POLSKA Strategia Obrony Przed Terroryzmem

8/6/2019 POLSKA Strategia Obrony Przed Terroryzmem

http://slidepdf.com/reader/full/polska-strategia-obrony-przed-terroryzmem 1/40

1

BIURO BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO

OPRACOWANIE

CZY POLSCE JEST POTRZEBNANARODOWA STRATEGIA OBRONY PRZED TERRORYZMEM?

Warszawa, kwiecień 2009 r.

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie ………………………………………………………………………………….. 2

2. Główne uregulowania prawne w obszarze zagrożenia terroryzmem

obowią zują ce w Polsce …………………………………………………………………….. 7

3. Kierunki polityki RP w obszarze zwalczania terroryzmu ………………… 133.1 Dokumenty wypracowane w ramach Organizacji Narodów

Zjednoczonych (ONZ)………………………………………………………………………. 14

3.2 Strategia UE w zakresie zwalczania terroryzmu …………………………….. 14

3.3 Dokumenty wypracowane w ramach Sojuszu

Północnoatlantyckiego (NATO).……………………………………….………………. 15

4. Komponenty strategii sektorowej ……………………………………………………. 17

4.1 Charakter strategii …………………………………………………………………………… 17

4.2 Dokumenty o charakterze strategicznym oraz uregulowania

prawne wybranych państw europejskich ……………………………………….. 23

5. Ogólne ramy Narodowej Strategii Obrony przed Terroryzmem ……. 28

5.1 Charakterystyka obszaru działania …………………………………………………. 28

5.2 Założenia do strategii obrony przed terroryzmem …………………………. 30

6. Podsumowanie …………………………………………………………………………………. 38



2

1. WPROWADZENIE

Jednym z najpoważniejszych naruszeń uniwersalnych wartości, jakimi są

godność ludzka, wolność, równość i solidarność, poszanowanie praw człowieka

jest obecnie terroryzm międzynarodowy. Stanowi on także jedno z głównychzagrożeń dla demokracji oraz rozwoju gospodarczego i społecznego.

W konsekwencji wydarzeń z 11 września 2001 roku nastą piło nasilenie

walki z terroryzmem. Nowe metody walki przyczyniły się jednak do zmiany

sposobów działania organizacji terrorystycznych na coraz bardziej

skomplikowane i zaawansowane technologicznie. Sytuacja ta zmusza do

postawienia pytania - czy działania podejmowane przez poszczególne państwa

i organizacje w ramach ogólnoświatowej walki z terroryzmem są wystarczają ce?

Dynamizm zmian, jakie zachodzą w sposobach i metodach przeprowadzania

zamachów terrorystycznych zmusza do cią głego doskonalenia procedur

i mechanizmów przeciwdziałania tego typu zagrożeniom. Pomimo wysiłków

państw i organizacji międzynarodowych, przeprowadzane akcje terrorystyczne

zaskakują służby bezpieczeństwa zarówno pod względem taktycznym, jak

i operacyjnym. Przykładem może być zamach w Bombaju1, gdzie przyzwyczajone

do dominują cej w ostatnim czasie taktyki zamachów bombowych (m.in.

z wykorzystaniem IED2) służby zmuszone były do przeciwstawienia się

wielogodzinnej operacji terrorystycznej w wielkim mieście. Sytuacja ta

potwierdza ogólną tendencję, w której organizacje terrorystyczne tworzą rozległe

struktury i w obranym przez nie kierunku wypracowują metody działań oraz

długofalowe plany. Wymusza to na podmiotach państwowych kompleksowe

podejście i stałe dostosowywanie (doskonalenie) metod walki

z terroryzmem do aktualnej strategii działania terrorystów.

Czy Polska posiada niezbędne uregulowania i mechanizmy działań

zapobiegania oraz reagowania w wypadku zaistnienia realnego zagrożenia

terroryzmem na jej terytorium? Jak stwierdzano w wielu opracowaniach

i dyskusjach eksperckich, w Polsce istnieją zarówno instytucje

i służby posiadają ce odpowiednie kompetencje, jak też unormowania

prawne bezpośrednio regulują ce kwestie dotyczą ce terroryzmu. Brak jest

natomiast mechanizmu z wyraźnie zaznaczonym ośrodkiem decyzyjnym, który

1 W dniach 26–29 listopada 2008 roku. Zamachy miały miejsce w dziewięciu południowych punktach miasta.Zginęło co najmniej 188 osób, 313 zostało rannych.2 Improvised explosive device, ang. - improwizowany ładunek wybuchowy (VBIED – Vehicle Borne ImprovisedExplosive Devices; SBIED – Suicide Bomb Improvised Explosive Devices)



3

łą czyłby wszystkie niezbędne obszary w jeden zintegrowany, ponadresortowy,

ogólnonarodowy system walki z terroryzmem.

Główne cele, kluczowe zadania i kierunki polityki bezpieczeństwa Polski

w zakresie m.in. przeciwdziałania terroryzmowi zawarte są w StrategiiBezpieczeństwa Narodowego RP3, która mówi, że „kszta ł tuj ąc bezpieczeństwo

wewnętrzne, nale ż y stale uwzgl ędniać mo ż liwość wyst ą pienia zagro ż eń

terrorystycznych i przeciwdzia ł ać ich ewentualnemu powstaniu. Trzeba przy tym

zapewniać prawid ł ow ą mobilność , sprawną organizacj ę oraz umiej ętność

w ł aściwego zachowania si ę obywateli w przypadku wyst ą pienia realnego

zagro ż enia terrorystycznego. Zagro ż enie to nale ż y określać w sposób szeroki,

maj ąc na uwadze nie samo zagro ż enie atakiem, lecz wyst ę puj ące grupy

wsparcia, jego mi ędzynarodowy charakter, ź ród ł a finansowania, mi ędzynarodowe

zaanga ż owanie kraju oraz techniczne metody realizacji. Dlatego te ż wa ż nym

pozostaje prawid ł owe wspó ł dzia ł anie s ł u ż b i organów odpowiedzialnych za

przeciwdzia ł anie zagro ż eniom terrorystycznym oraz profesjonalizm

w wykonywaniu zadań ustawowych”.

Terroryzm stanowi poważne niebezpieczeństwo dla wszystkich państw

i narodów. „Stwarza powa ż ne zagro ż enie dla bezpieczeństwa, dla wartości

wyznawanych przez demokratyczne spo ł eczeństwa oraz dla praw i wolności

obywateli, zw ł aszcza poprzez dzia ł ania wymierzone przeciw przypadkowym,

niewinnym ludziom. Terroryzm jest zbrodni ą , której nie usprawiedliwiaj ą ż adne

okoliczności” .4 Dlatego też należy dołożyć wszelkich starań, aby w jak

największym stopniu zminimalizować zagrożenie przeprowadzenia na terytorium

RP zamachów terrorystycznych. Można to osią gnąć wyłą cznie poprzez stworzenie

jasnych i przejrzystych reguł postępowania wszystkich zaangażowanych służb

i instytucji biorą cych udział w obronie przed terroryzmem.

Sporną pozostaje kwestia, czy poziom zagrożenia terroryzmem

w Polsce jest „wystarczają cy”, aby pretendować do wyszczególnienia tego

zjawiska i opracowania odrębnego narodowego programu, czy też strategii

w zakresie jego zwalczania. Za przyjęciem takiego elementu polityki

bezpieczeństwa narodowego przemawia fakt, że pomimo, iż zagrożenie

terroryzmem ocenia się jako niewielkie, to jest ono potencjalnie realne

3 Strategia bezpieczeństwa narodowego RP, podpisana przez Prezydenta RP w dniu 13 listopada 2007 r.,www.bbn.gov.pl4 Strategia UE w dziedzinie walki z terroryzmem z dnia 15 grudnia 2005 r.



4

i w konsekwencji może przynieść tragiczne skutki. „Zagro ż eniem dla Europy,

w tym i dla Polski, jest zorganizowany terroryzm mi ędzynarodowy. Polska musi

si ę liczy ć z mo ż liwości ą dzia ł ań skierowanych przeciwko niej ( zagrożenie

bezpośrednio na terytorium RP ) w zwi ą zku z udzia ł em w kampanii

antyterrorystycznej. Nie mo ż na wykluczy ć akcji odwetowych, będ ących

konsekwencj ą prowadzonych przez NATO lub UE operacji stabilizacyjnych

i pokojowych. Szczególnym zagro ż eniem dla polskich podmiotów, realizuj ących

zadania poza granicami państwa, są dzia ł ania zbrojne prowadzone przez

ugrupowania terrorystyczne na obszarze odpowiedzialności Polskich

Kontyngentów Wojskowych” 5 (zagrożenie poza granicami kraju).

Przyczyną podjęcia rozważań nad polską polityką walki z terroryzmem jest

próba uzyskania odpowiedzi na pytania: 1. Czy w obszarze zagrożenia, jakim

jest terroryzm Polska posiada spójną , jednolitą koncepcję narodowych działań

mają cych na celu przeciwdziałanie i walkę z tym zjawiskiem? 2. Czy istnieje

potrzeba stworzenia odrębnego dokumentu - strategii obrony przed

terroryzmem? 3. Czy istnieje konieczność wypełnienia „luki” pomiędzy

przyjętymi kierunkami prowadzonej polityki bezpieczeństwa na poziomie

strategicznym (zapisami Strategii Bezpieczeństwa Narodowego RP),

a wykonawczym (regulacjami międzynarodowymi, sojuszniczymi i krajowymi)w zapewnieniu bezpieczeństwa narodowego, a tym samym w przeciwdziałaniu

terroryzmowi?

Działania, które planowane są długookresowo potrzebują dookreślenia

i uszczegółowienia, na przykład w ramach tzw. strategii sektorowej (jako jednej

z wielu innych istniej ących w dziedzinie bezpieczeństwa wewnętrznego RP).

Strategia w sposób syntetyczny i zintegrowany określałaby cele i zadania

poszczególnych instytucji wobec zagrożenia terrorystycznego, wykorzystują czasoby i rozwią zania, jakie zostały już wypracowane zarówno na gruncie

polskim, jak i międzynarodowym.

Strategia pozwoliłaby na zdiagnozowanie stanu bezpieczeństwa państwa

w obszarze terroryzmu (ocenę wystarczalności i adekwatności do zagrożeń

przyjętych w Polsce mechanizmów obrony, poziomu implementacji uregulowań

międzynarodowych, wskazanie mocnych i słabych stron systemu). Byłaby też

sposobem na dokonanie oceny, czy istnieją , a jeśli tak, to w jakich segmentach

5 Strategia bezpieczeństwa narodowego RP , www.bbn.gov.pl



5

i w jakim rozmiarze - „luki” pomiędzy przyjętymi kierunkami prowadzonej

polityki bezpieczeństwa na poziomie strategicznym i wykonawczym.

Celem nadrzędnym działań podejmowanych w ramach proponowanej

strategii byłoby uzyskanie odpowiedzi na pytanie – czy Polska jest przygotowana(m.in. pod względem formalno – prawnym, czy organizacyjnym) do obrony

przed terroryzmem? Brak pełnej i rzetelnej informacji, co do stanu

bezpieczeństwa państwa w kontekście realnych zagrożeń o charakterze

terrorystycznym, to przede wszystkim:

brak kompleksowej wizji zapobiegania, przeciwdziałania i reagowania,

szukanie rozwią zań i reagowanie ad hoc w zależności od zdarzeń, któremogą we wskazanym segmencie zaistnieć,

brak usystematyzowanej wiedzy na temat tego, co w badanym zakresieosią gnęły już inne państwa, czy organizacje międzynarodowe i którez tych rozwią zań Polska mogłaby zaimplementować do własnego systemu.

Pomiędzy Strategią Bezpieczeństwa Narodowego, a powszechnie

obowią zują cymi aktami prawnymi istnieje „luka”, którą strategia sektorowa

wypełniałaby, bez kolizji z innymi regulacjami. Należy pamiętać, że niniejszy

dokument – „koncepcja budowy” nie jest jeszcze strategią , ale inicjatywą do

podjęcia prac nad jej opracowaniem.

Koncepcja stworzenia strategii nie jest dokumentem koniecznym w sensie

formalno – prawnym. Nie jest nim również zakładany cel (efekt) koncepcji czyli

sama strategia. Może ona jedynie ułatwić i uporzą dkować cele i działania, jakie

należy podjąć, aby osią gnąć jak największy stopień bezpieczeństwa kraju.

Koncepcja budowy strategii nie jest też projektem aktu normatywnego

(nie jest nim również jej efekt końcowy w postaci samej strategii). A zatem jej

ewentualne opublikowanie (upowszechnienie) nie wymusza nowelizacji

istnieją cego prawa lub tworzenia nowych uregulowań. Nie zawiera zapisów, które

ingerowałyby w obowią zują cy system prawny. Oczywiście odwołuje się do niego,

wskazuje konkretne rozwią zania prawne i stwierdzone w nich luki, ale tylko

w celu uzasadnienia konieczności podjęcia prac nad opracowaniem takiej

strategii. Ta z kolei miałaby być swego rodzaju kierunkowskazem (wytycznymi)

dla określonych działań – m.in. w obszarze obowią zują cego prawa, czy

istnieją cych rozwią zań organizacyjnych. Dopiero efektem tych działań byłabypełna diagnoza systemu (w tym ustawodawstwa) i wskazanie luk prawnych,



6

wymagają cych konkretnych inicjatyw. A zatem odniesienie się w niniejszym

opracowaniu do kwestii obowią zują cego prawa następuje tylko po to, by

pokazać, że cel strategiczny realizuje się również przy wykorzystaniu narzędzi

formalno – prawnych, wymagają cych oceny.

Przykładem przyszłego projektu aktu normatywnego (obecnie

opracowywane są tylko założenia do ustawy), w którego tworzeniu znacznym

ułatwieniem byłaby strategia stanowią ca swego rodzaju punkt wyjścia - jest

„ustawa antyterrorystyczna”. Wcześniejsze opracowanie strategii obrony przed

terroryzmem nadałoby odpowiedni kierunek pracom nad skonkretyzowaniem

działań jakie należy podejmować przeciwdziałają c zagrożeniom terrorystycznym.

