POLSKA SZKOŁA FILMOWAPOLSKA SZKOŁA FILMOWAii

KINO MORALNEGO NIEPOKOJUKINO MORALNEGO NIEPOKOJU

POLSKA SZKOŁA FILMOWAPOLSKA SZKOŁA FILMOWA

• kierunek w polskim kinie rozwijający się w kierunek w polskim kinie rozwijający się w latach latach 1955-19651955-1965

• był inspirowany był inspirowany włoskim neorealizmemwłoskim neorealizmem• duży wpływ miały przemiany polityczne w duży wpływ miały przemiany polityczne w

kraju (kraju (przełom październikowy 1956przełom październikowy 1956))

PowstaniePowstanie

• zerwano z estetyką zerwano z estetyką kina socrealistycznegokina socrealistycznego• podjęto próbę podjęto próbę rozrachunkurozrachunku z czasami z czasami

wojny i okupacjiwojny i okupacji• zaakcentowano zaakcentowano tragedię jednostkitragedię jednostki• Polska szkoła filmowa zajmowała się także Polska szkoła filmowa zajmowała się także

charakterystyką indywidualnych postaw i charakterystyką indywidualnych postaw i polskich mitów narodowychpolskich mitów narodowych

CharakterystykaCharakterystyka

1.1. heroiczna heroiczna (głównym przedstawicielem był (głównym przedstawicielem był A. Wajda)A. Wajda)

2.2. polemiczna polemiczna (związana z A. Munkiem), (związana z A. Munkiem), prześmiewcza, demitologizująca mity prześmiewcza, demitologizująca mity narodowenarodowe

2 tendencje2 tendencje

KanałKanał – A. Wajda (1957 r.) – A. Wajda (1957 r.)

EroicaEroica – A. Munk (1957 r.) – A. Munk (1957 r.)

Cień – Cień – J. Kawalerowicz (1956 r.)J. Kawalerowicz (1956 r.)

Pętla – W. J. Has Pętla – W. J. Has (1957 r.)(1957 r.)

Krzyż walecznych – K. Kutz Krzyż walecznych – K. Kutz (1958 r.)(1958 r.)

Salto – T. Konwicki Salto – T. Konwicki (1965 r.)(1965 r.)

Andrzej Munk (1921-1961)Andrzej Munk (1921-1961)

Błękitny krzyż 1955Człowiek na torze 1956Eroica 1957Zezowate szczęście 1959Pasażerka 1963

Jerzy Kawalerowicz (1922-2007)Jerzy Kawalerowicz (1922-2007)Gromada (1951Celuloza (1953–1954 Pod gwiazdą frygijską (1954 Cień (1956Prawdziwy koniec wielkiej wojny (1957Pociąg (1959Matka Joanna od Aniołów (1960)Faraon (1966)Gra (1968)Magdalena (1971)Śmierć prezydenta (1977)Spotkanie na Atlantyku (1980)Austeria (1983)Jeniec Europy (1989)Dzieci Bronsteina (1990)Za co? (1995) Quo vadis (2001)

Janusz Morgenstern (1922-2011)Janusz Morgenstern (1922-2011)Rzodkiewki (1954)Przygoda w terenie (1960)Do widzenia, do jutra (1960)Ambulans (1961)Jutro premiera (1962)Dwa żebra Adama (1963)Życie raz jeszcze (1964)Potem nastąpi cisza (1965)Stawka większa niż życie (1967–1968) Jowita (1967)

Wojciech Jerzy Has (1925-2000)Wojciech Jerzy Has (1925-2000)Harcerze na zlocie (1952)Karmik Jankowy (1952)Zielarze z Kamiennej Doliny (1952)Nasz zespół (1955)Pętla (1957)Pożegnania (1958)Wspólny pokój (1959)Rozstanie (1960)Złoto (1961)Jak być kochaną (1962)Rękopis znaleziony w Saragossie (1964) Szyfry (1966)Lalka (1968)Sanatorium pod Klepsydrą (1973)

Tadeusz Konwicki (1926)Tadeusz Konwicki (1926)

