Popular Science Magazine - Kresy24.pl€¦ · Dziel i rządź. Rzeczpospolita Obojga narodów: stereotypy ukraińskie Cesarstwo, poprzez wykrzywio-ne traktowanie historii, zasjało

popular science magazine / 01

Nr.2 (15/04/2013)150. rocznica Powstania StyczniowegoNr.2 (viosna 2013) Wydanie specjalne

Popular Science Magazine

1863 - 1864 rr.

Za nasza i wasza wolnosc!

Ukazał się przy wsparciu Konsulatu Generalnego

Rzeczypolitej Polskiej w Winnicy

Konsulat GeneralnyRzeczypospolitej Polskiejw Winnicy

popular science magazine /

Nr.2 (15/04/2013)

1

Rejestracja: Świadectwo Seria ЖТ Nr 171/548 Р wydane 09.10.2012 r. Głównym Departamentem Sprawiedliwości w Obwodzie Żytomierskim

Założyciel i wydawca: Natalia Iszczuk Biuro: ul. Montana 38-A, 10029 Żytomierz, UKRAINA Tel. +38 097 793 30 81 www.zszpol.blogspot.com e-mail: [email protected]

Redaktor naczelny: Włodzimierz Iszczuk Tel. +38 098 53 222 43 www.slopol.blogspot.com e-mail: [email protected]

Zespół redakcyjny: Alina Zielińska Tel. +38 096 446 26 26e-mail: [email protected] Denysiewicz Tel. +38 097 496 08 08 e-mail: [email protected]łodzimierz Łagowski Tel. + 38 067 304 20 28 e-mail: [email protected] Łobuniec Tel. +38 097 479 84 37e-mail: [email protected]

Korekta: Tymon Ostrouch e-mail: [email protected]

Układ: Dmitry GusarkinTel.w+38 067 527 80 12e-mail: [email protected]

Ilustracja na okładce: Obraz Artura Grottgera „Bitwa”

Druk: Ltd. RIA-BLITZ Ukraina, Biała Cerkiew ul. Gagarina 5 Nakład: 500 egzempliarzy

Redakcja nie zwraca niezamówio-nych materiałów i zdjęć oraz za-strzega sobie prawo redagowania i skracania nadesłanych materia-łów. Redakcja odpowiada tylko na wybrane listy. Redakcja nie pono-si odpowiedzialności za treść ar-tykułów, ogłoszeń i reklam. Ko-piowanie i wykorzystanie mate-riałów redakcyjnych na magazyn „Głos Polonii”.

Drodzy Czytelnicy!„Kto nie szanuje i nie ceni swojej przeszłości, ten nie jest

godzien szacunku teraźniejszości, ani prawa do przyszłości”Józef Piłsudski

Musimy pamiętać o ichwyczynach.Niepowinniśmyzapominać jaką cenę nasirodacy zapłacili za naszeswobody.Naołtarzuofiarnejwalkiprzelaliwłasnąkrewwimię bezwzględnej wartościjakąjestwolność. W Powstaniu Stycznio-wymaktywnieuczestniczylimieszkańcy Żytomierszczy-zny:EdmundRóżycki,Apol-lo Korzeniowski, JarosławDąbrowski, Zygmunt Siera-kowski, Anna Henryka Pu-stowójótówna, Zygmunt Pa-dlewski i wielu innych na-szychziomków. Wszyscy ci ludzie byliprzedstawicielami rodzinszlacheckich I Rzeczpospo-litej.Ichszlacheckirodowódniepozwoliłimsiedziećbez-czynniewobliczuzagrożeniaOjczyzny. Jak na szlachtęprzystałozpoczuciemodpo-wiedzialnościzawłasnykraj,

rzucilisięwwirwalkowol-nośćiniepodległość. Obcybyłimstrach.Jedy-newartości,wktórewierzyli,zaktóregotowibylioddaćży-cieto:Bóg,Honor,Ojczyzna.Kiedyśmierćzaglądałaimwoczy, a sytuacja wydawałasiębeznadziejnanieustanniebyliwstaniewalczyćzawol-nośćwłasnąinaszą. ... Ichzwycięstwowkoń-cunadeszło.Przelanazawol-nośćkrewprzyniosłarezulta-ty.Zperspektywyśrednioter-minowej,ichwróg–autokra-tycznemocarstwoupadło.WkonsekwencjiPolacy,Litwini,anastępnie iUkraińcyorazinnenarodyIRzeczpospolitejwreszcieotrzymaływolność. Musimy czcić pamięć re-beliantów Powstania Stycz-niowego i przypominać społe-czeństwu o ich ofiarnym bo-haterstwie. To jest nasza hi-storia...Historianaszegokraju.

Włodzimierz Iszczuk, redaktor naczelny

150. rocznicapowstaniastyczniowego

temat numeru: strony 8-15

Za wolność waszą i naszą!Do broni narodzie Polski, Litwy i Rusi!

W Wasze ręce składam drugi numer magazynu Głos Polonii, który jest poświęcony bohaterom Powstania Styczniowego. Ludzie ci, 150 lat temu poszli w bój za wolność i niepodległość Ojczyzny. Odważnie powstali prze-ciwko despotycznego i potężnego cesarstwa.

2 / popular science magazine

SPiS tReściW NUMERZESłowo redaktora srt.1

RELACJE POLSKO-UKRAIŃSKIEPojednanie przez prawdę srt.4

Rok 2013 jest kluczowy dla inte-gracji europejskiej Ukrainy srt.5

HISTORIA JEDNOCZY NARODYUnia hadziacka 1658 roku

Projekt Historia jednoczy narody. Konferencja naukowo-praktyczna w Żytomierzu str.6

Ukazał się Zbiór prac naukowych ''Unia hadziacka w kontekście sto-sunków polsko-ukraińskich'' str.7

TEMAT NUMERUZa wolność waszą i naszą! Prezy-dent Bronisław Komorowski: Po-wstanie Styczniowe nas wiąże i łączy z wieloma narodami str.8

150. rocznica Powstania Stycz-niowego na Ukrainie str.9Żadnych marzeń panowie! Rok 1861. Stan wojenny w Żytomierzu str.10

Stolicą rebeliantów na Ukrainie był Żytomierz. Złota Hramota i Odezwa do Rusinów str.12

Triumfalny marsz Jazdy Żyto-mierskiej. Zwycięstwo pod Sali-chą str.13

PRAWDA HISTORYCZNAZa wiarą i wolność! Tragedia Konfede-ratów Barskich w Żytomierzu str.16Kościół rzymskokatolicki na Ukra-inie i w Żytomierzu str.18

Polacy w Żytomierzu (Historical Review) str.20

WYDARZENIA XXI Diecezjalne Dni Młodzieży w Żytomierzu. Wierzyć nie wstyd, wstyd nie wierzyć str.21Partnerstwo jednoczy Polaków str.22

Paderewski wrócił do Żytomierza. Odsłonięcie popiersia Ignacego Jana Paderewskiego oraz koncert jego muzyki w Żytomierzu str.24Rośnie aktywność społeczna pol-skich organizacji na Żytomiersz-czyźnie str.25Prezentacja w Żytomierzu. „Szcze-gólny cios Stalin wymierzył w Po-laków” str.26

MIĘDZY BAŁTYKIEM A MORZEM CZARNYMJedność broni. Szef MON: Wkrót-ce umowa w sprawie brygady pol-sko-litewsko-ukraińskiej str.28

„Sojusznicze” fantazje Ukrainy. Nadszedł czas, aby wybrać wek-tor integracji. str.29Odessa – Brody – Gdańsk. Pro-jekt Sarmatia i jego znaczenie dla Ukrainy. Szansa czy iluzja? str.30

Apel Zarządu ZPU do Polaków Ukra-iny... My też jesteśmy Polakami! str.32


Nr.2 (15/04/2013)

W pierWszym numerze:Rzeczpospolita Trojga NarodówTemaT nUmeRU „Równi z równymi”. Rzeczpo-spolita Trojga narodów

Gdyby to się stało 20 lat wcze-śniej, to w ogóle nie było by po-

wstania Chmielnickiego...

Dziel i rządź. Rzeczpospolita Obojga narodów: stereotypy ukraińskie

Cesarstwo, poprzez wykrzywio-ne traktowanie historii, zasjało

ziarna nieufności pomiędzy Pola-kami oraz Ukraińcami.

Korzeń problemu – w podręcz-niku szkolnym

Mit ukraiński powstał na podłożu antypolskim

(prof. Natalia Jakowenko).

Szlachta i pomysły ukraińskiej niepodległości

Walka o ukraińską niepodległość pod czas wojny domowej stała się dla tych ludzi jakby psychologicz-

ną kompensatą i rewanżem za upokorzenia przeszłości, w pewnej

mierze zemstą Rosji i caratu.

Złota doba Rusi (Ukrainy). Jak się żyło Ukraińcom pod ręką króla polskiego między Unią w Krewie a Lublinie.

W Kijowie w domach najbiedniej-szych mieszczan można było spo-

tkać jedwab i przyprawy aromatycz-ne, które w Europie lub w Moskowii

były dostępne tylko arystokracji.

Bez wolnej Ukrainy nie ma wol-nej Polski. Ukraińska koncepcja Giedroycia i mieroszewskiego

„O Giedroycia sporu nie ma” – zapewnia minister Rado-

sław Sikorski w „Nowej Europie Wschodniej” (1/2010).

/ popular science magazine4

Pojednanie przez prawdę «Ukraińscyipolscynaukowcypowinnipropagowaćwspólneosiągnięciahistoryczne»,-podkreślił szefMSZUkrainyLeonidKożarawprzemówieniuwygłoszonymnaVpo-siedzeniuPolsko-UkraińskiegoForumPartnerstwa.

P owołane w dniu 25 lutego2011r.,podpatronatemmi-nistrówsprawzagranicznych

Polski i Ukrainy, Forum jest plat-formądialoguobywatelskiego,słu-żącegoumacnianiuprocesuzbliże-niaipojednaniaobunarodów.

Posiedzenie otworzyli ministro-wie spraw zagranicznych Polski -RadosławSikorski iUkrainy - Le-onid Kożara. Obaj szefowie resor-tów przewodniczyli w WarszawieV naradzie kierownictw MSZ Pol-skiiUkrainy.PodczasForumomó-wiono propozycje działań ułatwia-jących polsko-ukraiński dialog ozbrodni wołyńskiej, tak by dopro-wadzićdopełnegopojednaniaPola-kówiUkraińcówwtejkwestiiiuła-twić zmierzenie się z konsekwen-cjamitejzbrodni.-Powiedzieliśmysobiebardzoważ-

ną rzecz, żemamy prawo do praw-

dy,iżeztegoprawadoprawdywyni-kaprawodopamięci.Prawodoupa-miętnienia tych ofiar zbrodni, któ-re jeszcze upamiętnienia wymaga-ją-powiedziałpospotkaniuForumjego współprzewodniczący, europo-sełPOPawełZalewski.Podkreśliłteż,że dyskusja nad trudnymi kwestia-mi w polsko-ukraińskiej historii po-winnabyćwyłączonazpolityki.Rów-nieżZalewskimówił,żeobecnerela-cjePolskiiUkrainysąnajlepszewca-łejhistoriiobunarodów.Zaapelowałprzytymdowszystkich,którzywbie-żącymrokubędązajmowaćsięupa-miętnieniemzbrodniwołyńskiej,abyprowadzili dyskusjewduchupojed-nania.Wduchugojenia,anierozdra-pywaniaran–zaznaczył.

W rozmowie z dziennikarza-mi Zalewski powiedział, że Polsko-UkraińskieForumPartnerstwaopo-wiadasięzainicjatywąuhonorowa-

nia tychUkraińców, którzy w cza-siezbrodniwołyńskiejznarażeniemżycia ratowali Polaków. - Nosimyichwsercachbardzogłęboko,chy-limyprzednimiczoła.Tojestnaszobowiązek -mówiłZalewski.Zwró-ciłuwagę,żekwestiagodnegouho-norowania sprawiedliwych Ukraiń-cówjestważnadlaprezydentaBro-nisławaKomorowskiego.-Ukrainajestjedynympaństwem

nienależącymdoSojuszuPółnocno-atlantyckiegoczyUniiEuropejskiej,zktórymrelacjeuważamyzastrate-giczne.W tym rokubędziemypra-cowaćna rzeczumocnienia relacjimiędzyUkrainąaUniąEuropejską–powiedziałpodczasVNaradyKie-rownictwMinisterstwSprawZagra-nicznychPolski iUkrainyministerRadosławSikorski.

Na podstawie materiałów MSZ oraz PAP

/ 27

.02.

2013

/ F

ot. M

SZ


Nr.2 (15/04/2013)

Rok 2013 jest kluczowy dla integracji europejskiej Ukrainy

Ukraińska młodzież obchodzi Dzień Europy w Kijowie (zdjęcie z Internetu)

W rezultacieostatniegoszczy-tuUE–Ukraina,obiestro-ny potwierdziły chęć pod-

pisania umowy stowarzyszeniowejjeszczeprzedlistopadowymszczytemPartnerstwa Wschodniego w Wilnie.To cieszy i daje poczucie satysfakcji.Ukrainawie,żewtymcelumusipod-jąć szybkie i zdecydowane działaniaorazwprowadzićodczuwalnezmiany,zgodnezprzyjętymikonkluzjamiRadyUniiEuropejskiejz10grudnia2012roku.Jest to jednocześnieważnysy-gnał,żegłównesiłypolityczneUkrainypołączyły się w dążeniu do europej-skiegocelu,czegodowodemjestprzy-jęcie przez konstytucyjną większośćwRadzieNajwyższej„Oświadczeniaowsparciu europejskich aspiracji inte-gracyjnychnaroduukraińskiegoiza-warciaumowystowarzyszeniowejpo-międzyUkrainąaUniąEuropejską”. Postanowienia szczytu i wspólneoświadczeniastronoprzyjęciuzasadysolidarnościwkwestiachenergetycz-nychsązkoleidowodemnato,jakważny jest ukraiński system trans-portugazudopaństwczłonkowskichUniiEuropejskiej.Terazmusimycze-kać na uruchomienie konkretnychprojektów modernizacyjnych. Uwa-żam, że międzynarodowe instytucjefinansowe powinny wziąć pod uwa-gę postanowienia szczytu. Z resztąUnianiejakodałaprzykładiudzieliłaUkrainiemakrofinansowejpomocywwysokości610mlneuro.

