19
KODI: A.IV.3.3 / ESE (ARGUMENTUESE, AKADEMIKE, OSE KËRKIMORE) UNIVERSITETI EUROPIAN I TIRANËS FAKULTETI: EKONOMIK PROGRAMI I STUDIMIT: MSH FINANCË-BANKË LËNDA: POLITIKA EKONOMIKE PEDAGOGU: PROF. DR. ARDIAN CIVICI Tema: Analizë e struktures tatimore dhe efekti i saj në të ardhura. Punoi: Dorjan Shima

Politika Ekonomike Dori

Embed Size (px)

DESCRIPTION

tthtty

Citation preview

KODI: A.IV.3.3 / ESE (ARGUMENTUESE, AKADEMIKE, OSE KRKIMORE)

UNIVERSITETI EUROPIAN I TIRANSFAKULTETI: EKONOMIKPROGRAMI I STUDIMIT: MSH FINANC-BANKLNDA: POLITIKA EKONOMIKEPEDAGOGU: PROF. DR. ARDIAN CIVICI

Tema: Analiz e struktures tatimore dhe efekti i saj n t ardhura.

Punoi:Dorjan Shima

TIRAN, JANAR, 2015Hyrje

N kt punim do marrim n shqyrtim periudhen nga viti 2010 deri ne 8 mujorin e par 2013.Politikat fiskale jan shum t rndsishme n zhvillimin ekonomik t nj vendi . Vendimet e qeveris mbi taksimin luajn nj rol shum t rndsishm pr prshpejtimin apo ngadalsimin e rritjes ekonomike. Nj nga instrumentet q perdor qeveria per t implementuar nj politik fiskale t caktuar jan shpenzimet qeveritare dhe niveli i taksimit.Strukura tatimore ndikon drejtprdrejt n zhvillimet e prgjithshme ekonomike t nj vendi.Qeveri t ndryshme marrin vendime t ndryshme n lidhje me politikat fiskale dhe strukturen e tatimeve q do t ndrmarrin. Cdo politik fiskale ka qllimet dhe objektivat e saj. Qeverit i marrin vendimet n vartsi t rrethanave, kushteve , pozits n t cilat ndodhet vendi. Edhe qeveria e Shqipris ka ndrmarr nj sr reformash n lidhje me politikat fiskale duke pasur impakt n ekonomin dhe buxhetin e vendit.N kt tem do ti jap prgjigje disa pyetjeve: Cfar strukture tatimore ka ndjekur qeveria?Si kan ndikuar kto politika n buxhetin e shtetit? Si ka qn ecuria e parametrave ekonomik t Shqipris?Cfar ndikimi kan pasur politikat fiskale n realizimin e t ardhurave?Hipoteza qe kam ngritur n kt punim sht : Struktura tatimore ka pasur efekt n rritjen t ardhurave nga viti 2010-2011 por nga viti 2011-8 mujori pare 2013 ka pasur rnie t tyre.

Zhvillim Disa nga ndryshimet n nivelin e taksave ndr vite.

Nj instrument i rndsishm i politiks fiskale sht dhe norma e taksimit.Kur qeveria vendos t ul normn e tatimit mbi fitimin i nxit ndrmarrjet q t investojn m shum dhe t punsojn m shum njrz duke pasur nj efekt pozitiv mbi krkesn agregate. Gjithashtu nj ulje e taksave pr t ardhurat personale do t rriste konsumin e individve duke e rritur krkesn agregate. E anasjellta ndodh kur niveli taksave rritet.Ashtu si edhe n rastin e shpenzimeve publike t qeveris edhe kur kemi ndryshim t norms s taksave kemi efektin e multiplikatorit dhe efektin prjashtues.N kto vite sistemi tatimor psoj reforma te medha por kryesisht n vitin 2007 u kryen disa reforma t rndsishm si: Aplikim te sistemit takss s shesht pr tatimin mbi t ardhurat personale, duke eleminuar shkallt tatimore progresive, dhe duke mbajtur nj nivel pragu prjashtues prej 10.000 lek pr pagat deri n 30.000 lek. T gjitha kategorit e t ardhurave personale, taksohen n nivelin unik prej 10%. Ndryshim i akcizs pr disa mallra, duke i prafruar me nivelin e akcizave t rajonit . Nje rritje n nivelin e taksave nacionale, duke konsideruar nj rritje t takss s importit t automjeteve t prdoruara, reduktim t takss s ditqndrimit t automjeteve t huaja, takses konsullore si dhe atyre portuale 13. Prgjysmim i norms s tatimit t fitimit, nga 20% n 10%, duke filluar aplikimin nga 1 janari 2008. Rritje n nivelin e taksave vendore, respektivisht taksa e pasuris pr ndrtesat t cilat ndodhen n pronsi apo prdorim brenda territorreve t fshatrave turistike.

