikrostruktury stopów magnez-aluminium

K.N. Braszczyńska-Malik

ISBN 83-87745-72-3

Prace naukowe

404SSeerriiaa FFIIZZYYKKAA

Nr serii /rok


wydawnictwa

1/2001

Rola struktury domenowej w procesie przemagnesowania spiekanych magnesów Nd-Fe-B

Danuta Płusa ISBN 83-87745-85-5

prace naukowe

2/2002

Relaksacje magnetyczne w strukturalnie uporządkowanych i nieuporządkowanych stopach metali przejściowych

Wanda Ciurzyńska

ISBN 83-87745-41-3

prace naukowe

3/2002

Mechanizmy powstawania nierównowagowych koncentracji ładunków jako źródeł pola elektrycznego w warstwie wierzchniej metali

Marta Duś - Sitek ISBN 83-87745-60-x

prace naukowe

4/2004

Od rudy magnetytu do współczesnych magnesów. Wybrane zagadnienia z inżynierii materiałowej i fizyki magnetyków

Jerzy J. Wysłocki ISBN 83-87745-32-4

prace naukowe

5/2005

Opracowanie wyników pomiarów w laboratorium podstaw fizyki

Jan Lech

ISBN 83–87745-77-4

prace dydaktyczne

405 SSeerriiaa WWyyddaawwnniiccttwwoo PPoolliitteecchhnniikkii CCzzęęssttoocchhoowwsskkiieejj

Nr serii /rok


wydawnictwa

1998

Wybrane problemy materiałowe i pomiarowo-badawcze przemysłu półprzewodnikowego

A. Wolkenberg ISBN 83-

7193-032-1

Wyd. PCz

2006

Recykling i utylizacja materiałów odpadowych w agregatach metalurgicznych

J. Mróz ISBN 83-

7193-319-3

Wyd. PCz

2006 Wymiana ciepła w piecach przemysłowych

pod redakcją Lecha Szecówki Wyd. PCz

406PPoozzoossttaałłee WWyyddaawwnniiccttwwaa

Nr serii /rok


wydawnictwa

1995 Inżynieria Powierzchni Metali

T. Burakowski, T. Wierzchoń

Wyd. Naukowo

Techniczne, Warszawa

1997

Alloying and Refining of High Nitrogen Steels in Ceramic Crucible Plasma Furnace at Pressure Higher than Atmospheric, Book of “Progress in Plasma Processing of Materials”

Derda W., Siwka J.,

Svyazhin A.G., Jowsa J

Begell House Inc., New York, USA pp. 551-558

1997

Development of a Semiempirical Model Simulating the Mass and Heat Transfer in Steelmaking Plasma Furnace”, Book of “Progress in Plasma Processing of Materials

Jowsa J., Siwka J., Svyazhin A.G.,

Derda W.

Begell House Inc., New

York, USA, 1997, pp. 619-

626

2005

Współczesne magnesy. Technologie, mechanizmy koercji, zastosowania

Marcin Leonowicz,

Jerzy J. Wysłocki

ISBN: 83-204-3049-6

Wyd. Naukowo-

Techniczne, Warszawa

2005

Mikrosegregacja manganu w stalach niskowęglowych w trakcie obróbki cieplne

J. Lis

2005

Informatyzacja zarządzania logistycznego w wojskowej jednostce budżetowej

A. Szymonik ISBN-83-

11-10256-2

Bellona, Warszawa

2006

Informatyka jako podstawowy instrument zarządzania logistyką zaopatrywania


89808-14-5

Wyd. Naukowe Wyższej Szkoły

Kupieckiej, Łódź

407

2006 Systemy informatyczne w realizacji funkcji logistycznych


89808-18-8


Kupieckiej, Łódź

2008

Informatyka jako podstawowy instrument zarządzania dystrybucją


89808-21-8


Kupieckiej, Łódź

KOŁA NAUKOWE DZIAŁAJĄCE NA WYDZIALE

STUDENCKIE KOŁO NAUKOWE „QUBIT” Zostało założone przez studentów fizyki technicznej na Wydziale Inżynierii Procesowej Materiałowej i Fizyki Stosowanej w marcu 2003 roku, a jego opiekunem został dr hab. Włodzimierz Zapart, prof. PCz. W trakcie tych kilku lat ze strony studentów pracami koła kierowali: Marcin Zawadzki, Krzysztof Maternicki, Konrad Gruszka. Od 2009

roku przewodniczącym koła jest Grzegorz Gajda. Studenci Fizyki Technicznej w ramach koła uczestniczyli w wielu konferencjach krajowych i zagranicznych prezentując swoje prace i zajmując czołowe miejsca konkursowe. Zorganizowano wiele wyjazdów, w tym dwa obozy naukowe w Zakopanem i Bieszczadach w Ustrzykach Górnych, wyjazdy do ciekawych ośrodków naukowych w Polsce m.in. Instytut Badań Jądrowych w Świerku czy Instytut Niskich Temperatur PAN we Wrocławiu, oraz zagranicznych instytucji naukowych. Do takich wypraw zaliczyć należy wyjazd do międzynarodowego ośrodka CERN koło Genewy.

Zwiedzanie międzynarodowego ośrodka CERN koło Genewy

409Studenckie Koło Naukowe w roku 2007 na drodze konkursu zdobyło stypendium niemieckiej fundacji DAAD i studenci fizyki technicznej uczestniczyli w 2-tygodniowym wyjeździe do instytutów naukowych w Niemczech m.in. Hahn Meitner Instytut Berlin, DESY Hamburg, Bruker Gmbh Rheinstetten, gdzie mieli możliwość zapoznania się z unikalną aparaturą badawczą i uczestniczenia w wielu seminariach poświęconych problemom fizyki współczesnej. Praca w Kole dla aktywnie działających osób okazała się początkiem dalszej kariery naukowej poprzez realizowanie prac doktorskich w różnych ośrodkach naukowych również poza Politechniką Częstochowską.

Uczestnicy wyjazdu do instytutów naukowych w Niemczech

przed siedzibą Bruker Gmbh Rheinstetten

410KOŁO NAUKOWE PRZERÓBKI PLASTYCZNEJ

Koło naukowe Przeróbki Plastycznej jest jednym z naj-

starszych kół naukowych działających na Wydziale Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej. Opiekę nad Kołem sprawuje Instytut Modelowania i Automatyzacji Procesów Przeróbki Plastycznej. Władzą najwyższą w Kole jest Zarząd, na czele którego stoi Przewodniczący. Koło opiera swoją działalność na organizacji studenckiego ruchu naukowego oraz pracy społecznej studentów. Za podstawowe cele Koło Naukowe Przeróbki Plastycznej

stawia sobie: − rozwój naukowy studentów w czasie ich studiów, − zdobywanie umiejętności pracy samodzielnej i zespołowej, − pozyskiwanie literatury w celu realizacji postawionych zadań, − samokształcenie i doskonalenie umiejętności posługiwania się technicznym

językiem angielskim z zakresu przeróbki plastycznej metali, − organizowanie cyklicznych zebrań Koła z referatami naukowymi

wygłaszanymi przez kadrę naukową Instytutu, − przygotowanie i prezentacja referatów naukowych studentów-uczestników

Koła na sesjach naukowych, − prezentacja informacji o działalności Koła na stronie internetowej, − nawiązanie współpracy z innymi tematycznymi kołami naukowymi

w kraju oraz za granicą, − organizację sesji studenckich.

Opiekunowie Koła: - naukowy – prof. dr hab. inż. Jan W. Pilarczyk - organizacyjny – dr inż. Szymon Berski

Koło Naukowe Przeróbki Plastycznej SEKCJA „ZBROJA”

Sekcja „Zbroja” zajmowała się rekonstrukcją zbroi płytowej z XIV wieku. W ramach zajęć dodatkowych studenci IMiAPPP wykonali replikę ręki płytowej. Cel pracy : ręce płytowe - element zbroi płytowej XIV wieku. Części składowe rąk płytowych zostały wycięte i wyprofilowane ręcznie z blachy do głębokiego tłoczenia o grubości 1,5 mm. Części – nałokietnik oraz naramiennik, kuto w wyprofilowanym do tego pniu drewna. Folgi, opachy oraz przedramię wyprofilowano na rogu kowalskim. Otwory na nity wykonano wiertłem Φ 2,5 mm, a wyprofilowane elementy szlifowano papierami ściernymi o coraz to mniejszej gradacji ziarna, a następnie polerowano pastą polerską. Do nitowania elementów składowych wykorzystano nity stalowe ∅ 2mm.

411Elementy składowe rąk płytowych: przedramiennik, nałokietnica z liściem, opacha, trzy folgi oraz naramiennik.

Prowadzone prace sekcji „Zbroja” oraz efekt końcowy i wykorzystanie praktyczne

Koło Naukowe Przeróbki Plastycznej SEKCJA „ROBOT”

Obecnie sekcja informatyki zajmuje się konstruowaniem i oprogramo-

wywaniem robotów. Studenci w ramach koła projektują mechanizmy napędowe, elementy wykonawcze, układy czujników umożliwiających interakcje z oto-czeniem, obwody elektryczne i elektroniczne podsystemy do komunikacji z komputerem.

Istotną częścią prac koła jest opracowywanie programów komputerowych sterujących działaniem robota m.in. jego poruszaniem, odpowiednim reagowaniem na dynamicznie zmieniające się otoczenie, przesyłaniem obrazu z kamery. Bardziej zaawansowane algorytmy wykorzystywane są do znajdowania drogi w nieznanym terenie, rozpoznawania obrazu, unikania zagrożeń. Do

412budowy programów wykorzystywany jest język C++ i biblioteki STL, Boost, WxWidgets.

Opracowany przez sekcję „Robot” model sterowanego robota

413KOŁO NAUKOWE METALOZNAWCÓW

Koło Naukowe Metaloznawców działa od 1969 roku. Pierwszym opiekunem Koła był prof. dr hab. inż. Franciszek Szkoda. Od 1975 roku, przez kolejne 34 lata Kołem opiekował się dr hab. inż. Józef Jasiński, prof. PCz. Obecnie opiekunem Koła Metaloznawców jest dr inż. Michał Szota.

Podstawowym celem działalności Koła Metaloznawców jest propagowanie wśród studentów wiedzy z zakresu inżynierii materiałowej, inżynierii powierzchni, nowoczesnych technologii wytwarzania i modyfikacji warstw wierzchnich i powłok oraz metod numerycznego projektowania i modelowania procesów obróbki cieplno-chemicznej. Członkowie Koła zajmują się zarówno pogłębianiem wiedzy z obszaru działalności Koła, jak i rozwiązywaniem konkretnych, aktualnych problemów naukowo-technicznych, występujących w przemyśle hutniczym, energetycznym i samochodowym.

Wyniki prac studenckich realizowanych w ramach działalności Koła Metaloznawców są przedstawiane na seminariach oraz na sesjach naukowych kół studenckich w kraju i zagranicą. Do istotnych osiągnięć Koła Metaloznawców przy Politechnice Częstochowskiej można zaliczyć:

1. I miejsce Andrzeja Piechny na Międzynarodowej Naukowo-Technicznej Studenckiej Konferencji, Dnietropietrowsk, Ukraina 2004,

2. sześć I miejsc na Ogólnopolskich Sejmikach Kół Naukowych: Artur Mazur – 1995 PCz, Robert Ulewicz – 1997 PCz, Krzysztof Sadurski 1998 PCz,1999 AGH, Marek Tatar 2004 PCz, Karol Kaczmarek – 2007 Olsztyn,

3. dwa II miejsca na Ogólnopolskich Sejmikach Kół Naukowych: Tadeusz Frączek – 1985 PCz, Artur Konieczniak – 2004 PCz,

4. trzy III miejsca na Ogólnopolskich Sejmikach Kół Naukowych: Zbigniew Wencel – 1998 PCz,

5. trzy wyróżnienia na Ogólnopolskich Sejmikach Kół Naukowych: Zbigniew Wencel – 1998 PCz, Krzysztof Sadurski – 2000 PŚ, Piotr Komorowski – 2004 PCz.

Koło zajmuje się również promocją studentów wykorzystujących wiedzę oraz

nabyte doświadczenie w swojej pracy zawodowej. Planowane na 2010 rok główne kierunki działań to: − cykliczne spotkania członków Koła w celu prezentacji referatów

naukowych oraz doskonalenia praktycznych umiejętności w zakresie stosowania technicznego języka angielskiego,

− badanie struktur wyrobów stalowych po procesach obróbki cieplno-chemicznej,

− zapoznanie zainteresowanych z zagadnieniami dotyczącymi modelowania procesów cieplno-chemicznych,

− badanie nowoczesnych materiałów stosowanych w elektronice i ener-getyce,

414− zapoznanie się ze specyfiką produkcji i problemami występującymi

w zakładach branży motoryzacyjnej – wyjazd do Zakładów Brembo Spółka z o.o., CRG i TEDRIVE w Praszce,

− udział Członków Koła w Szkole Inżynierii Materiałowej, − udział Członków Koła w studenckich seminariach i sesjach naukowych

(Politechnika Lubelska, WAT, Politechnika Wrocławska, INTiBS PAN we Wrocławiu, IFJ PAN w Krakowie, PCz i inne).

DZIAŁALNOŚĆ KOŁA NAUKOWEGO „INFOMET”

PRZY KATEDRZE EKSTRAKCJI I RECYRKULACJI METALI

Koło Naukowe „INFOMET” powstało w lutym 2003 roku i zostało wpisane do rejestru organizacji i kół naukowych Politechniki Częstochowskiej pod numerem 46/2003. Uruchomienie Koła Naukowego przy Katedrze Ekstrakcji i Recyrkulacji Metali było odpowiedzią na zainteresowanie ze strony studentów uczestnictwem w zorganizowanej pracy naukowo-badawczej. W dotychczasowej działalności członkowie Koła zrealizowali szereg prac badawczych w dziedzinie metalurgii ekstrakcyjnej, konsekwentnie prezentując ich wyniki na studenckich konferencjach naukowych. Członkowie naszego Koła od wielu lat biorą udział w studenckich sesjach naukowych organizowanych w Krakowie, Katowicach i Częstochowie, zajmując czołowe miejsca.

Główne cele Koła Naukowego ukierunkowane są na rozwój i poszerzanie zdobywanej w trakcie studiów wiedzy. Szczególny nacisk kładziony jest na kształcenie umiejętności pracy samodzielnej i zespołowej oraz rozwijanie zainteresowań studentów w kierunku wdrażania nowoczesnych technik komputerowych związanych z metalurgią ekstrakcyjną. Program działania koła obejmuje numeryczne modelowanie procesów wysokotemperaturowych, przyswajanie metod wspomagania komputerowego przy projektowaniu i realizacji eksperymentów oraz pozyskiwanie literatury niezbędnej do teoretycznego opisu badanych procesów. Członkowie koła po zapoznaniu się z praktyczną realizacją procesów w przemyśle podejmują badania związane z modelowaniem matematycznym wybranych elementów procesu hutniczego. Koło organizuje również wyjazdy do hut w ramach tzw. warsztatów przemysłowych, gdzie studenci zapoznają się również z praktyczną stroną prowadzonych badań. Biorą udział w wystawach i targach branżowych, a przede wszystkim uczestniczą w konkursach i sesjach studenckich, organizowanych w kraju i za granicą.

W 6-letnim okresie działalności Koła, jego członkowie wygłosili łącznie 34 referaty na studenckich sesjach kół naukowych organizowanych w Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, w Politechnice Śląskiej w Katowicach i w Politechnice Częstochowskiej, prezentowali również dwukrotnie (2003 i 2006 r.) wyniki swych prac podczas Międzynarodowej Konferencji INTERPAIP w Dniepropietrowsku, Ukraina.

415Prezentowane prace wielokrotnie uzyskiwały nagrody i wyróżnienia:

− W 2008 roku zorganizowano Seminarium nt. „Metodyka pomiaru parametrów parowania cynku i manganu z ciekłych stopów żelaza” (22÷25.06.2008). Gościem seminarium był prof. dr hab. inż. Anatolij Svjazhin z Moskiewskiego Instytutu Stali i Stopów z Rosji.

− W dniach 14÷18.07.2008 roku odbyły się Międzynarodowe Warsztaty na temat „Określenie możliwości recyrkulacji materiałów wg programów komputerowych" z udziałem studenta i pracowników z VŠB-TU Ostrava Czechy (w ramach programu Erasmus).

− W 2009 roku Katedra EiRM była organizatorem IV polsko – niemieckiego seminarium dotyczącego metalurgii ekstrakcyjnej (Polish–German Seminary On Extractive Metallurgy, January 8, 2009). Udział wzięli goście z Uniwersytetu RWTH Aachen, Niemcy (profesor i 6 studentów).

STUDENCKIE KOŁO NAUKOWE ODLEWNIKÓW

Działalność Koła Naukowego przy Katedrze Odlewnictwa WIPiFS Politechniki Częstochowskiej koncentruje się wokół tematyki związanej głównie z odlewnictwem artystycznym i zdobniczym. Studenci zajmują się głównie technologią wytapianego modelu, ang. „lost wax process” oraz z opracowaniem zabiegów technologicznych towarzyszących formowaniu ręcznemu skomplikowanych i często bardzo precyzyjnych odlewów artystycznych.

W ramach działalności corocznie planuje się zajęcia wyjazdowe do odlewni, których głównym profilem działalności jest wykonywanie brązowych rzeźb autorskich technologią wytapianego modelu (m.in. Odlewnia „Metalodlew Art Kolor” Sp. z o.o. w Krakowie, Odlewnia „Brązart” w Pleszewie). Studenci uczestniczący w zajęciach Koła Naukowego zapoznają się teoretycznie i praktycznie z procesami technologicznymi stosowanymi w tych odlewniach.

Na zajęciach prowadzonych na terenie Katedry Odlewnictwa P.Cz. studenci zapoznają się z zagadnieniami:

− replikowania modeli w matrycach elastycznych, − doboru mieszanek niskotopliwych do wykonania modeli, − doboru rodzaju układu wlewowego, − różnic pomiędzy budową form blokowych, skorupowych i na mikroodlewy, − obróbki powierzchni surowego odlewu, oraz nanoszenia powłok

dekoracyjnych. Z praktycznych osiągnięć należy wymienić opracowanie procesu

technologicznego replikowania płaskorzeźby i wykonanie odlewu w odlewni doświadczalnej Katedry Odlewnictwa oraz udział w pracach nad popiersiem Juliusza Słowackiego, obecnie dekorującego dziedziniec przed I LO im. J. Słowackiego w Częstochowie. Opiekunem Koła jest dr inż. Maciej Nadolski

416STUDENCKIE KOŁO NAUKOWE „PLUS.MINUS”

Działające przy Katedrze Zarządzania Produkcją i Logistyki Koło Naukowe "Plus.Minus" pozwala studentom na poszerzanie swojej wiedzy oraz praktyczną realizację szeregu aspektów funkcji zarządczych i kontrolnych. Początkowo opiekunami Koła Naukowego "Plus.Minus" byli: prof. dr hab. inż. Ryszard Budzik i dr inż. Rafał Prusak. Obecnie funkcję opiekuna sprawują dr inż. Ewa Staniewska i dr inż. Joanna Michalik.

Aktualnie prowadzone są prace związane z następującymi kierunkami badań: • Zarządzanie produkcją

W tym przypadku badania związane są z oceną organizacji procesu produkcji w przedsiębiorstwie przemysłowym, w tym również organizacją pracy. Prace dotyczą zarówno analizy wykorzystania maszyn i urządzeń, ich wydajności pracy oraz wydajności pracy zatrudnionych. Analizie poddawane są również procesy gospodarowania materiałami oraz odpadami.

• Zarządzanie zasobami ludzkimi Głównym obszarem badawczym jest w tym przypadku badanie i wartościowanie pracy. Analizy mają na celu wskazanie – na przykładzie wybranego podmiotu – wszelkich elementów składowych procesu pracy na wybranych stanowiskach oraz ich wycenę.

• Logistyka Badania z tej dziedziny skupiają się głównie w obszarze spedycji międzynarodowej. Prowadzone prace analityczne dotyczą warunków działalności (rynkowych, prawnych) firm spedycyjnych działających na rynkach międzynarodowych, zarówno polskich, jak i zagranicznych.

• Marketing i promocja W ramach tego obszaru analizie poddawane są: wpływ reklamy na odbiór produktu, porównanie sprzedaży osobistej wybranego produktu z jego reklamą i wizerunkiem firmy na badanym rynku, oraz sprzedaż internetowa, formy jej organizacji, oraz osiągane dzięki niej efekty oraz możliwości rozwoju.

• Zarządzanie strategiczne W ramach tego obszaru badań analizie poddawane są różne aspekty funkcjonowania przedsiębiorstw. Podstawowym celem jest tutaj opracowanie schematu badawczego pozwalającego na określenie pozycji przedsiębiorstwa na rynku oraz wskazanie czynników w sposób rzeczywisty kształtujących rynek.

Zestawienie konferencji w których uczestniczyli studenci

Koła Naukowego "Plus.Minus"

XLIII÷XLIV Sesja Kół Naukowych Pionu Hutniczego Akademii Górniczo-Hutniczej (lata 2006÷2007).

417XXVIII÷XXXIII Międzynarodowa Studencka Sesja Naukowa„Zastosowanie technologii informatycznych w rozwoju inżynierii procesowej i materiałowej”, Politechnika Częstochowska (lata 2005÷2009).

IX Konferencja Naukowa Młodych Ekonomistów w Serocku (2005).

III Ogólnopolska Konferencja Kół Naukowych pt. "Nowoczesne koncepcje zarządzania – wyniki badań" (2007).

II Naukowa Konferencja Logistyczna "Problemy współczesnej logistyki w badaniach naukowych" Wyższa Szkoła Logistyki Forum w Poznaniu (2009).

II Ogólnopolska Konferencja Kół Naukowych pt. „Nowoczesne koncepcje zarządzania – wyniki badań”, Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu, 2007.

Zestawienie nagród uzyskanych przez studentów Koła Naukowego "Plus. Minus"

− pierwsze miejsce na XLIV Sesji Kół Naukowych Pionu Hutniczego AGH 2007

Grzegorz Misa (opiekun naukowy: dr inż. Rafał Prusak), Analiza czasochłonności w procesie produkcyjnym wybranego produktu,

− trzecie miejsce na XLIV Sesji Kół Naukowych Pionu Hutniczego AGH 2007 Dorota Rogulska (opiekun naukowy: dr inż. Rafał Prusak), Analiza logistyki zaopatrzenia na przykładzie wybranego przedsiębiorstwa z branży ceramicznej.

418OBOZY NAUKOWE W SIELPI

Dorobek przeszłości przejawia się nie tylko w dawnych dziełach sztuki

i architektury, lecz również w zabytkach techniki takich jak: budowle, maszyny, konstrukcje, urządzenia, narzędzia.

Zabytki techniki są dokumentami myśli inżynierskiej oraz walki człowieka nad opanowaniem przyrody. Reprezentują jedną z najbardziej zaszczytnych dziedzin działalności człowieka w swym rozwoju cywilizacyjnym. Bardzo często są autentycznymi dziełami sztuki.

Szczególna ranga zabytków techniki powoduje, iż powinny być one otoczone wyjątkową opieką. Wyjątkową, ponieważ bardzo często są one jednymi egzemplarzami w skali regionu, kraju, a nawet w skali światowej.

Unikalny w skali światowej jest zespół zabytków hutnictwa zlokalizowany w okolicach Gór Świętokrzyskich. Zabytki te reprezentują różne etapy rozwoju techniki hutniczej, począwszy od prymitywnego procesu dymarskiego, a skończywszy na procesach wielkopiecowym i stalowniczym z XIX i XX w. Na terenie tym znajdują się również unikalne zespoły walcowni i kuźni, jak również kopalnia rudy żelaza z I – II w. n.e., oraz niezwykle cenna kopalnia krzemienia licząca ponad 5000 lat.

Fakt istnienia takiego zespołu zabytków na niezbyt rozległym terenie świadczy o wielkim rozwoju techniki na przestrzeni dziejów naszego narodu. Ma on również wartość naukową i dokumentacyjną oraz pozwala zaobserwować przemiany zachodzące w technologiach hutniczych na przestrzeni ponad 20–tu wieków. Rejon ten po I wojnie światowej został nazwany Zagłębiem Staropolskim i nazwa ta zostaje aktualna do dzisiaj.

Budynek Muzeum Staropolskiego w Sielpi Wielkiej

419O intensywności działalności gospodarczej w Zagłębiu Staropolskim świadczą

liczne pozostałości o charakterze zabytkowym, imponujące wielkością i rozmachem zamierzonych i zrealizowanych niegdyś przedsięwzięć. Należy z naciskiem podkreślić, że jest to jedyny zespół tego typu w skali światowej. Z dawnej świetności tego zespołu wiele zakładów, choćby we fragmentach, zostało do dnia dzisiejszego.

Wiele zakładów zniszczyły wojny, a przede wszystkim II wojna światowa. Wiele unikalnych zakładów, maszyn i urządzeń przestało istnieć z braku elementarnej opieki, z powodu zwykłej dewastacji, a niekiedy z powodu braku rozeznania ich historycznej i naukowej wartości.

Niezwykle wartościowym w Zagłębiu Staropolskim jest zespół zabytków zlokalizowany w Muzeum Zagłębia Staropolskiego w Sielpi Wielkiej.

W roku 1824 w czasie objazdu ziem Królestwa przez ministra Lubeckiego podjęto decyzję o budowie w Sielpi Wielkiej Zakładu Hutniczego z 24 fryszerkami i 2 walcarkami. Zakład nazwano „Pudlingarnia i walcownia”. Bank Polski powstały w 1828 roku przyjął decyzję o wprowadzeniu nowych technologii:

− świeżenia surówki w pudlarkach, − walcowania zamiast kucia.

Na podstawie tej decyzji uległ zmianie m.in. projekt budowy Zakładu w Sielpi. Dwadzieścia cztery piece fryszerskie zamieniono na trzy pudlingi.

Plan pudlingarni i walcowni w Sielpi Wielkiej z 1842r. (1), 2 – koła wodne; 3 – koło zamachowe przy walcarce wstępnej; 4 – młot podrzutowy; 5 – walcarka wstępna;

6 – przekładnia do walcowni dużej; 7 – walcownia duża; 8 – walcownia mała; 9 – turbina wodna projektu F. Girarda; 10 – piece grzewcze walcowni; 11 – piece pudlingowe; 12 – kominy; 13 – kleszcze podwieszone do

transportu wsadu z pieca do walcarki

420Zakład uruchomiono w 1842 roku. W roku 1934 Zakład uznano za obiekt

muzealny i przekazano pod opiekę Muzeum Techniki i Przemysłu w Warszawie. W czasie okupacji hitlerowskiej obiekt (muzealny) został całkowicie

zniszczony. Maszyny i urządzenia potłuczono na złom i przetopiono. Z dawnego wyposażenia zachowały się jedynie: duże koło wodne, przekładnia z kołem zamachowym do napędu walcarek oraz jeden walec roboczy.

Po wojnie Muzeum znajdujące się w stanie całkowicie zdewastowanym przez wiele lat traktowano jako magazyn zabytkowych maszyn i urządzeń.

W roku 1955 w Sielpi ponownie utworzono Muzeum Zagłębia Staropolskiego, będące oddziałem terenowym Muzeum Techniki NOT w Warszawie.

Niezwykle ważną rolę w dziele ochrony zabytków odegrało Stowarzyszenie Hutników Polskich, a następnie Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Hutniczego. SITPH powołało w roku 1956 Komisję Muzeum Hutniczego, a od 1965 roku – Komisję Historii Zabytków Hutnictwa.

To właśnie, z inicjatywy tej Komisji w roku 1966 huty żelaza objęły patronatem najcenniejsze zbytki hutnictwa. Huta Częstochowa podjęła się opieki nad wielkim piecem w Samsonowie.

Niezwykle ważnym przedsięwzięciem Komisji było utworzenie specjalistycznych zespołów studenckich.

W roku 1967 w Politechnice Częstochowskiej powołano Zespół Ochrony Zabytków pod kierownictwem dr inż. Tadeusza Daniela. Zespół przejął opiekę nad Walcownią i Pudlingarnią w Sielpi Wielkiej.

Pierwszy (dwa turnusy) Obóz Naukowy w Sielpi Wielkiej został zorganizowany w roku 1967. Na organizację obozu dotację uzyskano bezpośrednio z Ministerstwa Przemysłu Ciężkiego. Koszty transportu, materiałów i dofinansowanie do utrzymania Politechnika pokryła z funduszy własnych.

Organizacja obozów miała na celu, najpierw uporządkowanie muzeum, następnie wykonanie dokumentacji technicznej brakujących maszyn i elementów wyposażenia, a od roku 1979 uruchomienie obiektów hutniczych i maszyn zgromadzonych w halach muzeum.

Zakres prac wykonywanych w trakcie obozów najlepiej oddaje ich naczelne hasło „Naszą wiedzą i pracą ratujemy zabytki polskiej kultury technicznej”.

W ramach obozów wykonano między innymi: − ogrodzenie całego terenu muzeum, − uporządkowanie podłogi hal i wyłożenie jej płytami stalowymi, − obszerną dokumentację opisową i techniczną dało 40 urządzeń

i detali ( ponad 300 rysunków). Bardzo istotnymi pracami były prace ratownicze koła wodnego. Uzupełniono

kilkaset detali takich jak: szprychy, nakrętki, śruby, nity, elementy karczuwek. Wykonano również centrowanie koła za pomocą kilkudziesięciu klinów dębowych.

Koło wodne, unikat w skali światowej, od roku 1981 było w stanie technicznym umożliwiającym jego uruchomienie bez obawy o zniszczenie. Uruchamiać można było również te obrabiarki, dla których zainstalowano napędy.

421Tak wiec w latach 80-tych muzeum ,,ożyło’’, co stanowiło dużą atrakcję dla zwiedzających.

W latach 1979÷1985 odkopano i wykonano pełną inwentaryzację dwóch fundamentów pieców pudlingowych. Wykonano również dokumentację techniczną pieca.

Z niewielkimi przerwami, przez ponad 20 lat, zorganizowano 20 obozów, w których uczestniczyło kilkudziesięciu pracowników naukowych Politechniki i kilkuset studentów.

Stworzony został wprost modelowy układ, pozwalający niewielkimi nakładami finansowymi osiągać niezwykle ważne cele w postaci uruchomienia maszyn i urządzeń zgromadzonych w halach Muzeum.

Realizacja obozów studenckich na terenie dawnego zakładu dawała możliwość zapoznania studentów z dorobkiem polskiej myśli technicznej, bardzo często zapomnianej i niedocenianej.

Niezwykle ważnym „efektem ubocznym” obozów było poznawanie przez ich uczestników historii rozwoju przemysłu na ziemiach polskich. Realizacja corocznych zadań przebiegać musiała w sposób zespołowy, wymagała więc wyrabiania poczucia odpowiedzialności za ich wykonanie. Realizacja programu połączona była często z dużym wysiłkiem fizycznym, jak również umysłowym. Uczyła zasad konstrukcji maszyn, ich eksploatacji, rysunku technicznego, ślusarstwa, kowalstwa itp. umiejętności. Tak więc organizowane obozy przynosiły wielorakie korzyści. Brak było najmniejszych przeciwwskazań w ich organizacji. Wydawało się, że wypracowany model ma szansę długotrwałego funkcjonowania.

Obozy finansowane były przez: − Zarząd Główny SITPH w Katowicach, − Muzeum Techniki NOT w Warszawie, − Politechnikę Częstochowską, − organizacje młodzieżowe.

Po raz ostatni obóz zorganizowano w roku 1989. Przestał również funkcjonować Studencki Zespół Ochrony Zabytków. Po 14 latach przerwy powrócono do organizacji Obozów naukowych. Myśl o organizacji Obozu zrodziła podczas spotkania profesora Kielocha z Dyrekcją Muzeum Techniki NOT w czasie Kuźnic Koneckich odbywających się w 2002 roku w Muzeum Zagłębia Staropolskiego w Sielpi.

W roku 2003 Obóz został zorganizowany przez Wydział Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej oraz Stowarzyszenie Wychowanków Politechniki Częstochowskiej. Bezpośrednim organizatorem było Koło Naukowe Piecowników.

Do zadań Obozu „Sielpia 2003”, wyznaczonych przez Dyrekcję Muzeum Techniki NOT w Warszawie, należało:

konserwacja stalowego koła wodnego, przygotowanie do dalszej rekonstrukcji pieca pudlarskiego.

Na kolejnych Obozach sukcesywnie realizowano wytyczone zadania. Kładąc nacisk na rekonstrukcję pieca pudlingowego, nie zapominano o innych, pojawiających się na bieżąco wyzwaniach. W 2005 roku przeprowadzono m.in.

422inwentaryzację fundamentów młota pudlingowego oraz ekspertyzę młotów sprężynowych, a w 2006 roku wykonano wstępny projekt zabudowy młota pudlingowego.

Realizacja podstawowych zadań Obozów Naukowych: konserwacja kola wodnego i rekonstrukcja pieca pudlingowego

W kolejnych latach sprowadzono do Muzeum w Sielpi zabytkowy młot

sprężynowy oraz zabytkową walcarkę, której konserwację przeprowadzono w 2008 roku.

Prace wykopaliskowe w czasie inwentaryzacji fundamentów młota pudlingowego W roku 2007 zakończono rekonstrukcję pieca pudlingowego, którego uroczyste rozpalenie odbyło się podczas kolejnego Obozu Naukowego w 2008 roku.

423 Początek i zakończenie prac konserwacyjnych zabytkowej walcarki

Widok paleniska i ścian bocznych pieca pudlingowego w roku 2004

424

Widok sklepienia pieca w roku 2006

Zakończenie rekonstrukcji pieca w roku 2007

Uroczyste rozpalenie zrekonstruowanego pieca pudlingowego

425Obóz Naukowy „Sielpia 2009”, odbył się w dniach 17.08 do 4.09.2009 r.

W ramach Obozu Naukowego „Sielpia 2009” w Muzeum Zagłębia Staropolskiego w Sielpi wykonano:

rozruch technologiczny pieca pudlingowego, próby osiągnięcia technologicznych parametrów pracy pieca, w tym

4 udane; uzyskano temperatury: 1250, 1270, 1312 i 1320°C, próby wytopu żelaza pudlingowego, w których uzyskano małe kawałki żelaza w żużlu,

bilans materiałowo – cieplny pieca, konserwację i montaż walcarki 2 x duo. przygotowanie Międzynarodowej Konferencji Naukowej nt.:„Zabytki

Starego Hutnictwa jako Dziedzictwo Kulturowe Europy”

Pomiary cieplne na piecu pudlingowym

Na Obozie Naukowym „Sielpia 2009”, w dniach 17÷26 sierpnia 2009 r., podjęto prace zmierzające do opracowania technologii wytopu żelaza pudlingowego. Dnia 25 sierpnia 2009 r. przeprowadzono „udaną próbę” otrzymania żelaza. Uzyskano niewielkie kawałki żelaza w dużej ilości żużla pudlingowego.

Próba wytopu żelaza pudlingowego w piecu pudlingowym

426Jest prawie pewne, że jest to jedyna „udana próba” otrzymania żelaza

w świecie. Odtworzenie pieca pudlarskiego, dawniej w tym Zakładzie działającego, ma olbrzymie znaczenie dla przywrócenia go do stanu przed wojennymi zniszczeniami. Piec ten został usytuowany na oryginalnym fundamencie. Równocześnie, a może przede wszystkim, zrekonstruowany piec (jedyny tego rodzaju w Środkowej Europie, a może i w świecie) daje możliwość prowadzenia praktycznych badań naukowych nad procesem pudlingowym oraz prowadzenie zajęć dydaktycznych ze studentami, co będzie stanowić istotny wkład do pogłębiania wiedzy w zakresie historii rozwoju techniki metalurgicznej.

Należy uznać, że jednym z większych osiągnięć organizatorów realizacji rekonstrukcji jest zaangażowanie w budowę ponad 30 zakładów przemysłowych, które w formie darowizn przekazały prawie wszystkie materiały niezbędne do rekonstrukcji.

Uruchomienie pieca pudlingowego w Muzeum Zagłębia Staropolskiego w Sielpi Wielkiej jest wydarzeniem historycznym, technicznym jak również naukowym. Jak napisała jedna z gazet „Stanisław Staszic na pewno jest wdzięczny studentom Politechniki Częstochowskiej. Dzięki nim w Sielpi został zrekonstruowany piec pudlingowy, służący do wytopu żelaza. To jedyny taki czynny obiekt w Europie.”

Uruchomienie pieca i przeprowadzenie pozytywnej próby uzyskania żelaza powoduje, że Politechnika Częstochowska dysponuje stanowiskiem badawczym umożliwiającym prowadzenie badań naukowych, zmierzających do opracowania technologii produkcji żelaza w ilościach przemysłowych. Opracowanie tej technologii wymaga czasochłonnych i kosztownych badań

Uczestnicy Obozu Naukowego „Siel-pia 2009” w dniach 5.09÷12.09.2009 r. wykonywali prace związane z przygo-towaniem Międzynarodowej Konferencji Naukowej nt.:„Zabytki Starego Hutnictwa jako Dziedzictwo Kulturowe Europy” organizowanej z okazji 60-lecia Poli-techniki Częstochowskiej. Obozowicze brali również czynny udział w obradach Konferencji.

Widok Strony głównej Zbioru Referatów z Międzynarodowej Konferencji Naukowej nt.: „Zabytki Starego Hutnictwa jako Dziedzictwo Kulturowe Europy”

427Dzięki staraniom Koła w Muzeum w Sielpi wmurowano pamiątkową tablicę o treści „Muzuem od roku 1967 pozostaje pod naukową opieką Wydziału Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej POLITECHNIKI CZĘSTOCHOWSKIEJ”.

Uroczyste odsłonięcie pamiątkowej tablicy

428GALERIA SZTUKI ODLEWNICZEJ

IM PROF. WACŁAWA SAKWY Utworzona została w 1989 roku z inicjatywy profesora Sakwy i jest nietypową

jednostką w strukturze Wydziału i Uczelni, a także w wyższym szkolnictwie technicznym. Pełni ona rolę małego muzeum profesjonalnego, a zarazem laboratorium dydaktycznego z określonymi funkcjami w programie nauczania. Zgromadzone tu dzieła umożliwiają lepsze zrozumienie technik wykonawczych, prowadzenie porównań, ocen, wartościowania profesjonalnych osiągnięć, tematycznych i technicznych rozwiązań. Dobre wzorce, nie tylko poszerzają przygotowanie zawodowe. Można mniemać, że pośrednim skutkiem obcowania z dziełami sztuki odlewniczej jest budzenie ambicji zawodowych studentów, chęci rywalizacji z dokonaniami przeszłości, a także dumy z niezwykle bogatego dorobku profesji.

Obecnie kolekcja liczy ponad 320 eksponatów, rozlokowanych w głównej sali ekspozycyjnej i gabinecie numizmatycznym. Licznie reprezentowana jest mała forma rzeźbiarska, rzeźba gabinetowa, portret rzeźbiarski i ozdobne przedmioty użytkowe. Szczególnie należy podkreślić historyczną wartość zgromadzonych tu starych dzwonów.

Widok sali wystawowej Galerii Sztuki Odlewniczej

Wśród nich na szczególne wyróżnienie zasługuje gotycki dzwon „Maria”

z 1482 roku z wizerunkiem piastowskiego orła na płaszczu. Do bardzo wartościowych należą także dzwony Hermana Beningka z 1588 roku oraz odlany w roku 1773 przez Karola Gotfryda Anthony dzwon „Jan”. Trzeba dodać, że spośród licznych dzieł Bennigków, zwłaszcza Hermana, zachowało się do naszych

429czasów niewiele. Zbiór starych dzwonów wzbogaciła ostatnio sygnaturka z 1640 roku – dar dr inż. Tadeusza Frączka z Politechniki Częstochowskiej.

Trzeba podkreślić, że w Galerii pokazujemy nie tylko mistrzowski dorobek innych, lecz także własny, bowiem w Katedrze Odlewnictwa Politechniki Częstochowskiej, która działa ponad pół wieku i wykształciła niemal 1200 inżynierów ukierunkowanych głównie na przemysłowe procesy wytwarzania odlewów technicznych, studiuje się także specyficzne techniki odlewnictwa artystycznego. Mimo iż techniki te cechuje mało wydajny proces wytwórczy (z pominięciem mechanizacji i automatyzacji produkcji) to jednak są one nadal użytecznym uzupełnieniem wiedzy technologicznej zwłaszcza wówczas, gdy zachodzi

konieczność wykonania zadań nietypowych, wobec których wielkoprzemysłowe systemy produkcyjne są bezradne. Było tak m.in. podczas odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie, gdy zaszła potrzeba rekonstrukcji historycznych brązów dekoracyjnych do reprezentacyjnych sal zamkowych. Byliśmy jednymi z nielicznych, którzy mogli podjąć tego rodzaju prace. Jedną z kilkudziesięciu wykonanych dla Zamku aplik prezentujemy w Galerii.

W Galerii można także m.in. oglądać bliźniaczy odlew symbolicznego „Klucza do Częstochowskiego Grodu” wręczony papieżowi Janowi Pawłowi II w Sali Rycerskiej na Jasnej Górze przez Prezydenta Miasta dr inż. Tadeusza Wronę w dniu 15 sierpnia 1991. Wręczenie klucza wieńczyło uroczystość nadania Ojcu Świętemu Honorowego Obywatelstwa Częstochowy. Nasze miasto było pierwszym, które Jan Paweł II zaszczycił w ten sposób. W Galerii wystawiamy także wyróżnione prace studenckie z zakresu odlew-nictwa artystycznego i konserwacji zabytków. Wśród nich można wymienić odlew popiersia Ignacego Domeyki wykonany w cienkościennej, samonośnej formie ceramicznej z masy umacnianej ciętymi włóknami ceramicznymi wytworzonej nowatorską techniką natryskiwania masy na woskowy model oraz odlewy wykonane w technice life casting, w której modelem jest ciało człowieka.

Na zakończenie trzeba dodać, że Galeria Sztuki Odlewniczej jest ozdobą Wydziału, a według opinii Prezydenta Europejskiej Organizacji TICCIH ranga jej jest już na tyle znacząca, że słusznie została włączona przez Urząd Wojewody do „Śląskiego Traktu Dziedzictwa Kulturowego”.

430 STOWARZYSZENIA BRANŻOWE

DZIAŁAJĄCE NA WYDZIALE

STOWARZYSZENIE INŻYNIERÓW I TECHNIKÓW PRZEMYSŁU HUTNICZEGO

(SITPH) Zebranie założycielskie Koła SITPH przy Politechnice Częstochowskiej odbyło

się w dniu 13.12.1968 r. W skład pierwszego Zarządu weszli: kol. Kazimierz Moszoro – przewodniczący, kol. Czesław Cichoń – sekretarz, kol. Stefania Stachura – skarbnik.

Koło utworzyło 29 osób i było ono jako koło wydzielone, organizacyjnie bezpośrednio podległe Zarządowi Głównemu w Katowicach. Członkami Koła byli pracownicy Katedr Wydziału Metalurgicznego Politechniki Częstochowskiej, a później również studenci lat starszych.

Kolejnymi przewodniczącymi koła byli: kol. Bolesław Paczuła i kol. Henryk Dyja, kol. Jerzy Siwka, kol. Zbigniew Muskalski

Zgodnie ze statutem Stowarzyszenia główne kierunki działania Koła, to aktywna współpraca z uczelniami i instytucjami naukowymi oraz badawczymi i zakładami przemysłowymi. Zakres jej obejmuje organizację konferencji, sympozjów i seminariów, a także odczytów z dziedziny przeróbki plastycznej metali, metaloznawstwa i obróbki powierzchniowej, metalurgii oraz energetyki hutniczej.