Ostatnią, ale równie ważnąkwestią, do której trzeba się od-nieśćjesturegulowanieprzepływuosób i zniesienie reżimu wizowe-godlaobywateliUkrainy.Dobrzesię stało, że podczas szczytu po-święcono tej sprawie dużo czasu.Ukrainapowinnaszybkosfinalizo-waćpierwszyetaplegislacyjnypla-nudziałańwsprawiewiz(VLAP)iprzejśćdodrugiego. NiestetyzUkrainąjesttak,żepodwóchkrokachnaprzódrobijedenwtył.Przykłademtegojestzupełnieniezrozumiała sprawa odebraniamandatu deputowanego Rady Naj-

wyższejSerhijowiWłasence,obroń-cyJulii Tymoszenko.Stało się takpomimo ostrzeżeń Unii Europej-skiejiStanówZjednoczonych. Polskajestnadalnajważniejszymambasadorem Ukrainy na rzecz jejintegracji z UE, dlatego nasze rela-cjebilateralneodgrywajątakistotnąrolę. Po podpisaniu umowy stowa-rzyszeniowej chcemy, żebyUkrainapozostała naszym ważnym sojusz-nikiem.Do tego czasuwartoumoc-nić związki między naszymi kraja-miiwyjaśnićwszelkiekwestiespor-ne.TakijestcelPolsko-UkraińskiegoForum Partnerstwa, którego współ-przewodnictwoobjąłemwtymroku.JegoostatniespotkanieodbyłosięwWarszawie pod koniec lutego. Naj-ważniejszejestpojednaniepomiędzynaszymi narodami na gruncie spo-łecznym.Dlategoapelujedowszyst-kich, którzy z dobrej woli uczestni-czą w polsko-ukraińskim dialogu ibędą zajmować sięupamiętnieniemludobójstwanaWołyniuwtymroku,abyprowadzilidyskusjewduchugo-jenia,anierozdrapywaniaran.

Europoseł Paweł ZalewskiŹródło: Eastbook.eu (09.03.2013)

KwaśniewsKi optymistycznie o rozmowach UKrainy z Ue


Konferencja naukowo-praktyczna w Żytomierzu18grudnia2012rokuwsalikonferencyjnej Żytomier-

skiegoPaństwowegoUni-wersytetuim.IwanaFrankiodbyłasiękonferencjanaukowapoświęco-naUniiHadziackiejz1658roku.Wkonferencjiwzięliudziałnaukowcyi studenci Żytomierskiego Uniwer-sytetu im. I.FrankiorazNarodowe-gouniwersytetupedagogicznegoim.M.Dragomanowa,wśródnichhabi-litowanydoktorynauk:PiotrSauch,Natalia Sejko, Włodzimierz Bory-senko,IwanJarmoszykorazszeregdoktorów nauk, aspirantów i stu-dentów. Inicjatorem Konferencji na-ukowej była organizacja społecz-na „ZjednoczenieSzlachtyPolskiej”wspieranaprzezKonsulatGeneral-ny RP w Winnicy. Wykłady ukra-ińskich historyków wydrukowa-neosobnymwydaniem–jakoZbiórprac naukowych. Wydarzenie zo-stałopoświęconehistoriistosunkówpolsko-ukraińskich. Przedewszyst-kimtraktatu,którybyłzawarty16wrześniaroku1658wHadziaczu. Konferencja jestczęściąszersze-goprojektu„Historiajednoczynaro-dy”.WjegoramachwŻytomierskimDomu Polskim w czerwcu 2012r.ZwiązekSzlachtyPolskiejnaUkra-iniezaprezentowałwystawę„Równizrównymi”poświęconąUgodzieha-dziackiej-uniizawartej16września1658 roku między Rzeczypospoli-tą Obojga Narodów, a KozackimWojskiem Zaporoskim, reprezento-wanym przez hetmana kozackiegoIwanaWyhowskiego.Unia ta prze-widywała przekształcenie Rzeczy-pospolitejObojgaNarodówwuniętrzech równoprawnych podmiotówprawnych: Korony,Wielkiego Księ-stwaLitewskiegoiKsięstwaRuskie-go.Niepowodzeniewrealizacjitegoprojektu doprowadziło do tragicz-nychskutkówdlaUkraińców iPo-laków.

natalia Kostecka-iszczukPrezes Zjednoczenia Szlachty Polskiej:

- Ukraińców i Polaków łączywspólna historia. Wspólne osią-gnięcia i zwycięstwa. Od XIV doXVIII stólecia, od czasów UniiKrewskiejapóźniejLubelskiejidoIIrozbioruRzeczpospolitejw1795roku,nasi ludzieżyliwścisłej in-terakcji. Razem bronili Europę iwspólniebudowaliswojeżycie. Nawetwtrudnychczasach,Po-lacy iUkraińcy byliw stanie ne-gocjowaćizwyciężyć.ŚwiadczyotymUgodaHadziacka1658roku.„Gdybyzawartoją20latwcześniej,do powstania Chmielnickiego wogólebyniedoszło”,-powiedziałaprof. Teresa Chynczewska-Hen-nelzUniwersytetuWarszawskie-go.Niemacodotegowątpliwości,niebyłobytakiejpotrzeby,ponie-waż, zgodnie z Ugodą, UkrainastałabysięoddzielnymksięstwemwewspólnociewolnychirównychpaństwRzeczypospolitej–Federa-cji Wolnych Ludów, która moglastać się prototypemwspółczesnejUnii Europejskiej. Niestety, Trak-tat Hadziacki nie został w pełni

wdrożonywżycie,historiawybra-łainnyscenariusz,aletenProjektstałdrogowskazemdlaprzyszłychpokoleń. NaUkrainieodwielulathisto-ria była narzędziem ideologii.Hi-storiastałasięinstrumentemwoj-nyinformacyjnej.Dlategoobecnahistoria tych dwóchpaństwkon-centruje się głównie na konflik-tach. Wspólne osiągnięcia i zwy-cięstwa są przemilczane. Stądwmasowej świadomości zzadomo-wiłysięfałszywestereotypy. ZjednoczenieSzlachtyPolskiejchce zmienić ten stan. Chcemyżeby Ukraińcy i Polacy poznaliprawdę o historii stosunkówpol-sko-ukraińskich. Dążymy do hi-storycznego pojednania międzyPolakamiiUkraińcami. Żyjemy w wyjątkowym euro-pejskimmieście. Tukrzyżują sięróżne kultury i cywilizacje. Naszregion musi być modelem tole-rancji, zgody i zrozumienia mię-dzyetnicznego. Musimy wspólny-miwysiłkami likwidowaćbariery,któredzieląPolakówiUkraińców.Prawda historyczna jest ciekaw-szaniżpropagandaponurychmi-tówhistorycznych.


Nr.2 (15/04/2013)

iwan Jarmoszyk,

dr. habil. nauk historycznych,

profesor:

- W pewnym momencie wspar-liśmy inicjatywe Żytomierskiej Mło-dzieżowej Publicznej Organiza-cji "Zjednoczenie Szlachty Polskiej".Oniprzygotowaliwspaniałewystawę"Rownizrównymi"ożyciuitwórczo-ścinaszegorodakaJerzegoNiemiry-cza,znanegoprzedstawicielaszlach-tyurodzonegowCzerniachowiekołoŻytomierza.Podczasprezentacjiwy-stawywczerwcutegoroku,pojawiłsię pomysł, aby rozszerzyć zakresspraw,októrychmoglibyśmypody-skutować. Takpojawiła idea konfe-rencji naukowej poświęconej UniiHadziackiej1658roku.

piotr sauch,

dr. habil. nauk filozoficznych,

profesor, rektor ŻPU im. I. Franki:

-Dzisiejszakonferencjanaukowajest poważnym wydarzeniem. Ha-dziacki traktat roku1658, jest nie-zwykleważnymdokumentemhisto-rycznym, który przewidywał prze-kształcenie Rzeczypospolitej w kon-federację-Ukrainy,PolskiiLitwy. Oczywiście za każdym razem,kiedyanalizujemywydarzeniahi-storyczne, zawsze mamy możli-wość spojrzenia na obecny stanrzeczy.Oznaczato,żepowrótdopamięci historycznej umożliwiadzisiajruchdoprzodu. Ważne jest, że inicjatorzytego porozumienia byli naszy-

mi rodakami: Jerzy Niemiryczi hetman IwanWyhowski. Takwięcniemawątpliwości,żedzi-siejsza rozmowa o tym histo-rycznymwydarzeniujestcieka-wa, gdyż stara się znaleźć od-powiedz na wiele hipotetycz-nych pytań. Co by się stało,gdyby ta ugoda została wyko-nana? Jak ten Traktatmogłbyzmienić sytuację geopolitycznąPolskiiUkrainy? Można o tym myśleć i ma-rzyć.Niemożnatylkozapomniećonajważniejszymcelu.Jestnimoczywiście wyciąganie wnioskównaprzyszłość.Ważnejest,żetentraktatjednoczyłnarody.Przewi-dywał akceptacje jednego naro-duprzezdrugi.Traktatmiałbyćpróbą sojuszu, który miał roz-wiązać ważne problemy geopoli-tyczne w całej Europie Wschod-niejiOsrodkowej.

Ukazał się zbiór prac naUkowychUnia hadziacka w kontekście stosunków polsko-ukraińskichW ramach tematu “Rzeczpo-spolitaTrojgaNarodów” z

projektu długoterminowe-go o nazwie "Historia jednoczy na-rody", który realizuje ZjednoczenieSzlachtyPolskiejnaŻytomierszczyź-nie, ukazał się drukiem Zbiór pracnaukowychRegionalnejmiędzyuczel-nianej konferencji naukowo-prak-tycznej “Unia hadziacka w kontek-ściestosunkówpolsko-ukraińskich”.Książka ukazała się przy wsparciuKonsulatu Generalnego Rzeczypo-spolitejPolskiejwWinnicy. Artykułyzamieszczonewzbiorzeobejmująszerokizakresproblemówhistoriipolsko-ukraińskiej(XV-XXw.),wszczególnościstosunkówRze-czypospolitej zKozackimWojskiemZaporoskimwwiekuXVII.WzbiorzeopublikowanorównieżtekstTrakta-tuHadziackiegoz1658r.wjęzykachpolskimiukraińskim.Jesttocenna

pomoc dla naukowców, nauczycie-li szkół podstawowych, studentów,atakżewszystkich,którzyinteresująsięhistoriąpolsko-ukraińską. Do druku dopuściła Rada Na-ukowaŻytomierskiegoPaństwowegoUniwersytetu im. I.Franki,ProtokółNr.5zdnia25stycznia2013roku. Publikację zbioru prac nauko-wych uzupełniło szereg imprez.Tematem jednego z tych projek-tów było: "Historia jednoczy naro-dy",którybyłpoświęconyUniiHa-dziackiej. W jego ramach zostałaotwartawystawa„RównizRówny-mi”. Innymwydarzeniembyłapre-miera pierwszego numeru maga-zynu"GłosPolonii"(PopularScien-ce Magazine). Nie można, równieżzapomnieć o Regionalnej Między-nauczycielskiejKonferencjiNauko-wo-Praktycznej,którarównieżmia-łamiejscepodczaszdarzenia.

Kolejnym tematem projektu"Historiajednoczynarody"będzie150. rocznica Powstania Stycz-niowegonaRusi(Ukrainie).


Powstanie Styczniowe nas wiąże i łączy z wieloma narodamiW 1863 r. ludzie o róż-nych językach, kultu-

rach i religiach wspól-nie wystąpili w walce o wol-ność – powiedział prezydentRze-czypospolitej Polskiej Broni-sław Komorowski podczas uro-czystości w Kwaterze Powstań-cówStyczniowychnaCmentarzu PowązkowskimwWarszawie. „Stoimy - mówił dalej - przedszczególnąmogiłą,nadktórądomi-nuje krzyż ze wspaniałym ryngra-fem,naktórymsąwzorowanesym-bole Rzeczpospolitej wielonarodo-wościowej.Boipowstaniestycznio-we było ostatnim akordem wspól-nejwalkiowolnośćwszystkichna-rodów, które tworzyły kiedyś pań-stwo wspólne a potem razem or-ganizowały walkę o wolność. JestiherbPolski, jestherbLitwy, jest

herb Rusi, jak wtedy się mówiło.Chciałemwzwiązkuz tymwspo-sób szczególny podziękować am-basadoromczterechpaństw,którepowstałytakjakiPolskawspółcze-snanatymtereniegdziejestżywatradycja tamtej przeszłości, gdziedzisiaj te wszystkie narody budu-jąswojąwolność,budująswojepo-czuciepaństwowości,budująswo-jądobrąprzyszłość. Tobyławalkazpaństwemzabor-czym,tobyławalkazRosjąCarską,ale powinniśmywszyscy pamiętać,żebyła towalkaróżnychnarodów,różnych ludzi, różnychkultur, róż-nych religii, że wspomagana byłatakżeprzeztych,którzyuważali,żewolnośćjestwartawspólnegowysił-kuzestronyróżnychkrajów”. - Powstanie Styczniowe to wy-darzenie,którenaswiążeiłączyz

wieloma narodami, które tak, jakPolacy kochali, marzyli, walczy-lialbocieszylisięwolnością–pod-kreśliłprezydentotwierającwysta-wę pt. „Powstanie Styczniowe w150.rocznicęnarodowegozrywu”wMuzeumWojska Polskiego. Prezy-dentwspomniał,żeśladywspólno-ty,marzeniaowolnościodnajdzie-mywkontaktachzLitwinami,Bia-łorusinami,takżezUkraińcami. Zauważył, że ten wymiar Po-wstania Styczniowego czasamiucieka znaszej pamięci. -Aprze-cież to jest wspomnienie wielkie-go wspólnego wysiłku, wielkiegowspólnegomarzeniawcałejEuro-pieolepszymświecie ludzi inaro-dówwolnych–podkreślił.

Na podstawie materiałówBivra Prasowego Kancelarii

Prezydenta RP

za wolność waszą i naszą!

Zdjęcie Biura Prasowego Kancelarii Prezydenta RP

9popular science magazine /

Nr.2 (15/04/2013)

150. rocznica Powstania Styczniowego«Do broni więc, Narodzie Polski, Litwy i Rusi, do broni! Bo godzina wspólnego wyz-

wolenia juz wybiła, stary miecz nasz wydobyty, święty sztandar Orła, Pogoni i Archanioła rozwinięty».

Z Manifestu Tymczasowego Rządu Narodowego(Warszawa, 22 stycznia 1863 r.)