Reduktim n taksat doganore, si pasoj e brjes zero t takss doganore pr automjetet .

Gjithashtu, reform pati edhe kundrejt taksimit t biznesit t vogl, n vitin 2007 qeveria ndrmori dhe nj hap tjetr n drejtim t rritjes s formalizimit dhe deklarimit t aktivitetit t t gjitha bizneseve t medha dhe t vogla, duke prfshire t ardhurat nga aktiviteti i bizneseve t vogla n tatimin mbi t ardhurat personale, prmes taksimit me 10 prqind t diferences midis t ardhurave dhe shpenzimeve, me detyrimin e deklarimit dhe dokumentimit t ketij aktiviteti pr efekt t pagess s takss.Aplikimi i takss s shesht, u shoqrua me nj paket tjeter cila konsistonte n eliminimin e t gjitha prjashtimeve dhe lehtsirave q ishin akorduar m par si n tatimin mbi fitim ashtu edhe pr TVSH. Heqja e prjashtimit nga TVSH pr OJF q kryenin furnizim mallrash a shrbimesh pr trajtim mjeksor ose dentar, furnizim shrbimesh pr mbrojtjen e kujdesin ndaj fmijve ose t moshuarve, per furnizim shrbimesh arsimore, kulturore a sportive,per furnizimin e shrbimeve arsimore nga institucionet arsimore publike dhe private, per pajisjet mjeksore; per periodiket, revistat shtypshkrimet dhe librat e fardo lloji ne furnizimet e importit U reduktua njohja e shpenzimeve t zbritshme pr efekt t tatim-fitimit, pr t gjith subjektet, persona fizike dhe juridike, t cilet paguajn tatim-fitimin, sipas ligjit pr tatimin mbi t ardhurat, dhe t cilt kryejn sponsorizime pr qllime t ndryshme. Njohja e mass s ketyre sponsorizimeve sht reduktuar nga 4% n nivelin 3%, pr subjektet tatimpagues t tatim-fitimit dhe pr sponsorizimet e realizuar posacrisht pr botuesit e shtypit, shuma e sponsorizimit t njohur, reduktohet nga 10% n 5% t t ardhurave t tatueshme. Gjithashtu u shfuqizua dhe mosnjohja e shpenzimeve t zbritshme, pr t gjith subjektet, t cilt jan tatimpagues t taksave vendore mbi biznesin e vogel, t cilt kryejn sponsorizime. U shfuqizua perjashtimi nga tatim-fitimi pr personat e stimuluar n fushen e turizmit.

Taksimi shesht kundrejt taksimit progresiv.

