Porta3 172

ГРАДЕЖНИШТВОАРХИТЕКТУРАЕКОЛОГИЈА

90 де

нари

/ БР

ОЈ

172

/ ПЕТ

ОК

16.1

2.20

11 г

один

а VI

I

Најлесниот олимписки стадион во светот

ИТАЛИЈАНеодолива чаша вино

БЕЛГРАД Билбордград

КИНЕМАТОГРАФИЈА И АРХИТЕКТУРА

ГРАДЕЖНИШТВО

АРХИТЕКТУРА

ЕКОЛОГИЈА

90 де

нари

/ БРО

Ј 165

/ П

ЕТО

К 09

.09.

2011

годи

на V

II

ДВЕ

ЛИЦА НА

УРБАНАТА ОБНОВА!

АЕРОДРОМОТ

„АЛЕКСАНДАР ВЕЛИКИ“

СО НОВ ЛИК

ПРВА КУЌА

ОД БРОДСКИ

КОНТЕЈНЕРИ

ВО МАКЕДОНИЈА

Неповторлив амбиент

под златниот врв

АДЕЖНИШТВО


ЕКОЛОГИЈ

ЕКОЛОГИЈ

ЕК

А

ПЕТ

ОК

09.0

9.20

11 го

дина

VII

АЕРОДРОМОТ

„АЛЕКСАНДАР ВЕЛИКИ“

ГРАДЕЖНИШТВО


ЕКОЛОГИЈА

90 де

нари

/ БРО

Ј 16

8 / П

ЕТО

К 21

.10.

2011

год

ина

VII

Шарената џамија ќе се

зачува за идните генерации

Претходниот Закон за

градење во некои одредби

е подобар од сегашниот

Преку јазикот

на просторот,

светлината и

геометријата

комуницирам

со публиката

БРИТАНСКИТЕ

АРХИТЕКТИ ЌЕ

СЕ ЕДУЦИРААТ

СПОРЕД НОВА

ЗАДОЛЖИТЕЛНА

ПРОГРАМА

Марио Бота

проф. д-р Тихомир НИКОЛОВСКИ

ПЕТ

ОК

09.0

9.20

11

ГРАДЕЖНИШТВОГРАДЕЖНИШТВОГРАРХИТЕКТУРА

ЕКОЛОГИЈЕКОЛОГИЈЕК А

90 де

нари

/ БРО

Ј 16

8 / П

ЕТО

К 21

.10.

2011

год

ина

VII

Шарената џамија ќе се

зачува за идните генерации

Претходниот Закон за

градење во некои одредби

Преку јазикот

на просторот,

светлината и

геометријата

комуницирам

со публиката

БРИТАНСКИТЕ

АРХИТЕКТИ ЌЕ

СЕ ЕДУЦИРААТ

СПОРЕД НОВА

ЗАДОЛЖИТЕЛНА

ПРОГРАМА

Марио БотаМарио БотаМарио Бота

проф. д-р Тихомир НИКОЛОВСКИпроф. д-р Тихомир НИКОЛОВСКИпроф. д-р Тихомир НИКОЛОВСКИ


90 де

нари

/ БРО

Ј 16

9 / П

ЕТО

К 04

.11.

2011

годи

на V

II

НОВАТА СОБРАНИСКА КУПОЛА - ПРВЕНЕЦ ВО ДРЖАВАТА

„ЛИНА“ - ЗАСОЛНИШТЕ ОД ПРИРОДНИ КАТАСТРОФИ

МИМОЗА НЕСТОРОВА ТОМИЌ, ЛАУЕРАТ НА НАГРАДАТА

„АНДРЕЈА ДАМЈАНОВ“ ЗА 2011

800


СОРАБОТУВАЈ

ПРЕТПЛАТИ

СЕ!

годишна п

ретплатаПИШУВАЈ

денари

промотивна цена за студенти 800ДЕН.

уплати на:жиро сметка: 300000001995035Комерцијална банка АД Скопје

за повеќе информации

02 3109 [email protected] www.porta3.com.mk

Соработувајте со Порта3 - претставете ги вашите проекти, размислувања, дизајни, иновации, интерни настани...

Ве очекуваме!

www.porta3.com.mk

БРОЈ 172 ПЕТОК 16.12.2011 ГОДИНА VII

38

Челик. Бетон. Челик и бетон. Се јавува нов-стар градежен материјал. Дали дрвото е градежен материјал на иднината? Во некои држави како што се Данска и Финска, законските регулативи дозволуваат станбени згради изградени од материјали од дрво со висина до четири ката, додека во Швајцарија тој лимит изнесува шест ката. Во Англија пак, највисоката станбена зграда од дрво изнесува седум ката.

Што ги обединува архитектурата и филмот? Архитектурата е согледувана како дел од секвенци од настани, како динамичен процес. Мобилноста, како кинематографска форма, е основата на овие пристапи во архитектурата. Со промена на релацијата помеѓу просторната перцепција и движењето, панорамската уметност, ‘подвижната’ архитекура и филмот остварија движечка слика која е обединување во мапата на модерното.

А што пак неодоливата чаша вино и архитектурата? Одговорот ќе го најдете во репортажата од Италија. Секој елемент на подземната визба „Часкина Аделаиде“ е инспириран од имитирањето на природата: покривот е целосно покриен со трева, а геометријата на структурата потсетува на

дрвја и лозја. Винаријата „Феуди ди Сан Грегорио“ е архитектонска скапоценост потпишана од јапонскиот архитект Хикару Мори и Италијанецот Маурицио Зито, кои дизајнирале простор како голема и елегантна современа катедрала, делумно закопана со цел подобро да се интегрира со околниот пејзаж.

Хаотично поставените билборди не се обележје само на Скопје. Белград станува Билбордград. Тој се менува секој ден – билборди и реклами се новите елементи на градскиот пејзаж кои стануваат сè понападни, менувајќи го полека, но значително неговиот изглед.

Олимпијадата во 2012 година беше причина за изградбата на најлесниот олимписки стадион во светот. Импозантниот лондонски стадион е претставник на „тивката“ архитектура која егзистира без премногу да привлекува внимание кон себе, што веројатно е добро со оглед на тоа што олимписките натпреварувачи се оние што треба да бидат во центарот на вниманието.

ОД РЕДАКЦИЈАТА

ГРАДЕЖНИШТВО 18МАКЕДОНИЈА ЌЕ ИМА СТАДИОН

ПО СВЕТСКИ ТЕРК

РЕПОРТАЖА 22НЕОДОЛИВА ЧАША ВИНО

АРХИТЕКТУРА И ФИЛМ 26КИНЕМАТОГРАФСКИ СЛИКИ

И АРХИТЕКТУРА

УРБАНИ ПЕЈЗАЖИ 30БЕЛГРАД - БИЛБОРДГРАД

АРХИТЕКТУРА 38ДРВО - ГРАДЕЖЕН МАТЕРИЈАЛ

НА ИДНИНАТА

ЕКСПЕРТ 50ОИ 2012 ЛОНДОН / ИЗГРАДЕН

НАЈЛЕСНИОТ ОЛИМПИСКИ СТАДИОН ВО СВЕТОТ

ХОРТИКУЛТУРА 56ПОВЕЌЕ ОД 100 ГОДИНИ ВО ЦВЕТ

УМЕТНОСТ 60ИСКЛУЧИТЕЛНА ПРЕЗЕНТАЦИЈА

НА КЛИМТ ВО ВИЕНА

60

Насловна страница: OLYMPIC AND PARAOLYMPIC STADION,ЛОНДОН, В.БРИТАНИЈА

архитектонска компанија: POPULOUS

22

18

56

ДРАГИ ЧИТАТЕЛИ,Редакција:

главен и одговорен уредник:Дејан БУЃЕВАЦ

новинари:Катерина СПАСОВСКА-ТРПКОВСКАВесна КОСТОВСКА

надворешни соработници:Ангел СИТНОВСКИАлександар АНДОВСКИАлександар ЧЕРЕПНАЛКОСКИAлександра ШЕКУТКОВСКАБилјана САВИЌБојана ФИЛИПОВИЌВладимир Б. ЛАДИНСКИ (АНГЛИЈА)Даниела МЛАДЕНОВСКАДраган РИСТОВЃорѓе ЈОКИЌ (СРБИЈА)Кире КИПРОСКИЛеонида Пенка БАШАМихаил ТОКАРЕВНикола НЕШКОСКИСандра ДОНЧЕВА ТЕОХАРОВАСашо КУЗМАНОВСКИТрајче СТОЈАНОВФилип ФИЛИПОСКИФранческо ЧИТРО (ИТАЛИЈА)

графички уредник:Гоце ЦВЕТАНОСКИ

фоторепортер:Кире ПОПОВ

лектор:Костадинка СОЛЕВА

Издавачки совет:Љупчо АТАНАСОВСКИ, дипл.инж.арх. - претседателпроф. д-р Мери ЦВЕТКОВСКА,дипл.град.инж.Вања ДОНЧЕВА, дипл.инж.арх.Сања ВЕЛИЧКОВСКА, дипл.инж.арх.Александра ПЕТРОВСКАдипл.инж.арх.

Издавач:„Биропрес“ ДОО СкопјеУл. Васил Ѓоргов број 21,влез 2, локал 9, 1000 Скопје

Тел: 3109 311; 3151 311; Факс: 3132 924e-mail: [email protected]

Печати: Европа92 - Кочани

Маркетинг:Биро Проект[email protected]@porta3.com.mkТел: 3243 790; 3243 797Fax: 3243 796Моб: 072 248 796

www.porta3.com.mk

ГОДИШНА ПРЕТПЛАТА: 1.500 ден.

жиро с-ка: 300000001995035 воКомерцијална банка АД СкопјеЕДБ: 4030004528485

Првиот број на списанието Порта3 излезе на 29.12.2004 година


90 де

нари

/ БР

ОЈ

172

/ ПЕТ

ОК

16.1

2.20

11 г

один

а VI

I

Најлесниот олимписки стадион во светот

ИТАЛИЈАНеодолива чаша вино

БЕЛГРАД Билбордград

КИНЕМАТОГРАФИЈА И АРХИТЕКТУРА

ПОРТА 16 декември 201134

4

рубрика

3 16 декември 20116 ПОРТА

инфо

Почитуван Претседателе,Почитувани членови на Надзорниот

одбор,

Во врска со одржаниот состанок наОдделениeтo на градежни инженери наКомората на кој е извршен избор напретставниците од Одделението воСобранието на Комората и раководителна Одделението, изразуваме негодувањеза начинот и постапката на кој истиот еспроведен.

Најпрво сакаме да ги изнесемефактите како се одвиваше постапката заизбор:

• Состанокот беше закажан на28.11.2011, три дена пред неговотоодржување, најпрво во салата засостаноци на Фондот за патишта, за еденден подоцна да се презакаже воамфитеатарот на Технолошко-металуршкиот факултет. Членовите наКомората за состанокот, времето иместото на неговото одржување, беаинформирани преку негово објавувањена веб страницата на Комората.

• Накнадно, состанокот беше огласени во Дневник од 30.11.201, на ден преднеговото одржување.

• На состанокот од вкупниот број начленови на Одделението на градежниинженери присуствуваа околучетириесетина членови и истите избраапретставници во Собранието наКомората, како и раководител наОдделението.

Начинот на кој се одвиваше и бешеспроведен изборот на претставницитеод Одделението на градежни инженериза Собранието, поттикнаа многу дилемиза работата на Одделението и неговотоактуелно раководство. Имено:

• Според Статутот на Комората Член 9Став 3 изборот на претставниците напрофесионалните одделенија се вршина начин утврден со акт на Комората.Актот треба поблиску да го регулираначинот и постапката на кој се вршиизбор на претставниците. Имено, прекуваквиот акт треба точно да се прецизираколку дена претходно треба да бидезакажан изборот, кој има право даучествува во постапката за избор, какосе спроведува гласањето и слично.Ваквиот акт треба да бидетранспарентен за сите членови наКомората, што значи дека истиот требада биде јавно објавен.

• Ваков акт во телата на Коморатадосега не е донесен.

• Во отсуство на ваков акт инепостоење на какви било правиласпоред кои ќе се изврши избор напретставниците, како што и погоренагласивме, раководството состанокотго закажа три дена пред неговотоодржување.

• Начинот и времето на објавувањетона состанокот не овозможи соодветнаинформираност на најголемиот дел одчленовите, што може да се заклучи и одбројот на присутните на состанокот.Знаејќи дека во Одделението наградежни инженери членуваат околу1800 члена, присутните 40 члена насостанокот претставуваат само 2,2% одвкупниот број на членството.

• Сите членови на Комората припостапката за издавање на овластувањепокрај поднесување на сите законскипропишано потребни документи,приложуваат и лични податоци. Покрајместо на живеење, членовитедоброволно приложуваат e-mail адресаи контакт телефон, а се со целнавремено информирање за ситеслучување поврзани со Комората.

• Сите членови на Комората, надомашна адреса, го добиваатсписанието ПРЕСИНГ. Значи декапостои начин членовите да бидатблаговремено информирани, особенокога се работи за состанок на кој требада се изберат преставници одОдделението во Собранието наКомората, како и избор на раководителна Оделението.

• Зачудува и изборот на место заодржување на состанокот. Имено,амфитеатарот на Технолошко-металуршкиот факултет е со капацитетод околу 100 присутни.

• Според Статутот на Комората, Член39, Став (1), овластен инженер има правода бира и да биде избран во телата на

Комората. Доколку членството бешенавремено информирано на состанокотќе присуствуваа значително поголемброј членови и постапката за избор напретставници од Одделението воСобранието на Комората, како и изборотна раководител на Одделението ќеимаше соодветна транспарентност илегитимност.

Имајќи го предвид Член 27, Став 4 одСтатутот на Комората дека,професионалните одделенија со своетодејствување не смеат да им нанесуваатштета на членовите на Комората, аводени од дилемите поттикнати однастаните кои се случија минатиотчетврток, сметаме дека треба отворено ијавно да се постават следните прашања:

• Како е спроведена постапката заизбор и како се избрани претставницитеод Одделението на градежни инженери,во отсуство на акт за спроведување наизборите.

• Зошто актуелното раководство наОдделението на градежни инженери,поседувајќи ги сите неопходни податоциза своето членство, не извршиблаговремено и соодветноинформирање на сите членови задневниот ред, времето и местото насостанокот.

• Дали со присуство на само 40 членаод вкупно 1800, им се дава неопходенлегитимитет на избраните 25претставници да ги засатапуваат иусогласуваат заедничките интереси нацелото членство.

• Како е можно, според начинот на којбеше огласено одржувањето насостанокот, од вкупно 40-те присутничлена да присуствуваат предложените иизбрани 25 претставници, кои госпровеле и изборот на раководител наОдделението.

• Зошто новоизбраниот раководителне се одважил и не ги информирал новоизбраните претставници за постигнатиот

договор од пред четири години заправичната застапеност нараководителите на Одделенијата.

• Дали со извршениот изборот нараководител на Одделението наградежни инженери, без почитување надоговорот за правична застапеност, сеотворат нови недоразбирања воКомората.

Според Член 64, работата на Коморатае јавна, а јавноста на работата наКомората се обезбедува преку постојаноинформирање на членовите за работатана Комората. Нетранспарентнотообјавување на времето и местото наодржување на состанокот за избор напретставници во Собранието наКомората од Одделението на градежниинженери е во спротивност со горецитираниот член од Статутот.

Сметаме дека ваквиот начин наводење на постапката за избор напретставници е потценавучки за целоточленство на Одделението на градежниинженери, и дека органите на Коморататреба да преземат соодветни чекори занадминување на ваквата состојба ворамките на статутарните одредби.

Предлагаме:• Комората да донесе акт со кој ќе

биде регулиран начинот за избор напретставници од Одделенијата воСобранието на Комората.

• Донесениот акт, како и Статутот наКомората да бидат транспарентнообјавени.

• Да се почитуваат постигнатитедоговори по однос на правичнатазастапеност.

• Изборот на претставници заСобранието да биде повторно одржан,согласно донесениот акт.

• Членовите на Одделението да бидатинформирани за состанокот најмалку 15дена пред неговото одржување.

Комората според Статутот ја чувачеста, угледот и правата на овластенитеинженери и ја развива професионалнатаетика. Сметаме дека водената постапказа избор на претставници ја деградирадо крајни граници инженерскатапрофесија. Токму поради тоа сметамедека органите на Комората ќе постапатчесно, преземајќи ги сите неопходничекори.

(Во прилог на писмото е доставеналиста на потписници која и е позната наредакцијата)

ОтвОренО писмО дО претседателОт и дО надзОрниОт ОдбОр на КОмОрата наОвластени архитеКти и Овластени инженери на републиКа маКедОнија

Деградирање на инженерската професијаНачинот на водење на постапката за избор напретставници во Собранието на Комората од Одделениетона градежни инженери е потценувачки за целото членствона Одделението. Органите на Комората треба да презематсоодветни чекори за надминување на ваквата состојба ворамките на статутарните одредби

И

316 декември 2011 7ПОРТА

инфоКОмОрата на Овластени архитеКти и инженери ниКаКО да се пОдгОтви за Отчет

Изборното собрание на Комората се одлага во недоглед

зборните седници на одделенијатана Комората на овластени архитектии овластени инженери за избор напретставници во нејзиното собраниепредизвикаа многу реакции кајнејзиното членство. Најнапред, насамиот ден на одржувањето наседниците реагираа архитектите,кои и не ја одржаа својата седницаи ја одложија за некој наредентермин, а деновиве во Редакцијатана „Порта3“ стигна и отворенописмо потпишано од неколкудесетици градежни инженеричленови на Комората. Тие бараатизборот на претставници воСобранието на Комората повторнода се одржи, притоа укажувајќидека, меѓу другото, целата постапкане била водена транспарентно, билаво судир со Статутот и свикананабрзина и слично.

Блиски до овие ставови беа иреакциите на присутните наизборната седница на Одделениетона архитектите. АрхитектотАлександар Смилевски вели дека водискусијата „беше истакнатонекоректното закажување насостанокот за кој многу членови наКомората од Скопје и другитеградови на Република Македонијане биле навремено информирани ипоканети, и останаа надвор одсостанокот. На состанокот беаприсутни шеесетина членови накомората, што претставуваминимално присуство, ако се имапредвид членството кое брои 1.760архитекти и урбнисти, членови накомората“. Смилевски смета декаваквиот однос на Управниот одборна Комората на овластени архитектии инженери на РепубликаМакедонија говори за еден лежерен,несериозен, нетранспарентен начинна работа на Комората во целина сошто се загрозува реализацијата напланирани проекти (ценовник на

проектантските услуги) идемократските права на ситечленови на Комората. Според него,оттаму е произлезен и заклучокотдека членовите на Комората требарегионално да се организираат ипропорционално на бројот начленови во Комората дапартиципираат во изборот наделегати кои ќе ги претставуваат наизборното собрание на Комората.

Инаку, според статутот наКомората одделението заархитектура партиципира со 25делегати во Собранието наКомората. Тој смета декаорганизацијата со регионалногрупирање, предлагање, избор наделегати и тела на Комората барадополнителна активност воорганизацирање на региони,односно кои градови ќе припаднатна кој регион. Сето ова наложувадополнителни активности наКомората како и поместување натерминот за одржување наизборното Собрание на Комората.

За жал, поради пат надвор оддржавава, не успеавме даразговараме со претседателот наКомората Страхиња Трпевски, занегов став околу овие реакции.Досегашниот претседавач наСобранието на Комората,професорот Горан Марковски велидека Управниот одбор на Комората,врз основа на актите и одржаниседници ја определил процедурата и

начинот на организирање наСобранието од одделенијата, и еопределен бројот на претставници.Таа информација е ставена на вебстраницата на Комората и објавенаво дневниот печат. Тој вели декатреба да се води сметка затериторијална, полова и правичназастапеност. Овие критериуми сепочитувани на седницата наодделението на градежни инженери,а згора на тоа е водена сметка меѓупретставниците да има и членови одпоголеми градежни компании идруги.

