POLONUS2 233 2016

Związek Polaków w RumuniiUniunea Polonezilor din România

Posiedzenie ZarząduZwiązku Polaków w Rumunii

Działalnością Związku Polaków w Rumunii kieruje zarząd, który tworzą członkowie Biura Wyko-nawczego (prezes, jego dwaj zastępcy, sekretarz i skar-bnik) oraz prezesi 14 lokalnych filii – Stowarzyszeń Polaków w: Bukareszcie, Konstancy, Jassach, Ra-dowcach, Serecie, Suczawie, Gura Humorului, Wik-szanach, Moarze, Păltinoasie, Pojanie Mikuli, Pleszy, Nowym Sołońcu i Kaczyce. Na początku każdego roku zarząd zbiera się na posiedzeniu, służącym przede wszystkim ocenie poprzedniego roku i zaplanowaniu wydatków budżetowych oraz działalności na rok bieżący.

W tym roku zarząd zebrał się w pełnym składzie 27 stycznia w Domu Polskim w Nowym Sołońcu. Posiedzenie otworzył prezes Związku Polaków w Ru-munii Gerwazy Longher. Powitał zebranych i przed-stawił porządek dnia. Owierało go sprawozdanie finansowe za rok 2015, obejmujące nakłady na in-

Ședința Consiliului de Conducere a Uniunii Polonezilor din România

Activitatea Uniunii Polonezilor din România este coordonată de Consiliul de Conducere care este format din membrii Biroului Executiv (președinte, doi vicepreședinți, secretar și trezorier) precum și din președinții celor 14 filiale locale ale Asociațiilor polonezilor din: București, Constanța, Iași, Rădăuți, Siret, Suceava, Gura Humorului, Vicșani, Moara, Păl-tinoasa, Poiana Micului, Pleșa, Solonețu Nou și Cacica. La începutul fiecărui an, consiliul de conducere se reunește în ședința care are ca scop principal evaluarea anului precedent și planificarea cheltuielilor bugetare și activitățile pe anul în curs.

În acest an, consiliul de conducere s-a întrunit în ședință plenară pe 27 ianuarie la Casa Polonă din Solonețu Nou. Ședința a fost deschisă de președintele Uniunii Polonezilor din România Ghervazen Longher, care i-a salutat pe cei prezenți și a prezentat ordinea de zi. Aceasta a cuprins darea de seamă pe anul 2015, care

Polonus 2 / 2016

2

westycje i zakupy środków trwałych oraz wydatki związane z organizacją imprez.

Kolejnym punktem była prezentacja zarysu programu działalności na rok 2016, dyskusje na ten temat oraz jego przyjęcie do realizacji. Oprócz stałych, dorocznych imprez w programie pojawiły się szerzej omówione podczas posiedzenia 25-lecie zespołu „So-łonczanka” z Nowego Sołońca i 25-lecie „Polonusa”, a tak-że 180-lecie kościoła na Pleszy i wyjazd młodzieży polonijnej na Światowy Dzień Młodzieży do Krakowa. Stąd też obecność na posiedzeniu księży: ks. dr. Alfon-sa-Eugena Zelionca, ks. dr. Stanisława Kucharka – pro-boszcza w Nowym Sołońcu i ks. Andrzeja Staszkowiana – proboszcza w Pleszy. Sporo uwagi poświęcono także propozycjom działań związanych z ustanowionym na 2016 r. przez Sejm RP Rokiem Henryka Sienkiewicza, niezwykle poczytnego w Rumunii polskiego noblisty. Następnie zaprezentowany został i przyjęty w głoso-waniu budżet przewidywany na rok bieżący.

Posiedzenie zarządu było także, jak co roku, okazją do omówienia wielu innych, nie ujętych w po-rządku dnia, spraw związanych z codziennym funk-cjonowaniem Związku Polaków w Rumunii i posz-czególnych stowarzyszeń.

Elżbieta Wieruszewska-Calistru

include cheltuieli de investiții și achiziții precum și cheltuieli pentru activitățile organizate.

Următorul punct de pe ordinea de zi a fost prezentarea programului de activitate pentru anul 2016, discuții, propuneri de acțiuni precum și votarea lui. În afară de acțiunile anuale, în program au apărut acțiuni discutate mai în detaliu, precum 25 de ani de activitate a Ansamblului „Sołonczanka” din Solonețu Nou, aniversarea a 25 de ani de la apariția revistei „Polonus”, dar și sărbătorirea a 180 de ani de la sfințirea bisericii din Pleșa și participarea tineretului polonez la Ziua Mondială a Tineretului la Cracovia. Din acest motiv la ședință au participat și preoții: pr. dr. Alfons-Eugen Zelionca, pr. dr. Stanislav Cucharec – paroh în Solonețu Nou și pr. Andrei Staszkovian – paroh în Pleșa. O aten-ție sporită s-a acordat propunerilor acțiunilor legate de sărbătoarea stabilită pentru anul 2016 de către Sei-mul R.P. – Anul Henryk Sienkiewicz, autor foarte citit în România, câștigător al premiului Nobel. La punctul următor a fost prezentat și supus votului bugetul prevăzut pentru anul în curs.

Ca în fiecare an, ședința consiliului de conducere a fost o ocazie pentru discutarea multor altor chestiuni care nu sunt incluse pe ordinea de zi, probleme legate de funcționarea cotidiană a Uniunii Polonezilor din România și a fiecărei asociații în parte.

Trad. I. Dascălu

Polonus 2 / 2016

3 Zdjęcia: I. Dascălu

Program działalności Związku Polaków w Rumunii

na rok 2016 StyczeńObchody Dnia Babci i Dziadka – 21-22.01Posiedzenie Zarządu Związku Polaków w Rumunii, Nowy Sołoniec – 27.01

LutyOstatki – tradycyjna polska kuchnia zapustowa w śro-dowiskach polonijnych

MarzecObchody Dnia Kobiet – 8.03Polskie tradycje wielkanocne – odwiedziny starszych, spotkania wielkanocne w środowiskach polonijnychKrajowa olimpiada języka polskiego ojczystego, Su-czawa – 11-13.03

KwiecieńWarsztaty przygotowawcze i udział w międzynarodowej Olimpiadzie Literatury i Języka Polskiego w Warszawie – 4-9.04Spotkanie robocze kobiet z polonijnych środowisk wiejskich z Bukowiny z Kołem Gospodyń Wiejskich z Bielaw, Bielawy

MajFestiwal Poezji Marii Konopnickiej, SuczawaObchody Dnia Polonii i Polaków za Granicą (2 maja) oraz Święta Konstytucji 3 Maja, Suczawa, Pojana MikuliObchody Dnia Patrona w Szkole Podstawowej im. Henryka Sienkiewicza, Nowy Sołoniec

Czerwiec Dzień Dziecka – wiosenny turniej piłki nożnej w ra-mach Klubu „Bukowina”, Nowy SołoniecWieczór polski w Muzeum Rumuńskiego Chłopa w Bu-kareszcieWarsztaty folklorystyczne w Złotniku dla zespołu „So-łonczanka”Udział zespołów „Mała Pojana” i „Sołonczanka” w 27. edycji Festiwalu „Bukowińskie Spotkania” w Jastrowiu Udział w Festiwalu Interetnicznym „Conviețuiri”Udział w 26. edycji Polonijnych Igrzysk Młodzieży Szkolnej w Łomży Letnia Szkoła Języka Polskiego w Wolbromiu w ramach współpracy z Gimnazjum nr 3 z Wolbromia i Szkoły Podstawowej w Kaczyce, Wolbrom„Kolonie interetniczne na Bukowinie” – projekt finan-sowany przez Departament Relacji Interetnicznych

Programul activităților Uniunii Polonezilor din România

pe anul 2016IanuarieSărbătorirea Zilei Bunicilor – 21-22.01Ședința Consiliului de Conducere a Uniunii Polonezilor din România – 27.01

FebruarieLăsata Secului – bucătărie tradițională poloneză înainte de începutul Postului Mare

MartieSărbătorirea Zilei Femeii – 8.03Vechi tradiții poloneze de Paște – vizitarea persoanelor vârstnice, împărțirea cu oul sfințitFaza națională a olimpiadei de limba polonă maternă la Suceava – 11-13.03

AprilieAteliere de pregătire pentru olimpiada internațională și participarea la Olimpiada Internațională de Limba și Literatura Polonă la Varșovia – 4-9.04Întâlnire de lucru în Polonia a gospodinelor din comunitățile poloneze din Bucovina cu cercul gos-podinelor din mediul rural din Bielawy – Polonia

MaiConcursul de Recitare „Maria Konopnicka” la SuceavaSărbătorirea Zilei Polonezilor din Diaspora (2 mai) și a Zilei Constituției din 3 Mai la Suceava și Poiana MiculuiȘcoala „Henryk Sienkiewicz” din Solonețu Nou – Seară literară dedicată scriitorului Henryk Sienkiewicz

IunieSărbătorirea Zilei Copilului – turneul de primăvară de fotbal în cadrul Clubului Olimpic „Bucovina” la Solonețu NouSeară poloneză la Muzeul Țăranului Român la București Ateliere folclorice la Złotnik pentru ansamblul „So-łonczanka”Participarea ansamblurilor „Mała Pojana” și „Sołon-czanka” la ediția a XXVII-a a Festivalului „Întâlniri Bucovinene” din JastrowieParticiparea la Festivalul Interetnic „Conviețuiri”Participarea la a XXVI-a ediție a Jocurilor Olimpice pentru Tineretul din Diaspora la ŁomżaȘcoala de Vară de Limba Polonă organizată în colaborare cu Gimnaziul nr. 3 din Wolbrom la Cacica, WolbromTabăra interetnică în Bucovina – proiect finanțat de Departamentul pentru Relații Interetnice

Polonus 2 / 2016

4

Lipiec 180-lecie kościoła w PleszyUdział zespołów „Mała Pojana” i „Sołonczanka” w ru-muńskiej edycji Festiwalu „Bukowińskie Spotkania” w Câmpulung MoldovenescUdział zespołu „Sołonczanka” w Festiwalu Folkloru Górali Polskich w ŻywcuKolonie teatralne prowadzone przez rumuńskich akto-rów, Nowy Sołoniec Udział w Światowym Dniu Młodzieży w KrakowieKolonie w Polsce

Sierpień Udział przedstawicieli Domu Polskiego w Bukareszcie w Salonie Książki w Sinaia 75. rocznica śmierci św. Maksymiliana M. Kolbego w Oś-więcimiu, odpust w Moarze – 21.08Udział przedstawicieli Związku Polaków w Rumunii w Festiwalu PROETNICA w SighișoaraLetnia Szkoła Języka Polskiego dla uczniów Colegiul im. Alexandru cel Bun w Gura Humorului, Dźwirzyno Spotkanie młodzieży polonijnejPółkolonie językowo-artystyczne dla dzieci, Nowy Sołoniec Kolonie polonijne na Bukowinie dla dzieci z polskich środowisk GREF – półkolonie dla dzieci w Pojanie Mikuli, Pleszy i Nowym Sołońcu Kolonie w Polsce

WrzesieńDni Polskie, Suczawa – 8-9.09Polonijne Dożynki, Nowy Sołoniec – 10.09Obchody 25-lecia zespołu „Sołonczanka”, Nowy So-łoniec – 10.09„Warsztaty wieloetniczne” – 2. edycja projektu fi-nansowanego przez Departament Relacji Interet-nicznych

PaździernikKonferencja metodyczna w ramach projektu „Dzieci Bukowiny” i warsztaty dla nauczycieli, Suczawa, Po-jana Mikuli 4. edycja Konkursu Ortograficznego w Szkole Pod-stawowej im. Krystyny Bochenek w Pojanie Mikuli Udział w Festiwalu Interetnicznym „Alfabetul Con-viețuirii” w Ploiești„Hołd przodkom” – odwiedziny i porządkowanie polskich grobów

ListopadObchody Święta Niepodległości Polski25-lecie czasopisma „Polonus”Konkurs Recytatorski im. Adama Mickiewicza „Kresy 2016”, SuczawaSpotkania Andrzejkowe

Iulie180 de ani de la sfințirea bisericii din PleșaParticiparea ansamblurilor „Mała Pojana” și „Sołon-czanka” la Festivalul „Întâlniri Bucovinene” din Câm-pulung MoldovenescParticiparea ansamblului „Sołonczanka” la Festivalul Muntenilor Polonezi de la ŻywiecTabără teatrală cu actori de la București, la Solonețu NouParticipare la Ziua Mondială a Tineretului la CracoviaTabere pentru copii în Polonia

AugustParticiparea la Târgul de Carte de la Sinaia 75 de ani de la moartea Sfântului Maximilian M. Kolbe la Auschwitz; hramul bisericii din Moara – 21.08 Participarea reprezentanților Uniunii Polonezilor din România la Festivalul PROETNICA din SighișoaraȘcoala de Vară de limba polonă pentru elevii Colegiului „Alexandru cel Bun” din Gura Humorului, DźwirzynoÎntâlnirea tineretului polonezSemitabere artistico-lingvistice pentru copii, Solonețu NouTabără de vară pentru copiii comunităților poloneze în BucovinaGREF – semitabere pentru copii la Poiana Micului, Pleșa și Solonețu NouTabere pentru copii în Polonia

SeptembrieZilele Culturii Polone la Suceava, 8-9.09 Sărbătoarea Roadelor la Solonețu Nou – 10.0925 de ani de activitate a Ansamblului „Sołonczanka” din Solonețu Nou – 10.09„Ateliere multietnice” – proiect cofinanțat de Depar-tamentul pentru Relații Interetnice, ediția a II-a

OctombrieConferința metodică și atelierele pentru profesori în cadrul programului „Copiii Bucovinei”Ediția a IV-a a Concursului Ortografic desfășurat la Școala Gimnazială „Krystyna Bochenek” din Poiana MiculuiParticiparea la Festivalul Interetnic „Alfabetul Con-viețuirii” din Ploiești„Omagiul nostru înaintașilor” – vizitarea și îngrijirea mormintelor poloneze

NoiembrieSărbătorirea Zilei Independenței PolonieiAniversarea a 25 de ani de la apariția revistei „Polonus”Concursul de Recitare „Adam Mickiewicz” – Kresy 2016 la SuceavaSărbătorirea zilei Sfântului Andrei

Polonus 2 / 2016

5

Polonus 2 / 2016

6

Drodzy Czytelnicy, zakończyliśmy cykl arty-kułów poświęconych najważniejszym i najpiękniej-szym obiektom architektonicznym Polski, wpisanym na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Jest jeszcze wiele innych zabytków, które czekają na wpis. Rozpoczynamy nowy cykl zatytułowany „Pa-mięć Świata”. Jest to międzynarodowy projekt sy-gnowany przez UNESCO, zapoczątkowany w 1992 r. którego celem jest podejmowanie działań służących zachowaniu, ratowaniu i udostępnianiu dokumentów: rękopisów, druków, inskrypcji, dokumentów audiowi-zualnych (nagrań i filmów) itp. o światowym znaczeniu historycznym lub cywilizacyjnym. W ramach programu prowadzona jest mię-dzynarodowa Lista najbardziej wartościowych obiek-tów. Pierwsze z nich zostały wpisane na Listę w 1997 r.. Jest ona uzupełniana co dwa lata na dedykowanych sesjach Międzynarodowego Komitetu Doradczego Programu. W 2015 r. na liście znajdowało się 348 do-kumentów, w tym 14 z Polski. Oprócz Listy międzynarodowej prowadzone są listy narodowe i regionalne, a także opracowania i bazy danych gromadzące informacje o dziedzictwie zagrożonym i utraconym. Duża liczba polskich wpisów jest wynikiem panującej w Polsce wysokiej świadomości znaczenia dziedzictwa dokumentacyjnego i potrzeby jego oca-lenia. W wyniku zaborów, a zwłaszcza II wojny światowej, Polska doświadczyła wyjątkowych w skali świata strat swojego dziedzictwa dokumentacyjnego – archiwaliów, rękopisów i zbiorów książkowych, fotografii, nagrań i zbiorów filmowych. Doświadczenie

Dragi Cititori, am terminat ciclul de articole dedicate celor mai importante şi celor mai frumoase obiective arhitectonice ale Poloniei înscrise pe Lista Patrimoniului Mondial UNESCO. Mai sunt încă multe alte monumente care aşteaptă să fie înscrise pe Listă. Începem un nou ciclu intitulat „Memoria Lu-mii”. Acesta este proiectul internațional UNESCO inaugurat în anul 1992, al cărui scop este organizarea de acţiuni având ca ţel păstrarea, salvarea şi punerea în valoare a documentelor: manuscrise, tipărituri, inscrip-ţii, documente audiovizuale (înregistrări şi filme) ş.a.m.d., de importanţă mondială istorică sau de civilizaţie. În cadrul programului se realizează o Listă internaţională a celor mai valoroase obiective. Primele dintre ele au fost înscrise pe Listă în anul 1997. Ea este completată o dată la doi ani, la sesiunea Comitetului Internaţional Consultativ al Programului. În anul 2015, pe listă se aflau 348 de documente, din care 14 din Polonia. În afară de Lista internaţională sunt întocmite liste naţionale şi regionale, de asemenea lucrări şi baze de date care stochează informaţii privind patrimoniul ameninţat şi pierdut. Numărul mare al înscrisurilor poloneze este efectul înaltei conştiinţe care există în Polonia legate de semnificaţia patrimoniului documentar şi necesitatea salvării lui. În timpul împărţirii Poloniei, mai ales, în timpul celui de-al doilea război mondial, Polonia a suferit pierderi importante, pe scală mondială, ale patrimoniului documentar – material de arhivă, manuscrise şi colecţii de cărţi, fotografii, înregistrări şi colecţii de filme. Această experiență îi permite să

PAMIĘĆ ŚWIATA MEMORIA LUMII

GrudzieńUdział w międzynarodowym Konkursie Laureatów „Kresy 2016” w BiałymstokuAkcja mikołajkowa Obchody Dnia Mniejszości Narodowych Spotkania opłatkowe w środowiskach polonijnychFestiwal Jasełkowy, Nowy SołoniecBukowiński Festiwal Kolęd

Wydawnictwa„Polonus” – 12 numerów i kalendarz na rok 2017„Mały Polonus” – 4 numery i kalendarz na rok 2017Zbiór materiałów z sympozjum z roku 2015Monografia sanktuarium maryjnego w KaczyceMonografia wsi i parafii Plesza Album fotograficzny z okazji 25-lecia zespołu „Sołon-czanka” Broszury i foldery okazjonalne

DecembrieParticipare la Concursul Internațional de Recitare „Adam Mickiewicz” – Kresy 2016 la BiałystokSerbare de Moș CrăciunSărbătorirea Zilei Minorităților NaționaleÎntâlnire de „Opłatek”Festivalul „La ieslea Domnului” la Solonețu NouFestivalul Colindelor Bucovinene

Editări„Polonus” – 12 numere și calendarul pentru anul 2017„Mały Polonus” – 4 numere și calendarul pentru anul 2017Culegere de referate ale conferinței din anul 2015Editarea monografiei închinate sanctuarului marian de la CacicaEditarea monografiei satului și a parohiei PleșaAlbum foto editat cu ocazia aniversarii a 25 de ani de ac-tivitate a Ansamblului „Sołonczanka” din Solonețu NouBroșuri și pliante ocazionale

Polonus 2 / 2016

7

Dzisiaj trudno jest określić, kiedy i w jakich okolicznościach zrodziła się trafna nazwa skoczków AK – cichociemni. Powstała na pewno w czasie trwania wojny, jednak ustalenie, która z hipotez jest prawdziwa, jest trudne do stwierdzenia.