Stworzyłoby to ramy określają ce obszary podlegają ce regulacjom ustawowym.

Na powyższą okoliczność BBN zwracało uwagę w 2008r. w pismach do MSWiA6.

Podsumowują c, celem niniejszego opracowania jest:

Określenie potrzeby i możliwości opracowania strategii sektorowej -obrona przed terroryzmem, jako uzupełnienie i rozszerzenie „strategiibezpieczeństwa narodowego” oraz dokumentów o charakterze aktówprawnych.

Przekazanie impulsu inicjują cego opracowanie strategii sektorowej,wpisują cego się m.in. w Strategi ę Bezpieczeństwa Narodowego RP orazprocedury zawarte w projekcie ustawy o „Bezpieczeństwie Narodowym”.

Konsekwencją wypełnienia założeń obowią zują cej Strategii Bezpieczeństwa

Narodowego RP i zawartej w niej koncepcji systemu bezpieczeństwa narodowego

(która określona jest poprzez główne cele i zadania sektorowe dla

poszczególnych podmiotów państwowych), jest inicjatywa opracowania

programu obrony przed terroryzmem w formie strategii sektorowej mogą cej

stanowić podstawę do stworzenia planu jej realizacji.

Co więcej, opracowanie strategii sektorowej wpisuje się w konwencję projektu ustawy o bezpieczeństwie narodowym, która zakłada m.in. tworzenie

przez międzyresortowe zespoły strategii sektorowych w wyszczególnionych

obszarach bezpieczeństwa (politycznego, militarnego, ekonomicznego,

energetycznego, społecznego, kulturowego i ekologicznego oraz innych

dookreślonych przez Radę Ministrów). W myśl wskazanego projektu, strategie

sektorowe zatwierdzane winny być przez Prezydenta RP, podlegałyby

cyklicznemu przeglą dowi i w miarę potrzeb nowelizowane przez Radę Ministrów.

6 Zrealizowany został postulat Biura, aby planowany do powołania zespół zadaniowy nie opracowywał „projektu

ustawy antyterrorystycznej”, a jedynie założenia do niej.



7

2. GŁÓWNE UREGULOWANIA PRAWNE W OBSZARZE ZAGROŻENIA

TERRORYZMEM OBOWIĄ ZUJĄ CE W POLSCE

Regulacje prawne dotyczą ce rozpoznawania, przeciwdziałania i zwalczania

terroryzmu w polskim systemie prawnym rozproszone są w wielu aktach(np. ustawach kompetencyjnych poszczególnych służb specjalnych i porzą dku

publicznego7), a formalno – prawną ocenę i penalizację czynu o charakterze

terrorystycznym zawiera kodeks karny8. Nie uwzględnia on jednak wszystkich

zagadnień z przedmiotowego obszaru w zakresie klasyfikacji i sankcjonowania

czynów powią zanych z działalnością terrorystyczną 9. Regulacje dotyczą ce

kompetencji ustawowych odpowiednich służb i instytucji zaangażowanych

w szeroko rozumianą walkę z terroryzmem nie są jasne m.in. ze względu na brak

spójności i jednolitości pojęć definiują cych zarówno zjawisko, jak i działania służb

w jego obszarze10. Część zadań i odpowiedzialność, zwłaszcza „na styku”

cywilnych i wojskowych służb specjalnych nakładają się na siebie11. Jedną

z najistotniejszych „luk” w obowią zują cym systemie prawnym jest brak

powierzonego jednemu organowi nadzoru nad wszystkimi służbami,

realizują cymi zadania w przedmiotowej sferze. Obecnie należy on bowiem do

bezpośredniej kompetencji premiera oraz w rozproszony sposób pozostaje we

właściwości niektórych ministrów (w tym zwłaszcza: MSWiA, MON, MF)12

.

7 Ustawa z dnia 24.05.2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu (Dz.U. 2002 nr74 poz. 676 z późn. zmianami), ustawa z dnia 09.06.2006 r. o S łużbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz SłużbieWywiadu Wojskowego (Dz.U. z 2006r. Nr 104, poz. 709), ustawa z dnia 06.04.1990 r. o Policji (Dz.U. 1990 nr30 poz. 179), ustawa z dnia 12.10.1990 r. o Straży Granicznej (Dz.U. 1990 Nr 78 poz. 462).8 Przest ę pstwem o charakterze terrorystycznym jest czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności,której górna granica wynosi, co najmniej 5 lat, popełniony w celu: 1) poważnego zastraszenia wieluosób,2) zmuszenia organu władzy publicznej Rzeczypospolitej Polskiej lub innego państwa albo organuorganizacji międzynarodowej do podjęcia lub zaniechania określonych czynności,3) wywołania poważnychzakłóceń w ustroju lub gospodarce Rzeczypospolitej Polskiej, innego państwa lub organizacji międzynarodowej -a także groźba popełnienia takiego czynu. (art. 115a § 20 KK).9 Dotyczy to w szczególności takich czynów (zachowań), jak nawoływanie do terroryzmu, rekrutacja czyszkolenie sympatyków i członków organizacji terrorystycznych.10 Przykładowo ustawa o ABW oraz AW wśród zadań ABW wskazuje w art. 5 ust. 1 pkt 2 „rozpoznawanie,

zapobieganie i wykrywanie przest ę pstw terroryzmu”, natomiast ustawa o SKW oraz SWW wskazuje w art. 5ust. 1 pkt 1g jako jedno z zadań SKW „rozpoznawanie, zapobieganie oraz wykrywanie pope ł nianych przez ż o ł nierzy pe ł ni ących czynną s ł u ż bę wojskow ą , funkcjonariuszy SKW i SWW oraz pracowników SZ RP i innych jednostek organizacyjnych MON, przest ę pstw zwi ą zanych z dzia ł alności ą terrorystyczną…”. Pierwsza zewskazanych ustaw mówi zatem o przest ę pstwach terroryzmu, druga o przest ę pstwach zwi ą zanych

z dzia ł alności ą terrorystyczną.11 Przykładowo odnośnie dublowania: art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o ABW oraz AW wskazuje, i ż jednym z zadań AW jest „rozpoznawanie mi ędzynarodowego terroryzmu…” , a w art. 6 ust. 1 pkt 2b ustawy o SKW oraz SWWwymienia się „rozpoznawanie i przeciwdzia ł anie zagro ż eniom mi ędzynarodowym terroryzmem”.Tożsame wnioski zawiera Raport z prac Zespo ł u Zadaniowego do Spraw Usystematyzowania KrajowychRegulacji i Rozwi ą zań Prawnych Dotycz ących Przeciwdzia ł ania Terroryzmowi .12 Zgodnie z art. 11 ustawy o ABW oraz AW przy Radzie Ministrów dzia ła Kolegium do Spraw Służb Specjalnych,

jednakże jest ono organem wyłą cznie opiniodawczo – doradczym w sprawach programowania, nadzorowaniai koordynowania działalności ABW, AW, SKW, SWW i CBA oraz podejmowanych dla ochrony bezpieczeństwapaństwa działań Policji, SG, ŻW, SW, BOR, SC, urzędów skarbowych, izb skarbowych, organów kontroliskarbowej, organów informacji finansowej oraz służb rozpoznania Sił Zbrojnych RP.



8

Polska podpisała szereg umów międzynarodowych, dotyczą cych

współpracy w zakresie zapobiegania i zwalczania przestępczości zorganizowanej

i innych przestępstw13. Podobnie jak w przypadku wewnętrznych aktów

normatywnych nie ma tu spójności i jednolitości pojęć definiują cych zjawiska, jak

i działania poszczególnych służb.

Poniższe zestawienie (tabela nr 1) ukazuje zdeklarowane kompetencje

odpowiednich służb i instytucji (wg filarów określonych w Strategii UE w zakresie

zwalczania terroryzmu), z którego wynika, iż działania podejmowane przez

poszczególne instytucje i służby są powielane, a zdecydowana większość,

zgodnie zresztą z przepisami poszczególnych ustaw kompetencyjnych,

zadeklarowała realizację zadań w I filarze (zapobieganie), najmniejsza liczba

natomiast – w III filarze (ściganie) 14.

Służba/ instytucja Zapobieganie 15 Ochrona 16 Ściganie17 Reagowanie18

Ministerstwo SprawWewnętrznych i Administracji TAK TAK NIE TAK

Agencja BezpieczeństwaWewnętrznego TAK TAK TAK NIE

Biuro BezpieczeństwaNarodowego TAK NIE NIE NIE

Kancelaria Prezesa RadyMinistrów TAK NIE NIE TAK

13 Przykładowo: Umowa między Rzą dem Rzeczypospolitej Polskiej a Rzą dem Ukrainy o współpracyw zakresie zwalczania przestępczości zorganizowanej (Dz.U. z 2004 r. Nr 38, poz. 343); Umowa międzyRzą dem Rzeczypospolitej Polskiej a Rzą dem Federalnym Republiki Austrii o współpracy w zapobieganiui zwalczaniu przestępczości (Dz.U. z 2004 r. Nr 41, poz. 377); Umowa między Rzą dem Rzeczypospolitej Polskieja Rzą dem Republiki Finlandii o współpracy w zakresie zapobiegania i zwalczania przestępczości zorganizowaneji innych przestępstw (Dz.U. z 2004 r. Nr 41, poz. 379); Umowa między Rzą dem Rzeczypospolitej Polskieja Rzą dem Rumunii o współpracy w zwalczaniu przestępczości zorganizowanej, terroryzmu i innych rodzajówprzestępstw (Dz.U. z 2004 r. Nr 154, poz. 1625); Umowa między Rzą dem Rzeczypospolitej Polskiej a Rzą demRepubliki Federalnej Niemiec o współpracy w zakresie zwalczania przestępczości zorganizowanej orazszczególnie niebezpiecznych przestępstw (Dz.U. z 2004 r. Nr 248, poz. 2486); Umowa między Rzą demRzeczypospolitej Polskiej a Rzą dem Republiki Turcji o współpracy w zwalczaniu terroryzmu, przestępczościzorganizowanej i innej przestępczości (Dz.U. z 2005 r., Nr 12, poz. 94); Umowa między Rzą demRzeczypospolitej Polskiej a Rzą dem Republiki Indii o współpracy w zwalczaniu przestępczości zorganizowaneji międzynarodowego terroryzmu (Dz. U. z 2005 r. Nr 34, poz. 302).14 Na podstawie Sprawozdania z prac Zespołu Zadaniowego ds. Usystematyzowania Krajowych Regulacjii Rozwią zań Prawnych dot. Przeciwdziałania Terroryzmowi (powołanego w dniu 10 czerwca 2008 r. napodstawie Decyzji nr 5 Przewodniczą cego Międzyresortowego Zespołu do spraw Zagrożeń Terrorystycznych)sierpień 2008 r.15 Tamże, Zapobieganie rozumiane jako - przeciwdziałanie zwracaniu się ludzi ku terroryzmowi, eliminowanieczynników lub pierwotnych przyczyn mogą cych prowadzić do radykalizacji postaw i rekrutacji kandydatów,zarówno na terenie UE, jak i w skali międzynarodowej.16 Tamże, Ochrona rozumiana jako: ochrona obywateli i infrastruktury oraz ograniczanie podatności na atak,m.in. poprzez poprawę bezpieczeństwa granic, systemów transportu i kluczowej infrastruktury.17 Tamże, Ś ciganie rozumiane jako: ściganie i prowadzenie śledztw wobec terrorystów na terytorium krajui w skali światowej; utrudnianie im planowania, podróżowania i łą czności; niszczenie sieci wsparcia; odcinanie

od źródeł finansowania i dostępu do środków ataku; stawianie terrorystów przed wymiarem sprawiedliwości.18 Tamże, Reagowanie rozumiane jako: przygotowywanie się do zarzą dzania skutkami atakówterrorystycznych i minimalizacji tych skutków, poprawianie zdolności do likwidacji następstw, skoordynowanejreakcji i pomocy dla ofiar.



9

Ministerstwo ObronyNarodowej / Żandarmeria

WojskowaTAK TAK TAK TAK

Ministerstwo SprawZagranicznych TAK NIE NIE TAK

Prokuratura/Ministerstwo Sprawiedliwości NIE NIE TAK NIE

Agencja Wywiadu TAK NIE NIE NIE

Policja TAK TAK TAK TAK

Straż Graniczna TAK TAK

TAK(z wyłą czeniem

prowadzenia śledztwwobec terrorystów )

TAK

Państwowa Straż Pożarna NIE TAK NIE TAK

Biuro Ochrony Rzą du TAK TAK NIE TAK

Służba Wywiadu Wojskowego TAK TAK NIE NIE

Służba KontrwywiaduWojskowego TAK TAK NIE TAK

Generalny Inspektor

Informacji FinansowejTAK NIE TAK NIE

Służba Celna TAK TAK NIE NIE

Tabela nr 1.Źródło: Sprawozdanie z prac Zespołu Zadaniowego ds. Usystematyzowania Krajowych Regulacji i Rozwią zań

Prawnych dotyczą cych Przeciwdziałania Terroryzmowi z sierpnia 2008 roku, załą cznik nr 5.

Przepisy prawne stanowią o określonych kompetencjach, są podstawą

egzekwowania postulowanych w nich wyznaczników oraz definiują stosowne

sankcje. Odnoszą c to do omawianych zagadnień zwią zanych z zagrożeniem

terrorystycznym oznacza to, że próbuje się stworzyć prawo dotyczą ce systemu

„walki” z terroryzmem, nie określają c „tła”, obszaru w ramach którego możemy

tworzyć, czy nowelizować istnieją ce już przepisy. Brak jest krajowego

dokumentu, który określałby ramy i granice podejmowanych działań oraz

wskazują cego, do jakiego „stanu” dążymy i przy pomocy jakich dopuszczalnych

środków, zgodnych z ogólnie przyjętą strategią działania państwa chcemy go

osią gnąć.