Марковски жали што „Стануваправило да имаме проблеми соОдделението за архитектура приизборните собранија. Архитектитесе договориле на својата седницаза начинот како ќе ја спроведуваатпостапката. Она што јас апелирам,како досегашен претседавач наСобранието е тоа да се направишто побрзао. За да се избегневакуумот во работата на Комората.Не би сакал ова собрание дапомине без присуство наархитекти“.

Што се однесува до предлозитена градежниците во петицијата,според Марковски такви илислични барања можеле, како икај архитектите, да бидатподнесени на изборната седница.„Вакви петиции вополузатскриена форма можатсамо да и наштетат на Комората“,

вели тој. Инаку, Марковски созадоволство констатира декаКомората во изминатиот периодстоеше настрана од политиката идодава „не сум сигурен дека соваквите постапки од одреденигрупации ќе биде постигнатоспротивното“. Оттука и неговатанадеж дека сите овие разлики вомислења ќе бидат успешнонадминати и дека во наредниотпериод Комората со уштепоголем успех ќе ги зачуваинтересите на еснафот. Конечно,Марковски смета дека „би билофер оние што „се залагаат“ започитување на одредени норми истатутарни одредби самите да седржат до нив. На пример,плаќањето на членарината. Одголемиот број членови помалкуод половина ја имаат платеногодишната членарина“.

Комората во сегашниот составработи шест години. Изборнособрание требаше да се одржи уштепред две години. А проблемите сенапластуваат. И горните реакциипокажуваат дека нешто чкрипи воработата на Комората. Тоа најдоброго знаат нејзините членови ипосебно на Управниот одбор. А тиесе најповиканите нив да ги решат.Се разбира, доколку не чекаат некојоднадвор. Во таков случајрешението воопшто нема да зависиод нив, а тие ќе треба да госпроведуваат.

Комората во сегашниот составработи шест години. Изборнособрание требаше да се одржиуште пред две години. Апроблемите се напластуваат.Тоа најдобро го знаат нејзинитечленови и посебно наУправниот одбор.

Г


регион

радежната фирма „Бетон“ - Штиппочна со реконструкцијата наградскиот плоштад „Слобода“.Градежната оператива прво почна сорушењето на старата фонтана којабила поставена пред 40 години, а засамо една недела, комплетно седемонтирани распаднатите идотраени мермерни плочи. Заштипјани, предизвикувачка глетка сооглед на долгогодишните желбиградот да добие пристоен и новплоштад.

Александар Арсовски ододделението за Локален економскиразвој (ЛЕР) при општина Штип,одговорен за проектот изјави:„Плоштадот ќе биде поплочен сонови гранитни плочи, ќе има нова

фонтана, која ќе биде поставенакаде што сега е споменикот наАлександар Македонски, а тој ќе сепомести кај постојните трафики. Наплоштадот ќе има клупи, новаводоводна и електричнаинсталација“.

Реконструкцијата на штипскиотплоштад ќе чини околу 310.000 евраи е дел од прокетот „Реконструкција

и санација на речното корито иизградба на платформи над рекатаОтиња“, кој е финансиран одкредитот од Светска банка.

Илија Бреслиски, директор на ГП„Бетон“, изјави дека ќе гоиспочитуваат рокот зареконструкција: „Нашата оперативасериозно се зафати со проектот имислам дека во април ќе бидеме

сведоци на едно убаво нешто заШтип. На крајот на краиштата и јасживеам овде и имам голем интересова да го направам и за себе, а и замоите сограѓани“.

Од технички аспект, плоштадот„Слобода“ зафаќа површина од 2200квадратни метри, односно е соприближни димензии 39 метри воширина и 54 метри во должина.Плоштадот се предвидува да сеобработи со гранитни плочи какоподна облога порадикарактеристичноста на самиотматеријал применлив за ваквипростори. Постоечките мермерниплочи вградени на бетонска подлогасо цементна заливка на плоштадотсе во многу лоша состојба ифункција, со што во прашање јадоведуваат и неговата намена икористење.

Новопроектираното техничкорешение за реконструкција опфаќакомплетна замена на: постојнатаинфраструктура, на постојнатаподна облога, дислокација напостојната фонтана, додавање нанови функционални целини, а на

Штипјани во април со нов плоштадГрадежната механизација започна со

обновата на плоштадот „Слобода“ кој естар над четири децении

Драган Ристов

јужната страна се предвидува и малопроширување кон исток, каде што сепланира преместување на постојниотспоменик на АлександарМакедонски и има место запоставување на сличнизнаменитости. Новина епоставувањето на клупи за седење,односно организиран дел за малитрговски активности и дел од ниско

зеленило.Креативноста за новиот дизајн на

плоштадот е ограничена, пред сè, изаради самата неговапозиционираност. Тој се наоѓапомеѓу три згради, а отворен еединствено во делот кон коритото нарека Отиња. Проектантот„Техноформа“ од Штип успеал даизвлече максимум од ваквата

позиција на плоштадот и да вметненови содржини кои ќе го променатликот на центарот на Штип. Една одтие содржини се клупите и дрвјаташто ќе бидат од двете страни.

Висинските разлики помеѓу ситенивоа кои се денивелирани серешени со скали и пристапни рампи,односно целокупната кота наплоштадот е во една рамнина, самоденивелацијата се јавува приприодните делови на јужната страна,од кејот.

Одводнувањето на атмосферскитеводи претставува проблем приинтензивни врнежи од дожд итопење на снегот. Постојнатаелектрична инсталација не гизадоволува денешните потреби ифункции на плоштадот како местокаде што се случуваат ситезбиднувања во текот на целатагодина. Скромното електричноосветлување не ги задоволуванормите и стандардите на уличноосветлување потребно за нормалноодвивање на сите активности кои сеслучуваат на плоштадот.

Минималното осветлување е доволносамо за краткотрајно задржување награѓаните или брзо проаѓање низнего со што се губи неговатафункционалност. Со овој проект сепредвидува изработка наелектрични инсталации заосветление, енергетика, автоматикаи заштитно заземјување. Главнатазадача е да се изгради енергетскамрежа за напојување нановопредвидените канделабри,разводната табла за сценскинастапи, декоративни поднисветилки, халогени светилки заосветлување на споменикот ифонтаната, кои се приклучени наглавната разводна табла ГРТ,изведена во модуларна изведба состепен на заштита IP65, поставена настраничниот ѕид на зградата на УЈП,на местото на постоечката (старата)РТ.

Постоечката атмосферска ифекална канализациона мрежа ќебиде приспособена во новототехничко решение и таа ќе остане дафункционира, а се предвидувазамена на капаците на постоечкитешахти кои треба да се демонтираат изаменат со нови метални капаци коиќе се вклопат во новиот декор наплатото на плоштадот.

Постоечката фонтана наплоштадот со решетката заатмосферските води и шахтата запумпата ќе бидат демонтиранибидејќи со новото техничко решениефонтаната се поставува на јужнатастрана од плоштадот.

Следна фаза се самите изведбениработи. Овде е вклучено нанесувањена нов тампон слој со набивање,изведба на нова инфраструктурнаинсталација, изработка на новиносечки конструктивни елементи зановопредвидената фонтана испомен обележја, дооформување нанивелетските нагиби, поврзување итестирање на водоводните иелектричните инсталации и слично.Со оглед на брзото одвивање наработите, до Нова година епредвидено да заврши отстранувањена старите елементи, по што ќе сепремине на инфраструктурата.

Паралелно со овој проект, наскороќе се распише меѓународниот тендери за изградбата на платформите иуредувањето на коритото на рекатаОтиња. Плоштадот е дел од овојпроект со кој комплетно ќе му седаде нов дизајн на центарот наШтип.


регион


градежништво

Во трудот се презентираниистражувањата за процена настабилноста на постојнатаконструкција на објектот Собрание наРепублика Македонија, со целдефинирање на можностите иусловите за негово надградување. Врзоснова на пропишаните барања воважечката техничка регулатива,извршените истраги и анализи вотекот на реализацијата на проектот исевкупните сознанија заоднесувањето на овој вид на објективо сеизмички активни региони,дефинирана е неопходноста одзајакнување на основниотконструктивен систем.

По укажаната потреба зазголемување на просторот заизвршување на функциите наСобранието на Република Македонија,е изработен Идеен проект задоградба, надградба и адаптација наобјектот од „Македонијапроект“ АДСкопје. Со оглед на тоа што се работиза објект од највисока категорија вооднос на неговата функција, изграденпред 70 години и во неколку навратидоградуван, адаптиран иреконструиран, проценката напостојната стабилност на објектот наСобранието на Република Македонијапретставува сложена, специфична иодговорна задача. При реализацијатана оваа задача се користени, пред сè,сите расположиви податоци (техничкадокументација, пишана и фотодокументација, искази на стручнилица) и се извршени неопходниистраги на постојната состојба наобјектот со цел да се идентификуваосновниот носечки конструктивенсистем. Врз основа на прелиминарнианализи и со примена на сознанијатаза однесување на ваков вид објекти восеизмички активни подрачја, апочитувајќи ги барањата дадени во

важечката техничка регулатива воземјата, како и позитивните европскистандарди, констатирани семожностите и условите задополнителни оптоварувања наобјектот кои произлегуваат одпланираната доградба, надградба иадаптација.

Што вели иСторијата наобјектотОригиналниот објект на денешнотоСобрание на Република Македонијабил изграден во периодот 1936-1939година, како масивна ѕиданаконструкција во форма на нерпавилен

петаголник со внатрешен двор, (сл.1) исо катност сутерен, приземје и дваката.

Основниот носечки систем наобјектот се состои од масивни ѕидовиво двата ортогонални правца,внимателно распоредени, но сопомала застапеност на носечкитеѕидови во попречен правец. Ѕидовитево сутеренот (до ниво на терен) себетонски со дебелина од 70 cm, а наприземјето и двата ката се од полнатула во варов малтер со димензии51cm, 51cm и 38cm соодветно.Меѓукатните и кровната конструкцијапретставуваат монолитни армирано-бетонски ситноребрасти таваници. Восите поединечни ламели на објектот(северна, западна, источна,југозападна и југоисточна), постојатчетири подолжни ѕидови со истадебелина, додека носечките ѕидови вопопречен правец се наоѓаат редовнона аглите на објектот, и повремено по

Неопходност од зајакнување наосновниот конструктивен систем

Како што тоа се согледува низ постојната техничка, пишана ифото документација за состојбата на објектот на Собраниетона Република Македонија, општ е впечатокот дека принеговата изведба, доградба, реконструкција и адаптација секористени сите сознанија за проектирање и примена наматеријали во сообразност со тогаш важечката регулатива.По земјотресот е извршена санација, но не и конструктивнозајакнување на објектот.

Вероника ШЕНДОВА, Живко БОЖИНОВСКИ, Михаил ГАРЕВСКИ, Голубка НЕЧЕВСКА ЦВЕТАНОВСКА

Слика 1. Авионска снимка на објектот на Собранието на РМ



должината на ламелата. На сите аглина објектот димензијата на ѕидовите езголемена, а во линија на едниот одвнатрешните ѕидови во средината и накрајот на ламелите се јасно поставенистолбови. Во продолжение наглавниот влез, како составен дел наоригиналниот објект, е изграденаГлавната Сала (Сала 1) којапретставува армирано-бетонскарамовска конструкција со исполна одполна тула.

Во 1954 година е изведена прватадоградба и адаптација наоригиналниот објект. Во продолжетокна Главна Сала е доградена Сала 2,како посебна армирано-бетонскаконструкција. Во истиот период еизвршена и адаптација насеверозападниот и севеороисточниотагол на објектот. Со отстранување наделови од постојната ѕидарија ивметнување на нови армирано-

бетонски столбови, на дел одвнатрешниот двор е изведенаСвечената (Кристална) Сала, (сл.1). Наместата каде се остранува постојнатаѕидарија е извршено зајакнување сопоставување на заместителнихоризонтални челични профили.

За време на скопскиот земјотес во1963 година, објектот на Собраниетопретрпел значајни оштетувања.Комплетни информации за обемот иинтензитетот на оштетувањата како идетален опис на применетиот начин насанација е даден во документацијатана ГП „Конструктор“ од Марибор. Иакосе наоѓал во зоната со најголемиоштетувања и комплетни рушења наобјекти за време на земјотресот,објектот на Собранието имал големброј конструктивни оштетувања и тоанајмногу во приземјето, неговатастабилност била нарушена, нооштетувањата биле проценети какопоправливи. Санацијата на објектотпредвидувала: инјектирање на

носечките ѕидови со смеси на база нацементен малтер и различнафлуидност во зависност од ширинатана пукнатините; инјкетирање набетонските елементи; санирање набетонските елемети со „препакт“постапка на деловите што билездробени; преѕидување на здробениделови на носечките ѕидови; рушење иповторно ѕидање на преградни ѕидовиво продолжен малтер; појачување напреградните ѕидови со целоснофугирање со продолжен малтер;преднапрегање на неколку ѕидови одпрвиот кат; зацврстување нанадѕидоците и санација на оштетенитеоџаци. Со оглед на извонреднатаможност за увид и пристап доосновниот носечки систем, значајнаконстатација на изведувчот е дека сеработи за „солидни масивни ѕидови одтула во комбинација со бетонскисерклажи и столбови“.

Паралелно со реализацијата насанацијата на објектот, се вршениекспериментални лабораторискииспитувања во ЗРМК, Љубљана, наѕидни елементи кои имале за цел да јаверифицираат избраната постапка ида дадат елементи за анализа напостингатиот ефект на санацијата. Врзоснова на овие резултати, со кои епокажано дека главно се зголемуваносивоста на смолкнување вопопречните пресеци на ѕидовите, (од=0.7kg/cm2 до максимум=1.4kg/cm2), како и врз основа наподатоците од терен, во извештајот еконстатирано дека објектот сореализираниот начин на санација несамо што се повратил во првобитнасостојба туку е и со зголеменаносивост и отпорност на гравитационии сеизмички влијанија. Како доказприкажана е апроксимативнапресметка на стабилноста на објектотза сеизмички влијанија, која и покрај„комплексноста на зградата и

недостаток на точни податоци,особено за армирано-бетонскиелементи, дава приближна, но сепакдоволно точна оцена на факторот насигурност“. Резултатите од оваастатичка анализа покажуваат дека завкупна сеизмичка сила, пресметанасогласно тогашните прописи како 12%од вкупната тежина на објектот,глобалниот фактор на сигурност нацелокупниот објект може да сепроцени на износ 2.

Во периодот 1964 - 1965 година,согласно предмерот и пресметкатаизработена од ГП „Бетон“,продолжила санацијата на салите вообјектот на Собранието со нивнаадаптација. Не постои техничкадокументација во прилог на овојпредмер и пресметка од која прецизноможе да се утврди за кои позициистанува збор, но од делот за градежниработи очигледно е дека при

санацијата на салите е предвидено изајакнување со нови армирано-бетонски хоризонтални и вертикалниелементи.

Од усмени извори (не постоидокументација) добиени се сознанијадека на делот од внатрешниот дворпомеѓу источната ламела и салите 1 и2, во текот на 1967 година седоградени салите 3 и 4, (сл.1), какопосебни армирано-бетонскиконструкции кои се потпираат навидливи армирано-бетонски столбовиод сутерен до ниво на први кат.

За време на реконструкцијата насутеренските простории восевероисточниот агол на објектот во1996 година, кога се имало пристап доповеќе елементи од основниотносечки систем, е изработена Студијаза техничките услови за надградба накат над објектот од страна на АД„Македонијапроект“, Скопје. Во делотод студијата што го третираконструктивниот аспект, е

констатирано дека „глобалниотносечки систем на објектот какоцелина го сочинуваат бетонски ѕидовиво сутерен и ѕидови од тула воприземјето и катовите зацврстени совертикални и хоризонтални армирано-бетонски серклажи, систем познат волитературата како врамена ѕидарија“.Покрај останатите анализи исогледувања, во оваа студија сесумирани резултатите од испитувањатана квалитетот на вградениот бетон.Испитување на квалитетот на тулите,малтерот и арматурата не е извршен.Во заклучните напомени изготвувачитена оваа студија, согледувајќи јасолидната изведба на оригиналниотобјект и подоцнежните доградби иреконструкции, пристојниот квалитетна вградени материјали, солидноизведената санација на објектот,уважувајќи го зголемениоткоефициент на стабилност, како и

оценката дека подоцнежнитереконструкции и адапатации не јанарушиле стабилноста, упатуваат наможност и изводливост на надградбана кат над оригиналниот дел одобјектот. Притоа се упатува наразгледување на повеќе варијантнирешенија кои се изводливи и лесни безприсуство на големи корисни товари, иистото го условуваат со деталноснимање на геометријата идополнително испитување наквалитетот на вградените материјали.

Врз основа на заклучоците од оваастудија е изготвен Идеен проект задоградба, надградба и адаптација наСобранието на РМ од страна на АД„Македонијапроект“, Скопје, со кој сепредвидува доградба и надградба наСала 2, надградба над петоаголниотгабарит, Кристална Сала, Сала 3 и надхолот помеѓу Салите 3 и 4. Во проектотнајголем дел од оваа надградба сепланира да се потпира на постојнитеконструктивни елементи.

Слика 2.Истражнисонди напиластри воходник, (левотула, десно АБстолб)



Технички мерења ииСТрагиПоагајќи од суштинската разликапомеѓу „обичната“ и „врамената“ѕидарија во однесувањето приземјотресни дејства, па оттука иограниченоста на дозволенатакатност во сеизмички активниподрачја од една страна, идеталниот преглед на доставенататехничка документација од другастрана, основна цел на извршенитетехнички мерења и истраги е да сеидентификува основниотконструктивен систем напетаголниот габарит, оценет каконајкритичен за планиранатанадградба. Конкретно, тоа значипронаоѓање и идентификување наспоменатите армирано-бетонскивертикални серклажи кои би госместиле носечкиот систем напостојниот објект во „враменаѕидарија“.

Поради големината на објектот еодлучено истрагите да се вршатсамо на приземјето и само најугозападната ламела која ерепрезентативна за најголем дел одобјектот. Имајќи ја предвидсекојдневната функција на објектоти неможноста да се дојде доносечките елементи без деструкцијана ентериерот, е одлучено најголемброј на информации да се добијатсо примена на современа опрема занедеструктивни тестирања (ProceqProfometer 5), а потоа индикациитеда се потврдат со минмален бројистражни сонди кои подразбираатотворање шлицови до носечките

елменти. (сл.2) За избраната ламела е извршено

комплетно снимање по целатадолжина, со цел добивање на штопоголем број информации. Врзоснова на констатциите од овиеистраги и од последователнитеистражни сонди е утврденаместоположбата на постојните АБвертикални елементи во меренатајугозападна ламела (сл.3).

конСТаТации запоСТојнаТа СоСТојба наобјекТоТИ покрај присуството на вертикалниармирано-бетонски елементи, кои сево поголем обем застапени кајглавниот влез (северна ламела) и воглавната сала, носечкиот систем напетаголниот габарит спаѓа вокатегоријата „обична ѕидарија“,затоа што обемот, местоположбата иквалитетот на вграден матријал(бетон и арматура) на АБвертикалните елементи не може даги задоволи условите пропишани заносечки систем од „враменаѕидарија“,(член 97-102, ПИОВС 81).Оваа категоризација на ѕиданитеобјекти е усвоена многу подоцна воспоредба со периодот на градење наобјектот. Но кога се проценуванеговата постојна стабилност зарадинадградба, неопходно е да седефинира носечкиот системсогласно оваа категоризација,поради тоа што сите барања иограничувања во важечкатарегулатива кај нас, како и воеврокодовите е директно поврзна со

основниот конструктивен систем.При сите подоцнежни доградби,

реконструкции и адаптации (Свеченасала, сали 2, 3 и 4) се користениармирано-бетонски конструктивнисистеми. Сепак, треба со сигурностда се утврди дали сите овие објектипретставуваат посебниконструктивни целини одделени одпостојната со фуги, или делови однив се потпираат на постојнатаоригнална ѕидарија, особено порадифактот што претставуваат различниконструктивни системи со различнооднесување при сеизмички дејства.