Koło Politechniki Częstochowskiej jest współorganizatorem cyklicznej konferencji naukowo-technicznej o zasięgu międzynarodowym pt.: „Produkcja i zarządzanie w hutnictwie”, organizowanej corocznie.

Od początku działalności w zakres zainteresowań członków Koła weszły zagadnienia rekonstrukcji zabytku hutnictwa staropolskiego w Sielpi Wielkiej. Wieloletnim kierownikiem tych obozów naukowych pracowników i studentów, członków Koła, od 1969 roku był kol. Tadeusz Daniel. Prowadzone tam prace zostały wysoko ocenione przez władze terenowe oraz Muzeum Techniki w Warszawie. Ostatni obóz naukowy w Sielpi miał miejsce w roku 1989. Dalsza rekonstrukcja zabytku została wstrzymana z powodu braku funduszy. W ostatnich latach reaktywowano zespół renowacji zabytków hutnictwa w Sielpi pod opieką kol. Mariana Kielocha.

W ostatnich latach członkowie naszego Koła czynnie uczestniczą w organizacji Międzynarodowego Konkursu EKO w zakresie ochrony środowiska, którego współorganizatorem ze strony Polskiej jest nasze Stowarzyszenie oraz Stowarzyszenie Polskich Wynalazców i Racjonalizatorów we współpracy ze Stowarzyszeniami z Czech i Słowacji.

Członkowie naszego Koła biorą udział w pracach na rzecz rozwoju postępu technicznego i nowych wdrożeń, a także szerzenia kultury technicznej

431i podnoszenia rangi inżyniera w społeczeństwie. Przekazujemy naszą wiedzę i doświadczenie również młodej, kształconej w Uczelni, przyszłej kadrze technicznej.

Działania w SITPH obejmują także sferę kulturalną integrującą środowisko. Włączamy się czynnie w obchody Dnia Hutnika. Uroczyście i z ceremoniałem przyjmujemy młodych adeptów do naszego grona.

Koło SITPH liczy obecnie 46 członków, wchodzi w skład Oddziału SITPH Częstochowa, który tworzą: koła Huty Częstochowa, Koło Politechniki Częstochowskiej i Koło Uniwersytetu Warszawskiego. Liczba studentów w naszym Kole stale się zmienia w czasie, gdyż kończący studia odchodzą, a następne roczniki zasilają nasze szeregi. Aktualny skład Zarządu Koła jest następujący:

− kol. Zbigniew Muskalski – prezes − kol. Tomasz Wyleciał – sekretarz − kol. Anna Konstanciak – skarbnik − kol. Stanisław Garncarek – Komisja Rewizyjna

Członkowie naszego Koła pełnią też aktualnie funkcje we władzach SITPH, a mianowicie:

− kol. Zbigniew Muskalski v-ce Prezes Zarządu Oddziału SITPH Częstochowa,

− kol. Elżbieta Łabuda – Przewodnicząca Głównej Komisji Rewizyjnej SITPH i Przewodnicząca Komisji Rewizyjnej Oddziału SITPH Częstochowa.

Przynależność do Stowarzyszenia SITPH umożliwia spełnienie jednego z warunków ubiegania się o dokonanie wpisu w Komitecie Narodowym ds. Rejestracji FEANI i wydania dyplomu EUR-ING, ułatwiającego wykonywanie zawodu inżyniera w krajach europejskich.

432POLSKIE TOWARZYSTWO FIZYCZNE

Częstochowski Oddział Polskiego Towarzystwa Fizycznego istnieje od 1974

roku. Środowisko fizyków Częstochowy, w skład którego wchodzili fizycy z Instytutu Fizyki Politechniki Częstochowskiej, Instytutu Fizyki Akademii Jana Długosza w Częstochowie (dawna Wyższa Szkoła Pedagogiczna) oraz nauczyciele fizyki częstochowskich szkół, odczuwało brak organizacji, której jednym z podstawowych celów byłaby jego integracja. Dziś, po ponad trzydziestu pięciu latach działalności, można z całą pewnością stwierdzić, że działania Częstochowskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Fizycznego, mające na celu dalszą integrację częstochowskiego środowiska fizycznego w działaniach naukowych i popularyzujących przynoszą dobre efekty.

Pierwszym przewodniczącym Zarządu Oddziału (w latach 1974÷1978) został doc. dr Bogdan Całusiński, wcześniej długoletni pracownik Instytutu Fizyki, a później Instytutu Fizyki WSP. Zgodnie z niepisaną umową przewodniczącymi Oddziału wybierani są na zmianę pracownicy Instytutów Fizyki Politechniki i Akademii. I tak, drugim przewodniczącym Oddziału został doc. dr Stefan Szymura (w latach 1978÷1980), a dalej, wymieniając tylko pracowników Instytutu Fizyki Politechniki Częstochowskiej: dr Ryszard Hrabański (1982÷1985), dr Marta Duś-Sitek (1987÷1989), dr hab. Włodzimierz Zapart, prof. PCz (1991÷1993), dr hab. Jerzy J. Wysłocki, prof. PCz (1995÷1997), dr hab. Kazimierz Dziliński, prof. PCz (1999÷2001), dr hab. Danuta Płusa, prof. PCz (2003÷2005), dr hab. Józef Zbroszczyk, prof. PCz (2008÷2010).

Działalność Częstochowskiego Oddziału PTF skupia się na kilku wybranych kierunkach: działalności naukowej, popularno-naukowej (popularyzatorskiej) i dydaktycznej.

W ramach działalności naukowej odbywają się posiedzenia naukowe, na których wygłaszają referaty członkowie Oddziału jak i zaproszeni goście. Do najważniejszych gości, których w ostatnim czasie gościł Oddział należeli: prof. dr hab. H. Szymczak czł. rzecz. PAN (Instytut Fizyki PAN, Warszawa), prof. dr Andrzej Hrynkiewicz, czł. rzecz. PAN (Instytut Fizyki Jądrowej Kraków), ks. prof. zw. dr hab. Michał Heller (Watykańskie Obserwatorium Astronomiczne, PAT Kraków), prof. dr hab. Jacek Kossuth (Instytutu Fizyki PAN, Warszawa), prof. dr hab. Tomasz Story (Instytut Fizyki PAN, Warszawa), prof. dr hab. Robert R. Gałązka czł. koresp. PAN (Instytut Fizyki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa), prof. dr hab. Zofia Drzazga (Uniwersytet Śląski, Katowice).

W ramach działalności popularno-naukowej pracownicy Instytutu prowadzą nieodpłatnie zajęcia dla młodzieży szkół średnich i podstawowych. Cykle wykładów połączone z demonstracjami zjawisk fizycznych cieszą się zawsze ogromną popularnością, gromadząc pełną salę wykładową słuchaczy na każdym spotkaniu. Jest to także jednocześnie doskonała reklama naszego Wydziału wśród młodzieży szkół średnich, potencjalnych przyszłych studentów.

W ramach działalności dydaktycznej prowadzona jest współpraca ze środowiskiem nauczycieli szkół podstawowych i średnich poprzez zajęcia

433z młodzieżą, pokazy pomocy dydaktycznych, udział w organizowaniu konferencji naukowo-metodycznych.

Obecnie Oddział liczy 69 osób, w tym 18 pracowników Instytutu Fizyki oraz kilu emerytów i słuchaczy Studiów Doktoranckich. W skład Zarządu Oddziału Częstochowskiego PTF i jego Komisji Rewizyjnej w bieżącej kadencji (2010÷2012) zostali wybrani następujący przedstawiciele Instytutu Fizyki: dr hab. Wanda Ciurzyńska, prof. PCz – wiceprzewodnicząca, dr Anna Przybył – skarbnik, prof. dr hab. inż. Jerzy Wysłocki – członek zarządu, dr hab. Ryszard Hrabański, prof. PCz – przewodniczący Komisji Rewizyjnej, dr hab. Józef Zbroszczyk, prof. PCz – członek Komisji Rewizyjnej.

434POLSKIE TOWARZYSTWO MATERIAŁÓW KOMPOZYTOWYCH (PTMK)

Założone w roku 1994 zostało zarejestrowane w Sądzie w Częstochowie

w oparciu o Statut uchwalony na I Walnym Zjeździe w Częstochowie. Od chwili powstania do dzisiaj Zarząd Główny ma swoją siedzibę w Katedrze Odlewnictwa WIPMiFS Politechniki Częstochowskiej, a członkami prezydium Zarządu Głównego są:

− Przewodniczący – prof. dr hab. inż. Janusz Braszczyński − Sekretarz – dr inż. Szczepan Tomczyński − Skarbnik – prof. dr hab. inż. Józef Koszkul (Katedra Przetwórstwa

Tworzyw Sztucznych i Zarządzania Produkcją). Działalność PTMK, skupiającego 120 członków z wszystkich polskich

ośrodków naukowych i badawczych oraz z przemysłu, ma na celu integrację specjalistów z zakresu kompozytów, wymianę doświadczeń między ośrodkami oraz promocję nowoczesnych tworzyw kompozytowych na terenie kraju. PTMK działa w sekcjach: kompozytów metalowych, polimerowych i ceramicznych.

Najważniejszym osiągnięciem Towarzystwa jest organizowanie dorocznych seminariów „KOMPOZYTY – teoria i praktyka”. Dotychczas odbyło się 13 seminariów, których organizatorami byli pracownicy Politechniki Częstochowskiej, głównie z Katedry Odlewnictwa. Artykuły z zakresu kompozytów są recenzowane i drukowane w ogólnopolskim czasopiśmie „Kompozyty”, które cieszy się dużym i stale rosnącym zainteresowaniem nie tylko w kraju, ale i za granicą. Czasopismo wydawane we współpracy z Wydawnictwem Politechniki Częstochowskiej w 2005 roku zyskało rangę kwartalnika.

PTMK tworzy oddziały terenowe w Poznaniu, Szczecinie, Warszawie, Krakowie, Częstochowie i na Śląsku. Skład Zarządu Oddziału PTMK w Częstochowie z siedzibą w Politechnice Częstochowskiej tworzą:

− Przewodniczący Zarządu Oddziału – dr inż. Szczepan Tomczyński (Katedra Odlewnictwa)

− V–przewodniczący – prof. dr hab. Zygmunt Nitkiewicz (Instytut Inżynierii Materiałowej)

− Sekretarz – dr inż. Katarzyna Braszczyńska (Instytut Inżynierii Materiałowej)

− Skarbnik – dr inż. Dariusz Kwiatkowski (Katedra Przetwórstwa Tworzyw Sztucznych i Zarządzania Produkcją).

Oprócz członków zwyczajnych PTMK skupia również członków wspierających z firm krajowych zainteresowanych kompozytami.

435STOWARZYSZENIE TECHNICZNE ODLEWNIKÓW POLSKICH (STOP)

Stowarzyszenie Techniczne Odlewników Polskich powstało w roku 1936, a po II wojnie światowej reaktywowało swą działalność w roku 1951. Oddział STOP w Częstochowie należy do najstarszych w kraju, powstał bowiem na przełomie lat 1953/54. Przez kilkadziesiąt lat siedzibą Zarządu Oddziału STOP była Katedra Odlewnictwa Politechniki Częstochowskiej, a pracownicy Katedry sprawowali szereg funkcji członków Zarządu. Duże zasługi w powołaniu i rozwoju Oddziału położył jego pierwszy prezes - prof. dr inż. Wacław Sakwa. Działalność Zarządu Oddziału i kół zakładowych STOP działających przy odlewniach w znacznym stopniu przyczyniła się do rozwoju i unowocześnienia przemysłu odlewniczego regionu częstochowskiego. Częstochowski Oddział STOP był współorganizatorem ogólnopolskich i międzynarodowych konferencji odlewniczych (m. in. ogólnopolskiej odlewniczej w roku 1958, naukowej Komitetu Hutnictwa PAN w roku 1964, odlewnictwa ciśnieniowego w latach 1973 i 1976, międzynarodowego sympozjum odlewnictwa ciśnieniowego „Intercisod” w roku 1976, ogólnopolskich odlewniczych nt. „Tendencje rozwojowe współczesnej technologii odlewniczej” w latach 1972 i 1976), szeregu narad, sympozjów (m. in. na temat intensyfikacji procesów odlewniczych w roku 1999) i szkoleń, wycieczek technicznych krajowych i zagranicznych. Współpracował także z węgierskim stowarzyszeniem technicznym MTESZ. Tematyka wielu prac badawczych podejmowanych przez zespół pracowników Katedry Odlewnictwa pozostawała w ścisłym związku z potrzebami przemysłu regionu częstochowskiego. Za aktywną pracę wielu działaczy Oddziału Częstochowskiego zostało uhonorowanych Srebrnymi i Złotymi Odznakami NOT oraz Złotymi Odznakami STOP.

Z grupy pracowników Katedry Odlewnictwa, pracujących w Zarządzie Oddziału, należy wymienić szczególnie doc. dr inż. Stefana Pieprznika, prof. dr hab. inż. Janusza Braszczyńskiego, prof. dr inż. Zbigniewa Piłkowskiego, doc. dr inż. Barbarę Wierzbicką, dr hab. inż. Marka Sławomira Soińskiego, prof. dr hab. inż. Stanisława Borkowskiego, dr inż. Szczepana Tomczyńskiego.

Obecnie prezesem Zarządu Oddziału STOP w Częstochowie jest dr inż. Andrzej Zyska – adiunkt w Katedrze Odlewnictwa.

436BIBLIOTEKA

WYDZIAŁU INŻYNIERII PROCESOWEJ, MATERIAŁOWEJ I FIZYKI STOSOWANEJ

Biblioteka Wydziału IPMiFS przed remontem

Biblioteka Wydziału Metalurgii i Inżynierii Materiałowej Politechniki

Częstochowskiej powstała w 1980 r. Wspólnie z Biblioteką Główną i innymi bibliotekami wydziałowymi i specjalistycznymi tworzy ogólnouczelnianą sieć biblioteczno-informatyczną. Biblioteka przeznaczona jest głównie dla pracowników naukowych i studentów, a profil rzeczowy gromadzenia zbiorów odpowiada specjalnościom wchodzących w skład Wydziału Instytutów i Katedr. Zakres zbiorów obejmuje literaturę takich dziedzin jak: metalurgia, odlewnictwo, przeróbka plastyczna metali, inżynieria materiałowa, energetyka, piece przemysłowe, fizyka, chemia. Obecnie nasza Biblioteka jest w remoncie po to, aby spełniać wysokie standardy kształcenia studentów. Prowadzone prace remontowe poprawią funkcjonalność starych pomieszczeń, co z pewnością doceni studiująca na Wydziale młodzież.

Podstawą księgozbioru Biblioteki Wydziału były księgozbiory katedr Wydziału Metalurgicznego przejęte w 1980 r. przez Bibliotekę Główną. Obecnie Biblioteka posiada: 7200 woluminów książek, 187 tytułów czasopism i wydawnictw ciągłych, w tym 103 tytułów czasopism zagranicznych, około 3684 norm (PN, BN, ISO), literaturę firmową, literaturę informacyjną, spisy treści czasopism, instrukcje do ćwiczeń, tłumaczenia techniczne. W Bibliotece prowadzone są następujące katalogi zbiorów:

− katalog alfabetyczny druków zwartych,

437− katalog rzeczowy systematyczny wg UKD druków zwartych, − katalog czasopism i innych wydawnictw ciągłych w układzie

alfabetycznym tytułów, − katalog alfabetyczny tłumaczeń technicznych, − katalog norm, − katalog literatury firmowej, − katalog instrukcji do ćwiczeń.

Czytelnicy mogą również korzystać na miejscu z różnego rodzaju encyklopedii, słowników, poradników, atlasów, informatorów.

Kwartalnie przygotowywane są wykazy nowych nabytków Biblioteki. Sporządza się opisy bibliograficzne publikacji pracowników naukowych

Wydziału do komputerowej bazy BIBLIO. Corocznie uaktualniany jest katalog prac magisterskich studentów Wydziału.

W Bibliotece Wydziałowej udzielane są czytelnikom informacje: bibliograficzne, biblioteczne, katalogowe, rzeczowe, tekstowe. Utrzymywana jest ścisła współpraca z Biblioteką Główną, jej Oddziałem Informacji Naukowej i Wypożyczalnią Międzybiblioteczną. Biblioteka przyjmuje i przygotowuje zlecenia na wykonanie reprodukcji tekstów, zamówienia na wypożyczenia międzybiblioteczne, dezyderaty na zakup książek, czasopism i innych wydawnictw.

Biblioteka Wydziałowa jest wyposażona w dwa stanowiska komputerowe podłączone do sieci wydziałowej, z dostępem do Internetu do dyspozycji pracowników i studentów.

W trosce o jakość pracy naukowej na Wydziale zasoby Biblioteki ciągle są wzbogacane i prowadzone są działania podnoszące jej funkcjonalność.

438

STOWARZYSZENIE WYCHOWANKÓW POLITECHNIKI CZĘSTOCHOWSKIEJ

Zarząd Główny ul. Dąbrowskiego 69, 42–200 Częstochowa, tel./fax 34–325–02–53

nr konta PKO BP II O/Częstochowa 10201664–21829–270–1 e–mail: [email protected]

STOWARZYSZENIE WYCHOWANKÓW POLITECHNIKI CZĘSTOCHOWSKIEJ NA WYDZIALE

Stowarzyszenie Wychowanków Politechniki Częstochowskiej zostało

utworzone w wrześniu 1989 roku na podwalinach działającego od 1960 roku Koła Absolwentów Politechniki. Założycielem i prezesem Koła absolwentów przez 20 lat był Rościsław Juszczuk.

Głównym celem Stowarzyszenia jest integracja absolwentów oraz utrzymanie ich kontaktów z Uczelnią. Jego działalność koncentruje się wokół zbierania informacji o absolwentach i ich zawodowych sukcesach, ułatwiania wzajemnych kontaktów, organizowania jubileuszowych zjazdów oraz okolicznościowych spotkań koleżeńskich. Ułatwia to podtrzymywanie kontaktów nie tylko na płaszczyźnie towarzyskiej, ale również naukowej, poprzez wykonywanie wspólnych prac badawczych, uczestnictwo w sympozjach i konferencjach naukowych czy podnoszenie kwalifikacji np. w ramach studiów podyplomowych.

Funkcję Prezesa Stowarzyszenia od wielu lat piastują pracownicy Wydziału Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej (Wydziału Metalurgicznego), od 1979 roku profesor dr hab. Inż. Leopold Jeziorski, natomiast od 1999 roku do chwili obecnej - profesor dr hab. inż. Jan W. Pilarczyk.

W roku 2000 z inicjatywy Marka Rabendy Stowarzyszenie Wychowanków Politechniki Częstochowskiej rozpoczęło przyznawać tytuł „ABSOLWENTA ROKU” PCz. Tytuł ten przyznawany jest za wybitne osiągnięcia w pracy zawodowej oraz inne, znaczące osiągnięcia w kraju i poza jego granicami. Prezentacja sylwetek najlepszych absolwentów to miedzy innymi sposób na wskazanie młodym słuchaczom/studentom Politechniki drogi do osiągnięcia sukcesu zawodowego. Wśród nominowanych do tytułu i wyróżnionych nim znajduje się spora grupa absolwentów Wydziału Metalurgicznego, dlatego można pokusić się o stwierdzenie, iż na Wydziale Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej (kiedyś Wydziale Metalurgicznym, czy Wydziale Metalurgii i Inżynierii Materiałowej) kształci się absolwentów z dobrą podstawą do osiągnięcia sukcesów w przyszłej pracy zawodowej.

Stowarzyszenie jest inicjatorem i współorganizatorem wielu przedsięwzięć

integrujących pracowników i absolwentów całej Uczelni, są to m.in.: − mistrzostwa narciarskie, − rajd samochodowy,

439− konkurs „Absolwent Roku”, − Klub Integracyjno-Promocyjny, − Spotkania pod Kadzią.

Absolwenci Wydziału nominowani do tytułu „Absolwent Roku” w poszczególnych latach to:

2000 – Andrzej Dziewiątkowski – absolwent 1976 r., Grzegorz Lipowski – absolwent Wydziału Włókienniczego Politechniki Częstochowskiej i Politechniki Łódzkiej z 1962 roku, Jacek Smoleńsk – absolwent 1963r., Kordian Zawadzki – absolwent 1959 r.

2001 – Jan Czechowski (1973 r.), Janusz Koclęga (1978 r.), Jerzy Tybulczuk (1960 r.), Józef Wojtas – 1975 r.

2002 – Marian Kopcisz (1977 r.), Jan Korsak (1980 r.), Lech Skrzypczyk – 1975 r. 2003 – Andrzej Cyprys (1978 r.), Jan Czechowski (1973 r.), Jerzy Dobrowolski

(1970r.), Andrzej Prandzioch (1977 r.), Jerzy Rachtan (1968 r.), Jerzy Szostek – 1994 r.

2004 – Jacek Jaroszek (1984r.), Tadeusz Ehrhardt-Orgielewski ( 1974 r.), Wojciech Stobiński – 1976 r.

2005 – Kazimiera Górska ( 1971 r.), Maria Krawczyk – 1990 r. 2006 – Jan Czokało - absolwent z 1971 r., Ireneusz Dembowski – absolwent

z 1978 r., Bożena Kruszyńska – absolwent z 1979 r., Edward Szkolak – absolwent z 1970 r.

2007 – Tadeusz Borysiewicz (1978 r.), Wojciech Piątkowski (1973 r.), Joanna Telehojna (z d.Wyporska) – 1972 r.

2008 – Zofia Dziewiątkowska (1981 r.), Adam Dziewiątkowski (1979 r.), Janusz Koclega (1978 r.), Henryk Łukasik (1973 r.), Grzegorz Paluch (1989 r.), Andrzej Pluta (1975 r.), Jolanta Sacharczuk – 1979r.

Wśród wymienionych osób nominowanych do nagrody w poszczególnych latach z Wydziału Metalurgicznego na „Absolwenta Roku” wyróżnienie otrzymali:

− w roku 2000 tytuł Absolwenta 50-lecia Politechniki Częstochowskiej otrzymał Grzegorz Lipowski,

− Absolwent Roku 2003 – Jan Czechowski, − Absolwent Roku 2008 – Janusz Koclęga.

Aktualny adres: STOWARZYSZENIE WYCHOWANKÓW POLITECHNIKI CZĘSTOCHOWSKIEJ ZARZĄD GŁÓWNY ul. Dąbrowskiego 69, 42-200 Częstochowa, tel/fax (0–34) 3–250–253. Biuro Stowarzyszenia mieści się w pokoju 208 i jest czynne od poniedziałku do piątku w godzinach 10:00÷14:00.

Mamy nadzieję, że w trakcie uroczystości Jubileuszu 60–lecia Wydziału Metalurgii i Inżynierii Materiałowej wzrosną szeregi naszych członków.

Czekamy na Was!

SYLWETKI ABSOLWENTÓW, KTÓRZY ODNIEŚLI SUKCES

ANDRZEJ CYPRYS Odlewnictwo – 1978

PRZEDSIĘBIORSTWOPRODUKCYJNO-HANDLOWE JOWISZ" Sp. z o.o. 93-120 Łódź, ul. Przybyszewskiego 176/178 tel. /fax (42) 250-24-64, www.jowisz.net.pl e-mail: [email protected]

ODLEWNIA RAWICZ Sp. z o.o. Ul. Sarnowska 2, 63-900 Rawicz telefon: 0048 65 546 49 91, fax: 0048 65 546 49 03 www.odlewnia-rawicz.pl, e-mail: [email protected]

Fabryka Szlifierek, ul. Kopernika 32/40, 95-015 Głowno telefon: +48 42 710 88 98 telefax: +48 42 710 70 73 [email protected]

ASCO Sp. z o. o. ul. Gen. Pułaskiego 6, 81-368 Gdynia tel.: + 48 58 6604774

Andrzej Cyprys po ukończeniu studiów podjął pracę w Odlewni Żeliwa w Koluszkach. W1991 roku ukończył studium doskonalenia Dyrektorów Polskich Przedsiębiorstw. Uczestniczył w szkoleniach kadry zarządzającej Spółek Skarbu Państwa w Niemczech. W 1997 roku awansował na stanowisko Dyrektora Zarządzającego w METALEXPORT-Odlewnia Koluszki Sp. z o.o. W 1999 roku ukończył Podyplomowe Studium Menedżerskie w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie.

Jest autorem wielu prac techniczno-naukowych, a także współpracownikiem Polskiej Akademii Nauk oraz wielu uczelni. Typowany do tytułu „Profesjonalnego Menedżera Województwa Łódzkiego" oraz nominowany do tytułu Absolwenta Roku 2003. Od 1994 roku jest współwłaścicielem firmy Jowisz Sp. z o.o. z siedzibą w Łodzi. W 2007 roku został dyrektorem zarządzającym grupy ASCO, w skład której wchodzi Odlewnia Rawicz (członek zarządu) oraz Fabryka Szlifierek w Głownie.

441JAN CZECHOWSKI Odlewnictwo – 1973

Financing & Manufacturing & Know-How Spółka z o.o. 46-200 Kluczbork ul. Słoneczna 1 tel/fax 77 413 34 18 e-mail: [email protected]

Jan Czechowski w czasie studiów był czynnym działaczem studenckim. Po ich ukończeniu podjął pracę w Fabryce Maszyn i Urządzeń FAMAK w Kluczborku, w której przeszedł wszystkie stopnie kariery począwszy od stano-wiska metalurga, kierownika biura eksportu, szefa biura techniczno-handlowego, dyrektora naczelnego a skoń-czywszy na stanowisku prezesa Zarządu Famakiem kierował przez prawie 15 lat. Pod jego kierownictwem firma jako jedna z pierwszych w Polsce zdobyła wiele nagród, wyróżnień i certyfikatów między innymi: certyfikat EFOM oraz

certyfikat nadany przez Polskie Centrum Badań i Certyfikacji na Zntegrowany System Zarządzania Jakością, Środowiskiem i BHP wg. Norm ISO 9001, ISO 14000 oraz ISO 18000, I miejsce w konkursie na Najlepszy Program Restrukturyzacyjny w kraju, Laureata II Edycji Konkursu Polskiej Nagrody Jakości, tytuł Lidera Informatyki, Złoty Laur Umiejętności, nagrody za Najlepszy Produkt Opolszczyzny i Najlepszy Produkt Markowy w kraju. Osobiście zdobył tytuł Złotego i Srebrnego Inżyniera oraz Złotego Inżyniera Pięciolecia w konkursie organizowanym przez Przegląd Techniczny, a także Wybitnego Eksportera oraz Eurolidera w 2002 roku. Uhonorowano go również tytułem Zasłużonego dla Miasta Kluczborka. W Kluczborku w latach 1990÷1996 był Przewodniczącym Rady Miasta, z pełnienia tej funkcji zrezygnował sam. W lutym 2006 roku odszedł również z Famaku, z którym związany był przez 32 lata. Obecnie zarządza firmą Financing & Manufakturing& KnowHow FMK Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Kluczborku. W myśl starej maksymy ,,Nie sztuką jest pędzić ludzi przed sobą ale sztuką jest pociągnąć ich za sobą,, nazywany jest Menedżerem Najwyższych Lotów przede wszystkim szanuje ludzi a pracowników firmy uważa za jej najwyższe dobro. Dzisiaj w gronie pracowników nowej firmy ma wysokiej klasy specjalistów, którzy w ślad za nim odeszli z Famaku. Financing & Manufacturing & Know-How Sp. z o.o. jest młodą ale szybko roz-wijającą się firmą. Posiadając stosowne uprawnienia w swojej podstawowej działalności zajmuje się projektowaniem technologicznym, budowlanym i urbanistycznym. Działa efektywnie zarówno na rynku krajowym jak i zagranicznym.

442JERZY DOBROWOLSKI Odlewnictwo – 1970

Dobrowolski Sp. z o. o. ul. Obrońców Warszawy 26a 67-400 Wschowa tel. +(48-65) 540 29 26 fax +(48-65) 540 36 18 e:mail: [email protected] www.dobrowolski.com.pl

Jerzy Dobrowolski rozpoczął pracę zawodową w 1970 r. w ZPM H. Cegielski Odlewnia Żeliwa w Śremie . Pracował tam jako pracownik inżynieryjno-techniczny. Był aktywnym wynalazcą i jest nim do dnia dzisiejszego bowiem posiada kilkanaście praw autorskich do wynalazków, praw ochronnych i wzorów przemysłowych. W czasie pierwszej kilkunastoletniej pracy publikował wiele artykułów w specjalistycznej prasie technicznej. W 1985 r. uzyskał tytuł specjalizacji zawodowej inżyniera I stopnia w kierunku Metalurgia Żeliwa, którą to osiągali inżynierowie

o znacznych osiągnięciach zawodowych z nadania Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego. Od 1986 r. pracował w przemyśle obrabiarkowym, a począwszy od 1992 do dnia dzisiejszego roku pracuje w przemyśle budowy urządzeń dla potrzeb gospodarki komunalnej, drogownictwa, gospodarki kanalizacyjnej i lotnisk. W latach 1994 do 1997 zarządzał WUKOM Sp. z o.o. jako menadżer kontraktowy w ramach umowy o zarządzanie podpisanej z Ministrem Przekształceń Własnościowych. Kontrakt był programem pilotażowym i zakończył się prywatyzacją WUKOM w 1998 r. Spółka ta dzisiaj wchodzi w skład „Grupy Kapitałowej Dobrowolski”, która to po logo „DOBROWOLSKI” wraz z innymi spółkami z Grupy produkuje specjalistyczne pojazdy samochodowe i specjalistyczne urządzenia. Do urządzeń produkowanych przez Dobrowolski Sp. z o.o. należą : 1. Sprzęt do zimowego utrzymania dróg i lotnisk takie jak posypywarki i pługi

odśnieżne. 2. Samochody dwufunkcyjne do czyszczenia kanałów, samochody do przewozu

materiałów niebezpiecznych w III klasie ADR oraz samochody do wywozu nieczystości płynnych z posesji prywatnych i przemysłowych.

3. Samochody „śmieciarki” i zamiatarki drogowe. Jerzy Dobrowolski do dzisiaj aktywnie zarządza rozwojem swoich firm w zakresie procesów produkcyjnych i produktów oraz sprawuje nadzór właścicielski poprzez spółkę „matkę” D.I.G. Sp. z o.o.

443EUGENIUSZ FILIPCZYK Przeróbka plastyczna – 1972

EFMETAL sp. z o.o. Nowa Wieś 1b 87-853 Kruszyn tel: 54/ 45-35, fax: 54/ 235-45-23

Eugeniusz Filipczyk po studiach rozpoczął pracę w Bielsku Białej, w Zakładach przemysłowych „Komuna Paryska” jako szef produkcji. Następnie w latach 1973÷1980 pracował jako z-ca dyrektora ds. produkcji w FliD „Drumet” we Włocławku, gdzie awansował póżniej do stanowiska dyrektora w 1981 r. W latach 1983÷1987 jako dyrektor kierował Fabryką Maszyn Rolniczych „Agromet Kraj” w Kutnie, w latach 1987÷1990 prowadził własną działalność gospodarczą, by w 1990 r. znów powrócić do „Drumetu”, gdzie na stanowisku dyrektora a następnie prezesa zarządu pracował do 1998 r. Od 1999 roku prowadzi własną

działalność gospodarczą, jest właścicielem firmy EFMETAL Sp. z o. o. we Włocławku, działającej w branży druciarskiej i liniarskiej. Otrzymał wiele wyróżnień: 12 świadectw autorskich opatentowanych przez Urząd Patentowy, otrzymał Złotą Statuetkę Polskiego Biznesu, dyplom i tytuł „Pracodawca i organizator bezpieczeństwa pracy” w konkursie organizowanym przez PIP, tytuł „Srebrny Inżynier” nadany w plebiscycie Przeglądu Technicznego, „Feliks 95”przyznany przez Gazetę Wyborczą, I i II diament do Złotej Statuetki Lidera Polskiego Biznesu, nominację w V edycji konkursu „Teraz Polska”.

444JANUSZ KOCLĘGA Przeróbka plastyczna – 1978

Z.P.U. “Ekoprodukt” ul. Stężycka 11, 04-462 Warszawa Biuro Zarządu: 42-400 Zawiercie ul. Paderewskiego 120 tel. 32 6721674, 6721692 e-mail: [email protected] www.konsorcjumstali.com.pl

Po ukończeniu studiów podjął pracę w Hucie ZAWIERCIE na Wydziale Walcowni Bruzdowych, najpierw na stano-wisku mistrza, a następnie kierownika zmiany i kierownika oddziału. W 1989 roku utworzył wraz z dwoma kolegami – Tadeuszem Borysiewiczem i Ireneuszem Dembowskim – własną firmę pod nazwą BODEKO Sp. z o.o. z siedzibą w Zawierciu, w której przez 18 lat pełnił funkcję prezesa zarządu. Przedmiotem działalności firmy od początku był hurtowy handel wyrobami hutniczymi. Kierowana z żelazną konsekwencją, firma BODEKO stała się jednym z liderów w branży stalowej w Polsce. W 1997r. firma rozszerzyła

działalność o usługi hotelarsko-gastronomiczne w zakupionych, rozbudowanych i unowocześnionych hotelach: OSTANIEC w Podlesicach, STOK w Wiśle oraz w dwóch pensjonatach. W ramach realizacji dalszego rozwoju, w roku 2006 r. nastąpiło wydzielenie części hotelowej i utworzenie firmy BODEKO HOTELE Sp. z o.o. z siedzibą w Wiśle, w której Janusz Koclęga jest prezesem zarządu. Od dnia 01.07.2008r. firma BODEKO Sp. z o.o. w Zawierciu, w wyniku połączenia z warszawską firmą, funkcjonuje pod nazwą KONSORCJUM STALI S.A. z siedzibą w Warszawie, w której Janusz Koclęga jest akcjonariuszem i pełni funkcję wiceprezesa zarządu. Spółka należy do grupy największych firm w Polsce handlujących wyrobami hutniczymi oraz produkujących zbrojenia budowlane. Firma prowadzi swoją działalność handlową w dziesięciu oddziałach na terenie Polski, czterech zakładach produkcji zbrojeń budowlanych, w zakładzie produkcji konstrukcji stalowych oraz zakładzie przetwórstwa blach. Spółka KONSORCJUM STALI S.A. jest notowana na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Obecnie firma zatrudnia ponad 400 pracowników.

Janusz Koclęga jest członkiem Polskiej Unii Dystrybutorów Stali oraz wiceprezesem Klubu Integracyjno - Promocyjnego Stowarzyszenia Wychowanków Politechniki Częstochowskiej. W 2001 roku BODEKO Sp. z o.o. w konkursie Złota Liga Firm organizowanym przez Katowicką Lożę BCC w kategorii wydajność, zajęła I miejsce. W tym samym roku firma kierowana przez Janusz Koclęgę, została

445wyróżniona statuetką „Złota Liga Firm 2001”, przyznaną przez Business Center Club. Firma otrzymała kilka nominacji w konkursie „Gazele Biznesu”. W lutym 2009 firma KONSORCJUM STALI S.A. została uhonorowana tytułem "Tego, który zmienia polski przemysł" za udaną fuzję i konsekwentną realizację swojej strategii, dzięki której stała się też jednym z największych dystrybutorów i przetwórców wyrobów hutniczych w Polsce. 2009 roku Janusz Koclęga został laureatem konkursu „Absolwent Roku 2008 Politechniki Częstochowskiej”. SŁAWOMIR KIEŁBASA Metalurgia – 1979

BSK RETURN S.A. ul. Towarowa 22 42-400 Zawiercie tel.: (32) 67 09 670 tel/fax: (32) 67 09 689

Spółka BSK Return S.A. to firma branży hutniczo-złomowej. Obecnie

prowadzi działalność w kilku podstawowych dziedzinach: • handel oraz przerób złomu stalowego i złomu metali nieżelaznych, • sprzedaż wyrobów hutniczych, • produkcja zbrojeń budowlanych, • produkcja konstrukcji stalowych, • odlewnia metali.

446JAN KORSAK Odlewnictwo – 1980

CARGO&TRAVEL AGENCY ul. Św. Rocha 31 42-200 Częstochowa tel./fax: (34) 365-15-85,365-67-78 e-mail: [email protected]

Jan Korsak w okresie studiów był działaczem SZSP, a po ich ukończeniu pracował w Zarządzie Głównym. Następnie, po reaktywowaniu ZSP, w Radzie Naczelnej. W 1984 roku podjął pracę w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Turystycznym "Jura" w Częstochowie na stanowisku kierownika Biura Turystyki, a następnie został dyrektorem tegoż przedsiębiorstwa. Jest jednym z założycieli Izby Tury-styki w Warszawie. W 1990 roku założył własną firmę CARGO&TRAVEL AGENCY, która prowadzi działalność

w zakresie turystyki i przewozu towarów w ruchu krajowym i między-narodowym. Specjalnością firmy są przewozy frachtu lotniczego drogą lądową dla linii lotniczych samolot-samochód w ramach Extra Section Cargo. W 2002 roku został prezesem Polskiej Izby Turystyki. Jego hobby to myślistwo, turystyka górska i jazda konna.

447MAREK KUBARA Metaloznawstwo – 1975

Z.P.U. “Ekoprodukt” Marek Kubara, Elżbieta Kubara ul. Bema 5 42-200 Częstochowa tel.(34) 365-08-52 fax.(34) 365-88-31 e-mail: [email protected] www.ekoprodukt.pl

Marek Kubara będąc jeszcze studentem V roku podjął pracę w Katedrze Metaloznawstwa jako asystent profesora Leopolda Jeziorskiego, u którego obronił pracę doktorską w roku 1985. W 1987 roku wraz z kilkoma kolegami z Instytutu Gospodarki Materiałowej w Katowicach zakłada w maju 1987 roku Przedsiębiorstwo Usług Naukowo-Tech-nicznych PRO-NOVUM Sp. z o.o., w której zostaje wybrany prezesem zarządu. Przez kilka kolejnych lat firma dynamicznie się rozwija, zdobywając renomę i uznanie liczących się w kraju przedsiębiorstw, dla których wykonuje

ekspertyzy i opracowuje technologie. W 1991 roku przełomowym dla polskiej gospodarki i trudnym dla firm dostarczających usługi badawczo-rozwojowe, Marek Kubara decyduje się na radykalną zmianę profilu działalności i podejmuje najpierw działalność handlową, a później produkcyjną w dość egzotycznej branży, za jaką można uznać dla metalurga – “zdrową żywność”. Od 1993 roku wraz z żoną Elżbietą, też absolwentką Wydziału Metalurgicznego, tworzy Zakład Produkcyjno-Usługowy “Ekoprodukt”, zajmujący się głównie przetwarzaniem nasion oleistych - len, słonecznik, dynia, sezam, soja. “Ekoprodukt” ściśle współpracuje z instytutami naukowo-badawczymi, dążąc do podnoszenia standardów swoich wyrobów i unowocześniania technologii. Od trzech lat finansuje jeden z programów badawczych Instytutu Włókien Naturalnych w Poznaniu, co służy rozwojowi instytutu, a zakładowi zapewnia surowiec gwarantowanej jakości. Firma realizuje obecnie inwestycję, której celem jest wprowadzenie systemu jakości HACCP i uzyskanie koncesji farmaceutycznej. Zrealizowanie tego celu pozwoli na równoległe rozwijanie produkcji żywności według standardów HACCP i koncesjonowanej produkcji zielarskiej. Marek Kubara jest aktywnym członkiem Polskiego Towarzystwa Promocji Zdrowego życia i żywności, Stowarzyszenia Partnerzy dla Zdrowia, współpracuje z Instytutem Promocji Zdrowia.

448MARIA KRAWCZYK Metaloznawstwo – 1990

womar© P.P.U.H. WOMAR ul. Żyzna 13c 42-200 Częstochowa tel./fax: (34) 369-71-24, 369-71-93 e-mail: [email protected]

Maria Krawczyk już w trakcie studiów założyła wspólnie z mężem firmę Womar, którą z dużym powodzeniem pro-wadzą do dziś. Womar, początkowo mała rodzinna firma, w ciągu 17 lat działalności stała się wiodącym producentem tornistrów szkolnych, plecaków, art. niemowlęcych i rekla-mowych. Wysoka jakość produktów, innowacyjność oraz piękne i oryginalne wzornictwo, spowodowało, że Womar stała się liderem branży na rynku Polskim. Rozpoznawalność firmy jest również spowodowana

sponsorowaniem wielu programów telewizyjnych dla dzieci. Dzięki coraz większemu zainteresowaniu poza granicami kraju od kilku lat jej firma odnotowuje znaczny wzrost eksportu, a po przystąpieniu do Unii Europejskiej jej pozycja na rynku europejskim ugruntowuje się. Zagranicznymi odbiorcami są głównie firmy z Niemiec, Anglii, Włoch, Szwecji, Rosji, Czech, Słowacji, Litwy, Łotwy, Ukrainy, Słowenii... Szybki rozwój firmy, wzrost wartości sprzedaży oraz doskonałe zarządzanie i ciągłe inwestowanie w firmę owocują dobrymi wynikami ekonomicznymi. Firma Womar mieści się w lokalu na powierzchni ponad 1 ha zawierającym hale produkcyjne, magazyny oraz biura o powierzchni ponad 1500 m2. Może się również pochwalić nowo-czesnym parkiem maszynowym. Poza tym firma jest znana na najbardziej presti-żowych imprezach targowych w Europie. Maria Krawczyk jest nowoczesną kobietą sukcesu. Jednak mimo wszystkich osiągnięć, życia w ciągłym biegu i ciężkiej pracy, nie utraciła swego naturalnego ciepła i kobiecości. Twierdzi, że jej największym życiowym sukcesem jest dwójka wspaniałych dzieci oraz mąż.

449GRZEGORZ PALUCH Metaloznawstwo – 1989

LZT ELTERMA S.A., ul. Świerczewskiego 76, 66-200 Świebodzin Tel.:+48 (68) 3819 902 Fax: +48 (68) 3819 805 E-mail: [email protected] www.elterma.com.pl

Grzegorz Paluch w latach 1989÷1996 pracował w Zakładach Sprzętu Motoryzacyjnego „Pol-mo" Praszka (obecnie Tedrive Poland) rozpoczynając pracę od stanowiska technologa obróbki cieplnej a kończąc jako Kierownik Działu Technologii. W roku 1996 po odbyciu stażu w Kanadzie objął stanowisko Dyrektora Naczelnego i rozpoczął organizowanie firmy Nitrex-HTC Sp. z o.o., pierwszej w Polsce sieci hartowni usługowych. Firma Nitrex-HTC rozpoczęła działalność od

zakładu w Częstochowie, następnie sukcesywnie były uruchamiane zakłady w Grodzisku Maz., Chełmnie i Świebodzinie. W latach 2001÷2005 był Wiceprezesem Zarządu Nitrex-HTC Sp. z o.o. w Częstochowie oraz Członkiem Zarządu Castelli-Nitrex Sp. z o.o. z siedzibą w Zabrzu, największej hartowni usługowej w Polsce. W roku 2005 po przejęciu Spółek Nitrex-HTC oraz Castelli-Nitrex przez Grupę Bodycote pracował na stanowisku Dyrektora Naczelnego Bodycote Polska. W latach 2006÷2007 organizował, uruchamiał i prowadził na stanowisku Dyrektora Hartownię Usługową Inter Stal Centrum Sp. z o.o.(aktualnie Bohler-Uddeholm Polska) w Mysłowicach należącą do koncernu stalowniczego Bohler-Uddeholm. Od stycznia 2008 jest Prezesem Zarządu i Dyrektorem Generalnym Lubuskich Zakładów Termotechnicznych „ELTERMA" S.A. w Świebodzinie. Od zawsze pasjonat motoryzacji i motocykli, obecnie dosiada Harley Davidson Softail Deuce.