Pierwszym dokumentem, w którym pojawia się określenie cichociemni pochodzi z września 1941 r., a jest to instrukcja Oddziału VI. W czasie wojny w Pol-sce termin ten nie był znany. Spadochroniarzy nazywa-no zrzutkami lub ptaszkami. W części dokumentów stosowano umowny rysunek ptaka. Dopiero w latach powojennych w historiografii przyjęto na trwale termin cichociemny.

Było ich zaledwie 316, jednak ich dzieje stanowią złotą kartę w historii Polski. Spadochroniarze Armii Krajowej tworzyli jedną z najbardziej elitarnych grup żołnierzy II wojny światowej. Nazwa cichociemni niezwykle trafnie definiowała sposób ich działania, do jakiego zostali przygotowani – „w ciszy oraz po ciemku”.

CICHOCIEMNI CICHOCIEMNI – PARAȘUTIȘTI

PENTRU MISIUNI SPECIALE

takie pozwala lepiej rozumieć znaczenie zachowania i przekazania przyszłym pokoleniom materiałów, dzięki którym można poznawać zbiorową i indywidualną tożsamość oraz opierać na solidnych podstawach badania nad historią i kulturą. Polskie obiekty na liście Pamięć Świata UNESCO to: autograf dzieła Mikołaja Kopernika „De revolutionibus”, podziemne archiwum getta warszawskiego, kolekcja dzieł Chopina, akt konfederacji warszawskiej, 21 postulatów gdańskich z sierpnia 1980 r., Kodeks supraski, Archiwa Komisji Edukacji Narodowej, Archiwum Radziwiłłów i Księgozbiór Nieświeski, Archiwum Instytutu Literackiego w Pa-ryżu, Archiwum Biura Odbudowy Stolicy, zbiory Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu, Trataty pokojowe zawarte od II połowy XV wieku do końca XVIII wieku między Królestwem Polskim i Cesarstwem Tureckim, „Księga henrykowska”, akta i biblioteka Braci Czeskich. Polski Komitet „Pamięć Świata” zawiązał się w 1996 r. W jego skład wchodzą przedstawiciele największych bibliotek, archiwów i uczelni, zajmujący się badaniami, ochroną i konserwacją dóbr kultury. Od 2011 r. przewodniczącym Polskiego Komitetu Programu „Pamięć Świata” jest prof. Władysław Stępniak.

înţeleagă mai bine semnificaţia păstrării şi transmiterii către generaţiile viitoare a materialelor datorită cărora pot fi cunoscute identitatea colectivă şi individuală, precum şi întemeierea pe baze solide a cercetărilor istoriei şi ale culturii. Obiectivele poloneze aflate pe lista Memoria Lumii UNESCO sunt: autograful operei lui Nicolaus Copernic „De revolutionibus”, arhiva subterană a ghe-toului din Varşovia, colecţia operelor lui Chopin, actul confederaţiei varşoviene, cele 21 de postulate din Gdańsk din august 1980, Codul din Supraśl, Arhiva Comisiei Educaţiei Naţionale, Arhiva familiei Radziwiłł şi Colecţia de Cărţi din Nieśwież, Arhiva Institutului Literar din Paris, Arhiva Biroului de Reconstrucţie a Capitalei, Colecţia Asociaţiei Istorico-Literare din Paris, Tratatele de pace încheiate de la jumătatea sec. al XV-lea până la sfârşitul sec. al. XVIII-lea între Regatul Polonez şi Imperiul Turc, „Cartea din Henryków”, actele şi biblioteca Fraţilor Cehi. Comitetul polonez „Memoria Lumii” a fost în-fiinţat în anul 1996. În componenţa lui intră reprezentan-ţii celor mai mari biblioteci, arhive şi facultăţi care se ocupă de cercetarea, păstrarea şi conservarea bunurilor culturale. Din anul 2011, preşedintele Comitetului Polonez al Programului „Memoria Lumii” este prof. Władysław Stępniak.

În zilele noastre este greu de stabilit când și în ce împrejurări a apărut adevărata denumire a parașutiștilor Armatei Naționale Poloneze – cichociemni. Cert este că a luat ființă în timpul războiului, însă a stabili care dintre ipoteze este adevărată e greu de constatat. Primul document în care apare denumirea cichociemni provine din septembrie 1941 și este un regu-lament al Detașamentului VI. În timpul războiului, în Polonia, termenul acesta n-a fost cunoscut. Parașutiști erau numiți cei „aruncați” sau „păsările”. În anumite documente se folosea desenul convențional al păsării. Abia în anii de după război, în istoriografie s-a folosit constant termenul cichociemny. Deși au fost numai 316, totuși povestea lor con-stituie o carte de aur a istoriei Poloniei. Parașutiștii Ar-matei Naționale au format grupurile de elită ale armatei polone, în timpul celui de-al doilea război mondial. De-numirea cichociemni definea cel mai bine metoda lor de acțiune pentru care au fost pregătiți: „în liniște și în întuneric”.

Barbara Breabăn

Polonus 2 / 2016

8

Twórcami idei przerzutu spadochronowego do okupowanej Polski świetnie wyszkolonych konspi-ratorów byli kapitanowie Jan Górski oraz Maciej Kalenkiewicz. Swoje starania rozpoczęli już we Francji pod koniec 1939 r., ale dopiero w Wielkiej Brytanii, gdzie ewakuował się rząd oraz większość wojska, udało się ideę wcielić w życie.

Pierwszy przerzut planowany był już na koniec 1940 r., jednak ze względu na brak odpowiedniego samolotu operacja została odwołana. Dopiero w nocy z 15 na 16 lutego 1941 r., w ramach akcji o kryptonimie „Adolphus”, pierwsi skoczkowie wylądowali na te-rytorium okupowanej Polski. W listopadzie tego sa-mego roku odbył się kolejny zrzut, który rozpoczął doświadczalny cykl lotów trwających do kwietnia 1942 r. Po zrzucie i dotarciu do Warszawy skoczków przejmowały kobiety z konspiracji, które uczyły ich poruszania się w realiach okupowanej Polski. Przez maksymalnie sześć tygodni skoczek oswajał się z rea-liami krajowymi i starał się wtopić w szeregi ano-nimowych konspiratorów. Po takiej aklimatyzacji był gotowy do rozpoczęcia walki z okupantem.

Cichociemni kierowani byli do niemal wszystkich struktur Armii Krajowej. Wchodzili w skład Komendy Głównej oraz dowództwa poszczególnych okręgów, dowodzili zgrupowaniami partyzanckimi i mniejszymi oddziałami, pracowali w wytwórniach broni, dokumentów oraz jako łącznościowcy. Wśród najsłynniejszych należy wymienić Leopolda Okulickiego – ostatniego dowódcę Armii Krajowej, Jana Piwnika – legendarnego dowódcę partyzantki na Kielecczyźnie, Jana Nowaka Jeziorańskiego – słynnego kuriera z Warszawy oraz Elżbietę Zawacką – jedyną kobietę w tym gronie, zastępcę dowódcy komórki łączności kurierskiej „Zagroda”.

Mimo, że liczba cichociemnych, którzy zasilali struktury Polskiego Państwa Podziemnego, nie była zbyt wysoka, to ich dokonania, poświęcenie w służbie Ojczyzny oraz w wielu przypadkach oddanie życia w walce z wrogiem najlepiej świadczą o tym, jak bardzo byli potrzebni. Niestety, wielu z nich wracając po wojnie do Polski zostało skazanych przez sądy komunistycznego reżimu na kary więzienia, a nawet śmierci.

Cichociemni – żołnierze polscy szkoleni w Wiel-kiej Brytanii do zadań specjalnych są patronami roku 2016. W lutym tego roku mija 75 lat od pierwszego spadochronowego zrzutu tych żołnierzy na tereny okupowanej Polski. W uchwale Sejmu RP podkreślono ich zasługi w walce o niepodległość kraju oraz konieczność upowszechniania wiedzy o ich poświęceniu i osiągnięciach. Stwierdzono, że powinni mieć stałe miejsce w panteonie polskich bohaterów narodowych.

Cei care au avut ideea parașutării în Polonia aflată sub ocupație, a conspiratorilor foarte bine pregătiți au fost căpitanii Jan Górski și Maciej Kalenkiewicz. Demersurile lor au început în Franța la sfârșitul anu-lui 1939, dar ideea a prins viață abia în Marea Britanie, unde era în exil guvernul polonez și majoritatea armatei poloneze. Prima parașutare a fost planificată la sfârșitul anului 1940, dar din lipsa unui avion adecvat operațiunea a fost revocată. Abia în noaptea de 15 spre 16 februarie 1941, în cadrul acțiunii cu criptonimul „Adolphus”, primii parașutiști au ajuns pe teritoriul Poloniei aflate sub ocupație. În luna noiembrie a aceluiași an a avut loc următoarea parașutare prin care s-a început ciclul experimental de zboruri ce a durat până în aprilie 1942.După aterizarea la Varșovia, parașutiștii erau preluați de femeile din conspirație, care îi învățau să se descurce în realitățile Poloniei ocupate. Timp de maximum șase săptămâni aceștia se obișnuiau cu situația din țară și se străduiau să intre în rândurile conspiratorilor anonimi. La sfârșitul perioadei de acomodare, aceștia erau gata să înceapă lupta cu cei ce ocupau țara. Cichociemni au fost infiltrați în aproape toa-te structurile Armatei Naționale. Făceau parte din componența Comandamentului General, precum și a con-ducerii unor raioane, au condus grupuri de partizani și detașamente mai mici, au lucrat în fabricile de arma-ment, precum și ca agenți de legătură. Printre cei mai renumiți trebuie amintit Leopold Okulicki – ultimul comandant al Armatei Naționale, Jan Piwnik – legen-darul comandant al partizanilor din regiunea Kielce, Jan Nowak Jeziorański – renumitul curier din Varșovia, precum și Elżbieta Zawacka – singura femeie din acest grup, locțiitorul comandantului celulei de legătură de curierat, „Zagroda”. În ciuda faptului că numărul acestor cichociem-ni care au alimentat structurile Statului Polonez Sub-teran nu a fost prea mare, realizările lor, dăruirea în serviciul Patriei precum și în multe cazuri, sacrificiul vieții în lupta cu dușmanul, mărturisesc cel mai bine cât de folositori au fost ei. Din păcate, mulți dintre ei în-torcându-se după război în Polonia au fost condamnați de către tribunalele regimului comunist la pedepse cu închisoarea, chiar și la moarte. Cichociemni – soldații polonezi școliți în Ma-rea Britanie pentru misiuni speciale sunt patronii anului 2016. În luna februarie a acestui an se împlinesc 75 de ani de la prima parașutare a acestor soldați pe terito-riile Poloniei ocupate. În hotărârea Seimului Republicii Polone au fost subliniate meritele lor în lupta pentru independența țării precum și necesitatea cunoașterii jer-tfei și succeselor lor. Pentru aceste motive cichociemni trebuie să aibă un loc permanent în panteonul eroilor naționali polonezi.

Barbara Breabăn

Polonus 2 / 2016

9

BUKOWINA BUCOVINA– dzieje, miejsca, ludzie – istorie, locuri, oameni

„Po ojcach naszych pozostał nam skarbiec z cennymi klejnoty, a najcenniejszym z tych klejno-tów jest honor narodowy. Strzec go od utraty, to święta nasza powinność! (...). Na nas ciąży obowiązek niesienia pomocy tym, którzy są nam wspólni i czu-ciem i rodem. Celu tego dopniemy, gdyż posiadamy w skarbcu narodowym drugi jeszcze klejnot, a tym klejnotem jest – miłość...”. Te słowa wypowiedział 16 marca 1869 r. „patriarcha bukowińskich Polaków” Aleksander Morgenbesser, który został wówczas pre-zesem pierwszego polskiego towarzystwa, które miało charakter humanitarny. Czerniowieckie towa-rzystwo powstało na wzór studenckiej organizacji samopomocowej, która powstała w 1859 r. przy Uniwersytecie Jagiellońskim. Organizacje te miały na celu rozdzielanie pomocy materialnej dla ubogich studentów przez system pożyczek, stypendiów i jad-łodajni. Prowadziły też działalność oświatową wśród zaniedbałej ludności miejskiej i chłopstwa.

„De la părinții noștri ne-a rămas un tezaur de perle preţioase, iar cea mai prețioasă dintre aceste nestemate este onoarea națională. Să o păzim pentru a nu o pierde, este datoria noastră sfântă! (...). Avem datoria de a-i ajuta pe aceia care ne sunt comuni și prin sentiment și prin naţiune. Acest scop îl vom atinge, deoarece avem în tezaurul nostru național încă o nestemată, o perlă care este – dragostea ...”. Aceste cuvinte au fost rostite la data de 16 martie 1869 de către „patriarhul polonezilor din Bucovina” Aleksander Morgenbesser, care a fost ales președintele primei societăţi poloneze, care a avut un caracter umanitar. Societatea cernăuțeană a fost fonda-tă după modelul organizaţiei de ajutor studenţesc, care a fost fondată în anul 1859 la Universitatea Jagiellonă. Aceste organizații au avut ca scop să ofere ajutor material studenţilor săraci printr-un sistem de credite, granturi și cantine. De asemenea, au desfăşurat activi-tăți educaționale în rândul populației urbane neglijate și țărănimii.

Towarzystwo Polskie Bratniej Pomocy w Czerniowcach

Societatea Poloneză de Ajutor Frăţesc din Cernăuţi

Zgromadzenie przedstawicieli Polonii bukowińskiej w CzerniowcachŹródło: NAC, sygn. 1-P-1301.

10

Czerniowiecka komórka bratniej po-mocy miała podobne założenia, ale wspar-cie materialne było skierowane w pierwszej kolejności w stronę przybywających do Czer-niowiec uczestników powstania styczniowego, którzy w obawie przed opresjami ze strony władz carskich szukali schronienia na Bukowinie. Napływ ludności polskiej na Bukowinę uła-twiło wybudowanie w 1869 r. kolei Lwów – Czerniowce – Jassy, zaś wśród przybyłych znalazła się znaczna ilość urzędników polskich, którzy zostali wydelegowani do pracy w dy-rekcji ruchu kolejowego w Czerniowcach. Wśród nich przybył do Czerniowiec także ks. Stefan Dembiński, który był inicjatorem i po-mysłodawcą założenia pierwszego towarzys-twa bratniej pomocy o charakterze narodowo-charytatywnym. Pod koniec 1868 r. ks. Stefan Dem-biński przy poparciu pana Antoniego Gos-tkowskiego zebrali koło znaczących Polaków z Czerniowiec i zlecili im przygotowanie podstaw statutowych dla mającego powstać towarzystwa. W skład komisji weszli: Alek-sander Morgenbesser, Kajetan Kamil, Karol Brónarski oraz ks. dr Ignacy Kornicki, ówczesny dziekan i proboszcz w Czerniowcach.