Biuro Bezpieczeństwa Narodowego sygnalizowało już wcześniej potrzebę

stworzenia strategii obrony przed terroryzmem. Temat ten był ujęty w oficjalnym

stanowisku Biura zaprezentowanym na konferencji w Emowie 19 - Czy Polsce

potrzebna jest ustawa antyterrorystyczna i obejmował m.in. sposób dochodzenia

do optymalnych rozwią zań systemowych, gdyż same regulacje prawne nie dadzą

odpowiedzi na pytania zwią zane z zapobieganiem zagrożeniom, a także nie mają

odniesienia do przyszłości, co jest niezbędne dla stworzenia prawidłowego,

efektywnego i kompleksowego systemu walki i obrony przed atakami

terrorystycznymi.

19 Emów, 14-15 maja 2008 r.



10

Aktualne inicjatywy prawne

a) ustawa o rozpoznawaniu, przeciwdzia ł aniu i zwalczaniu terroryzmu.

W wyniku prac Międzyresortowego Zespołu ds. Zagrożeń Terrorystycznych

(MZds.ZT) i Stałej Grupy Eksperckiej (SGE), a także Zespołu Zadaniowego

ds. Usystematyzowania Krajowych Regulacji i Rozwią zań Prawnych

dotyczą cych Przeciwdziałania Terroryzmowi oraz dyskusji podjętych podczas

konferencji zorganizowanej przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych

i Administracji oraz Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego na temat „Czy Polsce

potrzebna jest ustawa antyterrorystyczna” 20 , podjęto decyzję o próbie

stworzenia jednego dokumentu regulują cego główne pola i narzędzia działań

zwalczają cych zagrożenie terroryzmem, który ma uporzą dkować kwestie

współpracy między służbami, tworzą c krajowy system przeciwdziałania

zagrożeniom terrorystycznym. Zauważyć należy, że ze względu na technikę

legislacyjną dokument ten nie będzie mógł objąć swoim zakresem wszystkich

zagadnień możliwych do uwzględnienia w sektorowej strategii obrony przed

terroryzmem.

Na podstawie roboczego projektu decyzji Przewodniczą cego MZds.ZT

w sprawie powołania Międzyresortowego Zespołu do spraw opracowania projektu

ustawy o rozpoznawaniu, przeciwdziałaniu i zwalczaniu terroryzmu wyszczególnić

można kwestie, które ma obejmować proponowana ustawa:

Zdefiniowanie pojęć dotyczą cych rozpoznawania, przeciwdziałaniai zwalczania zagrożeń terrorystycznych.

Uwzględnienie wiodą cej roli Szefa ABW (w tym CentrumAntyterrorystycznego) w zakresie gromadzenia, przetwarzania orazprzekazywania dla potrzeb służb i właściwych podmiotów informacjidotyczą cych zagrożeń o charakterze terrorystycznym.

Określenie kształtu polityki informacyjnej. Określenie zasad prowadzenia ćwiczeń antyterrorystycznych. Regulowanie sposobów ochrony infrastruktury krytycznej z uwzględnieniem

systemów i sieci teleinformatycznych (cyberterroryzm). Wskazanie przepisów prawnych wymagają cych dostosowania w zwią zku

z wejściem w życie ustawy o rozpoznawaniu, przeciwdziałaniui zwalczaniu terroryzmu.

O ile podjęcie tego rodzaju inicjatywy jest zamierzeniem wskazanym

i wpisuje się w proponowaną w tym opracowaniu koncepcję, to tworzenie go na

podstawie wyżej wymienionych założeń budzi poważne zastrzeżenia. Wą tpliwości

budzi eksponowanie w proponowanej ustawie roli jednej z komórek

20 Tamże.



11

organizacyjnych ABW, tj. Centrum Antyterrorystycznego, w sytuacji, kiedy

całokształt funkcjonowania Agencji reguluje odrębna ustawa kompetencyjna.

Także kwestie polityki informacyjnej, przeprowadzania ćwiczeń, czy ochrony

infrastruktury krytycznej powinny być regulowane aktami prawnymi niższej rangi

lub procedurami działania zawartymi w planach operacyjnych.

b) ustawa o czynnościach operacyjno-rozpoznawczych 21.

Proponowana ustawa ma przede wszystkim zapewnić transparentność

służb specjalnych i porzą dku publicznego oraz form i metod prowadzonych

czynności operacyjno – rozpoznawczych wykorzystywanych m.in. w walce

z terroryzmem i przestępczością zorganizowaną , a jednocześnie definiować jak

najszersze spektrum narzędzi pozwalają cych na efektywną walkę ze wskazanymi

zagrożeniami przy uwzględnieniu dynamiki ich rozwoju.

Projekt ustawy określa warunki i zasady prowadzenia czynności

operacyjno - rozpoznawczych, sposób ich dokumentowania oraz organy

państwowe uprawnione do ich kontroli. Projekt ma zarówno swoich zwolenników

jak i przeciwników. Z punktu widzenia społeczeństwa, celem niedopuszczania do

nadużyć we wskazanym obszarze działalności służb, istnieje potrzeba czytelności

reguł pracy operacyjnej oraz określenia mechanizmów kontroli nad

prowadzonymi czynnościami operacyjno-rozpoznawczymi. Z drugiej strony

ustawa poprzez jawność i dokładny opis metod operacyjnych może pozbawiać

skutecznej ochrony funkcjonariuszy i narażać ich na niebezpieczeństwo

w przypadkach niezamierzonego ujawnienia faktu prowadzenia tych czynności,

a także podnosi poziom ryzyka niepowodzenia działań. Ponadto ogranicza

katalog czynności, jakie można podejmować w ramach wykonywania czynności

operacyjno - rozpoznawczych, przy czym zagrożenia (głównie asymetryczne)

rozwijają się bardzo dynamicznie. Pojawia się także pytanie czy projekt ustawy

przywołują c unormowania zawarte w ustawach kompetencyjnych poszczególnych

służb uprawnionych do wykonywania czynności operacyjno - rozpoznawczych,

nie powoduje zbędnego powtórzenia istnieją cej już materii ustawowej.

c) nowelizacja ustawy o zarz ądzaniu kryzysowym.

Projekt nowelizacji ustawy opracowano w celu wyeliminowania

wą tpliwości, jakie w opinii ekspertów powstały w trakcie stosowania przepisów

21 Projekt znajduje si ę w Komisji Spraw Wewnętrznych i Administracji.



12

obowią zują cej ustawy o zarzą dzaniu kryzysowym. Miało się to przyczynić do

stworzenia bardziej efektywnego i czytelnego systemu zarzą dzania kryzysowego

funkcjonują cego także w warunkach, gdy normalne zasoby i procedury działania

służb, inspekcji i straży okazały się być niewystarczają ce, a także usprawnienia

procesu jego planowania. Definiuje on pojęcia niedookreślone w obowią zują cej

ustawie, jak mapa ryzyka i mapa zagrożeń, a także wprowadza nowe pojęcia:

cykl planowania, siatka bezpieczeństwa i zdarzenie o charakterze

terrorystycznym22. Zmianie ulegają też definicje zarzą dzania kryzysowego,

sytuacji kryzysowej oraz planowania cywilnego.

Dodano zapis „zobowi ą zuj ący wojewod ę do wspó ł dzia ł ania

z Szefem Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, jako centralnym organem

administracji rz ądowej w ł aściwym w sprawach rozpoznawania, zapobiegania

i zwalczania zagro ż eń godz ących w bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz

rozpoznawania, zapobiegania i wykrywania przest ę pstw terroryzmu” oraz artykuł

określają cy „wspó ł prac ę w zakresie przeciwdzia ł ania, zapobiegania

i usuwania skutków zdarzeń o charakterze terrorystycznym pomi ędzy organami

administracji publicznej oraz posiadaczami samoistnymi i zale ż nymi obiektów,

instalacji lub urz ądzeń infrastruktury krytycznej. Podkreśla on rol ę organów

administracji rz ądowej w ł aściwych w sprawach rozpoznawania, zapobieganiai zwalczania zagro ż eń , w tym szczególną rol ę Szefa Agencji Bezpieczeństwa

Wewnętrznego, który otrzymuje ustawowe upowa ż nienie do udzielania zaleceń

organom i podmiotom zagro ż onym dzia ł aniami o charakterze terrorystycznym

oraz do przekazywania niezbędnych informacji s ł u żących przeciwdzia ł aniu tym

zagro ż eniom” 23.

Omawiany projekt przewiduje rezygnację z opracowania odrębnych planów

ochrony infrastruktury krytycznej, na rzecz utworzenia specjalnego NarodowegoProgramu Ochrony Infrastruktury Krytycznej, który wyodrębni obiekty,

urzą dzenia, instalacje i usługi newralgiczne dla bezpieczeństwa państwa i jego

obywateli oraz służą ce zapewnieniu sprawnego funkcjonowania organów

administracji publicznej i przedsiębiorstw.

22

Nale ż y przez to rozumieć sytuacj ę powsta łą na skutek czynu określonego w art. 115 § 20 ustawy z dnia6 czerwca 1997r. Kodeks Karny lub zagro ż enie zaistnienia takiego czynu, mogącego doprowadzi ć do sytuacji kryzysowej. 23 bip.mswia.gov.pl/download.php?s=4&id=3960



13

3. KIERUNKI POLITYKI RP W OBSZARZE ZWALCZANIA TERRORYZMU

Polska będą c członkiem UE i NATO zobowią zana jest do uwzględniania

regulacji formalno - prawnych przyjętych przez te organizacje24. Priorytety

określonej organizacji w dziedzinie walki z terroryzmem nie zawsze pokrywają się ściśle z celami i metodami ich osią gnięcia przez poszczególne kraje

członkowskie. Polityka prowadzona na szczeblu międzynarodowym nie musi być

tożsama z celami i wyzwaniami, przed jakimi staje każde państwo z osobna.

Każdy kraj ma swoje wewnętrzne uwarunkowania i różny poziom zagrożenia ze

strony terroryzmu, co w konsekwencji przyczynia się do prowadzenia mniej lub

bardziej restrykcyjnej polityki obrony przed nim.

Dlatego też bazują c na dokumentach przyjętych przez UE, wypracowanych

na forum ONZ, a także zobowią zaniach sojuszniczych w ramach NATO zasadnym

wydaje się opracowanie narodowego dokumentu precyzują cego wewnętrzną

politykę RP w głównych płaszczyznach działań zmierzają cych do zmniejszenia

zagrożenia terrorystycznego, uwzględniają c takie czynniki jak położenie

geopolityczne, szacowane ryzyko zaangażowania w obecnej fazie globalnej walki

z terroryzmem, ogólnie pojęty interes narodowy czy uwarunkowania

wewnętrzne. Ponadto istotne jest określenie priorytetów współpracy

międzynarodowej w zakresie walki z terroryzmem w ramach instytucji

i podmiotów zaangażowanych w jego zwalczanie, w tym współpraca na

płaszczyźnie przeciwdziałania, rozprzestrzeniania i obrony przed bronią

masowego rażenia.

24 Plan Działania w zwalczaniu terroryzmu przyjęty przez Radę Europejską z 21 września 2001 r. (z kolejnymiuaktualnieniami); Decyzja ramowa Rady 2008/919/WSiSW z dnia 28 listopada 2008 r. zmieniają ca decyzję ramową 2002/475/WSiSW w sprawie zwalczania terroryzmu; Decyzja ramowa Rady z 13 czerwca 2002 r.w sprawie wspólnych zespołów dochodzeniowo-śledczych; Decyzja Rady z 28 lutego 2002 r. w sprawieutworzenia Eurojustu; Decyzja Rady z 20 września 2005 r. w sprawie wymiany informacji i wspó łpracy

dotyczą cej przestępstw terrorystycznych; Decyzja Ramowa Rady dotyczą ca prania brudnych pieniędzy,identyfikacji, śledzenia i zamrażania i konfiskaty środków popełnienia przestępstw lub przychodówz przestępstw; Europejska strategia bezpieczeństwa tzw. „Strategia Solany” przyjęta przez Radę UE 12 grudnia2003 r.; Deklaracja o Zwalczaniu Terroryzmu z 25 marca 2004 r. i Europejski Plan Działania odnośnieZwalczania Terroryzmu; „Program Haski” w zakresie budowy obszaru wolności, bezpieczeństwai sprawiedliwości w UE z 5 listopada 2004 r.; Strategia Unii Europejskiej w dziedzinie walkiz terroryzmem, przyjęta przez Radę UE w dniu 16 grudnia 2005 r. (zaktualizowana w marcu 2007r.);Strategia Unii Europejskiej w zakresie radykalizacji postaw i rekrutacji terrorystów z dnia 24 listopada 2005 r.;Plan działania Unii Europejskiej w zakresie zwalczania terroryzmu z 13 lutego 2006r.Istotne znaczenie mają wypracowane, wiążą ce prawnie i przyjęte w ramach UE i Rady Europy konwencjemiędzynarodowe: Europejska Konwencja o Zwalczaniu Terroryzmu (ETS 90) z dnia 27 stycznia 1977 r.;Protokół zmieniają cy Europejską Konwencję o Zwalczaniu Terroryzmu (ETS 190) z dnia 15 maja 2003 r.;Konwencja Rady Europy o praniu, ujawnianiu, zajmowaniu i konfiskacie dochodów pochodzą cychz przestępstwa oraz o finansowaniu terroryzmu (ETS 198) z dnia 16 maja 2008 r.; Konwencja Rady Europyo zapobieganiu terroryzmowi (ETS 196) z dnia 16 maja 2005 r. - RP ratyfikowa ła Konwencję 3 marca 2008

roku – Konwencja wprowadziła nowe kategorie przestępstw zwiększają ce oddziaływanie prewencyjne, jak:publiczne nawoływanie do popełnienia przestępstw o charakterze terrorystycznym, rekrutacja oraz szkolenie narzecz terroryzmu.



14

3.1 Dokumenty wypracowane w ramach Organizacji Narodów

Zjednoczonych (ONZ).