Taksimi proporcional ose taksa e shesht konsiston n nje prqindje t caktuar, nj proporcion. Ndrsa n taksimin progresiv prqindja nuk sht nj proporcion i njejt pr t gjith si n taksn e shesht por ajo rritet me rritjen e t ardhurave. Taks e shesht apo taks progresive sht nj debat q bhet n shum vende t bots. T dyja llojet e taksave kan ant pozitive dhe ant negative t tyre. N Shqipri q nga viti 2007 u vendos taksa e shesht n nivel 10%. Pr nj vend si Shqipria q synon nj rritje t investimeve t huaja taksa e shesht prej 10% e bn Shqiprin nj vend trheqs pr t investuar duke pasur parasysh dhe vendet e rajonit me t cilt ne konkurojm. Gjithashtu nj taks m e vogl n % sht m e leht pr tu vjelur se nj taks e madhe.Taksimi progresiv synon t rris t ardhurat nga taksat dh t bj shprndarjen e tyre n shrbime sociale. Kjo do t thot q jan n dispozicion fonde m t larta pr tu shpenzuar n programe gjersisht t prfitueshme nga shoqria, t tilla si arsimi, shndeti, kultura, mbrojtja e mjedisit etj. Por nj rritje n prqindje e takss jo gjithmon con n rritje e t ardhurave t buxhetit.. Taksat progresive, q varen nga vetdeklarimi krijojn stimuj pr falsifikime, ryshfete , dshmi t rreme dhe korrupsion t zyrtareve publik. Nga ana tjetr nj taks e shesht do ta eliminonte kt efekt t pashmangshm dhe, si rrjedhoj, do t eliminonte nj humbje t konsiderueshme t t ardhurave. Konkretisht n Shqipri pas kalimit nga taksa progresive n taks t shesht 10% t ardhurat n buxhet u rritn. Kjo rritje e t ardhurave erdhi pr shkak t hapjes s bizneseve t reja duke zgjeruar bazn e tatueshme dhe rritjen e ndrgjegjsimit t bizneseve n pagimin e taksave. Nj biznes ka m shum mundsi t dal nga informaliteti kur baza e takss sht relativisht e ult sesa kur ajo sht e lart. Gjithashtu taksa e shesht sht m e leht pr tu llogaritur si pr taksapaguesin ashtu dhe pr taksambldhsin duke reduktuar kostot adminstrtive si pr qeverin ashtu edhe pr biznesin. Progresiviteti i zhvendos parat prej siprmarrsve dhe investitorve t kapitalit drejt t mirave t konsumit. Kjo ndodh pasi ata q fitojn t ardhura t larta kan si tendenc ti investojn srisht kto para n investime t ndryshme dhe fituesit e t ardhurave t ulta synojn t blejn t mira t konsumueshme. Teoria Smithiane dhe Neoklasike e rritjes thot q harxhimi m shum pr t mirat e konsumueshme se sa pr t mirat kapitale do t ngadalsoj rritjen e standardit t jetess dhe me shum gjasa do ta ul at, pasi t mirat kapitale rrisin mundsit prodhuese t s ardhmes.

T ardhurat nga viti 2010 -2012. Ndarja e t ardhurave totale sipas zrave n vitet 2010-2012.201020112012

1Te ardhurat tatimore288564303927300862

1.1Nga tatimet dhe doganat223019235509232591

1.2Nga pushteti vendor118981179110859

1.3Nga sigurimet sociale536475662757411

2Te ardhurat jo tatimore315522273123963

3Ndihmat460538115559

Pjesa m t madhe n totalin e t ardhurave pr cdo vit sigurohet nga t ardhurat tatimore. Pjesa tjeter sigurohet nga t ardhurat jo tatimore dhe ndihmat .T ardhurat tatimore prbhen nga t ardhurat nga tatimet dhe doganat, nga pushteti vendor dhe nga sigurimet sociale.N vitin 2010 t ardhurat tatimore zn rreth 88.6 % t totalit , t ardhurat jotatimore rreth 10% dhe ndihmat rreth 1.4% t totalit. N vitin 2011 t ardhurat tatimore zn 92 % te totalit t t ardhurave , t ardhurat jo tatimore 7% dhe ndihmat 1%. N vitin 2012 t ardhurat tatimore jan rreth 91% t totalit , t ardhurat jotatimore jan 7.2 % dhe ndihmat 1.8 %.Konstatohet nj rritje e vogl e t ardhurave tatimore nga viti nga viti 2010 n vitin 2011 dhe nj ulje t vogl t tyre nga viti 2011n vitin 2012. Tek t ardhurat tatimore pjesn m t madhe e zn t ardhurat nga tatimet dhe doganat, nj pjes t rndsishme zn dhe t ardhurat nga sigurimet sociale. T ardhurat nga pushteti vendor zn nj pjes t vogl t totalit t t ardhurave tatimore.T ardhurat jo tatimore kan pasur nj ulje nga viti 2010 n vitin 2011 dhe nje rritje t leht nga viti 2011 n vitin 2012.Ecuria e te ardhurave n 8 mujoret e pare 2009- 2013. T ardhurat n tet mujort e par t viteve 2009-2013.Nr.EMERTIMI 8M-098M-108M-118M-128M-13