Asociaţia de ajutor frățesc din Cer-năuți avea scopuri similare, dar suportul material a fost îndreptat în primul rând spre numeroşii imigranţi, care veneau la Cernăuţi ca participanţi ai insurecției din ianuarie (1863), care se temeau de opresiuni din partea autorităților țariste şi au căutat refugiu în Bu-covina. Afluxul de populație poloneză în Bucovina a fost favorizat de construirea căii ferate în anul 1869 pe traseul Lvov – Cernăuți – Iași, iar printre noii veniți se afla un număr considerabil de ofițeri polonezi, care au fost detașați să lucreze în gestionarea traficului feroviar din Cernăuți. Printre ei a venit la Cernăuţi şi pr. Ștefan Dembinski, care a fost inițiatorul și fondatorul primei societăţi de ajutor frăţesc cu caracter național şi caritabil. La sfârșitul anului 1868, pr. Ștefan Dem-binski cu sprijinul domnului Anton Gostko-wski a adunat un grup de polonezi influenţi din Cernăuți și le-a încredinţat pregătirea unei ba-ze statutare pentru viitoarea societate. Comisia a fost alcătuită din: Aleksander Mor-genbesser, Kajetan Kamil, Karol Bronarski și pr. dr Ignacy Kornicki, paroh și decan de Cernăuți.

Mieszkańcy Nowego Sołońca wsłuchują się w grę skrzypkaŹródło: NAC, sygn. 1-Z-998.

Przedstawiciele Polonii bukowińskiej w CzęstochowieŹródło: NAC, sygn. 1-Z-1007.

Polonus 2 / 2016

Polonus 2 / 2016

11

Instituția creată a fost numită „Societatea po-loneză de ajutor frăţesc din Cernăuți”, iar președintele ei a fost ales Aleksander Morgenbesser, iar în consiliul de administrație au fost numiţi: Karol Brónarski, Anton Gostkowski și pr. Ștefan Dembiński. Cât de repede s-a dezvoltat societatea o dovedeşte numărul de membri, care la prima reuniune a fost de 417 persoane, iar la sfârșitul anului 1869 acest număr a crescut la 733 de membri. Fondurile principale ale societăţii proveneau din cotizaţiile membrilor, dar mai apoi au fost inițiate diverse acțiuni care au contribuit nu numai la creșterea materială, dar mai presus de toate la dezvoltarea culturală și literară a polonezilor din Bucovina. Prin urmare, trebuie să se constate că aceste inițiative au fost diversificate: sprijinirea publicațiilor în limba polonă și promovarea periodicelor în limba polonă, organizarea numeroaselor acţiuni culturale și patriotice precum și participarea activă la viața religioasă. La data de 20 iunie 1870, în sala „La Vulturul Negru” a avut loc un concert de binefacere pentru a strânge fonduri, care au fost alocate în vederea realizării scopurilor societăţii. De asemenea, erau organizate serate literare în timpul cărora se citeau fragmente din operele marilor scriitori ai literaturii poloneze, baluri de caritate și carnavaluri din care venitul a fost desemnat pentru dezvoltarea societăţii. Într-o atmosferă religioasă şi patriotică au fost sărbătorite cele mai importante aniversări ale marilor polonezi. Pentru exemplificare, în anul 1872 s-a sărbătorit centenarul morții lui Wincenty Pol, iar în anul 1873 s-au sărbătorit 400 de ani de la nașterea lui Nicolaus Copernic, în anul 1875 a fost comemorat Adam Mickiewicz. Pe parcursul întregii perioade a celei de-a doua jumătăţi a secolului al XlX-lea, atât la conducerea societăţii, cât şi în consiliul administrativ s-au aflat cei mai dedicaţi cauzei poloneze din rândul polonezilor bucovineni, aceştia fiind: jurnalistul Grzegorz Smólski, Karol Mikula, Josif Łukasiewicz, Klemens Kołakowski, Titus Czerkawski și alţii. Despre principala preocupare şi care era atmosfera membrilor societății putem afla recitind un fragment din poemul scris la data de 12 noiembrie 1884 de Klemens Kołakowski, cu ocazia plecării lui Julian Mianowski, care era pe atunci președinte al Societății de Ajutor Frăţesc din Cernăuți.

(...) Suntem puţini fraţi aici la hotar,Dar inimile noastre nu le va înfricoşa duşmanul – Căci disperarea suprimă naţiuni, Dar Dumnezeu este cu noi şi avem credință-n inimi! (...) Tu pleci și dacă vei pune piciorul, Acolo, unde răsună clopotul lui Sigismund,Pe Wawel tu să dai de veste,De la oştimea lui ce la hotar mai este.

Tu plecăciunea noastră du-o la mormintele, ce străjuiesc Rămăşiţele regale pe al Vistulei mal – Şi credinţa fraternă prietene să o saluţiŞi spune-le că-n noi credinţa-i din oțel!

pr. dr. Alfons-Eugen Zelionca

Zawiązana instytucja nosiła nazwę „Towa-rzystwo polskie bratniej pomocy w Czerniowcach”, a jej prezesem został Aleksander Morgenbesser, zaś w skład zarządu powołano: Karola Brónarskiego, Antoniego Gostkowskiego i ks. Stefana Dembińskiego. Jak szybko rozwijało się towarzystwo świadczy liczba członków, która na pierwszym posiedzeniu wynosiła 417 osób, a pod koniec 1869 r. liczba ta wzrosła do 733 członków. Podstawowe fundusze towarzystwa pochodziły z datków członkowskich, ale niebawem zostały za-inicjowane różnorodne akcje, które przyczyniły się nie tylko do wzrostu zasobów materialnych, ale przede wszystkim do rozwoju kulturalnego bukowińskich Polaków. Podejmowane inicjatywy miały bardzo szeroki zakres: wspieranie wydawnictw polskojęzycznych oraz promocja czasopism polskich, organizowanie licznych imprez kulturalnych i patriotycznych oraz uczestnictwo w życiu religijnym. 20 czerwca 1870 r. w sali „Pod Czarnym Orłem” odbył się koncert do- broczynny, z którego dochód został przeznaczony na cele towarzystwa. Organizowano wieczory literackie, podczas których odczytywano fragmenty wielkich dzieł literatury polskiej, jak również bale charytatywne oraz karnawały, z których dochód przeznaczano na rozwój towarzystwa. W atmosferze religijno-patriotycznej obchodzono także ważne rocznice wielkich Polaków. Dla przykładu w 1872 r. uczczono stuletnią rocznicę śmierci Wincentego Pola, zaś w 1873 r. obchodzono 400. rocznicę urodzin Mikołaja Kopernika, a w 1875 r. uczczono pamięć Adama Mickiewicza. Przez cały okres II połowy XIX w. zarówno na czele towarzystwa, jak i w zarządzie zasiadali naj-bardziej oddani dla sprawy polskości bukowińscy Polacy. Należeli do nich między innymi: dziennikarz i publicysta Grzegorz Smólski, Karol Mikula, Józef Łukasiewicz, Klemens Kołakowski, Tytus Czerkawski i wielu innych. O tym, jaka była podstawowa troska członków towarzystwa i jakie panowały nastroje możemy się dowiedzieć czytając fragment wiersza napisanego 12 listopada 1884 r. przez Klemensa Kołakowskiego z oka-zji odjazdu Juliana Mianowskiego, ówczesnego prezesa Towarzystwa Bratniej Pomocy w Czerniowcach.

(...) Niewielu nas tu kresowej braci,Ale nam serca nie zlęknie wróg – Bo tylko rozpacz narody traci, A w nas jest wiara – i przy nas Bóg!

(...) Jedź – a że stopa twoja postanie Hen, Zygmuntowski gdzie jęczy dzwon,Toż Wawelowi zawieź posłanieOd swej drużyny z kresowych stron.

Pokłon nasz oddaj grobom, co strzegąKrólewskie prochy u Wisły fal – I bratnią wiarę pozdrów kolegoI mów, że wiara nasza jak stal!

ks. dr Alfons-Eugen Zelionca

Polonus 2 / 2016

12

KALENDARIUM ROCZNIC CALENDARUL ANIVERSĂRILOR2016

MARZEC

1 III – 560. rocznica urodzin Władysława II Ja-giellończyka (1456-1616), syna króla Kazimierza, króla Czech i Węgier;3 III – 250. rocznica urodzin Izabeli Czartoryskiej (1746-1835), mecenaski sztuki, kolekcjonerki, zało-życielki pierwszego polskiego muzeum w Świątyni Sybilli w Puławach;4 III – 110. rocznica urodzin Karola Estreichera (1906-1984), historyka sztuki, profesora;5 III – 115. rocznica urodzin Juliana Przybosia (1901-1970), poety, eseisty, tłumacza;6 III – 50. rocznica śmierci Stanisława Jerzego Leca (1909-1966), poety, satyryka, aforysty;7 III – 160. rocznica śmierci Kajetana Koźmiana (1771-1856), poety i prawnika, pamiętnikarza i tłumacza;8 III – 225. rocznica urodzin Kazimierza Brodzińskiego (1791-1835), poety i krytyka literackiego, tłumacza, historyka literatury i publicysty;10 III – 80. rocznica śmierci Wojciecha Łukaszewskiego (1936-1978), kompozytora, pedagoga, krytyka muzycznego; 11 III – 130. rocznica urodzin Edwarda Rydza-Śmigłego (1886-1941), marszałka Polski, Naczelnego Wodza w wojnie obronnej 1939 r.;12 III – 80. rocznica urodzin Michała Hellera (1936), filozofa, teologa, fizyka, kosmologa;13 III – 60. rocznica śmierci Jana Lechonia (1899-1956), poety, prozaika, krytyka literackiego i teatral-nego, współtwórcy grupy poetyckiej Skamander;14 III – 215. rocznica śmierci Ignacego Krasickiego (1735-1801), biskupa, poety, prozaika, publicysty i ko-mediopisarza;15 III – 115. rocznica urodzin Franciszka Misztala (1901-1981), konstruktora lotniczego, wynalazcy keso-nowej konstrukcji skrzydła;17 III – 190. rocznica śmierci Józefa Maksymiliana Ossolińskiego (1748-1826), historyka literatury, biblio-tekarza, bibliografa, fundatora biblioteki Ossolińskich;19 III – 80. rocznica urodzin Piotra Kuncewicza (1936-2007), pisarza, krytyk literackiego i teatralnego, historyka literatury, publicysty;20 III – 75. rocznica urodzin Jerzego Dudy-Gracza (1941-2004), malarza, rysownika, scenografa;22 III – 230. rocznica urodzin Joachima Lelewela (1786-1861), historyka, polityka;27 III – 210. rocznica urodzin Augusta Bielowskiego (1806-1876), historyka i wydawcy;31 III – 130. rocznica urodzin Tadeusza Kotarbińskiego (1886-1981), filozofa, logika i etyka.

MARTIE

1 III – 560 de ani de la nașterea lui Vladislav al II-lea al Boemiei și Ungariei (1456-1616), fiul regelui Cazimir al IV-lea;3 III – 250 de ani de la nașterea Izabelei Czartoryska (1746-1835), mecena al artei, colecționară, fondatoarea primului muzeu polonez în Sanctuarul Sybilla din Puławy;4 III – 110 ani de la nașterea lui Karol Estreicher (1906-1984), istoric al artei, profesor;5 III – 115 ani de la nașterea lui Julian Przyboś (1901-1970), poet, eseist, traducător;6 III – 50 de ani de la moartea lui Stanisław Jerzy Lec (1909-1966), poet, satiric, autor de aforisme;7 III – 160 de ani de la moartea lui Kajetan Koźmian (1771-1856), poet și jurist, memorialist și traducător;8 III – 225 de ani de la nașterea lui Kazimierz Brodziński (1791-1835), poet și critic literar, traducător, istoric al literaturii și publicist;10 III – 80 de ani de la moartea lui Wojciech Łuka-szewski (1936-1978), compozitor, pedagog, critic muzical; 11 III – 130 de ani de la nașterea lui Edward Rydz-Śmigły (1886-1941), mareșal al Poloniei, Comandant Suprem în războiul de apărare din anul 1939;12 III – 80 de ani de la nașterea lui Michał Heller (1936), filosof, teolog, fizician, cosmolog;13 III – 60 de ani de la moartea lui Jan Lechoń (1899-1956), poet, prozator, critic literar și de teatru, coautorul grupului poetic Skamander;14 III – 215 ani de la moartea lui Ignacy Krasicki (1735-1801), episcop, poet, prozator, publicist și autor de comedii;15 III – 115 ani de la nașterea lui Franciszek Misztal (1901-1981), constructor de avioane, inventator al aripii avionului cu cheson cu aer comprimat;17 III – 190 de ani de la moartea lui Józef Maksymilian Ossoliński (1748-1826), istoric al literaturii, bibliotecar, bibliograf, fondatorul bibliotecii Ossoliński;19 III – 80 de ani de la nașterea lui Piotr Kuncewicz (1936-2007), scriitor, critic literar și de teatru, istoric al literaturii, publicist;20 III – 75 de ani de la nașterea lui Jerzy Duda-Gracz (1941-2004), pictor, desenator, scenograf;22 III – 230 de ani de la nașterea lui Joachim Lelewel (1786-1861), istoric, politician;27 III – 210 ani de la nașterea lui August Bielowski (1806-1876), istoric și editor;31 III – 130 de ani de la nașterea lui Tadeusz Kotarbiński (1886-1981), filosof, logician și etician.

Nowy nuncjusz apostolski w Rumunii

Noul nunţiu apostolic în România

Na zdjęciu: J.E. Mihai Frăţilă, J.E. Ioan Robu, J.E. Miguel Maury Buendía i J.E. Petru GherghelÎn foto: Mons. Mihai Frăţilă, ÎPS Ioan Robu, Mons. Miguel Maury Buendía şi Mons. Petru Gherghel

Nowy nuncjusz apostolski w Rumunii, abp Mi-guel Maury Buendía, został oficjalnie przedstawiony w niedzielę 17 stycznia 2016 r. w rzymskokatolickiej katedrze św. Józefa w Bukareszcie podczas Mszy św. o godz. 10:30. W nabożeństwie, któremu przewodniczył J.E. Ioan Robu – arcybiskup metropolita Bukaresztu i przewodniczący Konferencji Episkopatu Rumunii, uczestniczyli także biskup diecezji Jassy J.E. Petru Gherghel, grekokatolicki biskup Bukaresztu J.E. Mihai Frăţilă oraz katoliccy i grekokatoliccy duchowni ze stołecznych i okolicznych parafii. Na początku Mszy św. abp Maury Buendía wraz z radcą nuncjatury apostolskiej Baudouin Biajila Muankembe wręczyli J.E. Ioanowi Robu list polecający kardynała Pietro Parolina, sekretarza stanu Stolicy Apostolskiej. W liście, odczytanym przez ks. Eugena Bortoşa, kanclerza Archidiecezji Rzymskokatolickiej Bukaresztu, kard. Parolin wyraził wiarę w to, że nowy nuncjusz apostolski „doskonale wypełniać będzie powierzoną mu misję” i wezwał biskupów katolickich w Rumunii do wsparcia go „z całą gorliwością i dobrą wolą”.

Noul nunţiu apostolic în România, Mons. Miguel Maury Buendía, a fost prezentat oficial duminică, 17 ianuarie 2016, în catedrala romano-catolică „Sfân-tul Iosif” din capitală, în cadrul Sfintei Liturghii de la ora 10:30. La celebrarea prezidată de ÎPS Ioan Robu, arhiepiscop mitropolit de Bucureşti şi preşedinte al Conferinţei Episcopilor Catolici din România, au luat parte şi PS Petru Gherghel, episcop romano-cato-lic de Iaşi, PS Mihai Frăţilă, episcop greco-catolic de Bucureşti, preoţi romano-catolici şi greco-catolici din parohiile din capitală şi împrejurimi. La începutul Sfintei Liturghii, Mons. Maury Buendía, asistat de Mons. Baudouin Biajila Muankem-be, consilier la Nunţiatura Apostolică, i-a înmânat ÎPS Ioan Robu scrisoarea de recomandare din partea card. Pietro Parolin, secretar de stat al Sfântului Scaun. În scrisoarea citită public de către pr. Eugen Bortoş, cancelar al Arhidiecezei Romano-Catolice de Bucureşti, cardinalul Parolin şi-a manifestat încrederea că noul nunţiu apostolic „îşi va îndeplini în mod strălucit misiunea încredinţată lui”, şi-i îndeamnă pe epis-

Polonus 2 / 2016

13

Arcybiskup Miguel Maury Buendía został mianowany przez papieża Francisza nuncjuszem apostolskim w Rumunii 5 grudnia ubiegłego roku i przy-był do naszego kraju w niedzielę, 10 stycznia 2016 r. Dzień później przyjęty został przez ministra spraw zagranicznych Lazăra Comănescu, któremu złożył kopie listów uwierzytelniających. W piątek, 15 stycznia spotkał się w Blaj z Jego Eminencją kardynałem Lucianem Mureșanem – głową Kościoła Rumuńskiego Zjednoczonego z Rzymem. 60-letni Miguel Maury Buendía rozpoczął służ-bę dyplomatyczną w Stolicy Apostolskiej w 1987 r. i do chwili obecnej służył w Ruandzie, Ugandzie, Maroku, Nikaragui, Egipcie, Słowacji, Macedonii, Irlandii, Kazachstanie, Kirgistanie i Tadżykistanie. Jest arcybiskupem tytularnym Italica. Posługuje się językiem hiszpańskim oraz angielskim, włoskim, francuskim, słoweńskim i rosyjskim.