P odkoniecXVIIIwiekuRzecz-pospolita zniknęła z mapyEuropy. Trzy drapieżni-

ki-Rosja,PrusyiAustriarozerwa-łyszlachetnąrepublikę.Polacy,Li-twini, Ukraińcy, Białorusini orazinne narody, stracili najdroższeskarby–wolnośćiojczyznę.Euro-paWschodniapogrążyłasięwmro-kucesarskiegodespotyzmu. Lecz naród nie poddał się. Oj-czyznaniezginęła.Onażyławser-cachtych,którzypielęgnowaliwia-rę, język i tradycję swoich przod-ków.Dlajejwolnościoddawaliży-cie patrioci z Polski, Litwy i Rusi(Ukrainy) – powstańcy kościusz-kowscy, legioniści Księstwa War-szawskiego, rebelianci Zrywu Li-stopadowegoorazbohaterowiePo-wstania Styczniowego, któregorocznicęobchodzimywtymroku. 150 lat temu, 22 stycznia1863 roku, Tymczasowy RządNarodowyopublikowałManifest,wktórymwezwałnarodyPolski,LitwyiRusidowalkiowolność.Ogłosił odbudowę Rzeczypospo-litej „bez żadnej hegemonii któ-regokolwiek z tych trzech naro-dów”. Ponieważ dokument obie-całLitwinomiRusinom(Ukraiń-com)pełnąswobodęwpodejmo-waniu decyzji, pozostanie w so-juszuzPolskąlubsamodzielniebudowaniewłasnegolosu. Tenpostępujący,wkontekścienarodowościowym, manifest zo-stał przyjęty z udziałem żytomie-rzan – Jarosława Dąbrowskie-go oraz Zygmunta Sierakowskie-go. Ich losy były ściśle związa-ne z KresamiWschodnimi. Obajświetnierozumieli,żejednośćPol-ski,LitwyiRusi(Ukrainy)będziemożliwa, tylko bez przymusu, ajedynie w warunkach wzajemne-

goszacunkuiprzypełnejświado-mościidobrowolności. DlategozwrócilisiędowszystkichnarodówcierpiącejiukrzyżowanejOj-czyzny,wzywającichdowalki"Zawol-

nośćwasząinaszą!",asztandaryOrła,PogoniiArchanioła-flagiPolaków,Li-twinóworazUkraińców-dumnieza-łopotałynadichgłowami.

Głos Polonii


manifestacje i żałoba narodowa WiadomościozbrodniachRo-sjanwWarszawie szybkodotar-ładoWołynia,Podola iKijowsz-czyzny.Społecznośćpolskabyłazszokowana okrucieństwemokupantów.Zaczęłypojawiaćsięośrodki oporu i nieposłuszeń-stwa. Patrioci wezwali Polakówdo żałobynarodowej orazwalkio wolność Rzeczypospolitej. Po-lacy przestali uznawać cesar-skich namiestników. Wzrosłanienawiśćdomorderców. Administracja zaborców wŻytomierzu błyskawicznie za-uważyła zagrożenie. Przykłado-wo, gubernator wołyński M.W.Drucki-Sokoliński w sprawoz-daniu do kijowskiego generał-

gubernatora I.I. Wasilczyko-wa zgłaszał, że w Żytomierzuw ręce żandarmów wpadło kil-ka odezw antyrosyjskich. Rów-nieżwyraził zaniepokojenie, żezgodnie z raportami agentów,Polacyzbierająsięnatajnena-radywcelachrewolucyjnych. To była prawda. Narady rze-czywiście się odbywały. Świado-miprzedstawicielespołeczeństwapragnęlistawićopórnajeźdźcom.Na początku marca 1861 roku,przybył do Żytomierza syn Ada-maMickiewicza–WładysławJó-zef Mickiewicz, by wziąć udziałw posiedzeniu Komitetu Wołyń-skiego. Podczas spotkania omó-wiono formy oporu społecznego,sposoby organizowania demon-stracjiorazpozyskaniaśrodkównastworzeniewydawnictwa lite-raturypodziemnej.

Wkrótce, w Katedrze św. Zo-fiiwŻytomierzu,odbyłasięuro-czysta Msza Święta, która za-kończyła się dośpiewem polskie-go hymnu narodowego imanife-stacją patriotyczną. Następnegodnia w Kościele św. Jana z Du-kliodbyłasięliturgiażałobnazazabitych w Warszawie, z udzia-łem wszystkich członków elitar-nych rodzin Żytomierza. Wśródnich znalazły się marszałek Gu-bemialnego zgromadzenia szla-checkiego–KarolMikułyćz,mar-szałek powiatowego zgromadze-nia Lucian Niewmierzycki orazpisarze: Aleksandr Groza, Anto-niPetkiewicz,JanPrusinowskiiApolloKorzeniowski. Wszystkim manifestacjom wŻytomierzu towarzyszyła akacjazbieraniaśrodków„NapotrzebyKościoła i Kraju”. Jedną z tych

Rok 1861. Stan wojenny w Zytomierzu

27 lutego 1861 r., podczas demonstracji w Warszawie, rosyjscy okupanci po raz kolejny pokazali swoje prawdziwe oblicze. Wojsko i policja przelała krew pięciu polskich patriotów. 8 kwietnia na Placu Zamkowym mordercy jeszcze raz ostrzelali bezbronny tłum. Zginęło sto osób a kilkaset zostało rannych. masakra była szokiem dla Polaków i wywołała ogromne poruszenie. To był punkt bezzwrot-ny. W społeczeństwie rosło oburzenie brutalnymi działaniami rosyjskich morderców.

Warszawa w 1861 roku (Wojciech Kossak. Czerkiesi na Krakowskim Przedmieściu)


Nr.2 (15/04/2013)

akcjiprowadziłosobiściebiskupDiecezji kijowsko-żytomierskiejKasper Borowski. Zgromadzonefundusze szły na potrzeby po-wstania. W Żytomierzu zorgani-zowano, również zbiórkę pienię-dzy dla rodzin powstańców za-bitych w Warszawie. Nie zapo-mniano, także o drukowaniu idoręczaniu odezw patriotycz-nych. Na szczególną uwagę za-sługujątutajodezwa„WiwatPo-lonia” oraz wiersz „Wołanie zWołyniadoWarszawy”. Okupanci zareagowali błyska-wicznie.14marca1861rokuKi-jowski generał-gubernator za-alarmował Ministra Spraw We-wnętrznych, że w Kijowskiej iWołyńskiej guberni regularnieodbywają się liturgię żałobneza zabitych Polaków w Warsza-wie. Również wołyński guberna-tor Drucki-Sokoliński w rapor-tachzauważył,że„ruchmiejsco-wychPolakówmacharakterczy-sto rewolucyjny” i zaproponowałjegogwałtownestłumienie. Represjaiaresztowaniazmusi-łypatriotówdozmianytaktyki.Wcelu uniknięcia aresztowań naj-bardziej aktywni uczestnicy pro-testów,opuścilimiasto.

stan wojenny Jesienią 1861 roku przez po-łudniowo-wschodnie kresy prze-toczyła się nowa fala protestów.W Żytomierzu były one najlicz-niejsze.Wnocyz20-gona21-szywrześnia na Placu Soborowym,naprzeciwko Kościoła św. Janaz Dukli, został ustawiony żałob-ny krzyż, ozdobiony girlandamikwiatów, z napisem „Pamięci po-mordowanych Polaków w 1861r.”. Okazało się jednak, że na-jeźdźcy obawiali się nawet sym-boliki chrześcijańskiej. Patrol Po-licyjny zdemontował krzyż i za-mknąłgonaposterunku.

Takie działania okupantów,byłyniezgodnezludzkimrozu-mieniem moralności chrześci-jańskiej. Oburzenie Polakówniemiałogranic.Wiadomośćousunięciu krzyża błyskawicz-nie rozeszła się po całymmie-ście. Po południu tysiące roz-gniewanych mieszkańców Ży-tomierza, z polskim hymnemnarodowym na ustach masze-rowaliwkierunkuKatedryśw.Zofii. Ogromne masy ludzkiewypełniły Plac Soborowy, uli-ce Kijowską i ogród przed do-

mem gubernatora. Ludzie do-magali się od władz przywró-ceniażałobnegokrzyżanajegopierwotnemiejsce. W odpowiedź, najeźdźcy uży-li siły. Przeciwko demonstracjiwyruszyływojskowe oddziały ży-tomierskiego garnizonu wojsko-wego ipolicjikonnej.Dowieczo-raulicemiastabyłyoczyszczone.Tymczasemgubernatorwołyńskipoinformowałwładzekijowskieosytuacji w Żytomierzu. Generał-gubernator Kijowski bezzwłocz-nie wysłał telegram zezwalającyna wprowadzanie stanu wojen-negowŻytomierzu.

Kilka dni później cesarz Alek-sander II nakazał: „Proszę stanwojenny w Żytomierzu wdrożyćz całym surowością, przykłademdla innychmiejscowości.Wojskalokalizować w domach Polaków,żebyciężarkwaterunkuspadłnanich.Zabronićdemonstracje”.17października1861rokuguberna-tor rozkazał zakazanie wykony-wania polskich hymnów, odpra-wieniaMszy Świętej oraz liturgiiżałobnej, bez zezwolenia władz.Zaczęłysięmasowearesztowania. Według niepełnych danych

statystycznych, w roku 1861 naUkrainie było 260 manifesta-cji,w śródnich 142naWołyniu.Niestety pokojowe demonstracjenie przyniosły żadnego rezultatu.Okupanciniechcieliiśćnaustęp-stwa,nie chcieli żadnegodialogu.Jakikolwiekkompromisznajeźdź-cami stał sięniemożliwy.Było tozrozumiałe nawet dla najbardziejumiarkowanychpatriotów.Wsto-sunkachzadministracjącesarskąpozostał jeden argument - bru-talnasiła.Wkrótcerozpoczęłysięprzygotowaniadowalkizbrojnej.

Waldemar Żółkiewski,Głos Polonii

Rok 1861. Stan wojenny w Zytomierzu

Żytomierz. Plac Soborowy naprzeciwko Kościóła św. Jana z Dukli w końcu XIX w.


Stolica rebeliantow na Ukrainie byl Zytomierz

„Nie uznajemy nowych granic oraz rządów założonych na ruinach naszej wolności”.Tymczasowy Rząd Narodowy (1863 r.)

W 1859 roku, w celu przy-gotowania powstania wWarszawiepowstałpierw-

szyTajnyKomitet.WtymsamymrokuwŻytomierzustworzonoKo-mitetWołyński,naczelezeznanympisarzem Apollo Korzeniowskim.Początkowo organizacja działałapodprzykrywkąlegalnegotowarzy-stwa specjalizującego się popula-ryzacjąksiążek,któremiałorozle-głąsiećksięgarniwKijowie,Odes sie, Lwowie,Wilnie i innychmia-stach. W 1860 roku towarzystwobyło przekształconew organizacjepolityczne. Rok później władze jązlikwidowały,lecztowarzystwoniezaprzestało działalności. Inną po-wstańcząorganizacjądziałającąwŻytomierzubyłoTowarzystwoRol-nicze,założoneprzezbiałych,czyliprzedstawicielipolskichmagnatówizamożnejszlachty. Porozstrzelaniu105osóbpodczasdemonstracjiwWarszawie,Polacyjużnieuznawaliwładzyokupantów.Roz-poczętotworzeniestrukturpodziemne-gopaństwapolskiego.Wczerwcu1862rokuwWarszawie czerwoni stworzy-liKomitetCentralnyNarodowy.Wktó-rymznaczącąpozycjęzajmowalimiesz-kańcyŻytomierzaiBerdyczowa:Jaro-sław Dąbrowski, Zygmunt Sierakow-skiorazZygmuntPadlewski.Podko-niec 1862 roku, na wszystkich tere-nachnależącychdobyłejRzeczypospo-litej,czerwonistworzylipolskietajemnepaństwo.Zostałyzorganizowanewoje-wódzkie,powiatoweorazmiejskiesa-morządy,policjakrajowaipoczta.Za-łożonyzostałrównieżsystemfiskalny,zsieciątajnychcelników. NaUkrainiebyłutworzonyKomi-tetCentralny.Którywsierpniu1862

rokuzostałprzemianowanywKomi-tetProwincjonalny.Powybuchupo-wstania doszło do kolejnych zmianw nazewnictwie. Komitet Central-nyNarodowystałsięTymczasowymRządemNarodowym,aKomitetPro-wincjonalny–WydziałemProwincjo-nalnymRusi.Którymkierowali:puł-kownik Edmund Różycki (dowódcawojsk rebeliantów),AntoniChamiec(komisarz),BronisławŻukowski (re-wolucyjnynaczelnikmiastaŻytomie-rza).Oprócztego,wmieściedziałałagłównapodziemnadrukarnia,wktó-rejWydziałProwincjonalnydrukowałwłasnągazetęonazwie„Walka”. W celu konspiracji na wszyst-kich dokumentach figurowała na-zwaKijowa,aledefactostolicąisie-dzibą władz rebeliantów na Ukra-iniebyłŻytomierz.