Како што тоа се согледува низпостојната техничка, пишана и фотодокументација за состојбата наобјектот на Собранието наРепублика Макеоднија, општ евпечатокот дека при неговатаизведба, доградба, реконструкција иадаптација се користени ситесознанија за проектирање и применана материјали во сообразност сотогаш важечката регулатива. Поземјотресот е извршена санација, ноне и конструктивно зајакнување наобјектот. Објектот е солидно ипостојано одржуван, адаптиран иреновиран.

Во извештајот на ЗРМК, Љубљана,е констатирано дека објектот сореализираниот начин на санација есо зголемена отпорност награвитациони и сеизмички влијанија.Оваа констатација е докажана прекуапроксимативна статичка пресметкапри што за глобалниот фактор насигурност на објектот е добиенавредност 2. Меѓутоа, на вредноста на

факторот на сигурност директновлијае износот на вкупнатасеизмичка сила во основата наобјектот. Вкупната сеизмичка силапри пресметките во 1963 година еземена како 12% од вкупната тежинана објектот, односно вкупниотсеизмички коефициент изнесувал0,12, што било во согласност созаконската регулатива во тоа време.Кога денес би ја спровеле истаталогика, за вкупниот сеизмичкикоефициент би добиле вредност0,30 (член 23, ПИОВС 81), односно заглобалниот коефициент насигурност вредност помала одединица. Оттука произлегува декапостојниот објект на Собранието наРепублика Македонија е соограничен капацитетет на носивости непознат капацитет надеформабилност, параметризаначајни за процена на постојнатастабилност.

можноСТи и уСлови занадградба на објекТоТОд статичка гледна точка, секојобјект може да се надгради, но далиќе треба и во колкава мера да сезајакне постојната конструкција,зависи најповеќе од основниотносечки систем, конфигурација икарактеристики на носечкитеелементи и квалитетот на вграденитематеријали, како и од избранотоконструктивно решение занадградбата.

Во согласност со Законот заградба, при реконструкција, аособено при надградба на постојни

Слика 3. Местоположба на идентификувани АБвертикални серклажи во југозападна ламела


објекти, неоходно е првенствено дасе докаже отпорноста на постојниотобјект за гравитациони и сеизмичкивлијанија. Со оглед на тоа, прв условза надградба на објектот наСобранието е анализа настабилноста и доказ за отпорностана постојната конструкција.

Во поглед на можноста занадградба во зависност односечкиот систем на објектот,важечкиот Правилник за изградба наобјекти во сеизмички активниподрачја го дефинира дозволениотброј на катови во зависност одстепенот на сеизмички интензитет.Така за IX степен на сеизмичност несе дозволени објекти од „обичнаѕидарија“, додека за објекти од„врамена ѕидарија“ е дозволенакатност П+2, (член 111, ПИОВС 81).Со оглед на тоа, втор услов занадградба над петаголниот габарит,е доследно конструктивнозајакнување на постојната

конструкција од ниво на темел.Со оглед на функцијата што

објектот на Собранието отсекогашја имал, тој претставува објект одпрва категорија (член 4, 7 ПИОВС81), за кој е потребно коефициентотна сеизмичкиот интензитет да седефинира со посебни истражувања.Со вака дефинираниот сеизмичкивлез, како трет услов, потребно е дасе изврши динамичка анализа совклучена надградба и да седефинира динамичкиот одговор,што е особено важно имајќипредвид дека станува збор заделови со мешовити конструктивнисистеми, градени во различнивременски периоди.

По сето ова може да се заклучиследново: Објектот на Собраниетона Република Македонија постоивеќе 70 години. После змејотресотво 1963 година објектот билсаниран, но не и конструктивнозајакнат. Во периодот на неговото

постоење објектот доживеал многуизмени, доградби и адаптации ипритоа сериозни интервенции воносечката конструкција. При којабило идна интервенција на овојобјект, нивото на прифатливсеизмички ризик, односно нивото напроектирана сеизмичка заштитатреба да се дефинира од страна накорисниците во функција одпланираниот период наексплоатација.

Од аспект само на задоволување назаконската регулатива пред сè, какошто е претходно образложено, за дасе надгради петаголниот габарит наобјектот е неопходно да се извршиконструктивно зајакнување напостојната конструкција.

Во рамките на проектот задоградба, надградба и адаптацијана Собранието на РМ, во склад сотехничките нормативи за изградбана објекти, како и зарадидоследност во третманот на објект

неопходно е да се извршат: - геотехнички истраги со

дефинирање на сеизмичкипараметри,

- евалуација на сеизмичка отпорностна постојната конструкција задефинираните сеизмичкипараметри и

- да се дефинира техничко решениеза конструктивно зајканување. n

проф. д-р вероника ШендоваИнститут за земјотресно инженерство иинженерска сеизмологија, УКИМ-ИЗИИС,Универзитет „Св. Кирил и Методиј“проф. д-р живко божиновскиИнститут за земјотресно инженерство иинженерска сеизмологија, УКИМ-ИЗИИС,Универзитет „Св. Кирил и Методиј“проф. д-р михаил гаревскиИнститут за земјотресно инженерство иинженерска сеизмологија, УКИМ-ИЗИИС,Универзитет „Св. Кирил и Методиј“проф. д-р голубкaнечевска цветановскаИнститут за земјотресно инженерство иинженерска сеизмологија, УКИМ-ИЗИИС,Универзитет „Св. Кирил и Методиј“

о изградбата на трибините изголемувањето на капацитетот нанекогашниот Градски стадион,минатиот месец започнареализацијата на втората фаза одпроектот за докомплетирање иосовременување на Националнатаарена „Филип II Македонски“.Акционерското друштво заизградба и стопанисување состанбен и деловен простор, подчија капа е арената „Филип Втори“,ги почна работите за поставувањенова трева и модерен систем за

одржување на фудбалскиот терен,како и целосна реконструкција наатлетските патеки, во согласностсо прописите на спортскитефедерации. Со оваареконструкција теренот ќе имадобра изолација и дренажа, а подновата трева ќе се постават грејачикои при ниски температури ќеовозможат брзо одмрзнување натеренот.

Директорот на Акционерскотодруштво Цветко Грозданов, за„Порта3“ даде одговор на неколкупрашања кои се однесуваат натехничките карактеристики,безбедноста и инволвиранитестрани во градењето намакедонскиот спортски храм.

Тој истакна дека овој зафатпредвидува целосно нов фудбалскитерен, целосно нова атлетскапатека и ново борилиште.

„Тоа значи дека тревниот терен ќебиде целосно отстранет, ќе сеизвршат ископи до длабочина од 95см и ќе се постави глина во која ќебидат поставени перфорираницевки со кои ќе се врши дренажа.Над самите цевки ќе се постават дваслоја тампон со различнагранулација, а над овие слоеви ќе сепостави мешавина од песок 70% иземја 30%, во која ќе биде поставенгрејниот систем за загревање натревата. Над него ќе биде поставенбусен „проткаен“ со свилени конци.Што се однесува до атлетската

патека, наместо досегашните шестќе бидат поставени осум атлетскипатеки. Патеките ќе бидат од леантартан и ќе бидат поставениатлетските борилишта, согласноправилникот на Светската атлетскафедерација. На овој терен ќе можатда се одвиваат врвни меѓународнинатпревари“, рече Грозданов.

Со оваа реконструкција ипретходните градежни зафати,арената „Филип Втори“ ќе застанерамо до рамо со светските спортскихрамови. На нашето прашање кои сеспецифичните карактеристики пошто ќе се разликува арената одостанатите стадиони, Гроздановобјасни дека спортскиот стадион ќесе разликува од одреден број

П

градежништво нова трева и атлетСка патека на арената „Филип втори“

Македонија ќе има стадион по светски терк

Весна Костовска

Спортскиот стадион ќе се разликува од одреден број стадиони од другите држави по тоа штоќе биде еден од ретките во кој ќе има бушење на самите бусени и поставување на свилениконци, а истовремено тревниот терен ќе биде загреван, вели Цветко Грозданов

стадиони од другите држави по тоашто ќе биде еден од ретките во којќе има бушење на самите бусени ипоставување на свилени конци, аистовремено тревниот терен ќе бидезагреван.

Во проектот за реализација навтората фаза од реконструирањетона спортскиот терен како изведувачсе јавува ДГ Бетон АД Скопје, а истотака во изградбата на овој проект секонсултирани странски компании иексперти од областа на градењетона стадиони.

„Автори на проектот сецелокупниот тим архитективработени во Акционерско друштвоза изградба и стопанисување состанбен и со деловен простор одзначење за Републиката во Секторотза градба и уредување на градежноземјиште, заедно со архитектите одпроектантското биро на АД„Македонијапроект“ и воконсултација со други одредениизведувачи кои изведуваат познатиспортски терени во Хрватска,

Србија, Словенија, Велика Британијаи Грција“, информира Грозданов.

Со оглед на тоа што станува зборза стар објект, на прашањето далисе направени потребните сеизмичкииспитувања и колку публиката можеда се чувствува безбедно натрибините на овој објект, Гроздановукажа дека стадионот е безбеден.

„Што се однесува до безбедноста

на објектот, бидејќи станува збор зареконструкција на стар објект, восоработка со Градежниот факултетод Скопје беа поставувани одредениинструменти со кои беше вршеноиспитување на самиот објект воразлични услови и мерењатапокажаа безбедност на високо нивово објектот. Националната арена„Филип Втори“ е градена по сите

светски стандарди што значи декапубликата е безбедна. Се надевамдека во догледно време сообезбедување на финансискаконструкција трајно ќе бидатпоставени вакви инструменти кои восекој момент би ни укажале доколкуима некои девијантни појави на којбило дел од арената“, изјави тој.

Вкупната инвестиција во вторатафаза на проектот се проценува на3,5 милиони евра. Директорот наакционерското друштво најави декана крајот од 2012 или најдоцна напочетокот од 2013 година епланирано да стартува и третатафаза на проектот, односнофасадното обликување на арената,за што ќе бидат потрошени околуосум милиони евра. Грозданов нипосочи дека третата фаза нареконструкцијата предвидувафасадно обликување со кое ќе седобие вистински грандиозен ликкако што доликува на еден ваковобјект, кој е национално благо надржавата.


дневник


20

дневник

16 декември 2011 ПОРТА3

21

С


репортажа ВиНСКиТЕ ОБЛАСТи НА иТАЛијА

тари и силни раце, избрчкани оджешкото летно сонце. Крвта нетече во овие раце, тукусупстанцијата што опива совекови - виното.

Виното силно тече низ„Чизмата“, другото име под коемногумина ја нарекуваат Италија -од ладните Алпи до топлатаСицилија. Големиот број налозови насади ја исполнуваат собои секоја област, одбележувајќија истовремено нејзината култура.Културата на виното, цврстоповрзана со територијата на којае домаќин, ја означуватрансформацијата нагеографските места, давајќи насекое место свој идентитет.Опиени од неговите мириси, сепридружуваме на авантураиспреплетена од емоции имагични архитектонски појави.

ОБЛАСТ ЛАНГЕТака, доаѓаме до областа Ланге,што се наоѓа на северозападниотдел на Италија. Тука винотоБароло со интензивна арома ешира. Во подрумот фармерите госкладираат свежо собраното исозреано грозје. Овде се случувауникатен феномен: грозјето штосе претвора во вино, создавазвуци на „хорска песна“ иферментира. Од овие отвори сепојавува скапоцен камен - тоа еподземната визба „ЧаскинаАделаиде“. Секој елемент еинспириран од имитирањето наприродата: покривот е целоснопокриен со трева, а геометријата

на структурата потсетува на дрвјаи лозја. Глетката е пред нас. Ниесме гледачи од надвор, но во исто

време учествуваме во здивот штодоаѓа од животот, од неговотосрце преку транспарентноста на

стаклената површина која даваудобност и засолниште наентериерите, но сè уште нè оставаслободни и ни дозволува да севратиме и да го прочитамехоризонтот. Транспарентноста јазадоволува љубопитноста, но истотака е симбол на таа чистота којаја наоѓаме во лозовите насади, воподрумите, во стаклото.

ТОСКАНАПонатаму одиме во живиот регионна Тоскана. Среќниот начин наживеење кај локалното населениее одразено во карактеристикитена познатото вино Чианти. Тука нее само познатата и историскавизба „Петра“, дизајнирана одархитектот Марио Бота, која гозбогатува пејзажот. Тука, истотака, се наоѓа и најновата визба„Колемасари“ за која сите сесложни дека претставува ремек-

Најновата визба „Колемасари“ претставува ремек-дело на биоинженерингот

Неодолива чаша

виноФранческо Читро, дипл.град. инж (Италија)


репортажа

дело на биоинженерингот.Визбата е сместена како дрвенакутија помеѓу ниските планини вотосканскиот пејзаж, и изгледакако простор ископан во рид одкој се појавува еден бел елемент.Во кафезот од тенки и леснибетонски столбови и греди, кои секомплементарен дел од ридот штољубоморно ги чува своитепроизводи, се вршат културниактивности поврзани со винотокако знаењата за дегустација навино, проучувањата на неговитенаучни аспекти или само уживањево дружељубиви вечери.

Биоклиматските карактеристикисе решенијата што го предводеаовој проект. Температурата ивентилацијата во дрвената градбасе регулира со ѕидни завеси.Природното дрво ја филтрирадиректната светлина од нискотозрачење на сонцето. На овојначин, визбата „Колемасари“ седоближува до еден модеренпристап кој гарантира природнопроизводство и складирање навино.

Одејќи кон југ сонцето станувапожешко, а тоа резултира сопобогати и вкусни вина. Длабоково Кампанија сè уште постоимоќта на култот кон богот Дионисод Магна Грециа. Украснатаградба на грчкиот бог седоживува како мистичновоздигнување и екстаза. Наземјата како сè уште да сепознаваат чекорите одтанцувањето на грчката химна вочест на богот Дионис. Бачантите,таканаречените Дионисовиученици, уживаа во другадимензија, пиејќи го локалнотовино Таураси. Визбата„Мастроберардино“ е повеќе одвинарија, тоа е музеј. Столетнатавизба, благодарение науметничките дела на Рафаеле деРоса, Микози и Доина МариаБотез, привлекува посетители одцелиот свет. Обмислувањето еглавна карактеристика наработната околина.„Скапоценоста“ мирува и гокалеми својот карактер сè додекане дојде времето да се соочи сонадворешниот свет, со богатсвона акумулирани чувства за времена долгиот развоен период. Овиескапоцености ќе донесат порака,античка и моќна порака, којаизбегнува компромиси иповршност: пораката на виното,крвта на земјата, карактеристикана територијата.

Кампанија феликс,таканаречена од Римјаните, нидава уште едно ремек-дело совинаријата „Феуди ди СанГрегорио“. Ова е место за средбии знаења, ова е еволуција, ова елабораторија на идеи и култура.Суштината е во тоа да се зачуватрадицијата во производство нависококвалитетните вина какоАглианико, Фиано ди Авелино иГреко ди Туфо. Инвеститоритесакаат преку традиционалното

Секој елемент наподземната визба

„Часкина Аделаиде“ еинспириран од

имитирањето наприродата: покривот е

целосно покриен сотрева, а геометријата на

структурата потсетува надрвја и лозја


репортажа

производство на вино да се вратинекогашниот успех. Винаријата еархитектонска скапоценостпотпишана од јапонскиотархитект Хикару Мори иИталијанецот Маурицио Зито, коидизајнирале простор како големаи елегантна современа катедрала,делумно закопана со цел подоброда се интегрира со околниотпејзаж. Собата за дегустација естаклена кутија сместена воцентарот од каде може да севидат наредените буриња. Вовоздухот на оваа просторија какосè уште да се слушаат звуците напознатиот композитор од 16 век,

Карло Гесуалдо.Посетата е навистина

возбудливо искуство коепродолжува во цветната градина иградината на покривот од билки,изградена во визбата каде можетеда доживеете екстаза од вино вопридружба на јога часови наотворено. За помалку од дведецении винаријата „Феуди диСан Грегорио“, сместена на југотод Италија во регионотКампанија, се позиционираше наврвот со успешна и радикалнаревитализација во оваа историскавинска област. Оваа винарија сесмета за една од најнапредните и

иновативни имоти во Италија,каде виното се прави од древнитесорти на грозје. Прекрасна старавизба, гурмански ресторан, собаза дегустација, продавница завино, градини, па дури инадворешен амфитеатар сепредвидува да ја направат „Феудиди Сан Грегорио“ водечкадестинација за патување на големброј посетители, кои почнуваат даго откриваат овој прекрасен ифасцинантен регион на Италија.Секој внатрешен ентериер еосмислен од страна намеѓународно почитуваниот тим наМасимо и Лејла Виганели и

имплементиран од најдобритезанаетчии. Модуларна и линеарнаво дизајнот, ефектот е стилски ибескрајно функционален.

Но, за жал, на италијанскататериторија се имаат слученомногу непријатности, очигледнидеструктивни ефекти. Оваа земјаќе доживее лошо искуство вооднос на зачувувањето натрадицијата, и по мое мислење,штетата е предизвикана одслабите вински претприемачи,кои ги копираат победничкитевински модели како што сеЧианти и Бордуах, кои отидоаподалеку од регионалните

Визбата„Мастроберардино

“ е повеќе одвинарија, тоа е

музеј. Столетнатавизба,

благодарение науметничките дела

на Рафаеле деРоса и ДоинаМариа Ботез,привлекуваат

посетители одцелиот свет.

Познатата визба„Петра“,дизајнирана одархитектотМарио Бота

граници. Овие менаџериедноставно репродуцираареплики на стилски и маркетингрешенија, а тоа се случи и вонивната архитектонска работа.Повеќе од јасно е дека е полеснода се потпрат на „формат“, навеќе познати работи, на еден вид„франшизна“ област, која засекој нов предмет напроизводството одредува пакетна промотивни активности. Тиезаборавија дека секое делче воИталија има свои особености коитреба да се слушаат. За секоепарче во областа е дадена моќнавредност низ времето. Ние смерезултат на историските настани

кои се случиле низ вековите, одкои секој оставил траги зад себе,видливи или скриени докази коисе изразени преку културата,обичаите и историјата. Така е иза виното и лозјето, оваа врска етолку тесна, што тие сеограничени во дефинираниобласти (како што се направени иадминистративните граници).

Балконое е пример, на којразмислувам често пати. Јасверувам дека временскатапрогноза влијае на социолошкитеи психолошките аспекти. Тоа епричината поради која воМедитеранскиот регион сакаш даживееш на отворено, и имаштенденција да бидеш посоцијалени пријателски расположен. Ова еисто така причината поради којалуѓето се „озборувачи“ - тиесакаат да набљудуваат штодругите прават. Токму во погледотлежи едноставниот дизајн набалконот, кој може да бидеодвишен на северот, но е од„витално значење“, на југот.Доколку ова се „избрише“, тоа бизначело повредување налокалните жители.

Една мала критика за оние штоќе се одлучат за овиеархитектонски решенија бидејќитие не се почитуваат, никогаш неги движат очите нагоре и не гичитаат лицата на луѓето за да гиразберат што сакаат.Архитектурата е направена одможноста да се слуша. Истотоважи и за виното. Тоа е длабоковкоренето во почвата, која еповрзана со климата и навикитена луѓето за одржувањето воживот.