Opublikowano za: Angelus Communicationis Tłum. E. Wieruszewska-Calistru

J.E. Ioan Robu skierował następnie do nowego nuncjusza słowa powitania „w imieniu rumuńskich biskupów katolickich obu rytów, w imieniu księży, osób konsekrowanych oraz wiernych”: „Zapewniamy Jego Ekscelencję o naszych ciepłych uczuciach, życząc jednocześnie owocnego pobytu i posługi w Rumunii”. „Nasz lokalny Kościół katolicki jest Kościołem mniejszościowym, ale żywym, świadomym i żyjącym we wspólnocie ze Stolicą Apostolską, z Ojcem Świętym, i w tej wspólnocie odnajdującym swoją tożsamość i si-łę do przetrwania. Obecność Waszej Ekscelencji w Ru-munii w charakterze nuncjusza apostolskiego przy Kościele Katolickim, innych Kościołach i rodzinach w wierze jest dla nas prawdziwym błogosławieństwem i radością; jest łaską, ponieważ Jego Ekscelencja jest wśród nas w imieniu Ojca Świętego” – powiedział między innymi J.E. Ioan Robu, powierzając nowego nuncjusza apostolskiego opiece Pana Boga i Maryi Panny. Po braterskim uścisku nuncjusza Maury Buendía i abp. Ioana Robu, przyjętym powitalnymi oklaskami wiernych, księży i dostojników kościelnych zgromadzonych w katedrze św. Józefa, odprawiono dalszy ciąg Mszy św. W jej trakcie nuncjusz apostolski dokonał obrzędu pokropienia wiernych wodą świę-coną, a następnie, na jej zakończenie, udzielił im apos-tolskiego błogosławieństwa papieża Franciszka. Nun-cjusz apostolski Maury Buendía podziękował także za przyjęcie, wyraził wdzięczność obecnym biskupom i księżom oraz wiernym, kierując nawet specjalne podziękowania do chóru katedry św. Józefa.

copii catolici din România să-i fie aproape acestuia „cu toată sârguinţa şi bunăvoinţa”. ÎPS Ioan Robu i-a adresat apoi noului nunţiu apostolic urarea de „bun venit”, „în numele episcopi-lor catolici din România, de ambele rituri, în numele preoţilor, al persoanelor consacrate şi al credincioşilor”: „Vă asigurăm de toată afecţiunea noastră, urându-vă, totodată, o bună şedere şi activitate fructuoasă în România”. „Biserica noastră locală, catolică, este o Bi-serică minoritară, însă este o Biserică vie, ea a fost conştientă şi a trăit mereu comuniunea cu Sfântul Scaun, cu Sfântul Părinte, şi a găsit în această comuniune forţa identităţii şi a supravieţuirii sale. Prezenţa Excelenţei Voastre ca nunţiu apostolic în România, pe lângă Bise-rica Catolică, pe lângă celelalte Biserici şi familii de credinţă din România, este pentru noi, într-adevăr, o bi-necuvântare şi o bucurie; este un har, căci sunteţi aici în numele Sfântului Părinte”, a adăugat arhiepiscopul Ioan Robu, încredinţându-l pe noul nunţiu apostolic ocrotirii lui Dumnezeu şi a Maicii Domnului. După o îmbrăţişare fraternă a Mons. Maury Buendía cu ÎPS Ioan Robu, însoţită de aplauzele de „bun venit” din partea credincioşilor, preoţilor şi ierar-hilor prezenţi în catedrala „Sfântul Iosif”, a continuat celebrarea Sfintei Liturghii. Ritul stropirii poporului cu apă sfinţită a fost săvârşit de nunţiul apostolic, care, mai apoi, la sfârşitul celebrării euharistice, le-a împărţit celor prezenţi binecuvântarea apostolică a Sfântului Părinte papa Francisc. Mons. Maury Buendía a mul-ţumit pentru primirea făcută, le-a mulţumit episcopilor şi preoţilor prezenţi, credincioşilor, adăugând un cuvânt de mulţumire şi pentru corul catedralei Sfântul Iosif. Monseniorul Miguel Maury Buendía a fost nu-mit nunţiu apostolic în România de către papa Francisc, la 5 decembrie 2015, şi a sosit în ţara noastră duminică, 10 ianuarie 2016. Luni, 11 ianuarie 2016, a fost pri-mit de ministrul afacerilor externe Lazăr Comănescu, căruia i-a prezentat copiile scrisorilor de acreditare, iar vineri, 15 ianuarie, l-a întâlnit la Blaj pe Întâistătătorul Bisericii Române Unite cu Roma, Greco-Catolică, Eminenţa Sa cardinalul Lucian Mureşan. Mons. Maury Buendía (60 de ani) a intrat în serviciul diplomatic al Sfântului Scaun în 1987, desfăşurând până în prezent activitate diplomatică în Ruanda, Uganda, Maroc, Nicaragua, Egipt, Slovacia, Macedonia, Irlanda, Kazahstan, Kârgâzstan şi Tad-jikistan. Este arhiepiscop titular de Italica şi vorbeşte, în afară de spaniolă, limbile engleză, italiană, franceză, slovenă şi rusă.

Preluare din: Angelus Communicationis

Polonus 2 / 2016

14

6 lutego 2016 r. w Gura Humorului oficjalnie otwarto Krajowy Obóz z Fizyki, Astronomii i Astro-fizyki im. Marina Daciana Bica. Inaugurację zor-ganizowały Wojewódzkie Kuratoria w Suczawie i Jas-sach, Uniwersytet im. Stefana Wielkiego w Suczawie, Wydział Fizyki Unwersytetu im. Al. I. Cuza w Jassach oraz Towarzystwo Naukowe „Cygnus” – ośrodek UNESCO. Obóz w dniach 6-11 lutego odbył się w miej-scowości Woroniec. W jego programie znalazły się

Inspectoratul Școlar Județean Suceava, Inspec-toratul Școlar Județean Iași, Universitatea ,,Ștefan cel Mare” Suceava, Facultatea de Fizică a Universității „Al. I. Cuza” Iași și Societatea Științifică ,,Cygnus” – centru UNESCO a organizat în ziua de 6 februarie 2016, în Gura Humorului, deschiderea oficială a Taberei Naționale de Fizică, Astronomie și Astrofizică ,,Marin Dacian Bica”. Tabăra s-a desfășurat în perioada 6-11 februarie la Voroneț și a inclus cursuri teoretice atât pentru ini-ţiere, cât şi pentru performanţă, experimente, observaţii astronomice cu ajutorul telescoa-pelor, lunetelor, sesiuni de astrofotografie, rezol-vări de probleme şi aplicaţii practice. Din toată țara au venit la Voroneţ mulţi profesori foarte bine pregătiţi de la licee renumite, dar şi profesori de fizică de renume din mediul universitar, pentru a ajuta la buna pregătire a elevilor. Tabăra s-a desfășurat în preajma olimpiadei judeţene de fizică şi a olimpiadei judeţene de astronomie şi astrofizică.

În cadrul festivităților de deschidere a manifestării a avut loc și un program artis-tic susținut de ansamblurile comunităților et-nice din Bucovina, printre care și ansamblul

Zespół „Mała Pojana” na otwarciuKrajowego Obozu Fizyki, Astronomii i Astrofizykiim. Marina Daciana Bica

Ansamblul „Mała Pojana” la deschiderea Taberei Naționale de Fizică,

Astronomie și Astrofizică ,,Marin Dacian Bica”

Polonus 2 / 2016

15

wykłady teoretyczne wprowadzające w tematykę, jak również na poziomie zaawansowanym, doświadczenia, obserwacje astronomiczne za pomocą telskopów, lu-net, sesje astrofotograficzne, rozwiązywanie zadań i za-jęcia praktyczne, poprowadzone przez najlepszych nauczycieli fizyki z renomowanych liceów, jak również znanych wykładowców akademickich z całego kra-ju. Ponieważ obóz odbywał się na krótko przed wo-jewódzkimi olimpiadami z fizyki oraz astromonii i astrofizyki, z pewnością przyczynił się do dobrego przygotowania uczniów do zawodów.

Uroczyste otwarcie obozu uświetniły występy zespołów reprezentujących mniejszości narodowe zamieszkałe na Bukownie. W koncercie wziął udział także zespół górali czadeckich „Mała Pojana” z Pojany

muntenilor polonezi „Mała Po-jana” din localitatea Poiana Mi-cului. Coordonați de doamna Agneșca Polacec, membrii an-samblului au prezentat o parte din cultura specifică muntenilor polonezi, program ce a cuprins un repertoriu de cântece și dan-suri tradiționale. Șase elevi din cadrul Colegiului de Artă „Ciprian Porumbescu” din Su-ceava au interpretat muzică clasică, iar ansamblul „Cervo-na Calena” (Călina Roșie) din Negostina a prezentat dansuri specifice ucrainenilor din Bucovina.

La deschiderea oficială au participat inspectorul școlar general, Gheorghe Lazăr, directorul Casei Corpului Didactic Suceava, prof. Constantin Mărgineanu, directorul Observatorului Astronomic din Suceava, lector dr. Cristian Pîrghie, reprezentanți ai Facultății de Fizică din cadrul Universității „Al. I. Cuza” din Iași.

Inspectoratul Școlar Județean Suceava a fost reprezentat de inspectorul școlar pentru fizică, Pe-trică Crăciun, inspectorul școlar pentru educație fizică, Adrian Boicu, inspectorul școlar pentru geografie, Bogdan Nistor, inspectorii școlari pentru limba și literatura română: Luminița Angela Sehlanec și Isabel Vintila, inspectorul școlar pentru socio-uman, Cezar Anuței, inspectorul școlar pentru limba ucraineană, Ilie Sauciuc, inspectorul pentru limba polonă,. Cristina Albu, dar și directori ai școlilor din județul Suceava.

Alina Spaine

Mikuli, działający pod kierunkiem Agnieszki Polacec. „Mała Pojana” zaprezentowała część ze swojego bogatego góralskiego repertuaru pieśni i tańców. Szóstka uczniów Liceum Artystycznego im. Cipriana Porumbescu w Suczawie wystąpiła w repertuarze kla-sycznym, a tańce ukraińskie wykonał zespół „Cervona Kalena” (Czerwona Kalina) z Negostiny.

W otwarciu udział wzięli: suczawski kurator wojewódzki Gheorghe Lazăr, dyrektor Ośrodka Kadr Nauczycielskich w Suczawie Constantin Mărgineanu, dyrektor Obserwatorium Astronomicznego w Suczawie dr Cristian Pîrghie, a także przedstawiciele Wydziału Fizyki Uniwersytetu im. Al. I. Cuza w Jassach.

Kuratorium Wojewódzkie w Suczawie podczas otwarcia reprezentowali inspektorzy przemiotowi: Petrică Crăciun – fizyka, Adrian Boicu – wychowanie fizyczne, Bogdan Nistor – geografia, Luminița Angela Sehlanec i Isabel Vintila – język rumuński, Cezar Anuței – nauki społeczne, Ilie Sauciuc – języka ukraiński, Cristina Albu – języka polski, a także dyrektorzy wielu szkół z całego województwa Suczawa.

Tłum. E. Wieruszewska-Calistru

Polonus 2 / 2016

16

Timpul trece repede…, peste puțin timp se împlinesc 70 de ani de la momentul când din România, a pornit spre Polonia primul tran-sport feroviar cu locuitori ai Poianei Micului. Mulți dintre aceștia și-au găsit un nou cămin în regiunea Dolny Śląsk, în apropiere de localitatea Dzierżoniów.

În anul 1946, cu primul transport au plecat împreună cu copiii aproximativ 80 de persoane, printre care s-au aflat: Maria Bobrowska, Alojzy şi Wiktoria Buganiuk, Grze-gorz şi Franciszka Drozdek, Jakub şi Aniela Fyszko, Kazimierz şi Anna Jędrzejowscy, Katarzyna Juraszek, Łukasz Juraszek, Mikołaj şi Wiktoria Juraszek, Szymon şi Agnieszka Ju-raszek, Rudolf şi Bronisława Ju-raszek, Franciszek şi Agnieszka Koz-

minczuk, Józef şi Wiktoria Kucharek, Elżbieta Kucharek, Eugenia şi Kazimierz Markulak, Zofia şi Kazimierz Najdek, Maria şi Wacław Ratmajer, Józef şi Anna Tkacz, Anna Swancar, etc. Aşa cum se ştie, din Poiana Micului în Polonia au plecat în anii 1946-1947 precum şi în 1958 peste 450 de persoane, iar 258 de persoane au plecat în 1947 în Cehoslovacia.

În octombrie 2008, în biserica „Sfânta Ecate-rina din Alexandria” din Piława Dolna de lângă Dzier-żoniów, a avut loc festivitatea dezvelirii şi sfinţirii plăcii comemorative (în fotografie), care are scopul de a aminti de reemigrarea locuitorilor din Poiana Micului. Ideea îi apartine Filomenei Buganiuk, Genowefei Lechocka și lui Maksymilian Juraszek, iar sfinţirea a fost făcută de parohul din localitate pr. Edward Rostkowski.

Placa comemorativă a fost executată gratuit de firma „Buganiuk” condusă de familia lui Władysław Buganiuk, care provine din Poiana Micului. Tema ei principală este aproape de inima fiecărui locuitor din Poiana Micului, regăsindu-se şi pe capela din localitate, cu înscrisul polono-german „Muncește toată viața pentru eternitate”. Edițiile de anul acesta ale festivalului „Întâlniri Bucovinene” de la Jastrowie, Dzierżoniów sau ale Zilelor Culturii Polone din Suceava vor fi ocaziile perfecte pentru a se marca cei 70 de ani de la plecarea locuitorilor din Poiana Micului din România către Polonia și a se vorbi despre soarta multor altor buco-vineni care și-au părăsit țara natală după al II-lea război mondial în căutarea unui viitor mai bun.

Trad. I. Dascălu

Czas mija szybko… Za niedługo minie też 70 lat do chwli, gdy z Rumunii do Polski wyru-szył pierwszy transport kolejowy z mieszkańcami Pojany Mikuli, z któ-rych wielu znalazło swój nowy dom na Dolnym Śląsku w okoli-cach Dzierżoniowa. W 1946 r., w pier-wszym transporcie, wyjechali, wraz z dziećmi: Maria Bobrowska, Aloj-zy i Wiktoria Buganiuk, Grzegorz i Franciszka Drozdek, Jakub i Anie-la Fyszko, Kazimierz i Anna Jęd-rzejowscy, Katarzyna Juraszek, Łu-kasz Juraszek, Mikołaj i Wiktoria Juraszek, Szymon i Agnieszka Jura-szek, Rudolf i Bronisława Juraszek, Franciszek i Agnieszka Kozminczuk, Józef i Wiktoria Kucharek, Elżbieta Kucharek, Eugenia i Kazimierz Markulak, Zofia i Ka-zimierz Najdek, Maria i Wacław Ratmajer, Józef i Anna Tkacz, Anna Swancar. Było to około 80 osób. Jak wiadomo, do Polski z Pojany Mikuli w latach 1946-1947 oraz w 1958 r. wyjechało ogółem ponad 450 osób. 258 osób wyjechało w 1947 r. do Czechosłowacji.

W październiku 2008 r. w kościele pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Piławie Dolnej ko-ło Dzierżoniowa odbyła się uroczystość odsłonięcia i poświęcenia tablicy pamiątkowej (na zdjęciu), ma-jącej przypominać o reemigracji Pojańczyków. Jej fundatorami byli: Filomena Buganiuk, Genowefa Le-chocka, Maksymilian Juraszek, a poświęcenia dokonał miejscowy proboszcz ks. Edward Rostkowski. Tablicę wykonała nieodpłatnie firma kamieniarska „Buganiuk” prowadzona przez rodzinę pochodzącego z Pojany Władysława Buganiuka, a głównym jej motywem jest bliska sercu każdego Pojańczyka kapliczka z polsko-niemieckim napisem „Pracuj całe życie dla wieczności”.

Podczas tegorocznych „Bukowińskich Spot-kań” w Jastrowiu, Dzierżoniowie czy podczas Dni Pol-skich w Suczawie zbliżająca się 70. rocznica wyjazdu Pojańczyków z Rumunii będzie zapewne kolejną okazją do przypomnienia losów także wielu innych Bukowińczyków, którzy opuścili swój rodzinny kraj po II wojnie światowej w poszukiwaniu lepszego jutra.

70. rocznica reemigracji Pojańczyków

do Polski

70 de ani de la repatrierea locuitorilor din Poiana Micului

în Polonia

dr hab. Krzysztof Nowak – Katowice

Polonus 2 / 2016

17

Wokół tradycji na Bukowinie

În jurul tradițiilor din Bucovina

Bucovina mă atrage de mult timp. Cel puțin din anul 2004, când călătorind cu trenul din Suceava la Ploiești, în împrejurări neplăcute (în timpul unei discuții în contradictoriu cu conductorul român care vorbea o limbă complet străină mie), am aflat de existența așa-numitelor „sate poloneze”. M-a salvat atunci o fată tânără care vorbea limba polonă foarte melodios. Provenea din Solonețu Nou. Acestea au fost primele mele clipe în România, țară despre care știam atunci foarte puține lucruri. Totuși ceea ce tânăra spunea și modul în care o făcea era atât de intrigant, că am decis să revin în această zonă cât mai repede posibil.