Waldemar Żółkiewski, Głos Polonii

złota hramota i odezwa do rUsinów


Nr.2 (15/04/2013)

Triumfalny marsz Jazdy Zytomierskiej„Na bój, Polacy, na święty bój…” (Marsz powstańców)

"I od Karpat krzyk weselny zabrzmi aż do Dźwiny, żyj Różycki, żyj nasz dzielny Synu Ukrainy"(Pieśń obozowa)

P owstanienaUkrainiewybu-chłownocyz26na27kwiet-nia1863roku,trzymiesiące

później,niżwKrólestwiePolskim.WciągupierwszegodniaTymcza-sowyRządNarodowyogłosiłOde-zwędomieszkańcówUkrainywzy-wającdowsparciaswoichbraciwPolsceinaLitwie.WsercachPola-kówzapaliłasięnadzieja. Dowódcą rebeliantów na Woły-niu został powołany Edmund Ró-życki,emerytowanyoficerarmiiro-syjskiej, syn Karola, powstańca li-stopadowego, urodzonywAgatów-cepowiatuŻytomierskiego.OpróczniegodowódcamipowstaniazostaliIzydorKopernicki iAleksanderJa-błonowski.DopoczątkupowstaniaRóżyckistaleprzebywałwŻytomie-rzu–centralnejsiedzibiewładzre-beliantównaUkrainie. W kwietniu 1863 r. odbyłasięnaradawojennawSidorowiezudziałemgenerała JózefaWy-sockiego, pułkownika Edmun-da Różyckiego oraz ZygmuntaMiłkowskiego. Zdecydowano naniej, żewalkanaUkaranie roz-pocznie się szeregiem skoordy-

nowanychdziałań.Różyckimiałpobudzać do broni Wołyń, zgo-domdoniegomiałbyprzyłączyćwyruszający z Galicji generałWysocki,wkońcuZygmuntMił-kowskiz terenówRumuniimiałdopełnićataknaWołyniu. Dnia 8 maja, według wspo-mnianegoplanu,nad rzekąTete-rew na uroczysku „Pustocha” wpobliżuŻytomierzazgromadziłsię850-osobowyoddziałkawaleriinaczele z pułkownikiem Różyckim.Wkrótce dołączył do nich oddziałJanaChranickiego,zadaniemktó-rego było flankować go z prawejstrony. Dodatkowo do Wołyńcówdołączyła partiaWładysława Cie-chońskiego oraz oddział kierowa-ny przez prawosławnego szlach-

cica – Płatona Krzyżanowskiego.Niebawem grupa żytomierskichrebeliantówsiępodwoiła. Rajd Jazdy Edmunda Różyc-kiegoodŻytomierzadoPolonnegonazwanopóźniejMarszemTrium-falnym.Znów,jakkiedyś,pozie-mi dawnych kresówmaszerowa-li żołnierze Rzeczypospolitej. Po-nownie zabrzmiały pieśni patrio-tyczne i namiętnie biły w pier-siachmłodepolskieserca. 9 maja jednostka Jazdy puł-kownika Różyckiego wstąpiła doLubara. Miejscowy garnizon od-dałmiastobezwalki.Przestrasze-niRosjanie złożyli broń i podda-lisię.Pobłażliwirebeliancizabra-liichoręż,apóźniejpuścilirosyj-skichżołnierzynawolności.Pod-

Edmund Różycki. Zdjęcie NAC


czasmarszuwkierunkuPolonne-gorebeliancirozbrajalizdemorali-zowanychokupantówpraktyczniebezżadnegooporu.12maja1863rokupułkRóżyckiegowziąłPolon-ne,gdzieprzezpięćdni,napróż-noczekałnapodejścieoddziałówgenerałaWysockiegozGalicji. Następnie udał się w kierunkuwschodnim,abypołączyćsięzpar-tią JanaChranickiego. 16majawpobliżu Miropola nad rzeką SłucznatknąłsięnazasadzkęRosjan.Podwóch dniach walki, niepokonanajazdaRóżyckiegowycofałasię,ma-newrującnajpierwwstronęzacho-du,apóźniejwkierunkupołudnio-wym.Odwrótbroniłapiechota,któ-raheroiczniezginęłanapolubitwy.Ojczyznaniezapomniałaswoichsy-nów.WalkioMiropol zostałyupa-miętnionenajednejztablicnaGro-bieNieznanegoŻołnierzawWarsza-wienapisem"MIROPOL17V1863". 19 maja oddział Różyckie-go wygrał bitwę pod Worobijów-kąwpowiecieZwiagelskimiwziąłdoniewoli39zastraszonychMo-skali. Następnie Jazda Wołyń-ska przeniosła się na Podole, li-czącnawsparciemiejscowychre-beliantów. Jednak tam pod roz-kazRóżyckiegodołączyła jedynieniewielkagrupaSzaszkiewicza,w

liczbie sześćdziesięciu osób. Ra-zem z nimi obozowali wmiejsculegendarnym – w jarze Hańcza-rycha, w którym – według pro-roctwaWernyhory –miał się ro-zegraćostatecznybójzMoskala-mi.Taproroczaimistycznaaurapodniosłamoralepolskichbojow-nikówowolność. Jednakwkrótceokazałosię,żerozpalenieogniawalkinaPodolubędzie bardzo trudne. Również zGalicji nadal nie wkraczał gene-rałWysocki,napoparciektóregoliczyliWołyńcy.Biorącpoduwagęodkrytynaturalnykrajobraz,Po-doliebyłoniebezpiecznedlawal-ki partyzanckiej. Ponadto wróg

ściągnął w obszar działań rebe-liantów, znaczne siły wojskowe.Wkażdymmomencie licznewoj-skanieprzyjacielamogłyuderzyćzewszystkichstron. W takich okolicznościach,walka zbrojna straciła sens.Odtąd głównym celem Różyc-kiego było zachowanie składuosobowego Jazdy Wołyńskiej.Dlatego doświadczony oficerzdecydowałprzedrzećsięprzezgranicę austriacką do Gali-cji. W tej chwili, do niego do-łączyłsięEustachiKlukowskiiniewielka grupa ocalałych podMińkowcami oddziałów Chra-nickiegoiCiechońskiego.

Jan Rosen, Powstańcy z roku 1863.


Nr.2 (15/04/2013)

zwycięstwo pod salichą

Wkrótce, 25 maja 1863 rokupodLiaszkami,wojownicypułkow-nikaRóżyckiegostarlisięz15tys.zgrupowaniem rosyjskich najeźdź-ców. Spod Liaszek, Wołyńcy udalisiędomiasteczkaKoniecpol,gdzieodbyłasiękolejnabitwaz licznymwojskiemnieprzyjaciela.Następne-godnia,26maja1863roku,niepo-konanaJazdaŻytomierskazwycię-żyłaRosjanpodSalichą iprzedar-ła się do Galicji. Ostatnie resztkioddziału Różyckiego przedarły sięprzezgranice,poseriizaciętychbi-tewtoczonychwpobliżumiastaRa-dzywiłłówa19czerwca1863roku.TakskończyłasięwalkazbrojnaowolnośćiniepodległośćnaWołyniu.

Siły były nierówne. Przeciwkoniewielkiejgrupierebeliantówwal-czyłytysiącedobrzewyszkolonychi uzbrojonych jednostek najeźdź-cy. Jedynie w Kijowskim okręguwojskowymznajdowałosię,ażok.45tys.rosyjskichżołnierzy. Należy pamiętać, że poświęce-nie bohaterów nie były daremne.Ponieważobronilihonorunaroduistworzyliheroicznynarodowowy-zwoleńczyeposdlaprzyszłychpo-koleń.Bohaterskawalkażytomier-skiejkawaleriipułkownikaRóżyc-kiegobędziezłotymi literamiwpi-sanawhistorięnaszejziemi.

Waldemar Żółkiewski,Głos Polonii


za wiarą i wolność!Tragedia Konfederatów Barskich w Żytomierzu

Stawam na placu z Boga ordynansu, Rangę porzucam dla nieba wakansu Dla wolności ginę – wiary swej nie minę Ten jest mój azard.

Krzyż mi jest tarczą, a zbawienie łupem, W marszu zostaję, choć upadnę trupem Nie zważam, bo w boju – dla duszy pokoju Szukam w ojczyźnie (…)

Juliusz Słowacki

245 lat temu został utworzo-ny zbrojny związek szlachty pol-skiej, później nazwany Konfede-racjąbarską.Związekmusiałbro-nić Macierzy od agresywnej poli-tykicesarzowejKatarzynyIIorazczynów całkowicie uzależnionegood Rosji króla Stanisława Augu-staPoniatowskiego. 29 lutego 1768 roku w BarzenaPodolupatriociRzeczypospolitejprzysięgnelibronićwiare iniepod-ległośćOjczyzny.Zaczęłosiępierw-szepowstanieprzeciwkorosyjskichagresorów.Żytomierzbyłwsamymśrodkutragicznychwydarzeńwalkinarodowowyzwoleńczej. Według książki Mariana Du-bieckiego„NaKresachizaKresami– wspomnienia i szkice”, wydanejwKijowiew1914roku:„Ostatniąwalką,jakatoczyłasięupalisadiwałów żytomierskiego zameczku,byłaobronategoposterunkuprzezKonfederatówBarskich.ZachodniaipółnocnaczęśćKijowszczyznytoterenwalkkonfederackich.Liczna,zamożnaszlachtatameczna,osobi-ście,pojedyńczo,lubnaczelepocz-tów swych, stawała pod sztanda-remBogarodzicy,idąc,jakwyraża-nosię,„naazard”,-rzekłpolskihi-storyklokalny. Jednak,mimobohaterskiegoopo-ru Żytomierzan,miasto zostało zdo-byte, zniszczone i spalone, a więk-szość jegomieszkańcówzginęło.Naprzykład, lokalny historyk Dmy-

Konfederacja barska (Potyczka w drodze, obraz Wacława Pawliszaka

Zamek Żytomierski (Rekonstrukcja Kapitaniuka)


Nr.2 (15/04/2013)

troAntoniukwswojejksiążce„Czte-ry podróże Żytomierszczyzną” pisze,że: „Żytomierz wspierał konfedera-tówbarskich,miastoikościółzosta-ły spalone przez wojska rosyjskie”.Również honorowy członek Ogólno-ukraińskiegozwiązkuhistoryków lo-kalnych Georgi Mokrycki w swoimilustrowanym przewodniku-poradni-ku „Żytomierz” wspomina, że: „mia-stoszturmemzdobyłpułkdonskichkozakow. Niemal wszystkich miesz-kańcówzabili,abudynkispalili.Oca-lałtylkoKlasztorBernardynów.Mia-stostałosiępustkowiem,aniebyłonikogo,abypochowaćzabitych.Wy-buchłaepidemia”,-zaznaczył. Bardziej szczegółowo ta masa-kra opisanawmonografii dr hab.nauk geograficznych Mikołaja Ko-strycyiwiodącegospecjalistaPań-stwowegoArchiwumObwoduŻyto-mierskiegodr.naukRusłanaKon-dratiuka „Żytomierz: podręcznaksiążkazhistoriilokalnej”. O tragicznym dla Żytomierzaroku1768,oninapisalitak:„Wtymczasie,dramatycznewydarzeniaod-bywały się bezpośredniowokół Ży-tomierza.Miejscowaszlachtastanę-ła po stronie konfederatów, amia-sto zaczęło gromadzić wojska szla-chieckich pocztów nadwornych ikozaków. W pobliżu podmiejskiejwioski Tulyn (Liszczyn) odbyła siępotyczkazjednostkamiwojskrosyj-skich.Po odparciupierwszegoata-kudońskichkozaków,konfederacipospiesznie rozpoczęły przygotowa-niadoobronyŻytomierza.Jednak,

małaliczebnośćjednostkizwolenni-kóworazstaredrewnianefortyfika-cjeniemoglipowstrzymaćatakdo-brzeuzbrojonychihartowanychwbitwach wojsk rosyjskich. Miastozostałozdobyteszturmem. Szczegóły tego smutnego zda-rzenia zostawił współczesny na-oczny świadek Serwacy Prus-Su-chorzewski w swoich wspomnie-niach „Echo ukraińskiej rze-zi”. Głównymi ośrodkami obronybyli zamek i klasztor Bernardy-nów.Dońscykozacyotoczylimia-sto,ihusarzewłamalisiędoniegozestronyStaniszowki.Poodbiciupierwszego ataku, Rosjanie znowzaatakowalizamek,amiastopod-palili.Wpłomieniuspalonowieledomów,KatedraiKościołJezuicki,domykapitułaibiskupa.Posztur-mu od Żytomierza pozostały nie-malsamezwęgloneruiny...”,-mó-wiąautorzyksiążki.

Jednak, według niektórychustnych wspomnień, garstceobrońcówudałosięwycofaćzŻy-tomierza.Oszczegółachtegozda-rzenianiewielewiadomo.Przykła-dowo,wymienionyprzeznasMa-rian Dubiecki mówił o dalszymprzebieguwydarzeńtak:„Wiemyjedynie z tradycyi, która bardzodługo, lat przeszło ośmdziesiąt,tułała się pod słomianemi strze-chy przedmieszczan, za Kamion-ką, głosząc, iż garstka barskichkonfederatów, niemogąc oprzećsięprzeważnej sile oblegających,skorzystała z podkopu starożyt-nego, łączącego tajemnymi, pod-ziemnymi kurytarzami zamczy-sko z rzeką i tą drogą wydosta-ła się zposterunku,któregoniemogłajużobronić. Tradycya mówiła, że wyciecz-ka tajemna z zamkuwychodziłana wybrzeże Kamionki, nadzwy-czajdaleko,wśródskałizłomówKamionki,uwylotudalszegouli-cy Cudnowskiej. Skoro załogawydostała się drogą podziemnądo rzeki, ludzie umówieni mieliogromnemigłazyzamknąćotwórprzejśćpodziemnych,takiżpod-ziemne kurytarze na zawsze po-zostały dla nieprzyjaciela tajem-nicą. Kilku tylko ciurów obozo-wych pozostało w zamku bez-bronnym,którzytwierdziliwobecnieprzyjaciela, iż wcale nie wie-dzą, w jaki sposób zniknęła za-łoga.Odowejchwili zaczynasięzupełnyupadekzamku”,-zazna-czyłpolskipamiętnikarz.

Obrona zaścianka przez konfederatów barskich, obraz Józefa Brandta

Modlitwa konfederatów barskich, obraz Artura Grottgera


P rzez wieki, Ukraina znajdu-jesięnagranicydwóchświa-tów-ZachoduiWschodu.Od

czasów starożytnych, plemiona sło-wiańskie,którychnazywanoróżnie:Scytowie, Hunowie, Antowie, Ruso-wie, Roksolanowie, aktywnie han-dlowalizRzymemiKonstantynopo-lem. Razem z karawanami handlo-wymi na ziemi Północne odMorzaCzarnegoprzybywalimisjonarze. Tradycyjnie,uważasię,żechrze-ścijaństwo na Ruś przyniósł Świę-tyApostołAndrzej.WKronicestaro-żytnejRusijestzapisojegopodróżywzdłużDniepru.GłoszącEwangelięna wybrzeżu Morza Czarnego Apo-stoł Andrzej założył również wspól-notyreligijnewśródSłowian,którzymieszkaliniecodalejnapółnoc.Tekościoły jednak zostały zniszczoneprzez Gotóww III wieku.Wspólno-ty chrześcijańskie zachowały się je-dyniewKrymie.Zostałyonewzmoc-nione i zorganizowane w І wie-

kuprzezucznia i następcęAposto-ła Piotra – świętegoKlemensa.Kle-mensIjeszczejakoskazaniecgłosiłnaukiChrystusa,niewolnikomgrec-kim, a później, za Jego pośrednic-twem, głoszono Ewangelię równieżwśródwschodnichSłowian.NaKry-mie,papieżKlemens Іzmarłśmier-ciąmęczeńskąw100rokun.e. Praca greckich i łacińskichmi-sji przyniosła owoce. Pierwszymchrześcijańskim księciem w Kijo-wiebyłAskold,ochrzczonywroku867. Na grobie podstępnie zamor-dowanego Askolda wybudowanokościół św. Mikołaja. Może to za-sugerować, że imię Mikołaj byłochrześcijańskimimieniemAskolda.Istniejekilkapowódabysądzić,żeksięciaotrzymał imięnacześćPa-pieżaMikołajaI,którybyłaktywnywpolityce chrztuSłowian ipobło-gosławił tłumaczenie Pisma Świę-tegow językachsłowiańskich,wy-konaneprzezCyrylaiMetodego.