TOTALI TE ARDHURAVE 194,709206,087210,910218,862210,553

I.T ardhura nga ndihmat1,7081,9911,7462,0432,593

II.T ardhura tatimore178,777187,797195,528200,496191,822

II.1Nga Tatimet dhe Doganat136,571144,314150,100153,839144,955

1 Tatimi mbi Vleren e Shtuar71,13674,09174,38776,37170,126

2 Tatimi mbi Fitimin11,49711,66713,96211,64710,279

3 Akcizat22,50725,39126,19924,59223,464

4 Tatimi mbi t Ardhurat Personale18,12117,45918,25517,92419,430

5 Taksa Nacionale dhe t tjera8,42311,14312,80319,30218,065

6 Taksa Doganore4,8874,5634,4944,0033,591

II.2T ardhura nga Pushteti Vendor8,6007,9688,1108,1397,095

1 Taks mbi Pasurin(ndertesat)1,0881,4131,3092,0071,804

2 Taks mbi Biznesin e vogel1,8061,7642,1411,5761,466

3 Taksa Lokale5,7064,7914,6604,5563,825

II.3T ardh nga fondet speciale33,60735,51437,31838,51839,772

1 Sigurimi Shoqeror30,06829,93432,14232,79933,599

2 Sigurimi Shendetsor3,5394,3424,0634,8164,875

3 T ardhura pr kompensim n vler t pronareve01,2381,1139031,298

III.T ardhura Jotatimore14,22416,29913,63616,32316,138

1 Tran.Fitimi nga Banka e Shqipris2,2413,4364,1103,3434,163

2 T ardhura nga Inst.Buxhetore7,7886,8715,3486,0807,260

3 Dividenti1,186543807174927

4 Tarifat sherbimeve2,6511,6532,2542,7292,070

5 T tjera 3593,7961,1173,9971,718

Tabela e msiprme na jep nj detajim t t ardhurave pr 8 mujort e par t viteve respektive.Totali i t ardhurave n 8 mujorin e par 2013 psoj nj renie prej 3.8% krahasur me 8 mujorin e par t vitit 2012.Ndikimin m t madh n kt rnie e pati ulja e t ardhurava tatimore me 8674 milion lek me nj rnie prej 4.3% nga 8 mujori par i vitit 2012.Ulja e t ardhurave nga tatimet dhe doganat ka pasur ndikimin m t madh n rnien e t ardhurave tatimore. Ato u uln me 8884 milion lek me nj rnie prej 5.8 % nga 8 mujori par 2012.Zri q ka pasur uljen m t madhe tek t ardhurat nga tatimet dhe doganat ka qn tatimi mbi vlern e shtuar. Gjithashtu ulje patn edhe t ardhurat nga tatim fitimi, aksizat, taksat nacionale dhe tarifat doganoreZri i vetm q pati rritje ishe tatimi mbi t ardhurat personale i cili u rrit me 8.4% nga 8 mujori par 2012.Gjithashtu ulje patn edhe t ardhurat nga pushteti vendor, ato u uln me 12.8%.T ardhurat nga fondet speciale ku prfshihen sigurimet shoqrore, sigurimet shndetsore dhe t ardhurat pr kompensimin e pronarve patn nj rritje t vogl me 3.25%.T ardhurat jotatimore kan pasur nj rnie t vogl m 1% n 8 mujorin e par 2013 n krahasim me 8 mujorin e par 2012.