Din acel moment mă reîntorc frecvent în Bucovina, iar fiecare vizită în loc să îmi potolească curiozitatea mi-o stârnește și mai mult. De câțiva ani, în cadrul proiectului pe care l-am inițiat la Teatrul Kana „În jurul

Polonus 2 / 2016

18

Kolęda z mieszkańcami Pleszy Colinda cu locuitorii din Pleșa

Fot. Rafał Foremski

Na drodze z Nowego Sołońca do Pleszy / Pe drum din Solonețu Nou spre Pleșa (od lewej/din stânga: Michał Maziarz,

Maniucha Bikont, Witold Broda, Mirek Ładoś)Fot. Marta Broda

Na Bukowinę ciągnie mnie od daw-na. Co najmniej od 2004 r., kiedy to jadąc pociągiem z Suczawy do Ploeszti, w oko-licznościach nader nieprzyjemnych (w cza-sie sprzeczki z rumuńskim konduktorem mówiącym w kompletnie niezrozumiałym dla mnie języku) dowiedziałem się o istnie-niu tak zwanych „wsi polskich”. Z opresji wybawiła mnie wówczas młoda dziewczyna posługująca się polszczyzną o niezwykłej melodyce. Pochodziła z Nowego Sołońca. Były to moje pierwsze chwile w Rumunii, kraju o którym wiedziałem wtedy mało, jednak to co i w jaki sposób mówiła dziew-czyna było na tyle intrygujące, że posta-nowiłem w te okolice przyjechać jeszcze raz. Tak szybko jak się da.

Od tego momentu wracam na Bu-kowinę regularnie, przy czym każda wizyta zamiast zaspokajać – dodatkowo wzmaga moją ciekawość. Od kilku lat w ramach realizowanego przeze mnie w Teatrze Ka-na projektu pn. „Wokół Tradycji” na buko-wińskie wyjazdy staram się zabierać rów-nież muzyków z Polski. Najlepszych jakich znam: Witolda Brodę, Adama Struga, twórców Bractwa Ubogich i Kapeli Brodów, grup, które ponad 20 lat temu zapoczątkowały w kraju nowy kierunek wykonywania muzyki tradycyjnej – łączący badanie źródeł, rękopisów z żywą tradycją występującą jeszcze na polskich wsiach (choć w coraz bardziej ograniczonym zakresie).

tradițiilor”, în călătoriile pe care le fac în Bucovina încerc să aduc muzicieni din Polonia, pe cei mai buni pe care îi cunosc: Witold Broda, Adam Strug – cei care au înființat ansamblurile folclorice „Bractwo Ubogich” și „Kapela Brodów”. Aceste formații, de mai bine de 20 de ani, au inițiat în țară un nou mod de interpretare

Podstawową zasadę każdej z naszych bukowińskich wizyt stano-wi jednakże wymiana umożliwiająca uczestniczenie w wydarzeniach na za-sadzie partnerów, stron dialogu, a nie jedynie biernych obserwatorów (by nie powiedzieć – konsumentów). Dla-tego w ramach naszego pobytu wy-konujemy często sami tradycyjny re-pertuar związany z konkretnym okre-sem w roku liturgicznym. W zależności od czasu grywaliśmy więc koncerty pieśni wielkopostnych oraz kolęd w kościołach w Nowym Sołońcu, Pojanie Mikuli, Pleszy i Kaczyce. Wykonując stare, niemalże zapomniane w Polsce pieśni wielokrotnie przekonywaliśmy się, że bywają one powszechnie znane na Bukowinie, w dodatku czę-sto w wariantach dwugłosowych lub zupełnie innych wersjach me-lodycznych. Zdarzały się więc szcze-gólnie poruszające momenty, w których cały nie-malże kościół bezgłośnie szeptał tekst śpiewanych przez nas pieśni. W czasie wyjazdów gramy zarówno w świątyniach, jak i prywatnych domach czy pod-wórkach, stwarzając sytuacje do spotkania i wymia-ny. Zdarzało nam się też kolędować we wspólnym polsko-polonijno-rumuńskim składzie w Kaczyce oraz uczestniczyć w licznych okolicznościowych zgro-madzeniach i imprezach. W czasie tych spotkań, rozmów, wspólnych śpiewów dowiadujemy się, jak bo-gata w pieśni, zwyczaje i obrzędy jest tradycja w spo-łecznościach polskich na Bukowinie. To ogromny potencjał.

a muzicii tradiționale, îmbinând studierea surselor, manuscriselor cu o tradiție vie care încă apare în mediul rural polonez (chiar dacă într-un spațiu din ce în ce mai restrâns). Fiecare vizită a noastră în Bucovina are ca regulă de bază participarea noastră activă la evenimente și discuții în calitate de parteneri și nu doar ca niște observatori pasivi (în nici un caz ca simpli oaspeți). În cadrul șederii noastre realizăm un repertoriu tradițional legat de o anumită perioadă a anului liturgic. În funcție de perioada vizitei, am interpretat în bisericile din Solonețu Nou, Poiana Micului, Pleșa și Cacica cântece pentru Postul Mare sau colinde. Ne-am convins că unele dintre acestea,

aproape uitate în Polonia, sunt în general cunoscute în Bucovina, de cele mai multe ori în variante pe două voci sau în versiuni cu linii melodice total diferite. Au fost momente foarte emoționante în care aproape toată biserica șoptea textul cântecelor interpretate de noi. În călătoriile noastre, cântăm atât în biserici, cât și în casele oamenilor sau în curțile acestora, creând astfel ocazii pentru întâlnire și interacțiune. S-a întâmplat să colindăm la Cacica într-un grup comun format din noi, etnici polonezi și români, participând la numeroase întâlniri și evenimente. În timpul acestor întâlniri, discuții și cântări comune aflăm cât de bogată este comunitatea poloneză din Bucovina în cânt, datini și obiceiuri, acestea reprezentând un potențial imens.

Polonus 2 / 2016

19

Wspólne tańce podczas kolędyDansuri împreună cu gazdele în timpul colindei

Fot. Rafał Foremski

Muzykanci na drodze w Pleszy / Muzicienii pe drum în Pleșa (od lewej / din stânga: Michał Maziarz, Stanisław Bielecki, Mirek

Ładoś, Witold Broda)Fot. Marta Broda

W tym roku, m.in. dzięki życz-liwości i pomocy pana Gerwazego Longhera – prezesa Związku Polaków w Rumunii, mieliśmy dodatkowo oka-zję przekonać się jak mocno rozwi-nięta jest w tych stronach również kultura taneczna. W czasie spotkania sylwestrowego, zorganizowanego w Do-mu Polskim w Nowym Sołońcu, obser-wowaliśmy wielopokoleniowe tańce w krę-gu, jednoczące w barwne korowody całe rodziny, oraz tańce w parach oparte na nieparzystych rytmach, wykonywane z niezwykłą lekkością i wdziękiem przez tancerzy w różnym wieku. Uczes-tniczyliśmy również w ceremonii chrztu świętego wnuka naszych przyjaciół z Kaczyki – państwa Krystyny i Michała Cehaniuc – odprawianej w języku ru-muńskim, do której mieliśmy okazję zaśpiewać kilka polskich pieśni, a także w licznych spotkaniach towarzyskich, odwiedzając z kolędą naszych serdecz-nych znajomych w Pleszy i Kaczyki.

În acest an, datorită bunăvoinței și ajutorului domnului Ghervazen Longher – președintele Uniunii Polonezilor din România, am avut ocazia să ne convingem de cât de dezvoltată este cultura dansului în aceste locuri. În timpul petrecerii de revelion organizate la Casa Polonă din Solonețu Nou, am observat dansurile în cerc care reuneau în șiruri colorate familii întregi, precum și dansuri în perechi pe ritmuri impare executate cu o ușurință și o grație neobișnuite de către dansatorii de diferite vârste. De asemenea, am participat la botezul nepotului prietenilor noștri din Cacica, domnii Cristina și Mihai Cehaniuc, iar la liturghia celebrată în limba română am avut ocazia să interpretăm câteva cântece poloneze. Am participat și la numeroase întâlniri, vizite cu colinda la cunoscuții noștri dragi din Pleșa și Cacica.

De fiecare dată, Bucovina își schimbă culorile. Fiecare excursie a noastră arată diferit. Totuși asupra tuturor muzicienilor pe care îi aduc în această zonă, „satele poloneze” lasă o impresie deosebită nu doar prin intermediul peisajului excepțional, ci și datorită sincerității locuitorilor, dar mai ales prin conștientizarea identității poloneze păstrate în această zonă de generații. Contopirea deosebită a peisajului, a oamenilor și a su-netelor implică toate simțurile și rămâne în memorie. Această urmă de neșters face să îți dorești să te reîntorci în aceste locuri „ba cu muzică, ba cu cântece, ba cu diferite daruri” – așa cum spune o veche colindă.

Trad. I. Dascălu

Polonus 2 / 2016

20

Grupa muzyczna w kościele pw. Zesłania Ducha Świętego w Nowym Sołońcu / Grupul muzical în biserica „Coborârea Sfântului Duh” din Solonețu Nou (od lewej / de la stânga:

Maniucha Bikont, Rafał Foremski, Witold Broda, Michał Maziarz)Fot. Marta Broda

Przed domem gospodarzy / În fața casei gospodarilor Fot. Marta Broda

Bukowina za każdym razem mieni się innymi kolorami. Każda nasza wyprawa wygląda inaczej, jednak na wszystkich przywożonych w te strony przeze mnie muzykach „wsie polskie” robią olbrzymie wrażenie. Nie tylko za sprawą wyjątkowego krajobrazu, lecz z powodu otwartości mieszkańców, a przede wszystkim świadomości, poczucia polskiej tożsamości, pielęgnowanego w tych stronach od pokoleń. Szcze-gólne zespolenie obrazu, ludzi i dźwięków działa na wszystkie zmysły i zapada w pamięć. Ów niezatarty ślad sprawia, że chce się w te miejsca ciągle wracać „to z muzyką, to z pieśniami, to z różnemi ofiarami” – jak mówi pewna polska kolęda.

Rafał Foremski

Kronika bukowińskich Polaków Cronica polonezilor bucovineni1907

Luty

02.01. – Lwów: 5. numer „Gazety Kościelnej” z tegoż dnia zawiera przychylną ocenę „Mszy polskiej na chór mieszany lub na jeden głos z towarzyszeniem organów” Ottona Mieczysława Żukowskiego. Ową ocenę przedrukowano w 13. numerze czerniowieckiej „Gazety Polskiej” z czwartku 14 lutego 1907 r. 02.02. – Czerniowce: Ukazał się 10. numer 25. rocznika „Gazety Polskiej”. Podano w nim wiadomość, iż proboszcz z Solki, ks. Antoni Moczarowski, przysłał prenumeratę na „Gazetę Polską” i przy okazji tego dołączył 2 kor. na Bursę Polską im. A. Mickiewicza w Czerniowcach. Ponadto zawiadomiono o przywróce-niu nieograniczonego ruchu pociągów towarowych na szlakach kolei lokalnych: Głęboka – Berhomet – Meżebrody, Hatna – Dornawatra, Karapczów – Czudyn i Wama – Ruska Mołdawica. 02.02. – Czerniowce, sala Dom Polski: Miejscowe towarzystwo zapomogowe drukarzy urządziło wieczo-rek kostiumowy z tańcami. 02.02. – Czerniowce, Kaliczanka, sala „Gwiazdy” w Domu Polskim: Teatr Rzeczy Polskich „Wisła” Towarzystwa „Związek Rodzicielski” ze Lwowa przedstawił obrazy świetlne i wykłady prof. J. Baygera z historii Polski dla dzieci o godz. 12:00 oraz dla dorosłych („Podróż po Polsce, Litwie i Rusi – seria I”, „Adam Mickiewicz, kronika życia poety w 75 obrazach świetlnych – seria II”) o godz. 19:00. 2 i 3 lutego wystąpił także przed śródmiejską publicznością w Czy-telni Polskiej TSL w Kaliczance.02.02. – Czerniowce, sala Towarzystwa Muzycznego: Odbył się bal na korzyść Towarzystwa Dobroczynności i ochronki katolickiej SS. Felicjanek. Obowiązki gospodyń sprawowały m.in.: Stefania Bohdanowiczowa, Matylda Borysławska, Olga Duzinkiewiczowa, Ade-la Eckhardtowa, Zofia Halbanowa, Oktawia Kas-przycka, Gizela Krzemieniecka, Olga Norstowa, Ro-mana Passakasowa, Emilia Romanowiczowa, Olga Romaszkanowa, Wera Stefanowiczowa, Olga Świerz-chowa, Gizela i Maria Syrzystie, Amalia Węglowska, Maria Witkowska, Matylda Zacharowa. 02.02. – Czerniowce, hotel Central: Odbyło się zgromadzenie akcjonariuszy Czerniowieckiego Towa-rzystwa Elektrowni i Kolei Miejskiej. 02.02. – Czerniowce, sala ratuszowa: Odbyło się zgromadzenie nauczycieli miejskich szkół ludowych w sprawie podwyżki płac. W zgromadzeniu wzięli udział wszyscy polscy radni miejscy. W ich imieniu przemówił Julian Trompeteur. 02.02. – Czerniowce, kasyno wojskowe: Jubileuszowe obchody kapelmistrza 41 pułku piechoty Wiktora Kos-

Februarie

02.01. – Lvov: Nr. 5 al „Gazetei Polone” din această zi cuprinde o apreciere favorabilă a „Liturghiei polone cu corul mixt sau pe o singură voce acompaniat de orgă” a lui Otton Mieczysław Żukowski. Această apreciere a fost retipărită în nr. 13 al „Gazetei Polone” din Cernăuți de joi, 14 februarie 1907. 02.02. – Cernăuți: A apărut nr. 10 al anului 25 al „Gazetei Polone”. A fost dată știrea, că parohul de la Solca, pr. Antoni Moczarowski, s-a abonat la „Gazeta Polonă” și cu această ocazie a adăugat 2 c. pentru Internatul Polonez „A. Mickiewicz” din Cernăuți. De asemenea, s-a comunicat reluarea neîntreruptă a circulației trenurilor de marfă pe traseele căilor fe-rate locale: Adâncata-Berhomet-Jebrodim, Hatna-Vatra Dornei, Carapciov-Ciudin și Vama-Moldovița Rusească. 02.02. – Cernăuți, sala Casei Polone: Societatea locală de ajutorare a tipografilor a organizat o serată cu dansuri în costume. 02.02. – Cernăuți, Caliceanca, sala „Gwiazda” din Casa Polonă: Teatrul Rzeczy Polskich „Wisła” al So-cietății „Uniunea Paternă” din Lvov a prezentat imagini luminoase și prelegerile prof. J. Bayger din istoria Poloniei pentru copii la ora 12:00, iar pentru adulți („Călătoria prin Polonia, Lituania și Rusia” – seria I, „Adam Mickiewicz, cronica vieții poetului în 75 de imagini luminoase” – seria II) la ora 17:00. Pe 2 și 3 februarie a evoluat, de asemenea, în fața publicului la Societatea Polonă de Lectură a SȘP din Caliceanca. 02.02. – Cernăuți, sala Societății de Muzică: A avut loc balul în folosul Societății catolice de caritate și protecție a Surorilor Feliciane. Obligațiile gospodinelor au fost îndeplinite de: Stefania Bohdanowiczowa, Matylda Borysławska, Olga Duzinkiewiczowa, Adela Eckhard, Zofia Halbanowa, Oktawia Kasprzycka, Gizela Krzemieniecka, Olga Norstowa, Romana Passakowa, Emilia Romanowiczowa, Olga Romaszkanowa, Wera Stefanowiczowa, Olga Świerzchowa, Gizela și Maria Syrzystie, Amalia Węglowska, Maria Witkowska, Matylda Zacharowa. 02.02. – Cernăuți, hotelul Central: A avut loc adunarea acționarilor Societății Uzinei Electrice și Căii Ferate Orășenești din Cernăuți. 02.02. – Cernăuți, sala primăriei: A avut loc adunarea cadrelor didactice din școlile populare orășenești în problema majorării salariilor. La adunare au luat parte toți consilierii orășenești polonezi. În numele lor a vor-bit Julian Trompeteur. 02.02. – Cernăuți, cazinoul militar: Celebrările jubiliare ale capelmaistrului regimentului 41 de in-