Dnia 8 września 2006 roku Zgromadzenie Ogólne ONZ (wszystkie 192

państwa członkowskie) przyjęło Globalną Strategię Zwalczania Terroryzmu.Główny nacisk położony został na środki prewencyjne. Podstaw ą strategii jest

jednoznaczne, bezwarunkowe i silne pot ę pienie terroryzmu we wszelkich jego

formach - stosowanego przez kogokolwiek, gdziekolwiek i z jakichkolwiek

powodów. Strategia ustanawia konkretne środki, które maj ą by ć podejmowane

w celu eliminowania przyczyn rozprzestrzeniania si ę terroryzmu oraz dla

wzmacniania indywidualnej i wspólnej zdolności państw i Narodów

Zjednoczonych w zapobieganiu i zwalczaniu terroryzmu, chroni ąc jednocześnie

prawa cz ł owieka i strzegąc rz ądów prawa. Strategia spaja szereg nowych

propozycji i wzmocnień aktualnych dzia ł ań podejmowanych przez państwa

cz ł onkowskie, system NZ oraz inne mi ędzynarodowe i regionalne instytucje we

wspólną platformę wspó ł pracy strategicznej 25 .

Na prawny dorobek ONZ w zakresie wielostronnych umów

międzynarodowych składa się 13 Konwencji antyterrorystycznych. Konwencje te

przyjmowane konsekwentnie od roku 1963, stanowią najważniejsze źródło prawa

międzynarodowego w zakresie zwalczania terroryzmu.

3.2 Strategia UE w zakresie zwalczania terroryzmu.

Wypracowany przez UE dokument Strategia UE w zakresie zwalczania

terroryzmu (The European Union Counter-Terrorism Strategy), który opiera się

na 4 głównych filarach: zapobieganie ( prevent ), ochrona ( protect ), ściganie

( pursue) i przygotowanie ( prepare) – stanowią całościową i proporcjonalną

reakcję na zagrożenie międzynarodowym terroryzmem.

Realizacja założeń przedmiotowej strategii wymaga wysiłków zarówno na

szczeblu międzynarodowym, ale też krajowym - na rzecz ograniczenia zagrożeń

o charakterze terrorystycznym i podatności na atak. Wśród głównych kierunków

działań, zdefiniowanych w strategii, wymienić należy: zapobieganie rekrutacji

terrorystów, skuteczniejsza ochrona potencjalnych celów ataków

terrorystycznych, ściganie i śledzenie członków istnieją cych sieci

i poprawa zdolności do reagowania na ataki terrorystyczne i zarzą dzania ich

25 http://www.unic.un.org.pl/terroryzm/gl_zalozenia.php, G ł ówne za ł o ż enia Globalnej Strategii ZwalczaniaTerroryzmu.



15

skutkami26. Biorą c pod uwagę fakt, iż Strategia UE w zakresie zwalczania

terroryzmu wprowadziła systematyczny podział na konkretne obszary działania,

uporzą dkowała dotychczasowe inicjatywy oraz określiła zasady metodycznego

rozwoju „mechanizmów antyterrorystycznych”, może ona stanowić podstawową

bazę do opracowania narodowej strategii obrony przed terroryzmem dla Polski.

Schemat nr 1.Źródło: Strategia Unii Europejskiej w Zakresie Zwalczania Terroryzmu.

Przyjmują c podział na poszczególne filary wymienione w strategii, należy

określić i uszczegółowić działania, jakie powinna podjąć Polska, biorą c pod uwagę

jej główne cele strategiczne w kwestii bezpieczeństwa, zmierzają ce do lepszego

przygotowania się na wypadek zaistnienia zdarzeń o charakterze

terrorystycznym.

3.3 Dokumenty wypracowane w ramach Sojuszu

Północnoatlantyckiego (NATO).

Największe znaczenie wśród inicjatyw NATO w dziedzinie walki

z terroryzmem mają Plan Dzia ł ań Partnerstwa Przeciw Terroryzmowi 27

(Partnership Action Plan against Terrorism (PAP-T)) oraz Militarna Koncepcja

Obrony przed Terroryzmem (The Military Concept For Defence

Against Terrorism).28 Obie inicjatywy pochodzą ze szczytu praskiego

26 Strategia UE w dziedzinie walki z terroryzmem z dnia 15 grudnia 2005 r.27 http://www.bbn.gov.pl/portal/pl/475/512/Plan_dzialan_Partnerstwa_Przeciw_Terroryzmowi.html28 http://www.nato.int/ims/docu/terrorism.htm.



16

21-22 listopada 2002 r. Dokumenty zawierają opracowaną na potrzeby NATO

definicję terroryzmu (podział na antyterroryzm i kontrterroryzm29).

Militarna Koncepcja Obrony przed Terroryzmem jest elementem pakietu

środków, mają cych na celu umocnienie zdolności NATO w dziedzinie walkiz międzynarodowym terroryzmem, co obejmuje również wymianę informacji oraz

tworzenie wspólnych planów reagowania kryzysowego. Terroryzm, który

kategorycznie odrzucamy i pot ę piamy we wszelkich jego formach, jest ź ród ł em

powa ż nego i rosnącego zagro ż enia dla ludności, terytorium i ż o ł nierzy Sojuszu

oraz dla bezpieczeństwa mi ędzynarodowego. Jesteśmy zdecydowani walczy ć

z terroryzmem tak d ł ugo, jak to będzie konieczne. Aby skutecznie zwalczać

terroryzm, musimy podj ąć dzia ł ania na wielu p ł aszczyznach.30

Głównymi celami Planu Działań Partnerstwa Przeciw Terroryzmowi są 31:

Potwierdzenie ustaleń Rady Partnerstwa Północnoatlantyckiego (Euro- Atlantic Partnership Council , EAPC) o stworzeniu niekorzystnegośrodowiska dla rozwoju i ekspansji terroryzmu, opierają c się na wspólnychwartościach demokratycznych, a także wzajemnej pomocy w tymprzedsięwzięciu.

Potwierdzenie przez państwa członkowskie podjęcia działań przeciwkoterroryzmowi we wszystkich jego formach i przejawach oraz ich gotowość do współpracy w zakresie zapobiegania i obrony przed atakamiterrorystycznymi oraz radzenia sobie z ich konsekwencjami.

Propagowanie i ułatwianie współpracy pomiędzy państwami EAPC w walcez terroryzmem, poprzez polityczne konsultacje i programy praktycznejwspółpracy w ramach EAPC i Partnerstwa dla Pokoju.

Na wniosek, udzielanie pomocy państwom członkowskim w radzeniu sobiez zagrożeniami i skutkami ataków terrorystycznych, godzą cymi w ichgospodarkę i elementy infrastruktury krytycznej.

Inne istotne postanowienia to m.in. Deklaracja w sprawie terroryzmu32

(Posiedzenie Rady Północnoatlantyckiej NATO na szczeblu ministrów spraw

zagranicznych w Brukseli, 2 kwietnia 2004 r.), a także Komunikaty z posiedzeń

Rady Północnoatlantyckiej NATO szczebla szefów państw i rzą dów w Stambule

29 kwietnia 2004 r.; w Rydze33 29 listopada 2006 r.; w Bukareszcie34 3 kwietnia

2008 r.

29 Antyterroryzm obejmuje środki defensywne używane w celu zmniejszenia podatności sił zbrojnych, osóbi własności na atak terrorystyczny. Kontrterroryzm to środki ofensywne używane w celu zmniejszeniapodatności sił zbrojnych, osób i własności na atak terrorystyczny z użyciem siły.30 http://www.bbn.gov.pl/wai/pl/475/510/Deklaracja_Szczytu_Praskiego.html31 http://www.nato.int/docu/basictxt/b021122e.htm32 http://www.bbn.gov.pl/?lin=5&last=112&idtext=25533 http://www.msz.gov.pl/files/docs/deklaracje/Ryga-deklaracja.pdf 34 Deklaracja Spotkania Bukareszteńskiego, http://www.nato.int/docu/pr/2008/p08-049e.html#capabilities



17

4. KOMPONENTY STRATEGII SEKTOROWEJ

4.1 Charakter strategii.

Pojęcie strategia wywodzi się z języka greckiego „strategos”, co oznacza

prowadzenie wojny. Inne określenia strategii definiują ją jako dzia ł sztuki

wojennej obejmuj ący przygotowanie i prowadzenie wojny oraz poszczególnych

jej kampanii i bitew 35. Odchodzą c jednak od czysto militarnego pojmowania,

strategię opisać można jako określoną koncepcję systemowego działania,

polegają cą na formułowaniu zbioru długookresowych celów, określeniu zasobów

i środków niezbędnych do ich realizacji oraz sposobów postępowania (reguł

działania), zapewniają cych optymalne ich wykorzystanie w celu elastycznego

reagowania na wyzwania otoczenia oraz dla zapewnienia korzystnych warunków

egzystencji i rozwoju. Strategia nie narzuca rozwią zań, a jedynie przedstawia

możliwości i kierunek działań. Określa naczelną orientację gospodarczą ,

społeczną , militarną , wyrażają cą dominują cy kierunek działania danego systemu.

Ta naczelna orientacja jest główną linią i zarazem wytyczną postępowania

w zwią zku z sytuacjami, jakie zachodzą w otoczeniu przy uwzględnieniu

potencjału własnego, jego możliwości oraz środków będą cych do dyspozycji.

Odnoszą c ten opis do zagadnienia bezpieczeństwa narodowego, dokument

Strategia Bezpieczeństwa Narodowego RP zawiera oficjalną wykładnię polskich

interesów narodowych, określa cele strategiczne Rzeczypospolitej Polskiej

w dziedzinie bezpieczeństwa wraz z koncepcją ich osią gania, uwzględniają cą

zadania dla poszczególnych podsystemów wykonawczych. Wskazuje również

zasady utrzymywania oraz kierunki transformacji systemu bezpieczeństwa

narodowego.36

35 Słownik języka polskiego, www.sjp.pwn.pl36 Strategia Bezpieczeństwa Narodowego RP , www.bbn.gov.pl



18

MMOODDEELL OOPPR R AACCOOWWAANNIIAA SSTTR R AATTEEGGIIII

CEL NARODOWY

INTERES NARODOWY

WIZJA STRATEGICZNA

POLITYKA NARODOWA

Proces formułowania strategii

Cele sektoroweżą dany wynik strategii/stan końcowy

(ends)

Koncepcjastrategiczna

Sposoby (ways)

Siła narodowa

Środki (means)

Wykonalność Akceptowalność (dopuszczalność)

Predyspozycje (dogodność)

OCENA RYZYKA

STRATEGIA

ŚŚR R OODDOOWWIISSKKOO GGLLOOBBAALLNNEE

Sojusze i koalicje

Rywalizują cesystemy wartości

Warunkiekonomiczne

Globalizacja

Prawomiędzynarodowe

Organizacjemiędzynarodowe

Organizacjepozarzą dowe

Zagrożenia:Konwencjonalne

i transnarodowe

BMR

ŚŚR R OODDOOWWIISSKKOO WWEEWWNNĘĘTTR R ZZNNEE

Biurokracja

Władzaustawodawcza

Warunkiekonomiczne

Władzawykonawcza

Grupy interesu

Są downictwo

Służby specjalnei porzą dkupublicznego

Media

Styl przewodzenia

Opinia publiczna

Warunki socjalne(społeczne)

Schemat nr 2. Model opracowania strategii w obszarze obrony przed terroryzmem

Źródło: opracowanie własne na podstawie „Tools and Strategies For Combating Terrorism” Joseph D.Celeski, COL (Ret.)- materiał ze szkolenia

“Special operations in combating terrorism” organizowanego przez Joint Special Operations University i Akademię Obrony Narodowej,12-16 listopada 2007 r.



19

Z kolei strategia sektorowa stanowi o wstępnych, skonkretyzowanych już

kierunkach długofalowych zmian oraz udoskonaleń w pożą danym (społecznie)

kierunku. Istotą strategii sektorowej jest kreatywne, innowacyjne spojrzenie na

zastany zespół uwarunkowań. Zawiera ona cele i ich rozwinięcia, w stopniu

stanowią cym podstawę do formułowania szczegółowych planów działania.

Dlatego też, poprzez pojęcie strategia sektorowa rozumieć należy

dokument planistyczny określają cy uwarunkowania, cele strategiczne polityki

i kierunki rozwoju w określonym obszarze problemowym (danej dziedzinie

bezpieczeństwa narodowego).

Na potrzeby niniejszego opracowania odniesieniem jest obszar, dotyczą cy

zagrożeń terrorystycznych, mają cych wpływ głównie na dziedzinę, jaką jest

bezpieczeństwo wewnętrzne, z oczywistym uwzględnieniem innych pośrednio

oddziaływują cych obszarów.

Założenia strategii powinny być zgodne z obowią zują cymi dokumentami

nadrzędnymi, tj. Konstytucją RP oraz Strategią Bezpieczeństwa Narodowego RP,

a także uwzględniać inne umowy i zobowią zania na arenie międzynarodowej,

a w razie potrzeby wskazywać na konieczność nowelizacji przepisów prawnych.

Umiejscowienie i relacje strategii obrony przed terroryzmem w odniesieniu

do polskich, a także międzynarodowych dokumentów strategicznych

i uregulowań przedstawia schemat nr 3.