Ostatni dzień lata (1958)Zaduszki (1961)Salto (1965)Jak daleko stąd jak blisko (1971)Dolina Issy (1982)Lawa. Opowieść o „Dziadach”Adama Mickiewicz (1989)

Andrzej Wajda (1926)Andrzej Wajda (1926)Pokolenie (1954)Idę do słońca (1955)Kanał (1957)Popiół i diament (1958)Lotna (1959)Niewinni czarodzieje (1960)Samson (1961)Powiatowa lady Makbet (1961)Miłość dwudziestolatków (1962)Popioły (1965)Wszystko na sprzedaż (1968)Przekładaniec (1968)Bramy raju (1968)Polowanie na muchy (1969)Brzezina (1970)

Kazimierz Kutz (1929)Kazimierz Kutz (1929)Słowo honoru (1953)Jesienny dzień (1959)Krzyż walecznych (1958)Nikt nie woła (1960)Ludzie z pociągu (1961)Tarpany (1961)Milczenie (1963)Upał (1964)Ktokolwiek wie... (1966)Skok (1967)Sól ziemi czarnej (1969)Perła w koronie (1971)Linia (1974)Znikąd donikąd (1975)Paciorki jednego różańca (1979)

KINO MORALNEGO NIEPOKOJUKINO MORALNEGO NIEPOKOJU

NURT W POLSKIEJ KINEMATOGRAFI NURT W POLSKIEJ KINEMATOGRAFI W LATACH 1976-1981W LATACH 1976-1981

Ramy czasoweRamy czasowe

Filmem prekursorskim była Filmem prekursorskim była reżyserowana przez Krzysztofa reżyserowana przez Krzysztofa

Zanussiego ,,Struktura Kryształu ” Zanussiego ,,Struktura Kryształu ” z 1969 rokuz 1969 roku

Nurt powstał poprzez wystąpienie Nurt powstał poprzez wystąpienie reżyserów Andrzeja Wajdy i Krzysztofa reżyserów Andrzeja Wajdy i Krzysztofa

Zanussiego na Forum Filmowców w Zanussiego na Forum Filmowców w Gdańsku 1975 roku.Gdańsku 1975 roku.

PowstaniePowstanie

Twórcy zarzucali władzy Twórcy zarzucali władzy komunistycznej ograniczanie i komunistycznej ograniczanie i tłumienie swobody twórczej tłumienie swobody twórczej

filmowców.filmowców.

Za twórcę uważa się Janusza Za twórcę uważa się Janusza KijowskiegoKijowskiego

TerminTermin

PrzedstawicielePrzedstawiciele

● Krzysztof KieślowskiKrzysztof Kieślowski● Feliks FalkFeliks Falk● Agnieszka HollandAgnieszka Holland● Janusz KijowskiJanusz Kijowski● Krzysztof ZanussiKrzysztof Zanussi● Ryszard BugajskiRyszard Bugajski● Janusz ZaorskiJanusz Zaorski● Filip BajonFilip Bajon● Andrzej WajdaAndrzej Wajda● Jerzy DomaradzkiJerzy Domaradzki● Piotr AndriejewPiotr Andriejew

Kino moralnego niepokoju stawało w Kino moralnego niepokoju stawało w obronie obronie podstawowych wartościpodstawowych wartości, starając się krytykować zastany , starając się krytykować zastany obraz rzeczywistości, różnego rodzaju wypaczenia w obraz rzeczywistości, różnego rodzaju wypaczenia w rozmaitych dziedzinach życia.rozmaitych dziedzinach życia.

Reżyserzy, nie mogąc robić filmów autentycznie Reżyserzy, nie mogąc robić filmów autentycznie

politycznych, starali się politycznych, starali się krytykować mechanizmy krytykować mechanizmy sprawowania rządówsprawowania rządów w sposób zakamuflowany. w sposób zakamuflowany.