Polonus 2 / 2016

21

teleckyego (40-lecie służby w pułku, 25-lecie pobytu w garnizonie czerniowieckim, 20-lecie w zawodzie ka-pelmistrza). 02.02. – Milijów, sala Koła TSL: Wydział miejscowego Koła TSL urządził wieczorek taneczny dla miejscowej i okolicznej młodzieży. Impreza przyniosła 100 kor. dochodu, m.in. dzięki naddatkom Józefa Rudkowskiego z Czartoryi i rodziny Bohosiewiczów. 2.02. – Sadogóra, Czytelnia Polska: Zabawa taneczna na dochód miejscowego Domu Polskiego. 02.03. – Czerniowce, sala Dom Polski: Odbyło się doroczne walne zgromadzenie członków TBPiCP. Prezesem został dr Stanisław Kwiatkowski, członkami wydziału – Franciszek Burski (kasjer kasy głównej), Grzegorz Cicimirski (urzędnik Krakowskiego Towa-rzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń), Adolf Fida (adiunkt sądowy), dr Tadeusz Mischke (lekarz dentysta), Ka-zimierz Niewiadomski (urzędnik Krakowskiego To-warzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń), Karol Schwann (adiunkt podatkowy), ks. Franciszek Wójcik (kate-cheta gimnazjalny). Ponadto w wydziale pozostali dawniejsi jego członkowie: Wincenty Korytyński (bu-downiczy miejski), Władysław Mierzwiński (radca Sądu Krajowego), Antoni Panecki (majster szewski), Władysław Sołtyński (dyrektor Banku Polskiego), Kazimierz Węglowski (starszy radca Magistratu). Do komisji kontrolującej ponownie weszli: Jan Du-zinkiewicz (adiunkt kolei państwowych), Eugeniusz Mitkiewicz (emerytowany radca rachunkowy), Antoni Waltenberger (urzędnik tartaku parowego”. Na wniosek dr. S. Kwiatkowskiego zgromadzeni uchwalili rezolucję popierającą rodaków zaboru pruskiego w ich walce o zachowanie polskości. Rezolucję wydrukowano w „Kurierze Poznańskim” z poważnymi ingerencjami pruskiej cenzury. 02.03. – Czerniowce: Polscy członkowie Rady Miejskiej zebrali się, aby powołać polski klub radnych. Na jego prezesa wybrali dr. Stanisława Kwiatkowskiego. 02.03. – Klokuczka, Czytelnia Polska TSL: Teatr Rzeczy Polskich „Wisła” Towarzystwa „Związek Ro-dzicielski” ze Lwowa wystąpił przed miejscową pub-licznością. 02.05. – Lwów, gmach namiestnictwa: W balu urzą-dzonym przez namiestnika Andrzeja hr. Potockiego i jego małżonkę z Bukowiny brali udział m.in. posłowie Sejmu bukowińskiego: Krzysztof Abrahamowicz, Ka-zimierz Bohdanowicz i dr Alfred Halban. 02.06. – Czerniowce, Sąd Krajowy: Odbyło się losowanie przysięgłych na pierwszą kadencję zaczy-nającą się 25 lutego 1907 r. Pośród wybranych znaleźli się Polacy, m.in.: Juliusz Czerkawski (właściciel real-ności w Baniłowie n/Seretem), Dawid Doliński (rol-nik z Broszkowiec), Piotr Rey (współwłaściciel dóbr Idzeszty), Edward Roliński (zarządca lasów w Jabłonicy), dr Kajetan Stefanowicz (właściciel dóbr ziemskich w Czerniowcach), Mieczysław Wę-grzynowicz (właściciel dóbr ziemskich w Glinicy).

fanterie, Wiktor Kostelecky (40 de ani de serviciu în regiment, 25 de ani de ședere în garnizoana din Cernăuți, 20 de ani în meseria de capelmaistru). 02.02. – Miliiuv, sala Cercului SȘP: Secția locală a Cercului SȘP a organizat o serată dansantă pentru tineretul local și din împrejurimi. Acțiunea a adus un venit de 100 c., printre altele, datorită excedentelor lui Józef Rudkowski din Ceartoria și familiei Bohosiewicz. 02.02. – Sadagura, Societatea Polonă de Lectură: Petrecere dansantă în beneficiul Casei Polone din localitate. 02.03. – Cernăuți, sala Casei Polone: A avut loc adunarea generală anuală a membrilor APAF și L. Președinte a rămas dr. Stanisław Kwiatkowski, membrii secției – Franciszek Burski (casier al casieriei centrale), Grzegorz Cicimirski (funcționar al Societății Asigurărilor Reciproce din Cracovia), Adolf Fida (ad-junct judecătoresc), dr. Tadeusz Mischke (medic sto-matolog), Kazimierz Niewiadomski (funcționar al So-cietății Asigurărilor Reciproce din Cracovia), Karol Schwann (adjunct la finanțe-impozite), pr. Franciszek Wójcik (catehet gimnazial). În plus, la secție au ră-mas și membrii săi mai vechi: Wincenty Korytyński (constructor orășenesc), Władysław Mierzwiński (consilier al Tribunalului Țării), Antoni Panecki (maistru cizmar), Władysław Sołtyński (directorul Băncii Polone), Kazimierz Węglowski (consilier mai în vârstă al autorității locale). În comisia de revizie au reintrat: Jan Duzinkiewicz (adjunct al căilor ferate de stat), Eugeniusz Mitkiewicz (consilier financiar pensionat), Antoni Waltenberger (salariat la joagărul cu aburi). La propunerea dr. S. Kwiatkowski cei adunaţi au aprobat rezoluţia de sprijinire a compatrioților de sub ocupația prusacă în lupta lor de păstrare a obiceiurilor poloneze. Rezoluția a fost tipărită în „Curierul de Poznań” cu serioase ingerințe ale cenzurii prusace. 02.03. – Cernăuți: Membrii polonezi ai Consiliului Orășenesc s-au adunat pentru a convoca clubul con-silierilor polonezi. Ca președinte a fost ales dr. Stanisław Kwiatkowski. 02.03. – Clocucica: Societatea Polonă de Lectură a SȘP: Teatrul Rzeczy Polskich „Wisła” al Societății „Uniunea Paternă” din Lvov a dat un spectacol în fața publicului din localitate. 02.05. – Lvov, clădirea guvernatorului: La balul or-ganizat de guvernatorul contele Andrzej Potocki și soția sa din Bucovina au luat parte, printre alții, deputații Seimului bucovinean: Krzysztof Abrahamowicz, Kazimierz Bohdanowicz și dr. Alfred Halban. 02.06. – Cernăuți, Tribunalul Țării: A avut loc tragerea la sorți a juraților pentru prima legislatură care începe la 25 februarie 1907. Printre aleși s-au aflat polonezii: Juliusz Czerkawski (proprietarul din Bănila pe Cere-muș), Dawid Doliński (agricultor din Broscăuți), Piotr Rey (coproprietarul bunurilor din Igești), Edward Roliń-ski (administratorul pădurilor din Iabloneuți), dr. Kajetan Stefanowicz (proprietarul bunurilor funciare din Glinița).

Polonus 2 / 2016

22

02.07. – Czerniowce: Odbyło się pierwsze posiedzenie nowej Rady Miejskiej, która wybrała prezydenta, dwóch wiceprezydentów miasta, członków wydziału miejskiego, sekcji oraz komisji. Z Polaków radcą miejskim został wybrany Wincenty Korytyński. Nato-miast do sekcji weszli: I (prawnicza) – dr Kajetan Stefanowicz, II (skarbowa) – Julian Trompeteur, III (budownicza) – Tadeusz Kossowski, IV (policyjno-sanitarna) i V (szkolna) – dr Stanisław Kwiatkowski. Ponadto dr Stefanowicz i Julian Trompeteur weszli do komisji dla reformy wyborczej oraz komisji budżeto-wej, Karol Borysławski do komisji aprowizacyjnej, a dr Stefanowicz do komisji teatralnej.02.08. – Czerniowce, ormmiańaskokatolicki kościół parafialny: August i Józefa Czerniawscy obchodzili uroczyście srebrne gody. August był założycielem czerniowieckiej „Gwiazdy” i wieloletnim członkiem jej wydziału.02.08. – Czerniowce, Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”: Prezes Bazyli Mokrański, rachmistrz Edward Rottenburg i skarbnik Adolf Böhm sporządzili wykaz ofiarodawców na zakupno boiska dla „Sokoła” i kor-pusów wakacyjnych. Łącznie z wykazanymi w „Ga-zecie Polskiej” z 14 sierpnia 1906 r. (530,15 kor.) datki wyniosły 1178,55 kor. 02.08. – Mały Kuczurów: Przeżywszy lat 62 zmarł ziemianin i wieloletni członek komitetu wykonawczego większej własności Jan Jakubowicz, mąż Ignacji z Oha-nowiczów, ojciec trzech synów i trzech córek. Po-grzeb odbył się 10 lutego. Dzień później odprawiona została w miejscowej kaplicy wzniesiona sumptem Jana Jakubowicza msza żałobna w jego intencji, przy-kładnego gospodarza i obywatela02.09. – Czerniowce, sala Domu Polskiego: To-warzystwo Akademików Polskich „Ognisko” urządziło jak zwykle bardzo udany bal polski.02.[09.?]. – Kaczyka: Miejscowe Towarzystwo Gim-nastyczne „Sokół” urządziło zabawę taneczną. 02.10. – Czerniowce: Ukazał się 12. numer 25. rocznika „Gazety Polskiej”, w którym opublikowano odpowiedź Kazimierza Przerwy Tetmajera na telegram uczestników czerniowieckiego wieczoru tetmajerowskiego. 02.10. – Czerniowce, sala Towarzystwa Strzeleckiego: Towarzystwo strzeleckie urządziło wieczorek taneczny. Grała orkiestra 41 pułku piechoty. 02.10. – Klokuczka, Czytelnia Polska TSL: Bardzo udany popis dziatwy polskiej po trzymiesięcznym kursie języka polskiego i historii Polski, prowadzonym przez pannę Morysiównę. Na program złożyły się dwa okresy dziejów Polski przedstawione przez małe dzie-ci, Manię Kuklównę i Józia Zdanowicza, deklamacje w wykonaniu Heli Bachowskiej, Jasia Betle, Romka Kukli, Stasi Zubrzyckiej, ćwiczenia sokole wykonane przez osiem dziewcząt i tyluż chłopców, gra na man-dolinie Heli Bachowskiej, obrazek sceniczny Fran-ciszka Barańskiego „Obchód 3-go Maja”, wieniec pol-

02.07. – Cernăuți: A avut loc prima ședință a Noului Consiliu Orășenesc, la care a fost ales primarul orașului, doi viceprimari, membrii serviciilor orășenești, secțiilor precum și comisiilor. Dintre polonezi, Wincenty Ko-rytyński a fost ales consilier orășenesc. În schimb, la secție au intrat: comisia I (juridică) – dr. Kajetan Stefanowicz, II (contabilitate) – Julian Trompeteur, III (construcții) – Tadeusz Kossowski, IV (poliție sanita-ră) și V (educație) – dr. Stanisław Kwiatkowski. În plus, dr. Stefanowicz și Julian Trompeteur au intrat în comisia de reformă electorală precum și în comisia de buget. Karol Borysławski în comisia de aprovizionare, iar dr. Stefanowicz în comisia de teatru. 02.08. – Cernăuți, biserica parohială armeano-catolică: August și Józefa Czerniawski au celebrat festiv nunta de argint. August a fost fondatorul Asociației „Gwiazda” din Cernăuți și mulți ani membru al acestei secții. 02.08. – Cernăuți, Asociația de Gimnastică „Sokół”: Președintele Bazyli Mokrański, contabilul Edward Rottenburg și trezorierul Adof Bőhm au întocmit lista donatorilor pentru cumpărarea terenului de sport pentru Asociația „Sokół” și pentru corpurile de vacanță. Conform listelor din „Gazeta Polonă” din 14 septembrie 1906 (530,15 c.) donațiile s-au ridicat la suma de 1178,55 c. 02.08. – Micul Cuciuruv: La vârsta de 62 de ani a de-cedat Jan Jakubowicz, moșier și membru de mulți ani al comitetului executiv al marii proprietăți, soțul Ignaciei, de acasă Ohanowicz, tată a trei fii și trei fiice. Înmormântarea a avut loc pe 10 februarie. O zi mai târziu, în capela locală construită cu mijloace proprii de Jan Jakubowicz a fost celebrat un recviem pentru pomenirea sa, gospodar și cetățean exemplar. 02.09. – Cernăuți, sala Casei Polone: Societatea Uni-versitarilor Polonezi „Ognisko” a organizat, ca de obi-cei, un bal polonez foarte reușit. 02.[09.?] – Cacica: Asociația Locală de Gimnastică „Sokół” a organizat o petrecere dansantă. 02.10. – Cernăuți: A apărut nr. 12 al anului 25 al „Gazetei Polone” în care a fost publicat răspunsul lui Kazimierz Przerwa Tetmajer la telegrama participanților la seara lui Tetmajer din Cernăuți. 02.10. – Cernăuți, sala Asociației Vânătorilor: Aso-ciația vânătorilor a organizat o serată dansantă. A cântat orchestra Regimentului 41 de infanterie. 02.10. – Clocucica, Societatea Polonă de Lectură a SȘP: Demonstrație foarte reușită a copiilor polonezi după cursul de limba polonă și de istorie a Poloniei, de trei luni, condus de domnișoara Morysiówna. Programul a cuprins două perioade din istoria Poloniei prezenta-te de copiii mici, Manea Kuklówna și Józio Zdanowicz, recitări interpretate de Hela Bachowska, Jaś Betle, Romek Kukla, Stasia Zubrzycka, exercițiile șoimilor realizate de opt fete și tot atâția băieți, interpretarea la mandolină de către Hela Bachowska, tabloul scenic „Aniversarea de 3 Mai”, cunună de cântece poloneze

Polonus 2 / 2016

23

skich pieśni w wykonaniu chóru dziecięcego, dwa ob-razy żywych osób „Polonia w więzach”, i „Polonia w przyszłości” oraz „Mazurek Dąbrowskiego”. 02.[10?]. – Suczawa, Dom Polski: Staraniem katechety ks. L. Borowskiego, Chrzanowskiego, Machnicy i Saw-czyńskiego po raz pierwszy polskie dzieci wystawiły jasełka. Dobrą grą wyróżniły się m.in.: Czernówna, Manolówna, Szymanowska i Tomkiewiczówna. Przed-stawienie poprzedziła deklamacja wstępna Chrza-nowskiego, a skończyło przemówienie prezesa Józefa Kwiatkowskiego. 02.11. – Czerniowce, TBPiCP: Z powodu wyjazdu prezesa dr. Stanisława Kwiatkowskiego nastąpiło uko-nstytuowanie się nowego wydziału TBPiCP. Prze-mówienie programowe wygłosił prezes, a następnie podzielono się obowiązkami. Wiceprezesem ponownie został Kazimierz Węglowski, sekretarzem – Władysław Mierzwiński, a jego zastępcą Grzegorz Cicimirski, skar-bnikiem – Władysław Sołtyński, rachmistrzem – Fran-ciszek Burski, jego zastępcą – Kazimierz Niewiadomski, bibliotekarzami – Cicimirski, Mierzwiński i Karol Schwann. Delegatem do sekcji dobroczynności wy-brano ks. Franciszka Wójcika, zaś do sekcji zabawowo-teatralnej wybrano Niewiadomskiego, Paneckiego i Węglowskiego. Obowiązki gospodarza Domu Pol-skiego powierzono Henrykowi Stanisławowi Zucke-rowi, funkcję konserwatora – nadal Wincentemu Korytyńskiemu, nadzór nad sceną – Niewiadomskiemu, nadzór nad czytelnią – i czasopismami – Cicimirskiemu. Ponadto zgromadzeni załatwili kilka bieżących spraw administracyjnych, uchwalili organizować okresowe spotkania prezesów poszczególnych organizacji pol-skich oraz odbywać zebrania wydziału co soboty o godz. 20:00. 02.12. – Czerniowce, sala muzyczna Towarzystwa Śpiewackiego: Bal maskowy tegoż Towarzystwa. 02.13. – Idzeszty (pow. stróżeniecki): W urzędzie pocztowym uruchomiono stację telegraficzną z ogra-niczoną służbą dzienną. 02.14. – Botuszany: Zmarł pochodzący ze Lwowa lekarz sztabowy armii rumuńskiej, dyrektor szpitala św. Spirydiona, komandor Orderów Gwiazdy i Korony Rumuńskiej, wybitny i ceniony chirurg dr Franciszek Iżak, działający na rzecz uchodźców powstania sty-czniowego. 02.14. – Czerniowce: Ukazał się 13. numer 25. rocznika „Gazety Polskiej”, w którym opublikowano notatkę kronikarską zawierającą niedorzeczności młodoruskiej „Bukowyny”, atakującej zarówno TBPiCP, jak i pra-sę polską potępiającą hajdamackie wybryki na Uni-wersytecie Lwowskim. 02.14. – Czerniowce, sala Domu Polskiego: Przed-stawienie połączone z koncertem na dochód Bursy Katolickiej im. Issakowicza. Do powodzenia imprezy przyczynili się m.in.: dr Bazyli Dusinkiewicz, Franciszek Eckhardt, Albin Hammer, Kazimierz Nie-