Dokumentystrategiczne UE

Europejska strategiabezpieczeństwa

Strategia Unii Europejskiej w

dziedzinie walki z terroryzmem

Konstytucja RP

SSttrraatteeggiiaa BBeezzppiieecczzeeńńssttwwaa NNaarrooddoowweeggoo R R PP

Strategia sektorowa „Narodowa Strategia Obrony przed Terroryzmem”

tzw. Ustawa antyterrorystyczna(w przypadku jej uchwalenia)

Szczegó

Plany opUstawa o zarz ądzaniukryzysowym

Regulacje prawne

Dokumentystrategiczne ONZ

Globalna StrategiaZwalczania Terroryzmu

Dokumentystrategiczne

NATO

Plan Dzia ł ań PartnerstwaPrzeciw Terroryzmowi

Militarna KoncepcjaObrony przed Terroryzmem

Kodeks karny

Inne uregulowania

POZIOM KRAJOWYPOZIOMMIĘDZYNARODOWY

KOMPA

TYBILNOŚ Ć

Okreogóln

Bazuoper

przed

S S C C H H E E M M A AT T N N RR 33.. UUMMIIEEJJSSCCOOWWIIEENNIIEE SSTTR R AATTEEGGIIII SSEEKKTTOOR R OOWW

2 0



21

Pojęcie „strategia” i „ plan” często używane są jako synonimy

podejmowanych działań. Podjąć można jednak polemikę z tym poglą dem, gdyż

plan strategiczny37 można zdefiniować, jako zbiór decyzji dotyczą cych

podstawowych, kierunkowych celów podmiotów oraz niezbędnych do ichosią gnięcia zasobów i metod. Jest to dokument będą cy projektem przyszłości

jakiej oczekujemy (wynik planowania), zawierają cy skuteczne środki do jej

realizacji. Podstawową cechą planu jest jego celowość, gdyż plan formułowany

jest dla zapewnienia sprawnej realizacji postawionego (w strategii) celu. Plan

powinien określać, jakie działania prowadzą do zamierzonego celu.38 Jest

wypełnieniem, niejako harmonogramem działań, jakie powinny zostać

zrealizowane, aby osią gnąć cele strategiczne. Dlatego na potrzeby zobrazowania

omawianego zagadnienia należy przyjąć, że plan dzia ł ania w zakresie walki

z terroryzmem jest dokumentem uszczegóławiają cym założenia narodowej

strategii obrony przed terroryzmem.

Graficzne ujęcie komponentów strategii sektorowej można przedstawić

następują co:

Schemat nr 4.Źródło: Opracowanie własne.

Korzy ści i funkcje strategii sektorowej:

Pozwala patrzeć na politykę bezpieczeństwa w zakresie obrony przedterroryzmem w kategoriach długookresowych i wielopłaszczyznowych.

Zapewnia korelację z innymi strategiami i programami rzą dowymiw zakresie zwalczania przestępczości i zagrożeń terrorystycznych.

37 Plan strategiczny a plan operacyjny: plan strategiczny – to ogólny plan zawierają cy decyzje dotyczą cepriorytetów i działań niezbędnych do osią gnięcia celów strategicznych; na ogół mają bardzo długi horyzontczasowy; plan operacyjny – koncentruje się na realizacji planów strategicznych dla osią gnięcia celówoperacyjnych. Koncentruje się na krótkim okresie i ma stosunkowo wą ski zasięg.38 Encyklopedia zarz ądzania, www.mfiles.pl/pl

CO,DLACZEGO

Sposoby i metody rozwią zania problemu(przebieg działania, podejmowane inicjatywy, sposoby

osią gnięcia celu)

Środki – siły i zasoby(dostępne narzędzia do realizowania zamierzonych celów)

Dostrzegane potrzeby/wymagania, cele strategiczne,(oczekiwany wynik końcowy)

JAK, KIEDY,GDZIE

KTO



22

Umożliwia koordynowanie na poziomie kraju działań różnych podmiotówwokół celów przyjętych za nadrzędne.

Wspomaga wyeliminowanie sprzeczności pomiędzy decyzjamikrótkookresowymi, a potrzebami długookresowymi.

Stanowi wieloletni podstawowy dokument, określają cy cele i priorytety

działań dążą cych do przeciwdziałania terroryzmowi oraz warunki, jakiepowinny być zapewnione dla właściwej realizacji postawionych zadań. Odnosi się także do długookresowych celów formułowanych na forach

międzynarodowych, m.in. w ramach działań podejmowanych przez UEczy NATO.

Może stanowić formę „presji” na podmioty zinstytucjonalizowane,zobowią zane do wykonywania i stosowania przyjętych w strategiizałożeń.

Jest wyznacznikiem dla przygotowywania lub nowelizowaniadokumentów i aktów prawnych regulują cych omawianą problematykę (programów/planów operacyjnych).

Pozwala na stworzenie mapy priorytetów w płaszczyźnie obrony przedterroryzmem. Jest obszarem, na którym można przydzielić ogólnym wartościom

uszczegółowione definicje. Inspiruje do udoskonalania i podejmowania nowych działań.

Definiują c nazwę dokumentu regulują cego politykę państwa w kwestii

terroryzmu należy przede wszystkim określić, czy ma to być strategia skupiona

na przeciwdziałaniu potencjalnym zagrożeniom, gdzie większy nacisk położony

byłby na sprawy zapobiegania i ochrony, czy jednak ważniejsza jest umiejętność wypracowania pewnych standardów w działania w przypadku wystą pienia

realnego zagrożenia i odpowiednich procedur dają cych możliwość sprawnego

i skutecznego reagowania, a także ścigania sprawców ewentualnego ataku

terrorystycznego.

Może się wydawać, że polityka powinna być ofensywna i prewencyjna

(strategia przeciwdzia ł ania), jednak w dobie istnienia zagrożeń głównie

asymetrycznych i nie dają cych się przewidzieć, nie powinno się umniejszać rolireagowania na powstałe już zagrożenia (strategia zwalczania).

Nie da się jednoznacznie wskazać, które działania uznać za priorytetowe,

dlatego też proponuje się przyjąć, iż dokument powinien nosić nazwę Narodowa

Strategia Obrony przed Terroryzmem, rozumianą jako program dzia ł ań

w obszarze zagro ż eń zwi ą zanych z terroryzmem zmierzaj ący do zwi ększenia

poczucia bezpieczeństwa oraz stworzenia warunków do rozwoju zdolności

struktur państwa zaanga ż owanych w walk ę z terroryzmem zgodnie z ustaleniami i regulacjami zawartymi w dokumentach nadrz ędnych, skupiaj ący w sobie

zarówno dzia ł ania w zakresie zapobiegania, ochrony, reagowania jak i ścigania.



23

4.2 Dokumenty o charakterze strategicznym oraz uregulowania

prawne wybranych państw europejskich.

W krajach europejskich system opierają cy się na tzw. strategiach

sektorowych, czyli dokumentach pośrednich pomiędzy dokumentem nadrzędnymw sprawach bezpieczeństwa kraju, a regulacjami ustawowymi, przyjęty został

m.in. w Republice Francuskiej (Bia ł a Ksi ęga w Sprawie Bezpieczeństwa

Wewnętrznego i Zagro ż enia Terroryzmem), Republice Czeskiej (Narodowy Plan

Dzia ł ania w Zakresie Zwalczania Terroryzmu), Republice Litewskiej (Krajowy

Program Walki z Terroryzmem), czy Republice W ł oskiej (Narodowy Plan

Zarz ądzania Kryzysami o Charakterze Terrorystycznym).

Regulacje obowią zują ce w krajach europejskich w zakresie zwalczania

terroryzmu nie sprowadzają się jedynie do regulacji ustawowych. Poza

dokumentami dają cymi podstawę prawną do prowadzenia czynności w ramach

ogólnie przyjętej walki z terroryzmem, czy dokumentami określają cymi

instytucjonalny podział kompetencji istnieją dokumenty określają ce

ogólnonarodową politykę w tym zakresie.

Republika Francuska

Na francuski system obrony przed terroryzmem składają się m.in.39

: Biała Księga w Sprawie Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Zagrożenia

Terroryzmem ( marzec 2006 r.). Plan VIGIPIRATE - Plany zapobiegania i reagowania na zagrożenia

terrorystyczne. Określone artykuły kodeksu karnego. Ustawa antyterrorystyczna (styczeń 2006 r.).

Oficjalną strategię rzą du francuskiego w sprawie walki z terroryzmem

prezentuje opublikowana w marcu 2006 r. wspomniana wyżej „Bia ł a Ksi ę ga

w Sprawie Bezpieczeń stwa Wewnętrznego i Zagro ż enia Terroryzmem” (Livre Banc du Gouvernement sur la Sécurité Itérieure Face au Terrorisme).

Istotą tego dokumentu jest zdefiniowanie długoterminowej strategii

antyterrorystycznej dla Francji poprzez umiejętne wykorzystanie nowoczesnych

i zaostrzonych metod walki z tym zjawiskiem, a zasadniczym celem jest ukazanie

roli informacji, jako źródła wiedzy o potencjalnym zagrożeniu terrorystycznym.

Uzyskanie takiej wiedzy wymaga niewą tpliwie współpracy i zaangażowania

wszelkich organów państwa. Skierowana do opinii publicznej "Bia ł a Ksi ęga" ma

39 na podstawie http://www.interieur.gouv.fr/;http://www.premier-ministre.gouv.fr/information/fiches_52/plan-vigipirate_50932.html



24

na celu doprowadzenie do zwiększenia roli, jaką odgrywa społeczeństwo

obywatelskie w walce z terroryzmem. Księga składa się z trzech głównych części:

opisu zagrożeń terrorystycznych i walki z nimi w ujęciu globalnym, kierunków rozwijania francuskich zdolności do zwalczania terroryzmu,

ogólnych wyzwań, z jakimi można będzie się zetknąć w przyszłości.W treści zawarte są konkretne rozwią zania, które zostały wykorzystane

w organizacji systemu zwalczania terroryzmu.

Ponadto we Francji obowią zuje wydana 23 stycznia 2006 r. ustawa

antyterrorystyczna, która szczególny nacisk kładzie na:

wzmocnienie środków prewencji w transporcie i komunikacji, umiejętne wykorzystywanie nowoczesnych i zaostrzonych metod walki

z terroryzmem, współpracę wszelkich organów państwa w sprawie pozyskiwania wiedzy

i informacji, jako głównych czynników sprzyjają cych przezwyciężaniupotencjalnych zagrożeń terrorystycznych.

Wymienione powyżej dokumenty są w ścisłej korelacji ze sobą oraz

z narzędziem koordynują cym działania poszczególnych instytucji

w zakresie przeciwdziałania aktom terroryzmu – czyli planami reagowania

kryzysowego ( Plany Vigipirate )40, wprowadzanymi przez rzą d w sytuacji

wystą pienia konkretnej groźby lub aktu terrorystycznego. Poszczególne plany

odnoszą się do konkretnych zagrożeń: PIRATOX (dla zagro ż enia środkami

chemicznymi), BIOTOX (dla zagro ż enia środkami biologicznymi), PIRATOME (dla

zagro ż enia nuklearnego lub radiologicznego), PIRATAIR-INTRUSAIR (dla

zagro ż enia zwi ą zanego ze środkiem powietrznym, np. uprowadzeniem

samolotu), PIRANET (dla zagro ż enia informatycznego lub ataku na obszar

szczególny dla bezpieczeństwa państwa np. system energetyczny), PIRATE-MER

(dla zagro ż enia terroryzmem morskim), PIRATE-EXT (dla zagro ż enia interesów

lub obywateli francuskich poza granicami kraju) VIGPIRATE41 (do rozpocz ęcia

dzia ł ań prewencyjnych i zwalczania terroryzmu).

Na Plan VIGPIRATE składają się:

plan monitorowania nowych zagrożeń terrorystycznych, dostosowanie formy działań zapobiegawczych do nowych zagrożeń, cztery poziomy określają ce stopień zagrożenia bezpieczeństwa

narodowego, oznaczone kolorystycznie.

Plan VIGIPIRATE jest realizowany w czterech podstawowych obszarach: oceny

zagrożenia, wyboru poziomu zagrożenia bezpieczeństwa narodowego, określeniu

40 Uruchomienie poszczególnych planów leży w kompetencjach Premiera. Plan jest aktualizowany wrazz rozwojem sytuacji wewnętrznej i międzynarodowej zgodnie z ich oceną przez władze francuskie.41 Ustanowiony w 1978 roku; zaktualizowany trzy razy: w lipcu 1995 r., czerwcu 2000 r. i marcu 2003 roku.



25

szczególnych środków monitorowania, zapobiegania i ochrony oraz stosowania

wyznaczonych środków i nadzorowania ich dalszej realizacji.

Republika Czeska

Podstawą działań strategicznych Republiki Czeskiej w sprawie terroryzmu

poza Strategi ą bezpieczeństwa Republiki Czeskiej (z grudnia 2003 r.) jest

Krajowy plan dzia ł ań przeciwko terroryzmowi przyjęty uchwałą rzą du RCz

10 kwietnia 2002 r. (aktualizowany 14 kwietnia 2003 r., 19 maja 2004 r.) wraz

z ocenami jego realizacji w poszczególnych latach. Ostatnia wersja (z dnia 11

lutego 2008 r.) nosi nazwę Krajowy Plan Dzia ł ań Przeciwko Terroryzmowi

2007-2009 ( Národní Ak č ní Plán Boje Proti Terorismu ). Są to dokumenty

podsumowują ce obecne, jak i określają ce przyszłe działania w zakresie walki

z terroryzmem. Mają na celu utrzymanie i zwiększenie gotowości kraju na

możliwość ataku terrorystycznego przeciw jego interesom zarówno w kraju, jak

i za granicą .

Plan jest jasno sprecyzowanym oświadczeniem rzą du o zdolności kraju do

wypełnienia swoich zobowią zań, które wynikają z członkostwa i uczestnictwa

w Unii Europejskiej, NATO i innych organizacjach międzynarodowych w ramach

walki z zagrożeniami terrorystycznymi. Powodem opracowania dokumentu byłoskoncentrowanie wszystkich głównych wyzwań w walce z terroryzmem w jednym

miejscu, by zapewnić im siłę wsparcia politycznego w formie postanowienia

rzą du. Jest on jednocześnie pewnego rodzaju informatorem określają cym obecny

poziom przygotowania państwa na wypadek zaistnienia ataku terrorystycznego.

Koordynatorem i autorem działań zwią zanych z przygotowaniem i oceną

Krajowego Planu Dzia ł ań przeciw Terroryzmowi jest Departament Polityki

Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Republiki Czeskiej.

W pierwotnej wersji dokument miał formę szczegółowej listy zadań dla

poszczególnych służb, jednak w 2004 roku został w dużym stopniu

przekształcony w spójny tekst, który opisuje istnieją ce środki służą ce zwalczaniu

terroryzmu w kraju oraz opisuje kluczowe zadania w tej dziedzinie z punktu

widzenia ogólnej strategii bezpieczeństwa.