Презентираните проекти, зажал, се дел од ретките примерина можностите на архитектите,кои сепак треба да ги зематпредвид реалните услови, какошто се производството имаркетингот на производот штоби можеле да бидат клучноторешение за овој проблем. Вонекои случаи, тие беа во можностда ја разберат повторнатаупотреба на антички руралникомплекси, додека во другислучаи, дури и предлагаат нови имодерни згради. Тие знаат штобараат, природата и свесноста,кој е балансот помеѓутрадицијата и напредокот.


репортажа

Винаријата „Феуди ди СанГрегорио“ е архитектонскаскапоценост потпишана одјапонскиот архитект ХикаруМори и ИталијанецотМаурицио Зито, коидизајнирале простор какоголема и елегантнасовремена катедрала,делумно закопана со целподобро да се интегрира сооколниот пејзаж.

Архитектурата е согледувана како делод секвенци од настани, како динамиченпроцес. Мобилноста, какокинематографска форма, е основата наовие пристапи во архитектурата. Сопромената на релацијата помеѓупросторната перцепција и движењето,панорамската уметност, ‘подвижната’архитекура и филмот остваријадвижечка слика која е обединување вомапата на модерното. Тие претставуваатсовршен пример за опиплива форма напросторот – практика на „транспорт“,која пренесува однос помеѓу движење иемоција.

Оттука, визуелната култура има важнаулога во кореографијата на„доживуавање на просторот“ –мобилизација која го оформи модернотоосознавање на градот. За да сепотенцира генеалошката панорама на

урбаната култура, градот треба да сепостави во поширок контекст воисторијата на движечките слики. Нашетопоимање на околината го преземамекако од реалниот свет така и одподвижните слики на платно илителевизија. Режисерите и филмскитетеоретичари, особено по дваесеттитегодини од минатиот век, ја вклучуваатулогата на архитектурата и градот вофилмот како дел од mise-en-scene исоздавањето на просторност идлабочина на дводимензионалнотоплатно. Од друга страна, влијанието нафилмот врз архитектурата се појавува воархитектонската теорија воосумдесеттите години. Меѓу првите,Бернард Чуми, под влијание нафилмската теорија (какоархитектонските експерименти вомонтажните техники на СергејАјзенштајн), ги објавува своите сознанијаво теоретскиот манифест „ManhattanTranscript“.


архитектура и филм

КИНЕМАТОГРАФСКИ СЛИКИИ АРХИТЕКТУРА

„Во почетоците на нашата работа, почнавме даразговараме за филмовите, за сликите вофилмовите - имено, дојдовме до сознание декапоголемиот дел од нашето искуство, или недостатокна традиција е преземено од искуството на градот иместото како што е претставено во филмот. Нашитемодели, особено оние што ги правиме завидеозапис, стануваат архитектонски слики кои седел од искуството на набљудувачот. (...) Токмуфилмот, еден од најзначајните феномени напопуларната култура, ја промени перцепцијата наархитектурата.“

Жак Херцог („Разговори со Жак Херцог“, Теодора Вишер, 1988

2046, Вон Кар Ваи, 2004

Термални бањи воВалс, Питер

Зумтор, 1996

Бојана Филиповиќ, дипл.инж.арх.

РАМКА и ФОРМАТ„Рамка подразбира две нешта –приспособен, цврст или ограничувачкиоквир и врамената материја –испитувачка, искривена и изместена.“БеРНАРд ЧуМи („Тематски студии заархитектура – Секвенци“,1983)

Враменото, во филмската секвенца,станува кинематографска илузија наперспектива, од една страна, иочигледните просторни односи ворамки на сликата, од друга страна.Сликата во голема мера влијае нафилмскиот простор и неговатадлабочина, бидејќи големината,уредувањето и структуирањето наформите се прикажани во меѓусебенсооднос и во релација со димензијатана форматот.

Различни режисериекспериментираат со влијанието наформата врз сликата; ова не едефинирање на вистинскиот детаљ насликата, туку во исто време може да јаозначи внатрешната состојба напротагонистите.

Со стеснување на полето во сценитена филмот „2046“ , режисерот Вон КарВаи преку создавање наклаустофобичен ефект во сцените,демонстрира колку од просторотпреостанува за внатрешните превирањана неговите актери, а чувството на

осаменост ќе го засили со прикривањена лицата на соговорниците. Кајархитектурата, местоположбата можеда биде статична – кога врамениотпоглед на просторот станува слика илипреку движење гледачот така добиваможност за субјективно искуство насекоја секвенца.

Кинематографски ефект наврамување употребуваат Анет Гигон иМајк Гејер за музејот Линер воШвајцарија. Прозорскиот отвор, којвооквирува изложбен простор вомузејот, го нагласува сценирањето нагледачот како дел од изложбата илифокусот на гледачот кон стаклениотѕид, со ефект на просторот како вокино.

Сличен резултат постигна ПитерЗумтор во проектот за термалните бањиво Валс. Во собите за релаксацијасекоја столица е позиционирана предеден прозорец. Чувството за тоа да себиде дел од околината што сенабљудува, е создавање на илузија,како во филмот така и овде – со цел дасе биде вовлечен во неа.

Во случајот на Ле Корбизје линернитепрозорски отвори можат да сеидентификуваат со форматот нафилмското платно. ефектот наперспективата на филмската камера вообјектите на овој архитект не сепостигнати со статичен поглед, туку со

перцепција на просторот во движење.Во таа смисла, низата од хоризонталниоквири е аналогија на серија филмскикадри, со континуирано движење низпроменадна архитектура.

На сличен начин, Рем Колхас гоприменува овој принцип наХоландската Амбасада во Берлин.Континуитетот на движење од првиотдо десетиот кат на објектот, се оцртувана фасадната обвивка и овозможувалебдечка, перспективна перцепција водвижење.

ПРОСТОРЕН КОНТиНУиТЕТ/ДиСКОНТиНУиТЕТ „Одбивам објектите да бидатнеподвижни. Нашето задоволство доаѓаод движењето низ него, за да направимеобјектот да се движи за возврат,додека уживаме во сите комбинации нанеговите делови. Како што варираат,колоните се вртат, длобочините сеповлекуваат, галериите лизгаат:илјада визии бегаат.“

ПОЛ ВАЛеРи („Вовед во методот наЛеонардо да Винчи“, 1895)

Монтажата, како дизајниранакинематографска патека која креиравизуелни премини и дејствија, еорганизирачка сила на приказната штоја истакнува во себе наративната

линеарност на филмот. Таа овозможуваповрзување на различните места ивремиња во единствено движење ицелосност на кинематографскиотпростор. Реконструиран физичкиконтинуитет на реалниот свет вофилмот му ја претставува на гледачотилузијата на реалност. искреноста иобјективната репрезентација нареалноста води кон транспарентност нафилмот, а ненаметливата класичнамонтажа го пренасочува вниманието нагледачот кон филмската приказна.

Кадрирањето може да креира иразлични просторни перспективи наистиот настан, што ги руши принципитена континуитет. Во случајот нафранцускиот режисер Ален Ресне, е дасе прикажат различни заднини воразлични кадри, но во иста движечкасцена. Релокацијата така создавапросторна и привремена манипулацијана просторот.

Покомплексни примери на овиеалтернативи се „decoupage classique“ нафранцускиот режисер Жан-Лик Годар(класична конструкција како синтеза намонтажа и mise-en-scene) и филмовитена Нувел Ваг, за кои е значајнамонтажата по логиката наразмислување, а не по логика на времеи простор. Создавајќи невообичаениасоцијации, тие ја прекинуваатилузијата за реалноста.



„Не постои архитектура без акција, нема архитектура без настани, немаархитектура без програма. да појаснам - архитектурата не постои без насилство.“

БерНард Чуми („Насилство во архитектура“, архиформ, 1981)

Холандска амбасада во Берлин, Рем Кулхас, 2004 Pierrot le fou, Жан-Лик Годар, 1965

Тој пристап кон филмот, не какореференца на која било слика, туку каконивно подредување, ја разделувасамата претстава од објектот што таа гопретставува. Адекватен пример би билеи експериментите во интелектуалнатамонтажа на Сергеј Ајзенштајн и неговиотконцепт за внатрешен говор и вербалнислики, кои се блиски до внатрешнитемонолози на Џејмс Џојс, архи-писмотона Жак дерида и несвесното кај СигмундФројд и Жак Лакан.

Типично за овие независни иавангардни филмски автори е двојнотокодирање или двојната артикулација нафилмската слика или раскинување соидеологијата на реализмот ирепрезентацијата. Со објективнапрезентација на настаните се разоткриваи субјективниот начин на кој тие настаниминуваат низ свеста на ликот, што вофилмот, според Ајзенштајн, може да одиуште подалеку од внатрешниот говор на„улис“ на Џејмс Џојс.

Сергеј Ајзенштајн работи со јаксимболизам, кој е препознаен, осознаени интерпретиран од страна на гледачот.Во својата теорија на дијалектичкатамисла, Ајзенштајн верува декафотографска слика не му служи нафилмот. Според него, е потребно да сеуништи реализмот на филмот за истиотда се доближи до реалноста.

Во односот на архитектурата ифилмот, Ајзенштајн го привлеклаанализата на Огист Шоиси за Акропол.Со консекутивните перспективи, сличнокако комбинирање накинематографски слики, со секојасеквенца извира нова импресија.Според него, „Акрополис е совршенпример на еден од најстарите филмови,

постапно компониран слика по слика.“ Неговата импресионираност со

анализата на Шоиси, ја споделува и ЛеКорбизје преку практикување на оваакинематографска перцепција наархитектурата. „Во мојата работа јасразмислувам како што Ајзенштајнразмислува за филмот, особено вослучајот каде движењето иперцепцијата се рефлектираат,откриваат и дејствуваат.“ - вели ЛеКорбизје. Континуираното движење низрампата во вила „Савој“ на Ле Корбизје,ја разоткрива како внатрешнатаповрзаност на просториите на објектот,така и континуитетот на внатрешниот инадворешниот простор.

Хомоген, нелимитиран допир навнатрешен и надворешен простор евидлив во една од првите континуиранисеквенци во филмската историја –финалето на филмот „Професија:Репортер“ на режисерот МикеланџелоАнтониони. Камерата следивнатрешност на соба, полека излегуваниз решетките на прозорецот, сонеприметен преод од внатре коннадвор, и со вртење околунадворешниот плоштад сега смесвртени кон собата, но овој пат однадворешна страна. Она што е значајноза овие кадри, вон техниката наснимање го постига самата снимка, наначинот на кој се елиптично поврзанисите елементи на нарација.

Преку употреба на филмскаметодологија, особено надијалектичката монтажа на Ајзенштајн,Бернард Чуми поставува новиархитектонски концепти. Во својатакнига „Manhattan Transcripts“, тојразгледува четири независни параметри

и преку нивно поинакво преклопување иинтеракција ги преточува во движење идинамично поимање на архитектурата.Тој воведува серија на прекини, кои тојќе ги нарече дисконтинуитети, помеѓудвижење и простор, човек и објект.Според архитектот, програмот,просторната перцепција, движењето ислучувањата се вклучени воархитектурата симболично, па дури иформално.

Во архитектурата на паркот тој прависпој на различни автономни системи. Заразлика од вообичаената методологија,во која дизајнот е резултат на различнитрансформации, Чуми го поставувадизајнот како почетна точка, за потоа,преку серија на трансформации, да јаконструира реалноста. Со проектот запаркот Ла Вилет во Париз, тој докажувадека архитектурата може да се поимавон традиционалните правила нахиерархија, композиција и ред.

Концептот на Ла Вилет е остваренпреку аналогија на филмска монтажа –спој на индивидуални елементи, чијафрагментарна независност дозволуваголем број комбинации. Оттука,просторната и програмскатрансформација на кинематографијата,

ќе резултира со кинематографскапроменада.

„Секој гледач го доживува проектотпреку сопствена интерпретација(согласно психоаналитички,социолошки или други методологии) икако и во филмот, во неговатаархитектура не постои апсолутнавистина, бидејќи секое значење е вофункција на индивидуалното.“ –појаснува Чуми. Структурите на паркотнемаат поединечна референца илиасоцијација, со што овозможуваатсензорен и субјективен диверзитет.

НАРАТиВНА ДРАМАТУРГијА„Не постои архитектура без акција,нема архитектура без настани, немаархитектура без програма. Дапојаснам – архитектурата не постоибез насилство.“

БеРНАРд ЧуМи („Насилство воархитектура“, Архиформ, 1981)

Зборот насилство, според Чуми, едиректна метафора за движењето нателото низ просторот. Со неговофизичко присуство, со директна врскасо она што го допира или му се



Дијаграм на секвенци за филмот Алекдандар Невски, Сергеј Ајзенштајн

Професија-Репортер, Микеланџело Антониони, 1975

заканува, просторот станува доживеаноискуство.

Филмот ја раскажува приказната водефинирана временска рамка, кадесеквенците се непроменливи и логичкилимитирани. Драматургијата воархитектурата, од друга страна, единамична. Нејзиниот набљудувачслободно се движи низ просторот, наначин на кој архитектот ги имамонтирано неговите поглавја.Патувањето низ физичкиот просторстанува серија на дискурзивни секвенцина дејствија.

На тој начин, архитектонскиотпростор е драматуршки структуиран исе базира на визуелната нарација нанеговата ментална мапа. И како што вофилмот и во литературата, нарацијататреба да се раздвои на надворешна ина внатрешна перспектива, така и вочитањето на архитектурата постоидвојна визија – онаа на самиот простори онаа на учеството, во која просторотдиректно се доживува.

Според Волтер Бенјамин, објектитесе согледуваат на двоен начин – прекуупотреба и преку перцепција илипоточно – тактилно и визуелно. Оттука,интеракцијата меѓу филмот иархитектурата лежи во раскинување награниците помеѓу дигиталниот иматеријалниот свет и нивнатаспецифична перцепција.

ПРОСТОРЕН НАСТАН„Објект во кој ништо не е дизјнираново секвентни серии е депресивнаархитектура“

РуДОлФ АРНхАјм („Динамика наархитектонската форма“, 1977)

мотивационите нишки за дизајн наобјектот за уметничкиот центар „леФресно“ на Чуми не се очекуванитепроцеси или употребливоста наобјектот, туку местата што лежатпомеѓу. Проектот соединува различниелементи – училиште, лабораторија истарата зграда на „ле Фресно“, со целда предизвика случајни настани ипросторна различност. Пред гледачотсе отвораат приказни, во кои прекунеговите искуства и мемории,симултано открива нови. хетерогеноставо дефинирањето на архитектурата –простор, дејствие и движење – создаванастан, место на шок или место наоткривање на самите себе.

И како што кинематографскитеструктури на Чуми поставуваат новаперцепција во архитектурата, филмовитена Антониони или Годар истражуваат исе дизајнирани на повеќе наративнинивоа, за да му овозможат на гледачотемотивна интерпретација и рефлексија.

Киното – номадска архива на слики –стана дом на ’движечко’ истражување.место за обожување на местото. Оваа

движечка географија е производ наумот. Културното ткаење е на многуначини трага на меморијата,вниманието, имагинацијата, ивлијанието на тие жители-патници коиго пропатувале во различни времиња.Тоа е интертекстуален премин кој гиноси сопствените интерпретации восвоето ткаење на екраните што сепреклопуваат. Опипливиот отисокостанува на овој движечки пејзаж; вонеговите преклопувања, пукнатини,нивоа - ги држи остатоците на она што епроектирано во секој премин,вклучувајќи ги и емоциите.

Во историјата на мобилниот простор,човекот е во потрага по одреденконтекст, може да отиде таму,имагинативно, па дури и филмски, за дабиде трогнат, надополнет или држан.Во филмското патување ние смевовлечени во тек на емоции и искуство.Затоа филмот и градот се поврзани воколективен план на сеќавања.

Во оваа размена помеѓуархитектонскиот ѕид и филмскотоплатно, се бараат места на меморија.Оваа архитектура дише во овој премин инивоа на материјално доживеанпростор во движење. Оваа архитектурае абсорбирачки екран. Тоа е екран надвижечки слики. Атмосфера нарасположенија. Атлас на емоции.Вистинско кино. n



Вила Савој, ЛеКорбизје, 1928-1931

Парк Ла Вилет, БернардЧуми, 1982-1998

С


aрхитектура

екое место има некоја репутација.Таа може да биде позитивна, нега-тивна или како во повеќето случаикомплексна. Врз репутацијата нанекое место влијаат многу факторикои не мора да имаат директна врскасо архитектурата на градот, како штосе социјалните, политичките или хи-гиенските услови. За разлика од ре-путацијата, првата импресија занакој град има врска со изгледот насамиот град, архитектурата, згра-дите, улиците, парковите и со ситеостанати елемнти кои го формираат

тој град. Српскиот архитект МилутинБорисављевиќ (1889-1969) во својатакнига „Златни пресек и други есеји“вели: „... Се чини дека сите досе-гашни естетичари ја негираа можно-ста за постоење на научна естетика,тврдејќи дека естетското чувство ечисто индивидуално и укажуваа декаde gustibus non est disputandum (завкусовите и боите не се дискутира).Таквото мислење е погрешно. Лу-ѓето, секако, не се идентични, но несе ни различни: тие се, значи,слични. На основа на таа сличност,тие го создаваат човечкиот вид. Спо-ред тоа, научната естетика е воз-

УРБАНи ПЕјЗАЖи

БЕЛГРАД- Билбордград

За вкусовите не се дискутира? Белград е град кој е рушен 40 пати, градсо кој владееле многу народи, град кој го променил потполно својотлик повеќепати досега. денес, Белград е двамилионски град кој има

слични проблеми како и повеќето градови со слична големина.Белград се менува секој ден – билборди и реклами се новите елементи

на градскиот пејзаж кои стануваат сè понападни, менувајќи го полека,но значително неговиот изглед.

м-р Ѓорѓе Јокиќ, дипл.инж.арх.

можна. Таа сигурно нема да биде запоединечен вкус, туку наука за оп-штиот вкус условена со статистика...“

Бидејќи луѓето се слични, тие совекови ги прераскажувале убавинитена градовите што ги посетувале, сераскажувало за светлата на Париз,каналите на Венеција, уметничкиотдух на Фиренца и импресиите замногу други градови. Колку е архи-тектурата битна за изгледот на гра-дот се гледа и од желбата некоиградови да бидат драматично рекон-струирани. Со планот на баронОсман од средината на 19 век,Париз потполно го променил тогаш-ниот изглед во модерен град со ши-роки булевари, италијанскитеархитекти работеле проекти за но-вата престолнина на Русија – СанктПетерсбург, Хитлер сакал потполнода го промени изгледот на Берлин. Аденес, градовите во Азија во потпол-ност го менуваат својот изглед, какоод урбанистички причини така и оджелбата на арапските шеици да гоимпресионираат светот со новатаслика на своите градови.

Според некои податоци, Белград е

рушен околу четириесет пати. де-нешниот изглед на градот речиси инема допирни точки со цртежите наБелград од периодот на 16 и 17 век,на кои се гледа дека Белград ималдолен и горен град опкружен со ѕи-дишта што се наоѓале покрај брего-вите на дунав и на Сава, со типичнасредновековна организација на про-сторот – неправилни тесни улици,збиени згради, високи кули нацрквите и плоштади на кои се одви-вал јавниот живот на градот. Бел-градската тврдина сè уште постои совидливи остатоци од градот што не-когаш се наоѓал во рамки на нејзи-ните ѕидишта. После три века турсковладеење Белград е ослободен, и во1841 година станува престолнина наКнежевство Србија кога почнува инеговиот развој.