WczasieksięciaIgorawpołowieX wieku wspólnota chrześcijańskabudujenowekościoły.Wlatach954-955zostałaochrzczonawdowaksię-ciaIgora–księżnaOlga.Księżnawy-słałaposłówdoniemieckiegocesarzaOttona z prośbą, aby wysłał bisku-pówikapłanównaRuś.Wroku960nowymbiskupemRusizostałLibutzklasztoruśw.Albana.Jegokadencjatrwaprzezrok.W961umiera.WtymsamymrokuprzybyładoKijowami-sjaniemiecko-łacińskanaczelezar-cybiskupem św. Adalbertem zMag-deburga.WnukOlgiksiążęJaropełkIwroku974skierowałambasadorówdoOttonaII,aw977wysłałposłań-cówdoPapieża.PapieżBenedyktVIIwysłałposłówdoksięciaruskiegoJa-ropełkaI.Bylionipierwszymiposłań-camidelegowanymizRzymunaRuś.W Kijowie została założona diecezjałacińska pod kierownictwem arcybi-skupaśw.Bonifacego,którafunkcjo-nowałado979roku.

Kościół rzymskokatolicki na Ukrainie i w Żytomierzu

Ukraina ma jasne europejskie powołanie, co również podkreślają chrześcijańskie korzenia waszej kultury.

Wyrażam życzenie, aby te korzenia mogli wzmocnić waszą jedność narodową, zapewniając prowadzonym u was

reformam, życiodajne soki prawdziwych wartości, z których wszyscy mogłyby korzystać. (...) Niech cię

Pan błogosławi, kochany naród Ukrainy i niech zawsze chroni waszej ukochanej Ojczyzny.

Papież bł. Jan Paweł II, Kijów, 23.06.2001


Nr.2 (15/04/2013)

W 988 roku książę Włodzi-mierzochrzciłRuśwwierzechrze-ścijańskiej. Chociaż za panowa-nia Włodzimierza Metropolia ki-jowskazwiązanabyłazPatriarcha-tem Konstantynopola, ale KościółnaRusiKijowskiejstałsięczęściąKościołaPowszechnego.DowodemnatosąposelstwazRzymu,któreprzywiozłyksięciuWłodzimierzowiw988 roku relikwie świętychKle-mensaiTytusa.PochrzcieRusi,wroku991doKijowaprzybyłynowedelegacje od Papieża Jana XV.W1000 roku przyjechali wysłannicypapieża Sylwestra II, którzy przy-wieźli księciu Włodzimierzu reli-kwie świętych Wita, Apolinarego,Benedyktaiwieluinnych.Relikwiebyły przeznaczone dla kościołówmasowobudowanychnaRusi. Od X do XIII wieku Ruś uzna-je prymat pontyfikatu rzymskiego,jednocześnie ukraiński EpiskopatnawetpoWielkiej schizmie i rozbi-ciuKościoław1054roku,niepod-jął żadnejdecyzji o oddzieleniuodKościołaPowszechnego.

Kościół Rzymskokatolicki w Żytomierzu Pierwszeinformacjenatematko-ściołów chrześcijańskich w Żytomie-rzupochodzązXІIwieku.Wpolskich

źródłach historycznych wspominasięokatolickimmisjonarzuśw.Jac-kuzroduOdroważowktóryw1225rokuzałożyłkościół iklasztordomi-nikanówwŻytomierzu.Obieinstytu-cjezostałyzniszczonepodczasnajaz-dutatarskiegowroku1240.Zarów-nokościół jak iklasztorznajdowałysięwmiejscugdzieobecniestoipra-wosławnySobórPrzemienienia. Według dokumentów historycz-nych,naprzełomiewiekówXV–XVIIw Żytomierzu znajdowały się dwieświątynie katolickie. Jedną z nichbył kościół św.Marii, który znajdo-wałsięnamiejscuobecnejkatedryśw. Zofii. Drugą świątynią był ko-ściółśw.Mikołaja,któryzbudowanyzostałnagórzeKoryn. Wroku1636wojewodakijowskiJanusz Tyszkiewicz założył w Żyto-mierzuklasztorKarmelitówBosych.Kościół Karmelitów, działał przyklasztorze. Został on zbudowanyuschyłkuXVIIwieku. W czasachChmielnicczyzny Ży-tomierzzostałzniszczonyispalonyprzez buntowników. Razem zmia-stemzostałyspaloneświątynie.Odtegoczasuprzezprawie80 latniemawzmiankiożadnejświątynireli-gijnejwŻytomierzu. Kolejne wzmianki o działalnościkościoła rzymsko-katolickiego w Ży-

tomierzu przypadają na lata dwu-dziesteXVIIwieku.Stało się to dla-tego,żewtymokresieŻytomierzstałsię stolicąwojewództwakijowskiego.W 1724 r. kijowski i czernichowskibiskup SamuelOżga przeniósł swo-jąkatedrędoŻytomierza.Wtymsa-mym roku, kasztelan kijowski Ka-zimierzStecki założyłwŻytomierzumisję jezuicką,przyktórejzbudowa-nokościółiklasztor. WkrótcewŻytomierzuzostałozbu-dowanowielekatolickichkościołówiklasztorów.Wciągupółwiecza,zosta-łazbudowanakatedraśw.Zofii(1745),kościółiklasztorBernardynów,klasz-tor Szarytek Sióstr Miłosierdzia św.Wincentego à Paulo (oba zbudowa-new1766r.)orazseminariumgreko-katolickieprzykościelePrzemienieniaPańskiego.PodkoniecXVIIIwiekuko-ściół rzymskokatolicki stał się potęż-nymczynnikiemduchowym,społecz-nymiedukacyjnymżyciamiasta. na podstawie:1. Kościół rzymskokatolicki na Ukra-inie. Dedykowane do wizyty Papieżа Jana Pawła ІI.. - Lwów, Kuria diecezji rzymskokatolickiej, 2001. (w j. Ukr);2. Żytomierz. Podręczna książka hi-storii lokalnej. - Żytomierz: Kosenko, 2007. (w j. Ukr)

Tłum. z języka ukraińskiego Włodzimierz Iszczuk

Katedra św. Zofii w Żytomierzu. (zdjęcie Włodzimierza Iszczuka)

św. Jacek Odrowąż


Polacy w Żytomierzu (Historical Review)Historycznie Żytomierz był

rozmieszczony na granicyróżnych cywilizacji. W za-

kresie interesów bizantyjskiegoprawosławia, rzymskiego katoli-cyzmuorazświataturecko-islam-skiego.Prawie500latmiastobyłoposterunkiem cywilizacji makro-chrześcijańskiej na granicy z is-lamskimihordamiDzikiegoPola. Pierwsze pisemne wspomnieniaoŻytomierzudatująsięnaXIVstu-lecie. Opowiada się tam o wyzwo-leniu Żytomierza od ZłotejOrdy li-tewskimiksiążętami.W1385rokuLitwaiPolskazawarłyUnięwKre-wie iŻytomierzwszedłpodmonar-szą rękę polskiego króla. W środ-ku XV stulecia, Żytomierz wymie-nia się miedzy największymi mia-stamiWielkiegoKsięstwaLitewskie-go.W 1444 roku polski król Kazi-mierzJagiellończykudzieliłmiastuprawoMagdeburskie. PoUniiLubelskiej1569rokuŻy-tomierz stał się powiatowym mia-stemKijowskiegowojewództwaKró-lestwa Polskiego. Burzliwy rozwójekonomiczny XVІІ stulecia spro-wadziłnaukraińskieziemiepolskąludność - szlachtę imazurów.Od-tądstaropolskijęzyk,religiakatolic-ka ipolskakulturastająsiędomi-nującyminatereniemiasta. Prawie do końca ХVІІІ stuleciaŻytomierz był polskojęzyczny i pol-sko kulturowy. Lecz znaczne geo-polityczne przesunięcia stopniowozmieniły oblicze miasta. W 1793roku,wskutekpodziałówRzeczypo-spolitej,ŻytomierzwszedłdoskładuimperiumRosyjskiego Na początku zmiana przyna-leżnościpolitycznej,wżadenspo-sób nie oddziaływała na język ikulturę miasta. Miasto było nie-wątpliwiepolskiejeszczewielelat.Miejscowa szlachta była inkor-porowana w rosyjskie struktury

szlacheckie i zachowała swój do-minujący wpływ we wszystkichzakresachspołecznegobytu:edu-kacji,kulturze,samorządzie iad-ministracjiimperialnej. Lecz w drugim i trzecim stu-leciu XIX wieki imperium zaczę-to łamać tenukład.Szlachtapo-parła polskie powstanie narodo-wowyzwoleńczewlatach1830-31i była surowo karana. Ponad 60tysięcyszlachtybyłypozbawionetytułu szlacheckiego. Zaczęła sięrusyfikacja. Wszystkie ulgi, któ-re miał język polski, szkoła, sa-morządszlachetnybyłyzniesione.DopoczątkuХХstuleciaośrodkipolskości na Ukrainie były zdez-organizowaneirozproszone.Wiel-kieczyszczeniestalinowskieosta-teczniezakończyłotenproces.Napodstawieoskarżenia „zapolskieszpiegostwo i kontrrewolucję” w1937rokuzostałoaresztowanychblisko45tysięcyPolaków. Wtych latachzostałymasowo

zrujnowanepolskie zabytki archi-tektoniczne -pałace,majątki,bu-dowle kultowe. Totalitarna wła-dzadokładaławszelkichwysiłków,żebyniezostawićkamienianaka-mieniu.Wszystkopotobynicnieprzypominałoopolskichdobrachkulturowych. Na dzień dzisiejszyzostała tylko garstkapolskich za-bytkówhistorycznych. Naprzekórciężaruhistorii,dziśw Żytomierzu żyje liczna polskaspołeczność,która,wtejczyinnejmierze, zachowała jednolitość na-rodowąikształcitradycjepolskie.W skład ośrodków polskości wewspółczesnym Żytomierzu wcho-dzi szereg polskich stowarzyszeńnarodowo-kulturalnych oraz czte-ry parafie katolickie, w którychmsześwięteodprawiana jest rów-nieżwjęzykupolskim.

Włodzimierz IszczukP.S. Z następnego numeru rozpoczniemy publikować więcej szczegółówych esejów poświęconych historii Żytomierza.

Żytomierz w XIX wieku


Nr.2 (15/04/2013)

Wierzyć nie wstyd, wstyd nie wierzyć

W łaśniepodtakimhasłemodbyły się XXI Diecezjal-neDniMłodzieżywŻyto-

mierzu. Nie zważając na niesprzy-jającewarunki pogodowe, na spo-tkaniedoKatedryśw.Zofiiprzyby-łoponad640młodychkatolikówzróżnychzakątkówregionu. W Rok Wiary organizatorzynie przypadkowo wybrali wyraz„Wierzyćniewstyd,wstydniewie-rzyć!”zahasłoDDM,wziętezLi-studoRzymian (10,11)–Każdy,ktowNiegowierzy,niebędzieza-wstydzony. Otwarcie Diecezjalnych DniMłodzieży odbyło się w kościelekatedralnym św. Zofii, gdzie taksamo jak i 21 rok temu, biskupJan Purwiński przywitał wszyst-kich uczestników i ogłosił XXIDDMotwartym.Przypomnimy,żebiskup Jan zapoczątkował tą im-prezę w diecezji żytomiersko-ki-jowskiej od razu po tym, jak wy-święconogonabiskupa. Zewzględunanagłyatakzimypod koniec marca, Drogę Krzyżo-wą zdecydowano przeprowadzićw środku świątyni. I w ogóle, te-goroczne spotkanie koncentrowa-łosięgłówniewkatedrze,bowiemojcowie bernardyni w kościele se-minaryjnymrobiąremont.Wkate-drzeodbyłasięiDrogaKrzyżowa,inawetobiaddlauczestnikówatak-że wyświetlenie filmu o tematycechrześcijańskiej. Tak się stało, bowystępmłodzieżowejgrupy„Ichtis”z Fastowa został odwołany przezzablokowanedrogidojazdowe. -NaszeDniMłodzieżymająnaj-głębszątradycjęnaUkrainie.Wnie-których latachwnichuczestniczy-łoponad2000osób.Ale,biorącdouwagiwarunkipogodowe,cieszymysię bardzo że 640 młodych katoli-kówjednakdotarlidoŻytomierzaiuczestniczyliwspotkaniu–ks.Ja-rosławGiżycki

Alina Zielińska

XXi Diecezjalne Dni MłoDzieży w żytoMierzU


Partnerstwo - klucz do jedności Polaków

W dniach 23 września – 1października 2012 r. WEuropejskim Domu Spo-

tkańwNasutowie koło Lublina zo-stał zrealizowany projekt „Partner-stwo - klucz do jedności Polaków”,organizatorem którego było Stowa-rzyszenieMłodzieżyPolskiejwŻyto-mierzu(prezes–JuliaUmańska,wi-ce-prezes–IrenaUmańska). Projekt został współfinansowa-ny ze środków finansowych otrzy-manychodMinisterstwaSprawZa-granicznych w ramach konkursuna realizację zadania „Współpra-cazPoloniąiPolakamizagranicą”zapośrednictwemFundacji„PomocPolakomnaWschodzie”. Projekt był skierowany do liderów,aktywnych członków i przewodniczą-cych polskich organizacji młodzieżo-wych, jak również skupiających dużomłodzieży,zobwoduŻytomierskiegonaUkrainie, którzy aktywnie działają narzeczrozwojuśrodowiskapolskiego. Podstawowym założeniem przyopracowywaniu programu projek-tuprzezorganizatorówbyłostworze-niewarunkówdozawiązaniapartner-stwaiwspółpracypomiędzyaktywnąpolskąmłodzieżąorazmłodzieżowymipolskimiorganizacjamiobwoduŻyto-mierskiegopoprzezrozwójosobistyiinterpersonalny uczestników, a tak-