Plan składa się z poszczególnych części:

Zagrożenie terroryzmem: Obecna sytuacja w świecie i poziomzagrożenia w Republice Czeskiej. Podstawowe zasady walki z terroryzmem.



26

Poprawa komunikacji i współpracy pomiędzy podmiotamizaangażowanymi w walkę z terroryzmem i poprawa warunkówwykonywania zadań.

Lista celów, których osią gnięcie jest konieczne dla efektywnegoprzeciwdziałania terroryzmowi; każdemu celowi towarzyszy wykaz

środków używanych w celu jego realizacji, środków, które powinnyzostać wdrożone oraz przewidywany termin realizacji – wraz zewskazaniem podmiotu odpowiedzialnego za realizację.

Ochrona ludności, środowiska i infrastruktury krytycznej. Identyfikacja czynników przyczyniają cych się do popierania terroryzmu

i werbunku terrorystów.

Narodowy Pan Działań Republiki Czeskiej odnosi się do niemal wszystkich

aspektów przeciwdziałania terroryzmowi, zarówno na poziomie krajowym, jak

i międzynarodowym. Stanowi narodowy odpowiednik Planu Dzia ł ania

UE w sprawie Zwalczania Terroryzmu.

Republika Litewska

Ogólna polityka w sprawie zwalczania terroryzmu na Litwie podobnie jak

w Polsce, wynika z przyjętej (znowelizowanej) 20 stycznia 2005 r. - Narodowej

Strategii Bezpieczeństwa oraz regulacji prawnych rangi ustawowej. Dopełnieniem

Narodowej Strategii Bezpieczeństwa jest Krajowy Program Walki

z Terroryzmem ( Programą prieš terorizmą ) , zatwierdzony przez rzą d litewski

22 stycznia 2002 r., który:

obejmuje i reguluje kwestie uczestnictwa kraju w międzynarodowychprzedsięwzięciach w obszarze walki z terroryzmem,

określa ramy prawne rozwoju wspólnej polityki antyterrorystycznej, określa ochronę potencjalnych celów terrorystów, w tym ochronę

infrastruktury krytycznej, określa ramy przeciwdziałania finansowaniu grup terrorystycznych,

wskazuje zidentyfikowane źródła i sposoby finansowania, definiuje „akt terrorystyczny” w zakresie prowadzenia procedur

dochodzeniowych, mówi o stałej gotowości do walki z sytuacjami kryzysowymi

o charakterze terrorystycznym, zapewnia o wywiadowczej i kontrwywiadowczej ochronie

antyterrorystycznej kraju.

Według Programu, priorytetem są prowadzone działania zapobiegawcze

w takich dziedzinach jak walka z nielegalną imigracją i finansowaniem

terroryzmu.

Inne dokumenty będą ce w ścisłym zwią zku z omawianym Programem

dotyczą ce bezpieczeństwa narodowego i terroryzmu to m.in.: Ustawa o systemie

obrony i s ł u ż bie wojskowej (1999 r.), określają ca obowią zki i miejsce Sił



27

Zbrojnych w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa państwa oraz w systemie

zarzą dzania kryzysowego; Ustawa o podstawach bezpieczeństwa państwowego,

(2000 r.), która definiuje pojęcia, wymienia instytucje i urzędników

państwowych, ich rolę, zadania i odpowiedzialność w systemie bezpieczeństwa

państwa oraz tworzy system zarzą dzania kryzysowego; Postanowienie

o utworzeniu centrum zarz ądzania kryzysowego (2001 r.), określają ce podział

kompetencji i zakres odpowiedzialności w dziedzinie organizacji zwalczania

skutków sytuacji kryzysowych.

Republika W ł oska

Podają c przykłady europejskich państw regulują cych nie tylko ustawowo

swe działania w omawianym obszarze, wspomnieć można również o podpisanym w dn. 6 maja 2004 r. przez Ministra Spraw Wewnętrznych Włoch

dekrecie ustanawiają cym Narodowy plan zarz ądzania kryzysami

o charakterze terrorystycznym (Il Piano Nazionale per la gestione di eventi di

natura terroristica). Jego uzupełnieniem jest dekret Ministra Spraw

Wewnętrznych z dn. 23 sierpnia 2005 r., w którym zostały określone Wytyczne

dla dzia ł ań w zakresie zarz ądzania kryzysowego (Linee Guida per le Attivita' di

Gestione dell’Emergenza) oraz ustawa antyterrorystyczna zatytułowana

Konieczne środki do walki z terroryzmem mi ędzynarodowym, zawierają ca

w szczególności:

regulacje dotyczą ce kompetencji służb w dziedzinie bezpieczeństwai porzą dku publicznego, a także policji finansowych,

regulacje dotyczą ce pozyskiwania informacji oraz przesłuchań i śledztw wobec przestępców i podejrzanych o działalność terrorystyczną ,

regulacje w zakresie wydaleń cudzoziemców z Włoch ze względu naprewencję antyterrorystyczną ,

nowe przepisy w sprawie pozyskiwania i przechowywania danychz połą czeń telefonicznych i komunikacji teleinformatycznej, uzupełnione przepisy w zakresie uszczelniania obrotu materiałami

wybuchowymi, uzupełnione przepisy regulują ce działalność zwią zaną z komunikacją

lotniczą , nowe przepisy w zakresie identyfikacji osób (na wniosek policji można

pobrać materiał biologiczny bez zgody podejrzanego), określenie nowych rodzajów przestępstw karnych o charakterze

terrorystycznym - prowadzenie rekrutacji do działań terrorystycznychoraz szkolenia,

możliwość tworzenia specjalnych dochodzeniowych zespołówantyterrorystycznych.



28

5. OGÓLNE RAMY NARODOWEJ STRATEGII OBRONY PRZED

TERRORYZMEM

5.1 Charakterystyka obszaru działania.

Przygotowanie struktur państwa na ewentualność wystą pienia ataku

terrorystycznego ma szeroki charakter i powinno obejmować oprócz

ustanowienia regulacji prawnych, tworzenia podmiotów instytucjonalnych czy

typowych działań policyjno-militarnych, także wcześniejsze zidentyfikowanie

czynników, które mogą pogłębić skutki działań terrorystycznych.

Ich zidentyfikowanie pozwoli na określenie kierunków postępowania

i przygotowanie skutecznych rozwią zań.

Opracowanie strategii obrony przed terroryzmem wymaga przede

wszystkim zdefiniowania trzech podstawowych obszarów:

1.) Jaki jest główny cel i jaki ma być stan końcowy, co chcemy osią gnąć

postępują c na podstawie przyjętej strategii działania (ends):

ochrona i obrona obywateli i ich własności, wykrywanie i neutralizowanie planowanych operacji

terrorystycznych, ograniczenie skali zjawiska terroryzmu (w tym jego

rozprzestrzeniania się) do poziomu, w którym stanie się on

odizolowanym i sporadycznym incydentem przestępczym bezmiędzynarodowych powią zań,

zidentyfikowanie i wyeliminowanie korzeni terroryzmu, zniszczenie istnieją cych grup terrorystycznych i ideologii, na

której bazują .

2.) Określenie sposobów osią gnięcia założonego celu (ways) – m.in.

poprzez:

zdiagnozowanie stanu świadomości społeczeństwa oraz poziomuedukacji obywatelskiej (w zależności od uzyskanych wyników -podjęcie adekwatnych inicjatyw),

wypracowanie zasad prowadzenia polityki medialnej, organizowanie sympozjów, konferencji w celu wymiany wiedzy

eksperckiej i doświadczeń, ze względu na dynamikę „rozwoju” zagrożenia – bieżą ce

identyfikowanie zasobów i środków, niezbędnych terrorystom doprowadzenia ich działalności oraz podejmowanie działań zmierzają cych do ich zniszczenia,

ocenę wystarczalności narzędzi (mechanizmów), pozostają cychdo dyspozycji instytucji (służb) zaangażowanych i w zależnościod wyników wyposażanie ich w brakują ce instrumenty,

ocenę skuteczności podejmowanych działań służą cych

sprzeciwianiu się ideologii ugrupowań terrorystycznychi udzielaniu wsparcia terrorystom, a także zapobiegają cychszerzeniu się radykalizacji postaw wśród obywateli,



29

bieżą cą ocenę mechanizmów i efektów współdziałaniaz innymi państwami w zakresie wspierania działań zmierzają cychdo minimalizowania i eliminacji zagrożeń o charakterzeterrorystycznym.

3.) Określenie posiadanych i koniecznych środków do osią gnięcia celu

(means) uwzględniają c elementy narodowej siły w powią zaniu

z międzynarodową polityką prowadzoną w zakresie walki z terroryzmem:

narodowe jednostki i centra wyznaczone do walkiz terroryzmem,

wsparcie wojskowe - jednostki militarne (jednostki wyznaczonedo operacji specjalnych poza granicami kraju oraz wsparciadziałań na terenie Polski),

jednostki policyjne i inne wyznaczone do egzekwowania prawaw zakresie przeciwdziałania terroryzmowi i ścigania sprawców

ataków terrorystycznych, siły pozamilitarne, polityka i zapisy prawne (dot. ekstradycji, imigracji, granic

inwigilacji, wyrażania poglą dów itp.), potencjał (siły) przeznaczony do ochrony (VIP, bezpieczeństwo

w ruchu lotniczym, ochrona infrastruktury, itp.), możliwości zamrażania aktywów osób podejrzanych o działalność

terrorystyczną .

Jeśli relacja pomiędzy tymi obszarami jest niejasna lub gdy cele są

nierealistyczne, a zasoby niewystarczają ce cały proces może być zagrożony.

Dlatego przy opracowywaniu dokumentu należy także ocenić ryzykoniewykonania przyjętych założeń uwzględniają c wszystkie czynniki będą ce

elementami zarówno środowiska zewnętrznego (globalnego), jak wewnętrznego

kraju, mają ce wpływ na bezpieczeństwo i poziom zagrożenia ze strony

terroryzmu (międzynarodowego) - zob. schemat nr 2 (str. 18).

Wydaje się też zasadne wstępne scharakteryzowanie „obszaru działania”

jako swego rodzaju środowiska. Do jego opisu może posłużyć kilka

parametrów42

: Szanse – czyli okoliczności sprzyjają ce (np. uczestnictwo Polski

w strukturach międzynarodowych, tj. UE, NATO). Wyzwania- dylematy decyzyjne, wynikają ce z dynamiki zmian

zachodzą cych w otoczeniu (szczególnie istotne w przypadku niedo końca przewidywalnej eskalacji zagrożeń asymetrycznych).

Ryzyka – czyli niebezpieczeństwa następstw własnej aktywności(np. udział w „koalicji antyterrorystycznej”, uczestnictwow misjach stabilizacyjnych i pokojowych).

42 Co prawda pierwotnie proponowana charakterystyka środowiska odnosiła się do kwestii bezpieczeństwaenergetycznego, jednakże wydaje się, iż jej zastosowanie w obszarze szeroko rozumianej walki z terroryzmem jest w pełni uzasadnione i zasługuje na uwzględnienie; za: „Bezpieczeństwo energetyczne elementem wi ększej ca ł ości ”, S. Koziej, www.koziej.pl/pliki/1216241127_bezpieczenstwo_energetyczne.doc



30

Zagro ż enia – destrukcyjne oddziaływanie otoczenia na podmiot, jakim jest państwo/obywatel (np. skutki ataku terrorystycznegona elementy krytycznej infrastruktury państwa).

Biorą c pod uwagę właściwość merytoryczną i zakres odpowiedzialności

wydaje się, iż uzasadnione byłoby podjęcie prac nad stworzeniem projektustrategii sektorowej (Narodowej strategii obrony przed terroryzmem) przez

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, w koordynacji

z poszczególnymi instytucjami i służbami biorą cymi udział w polityce obrony

przed terroryzmem w Polsce (m.in. MZdsZT oraz SGE jako ciałem składają cym

się z przedstawicieli poszczególnych instytucji i służb, któremu przewodniczy

Minister SWiA), a następnie jej wdrożenie do realizacji po zatwierdzeniu przez

RM w drodze uchwały. Konsekwencją „uruchomienia” strategii powinno być

opracowanie planu (harmonogramu) działań w zakresie walki z terroryzmem,

którego koordynacja oraz ocena realizacji spoczywałaby na Ministrze SWiA.

5.2 Założenia do strategii obrony przed terroryzmem.

Omawiane tu założenia do strategii obrony przed terroryzmem nie mają na

celu wskazanie konkretnych rozwią zań i nie rozstrzygają poruszanych kwestii. Są

impulsem do podjęcia rozważań i ewentualnego uwzględnienia ich w przypadku

podjęcia decyzji o opracowaniu dokumentu.

Rozpoczynają c prace nad tworzeniem strategicznych ram działania

mają cych na celu minimalizowanie zagrożenia terroryzmem należy odpowiedzieć

na pytanie, czy owa ogólna polityka (filozofia) działań ma mieć charakter działań

prewencyjnych, bardzo restrykcyjnych w fazie „przed” - co może skutkować

nadużyciami w zakresie naruszania (ograniczania) prawa do wolności i swobód

obywatelskich w imię walki z terroryzmem? Czy też ma być to polityka

defensywna, gdzie nasilenie działań następować powinno po ewentualnym

zaistnieniu zdarzenia, tworzą ca mechanizmy dają ce możliwość efektywnego

„wygaszania” skutków ataków terrorystycznych oraz ścigania i karania

sprawców?



31

Przykładowe ramy Narodowej Strategii Obrony przed Terroryzmem.