Белград е граден според прави-лен план со прави и широки улици ибулевари кои формираат правоа-голни блокови со правилни парцели.Во тоа време, Белград доживуваедна од најзначајните промени восвојата историја, ја добива управ-ната зграда на Србија, која во 1882година станува кралство. Се гради

железничка станица, железничкимост на Сава, водовод, воведено еелектрично осветлување и тргналпрвиот трамвај. Значаен настан заархитектурата во Белград инди-ректно била и Октомвриската рево-луција во Русија, кога голем бројархитекти доаѓале во КралствотоСХС. Благодарејќи на образованиетошто го имале, руските архитекти до-бивале работи на изградба на мону-ментални градби за потребите надворот и државата. Некои од делаташто и денес имаат голема улога воизгледот на Белград се зградата наВладата на Србија, Министерствотоза надворешни работи, ентериеротна Народна Скупштина (Градско со-брание), Стари двор, Хотел Москва,Хотел Балкан ...

Во овој период Белград се раз-вива како и другите европски гра-дови. Покрај монументалните зградисо неокласичен стил, тој добива имногу дела кои припаѓаат на рацио-налниот правец во архитектурата које присутен во европа во тој период.После Втората светска војна, Бел-град забрзано се шири и се развива.Освен обновата на срушените де-лови на стар Белград, се гради и НовБелград, се исполнува празниот про-стор на рамнината помеѓу Белград иЗемун. друмскиот сообраќај добивасè поголемо значење, така што ули-ците добиваат нов изглед приспосо-бен на новите транспортни средства– автомобили, автобуси и тролејбуси.Така, Белград станува еден големмозаик во кој на едно место можатда се видат остатоци од среднове-ковна тврдина, монументалниградби од некогашното кралство, се-цесија во архитектурата, предвоенрационализам и интернационаленстил на повоената архитектура, тур-ска калдрма и модерни сообра-ќајници. Сите тие елементи јасоздаваат сликата на градот, кои до-минираат во помала или поголемамера во зависност кој ги посматратие елементи.

Со почетокот на распаѓањето набивша југославија, Белград дожи-вува голем естетски пад. Како многузначајни елементи на градскиотпејзаж се појавуваат продажни ки-осци и многу изразени нелегални до-градби на зградите. Покрајзатворањето на терасите и доградбина цел кат на зградите, познати се имногу екстремни примери. Така, набелградската Карабурма инвестито-рот на зграда од два ката доградил





уште плус четири. Нормално, по-стоечката конструкција на зградататоа тешко би го издржала, па однад-вор се додадени бетонски столбовикои треба да го издржат товарот.друг одличен пример на дивоградбабеше изградба на куќа со кос кровна кровот на станбена зграда одшест ката. Не постои дел од Белградкој нема пример на дивоградба. Бел-град доби и таканаречена најголемадива населба на Балканот – насел-бата Калуџерица што во потполносте изградена без градежна дозвола.

Последните десетина години обе-мот на дивоградби е намален, најпо-знатата куќа на зграда е срушена, ноБелград во тој период добива нова„естетска чума“. Тоа се рекламнитебилборди. Почна со сомостојни бил-борди (печурки) кои стојат на празенпростор. Покрај периферните де-лови од градот каде што инаку истојат билборди, во Белград билбор-дите имаат значајно место и во са-миот центар на градот. Освенкласичните билборди, белградскитебандери покрај сообраќајницитеимаат и рекламни паноа. Автобус-ките стојалишта исто така имаат рек-ламни билборди, а се забележува иголем број на помали билборди коиизгледаат како надворешно авто-

буско стојалиште. За да бидат рабо-тите уште полоши, голем број авто-буси на јавниот градски превоз вопотполност се средени и изгледааткако една голема подвижна рекламабидејќи нивните стаклата се пре-криени.

инвентивноста во рекламира-њето се гледа и во тоа што на многузгради се наоѓаат огромни перфори-рани рекламни паноа врз дел од фа-сади каде има прозорци. Ако притоасе додадат и елементи кои се при-сутни и во другите градови, како штое поставување на светлечки рекламина крововите од зградите, може дасе дојде до заклучок дека белгра-ѓани се опкружени со реклами. Безразлика во кој дел од градот се на-оѓаат, некои од овие елементи ќебидат присутни, а на накои местасите тие елементи можат да сенајдат наеднаш. Голем број слики,реклами за банки, мобилни опера-тори, минерални води, продавнициза техника, супермаркети, кафе идруги работи секојдневно се при-

сутни. Билбордите станаа составенелемент на сликата за Белград, искоро веќе никој не ги приметувакако нешто туѓо, нешто што не севклопува или ја нарушува сликата заградот. јавното рекламирање постоиво многу градови низ светот. Некоиод локациите се и светски познатипо тоа, како плоштадот Piccadilly Cir-cus во Лондон или Times Square воЊујорк, каде што се наоѓаат големброј реклами или дигитални бил-борди на самите згради. Впечатокоте дека Белград нема јасно дефини-рана регулатива каде и како можатда стојат билборди. Така, може да сеслучи неколку билборди да стојат воред еднододруго, или да го нарушатсообраќајот бидејќи ги затскриваатсемафорите, а често го одвлекуваатвниманието на учесниците во со-обраќајот.

Покрај естетскиот мозаик на ули-ците, различните елементи на град-скиот пејзаж како и архитектуратаод различни стилови, кои впрочем ипридонесуваат за неговата автен-

тичност и го креираат неговиотидентитет, Белград има несреќа штому се наметнати голем број рек-ламни елементи кои агресивно до-минираат со улиците. Сето тоапридонесува кон уште поголемаконфузија и обезвреднување на уба-вините што Белград ги поседува, акои фигуративно се наоѓаат подрекламните паноа и зад рекламнитебилборди. Фигуративно речено,белграѓани на сето ова гледаат низситни дупчиња на рекламите што гипрекриваат градските автобуси, аона што пропуштаат да го видат до-дека се возат со градскиот превозсекогаш можат да го видат на авто-буските стојалишта и на бандеритепокрај сообраќајниците. да не бидепремногу старомодно, во послед-ните неколку месеци се поставенинеколку дигитални билборди низБелград. Некому и тоа му е малку.Наскоро Србија ја очекуваат из-бори, така што градските улици ќебидат полни со пароли и насмеанилица на политичари. Од тие паролии лица, белграѓани нема да можатда си го видат градот, онака какошто сакаа оние луѓе кои ги поста-виле темелите на модерниот Бел-град пред повеќе од сто и педесетгодини. n

Белград нема јасно дефинирана регулатива каде и како можат да стојат билборди

репортажа

16 декември 2011 ПОРТА3 33

www.gim.com.mk

ГРАДЕЖЕН ИНСТИТУТ “МАКЕДОНИЈА“Tel.: + 389 02 30 66 816; + 389 02 30 66 833Fax: + 389 02 30 66 828e-mail: [email protected] [email protected]

■ Санација на материјали и конструкции■ Испитување на конструкции■ Проектирање, надзор, ревизии, инженеринг, заштита на човековата околина и др

■ Истражување, испитување и атестирање на градежни материјали■ Истражување и испитување од областа на геомеханиката, хидрогеологијата,геофизиката и инженерската геологија

Тел.+389 2 2460 458, [email protected]Факс.+389 2 2460 459 www.rehau.com.mk

репортажа


репортажа


архитектура инфо

18 ноември 2011 ПОРТА3 35

35

П

36

старо скопје

онекогаш, одвреме навреме, кога ќеме обземе носталгија, ќе прошетамниз старите скопски маала, или низона што денес е останато од нив!

И секогаш, кога и да поминам,повторно го чувствувам оној далеченздив од моето детство. Ме обземакако мирисот на пожолтените дуњинаредени одозгора на старитешифоњери во некогашните спалнисоби. Ги нема шифоњерите, а и дрвјасо дуњи сè помалку има по дворовите.Но, сеќавањата се тука. И што и да вираскажува некој за старите скопскимаала, или пак да напише, зборовитеуште утре можат да го сменат својотред и своето значење, но сликата занив секогаш ќе остане во паметење.

Едно од старите, ако не и најстароскопско маало е Маџир маало. Сенаоѓа од десната страна на рекатаВардар, во самиот центар на градот, ачиниш дека е многу далеку од него.Овде како сè да застанало во оние„стари добри времиња“.

Ноемвриски работен ден е, сè уштетопол и сончев! Од некоја куќа се

слуша радио со звуци на одамназаборавена македонска песна одседумдесеттите. Некој оддалекунекого довикува. Ветерот го носимирисот на Вардар, онака заматен иизмешан како и самиот Вардар, сомирисот на ручек кој некаде во некојакуќа се приготвува, низ старитекалдрмисани улички. Некоја женапере во дворот. Зад оградата, на еднажица затегната меѓу куќите, наветерот си играат чорапите ичаршафите, гаќите и кошулите, сииграат испрани во бистрите води одмаалската чешма. Играат на ветерот,размавтани на скопското ноемврискосонце кое се обидува да ги исуши.Така растреперени на ветерот мепотсетуваат на избледени бајраци,кои даваат знаци дека во маалото сèуште се живее, дека сè уште имаживот.

Покрај една од куќите, едностаро дрво ги испружило своитепотемнети гранки како да сеиспружени раце на некој старпросјак. Една мачка се качи нанеговите гранки и прескокнанекаде во дворот. Во првиот самракчавките гракајќи ќе слетаат на него,и ќе не потсетат дека доаѓа зимата.

маџириМаџир маало. Хрониките за Скопјевелат дека во 1873 година, кога билаизградена железничката линијаСолун – Митровица, почнал да сенаселува и овој дел од деснатастрана на реката Вардар. Маџирмаало или Мухџир маало билоизградено од муслиманскидоселеници наречени Маџири. Седоселувале од Босна, но и од другикраишта на тогашна Турција, а послеПрвата светска војна, со

повлекувањето на Турците седоселиле Македонци.Доселениците ја оформиле новатаулица наречена Бошњачки сокак. Вомаалото имало џамија, нареченаМухаџир џамија, подигната од Турцибегалци од Ниш, барем така сезборува. Се сеќавам на една џамија,која е срушена по земјотресот, но несе сеќавам како се викаше. Вомаалото имало неколку јавни чешми,а во повеќето дворови во куќитепостоеле бунари.

Мирисот на пожолтените дуњи

Ангел Ситновски,дипл.инж.арх.

маџир маало

Паметам по нешто од старотоМаџир маало, од времето на моетодетство, од она пред земјотресот, ноденес многу нешта се изменети. Гинема или се останати многу малку однекогашните жители на ова маало,барем оние што јас ги паметам, илипак можеби сум ги заборавил?Променети се старите куќи, капии идворови, старомаалските чешми гинема. Куќите пропаѓаат или сенапуштени, куќи во кои некогаш сеживеело, се правеле свадби, се

раѓале деца, умирале луѓе!Во својот од низ времето и

просторот секој дел од градот гименува условите на живеење, луѓетоси одат и доаѓаат. Времето открива изаборава, населува или напуштанекои делови од градот. Јараскажува и Маџир маало, каконеодминлив дел од Скопје, својатаприказна, додавајќи ги зборовите имислите на луѓето што живеат тука,или што се отселиле. Приказните сесоставен дел од животот, било да се

вистинити или измислени! Ги мешапреданијата со докажани и познатиработи, со непознати и измислени, гираскажува своите приказни. Тиеприказни ни помагаат подобро да гизапознаеме сопствените корени. ИМаџир маало има свои легенди ипреданија, свои приказни како сеградело и кој живеел тука, весели итажни приказни. Ако многу одприказните и не се точни ивистинити, барем секогаш сеинтересни.

37

Ш


архитектура

умарството и дрвната индустријаможат многу да и помогнат наЕвропската Унија да ги достигнецелите на договорот од Кјото зазаштита на животната средина инамалување на емисијата најаглероден диоксид. Не само созголемувањето на шумскитекапацитети, туку и со употреба наградежен материјал, кој за време нацелиот свој животен циклус впивајаглероден диоксид од атмосферата.Постојат три основни критериуми,кои треба да се запазат при изборoтна градежен материјал во однос назагадување на човековата околина.Тоа се: енергијата употребена запроизводство на материјалот,способноста на материјалот дазачува енергија во периодот нанеговата употреба и рециклирањетои финалниот одпад кој ќе се добиеод тој материјал по неговатаупотреба. Ова е комплексен процесна којшто владите од ЕвропскатаУнија сè повеќе обрнуваат внимание,

и со нови регулативи се поттикнуваразвојот и употребата на еколошкиматеријали во архитектурата иградежништвото. Со овие регулативисе овозможува во процесот напроектирање да се утврди влијаниетона одреден материјал врз животнатасредина при употребата ирециклирањето, и да се спореди сотрошоците за градба и одржувaње вопериодот на употреба.

проценка на циклусоТ наупоТребаСо помош на оваа проценка може дасе пресмета влијанието накомпонентите употребени воградбата, во животната средина.Проценката станува се поважна сосамото тоа што сè повеќе се бара одпроектантите, како задолжителен делпри проектирање на објектот иизборот на материјали од кои тој ќебиде изграден, да се земе предвид одкаде доаѓа материјалот, како сеупотребува, сè до финалноторециклирање или фрлање какоотпад.

Градежен материјал на иднината

ТриТе основни криТериуми за проценка на циклусоТ наупоТреба можаТ да се поделаТ на следниов начин:

Продукциска фаза фаза на уПотреба крајна фаза

екстракција Потрошувачка на енергија рециклирање

Продукција термални својства обновување

трансПорт до градилиште одржување отПад

Во некои држави како што се Данска и Финска, законските регулативидозволуваат станбени згради изградени од материјали од дрво со висинадо четири ката, додека во Швајцарија тој лимит изнесува шест ката. ВоАнглија пак, највисоката станбена зграда од дрво изнесува седум ката.

Детал дрвна конструкција

МетрополПарасол,Севилја,Шпанија

изграден 2011,архитект J. Mayer

Александар Черепналковски, дипл.инж. по дрвна индустрија



Овој пристап не може секогаш да сеупотреби во споредба на материјаликои доаѓаат од различни земји,бидејќи многу од земјите имаатразлични клими, извори на енергија,различни проектантски обичаи ирегулативи, инфраструктура,политички влијанија и методи наградба. Сите овие фактори ќе имаат

влијание врз проценката на циклусотна употреба на материјалот.

Продукциска фаза – енергијатапотрошена за екстракција,продукција и транспорт наматеријалотЕнергијата употребена за екстракција ипродукција на материјалот се вика

енергeтски учинок. Во генералнасмисла, што повисок енергетскиотучинок, тоа повеќе емисија најаглероден диоксид во атмосфератапри добивање на материјалот. Воспоредба со други материјали како штосе челик, бетон, алуминиум и пластичнимаси кои имаат многу висок енергетскиучинок, дрвото има многу понизок, а во

зависност од степенот на обработка надрвото може да има и негативененергетски учинок благодарение навпивањето на CO2 од атмосферата завреме на неговото растење. Кајматеријалите како што се челик иалуминиум, дури и во нивната фаза нарециклирање има потреба од големиколичини на енергија.

Фаза на употреба Европските влади сè повеќе донесуваатлегислативи за подобрување натермалната ефикасност и намалувањена енергијата за време на употреба назградата. Ова се одразува највеќе нафасадната ефикасност на објектот и сепристапува исто кон сите видови наматеријали. Но сепак, природнитетермални својства на дрвото ја праватзградата поисплатлива при градење наенергетски ефикасни градби отколкубетонски блокови, тула или друг вид наматеријал. Покрај тоа, трослојнипрозорци можат поедноставно да сепроизведат од дрво, а пак подовите оддрво овозможуваат подобра топлинскаизолација од бетонски. Ова е особенопрактикувано во ладни клими, каде соинтелегентно проектирање и употребана изолационен материјал сепостигнуваат пријатни услови заживеење и на надворешна температурапод нулата.

Крајна фаза Дрвото и дрвните материјали имаатединствена крајна фаза. Покрајрециклирањето во нуспроизводи какопилевина, или дрвни честички за плочи,многу други производи можат да седобијат од рециклирано дрво. Истотака, дрвото може да се искористи икако замена за фосилните горива задобивање на енергија, притоаиспуштајќи ја количината на CO2 воатмосферата што првично јаотстранува.

Вкупна цена на објектот одпроизводство до рециклирањеВо процесот на развој сè повеќе ќе себара баланс помеѓу влијанието наживотната средина и финансискатаисплатливост. Овој принцип е честоупотребуван и овозможуваспоредување на трошоците на проект,кој треба да биде направен современскиот период на користење,земајќи ги предвид сите релевантниекономски фактори на иницијалниотвлог и трошоците за одржување.Заедно со проценката на циклусот наупотреба, овие два принципи можатда дадат темелна економска анализа ианализа на влијанието врз животнатасредина, и да овозможатпоедноставување на одлуките штотреба да се донесат за отпочнувањена процесот. Она што може да изгледакако поприфатлива цена на првичнатаинвестиција во процесот напроектирање, може трошоците заодржување и на крај за рециклирањеда бидат значително повисоки.



Капела св. ХенриТурку, Финска

Инфобар, Еспо,финска

Објект нахармонија,ЗабранетиотГрад, Кинаизграден1695

Еколошки комплексна куќи

Колку CO2 може да се спречикористејќи дрво?Енергијата што се користи при градењена објект, вклучувајќи производство наматеријалот, транспортот иподигнување на објектот, е значителнопомала кај објектите изградени оддрвени материјали отколку останатитеалтернативни материјали. Од следниотграфикон може најсликовито да севиди колку тони CO2 се испушта воатмосферата при производство наследните материјали:

Шуми во светотШумите во светот покриваатприближно 40 милиони км2, иликажано во проценти околу 30% одкопнената површина на Земјата.Опаѓањето на шумите е пред сè зарадинепрописната сеча во тропскитедождовни шуми. Шумите во светот сераспространети нееднакво. Десеттедржави со најголеми шуми содржат 2/3од целокупниот шумски капацитет во

светот. Засади две до три дрјва годишно ибиди CO2 неутрален! Во просек еденЕвропеец е одговорен за испуштањена 12 тони CO2 во атмосферата нагодишно ниво. Додека едносозреано дрво, подготвено за сечаможе да апсорбира приближно 5тона CO2. Со засадување на две дотри дрвја годишно, просечниотЕвропеец ќе живее CO2 неутраленживот доколку, се разбира, седозволи дрвјата да пораснат донивниот полн капацитет. За жал, вошумите новите насади некогаш сесечат и се употребуваат за добивањена хартија, композитни материјали идруго.

1м3 дрво отстранува дватона CO2 од атмосфератаКога дрвото се употребува наместочелик или бетон, има две големиеколошки придобивки.1. Приближно еден тон CO2 се

апсорбира во еден метар кубен дрво завреме на неговото растење.2. Во просек еден тон CO2 помалку сеиспушта во атмосферата запроизводство на еден метар кубенматеријал од дрво во споредба соматеријали како челик или бетон.Ова значи дека два тона CO2 помалкусе испуштаат во атмосферата соизборот на дрвото како материјал воиндустрии како што е на примерградежништвото. Понатаму, уште една,трета голема придобивка е тоа што накрај од употребата на дрвото, тоа можеда се искористи за добивање натоплинска енергија, заменувајќи гипроблематичните фосилни горива иприроден гас.Многу држави во Европа веќепоставија обврзувачки закони да гонамалат испуштањето на CO2 споредПротоколот од Кјото, а тоа важи и заизборот на материјалите за градба. Вомногу случаи, ова придонело запоголема употреба на дрвото какоматеријал за градење, во замена зачелик и бетон. Во некои држави какошто се Данска и Финска, законскитерегулативи дозволуваат станбенизгради изградени од материјали оддрво со висина до четири ката, додекаво Швајцарија тој лимит изнесува шестката. Во Англија пак, највисокатастанбена зграда од дрво изнесуваседум ката. n



2 0 2 4 6

( )

( )

I

tCO2/m3

0 100 200 300 400

CO2

Детал од Сенатот воКардиф, Велс

Многумина од нас се вљубуваат напрв поглед во оваа комбинација. Имамногу причини зошто е тоа така, анекои од нив се потребата за едно-ставност, или пак страв од експери-ментирањето со бои. Која и да е,причината зошто нашиот денешенобјект е во доминација на завршни-ците на крем и какао ефектот, сомирна заднина од бели ѕидови, езатоа што таа му обезбедува на објек-тот ексклузивност, современост, еле-ганција и малку строгост водоминација на чистите линии во про-сторот.

