Porezno opterećenje i porezna politika u CEE regiji - podloga za raspravu -

Milan Deskar-Škrbić

Stariji makroekonomski analitičar

Erste&Steiermarkische bank

Doktorand

Ekonomski fakultet Sveučilišta u Rijeci

Zašto Hrvatska zaostaje? Odnos javnih financija i ekonomskog razvoja

Nezavisni sindikat znanosti i visokog obrazovanja Friedrich-Ebert Stiftung

Teorijska podloga i empirijska istraživanja

Podsjetnik: poželjna obilježja poreznog sustava

Porezni sustav

Efikasnost

Pravednost

Izdašnost Jednostavnost

Stabilnost

Teorijska podloga za današnju raspravu

Porezi i ekonomski rast

Efikasnost Pravednost

- tržišne distorzije - mrtvi teret - incentives

- ekonomske nejednakosti - redistribucija

VS?

TRANSFERI?

porezna vs socijalna politika

Veza između poreznog opterećenja i rasta u EU

Izvor: autor

R² = 0.3927

-0.5%

0.0%

0.5%

1.0%

1.5%

2.0%

2.5%

3.0%

3.5%

4.0%

4.5%

25.0 30.0 35.0 40.0 45.0 50.0

CA

GR

rea

lni B

DP

Ukupno porezno opterećenje

Empirijska literatura (aspekt efikasnosti)

Porezi

Distorzivni Nedistorzivni

- Porez na dohodak - Porez na dobit - Porez na imovinu

- Porez na potrošnju

utjecaj na ponašanje ekonomskih subjekata

Neutralni? Glavarine?

Grdinić, Drezgić i Blažić, 2017

Kneller, Bleaney i Gemmell (1999)

„Light” empirijska provjera (EU)

R² = 0.0183

R² = 0.2595

-0.5%

0.0%

0.5%

1.0%

1.5%

2.0%

2.5%

3.0%

3.5%

4.0%

4.5%

7.0 9.0 11.0 13.0 15.0 17.0 19.0 21.0 23.0 25.0 27.0

CA

GR

rea

lni B

DP

Udio poreza u BDP-u

Porez na potrošnju Porez na dohodak i doprinosi

Izvor: autor

Porezno opterećenje i struktura poreznog sustava u CEE regiji

Porezno opterećenje u CEE regiji

0.0

5.0

10.0

15.0

20.0

25.0

30.0

35.0

40.0

45.0R

um

un

jska

Bu

gars

ka

Slo

vačk

a

Po

ljska

CEE

Češ

ka

Slo

ven

ija

Hrv

atsk

a

EU-2

8

Ma

đa

rska

Izvor: EK

Porezno opterećenje vs stupanj razvijenosti u CEE

Izvor: autor

Rumunjska

Bugarska

Slovačka Poljska

Češka

Slovenija Hrvatska

Mađarska

20

25

30

35

40

45

40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90

Uku

pn

o p

ore

zno

op

tere

ćen

je

BDP per capita u PPS (EU 28=100)

Struktura poreznog sustava (I)

Izvor: EK

POREZ NA POTROŠNJU

00

10

20

30

40

50

60

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

20

12

20

13

20

14

20

15

20

16

EU

Bugarska

Češka

Hrvatska

Mađarska

Poljska

Rumunjska

Slovenija

Slovačka

Struktura poreznog sustava (II)

Izvor: EK

POREZ NA RAD

00

10

20

30

40

50

60

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

20

12

20

13

20

14

20

15

20

16

EU

Bugarska

Češka

Hrvatska

Mađarska

Poljska

Rumunjska

Slovenija

Slovačka

Struktura poreznog sustava (III)

Izvor: EK

POREZ NA KAPITAL

00

05

10

15

20

25

30

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

20

12

20

13

20

14

20

15

20

16

EU

Bugarska

Češka

Hrvatska

Mađarska

Poljska

Rumunjska

Slovenija

Slovačka

Porezna politika u CEE regiji (s naglaskom na posljednje desetljeće)

Izmjene u sustavu PDV-a (standardne stope)

Izvor: EK

15

17

19

21

23

25

27

29

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

20

12

20

13

20

14

20

15

20

16

20

17

20

18

Bugarska

Češka

Hrvatska

Mađarska

Poljska

Rumunjska

Slovenija

Slovačka

Izmjene u sustavu poreza na dohodak (najviše stope)

Izvor: EK

00

10

20

30

40

50

60

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

20

12

20

13

20

14

20

15

20

16

20

17

20

18

Bugarska

Češka

Hrvatska

Mađarska

Poljska

Rumunjska

Slovenija

Slovačka

Izmjene u sustavu poreza na dohodak (flat tax)

Izvor: Blažić (2009) i EK

Zemlja Godina uvođenja

Estonija 1994.

Litva 1994.

Latvija 1995. (napušten 2018.)

Slovačka 2004. (napušten 2012.)

Rumunjska 2005.

Češka 2008. (2013. uvedena i viša stopa, 48 x

prosječna plaća)

Izmjene u sustavu poreza na dobit (standardna stopa)

Izvor: EK

00

05

10

15

20

25

30

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

20

12

20

13

20

14

20

15

20

16

20

17

20

18

Bugarska

Češka

Hrvatska

Mađarska

Poljska

Rumunjska

Slovenija

Slovačka

Makroekonomski fundamenti – postoji li veza?

Izvor: autor

-2.0

8.0

18.0

28.0

38.0

48.0

58.0

0

20

40

60

80

100

120

140

Bugarska Češka Hrvatska Mađarska Poljska Rumunjska Slovenija Slovačka

Realni BDP (2008=100) Javni dug (2017/2008 pb) Stopa zaposlenosti (2017/2008 pb)

Za kraj – upadamo li ponovno u zamku prociklične fiskalne politike?

Izvor: autor

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018f 2019f

-3

-2

-1

0

1

2

3

4

-6 -4 -2 0 2 4 6 8

EKSPANZIVNA PROCIKLIČKA

RESTRIKTIVNA PROTUCIKLIČKA

EKSPANZIVNA PROTUCIKLIČKA

RESTRIKTIVNA PROTUCIKLIČKA

Hvala na pozornosti