450WOJCIECH PIĄTKOWSKI Odlewnictwo – 1973

Ul. Królewiecka 7 05-300 Mińsk Mazowiecki Oddział Stojadła ul.Mińska 3/5

Wojciech Piątkowski jest absolwentem Wydziału Metalurgicznego Specjalność Odlewnictwo. W okresie studiów był działaczem Z.S.P. i S.S.P. „Grosik”, gdzie pełnił funkcje członka Komitetu Wykonawczego RU ZSP oraz Przewodniczącego Komisji Organizacyjno-Samorządowej Rady SSP”Grosik”. Pracę zawodową rozpoczął w lipcu 1973r. w Fabryce Urządzeń Dźwigowych w Mińsku Mazowieckim na stanowisku technologa stażysty, a następnie starszego technologa. W tym czasie był również nauczycielem przedmiotów zawodowych w Zespole Szkół Zawodowych nr 2 w Mińsku Mazowieckim. W roku 1975 przeszedł do pracy w Fabryce Nakryć Stołowych

w Stojadłach k/Mińska Mazowieckiego, gdzie pracował na stanowiskach głównego specjalisty ds. rozwoju i inwestycji, głównego specjalisty ds. utrzymania ruchu pełniącego obowiązki dyrektora technicznego oraz dyrektora ds. rozwoju. Pracując na w/w stanowiskach zrealizował szereg przedsięwzięć produkcyjno-inwestycyjnych takich jak: uruchomienie procesu produkcji tanich nakryć stołowych ze stali nierdzewnej z zastosowaniem szybkobieżnych pras tłocznych, uruchomienie produkcji ze stali nierdzewnej głębokotłocznej wyrobów korpusowych dla gastronomii oraz elementów wyposażenia łazienek hotelowych (nagrodzonych nagrodą NOT). Wprowadził również technologię obróbki luźnym ścierniwem wyrobów ze stopów aluminium. Jednocześnie zajmował się rozbudową zaplecza energetycznego fabryki oraz budową nowych obiektów produkcyjnych. Jako członek Wojewódzkiego Klubu Techniki i Racjonalizacji i opiekun organizacji młodzieżowych, organizował turnieje młodych mistrzów techniki na szczeblu lokalnym i wojewódzkim. Działalność zawodową w Fabryce Nakryć Stołowych zakończył w roku 1979 w związku z wyborem na Prezesa Spółdzielni Mieszkaniowej „Przełom” w Mińsku Mazowieckim. Pomimo panującego ogólnokrajowego kryzysu w budownictwie mieszkaniowym, udaje się zaangażować w budownictwo mieszkaniowe wiele miejscowych zakładów pracy oraz młodzież, co zaowocowało wzrostem oddawanych do użytku mieszkań. Wojciech Piątkowski przyznaje, że pracując na tym stanowisku przeszedł szkołę życia, ponieważ był to okres stanu wojennego, kryzysu energetycznego i innych zawirowań politycznych. W okresie pracy w spółdzielni mieszkaniowej ukończył

451studia podyplomowe (1980 r.) z zakresu prawa inwestycyjnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Wrocławskiego.

W październiku 1985 roku obejmuje stanowisko dyrektora ds. technicznych w Państwowym Ośrodku Maszynowym w Mińsku Mazowieckim (głównego dostawcy wałów kół do ciągników rolniczych Z.M.”URSUS”). Pracując na tym stanowisku współpracuje z Departamentem Badań i Technologii Urzędu Postępu Naukowo-Technicznego i Wdrożeń (obecnie Komitet Badań Naukowych), czego efektem jest udział i członkostwo w pracach resortowej komisji, oraz utworzenie wyodrębnionej ze struktury zakładu jednostki innowacyjno-wdrożeniowej zajmującej się produkcją antyimportową w dziedzinie maszyn do produkcji pasz. W utworzonej jednostce uruchomiona zostaje produkcja dwóch urządzeń w oparciu o zastrzeżone wzory użytkowe, których jest współtwórcą. W tym samym czasie podejmuje szereg przedsięwzięć inwestycyjnych w zakresie rozbudowy powierzchni produkcyjnej i zaplecza energetycznego. Za swą działalność i dotychczasowe osiągnięcia w zakresie inwestycji zostaje odznaczony srebrnym krzyżem zasługi (1988 r.). Już w roku 1986 podejmuje decyzję o rozpoczęciu własnej działalności gospodarczej, w tym celu nabywa niewielką działkę budowlaną, na której w 1988 r. buduje warsztat o powierzchni 300 m2. Zakupuje niezbędne wyposażenie i w końcu 1989 roku rozpoczyna produkcję prostych maszyn oraz narzędzi dla potrzeb rolnictwa, jak również form rozdmuchowych na wyroby z tworzyw sztucznych. Na początku 1990 roku, po odejściu z pracy w POM z funkcji zastępcy dyrektora, wraz z dwoma kolegami powołuje spółkę cywilną pod nazwą „Panta-Hurt” zajmującą się handlem hurtowym wyrobami chemii gospodarczej. Spółka „Panta-Hurt” rozwija się bardzo dynamicznie i w krótkim czasie staje się głównym dostawcą wyrobów chemii gospodarczej do głównych warszawskich zakładów pracy (Z.M. ”Ursus”, F.S.O., Z.M. ”Nowotko”, Bumar-Waryński). Spółka podejmuje się również eksportu artykułów spożywczych i sprzętu gospodarstwa domowego do Rosji. Po załamaniu się koniunktury w zakładach przemysłowych w roku 1993 spada zapotrzebowanie na artykuły chemii gospodarczej i bhp, spółka zmienia swój profil i rozpoczyna import win, które sprzedaje na rynku wewnętrznym do masowo powstających sklepów spożywczych. Duży popyt wymusza konieczność rozszerzenia asortymentu o wyroby krajowe, oraz tworzenie oddziałów, przez co powiększony zostaje teren działania. Powstają kolejno oddziały spółki w Działdowie, Ciechanowie, Radomiu, Dęblinie i Piotrkowie Trybunalskim. W roku 2002 z mocy ustawy spółka cywilna zostaje przekształcona w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, w której Wojciech Piątkowski obejmuje funkcję vice prezesa i 33,3% udziałów. W tym samym roku spółka podejmuje budowę własnej siedziby i zaplecza o powierzchni 3000 m2. Na koniec 2003 roku spółka zatrudnia 80 pracowników i osiąga przychody w wysokości 120 mln zł. W październiku tegoż roku spółka wchodzi w skład grupy kapitałowej CEDC (Central European Distribution Corporation) głównego dystrybutora wyrobów winiarskich i spirytusowych na polskim rynku, notowanego na giełdzie nowojorskiej i warszawskiej. Równocześnie z rozwojem spółki „Panta-Hurt”

452następuje rozwój firmy WERG, która po spadku popytu na narzędzia rolnicze w roku 1996 podejmuje nowe wyzwanie w zakresie wdrożenia produkcji cylindrów drukarskich wklęsłodrukowych i nawiązuje współpracę z dwoma niemieckimi firmami działającymi na polskim rynku, zajmującymi się obróbką galwaniczną i grawerowaniem cylindrów produkowanych przez firmę Wojciecha Piątkowskiego. Odbiorcami gotowych cylindrów są firmy produkujące opakowania tj. EMSUR, TEICH, KĘTY, Amcor. JAN PIWOWARSKI Piece przemysłowe – 1974

Stal-Service Zawiercie, Ul. Okólna 10

Jan Piwowarski w okresie studiów aktywnie uczestniczył w ruchu studenckim, m.in. przewodniczący Komisji Ekono-micznej ZSP Wydziału Metalurgicznego. Od 1974 rozpoczął pracę w Hucie "Zawiercie". W latach 1978÷1980 oraz 1992 wyjeżdżał na kontrakty zagraniczne. Od 1996 jest właścicielem firmy Stal-Service w Zawierciu. Jego zainteresowania to sport i turystyka.

453ANDRZEJ PLUTA Przeróbka plastyczna – 1975

Andrzej Pluta Studiował na Wydziale Metalurgicznym Politechniki Częstochowskiej w latach 1970÷1975. Uzyskał specjalizację Przeróbka Plastyczna Metali. Po ukończeniu odbył roczne przeszkolenie wojskowe w ramach Szkoły Oficerów Rezerwy w Toruniu. Pracę zawodową rozpoczął w grudniu 1976r. w Myszkowskich Zakładach Metalur-gicznych na stanowisku technolog. W tym czasie był również zaangażowany w działalność organizacji młodzieżowych. We wrześniu 1981 roku wygrał wybory na Naczelnika Gminy Poraj. Z rąk Wojewody Często-

chowskiego otrzymuje nominację na to zaszczytne stanowisko. Kolejne dziewięć lat sprawuje funkcję Naczelnika Gminy Poraj. Okres ten wzbogacił Gminę Poraj o szereg ważnych inwestycji. Wybudowano Dworzec Kolejowy, nowoczesne przedszkole, budynek wielofunkcyjny oraz Ośrodek Zdrowia. W każdej miejscowości należącej do gminy Poraj powstały remizy i świetlice służące społeczności wiejskiej. Wykonano gazyfikację miejscowości Żarki Letnisko, zrealizowano ujęcie wody dla całej gminy w miejscowości Masłońskie. Dokonano telefonizacji całej gminy. Zrealizowano wiele inwestycji drogowych wraz z drogami międzygminnymi. Przeprowadzono wiele remontów na obiektach oświatowych, kulturalnych i komunalnych. W 1990 roku Andrzej Pluta zostaje Prezesem i współwłaścicielem Przedsiębiorstwa Wielobranżowego „POL-REM” Sp. z o.o. Pracę tę kontynuuje z wielkim zamiłowaniem aż do chwili obecnej. Firmę prowadzi wraz ze swoim wspólnikiem, Jerzym Sikorą, którego zaan-gażowanie w działalność „POL-REMU” jest również znaczące. Przedsiębiorstwo „POL-REM” w okresie swojej działalności zrealizowało wiele obiektów kubaturowych takich jak: szkoły, hale sportowe i przyłącza przemysłowe, obiekty użyteczności publicznej, budynki jednorodzinne i wielorodzinne, baseny kąpielowe itp. Za wykonane obiekty Przedsiębiorstwo otrzymało Nagrodę Burmistrza Miasta Myszków „Promotor Myszkowa” za trwały wkład w rozwój i promocję Myszkowa luty 2009 i wyróżnienia m.in. 2008 roku w Konkursie „Jurajski Produkt Roku” pierwszą nagrodę w kategorii produkt usługa budowlana, dyplom uznania za udział w finale Krajowego Konkursu PZITB Budowa Roku 2007. Andrzej Pluta pełni wiele funkcji społecznych m.in. w latach 1989÷1992 jest radnym i Przewodniczącym Rady Gminy w Poraju, uczestniczy w pracach Zarządu Gminnego Ochotniczej Straży Pożarnej. Obecnie sprawuje funkcję Przewodniczącego Powiatowej Rady Zatrudnienia w Myszkowie, członka Rady Nadzorczej Międzypowiatowego Banku Spółdzielczego w Myszkowie, członka Rady Regionalnej Izby Przemysłowo-Handlowej w Częstochowie. W roku 2009 otrzymał wyróżnienie – brązową statuetkę Absolwent Roku 2008 Politechniki Częstochowskiej.

454ROBERT PUCZKA Piece przemysłowe – 1970

Częstochowa, ul. Bienia 1 /12 Tel.: 601404164

Robert Puczka po ukończeniu studiów rozpoczął pracę Hucie Częstochowa w dziale Głównego Mechanika. Po przepracowaniu roku na stanowisku inspektora remontów pieców hutniczych został przekazany na zasadzie porozumienia miedzy zakładami do Hutniczego Przedsiębiorstwa Remontowego w Częstochowie. W HPR Częstochowa zajmuje kolejno stanowiska Kierownika Oddziału Remontów Pieców, Z-cy Kierownika Wydziału, Kierownika Wydziału. W 1984 roku zostaje Dyrektorem ds. Produkcji w Hutniczym

Przedsiębiorstwie Remontowym w Chorzowie, by po dwóch latach zostać Dyrektorem tego Przedsiębiorstwa. Bierze czynny udział w budowie Huty Katowice oraz modernizacji hutnictwa. W 1992 roku odchodzi z HPR Chorzów i zakłada prywatną firmę „MAUREX" która specjalizuje się w wykonywaniu zabezpieczeń antykorozyjnych urządzeń przemysłowych, konstrukcji stalowych mostów i wiaduktów drogowych i kolejowych jak również renowacja obiektów zabytkowych.

455LESZEK PUSTUŁ Odlewnictwo – 1974

Firma Wielobranżowa ALMET L. Pustuł ul. Brzeźnicka 84 42-200 Częstochowa tel.: (34) 325-52-08, tel/fax: (34) 325-52-08 www.almet.czwa.pl, www.almet.jewellery.pl, e-mail: [email protected]

Leszek Pustuł Pracę zawodową rozpoczął w lipcu 1972 roku w Studenckiej Spółdzielni Pracy GROSIK jako prezes zarządu. W czasie jego urzędowania SSP GROSIK została przeniesiona z akademika do własnych pomieszczeń przy ul. Wodzickiego. W latach 1976÷1977 pracował w Spółdzielni ZRYW w Koniecpolu jako wiceprezes zarządu ds. produkcji. W 1977 roku podjął pracę w wyuczonym zawodzie odlewnika w Odlewni Żeliwa WULKAN na stanowisku mistrza zmianowego, a następnie kierownika Działu Zbytu i Exportu. W 1982 roku utworzył Spółkę Cywilną –

"Odlewnie Żeliwa" w Lubojence. Spółka produkowała odlewy z żeliwa szarego. W 1989 roku utworzył drugą Spółkę Cywilną ALMET, która podjęła produkcję wyrobów ze srebra. W 1998 roku wykupił udziały w Spółce "Odlewnia Żeliwa" w Lubojence oraz zreorganizował Spółkę ALMET, tworząc Firmę Wielobranżową ALMET. W obecnej chwili F. W. ALMET zajmuje się produkcją żeliwa szarego o gabarytach 2500 mm i ciężarze do 800 kg oraz żeliwa niskostopowego (Mn, Si, Cr). Produkuje żeliwa odporne na ścieranie oraz żaroodporne do temperatury 8000C. Firma posiada własną odlewnię srebra, automaty do produkcji łańcucha oraz inne niezbędne urządzenia do produkcji szerokiego asortymentu wyrobów srebrnych, takich jak: łańcuchy, bransolety, pierścionki, kolczyki, zawieszki, naszyjniki, de-wocjonalia itp. Oferuje również wyroby srebrne z kamieniami syntetycznymi, jak: cyrkonie białe lub kolorowe, akwamaryn, szafir, onyks i inne. Produkcja własna wzbogacana jest importem włoskich wyrobów. Wyroby F. W. ALMET sprzedajemy hurtowo, jak i poprzez własną akwizycję.

456JERZY ROGULA Przeróbka plastyczna – 1977

Agencja Wydawnicza „Technopol” sp. z o.o. ul. Armii Krajowej 12/30 42-200 Częstochowa tel./fax: 34 3611189, 34 3680645

Właściciel Agencji Wydawniczej „Technopol” w Częstochowie.

457WIESŁAW SŁAWUTA Metaloznastwo – 1979

VIVAPOL ul. Kopernika 4 42-290 Blachownia tel./fax: (34) 320-44-34 F.P. SŁAW-POL ul. Rejtana 71 42-200 Częstochowa tel.: (34) 363-81-74, tel./fax 37-09-51 [email protected] www.slaw-pol.z.pl

Wiesław Sławuta po ukończeniu studiów podjął pracę w Fabryce Narzędzi Medycznych w Rudnikach koło Częstochowy. Obejmował tam stanowiska technologa, technologa specjalisty, a następnie kierownika Działu Konstrukcyjno-Technologicznego. Od 1990 roku jest współzałożycielem i współwłaścicielem firmy VIVAPOL sp. j. z siedzibą w Blachowni.

Przedmiotem działania firmy jest hurtowa sprzedaż: – zabawek, gier, maskotek, artykułów niemowlęcych, chodzików, rowerków, – kosmetyków, środków czystości, – artykułów szkolnych i piśmienniczych, – materiałów budowlanych, farb i lakierów, – artykułów gospodarstwa domowego.

Do dyspozycji klienta jest ponad 20 tysięcy asortymentu w ciągłej sprzedaży, na powierzchni wystawowej ponad 800 m2. Firma prowadzi kompleksową obsługę zaopatrzeniową instytucji, firm, szkół i przedszkoli. Od 1995 roku Wiesław Sławuta jest także współwłaścicielem Firmy Produkcyjnej SŁAW-POL, specjalizującej się w produkcji zabawek, zabawek pluszowych, domków ogrodowych. Wykonuje także zlecenia dla firm i instytucji. Obie firmy działają równolegle.

458LECH SKRZYPCZYK Metalugia – 1975

LEDAR sp. z o.o. i sp. komandytowa ul. Wieluńska 3 42-200 Częstochowa tel: 34 36881437

Lech Skrzypczyk podjął pracę zawodową w Hucie Katowice jako Mistrz Spiekalni i w przedsiębiorstwie tym pracował przez 21 lat na różnych stanowiskach, a po przekształceniach własnościowych jako Wice Prezes Zarządu, Z-ca Dyrektora Generalnego Huty Katowice S.A. do 1996 r. W latach 1996÷1998 pełnił funkcję Wice Prezesa Zarządu i Dyrektora Zarządzającego w Hucie im. T. Sendzimira. W latach 1999÷2001 był Prezesem Zarządu i Dyrektorem

Generalnym w Hucie Częstochowa S.A. W roku 2002 Członek Zarządu Holdingu Polskie Huty Stali. W latach 1999÷2005 był nauczycielem akademickim Politechniki Częstochowskiej dzieląc się z młodzieżą swoją wiedzą i doświadczeniem z zakresu zarządzania i restrukturyzacji przemysłu, a w szczególności polskiego hutnictwa. W okresie pracy ukończył studia podyplomowe: w AGH w Krakowie w zakresie Wielkopiecownictwa, a w Uniwersytecie Warszawskim – studia z Zarządzania – Master of Business Administration – MBA. W całym okresie aktywnie uczestniczył w procesach modernizacyjnych i restruk-turyzacyjnych firm, w których pracował, za co otrzymał wiele nagród i wyróżnień między innymi Złoty Krzyż Zasługi. Jest autorem i współautorem kilkunastu projektów racjonalizatorskich i 4 patentów, ponad 20 prac naukowo badawczych i publikacji naukowo technicznych. Od 2003 roku pracuje w prywatnym biznesie. Obecnie jest prezesem spółki LEDAR. Spółka zajmuje się sprzedażą hurtową metali, rud metali, koksu, żelazostopów i dodatków hutniczych oraz konstrukcją prefabrykatów z blach.

459MAREK SMAKOWSKI Odlewnictwo – 1973

Opel Serwis AUTO REMAR ul. Budki Szczęśliwickie 65 02-460 Warszawa tel. 22/863-21-21 fax.22/863-97-62 e-mail: [email protected] www.autoremar.pl

Po ukończeniu studiów rozpoczął pracę w WSK „PZL – Gorzyce'" jako stypendysta tego Zakładu; początkowo jako metalurg, a pół roku później jako kierownik sekcji. W 1977 r. przeprowadził się do Warszawy i podjął pracę w Zakładach Mechanicznych „URSUS" przy uruchamianiu produkcji ciągników licencyjnych „Massey-Fergusson" uczestnicząc w szkoleniach w zakładach macierzystych Massey'a w Coventry i Peterborough w Anglii. Od 1980 do 1982 r. pracował w Zakładzie Montażu Ciągników Ciężkich na

stanowisku Szefa Sterowania Produkcją. W 1982 roku rozpoczął pracę w Zakładach Mechanizacji Budownictwa „ZREMB" w Warszawie kierując produkcją cementonaczep i granulowozów. Po prywatyzacji vZREMB"-u na początku lat 90-tych i powstaniu przedsiębiorstwa ENERCO-ZREMB z większościowym udziałem kapitału francuskiego objął stanowisko dyrektora w Zakładzie zamiejscowym ENERCO-ZREMB-u w Stąporkowie k/Kielc, a następnie po przekształceniu tego Zakładu w Sp. z o.o. pełni w niej rolę funkcję V-ce Prezesa Zarządu. W 1996 r. rozpoczął własną działalność gospodarczą otwierając serwis samochodowy. Firma specjalizuje się w naprawie samochodów marki Opel oferując szeroki wachlarz usług. Od 2004 r. prowadzi Zakład wraz z synem Bartoszem, absolwentem Politechniki Warszawskiej.

460JACEK SMOLEŃSKI Odlewnictwo – 1973

Warsaw Commercial Park Skwer ks. Kardynała Wyszyńskiego 5, lok. U3 01-015 Warszawa tel:. 22 436-37-03, fax. 22 436-37-02 e-mail: [email protected]

Jacek Smoleński w czasie studiów był dziennikarzem studenckim piszącym do „Kolumny Studenckiej" w Gazecie Częstochowskiej oraz do tygodnika ogólnopolskiego „Politechnik". W latach 1970÷1973 zawodnik drużyny szachowej AZS Częstochowa grający na I szachownicy. Pracę zawodową rozpoczął w hucie Warszawa jako inżynier stażysta, a następnie kierownik zmiany na Wydziale Sta-lowni. W hucie pracował do 1978 roku, później przeszedł do pracy w Ministerstwie Hutnictwa i Przemysłu Maszyno-

wego, początkowo na stanowisku głównego specjalisty w Departamencie Inwestycji, a następnie przez cztery lata był wicedyrektorem Gabinetu Ministra. Od 1985 roku był dyrektorem Gabinetu Ministra w Urzędzie Postępu Naukowo-Technicznego i Wdrożeń (obecnie Komitet badań Naukowych), a następnie w latach 1988÷1991 dyrektorem Departamentu Finansów. W 1991 roku był współ-założycielem jednego z pierwszych w Polsce towarzystw leasingowych Central-nego Towarzystwa Leasingowego S.A. z siedzibą w Warszawie oraz został jego prezesem Zarządu do 2002 roku. W trakcie działalności w firmach leasingowych pełnił funkcję przewodniczącego rad nadzorczych Śląskiego oraz Wielkopolskiego Towarzystwa Leasingowego S.A. Obecnie akcjonariusz w/w firm leasingowych. W latach 1997÷2000 członek Zarządu Banku Wschodniego S.A. Jest przewodniczącym Rady Nadzorczej Radia BRW sp. z o.o. z siedzibą w Wałbrzychu. Obecnie od 2003 r. jest prezesem zarządu Warsaw Commercial Park sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, zajmującą się działalnością deweloperską (budowa apar-tamentów i powierzchni biurowych). Ponadto pełni funkcję przewodniczącego Rady Nadzorczej Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej „Pasteura".

461EDWARD SZKOLAK Przeróbka plastyczna – 1970

Edward Szkolak pierwszą pracę rozpoczął w Odlewni „Wulkan” w Częstochowie, następnie w Fabryce wózków dziecięcych w Poraju. Od 1970 roku związał się z Hutą Stalowa Wola, w którym to zakładzie pracował do 1991 roku, awansując kolejno przez Kierownika Wydziału, Kierownika Walcowni Blach, Walcowni Kalibrowej, Dyrektora Technicznego Zakładu, aż do Dyrektora Naczelnego Zakładu. W trakcie pracy złożył wiele wniosków racjonalizatorskich, wdrożone 2 patenty.

Od 1991 roku prowadzi własną działalność gospodarczą, do 2006 roku firmę Megarolex, w 2006 założył firmę Merolex-GS, której głównym zadaniem jest działalność w obrocie materiałami metali kolorowych w kraju i za granicą, głównie ołowiu. Firma Merolex-GS od 2006 r. jest większościowym udziałowcem poza granicami kraju fabryki produkującej ołów surowy. Ołów ten jest dostarczany do firm krajowych i za granicę (Czechy, Niemcy). W fabryce ołowiu będą prowadzone bardzo duże inwestycje.

462KORDIAN ZAWADZKI Odlewnictwo – 1959

Odlewnia SILUM Sp. z o.o. gm. Czarnożyły 98-310 Opojowice 51, tel.: (43) 841-63-80, fax: 841-67-47 e-mail: [email protected] www.silum.com.pl

Po ukończeniu studiów odbył roczny staż w Odlewni Żeliwa WĘGIERSKA GÓRKA w Węgierskiej Górce koło Żywca. Następnie podjął pracę w nowo wybudowanych Myszkowskich Zakładach Metalurgicznych ŚWIATOWID koło Myszkowa na stanowisku mistrza, a następnie kierownika wydziału produkcyjnego w fazie rozruchu. Od 1963 roku był kierownikiem odlewni w Częstochowskiej Fabryce Urządzeń Mechanicznych. W 1966 roku został przeniesiony służbowo do Zakładów Sprzętu Motory-zacyjnego POLMO w Praszce na stanowisko głównego

inżyniera, a następnie został dyrektorem naczelnym zakładu. W tym czasie zakład był rozbudowywany i ze średniej firmy przeistoczył się w duży zakład przemysłowy, zatrudniający około 4500 pracowników. Od 1980 roku pełnił funkcję dyrektora technicznego Zjednoczenia Przemysłu Motoryzacyjnego do czasu rozwiązania instytucji w 1981 roku. W latach 1982÷1988 pracował w Przed-siębiorstwie PIECOEKSPORT Gliwice na budowach eksportowych w Węgierskiej Republice Ludowej jako zastępca, a potem kierownik wielkiej budowy eksportowej. Po powrocie do kraju został powołany na stanowisko wicewojewody częstochowskiego i piastował je do 1990 roku. W tym samym roku założył Odlewnię SILUM Sp. z o.o. zatrudniającą ponad 200 osób. Odlewnia posiada certyfikat ISO 9002 oraz tytuł Polskiej Odlewni Kwalifikowanej. Podstawowym kierunkiem działalności firmy jest produkcja odlewów ciśnieniowych i kokilowych ze stopów Al-Si i Zn-Al. SILUM rozpoczynał od produkcji drobnych odlewów na dwóch maszynach o sile zwarcia 1600 KN, by na przestrzeni 8 lat dojść do posiadania trzynastu maszyn ciśnieniowych od 1000 do 7000 KN oraz kokilarek hydraulicznych i ręcznych. Aktualnie produkuje odlewy o masie od kilku do 4000 g. Wraz z rozwojem potencjału wytwórczego odlewni rozwijała się infrastruktura związana z jej funkcjonowaniem, a w szczególności narzędziownia oraz dział obróbki skrawaniem. W 1997 roku wyodrębniono z SILUM dwie firmy. Są to: Fabryka Narzędzi SILTOOL, która produkuje oprzyrządowanie odlewnicze, oraz SILBIKE, wykonujący obróbkę odlewów oraz produkujący elementy stanowiące części składowe – wtopki do odlewów wytwarzanych przez SILUM. Dzięki utworzeniu tych firm oferta produkcyjna przedsiębiorstwa jest znacznie szersza

463i bardziej atrakcyjna dla klientów. Wdrożony w 1999 roku system sterowania jakością oparty na normie PN-ISO 9002 gwarantuje odbiorcom wysoki poziom jakości produkowanych wyrobów, świadczonych usług oraz sprawną obsługę. Profil produkcyjny SILUM stanowi asortyment około 350 pozycji odlewów ciśnieniowych i kokilowych. Podstawowymi odbiorcami wyrobów są zakłady produkujące sprzęt gospodarstwa domowego, osprzęt samochodowy, urządzenia pomiarowe i reduktory gazu oraz wyroby elektrotechniczne. Kilkadziesiąt procent produkowanych wyrobów sprzedawane jest na eksport do krajów Unii Europejskiej.

OSOBY WYRÓŻNIONE STATUETKĄ HONOROWĄ WYDZIAŁU INŻYNIERII PROCESOWEJ, MATERIAŁOWEJ

I FIZYKI STOSOWANEJ

do 1.03.2010 r.

Numer statuetki

Wyróżniony

1. Prof. dr hab. Janusz Szopa Politechnika Częstochowska

2. Inż. Wiesław Margas Prezydent Miasta Częstochowy

3. Mgr inż. Lech Skrzypczyk Huta Stali Częstochowa S.A.

4. Mgr inż. Edward Szlęk Huta Zawiercie S.A.

5. Mgr inż. Antoni Bator Huta Bankowa S.A.

6. Mgr inż. Mirosław Wróbel Huta Katowice S.A.

7. Mgr inż. Zbigniew Sikora Huta Buczek S.A.

8. Edmund Mzyk Yawal System S.A.

9. Jacek Smoleński Centralne Towarzystwo Leasingowe

10. Profesor Adolf Maciejny Politechnika Śląska w Katowicach

11. Paul J. Pawlikowski President WAI

12. Robert M. Shemenski Immediate Past President WAI

13. Anita Oliva Director of Publications of Wire Journal WAI

14. Profesor dr hab. inż. Krzysztof Kurzydłowski Politechnika Warszawska

465

15. Profesor Zbigniew Bojarski Śląski Oddział Polskiej Akademii Nauk

16. Profesor Marek Hetmańczyk Politechnika Śląska w Katowicach

17. Dr inż. Andrzej Szydło Huta Katowice S.A.

18. Profesor Władysław Walkowiak Politechnika Wrocławska

19. Prof. dr inż. Leopold Jeziorski Politechnika Częstochowska

20. Prof. dr hab. inż. Janusz Braszczyński Politechnika Częstochowska

21. Prof. dr hab. inż. Stanisław Słupek Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie

22. Prof. dr hab. inż. Zbigniew Górny Instytut Odlewnictwa w Krakowie

23. Prof. dr inż. Etienne Aernoudt Katolicki Uniwersytet w Leuven

24. Prof. dr hab. inż. Józef Zasadziński Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie

25. Prof. dr hab. inż. Maciej Pietrzyk Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie

26. Profesor Antonin Vitecek VSB Ostrawa

27. Profesor Ludovit Dobrovsky VSB Ostrawa

28. Profesor Oleksandr Velichko Narodowa Akademia Metalurgiczna Ukrainy w Dniepropietrowsku

29. Profesor Vitalij Danchenko Narodowa Akademia Metalurgiczna Ukrainy w Dniepropietrowsku

30. Profesor Aleksandr Zinovjev Moskiewski Instytutu Stali i Stopów

31. Profesor Jurij Karabasov Moskiewski Instytutu Stali i Stopów

32. Profesor Janusz Łuksza Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie

466

33. Profesor Józef Dańko Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie

34. Profesor Czesław Sajdak Politechnika Śląska w Katowicach

35. Prof. dr hab. inż. Henryk Dyja Politechnika Częstochowska

36. Tadeusz Wrona Prezydent Miasta Częstochowy

37. Prezes Jerzy Podsiadło Polskie Huty Stali S.A.

38. Dyrektor Czesław Skowronek Polskie Huty Stali S.A.

39. Prezes Marek Rózga CMC Huta Zawiercie S.A.

40. Profesor Igramotdin Serazutdinowich Aliew Politechnika w Kramatorsku

41. Profesor Andrzej Łędzki Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie

42. Profesor Zbigniew Piłkowski Politechnika Częstochowska

43. Profesor Bolesław Wysłocki Politechnika Częstochowska

44. Profesor Henryk Bala Politechnika Częstochowska

45. Profesor Yurij Proydak Narodowej Akademii Metalurgicznej Ukrainy

46. Profesor Ludmiła Kaputkina Moskiewski Instytutu Stali i Stopów

47. Profesor Anatolij Svjażin Moskiewski Instytut Stali i Stopów

48. Gulio Properzi President Wire Association International (USA)

49. Pani Phyllis Conon Wire Association International (USA)

50. Prezes Janusz Zatoń Odlewnia Żeliwa „Wulkan” S.A.

467

51. inż. J. Antonio Ayala Reyna J.J. Lowe Associates Inc (USA)

52. Pan Steven J. Fetteroll Dyrektor WAI (USA)

53. Pan Mark Marselli Redaktor Naczelny „Wire Journal Int.” (USA)

54. Prof. dr hab. inż. Stefania Stachura Profesor Politechniki Częstochowskiej

55. Prof. dr hab. inż. Wiesław Waszkielewicz Profesor Politechniki Częstochowskiej

56. Prof. dr hab. inż. Remigiusz Sosnowski Politechnika Śląska

57. Prof. dr hab. inż. Zbigniew Malinowski Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie

58. Prof. dr hab. inż. Leszek Blacha Politechniki Śląska

59. Prof. dr hab. inż. Stanisław Rzadkosz Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie

60. Prof. dr inż. Tadeusz Bołd Instytut Metalurgii Żelaza w Gliwicach

61. Prof. dr hab. inż. Leszek Dobrzański PolitechnikaŚląskia

62. Prof. dr hab. inż. Zbigniew Misiołek

63. Pan Marek Serafin Prezes Huty LW w Warszawie

64. Pan Andrzej Stokłosa Prezes Huty Stali Częstochowa

65. Pan Sławomir Starzykowski Dyrektor Produkcji Technologie Buczek S.A.

66. Prof. Zdenek Jonšta VŠB Technické Univerzita Ostrava

67. Prof. Petr Horyl VŠB Technické Univerzita Ostrava

68. Prof. Ludmiła Kamkina Narodowa Akademia Metalurgiczna Ukrainy w Dniepropietrowsku

69. Prof. dr hab. inż. Bogusław Major Instytut Metalurgii i Inżynierii Materiałowej PAN w Krakowie

70. Mgr inż. Leszek Pustuł Stowarzyszenie Wychowanków Politechniki Częstochowskiej

46871. Pan Profesor Krzysztof Fitzner

72. Pan Doktor Adam Schwedler

73. Pan Ludovit Gajdos

74. Pan Profesor Mieczysław Wysiecki

75. Prof. Leszek Wojtczak

76. Pan Profesor Aleksander M. Gałkin

77. Pan Ned Leyendecker Członek Zarządu CMC Zawiercie S.A.

78. Prof. Vitaly A. Trusov Moscow State Institute for Steel and Alloys

79. Jerzy Kozicz Prezes Zarządu CMC Zawiercie S.A.

80. Bogdan Janikowski Dyrektor Walcowni CMC Zawiercie S.A

81. Prof. dr inż. Bogdan Golis

WYKAZ ABSOLWENTÓW (1954÷2009)

470

STUDIA I STOPNIA Rok 1954 1. Broda Stanisław 2. Domański Ryszard 3. Górecki Henryk 4. Imiołczyk Wiesław 5. Jeżewski Bogdan 6. Jędrzejczyk Zenon 7. Katana Henryk 8. Król Stanisław 9. Kwasek Władysław 10. Liszaj Ryszard 11. Milanowski Igor 12. Nikiel Henryk 13. Nowicki Wiesław 14. Półtorak Józef 15. Szczepanik Zenobiusz 16. Szczepański Witold 17. Tkacz Stanisław 18. Walarowski Janusz 19. Wierzcholski Jerzy 20. Wojtczak Ryszard 21. Wojtysiak Kazimierz 22. Wolkenberg Władysław 23. Zając Stanisław 24. Zawartko Henryk 25. Żółcik Ludwik Rok 1955 1. Bem Irena 2. Błażejowski Zbigniew 3. Bodnar Ryszard 4. Braszczyński Janusz 5. Ciumcia Krzysztof 6. Dancewicz Józef 7. Dawid Czesław 8. Ejzerman Anna

9. Gajerska Dorota 10. Girszewski Jerzy 11. Góra Maria 12. Grzyb Mieczysław 13. Gucwa Feliks 14. Hilkner Marek 15. Hulist Zygmunt 16. Iskierka Stanisław 17. Jamroż Henryk 18. Jańczyk Zygmunt 19. Jęczmyk Lucjan 20. Jędrak Czesław 21. Kopeć Jerzy 22. Kotula Bolesław 23. Kozak Józef 24. Kozubek Ilza 25. Król Leonard 26. Kulak Czesław 27. Kuźniak Mieczysław 28. Lany Stanisława 29. Latussek Alfred 30. Łukowski Leszek 31. Malarski Tadeusz 32. Małecki Aleksander 33. Maszczak Emil 34. Młynarczyk Lech 35. Morawski Jan 36. Niziński Zygmunt 37. Pieprznik Stefan 38. Piłkowski Zbigniew 39. Polak Stefania 40. Rakowiecki Edmund 41. Rubik Czesław 42. Siedlecki Mirosław 43. Skulski Jacek 44. Spyra Tadeusz 45. Stala Maciej 46. Szewczyk Jakub

47147. Urbanowicz Jan 48. Urbański Stanisław 49. Warchala Tadeusz 50. Warszakowski Bogdan 51. Wąsowski Ludwik 52. Wiewiórka Jerzy 53. Wojtasik Piotr 54. Wolnik Janusz 55. Żurek Stanisław Rok 1956 1. Albrecht Zygmunt 2. Bielewski Józef 3. Borek Tadeusz 4. Borowski Witold 5. Bożek Michał 6. Broda Teresa 7. Bruś Zdzisław 8. Buda Kazimierz 9. Cała Józef 10. Chmiel Henryk 11. Dankiewicz Bogumił 12. Flis Marian 13. Giec-Mariańska Danuta 14. Gładysz Zenon 15. Gniewaszewski Sławomir 16. Gorczyca Jerzy 17. Hutny Wiesław 18. Jackowski Jerzy 19. Jałowiecki Jan 20. Janas Ryszard 21. Kijanowska Marianna 22. Klimczak Mieczysław 23. Korzekwa Piotr 24. Kosiorek Jan 25. Kruzel Marian 26. Kuder Weronika 27. Kujowski Aleksander 28. Kuliński Zygmunt

29. Kuna Halina 30. Lachowicz Teodozja 31. Łącki Augustyn 32. Machnik Franciszek 33. Maranda Barbara 34. Michałek Eugeniusz 35. Miśkowiec Czesław 36. Miśta Zenon 37. Mochnaczewski Wiesław 38. Nowicki Roman 39. Orzechowski Henryk 40. Paprocki Henryk 41. Pawelczak Tadeusz 42. Piątkowski Andrzej 43. Podsiadlik Zdzisław 44. Przybytniowski Wanancjusz 45. Rajczyk Zdzisław 46. Rejmer Andrzej 47. Rodzaj Wiesław 48. Ruciński Tadusz 49. Rutkiewicz Waldemar 50. Rutkowski Jerzy 51. Sarzyńska Halina 52. Sikora Leopold 53. Skrzypiec Antoni 54. Słowik Tadeusz 55. Stec Jan 56. Stępień-Błażejowska Elżbieta 57. Straler Rudolf 58. Szafrański Tadusz 59. Szucl Erwin 60. Szymanik Stanisław 61. Ślęzak Edmund 62. Śliwa Waldemar 63. Tkaczyński Lucjan 64. Trafny Lesław 65. Trząska-Buda Barbara 66. Warwas Feliks 67. Wasilczuk Stefan 68. Wąsacz Ryszard

47269. Wiekiera Ryszard 70. Woźniak Władysław 71. Wronka Ludwik 72. Zębik Zygmunt 73. Zmarzła Elżbieta Rok 1957 1. Bardecki Jan 2. Bobrowski Janusz 3. Brogowski Marian 4. Brzeziński-Grondalczyk Antoni 5. Cieślak Janina 6. Chmiel Tadeusz 7. Chojnacki Emanuel 8. Czapla Lucyna 9. Czub Michał 10. Ćwiękowski Janusz 11. Dobosz Alina 12. Dobosz Henryka 13. Drozdow Teodor 14. Dura Wacław 15. Dziewit Mieczysław 16. Flis Zdzisław 17. Gacek Mirosław 18. Ganczarek Jerzy 19. Goszczyński Franciszek 20. Górska Emilia 21. Grossman Alfred 22. Hadrian Witold 23. Janik Zygmunt 24. Joachimiak Tadeusz 25. Jurkiewicz Zenon 26. Kaczmarczyk Tadeusz 27. Kaleciński Henryk 28. Kapuścik Barbara 29. Kidziński Tadeusz 30. Kołodziejczyk Stefan 31. Kopcik Adam 32. Korkus Tadeusz

33. Kośka Mieczysław 34. Kowacki Włodzimierz 35. Kowalski Jerzy 36. Kowalski Józef 37. Krawczyk Ryszard 38. Krzyczman Wiesława 39. Kuliński Jan 40. Łazarewicz Aleksander 41. Łączyński Renat 42. Łęcki Lucjan 43. Łyzicki Jan 44. Macek Henryk 45. Maciejek Witold 46. Majewski Zbigniew 47. Majstrenko Jerzy 48. Malak Zbigniew 49. Mann Leszek 50. Marcinkowski Jerzy 51. Matuła Henryk 52. Michniowski Aleksander 53. Miękina Józef 54. Mikisz Antoni 55. Miłek Edward 56. Najgebauer Henryk 57. Napieraj Aniela 58. Nicia Stefan 59. Paczkowski Józef 60. Palacz Jerzy 61. Pniewski Kazimierz 62. Podlaski Olgierd 63. Podsiedlik Stanisław 64. Polis Andrzej 65. Prokocki Jan 66. Pytlak Edward 67. Restel Jerzy 68. Rozumek Zbigniew 69. Skoczylas Mieczysław 70. Socholik Tadeusz 71. Sokołowski Andrzej 72. Sokołowski Stanisław

47373. Solarski Jerzy 74. Suchecki Mieczysław 75. Swoboda Anna 76. Sztajnerowski Zbigniew 77. Szymczyk Waldemar 78. Tomal Janusz 79. Walichnowski Zdzisław 80. Wicentowicz Janusz 81. Wojtaszek Jan 82. Wróblewski Waldemar Rok 1958 1. Bednarczyk Halina 3. Budryk Witold 3. Grzebiela Henryk 4. Jelonek Tadeusz Rok 1959 1. Lipiec Aleksander 2. Pasek Marian 3. Sawicz Andrzej 4. Siciński Euzebiusz Rok 1996 1. Krawczyk Arkadiusz 2. Pachucki Robert Rok 1997 1. Bodziachowski Przemysław 2. Chrzuszcz Edyta 3. Chwastek Andrzej 4. Cisowska Małgorzata 5. Firek Maciej 6. Grunt Jarosław 7. Kiełtucka Magdalena

8. Kołosowski Jerzy 9. Kosmenda Marcin 10. Miśta Lech 11. Mucha Jarosław 12. Pałuszka Waldemar 13. Raźniak Grzegorz 14. Sakwa Krzysztof 15. Sikora Adam 16. Sitek Krzysztof 17. Sroka Mirosław 18. Węgrzyn Andrzej 19. Wieczorek Adam 20. Wierzbicki Wojciech 21. Wypchlak Beata 22. Wysocki Przemysław Rok 1998 1. Brysiak Tomasz 2. Cichoń Grzegorz 3. Cybiński Krzysztof 4. Czrnecki Paweł 5. Gosławski Sławomir 6. Hiszpański Paweł 7. Jakubczak Paweł 8. Janicki Andrzej 9. Juszczyk Andrzej 10. Koch Tomasz 11. Kucharski Grzegorz 12. Lenartowicz Robert 13. Lendor Adam 14. Mrowiec Wioletta 15. Nicpoń Grzegorz 16. Ociepa Jacek 17. Pięta Agnieszka 18. Pobudejski Grzegorz 19. Przybyła Jan 20. Raj Arkadiusz 21. Rzepka Paweł 22. Strzelczyk Robert