Кога на убавата завршница и квали-тетниот материјал ќе му ги претпоста-вите параметрите на современиотдизајн, како добра пропорција и раз-мер, тогаш резултатот е одличен.

Секогаш потенцираме дека енајдобро доколку се тргне од добратаорганизација на просторот, односноод проектот, па потоа, второстепенода размислуваме за декорација на ис-тиот. Во случајот со овој стан, добриотпроект овозможил целиот простор надневната со кујната функционално дасе вклопат: значи кујната, трпеза-ријата и аголот за конверзација. Днев-ната е опремена со аголна гарнитураво светло крем јука, како и останатиотмебел во овој простор.

Кујната е само еден сегмент оддневната зона, сместена во ниша сосопствен прозорец токму во висина наработната плоча. Технички, комплетноопремена да исполни барања на едномало домаќинство, функционално исофистицирано дизајнирана. Таа е

реализирана со потполно пополну-вање на едниот ѕид од просторот воформа на плитко „П“.

Во оваа кујна нема воопшто високиелементите, бидејќи и фрижидерот енизок. Тие започнуваат со елементотза работа, па тој за готвење и замиење, за на крајот блокот да завршисо фрижидерот.

Во насока на висока функционал-ност, просторот е опремен со пла-кари-ѕидови (прегради), каде штоедниот плакар е со стандардна дла-бина од 60см, а другиот со 45см. Из-бран да бидат изведени вокомбинација на ефекти крем и ка-фено. Ефектите се нанесени врз фајнлајн фурнирите за да се потенциранивниот модерен дизајн. Изборот навлезот во просторот да поставите ор-

Ванила икакаО

- извонредниот избор на в

- застаклени врати во

и

- детаљот со висока бар-маса за п

И покрај своето име - детска, о

В


ентериер

Омилена комбинација во последно време

текст: доц. д-р Елена НИКОЉСКИ ПАНЕВСКИдипл.инж.арх.

фото: Владимир СЕКУЛОВСКИ

- извонредниот избор на в

- застаклени врати во

и

мани со отклопни врати и во за-вршница која се стопува со ѕидовитее добар, бидејќи истиот оптички сепроширува. Животот во просторите соотворен план каде што има минимумпрегради помеѓу зоните како тука,драматично ја зголемува перцеп-цијата на ентериерот. При ваквата по-стапка важно е да не се занемариприватноста и конзистентноста надругата зона во станот, а тоа е ноќ-ната.

Нашите животи не мируваат. Работ-ните обврски, семејните услови и на-чинот на кој го користиме сопственотослободно време, можат значително дасе менуваат од година в година. Например, бебе во семејството гаранти-рано ќе ги нокаутира повеќето дома-ќинства. Со или без деца, потребата за

поседување повеќе простор се зголе-мува, а вкусовите се редефинираат.Опкружувањето кое еднаш ни приле-гало, може многу бргу да не ги испол-нува нашите нови потреби и желби.

Луѓето велат ,,најдобро е да се пре-селиш во нов стан". Меѓутоа, не е нитупрактично, ниту возможно да се пре-селите во нов стан, секогаш кога ва-шиот ќе заглави во исполнување нановите потреби. Во секој случај, многуе веројатно и новиот стан да не ни од-говара сосема. Ова е моментот кога вие потребна стручна помош.

Случајот на нашиот денешен станговори токму за една извонредна со-работка помеѓу проектот и реализато-рите на ентериерот, што еединствената причина заради којакрајниот резултат е позитивен.


Ренцо Пијано со помош на своитесоработници победува на големи ме -ѓу на род ни конкурси за исклучителнозначајни објекти. По изградбата наго лемиот трговски центар Берси 2 воПариз (-1990), тој го подига огром-ниот Ин тернационален аеродром скитерминал Кансаи во Осака (1988-1994). Упор но то експериментирањесо нови форми и конструкции, тој годо ве дува до совршенство кај овојобјект. Врз вештачки соз да де ниотостров, из вит ка ната силуета наобјектот се простира во должина од2 km. И покрај огром ни те димензии,со помош на моќната конструкцијана хај-тех архи тек ту рата, внат -

решноста на овој објект е исполнетасо светлина.

Меѓународната слава на Р. Пијаносе потврдува и во обновата наБерлин, каде што го изработуварегулациониот план за Потсдамерплац (1992-1997), кој опфаќа капи-тални објекти кои ги проектираатсветски значајни архитекти. Заистиот плоштад тој прави проекти занеколку објекти (1998), а во претход-ната година веќе го има подигнатоседиштето на фирмата Дебис (1994-1997), кое иако има лесна структура,во извесна мера се наметнува надоколината.

Со една необична концепција Р.

Пијано победува и на конкурсот заКултурниот центар Џибау во Нумеа,Нова Каледонија (1991-1998), кој есместен во борова шума покрајбрегот на Тихиот Океан. Од густаташума изникнува една серија баракиво вид на пресечени бочви, што

претставува стилизирана интер-претација на традиционалната до-машна селска населба. Со такватаструктура е овозможена поефикаснаклиматска контрола во однос насонцето и ветерот што доаѓа одокеанот.

На прагот на новиот милениум, одателјето на Р. Пијано произлегуваатуште многу значајни проекти, какошто се: реконструкцијата на седиш-тето на УНЕСКО во Париз (1994),административниот облакодер состанбени објекти во Сиднеј (1996),адаптацијата и доградбата на Умет-ничкиот музеј во Харвард, Кембриџ,Масачусетс (1957), Музејот на ПаулКле во Берн, Швајцарија (1999) идруги.

адолфо наталини покажувасвој начин за поврзување сокласичната традиција, употребувајќистроги форми и колосален растер набанката во Алѕате, Бријанца (1985).Целата армирано-бетонскаконструкција на овој објект еобложена со гранитни плочи во двенијанси, кои прават хоризонтали нафасадите. Таквите експерименти тојги спроведува во рамките на групатаСуперстудио (1966-), чии членовистануваат професори наУниверзитетот во Фиренца.


наука миХаил Токарев: 100 Години модерна арХиТекТура (123)

Книга 2: Достигнувањата на оДДелните зеМји – резимирани извадоцииТалиЈа (12)

Р. Пијано.Интернационални

от аеродромскитерминал Кансаи,

Осака. Изглед и

внатрешност

Р. Пијано. Седиштето накомпанијата Дебис, Берлин

Р. Пијано. Културниот центар Џибау, Нумеа,Нова Каледонија

А. Наталини. Банката во Алѕате, Бријанца


45

рубрика

Б


46

рубрика

[email protected]

„ГВ“ ДООЕЛдруштво за производство

трговија и услуги

Ул. „Сава Ковачевиќ“ лам.2, 1/1-2

реон 77, Скопје

Тел: 02 2720-214, 2720-215

Факс: 2720-216

канцелариски материјалдруштво за производство

канцелариски материјалканцелариски материјалканцелариски материјалдруштво за производстводруштво за производство

канцелариски материјалДруштво за

инжинеринг и изведба на објекти

Димитрије Чуповски 2, 1000 Скопје Република Македонија Телефон: 389 2/ 3111200, Факс: 389 2/ 3111701, 3112606

E-mail: [email protected] , [email protected]

HYPERDESMO®

ТРАЈНО ЕЛАСТИЧНАУВ - СТАБИЛНАЕЛАСТИЧНА на - 40С

ЛЕСНО ЗА ИЗВЕДБА

[email protected]

www.alchimica.mk

Тел.: 02 3122284

ДООЕЛ ТАТЈАНА

8 Mарт, бр. 2, 1000 СкопјеТел.: +389 2 3110 624

+389 2 3110 901Факс: +389 2 3110 546

[email protected]

DVORNIKЛична заштитна опрема

од 1990

[email protected]





Тел: 02 2720-214, 2720-215

Факс: 2720-216







Mob: 071 673 895e-mail: [email protected]

070 387 535070 385 585

HYPERDESMO®ТРАЈНО ЕЛАСТИЧНА

УВ - СТАБИЛНАЕЛАСТИЧНА на - 40СЛЕСНО ЗА ИЗВЕДБА

[email protected]

Тел.: 02 3122284



+389 2 3110 901Факс: +389 2 3110 546

[email protected]


од 1990

Орце Николов 93/8

Покрив кој трае со генерации.ТОНДАХ Македонија АДИГМ Пролетер бр. 1МК- 2310 Виницае-маил: offi [email protected] www.tondach.com.mk

Телефони: ++389 / (0)33 361 332 ++389 / (0)33 362 152Факс: ++389 / (0)33 361 780


29ти Ноември бр.60

ww

w.p

ort

a3.

co

m.m

k



47

[email protected]





Тел: 02 2720-214, 2720-215

Факс: 2720-216





HYPERDESMO®

ТРАЈНО ЕЛАСТИЧНАУВ - СТАБИЛНАЕЛАСТИЧНА на - 40С

ЛЕСНО ЗА ИЗВЕДБА

[email protected]

www.alchimica.mk

Тел.: 02 3122284



+389 2 3110 901Факс: +389 2 3110 546

[email protected]


од 1990

[email protected]





Тел: 02 2720-214, 2720-215

Факс: 2720-216







Mob: 071 673 895e-mail: [email protected]

070 387 535070 385 585

HYPERDESMO®ТРАЈНО ЕЛАСТИЧНА

УВ - СТАБИЛНАЕЛАСТИЧНА на - 40СЛЕСНО ЗА ИЗВЕДБА

[email protected]

Тел.: 02 3122284



+389 2 3110 901Факс: +389 2 3110 546

[email protected]


од 1990

Орце Николов 93/8

Покрив кој трае со генерации.ТОНДАХ Македонија АДИГМ Пролетер бр. 1МК- 2310 Виницае-маил: offi [email protected] www.tondach.com.mk

Телефони: ++389 / (0)33 361 332 ++389 / (0)33 362 152Факс: ++389 / (0)33 361 780


29ти Ноември бр.60

ww

w.p

ort

a3.

co

m.m

k


спортски храмови

Дали некогаш сте се запрашалезошто користиме глувче (mouse),тастатура... ? Зошто не би можелода биде поинаку? Зошто не можемеда цртаме со молив и линијар врзекранот? Зошто да не му зборувамена компјутерот? Можно ли е тоа?Какви се плановите на ИТпроизводителите? Кои сепредвидувањата?

За предвидувања не секогаш нисе потребни видовити луѓе.Некогаш е доволно да се следаттрендовите и врз основа на случкиод минатото, може да се предвиди

траекторијата во иднината. Некогаше уште полесно: единствено епотребно да се биде доволноинформиран. Во светот на ИТиндустријата ништо не остануваскриено. Информациите на овој илионој начин протекуваат, иаконивната веродостојност секогаштреба да се зема со доза напретпазливост. Сепак, за моја среќаи да згрешам, никој нема данастрада. Убавината кајпредвидувањата или пак ревизијатана случките, е во тоа што тие ниовозможуваат барем за миг да гисогледаме причинско-последичнитеврски на настаните и да разберемекако тие ни го обликуваат животот.Некогаш се случува нешто уштепозначајно, откриваме

(предвидуваме) како настаните ќени го променат животот.

Во ИТ светот, 2012 година сеочекува да биде приличноинтересна, а истото важи и заМакедонија. Така, до година сеочекува сервисот за електронскоплаќање PayPal да стане достапени во земјава. Имено, порадиевидентирани злоупотреби сокредитни картички во Македонија,PayPal одбива да го направинивниот сервис достапен и за нас,иако тој е веќе достапен за големброј земји за кои не би сте гоочекувале тоа. Иако летово бешелиферувана информација декавлезот на PayPal е веќе завршенаработа, сепак тоа не се случи.Зошто е битен PayPal? PayPal е

систем за електронско плаќање којсе смета за исклучително сигурен ие општо прифатен. Без негоМакедонците се отсечени оделектронската трговија која е воисклучително брз пораст во светот.Практично, без овој сервис нашатаелектронската трговија, внатрешнаи надворешна, е осудена настагнација. Токму електронскататрговија во светот во 2012 годинасе очекува да направи вистинскибум. Ефектите веќе се чувствуваат:трговските објекти чувствуваатпритисок, цените паѓаат, клиентитесе намалуваат и на крај пропаѓаатмногу бизниси. Но, електронскататрговија цути: цените сеатрактивни бидејќи трошоците семинимални, производите се

48

технологии

Компаниите што ги знаевме како производители на белатехника (фрижидери, машини за

перење и слично), денес меѓудругото се и производители на

компјутери и телефони, додекапак оние што беа поим за

производство на компјутери,денес произведуваат сè и сешто.

Во тој дух, во 2012 годинаголемите ИТ компании најавија

влез во телевизијата прекупуштање во продажба на GoogleTV,

односно AppleTV

Трајче Стојанов, дипл.инж.арх.

16 декември 2011ПОРТА3

ИТ предвидувања за 2012

достапни 24/7, лесна е споредбатасо цени во други е-продавници итн.Впрочем, видете го темпото со коесе отвораат електронскипродавници во светот. Тој тренднеминово ќе ја зафати иМакедонија, иако во 2012 годинасе очекува благ пораст наелектронската трговија воМакедонија, поттикната сопроектот на Владата на РМ зафинансирање на 50+50електронски продавници.

НОВИТЕТИВо 2012 година го очекувамеWindows 8, оперативниот систем којќе мора да биде навистина совршенза да го надмине одличниот приемна неговиот претходник Windows 7кај корисниците. Секогаш когаMicrosoft објавува нова верзија насвојот оперативен систем, настаноте проследен со огромен интерес.Колку само за споредба, WindowsXP излезе во 2001 година, WindowsVista во 2007 година, додекаWindows 7 во 2009 година. Иаконема некоја изгледна шема по којаMicrosoft ги издава новите верзии,распонот од 2-3 години е доволенда создаде доволно голем интересза она што е ново. Што е ново во 8-ката? Доволно е да се напоменедека Microsoft го сменидосегашниот начин на навигација иманипулација во графичкиотинтерфејс во оперативниот системсо воведување на нов, т.н Метростил. За него нема што многу да се

пишува, бидејќи првичнитеинформации се штури, но споредвиденото, никој нема да останерамнодушен. Меѓу другите новитетисе и поддршката за процесоритеARM, како и инкорпорирањето наWindows Store во самиотоперативен систем. Од сето видено,останува впечатокот дека Microsoftсе подготвува за новата генерацијана компјутери, кои ќе имаат екраносетлив на допир, без разлика наголемината на екранот, компјутерикои ќе го користат Интернетотпоинтензивно, и најважното одкомерцијален аспект - компјутерикои ќе служат како средство зашопинг.

Ако до сега, под ИТ сеподразбираше Интернет, софтвер

и хардвер (составен од компјуетри,печатачи, скенери имодеми/рутери), во 2012 годинатакво разграничување нема дапостои. Компаниите што ги знаевмекако производители на белатехника (фрижидери, машини заперење и слично), денес меѓудругото се и производители накомпјутери и телефони, додека паконие што беа поим запроизводство на компјутери, денеспроизведуваат сè и сешто. Во тојдух, во 2012 година големите ИТкомпании најавија влез вотелевизијата преку пуштање вопродажба на GoogleTV, односноAppleTV. Иако концептите им се за

нијанса различни,идејата е декателевизорите ќе станатмултимедијалнипрегледници кои ќе секористат за гледањефилмови, шоуа,прегледување нафотоси, користење наинтернет и преку него,комуницирање во сликаи глас со други луѓе.Компаниите својотпрофит го гледаат вонудење на услуги ипроизводи прекунивните интернетпродавници, каде меѓудругото ќе изнајмуваатмултимедијалнисодржини (филмови,

музика и слично). Кога сме веќе кајинтернет продавниците, уштееднаш ќе напоменам дека ситерелевантни ИТ компании полагаат

огромни ресурси и напори во„разработување“ на нивнитеинтернет продавници. Сосема еизвесно дека електронскататрговија долгорочно ќе биде вофокусот на вниманието на ИТкомпаниите.

ПРЕЗЕМАЊАКако шпекулации, во 2012 сенајавени големи преземања накомпании. Најскокотливата меѓунив е шпекулацијата дека Apple ќего презме HP, најголемиот светскипроизводител на персоналникомпјутери. За Microsoft госпремаат Yahoo, со кого веќеимаше едно неуспешно преземање,додека Google го мерка Twitter. Сосилен интензитет сè повеќе сешушка и за преземањето на T-mobile од страна на АТ&Т. Иако одпосочените шпекулации можат дасе воочат намерите на компаниитеи нивните стратегии, соневеројатното темпо со кое сеодвиваат промените, едноставно сее можно. Сведоци сме на големибранувања во ИТ. Од точка кадешто сме денес, сè потешко стануваза предвидување кое ќе се случикраткорочно, бидејќи е огроменбројот на компании кои работат вополето на ИТ индустријата.Особено е важно што тие ја вовелеиновацијата како круцијалненфактор за преживување на пазарот,па согласно на тоа напливот наиновативни технологии кои себорат за доминација е огромен.Едно е сигурно - не чека светла ИТиднина, иднина со можности иневеројатни идеи.


технологии

M3 16 декември 201150 ПОРТА

експерт

ојра Старки од Сториџ воХерефордшајар, жена на 84-годишнавозраст која има собрано околу 11.500евра за добротворна организација којаим помага на заболените од рак наградата да се справат со физичките иемоцијалните проблеми сврзани соболеста, е една меѓу првите лица воОбединетото Кралство на Велика

Британија и Северна Ирска, на која ѝ епонудено да биде носител наолимпискиот факел за Олимпискитеигри - Лондон 2012. Таа во својата 83-тагодина го има завршено својот првмартон, кога одејќи со помош на своитедва бастуна 2.000 пати ја заобиколилазградата на локалниот дом во селото вокое живее. Госпоѓата Старки е една од8.000 лица кои ќе бидат селектирани одпријавените 37.000, а на кои ќе им биде

понудено да го пренесат олимпискиотфакел на 12.880 километри долгатапатека низ Обединетото Кралство.Според официјалната програма,олимпискиот факел треба да пристигнеод Грција во Обединетото Кралство на18 мај 2012. Носењето на факелот низземјата ќе почне на 19 мај 2012 година, аќе кулминира со официјалното палењена олимпискиот оган на свеченатацеремонија на отвoрањето на

Олимписките игри - Лондон 2012 на 27јули 2012 година.

Церемонијата на официјалнотоотворање и затворање на Олимпискитеигри ќе се одржи на Олимпискиот ипараолимпискиот стадион (Olympic andParaolympic Stadion) во Стратфорд(Stratford), чијашто изградба започна вомај 2008 година, а заврши на 29 март2011 година. Објектот, воконфигурацијата за олимиските игри, е

ОлИМПИскИ ИгРИ лОНдОН 2012 - ОлИМПИскИ И ПАРАОлИМПИскИ сТАдИОН

Импозантниот лондонскистадион е претставник на

„тивката“ архитектура којаегзистира без премногу дапривлекува внимание кон

себе, што веројатно е добросо оглед на тоа што

олимпискитенатпреварувачи се оние

што треба да бидат воцентарот на вниманието.