żezwiększenieichświadomościwza-kresiepotrzebwspółpracywśrodowi-sku polonijnym.Cel projektu zostałosiągnięty poprzez odpowiedni do-bórmetodszkoleniowychprzeztrene-rów.Trenerzypołożylinaciskprzedewszystkimnaaktywnemetodyszko-leniowe takie, jak pracaw grupach,outdoor,indywidualnapracaztrene-rem, rysowaniemandali,metody re-laksacyjne, czy interaktywneprezen-tacje,doniezbędnegominimumogra-niczającwykładyiprezentacje. Program projektu był bardzo in-tensywnyirozbudowany.Wśródlicz-nych sesji warto przede wszystkimwymienićnastępujące,któredotyczy-ły: bliższego wspólnego zapoznaniasię i integracji; refleksji indywidual-nejuczestnikówidynamicegrupowej,

m.in.wramachbloków„Ja–JakoJa”oraz „Ja – Ambasador Polskości” wramachktórychuczestnicypróbowa-li odpowiedzieć sobiena licznepyta-niaipodzielićsięzinnymiwłasnąre-fleksją;rólgrupowych(zostaławspól-ne stworzona mapa ról w zespoleuczestników);sposobówkomunikacji,rolikomunikacjiwzespoleinajczęst-szebłędywkomunikacji(przećwiczo-nezostałytakżepodstawowestyleko-munikacji); sposobównawiązywaniapartnerstwa;sztukidebatowania,za-sadobowiązującychpodczasprzepro-wadzenia„DebatyOksfordzkiej”,przy-gotowaniedoniej,jakrównieżuroczy-stejejprzeprowadzenieprzedostatnie-go dnia projektu; umiejętności lider-skich oraz potencjalnych obszarówdziałalności lidera; informacji zwrot-nej,zasadjejdawaniaiotrzymywania(ćwiczeniepraktycznychumiejętnościindywidualnieiwparach);możliwościfinansowaniaprojektówinicjowanychprzezorganizacjepolskienaUkrainie(m.in. programyMinisterstwa SprawZagranicznychRP,RITA,FundacjiBa-torego, ProgramuMłodzież w Działa-niu,KomisjiEuropejskiejiinne);zasadkomunikacjiasertywnej-poprzezmię-dzy innymiwprowadzeniekomunika-tu „ja” (elementy teoretycznepołączo-nezćwiczeniamiwgrupach);pracywzespołachnadkoncepcjamiprojektów(uczestnicyzostalipodzielenina4gru-py zgodnie z określonymi przeznich


Nr.2 (15/04/2013)

samychobszaramitematycznymi,od-była się praca nad koncepcjami pro-jektów, a następnie prezentacja pod-stawowych założeń projektów); indy-widualnychpodsumowującychreflek-sji na zakończenie projektunad zdo-bytymiumiejętnościamiiwiedząpod-czas całego projektu; wypracowaniamodeluwspółpracy pomiędzy uczest-niczącymi organizacjami; podstawo-wych zasad organizacji czasu (odby-łysięćwiczeniaumożliwiająceokreślićtzw.„pożeraczyczasu”). W okresie trwania projektuniezabrakło licznychwspólnychdyskusjiwśróduczestnikówpro-jektu, „burz mózgów”, prac nadwspólnymipomysłamiiinicjatywa-mi na przyszłe wspólne działaniapopowrocienaUkrainę. W trakcie realizacji projektu od-była sięwizytawWarszawiew sie-dzibieFundacjiPomocPolakomnaWschodzie,podczasktórejuczestni-cyprojektumogliporozmawiaćzkie-rownictwem Fundacji i przedstawi-cielami Departamentu WspółpracyzPoloniąiPolakamizaGranicąMi-nisterstwaSprawZagranicznychRPo perspektywach współpracy, moż-liwościach, szansach i wspólnychoczekiwaniach. Podczas projektu odbyło sięrównieżdwiewizytywLublinie.Wramachpierwszej-uczestnicyspo-tkali się z przedstawicielamiUrzę-duMiastaLublin,wlubelskimRa-tuszu. W ramach spotkania roz-mawiano o możliwościach współ-pracy partnerskiej pomiędzy mia-

stem Lublin a organizacjami po-lonijnymi (w tym takżew ramachCentrum Kompetencji Wschod-nich),ofercieedukacyjnejikultural-nejskierowanejdlaobywateliUkra-iny i krajów Partnerstwa Wschod-niego oraz możliwościach kształce-niawLublinie.PospotkaniuwRa-tuszuuczestnicyprojektuodwiedzi-lilubelskąorganizacjępozarządowąSempreaFrente,poczympojecha-lidoPaństwowegoMuzeumnaMaj-danku, byłego niemieckiego obozukoncentracyjnegowLublinie. Wtrakciedrugiejwizytyuczestni-cymieliniezwykłąokazjęzwiedzićzpochodniami słynną Lubelską Tra-sę Podziemną, podczas której rów-nieżmogliobejrzećruchomyteatrzykprzedstawiający wielki pożar Lubli-

naw1719rokuicudDrzewaKrzyżaŚwiętego.Dziękiefektomspecjalnymwszyscymoglisiępoczućjakbybyliwsamymśrodkupożaru. Ostatnim merytorycznym punk-temprojektubyłaewaluacja.Odbyłasięonawformierundkiikopert,doktórychuczestnicywrzucalikartkizrefleksjamipogrupowanymiwodpo-wiednie obszary.Napodstawie ewa-luacjimożnabyłostwierdzić,żeszko-leniebyłodużymsukcesemzpunk-tuwidzeniauczestników.Podkreśla-lioniciekawydobórmetodiprofesjo-nalne przygotowanie projektu. Rów-nież kwestie techniczne (zakwatero-wanie, wyżywienie) zostały ocenio-newysoko.Zpojawiającychsięuwagnależywspomniećomałejilościcza-suwolnego.Zpunktuwidzeniaorga-nizatorów i trenerów szkolenie byłobardzo owocne, aczkolwiek jego rze-czywiste znaczenie w kontekście te-matykiprojektubędziemożnaocenićdopierozperspektywyczasunapod-stawie rzeczywistych działań podej-mowanychprzezuczestników. Na zakończenie projektu odbyłysię integracyjne warsztaty bębniar-skie orazwspólne pieczenie chlebai ciastek przez uczestników projek-tu„Partnerstwo–kluczdojednościPolaków”-przedstawicielidziesięciupolskich organizacji obwodu Żyto-mierskiego.

Stowarzyszenie Młodzieży Pol-skiej w Żytomierzu

Uczestnicy


paDerewski wrócił Do żytoMierzaOdsłonięcie popiersia Ignacego Jana Paderewskiego oraz koncert jego muzyki w Żytomierzu „Poznajemy Paderewskiego” -taki tytuł nosił koncert, który 11marca2013rokuodbyłsięwŻy-tomierskiej telewizji obwodowej.Imprezabyławspaniałąokazjąbyposłuchaćmuzykigenialnegopol-skiegokompozytora,pianistyipo-lityka, Ignacego Jana Paderew-skiego. Koncert wykonała wspa-niała orkiestra „INSO-Lwów” podbatutą Włodzimierza Sywochipa.Wroliczołowejpianistkiwystąpi-łautalentowanaiznananacałymświecieMariannaGumecka. Jak słusznie stwierdził współ-organizator koncertu pan AdamBala, prezes Fundacji Polsko-Ukraińskiejim.IgnacegoJanaPa-derewskiego–PaderewskiprzybyłdoŻytomierzanietylkopodposta-ciąswojejmuzyki,aleiwpewnymsensiefizycznie. Przed koncertem w żytomier-skim Domu Polskim odbyło sięuroczyste odsłonięcie okazałegopopiersia Paderewskiego. To po-piersie jest darem Stowarzysze-nia „Wspólnota Polska” i Polsko– Ukraińskiej Fundacji im. Igna-cegoJanaPaderewskiego.Pomnikzostał wykonany przez utalento-wanego artystę - Wasyla Dudkę,wicedyrektora InstytutuSztukiwKosowiepodStanisławowem(dziśIwano-Frankiwsk). Zarówno odsłonięcie popiersiajak i sam koncert muzyczny za-szczyciły takie znane osobistościjak: Longin Komołowski – prezesStowarzyszenia „Wspólnota Pol-ska”,KonsulGeneralnyRPwWin-nicy – Krzysztof Świderek, wspo-mnianyjużAdamBala,naczelnikwydziałuds.kulturyŻytomierskiejRadyMiejskiejpaniLarysaChar-

czuk,orazdyrektordomuPoloniiwWarszawie–paniIwonaBorow-ska-Popławska. Ważące prawie dwieście kilo-gramów imająceponad sto trzy-dzieścicentymetrówwysokościpo-piersie,jużnazawszebędzieznaj-dowałosięnahonorowymmiejscuwDomuPolskim.Nieprzypadko-wowłaśnie żytomierskiDomPol-skistałsięnowymdomemdlategowspaniałego prezentu. Dom Pol-ski sam w sobie jest pomnikiemgenialnego polityka i kompozyto-ra.W2001rokuzinicjatywyPol-skiegoTowarzystwaNaukowegowŻytomierzu w ramach obchodówRoku Paderewskiego odsłonię-ta została tablicapamiątkowakuczci Ignacego Jana Paderewskie-gonagmachuDomuPolskiego.OttegomomentuDomPolskiwŻyto-mierzuoficjalnienosiimięIgnace-goJanaPaderewskiego Mimo, że dokonania politycznePaderewskiegosąpowszechniezna-ne, to jednak celem koncertumu-zycznego było zaprezentowanie pu-bliczności geniuszu muzycznego

wielkiego Polaka. Na pewno war-tobyłoprzyjść11marcadosalite-lewizji obwodowej, by wziąć udziałwkoncercie.Mimo,żemuzykaPa-derewskiegodo łatwychnienależy,orkiestra„INSO-Lwów”zpaniąGu-mecką przy fortepianie szybko za-władnęliuwagąsłuchaczy.Wpew-nejchwiliwydawałosię,żemaestroPaderewskiosobiściedyrygujęorkie-strze... Muzyka była delikatniejszaniż powietrze,wypełniaławszystkiezakamarki sali, na długo pozosta-wiającwpamięciisercachwdzięcz-nychwidzówwesołeismutneakor-dymuzykisprzedprawie100lat. Ciekawiezabrzmiałutwór,otwie-rającykoncert - „Fantazjapolska”.Pierwotnie zadedykowany księżnejRachel de Brancovan, miał on zazadaniepropagowaniepolskiejmu-zykinaświecie.Tymrazemjegoce-lemstałasiępublicznośćżytomier-ską.Precyzjaiwspaniałaharmoniadźwięków udowadniała, że przedwidzami sąmuzycy o najwyższympoziomie artystycznym, delikat-ność melodii ukazywała ich wraż-liwośćiwdzięk.Muzycyzdołalido-


Nr.2 (15/04/2013)

Rośnie aktywność społeczna polskich organizacji na Żytomierszczyźnie 16marcazinicjatywyDomuPol-skiegowŻytomierzuodbyłosięsemi-narium „SpołecznośćpolskanaŻy-tomierszczyznie: aktywność publicz-na oraz perspektywydziałalności” zudziałem prezesów organizacji pol-skich obwodu Żytomierskiego. Naspotkaniu omówiono aktualne pro-blemyiperspektywyrozwojupolskie-gośrodowiskawregionie. Z referatami o działalnościswych organizacji wystąpiłyNata-lia Iszczuk – prezes ZjednoczeniaSzlachtyPolskiej,MikołajWarfoło-miejew–prezesTowarzystwaKul-turalno-Oświatowego,przyktórymdziała Teatr Polski im. J.I. Kra-szewskiego, Walentyna Jusupo-wa–StudenckiKlubPolskiwŻy-tomierzu,WiktorMalczenko–pre-zes Ziomkostwa Polskiego w Ra-domyślu, Eugeniusz Wałyńczuk

–StowarzyszenieDzieci iMłodzie-ży„Źródło”wIrszańsku. Wdyskusjiuczestniczyłyrów-nież Katarzyna Rudenko – pre-zes Stowarzyszenia Polaków im.Henryka Sienkiewicza w Ma-linie, Mirosława Starowiero-wa–prezesZwiązkuNauczycieli

Polonistów Żytomierszczyzny,AllaPogrebniak–StowarzyszeniePolakówim.JanaPawłaIIwBy-kówce oraz prezes Stowarzysze-niaLekarzyPochodzeniaPolskie-goRomanWąsowicz.

Dom Polski w Żytomierzu Zdjęcie Tymona Ostroucha

daćdomuzykiPaderewskiegoodro-binęsiebie,własneemocje iuczu-cia.NatymwłaśnieipolegałsekretsamegoPaderewskiego.Artysta,na-zywanygenialnymplagiatorem,po-trafił odtwarzać muzykę dawnychmistrzóww takwspaniały sposób,że na nowo potrafiła ona zachwy-caćioczarowywać.NapewnoduchPaderewskiego,którychybabyłteżobecnynatejsali,zzachwytemipo-dziwemuśmiechałsię,słyszącwy-konanieswojej„Fantazji”. Utwórtenstałwizytówkąsame-goartysty.Dodzisiajjestjednymznajpopularniejszychdziełpolskiejmuzyki. Nie powinno to dziwić,skoro„Fantazjapolska”naszpiko-wana jest inspiracjami, nawiązu-jącymidopolskiejmuzykiludowej.Cojednakistotne,samkompozy-torwswoimdzieleniezastosowałżadnych bezpośrednich cytatówz autentycznego folkloru. Spraw-neuchomożerozpoznać,żecho-ciaż „Fantazja” jest dziełem jed-noczęściowym, tomożnawyczuć,żezbudowanajestonazczterechustępów, połączonych motywem

mazurka,zmieniającymsięwme-lodiębardziejliryczną.Całośćna-tomiastkończysięsilnymakcen-temżywiołowegokrakowiaka. Po „Fantazji polskiej” przyszłakolejnabardzospokojnyimelan-cholijnyMenuetG–durPaderew-skiego. Jak łatwo się domyśleć,była to solowa prezentacja talen-tu Marianny Gumeckiej. Muzy-ka delikatna, jak płatki śniegu,po raz kolejny potrafiła wypełnić

salę i zahipnotyzować zebranych,wpatrzonychwpiękniedłoniepia-nistki,zgracją iwrażliwościąpo-ruszającesiępoklawiszachforte-pianu.Mimo,żeMenuetwśrodo-wiskumuzycznymnależydo sto-sunkowo prostych, to interpreta-cjapaniGumeckiejstałasiępraw-dziwąprzyjemnościądlasłuchu. Podsumowując,koncertokazałsięwyjątkowoudany.Stanowiłonświetną okazję by przypomnieć osamymPaderewskim,jakizachę-cićdotegobybliżejzapoznaćsięzjegotwórczościątym,którzysamiz najróżniejszych powodów niemielijeszczeokazjibytouczynić. Jakjużwspomniałem,koncertskupiłsięnaartystycznejdziałal-nościPaderewskiego.Tymwszyst-kim, którzy chcieli by dowiedziećsięniecowięcejojegorówniewy-bitnejdziałalnościpolitycznej,po-zostajemipolecićodwiedzeniewy-stawy „Ignacy Jan Paderewski– Polak, Europejczyk,Mąż StanuiArtysta”,któraeksponowanajestwNowogradzie-Wołyńskim.