47423. Sygiet Piotr 24. Trzepizur Cezary 25. Turski Robert 26. Ulman Barbara 27. Wiecha Witold Rok 1999 1. Belka Artur 2. Bryniak Tomasz 3. Budziński Marek 4. Chojnacki Dariusz 5. Cichosz Paweł 6. Cok Jarosław 7. Figura Damian 8. Gocyła Konrad 9. Grubizna Mariusz 10. Jeznach Tomasz 11. Jędryszek Aleksander 12. Kmita Tomasz 13. Kokot Piotr 14. Kołaczyk Agnieszka 15. Kowalski Mariusz 16. Pilecki Wojciech 17. Rakowski Paweł 18. Sowa Tomasz 19. Szenk Krzysztof 20. Szkopiński Piotr 21. Szurgot Tomasz 22. Wasik Sławomir 23. Wędzonka Andrzej 24. Wiekiera Paweł Rok 2000 1. Banaszczyk Paweł 2. Bednarek Grzegorz 3. Bobra Katarzyna 4. Boratyńska Dorota 5. Brol Wojciech

6. Chrzęstek Paweł 7. Dębski Tomasz 8. Dobosz Marek 9. Huras Robert 10. Kaczmarek Sławomir 11. Kapica Tadeusz 12. Kazuba Grzegorz 13. Knol Roland 14. Koba Mieczysław 15. Kotuła Artur 16. Kozak Zbigniew 17. Krakowski Arkadiusz 18. Kubicka Agnieszka 19. Leszczyński Robert 20. Majchrowska Ewa 21. Maślana Jacek 22. Nowak Grzegorz 23. Patysiak Tomasz 24. Roter Radosław 25. Sikora Mariusz 26. Sikora Marek 27. Sowa Andrzej 28. Suchański Jarosław 29. Sucharek Sławomir 30. Szczepanowski Artur 31. Szeląg Mariusz 32. Walasek Tomasz 33. Wesołowski Rafał 34. Zawadzki Igor 35. Zygulski Krzysztof Rok 2001 1. Badora Roman 2. Bartela Grzegorz 3. Bednarski Włodzimierz 4. Bulski Paweł 5. Chrzęst Sebastian 6. Chwiłka Michał 7. Ciesiński Rafał

475 8. Czech Agnieszka 9. Dudek Tomasz 10. Dylak Aneta 11. Dzienniak Marcin 12. Fałek Ryszard 13. Florek Katarzyna 14. Fogiel Michał 15. Gacia Piotr 16. Gala Jacek 17. Gibalski Robert 18. Góral Jarosław 19. Gronowski Rafał 20. Grzyb Artur 21. Gwóźdź Bogdan 22. Hyla Andrzej 23. Jaguszewski Zbigniew 24. Jasiński Paweł 25. Jaśki Krzysztof 26. Jędrychowski Wiktor 27. Kaczmarczyk Mariusz 28. Kaczmarek Renata 29. Kaleciński Lech 30. Kasprzyk Bogusław 31. Klimala Katarzyna 32. Klimala Barbara 33. Kokosza Tomasz 34. Kolanek Sebastian 35. Korcyl Janusz 36. Kowalczyk Jolanta 37. Kozłowski Mariusz 38. Kramarczyk Piotr 39. Kruk Grzegorz 40. Kubarski Marcin 41. Kyrcz Artur 42. Łągiewka Piotr 43. Łyko Adam 44. Magdziarz Robert 45. Majewski Paweł 46. Makowski Jarosław 47. Markowski Grzegorz

48. Mazur Piotr 49. Michowicz Marek 50. Mizak Ireneusz 51. Molenda Sławomir 52. Owczarek Sławomir 53. Pietrzak Cezary 54. Pikos Zbigniew 55. Piwowarczyk Leszek 56. Podsiadło Paweł 57. Poliszuk Szymon 58. Powroźnik Grzegorz 59. Purgał Andrzej 60. Pyrkosz Arkadiusz 61. Roczek Marcin 62. Rycombel Łukasz 63. Serediuk Robert 64. Skibiński Marcin 65. Służałek Artur 66. Sobczak Adriana 67. Stasikowski Grzegorz 68. Stępień Dariusz 69. Stolarczyk Rafał 70. Styczeń Tomasz 71. Suchecki Piotr 72. Supera Paweł 73. Szkudlarek Grzegorz 74. Szymański Marek 75. Trębski Sławomir 76. Turski Robert 77. Wiewióra Tomasz 78. Wojdak Daniel 79. Wołek Mariusz 80. Woźniak Leszek 81. Wójcik Karol Rok 2002 1. Antoszczyk Andrzej 2. Bednarz Paweł 3. Bielawski Paweł

476 4. Błaszczyk Robert 5. Bodnaruś Mirosław 6. Bomba Paweł 7. Bryjak Daniel 8. Bryniak Agnieszka 9. Brzozowski Rafał 10. Budziński Krzysztof 11. Celebiaś Stanisław 12. Chamera Robert 13. Cłapa Konrad 14. Cogiel Sebastian 15. Drygała Tomasz 16. Dudek Marek 17. Dybich Adrian 18. Dzierka Jacek 19. Flak Tomasz 20. Fryc Sebastian 21. Frydrychowski Stanisław 22. Gajda Krzysztof 23. Gieroń Paweł 24. Głowacki Arkadiusz 25. Gnacik Zbigniew 26. Gondzik Mariusz 27. Jedynakowska Ewa 28. Jędrzejak Jarosław 29. Jurczyński Marcin 30. Juszczyk Sebastian 31. Kasperek Adrian 32. Kasprzyk Andrzej 33. Kielan Jerzy 34. Kołdawski Marcin 35. Konieczka Arkadiusz 36. Kosmala Daniel 37. Kowalski Arkadiusz 38. Kowalski Łukasz 39. Kowalski Marcin 40. Koza Mariusz 41. Krawiec Ewa 42. Kręciwilk Paweł 43. Krupa Rafał

44. Krzechki Artur 45. Kulik Marcin 46. Kuroń Marcin 47. Kuroń Paweł 48. Kuśmierczyk Grzegorz 49. Kuter Michał 50. Lasota Grzegorz 51. Leszczyński Michał 52. Lis Tomasz 53. Machelski Rafał 54. Maciński Dariusz 55. Malik Marcin 56. Marzec Marian 57. Mentel Sylwia 58. Michalski Dariusz 59. Mielczarek Marcin 60. Mikołajczyk Krzysztof 61. Mikucka Andżelika 62. Mikucki Bogusław 63. Modławski Paweł 64. Mondrzyk Olga 65. Mroziński Szczepan 66. Nalewajka Adam 67. Niedbała Krzysztof 68. Nowak Mariusz Wiktor 69. Nowak Mariusz 70. Nowak Jarosław 71. Olejniczak Sylwester 72. Opoka Marcin 73. Papuga Jarosław 74. Parkitny Dariusz 75. Paszko Marcin 76. Pawłowski Arkadiusz 77. Pechta Marcin 78. Pietrzak Maciej 79. Piotrowski Mariusz 80. Placek Przemysław 81. Pluta Romualda 82. Pniak Wojciech 83. Pogłódek Jan

477 84. Polis Łukasz 85. Poteralski Adam 86. Rełkowski Grzegorz 87. Reroń Jarosław 88. Saliński Przemysław 89. Sitek Marta 90. Sobala Tomasz 91. Sobczyk Marcin 92. Sobczyk Bernard 93. Stanisławski Artur 94. Stańczyk Andrzej 95. Starczynowski Grzegorz 96. Stasiak Daniel 97. Stępień Michał 98. Suszczyk Roman 99. Szczepanek Ryszard 100. Szecówka Piotr 101. Szeffs Tomasz 102. Szkopek Maciej 103. Ścisłowski Michał 104. Ślęzak Tomasz 105. Śliwik Mariusz 106. Śmiechowicz Mariusz 107. Śpiewak Andrzej 108. Tarnowski Piotr 109. Tyrek Wojciech 110. Ujma Rafał 111. Walasek Krzysztof 112. Walczuch Piotr 113. Walkowicz Irena 114. Wędzonka Dariusz 115. Węgrzyn Tomasz 116. Wieczorek Krzysztof 117. Wilk Marcin 118. Woskowicz Grażyna 119. Wypych Mariusz 120. Wyrwał Roman 121. Zagził Józef 122. Żurek Adam 123. Żyła Ksenia

Rok 2003 1. Adamus Sebastian 2. Bagiński Mikołaj 3. Biały Piotr 4. Blabuś Marcin 5. Brymora Michał 6. Chwał Przemysław 7. Czarny Artur 8. Czerwiński Grzegorz 9. Derczyński Krzysztof 10. Derek Adam 11. Drynda Maciej 12. Drzazga Przemysław 13. Dudkiewicz Jacek 14. Fitas Paweł 15. Gala Tomasz 16. Gawron Daniel 17. Gąsiorowski Piotr 18. Gątkiewicz Zbigniew 19. Gdula Paweł 20. Gęsiarz Roman 21. Golec Mieczysław 22. Grabara Robert 23. Gruszczyński Dariusz 24. Jakubowski Sławomir 25. Janoska Paweł 26. Juszczyk Marcin 27. Kaźmierczak Sławomir 28. Kita Marcin 29. Klarecki Michał 30. Kosiarek Sebastian 31. Kozera Marek 32. Koziołek Arkadiusz 33. Krasoń-Mirczak Ewa 34. Krawiec Bogusław 35. Kurzyńska Aneta 36. Lipniak Halina 37. Madejski Przemysław 38. Malec Adam

47839. Mendoń Mirosław 40. Mikrut Joanna 41. Mikrut Marcin 42. Miśkiewicz Rafał 43. Nękanowicz Sławomir 44. Niemczyk Katarzyna 45. Nowak Winicjusz 46. Nowiński Marcin 47. Ostrowski Dominik 48. Oziębała Marcin 49. Pakuła Rafał 50. Paruzel Mirosław 51. Pasieka Rafał 52. Pawlik Grzegorz 53. Pędziwiatr Mirosław 54. Pietrusiak Arkadiusz 55. Pietryka Rafał 56. Pietryniak Robert 57. Placzyński Jarosław 58. Pluta Marcin 59. Pniak Agnieszka 60. Przerada Przemysław 61. Pstrowski Łukasz 62. Rochowski Sławomir 63. Rygol Michał 64. Sierda Marlena 65. Sikora Paweł 66. Smolnik Paweł 67. Socha Tomasz 68. Sperka Tomasz 69. Stanek Maciej 70. Staniewski Rafał 71. Studziński Kazimierz 72. Szaniec Krzysztof 73. Szczepanik Iwona 74. Szymański Sebastian 75. Szymczyk Marcin 76. Szyszka Roman 77. Tarnawski Aleksander 78. Trawiński Mariusz

79. Walczak Tomasz 80. Woch Sławomir 81. Wojnar Damian 82. Zasuń Andrzej 83. Zielonka Sławomir 84. Żaba Ewa 85. Żurek Kordian Rok 2004 1. Bartosiak Łukasz 2. Blukacz Danuta 3. Błaszczyk Łukasz 4. Cholewka Zbigniew 5. Cioś Jadwiga 6. Cisowski Marcin 7. Ciupa Jacek 8. Czernek Tomasz 9. Czerwik Dariusz 10. Donat Justyna 11. Dziurkowski Karol 12. Glin Jarosław 13. Grabowski Jan 14. Jakubczak Mariusz 15. Kacprzak Piotr 16. Karcz Rafał 17. Kita Sebastian 18. Kokoszkiewicz Paweł 19. Kossek Jarosław 20. Kośnik Piotr 21. Królica Mariusz 22. Kruziewicz Renata 23. Kucharski Leszek 24. Kujawski Grzegorz 25. Kuras Tomasz 26. Kurek Przemysław 27. Kurzacz Marian 28. Lewera Michał 29. Magierski Arkadiusz 30. Miśkiewicz Marek

47931. Musialak Piotr 32. Najgebauer Konrad 33. Nogacki Daniel 34. Nowak Sebastian 35. Oczkowicz Paweł 36. Owczarek Hieronim 37. Papiernik Tadeusz 38. Perzanowski Jacek 39. Piątek Przemysław 40. Piekarski Fabian 41. Pikuła Sylwia 42. Pilarski Andrzej 43. Pokorny Stanisław 44. Popiołek Krzysztof 45. Przybylik Agnieszka 46. Psuj Rafał 47. Ryderowicz Zygmunt 48. Sapalski Daniel 49. Sarnowski Piotr 50. Siedlecki Adrian 51. Sobczyk Marek 52. Sychowicz Anna 53. Szydło Krzysztof 54. Szymiec Przemysław 55. Ślęzak Robert 56. Świąć Mariusz 57. Świerczyński Robert 58. Tyl Tomasz 59. Wielebnowski Mariusz 60. Wierzbowski Jacek 61. Wojtal Michał 62. Wośko Dawid 63. Żątowski Arkadiusz 64. Żylak Tomasz Rok 2005 1. Czaja Piotr 2. Jóźwiak Tomasz 3. Król Paweł

4. Będkowska Olga 5. Dapta Sebastian 6. Ładziak Marcin 7. Pazgan Łukasz 8. Swodczyk Ewa 9. Bil Michał 10. Czyż Łukasz 11. Frań Jarosław 12. Wrazidło Mariusz 13. Adamus Michał 14. Bomba Zbigniew 15. Chudy Zbigniew 16. Cichy Joanna 17. Czarnecki Jan 18. Furmaniuk Grzegorz 19. Koczurkiewicz Magdalena 20. Kondrowski Michał 21. Kwapisz Grzegorz 22. Lula Marcin 23. Miśta Bogdan 24. Nawrocki Adam 25. Nowek Artur 26. Parzybut Arkadiusz 27. Pawłowski Mirosław 28. Pilarski Krzysztof 29. Popiołek Grzegorz 30. Świąć Katarzyna 31. Tatarek Roman 32. Urbanik Jacek 33. Urbanik Przemysław 34. Wdowiak Arkadiusz 35. Wieczorek Paweł 36. Wodarczyk Mariusz 37. Zagała Grzegorz 38. Ząbkiewicz Maciej Rok 2006 1. Bogdał Agnieszka 2. Gołda Emilia 3. Hałaszczyk Monika 4. Kiełbasa Wojciech 5. Kleszcz Sebastian 6. Koścień Karolina

4807. Obuchowski Cezary 8. Bareła Michał 9. Bartnik Leszek 10. Bazgier Łukasz 11. Bednarz Małgorzata 12. Borecki Marek 13. Boryca Aneta 14. Bugaj Paweł 15. Chechelski Tomasz 16. Cieśla Monika 17. Domagała Zbigniew 18. Dudek Marcin 19. Francik Iwona 20. Gloc Mariusz 21. Herman Marek 22. Jachimczak Piotr 23. Jasica Rafał 24. Jeziorowski Artur 25. Jopek Tomasz 26. Kawecki Marcin 27. Koral Marcel 28. Kosiński Wojciech 29. Kościelniak Ewa 30. Królica Dawid 31. Kruk Dariusz 32. Łącki Artur 33. Mielczarek Krzysztof 34. Murzynowski Konrad 35. Musiał Przemysław 36. Nowak Beata 37. Olejnik Łukasz 38. Opydo Jerzy 39. Pańka Marcin 40. Paruch Sebastian 41. Patrzałek Rafał 42. Piechorowska Danuta 43. Piekarska Sylwia 44. Płonka Grzegorz 45. Przała Marian 46. Raducki Łukasz 47. Różycki Andrzej 48. Sławuta Agata 49. Stasiak Tomasz 50. Stępnik Tomasz 51. Strojek Mirosław 52. Strzałkowski Karol

53. Szczęsny Rafał 54. Ślęzak Marcin 55. Trofimowicz Rafał 56. Trzepizur Łukasz 57. Urbańska Aleksandra 58. Warzocha Fabian 59. Wawrzak Róża 60. Wesoły Adrian 61. Więckowski Piotr 62. Wołoszyn Małgorzata 63. Wołoszyn Stanisław 64. Ziółkowski Dariusz Rok 2007 1. Adamowska Agnieszka 2. Adamowski Michał 3. Bachowski Wojciech 4. Badora Dorota 5. Bajor Łukasz 6. Banaszkiewicz Hubert 7. Bawołowski Tomasz 8. Bernacka Agata 9. Białas Agnieszka 10. Biczysko Mateusz 11. Blukacz Arkadiusz 12. Błaszczyk Wojciech 13. Bonczek Sylwia 14. Bulikowska Katarzyna 15. Całus Klaudia 16. Cegiełkowski Piotr 17. Chamczyk Ksymena 18. Chudy Konrad 19. Ciesielczuk Michalina 20. Ciesielska Monika 21. Czarnul Elżbieta 22. Dawid Iemina 23. Dudek Artur 24. Dunajczan Weronika 25. Dużyńska Justyna 26. Dyl Katarzyna 27. Fronczyk Agnieszka 28. Fuławka Paulina 29. Gałkowski Marcin 30. Gardjew Aneta

48131. Gierach Sandra 32. Głąb Wojciech 33. Głowacki Marcin 34. Gonera Piotr 35. Górski Marek 36. Grabiec kamil 37. Gryc Aneta 38. Grzona Elżbieta 39. Grzona Maria 40. Haber Joanna 41. Hałaszczyk Beata 42. Haś Karol 43. Helwig Agnieszka 44. Hencner Julita 45. Hiszpańska Katarzyna 46. Iżykowski Błażej 47. Jackiewicz Wojciech 48. Jagielski Przemysław 49. Janerka Paweł 50. Janik Agnieszka 51. Janikowski Paweł 52. Janus Tomasz 53. Janusiak Dawid 54. Jarosz Kamila 55. Jasek Tomasz 56. Jaworska Kinga 57. Jaworski Jakub 58. Kacperczyk Jarosław 59. Kałka Daniel 60. Kamińska Sylwia 61. Kamiński Zbigniew 62. Karpowicz Mateusz 63. Kasprzyk Edyta 64. Kędzierski Łukasz 65. Kędzierski Łukasz Karol 66. Kobyłka Ewelina 67. Konieczna Anna 68. Konieczniak Michał 69. Korczak Anna 70. Kościelniak Paweł 71. Kowalik Urszula 72. Kowalski Artur 73. Kozicki Rafał 74. Krasń Paulina 75. Krawiec Rafał 76. Krogulec Mirosława

77. Królewiecka Agnieszka 78. Krygier Jarosław 79. Kuban Martyna 80. Kukuła Inga 81. Kurek Daniel 82. Kusińska Ewa 83. Kutyła Paweł 84. Kwietniowska Emilia 85. Latosiński Tomasz 86. Lawenda Paweł 87. Leśniak Adrian 88. Ligmanowski Sebastian 89. Ligus Monika 90. Lis Milena 91. Łata Krzysztof 92. Łągiewka Agnieszka 93. Łojek Marlena 94. Łysakowska Nina 95. Magiera Janusz 96. Makaruk Karol 97. Malinowski Piotr 98. Marusia Marcin 99. Mazurek Michał 100. Melka Izabela 101. Merlak Andrzej 102. Michta Edyta 103. Mielcarz Aleksandra 104. Mielczarek Adam 105. Mielczarek Tobiasz 106. Miksa Karolina 107. Milejski Zbigniew 108. Minkina Kanrad 109. Misa Grzegorz 110. Nowak Barbara 111. Nowicki Kaonrad 112. Orlik Paweł 113. Paciorek Jakub 114. Pargieła Dawid 115. Pargieła Małgorzata 116. Parkitna Anna 117. Piliński Tomasz 118. Polak Ewelina 119. Przała Wojciech 120. Ptaszek Mariusz 121. Puchała Magdalena 122. Ratowski Michał

482123. Rogulska Dorota 124. Romankiewicz Monika 125. Rupa Agnieszka 126. Sadlej Monika 127. Sadłecka Ewa 128. Sadłecka Katarzyna 129. Sączek Łukasz 130. Sitek Monika 131. Skroś Wojciech 132. Skrzyński Łukasz 133. Skrzypiec Łukasz 134. Skura Tomasz 135. Sobieniak Andrzej 136. Stelmach Bartłomiej 137. Strojny Łukasz 138. Susek Robert 139. Szczepanik Karolina 140. Szczepański Łukasz 141. Szczygieł Agnieszka 142. Szwed Marta 143. Ściubak Rafał 144. Świderski Tomasz 145. Teodorczyk Tomasz 146. Tkaczyk Anita 147. Trojanowski Dawid 148. Urbańczyk Małgorzata 149. Urbańska Olga 150. Uss Anna 151. Warzecha Tomasz 152. Wejman Jadwiga 153. Wiatr Sylwia 154. Wieczorek Monika 155. Wieczorek Urszula 156. Wieja Mateusz 157. Wiśniewski Michał 158. Włodek Henryk 159. Wodowski Damian 160. Wojnarowska Ewa 161. Wosik Artur 162. Woźny Daniel 163. Wrazidło Paweł 164. Wróbel Michał 165. Wrześniak Darota 166. Zagrzewski Sławomir 167. Zalas Izabela 168. Ziółkowska Justyna

169. Zonenberg Piotr 170. Borek Tomasz 171. Jodełk Agnieszka 172. Kaczmarek Marc 173. Krawczyk Grzegorz 174. Król Dorota 175. Massalski Krzysztof 176. Miąsko Łukasz 177. Ociepa Jacek 178. Ociepa Małgorzata 179. Pałęga Adam 180. Pasikowski Paweł 181. Pośpiech Arkadiusz 182. Prucnal Łukasz Rok 2008

1. Adamus Kamila 2. Barczyk Mateusz 3. Bartosik Monika 4. Bartosiński Piotr 5. Bartoszek Radosław 6. Baryn Marzena 7. Bąk Mateusz 8. Bąkowski Marcin 9. Bekus Kinga 10. Bernacka Malwina 11. Beym Marta 12. Bilewicz Arkadiusz 13. Binek Ewelina 14. Błach Łukasz 15. Błoński Tomasz 16. Bochnia Aleksandra 17. Bodo Artur 18. Bombik Gustaw 19. Bryła Daniel 20. Buc Marzena 21. Bystra Patrycja 22. Caban Marcin 23. Cichoń Agnieszka 24. Cisowski Adam 25. Cyburt Estera 26. Czuber Justyna 27. Czylok Wojciech 28. Derlatka Łukasz

48329. Dobosz Michał 30. Dróżdż Błażej 31. Duleba Magdalena 32. Dyja Bartłomiej 33. Dyja Katarzyna 34. Falana Aleksandra 35. Famulska Magdalena 36. Figiel Janusz 37. Formicki Daniel 38. Furman Łukasz 39. Gabryel Anna 40. Gabryjelski Robert 41. Gibek Łukasz 42. Gielezy Katarzyna 43. Gierach Waldemar 44. Glinka Piotr 45. Gołda Magdalena 46. Góra Marcin 47. Górska Kinga 48. Grajdek Marta 49. Grzybek Sylwia 50. Hofman Joanna 51. Idzik Malina 52. Iskierka Justyna 53. Iwańska Monika 54. Jabłońska Sylwia 55. Jakubowski Adam 56. Jamrozik Monika 57. Jaworska Agnieszka 58. Jelonek Grzegorz 59. Jeziak Agata 60. Jeziak Dominik 61. Jeziorska Joanna 62. Kalek Agnieszka 63. Kałuziński Marcin 64. Kałwak Jacek 65. Kapelańczyk Iwona 66. Kastelik Rafał 67. Kępińska Katarzyna 68. Klabis Monika 69. Klos Żaneta 70. Kołodziejski Łukasz 71. Konieczna Emilia 72. Korzekwińska Anna 73. Kosowski Marcin 74. Kostrzewska Monika

75. Kotas Michał 76. Kowalczyk Andrzej 77. Kowalczyk Krzysztof 78. Kowalski Łukasz 79. Kowasz Paweł 80. Kowlczyk Rafał 81. Kozierkiewicz Robert 82. Kozioł Sylwia 83. Krawczyk Katarzyna 84. Krzyczmonik Konrad 85. Książek Monika 86. Kubica Dawid 87. Kucharska Monika 88. Kumaszka-Kopera Patrycja 89. Kurcok Adam 90. Kuźniak Piotr 91. Lasak Wojciech 92. Lecińska Magdalena 93. Legierska Ewa 94. Legodzińska Anna 95. Lont Ewelina 96. Lubasińska Renata 97. Łapeta Paweł 98. Łęgowik Adam 99. Łysakowska Anna 100. Łysek Tomasz 101. Machocki Jakub 102. Maj Łukasz 103. Majewski Jacek 104. Marchwiński Dariusz 105. Marchwiński Robert 106. Mazurek Piotr 107. Mądra Marzena 108. Mierzwa Anna 109. Minkow Iwo 110. Mitka Tomasz 111. Motłoch Olga 112. Murawski Piotr 113. Niciński Paweł 114. Niedbalski Paweł 115. Niezgoda Katarzyna 116. Nocuń Przemysław 117. Nowak Tomasz 118. Nowakowski Roman 119. Nowicka Katarzyna 120. Olejnik Aleksandra

484121. Olejnik Katarzyna 122. Olszewski Damian 123. Ostrowski Przemysław 124. Ozga Maja 125. Pabian Ewa 126. Pacan Dawid 127. Pająk Barbara 128. Papaj Karolina 129. Pawlikowska Monika 130. Pawłowska Ewelina 131. Picheta Edyta 132. Piechota Marcin 133. Pietrzyk Beata 134. Pinda Żaneta 135. Piwowarczyk Anna 136. Płaza Karolina 137. Podsiadlik Paweł 138. Pokorski Damian 139. Polkowska Marzena 140. Poradomska Patrycja 141. Posmyk Emilia 142. Powroźnik Beata 143. Powroźnik Monika 144. Ratajczak Magdalena 145. Rojewska Małgorzata 146. Ryczyński Marcin 147. Sarlej Agata 148. Sechman Katarzyna 149. Sikora Ewelina 150. Sikora Krzysztof 151. Similak Agnieszka 152. Sinkiewicz Beata 153. Skowron Edyta 154. Skowronek Monika 155. Skórka Bartosz 156. Słowińska Małgorzata 157. Snopek Paweł 158. Sobczyk Magdalena 159. Soboniak Paweł 160. Soboń Katarzyna 161. Sokołowski Bartłomiej 162. Soluch Dariusz 163. Starus Aleksandra 164. Stolarczyk Maciej 165. Strzałkowska Adrianna 166. Surma Marcin

167. Suski Adrian 168. Suszek-Klejbach Angelika 169. Szczypior Małgorzata 170. Szeląg Paulina 171. Szeląg Radosław 172. Szerszeń Marta 173. Szulc Daniel 174. Szwetner Marcin 175. Szymczyk Ewelina 176. Szymocha Eliza 177. Ścigaj Mateusz 178. Świtalska Magdalena 179. Templin Krzysztof 180. Torbus Nina 181. Trzeciak Katarzyna 182. Turska Magdalena 183. Tyrek Marcin 184. Ulfik Mirosław 185. Ułamek Marzena 186. Walczak Monika 187. Wawszczak Tomasz 188. Wąsek Seweryn 189. Wiktorek Justyna 190. Winkler Tomasz 191. Wnęk Patrycja 192. Wojtasiak Sylwia 193. Wojtasik Joanna 194. Wolniewicz Michał 195. Worwąg Tomasz 196. Woźniak Monika 197. Woźniak Tomasz 198. Wójcik Anna 199. Wróbel Marek 200. Wychowaniec Adrian 201. Wypych Michał 202. Wysocki Daniel 203. Zagrzewski Piotr 204. Zakrzewski Łukasz 205. Zatoń Magdalena 206. Zebisz Damian 207. Zgorzelska Aneta 208. Zygmułka Anna 209. Zygmunt Arkadiusz 210. Żydziak Katarzyna 211. Czernik Marcin 212. Dróżdż Konrad

485213. Dyjan Robert 214. Gębka Marcin 215. Kierzek Wojciech 216. Klatka Monika 217. Klekotka Damian 218. Machynia Łukasz 219. Myjak Andrzej 220. Olczyk Adam 221. Olczyk Grzegorz 222. Pęczek Paweł 223. Pietrzyk Krzysztof 224. Skorupa Grzegorz 225. Skrzypczak Wiesław 226. Sterczewski Marcin 227. Sypek Tomasz 228. Wachowski Adam 229. Witasik Marcin 230. Wnęk Adam 231. Wozignój Tomasz 232. Wójcik Tomasz 233. Wójtowicz Grzegorz 234. Wyderka Joanna 235. Bala Monika 236. Banasiak Piotr 237. Bekus Krzysztof 238. Cudak Łukasz 239. Frydrychowski Rafał 240. Jankowski Grzegorz 241. Korczyński Damian 242. Mielczarek Tomasz 243. Nierobiś Grzegorz 244. Nierobiś Urszula 245. Nowak Marcin 246. Ociepa Maciej 247. Osys Dawid 248. Piec Rafał 249. Pielużek Tomasz 250. Pilśniak Aleksander 251. Sobota Sebastian 252. Stachera Marta 253. Toruński Dariusz 254. Więcek Tomasz 255. Wójcik Sebastian 256. Zaręba Dawid 257. Żak Daniel

Rok 2009 1. Adamczyk Magdalena 2. Antczak Dawid 3. Balwierz Ewelina 4. Baraniec Joanna 5. Bareła Łukasz 6. Belicka Ewelina 7. Białoń Krzysztof 8. Bożek Aneta 9. Brożek Małgorzata 10. Brożyna Andrzej 11. Budzisz Sylwia 12. Chłąd Anna 13. Chłąd Tomasz 14. Chrapek Malwina 15. Chrzastek Jakub 16. Cierpiał Justyna 17. Cierpiał Magdalena 18. Cyz Agnieszka 19. Czarnecka Aleksandra 20. Czarnota Michał 21. Czech Mariusz 22. Dąbrowski Wojciech 23. Dyczka Tomasz 24. Dzięcioł Krzysztof 25. Dziubałtowska Małgorzata 26. Fertacz Przemysław 27. Figlus Rafał 28. Florczyk Dawid 29. Frejowski Marcin 30. Fyrla Marcin 31. Gaj Michał 32. Gajda Grzegorz 33. Gapys Łukasz 34. Garkowienko Kamila 35. Garus-Szyda Marta 36. Gębska Milena 37. Gębuś Michał 38. Gliński Piotr 39. Golc Michał 40. Góral Jarosław 41. Górska Monika 42. Gradowska Magdalena 43. Gradzik Sławomir

48644. Grzegorczyk Marta 45. Gula Małgorzata 46. Gurbała Magdalena 47. Gzik Andrzej 48. Hołdyk Piotr 49. Iskra Sylwia 50. Jagusiak Robert 51. Jagusiak Sylwester 52. Janczyk Agnieszka 53. Kaczmarczyk Tomasz 54. Kaliś Marcin 55. Kaluża Agnieszka 56. Kała Anna 57. Kamiński Jarosław 58. Kamyszek Jan 59. Kapuścińska Agata 60. Karcz Piotr 61. Karwala Paulina 62. Kasprzyk Renata 63. Kciuk Marta 64. Kiszka Renata 65. Klauz Renata 66. Kleban Malwina 67. Kluczny Artur 68. Kołacz Mateusz 69. Kołaczyk Justyna 70. Konieczny Roman 71. Konopczyk Agnieszka 72. Konstanciak Magdalena 73. Kopińska Beata 74. Kostrzewa Dominik 75. Kowalczyk Piotr 76. Kowalska Beata 77. Krawczyk Beata 78. Krawiec Monika 79. Królica Rafał 80. Królicki Dominik 81. Krzykacz Karol 82. Krzyszczyk Łukasz 83. Książek Patrycja 84. Kuban Katarzyna 85. Kubicz Małgorzata 86. Kuchnia Sławomir 87. Kuk Klaudia 88. Kula Katarzyna 89. Kułach Olga

90. Kumor Ewelina 91. Kurek Olga 92. Kwak Przemysław 93. Langier Olga 94. Lepiarska Ewa 95. Lizurej Przemysław 96. Ludwik Anna 97. Łaksa Grzegorz 98. Macierzyński Sebastian 99. Magiera Paweł 100. Majka Marta 101. Malicki Maciej 102. Malinowska Aneta 103. Malinowski Marcin 104. Marszałek Dariusz 105. Mazurek Tomasz 106. Męcik Piotr 107. Mędrek Jacek 108. Miedziński Damian 109. Mizgała Aleksandra 110. Modławska Elwira 111. Molenda Rafał 112. Moneta Ilona 113. Morel Agnieszka 114. Mrozik Klaudia 115. Mszyca Kornelia 116. Niepsuj Piotr 117. Ogórek Marzena 118. Okoniewska Agata 119. Olczyk Remigiusz 120. Orzeł Dominika 121. Orzeł Kamila 122. Oszczypała Agata 123. Pala Marek 124. Pałęta Michał 125. Pałka Kamila 126. Pędziwiatr Beata 127. Pianka Marcin 128. Piaszczyk Anna 129. Piątek Magdalena 130. Piekarz Marta 131. Plaskacz Sebastian 132. Pluta Szymon 133. Podlaska Ewelina 134. Polak Karol 135. Puzio Aleksandra

487136. Rabęda Michał 137. Rachwalik Ewa 138. Radziejowska Agnieszka 139. Rak Ewelina 140. Rak Monika 141. Rusek Filip 142. Rutkowski Michał 143. Sarniak Michał 144. Sęk Radosław 145. Sieczka Mariusz 146. Sitek Kamil 147. Skura Dominika 148. Słabosz Mateusz 149. Słota Bogdan 150. Smoczek Dorota 151. Sobala Jakub 152. Soboniak Tomasz 153. Soja Konrad 154. Sojda Barbara 155. Sokołowska Monika 156. Sokołowski Arkadiusz 157. Stelmach Krzysztof 158. Stępień Anna 159. Stępień Monika 160. Strzałkowska Izabela 161. Surowiec Dorota 162. Szczepańczyk Bartosz 163. Szczygłowski Juliusz 164. Szewczyk Bartłomiej 165. Szpala Artur 166. Szproncel Marcin 167. Szwaja Adrian 168. Szymańska Anna 169. Szymczak Rafał 170. Szymczyńska Anna 171. Ściubis Radosław 172. Śpiewak Magdalena 173. Świeży Piotr 174. Terlic Martyna 175. Toll Piotr 176. Tomzik Jakub 177. Tomżyńska Anna 178. Tomżyńska Małgorzata 179. Turek Kamila 180. Turliński Michał

181. Turska Anna 182. Tuszyńska Edyta 183. Tylińska Ewa 184. Urbaniak Magdalena 185. Walczyk Robert 186. Waluga Karolina 187. Warchoł Olga 188. Wieczorek Marcin 189. Więcek Marcin 190. Wilczyński Łukasz 191. Wilfort Krystian 192. Wilk Damian 193. Włóka Milena 194. Wojdyła Justyna 195. Wojtyło Tomasz 196. Woldański Rafał 197. Wolska Karolina 198. Wolski Arkadiusz 199. Woźniak Przemysław 200. Wójcik Agnieszka 201. Wójcik Elżbieta 202. Wronka Marek 203. Wrońska Anna 204. Wróbel Tomasz 205. Wróż Marta 206. Wypart Justyna 207. Wyrwa Kamil 208. Zamecki Michał 209. Zarzycka Aneta 210. Zasada Monika 211. Zaskórska Anna 212. Zbrożek Krzysztof 213. Ziębiński Dariusz 214. Żak Agnieszka 215. Żątkowska Justyna 216. Żywiołek Justyna

STUDIA II STOPNIA Rok 1956 1. Walarowski Janusz 2. Wolkenberg Władysław Rok 1957 1. Bednarski Janusz 2. Błażejowski Ireneusz 3. Błażejowski Zbigniew 4. Braszczyński Janusz 5. Broda Alicja 6. Broy Stanisław 7. Chyla Tadeusz 8. Dancewicz Józef 9. Iskierka Stanisław 10. Jankowski Andrzej 11. Jeziorski Leopold 12. Kmita Krzysztof 13. Kowalczyk Wacław 14. Kuczyński Wiesław 15. Miękisz Barbara 16. Migdalski Jan 17. Molendowski Witold 18. Ostrowski Stanisław 19. Pacałowski Janusz 20. Paś Zdzisław 21. Pieprznik Stefan 22. Polak Stefania 23. Radajewski Wacław 24. Roman Jerzy Rok 1958 1. Bączek Roman 2. Bigasiński Lech 3. Ciepielski Andrzej 4. Ciszewski Henryk

5. Czepiel Józef 6. Ćwiękowski Janusz 7. Katana Henryk 8. Kuczyńska Helena 9. Leo Edward 10. Piech Czesław 11. Pilch Andrzej 12. Wojtczak Ryszard 13. Zając Stanisław Rok 1959 1. Daniłowicz Ryszard 2. Gajda Jan 3. Piłkowski Zbigniew 4. Szyprowski Wiesław 5. Zdunkiewicz Marian Rok 1960 1. Babczyk-Radecka Ewa 2. Gajewski Tadeusz Rok 1964 1. Brzęczek Marian 2. Flis Zdzisław 3. Franusiak Kazimierz 4. Gacek Mirosław 5. Gajerska-Gacek Donata 6. Muc Stanisław 7. Polis Andrzej 8. Pytlak Edward 9. Warchala Tadeusz 10. Wąsowski Ludwik 11. Wojtysiak Kazimierz

489Rok 1965 1. Bruś Zdzisław 2. Cierpiał Henryk 3. Czapligo Stanisław 4. Jelonkiewicz Bolesław 5. Konderak Bolesław 6. Liszaj Ryszard 7. Michalski Tadeusz 8. Rodzaj Wiesław 9. Ruciński Tadeusz 10. Tkacz Stanisław 11. Wierzcholski Jerzy Rok 1966 1. Suliga Stefan Rok 1967 1. Kozubek-Nuszkiewicz Ilza Rok 1973 1. Kulak Czesław Rok 1977 1. Girszewski Jerzy 2. Kopeć Jerzy 3. Malarski Tadeusz 4. Miłkowski Tadeusz 5. Stachura Zdzisław Rok 1978 1. Gutbier Krystyna 2. Jaworski Jerzy 3. Kucfin Marian 4. Zabaryło Tadeusz

Rok 1979 1. Binkowski Wincenty 2. Jęczmyk Urszula 3. Kuba Stefania 4. Łanucha Władysław 5. Zawadzki Zdzisław Rok 1980 1. Lebiecka Zofia 2. Sakwa Jadwiga Rok 1982 1. Galisz Urszula 2. Górniak Jadwiga 3. Mądzrzycki Zbigniew 4. Michalak Stanisław Rok 1983 1. Anzorge Leokadia 2. Bożek Michał 3. Dobosz Józef 4. Dudek Stanisław 5. Grabski Tadeusz 6. Gradzik Stasnisław 7. Juda Zbigniew 8. Kazibudzki Tadeusz 9. Kolasińska Krystyna 10. Nieroda Jan 11. Nowak Iwona 12. Ociepka Andrzej 13. Otręba Janusz 14. Szechniuk Salwin Rok 1984 1. Lisek Włodzimierz

490 2. Pilawka Zbigniew 3. Szkop Jerzy 4. Śliwa Tadeusz Rok 1987 1. Kozieł Zygmunt Rok 1995 1. Filipczyk Eugeniusz 2. Wypych Stanisław Rok 1999 1. Gajda Jerzy 2. Tykalewicz Kazimierz Rok 2000 1. Franczek Marek Rok 2001 1. Belka Artur 2. Figura Damian 3. Figura Sylweriusz 4. Gocyła Konrad 5. Grubizna Mariusz 6. Kozak Zbigniew 7. Leszczyński Robert 8. Majchrowska Ewa 9. Szenk Krzysztof 10. Wędzonka Andrzej Rok 2002 1. Boratyńska Dorota 2. Chwiłka Michał 3. Dylak Aneta

4. Florek Katarzyna 5. Huras Robert 6. Jaguszewski Zbigniew 7. Kaczmarek Sławomir 8. Kasprzyk Bogusław 9. Kotuła Artur 10. Kozłowski Mariusz 11. Kramarczyk Piotr 12. Molenda Sławomir 13. Rycombel Łukasz 14. Szczyrba Fabian 15. Szymański Marek 16. Wasik Sławomir 17. Zawadzki Igor Rok 2003 1. Bednarski Włodzimierz 2. Chrzęst Sebastian 3. Dzienniak Marcin 4. Gola Tadeusz 5. Hyla Andrzej 6. Kaczmarek Renata 7. Kapica Tadeusz 8. Mazur Piotr 9. Michowicz Marek 10. Pyrkosz Wojciech 11. Wołek Mariusz Rok 2004 1. Dudek Marek 2. Dybich Adrian 3. Jędrzejczyk Mieczysław 4. Kałuża Michał 5. Łągiewka Piotr 6. Milik Marcin 7, Mroziński Szczepan 8. Muchla Tomasz 9. Patucha Tomasz

49110. Pechta Marcin 11. Rełkowski Grzegorz 12. Sobczak Adriana 13. Sobczyk Marcin 14. Suszczyk Roman 15. Szkopek Maciej 16. Szkudlarek Grzegorz 17. Śmiechowicz Mariusz 18. Wiertelorz Grzegorz 19. Zagził Józef 20. Zawadzki Marcin 21. Żurek Adam Rok 2005 1. Bogdański Bogdan 2. Drynda Maciej 3. Golec Mieczysław 4. Góral Jarosław 5. Jasiński Paweł 6. Kosiarek Agnieszka 7. Kosiarek Sebastian 8. Koziołek Arkadiusz 9. Szymczyk Marcin 10. Wojnar Damian Rok 2006 1. Bomba Paweł 2. Bartosik Łukasz 3. Bednarek Grzegorz 4. Cisowski Marcin 5. Czernek Tomasz 6. Dobosz Marek 7. Pilarski Andrzej 8. Wierzbowski Jacek Rok 2008 1. Adamowska Agnieszka 2. Adamowski Michał 3. Bachowski Wojciech 4. Bargieła Dawid

5. Bernacka Agata 6. Całus Klaudia 7. Chamczyk Ksymena 8. Ciesielczyk Michalina 9. Ciesielska Monika 10. Czarnul Elżbieta 11. Dawid Irmina 12. Fronczyk Agnieszka 13. Gałkowski Marcin 14. Garbiec Kamil 15. Głowacki Marcin 16. Górski Marek 17. Grzona Elżbieta 18. Grzona Maria 19. Haś Karol 20. Helwig Agnieszka 21. Hencner Julita 22. Janusiak Dawid 23. Jasińska Nina 24. Kędzierski Łukasz 25. Konieczna Anna 26. Korczak Anna 27. Kręciwilk Paulina 28. Królewiecka Agnieszka 29. Krygier Jarosław 30. Kurek Daniel 31. Kutyła Paweł 32. Kwietniewska Emilia 33. Lawenda Paweł 34. Ligus Monika 35. Łągiewka Agnieszka 36. Makaruk Karol 37. Malinowski Piotr 38. Melka Izabela 39. Misa Grzegorz 40. Orlik Paweł 41. Przała Wojciech 42. Ptaszek Mariusz 43. Rogulska Dorota 44. Rosińska Sylwia 45. Sączek Łukasz 46. Sitek Monika 47. Skrzyński Łukasz 48. Skrzypiec Łukasz 49. Skura Tomasz 50. Susek Robert

49251. Szczepanik Karolina 52. Szczygieł Agnieszka 53. Tkaczyk Anita 54. Trojanowski Dawid 55. Urbańska Olga 56. Warzecha Tomasz 57. Wejman Jadwiga 58. Wieczorek Urszula 59. Woźny Daniel 60. Wrazidło Paweł 61. Zalas Izabela Rok 2009 1. Nowicka Katarzyna 2. Ozga Maja 3. Pabian Ewa 4. Pająk Barbara 5. Papaj Karolina 6. Pargieła Małgorzata 7. Pawłowska Ewelina 8. Picheta Edyta 9. Pinda Żaneta 10. Podsiadlik Paweł 11. Polak Ewelina

