8/13/2019 poreklo tragedije
1/3
Fakultet dramskih umetnosti u BeograduIstorija svetske drame i
pozorita IRed. prof. Dr Aleksandra JovieviDo. Dr Ivan !edenia
Poreklo, struktura i sadraj antike grke tragedije "rezime#
- $istorijski osnov pozorine tradiije %apada& "!olinari# '
izvo(enje tragedija ikomedija u )r*koj+ u Atini u , veku pre
n.e.
- poreklo pozorita-tragedije trea tra/iti u jo ranijim periodima
i oliima ' udrevnim ritualima "antropoloka kola iz 0emrid/a#
- nadovezujui se na stav antropologa )ilerta !arija da se
ritualne formenalaze u osnovi gr*kih tragedija+ Fergason pravi
paralelu izme(u $tragi*kogritma& radnje u 1ofoklovom Caru
Edipui u drevnom ritualu smene godinjihdoa2 3# namera"4dipova
namera da prona(e 5ajovog uiu- namera da se
zaustavi propadanje vegetaije#+ 6# patnja (patos) "prepreke u
ostvarivanju4dipove namere-prinoenje /rtve uz jadikovke# 7# novo
saznanjeproisteklo izpatnje "4dip sazanje da je on 5ajov uia i
uzro*nik teanske nesree-slavljezog onove vegetaije#
- protivargument ' iz ritualnih oreda sa elementima
prikaziva*kog+ pozoritese razvilo samo u )r*koj "zato poreklo
pozorita trea vezivati za sutinskeodlike gr*ke kulture+ a ne za
univerzalne oredne strukture#
- Aristotelova teorija o poreklu tragedije "Poetika# grka
tragedija se razvilaiz ditiramba, horske pesme posveene bogu
Dionisu
- Dionisov kult se razvijao uz otpore ' orgijasti*ka priroda
kulta naruavala jedrutvene norme "strasni plesovi ahantkinja uz
ritualno *ere*enje i jedenje
divljih zveri#8 $soijalizaija& Dionisovog kulta ' u 9. i :.
v. pre n.e. u )r*kojse javlja tiranija+ prelazni olik vladavine
izme(u aristokratije i demokratijekoji je rukovo(en interesom
naroda "tiraniji odogovara Dionisov kult ' nijearistokratski+ vezan
je za narod ' seljake#
- u :. veku pre n.e. tiranin ;izistrat je napravio od
dionizijskih sve*anosti "tzv.,elikih Dionizija# dr/avni praznik8 u
okviru ,elikih Dionizija prvi put je+ oko
8/13/2019 poreklo tragedije
2/3
"protagoniste#8 drugog "deuteragonistu# je uveo 4shil+ a treeg
"tritagonistu#1ofokle8 tri gluma+ uz promenu maske+ igraju sve
likove
- druga Aristotelova teza o poreklu tragedije ' tragedija je
nastala preora/ajemsatirske pesme "satiri2 mitoloka ia s konjskim
repovima i nogama+ kasnijekozjim+ /ive u umi+ vole igru+ vino i
pesmu+ *esto se javljaju kao Dionisovi
pratioi#8 ova Aristotelova protivure*nost o poreklu tragedije
mo/e da seprevazi(e ' ditirame su pevali horovi ou*eni u Dionisove
pratioe+ satire"etimologija2 tragoszna*i jara#
- osnovni strukturni elementi tragedije su2 dijalog "nastao iz
deonia horovo(e#i horske pesme "nastale iz ditirama#
- horske pesme2 3#parodos+ uvodna pesma+ 6#stasima+ stajaa pesma
' peva seu pauzama radnje+ 7# komoi+ pesme koje unutar radnje hor
peva naizmeni*no sprotagonistima
- dijaloke deonie2 3# prolog+ uvodna radnja+ prethodi prvoj
horskoj pesmi+ 6#epizodije+ delovi radnje koji se deavaju izme(u
horskih pesama+ 7# egzodus+zavrna radnja
- arije koje protagonisti samostalno pevaju ' monodije"4uripid#8
dijalog kaorazmena kratkih replika ' stihomitija8 stih tragedije je
prvo io trohejskitetrametar+ a posle jampski trimetar8 hor je u
najranije vreme imao pedesetak*lanova+ da i ga 4shil sveo na po
dvanaest za svaku tragediju i satirsku igru"1ofokle je poveao roj
*lanova hora na 3