Tymon Ostrouch

Natalia Kostecka-Iszczuk czyta sprawozdanie


„Szczególny cios Stalin wymierzył w Polaków”

W DomuPolskimwŻytomie-rzu 27 lutego 2013 rokuzostali zaprezentowane

dwatomyseriiwydawniczej„PolskaiUkrainawlatach30-40.XXwieku.Nieznane dokumenty z archiwówsłużbspecjalnych”. Prezentacja odbyła się z inicja-tywyKonsulatuGeneralnegoRPwWinnicy reprezentowanego przezkonsula Wojciecha Mrozowskie-go. Na szczególną uwagę zasłu-gują dwa tomy z tej serii :”Wiel-ki Głód na Ukrainie 1932-1933”oraz „Wielki Terror. Operacja Pol-ska1937-1938”.Oba tomysąpo-święconewydarzeniom, któremia-łymiejscenaŻytomierszczyźnie. Seriapowstaławewspółpracyar-chiwówInstytutuPamięciNarodowejRP,SłużbyBezpieczeństwaUkrainyorazAkademiiNaukUkrainy. W Żytomierzu zostały zaprezen-towanetomy7.i8.:„WielkiTerror:Operacja Polska 1937-1938” oraz„WielkiGłódnaUkrainie1932-1933”.

wielki terror. operacja polska 1937-1938

SzalejącywZwiązkuSowieckimwdrugiejpołowielattrzydziestychWielkiTerrorprzyniósłzesobąza-

gładę wielu istnień ludzkich. Roz-pętana i kierowana przez JózefaStalina fala represji dotknęła nietylko„elementykontrrewolucyjne”,„antysowieckie”,aletakżeczłonkówpartii komunistycznej, aparat bez-pieczeństwa i wreszcie mniejszo-ścinarodoweKrajuRad.Szczegól-nyciosStalinwymierzyłwPolakówzamieszkujących Białoruś, Ukra-inę,licznemiastawRosji,atakżeSyberię.Wwynikuzastosowanychrepresjiponadstotysięcyosóbna-rodowościpolskiejutraciłożycie. Kolejny, 8. tom wspólnej pol-sko-ukraińskiej serii wydawni-czej „Polska i Ukraina w latachtrzydziestych–czterdziestychXXwieku.Nieznanedokumentyzar-chiwów służb specjalnych” jestpoświęconytzw.operacjipolskiej,przeprowadzonej przez sowieckieorganybezpieczeństwawUSRSwlatach1937–1938. Publikowane dokumenty uka-zują prowadzone w latach 1935–1939podrządamiludowychkomi-sarzy spraw wewnętrznych Ukra-iny: Wsiewołoda Balickiego, Izra-iła Leplewskiego oraz AleksandraUspienskiego antypolskie działa-nia,którefaktycznieprzerodziłysięw czystkę etniczną. Jak potwier-dzająźródłaarchiwalne,nieistnia-ławówczasżadnasfera życiaspo-łeczeństwa, w której bezpieka so-wieckaniedopatrywałabysię„pol-skichagentów”. Publikacja składa się z dwóchczęści. W pierwszej zamieszczono97 dokumentów pochodzących zarchiwum Służby BezpieczeństwaUkrainy. Dotyczą one m.in. zwal-czania przez sowiecki aparat bez-pieczeństwatzw.polskiegoszpiego-stwa, tj. domniemanych i faktycz-

prezentacja w żytoMierzU


Nr.2 (15/04/2013)

nych działań Oddziału II SztabuGłównegoWPna sowieckiejUkra-inie,deportacjizpasaprzygranicz-nego Polaków i Niemców do Ka-zachstanuorazdziałańwramachtzw. operacji polskiej. Wśród do-kumentówopublikowanychwczę-ścipierwszejwartozwrócićuwagęm.in. na sprawę Stefana Kasper-skiegovelAlbertaRana,etatowegofunkcjonariusza Oddziału II Szta-buGłównego,którypodprzykryw-kąpracownikapolskiegoMSZmiałwykonaćzadaniawywiadowczenaterenie ZSRS. Aresztowany przezsowiecki kontrwywiad wojskowybył wielokrotnie przesłuchiwany,apoponaddwóchmiesiącach zo-stałwymienionynaaresztowanegowPolscepodzarzutemszpiegostwana rzecz ZSRR pracownika amba-sadyZSRSwWarszawie. W części drugiej opublikowa-no 106 dokumentów z archiwumSBUzawierającychm.in.zestawie-nia statystyczne, raporty, donie-sienieagenturalneiinnemateriałynatemat„operacjipolskiej”z1938rokuiwalkiztzw.polskimszpiego-stwemw1939roku. Wpracyzastosowanoukładchro-nologiczny. Do książki dołączonotakże płytęDVD zawierającą kopieoryginałów protokołów tzw. dwójekitrójek,odnalezionychwarchiwumSBU.Ichuzupełnieniemsąszczegó-łowe zestawienia statystyczne doty-czącerepresjonowanychosób.

Wielki Głód na Ukrainie 1932-1933

Książka jest 7. tomem serii wy-dawniczej „Polska i Ukraina w la-tach trzydziestych – czterdziestychXXwieku”.Głównymcelemwydaw-nictwajestprzedstawienieniepubli-kowanych wcześniej dokumentów,pochodzącychzzasobuWydzielone-goPaństwowegoArchiwumSłużbyBezpieczeństwaUkrainy,archiwówpaństwowychUkrainy,CentralnegoArchiwumWojskowego(CAW)orazArchiwum Akt Nowych (AAN), do-tyczącychtragediigłodunatereniesowieckiejUkrainywpierwszejpo-łowielattrzydziestych,atakżereak-

cjimniejszościukraińskiejwIIRze-czypospolitej Polskiej na napływa-jąceinformacjezzawschodniejgra-nicy.Dokumentytezostaływytwo-rzone przez sowieckie służby spe-cjalne(OGPU/NKWD),aparatpartiikomunistycznejorazpolskiwywiad(Oddział II SztabuGłównego), Poli-cjęPaństwowąipolskąadministra-cję państwową (Wydziały Bezpie-czeństwaUrzędówWojewódzkich). Wydawnictwozawiera230doku-mentówpublikowanychwjęzykachpolskim, rosyjskim i ukraińskim.Aż 133 dokumenty pochodzą z ar-chiwówSBUkrainywKijowie,Ode-ssie, Sumach, Doniecku, Dniepro-pietrowsku, Mikołajowie i Chmiel-nickim. Są to dokumenty wytwo-rzone przez organyOGPU (następ-nieNKWD)idotycząproblemówko-lektywizacji, głodu oraz inwigila-cji przedstawicielstw dyplomatycz-nych na terenie objętym głodem.Kolejne dokumenty zostały odna-lezione w Obwodowym ArchiwumPaństwowymwIwano-Frankiwsku,Tarnopolu, Łucku oraz w Central-nymPaństwowymArchiwumHisto-rycznymUkrainywe Lwowie.Do-kumenty te zostały wytworzoneprzez polską administrację na te-reniepołudniowo-wschodnichwo-jewództwIIRPorazorganyPolicjiPaństwowej. Trzecia grupa mate-riałów archiwalnych wykorzysta-nych w pracy to dokumenty po-chodzącezArchiwumAktNowychi Centralnego Archiwum Wojsko-wegowWarszawie.Sątomateria-ły wytworzone przez polskie pla-cówkidyplomatyczneirezydentówpolskiegowywiadu. W tomie zastosowano układchronologiczny. Publikacja posia-daponadtoindeksyorazwkładkęilustracyjną. W spotkaniu w Żytomierzuuczestniczyli pracownicy InstytutuPamięci Narodowej: dr Jerzy Bed-narek zOddziału IPNwŁodzi, Jo-annaKarbarz-Wilińska zOddziałuIPNwGdańskuorazMarcinMajew-ski–KierownikSamodzielnejSekcjiBadańArchiwalnychiEdycjiŹródełIPNwWarszawie.

ІРN


jeDność broniSzef MON: Wkrótce umowa w sprawie brygady polsko-litewsko-ukraińskiej

P rzyokazjiposiedzeniaszefówre-sortów obrony państw NATOSiemoniakspotkałsięzukraiń-

skimministremobronyPawłemLebie-diewem;potrzechlatachprzerwywzno-wiłapracękomisjaNATO-Ukrainanaszczeblu ministrów obrony. Ukrainapodpisała z Sojuszem Północnoatlan-tyckimporozumienieoudzialewmisjiOceanShield,któramazwalczaćpirac-twonaOceanieIndyjskim. Według Siemoniaka w marcuPawłoLebiediewzłożywizytęwWar-szawie,ajednymztematówrozmówbędziekońcowyetapprzygotowańdoutworzenia polsko-litewsko-ukraiń-skiejbrygady,Litpolukrbrig.-Należysięspodziewać,żewdrugimkwarta-letegorokustosowneporozumienie(wsprawiebrygady)będziepodpisane-powiedziałdziennikarzomszefMON. List intencyjnywsprawieutwo-rzeniaLitpolukrbrigprzedstawicieleresortówobronytrzechpaństwpod-

pisaliw listopadzie2009roku.Za-angażowaniewtworzenieifunkcjo-nowanietegooddziałumiałoaktywi-zowaćwspółpracęUkrainyzNATO,

zacieśnić współpracę wojskowątrzechpaństwistworzyćpodstawydopowołanianabaziebrygadyko-lejnejGrupyBojowejUE. Brygada ma być wykorzysty-wana w międzynarodowych ope-racjach pokojowych pod manda-temONZ,UE i NATO. Zgodnie zplanem pododdziały wydzielanedobrygadyzLitwy,PolskiiUkra-inypozostanąwdotychczasowychmiejscach stałej dyslokacji i pod-porządkowanebędądowódcybry-gady na czas ćwiczeń imisji. Nakwaterę główną dowództwa jed-nostkiwyznaczonoLublin. W2009rokuzapowiadano,żewstępną gotowość brygada osią-gnie w 2011 roku, a pełną zdol-nośćoperacyjną-w2013.Wmar-cu2011rokuMONpodawało,żeobie te daty przesunięto - odpo-wiednionakoniec2012 ikoniec2013roku.Abybrygadarzeczywi-ściepowstała,musizostaćpodpi-sanaumowamiędzyrządowamię-dzyPolską,LitwąiUkrainą.


Nr.2 (15/04/2013)

„Sojusznicze” fantazje UkrainyUkrainajestkrajembardzo

samotnym potrzebującymciągłej uwagi i nadzoro-

wania, dlatego też rząd państwapróbuje szukać partnerów wszę-dzie,gdzie tylkosięda.Powstajewrażenie,iżaktualnawładzaalbonie potrafi odmawiać, albo prze-ciwnie–chcewszystkimsiępodo-bać. Świadomość unijnych par-lamentarzystów nie “przetrawiła”jeszczeobietnicrychłej„poprawy”złożonych przez naszą władzę, aWiktor Janukowycz już doszedłdo wniosku, że dobrego nigdyzbytwiele,więcprowadzipaństworównieżdoUniiCelnej. Podjęcie wszystkich najważ-niejszych decyzji władza trady-cyjnieprzesunęłanasamkoniecroku. Towarzyszył temu hałasnowowybranychposłów.Mężowiestanuopoważnychtwarzachnieporazpierwszypodejmująwątpli-wedecyzje.Okazujesię,żekrokwstronęUniiCelnejnietworzyżad-nej przeszkody dla dalszego ru-chuUkrainydoUE,przynajmniejuważatakposełodPartiiRegio-nówLeonidKożara. -Jeżelichodzioto,czymożnabyćjednocześnieitu,itam,toteoretycz-niemożna.GdyUniaCelnabędziemiała strefę pogłębionego handluzUE, aUkraina również będzie jąmiała, to wówczasUkrainamożebyćczłonkiem UniiCelnej.Niema tużadnych sprzecz-ności–wyjaśnił. P o l i t ykprawdo -podob -nie niezauwa-

żył, iżmówiącoUmowieStowarzy-szeniowejzUEiczłonkostwiewUniiCelnej,mówiodwóchróżnychśro-dowiskach, które w żaden sposóbnie da się połączyć w warunkachjednejgospodarkiijednejprzestrze-niprawnej,ponieważmająoneróżneprzepisy,różneregulacjeprawne. Otocomyślina ten tematbyłyminister spraw zagranicznychWo-łodymyrOhryzko:–AlboUniaCel-

na,alboUniaEuropejska[...]Boby-ciepośrodkutofantazje.Cóżwyglą-danato,iżwładzaniejestwstanietego zrozumieć. Nie przekonała jądo zrewidowania swoich poglądówtakżepikietapodbudynkiemAdmi-nistracjiPrezydenta. Wobec możliwej zmiany kursupaństwazareagowałyrównieżRuchyObywatelskie„JesteśmyEuropejczy-kami” i „Opora”.Wyraziste plakaty,interesująceobrazy,przedstawiająceUnięCelnąwnienajlepszymświetle. Trudnojestprognozować, jakabędziereakcjaUEwobecprzyszłe-

go teoretyczniemożliwe-go porozumieniaw sprawiewej-ścia Ukrainydo Unii Cel-nej. Wątpięjednak, czyprzyniesie tojakieś pozytyw-

neefekty.Acodoobiecanej „poprawy”,

tozaniąkażdyUkrainiecodpowiadaosobiście.

Evgeniy VoropayTłumaczenie:SL

"Ukraina jest podzielona na pół, praktycznie po historycznym granicą rzeczypospolitej z dzikimi polami. za-chodnia i środkowa ciążą ku integracji z europą. wschodnia i południowa zorien-towane na zbliżenie z moskwą".