Wstęp (ogólna „filozofia” działania)

1. Założenia strategii (istota strategii sektorowej).

1.1 Cele strategiczne obrony przed terroryzmem.

1.2 Cele szczegółowe (wypracowanie stanowisk w poszczególnych segmentachobrony przed terroryzmem).

1.3 Adresaci oraz realizatorzy zapisów strategii.

1.4 Ramy czasowe obowią zywania strategii.

2 Metody oceny wdrażania i realizacji zapisów strategii - w tym:

2.1 Diagnoza stanu zagrożenia terroryzmem międzynarodowym dla Polski.

2.2 Tendencje i prognozy w obszarze i okresie obejmowania strategii.

2.3 Określenie poziomów bezpieczeństwa dla zagrożeń terrorystycznych(sposoby ich nadawania i odwoływania oraz czynniki determinują ce określony

poziom).3. 3.1 Główne kierunki zmian legislacyjnych, w tym m.in. przestrzeganie praw

człowieka i ograniczania swobód obywatelskich w kontekście obrony przedterroryzmem.

3.2 Polityka państwa wobec mniejszości narodowych.

3.3 Polityka imigracyjna.

3.4 Działania zapobiegają ce szerzeniu się radykalizacji postaw.

3.5 Określenie czynników stymulują cych wzrost poziomu akceptacjii identyfikacji postaw społecznych z ideologią organizacji terrorystycznych orazrekrutacji.

3.6 Stanowisko Polski w sprawie prowadzenia negocjacji z terrorystami a realizacjaich żą dań.

3.7 Zapobieganie i przeciwdziałanie finansowaniu terroryzmu.

3.8 Kształcenie obywatelskie w zakresie przeciwdziałania terroryzmowi. Odpowiedzialności podmiotów społecznych i rola obywatela.

3.9 Zasady prowadzenia polityki medialnej instytucji państwowychw sytuacji zagrożenia terroryzmem.

3.10 Współpraca cywilno-wojskowa w zakresie walki z terroryzmem.

3.11 Prawo posiadania i użycia broni w kontekście walki z terroryzmem.

3.12 Koordynacja działań (rozmieszczenie instytucjonalne i koordynacja działań).

3.13 Współpraca państwowo - prywatna.

3.14 System pomocy dla ofiar ataków terrorystycznych.

3.15 Programy i badania naukowe w zakresie zwalczanie terroryzmu (współpraca ześrodowiskiem naukowym).

4. 4.1 Sposoby i formy współpracy instytucjonalnej na terenie Polski.

4.2 Współpraca międzynarodowa.

5. Zakończenie.

Źródło: Opracowanie własne.



32

Ramy Narodowej Strategii Obrony Przed Terroryzmem to propozycja

zagadnień, które należy zawrzeć w tworzonym dokumencie. Są nimi m.in.: cel,

adresaci, metodologia oceny wdrażania strategii, a także zagadnienia dotyczą ce

współpracy instytucjonalnej zarówno krajowej, jak i międzynarodowej.

Zasadniczą treść powinny wypełniać przede wszystkim kwestie, określają ce

ogólną politykę państwa w obszarze przeciwdziałania i zwalczania terroryzmu,

które w formie sygnalnej omówione zostały poniżej.

G ł ówne kierunki zmian legislacyjnych powinny dotyczy ć m.in.

przestrzegania praw cz ł owieka i ograniczania swobód obywatelskich

w kontek ście obrony przed terroryzmem. Aktualizowanie, uzupełnianie czy

tworzenie nowych regulacji ustawowych powinno odbywać się przy

uwzględnieniu proporcjonalności środków przeciwdziałania do faktycznego

stopnia zagrożenia wystą pieniem aktu terrorystycznego w kraju. Konstrukcja

ustaw (z uwagi na długi proces legislacyjny) musi być elastyczna. W razie

wystą pienia zagrożenia terrorystycznego winna istnieć możliwość szybkiego

wdrożenia nowych mechanizmów dostosowawczych, zmierzają cych do

wzmocnienia zdolności obronnych państwa wraz z określeniem konieczności

i potrzeby ich wcześniejszego wprowadzenia (dotyczy to głównie regulacji

prawnych o charakterze restrykcyjnym, które mogą być przygotowane, lecz

niewprowadzone bez zaistnienia określonej potrzeby).

Przestrzeganie praw cz ł owieka i swobód obywatelskich - kwestia ingerencji

w podstawowe wolności i prawa człowieka w imię walki z terroryzmem.

Im potencjalne zagrożenie jest większe lub atak już nastą pił, tym większa jest

akceptacja społeczeństwa na czasową ingerencję w prawa człowieka, mają cą na

celu np. uzyskanie informacji o zamachowcach, dalszych zamachach czy też

przeciwdziałaniu kolejnym. Można zobrazować to wydarzeniami w USA czy

Wielkiej Brytanii, gdzie w odpowiedzi na tragiczne w skutkach zamachy

terrorystyczne - prawo stało się o wiele bardziej restrykcyjne. Począ tkowo

społeczeństwo akceptowało większość ofensywnych form i metod pracy służb

specjalnych, inicjowanych i wprowadzanych w kontekście działalności ugrupowań

terrorystycznych. Jednak z upływem czasu, w miarę stopniowego zacierania się

w społecznej świadomości traumy, głosów sprzeciwu było coraz więcej.

W kontekście tego typu zachowań (reakcji) w celu uzyskania akceptacji

dla wprowadzanych regulacji (mechanizmów), które mogą być mylniepostrzegane jako ingerują ce w prawa człowieka, rolą państwa nie jest

potęgowanie poczucia strachu i przeświadczenia o permanentnym zagrożeniu



33

(tego właśnie oczekują terroryści). Ważne jest prowadzenie efektywnej

(przekonują cej) polityki informacyjnej i edukacyjnej. Poza tym dla uzyskania

przez państwo ogólnej akceptacji dla prawnej ingerencji (jej zakresu,

intensywności) w swobody obywatelskie, niebagatelne znaczenie ma kontrola

instytucjonalna nad służbami korzystają cymi z przedmiotowych rozwią zań

formalno - prawnych, uświadomienie i przekazanie społeczeństwu, że kontrola ta

będzie skutecznie przeciwdziałać ewentualnym nadużyciom i nadinterpretacjom

uprawnień służb państwowych.

Polityka pań stwa wobec mniejszo ści narodowych43 , etnicznych44

lub zwią zków wyznaniowych, które mogą zostać skojarzone

z ewentualnymi sprawcami zamachów terrorystycznych przy jednoczesnym

niedopuszczaniu do dyskryminacji i ograniczania podstawowych praw

konstytucyjnych.

Polityka imigracyjna - ze względu na prewencję antyterrorystyczną

istotnym jest przestrzeganie przepisów regulują cych kwestie wjazdu, pobytu

i wydalania obywateli państw trzecich o potencjalnie podwyższonej możliwości

popierania działań terrorystycznych, lub którzy podżegają do popełniania

zamachów terrorystycznych. Jednocześnie należy nie dopuszczać do

stygmatyzacji pewnych grup i osób pochodzą cych z różnych diaspor

mieszkają cych na terytorium Polski. Na podkreślenie zasługuje ponadto kwestia

nie rozpowszechniania wśród obywateli niechęci wobec mniejszości

muzułmańskiej często utożsamianej z zamachami terrorystycznymi,

a wywodzą cej się (w świadomości masowej) ze środowisk imigracyjnych. Nie

należy łą czyć terroryzmu jednoznacznie ze środowiskami imigracyjnymi, gdyż

zamachy przeprowadzają zarówno pełnoprawni obywatele krajów, w których

dokonywane są ataki (przykładem może być seria zamachów w Londynie,przeprowadzonych przez osoby urodzone w Wielkiej Brytanii, wykształcone

43 Mniejszo ści ą narodow ą, w rozumieniu ustawy, jest grupa obywateli polskich, która spe łnia łą cznienastępują ce warunki: 1) jest mniej liczebna od pozostałej części ludności Rzeczypospolitej Polskiej;2) w sposób istotny odróżnia się od pozostałych obywateli językiem, kulturą lub tradycją ; 3) dąży dozachowania swojego języka, kultury lub tradycji; 4) ma świadomość własnej historycznej wspólnoty narodoweji jest ukierunkowana na jej wyrażanie i ochronę; 5) jej przodkowie zamieszkiwali obecne terytoriumRzeczypospolitej Polskiej od co najmniej 100 lat; 6) utożsamia się z narodem zorganizowanym we własnympaństwie.- (Art. 2. ust. 1 ustawy z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych orazo języku regionalnym).44 Mniejszo ści ą etniczną, w rozumieniu ustawy, jest grupa obywateli polskich, która spełnia łą cznienastępują ce warunki: 1) jest mniej liczebna od pozostałej części ludności Rzeczypospolitej Polskiej;

2) w sposób istotny odróżnia się od pozostałych obywateli językiem, kulturą lub tradycją ; 3) dąży dozachowania swojego języka, kultury lub tradycji; 4) ma świadomość własnej historycznej wspólnoty etniczneji jest ukierunkowana na jej wyrażanie i ochronę; 5) jej przodkowie zamieszkiwali obecne terytoriumRzeczypospolitej Polskiej od co najmniej 100 lat; 6) nie utożsamia się z narodem zorganizowanym we własnympaństwie (Art. 2. ust. 3 ustawy z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych orazo języku regionalnym).



34

w angielskich szkołach i korzystają ce z przywilejów „świata zachodniego” -

tzw. home grown), a także osoby przybywają ce na tereny państw wyłą cznie

w celu przeprowadzenia planowanego zamachu. Wydaje się być słuszna teza,

iż „jeśli w Polsce mia ł oby doj ść w przysz ł ości do zamachów terrorystycznych

dokonanych przez ugrupowanie zwi ą zane ze środowiskiem fundamentalistów

islamskich (Al-Kaid ą ), to by ł by to przypadek „terroryzmu importowanego”, i nie

mo ż na by ł oby go łączy ć z procesami migracyjnymi” 45 .

Dzia ł ania zapobiegaj ące szerzeniu si ę radykalizacji postaw wśród

obywateli. Polska powinna stale i aktywnie wspierać na poziomie europejskim46,

krajowym i lokalnym działania zmierzają ce do zapobiegania gwałtownej

radykalizacji poglą dów. Służyć temu ma ułatwianie integracji ludzi poprzez dialog

międzykulturowy, promowanie demokracji oraz praw człowieka jako

uniwersalnych wartości społeczeństwa oraz unikanie wykluczania politycznego.

Niezmiernie istotna jest walka z radykalizacją powią zaną z przemocą

i zachęcaniem do popełniania aktów przemocy.

Okre ślenie czynników stymuluj ących wzrost poziomu akceptacji

i identyfikacji postaw spo ł ecznych z ideologi ą organizacji

terrorystycznych oraz rekrutacji do terroryzmu. Niezbędne jest określenie

czynników tworzą cych „podatny grunt” dla rekrutowania terrorystów zarówno

w Polsce, jak i w Europie oraz przygotowanie długoterminowego programu

działania w celu ich skutecznego wyeliminowania. Powinno się odmawiać

schronienia zarówno osobom podejrzewanym o terroryzm, jak i wspierają cym go

w jakiejkolwiek formie, a także zapobiegać przemieszczaniu się terrorystów przez

skuteczną kontrolę graniczną oraz kontrolę wydawania dokumentów tożsamości

i podróży.

Stanowisko Polski w sprawie prowadzenia negocjacji (rozmów)

z terrorystami a realizacja ich żądań. Nale ż y zwróci ć uwagę na

rozgraniczenie dzia ł ań zwi ą zanych z podejmowaniem rozmów (kontaktem

z terrorystami w celu uzyskania jak najwi ększej ilości informacji o motywach ich

post ę powania i celach jakie chc ą osi ągnąć , oraz czasu na podj ęcie odpowiednich

dzia ł ań przeciwterrorystycznych), a uleganiu im i spe ł nianiem ich żądań.

Warto zatem wziąć pod rozwagę sytuacje, kiedy negocjacje mogłyby zostać

45 Strach przed terroryzmem ma oczy emigranta, K. Karolczak, www.terroryzm.com46 Na podstawie projektu Rezolucji Parlamentu Europejskiego w sprawie walki z terroryzmem, z dnia 6.12.2007r.



35

podjęte oraz opracowanie zasad ich ewentualnego prowadzenia i odpowiedniego

przeszkolenia osób w tym zakresie.

Zapobieganie i przeciwdzia ł anie finansowaniu terroryzmu -

zagadnienie kontroli przepływów finansowych. Państwa, w których istniejeniewielkie ryzyko ataku terrorystycznego mogą być atrakcyjnym miejscem

i zapleczem do planowania operacji terrorystycznych. Bez dostatecznej kontroli

i informacji na temat polityki finansowej państwa, a także bez kontroli

przepływów finansowych, działania zapobiegają ce finansowaniu terroryzmu stają

się nieskuteczne. Dlatego też cią głemu doskonaleniu powinien być poddawany

mechanizm współdziałania pomiędzy sektorem bezpieczeństwa, a sektorem

bankowym.

Kszta ł cenie obywatelskie w zakresie przeciwdzia ł ania

terroryzmowi . Odpowiedzialno ść podmiotów spo ł ecznych i rola

obywatela. Programy (kampanie) mówią ce o zachowaniu się w przypadku

wzrostu zagrożenia potencjalnym zamachem lub sytuacji zaistnienia samego

ataku terrorystycznego; polityka edukacyjna w zakresie: definiowania

i rozpoznawania zagrożeń terrorystycznych, oceny sytuacji międzynarodowej

w kontekście zagrożeń terrorystycznych, oceny sytuacji kryzysowej w przypadku

ataku terrorystycznego, omówienia procedur postępowania służb w przypadku

ataku terrorystycznego, w tym ataku bioterrorystycznego.

Określenie zakresu i sposobu przygotowywania spo ł eczeń stwa na

zdarzenia o charakterze terrorystycznym w sposób niewywołują cy negatywnych

skutków, w tym odpowiednio prowadzona polityka medialna. Ważne jest

wyzbycie się mylnego postrzegania terrorystów przez społeczeństwo, często

utwierdzonego przez media, co może mieć ujemny wpływ np. na zdolność

(czujność) do wykrywania przygotowań do zamachu. Stereotyp terrorysty jako

osoby obdarzonej patologicznymi cechami charakteru czy chorej psychicznie,

samotnej, fanatycznie zapatrzonej w swoją ideologię jest nieaktualny. Często są

to wykształcone osoby będą ce pełnoprawnymi członkami społeczności,

niewyróżniają ce się niczym szczególnym.