12. Polkowska Marzena 13. Poradowska Patrycja 14. Ratajczak Magdalena 15. Ryczyński Marcin 16. Sechman Katarzyna 17. Similak Agnieszka 18. Skórka Bartosz 19. Słowińska Małgorzata 20. Soboń Katarzyna 21. Sokołowski Bartłomiej 22. Starus Aleksandra 23. Strzałkowska Adrianna 24. Suski Adrian 25. Ścigaj Mateusz 26. Świtalska Magdalena 27. Torbus Nina 28. Walczak Monika 29. Wawszczak Tomasz 30. Wąsek Seweryn 31. Wnęk Patrycja 32. Wojtarek Małgorzata 33. Wróbel Michał 34. Wychowaniec Adrian 35. Zagrzewski Piotr 36. Żydziak Katarzyna

493

STUDIA MAGISTERSKIE Rok 1959 1. Baranowski Jerzy 2. Bejster Irenusz 3. Chobaczyński Stanisław 4. Dudek Irena 5. Froch Wiesława 6. Gasik Ryszard 7. Geratowski Antoni 8. Gil Zbigniew 9. Gumuła Józef Henryk 10. Kaczmarek Józef 11. Kasza Zdzisław 12. Kosytorz Jerzy 13. Kościanek Janusz 14. Kowalski Wiesław 15. Kruk Emil 16. Lupa Gerard 17. Łyżniak Zygmunt 18. Maciąg Jerzy 19. Michalczyk Jan 20. Nowak Józef 21. Nowak Zygmunt 22. Okularczyk Stanisław 23. Otola Waldemarw 24. Pasieka Kazimierz 25. Piliński Andrzej 26. Rachwał Jerzy 27. Rokosz Marek 28. Siewierski Stanisław 29. Sikora Krzysztof 30. Stryczek Roman 31. Surówka Jerzy 32. Szyk Marian 33. Wawrzak Jerzy 34. Werys Ryszard 35. Wichrzycki Romuald 36. Wydrych Tadeusz

37. Wyrodek Witold 38. Wysocki Zdzisław 39. Zawadzka Wirginia 40. Zawadzki Kordian 41. Żmuda Zenon Rok 1960 1. Boczek Włodzimierz 2. Bogucki Ryszard 3. Borecki Ryszard 4. Czajka Zbigniew 5. Domgała Stanisław 6. Dytko Jerzy 7. Fiszer Antoni 8. Florczyk Bonifacy 9. Gajecki Andrzej 10. Golis Bogdan 11. Gutowski Benedykt 12. Hałalak Tadeusz 13. Jarosz Mirosław 14. Kluk Marian 15. Kołpak Jerzy 16. Kozak Roman 17. Koziara Zygmunt 18. Krawczyk Eugeniusz 19. Krawczyk Irena 20. Liberda Marian 21. Machalski Roman 22. Maksymowicz Andrzej 23. Michnicki Longin 24. Neumann Ryszard 25. Niedziałek Janusz 26. Nieszpaur Janusz 27. Nowowiejski Lesław 28. Pawliński Andrzej 29. Prucnal Jan 30. Puczka Jerzy

49431. Rekus Ryszard 32. Rudnicki Lech 33. Rycombel Zdzisław 34. Sędrowicz Mieczysław 35. Sobota Józef 36. Stępień -Wierzbicka Barbara 37. Tarłowski Waldemar 38. Torbus Janusz 39. Tuchowski Stefan 40. Twaróg Bogdan 41. Tybulczuk Jerzy 42. Wierzbicki Ireneusz 43. Wiktorczyk Henryk 44. Wolniak Ryszard 45. Zając Zdzisław Rok 1961 1. Bania Adam 2. Bobrowski Wacław 3. Daniel Tadeusz 4. Fidecki Mikołaj 7. Gębka Kazimierz 5. Grzesik Sławomir 6. Gutowska Eugenia 8. Haber Janina 9. Haber Wacław 10. Jabłoński Tadeusz 11. Janic Zbigniew 12. Kaczmarek Marian 13. Kasprzak Stefan 14. Kiełb Jan 15. Knap Fryderyk 16. Krakowiak Ryszard 17. Kusa Mieczysław 18. Laus Mieczysław 19. Makulski Władysław 20. Mika Barbara 21. Morel Stefan 22. Opałka Józef

23. Palczarski Jerzy 24. Przybyłowicz Andrzej 25. Pytlak Józef 26. Rogoń Marian 27. Sapliak Janusz 28. Sell Bogdan 29. Sierszecki Paweł 30. Sokołowski Józef 31. Stankiewicz Maria 32. Stępień Jan 33. Stróżecki Tadeusz 34. Strzałka Winicjusz 35. Suski Mirosław 36. Szal Anna 37. Szarwaryn Ryszard 38. Tomaszewski Andrzej 39. Widera Bronisław 40. Widłak Józef 41. Wilsz Edward 42. Winkler Hubert 43. Ziębiński Zygmunt 44. Żydek Alfred Rok 1962 1. Bartnicki Jerzy 2. Borzuchowski Jan 3. Buchowiecki Ryszard 4. Czarnecki Zbigniew 5. Dulęba Marian 6. Gołda Władysław 8. Górniak Wiesława 7. Guzik Janusz 9. Jagiełło-Puczka Wanda 10. Jonkisz Władysław 11. Knapiński Waldemar 12. Kokot Henryk 13. Kopczyński Andrzej 14. Młodawski Władysław 15. Ogorzałka Grażyna

49516. Orman Henryk 17. Ostrowski Daniel 18. Pietraszek Sylwester 19. Sienko Leopold 20. Wątroba Stanisław 21. Wypych Józef 22. Zaich Henryk Rok 1963 1. Babczak Tadeusz 2. Brudzicki Stanisław 3. Brzozowska-Markowska Leokadia 4. Chowaniak Adam 5. Cichoń Czesław 6. Drab Władysław 7. Gałczyński Stefan 8. Gębaka Jerzy 9. Góra Jerzy 10. Kardynał Franciszek 11. Kępa Bogdan 12. Kopacz Stanisław 13. Łucki Piotr 14. Operacz Tadeusz 15. Osika Andrzej 16. Parkitny Ryszard 17. Piczman Jerzy 18. Pokrzyk Stanisław 19. Soboń Czesław 20. Sosnowski Andrzej 21. Szulc Stanisław 22. Tekielski Zbigniew 23. Tumulski Leszek 24. Wikło Jerzy 25. Woldan Zdzisław Rok 1964 1. Banak Stanisław

2. Bartosz Andrzej 3. Broda Zenon 4. Bugaj Tomasz 5. Czekalski Andrzej 6. Czyż Krzysztof 7. Gajda Marian 8. Gauks Maria 9. Grabada Antoni 10. Grajdek Marian 11. Grądzki Janusz 12. Gryzio Stanisław 13. Kadziński Zbigniew 14. Kisiel Bolesław 15. Kobic Józef 16. Kowalczyk Ignacy 17. Krajewska Anna 18. Kukuryk Adam 19. Miciński Michał 20. Mika Egeniusz 21. Miśkiewicz Tadeusz 22. Morawski Józef 23. Nowakowski Henryk 24. Pabin Witold 25. Partyk Zygmunt 26. Praszkiewicz Wacław 27. Radecki Emil 28. Rakowiecki Leopold 29. Rubin Zdzisław 30. Skwara Eugeniusz 31. Smęder Zygmunt 32. Stańczyk Józef 33. Szawan Mirosław 34. Szuliński Marek 35. Światły Jan 36. Świergul Irena 37. Walasik Andrzej 38. Wawrzonek Zenon 39. Wojno Andrzej 40. Wójcik Kazimierz 41. Zajdel Maria

496Rok 1965 1. Balawender Maria 2. Bączek Andrzej 3. Berliński Norbert 4. Beza Henryk 5. Cekus Karol 6. Czarnecki Mieczysław 7. Czechowicz Elżbieta 8. Cześnik Ryszard 9. Ćwintal Jan 10. Gamrot Jan 11. Imbor Sławomir 12. Jąderko Henryk 13. Jąderko Stefania 14. Jóźwik Janusz 15. Kabat Stanisław 16. Kaziród Edmund 18. Kowynia Stanisław 17. Krężołek Irena 19. Lachowski Mirosław 20. Leszczyński Marek 21. Mączyński Jerzy 22. Morozow Wiesław 23. Nawara Leon 24. Nocuń Zygmunt 25. Nowak Roman 26. Oberski Mieczysław 27. Ociepa Włodzimierz 28. Olejnik Bolesław 29. Patynowski Jerzy 30. Pniewski Andrzej 31. Ramut Roman 32. Rymkiewicz Danuta 33. Sobczyński Jerzy 34. Sowada Wolfgang 35. Stempień Andrzej 36. Stępniewski Janusz 37. Szczechowska Zofia 38. Szwagierczak Wiesław

39. Świąć Mirosław 40. Źydek Jerzy Rok 1967 1. Barczyk Barbara 2. Ancuta Janusz 3. Barczyk Janusz 4. Bębenek Julian 5. Bieliński Jarosław 6. Błaszczak Lucjan 7. Błaszczyk Aleksandra 8. Bober Miczysław 9. Bukowski Ryszard 10. China Joanna Barbara 11. Cichoń Antoni 12. Dyszy Stanisław 13. Ficenes Włodzimierz 14. Firek Edward 15. Folwarczny Tadeusz 16. Gołębiowska Maria 17. Jakubowski Stanisław 18. Kasztelanik Ryszard 19. Kieszczyński Andrzej 20. Kowacki Włodzimierz 21. Koźmiński Andrzej 22. Kwiatkowski Andrzej 23. Landecki Janusz 24. Leki Franciszek 25. Ludwik Kazimierz 26. Mazur Rafał 27. Nosek Leonard 28. Nykiel Tadeusz 29. Okoniewski Stefan 30. Orlińska Henryka 31. Ostojski Stanisław 32. Pardela Remigiusz 33. Patrzyk Andrzej 34. Ptak Klaudiusz 35. Romanowski Henryk

49736. Sadowski Zdzisław 37. Siedlecka Jolanta 38. Siedlecki Stanisław 39. Stanisławski Janusz 40. Starczewski Czesław 41. Szczypiorowski Andrzej 42. Szwej Henryk 43. Wachowicz Andrzej 44. Wasiak Jan 45. Wąsowski Stanisław 46. Więcek Bogumiła 47. Wilk Ireneusz 48. Wiśniewska Wanda 49. Wołodkowicz Kazimierz Rok 1968 1. Allamoda Adrian 2. Badarycz Łucja 3. Błaziński Maciej 4. Chat Kazimierz 5. Ciślar Józef 6. Cołek Florian 7. Czarnecka Danuta 8. Czechowski Lechosław 9. Gola Zygmunt 10. Grabowski Janusz 11. Grochal Ireneusz 12. Gzieło Antoni 13. Jabłoński Jerzy 14. Kalski Andrzej 15. Kandora Eryk 16. Kieres Stefan 17. Knapik Janusz 18. Konstańczyk Włodzimierz 19. Kwiatkowska Anna 20. Latusek Teodor 21. Lewkowicz-Prasałek Urszula 22. Makieła Waldemar 23. Mendera Jeremi

24. Mielczarek Krystyna 25. Miernik Andrzej 26. Niedbalski Adam 27. Pezowicz Henryk 28. Pietrzak Edward 29. Rachtan Jerzy 30. Rousseau-Knapik Kinga 31. Sojka Stanisław 32. Stachowicz Stanisław 33. Stępiński Ireneusz 34. Szemiel Bogusław 35. Szwagierczak Lidia 36. Tabor Jadwiga 37. Teper Zofia 38. Tracz Tadeusz 39. Trojanowski Janusz 40. Utnik Stanisław 41. Wiatr Kazimierz 42. Wyczółkowski Stefan 43. Wykręt Janusz 44. Zajączkowski Wiesław 45. Zarzycki Franciszek 46. Zawodny Marian 47. Ziewiec Witold 48. Żołnierowicz Ryszard 49. Żołnierowicz-Dębska Krzysztofa Rok 1969 1. Badarycz Adam 2. Baranowski Hieronim 3. Baszun Bazyli 4. Bernat Halina 5. Budnik Władysław 6. Budzik Ryszard 7. Bukała Wanda 8. Chaniecki Mirosław 9. Chrzanowska Maria 10. Ciemięga Stanisława 11. Ciemięga Stefan

49812. Ciesielski Maciej 13. Czaja Piotr 14. Czernicka-Jonkisz Barbara 15. Czerwik Jacenty 16. Denis Antoni 17. Drinda Joachim 18. Drzewiecki Jerzy 19. Duś Jerzy 20. Dziwiński Władysław 21. Falborski Jan 22. Garncarek Stanisław 23. Gębski Czesław 24. Giełżecka Roberta 25. Głogowski Jan 26. Goldsztajn Janusz 27. Gołda Anna 28. Hamerlik Zdzisaw 29. Herszfeld Aleksandra 30. Jąderko-Dzierżyńska Wanda 31. Jędras Jan 32. Jóźwiak Krzysztof 33. Kałużny Jerzy 34. Każmierczak - Małek Maria 35. Kieloch Marian 36. Koclęga Lucjan 37. Konieczna Bożena 38. Kozłowski Janusz 39. Krauze Ewa 40. Krawczyk Grzegorz 41. Krzyszewski Tadeusz 42. Kubat Henryk 43. Kubisa Zygmunt 44. Kula StanisLaw 45. Ludwik - Ćwintal Wiesława 46. Łaciński Lech 47. Macikowski Zbigniew 48. Mandryk Witold 49. Marchewka Jadwiga 50. Mazurek Arkadiusz 51. Milewski Andrzej

52. Mokros Mieczysław 53. Mordal Bronisław 54. Mucha Józef 55. Nitecka-Świąć Magdalena 56. Nowak Jacek 57. Nowak Włodzimierz 58. Nożownik Piotr 59. Piecuch Henryk 60. Pieprzycki Edward 61. Pilarski Waldemar 62. Pilniewicz Barbara 63. Radziejowski Adam 64. Renchen Jan 65. Rogula Marian 66. Romanowski Bronisław 67. Rychter Henryk 68. Rzecki Jerzy 69. Sajdak Stanisław 70. Soiński Marek 71. Sojda Zenon 72. Stabryła Andrzej 73. Stefanek Tadeusz 74. Stodolnik Alicja 75. Stradomski Zbigniew 76. Urlik Bogusław 77. Wątroba Tadeusz 78. Więckowski Stanisław 79. Wójcik Zuzanna 80. Wróblewski Zbigniew 81. Zamujski Przemysław Rok 1970 1. Andrzejewski Bronisław 2. Anielski Wojciech 3. Bartczak Józef 4. Bus Michał 5. Cekiera Wiktor 6. Ciecierska Danuta 7. Cieślik Bronisław

499 8. Dankowiakowski Tomasz 9. Derda Andrzej 10. Dobrowolski Jerzy 11. Dudyk Maksymiljan 12. Dylka Henryk 13. Faber Janusz 14. Frej Edward 15. Gaj Henryk 16. Galiński Roman 17. Gałązka Stanisław 18. Gzieło Józef 19. Janicka-Marchewka Anna 20. Janik Irena 21. Jaromin Jan 22. Kaczyński Wojciech 23. Kasprzyk Jerzy 24. Kaziród Waldemar 25. Kącki Leszek 26. Kielan Jerzy 27. Kieloch Marian 28. Knapik Adam 29. Knejczuk-Wilk Anna 30. Kochanowski Ireneusz 31. Kopecka Teresa 32. Kotyza Maria 33. Kowalska-Zdziebłowska Anna 34. Krawczyk Jan 35. Krawczyk Marek 36. Krenczyk Michał 37. Krok Zdzisław 38. Król - Mendera Elżbieta 39. Krysik Alfred 40. Kucharzewski Paweł 41. Kukuryk Bogusław 42. Kurzątkowski Jacek 43. Lasota Marian 44. Latacz-Pilarczyk Lidia 45. Małolepszy Marek 46. Martyniak Waldemar 47. Matyja-Łapczewska Lidia

48. Mączńska Ewa 49. Morawska-Krzywult Elżbieta 50. Notoński Jerzy 51. Nowak Franciszek 52. Ociepa Alfred 53. Olejnik-Wdowik Elżbieta 54. Oleksy Wiesław 55. Pasternak Jerzy 56. Pilarczyk Jan 57. Pomes Janusz 58. Prochacki Janusz 59. Przystalski Zdzisław 60. Puczka Robert 61. Rabęda Tadeusz 62. Reterski Stanisław 63. Rubin Wiesław 64. Słociński Jerzy 65. Szota-Gajewska Elżbieta 66. Sztajner Halina 67. Szwagrzyk-Woldan Krystyna 68. Śmigielski Andrzej 69. Teper Kazimierz 70. Turski Tadeusz 71. Uracz-Warska Zdzisława 72. Urbański Henryk 73. Warski Mirosław 74. Węgrzyn Ryszard 75. Wielaszek Stanisław 76. Wieloch-Stycz Stefania 77. Wilkiewicz Edward 78. Winiarski Henryk 79. Wolff Zdzisław 80. Wyłup Adam 81. Zackiewicz Bogusław 82. Zakrocki Eugeniusz 83. Zbydniowski Eugeniusz

500Rok 1971 1. Bachowski Jan 2. Bakaj Ryszard 3. Będkowska Helena 4. Białowąs-Woźniak Jadwiga 5. Bidas Zbigniew 6. Bojanek Bartłomiej 7. Borgieł Leszek 8. Borkowski Stanisław 9. Bury-Łuczkiewicz Małgorzata 10. Cesarz Stanisław 11. Ciepły Leszek 12. Czokało Jan 13. Derda Tadeusz 14. Dittmer-Baran Teresa 15. Dudek Krystyna 16. Dyja Henryk 17. Dziurski Tadeusz 18. Gabor Teresa 19. Gajek Marian 20. Gałkowska-Gałek Irena 21. Glanowski Jerzy 22. Głąb Barbara 23. Golian Wiesław 24. Górnicz Danuta 25. Górska Kazimiera 26. Hankiewicz Andrzej 27. Jacyk Grzegorz 28. Jałowiec Maria 29. Janulek Zbigniew 30. Jasiński Józef 31. Jaworski Mieczysław 32. Jurczyk Wadysława 33. Kazakin-Cedrowicz Andrzej 34. Kazakin-Cedrowicz Elżbieta 35. Kępińska Jadwiga 36. Kierzyńska-Celt Barbara 37. Kita Jerzy 38. Kłosowski Andrzej

39. Knapik Teresa 40. Kosowska Barbara 41. Kotarska Barbara 42. Kotyński Tadeusz 43. Kozakiewicz Maciej 44. Kozioł Stanisław 45. Krauze Barbara 46. Król Stanisław 47. Królikowski Zbigniew 48. Kruk-Malicka Halina 49. Kruszyński Stanisław 50. Kubara Kazimierz 51. Kukla Włodzimierz 52. Kułaga-Opalińska Elżbieta 53. Kurowska-Dziurska Zdzisława 54. Kuszewska Bożena 55. Kuziow Edward 56. Linek Józef 57. Lipska-Kadela Danuta 58. Łabuda Elżbieta 59. Łazarski Ryszard 60. Łuczkiewicz Janusz 61. Madys Grzegorz 62. Majchrzak Jerzy 63. Majewski Jerzy 64. Makuch Tadeusz 65. Markiewicz Ewa 66. Matyjaszczyk Lech 67. Mielczarek Aleksandra 68. Mierzejewski Jan 69. Misztal Kazimierz 70. Musialik Leszek 71. Musialik Mirosław 72. Mystek Bogdan 73. Nastula Alojzy 74. Natkański Stanisław 75. Niburski Henryk 76. Nocuń Bolesław 77. Oleksy Stanisław 78. Paluch Zofia

501 79. Piaszczyk Marek 80. Pilawa Andrzej 81. Piotrowski Władysław 82. Płonka Ryszard 83. Potępa Marian 84. Przygoda Aleksander 85. Rozlał Andrzej 86. Rozpondek Maciej 87. Sadowski Andrzej 88. Segiet Maciej 89. Sendal-Policińska Lidia 90. Sierpowski Stefan 91. Sikora Zbigniew 92. Skorek Henryk 93. Soboński Marian 94. Socha-Kostecka Jadwiga 95. Strażecki Janusz 96. Studniarz Zofia 97. Szadurski Karol 98. Szecówka Lech 99. Szkopiak Zdzisław 100. Szlęzak Wiesława 101. Szyma Jan 102. Świątek Irena 103. Świerczewski Henryk 104. Tamborski Jan 105. Toll-Duchanoy Teresa 106. Tyras-Szczepańczyk Barbara 107. Ujma Janusz 108. Wabnic Stanisław 109. Walczyk-Milewska Elżbieta 110. Wawrzynek Zygmunt 111. Wawrzyniak Henryk 112. Wazia Włodzimierz 113. Wieczorek Elżbieta 114. Wierzchowska Krystyna 115. Wietrzyński Andrzej 116. Wiśniewska Marianna 117. Wiśniewski Tadeusz 117. Wójcicki Jan

118. Wójcik Zygmunt 119. Wrzosek Zofia 121. Wysocki Zbigniew 122. Zielińska-Robak Krystyna 123. Ziółkowska Gabriela 124. Żurek-Paśnik Maria Rok 1972 1. Bacia Małgorzata 2. Balicki Jacek 3. Balińska Elżbieta 4. Baran Marian 5. Bąbel Stanisław 6. Bączyńska Lidia 7. Bednarska Ewa 8. Belof Andrzej 9. Belof Bogdan 10. Bigaj Zbigniew 11. Borowiecki Bogusław 12. Bratowski Zenon 13. Burzyńska Bożena 14. Chłąd Jan 15. Chłąd Zygmunt 16. Chmielarz Jan 17. Ciosek Halina 18. Cituk Helena 19. Czech-Doroń Anna 20. Czernicka Grażyna 21. Daniel-Duma Maria 22. Denis Marek 23. Dobosz Lech 24. Dobrzańska Krystyna 25. Dobrzański Marek 26. Dziewięcki Jan 27. Dźbik Jerzy 28. Fereniec Tadeusz 29. Frąś Jan 30. Furman Ryszard 31. Gajda Stanisław

50232. Gajewski Andrzej 33. Gąsior Zbigniew 34. Gieleżyńska-Dudyk Ewa 35. Glin Barbara 36. Glinta Stanisław 37. Gławnicka-Broniarz Antonina 38. Gredka Sławomir 39. Grzyb Tadeusz 40. Halkiewicz Michał 41. Hejno Grzegorz 42. Hernik Adam 43. Hutny Marek 44. Jagodzińska Barbara 45. Jankowska Barbara 46. Jańczyk Janusz 47. Jaskólski Lech 48. Kaczyńska Elżbieta 49. Kałuzińska Małgorzata 50. Karpiński Andrzej 51. Kik Barbara 52. Kluska Elżbieta 53. Kłobucka Aleksandra 54. Kocik-Szczeszek Stanisława 55. Kolasa Eugeniusz 56. Kopiec-Brożyna Maria 57. Kowalski Krzysztof 58. Krzempek Bronisław 59. Kulbieda Stefan 60. Kurek Kazimierz 61. Kwiecień Edward 62. Lis Andrzej 63. Łabuda Tadeusz 64. Łysik Jerzy 65. Machura Jan 66. Machura Maria 67. Maj Wiesław 68, Majewska Bożena 69. Maligłówka Jerzy 70. Małasiewicz-Małolepsza Marianna 71. Mariański Antoni

72. Matyja Zbigniew 73. Meisner Henryk 74. Michalczyk Irena 75. Mikke Małgorzata 76. Miłkowski Wojciech 77. Mróz Jan 78. Nocoń Marek 79. Nowaczek Janusz 80. Nowak Janina 81. Ostrowska Janina 82. Piątek-Sowa Maria 83. Piekarczyk -Sikorska Bożena 84. Piekarski Marek 85. Pikorska Anna 86. Pilawa Danuta 87. Popławski Jarosław 88. Powroźnik Marek 89. Praska Zofia 90. Pydzik Elżbieta 91. Pyrkosz Marian 92. Pytlas Stanisława 93. Radecki Jan 94. Sabok Krystyna 95. Sadowski Stanisław 96. Sawiec Alicja 97. Sikora Włodzimierz 98. Sikorski Tadeusz 99. Skoblik Robert 100. Soja Wanda 101. Staszek-Maciejewska Krystyna 102. Stępień Tadesz 103. Strąk Danuta 104. Szandurska-Nawrot Elżbieta 105. Szczepka Zenon 106. Szczygieł Włodzimierz 107. Szulc Krzysztof 108. Szwajcarzewski Mirsław 109. Szyller Ewa 110. Szymański Tadeusz 111. Szymczyk Henryka

503112. Szymczyńska-Sawicka Elżbieta 113. Szymczyński Wiesław 114. Śliwa Karol 115. Ślusarczyk Danuta 116. Świerczewska Ewa 117. Targowski Janusz 118. Tatar Kazimiera 119. Trawińska-Domska Anna 120. Trębacz Janusz 121. Uflewska Bożena 122. Uroda Andrzej 123. Utkowski Ryszard 124. Wantrych Marian 125. Wdowiak Marian 126. Wilkiewicz Barbara 127. Wilmowski Tadeusz 128. Wlazłowski Julian 129. Włodarczyk Edward 130. Wnuk Zbigniew 131. Wolszczak Halina 132. Wontor Adam 133. Wójcik Wojciech 134. Wójtowicz-Grudzień Helena 135. Wudkiewicz Ilona 136. Wyporska Joanna 137. Wysocka Krystyna 138. Wywiał Aleksander 139. Zasada Andrzej 140. Zieliński Michał 141. Ziębacz Antoni 142. Żurawski Jerzy Rok 1973 1. Adamczyk-Minor Genowefa 2. Adamus Jan 3. Bajer Maria 4. Banasik Jerzy 5. Barańska-Musialik Krystyna 6. Bareła Marian

7. Batko Marian 8. Bączek Adam 9. Bednarczyk Jerzy 10. Bednarek Jadwiga 11. Biedak Jerzy 12. Binek-Hübner Bożena 13. Bochenek Andrzej 14. Bonarska Urszula 15. Borzemski Adam 16. Brawata Jolanta 17. Caban Zofia 18. Czarnecki Marek 19. Czechowski Jan 20. Czubacki Jerzy 21. Czyż Roman 22. Damaradzki Stanisław 23. Darmoń Jacek 24. Dąbkowska-Wieczorek Zofia 25. Derda Włodzimierz 26. Dubkowski Jerzy 27. Falecki Marek 28. Figiel Jerzy 29. Gajowczyk Lucjan 30. Gola-Nowak Janina 31. Gorzelak Grarzyna 32. Górka Adam 33. Greczyn Czesław 34. Hajak Zygmuny 35. Hanczar Stanisław 36. Hazler Lidia 37. Iskra Zbigniew 38. Jakóbczyk Andrzej 39. Jama-Bąk Krysztyna 40. Jaśko Anna 41. Jedrzejkiewicz Jerzy 42. Jowsa Jan 43. Kała Ewa 44. Karlikowski Wacław 45. Kasperkiewicz Irena 46. Kidawa Stanisław

50447. Kluza-Czajkowska Stefania 48. Knapik Andrzej 49. Knapik Halina 50. Kochniak Zdzisław 51. Kolan Jerzy 52. Koperek Maciej 53. Kordalski Miczał 54. Korzekwa Ryszard 55. Kostrusiak Romuald 56. Kościański Adam 57. Kotarski Andrzej 58. Kowalczyk Grażyna 59. Król Krzysztof 60. Kruk Bożena 61. Krzyk Antoni 62. Krzypkowska-Durka Teresa 63. Kukuła Andrzej 64. Kukułka Andrzej 65. Kurland Stanisław 66. Kustra Marian 67. Kwaśnik-Powierza Maria 68. Lampa Janina 69. Laus Witold 70. Legenza-Bystrzycka Anna 71. Ligor-Jawor Mirosława 72. Ludwikowski Stefan 73. Łata Czesław 74. Łataś Zbigniew 75. Łukasik Henryk 76. Macherzyński Andrzej 77. Makulski Jerzy 78. Mazgaj Jacek 79. Mazurek-Nowak Grażyna 80. Mazurkiewicz Tadeusz 81. Mazurski Andrzej 82. Mrozek Jan 83. Musiorski Tadeusz 84. Myślin Zbigniew 85. Nawrot Waldemar 86. Niewiarowski Juliusz

87. Nowaczyk Mieczysław 88. Olszewski Adam 89. Olszowa Urszula 90. Olszta Tadeusz 91. Orzechowska Marta 92. Orzeł Marian 93. Otko Ryszard 94. Palutkiewicz Tadeusz 95. Pękala Zbigniew 96. Piątkowski Wojciech 97. Piekarczyk-Hanczar Zofia 98. Pietrzyńska-Nowak Alicja 99. Pikuła Krystyna 100. Piotrowicz Anna 101. Piwońska-Gutowska Ewa 102. Płaza Edward 103. Podgórski Leszek 104. Policińska-Hutny Maria 105. Rabene Andrzej 106. Radomska-Sońta Alina 107. Radomski Bogdan 108. Rakowski Marek 109. Rodzaj Zenon 110. Rogala-Musialik Zofia 111. Rok Jerzy 112. Sarbian-Sadowska Danuta 113. Sikora Janusz 114. Skrzypczyk Grażyna 115. Skubała-Łyczko Zdzisława 116. Skubała-Sobczyk Grażyna 117. Skwara Zygmunt 118. Smakowski Marek 119. Smoleński Jacek 120. Sobczyk Jerzy 121. Stachowiak Elżbieta 122. Stachyra Andrzej 123. Stadnik Marianna 124. Stawiarz Jerzy 125. Szczerbak Krzysztof 126. Szeffer Ewa

505127. Szkoda Jan 128. Szostak Agata 129. Ścibisz Zygmunt 130. Ślęzakiewicz Tomasz 131. Taborek-Kotyńska Mirosława 132. Tchórzewski Ryszard 133. Teklak Alicja 134. Trąbski Marek 135. Turczyn-Bartoszek Marianna 136. Turek-Skura Anetta 137. Tuśnio Maria 138. Tylikowska-Jabłonka Jadwiga 139. Węgrzyn Alicja 140. Wojtal Bernard 141. Wójcik Teresa 142. Zajdel Aleksander 143. Ziaja Michał 144. Żulik Jan Rok 1974 1. Antonik Wiesław 2. Arabasz Zygmunt 3. Araszkiewicz Anna 4. Babiarz Stanisław 5. Badowski Grzegorz 6. Bakalarz Tomasz 7. Balwierz Andrzej 8. Banaszkiewicz Barbara 9. Banaszkiewicz Urszul 10. Bańka Marek 11. Bator Wojciech 12. Bednarczyk Aleksandra 13. Białek Ewa 14. Bidas Stefan 15. Bilnik Józef 16. Binek Stanisław 17. Błaszczyk Krzysztof 18. Bral Stanisław 19. Brust Krzysztof

20. Buchlińska-Bakalarz Anna 21. Bulska Krystyna 22. Bus Ireneusz 23. Bystra Zofia 24. Chabrzyk Jolanta 25. Chajdas Barbara 26. Chmiel Henryk 27. Chudzik-Głąb Zofia 28. Czekaj Andrzej 29. Dramczyk Halina 30. Droś Andrzej 31. Dudek Jerzy 32. Dudoń Adam 33. Dusiel Anna 34. Dyląg Jerzy 35. Dymczyk Anna 36. Dymek Bożena 37. Dyszy Józafa 38. Dzidowska Elżbieta 39. Dziembowski Maciej 40. Dziewiątkowska Halina 41. Fabiańczyk Anna 42. Faracik-Sieczka Stanisława 43. Gajek Henryk 44. Gawlikowska Anna 45. Gęsiarz Jadwiga 46. Gliszczyńska Wanda 47. Głębocki Zbigniew 48. Grabałowska Maria 49. Gross Romana 50. Grzesiak Henryk 51. Grzesiak Zenon 52. Grzesiak-Śledź Maria 53. Grzyb Anna 54. Guzik Andrzej 55. Halkiewicz Halina 56. Hąc Kazimierz 57. Hozakowska Zdzisława 58. Jakóbczak Krystyna 59. Janic Roman

506 60. Jarmińska-Czech Wioletta 61. Jaskólska Anna 62. Jaskólska Renata 63. Jowsa Kazimierz 64. Jóźwik Zygmunt 65. Kaczmarczyk Krystian 66. Kaczorowska Bogumiła 67. Kamasińska Barbara 68. Kamińska Elwira 69. Kamiński Włodzimierz 70. Kamyk Roman 71. Kidawska Teresa 72. Kika Zbigniew 73. Kobylecki Andrzej 74. Kopcik Andrej 75. Kowalik Dorota 76. Kozak Wacław 77. Kozłowska Anna 78. Kozłowski Ryszard 79. Kręgiel Wojciech 80. Krzyżanowski Paweł 81. Kubat Wiktor 82. Kula-Krysiak Wanda 83. Kulka Sławomir 84. Kupczak Elżbieta 85. Kurowska Małgorzata 86. Kusińska Małgorzata 87. Kwećko Aleksandra 88. Kwiatkowski Henryk 89. Lang Grażyna 90. Ledwoń Paweł 91. Lipowski Zbigniew 92. Łachnik Włodzimierz 93. Łakomski Zbigniew 94. Łukasik Bożena 95. Machura Zdisław 96. Majchrzak Jolanta 97. Majchrzak Zbigniew 98. Malecki Krzysztof 99. Maligłówka Ignacy

100. Małkińska Danuta 101. Margas Marianna 102. Masłoń Edmund 103. Mazurkiewicz Elżbieta 104. Maźniak Cezary 105. Mączka Anna 106. Mercik Jerzy 107. Michalczyk Marian 108. Michalski Teodor 109. Milka Ewa 110. Misiuta Wincenty 111. Molenda Zbigniew 112. Morawski Lucjan 113. Morawski Tomasz 114. Moskwiński Ludomir 115. Mrozicka Joanna 116. Mucha Halina 117. Muchla Jerzy 118. Musiał Ewa 119. Nabiałek Leszek 120. Nawrot Leszek 121. Niemczyk Grażyna 122. Nowak Adam 123. Nowak Andrzej 124. Nowakowska Teresa 125. Ociepa Lidia 126. Ogłaza Jadwiga 127. Okniński Wojciech 177. Olszewska-Słocińska Urszula 128. Operacz-Celej Anna 130. Organa Elżbieta 131. Organa Winicjusz 132. Orgielewski Tadeusz 133. Ostrowski Bogusław 134. Ostrowski Henryk 135. Owczarek Bogumiła 136. Pacierpnik Barbara 137. Palka Teresa 138. Parkitna Teresa 139. Paruzel Wiesława

507140. Paszkowska Ewa 141. Patyńska Izabela 142. Pawelec Bożena 143. Piekarska Anna 144. Piekarska Wiesława 145. Pietras Jadwiga 146. Pietrzak-Opiłka Bożena 147. Pilniewicz Andrzej 148. Piwowarski Jan 149. Poborski Czesław 150. Podgórski Wiesław 151. Podmagórski Włodzimierz 152. Podsiadlik Jan 153. Pol Marek 154. Prokop Andrzej 155. Pustuł Leszek 156. Pydzik Anna 157. Rabenda Ewa 158. Radosławska Celina 159. Radziejowska Barbara 160. Rakowska Anna 161. Raniszewska Barbara 162. Rektorek Daniela 163. Reterska Teresa 164. Rojek Andrzej 165. Rousseau Anna 166. Rudzka Małgorzata 167. Rutkowski Jan 168. Rymkiewicz Stanisław 169. Sajdak Wiesława 170. Sendecki Andrzej 171. Serdak Dorota 172. Siemińska Barbara 173. Sierszeń Andrzej 174. Siudak Marek 175. Skolik Jan 176. Sławeta Maria 177. Słoniewska-Kowalik Teresa 178. Sojka Stefan 179. Stabryła Jan

180. Stachera Jerzy 181. Staniowska Teresa 182. Stępień Stanisław 183. Stępniak Robert 184. Stradomska-Dachowska Anna 185. Strzała Krystyna 186. Strzelczyk Grażyna 187. Suski Jan 188. Synoradzka Elżbieta 189. Szatkowski Andrzej 190. Szczerba Marek 191. Szczerbak Marian 192. Szczypior Maria 193. Szeląg Henryk 194. Szewczyk Elżbieta 195. Szojda Marek 196. Szumera Stanisław 197. Szwed Krzysztof 198. Szydłowski Mariusz 199. Ściegienny Szymon 200. Śmigielska Maria 201. Tomczyk Jacek 202. Trojanowska Elżbieta 203. Turska Aleksandra 204. Turski Ryszard 205. Wawryło Edward 206. Wawryło Jolanta 207. Wątroba Roman 208. Widawski Jerzy 209. Widomski Roman 210. Wieczorek Marek 211. Wilczyński Rafał 212. Wiłun Bogusław 213. Wiłun Bożena 214. Winczakiewicz Wacław 215. Wiśniewski Ryszard 216. Włodarczyk Jadwiga 217. Wochal Ewa 218. Woś Włodzimierz 219. Wójcik Grażyna

508220. Wójcik Maria 221. Wyroślak Jerzy 222. Zajadacz Urszula 223. Zebzda Henryk 224. Ziaja Anna 225. Ziewiec Zbigniew 226. Zubkiewicz Alicja 227. Żuk Zdzisława 228. Żyła Roman Rok 1975 1. Antonowicz Roman 2. Badocha Barbara 3. Bajerlajn Zygmunt 4. Bartocha Włodzimierz 5. Bawor Andrzej 6. Bawor Marek 7. Bethier Sławomir 8. Bieszczad Halina 9. Bijak-Michoń Grażyna 10. Bilawski Andrzej 11. Błaszcyk Jacek 12. Bojarski Andrzej 13. Bojarski Mirosław 14. Bolkowski Wiesław 15. Borowiecka-Bujko Maria 16. Borowiecki Krzysztof 17. Brodzik Krystyna 18. Brzeska-Wyciszkiewicz Jadwiga 19. Burzyński Andrzej 20. Całka Marian 21. Cekiera Jacek 22. Chawuła Stefan 23. Chrapoński Ireneusz 24. Cichor Lech 25. Czarnecki Tadeusz 26. Czyżowski Michał 27. Daniel Ryszard 28. Dawid Zdzsław

29. Dudek Stanisław 30. Flak Roman 31. Franek Wiesław 32. Gdula Wiesław 33. Goc Aleksandra 34. Gołebiowska Anna 35. Gorzelak Andrzej 36. Gotkiewicz Andrzej 37. Grzelczyk Krzysztof 38. Hadziński Janusz 39. Hłąd Wojciech 40. Holisz Zbigniew 41. Hubner Wawrzyniec 42. Jamro Marian 43. Janicki Tomasz 44. Jazgara Marian 45. Kaczmarek Paweł 46. Kała Janusz 47. Kochanowski Marian 48. Konopka Zbigniew 49. Kopczyński Krzysztof 50. Kos Ryszard 51. Królica Andrzej 52. Krysiak Krzysztof 53. Krzemińska Maria 54. Kucharzewski Jan 55. Kudela Marian 56. Kulej Wiesław 57. Kulej Wojciech 58. Kunat Andrzej 59. Kurdziel Adam 60. Kusińska-Chacaś Danuta 61. Kusiński Andrzej 62. Ludwikowski Jan 63. Ładykowski Krzysztof 64. Madej Andrzej 65. Makulec Wojciech 66. Małecki Andrzej 67. Marszałek Janusz 68. Maślankiewicz Urszula

509 69. Matloch Jadwiga 70. Matusik Anna 71. Męcik Jan 72. Męczyk Ewa 73. Misiuta-Poczyczyńska Ewa 74. Mitka Zygmunt 75. Morawiak Barbara 76. Motyl Marek 77. Musiał Andrzej 78. Napieracz Jolanta 79. Nowicka Danuta 80. Ociepa Bożena 81. Otrębski Wiesław 82. Pawłowska Izabela 83. Piebiak Jan 84. Pluta Andrzej 85. Podmagórski Józef 86. Polak Marcin 87. Polakowski Andrzej 88. Pośpiech Marianna 89. Potrzeszcz Jan 90. Pytel Henryk 91. Radomiak Henryk 92. Radziwolska Halina 93. Recmanik Andrzej 94. Regulski Lech 95. Rzedzicki Henryk 96. Sikora Bogusław 97. Siwczyński Jacek 98. Skrzypczyk Krystyna 99. Skrzypczyk Lech 100. Snawadzka Janina 101. Sosna Piotr 102. Stasińska Halina 103. Stasiński Zdzisław 104. Stępień Małgorzata 105. Stępień Maria 106. Stoszek Irena 107. Szota Lech 108. Szota Zofia

109. Szubert Janina 110. Ślęzak Halina 111. Ślusarczyk Zdzisław 112. Tagowska-Madej Halina 113. Targowski Andrzej 114. Tatar Grażyna 115. Wachelka Wojciech 116. Wajda Joanna 117. Wieczorek-Dudek Anna 118. Wierzbicka Halina 119. Wojtas Józef 120. Wojtyra-Raszewska Maria 121. Woźniakowska Bożena 122. Wysocka Małgorzata 123. Zielonka Zbigniew Rok 1976 1. Adamik Krystyna 2. Adamus Piotr 3. Adamus Wojciech 4. Balawender Małgorzata 5. Bednarczyk Wojciech 6. Bejm Alicja 7. Bekus Krzysztof 8. Brewczyński Ireneusz 9. Bugajska-Piasecka Henryka 10. Bugajski Jerzy 11. Bugała Anna 12. Całus Jarosław 13. Chodurski Tomasz 14. Cisak Hanna 15. Czaja Bogusław 16. Dąbrowski Tadeusz 17. Dutka Krzysztof 18. Dyner Wojciech 19. Dyński Henryk 20. Dziewiątkowski Andrzej 21. Fąfara Grażyna 22. Figiel Maria

51023. Figiel Włodzimierz 24. Flis Halina 25. Gałęzia Jerzy 26 Gęborek Maria 27. Głąb Antoni 28. Gosławski Ryszard 29. Gospodarek Bogumił 30. Górecka Halina 31. Grabowski Stanisław 32. Gradoń Jerzy 33. Gruca Zdzisław 34. Grunt Janusz 35. Gruszczyński Jacek 36. Gruszka Krzysztof 37. Hupas Bernadeta 38. Jabłonka Marcin 39. Jagielska Anna 40. Jakóbczak Andrzej 41. Jarkiewicz Zygmunt 42. Jasiński Tomasz 43. Jassowicz Jan 44. Jurkiewicz Zofia 45. Karauda Urszula 46. Kardas Maria 47. Karlikowski Krzysztof 48. Karwala Sylwester 49. Klaklik Ireneusz 50. Klich Bożena 51. Kluza Eustachiusz 52. Kłobuś Janusz 53. Konopka Maria 54. Korzewska Grażyna 55. Kot Aleksander 56. Kowalski Henryk 57. Kozik Edward 58. Kozikowska Małgorzata 59. Krawczyk Zenon 60. Królikowska Małgorzata 61. Krzypkowska Ewa 62. Krzyżkowski Mirosław

63. Kubara Marek 65. Kubara-Kucharczyk Elżbieta 64. Kubczyk Jerzy 66. Kurek Grażyna 67. Kwiatkowski Maciej 68. Majdzik-Sokół Janina 69. Malatyński Jerzy 70. Mastalerz Maria 71. Mazur Czesław 72. Mazur Małgorzata 73. Miedzianowski Tadeusz 74. Moskwińska Zdzisława 75. Musialik Jerzy 76. Musiałowicz Wojciech 77. Musik Andrzej 78. Nalepa Barbara 79. Nalepa Ryszard 80. Nawrot Agata 81. Olszewski Zbigniew 82. Paruzel Andrzej 83. Pawłowska Danuta 84. Pełka-Macherzyńska Anna 85. Piątkowski Marek 86. Proć Andrzej 87. Rzeźnik Stanisław 88. Sączek Marian 89. Sikora-Gruszka Ewa 90. Sołtysik Zbigniew 91. Sowińska Alicja 92. Sproncel Lidia 93. Stelmach Wojciech 94. Stobiński Wojciech 95. Stoiński Paweł 96. Stolarek Grażyna 97. Stolarek Witold 98. Stolpa Jacek 99. Strzelczyk Jadwiga 100. Szyma Grażyna 101. Szymczyk Danuta 102. Tarabasz Jan