Од друга страна, стадионот,барем делумно, е и одраз

на сегашното место наОбединетото Кралство во

светскиот економскипоредок, како и на времето

во кое живееме,карактеризирано со

глобалната економскакриза.

д-р Владимир Б. Ладински,дипл.инж.арх. (Велика Британија)

Изграден најлесниот олимписк

со подна површина од 108.500квадратни метри, од кои 46.830квадратни метри се во затворенипростори. Изградбата на овој објектчинеше околу 570 милиони евра и во неаучествуваа над 240 британски деловниорганизации и над 5.000 лица кои вопериод нешто помал од три години гозавршија овој објект во договорениотрок и за цена пониска од расположивиотбуџет. Објектот е изграден по принципот

испроектирај и изгради (design andconstruct), при што носител на проектот еградежната фирма Sir Robert McAlpine,поддржана од архитектонското бироPopulous (кои се и проектанти наОлимпискиот стадон за Олимпискитеигри во Сиднеј), Buro Happold какопроектанти за нискоградба, градежниконструкции и градежни инсталации,пејзажните архитекти Hyland Edgar Driverи консултантите за планирање Savilles

Hepher Dixon. Изградбата на ситеобјекти и инфраструктурата заОлимписките игри е финансирана одНационалната лотарија, прекуДистрибутерот на олимпискта лотарија,Министерството за култура, медиуми испорт, Градоначалникот на Лондон иАгенцијата за развој на Лондон. Споредминистерот за култура, медиуми и спорт,Џереми Хант, „Олимпискиот стадион езачудувачко централно дело на

Олимпискиот парк... Ова е уште еденклучен ден за проектот Лондон 2012 ипокажува дека Британија се наоѓа начелото на градежништвото во светот“.

Олимпискиот и параолимпискиотстадион, навистина е централниот објектна Олимпискиот парк. Станува збор за 60метри висок објект со основа во форма наелипса со должина од 315 метри поподолгата, и 256 метри по пократкатаоска. Објектот е лоциран на (полу) остров


експерт

иски стадион во светот

со површина од околу 16 хектариопкружен со вода од трите страни, до којводат нови пет главни мостови кои ќе гинасочат посетителите кон објектот. Какорезултат на ваквиот пристап, стадионот ќеможе да се види од сите приоди, штонавистина ќе му даде главен фокус ворамките на олимписките игри. 33 објектибиле срушени и 800.000 тони почва(доволни за зградата на Royal Albert Hallдевет пати да се наполни) ископани иоднесени од градежната парцела пред дасе отпочне со изградбата на стадионот.

Објектот е испроектиран на начин којовозможува тој да биде флексибилен ида може да се користи во разниконфигурации по завршувањето наОлимписките игри. Во моментов сè уштене е познато кој ќе биде сопственикотили корисникот на објектот позавршувањето на игрите. Дел одвградената флексибилност на објектотпроизлегува од архитектонскиотпристап, при што долната половина наобјектот е направена од масивнаармирано-бетонска конструкција вочијшто состав се наоѓаат трибини сокапацитет од 25 илјади седишта.Горната демонтажна половина наобјектот е направена од металнаконструкција која вклучува трибини сокапацитет од 55 илјади седишта, коизаедно со „фиксните“ трибини оддолната половина на објектот го даваатвкупниот капацитет на објектот од80.000 места во конфигурацијата заОлимписките игри.

Долната половина на објектот ја носимрежа од 5.000, до 20 метри долги,армирано-бетонски шипови, додека 112скалести челични елементи ги носат12.000 префабрикувани армирано-бетонски елементи од кои се формиранитрибините на кои се инсталираниседиштата во црна и бела боја. Кровнатарешеткаста конструкција е направена од28,15 метри високи и 30 метри долги,челични елементи тешки по 85 тони, коибиле поставени на испроектиранотоместо со помош на кран кој може даподигне товар од 1.350 тони.

Објектот е покриен со кровнаконструкција од кабловска мрежа којаовозможува дел од објектот да бидепокриен со кров со површина од 25.000квадратни метри направен од 112елементи од бел флексибиленматеријал, со цел да се овозможатподобри услови за атлетичарите и да сезаштитат 2/3 од посетителите.Монтажата на текстилната кровнапокривка била доверена на тим од 23искусни „алпинисти“.

Од далечина објектот остава впечатокна кралска круна украсена со 14

пирамидални елементи насочени коннебото. Всушност, станува збор за 14кули во кои се сместени 532 рефлекториза да се овозможи соодветно ниво наосветлување на стадионот споредтелевизиските стандарди. Секоја одовие кули е 28 метри висока и 34 тонитешка. Тие фронтално се во форма набувата „А“, направена од челичнаконструкција која е поставена така штоврвот на кулата се наоѓа 70 метри наднивото на теренот на стадионот. Кулитемеѓусебно се поврзани со мрежа одчелични кабли кои од далеку тешкоможат да се забележат, со што сенагласува ефектот на „круната“.


експерт

Во рамките на стадионот се лоцираниоколу 700 соби и простори, вклучителносо соблекувални и мрежа од 32 тоалети-блокови лоцирани низ објектот. Засоодветно да се опреми објектот сопотребните инсталации во него севградени 11 километри канализационицевки, 12 километри вентилациониканали, 33 километри кабли закомпјутерската мрежа и 338 километрикабли за струја. Сепак, спореданалитичарите, се смета дека стадинотќе биде запаметен по тоа што ќе биденајлесниот досега изграден олимпискистадион во светот со само 10.000 тоничелик вградени во објектот.

Разбирлво, квалитетот на стадионотќе се цени и според кавлитетот натревникот и атлетските патеки. Во овојслучај тревникот е со површина од 6.300квадратни метри и бил поставен во рокод три дена, од 360 ролни тревникизраснат во Сканторп со специјалнакомбинација на семиња за трева(Perennial Rye Grass, Smooth StalkMeadow Grass и Fescue Grass). Атлетскитепатеки ќе се постават поблиску допочетокот на Олимписките игри за да сезаштитат од евентуално оштетување докое може да дојде во периодот до јули2012 година кога стадионот ќе сеопремува, тестира и подготвува за

претстојните Олимписки игри.Според претседателот на Комисијата

за координација на Меѓународниотолимписки комитет Денис Освалд,станува збор за „Фантастичен стадион.Како домаќин на церемониите заотворање и затворање, овој простор ќеги обезбеди првите и последнитеспомени кои многу луѓе ќе ги имаат залондонските игри и без двоумење ќеобезбедат одлична сцена за игрите“.

Олимпискиот и параолимпискиотстадион во Лондон не се обидува да се„натпреварува“ во архитектонскасмисла со „Гнездото“ на архитектитеHerzog и de Meuron изградено за

потребите на Олимписките игри воПекинг во 2008 година. Импозантниотлондонски стадион на Populous епретставник на „тивката“ архитектуракоја егизстира без премногу дапривлекува внимание кон себе, штоверојатно е добро со оглед на тоа штоолимписките натпреварувачи се ониешто треба да бидат во центрот навниманието. Од друга страна,стадионот, барем делумно, е и одраз насегашното место на ОбединетотоКралство во светскиот економскипоредок, како и на времето во коеживееме, карактеризирано соглобалната економска криза. n

16 декември 2011

експерт

Eкосистемот на планетата Земја сенаоѓа во проблематична состојба. Еднаод причините лежи во огромниотпораст на бројот на жители, особено воовој век. Влијанието на премногу луѓеприсутни на Земјата е повеќе одочигледно, а потрошувачката илиподобро кажано нерационалнотоискористување на ресурси е сèпозастапено.

Иако технологијата оди вртоглавонапред, сè уште не се најдени опцииза „спас“ на Планетата. Зошто? Далие поради фактот што технологијата есоздадена од луѓе за луѓе, при штобарем во моментов, луѓето повеќе сезагрижени за моменталниот профит,отоколку за идните штетни ефекти,кои ќе се осетат врз животнатасредина, но и врз самите нас.

Бројот на жители е зголемен одедна милијарда и шестотини илјадиво 1900 година, на речиси седуммилијарди во 2011 година. Рапидниотраст на бројот на жители доведе и дорапиден раст на технологии, кои јаподигнаа и економијата како областпосле Втората светска војна.

Порастот на индустријата ипроизводството доведе до зголеменоискористување и употреба на јаглен инафта, и аналогно на ова зголеменоколичество на јаглероден диоксид,метан и други стакленички гасови.

Од огромен интерес за целокупноточовештво е да се најдат решенија, коиќе придонесат за стабилизација напреголемата населеност на Земјата.За да се воведе некаков ред во погледна пренаселеноста треба да сеостварат следниве чекори: ширење наобразование кај девојчињата,социјална и политичка слобода нажената (да може да придонесе восемејните, општествените идржавните одлуки), висок степен напреживување на новороденчиња (пришто родителите ќе бидат цврстоуверени дека нивните деца ќедоживеат старост), можност за женатасама да одреди колку и кога ќе раѓадеца. Овие четири чекори семеѓусебно поврзани и само доколку сеработи на сите нив одеднаш, може дасе очекуваат позитивни резултати.Факт е дека пренаселеноста енајчеста појава во слабо

образованитеземји, во


екологија

Никола Нешкоски, дипл.инж. на жив.средина/еко-менаџер

РАПИДНИОТ РАСТ НА ЧОВЕКОВАТА ПОПУЛАЦИЈА ЈА УНИШТУВА

ПЛАНЕТАТА

земјите со низок приход, како и воземјите во развој.

Во неразвиените и сиромашниземји, непрекинатиот раст нанаселението претставува огроменпритисок и врз животната средина иврз општеството. Во овие земјисиромашните земјоделци сепринудени да преживеат со тоа штоќе се бават со остварување на приходпреку продажба на дрва, односнопреку сечење и палење на шумите.При овој процес, се губат огромнирегиони со шуми, региони кои веќенема да имаат способност да гоапсорбираат јаглеродниот диоксид,региони кои веќе нема да бидатспособни да претставуваат дом намногу растителни и животинскивидови. Зошто? Сè се случува порадинас, луѓето. Колку повеќе нè има,толку е поголема опасноста одуништување на Земјата.

МИгРАцИјА Од сЕлО ВО гРАдЕдна од најважните теми во погледна климатските промени, претставуварешавањето на проблемот наречен

зголемена потрошувачка на енергија.Луѓето кои живеат во села трошатпомалку елетрична енергија во односна луѓето кои живет во град. Луѓетокои мигрираат од село во град сосамото ова си ги менуваат иживотните навики, при што влегуваатво еден систем на потрошувачкоопштество. Современатаурбанизација ја форсира употребатана автомобили, наместо дапромовира разни одржливиалтернативи на транспорт. Аналогнона ова доаѓа до зголемени површинипод асфалт и бетон, сообраќајниметежи, зголемени емисии настакленички гасови, загаденаживотна средина. Зголемениот растна човековата популација доведувадо зголемен број на проблеми.

За да ја добиеме правата слика затоа што навистина се случува воденешниот све, ќе треба да јаанализираме следнава поговорка:,,основниот принцип врз кој себазираат нацрт-плановите наповеќето од градовите наденешницата е – само нека ни сесреќни автомобилите!“ Вистинито, но и жалосно.


екологија

В


хортикултура

о период кога обврските конградината се сведени на минимум,„Порта 3“ ќе ви претстави една однајграндиозните и најубави градиниво светот, со цел да ви ја разбиемемонотонијата и да ви ги оттргнемемислите од студено време. Верувамдека честопати сте ја сретнувалесликата „Сункен градина“ на големброј интернет сајтови, списанија ителевизиски програми. Сте се

прашале која е оваа градина и кадесе наоѓа? На површина одневеројатни 22,3 хектари наостровот Ванкувер во Канада, сенаоѓаат светски познатите ГрадиниБучарт.

ИсТОРИјАНа почетокот од ХХ век, цементниотмагнат Роберт Пим Бучарт гоосновал својот бизнис во близина набогатиот варовнички рудник „ТодИнлет“ на островот Ванкувер, и тамуво 1904 година со својата фамилија

го изградил својот дом. Во 1907 година, во тоа време

познатиот јапонски дизајнерИсабуро Кишида ја изградилпрекрасната градина за чај „Џорџпарк“ во Викторија. Оваа градинапретставувала атракција и правоместо за уживање меѓу тамошнотонаселение, а голем број на виднижители меѓу кои и Џени Бучарт(сопруга на Роберт Бучарт)побарале од Кишида да им изградијапонска градина на нивните имоти.Така во 1909 година, Џени заедно

Повеќе од 100 години во цвет гРАдИНИТЕ БучАРТ

Филип Филипоски,дипл. шум.инж.


хортикултура

со Кишида ја проектиралеградината „Сункен“ во близина надомот на Бучартови, на површинатакаде што се наоѓал веќе исцрпениоткаменолом. Таа била комплетноизградена во 1921 година. Роберт,нејзиниот сопруг, исто така сеприклучил во разубавувањето наградината. Имено, тој бил познаткако голем љубител на птици, пасвоето хоби го пренел во градината,изработувајќи проект запоставување на куќички за птици,кои ги донел од најразлични странина светот. Подоцна, Бучартовисвојот дом го нарекле „Benvenuto“(„Добредојдовте“). Градинатапочнала своите први посетители даги прима во 1926 година. Во тоавреме, градината била многупопуларна, па имала и по 50.000

посетители годишно. Со текот навремето, градината сенадоградувала и се проширувала.Така во 1926 година, тенискитетерени ги замениле со италијанскаградина, а зеленчуковата градина јазамениле со голема градина одрози. Во 1953 година, километри одподземна инсталација е поставенасо цел да се обезбеди ноќноосветлување по повод 50-годишнината од градините.

дЕНЕсДенес во градините сезонски секористат преку 100.000 цветниединки од повеќе од 700 видови, пазатоа не е ни чудно штопривлекуваат и преку еден милионпосетители годишно. Иако важи заградина која има случувања идинамика во сите четири сезони,

Бучартови поради својатауникатност и креативност нудат петсезони. Станува збор за волшебнапрограма која ја нудат прекуБожиќните празници, па затоа тојпериод е претставен нарепертоарот како петта сезона.

Во големата понуда која ја нудиградината можете да најдетересторан, кафетерија, сезонскиштандови, забава за најмладите исл. Исто така, во склоп на градинатапостои и голема тревна површинакоја е наменета исклучиво заодржување на концерти. Во текот налетото градината нуди единственаавантура од 45-минутно крстарењепо брегот истражувајќи јаисторијата на Тод Инлет и дивиотсвет во водите на Брентвуд Беј.

Од пролет до есен градината еотворена за секаков вид науметници. Тие може да гиизложуваат своите дела во рамкитена прекрасниот амбиент, кој го нудиградината.

Во градината постојат и древнидрвја. Станува збор за Cathayaargyrophylla, Metasequoiaglyptostroboides и Wollemiа nobilis.До 1955 година Cathayaargyrophylla се сметал за фосиленвид, сè додека група кинескиботаничари не откриле живиединки. Денес, овој вид ераспространет во делови од Кина исе смета за редок, но не загрозенвид. Metasequoia glyptostroboides еоткриен како фосилен вид воделови од Кина во 1944 година, анекоја година подоцна се откриении живи примероци. Бучартови овојвид го добиле како поклон одГрадското зеленило на Викторијаво 1950 година. Wollemiа nobilisпретставува вид со необичниинтересни темнозелени четини.Истиот прв пат е пронајден вооколинта на Сиднеј.

Бучартовата градина е такадизајнирана да ги задоволи иисполни сите сетила, дури и нанајпребирливите посетители. Тоаможе да биде прекраснотозеленило на новите листови напролет, дополнети со брилијантницвеќиња во најразлични бои, наблескавите садници врамени исклопени во тревниците, сонадразнување на носот одилјадниците мириси на летото,црвено-кафеавата и златна есен,разубавена со менување на бојатана сончевата светлина или пакзадоволствата на магијата на Божиќ.

музеи


ПОРТА 04 ноември 2011358

58


Создаваме

Живот на

Покривите!

[email protected] www.zepekomak.com.mk070 216 945

www.zinco.de

Новогодишните празници се на прагот ивеќе секого го има фатенопредновогодишно расположение. Но,пред да се почне со прославување,потребно е да се долови новогодишнатаславеничка атмосфера со убавоукрасување на домот. Секако, прваасоцијација за новогодишно украсување надомот е новогодишната елка како неизбежендетаљ во сечиј дом во овој период од годината.

Елката може да биде природна иливештачка, а најдобро е вештачка елка во внатрешноста

на домот, а природна елка во дворот, со што нема дасе уништи природното виреење на живата елка воприродата. Украсувањето започнете го сопоставување сијалички на елката, а потоапродолжете со поставување на украсни ленти илампиони. Врвовите на гранчињата може да ги

украсите со еднобојни панделки. Внимавајте да непретерате со украси во премногу бои и премногу

различни форми и дизајни, за да не изгледа елкатанатрупано и кич. Најдобро е елката да содржи украси во две или

најмногу три бои. Под елката не заборавајте да ставите фигури на ДедоМраз, Снешко и убаво завиткани подароци. Новогодишното декорирање надомот може да го продолжите со закачување на украсен венец на влезнатаврата, и ѕвончиња или панделки на останатите врати во домот, закачувањена чорапче за подароци на каминот, сијалички на прозорците во детскитесоби и новогодишна икебана на трпезариската маса. На овој начин, домот иофицијално е спремен за новогодишната прослава.

занимливости

Новогодишно декорирање на домот Александра Петровска, дипл.инж.арх


П


уметност

о повод 150 години од раѓањето на Густав Климт,следната година во осум музеи во Виена ќе бидатпоставени посебни изложби посветени на овојславен уметник. Така, во Музејот на историја науметноста, музејот Леополд, Албертини, Австрискиоттеатарски музеј, Куќа на уметници, Виенскиот музеј,Австрискиот етнографски музеј и во Белведере, ќебидат презентирани слики, скици и многу другинешта поврзани со творештвото на Климт.

Густав Климт (14 јули 1862 - 6 февруари 1918) еавстриски сликар и симболист. Во 2006 година,неговата слика „Портрет на Адел-Блох Бауер I“,била продадена за 135 милиони долари, и е третатанајскапа слика во историјата. Исто така, слика одГустав Климт, која била украдена од нацистите инеодамна била вратена на внукот на познатиотсликaр, е продадена за 40,4 милиони долари нааукција во Њујорк. Климт бил најславниот инајбараниот виенски сликар на сите времиња. Непостоела дама од високото општество, која несонувала да биде портретирана во неговиот ласкавстил. Но Климт, цел живот живеел со мајката и сотрите немажени сестри. Имал многу љубовници, одпроститутки до славни дами. Сепак, целиот животбил посветен интензивно на Емили Флеге, младавиенчанка која имала свој салон за висока мода воцентарот на градот, во палатата позната како LaCasa Picola. И пишувал 20 години, седум патидневно. Никогаш не се венчале, ниту живеелезаедно. Кај Климтовите актови обичнопрепознаваме два типа на модели: црвенокоса,заоблена и со бел тен, а од друга страна, темнатемнокоса. Тие ликови се идеализирани, помалкустереотипни, секогаш нагласено еротизирани,пасивни во сексуалните пози, посебно кога лежат исе одмораат.

ИЗЛОЖБИ ВО 2012Во Музејот на историја на уметноста во

јубилејната година ќе се организира изложбапосветена на вториот период од творештвото наКлимт, од 1886 до 1897 година. Изложба, која воцентарот на внимание ќе има 13 значајни слики инивни скици, и ќе трае од 14 февруари до 6 мај.