Opracowanie modelu prowadzenia polityki medialnej (zasad

współpracy) instytucji pań stwowych w sytuacji zagro ż enia terroryzmem,

przy aktywnym zaangażowaniu przedstawicieli mediów.



36

Wspó ł praca cywilno - wojskowa (właściwe wykorzystanie elementów

wsparcia wojskowego), której zadaniem jest pomoc w planowaniu i prowadzeniu

operacji reagowania kryzysowego, zwłaszcza tych wymagają cych koordynacji

zdolności wojskowych i cywilnych oraz współpracy w sytuacjach kryzysowych

z uwzględnieniem kontroli cywilnej we wszystkich sytuacjach poza stanem

wojny. W sytuacji, gdy cywilne siły i środki nie są wystarczają ce, Minister Obrony

Narodowej może przekazać do dyspozycji pododdziały lub oddziały SZ RP, wraz

ze skierowaniem ich do wykonywania zadań z zakresu zarzą dzania kryzysowego,

w tym zwią zanych z zagrożeniem terrorystycznym. Wykorzystanie Sił Zbrojnych

realizowane jest na podstawie Planu udzia ł u SZ RP w obronie przed

terroryzmem, który jest planem szczegółowym dokumentu głównego, jakim jest

Plan u ż ycia oddzia ł ów i pododdzia ł ów Si ł Zbrojnych RP w przypadku wyst ą pienia

sytuacji kryzysowej . Zgodnie z tym planem, w nakazanych reżimach czasowych,

utrzymywane są siły i środki wydzielane do przeciwdziałania zagrożeniom

terrorystycznym oraz likwidacji skutków aktów terroru. Zasadniczymi siłami

wydzielanymi do przeciwdziałania zagrożeniom terrorystycznym są elementy

rozpoznania wojskowego, jednostki specjalne, elementy systemu obrony

powietrznej z dyżurnymi środkami lotnictwa wojskowego oraz środki transportu

powietrznego do przerzutu sił specjalnych oraz inne pododdziały bojowe.47

Jednocześnie do likwidacji skutków ataków terrorystycznych, SZ RP utrzymują

w gotowości do działania wyspecjalizowane jednostki ratownictwa

inżynieryjnego, chemiczne i radiacyjne zespoły awaryjne, zespoły rozpoznania

biologicznego oraz pododdziały wojskowych straży pożarnych.

W kwestii u ż ycia środków przymusu bezpo średniego, w tym

szczególnie broni palnej w zwalczaniu terroryzmu - wskazanym wydaje się

przeanalizowanie możliwości użycia broni przez służby do tego uprawnione

w sytuacji wystą pienia ataku terrorystycznego - adekwatnego do zagrożenia.

Jest to szczególnie istotne w kontekście istnieją cych dylematów zwią zanych

z użyciem broni np. w sytuacji terrorystycznej, w której to istnieje konieczność

wyboru "mniejszego z ł a". Stan wyższej konieczności („mniejsze z ł o” ) wyrażony

jest przez instytucję regulowaną w art. 26 kk48. Wskazana jest też analiza

orzecznictwa są dów w zakresie stosowania instytucji obrony koniecznej oraz

poszczególnych jej przesłanek m.in. takich jak adekwatność obrony do skali

47 Zasady u ż ycia si ł zbrojnych w sytuacjach zagro ż eń kryzysowych o charakterze niemilitarnym, Z. Pią tek, Kwartalnik Policjanr2/2007 r. 48 Kwestia wyboru „mniejszego zła” (zaistnienie stanu wyższej konieczności) będzie miało miejsce wówczas, gdy: w celuuchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożą cego jakiemukolwiek dobru chronionemu prawem, jeżeli niebezpieczeństwanie można inaczej uniknąć, a dobro poświęcone przedstawia wartość niższą od dobra ratowanego funkcjonariusz będzie musiał wybierać, które dobro poświęcić.



37

niebezpieczeństwa zamachu. Istnienie ugruntowanej linii orzeczniczej, dają cej

jasną wykładnię przepisów dotyczą cych użycia środków przymusu przez służby

i instytucje zaangażowane w system reagowania na zdarzenia o charakterze

terrorystycznym będzie szczególnie istotne w kontekście sytuacji procesowej.

Koordynacja dzia ł ań - instytucjonalny i kompetencyjny zakres

odpowiedzialności w zakresie zapobiegania i zwalczania terroryzmu na poziomie

państwa. Pożą dane kierunki nowych rozwią zań instytucjonalnych:

dwuaspektowość koordynacji – odpowiedzialność na poziomie strategicznym,

a koordynowanie działań na poziomie operacyjnym; rozmieszczenie i rozwijanie

struktur instytucji zajmują cych się zwalczaniem terroryzmu w strukturze

administracyjnej państwa w przypadku ataku terrorystycznego (Informacja

o procedurach uruchamiania struktur państwowych w sytuacji zagro ż enia

uszczegó ł owiona w dodatkowym planie operacyjnym: odpowiedzialność , warunki,

dowodzenie).

Wspó ł praca „pań stwowo – prywatna” w zakresie ochrony przed

atakiem terrorystycznym (ochrona infrastruktury krytycznej), określenie mapy

strategicznych i krytycznych elementów infrastruktury oraz sieci

teleinformatycznych, określenie ewentualnych sposobów wzmocnienia ich

ochrony.

System pomocy dla ofiar ataków – zawierają cy określone zobowią zania

państwa do udzielania pomocy ofiarom ataków terrorystycznych

i ich rodzinom oraz regulacje dotyczą ce ochrony prawnej i socjalnej osób

uczestniczą cych w zwalczaniu terroryzmu.

Programy i badania naukowe w zakresie zwalczania terroryzmu

(wspó ł praca ze środowiskiem naukowym). Pogłębianie współpracy

z ośrodkami naukowo-badawczymi, centrami badań nad terroryzmem zarówno

w kraju jak i zagranicą . Spojrzenie na dany problem nie tylko z punktu widzenia

instytucji państwowych, ale także od strony naukowej daje niejednokrotnie

wymierne efekty i pomaga w opracowaniu właściwych stanowisk. Istotne

znaczenie ma także wspomaganie narodowych, unijnych i natowskich programów

naukowych oraz badawczych w celu wypracowywania nowych i udoskonalonych

metod, technologii przydatnych w walce z terroryzmem.



38

6. PODSUMOWANIE

Po przeanalizowaniu dokumentów dotyczą cych regulacji zarówno

krajowych, jak i zagranicznych odnoszą cych się do zagrożenia, jakie niesie za

sobą terroryzm wydaje się słusznym, aby korzystają c m.in. z doświadczeń

innych krajów, stworzyć ramy służą ce określeniu możliwych działań w walce

z terroryzmem. Brak jest w Polsce spójnej polityki dzia łań w zwalczaniu tego

zjawiska, dlatego też proponuje się opracowanie dokumentu określają cego

ogólnonarodową strategię postępowania (na potrzeby niniejszego opracowania

przyjęto, że będzie to strategia sektorowa - Narodowa Strategia Obrony przed

Terroryzmem). Uwzględniałaby ona wszelkie czynniki będą ce elementami

środowiska międzynarodowego (globalnego), jak i wewnętrznego. Byłaby

„łą cznikiem” pomiędzy priorytetami narodowych działań w sferze

bezpieczeństwa, a regulacjami prawnymi (ustawami, rozporzą dzeniami) oraz

mechanizmami pozalegislacyjnymi bezpośrednio dotyczą cymi zagrożenia

terroryzmem.

Za przykład istotnego zagrożenia dla stabilności sytemu państwa podać

można korupcję. Walkę z tym zjawiskiem ujęto w formę Strategii

Antykorupcyjnej 49, opracowanej w celu skutecznego wykrywania przestępstw

korupcyjnych i wdrożenia efektywnych mechanizmów walki z korupcją w sferze

administracji publicznej oraz skoordynowania działań zmierzają cych do

respektowania antykorupcyjnych przepisów prawnych.

Innym przykładem jest Krajowy Program Bezpieczeństwa Ruchu

Drogowego - GAMBIT 2005 50, którego rolą jest wyznaczenie celów realizacyjnych

wynikają cych z przyjętej „wizji” oraz określenie wspólnego podejścia do

rozwią zywania problemów bezpieczeństwa ruchu drogowego. Ma ona służyć jako

podstawa określają ca sposoby osią gnięcia wyznaczonych celów.

W odniesieniu do zagrożeń, jakie mogą wystą pić w internetowej

przestrzeni komunikacyjnej opracowany został, celem zapewnienia wzrostu

poziomu bezpieczeństwa cyberprzestrzeni51 dokument Rz ądowy program ochrony

49 Podpisany 17 września 2002 r. Program zwalczania korupcji -Strategia Antykorupcyjna I etap wdrażania oraz

podpisana w dniu 25 stycznia 2005 r. Program zwalczania korupcji – Strategia Antykorupcyjna - II etapwdrażania 2005-2009.50 Krajowy Program Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego 2005-2007-2013 GAMBIT 2005 przyj ęty przez Rad ę Ministrów w dniu 19 kwietnia 2005 r. 51 Na podstawie dokumentu „Rz ądowy program ochrony cyberprzestrzeni na lata 2008-2011”:cyberprzestrzeń rozumiana jest jako przestrzeń komunikacyjna tworzona przez system powi ą zań



39

cyberprzestrzeni na lata 2009-201152. Wskazuje on propozycje dzia ł ań

o charakterze prawno-organizacyjnym, technicznym i edukacyjnym, których

celem jest zwi ększenie zdolności do zapobiegania i zwalczania cyberterroryzmu

oraz innych pochodz ących z publicznych sieci teleinformatycznych zagro ż eń dla

państwa. Syntezuje, wyznacza kierunki i zadania dla poszczególnych podmiotów

uczestniczą cych w ochronie cyberprzestrzeni kraju.

Wypełnieniem założeń Strategii Bezpieczeństwa Narodowego RP

w zakresie prowadzenia działań zmierzają cych do poprawienia efektywności

i konkurencyjności gospodarki oraz podniesienia poziomu bezpieczeństwa

energetycznego jest Polityka energetyczna Polski do roku 203053. Jest to

dokument o charakterze strategicznym, który ma przygotować rozwią zania

wychodzą ce naprzeciw najważniejszym wyzwaniom polskiej energetyki zarówno

w perspektywie krótkoterminowej, jak i do 2030 roku. Konieczność

sformułowania niniejszej polityki energetycznej wynika m.in.

z przyjęcia przez Radę Europejską w marcu 2007 r. „Planu Dzia ł ań na lata 2007

– 2009 - Polityka Energetyczna dla Europy”, który stanowi ważny etap

w tworzeniu europejskiej polityki energetycznej i nadaje impuls dalszym

działaniom, w których realizacji Polska ma aktywnie uczestniczyć.

Raz jeszcze należy podkreślić fakt, iż opracowanie przedmiotowej strategii

byłoby wyrazem konsekwentnej realizacji założeń obowią zują cej Strategii

Bezpieczeństwa Narodowego RP, która choć akcentuje problematykę zagrożeń

i określa ich rodzaje, to jednak nie zawiera ustaleń koncepcyjnych, nie wskazuje

organów (instytucji) odpowiedzialnych za przeciwdziałanie i walkę

z terroryzmem. Nie określa ich roli, a przede wszystkim nie daje wytycznych

strategicznych do budowania ogólnonarodowego systemu obrony przed

terroryzmem. Zawiera jednak wyraźną delegację do tworzenia strategiiw poszczególnych dziedzinach bezpieczeństwa państwa, służą cych zapewnieniu

internetowych. Jako cyberprzestrzeń pań stwa przyjmuje si ę przestrzeń komunikacyjną tworzoną przez system wszystkich powi ą zań internetowych znajduj ących si ę w obr ębie państwa. Cyberprzestrzeń państwaw przypadku Polski określana jest równie ż mianem cyberprzestrzeni RP, obejmuj ącej mi ędzy innymi systemy,sieci i us ł ugi teleinformatyczne o szczególnie wa ż nym znaczeniu dla bezpieczeństwa wewnętrznego państwa,a tak ż e systemy zapewniaj ące funkcjonowanie w kraju transportu, łączności, infrastruktury energetycznej,wodoci ągowej i gazowej, których zniszczenie lub uszkodzenie mo ż e stanowi ć zagro ż enie dla ż ycia lub zdrowialudzi, dziedzictwa narodowego oraz środowiska w znacznych rozmiarach, albo spowodować powa ż ne straty materialne. 52

Dokument został przyjęty przez Komitet Stały Rady Ministrów w dniu 9 marca 2009 r.53 Projekt Polityki energetycznej Polski do 2030 roku - wersja z 4 września 2008 r. zawiera ocenę realizacji „Polityki energetycznej Polski do 2025 r.” przyjętej przez Radę Ministrów w dniu 4 stycznia 2005 r., prognozę zapotrzebowania na paliwa i energię do 2030 r. oraz program działań wykonawczych do 2011 r. Uchyla „Politykę energetyczną Polski do 2025 r.” przyjętą przez Radę Ministrów w dniu 4 stycznia 2005 r.



poczucia bezpieczeństwa prawnego obywateli, ochrony ich zdrowia

i życia oraz mają tku narodowego.

Terroryzm jest zagrożeniem, którego wyeliminowanie (zmniejszenie jego

skali) wymaga zaangażowania zarówno wszystkich służb krajowych (policyjnych,militarnych, specjalnych), jak również społeczeństwa, oraz instytucji i organizacji

pozarzą dowych. Jako, że jest to działanie cią głe i planowane długookresowo,

wymaga określonych procedur przeciwdziałania i zwalczania.

Opracowanie:Magdalena Adamczuk Lucjan Be ł zaMaciej Stempkowski

Konsultacja prawna:S ł awomir Sierański

Szef

Biura Bezpieczeń stwa Narodowego

Aleksander SZCZYG ŁO

Documents

POLSKA Strategia Obrony Przed Terroryzmem