511103. Tomczyk Halina 104. Tomczyńska Krystyna 105. Tomczyński Szczepan 106. Trzeszczyński Jerzy 107. Turski Ryszard 108. Ulman Andrzej 109. Wawrzak Jan 110. Wawrzyńczak Grażyna 111. Wesłowski Zbigniew 112. Wielgus Andrzej 113. Włodkowski Włodzimierz 114. Wojtasik Zbigniew 115. Wójcik Joanna 116. Zarychta Eugeniusz 117. Zegadło Tadeusz Rok 1977 1. Bajor Marek 2. Banaś Henryk 3. Bartos Zbigniew 4. Batorski Henryk 5. Beleć Adam 6. Belica Alina 7. Bełko Władysław 8. Bębenek Maria 9. Bieńkowska Elżbieta 10. Bojarska Halina 11. Boral Anna 12. Borek-Wójcik Irena 13. Cebula Anna 14. Chmielewska Krystyna 15. Chuć Barbara 16. Cichy Zbigniew 17. Cierpińska Irena 18. Cierpiński Jacek 19. Dziubek Zygmuny 20. Gliński Waldemar 21. Górnicki Lech 22. Grabałowska Maria

23. Grabałowski Michał 24. Grabowski Marek 25. Grabski Krzysztof 26. Guźla Andrzej 27. Hankiewicz Zofia 28. Hetmańczyk Wojciech 29. Imiołczyk Anna 30. Iskierka Daniel 31. Janikiewicz Antoni 32. Jeziorska Jadwiga 33. Jeziorski Władysław 34. Juszczyk Halina 35. Kaczmarek Krystyna 36. Kalamat Zbigniew 37. Karabin Izabela 38. Kaziuk Jadwiga 39. Kępińska Ewa 40. Klimaszewski Mieczysław 41. Kołacz Wojciech 42. Koniczny Sławomir 43. Kopcisz Marian 44. Kowalik Jerzy 45. Kowina Alicja 46. Kozielski Henryk 47. Krawczyk Marian 48. Kruk Krystyna 49. Kruk Włodzimierz 50. Krzyczmonik Krzysztof 51. Krzypkowska Marianna 52. Kulig-Szton Magdalena 53. Lewiński Wojciech 54. Łakomy Marian 55. Łobudzińska Teresa 56. Maryniak Stefan 57. Marzec Danuta 58. Masio Bogusław 59. Merda Paweł 60. Mirkowska Krystna 61. Mouhoub Tahar 62. Niemczyk Janina

512 63. Noga Zygmunt 64. Noszczyk Leszek 65. Nowak Anna 66. Organa Witold 67. Pańczyk Elżbieta 68. Pańczyk Jerzy 69. Paruzel Krzysztof 70. Patrycha Karol 71. Płokarz Jan 72. Popielski Władysław 73. Prandzioch Andrzej 74. Preis Marek 75. Ptak Henryk 76. Robakowski Marek 77. Rogowicz Ewa 78. Rogula Jerzy 79. Rusek Gabriela 80. Ryszka Jeremiasz 81. Sieniawski Zbigniew 82. Skoczylas Stanisław 83. Skowronek Ireneusz 84. Sławuta Bożena 85. Sławuta Krzysztof 86. Sokół Józef 87. Sołtysiak Grażyna 88. Stefaniak - Kuszka Teresa 89. Stępnicka Dorota 90. Szymańska Anna 91. Ściskalski Janusz 92. Ślęzak Mirosława 93. Śpiłek Danuta 94. Śrubarczyk Witold 95. Tomczyk Witold 96. Tomczyński Andrzej 97. Turska Anna 98. Ubrych Wiesław 99. Wawrzyniak Helena 100. Wencel Zbigniew 101. Wesołowska Grażyna 102. Wiewiórka Tadeusz

103. Wilk Jakub 104. Włosowicz Jan 105. Wojciechowski Mariusz 106. Wrzosek Krystyna 107. Zatoń Janusz 108. Ziąbek Jan 109. Ziewiec Ewa 110. Żółcińska Alicja 111. Żółciński Roman Rok 1978 1. Balwiński Ryszard 2. Banach Krzysztof 3. Bednarczyk Mieczysław 4. Biała Zdzisława 5. Bigaj Tadeusz 6. Bis Elżbieta 7. Błaszkiewicz Tadeusz 8. Bodzioch Maciej 9. Borysiewicz Tadeusz 10. Bystrzejewski Stanisław 11. Chłapińska Elżbieta 12. Chłapiński Zdzisław 13. Chodała Halina 14. Cyprys Andrzej 15. Czyż Mirosław 16. Dembowski Ireneusz 17. Dereszewicz Krzysztof 18. Dreksler Andrzej 19. Dróżdż Mirosław 20. Dublański Bogdan 21. Dziadek Marek 22. Gałczyński Włodzimierz 23. Gniazdowska Maria 24. Goch Andrzej 25. Goncerz Aleksander 26. Gwóźdź Jolanta 27. Jarkiewicz Anna 28. Jeziorski Jerzy

51329. Jurczyński Ryszard 30. Kaleta Jerzy 31. Kaliszczak Andrzej 32. Karczewski Gabriel 33. Kaziuk Paweł 34. Kielan Henryk 35. Klar Elżbieta 36. Klimek Zdzisława 37. Knapik Joanna 38. Koclęga Janusz 39. Koclęga Jolanta 40. Koclęga Lech 41. Kolman Roman 42. Kopińska Urszula 43. Korczowski Andrzej 44. Kościelny Grzegorz 45. Kot Marek 46. Kraszewski Piotr 47. Krawczyk Tomasz 48. Krupiński Gabriel 49. Kuban Krzysztof 50. Kusa Bogusław 51. Lis Adam 52. Lubaszewski Zbigniew 53. Machura Zbigniew 54. Malanowicz Jerzy 55. Mazur Krzysztof 56. Meszek Andrzej 57. Minkina Elżbieta 58. Miśta Kazimierz 59. Morzyk Kazimierz 60. Nocoń Tadeusz 61. Nocuń Wojciech 62. Ogłaza Andrzej 63. Organa Bożena 64. Orman Barbara 65. Orman Leszek 66. Orman Wojciech 67. Osuch Tomasz 68. Patyński Tadeusz

69. Pawlik Jolanta 70. Petek Adam 71. Placek Daniel 72. Podsiedlik Wiesława 73. Puchała Stanisław 74. Rak Józef 75. Redka Paweł 76. Sierpniak Anna 77. Soczewa Maria 78. Sojecka Urszula 79. Sowier Stanisław 80. Staśkiewicz Adam 81. Stępniowski Piotr 82. Suliga Jacek 83. Szaflik Ewa 84. Śliwiak Janina 85. Śpiewak Antoni 86. Tomczyk Jacek 87. Tylkowski Laszek 88. Ujma Jerzy 89. Urzędowski Krzysztof 90. Warzołek Maciej 91. Wieczorek Irena 92. Wieczorek Jan 93. Wiśniewski Andrzej 94. Wnuk Zbigniew 95. Wyrfel Marek 96. Wystrychowski Wiesław 97. Zapart Marek 98. Zasada Janusz 99. Zielonka Waldemar 100. Zięba Ireneusz 101. Zwolska Krystyna 102. Żurek Jerzy Rok 1979 1. Adamska Barbara 2. Adamus Edward 3. Bawałowski Andrzej

514 4. Bergiel Elżbieta 5. Beza Halina 6. Biedak Henryk 7. Biedroń Tadeusz 8. Burdzyński Andrzej 9. Bylczyński Andrzej 10. Chadryś Andrzej 11. Chęciński Stanisław 12. Chruściński Ryszard 13. Chwastowski Mieczysław 14. Cieślik Dionizy 15. Cieślik Małgorzata 16. Ciok Romuald 17. Ciok Wanda 18. Cybula Zdzisław 19. Czarniawski Zygmunt 20. Ćwikła Tadeusz 21. Derda Wojciech 22. Dębowski Zdzisław 23. Dominiak Marian 24. Drążek Włodzimierz 25. Duraj-Krajewska Małgorzata 26. Dziedzic Jolanta 27. Dziewiątkowski Adam 28. Dziwiński Andrzej 29. Fraj Marek 30. Gajzner Roman 31. Gąsiorowska Barbara 32. Gąsiorowski Bogusław 33. Gąsiorowski Janusz 34. Gębuś Adam 35. Golis Lidia 36. Gorzelak Renisław 37. Henel Zdzsław 38. Hiller Kazimierz 39. Hutny Wojciech 40. Jańczyk Tadeusz 41. Jaskólski Andrzej 42. Jeziorowski Andrzej 43. Jończyk Krzysztof

44. Kała Włodzimierz 45. Kałużna Zofia 46. Kaźmierczak Janusz 47. Kiełbasa Sławomir 48. Kiszel Barbara 49. Kmiecik - Kiełbasa Anna 50. Kniejska Hanna 51. Kossakowski Aleksander 52. Kosta Waldemar 53. Kowalik Włodzimierz 54. Krawczyk Teresa 55. Krupińska Zofia 56. Kruszyńska Bożena 57. Kuc Roman 58. Kula Janusz 59. Kulik Adam 60. Kwieciński Kazimierz 61. Kwieciński Zbigniew 62. Leks Witold 63. Ładniak Sylwester 64. Malik Lech 65. Mendera Elżbieta 66. Męcik Włodzimierz 67. Michalski Andrzej 68. Mielczarek Zdzisław 69. Mila Jerzy 70. Muchalski Marian 71. Musialik Tadeusz 72. Pacek Ireneusz 73. Pałka Paweł 74. Penarski Stanisław 75. Piecuch Wiesław 76. Piotrowski Bogdan 77. Płócienniczak Anna 78. Popow Michail 79. Rebane Danuta 80. Rotarski Marek 81. Rozbicki Mirosław 82. Rychter Marian 83. Rydz Wiesław

515 84. Sierpniak Zbigniew 85. Skowronek Ryszard 86. Skroński Józef 87. Słabisz Andrzej 88. Sławuta Wiesław 89. Sopińska Zofia 90. Stachura Jerzy 91. Stępiński Ireneusz 92. Styrczewski Andrzej 93. Surowiec Grażyna 94. Swadowski Jacek 95. Szecówka Zygmunt 96. Szeligowski Lech 97. Szuleko Józef 98. Ściebura Elżbieta 99. Śliwa Stanisław 100. Tałaj Bożena 101. Tomza Jolanta 102. Utrata Wiesława 103. Walczewska Elżbieta 104. Widera Zbigniew 105. Wojtal Irena 106. Wojtasik Adam 107. Wojtysik Szymon 108. Wołczyński Marian 109. Woszczyna Ewa 110. Woźniak Zdzisław 111. Zaczek Andrzej 112. Zająć-Kaliszczak Halina Rok 1980 1. Bakalarz Włodzimierz 2. Bandura Jarosław 3. Bielawska Małgorzata 4. Bień Bożena 5. Bieńkowska Alina 6. Błachnio Stanisław 7. Brewczyński Michał 8. Bróg Anna

9. Chrapek Ruszard 10. Cichoń Włodzimierz 11. Cichoń Urszula 12. Ciszek Władysław 13. Czapla Zofia 14. Czarny Iwona 15. Czopek Wojciech 16. Drylski Marian 17. Fabryczny Marek 18. Fraj Aldona 19. Franusiak Marek 20. Gorzkiewicz Janina 21. Grzelak Barbara 22. Hajnrych Maria 23. Heręży Roman 24. Hutny Zbigniew 25. Janusz Barbara 26. Jańczyk Irena 27. Kawecki Jerzy 28. Kawecki Stefan 29. Kibler Witold 30. Klimaniec Danuta 31. Klimas Zenon 32. Klima-Włosowicz Jolanta 33. Kluska Zdzisław 34. Kokot-Piwek Krystyna 35. Kołaczyk Danuta 36. Konstanciak Anna 37. Korsak Jan 38. Kotula Jerzy 39. Kowalczyk Andrzej 40. Kowalczyk Wiesław 41. Kowalik Andrzej 42. Kowalik Jerzy 43. Krawczyk-Śrubarczyk Ewa 44. Kubica Herbert 45. Kurek Ewa 46. Kusiak Henryk 47. Leja Alfred 48. Liberda Wojciech

51649. Maciążek Grażyna 50. Majer Przemysław 51. Maleta Marek 52. Maliszak Waldemar 53. Marchewka Ewa 54. Miarka Jacek 55. Mikołajczyk Wojciech 56. Mila Alicja 57. Mila Andrzej 58. Miłoś Waldemar 59. Motłoch Ryszard 60. Muchowicz Lech 61. Olejniczak Jacek 62. Orliński Szczepan 63. Pajor Wiesław 64. Papaj Leszek 65. Paturej Marek 66. Pietrowski Andrzej 67. Pietrzak Zdzisław 68. Piotrowicz-Zielińska Izabela 69. Pisarek Waldemar 70. Piwek Cezary 71. Pokrywa Zbigniew 72. Polis Wiesław 73. Poltacha Leszek 74. Przystalski Adolf 75. Radzyniak Ryszard 76. Rainholc Jerzy 77. Rosseau Magdalena 78. Rozpondek Marek 79. Schönwalder Hieronim 80. Sitak Włodzimierz 81. Słodek Lucyna 82. Sobaszek Władysław 83. Sobecki Mariusz 84. Stępiński Wojciech 85. Stochel Zbigniew 86. Stryjewski Andrzej 87. Surmacz Andrzej 88. Syguła Lesław

89. Szałas Jan 90. Szcześniak Zbigniew 91. Szczygiol Norbert 92. Szyda Krzysztof 93. Szyda Tomasz 94. Tomczyk Sławomir 95. Utkowski Marek 96. Utrata Jan 97. Wawrzak Jerzy 98. Wawrzonowski Jerzy 99. Włodarczyk Tadeusz 100. Wójcik Andrzej 101. Wójcik Ewa 102. Wronowska Wanda Rok 1981 1. Barsznica Jadwiga 2. Bielawski Mirosław 3. Błaszkiewicz Grażyna 4. Bogdański Czesław 5. Bojarski Henryk 6. Braniecka Teresa 7. Cechowicz Teresa 8. Cejnóg Janusz 9. Chmielniak Kazimierz 10. Czyż Małgorzata 11. Domagała Zbigniew 12. Dratwa Piotr 13. Dubiński Jan 14. Dybała-Świniarska Elżbieta 15. Dziewiątkowska Zofia 16. Gajewska Urszula 17. Grabarczyk Henryk 18. Grin-Kwiatkowska Renata 19. Grunt Cezary 20. Grzanka Kazimiera 21. Herczyk Sławomir 22. Ignasiak Marian 23. Jasińska Barbara

51724. Jaworski Zbigniew 25. Kaczmarzyk Lidia 26. Karasińska Mariola 27. Kędzia Edward 28. Klimczyk Krzysztof 29. Kłosińska Wiesława 30. Kłosiński Janusz 31. Konarski Andrzej 32. Konieczna Maria 33. Kopka Mariusz 34. Korczyńska Małgorzata 35. Kot Jerzy 36. Kowalik Ewa 37. Kozak Andrzej 38. Kozioł Jerzy 39. Krakowiak Zbigniew 40. Kwiatkowski Jerzy 41. Lenart Witold 44. Łuszczyński Roman 42. Michalak Zbigniew 43. Michalska Elżbieta 45. Michalski Krzysztof 46. Migdał Andrzej 47. Nabożny Jolanta 48. Nabożny Józef 49. Nagas Halina 50. Papaj Danuta 51. Pawlik Marek 52. Piesyk Stanisław 53. Pietrzak Jadwiga 54. Pietrzykowska Aleksandra 55. Pogoda Barbara 56. Połacik Marek 57. Pryszcz Grażyna 58. Pryszcz Piotr 59. Randak Zofia 60. Reszka Alina 61. Reszka Jerzy 62. Rotarska Dorota 63. Smolińska Wiesława

64. Sokół Bogdan 65. Stankiewicz Krzysztof 66. Suchan Helmut 67. Suchecka Elżbieta 68. Supernak Marek 69. Supernak Urszula 70. Swołek Adam 71. Szeląg Grzegorz 72. Śledziński Janusz 73. Ślęzak Andrzej 74. Śliwiak Władysław 75. Świech Sławomir 76. Świniarski Eugeniusz 77. Tilgner Jerzy 78. Tkaczyk Ewa 79. Tupiec Wiesław 80. Wachelko Leszek 81. Wagner Wiesław 82. Wielgomas Halina 83. Wilk Maciej 84. Wiśniewska Anna 85. Witek Lidia 86. Wolbiś Bożena 87. Wolniewicz Cezary 88. Woś Adam 89. Ziernicki Roman 90. Ziubrak Alicja 91. Zygier Ireneusz Rok 1982 1. Banach Mirosław 2. Baraniecki Marek 3. Bergier Wojciech 4. Bociąga Mariusz 5. Bogulak Zygmunt 6. Bożek Jan 7. Bratek Włodzimierz 8. Brożyna Ryszard 9. Bugaj Ewa

51810. Cejnóg Krystyna 11. Czernecka Bożena 12. Czylok Józef 13. Dąbela Józef 14. Dudek Janusz 15. Frączek Włodzimierz 16. Gerlic Rajnard 17. Gołda Stanisław 18. Grotomirski Zdzisław 19. Haberka Barbara 20. Harężlak Mariusz 21. Jabłońska Danuta 22. Jachura Teresa 23. Jasiński Jan 24. Kaczmarek Jolanta 25. Kaczmarek Urszula 26. Kalota Wanda 27. Kapełka Marek 28. Kaźmierski Grzegorz 29. Kępa Roman 30. Klimczak Wiesław 31. Kokot Ryszard 32. Konieczny Roman 33. Kowalik Anna 34. Kozieł Jan 35. Krysztofowicz Bogusław 36. Lauks Krzysztof 37. Lorenc Andrzej 38. Lubowiecki Paweł 39. Łobacz Wiesław 40. Marchewka Bożena 41. Marjański Piotr 42. Matusiak Karol 43. Miedziński Roman 44. Mika Anna 45. Mizerska Beata 46. Mróz Artur 47. Mróz Barbara 48. Nawrot Zdzisław 49. Nurek Elżbieta

50. Osipowicz Ireneusz 51. Pitera Ryszard 52. Prandzioch Kazimierz 53. Ptak Lech 54. Pucek Sławomir 55. Radej Artur 56. Rainholc Aleksandra 57. Rajczyk Waldemar 58. Robaszek Ryszard 59. Sokołowski Jerzy 60. Stępień Jacek 61. Szroeter Lucjan 62. Szymocha Jadwiga 63. Turek Ignacy 64. Więcławek Mirosław 65. Wilczyński Aleksander 66. Włodarczyk Małgorzata 67. Wysłocki Jerzy 68. Zborowski Adam 69. Zębik Andrzej 70. Ziewiec Zbigniew Rok 1983 1. Bajor Włodzimierz 2. Bednarczyk Andrzej 3. Bigos Krzysztof 4. Bijak Sławomir 5. Bogdańska-Wójcik Grażyna 6. Borda Adam 7. Bożek Miron 8. Buchta Marek 9. Buła Krzysztof 10. Buła-Klimaszewska Jolanta 11. Cieciora Bożena 12. Cierniak-Zięba Grażyna 13. Ciesielski Jacek 14. Dudek Tadeusz 15. Fedkowicz Jan 16. Gajzmer Barbara

51917. Gandor Grzegorz 18. Gorzkiewicz-Radosz Elżbieta 19. Górska Ewa 20. Grzesicki Wiesław 21. Hyra-Komorowska Ewa 22. Jachura Wiesław 23. Jasiński Jacek 24. Juszczyk-Wysłocka Elżbieta 25. Kawończyk Czesław 26. Kocińska-Szparaga Krystyna 27. Korsak Antoni 28. Kotas-Jasińska Małgorzata 29. Kowalik Marek 30. Kubań Mariusz 31. Kurus Zbigniew 32. Leszczyński Grzegorz 33. Lis Jerzy 34. Małecki Krzsztof 35. Mariański Ireneusz 36. Mazur Ireneusz 37. Mazur Stanisław 38. Mendrek Andrzej 39. Michalak Janusz 40. Mikuła-Musiałek Bogumił 41. Olewińska Alina 42. Orzechowski Marek 43. Pacholec Krzysztof 44. Paruzel Leszek 45. Prasnal Kazimierz 46. Ptak Teresa 47. Rajczyk Włodzimierz 48. Ratman Andrzej 49. Rojewski Dariusz 50. Rybak Henryk 51. Rybiński Leszek 52. Salega Ryszard 53. Sauer Henryk 54. Sękowski Sławomir 55. Siwek Grażyna 56. Skalik Piotr

57. Stankiewicz Andrzej 58. Stępak Zbigniew 59. Symonik Bogdan 60. Szczepanek-Szczepaniak Anna 61. Szecówka Jerzy 62. Szewczyk-Żyjewska Anna 63. Szymała Jerzy 64. Szymanek Florian 65. Trzepizur Adam 66. Turek-Młocek Iwona 67. Urbanowicz Mariusz 68. Walczak Jacek 69. Walczak Krystyna 70. Wesołowski Janusz 71. Wodyńska-Basińska Danuta 72. Wojdała Czesław 73. Wroński Tomasz 74. Wujczyk Tadeusz 75. Zabłocki Marek 76. Zastróżny Janusz 77. Zięba Michał 78. Ziębiński Ryszard 79. Zrębski Waldemar 80. Żyjewski Piotr Rok 1984 1. Baranowski Andrzej 2. Bieniak Bogdan 3. Bilnik-Baryła Wioletta 4. Błońska Gabriela 5. Błoński Andrzej 6. Borecki Robert 7. Borowiec Marek 8. Całek Andrzej 9. Czaja Wacław 10. Domański Antoni 11. Dróżdż Wojciech 12. Falan Jan 13. Filawski Jarosław

52014. Gadaj Marek 15. Godziemski Jacek 16. Grabczyk Janusz 17. Gruszecki Dariusz 18. Grzegorczyk Jan 19. Janic-Rozpondek Teresa 20. Janik-Smerdzińska Aleksandra 21. Jaroszek Jacek 22. Karwat Maciej 23. Kata Edward 24. Kierońska Krystyna 25. Kliszewski Ryszard 26. Knapiński Sławomir 27. Konstanciak Zbigniew 28. Kozera Marian 29. Krężlewicz Andrzej 30. Kucharski Roman 31. Kusior Sławomir 32. Lamch Krzysztof 33. Ledwig Herbert 34. Leśniak Krzysztof 35. Maciejewski Dariusz 36. Majchrowski Waldemar 37. Marcinkowska Jolanta 38. Marzec Andrzej 39. Matuszczyk Marek 40. Mizera Edward 41. Nakonieczny Jerzy 42. Nowak Daniel 43. Nowicki Jacek 44. Olmiński Ryszard 45. Oruba Elżbieta 46. Parka Joachim 47. Pasoń Werner 48. Piekielska-Lis Jadwiga 49. Pietrzykowski Wojciech 50. Prusak Leszek 51. Rak Lucyna 52. Ratajczyk Adam 53. Rerak Stanisław

54. Rydzewska-Ramotowska Zofia 55. Sawicka Alina 56. Serafin Andrzej 57. Smerdziński Zdzisław 58. Stefaniak Adam 59. Sułek Maciej 60. Szczepanik Arkadiusz 61. Szeląg Longin 62. Szparaga Dariusz 63. Szulc Tadeusz 64. Ślęzak Mariusz 65. Twardoch Grzegorz 66. Ubowski Ireneusz 67. Wasilewski Andrzej 68. Wieczorek-Loranty Elżbieta 69. Więckowski Paweł 70. Wypych Jolanta 71. Ziewiec Ireneusz Rok 1985 1. Adler Jarosław 2. Balbus Krzysztof 3. Banaszek Ireneusz 4. Bil Krzysztof 5. Ciesielska Bożena 6. Czapnik Bogusław 7. Dobosz vel Sypulski Dariusz 8. Doroziński Jarosław 9. Droś Marek 10. Drozd Hanna 11. Dybich Jerzy 12. Figurniak Lesław 13. Gabara-Knapińska Aleksandra 14. Gabrysiak Włodzimierz 15. Gocyła Marek 16. Gontaro-Baltazar Ivan 17. Gradek Tadeusz 18. Izard Jacek 19. Janik Jolanta

52120. Jasiak Mirosław 21. Jasiński Mirosław 22. Kalarus Leszek 23. Kiljan Sławomir 24. Knigawka Józef 25. Konieczny Zdzisław 26. Krasoń Tadeusz 27. Krężlewicz Waldemar 28. Kuba-Krasoń Beata 29. Kucharska Barbara 30. Kucharzewski Andrzej 31. Kulik Andrzej 32. Lepiorz Henryk 33. Luzak Ryszard 34. Łuszcz Tomasz 35. Mucha Sławomir 36. Nowak Agnieszka 37. Nowicki Andrzej 38. Olejniczak Małgorzata 39. Pałucha Andrzej 40. Paśnik Izabela 41. Pielka Bożena 42. Pierzchała Aleksandr 43. Piętka Maciej 44. Połacik Krzysztof 45. Prysak Bohdan 46. Ptaszek Krzysztof 47. Rak Andrzej 48. Rakus Zbigniew 49. Rodacki Andrzej 50. Rogowski Marek 51. Rudzik Stefan 52. Sadowski Andrzej 53. Sawicki Marek 54. Skalski Jarosław 55. Słomka Zbigniew 56. Sobczyk Leszek 57. Soboń Marek 58. Sochacki Wiesław 59. Stępniak Artur

60. Strojecki Stanisław 61. Szeląg Dorota 62. Szlachta Marek 63. Trojak Andrzej 64. Urbańska Małgorzata 65. Wardęga Adam 66. Wawrzonowski Marek 67. Więcek Zbigniew 68. Woźniczka Jarosław 69. Wójcicki Łukasz 70. Wydryszek Józef Rok 1986 1. Adamczyk Sławomir 2. Anczyk Krzysztof 3. Białas Roman 4. Bloch Andrzej 5. Bugaj Janusz 6. Całus Zbigniew 7. Chechelski Laszek 8. Ciastoń Marek 9. Cierniak Henryk 10. Derlatka Krzysztof 11. Domagała Marek 12. Dorozińska Iwona 13. Dudkiewicz Piotr 14. Frączek Tadeusz 15. Gasik Waldemar 16. Głowinkowski Marek 17. Górna-Turno Anna 18. Ibek Włodzimierz 19. Jagiełło Dariusz 20. Jaśkowiak Maciej 21. Kadewski Jarosław 22. Klamka Mariusz 23. Kocińska Ewa 24. Kociński Karol 25. Konewecki Jacek 26. Kucharzewska Jolanta

52227. Kulawik-Jakubas Rena 28. Kulik Elżbieta 29. Kuna Jarosław 30. Kwieciński Janusz 31. Lenart-Dutkiewicz Anna 32. Lewandowski Krzysztof 33. Lisiecki Wojciech 34. Łapeta Mirosław 35. Maksymiuk Janusz 36. Mazur Wiesław 37. Miśkiewicz Robert 39. Mosiński Andrzej 38. Musiał Jarosław 40. Najnigier Janusz 41. Nowak Jacek 42. Pałka Antoni 43. Pilarski Stanisław 44. Połacik Danuta 45. Rok Zbigniew 46. Różalski Mirosław 47. Rządkowski Adam 48. Sap Roman 49. Schmalenberg Henryk 50. Sęk Jerzy 51. Sowa Wojciech 52. Surmicka Janina 53. Ścigała Grzegorz 54. Ślusarczyk Małgorzata 55. Tobiańska Beata 56. Tobolski Andrzej 57. Turno Arkadiusz 58. Waliłko Andrzej 59. Wekiera Jan 60. Zieliński Jerzy 61. Ziora Witold 62. Ziółkowski Andrzej 63. Zujewski Mirosław

Rok 1987 1. Braun Eugeniusz 2. Brodziński Sławomir 3. Caban Jerzy 4. Ciesielski Słąwomir 5. Długołęcki Sławomir 6. Drozda Wiesław 7. Jaroszewski Waldemar 8. Kaleta Sławomir 9. Kalisz Marek 10. Kasprzyk Stanisłąw 11. Kawałek Anna 12. Kijak Jarosław 13. Kita Jarosław 14. Kocot Andrzej 15. Kotwa Paweł 16. Krakowiecki Bogdan 17. Liebner Michał 18. Lisiecka Jolanta 19. Lizurej Katarzyna 20. Łosiewicz Jolanta 21. Łyko Jarosław 22. Marczewski Tadeusz 23. Markowski Jarosław 24. Michnicki Krzysztof 25. Mielczarek Janusz 26. Moruń Dariusz 27. Mucha Robert 28. Pacek Adam 29. Pietrzak Józef 30. Piwnik Mirosław 31. Płacheta Wojciech 32. Podejski Andrzej 33. Ptak Dariusz 34. Rabęda Małgorzata 35. Rajchel - Szczepanik Dorota 36. Rajchel Piotr 37. Rajczyk Zbigniew 38. Rudniak Grzegorz

52339. Sikora Andrzej 40. Sikorski Paweł 41. Skuza Zbigniew 42. Słomka Krzysztof 43. Smuga Cezary 44. Sobolewski Jarosław 45. Stanicki Sławomir 46. Świeżak Kazimierz 47. Tomala Włodzimierz 48. Wnuk Dariusz 49. Wyderka Alina Rok 1988 1. Andzlik Marek 2. Antończak Krzysztof 3. Bauer Krzysztof 4. Bernaś Sławomir 5. Binkowski Andrzej 6. Borski Janusz 7. Brzeziński Grzegorz 8. Caban Włodzimierz 9. Chadziński Janusz 10. Cubała Janusz 11. Daniel Krzysztof 12. Góra Włodzimierz 13. Góraj Sławomir 14. Góralczyk Krystyna 15. Gruca Ryszard 16. Hałas Krzysztof 17. Jagieła Wojciech 18. Jastrzębski Leszek 19. Jesionowski Krzysztof 20. Kapral Jerzy 21. Kasprzyk Zbigniew 22. Koń Sławomir 23. Kowalski Krzysztof 24. Kręgiel Grzegorz 25. Kręgiel Maria 26. Michalak Krzysztof

27. Misiak Jarosław 28. Morel Sławomir 29. Muszalski Tomasz 30. Nowakowski Lech 31. Orman Andrzej 32. Pałęga Marek 33. Parda Teresa 34. Przerada Iwona 35. Przyłucka Beata 36. Puka Aneta 37. Rudzki Paweł 38. Ryba Mariusz 39. Sadowska Grażyna 40. Sadowski Zbigniew 41. Sikora Robert 42. Skowronek Iwona 43. Skowronek Tadeusz 44. Sobecki Marek 45. Socha Robert 46. Ściebura Agata 47. Ślusarz Tadeusz 48. Toborek Eugeniusz 49. Wilczyński Sylwester 50. Wójcik Hanna 51. Wrześniak Andrzej 52. Wyleciał Stefan 53. Zębalski Krzysztof 54. Zych Krzysztof Rok 1989 1. Gawron Marek 2. Gibała Wisław 3. Grzesiak Przemysław 4. Gubała Teresa 5. Hałas Aleksandra 6. Janoska Jarosław 7. Jany Martynian 8. Kawałek Anna 9. Kmiecik Artur

52410. Korkus Tomasz 11. Kosman Robert 12. Kowalik Jerzy 13. Kulik Robert 14. Kuzdak Sławomir 15. Malenta Sławomir 16. Marczewski Tadeusz 17. Marszałek Beata 18. Miśtal Jerzy 19. Mońka Stanisław 20. Najgebauer Bożena 21. Nowicki Krzysztof 22. Paluch Grzegorz 23. Piekarz Krzysztof 24. Pudo Ewa 25. Rozesłaniec Krzysztof 26. Spadło Jacek 27. Stolarska Dorota 28. Strona Wojciech 29. Suliga Jarsław 30. Szewczyk Janusz 31. Tuszyński Tomasz Rok 1990 1. Badora Romuald 2. Befeltowski Jacek 3. Białek Maciej 4. Błaszczyk Mariusz 5. Brandys Dariusz 6. Cieślik Grzegorz 7. Cofur Grzegorz 8. Domagalski Jarosław 9. Dyga-Michalska Jolanta 10. Dziewiątkowska-Krawczyk Maria 11. Gaj Jerzy 12. Grajdek Jarosław 13. Gwizdek Marek 14. Juszczyk Cezary 15. Kijowski Artur

16. Królikowski Tomasz 17. Kryziński Mateusz 18. Kubsz Aleksander 19. Kuliński Wojciech 20. Leleń Grzegorz 21. Michalak Andrzej 22. Michalski Marian 23. Miszke Henryk 24. Mizgała Jacek 25. Musialik Jacek 26. Nowak Krzysztof 27. Pudo Robert 28. Rak Roman 29. Rogon Włodzimierz 30. Siwek Adam 31. Siwek Adam Janusz 32. Sodłak Janusz 33. Staszczak Tomasz 34. Stengierski Jacek 35. Stolarska-Kijowska Urszula 36. Suchobkow Tomasz 37. Szumilas Tadeusz 38. Ślęzak Andrzej 39. Walaszczyk Adam 40. Winnicki Krzysztof 41. Wojnowski Krzysztof 42. Wójcik Andrzej 43. Żak Wojciech 44. Życki Zbigniew Rok 1991 1. Adamus Bogdan 2. Biczyska-Szymańska Anna 3. Chyb Artur 4. Gębka Beata 5. Hanik Arkadiusz 6. Jach Dariusz 7. Janoska Krzysztof 8. Janowski Paweł

525 9. Karp Marek 10. Knap Jarosław 11. Kotynia Paweł 12. Krain Wojciech 13. Krella Andrzej 14. Kuliberda Grzegorz 15. Kurek Aleksandra 16. Kutera Włodzimierz 17. Kużdżyn Renata 18. Lach Artur 19. Lepiorz Piotr 20. Magdziarz Robert 21. Mazur Jacek 22. Michalczyk Rafał 23. Misiak Andrzej 24. Morawiec Andrzej 25. Podsiadło-Frania Jolanta 26. Rakowiecki Jacek 27. Rzęsa Krzysztof 28. Sołtys Grzegorz 29. Spiołek Bożena 30. Spyra Romuald 31. Sramecki Henryk 32. Staś Edward 33. Stefański Grzegorz 34. Struzik Waldemar 35. Sus Jarosław 36. Szczepański Grzegorz 37. Szczygieł Bogusław 38. Szyda Tomasz 39. Tomski Sławomir 40. Złocki Paweł Rok 1992 1. Babiarz Jan 2. Bochenko Janusz 3. Bożek Arkadiusz 4. Cencelewicz Robert 5. Cichobłaziński Tomasz

6. Czyż Marek 7. Dąbrowski Zbigniew 8. Dionizy Zbigniew 9. Dziedzic Robert 10. Gawron Wojciech 11. Gołdon Jarosław 12. Grygiel Marek 13. Gumułka Wojciech 14. Iwaszko Józef 15. Janus Michał 16. Jóźwa Krzysztof 17. Konopka Tomasz 18. Koperek Tomasz 19. Kostrzanowski Maciej 20. Kowalczyk Marcin 21. Ladra Tomasz 22. Langier Tomasz 23. Leszczak Jarosław 24. Marek Jan 25. Noremberg Renata 26. Orłowska Liliana 27. Otolińska Ewa 28. Pakos Antoni 29. Pater Robert 30. Radej Wojciech 31. Świątek Joanna 32. Wojtyla Dorota 33. Wrona Anna 34. Zieliński Dariusz 35. Zych Paweł Rok 1993 1. Aluk Grzegorz 2. Brzozowski Jarosław 3. Budny Andrzej 4. Ciupiński Marek 5. Drobiecki Robert 6. Dubas Karol 7. Dubiel Jacek

526 8. Dziubała Dariusz 9. Gawron Maciej 10. Głąb Bogusław 11. Grabowski Dariusz 12. Kaczmarczyk Andrzej 13. Kamienicki Andrzej 14. Karliński Krzysztof 15. Knysak Roman 16. Kolmasiak Cezary 17. Komala Sławomir 18. Kopacz Sławomir 19. Korczak Paweł 20. Król Wojciech 21. Kruzel Robert 22. Kulej Krzysztof 23. Kuśmierski Piotr 24. Mendak Dariusz 25. Miszta Sławomir 26. Niesmaczny Jarosław 27. Niesmaczny Zbigniew 28. Prószyński Maciej 29. Sanżragczaa Łhagważawyn 30. Sprawka Zbigniew 31. Szlęzak Zbigniew 32. Szypuła Irenusz 33. Wolański Andrzej 34. Wyleciał Tomasz Rok 1994 1. Bargieł Piotr 2. Bisaga Piotr 3. Broszkiewicz Krzysztof 4. Cichobłazińska Andżelika 5. Czudaj Marek 6. Dumin Dariusz 7. Grzywacz Paweł 8. Hyla Dariusz 9. Igielski Piotr 10. Jędros Robert

11. Kossakowski Arkadiusz 12. Kowalczyk Artur 13. Kowlczyk Tadeusz 14. Mizera Dariusz 15. Mróz Piotr 16. Nowak Robert 17. Pałka Konrad 18. Przygoda Jacek 19. Pura Lidia 20. Pytlakowski Tomasz 21. Szopiński Andrzej 22. Szostek Jerzy 23. Wojtkowski Dariusz Rok 1995 1. Białek Piotr 2. Bocian Waldemar 3. Braszczyńska Katarzyna 4. Brolik Krystian 5. Cichecki Grzegorz 6. Czepiczek-Brolik Nina 7. Dróżdż Jarosław 8. Dura Mirosław 9. Dyja Piotr 10. Grabowski Piotr 11. Halaba Andrzej 12. Hess Krzysztof 13. Kaczmarek Artur 14. Kajdana Ireneusz 15. Kamieniak Krzysztof 16. Kamińska Aneta 17. Kamiński Dariusz 18. Karoń Grzegorz 19. Kmiecik Wojciech 20. Kolan Cezary 21. Kolmasiak Małgorzata 22. Korczak Paweł 23. Kowalski Jacek 24. Kowalski Remigiusz

52725. Krysiak Jacek 26. Kuśmierski Piotr 27. Kuźnik Grzegorz 28. Lont Krzysztof 29. Majchrzak Marek 30. Marciniak Krzysztof 31. Marszałek Jarosław 32. Mazanek Zbigniew 33. Mazur Artur 34. Mermer Magdalena 35. Michali Adam 36. Muszyński Piotr 37. Orzechowski Krzysztof 38. Pohorecki Mariusz 39. Serafińska Monika 40. Szafranek Robert 41. Szarzeniewicz Jarosław 42. Śpiewak Anita 43. Świętek Piotr 44. Ujma Wojciech 45. Wachniak Joanna 46. Wawrzykowski Mariusz 47. Wilk Marek 48. Włodarczyk Janusz 49. Wnuk Izabela 50. Wójcik Wojciech 51. Ziębacz-Niesmaczny Małgorzata 52. Zyska Andrzej Rok 1996 1. Adamiec Henryk 2. Bryła Sławomir 3. Buzdygan Piotr 4. Całus Marek 5. Chmielowiec Przemysław 6. Czyż Włodzimierz 7. Hutny Artur 8. Hyla Andrzej 9. Iwanowski Andrzej

10. Kamiński Przemysław 11. Kolan Jacek 12. Kowalski Piotr 13. Krawczyk Arkadiusz 14. Leszczyk Paweł 15. Luks Krzysztof 16. Mandryk Tomasz 17. Mazur Mariusz 18. Michalik Bernarda 19. Miśtal Mariusz 20. Pabin Tomasz 21. Pierzyna Robert 22. Pietrzkiewicz Joanna 23. Piłat Tomasz 24. Piotrowski Piotr 25. Rajca Sławomir 26. Rybak Paweł 27. Skubisz Marcin 28. Skura Małgorzata 29. Stępiński Rafał 30. Szczerba Jacek 31. Szecówka Piotr 32. Szwarc Grzegorz 33. Śrubarczyk Grzegorz 34. Tokarz Adam 35. Wencel Zbigniew 36. Wójtowicz Marek Rok 1997 1. Adrzejczuk Jacek 2. Antoniuk Jacek 3. Barański Grzegorz 4. Buczkowska Urszula 5. Chaba Jacek 6. Chruściel Sylwia 7. Cisowski Paweł 8. Desperak Mariusz 9. Dróżdż Agata 10. Dróżdż Andrzej

52811. Dyl Tomasz 12. Gaczyński Paweł 13. Gałkowski Mariusz 14. Góra Jolanta 15. Gurdziołek Jacek 16. Imiołczyk Leszek 17. Jacewicz Krzysztof 18. Jagoda Miczysława 19. Janoska Jacek 20. Kalke Agnieszka 21. Kamiński Krzysztof 22. Kapica Sławomir 23. Kapuściński Andrzej 24. Kaziszyn Izabala 25. Kępa Beata 26. Kłosiak Agnieszka 27. Koćwin Robert 28. Koper Renata 29. Kowalska Ewa 30. Krakowiak Jacek 31. Krakowiak Marlena 32. Krawczyk Małgorzata 33. Krok Artur 34. Król Agata 35. Kuć Żaneta 36. Kupczyk Agnieszka 37. Kużnicka-Kubat Urszula 38. Kwasek Beata 39. Leszczyński Mirosław 40. Lisek Mariusz 41. Malicka Agnieszka 42. Markuszewska Aneta 43. Maroń Sławomir 44. Mętkowska Monika 45. Mielcarek Leszek 46. Muszalska Edyta 47. Muszalski Mariusz 48. Nowak Edyta 49. Olszewska Jolanta 50. Oracz Jacek

51. Pośpiech Agnieszka 52. Psiuch Danuta 53. Rainholc Jarosław 54. Rakus Renata 55. Rydz Dariusz 56. Selejdak Jacek 57. Sobala Maria 58. Sobczyk Dorota 59. Sońta Grzegorz 60. Staciwa Artur 61. Staniewska Ewa 62. Stańczuk Tomasz 63. Stefańczyk Renata 64. Strugacz Grzegorz 65. Sulima Grzegorz 66. Sybis Agnieszka 67. Tatara Anna 68. Ulewicz Robert 69. Walczak Anna 70. Wasiak Robert 71. Wiewiórkowska Sylwia 72. Witek Sylwia 73. Witkowski Witold 74. Włoch Krzysztof 75. Wrońska Anna 76. Zalejska Ewa 77. Zaręba Barbara 78. Ziółkowska Mariola Rok 1998 1. Adamusiak Maciej 2. Babij Marcin 3. Bajor Artur 4. Bącela Tomasz 5. Bidas Monika 6. Biel Mariusz 7. Błaszczyk Przemysław 8. Bochenek Agnieszka 9. Boral Tomasz