Projekt Sarmatia i jego znaczenie dla Ukrainy. Szansa czy iluzja?Na przestrzeni minionych

miesięcy dało się zaobser-wować ożywienie dyskusji

na temat Projektu Sarmatia, czy-libudowyropociąguOdessa–Bro-dy –Gdańsk.Realizacją tej inicja-tywyjestszczególniezainteresowa-naUkraina.Niniejszaanalizawyja-śnia, jakie cele przyświecają obec-niedziałaniomKijowa i jakwyglą-dają szansedokończeniaprojektuwciągunajbliższychlat. Kwestiatransportuazerskiej(atakże,byćmoże,kazaskiej i turk-meńskiej) ropy naftowej „alterna-tywnymi” rurociągami z Odessydo Polski oraz innych krajów re-gionu (Niemiec, Słowacji, Czech,państwbałtyckich)stanowiprzed-miotdebatyjużodponaddekady.Jej efektywyglądają jednakmałoobiecująco.Nadziejena realizacjęinicjatywy zostały rozbudzone w2007roku,kiedywskładmiędzy-narodowejspółkiSarmatiaweszłopięciu udziałowców (po 24,75%udziałówmająwniej:polskiPERN,ukraińskaUkrtransnafta, azerski

SOCAR i gruzińska Georgian Oiland Gas Corporation, zaś 1% li-tewska AB Klaipedos Nafta), lecznie zaowocowało to przyspiesze-niempracnadprojektem. NiedawneożywieniedyskusjizestronyUkrainynależałobywiązaćz rezygnacją Białorusi z wykorzy-

stywaniarurociąguOdessa–Bro-dy (istniejącego od 2002 roku)do importu azerskiej i wenezuel-skiej ropydorafineriiwMozyrzu.Mińsk sprowadzał surowiec w la-tach2010-2012,alewycofałsięzewspółpracy z Kijowem z powodukryzysu walutowego i możliwościimportutańszejropyzRosji.Utra-ciwszy zyski z handlu, Ukrainawróciładopromowaniapierwotnejidei budowy rurociągu z Odessydo Polski i poszukiwania ewentu-alnychpartnerówwregionie. Główny cel działań Kijowastanowią chęć zwiększenia bez-pieczeństwa energetycznego po-przez choćby częściowe unieza-leżnieniesięoddostawrosyjskichoraz osiągnięcie możliwych zy-sków wskutek integracji ukraiń-skiej sieci przesyłowej z zachod-nioeuropejską. Transport ropyodbywałbysięzBrodówdostacjipompwpolskimAdamowie(ida-lejdoPłocka,Gdańskaorazewen-tualnie Niemiec), a także na Sło-

oDessa – broDy – GDańsk


Nr.2 (15/04/2013)

wację(doBudkovic)idalejdocze-skiej rafineriiKralupy (cobyłobykorzystnezwłaszczawperspekty-wieograniczeniaeksportuzRosjidoCzech). Projekt Sarmatiawpi-suje się w szereg innych ukraiń-skich inicjatyw służących dywer-syfikacji dostaw ropy i gazu, ta-kich jak np.: budowa terminaluLNG kołoOdessy oraz planywy-korzystaniaterminalibułgarskichirumuńskich,projektpozyskiwa-nia gazu z azerskiego Szah De-niz od 2017 roku, udział w pro-jekciegazowymAGRI(wspólniezAzerbejdżanem, Gruzją i Rumu-nią), zapowiedzi przyłączenia siędo Gazociągu Transanatolijskie-go i transportu ropy z rumuń-skiejKonstancy.Wartoprzy tympodkreślić determinację Ukrainyw realizacji inicjatywy Sarmatia,przejawiającesięwciągłychnaci-skachnastronępolską,anawetrozważaniuwłączeniadoprojektuBiałorusi.Niebezznaczeniapozo-staje tu także fakt dostosowywa-niaukraińskichrafineriidoprze-twarzanialekkiejazerskiejropy. PlanyKijowanapotykająjednaknapoważnetrudnościwynikającezbrakuporozumieniapozostałychstroninicjatywyzPolską.Powsta-nieropociąguSarmatiabyłobydlaWarszawy sporą szansą (dodat-kowe źródłodostawpoogranicze-niu przez Rosję transportu ruro-ciągiem „Drużba”, wzrost znacze-nia naftoportu w Gdańsku), leczw Polsce nadal przeważają wąt-

pliwości odnośnie do opłacalno-ści projektu (w tym przewidywa-nej ceny za azerską ropę), a tak-że gwarancji dostaw przez Azer-bejdżan w dłuższej perspektywie(nie wiadomo, czy ten kraj posia-da wystarczające zasoby). Ponad-to,barierąpozostajewPolscebrakpostanowienia dotyczącego uwa-runkowań środowiskowych (6 lu-tego rozpoczęto postępowanie wtejkwestii,natomiastnaUkrainiewydanostosownądecyzjęjużwli-stopadzieubiegłegoroku).Proble-mywynikajątakżezkoniecznościuzyskania praw do nieruchomo-ści na cele budowlane, wykupugruntówpodbudowęrurociąguiprzygotowania projektu budowla-nego. Bardzo istotną przeszkodąjest wreszcie brak porozumieniamiędzyrządowego wszystkich za-interesowanych państw (głównie

wskutek postawy Polski) i kon-traktów handlowych z potencjal-nymiodbiorcamiropy. Niezbyt korzystnej sytuacji niezmienia fakt, iż niedawno (6 mar-ca)KomisjaEuropejskazgodziłasięnaprzyznaniespółceSarmatia545mln zł dofinansowania przez Pol-skę (przyczymśrodkibędąpocho-dzić z Programu Operacyjnego In-frastruktura iŚrodowiskoUniiEu-ropejskiej). Zwolennicy budowy ro-pociąguuznalitenfaktzadużysuk-ces, ponieważ otrzymanie pienię-dzy na inwestycję (pokrywającychokoło30%jejłącznychkosztów)w2013rokuniebyłosprawąoczywi-stą.Brakpomocyoznaczałbynato-miast faktyczny koniec inicjatywy,bowiemperspektywafinansowaUEna lata 2014-2020 nie przewidujewspieraniaprojektównaftowych. Podsumowując należy jednakstwierdzić, iż terminowa realizacjaprojektu(do2016roku)stoipoddu-żymznakiemzapytaniamimostarańiwielugestówdobrejwolizestronyUkrainy.Zagłówneprzyczynytakie-gostanurzeczytrzebauznaćmożli-wąnierentowność, rozbieżne intere-sypaństworazuwarunkowaniepoli-tyczne(wtymstosunkiKijowazMo-skwą w kontekście ewentualnegoprzystąpienia Ukrainy do Unii Cel-nejRosji,BiałorusiiKazachstanu).

Michał SzczygielskiŹródło: www.ukrtransnafta.com

Artykuł ukazał się na Portalu Spraw Zagranicznych

www.psz.pl

http://www.ukrtransnafta.com

http://www.psz.pl


My też jesteśMy polakaMi Podaruj1%podatkupol-skimdzieciomnaWschodzie Burzliwa historia pozo-stawiłanaKresachiWscho-dzie osamotnionych Po-laków. Zostali pozbawie-niperspektyw imożliwościotwartych dla nas.Warun-kiżyciawkrajachzamiesz-kania pozbawiają ich czę-stoszansnagodneżycie,naprzyszłośćdladzieci.

Potomkowie zesłań-ców, setek tysięcy Po-laków wywiezionych naSyberię, do Kazachsta-nu, dzieci tych, którzyoparli się sowietyzacjiuparcie trwając na zie-miojcówwalcząoutrzy-manie tożsamości naro-dowej.Wieluznichjesz-czeniewidziałoPolski. Możemy pomóc Pola-

kom na Wschodzie. Ichedukację,zdrowie,czasaminawetżyciedzierżymywna-szych dłoniach. Czy może-myonichzapomnieć?Czyjesteśmyjeszczesolidarni? Wpłać1%swojegopo-datkunapomocPolakomnaKresachiWschodzie. Nasi rodacy czekająnanasząpomoc!

SWP

Apel Zarządu ZPU do Polaków Ukrainy W 2013 roku naUkrainie zaplanowa-no przeprowadzenie po-wszechnego spisu lud-ności.Odtegojakkażdyz nas zadeklaruje swojąnarodowość,będziezale-żała polityka narodowo-ściowa państwa ukraiń-skiego dotycząca odro-dzeniaoświaty ikulturypolskiejnaUkrainie. Tojeszczenicniezna-czy,żedzisiajniemówiszpoprawnąpolszczyzną. Najważniejsze, żemaszpolskieserce. Nie słuchaj tych, któ-rzy wmawiają Tobie, żeniejesteśPolakiem. Jesteś!!! Ale zadbajmy rów-nieżoto,abynaszedzie-ciiwnukipamiętaliskądnaszród. Pamiętajmy także o

tym, że odradzając orazrozwijając własną kul-turę narodową, tym sa-mymrozwijamywielona-rodowąkulturęUkrainy. Dlatego podczas spi-suludnościpowiedzsta-nowczoizdumą:

JestemPolką!JestemPolakiem! Jesteśmy Po-lakami! Jeśli nie my, to kto?Jeżelinieteraz,tokiedy? TaknamdopomóżBog!

Członek Zarządu GłównegoGustaw Jabłoński

Загальнополітичний науково-популярний журнал

Свідоцтво про реєстрацію Серія ЖТ № 171/548 Р видане 09.10.2012 r. Головним управлінням юстиції в Житомир-ській області.

Засновник і видавець: ПП Іщук Н.В.

Адреса редакції: вул. Монтана 38-А, 10029 Житомир, УКРАЇНА Тел.: +38 097 793 30 81 www.zszpol.blogspot.com e-mail: [email protected]

Головний редактор: Володимир Іщук Тел.: +38 098 53 222 43 www.slopol.blogspot.com e-mail: [email protected]

Колектив редакції: Аліна Зелінська Тел.: +38 096 446 26 26e-mail: [email protected]Ганна Денисевич Тел.: +38 097 496 08 08 e-mail: [email protected] Володимир ЛаговськийТел.: + 38 067 304 20 28e-mail: [email protected]Олексій ЛобунецьТел.: +38 097 479 84 37e-mail: [email protected]

Коректор: Тимон Остроух e-mail: [email protected]

Дизайн, макет, верстка: Дмитро ГусаркінTeл. +38 067 527 80 12e-mail: [email protected]

Обкладинка: Картина художника Артура Гротгера (Artur Grottger) «Битва»

Друкарня: ТОВ “РІА БЛІЦ” м. Біла Церква, ул. Гагаріна, 5 Тираж: 500 екземлярів.

Редакція не повертає незамов-лені тексти та фотографії, а та-кож залишає за собою право редагування і скорочення на-дісланих матеріалів. Редакція відповідає тільки на окремі ви-брані листи. Редакція не несе відповідальність за зміст ста-тей, оголошень та реклам. Ко-піювання і поширення редак-ційних матеріалів із посилан-ням на журнал заохочується.

Popular Science Magazine

poMóż naM wskrzesić polskość naszej zieMi! walczymy o zachowanie toż-samości i pamięci narodowej. Je-steśmy polakami. Żyjemy w kra-ju swoich przodków. w odróżnie-niu od terenów ii rzeczypospoli-tej, w ciągu całego XX wieku, byli-śmy pod wladzą obcej potęgi impe-rialnej. nasza ziemia jest w pełnym duchowym spustoszeniu. Żyjemy w obcym środowisku ję-zykowym. nie mamy żadnej polskiej szkoły ogólnokształcącej. naszych dzieci w szkołach nie uczą polskiej historii, literatury i kultury. młodzi polacy ze wschodu nie mają jed-nej setnej akcji tych możliwości, co mają ich rówieśnicy w polsce. w ta-kich okolicznościach, jest nam bar-dzo ciężko w sprawie pełnego za-chowania tożsamości. mimo tego, w trudnych warun-kach postkolonialnych, walczymy o odtworzenie pamięci narodowej i wskrzeszenie polskości w naszym

kraju. mamy aktywną pozycję spo-łeczną. apelujemy do władz i sa-morządów. publikujemy artykuły w prasie. Uczestniczymy w progra-mach telewizyjnych. stworzyliśmy szereg stron internetowych. pre-zentujemy dzieciom książki polskich klasyków. organizujemy prezenta-cji wystaw, konferencje naukowe z udziałem studentów i dziennika-rzy. załozyliśmy i wydajemy wła-sne czasopismo. taka praca wymaga znacznych wysiłków i zasobów materialnych. Jest to trudne, ale dla pamięci na-szych przodków i dla przyszło-ści naszych dzieci, niesiemy ten krzyż. hasło naszych przodków

„Bóg, honor, ojczyzna!” – jest na-szym światłem przewodnim i podsta-wową wartością, które chcemy prze-kazać dla przyszłych pokoleń mło-dych polaków na Żytomierszczyźnie, wołyniu, podolu i całej Ukrainie.

PomóŻ nam!Рosiadamy konto № 2600701329932 w oddziału Żytomierskim pKo Bank polskі sa (ЦФ ПАТ «КРЕДОБАНК»), МФО 325365.Adres Banku Ukraina, m. Żytomierz, ul. Kijówska, 116Nr rachunku № 2600701329932Kod SWIFTJsc KredoBanK sakharova str. 78 lviv, UkraineswiFt: wUcBUa2X szczegóły dla przelewów w walucie obcejdetails For wire transFersW dolarach amerykańskich (USD)intermediary: BanK oF new yorK mellon, new york, Usa Bank pośrednik: swiFt: irVtUs3nBeneficiary’s bank: JsС KredoBanK Bank beneficjenta: lviv, Ukraine swiFt:wUcBUa2X Beneficiary: acc 2600701329932 name Żytomierska obwodowa młodzieżowa publiczna organizacja „związeK szlachty polsKieJ” Одержувач: рахунок відкритий у ПАТ «Кредобанк»,Для юр. особи – Житомирська обласна молодіжна громадська організація «Союз польської шляхти»

Natalia Kostecka-Iszczuk,Prezes Zjednoczenia

Szlachty Polskiejna Żytomierszczyźnie

Documents

Popular Science Magazine - Kresy24.pl€¦ · Dziel i rządź. Rzeczpospolita Obojga narodów: stereotypy ukraińskie Cesarstwo, poprzez wykrzywio-ne traktowanie historii, zasjało