în interpretarea corului de copii, două tablouri vivante „Polonia în lanțuri” și „Polonia în viitor” precum și „Mazurca lui Dąbrowski”.02.[10?]. - Suceava, Casa Polonă: Prin strădania catehetului pr. L. Borowski, Chrzanowski, Machnica și Sawczyński, pentru prima dată, copiii polonezi au prezentat „Jasełka”. Cu o interpretare bună s-au evidențiat, printre altele: Czernówna, Manolówna, Szymanowska și Tomkiewiczówna. Spectacolul a fost precedat de recitarea introductivă a lui Chrzanowski și s-a terminat cu alocuțiunea președintelui Józef Kwiatkowski. 02.11. – Cernăuți, APAF și L: Ca urmare a plecării președintelui dr. Stanisław Kwiatkowski a intervenit organizarea unei secții noi a APAF și L. Cuvântarea din program a fost rostită de președinte, a urmat apoi împărțirea îndatoririlor. Vicepreședinte a rămas din nou Kazimierz Węglowski, secretar – Władysław Mie-rzwiński, iar adjunctul său Grzegorz Cicimirski, trezorier – Władysław Sołtyński, contabil – Franciszek Burski, adjunctul său – Kazimierz Niewiadomski, bibliotecari – Cicimirski, Mierzwiński și Karol Schwann. Delegat pentru secția caritabilă a fost ales pr. Franciszek Wójcik, iar pentru secția de divertisment și teatru au fost aleși Niewiadomski, Panecki și Węgłowski. Obligațiile administratorului Casei Polone au fost încredințate lui Henryk Stanisław Zucker, funcția de conservator – în continuare lui Wincenty Korytyński, supraveghetor al scenei – lui Niewiadomski, supraveghetor al societății de lectură și publicațiilor – lui Cicimirski. În plus, cei adunați au rezolvat câteva probleme curente ad-ministrative, au hotărât organizarea întâlnirilor peri-odice separate ale președinților organizațiilor poloneze precum și organizarea adunărilor secției în fiecare sâmbătă, la ora 20,00. 02.12. – Cernăuți, sala de muzică a Societății de Cântec: Bal mascat al acestei Societăți. 02.13. – Igești (districtul Storojineț): La oficiul poștal a fost pusă în funcțiune o stație telegrafică cu program zilnic limitat. 02.14. – Botoșani: A decedat medicul de stat-major al armatei române, originar din Lvov, directorul spitalului Sf. Spiridon, comandorul Ordinelor Steaua și Coroana României, renumitul și prețuitul chirurg dr. Franciszek Iżak, care a activat în favoarea refugiaților insurecției din ianuarie. 02.14. – Cernăuți: A apărut nr. 13 al anului 25 al „Gazetei Polone”, în care a fost publicată nota cronicărească care cuprindea absurditatea publicației „Bukowyna” a Uniunii Tinerilor ruși care ataca în mod egal APAF și L, ca și presa poloneză care dezaproba capriciile haidamacilor de la Universitatea din Lvov. 02.14. – Cernăuți, sala Casei Polone: Spectacol combi-nat cu concertul pentru beneficiul Internatului Catolic „Issakowicz”. La reușita acțiunii au contribuit, printre alții: dr. Bazyli Dusinkiewicz, Franciszek Eckhardt, Albin Hammer, Kazimierz Niewiadomski, Stefan Poź-

Polonus 2 / 2016

24

wiadomski, Stefan Poźniak, Raoul bar. Puget, An-toniowa Świerzchowa, Wojciech Trompeteur, Amalia Węglowska. 02.16. – Sadogóra: Imieniem miejscowej Czytelni Polskiej TSL i Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” proboszcz ks. Aleksander Chrzanowicz, prezes Czytelni Antoni Pukacz oraz prezes „Sokoła” Stanisław Wolański wezwali rodaków do finansowego wsparcia budowy Domu Polskiego niezbędnego dla zachowania polskości i rodzimych obyczajów pośród nieprzyjaznych obcych żywiołów.02.<17. – Czerniowce: Pewien nauczyciel Szkoły Ludowej przy ul. Siedmiogrodzkiej katował dzieci, skutkiem czego jedno z nich ogłuchło na jedno ucho. 02.17. – Czerniowce: Ukazał się 14. numer 25. rocznika „Gazety Polskiej”, w którym opublikowano rachunki Bukowińskiego Polskiego Towarzystwa Zaliczkowego i Oszczędności za rok 1906, opracowane przez dyrekcję instytucji: Władysława Sołtyńskiego, Adolfa Böhma i Stanisława Sołtyńskiego (rachmistrz). 02.17. – Czerniowce, sala Domu Polskiego: Odbyło się doroczne walne zgromadzenie członków buko-wińskiego Koła Polskiego. Stwierdzono m.in., że je-den z dwóch głównych celów Koła Polskiego po 16 latach został osiągnięty, tzn. że Koło Polskie, zwłaszcza kierowane w ostatnim roku sprawozdawczym przez dr. Kajetana Stefanowicza, stało się rzeczywistą re-prezentacją polityczną wszystkich Polaków na Buko-winie, niezależnie od zamożności, pozycji społecznej i wykształcenia, a na dodatek stało się właścicielem „Gazety Polskiej”, która jeszcze lepiej i skuteczniej będzie jednoczyć rodaków w działaniach – drugi główny cel Koła Polskiego – m.in. dzięki docieraniu 200 egzemplarzy do osób, których ze względu na ubóstwo do tego czasu nie było stać na prenumeratę tego organu. Do wypełniania tych zadań na nowym etapie powołano na prezesa Kajetana Abrahamowicza oraz wydział w składzie: dr Teodor Bohosiewicz (właściciel dóbr z Milijowa), Adolf Fida (adiunkt sądowy), Wincenty Korytyński (budowniczy i radca Wydziału Miejskiego), dr Stanisław Kwiatkowski (prymariusz szpitala miejskiego i radny miejski) – sek-retarz, Kazimierz Liskowacki (właściciel dóbr w Czun-kowie), ks. Aleksander Opolski (prof. seminarium nauczycielskiego) – skarbnik, dr Aleksander Ski-bniewski (właściciel dóbr w Głębokiej), dr Kajetan Stefanowicz (właściciel dóbr, wiceprezydent Banku Krajowego i radny miejski) – wiceprezes, Julian Trompeteur (emerytowany radca Sądu Krajowego Wyższego, adwokat i radny miejski), Michał Trzciński (właściciel zakładu rymarskiego). 02.17. – Czerniowce, sala Domu Polskiego: Przed-stawienia („Łapka na myszy” Armanda Roseaux i ko-media „Filiżanka herbaty”) i koncert („Legenda” Henryka Niewiadomskiego w wykonaniu dr. Bazylego Duzinkiewicza na wiolonczeli przy akompaniamencie

niak, bar. Raoul Puget, Antoniowa Swierzchowa, Woj-ciech Trompeteutr, Amalia Węglowska. 02.16. – Sadagura: În numele Societății Polone de Lectură a SȘP din localitate și Asociației de Gimnastică „Sokół” parohul pr. Aleksander Chrzanowicz, pre-ședintele Societății Antoni Pukacz precum și pre-ședintele Societății „Sokół” Antoni Wołański au con-vocat compatrioții pentru a sprijini financiar construcția Casei Polone, absolut necesară pentru păstrarea caracterului polonez și obiceiurilor moștenite printre stihiile dușmănoase străine. 02.<17. – Cernăuți: Un oarecare cadru didactic al Șco-lii Populare de pe str. Siedmiogrodzka tortura copiii, în consecință unul din copii a rămas surd de o ureche. 02.17. – Cernăuți: A apărut nr. 14 al anului 25 al „Gazetei Polone”, în care au fost publicate calculele Societății Polone Bucovinene de Rambursare și Eco-nomii pentru anul 1906, elaborate de conducerea in-stituției: Władysław Sołtyński, Adolf Bőhm și Stani-sław Sołtyński (contabil). 02.17. – Cernăuți, sala Casei Polone: A avut loc adunarea generală anuală a membrilor Cercului Polonez bucovinean. S-a constatat, printre altele, că unul din cele două țeluri ale Cercului Polonez, după 16 ani, a fost realizat, așa că Cercul Polonez, mai ales în ultimul an de raportare, condus de dr. Kajetan Stefanowicz, a devenit o reprezentare politică reală a tuturor polonezilor din Bucovina, independent de starea materială, poziție socială și studii, și ca adaos a devenit proprietarul „Gazetei Polone”, care încă mai bine și mai eficace va reuni compatrioții în activitățile lor – al doilea țel principal al Cercului Polonez – printre altele, datorită ajungerii a 200 de exemplare la persoanele care din punct de vedere material sunt sărace, până în prezent n-au avut posibilitatea de a se abona la această publica-ție. Pentru îndeplinirea acestor obligații, în noua etapă, a fost desemnat ca președinte Kajetan Abrahamowicz precum și conducerea secției în componența: dr. Teodor Bohosiewicz (proprietarul bunurilor din Miliiuv), Adolf Fida (adjunct judecătoresc), Wincenty Korytyński (constructor și consilier al Secției Orășenești), dr. Sta-nisław Kwiatkowski (medic primar la spitalul oră-șenesc și consilier orășenesc) – secretar, Kazimierz Liskowacki (proprietarul bunurilor din Czunków), pr. Aleksander Opolski (prof. la seminarul cadrelor didactice) – trezorier, dr. Aleksander Skibniewski (proprietarul bunurilor din Adâncata), dr. Kajetan Stefanowicz (proprietar al bunurilor, vicepreședinte la Banca Națională și consilier orășenesc) – vicepreședinte, Julian Trompeteur (consilier pensionat al Tribunalului Suprem al Țării, avocat și consilier orășenesc), Michał Trzciński (proprietarul fabricii de curelărie). 02.17. – Cernăuți, sala Casei Polone: Spectacolele („Capcană pentru șoareci” de Armand Roseaux, comedia „Ceașca cu ceai”) și concertul („Legenda” de Henryk Niewiadomski în interpretarea dr. Bazyli Duzinkiewicz la violoncel acompaniat de soția dr.

Polonus 2 / 2016

25

doktorowej Świerzchowej, „Pieśń” Niewiadomskiego śpiewana przez Albina Hammera, Sonata C-dur op. 53 odegrana na fortepianie przez pannę Marię bar. Szymonowiczówną) na dochód Bursy Katolickiej im. Issakowicza. 02.21. – Czerniowce: Ukazał się 15. numer 25. rocznika „Gazety Polskiej”, a w nim notatka „Buk. Koło Polskie. Odezwy” Towarzystwa Bursy Polskiej im. A. Mickiewicza w Czerniowcach, podpisana przez sekretarza dr Tadeusza Mischkego i prezesa Karola Witkowskiego, wzywająca do wysyłania ofiar na adres prefekta Bursy Stanisława Włada Sturmgasse 9 i Czy-telni Polskiej w Sadogórze . 02.21. – Czerniowce, lokal „Ogniska” w Domu Polskim: Odbyło się posiedzenie członków komitetu balowego celem sprawdzenia i zamknięcia rachunków. 02.21. – Czerniowce, Teatr Miejski: Miejscowy teatr niemiecki po raz pierwszy wystawił sztukę au-tora polskiego – „Dla szczęścia” Stanisława Przy-byszewskiego w przekładzie niemieckim tylko ze względu na to, iż autor debiutował piśmiennictwem w języku niemieckim i zasłynął w Niemczech jako wybitny reprezentant kierunku mistycznego. 02.22. – Czerniowce: Nowo wybrany wydział Koła Polskiego odbył pierwsze zebranie pod przewodnictwem Juliana Trompeteura. W myśl uchwały walnego zgro-madzenia powołano trzy stałe komisje jako organy doradcze Koła Polskiego: szkolną (dr Stanisław Kwiat-kowski – przewodniczący, ks. Aleksander Opolski, a spoza wydziału: Berezowska, Malikiewiczówna, Ka-miński, Henryk Stanisław Zucker, Otton Mieczys-ław Żukowski), dla utworzenia bursy rzemieślniczej (ks. A. Opolski – przewodniczący, Buliński, Adolf Fida, Ste-fan Lesiecki, Walerian Skwarnicki, Zajączkowski i Hen-ryk Stanisław Zucker), statystyczna i kas zaliczkowych (dr Kajetan Stefanowicz – przewodniczący, Grzegorz Cicimirski, A. Fida, dr. S. Kwiatkowski, Władysław Mierzwiński, Bazyli Mokrański, Władysław Sołtyński i H. S. Zucker).02.23. – Czerniowce: Staraniem polskich radnych miejskich na nadzwyczajnym posiedzeniu Rada Miejska obradowała nad zmianą nazwy ul. Feuerwehrgasse z jej przedłużeniem na południowej stronie gmachu sprawiedliwości aż do Muzeum Przemysłowego na Mickiewiczowską. Ponadto mającą powstać ulicę na gruntach miejskich za Ogrodem Botanicznym pos-tanowiono nazwać ul. Kopernika.02.23. – Czerniowce, sala Domu Polskiego: Pod prze-wodnictwem dr. Stanisława Kwiatkowskiego obra-dował wydział TBPiCP. Załatwiono bieżące spra-wy administracyjne, przyjęto ośmiu nowych człon-ków i zaapelowano do zainteresowanych wynaję-ciem pomieszczeń Domu Polskiego na zebrania, przedstawienia, zabawy o możliwie jak najwcześniejsze zgłaszanie zapotrzebowania u prezesa, gospodarza Domu Polskiego Henryka Stanisława Zuckera bądź na czarnej tablicy w bibliotece.

Świerzchow, „Cântec” de Niewiadomski interpretat de Albina Hammer, Sonata în Do-major op. 53 interpretată la pian de domnișoara bar. Maria Szymonowiczówa) pentru beneficiul Internatului Catolic „Issakowicz”. 02.21. – Cernăuți: A apărut nr. 15 al anului 25 al „Gazetei Polone”, în care apare notița „Cercul Polonez Bucovinean. Manifeste” a Societății Internatului Polonez „A. Mickiewicz” din Cernăuți, semnată de secretarul dr. Tadeusz Mischki și președintele Karol Witkowski, apelând la trimiterea donațiilor pe adresa prefectului internatului – Stanisław Włada str. Sturmgasse 9 și Societății Polone de Lectură din Sadagura. 02.21. – Cernăuți, localul Societății „Ognisko” din Casa Polonă: A avut loc ședința membrilor comitetului balului în scopul verificării și încheierii calculelor. 02.21. – Cernăuți, Teatrul Orășenesc: Teatrul Local German a prezentat pentru prima dată piesa autorului polonez Stanisław Przybyszewski „Pentru fericire” în traducere germană numai din considerentul că autorul a debutat în literatură în limba germană și a de-venit celebru în Germania ca renumit reprezentant de orientare mistică. 02.22. – Cernăuți: A avut loc prima adunare a noului comitet ales al Cercului Polonez sub conducerea lui Julian Trompeteur. În scopul hotărârii adunării generale au fost convocate trei comisii permanente, ca organe consultative ale Cercului Polonez: școlară (Stanisław Kwiatkowski – președinte, pr. Aleksander Opolski, Be-rezowska, Malikiewiczówna, Kamiński, Henryk Sta-nisław Zucker, Otton Mieczysław Żukowski), pentru deschiderea internatului meșteșugăresc (pr. A. Opolski – președinte, Buliński, Adolf Fida, Stefan Lesiecki, Walerian Skwarnicki, Zajączkowski și Henryk Sta-nisław Zucker), statistică și case de rambursare (dr. Kajetan Stefanowicz – conducător, Grzegorz Cicimirski, A. Fida, dr. S. Kwiatkowski, Władysław Mierzwiński, Bazyli Mokrański, Władysław Sołtyński și H. S. Zucker). 02.23. – Cernăuți: Prin strădania consilierilor polonezi orășenești, la ședința extraordinară, Consiliul Orășenesc a dezbătut schimbarea denumirii străzii Feuerwehrgasse cu prelungirea sa în partea sudică a clădirii justiției până la Muzeul Industriei în str. Mickiewicz. În afară de aceasta, s-a stabilit ca viitoarea stradă de pe terenurile orășenești după Grădina Botanică, să fie denumită str. Kopernik. 02.23. – Cernăuți, sala Casei Polone: Sub conducerea dr. Stanisław Kwiatkowski a dezbătut secția APAF și L. S-au rezolvat problemele administrative curente, au fost primiți opt membri noi și s-a apelat la cei interesați pentru închirierea spațiilor Casei Polone pentru ședințe, spectacole, petreceri cu posibilitatea de a înștiința cât mai curând posibil președintele, administratorul Casei Polone Henryk Stanisław Zucker, sau pe tabla neagră din bibliotecă.

Polonus 2 / 2016

26

02.<24. – Czerniowce: Rada Miejska na swym ostatnim posiedzeniu uchwaliła powiększyć liczbę członków wydziału miejskiego liceum żeńskiego tak, aby i Polacy mieli w nim jednego przedstawiciela. 02.<24. – Czerniowce: Pod przewodnictwem dyrekto-ra szkoły miejskiej przy ul. Wydziału Krajowego Jana Kamińskiego z udziałem radnego dr. Stanisława Kwiat-kowskiego obradowali miejscowi członkowie Związku Nauczycielstwa Polskiego. Przedstawiono braki szkol-nictwa miejskiego i poproszono, aby klub polskich rad-nych spowodował zmiany na lepsze. Zwrócono uwagę, że na 1500 polskich dzieci w szkołach jest zaledwie je-den stały nauczyciel Polak i dwie nauczycielki Polki, gdy powinno ich być przynajmniej 25. W tym czasie było kilku młodych nauczycieli Polaków, nie mają-cych stałego zatrudnienia. Zgromadzeni postulowali: 1. powiększenie liczby nauczycieli dla osiagnięcia wła-ściwych proporcji; 2. należyte uwzględnienie języka polskiego przy rozpisywaniu konkursów na posady na-uczycielskie; 3. utworzenie oddziałów z polskim języ-kiem wykładowym na dwóch najniższych stopniach na-uki w szkołach, w których istnieją warunki ustawowe; 4. zatrudnianie w oddziałach polskich tylko nauczycieli posiadających kwalifikacje do wykładania w języku polskim; 5. nauczanie religii katolickiej dla dzieci pol-skich w odrębnych grupach; 6. nauczanie śpiewu ko-ścielnego dzieci polskich winno się odbywać w ich oj-czystym języku. Wniesiono również o zrównanie płac nauczycielskich z wynagrodzeniami trzech najniższych grup urzędników państwowych. 02.<24. – Czerniowce: Zmarła Gizela Cepuhowiczowa, która cały swój dorobek życiowy zapisała na stypendia dla wychowanków Bursy Polskiej im. A. Mickiewicza w Czerniowcach. Wdzięczność za tak chwalebny czyn patriotyczny czerniowieccy rodacy okazali masowym udziałem w pogrzebie. 02.24. – Czerniowce: Ukazał się 16. numer 25. roczni-ka „Gazety Polskiej”. Tutaj w rubryce Głosy Publicz-ności opublikowano „Podziękowanie” komitetu (Kazi-mierz Węglowski, Feliks Passakas – prezes, Kazimierz Niewiadomski – sekretarz) urządzającego przedstawie-nie amatorskie połączone z koncertem na rzecz Bursy Katolickiej im. Issakowicza. Po odtrąceniu wydatków (383,41 kor.) dochód z przedstawienia wyniósł 1311,89 kor. i 10 rubli. 02.24. – Czerniowce: Odbyło się doroczne walne zgro-madzenie członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. 02.24. – Klokuczka, Czytelnia Polska TSL: Amatorzy odegrali komedyjkę Dobrzańskiego „Podejrzana oso-ba”, Tadeusz Zubrzycki wygłosił odczyt „Bitwa pod Grunwaldem”, Helcia Bachowska deklamowała wiersz, Janiszewski potraktował publiczność własnym monolo-giem, a Moryś zabawiał kupletami. Impreza zakończyła się wieczornicą.