Przenosili swoją krytykę na grunt problemów moralnych, Przenosili swoją krytykę na grunt problemów moralnych, opisywali egoizm, degradację międzyludzkich więzi, opisywali egoizm, degradację międzyludzkich więzi, korupcję, nadużycie władzy. Wszystkie przedstawione w korupcję, nadużycie władzy. Wszystkie przedstawione w filmach historie zawsze miały odnosić się filmach historie zawsze miały odnosić się do ogółu do ogółu społeczeństwaspołeczeństwa..

Kino to poruszało problemy wszystkim Kino to poruszało problemy wszystkim znane, nie było więc w nim nic znane, nie było więc w nim nic

odkrywczego, ale były to problemy, o odkrywczego, ale były to problemy, o których nie mówiło się dotychczas głośno. których nie mówiło się dotychczas głośno.

Na tym właśnie polegała jego Na tym właśnie polegała jego innowacyjność.innowacyjność.

Przewrotność reżyserów objawiała się tym, że z Przewrotność reżyserów objawiała się tym, że z jednej strony mówili o prawdach oczywistych, co jednej strony mówili o prawdach oczywistych, co do słuszności których ówczesna władza nie do słuszności których ówczesna władza nie mogła mieć zastrzeżeń (np. o dążeniu do mogła mieć zastrzeżeń (np. o dążeniu do poprawy warunków życia społeczeństwa), z poprawy warunków życia społeczeństwa), z drugiej strony starali się przemycić w swoich drugiej strony starali się przemycić w swoich filmach wiele haseł, symboli, które były jawną filmach wiele haseł, symboli, które były jawną krytyką władzy.krytyką władzy.

Stąd wiele ważnych filmów nie zostało Stąd wiele ważnych filmów nie zostało dopuszczonych przez cenzurę do projekcji w dopuszczonych przez cenzurę do projekcji w kinach.kinach.

Ważna dla kina moralnego niepokoju była kwestia Ważna dla kina moralnego niepokoju była kwestia bohatera. bohatera.

Można wyróżnić dwa jego typyMożna wyróżnić dwa jego typy

Pierwszym był bardzo często Pierwszym był bardzo często człowiek prostolinijnyczłowiek prostolinijny, o , o nieskomplikowanej osobowości, np. Danielak z nieskomplikowanej osobowości, np. Danielak z „Wodzireja”, Mosz z „Amatora”, Olej z „Klinczu”. Taki typ „Wodzireja”, Mosz z „Amatora”, Olej z „Klinczu”. Taki typ bohatera pozwalał identyfikować się przeciętnemu bohatera pozwalał identyfikować się przeciętnemu widzowi z postawami, zachowaniami jakie obserwował widzowi z postawami, zachowaniami jakie obserwował na ekranie. Byli to przeważnie ludzie pełni optymizmu, na ekranie. Byli to przeważnie ludzie pełni optymizmu, którzy w zetknięciu z rzeczywistością stracili energię którzy w zetknięciu z rzeczywistością stracili energię życiową, chęć do działania. Często padli ofiarą życiową, chęć do działania. Często padli ofiarą manipulacji lub fałszywych wyobrażeń o prawach, jakie manipulacji lub fałszywych wyobrażeń o prawach, jakie rządzą rzeczywistością.rządzą rzeczywistością.

Drugi rodzaj bohatera, jaki dominował w nurcie moralnego Drugi rodzaj bohatera, jaki dominował w nurcie moralnego niepokoju, zwłaszcza w filmach Krzysztofa Zanussiego niepokoju, zwłaszcza w filmach Krzysztofa Zanussiego („Barwy ochronne”) czy niektórych dziełach Andrzeja Wajdy („Barwy ochronne”) czy niektórych dziełach Andrzeja Wajdy („Dyrygent”, „Bez znieczulenia”), to („Dyrygent”, „Bez znieczulenia”), to typ inteligenta lub typ inteligenta lub artystyartysty. Taki bohater często miał wielkie ambicje, aby . Taki bohater często miał wielkie ambicje, aby zmienić zastaną rzeczywistość. Musiał forsować swoje zmienić zastaną rzeczywistość. Musiał forsować swoje poglądy, narażając się na ataki najbliższego otoczenia, a poglądy, narażając się na ataki najbliższego otoczenia, a jego życie prywatne było również wystawiane na próbę.jego życie prywatne było również wystawiane na próbę.