52910. Boruszewska-Kawnik Bogumiła 11. Borycki Rafał 12. Ciapa Piotr 13. Cichy-Urbanowska Renata 14. Cieślik Marcin 15. Cieślińska Blanka 16. Cisowska-Głowacka Małgorzata 17. Cisowski Tomasz 18. Depa Andrzej 19. Dudek Jacek 20. Dworak Andrzej 21. Dzieża Robert 22. Feret Paweł 23. Fizgał Cezary 24. Flak Jarosław 25. Golański Grzegorz 26. Goździk Karol 27. Gredka Zbigniew 28. Grela Katarzyna 29. Gruca Arkadiusz 30. Hercog Beata 31. Herman Sylwia 32. Jagielska Karina 33. Jamróz Agnieszka 34. Janeczek Krzysztof 35. Kała Rafał 36. Kątna-Stodółkiewicz Elżbieta 37. Kijanka Ewa 38. Kleszcz Urszula 39. Kołodziejski Grzegorz 40. Konarski Dariusz 41. Konieczek-Trofimiuk Anna 42. Korzeń Dariusz 43. Kostyra Tomasz 44. Kowalczyk Robert 45. Kowalik Barbara 46. Kowalik Paweł 47. Kowalski Paweł 48. Koza Elżbieta 49. Kozieł Edyta

50. Krawczyk Tomasz 51. Kubacki Mariusz 52. Kucharzewska Aleksandra 53. Kulawik Dorota 54. Kwapisz Jacek 55. Lężniak Sebastian 56. Litwińczyk Olga 57. Mirczak Dariusz 58. Molenda Grzegorz 59. Mróz Sebastian 60. Nagórka Arkadiusz 61. Ozimiński Artur 62. Parafiniuk-Bednarek Katarzyna 63. Pasamonik Tomasz 64. Patrzałek Ryszard 65. Podsiadlik Paweł 66. Politański Jacek 67. Prusak Rafał 68. Rafał Tomasz 69. Rumin Tomasz 70. Sikora Piotr 71. Skipiała Iwona 72. Skipirzepa Magdalena 73. Sobańska Beata 74. Sobczak Renata 75. Sowa Rafał 76. Stępień Jacek 77. Stępień Tomasz 78. Strzelecki Adrian 79. Szewczyk Adam 80. Szurgot Edyta 81. Świerzy Maciej 82. Turlejska Małgorzata 83. Ujma Michał 84. Ulichnowski Paweł 85. Wach Piotr 86. Walczak Piotr 87. Wieczorek Paweł 88. Więcek Piotr 89. Wojtkowski Marek

53090. Wróblewska Elżbieta 91. Wypart Lidia 92. Zaskórska Anna 93. Zygmunt Tomasz Rok 1999 1. Adamus-Bryniak Agata 2. Bajor Artur 3. Bałaga Zbigniew 4. Biela Paweł 5. Boryca Jarosław 6. Chorzelska (Kaim) Agnieszka 7. Ciężkowski Robert 8. Desperak Mariusz 9. Dobosz-Sypulski Artur 10. Faba Joanna 11. Farys Mariusz 12. Francik Przemysław 13. Garkowienko Arkadiusz 14. Garkowienko Katarzyna 15. Gasiak Lucyna 16. Głuszyński Zbigniew 17. Gniewek Żaneta 18. Górak Krzysztof 19. Gumieniak Michał 20. Janda Tomasz 21. Janus Izabela 22. Jastrząbek Rafał 23. Jeznach Tomasz 24. Kałużny Konrad 25. Kędzierska Agnieszka 26. Klabisz Inga 27. Kluźniak Agnieszka 28. Koczurkiewicz Bartosz 29. Kott Danuta 30. Krysiak Adrian 31. Kuziorowicz Paweł 32. Kwiatkowska Urszula 33. Laskowski Wojciech

34. Lazar Andrzej 35. Loranty Tomasz 36. Łukasiewicz Krystian 37. Łukaszuk Anna 38. Mandecka Aleksandra 39. Matyja Paweł 40. Mendel Krzysztof 41. Milka Jacek 42. Mizielski Artur 43. Mucha Piotr 44. Nowak Kamil 45. Nowak Sylwester 46. Nowak Witold 47. Nowakowski Marek 48. Nowakowski Piotr 49. Nowek Tomasz 50. Pietruszka Rafał 51. Porada Tomasz 52. Poskart Monika 53. Przygoda (Nowak) Dorota 54. Radon Maciej 55. Rawicki Marek 56. Rydz Agnieszka 57. Rymkiewicz Tomasz 58. Sadurski Krzysztof 59. Salwa Dariusz 60. Simela Łukasz 61. Stanek Joanna 62. Stelmach Justyna 63. Stępniewska Anna 64. Surlej Marcin 65. Szczepańczyk Urszula 66. Szymański Marek 67. Ślęzok Maria 68. Teska Robert 69. Tomczyk Piotr 70. Torbus Roman 71. Trąbski Grzegorz 72. Trzeciak Piotr 73. Tyrała Sławomir

53174. Urban Elżbieta 75. Uroda Piotr 76. Włodarczyk Renata 77. Wolnik Wojciech 78. Zakowany Tomasz 79. Zarzycki Jarosław 80. Zawodna Joanna 81. Zygmunt Beata Rok 2000 1. Adamczyk Anna 2. Baran Rafał 3. Benduch Mariusz 4. Bernat Anna 5. Borowik Katarzyna 6. Caban Rafał 7. Cholewa Iwona 8. Cieślak Łukasz 9. Ciszewski Grzegorz 10. Cydarzyńska Krystyna 11. Cyran Marek 12. Cytarzyński Andrzej 13. Dziuba Sławomir 14. Fąfera Krzysztof 15. Gajdzik Katarzyna 16. Gdula Agnieszka 17. Godlewska Renata 18. Grzybek Adam 19. Gudaniec Bogusław 20. Harciarek Arkadiusz 21. Hłond Małgorzata 22. Jadwiedzie Monika 23. Jakubowski Marek 24. Jański Paweł 25. Jurek Marcin 26. Kańka Wojciech 27. Kawka Lucyna 28. Kisiołek Artur 29. Kisiołek Artur

30. Klabis Mirosław 31. Klimczak Tomasz 32. Kobierski Marek 33. Kobyłkiewicz Aneta 34. Kołodziejczyk Tomasz 35. Kott Danuta 36. Kowalczyk Michał 37. Kowalik Zbigniew 38. Kowalski Rafał 39. Krygier Terasa 40. Krzciuk Maciej 41. Kukla Paweł 42. Kurek Jarosław 43. Kurowski Przemysław 44. Langier Grzegorz 45. Lipka Iwona 46. Ładygin Maciej 47. Łaszcz Adam 48. Machelski Michał 49. Majak Leszek 50. Makowski Daniel 51. Malarek Agnieszka 52. Małoszyc Przemysław 53. Marchewka Robert 54. Maroszek Artur 55. Marzyk Katarzyna 56. Matuszewski Rafał 57. Matynia Arkadiusz 58. Michalik Jakub 59. Mielczarek Tomasz 60. Mikieka Anna 61. Mikołajczyk Anna 62. Muchla Karol 63. Nadolski Maciej 64. Niźnik Mariusz 65. Nogalski Zbigniew 66. Nowak Krzysztof 67. Nowakowska Katarzyna 68. Orlikowska Edyta 69. Ostrowski Jerzy

53270. Owczarek Beata 71. Polak Dariusz 72. Polak Małgorzata 73. Połczyńska Dorota 74. Posak Łukasz 75. Ptak Katarzyna 76. Rakowski Paweł Czesław 77. Rejek Robert 78. Rogulska Edyta 79. Rygał Krzysztof 80. Skała Izabela 81. Skoczylas Rafał 82. Sokołowska Dorota 83. Stępień Mariusz 84. Strojecki Tomasz 85. Suchecki Tomasz 86. Szafran Diana 87. Szeląg Ewa 88. Szota Piotr 89. Ściubis Dagmara 90. Tokarz Dorota 91. Ulińska Aneta 92. Wacławik Michał 93. Warzecha Marak 94. Wikarek Iwona 95. Wikarek Sebastian 96. Włoszczyński Tomasz 97. Wojciechowska Edyta 98. Wojtal Andrzej 99. Wróbel Małgorzata 100. Wróblewska Ewa 101. Zaręba Artur 102. Zaworski Tomasz 103. Zieliński Adam 104. Złoto Julita 105. Zygmunt Beata Rok 2001 1. Adamus Albert

2. Balik Krzysztof 3. Banik Andżelika 4. Bąbelewska Sylwia 5. Beleć Kamil 6. Bialik Małgorzata 7. Białas Jacek 8. Bielecki Tomasz 9. Blada Magdalena 10. Caban Zbigniew 11. Caban Rafał 12. Cegieła Anna 13. Chojnacka Monika 14. Chrząstek Paweł 15. Chyrzyńska Olga 16. Cichór Dariusz 17. Cimochowski Dariusz 18. Ciupa Mariusz 19. Ciura Norbert 20. Cłapa Konrad 21. Cpałka Agnieszka 22. Dobosz Tomasz 23. Dragon Krzysztof 24. Drej Magdalena 25. Drożdżowski Paweł 26. Duda Artur 27. Dyczkowski Paweł 28. Ewartowska Ewa 29. Frankowski Mariusz 30. Go Andrzej 31. Goły Rafał 32. Górski Łukasz 33. Grzyb Mariusz 34. Grzybek Artur 35. Holik Rafał 36. Jackiewicz Tomasz 37. Jakubczak Łukasz 38. Janiec Monika 39. Jarosz Marcin 40. Jaszewski Przemysław 41. Juretko Mariusz

53342. Kaca Mariusz 43. Kaluga Leszek 44. Kała Adrian 45. Kałuża Robert 46. Kęsik Mariusz 47. Klimczyk Zbigniew 48. Kolasa Katarzyna 49. Kołodziejski Mariusz 50. Koperski Tomasz 51. Korczyński Adrian 52. Kostrz Mirosław 53. Kotarba Maria 54. Kowalczyk Małgorzata 55. Kozak Maciej 56. Koźlik Grzegorz 57. Krajewski Paweł 58. Kruk Anna 59. Krupa Grzegorz 60. Krygier Zdzisław 61. Krysiak Mieczysław 62. Krysztoforski Sebastian 63. Kuboszek Katarzyna 64. Kulawik Aneta 65. Kupczyk Tomasz 66. Kwaśniak Zbigniew 67. Laber Konrad 68. Laus Michał 69. Lemański Karol 70. Lisowski Piotr 71. Luterek Ewa 72. Łoin Marcin 73. Majchrzak Dariusz 74. Makowski Rafał 75. Maltazar Mariusz 76. Marynowski Paweł 77. Mendzik Krzysztof 78. Merder Tomasz 79. Michalak Marcin 80. Michalak Marcin 81. Mielczarek Robert

82. Miękina Robert 83. Mioduszewski Fabian 84. Młynarczyk Joanna 85. Niedbał Artur 86. Nowak Stefan 87. Nowak Daniel 88. Nowicki Adam 89. Nowińska Anna 90. Olejniczak Sylwester 91. Opara Michał 92. Orzechowski Maciej 93. Orzeł Agata 94. Otrębska Marta 95. Pażucha Robert 96. Pęciak Tomasz 97. Pęciak Michał 98. Pieciukonis Tomasz 99. Piotrowski Michał 100. Pisula Tomasz 101. Polak Bartłomiej 102. Polańska Barbara 103. Popławska Beata 104. Posak Łukasz 105. Prokopiuk Monika 106. Ptak Katarzyna 107. Radoliński Rafał 108. Radomski Grzegorz 109. Rajchert Agnieszka 110. Romanowski Paweł 111. Rosikoń Janusz 112. Rosikoń Robert 113. Rygał Agnieszka 114. Siewior Radosław 115. Sojka Jolanta 116. Sporyszkiewicz Justyna 117. Staroszczyk Marek 118. Stasiak Jacek 119. Stefanik Andrzej 120. Stefańczyk Aleksandra 121. Stemplewski Grzegorz

534122. Stępień Marcin 123. Sudwoj Sławomir 124. Sudwoj Izabela 125. Suleja Dariusz 126. Surygała Tomasz 127. Susek Piotr 128. Syrek Piotr 129. Szafran Mariusz 130. Szczepaniak Dariusz 131. Szewczyk Adam 132. Szewczyk Krzysztof 133. Szwagrzyk Ireneusz 134. Szymonik Tomasz 135. Ślęzak Anna 136. Świerczyńska Ewa 137. Świere Mariusz 138. Uznański Adam 139. Wacławik Agata 140. Walkowicz Irena 141. Warmuz Karina 142. Wawrzyńczak Krzysztof 143. Wiaderek Mirosław 144. Widera Rafał 145. Wieczorek Katarzyna 146. Wierzbicki Grzegorz 147. Wilk Maciej 148. Wojtas Piotr 149. Wojtysiak Magdalena 150. Wrzos Leszek 151. Zagurba Marcin 152. Zagził Dominik 153. Zgrzebna Jolanta 154. Złośnik Agnieszka 155. Żuraw Grzegorz 156. Żyła Aneta Rok 2002 1. Antczak Paweł 2. Antoszczyk Andrzej

3. Banasiak Jolanta 4. Banik Katarzyna 5. Bebel Hubert 6. Bewicz Sławomir 7. Bęgowski Dariusz 8. Białek Edyta 9. Błoch Marcin 10. Boczkowski Piotr 11. Bodziachowski Tomasz 12. Bzducha Mariusz 13. Cendel Sławomir 14. Chlastosz Krzysztof 15. Chramiec Bogdan 16. Chrzan Krzysztof 17. Cierpiał Beata 18. Cieśla Agnieszka 19. Cisek Krzysztof 20. Ciszewski Wojciech 21. Ciura Izabela 22. Czarnecki Tomasz 23. Denis Janusz 24. Drąg Ewa 25. Dyja Dariusz 26. Dyszczyk Beata 27. Dziedzic Dorota 28. Dziubała Łukasz 29. Dziura Katarzyna 30. Fabiś Sebastian 31. Fałowska Marta 32. Frukacz Marcin 33. Gajda Blanka 34. Gibała Piotr 35. Godzisz Robert 36. Goliszek Paweł 37. Gołembka - Rosikoń Agnieszka 38. Gołębiewski Kamil 39. Gołowko Marcin 40. Góral Mariusz 41. Górska Monika 42. Grabowski Krzysztof

53543. Grazda Paweł 44. Gryś Adam 45. Hyra Mirosław 46. Jabłońska Tatiana 47. Jakubczak Karol 48. Jakubczyk Magdalena 49. Jaskulska Małgorzata 50. Jędrzejak Edyta 51. Józefowska Magdalena 52. Kaczmarzyk Krzysztof 53. Kajdańska Sylwia 54. Kalaga Emilia 55. Kania Sebastian 56. Kasprzak Sylwia 57. Kawka Dorota 58. Kocełuch Daniel 59. Kołdonek Paweł 60. Kołodziejczyk Adrian 61. Kopanicki Janusz 62. Korczak Arkadiusz 63. Kosiń Robert 64. Krauze Magdalena 65. Krawczyk Beata 66. Kręciwilk Paweł 67. Król Agnieszka 68. Krygier Michał 69. Krykowska Kamila 70. Książek Alina 71. Kucińska Renata 72. Kućmierz Paweł 73. Kulej Tomasz 74. Kuziorowicz Adam 75. Laber Konrad 76. Lipertowska Agnieszka 77. Lipski Andrzej 78. Ładziak Marcin 79. Łaś Piotr 80. Macyna Marcjanna 81. Majcher Rafał 82. Majewski Robert

83. Małysza Dariusz 84. Maniowska Emilia 85. Massalski Sebastian 86. Matysek Adrian 87. Mermer Paweł 88. Michalik Michał 89. Mierzwa Kamil 90. Mordak Jacek 91. Mostowski Andrzej 92. Mrozek Piotr 93. Musialik Magdalena 94. Nagórska Aneta 95. Nykiel Beata 96. Oracz Cezary 97. Ostrowski Radosław 98. Owczarek Alicja 99. Oziębała Artur 100. Pachucki Krzysztof 101. Partyka Bożena 102. Patryarcha Piotr 103. Pawlak Wojciech 104. Pawłowska Izabela 105. Pikos Bartłomiej 106, Pinczyńska Agnieszka 107. Pirek Andrzej 108. Pochodnia Marcin 109. Podgórski Leszek 110. Popczyk Paweł 111. Prasol Grzegorz 112. Predoń Bogumił 113. Radecki Andrzej 114. Rakowska Katarzyna 115. Rokoszewska Katarzyna 116. Sajdak Dariusz 117. Salwerowicz Katarzyna 118. Sankowski Paweł 119. Sieja Piotr 120. Sikora Marcin 121. Simlot Wioletta 122. Sklorz Wojciech

536123. Sobański Mariusz 124. Sroka Agnieszka 125. Staniewski Ireneusz 126. Stempień Ewa 127. Stępień Patryk 128. Stępniak Agnieszka 129. Suchański Paweł 130. Suliga Maciej 131. Swęderski Artur 132. Sykuła Paweł 133. Synoradzki Zdzisław 134. Szczepanek Jarosław 135. Szecówka Sebastian 136. Szkop Mariusz 137. Szlager Gracjan 138. Śliz Katarzyna 139. Świerkowska Anna 140. Świniarska Kamila 141. Tkacz Robert 142. Tomżyński Marcin 143. Trynda Dariusz 144. Urbańska Małgorzata 145. Urgacz Jowita 146. Walentek Artur 147. Wasilewski Tomasz 148. Wąsowicz Katarzyna 149. Wieczorek Milena 150. Wieczorek Zbigniew 151. Wilk Rafał 152. Włodarczyk Piotr 153. Wołek Piotr 154. Woźniak Dariusz 155. Woźniak Henryk 156. Wójcik Robert 157. Wrześniak Artur 158. Wypych Bartłomiej 159. Wystalska Aldona 160. Zamojski Konrad 161. Ziarno Katarzyna 162. Zieliński Piotr

163. Złośnik Anna 164. Żmijewski Andrzej Rok 2003 1. Auguściak Małgorzta 2. Bajcar Piotr 3. Bajor Marcin 4. Bakalarz Andrzej 5. Bakalarz Katarzyna 6. Banyś Marcin 7. Baran Marcin 8. Bartyzel - Zaborowicz Beata 9. Bartyzel Artur 10. Bednarek Katarzyna 11. Bendkowski Jarosław 12. Biecek Wojciech 13. Bielecki Kajetan 14. Bielska Adrianna 15. Bieńczyk Marcin 16. Biłek Anetta 17. Bober Agnieszka 18. Bojanek Grzegorz 19. Ból Tomasz 20. Brendzel Marcin 21. Brewka Maciej 22. Bronik Łukasz 23. Bujaśkiewicz Radosław 24. Burzyński Robert 25. Cebula Agnieszka 26. Cerazy Marcin 27. Chmielewski Hubert 28. Chojnacki Tomasz 29. Ciągowska Agnieszka 30. Cichoń Marta 31. Cogiel Sebastian 32. Czarnecka Elżbieta 33. Czech Elżbieta 34. Czerwiak Kamil 36. Czerwik Michał

53736. Czerwiński Krzysztof 37. Czoboda Radosław 38. Dawczyk Magdalena 39. Dąbrowski Bartosz 40. Dobrowolski Adam 41. Duda Adrian 42. Dziagacz Katarzyna 43. Dziubała Justyna 44. Faba Michał 45. Fijołek Szczepan 46. Flis Piotr 47. Frączek Aleksander 48. Gałecka Natalia 49. Gap Tomasz 50. Garbalski Tomasz 51. Gębuś Zbigniew 52. Głodek – Soja Jagoda 53. Głodkowski Dariusz 54. Gnieciak Anna 55. Gomułka Ryszard 56. Gos Małgorzata 57. Góra Mariusz 58. Górniak Anna 59. Górnik Renata 60. Grabara Dominika 61. Grabiec Marcin 62. Grabis Katarzyna 63. Grobelna Ewelina 64. Grzesiak Krzysztof 65. Grzybek Partycja 66. Gucwa Marek 67. Gwiździńska Marta 68. Hibner Katarzyna 69. Hoja Marcin 70. Holisz Joanna 71. Idziak Dariusz 72. Jachowicz Mariusz 73. Jackiewicz Maciej 74. Janikowski Paweł 75. Janiszewska Anna

76. Jóźwik Hubert 77. Jurczyńska Marlena 78. Kacperska Monika 79. Kaliszewski Tomasz 80. Kaliściak Sebastian 81. Kamińska Agnieszka 82. Karnicki Adrian 83. Kasprzak Marcin 84. Kasztelan Sylwia 85. Kęsik Michał 86. Kiczor Marcin 87. Kielich Tomasz 88. Kimla Monika 89. Klimecka Dorota 90. Kmieć Krzysztof 91. Kokot Magdalena 92. Kolasiński Adam 93. Konieczniak Adrian 94. Kopczyńska Justyna 95. Korbeń Robert 96. Korpus Anna 97. Korzela Robert 98. Kotas Daniel 99. Kowal Krzysztof 100. Kowalska Anna 101. Kozera Dorota 102. Kozicka Aleksandra 103. Kozieł Piotr 104. Kozieł Tomasz 105. Kozłowski Artur 106. Kozłowski Marcin 107. Kraska Katarzyna 108. Krawczyński Marcin 109. Kręciwilk Błażej 110. Krok Szymon 111. Królikowski Konrad 112. Królikowski Szymon 113. Krygier Agnieszka 114. Krygier Mirosław 115. Krzypkowski Adam

538116. Krzysztofik Anna 117. Kubat Marcin 118. Kubat Sebastian 119. Kucharski Michał 120. Kuczkowski Dawid 121. Kuczmarz Marcin 122. Kulczyński Konrad 123. Kułach Tomasz 124. Kuras Agnieszka 125. Kusiak Gracjan 126. Kwapisz Marcin 127. Kwasek Aneta 128. Kwaśnicki Przemysław 129. Kwiatkowski Damian 130. Kwieciński Dariusz 131. Lach Elżbieta 132. Ligus Magdalena 133. Lipertowska Marta 134. Litwińczyk Małgorzata 135. Lupa Paweł 136. Łoś Dorota 137. Łukasiak Wojciech 138. Maciąg Aleksandra 139. Maj Artur 140. Majak Andrzej 141. Malińska Anna 142. Małecki Tomasz 143. Małolepsza Iwona 144. Marciński Mariusz 145. Marek Łukasz 146. Martyniak Aneta 147. Martyniec Aleksander 148. Matyja Marcin 149. Mazurek Jacek 150. Mesjasz Sylwia 151. Michalska Kamila 152. Mierzwa Piotr 153. Migała Adam 154. Mikiewicz Agata 155. Miłta Monika

156. Młynarska Aneta 157. Mrowiec Nina 158. Musialak Agnieszka 159. Musiał Anna 160. Nocuń Aneta 161. Nocuń Sebastian 162. Nowak Jacek 163. Nowakowski Jarosław 164. Nowicki Bartłomiej 165. Nowicki Krzysztof 166. Ogórek Aleksandra 167. Ordowska Iwona 168. Ordowski Mariusz 169. Orszulak Witold 170. Oruba Stefania 171. Otocki Michał 172. Owczarek Jadwiga 173. Pakuła Krystian 174. Palmowski Piotr 175. Paradziński Adam 176. Parchociuk Ewa 177. Pawłowska Paulina 178. Penar Łukasz 179. Piechowicz Agata 180. Piechowicz Łukasz 181. Pietras Marcin 182. Pikuła Andrzej 183. Piwek Natalia 184. Pluta Daniel 185. Płonka Magdalena 186. Polak Magdalena 187. Potępa Adrian 188. Powązka Michał 189. Proksa Artur 190. Pruciak Sebastian 191. Przała Przemysław 192. Psiuk Ewa 193. Pustuł Paweł 194. Pyrkosz Anna 195. Rak Dawid

539196. Rak Mirosław 197. Rak Paweł 198. Ratuszniak Jadwiga 199. Robak Marzena 200. Rogalińska Agnieszka 201. Rotarski Marcin 202. Rybak Paweł 203. Rybak Sławomir 204. Rząsowska Agnieszka 205. Rzeszowska Renata 206. Sadziak Ewelina 207. Sagadyn Słwomir 208. Sala Daniel 209. Sindera Jacek 210. Sitek Marzena 211. Siudeja Tomasz 212. Siwek Remigiusz 213. Skiba Piotr 214. Skibińska Małgorzata 215. Skibiński Andrzej 216. Skipirzepa Krzysztof 217. Skrzypczyk Mariusz 218. Skupień Iwona 219. Skwara – Kozak Sylwia 220. Słomińska Marlena 221. Smacka Karolina 222. Sobczak Bartłomiej 223. Sobera Tomasz 224. Sobierajski Marcin 225. Sobutka Katarzyna 226. Soczewińska Anna 227. Sowa Beata 228. Spychała Katarzyna 229. Spyra Tomasz Zdzisław 230. Stacherczak Przemysław 231. Stanisławski Dawid 232. Stańko Paweł 233. Stasiak Marcin 234. Stefański Piotr 235. Stępień Dorota

236. Stępień Jacek 237. Stradomski Grzegorz 238. Supeł Przemysław 239. Surlej Mariusz 240. Synowiec Justyna 241. Sypień Jacek 242. Szałaj Aneta 243. Szczepański Radosław 244. Szejn Robert 245. Szerniewicz Dariusz 246. Szewczyk Agnieszka 247. Szewczyk Marzena 248. Szkoda Rafał 249. Szymczyk Michał 250. Ściubak Artur 251. Ślęzak Irmina 252. Ślęzak Mariusz 253. Tatar Marek 254. Teodorczyk Agnieszka 255. Tomiczek Rafał 256. Tomsia Anna 257. Torbus Artur 258. Trzeciak Alicja 259. Tuła Joanna 260. Turek Agnieszka 261. Turek Patryk 262. Turski Marcin 263. Tuszyński Sylwester 264. Tylkowska Magdalena 265. Urbański Damian 266. Walentek Adrian 267. Walentek Edyta 269. Walka Monika 269. Walka Monika 270. Wawszczak Rafał 271. Wąsek Michał 272. Wieczorek Bartłomiej 273. Włudzik Rafał 274. Wojciechowska Magdalena 275. Wojtulska Anna

540276. Wojtysiak Artur 277. Wolański Maciej 278. Wołczyński Tomasz 279. Wójcik Mariusz 280. Wręczycka Anna 281. Wrona Michał 282. Wróbel Izabela 283. Wróbel Rafał 284. Wrześniewski Tomasz 285. Wylazowska Sylwia 286. Zabrocki Arkadiusz 287. Zalas Michał 288. Zalega Tomasz 298. Zelek Marcin 290. Zemła Sylwia 291. Zieliński Robert 292. Zielonka Sebastian 293. Ziółkowski Robert 294. Zmaczyńska Katarzyna 295. Zych Magdalena 296. Zych Marek 297. Zymek Hubert 298. Żelechowski Jakub 299. Żurakowska Justyna Rok 2004 1. Andraczko Olga 2. Badowska Małgorzata 3. Bajor Magdalena 4. Balcerek Paulina 5. Balcerowiak-Kasztelan Zuzanna 6. Banyś Robert 7. Bąbol Beata 8. Bednarski Marcin 9. Bekus Iwona 10. Białas Krzysztof 11. Biela Agata 12. Bieńkowski Rafał 13. Brocik Sławomir

14. Bryła Przemysław 15. Brzozowska Kalina 16. Budzałek Sylwia 17. Budzyński Wojciech 18. Bus Mariola 19. Butrym Tomasz 20. Całka Anna 21. Cepil Tomasz 22. Chłąd Grzegorz 23. Chmielarz Krzysztof 24. Chojnacki Arkadiusz 25. Ciepiela Maciej 26. Cierpiał Elżbieta 27. Cieśliczka Jakub 28. Ciszewski Dawid 29. Ciura Robert 30. Cwudziński Adam 31. Cyganek Sylwester 32. Czakiert Maciej 33. Czekaj Iwona 34. Deredas Przemysław 35. Drzymulska Katarzyna 36. Dyja Aneta 37. Dynarowicz Magdalena 38. Dziwiński Łukasz 39. Falfus Wioletta 40. Fiust Elżbieta Anna 41. Frymus Beata 42. Gaszewski Cezary 43. Gawlik Magdalena 44. Gawlik Adam 45. Gawron Paweł 46. Gładysz Grzegorz 47. Głąb Dariusz 48. Głowacki Michał 49. Gosek Tomasz 50. Gradoń Karolina 51. Gruber Szymon 52. Grudziński Artur 53. Gruzło Oktawian

54154. Grzegórzko Łukasz 55. Grzesiak Przemysław 56. Gucwa Aneta 57. Gurdziołek Tomasz 58. Guzik Renata 59. Gworys Małgorzata 60. Gwoździk Monika 61. Hetmańczyk Marek 62. Holi Kamila 63. Igras Wojciech 64. Jachowicz Artur 65. Jasiński Jakub 66. Jelonek Karolina 67. Jędraszczyk Przemysław 68. Jędryka Katarzyna 69. Jędrzejczyk Przemysław 70. Kaczmarzyk Marta 71. Kamińska Edyta 72. Karbowska Magdalena 73. Karkoska Tadeusz 74. Kasprzak Tomasz 75. Kastelik Katarzyna 76. Kaźmierczak Paweł 77. Kimla Tomasz 78. Kisiel Hubert 79. Klimas Katarzyna 80. Klimczak Wojciech 81. Kłapcia Andrzej 82. Knuth Tomasz 83. Kobierska Monika 84. Kobylański Michał 85. Kocełuch Paweł 86. Kochański Marcin 87. Kocher Katarzyna 88. Komorowski Piotr 89. Konofalski Rafał 90. Konstanciak Przemysław 91. Koselak Kamila 92. Kozłowski Sebastian 93. Krawczyk Grzegorz

94. Królczyk Anna 95. Krystaszek Aneta 96. Krzaczkowski Jerzy 97. Książek Damian 98. Kukla Łukasz 99. Kukulska Iwona 100. Kulak Marcin 101. Kuta Mariusz 102. Kuźnik Łukasz 103. Kwiecień Artur 104. Lenarcik Zbigniew 105. Leszczyński Łukasz 106. Lipiński Marcin 107. Ludwicki Piotr 108. Łachmańska Aleksandra 109. Łata Mariusz 110. Łuczak Anna 111. Majchrowski Piotr 112. Maksymiuk Wojciech 113. Małecki Tomasz 114. Mania Arkadiusz 115. Marcinkowska Marta 116. Marczyk Dariusz 117. Markiewicz Michał 118. Martynus Grzegorz 119. Mastalerz Paweł 120. Matkowski Grzegorz 121. Mazurkiewicz Tomasz 122. Mielczarek Krzysztof 123. Mielczarek Michał 124. Mierzwa Maria 125. Minkina Paweł 126. Mirowski Marcin 127. Mordarski Jacek 128. Moryń Jolanta 129. Mrożek Barbara 130. Mucha Robert 131. Mularczyk Marek 132. Musiał Mariusz 133. Nasidłowska Ewa

542134. Niwiński Sebastian 135. Noszczyk Katarzyna 136. Nowak Agnieszka 137. Nowak Monika 138. Nowak Przemysław 139. Nowakowska Ilona 140. Nowakowski Przemysław 141. Nożownik Ewelina 142. Obraniak Magdalena 143. Obrzud Katarzyna 144. Ogrodniczek Jarosław 145. Ola Norbert 146. Olejniczak Michał 147. Orłowski Maciej 148. Orzeł Robert 149. Oziębała Magdalena 150. Ożóg Piotr 151. Pacałowski Adam 152. Pajdak Łukasz 153. Paluch Damian 154. Pasek Grzegorz 155. Patorski Wojciech 156. Pawełczak Seweryn 157. Pawlak Joanna 158. Pawlik Łukasz 159. Piątek Michał 160. Piechna Andrzej 161. Pieczyrak Damian 162. Piekarska Marta 163. Pietras Rafał 164. Pietrzyk Bogusław 165. Pilarski Marcin 166. Pisarska Joanna 167. Piwoński Paweł 168. Pluta Monika 169. Płonka Agnieszka 170. Polak Dominik 171. Policzkiewicz Konrad 172. Potępska Monika 173. Prysak Agnieszka

174. Ptak Marcin 175. Puchała Marta 176. Pukała Maciej 177. Pycela Marcin 178. Radomiak Wojciech 179. Radosz Iwona 180. Rafalska Katarzyna 181. Raniszewska Aleksandra 182. Rogulski Tomasz 183. Rozenberg Urszula 184. Rybka Aleksandra 185. Samborski Mariusz 186. Sarna Wojciech 187. Sawicki Sylwester 188. Sędziwa-Gaworska Ewa 189. Sikora Ewa 190. Sitek Marlena 191. Skowron Robert 192. Skowron Krystian 193. Skowroński Krystian 194. Skóra Mariusz 195. Skraboń Aleksandra 196. Skwark Magdalena 197. Sobieraj Jarosław 198. Sołtysiak Marcin 199. Spyra Tomasz 200. Stajkowska Dagmara 201. Stanisławska Katarzyna 202. Stępień Krzysztof 203. Stochel Piotr 204. Stolarska Monika 205. Syrówka Mariusz 206. Szczepaniak Barbara 207. Szczeszek Joanna 208. Szpejda Aleksandra 209. Szpilarewicz Dominik 210. Szwed Rafał 211. Szwedzińska Agata 212. Szwedzińska Aneta 213. Szymochniak Paweł

543214. Szyszka Iwona 215. Tabor Adrian 216. Tomasik Michał 217. Tomczyk Jolanta 218. Tomsia Dariusz 219. Torchalski Adam 220. Trąbska Magdalena 221. Trepka Magdalena 222. Trzepizur Marcin 223. Trzepizur Piotr 224. Turlejski Dariusz 225. Ucieklak Marta 226. Ułamek Jolanta 227. Wasiak-Rajek Barbara 228. Wąpierska Justyna 229. Wieczorek Rafał 230. Wiejak Aleksander 231. Wilczyńska Sylwia 232. Wleciał Zygmunt 233. Włochowicz Adam 234. Wochal Marta 235. Wołosz Marcin 236. Wrześniak Ewelina 237. Wypchlak Magdalena 238. Wyrwiak Łukasz 239. Zaręba Małgorzata 240. Zasępa Rafał 241. Zbroiński Sebastian 242. Zbrożek Łukasz 243. Ziobro Piotr 244. Zwardoń Dagmara 245. Żukowski Sebastian 246. Żurek Dawid Rok 2005 1. Antczak Magdalena 2. Babenko Anna 3. Bachowski Marek 4. Badora Agnieszka 5. Badora Sylwia

6. Balt Anna 7. Banyś Aleksandra 8. Basiński Tomasz 9. Bąk Sylwia 10. Bebłot Rafał 11. Bednarek Adam 12. Bieniecki Marcin 13. Bitner Piotr 14. Bochnia Przemysław 15. Bochniak Damian 16. Bogucka Monika 17. Boguszyński Maciej 18. Borowski Adam 19. Brożek Martyna 20. Burchan Grzegorz 21. Ceret Grzegorz 22. Chałupka Przemysław 23. Chmielarska Marta 24. Chudy Dominik 25. Chyt Gabriel 26. Chyt Ireneusz 27. Cichecki Michał 28. Cieślak Marcin 29. Cieślak Paweł 30. Ciura Iwona 31. Cogiel Alina 32. Cyganek Ewa 33. Ćwieląg Anna 34. Dąbrowska Monika 35. Długosz Piotr 36. Drygowska Monika 37. Dubiel Monika 38. Duda Ewa 39. Durkacz Tomasz 40. Dwojak Konrad 41. Dydak Magdalena 42. Felikowski Krzysztof 43. Flak Tomasz 44. Flis Monika 45. Frymus Iwona 46. Gawin Ewa 47. Gąsior Jacek 48. Gemra Bartłomiej 49. Gębicz Robert 50. Gibała Ewa 51. Gil Michał

54452. Gloc Agnieszka 53. Gołaś Agnieszka 54. Goły Artur 55. Gonera Adrian 56. Górecka Magdalena 57. Górniak Karolina 58. Grobel Paulina 59. Grzesiak Paweł 60. Grzyb Anna 61. Grzyb Wioleta 62. Guzik Dominik 63. Guzik Paweł 64. Herdzik Anna 65. Huras Izabela 66. Jabłecka Emilia 67. Jachowicz Sylwia 68. Jaksender Jolanta 69. Jakubczyk Michał 70. Janoska Anna 71. Jarzyna Krzysztof 72. Jarzyńska Monika 73. Juszczyk Tomasz 74. Kaczmarzyk Łukasz 75. Kalinowski Sebastian 76. Kałuża Monika 77. Kałuża Teresa 78. Kańska-Wolska Monika 79. Kaptur Tomasz 80. Kardas Mariusz 81. Kardas Wojciech 82. Kazirod Aleksandra 83. Kciuk Marcin 84. Kędziora Piotr 85. Kidawa Krzysztof 86. Kiełek Tomasz 87. Kleszcz Anna 88. Kochanowska Magdalena 89. Kocot Łukasz 90. Kocyba Marta 91. Kokociński Robert 92. Kokot Sylwia 93. Kołacka Katarzyna 94. Kołodziejczyk Aneta 95. Konieczny Karol 96. Korba Maciej 97. Kosowska Katarzyna

98. Kotarba Agnieszka 99. Kotlarek Tomasz 100. Kotnis Marta 101. Kotowski Piotr 102. Kotra Olga 103. Kowalczewska Agnieszka 104. Kropiwnicka Magdalena 105. Król Elżbieta 106. Kubisiak Marcin 107. Kufel Ewelina 108. Kula Marcin 109. Kuśnierek Agata 110. Kutela Anna 111. Kuternoziński Daniel 112. Kwiatkowska Marta 113. Leletko Marcin 114. Leśniak Małgorzata 115. Linek Tomasz 116. Litwińczyk Marek 117. Lizińczyk Agata 118. Luboń Ewelina 119. Łanoszka Agnieszka 120. Łągiewka Sylwia 121. Machura Piotr 122. Majda Wioletta 123. Makowski Michał 124. Makowski Sławomir 125. Makulski Tomasz 126. Markowski Piotr 127. Matusiak Sebastian 128. Matuszewska Klaudia 129. Matuszewski Marek 130. Matyjaszczyk Artur 131. Michalak Aleksandra 132. Michalik Monika 133. Mielczarek Urszula 134. Miśkiewicz Sebastian 135. Motyl Bartłomiej 136. Mrożek Ewelina 137. Musialski Witold 138. Musiał Agnieszka 139. Muzyka Rafał 140. Myśliwiec Filip 141. Nagoda Mariusz 142. Nićka Mariusz 143. Nierada Sylwia

545144. Nocek Grzegorz 145. Nowak Katarzyna 146. Nowak Szczepan 147. Nowakowski Tomasz 148. Nowińska Marta 149. Ociepka Grzegorz 150. Oleszek Jacek 151. Ostrowska Patrycja 152. Partyka Agnieszka 153. Pasiński Dariusz 154. Paturej Marcin 155. Paul Władysław 156. Pawelec Agata 157. Pawełczak Aleksandra 158. Pawlak Marta 159. Pełka Daniel 160. Perzyńska Katarzyna 161. Petryczka Beata 162. Picheta Krzysztof 163. Pietras Magdalena 164. Pinis Michał 165. Pisula Gabriel 166. Piwek Łukasz 167. Pluta Agnieszka 168. Pluta Michał 169. Płaza Ewa 170. Podsiadła Alina 171. Pogonowska Katarzyna 172. Pokorska Sylwia 173. Polak Mariusz 174. Popielski Łukasz 175. Postawa Karolina 176. Przybyło Marcin 177. Ptak Tomasz 178. Purgal Magdalena 179. Pyka Marek 180. Rak Jolanta 181. Rećko Wojciech 182. Reszka Emilia 183. Ritter Artur 184. Romanek Olga 185. Rostkowska Aldona 186. Rozlach Jacek 187. Rygalik Krzysztof 188. Salwierak Przemysław 189. Samborska Ewelina

190. Sczegodziński Mariusz 191. Sikora Justyna 192. Sikora Łukasz 193. Sipiński Marcin 194. Sitek Monika 195. Skirewska Jolanta 196. Skoczek Sebastian 197. Skorupski Bartłomiej 198. Skura Barbara 199. Smolarek Agnieszka 200. Smorąg Michał 201. Sobański Adam 202. Sojczyńska Anna 203. Sokół Agnieszka 204. Spyra Zbigniew 205. Sroka Tomasz 206. Starczewska Anita 207. Stasiak Beata 208. Staszczyk Aneta 209. Stęclik Anna 210. Stępień Robert 211. Stępień Tomasz 212. Stokłosa Marcin 213. Stolarska Monika 214. Suchoński Rafał 215. Suda Sławomir 216. Szadkowski Daniel 217. Szczerba Przemysław 218. Szczypior Monika 219. Szota Łukasz 220. Sztajnert Jarosław 221. Szwej Grzegorz 222. Szyda Monika 223. Szymczyk Katarzyna 224. Świt Robert 225. Tatarowicz Wojciech 226. Tomczyk Ewa 227. Tyszer Ernest 228. Urbaniak Łukasz 229. Urbańczyk Rafał 230. Wachuła Grzegorz 231. Walnik Aleksandra 232. Wawszczak Katarzyna 233. Wąsek Artur 234. Wiech Agnieszka 235. Wieczorek Justyna

546236. Wierzbiński Marcin 237. Wierzch Aneta 238. Włodrczyk Łukasz 239. Wojciak Grzegorz 240. Wojtyla Michał 241. Wolak Tomasz 242. Woźniak Paulina 243. Wypchlak Magdalena 244. Zalewska Katarzyna 245. Zalewski Marcin 246. Zaremba Przemysław 247. Zawolik Monika 248. Ziemba Iwona 249. Ziółkowska Olga 250. Złotowicz Łukasz 251. Zych Edyta 252. Źródelny Marek 253. Żak Paweł Rok 2006 1. Adamus Anna 2. Antkowiak Celina 3. Banasik Sławomir 4. Baran Anna 5. Barasiński Rafał 6. Bareja Roksana 7. Bartnik Marcin 8. Bączyńska Anna 9. Bączyński Rafał 10. Bebłot Artut 11. Bednarczyk Tomasz 12. Bieda Michał 13. Biernacki Bartosz 14. Bilska Diana 15. Blukacz Przemysław 16. Bonach Piotr 17. Borek Justyna 18. Bratek Izabela 19. Całusińska Edyta 20. Cebula Monika 21. Chądzyński Krzysztof 22. Chmara Andrzej 23. Chmielarz Paweł 24. Chrostowski Marcin

25. Ciechańska Anna 26. Cieślar Marzena 27. Cieślik Rafał 28. Ciołkowski Michał 29. Cisowski Michał 30. Ciupa Aleksandra 31. Cymbik Marlena 32. Czaja Piotr 33. Czarnota Mariusz 34. Czekaj Marek 35. Dąbrowska Jadwiga 36. Dąbrowski Andrzej 37. Derda Anna 38. Dębowski Przemysław 39. Dęderska Beata 40. Dominiak Janusz 41. Dreyza Sebastian 42. Dróżdż Tomasz 43. Dziób Marcin 44. Dzwonnik Izabela 45. Ermer Przemysław 46. Faryna Marta 47. Felińska Iwona 48. Flis Ilona 49. Fuchs Andrzej 50. Gabryjelski Marcin 51. Gajos Michał 52. Gała Krystian 53. Gawron Sebastian 54. Gąska Dominik 55. Gieszczyk Grzegorz 56. Gocyła Grzegorz 57. Golec Łukasz 58. Grobelna Joanna 59. Grząślewicz Magdalena 60. Grzywacz Paweł 61. Guzik Anna 62. Hałacz Arkadiusz 63. Hozakowski Michał 64. Hutna Karolina 65. Jabłoński Adam 66. Jagielski Krzysztof 67. Jakubiak Weronika 68. Jakubiec Anna 69. Jakubowski Jarosław 70. Janik Daniel