Ecuria e tatimit mbi vlern e shtuar.EMRTIMI8M 20108M 20118M 20128M 2013

Tatimi mbi Vlern e Shtuar Total 74,09174,38776,37170,126

Tatimi mbi Vlern e Shtuar Total n prqindje4.20.42.7-8.2

Tatimi mbi Vlern e Shtuar Dogana 54,69357,12359,56955,228

Tatimi mbi Vlern e Shtuar Dogana n prqindje+11.7+6.4+2.3-7.3

Tatimi mbi Vlern e Shtuar Tatime 19,39816,87916,80214,898

Tatimi mbi Vlern e Shtuar Tatime n prqindje.-12.5-16.6+3.9-11.3

Tvsh-ja nga 8 mujori par 2010 n 8 mujorin e par 2012 ka ardhur n rritje. Por n 8 mujorin e par 2013 t ardhurat nga tvsh-ja patn nj ulje prej 8.2% nga 8 mujori par 2012.TVSH-ja q mblidhet nga doganat ka ardhur n rritje nga 8 mujori par i vitit 2010 n 8 mujorin e par t vitit 2012 por ritmi i rritjes s saj ka ardhur duke u ulur. Ndrsa n 8 mujorin e par 2013 ka pasur nj rnie t t ardhura nga TVSH-ja n dogana me 7.3% n krahasim me 8 mujorin e par 2012.TVSH-ja q mblidhet nga tatimet ka pasur nj ulje n 8 mujort e par 2010-2011, pasuar nga nj rritje e vogl prej 3.9% n 8 mujorin e par 2012. N 8 mujorin e par 2013 TVSH-ja e mbledhur nga tatimet ka psuar prsri ulje me 11.3%.

Ecuria e tatimit mbi t ardhurat personale.Emrtimi8M 2012 8M 2013 NdryshimiNe prqindje

Tatim mbi t ardhurat personale17,87019,4271,5578.7

Paga sektorit publik5,9386,1281903.2

Paga sektorit privat6,1815,829-352-5.7

T ardhura nga interesat2,0222,32230014.8

T ardhura nga dividenti1,1631,96480168.9

T ardhura nga shitja e pasuris s paluajtshme137491354258.4

T tjera2,4292,69326410.9

Tatimi mbi t ardhurat personale ndryshe nga tvsh-ja ka psuar rritje n 8 mujorin e par 2013. T ardhrat nga tapi jan rritur me 1557 milion lek ose me 8.7% nga 8 mujori par 2012.Totali i t ardhurave nga TAP prbhet nga t ardhurat personale qe vijn nga pagat e sektorit publik, pagat e sektorit privat, t ardhurat nga interesat, t ardhurat nga dividenti, t ardhurat nga shitja e pasuris etj . Nga 8 mujori par 2012 n 8 mujorin e par 2013 t gjitha zrat kan psuar rritje prvec t ardhurave personale q vijn nga sektori privat i cili ka psuar nj ulje me 5.7%.

Konkluzione

Disa ndr tiparet me t rendsishme t strukturs s taksave ishte aplikimi i sistemit takss s shesht per tatimin mbi te ardhurat personale, duke eleminuar shkallet tatimore progresive dhe duke mbajtur nje nivel pragu perjashtues prej 10.000 lek pr pagat deri n 30.000 lek. Te gjitha kategorite e t ardhurave personale taksohen n nivelin unik prej 10%. Gjithashtu dhe takasa e shesht e norms s tatimit t fitimit me 10%. Taksa e shesht konsiston n nje prqindje t caktuar, nj proporcion.Ndrsa n taksimin progresiv prqindja e takss rritet me rritjen e t ardhurave. T dyja llojet e taksave kan ant pozitive dhe ant negative t tyre. Taksa e shesht rezulton efektive prsa i prket rritjes s t ardhurave n vitet e para t implementimit t saj por ajo e humb kt efekt n 2 vitet e fundit t periudhes s marr n shqyrtim.Nga analiza empirike e t dhnave t pasqyruara n tabelat e msiprme vrtetojm hipotezen e ngriur mesipr. Struktura tatimore ka pasur efekt n rritjen t ardhurave nga viti 2010-2011 por nga viti 2011-8 mujori par 2013 ka pasur rnie t tyre.

Bibliografia

www.financa.gov.al ww.instat.gov.al www.tatime.gov.al

Vlersimi i pedagogut:Pikt:

I. Parashtrimi i tezs s eses:

II. Argumentimi:

III. Prfundimi:

Totali