Filmy tego okresu charakteryzowały się raczej Filmy tego okresu charakteryzowały się raczej prostą budową. prostą budową.

Zazwyczaj mamy do czynienia z przedstawianiem zdarzeń w Zazwyczaj mamy do czynienia z przedstawianiem zdarzeń w sposób sposób chronologicznychronologiczny, co miało uwiarygodnić opisywaną , co miało uwiarygodnić opisywaną historię. historię.

Przeskoki czasowe w postaci retrospekcji pojawiały się rzadko, a Przeskoki czasowe w postaci retrospekcji pojawiały się rzadko, a jeśli już miały miejsce, to dotyczyły niewielkich odstępów jeśli już miały miejsce, to dotyczyły niewielkich odstępów czasowych. czasowych.

Częstym zabiegiem formalnym było wykorzystywanie Częstym zabiegiem formalnym było wykorzystywanie technik technik filmowania charakterystycznych dla filmu dokumentalnego filmowania charakterystycznych dla filmu dokumentalnego (np. (np. kamera podążała za bohaterami, śledziła rozwój akcji, a nie kamera podążała za bohaterami, śledziła rozwój akcji, a nie znajdowała się od razu w centrum wydarzeń). Taki sposób znajdowała się od razu w centrum wydarzeń). Taki sposób robienia zdjęć był charakterystyczny dla reżyserów, którzy przed robienia zdjęć był charakterystyczny dla reżyserów, którzy przed fabułą zajmowali się filmem dokumentalnymfabułą zajmowali się filmem dokumentalnym..

Filmy kina moralnego niepokojuFilmy kina moralnego niepokoju

Człowiek z marmuru – A. Wajda (1976 r.)Człowiek z marmuru – A. Wajda (1976 r.)

Barwy ochronne – K. Zanussi (1976 r.)Barwy ochronne – K. Zanussi (1976 r.)

Wodzirej – F. Falk (1977 r.)Wodzirej – F. Falk (1977 r.)

Amator - K. Kieślowski (1979 r.)Amator - K. Kieślowski (1979 r.)

Kung-fu – J. Kijowski (1979 r.)Kung-fu – J. Kijowski (1979 r.)

Kobieta samotna – A. Holland (1981 r.)Kobieta samotna – A. Holland (1981 r.)

Człowiek z żelaza – A. Wajda (1981 r.)Człowiek z żelaza – A. Wajda (1981 r.)

Krzysztof KieślowskiKrzysztof Kieślowski

„„Personel” 1975 r.Personel” 1975 r.„„Blizna” 1976 r.Blizna” 1976 r.„„Spokój” 1976 r. (Premiera odbyła się Spokój” 1976 r. (Premiera odbyła się dopiero w 1981 roku.)dopiero w 1981 roku.)„„Amator” 1979 r.Amator” 1979 r.„„Przypadek” 1981 r ( Premiera dopiero w Przypadek” 1981 r ( Premiera dopiero w 1987 r.)1987 r.)

Janusz KijowskiJanusz Kijowski

„„Indeks” 1977 r.Indeks” 1977 r.„„Kung-fu” 1979 rKung-fu” 1979 r..

Krzysztof ZanussiKrzysztof Zanussi

„„Struktura kryształu” 1969 rStruktura kryształu” 1969 r„„Barwy Ochronne” 1976 r.Barwy Ochronne” 1976 r.„„Spirala” 1978 r.Spirala” 1978 r.„„Kontrakt” 1980 r.Kontrakt” 1980 r.„„Constans” 1980 r.Constans” 1980 r.

Feliks FalkFeliks Falk

„„Wodzirej” 1978 r.Wodzirej” 1978 r.„„Szansa” 1979 r.Szansa” 1979 r.„„Był jazz” 1981 r.Był jazz” 1981 r.

Agnieszka HollandAgnieszka Holland

„„Aktorzy prowincjonalni” 1979 r.Aktorzy prowincjonalni” 1979 r.„„Kobieta samotna” 1981 r.Kobieta samotna” 1981 r.