54771. Janiszewski Bartosz 72. Janowski Robert 73. Jasik Maciej 74. Jeziorowski Łukasz 75. Juszczyk Michał 76. Kacperski Piotr 77. Kaczmarczyk Zbigniew 78. Kajdzik Dariusz 79. Kaleta Katarzyna 80. Kałuża Przemysław 81. Kamińska Marzena 82. Kania Iwona 83. Karkoszka Mateusz 84. Karkoszka Monika 85. Kasprzak Rafał 86. Kawecki Łukasz 87. Keller Robert 88. Kita Marcin 89. Klimczyk Emilia 90. Kłósek Marcin 91. Knol Sylwia 92. Kobiela Anna 93. Kobis Julia 94. Kobyłkiewicz Andrzej 95. Kobyłkiewicz Tomasz 96. Koclęga Piotr 97. Koćfin Justyna 98. Kołacz Przemysław 99. Kominek Łukasz 100. Kosmala Michał 101. Kostarczyk Jarosław 102. Kostrusiak Dariusz 103. Koszowska Marta 104. Kowalczyk Grzegorz 105. Kowalczyk Michał 106. Koza Monika 107. Kozłowska Katarzyna 108. Krawczyk Arkadiusz 109. Król Piotr 110. Kubisa Marek 111. Kucharz Tomasz 112. Kula Michał 113. Kulak Błażej 114. Kulawik Krzysztof 115. Kupczyk Michał 116. Kurzeja Iwona

117. Kwaczała Dariusz 118. Lasota Monika 119. Leks Marcin 120. Lenarcik Grzegorz 121. Leśko Magdalena 122. Lis Grzegorz 123. Lubczyńska Karina 124. Łakomy Tomasz 125. Łaska Agnieszka 126. Łempińska Agnieszka 127. Łozińska Dorota 128. Machera Agata 129. Machura Piotr 130. Makowska Mariola 131. Malarska Magdalena 132. Malec Marta 133. Małek Małgorzata 134. Marcjan Rafał 135. Margas Tomasz 136. Masłoń Mariusz 137. Maszczyk Agata 138. Matyjaszczyk Krzysztof 139. Mazanek Ewa 140. Mądrzyk Michał 141. Merdzik Łukasz 142. Mielczarek Żaneta 143. Mika Sławomir 144. Miksa Dominik 145. Monczakowski Michał 146. Morawiec Justyna 147. Moroń Piotr 148. Moruń Karolina 149. Motylewski Krystian 150. Mularczyk Agnieszka 151. Nieora Marek 152. Nogaj Tomasz 153. Nowacka Magdalena 154. Nowak Diana 155. Nowak Grzegorz 156. Nowak Katarzyna 157. Nowak Krystian 158. Nowak Paweł 159. Nowakowska Marta 160. Ociepka Marta 161. Olczyk Piotr 162. Olejniczak Michał

548163. Olszewski Piotr 164. Opala Jacek 165. Orzechowska Justyna 166. Osiński Łukasz 167. Pabiasz Piotr 168. Palacz Monika 169. Parzonka Michał 170. Pasieka Andrzej 171. Pasoń Łukasz 172. Pawlikowska Agnieszka 173. Pawłowska Katarzyna 174. Pełka Marcin 175. Pęczak Ewelina 176. Pilch Adrian 177. Pluta Dariusz 178. Pluta Marcin 179. Pokorski Radosław 180. Polak Piotr 181. Połać Dorota 182. Prysak Katarzyna 183. Puzio Michał 184. Radecki Adam 185. Radomiak Piotr 186. Rajczyk Kamil 187. Remian Tomasz 188. Rus Sebastian 189. Rusek Marcin 190. Rutkowski Piotr 191. Rydz Krzysztof 192. Sadowska Bożena 193. Sadziak Rafał 194. Seweryn Arkadiusz 195. Sieczka Sławomir 196. Sikorski Michał 197. Siwek Katarzyna 198. Skibiński Michał 199. Skoczylas Agnieszka 200. Skoczylas Katarzyna 201. Skoczylas Paweł 202. Słota Katarzyna 203. Smerd Mirosław 204. Smędzik Sylwester 205. Sobutka Izabela 206. Socha Ilona 207. Socha Paweł 208. Soja Magdalena

209. Sojda Agnieszka 210. Sojda Ewa 211. Sowiński Paweł 212. Spyra Dariusz 213. Stachura Piotr 214. Stachurski Piotr 215. Starosta Rafał 216. Stawiarski Mariusz 217. Stefańska Elżbieta 218. Stępień Magdalena 219. Stradomska Justyna 220. Straszak Dariusz 221. Strózik Leszek 222. Stryczek Anna 223. Strzelczyk Rafał 224. Strzelecka Aneta 225. Strzelecka Joanna 226. Susek Patrycja 227. Sygut Piotr 228. Sykuła Łukasz 229. Szapiel Tomasz 230. Szczypior Lidia 231. Szpak Agnieszka 232. Szymiczek Radosław 233. Szymonik Dariusz 234. Ślęzak Agnieszka 235. Ślęzak Anna 236. Ślęzak Dominika 237. Tatar Agnieszka 238. Teper Marek 239. Trzcińska Magdalena 240. Twardosz-Hędrzak Renata 241. Ujma Piotr 242. Urbaniec Piotr 243. Urbaś Łukasz 244. Wagner Elżbieta 245. Walczak Wioletta 246. Wawrzeń Marcin 247. Wawrzkiewicz Marcin 248. Wawrzyniak Łukasz 249. Wawrzyńczak Zbigniew 250. Wąsiel Paweł 251. Węgrzyński Tomasz 252. Wiercigroch Marek 253. Wierzbicki Rafał 254. Wilmowska Agnieszka

549255. Wiśniowski Bartosz 256. Witkowski Łukasz 257. Włudzik Michał 258. Wojciechowski Maciej 259. Wojsyk Justyna 260. Wojtak Tomasz 261. Wojtal Anna 262. Wojtun Krzysztof 263. Wolbis Katarzyna 264. Woliński Przemysław 265. Woźniak Marcin 266. Woźny Agnieszka 267. Wójcik Karol 268. Wrońska Katarzyna 269. Wróbel Krzysztof 270. Wyporkiewicz Marta 271. Zając Marcin 272. Zasępa Beata 273. Zatoń Bartłomiej 274. Zawada Adrian 275. Zięba Wiktor 276. Zwardoń Damian 277. Zych Tomasz 278. Zyskowski Michał 279. Żurawski Michał Rok 2007 1. Bagiński Piotr 2. Banach Bartosz 3. Banaś Magdalena 4. Baran Anna 5. Baran Magdalena 6. Barasiński Artur 7. Bartelak Magdalena 8. Bednarek Konrad 9. Bednarek Marcin 10. Bednarek Rafał 11. Beno Marcin 12. Będkowski Piotr 13. Biedroń Katarzyna 14. Biernacki Marcin 15. Bilicz Justyna 16. Binkowska Magdalena 17. Bochniak Karolina

18. Bortel Grzegorz 19. Boruc Beata 20. Borusławska Marzena 21. Borzęcka Anna 22. Brdąkała Katarzna 23. Brenda Przemysław 24. Brodziak Alina 25. Broszkiewicz Marta 26. Bugała Michał 27. Bystry Dariusz 28. Chwała Paulina 29. Cichoń Łukasz 30. Ciejpa Katarzyna 31. Ciosek Michał 32. Ciszewska Katarzyna 33. Ciszewski Michał 34. Ciura Piotr 35. Czerniak Adriana 36. Czrnecki Łukasz 37. Derejczyk Tomasz 38. Desperak Karolina 39. Dobosz Sylwester 40. Domański Marcin 41. Duda Michał 42. Dyksiński Radosław 43. Dyrka Kamil 44. Dzięciołowski Tomasz 45. Fertacz Anna 46. Filak Henryk 47. Fiust Elżbieta 48. Gajecka Anna 49. Gajek Michał 50. Galiński Robert 51. Gałączkowska Magdalena 52. Garczyński Jacek 53. Garus Sebastian 54. Gęsiarz Jacek 55. Głodek Joanna 56. Godula Tomasz 57. Gołacka Anna 58. Gordel Karolina 59. Graczyk Magdalena 60. Graczyk Sylwia 61. Grajcar Marcin 62. Grajcar Sylwia 63. Grajnert Paweł

55064. Groń Anna 65. Grzesik Urszula 66. Grzybek Tomasz 67. Grzybowska Izabela 68. Habrajska Magdalena 69. Hampel Mariusz 70. Haryłek Jarosław 71. Hołda Patryk 72. Imielski Dariusz 73. Jachura Piotr 74. Jagusiak Piotr 75. Janas Aneta 76. Janasik Monika 77. Janik Maciej 78. Jarosik Marcin 79. Jaworski Michał 80. Jończyk Agnieszka 81. Jurczyk Krzysztof 82. Jurczyński Michał 83. Kaczmarek Karol 84. Kałużyński Tomasz 85. Kapkowski Wojciech 86. Kapuściarek Szymon 87. Karasek Dominika 88. Karwacka Aneta 89. Kasztelan Beata 90. Kawecka Edyta 91. Kempa Krzysztof 92. Klaklik Michał 93. Klich Aneta 94. Klisko Magdalena 95. Klos Agnieszka 96. Kłósek Małgorzata 97. Knop Konrad 98. Kokot Ewelina 99. Kolka Dariusz 100. Kołat Marcin 101. Komor Grzegorz 102. Kossakowski Michał 103. Kostrzewski Łukasz 104. Kościelecka Magdalena 105. Kott Katarzyna 106. Kott Marcin 107. Kotynia Artur 108. Kowalczyk Grzegorz 109. Koza Łukasz

110. Kozak Dariusz 111. Kozieł Olga 112. Krakowian Tomasz 113. Król Michał 114. Krygier Anna 115. Krysiak Andrzej 116. Krzyżanowska Marta 117. Kubasiak Aneta 118. Kuleta Norbert 119. Kuter Anna 120. Lechowski Tomasz 121. Lenart Jarosław 122. Lubelczyk Marcin 123. Łuczak Dariusz 124. Łuszczek Marta 125. Łysoń Bartłomiej 126. Madej Marcin 127. Majos Mariusz 128. Makowski Michał 129. Malewska Aleksandra 130. Małasiewicz Bartosz 131. Manikowska Marta 132. Marchewka Sebastian 133. Marjankowska Katarzyna 134. Maternicki Krzysztof 135. Matras Katarzyna 136. Mazik Karol 137. Mazurek Paweł 138. Mendak Ewelina 139. Mermer Krzysztof 140. Merta Andrzej 141. Michalak Łukasz 142. Mieczkowski Marek 143. Milewicz Piotr 144. Morawiak Bartosz 145. Mrugacz Marzena 146. Musiał Paweł 147. Nagórska Weronika 148. Nicpoń Grzegorz 149. Niedzielski Tomasz 150. Nikiś Anna 151. Nowak Łukasz 152. Ociepa Piotr 153. Ogar Tomasz 154. Okoń Karolina 155. Ola Konrad

551156. Olejnik Michał 157. Oleksiak Mateusz 158. Olszewski Gniewomir 159. Palimąka Dawid 160. Palusiński Michał 161. Pałka Piotr 162. Pasieka Adrian 163. Pawełczak Małgorzata 164. Piasecki Maciej 165. Piekarz Damian 166. Pielka Małgorzata 167. Pilarz Żaneta 168. Pluta Mariusz 169. Płaszczymąka Katarzyna 170. Pogodzińska Katarzyna 171. Popiel Konrad 172. Portka Katarzyna 173. Pucek Artur 174. Puchalski Michał 175. Radomiak Tomasz 176. Rempała Monika 177. Resakowska Oktawia 178. Ressel Krystian 179. Rogacz Daria 180. Rogala Marcin 181. Rosiński Piotr 182. Rospondek Izabela 183. Różycka Agata 184. Ruliński Michał 185. Rybak Wioleta 186. Rymkiewicz Jarosław 187. Saleta Marcin 188. Sanocka Kinga 189. Serafin Paweł 190. Serwatka Justyna 191. Sikorski Krzysztof 192. Skrzęta Agnieszka 193. Sławetna Magdalena 194. Słomiany Grzegorz 195. Słomkowska Edyta 196. Smolarek Adam 197. Stańczyk Marta 198. Starzyński Szymon 199. Stasiak Dariusz 200. Stasiak Emilia 201. Stąpor Arkadiusz

202. Stępień Daria 203. Stochel-Hacaś Magdalena 204. Susek Przemysław 205. Szczepaniec Dariusz 206. Szmal Damian 207. Szota Jacek 208. Szubka Katarzyna 209. Szulc Ewa 210. Szulkin Michał 211. Szyjka Anna 212. Szymanik Marcin 213. Szyminiak Marcin 214. Ścigała Łukasz 215. Świąć Monika 216. Świerczyńska Monika 217. Tolsdorf Justyna 218. Tomaszewska Barbara 219. Tomczyńska Małgorzata 220. Tomzik Anna 221. Tryt Małgorzata 222. Tszydel Małgorzata 223. Uflewska Agnieszka 224. Ujma Łukasz 225. Unikowski Piotr 226. Urbańczyk Ewa 227. Wasiak Michał 228. Wcisło Paweł 229. Weinhold Joanna 230. Wiewiórowska Joanna 231. Wiktor Piotr 232. Wilczyńska Katarzyna 233. Wojtala Monika 234. Wolny Łukasz 235. Wolska Aleksandra 236. Woźniak Agnieszka 237. Wójcik Marcin 238. Wójcik Tomasz 239. Wróbel Anna 240. Wydrych Damian 241. Zając Monika 242. Zając Tomasz 243. Zając Wioleta 244. Zarzycki Marcin 245. Zatora Paweł 246. Zawadzki Marcin 247. Zdanowicz Monika

552248. Zielonka Arkadiusz 249. Żuchowski Michał 250. Żurek Przemysław Rok 2008 1. Adamiak Michał 2. Adamiok Sabina 3. Balt-Ciszowska Katarzyna 4. Banyś Irena 5. Baran Mirosław 6. Barzak Daniel 7. Bekus Łukasz 8. Bielacz Michał 9. Binek Artur 10. Biniecki Jacek 11. Bitowt Jolanta 12. Bober Krystian 13. Bolkowski Piotr 14. Całus Paulina 15. Całusiński Jarosław 16. Cebula Anna 17. Ciastek Paweł 18. Ciastowska Martyna 19. Cichowicz Kamil 20. Cieślik Katarzyna 21. Czarnecki Daniel 22. Dembiczak Tomasz 23. Domańska Katarzyna 24. Drążkiewicz Dariusz 25. Drogowska Karolina 26. Gębara Piotr 27. Góraj Joanna 28. Grajek Anna 29. Grzesik Grzegorz 30. Gwiazda Tomasz 31. Janda Przemysław 32. Janiec Czesław 33. Janiszewska Anna 34. Januszewska Monika 35. Jarecki Łukasz 36. Jarosz Karolina 37. Jeszke Jacek 38. Jończyk Aleksander 39. Kaczyńska Ilona 40. Kamieniak Jacek

41. Kamińska Monika 42. Kępa Łukasz 43. Kik Piotr 44. Kobyłkiewicz Paweł 45. Kocher Monika 46. Kołodziejczyk Grzegorz 47. Koszczyk Monika 48. Koźlik Marcin 49. Krupiński Bartosz 50. Kubat Tomasz 51. Kubica Jakub 52. Kulej Edyta 53. Makulska Anna 54. Marat Jakub 55. Metawee Marta 56. Mędrek Rafał 57. Mielczarek Adam 58. Młyńczyk Łukasz 59. Modrzewska Joanna 60. Mucha Karol 61. Musiał Magdalena 62. Myszkiewicz Marta 63. Nowakowski Marcin 64. Okrasa Sebastian 65. Olech Michał 66. Olejniczak Dariusz 67. Owczarek Andrzej 68. Pająk Paweł 69. Piechowicz Michał 70. Podsiad Piotr 71. Polis Anna 72. Powroźnik Katarzyna 73. Pyka Grzegorz 74. Pytlarz Roksana 75. Pyziak Paweł 76. Rapalska Justyna 77. Redka Grzegorz 78. Robak Magdalena 79. Sadziak Kamil 80. Schoneich-Szecówka Karolina 81. Skalik Jolanta 82. Sobczyk Kamila 83. Sołtysiak Łukasz 84. Stramska Joanna 85. Surma Kamil 86. Sychla Wojciech

55387. Szewczyk Robert 88. Szwed Michał 89. Szydłowski Łukasz 90. Szymański Przemysław 91. Świerczyna Mariusz 92. Świerkot Mariusz 93. Tomala Łukasz 94. Trepka Anna 95. Trepka Dorota 96. Warwas Edyta 97. Wasik Andrzej 98. Wawryka Ewelina 99. Wicher Oskar 100. Wisniewska Elżbieta 101. Witkowicz Grażyna 102. Zabłocka Magdalena 103. Zawistowski Piotr 104. Zychowicz Michał 105. Żydek Agata Rok 2009 1. Adamczyk Justyna 2. Adamczyk Piotr 3. Banasik Jarosław 4. Banyś Arkadiusz 5. Benduch Agnieszka 6. Będkowski Tomasz 7. Blukacz Izabela 8. Błasiak Krystian 9. Boborowska Agnieszka 10. Boleń Grzegorz 11. Bożek Marcin 12. Bruzda Przemysław 13. Bugara Monika 14. Cacoń Justyna 15. Ceglarek Agnieszka 16. Celeban Anna 17. Cieciura Monika 18. Cierpiał Justyna 19. Cierpiał Magdalena 20. Czarnecki Sławomir 21. Ćwik Marcin 22. Daroń Joanna 23. Długosz Michał

24. Drabiniak Piotr 25. Drak Katarzyna 26. Dryja Magda 27. Dudek Przemysław 28. Dziegieć Magdalena 29. Feret Tomasz 30. Fertała Anna 31. Fornalczyk Paweł 32. Gaj Łukasz 33. Gałeczka-Jańta Agnieszka 34. Gardziołek Piotr 35. Giełdowski Krzysztof 36. Gierach Dominik 37. Grobelak Kamil 38. Gruszka Konrad 39. Gurazda Magdalena 40. Guzy Maciej 41. Gwiazda Paweł 42. Hajduga Daria 43. Hałaczkiewicz Kamila 44. Hofman Łukasz 45. Horodyński Jarosław 46. Janik Sylwia 47. Janus Michał 48. Jędryka Jarosław 49. Kaczmarczyk Justyna 50. Kaczorowska Agnieszka 51. Kapica Monika 52. Kardynał Kamila 53. Kaszubska Ewelina 54. Kawecka Marlena 55. Klimza Edyta 56. Knap Paweł 57. Kobędza Kamila 58. Kołacz Karol 59. Kołodziejczyk Monika 60. Koper Marta 61. Kot Agnieszka 62. Kott Magdalena 63. Kowalik Marta 64. Krasoń Mieczysław 65. Krawczyk Edyta 66. Krawczyk Grzegorz 67. Krzemiński Adam 68. Krzyżańska Aneta 69. Kubik Beata

55470. Kubik Jakub 71. Kuś Marcin 72. Lebiecki Michał 73. Lechowska Marietta 74. Lorenc Łukasz 75. Łągiewka Patrycja 76. Łempa Leszek 77. Łucki Bartosz 78. Łyszczarz Paweł 79. Małolepszy Aleksandra 80. Marchewka Sławomir 81. Markowicz Marcin 82. Matusz Rafał 83. Mazur Sebastian 84. Mędrala Mateusz 85. Michalik Damian 86. Miśta Anita 87. Mucha Paweł 88. Mucha Piotr 89. Muskała Karolina 90. Nocuń Marcin 91. Nowak Karol 92. Nowak Magdalena 93. Nowak Patryk 94. Ogórek Sebastian 95. Ogrodniczek Magdalena 96. Ostrowska Angelika 97. Owczarek Ernest 98. Pacholska Aneta 99. Paczyński Paweł 100. Paduch Patryk 101. Parzuchowska Justyna 102. Persona Michał 103. Piec Tomasz 104. Pietrusiewicz Paweł 105. Pisańska Kinga 106. Płaneta Sławomir 107. Powroźnik Angelika 108. Półka Damian 109. Pruszek Sylwia 110. Przydatek Michał 111. Radło Dorota 112. Ritter Dawid 113. Rozpończyk Bartłomiej 114. Rzącki Jakub

115. Sambor Ewa 116. Sawicki Hubert 117. Sierka Kamil 118. Siński Grzegorz 119. Soboń Wojciech 120. Spalik Mariola 121. Starczyk Kamila 122. Stefańska Agnieszka 123. Stępień Aleksandra 124. Stępień Magdalena 125. Stępień Piotr 126. Struzik Michał 127. Syc Agnieszka 128. Syguda Artur 129. Szafarska Monika 130. Szyiński Paweł 131. Śnioszek Michał 132. Tażbierski Piotr 133. Tyras Michał 134. Urbaniak Kamila 135. Wajs Izabela 136. Walczyk Katarzyna 137. Warchoł Michał 138. Wawrzyniec Adam 139. Wijata Elzbieta 140. Winduła Barbara 141. Witczak Michał 142. Wlazło Jarosław 143. Wojtala Adam 144. Wolski Grzegorz 145. Wontorczyk Dorota 146. Woźniczko Magdalena 147. Wójcik Krzysztof 148. Wrońska Agata 149. Wróbel Aneta 150. Wystrychowska Edyta 151. Zadorska Agnieszka 152. Zawadzka Katarzyna 153. Zdrodowska Kamila 154. Ziaja Przemysław 155. Ziółkowski Daniel 156. Zyzik Ewa 157. Żuchowski Paweł

555

WIECZOROWE STUDIUM ZAWODOWE KIERUNEK HUTNICTWO Rok 1966 1. Biernacki Henryk 2. Binkowski Wincenty 3. Borek Stefan 4. Brdąkała Jan 5. Dankowski Marian 6. Drabarek Stanisław 7. Jeleń Kazimierz 8. Juda Zygmunt 9. Klassa Jerzy 10. Kurek Eugenuisz 11. Latacz Henryk 12. Latos Jan 13. Ludwig Stanisław 14. Łanucha Władysław 15. Makieła Stanisław 16. Malczewski Waldemar 17. Marynowska Jadwiga 18. Mądrzcki Zbigniew 19. Michalak Stanisław 20. Michalik Henryk 21. Mystek Tadeusz 22. Nowak Alfred 23. Oleś Stanisław 24. Piątek Kazimierz 25. Różański Jerzy 26. Słomczyński Miczysław 27. Sobczyk Bolesław 28. Sołtysiak Władysław 29. Sosnecki Lech 30. Szczerbak Benedykt 31. Szechniuk Salwin 32. Szustakiewicz Aleksander 33. Tochowicz Włodzimierz 34. Ujma Henryk

35. Wiśniewski Andrzej 36. Wodzisławski Władysław Rok 1967 1. Adler Romuald 2. Baliński Zdzisław 3. Bączek Władysław 4. Bratek Ireneusz 5. Budzik Edmund 6. Bugaj Tadeusz 7. Chęcia Tadeusz 8. Cichoń Wacław 9. Drab Alojzy 10. Drożdżowski Zbigniew 11. Furmańczyk Henryk 12. Glinka Franciszek 13. Golba Władysław 14. Golis Gabryjel 15. Hebda Edward 16. Holisz Leopold 17. Janas Kazimierz 18. Janicki Włodzimierz 19. Janik Jerzy 20. Jaworski Jan 21. Jurczak Teresa 22. Kampka Marian 23. Kliś Edward 24. Korpała Marian 25. Kosmacki Mieczysław 26. Kozieł Stanisław 27. Krok Jerzy 28. Langier Alicja 29. Lech Tadeusz 30. Lenderuk Izydor 31. Łanucha Jadwiga

55632. Łebkowska Lidia 33. Malasiński Jan 34. Noszczyk Irena 35. Noszczyk Jan 36. Pelon Władysław 37. Pilewska Hanna 38. Podlejski Bogusław 39. Prochwicz Czesław 40. Sajdak Józef 41. Siwiec Włodzimierz 42. Skupień Antoni 43. Smaczny Marian 44. Szczygieł Marian 45. Śliwka Michał 46. Świąć Feliks 47. Wieczorek Zdzisław 48. Witek Zenon 49. Wnuk Stefan 50. Wolski Zygmunt 51. Wosik Teresa 52. Woźniczka Jan 53. Wróbel Roman 54. Wypych Zdzisław 55. Zadkowicz Kazimierz 56. Zawalski Stefan 57. Ząderowski Wit 58. Zborowski Józef Rok 1968 1. Baka Edmund 2. Bator Tadeusz 3. Bieniek Bolesław 4. Błaszczyk Henryk 5. Błaszczyk Tadeusz 6. Bogusz Lucjan 7. Czech Julian 8. Czubasiewicz Roman 9. Dewor Henryk 10. Droś Stefan

11. Florek Stanisław 12. Hebdowski Marian 13. Idczak Jan 14. Jarząbek Marian 15. Jaworski Mieczysław 16. Jazłowiecki Zygmunt 17. Kleszczewski Stefan 18. Kluska Apoloniusz 19. Kozak Mieczysław 20. Krok Zdzisław 21. Kulawik Włodzimierz 22. Leszczyński Mirosław 23. Majkrzak Stefan 24. Mazik Marek 25. Mielcarz Tadeusz 26. Mirowski Jan 27. Mizera Janusz 28. Nawrot Witold 29. Pałuba Stanisław 30. Płonka Mieczysław 31. Popczyk Lucjan 32. Ratoń Leopold 33. Rylik Alfred 34. Smolarczyk Henryk 35. Szczerbiński Julian 36. Szymczyk Lucjan 37. Śmiech Bogdan 38. Wanat Marian 39. Wiłek Henryk 40. Wojtowicz Leopold Rok 1969 1. Adamski Lech 2. Boral Waldemar 3. Brzęczek Henryk 4. Chwiła Edward 5. Duda Władysław 6. Dyrda Zygmunt 7. Hajzler Włodzimierz

557 8. Kawka Henryk 9. Kmieć Jerzy 10. Kokociński Kazimierz 11. Krakowski Edward 12. Król Jan 13. Kucharek Wacław 14. Leszczyński Andrzej 15. Lis Mieczysław 16. Łaskawski Ireneusz 17. Misztal Władysław 18. Najgebauer Sylwester 19. Nowakowski Stanisław 20. Pustułka Mieczysław 21. Rakowski Aleksander 22. Sadło Stefan 23. Sala Mieczysław 24. Semanycz Henryk 25. Skupień Stanisław 26. Skwara Władysław 27. Stachura Tadeusz 28. Sypek Leszek 29. Śpiewakowski Bogumił 30. Wieszczek Stanisława 31. Wójcicki Andrzej Rok 1970 1. Augustowski Wiktor 2. Bałóg Józef 3. Chachulski Janusz 4. Ciesielski Leonard 5. Drab Stanisław 6. Dudek Stanisław 7. Duszyński Józef 8. Etryk Anna 9. Filipecki Tadeusz 10. Fras Ryszard 11. Frydrych Andrzej 12. Galiński Kazimierz 13. Gruca Lesław

14. Guździk Władysław 15. Haras Marian 16. Jafra Zbigniew 17. Janik Mieczysław 18. Karaś Ireneusz 19. Kłoś Władysław 20. Koćwin Bolesław 21. Kołucki Eugeniusz 22. Kozioł Jerzy 23. Lamch Stanisław 24. Lazar Paweł 25. Matyja Bonifacy 26. Moroń Jerzy 27. Mucha Dionizy 28. Musik Henryk 29. Sajzner Wiesław 30. Skowron Waldemar 31. Sroślak Jan 32. Syrek Lucjan 33. Szczygieł Jan 34. Szkolak Edward 35. Śmieszek Adolf 36. Tkacz Zenon 37. Trepka Zygmunt 38. Turek Mieczysław 39. Zawada Irosław 40. Zimniak Stanisław Rok 1971 1. Cholewa Paweł 2. Dworak Bogusław 3. Dziurkowski Mieczysław 4. Federak Witold 5. Grabowski Jan 6. Jagoda Zenon 7. Kitala Jan 8. Krupiński Leszek 9. Kucia Zdzisław 10. Miękina Stefan

55811. Muszyński Jan 12. Panikowski Eugeniusz 13. Piegza Jerzy 14. Pilarski Bolesław 15. Sikora Stefan 16. Sobiś Jerzy 17. Sobotka Leopold 18. Sołtysik Andrzej 19. Stachowicz Stefan 20. Stajner Czesław 21. Strugacz Mieczysław 22. Świerzy Bonifacy 23. Tomczak Kazimierz 24. Werner Kazimierz 25. Wroniecka Zofia Rok 1972 1. Barczyk Zenon 2. Bednarek Zdzisław 3. Bender Janusz 4. Bielnicki Jarzy 5. Broniszewski Adam 6. Całus Jacek 7. Całus Zdzisław 8. Cichoń Marek 9. Czarnecki Edward 10. Drózdż Stefan 11. Fabrykowski Wojciech 12. Filipczyk Eugeniusz 13. Firek Halina 14. Gębuś Tadeusz 15. Glondalski Jerzy 16. Goliński Henryk 17. Góra Ewa 18. Górniak Jadwiga 19. Grabowski Edmund 20. Grzybowski Ryszard 21. Grzybowski Stanisław 22. Kleszcz Zbigniew

23. Konopka Tadeusz 24. Kowalik Józef 25. Kowalski Edward 26. Kruz Janusz 27. Krysiak Henryk 28. Majewski Lucjan 29. Miszta Andrzej 30. Muc Tadeusz 31. Myga Władysław 32. Nawrot Jan 33. Nieroda Jan 34. Niezręcka Zofia 35. Pachniewicz Andrzej 36. Pidzik Eugeniusz 37. Stajszczak Andrzej 38. Szczygiet Waldemar 39. Szmal Tadeusz 40. Szymczyk Henryk 41. Świerza Leokadia 42. Trafalski Leszek 43. Wawrzyńczak Józef 44. Widawski Ryszard 45. Wiśniewski Stanisław 46. Wychowaniec Jan 47. Wypart Mieczysław Rok 1973 1. Adamski Adam 2. Badora Włodzimierz 3. Bąbolewski Stanisław 4. Biedroń Jan 5. Brandt Tadeusz 6. Brewczyński Tadeusz 7. Cesarz Tadeusz 8. Czerwiński Jerzy 9. Dębski Stanisław 10. Domagała Stanisław 11. Dziurski Lech 12. Gawrońska Jadwiga

55913. Goliniewski Bolesław 14. Gondro Hieronim 15. Gryszka Nikodem 16. Grzybek Edward 17. Hałuda Henryk 18. Ilczuk Jerzy 19. Jabłoński Adam 20. Janowski Marian 21. Jarmiński Krzysztof 22. Kaczmarczyk Kazimierz 23. Karbowiak Bożena 24. Kmiecik Andrzej 25. Kocik Tadeusz 26. Kociołkowski Henryk 27. Kołodziejczyk Stanisław 28. Konarski Władysław 29. Korbela Stefan 30. Kosoń Jerzy 31. Kozłowski Wiesław 32. Krakowski Jerzy 33. Masłowski Jerzy 34. Mazik Józef 35. Mielczarek Henryk 36. Mróz Józef 37. Nizielski Jerzy 38. Nowak Andrzej 39. Nowakowski Mirosław 40. Piecuch Danuta 41. Piecuch Stanisław 42. Piwek Roman 43. Rydecki Wojciech 44. Segiet Teresa 45. Słonka Mirosław 46. Sowiński Andrzej 47. Spałek Andrzej 48. Spałek Leon 49. Stala Melania 50. Stefanik January 51. Synenko Irena 52. Szablewski Wojciech

53. Szewielewska Lidia 54. Szwedziński Jerzy 55. Ścigała Marian 56. Tarczyński Waldemar 57. Urbala Zbigniew 58. Walosek Bogumiła 59. Wedman Jan 60. Wlźlak Lucjan 61. Wysocki Kajetan 62. Żelazko Kazimierz 63. Żelazko Władysław Rok 1974 1. Adamus Halina 2. Bender Andrzej 3. Cupiał Włodzimierz 4. Dobosz Józef 5. Dylkowski Eugeniusz 6. Fereniec Stefan 7. Frymus Wiesław 8. Gnoiński Jan 9. Gosek Bogdan 10. Grochowski Kazimierz 11. Gutbier Krystyna 12. Hąc Marian 13. Jagusiak Ryszard 14. Janoska Onufry 15. Jęczmyk Urszula 16. Karoń Wojciech 17. Kaźmierczak Jacek 18. Klabisz Zbigniew 19. Kochanowski Włodzimierz 20. Kolasińska Krystna 21. Kotynia Mirosław 22. Kuba Stefania 23. Kuźnik Ireneusz 24. Kwiecień Ryszard 25. Kwiecień Teresa 26. Markiewicz Henryk

56027. Mędera Andrzej 28. Murzynowski Damian 29. Nędza Władysław 30. Niemiec Elżbieta 31. Nowak Iwona 32. Oracz Stanisław 33. Pęczkowski Michał 34. Podraza Marek 35. Preszczek Bogusław 36. Przesłański Stanisław 37. Pyrek Adam 38. Rauk Andrzej 39. Rudzki Maciej 40. Snopek Danuta 41. Sobiś Andrzej 42. Stachura Edmund 43. Stańczyk Czesław 44. Stańczyk Stanisław 45. Szczygieł Stefan 46. Szota Janusz 47. Ślusarczyk Wiesława 48. Telenga Lech 49. Tomala Józef 50. Tomczyk Stanisław 51. Turski Marek 52. Ujma Władysław 53. Wawrzyczyński Jan 54. Wnuk Ryszard 55. Ziaja Franciszek 56. Zielony Józef Rok 1975 1. Apostołow Andrzej 2. Dłubak Lech 3. Dzięcioł Józef 4. Gosek Bonifacy 5. Grzyb Bogdan 6. Klekowska Grażyna 7. Klekowski Andrzej

8. Knapik Zbigniew 9. Knysak Stefan 10. Konarski Włodzimierz 11. Konopka Grażyna 12. Korfel Zdzisław 13. Królak Elżbieta 14. Libiszewski Zbigniew 15. Młynarczyk Edward 16. Plaza Waldemar 17. Pluta Jerzy 18. Sierka Ryszard 19. Sobczak Edward 20. Staniewska Teresa 21. Szkop Czesław 22. Szkop Jerzy 23. Szpakowski Wojciech 24. Tomanek Edmund 25. Warchot Jan 26. Wichniarek Jan 27. Wierus Marek 28. Wojciechowska Jolanta 29. Wojciechowski Władysław 30. Wódka Andrzej 31. Zarzecka Maria 32. Zieliński Janusz 33. Znamierowski Krzysztof 34. Żuławiński Bogumił Rok 1976 1. Baranowski Waldemar 2. Całus Marian 3. Chłąd Eugeniusz 4. Falenta Czesława 5. Gardas Stanisław 6. Jamróz Michał 7. Jasiński Tadeusz 8. Kalinowska Jolanta 9. Kaszulanis Lucjan 10. Kolman Robert

56111. Lisek Włodzimierz 12. Łaskawski Eugeniusz 13. Łuszcz Andrzej 14. Marczak Jan 15. Markowski Marek 16. Masłoń Jan 17. Mazik Andrzej 18. Mazur Romuald 19. Otręba Janusz 20. Pałka Eugeniusz 21. Polaczek Włodzimierz 22. Prokop Jerzy 23. Samin Jerzy 24. Staniec Michał 25. Świniarski Kazimierz 26. Tomala Krystyna 27. Wypych Stanisław 28. Wysocki Andrzej 29. Żyłka Andrzej Rok 1977 1. Andrzejczyk Stefan 2. Chmielowska Halina 3. Czwojdziński Andrzej 4. Dymczyk Krzysztof 5. Góral Bogdan 6. Kazibucki Tadeusz 7. Knapik Henryk 8. Kolarska Maria 9. Komejko Maria 10. Konieczny Ryszard 11. Kowalik Ryszard 12. Koza Grzegorz 13. Krawczyk Marian 14. Michałek Grzegorz 15. Moderski Zbigniew 16. Pawełkiewicz Zenon 17. Plaszczyk Mariusz 18. Podsiadlik Fabian

19. Podwysocki Wojciech 20. Stala Leokadia 21. Stępień Ireneusz 22. Szubert Jan Rok 1978 1. Brodziński Aleksander 2. Brydniak Bożena 3. Brydniak Henryk 4. Cybulska Elzbieta 5. Donowicz Iwona 6. Franciszkiewicz Franciszek 7. Gajewski Bogusław 8. Gałkowski Waldemar 9. Imiołczyk Zenon 10. Kardas Mieczysław 11. Klabisz Stefan 12. Klejny Włodzimierz 13. Klimczyk Stanisław 14. Kozera Andrzej 15. Kożuch Joanna 16. Kubat Klemens 17. Kubat Witold 18. Kucięba Zbigniew 19. Kwiatkowski Piotr 20. Lebiecka Zofia 21. Michalczyk Ireneusz 22. Mika Józef 23. Musialik Mariusz 24. Noga Zbigniew 25. Nowakowski Witold 26. Nowicka Czesława 27. Pasieka Włodzimierz 28. Rodacka Anna 29. Róg Jadwiga 30. Rusek Henryk 31. Rybczyński Eugeniusz 32. Szczygłowski Ryszard 33. Ślizowski Michał

56234. Tomza Halina 35. Tomza Władysław 36. Wach Tadeusz 37. Walenta Jerzy 38. Wawszczak Zofia 39. Wierzbowska Urszula 40. Wujec Jerzy Rok 1980 1. Bukalski Zbigniew 2. Guźla Tadeusz 3. Iłczyk Andrzej 4. Łabuś Jan 5. Nidbała Andrzej 6. Pleśniak Jerzy 7. Polis Marianna 8. Ratka Jan 9. Skjoldskron-Suchańska Maria 10. Słomczyńska Teresa 11. Śliwa Tadeusz 12. Zagała Aleksander

Rok 1982 1. Lechowski Aleksander Rok 1984 1. Borecka Danuta 2. Chamala Jan 3. Chamala Małgorzata 4. Gradek Marek 5. Kocimski Witold 6. Kuśmierek Bogumił 7. Michalak Zbigniew 8. Nowak Krzysztof 9. Powroźniak Bogdan 10. Rachtan Zbigniew 11. Rorot Roman 12. Szleper Bożena 13. Zajdel Stefan Rok 1986 1. Bugaj Krzysztof 2. Koza Grzegorz

563

KIERUNEK GÓRNICTWO Rok 1967 1. Bratek Ireneusz 2. Chęcia Tadeusz 3. Cichoń Wacław 4. Drab Alojzy 5. Drożdżowski Zbigniew 6. Furmańczyk Henryk 7. Glinka Franciszek 8. Golba Władysław 9. Golis Gabriel 10. Janicki Włodzimierz 11. Janik Jerzy 12. Jaworski Jan 13. Kampka Marian 14. Korpała Marian 15. Kozieł Stanisław 16. Krok Jerzy 17. Lenderuk Izydor 18. Prochowicz Czesław 19. Sajdak Józef 20. Siwiec Włodzimierz 21. Śliwka Michał 22. Świąć Feliks 23. Witek Zenon 24. Wnuk Stefan 25. Woźniczka Jan 26. Zadykowicz Kazimierz 27. Zborowski Józef Rok 1968 1. Bator Tadeusz 2. Błaszczyk Henryk 3. Błaszczyk Tadeusz 4. Bogusz Lucjan 5. Czubasiewicz Roman 6. Dewor Henryk

7. Florek Stanisław 8. Hebdowski Marian 9. Idczak Jan 10. Kleszczewski Stefan 11. Krok Zdzisław 12. Leszczyński Mirosław 13. Mazik Marek 14. Pałuba Stanisław 15. Popczyk Lucjan 16. Ratoń Leopold 17. Szymczyk Lucjan 18. Wanat Marian 19. Wojtowicz Leopold Rok 1969 1. Adamski Lech 2. Brzączek Henryk 3. Chwiła Edward 4. Hajzler Włodzimierz 5. Kmieć Jerzy 6. Król Jan 7. Kucharek Wacław 8. Najgebauer Sylwester 9. Semanycz Henryk 10. Skupień Stanisław 11. Stachura Tadeusz 12. Śpiewakowski Bogumił 13. Wieszczek Stanisława Rok 1970 1. Augustowski Wiktor 2. Bałóg Józef 3. Cajzner Wiesław 4. Ciesielski Leonard 5. Drab Stanisław 6. Fras Ryszard

564 7. Goliński Henryk 8. Guździk Władysław 9. Haras Marian 10. Janik Mieczysław 11. Karaś Ireneusz 12. Kłoś Władysław 13. Kozieł Jerzy 14. Moroń Jerzy 15. Musik Henryk 16. Sroślak Jan 17. Śmieszek Adolf 18. Tkacz Zenon 19. Trepka Zygmunt 20. Turek Mieczysław 21. Zawada Jarosław Rok 1971 1. Dziurkowski Mieczysław 2. Grabowski Jan 3. Kucia Zdzisław 4. Miękina Stefan 5. Pilarski Bolesław 6. Sobiś Jerzy 7. Sobotka Leopold 8. Stachowicz Stefan 9. Stajner Czesław 10. Strugacz Mieczysław 11. Świerzy Bonifacy 12. Wroniecka Zofia Rok 1972 1. Bender Janusz 2. Całus Jacek 3. Całus Zdzisław 4. Dróżdż Stefan 5. Gębuś Tadeusz 6. Glondarski Jerzy 7. Goliński Henryk

8. Góra Ewa 9. Kruz Janusz 10. Pidzik Eugeniusz 11. Szymczyk Henryk 12. Świerza Leokadia 13. Wawrzyńczak Józef 14. Wychowaniec Jan 15. Wypart Miczysław Rok 1973 1. Badora Włodzimierz 2. Brant Tadeusz 3. Czerwiński Jerzy 4. Gondro Hieronim 5. Jarmiński Krzysztof 6. Kaczmarczyk Kazimierz 7. Kmiecik Andrzej 8. Kołodziejczyk Stanisław 9. Konarski Władysław 10. Korbela Stefan 11. Masłowski Jerzy 13. Mazik Józef 12. Mielczrek Henryk 14. Mróz Józef 15. Nowak Andrzej 16. Rydecki Wojciech 17. Segiet Teresa 18. Sowiński Andrzej 19. Spałek Andrzej 20. Spałek Leon 21. Stala Melania 22. Syneńko Irena 23. Wedman Jan 24. Żelasko Władysław Rok 1974 1. Bender Andrzej 2. Gnoiński Jan

565 3. Jagusiak Ryszard 4. Markiewicz Henryk 4. Przesłański Stanisław 6. Pyrek Adam 7. Snopek Danuta 8. Stachura Edmunt 9. Tomczyk Stanisław 10. Ujma Władysław Rok 1975 1. Apostołow Aleksander 2. Dłubak Lech

3. Dzięcioł Józef 4. Grzyb Bogdan 5. Korfel Zdzisław 6. Młynarczyk Edward 7. Plaza Waldemar 8. Sobczak Edward 9. Szpakowski Wojciech 10. Tomanek Edmund 11. Warchoł Jan 12. Wojciechowski Stanisław 13. Zieliński Janusz 14. Żuławiński Bogumił

566

KIERUNEK CHEMIA Rok 1978 1. Brodziński Aleksander 2. Brydniak Bożena 3. Brydniak Henryk 4. Cybulska Elżbieta 5. Franciszkiewicz Franciszek 6. Gajewski Bogusław 7. Gałkowski Waldemar 8. Klimczyk Stanisław

9. Kozera Andrzej 10. Kożuch Joanna 11. Noga Zbigniew 12. Nowicka Czesława 13. Rodacka Anna 14. Róg Jadwiga 15. Tomza Halina 16. Tomza Władysław 17. Wawszczak Zofia 18. Wierzbowska Urszula

Documents

POLITECHNIKA CZĘSTOCHOWSKA Wydział Inżynierii Procesowej