02.<24. – Cernăuți: Consiliul Orășenesc la ultima sa ședință a hotărât să mărească numărul membrilor secției orășenești a liceului de fete în așa fel ca și polonezii să aibă un reprezentant. 02.<24. – Cernăuți: Sub conducerea directorului Jan Kamiński al școlii orășenești de pe str. Wydział Krajowy, cu participarea consilierului dr. Stanisław Kwiatkowski au dezbătut membrii locali ai Uniunii Cadrelor Didactice Poloneze. Au fost prezentate lipsurile învățământului orășenesc și s-a adresat rugămintea clubului consilierilor polonezi să facă schimbări în bine. S-a atenționat că în școli pentru 1500 de copii polonezi este de abia un singur învățător polonez stabil și două învățătoare poloneze, când ar trebui să fie cel puțin 25. În acest timp erau câțiva învățători polonezi tineri care nu aveau încadrare definitivă. Cei adunați au cerut: 1. mărirea numărului de învățători pentru obținerea proporțiilor reale; 2. luarea în considerare corespunzătoare a limbii polone în stabilirea concursurilor pentru posturile de învățători; 3. crearea secțiilor cu predare în limba polonă pentru două cele mai de jos trepte de învățare în școli, în care există condiții legale; 4. încadrarea în secțiile poloneze numai a cadrelor didactice care posedă calificarea de predare în limba polonă; 5. învățarea religiei catolice pentru copiii polonezi în grupe aparte; 6. învățarea cântecelor religioase pentru copiii polonezi ar trebui făcută în limba lor maternă. S-au adresat, de asemenea, pentru corectarea salariilor cadrelor didactice cu recompensarea a trei cele mai de jos grupe a funcționarilor de stat. 02.<24. – Cernăuți: A decedat Gizela Cepuhowiczowa, care toată agoniseala sa de o viață a donat-o pentru bursele elevilor de la Internatul Polonez „A. Mickiewicz” din Cernăuți. Recunoștința pentru fapta patriotică, așa de lăudabilă, a fost arătată de compatrioții cernăuțeni prin participarea masivă la înmormântare. 02.24. – Cernăuți: A apărut nr. 16 al anului 25 al „Gazetei Polone”. Aici, în rubrica Vocea Publicului au fost publicate „Mulțumirile” comitetului (Kazimierz Węgłowski, Feliks Passakas - președinte, Kazimierz Niewiadomski – secretar) care a organizat serbarea ama-torilor combinată cu concertul pentru cauza Internatului Catolic „Issakowicz”. După scăderea cheltuielilor (383,41 c.) profitul de la serbare s-a ridicat la 1311,89 c. și 10 ruble. 02.24. – Cernăuți: A avut loc adunarea generală anuală a membrilor Asociației de Gimnastică „Sokół”.02.24. – Clocucica, Societatea Polonă de Lectură SȘP: Amatorii au jucat comedia lui Dobrzański „Persoana suspectă”, Tadeusz Zubrzycki a rostit prelegerea „Bătălia de la Grunwald”, Helcia Bachowska a recitat o poezie, Janiszewski a impresionat publicul cu un monolog personal, iar Moryś a distrat prin cuplete. Festivitatea s-a sfârșit cu o serată.

Polonus 2 / 2016

27

02.25. – Suczawa: Miejscowy korespondent podpisany kryptonimem St. M. zrelacjonował udane wystawienie jasełek przez polskie dzieci. 02.26. – Czerniowce: Przeżywszy lat 56 zmarł emery-towany starszy komisarz budownictwa kolei państwo-wych Henryk Platzer, członek TBPiCP i „Sokoła”. Po-grzeb odbył się 28 lutego. 02.26. – Lwów: Wydany tego dnia numer „Słowa Pol-skiego” przyniósł artykuł „Udział Polaków bukowiń-skich w życiu narodowym”, który ze względu na rze-czowość i trafną ocenę został w całości przedrukowany w 18. numerze czerniowieckiej „Gazety Polskiej” z nie-dzieli 3 marca 1907 r. 02.27. – Czerniowce: Przed przystąpieniem do porząd-ku dziennego radny Julian Trompeteur zapytał wice-prezydenta miasta bar. Fürtha, czy mu wiadomo, że od pewnego czasu służby miejskie wysypują śmieci przed Bursą Polską im. A. Mickiewicza, na co usłyszał od-powiedź, iż temu najrychlej zaradzi. Na tymże posie-dzeniu polscy radni (Kossowski, Kwiatkowski i Trom-peteur) stanowczo sprzeciwili się wydaniu ogromnych pieniędzy na zakup dekoracji do planowanych przed-stawień operowych w przyszłym sezonie. 02.28. – Czerniowce: Ukazał się 17. numer 25. roczni-ka „Gazety Polskiej”. Na prośbę ks. inf. Józefa Schmi-da wydrukowano w nim notatkę prostującą wypowiedź pt. „Słów kilka o »Przyjaźni«” w 15. numerze „Gazety Polskiej” z czwartku 21 lutego. Ks. inf. nie robi różnicy między Polakami a Niemcami przynależnymi do sto-warzyszenia katolickich mężczyzn pod nazwą „Przy-jaźń”. Ponadto w dziale ogłoszeń pod nagłówkiem „Rę-kodzielnicy polscy w Czerniowcach” zaczęto polecać kilku polskich przedsiębiorców z ich adresami (August Czerniawski – pralnia ul. Wydziału Krajowego, Antoni Masłowski – fryzjer ul. Ratuszowa 14, Kazimierz Ra-decki – stolarnia ul. Wężowa, Antoni Panecki – szewc ul. Katedralna 6, Michał Trzciński – rymarz ul. Ratu-szowa, Józef Romański – ul. Ruska 22). Podano rów-nież adres zamieszkania redaktora „Gazety Polskiej” Henryka Stanisława Zuckera – ul. Pańska 49, I p. 02.28. – Czerniowce: Zarząd Towarzystwa Akade-mików Polskich „Ognisko” sporządził wykaz ofiaro-dawców na cele dobroczynne z okazji balu polskiego. Ogólny dochód zamknął się kwotą 776,92 kor., z której zarząd „Ogniska” 576,92 kor. przeznaczył na własne cele, zaś resztę podzielił między Bursę Polską im. A. Mickiewicza – 100 kor., budowę Domu Polskiego w Suczawie – 50 kor., fundusz zapomogowy „Gwiaz-dy” – 30 kor. i gniazdo sokole w Kaczyce – 20 kor. dr Jan Bujak – Kraków

02.25. – Suceava: Corespondentul local semnat cu criptonimul St. M. a relatat o reușită prezentare de „Ja-sełka” de către copiii polonezi. 02.26. – Cernăuți: La vârsta de 56 de ani a decedat pensionarul Henryk Platzer, comisar mai în vârstă al construcțiilor căilor ferate de stat, membru APAF și L și al Asociației „Sokół”. Înmormântarea a avut loc pe 28 februarie. 02.26. – Lvov: Editat în această zi „Cuvântul Polonez” a publicat articolul „Participarea polonezilor bucovineni la viața națională”, care din punctul de vedere al obiectivității și aprecierii juste a fost retipărit în nr. 18 al „Gazetei Polone” din Cernăuți de duminică, 3 martie 1907. 02.27. – Cernăuți: Înainte de a intra în ordinea de zi, consilierul Julian Trompeteur l-a întrebat pe viceprimarul orașului bar. Fürth, dacă are cunoștință, că de un timp serviciile publice ale orașului descarcă gunoiul în fața Internatului Polonez „A. Mickiewicz” la care a primit răspunsul, că va găsi o rezolvare cât mai curând. La această ședință consilierii polonezi (Kossowski, Kwiatkowski și Trompeteur) s-au împotrivit ferm alocării unor sume uriașe pentru cumpărarea decorațiunilor pentru reprezentațiile de operă planificate în sezonul următor. 02.28. – Cernăuți: A apărut nr 17 al anului 25 al „Gazetei Polone”. La cererea pr. inf. Józef Schmid a fost tipărită în el notița de corectare a declarațiilor din articolul cu titlul „Câteva cuvinte despre »Prietenie«” din nr. 15 al „Gazetei Polone” de joi, 21 februarie. Pr. inf. nu face deosebire între polonezi și germani aparținând asociațiilor catolice ale bărbaților sub denumirea „Prietenia”. În plus, în rubrica publicitate cu titlul „Meșteșugarii polonezi în Cernăuți”, au fost recomandați câțiva întreprinzători polonezi cu adresele lor (August Czerniawski – spălătorie str. Wydział Krajowy, Antoni Masłowski – frizier str. Ratuszowa 14, Kazimierz Radecki – atelier de tâmplărie str. Wężowa, Antoni Panecki – cizmar str. Katedralna 6, Michał Trzciński – curelar str. Ratuszowa, Józef Romański – str. Ruska 22). A fost dată, de asemenea, adresa de domiciliu a redactorului „Gazetei Polone” Henryk Stanisław Zucker – str. Pańska 49, et.I p. 02.28. – Cernăuți: Conducerea Societății Universitarilor Polonezi „Ognisko” a făcut lista donatorilor în scop caritabil cu prilejul balului polonez. Venitul total s-a ridicat la suma de 776,92 c., din care conducerea Societății „Ognisko” suma de 576,92 c. a destinat-o unor scopuri proprii, iar restul a fost împărțit între Internatul Polonez „A. Mickiewicz” – 100 c., construcția Casei Polone din Suceava – 50 c., fondul de ajutorare a Aso-ciației „Gwiazda” – 30 c. și cuibul șoimului din Caci-ca – 20 c.

Trad. M. Mețec

Polonus 2 / 2016

28

Polonus 2 / 2016

29

Întâlniri Bucovinene

Bukowińskie Spotkania”

XXVII

Festivalul Internațional de Folclor

„Întâlniri Bucovinene”, ediția XXVII – a început…

Rusza XXVII edycjaMiędzynarodowego Festiwalu

Folklorystycznego„Bukowińskie Spotkania”

W Bonyhád na Węgrzech odbyło się spotkanie robocze organizatorów poszczególnych etapów tego-rocznego festiwalu „Bukowińskie Spotkania”, w któ-rym udział wzięły delegacje z Polski, Republiki Moł-dawii, Ukrainy, Rumunii i Węgier.

Sobotni poranek 6 lutego 2016 r. poświęcono na zwiedzanie kilku seklerskich zabytków znajdujących się w okolicach Bonyhád. Szczególnie ciekawym miejscem okazał się kościół katolicki we wsi Kismányok, wy-budowany w latach 1988-1989 w stylu tradycyjnej architektury bukowińskiej. Niezwykłe wrażenie robi bukowińska seklerska brama umieszczona przed oł-tarzem. Drewniane zdobienia wewnątrz kościoła wy-konane zostały przez seklerskiego rzeźbiarza z Bo-nyhád. W kościele znajduje się figurka Matki Bożej

În Bonyhád – Ungaria a avut loc întâlnirea de lucru a țărilor organizatoare ale diferitelor etape ale festivalului „Întâlniri Bucovinene” din acest an. Au fost prezente delegațiile din Polonia, Moldova, Ucraina, România și Ungaria.

Sâmbătă, 6 februarie 2016, dimineața a fost rezervată vizitării câtorva obiective secuiești din zonă. O deosebită impresie mi-a făcut biserica catolică a secuilor din satul Kismányok. Construită în anii 1988-1989, biserica respectă tradiționala arhitectură bucovineană. O deosebită impresie face intrarea în altar, concepută ca o poartă secuiască bucovineană. Sculptura în lemn din interior a fost realizată de un sculptor secui din Bonyhád.

În partea stângă a lăcașului este așezată statueta Maicii Domnului adusă de emigranții secui

Figurka Matki Bożej przywieziona z DorneștiFoto: KL

Kościół seklerów w KismányokFoto: St. Osypowicz

Polonus 2 / 2016

30

przywieziona przez seklerów z Dornești (Hadikfalva) w 1941 r., kiedy opuszczali swoją wioskę. Po długiej drodze przez Wojewodinę, dotarli oni w 1945 r. w oko-lice Bonyhád i przekazali figurę kościo-łowi w Kismányok.

Po południu, o godz. 15:00, roz-poczęło się spotkanie robocze. Dyrektor festiwalu – Zbigniew Kowalski zaprezen-tował nowe zapisy w Regulaminie „Bu-kowińskich Spotkań” oraz Program XXVII edycji festiwalu. Przedyskutowano

de la Dornești (Hadikfalva). Emigranții au luat cu ei statueta, la plecarea lor din sat, în 1941. După un peregrinaj prin Voievodina, monumentala statuetă a ajuns în 1945 în împrejurimile Bonyhádului și a fost cedată acestei biserici.

După masă, la ora 15:00, a început ședința de lucru, în care di-rectorul festivalului – Zbigniew Ko-walski a prezentat noile prevederi ale Regulamentului „Întâlnirilor Bucovi-nene” și Programul desfășurării ediției a XXVII-a a festivalului. Au fost dezbă-tute, lămurite și însușite toate problemele ridicate de delegați referitoare la re-gulamentul de desfășurare a festivalului și cele privind programul acestuia.

Semnarea oficială a protocolului de colaborare privind organizarea Festivalului Internațional de Folclor „Întâlniri Bucovinene”, ediția a XXVII-a, a fost făcută de către cele cinci delegații prezente, la ora 17:00.

Manifestările prilejuite de semnarea proto-colului s-au încheiat cu un frumos bal al secuilor, balul de intrare în perioada postului Paștelui catolic.

Kazimierz Longier

Brama przed ołtarzem kościóła seklerów w KismányokFoto: St. Osypowicz

Foto: KL

Foto: KL

następnie i wyjaśniono wszystkie kwestie poruszone przez delegacje, a odnoszące się do regulaminu i pro-gramu. O godz. 17:00 nastąpiło oficjalne podpisanie przez wszystkie delegacje porozumienia na temat orga-nizacji XXVII Międzynarodowego Festiwalu Folklo-rystycznego „Bukowińskie Spotkania”.

Spotkanie zakończył piękny seklerski bal, poprze-dzający wejście katolików w okres Wielkiego Postu.

Tłum. E. Wieruszewska-Calistru

Podpisanie porozumienia

Polonus 2 / 2016

31

POLONUS

Tel/Fax: 0230 520355

www.dompolski.ro

ISSN 1223-4192

e-mail: redactia_polonus@yahoo.com

Redaktor naczelny / Redactor Șef:Stanisława Jakimowska

Zdjęcia na okładkach: dreamstime.com

Kazimierz Longier (KL)Elżbieta Wieruszewska-Calistru

Iwona Olszewska-Marculeac

Barbara BreabănIuliana DascăluIlona BiseadaMaria Mețec

Szanowne Panie,Z okazji zbliżającego się Dnia Kobiet

proszę przyjąć wyrazy głębokiego szacunku i najszczersze życzenia.Abyście zawsze otoczone były miłością i wsparciem najbliższych,

aby na co dzień towarzyszyła Wam pogoda ducha i radość,wszelka pomyślność i moc sukcesów w życiu osobistym i zawodowym,

aby ziściły się najskrytsze marzenia.Aby każdy kolejny dzień był Dniem Kobiet.

Prezes Związku Polaków w RumuniiGerwazy Longher

Stimate Doamne,Cu ocazia sărbătorii Zilei Femeii

vă rog să acceptați respectul meu profund și cele mai sincere urări.Să fiți mereu înconjurate de iubire și de sprijinul celor apropiați,

fiecare zi să fie plină de bucurie și pace sufletească,împliniri și multe reușite în viața personală și în cea profesională,

să vi se îndeplinească toate dorințele.Vă doresc ca fiecare zi să fie Ziua Femeii.

Președintele Uniunii Polonezilor din RomâniaGhervazen Longher

Dol

ina

Cho

choł

owsk

a w

Tat

rach