Со наслов „Климт лично. Слики - писма - увиди“,се планира изложба во Музејот Леополд од 24февруари до 27 август. Со оваа поставка,организаторите планираат со помош на светскипознати слики и дописи од патувања да фрлатпоглед на Климт во однос на неговиот приватенживот. Во сопственост на музејот се наоѓа иоставнина од неговата животна сопатничка ЕмилиФлеге, која опфаќа фотографии, разгледници иписма.

Виенската Албертина од 14 март до 10 јуни, напосетителите ќе им се претстави со изложба, којазборува за цртачките вештини на Климт. Насловотна изложбата е „Климт - цртежи“. Голематапопуларност на цртежите на Климт се базира, предсè, на опојната сензуалност на неговите женскиактови.

Во Австрискиот театарски музеј, посетителите ќеможат да ја видат изложбата „Против Климт. NudaVeritas“. Се работи за познатата слика и реткоприкажувана во јавност „Nudа Veritas“ од 1899година, која стигнала во овој музеј благодарение наоставнината на Херман Бар, писател, драматург итеатарски/книжевен критичар.

Виенскиот музеј за изложбата „Климт. Колекцијана Виенскиот музеј“, во периодот од 16 мај до 16септември, планира во потполност да ја отвори зајавноста својата исклучителна збирка на дела одКлимт. Меѓу нив, и најважното уметничко дело„Портрет на Емили Флеге“ од 1902 година. Како хитна изложбата ќе биде поставен и цртеж на мртвиотГустав Климт од австрискиот експресионистичкисликар и графичар Егон Шиле (1890-1918).

Густав

Климт2012 - година

на најславниот

австриски сликар

Фотографија наГустав Климт од

1914 година

„Портрет на Адел-Блох Бауер I“,

подготви: Дејан Буѓевац


уметност

Од 25 мај до 14 октомври во Австрискиотетнографски музеј ќе биде изложена збирка одтекстилни шари на музата на Климт, Емили Флеге.Таа истовремено била и модна дизајнерка, апотекнува од просторите на југоисточна Европа.

Во Куќа на уметниците, од 6 јули до 2септември, на јавноста ќе ѝ бидат достапни многууметнички и биографски елементи од животот наКлимт, кои се зачувани во форма на документи,писма и фотографии. Сместени се во архивот наКуќата на уметниците, најважното Здружение науметниците на Средна Европа.

Инаку, во Долниот Белведере во тек еизложбата со наслов „Густав Климт/ЈозефХофман: Пионери на модерната“, посветена наинтензивната соработка меѓу овие двајцауметници која започнала со формирањето навиенската сецесија во 1897 година, а престаналасо смртта на Климт во 1918 година. Изложбата ќетрае до 4 март следната година. Во ГорниотБелведере од 15 јуни 2012 година до 6 јануари2013 година се планира да биде поставена уштеедна изложба насловена „150 години ГуставКлимт“.

Цртеж наКлимт од

Егон Шиле

„Бакнеж“, 1907-1908

„Пријателки“, 1916

„Мајка и дете, 1905

„Нуда Веритас“, 1899

Портрет на Емили Флеге“ од 1904

ри планирањето на кујната, најдобро е да се избегнатсите можни грешки, зашто почнувајќи од погрешенизбор на боја, па сè до грешно пресметани мерки, можеда платите многу повеќе отколку што сте планирале.

За просторот во вашиот стан, најдобро е кујната да ево форма на буквата Г. Прв, десно од влезот, поставетего фрижидерот. Потоа следува работна површина, садо-пер, повторно работна површина, термичка плоча и накрајот висок елемент со рерна и микробранова печка.Долните елементи содржат по две фиоки, а горните еле-менти одат во висина на вентилационата цевка. Над нивима маска од медијапан по целата должина на кујната.Со оглед на тоа што просторот е мал и недоволно освет-лен, изберете светли бои на медијапанот за финална об-работка.


совети

Во новиот стантреба данарачаме кујнакоја ќе бидеизработена померка. За овојмал простор, вемолиме да нидадете предлогза функционалнакујна во основа,избор на ѕидни иподни плочки иизбор наматеријали одкои ќе сеизработи кујната.

Јованови, Скопје

П

Постоечките подни и ѕидни плочки, кои се во беж боја немора да ги менувате, а за нијанса посветла нека биде бојатаза корпусот и лицето на елементите. Горната плотна може дабиде потемна (црвен гранит). Проблем ќе прават ѕиднитеплочки кои завршуваат 10 см пониско од долната ивица на ви-сечките елементи. Но, бидејќи кујната е отворена кон трпеза-ријата во која ѕидот може делумно да се обложи содекоративен камен во неправилна форма, тој може да про-должи и како фриз над ѕидните плочки.

Светло поставено под елементите ќе биде функционално иќе ја потенцира едноставната убавина на кујната.

Билјана СтевковСкА САвиќ , дипл.инж.арх[email protected]

267

10

10

7555803

33334 12 12 12 25

44

izgl

ed

6060

60

60

60

30

10

10

23

0

150

2010

osnova

КУЈНАПО МЕРКА

varijanta1 varijanta2

izgled

К


најчудни градби

Драган РиСтов

ога човек има опсесија, а секако и пари,чудните идеи кои многумина би гисметале и за налудничави, стануваататракција и хит. Во сојузната државаОхајо во САД има многу чудни градби,ама ретко индивидуални проектистануваат нешто посебно. Не само домза некој, туку и пример на заедницата,магнет за посетители.

Објектот што го претставуваме немапосебно или уметничко име.Едноставно е познат како Питер Б.Луис, според човекот кој ја изградилможеби најчудната куќа на светот. Луис,кој работел низа години како шеф наосигурителната компанија „Прогресив“,добил уникатна креација од својотдолгогодишен пријател, големиотФренк Гери. И тоа сосема по игра наслучајот. Гери добил задача да годизајнира ентериерот на куќата наЛуис, но тоа никогаш не се случило.Наместо ова, Гери тргнал со идеја да мунаправи комплетно нов дом на својотпријател. Во објектот, кој на крајотчинел неверојатни 62 милиони долари,дури 37 милиони долари се дадени одсопственикот Питер Луис, апреостанатите се обезбедени одљубопитни инвеститори. Резултатот билимпресивен. Куќа за која и ден-денес вокампусот „Каса Вестерн“ во Кливлендсе мисли дека е музеј или уметничка

галерија, а можеби и сала за промоции,па дури и споменик на модернатаархитектура. Но откако ќе ја дознаатисторијата, луѓето посебно сефрапирани кога на крајот ќе им се кажедека сопственикот на објектот (Питер Б.Луис) ја претворил оваа симпатичнакуќарка од „скромни“ 46.300 м² вофакултет за менаџмент.

Значи, не е ниту музеј, ниту арт

галерија, ниту пак куќа на „сенилен“богаташ, туку модерна високошколскаустанова која привлекува големовнимание.

Секој обид да се дефинира или да сепронајде некаква структурност вообјектот, верувајте... не дава резултат,бидејќи комбинацијата на црвенитеанглиски тули и различните форми накровно-метални структури, креира

слика на општ хаос. Секако, тоа еневозможно, и не смеете да помислитедека некој си играл како му паднало наум, бидејќи како што знаеме ФренкГери не е обичен архитект, туку славендизајнер на објекти од типот наГугенхајм музејот во Билбао воШпанија.

Посебно е импозантна внатрешностана објектот, бидејќи нема просторијакоја наликува една на друга. Зарадиискршената и несиметрична кровнаструктура, малиот влез и импозантниотголем хол, секоја соба, хала илиучилница е приказна за себе.

Во вечерни услови, вклучувањето навнатрешните светилки дава посебентон или расположение со оглед начудните прекршувања на светлоста. Оваво комбинација со надворешноста,пред сè заради принципот на одбивањена светлината од рефлектирачкитетипови на метал или алуминиум,овозможува несекојдневна глетка којавреди да се види.

ОД ОБИЧНА КУЌА ДО ФАКУЛТЕТ ЗА МЕНАЏМЕНТ


излог

Кокеt ја претставува оваатрпезариска масанаречена „Интуиција“, сопостамент како спиралаод две бои на метал

Сингапурскиот дизајнерAlvin Huang ја креираше

оваа динамична иелегантна форма на

„фотелја“ од фиберглас,инспириран од движењата

на брановите.

Колекција на светилки - полици претставени како„фамилија“ (полица-мајка, полица - татко и полица - син). Дизајнот е на украинското студио„Decorkuznetsov Studio“.


ПОДГОТВИ:

Сандра ДончевА теохАРовА ,дипл.инж.арх.

Sicis се експерти за мозаичниплочки, па затоа и овааскулптурална ламба изгледазачудувачки. Динамичнафигура на мистериозна женаво „облека“ од високата мода,а осветлувањето доаѓа подголемата шапка,рефлектирајќи ги сјајнитеплочки и правејќи магиченефект.

Трпезариска маса, којакако постамент имаметален кафез исполнетсо гранитен баласт, кој идава стабилност на масата.Benjamin Hubert едизајнерот на Gabionмасата за De La Espada

СЛУЖБЕН ВЕСНИК БР. 164/2011

ПРОГРАМАЗА ИЗМЕНУВАЊЕ НА ПРОГРАМАТА ЗАИЗГРАДБА И РЕКОНСТРУКЦИЈА НАОСНОВНИ УЧИЛИШТА ЗА 2011 ГО-ДИНА

ПРОГРАМА ЗА ИЗМЕНУВАЊЕ НА ПРОГРАМАТА ЗАИЗГРАДБА И РЕКОНСТРУКЦИЈА НАСРЕДНИ УЧИЛИШТА ЗА 2011 ГОДИНА

ОГЛАСИЗА ДОДЕЛУВАЊЕ НА ДОГО-ВОР ЗА ЈАВНА НАБАВКА

БРОЈ: 65/2011Назив на договорниот орган:Министерство за образование инаука, ул. “Мито Хаџивасилев Јас-мин“ бб., 1000, Скопје.ПРЕДМЕТ:Доградба на ОУ “Ѓерѓ КастриотСкендербег“ Општина Арачиново –Скопје.Контакт тел/факс: 02 3220-113, 023118-414, лице за контакт: Игор Ни-колоски.Јавно отворање на понудите на ден26.12.2011 год.

БРОЈ: 176/2011Назив на договорниот орган:Град Скопје, бул. “Илинденска“ бб,1000, Скопје.ПРЕДМЕТ:Изработка и монтажа на заштитнаограда и канделабри, на мост нарека Вардар, помеѓу улиците“Војвода Васил Аџиларски“ и “СтивНаумов“, по конкурс за избор наидејно решение бр. 112/09.Контакт тел/факс: 3297-222, 3297-292, лице за контакт: Марија Пет-рова Блажевска.Јавно отворање на понудите на ден20.01.2012 год.


ОБЈАВА БРОЈ 2 (26.11.2011)ЗА ОТУЃУВАЊЕ НА ГРАДЕЖНОЗЕМЈИШТЕ СОПСТВЕНОСТ НА РЕПУБ-ЛИКА МАКЕДОНИЈА ПО ПАТ НА ЕЛЕК-ТРОНСКО ЈАВНО НАДДАВАЊЕ ЗАИЗГРАДБА НА СЕМЕЈНИ КУЌИ ВО ОП-ШТИНА АЕРОДРОМ

ОБЈАВАЗА ОТУЃУВАЊЕ НА ГРАДЕЖНОЗЕМЈИШТЕ СОПСТВЕНОСТ НА РЕПУБ-ЛИКА МАКЕДОНИЈА ПО ПАТ НА ЕЛЕК-ТРОНСКО ЈАВНО НАДДАВАЊЕ ЗАИЗГРАДБА НА БЕНЗИНСКА ПУМПНАСТАНИЦА И УСЛУЖЕН ЦЕНТАР ВО ОП-ШТИНА ДЕМИР КАПИЈА

ОБЈАВА БРОЈ 3 (26.11.2011)

ЗА ОТУЃУВАЊЕ НА ГРАДЕЖНОЗЕМЈИШТЕ СОПСТВЕНОСТ НА РЕПУБ-ЛИКА МАКЕДОНИЈА ПО ПАТ НА ЕЛЕК-ТРОНСКО ЈАВНО НАДДАВАЊЕ ЗАИЗГРАДБА НА БЕНЗИНСКА ПУМПНАСТАНИЦА И УСЛУЖЕН ЦЕНТАР ВО ОП-ШТИНА ВЕЛЕС

ИСПРАВКА на ОБЈАВА број 1(18.11.2011)

ЗА ОТУЃУВАЊЕ НА ГРАДЕЖНОЗЕМЈИШТЕ СОПСТВЕНОСТ НА РЕПУБ-ЛИКА МАКЕДОНИЈА ПО ПАТ НА ЕЛЕК-ТРОНСКО ЈАВНО НАДДАВАЊЕ ЗАИЗГРАДБА НА БЕНЗИНСКА ПУМПНАСТАНИЦА ВО ОПШТИНА ГРАДСКО

ОГЛАСИ ЗА ДОДЕЛУВАЊЕ НА ДОГО-ВОР ЗА ЈАВНА НАБАВКА

БРОЈ: 12/2011Назив на договорниот орган:Општина Велес, ул. “Панко Браш-нар“ бр. 1, 1400, Велес.ПРЕДМЕТ:Изработка и ревизија на Урбани-стички планови.Контакт тел/факс: 043 232-406, 043232-966, лице за контакт: ПенчоЈаневски.Јавно отворање на понудите на ден20.12.2011 год.

БРОЈ: 42/2011Назив на договорниот орган:Општина Петровец, ул. “1“ бб, 1043,Петровец.ПРЕДМЕТ:Изградба на водоводна мрежа.Контакт тел/факс: 02 2562-239, лицеза контакт: Дарко Тинтоски.Јавно отворање на понудите на ден27.12.2011 год.


ОБЈАВАЗА ОТУЃУВАЊЕ НА ГРАДЕЖНОЗЕМЈИШТЕ СОПСТВЕНОСТ НА РЕПУБ-ЛИКА МАКЕДОНИЈА ПО ПАТ НА ЕЛЕК-ТРОНСКО ЈАВНО НАДДАВАЊЕ ЗАИЗГРАДБА НА ВИКЕНД КУЌИ ВО ОП-ШТИНА БЕРОВО


ГОДИШНА ПРОГРАМАЗА ИЗМЕНУВАЊЕ НА ГОДИШНАТАПРОГРАМА ЗА ИЗРАБОТКА НА УРБА-НИСТИЧКИ ПЛАНОВИ И ДРЖАВНА ИЛОКАЛНА УРБАНИСТИЧКА ПЛАН-СКА ДОКУМЕНТАЦИЈА ВО РЕПУБ-ЛИКА МАКЕДОНИЈА ВО 2011ГОДИНА

ОГЛАСИ ЗА ДОДЕЛУВАЊЕ НА ДОГО-ВОР ЗА ЈАВНА НАБАВКА

БРОЈ: 06/2011Назив на договорниот орган: Министерство за правда, ул. “Димит-рие Чуповски“ бр. 9, 1000, Скопје.ПРЕДМЕТ:Набавка за изведување градежниработи – реконструкција и адапта-ција на северна фасада и рекон-струкција и доградба на дел одпросториите на објектот на Мини-стерство за правда.Контакт тел/факс: 02 3106-590, 023110-437, лице за контакт: КатеринаТаневска.Јавно отворање на понудите на ден29.12.2011 год.

БРОЈ: 15-19209/2/2011Назив на договорниот орган:Фонд за здравствено осигурувањена Македонија, ул. “Македонија“ бб,1000, Скопје.ПРЕДМЕТ:Ревизија на проект и надзор за ре-конструкција и санација на објекти.Контакт тел/факс: 389 2 3289-008, 023289-048, лице за контакт: НиколчеКрстевски.Јавно отворање на понудите на ден22.12.2011 год.

БРОЈ: 62/2011Назив на договорниот орган:ЈП Комуналец – Кавадарци, ул. “Ин-дустриска“ бб, 1430, Кавадарци.ПРЕДМЕТ:Набавка на Градежни машини Ски-пови (мал и среден).Контакт тел/факс: 043 410-351, лицеза контакт: Невенка Ралева.Јавно отворање на понудите на ден28.12.2011 год.


УРЕДБАЗА ИЗМЕНУВАЊЕ И ДОПОЛНУВАЊЕНА УРЕДБАТА ЗА ВИСИНАТА НА ЦЕ-НАТА НА ГРАДЕЖНОТО ЗЕМЈИШТЕСОПСТВЕНОСТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕ-ДОНИЈА И ВИСИНАТА НА ПОСЕБНИТЕТРОШОЦИ ЗА СПРОВЕДУВАЊЕ НА ПО-СТАПКИТЕ ЗА ОТУЃУВАЊЕ И ДАВАЊЕПОД ЗАКУП

ОДЛУКАЗА ИЗДАВАЊЕ НА ОВЛАСТУВАЊЕ ЗАИЗГРАДБА НА ЕНЕРГЕТСКИ ОБЈЕКТ –КОМБИНИРАНА ПОСТРОЈКА ЗА ПРО-ИЗВОДСТВО НА ЕЛЕКТРИЧНА И ТОП-ЛИНСКА ЕНЕРГИЈА

ПРАВИЛНИКЗА ИЗМЕНУВАЊЕ И ДОПОЛНУВАЊЕНА ПРАВИЛНИКОТ ЗА СТАНДАРДИ ИНОРМАТИВИ ЗА УРБАНИСТИЧКО ПЛА-НИРАЊЕ

ОГЛАСИ ЗА ДОДЕЛУВАЊЕ НА ДОГОВОР ЗА ЈАВНА НАБАВКА

БРОЈ: 07/2011Назив на договорниот орган:Дирекција за технолошки инду-стриски развојни зони, бул. “Парти-зански одреди“ бр. 2, 1000, Скопје.ПРЕДМЕТ:Избор на надзорен орган за вршењена стручен технички, квалитативен иквантитативен надзор при изградба иразвој на ТИРЗ “Скопје 1“ и ТИРЗ“Скопје 2“.Контакт тел/факс: 02 3104-641, 023104-642, лице за контакт: НенадЃорѓевиќ.Јавно отворање на понудите на ден03.01.2012 год.

БРОЈ: 34/2011Назив на договорниот орган:ЈКП Водовод Битола, ул. “КлиментОхридски“ бб, 7000, Битола.ПРЕДМЕТ:Градежни асфалтерски работи.Контакт тел/факс: 227-448, лице законтакт: Елица Илиевска.Јавно отворање на понудите на ден22.12.2011 год.БРОЈ: 10/2011Назив на договорниот орган:Општина Бутел, ул. “Бутелска“ бр. 4,1000, Скопје.ПРЕДМЕТ:Изградба и реконструкција на фе-кална, атмосферска и канализа-циона мрежа.Контакт тел/факс: 02 2616-868, 022634-674, лице за контакт: БогицаЗлатановска.Јавно отворање на понудите на ден03.01.2012 год.

БРОЈ: 28/2011Назив на договорниот орган:Општина Гевгелија, “Димитар Вла-хов“ 4, 1480, Гевгелија.ПРЕДМЕТ:Хортикуларно уредување на “Буле-вар Гевгелија“ во Гевгелија.Контакт тел/факс: 034 213-843, 034213-899, лице за контакт: МиткоДојчинов.Јавно отворање на понудите на ден27.12.2011 год.

БРОЈ: 165/2011Назив на договорниот орган:АД МЕПСО, ул. “Орце Николов“ бб,1000, Скопје.ПРЕДМЕТ:Реконструкција на постоечки објектии простории за сместување наопремата за раздвојување со ЕВН.Контакт тел/факс: 3149-617, 3111-160, лице за контакт: Христо Корда-ловски.Јавно отворање на понудите на ден10.01.2012 год.

jaвни набавки



67

рубрика

Documents

Porta3 172