1. Zdolność świadka i biegłego w PA.Świadkiem nazywamy osobę fizyczną która w postępowaniu składa zeznania o faktach spostrzeżonych lub o których otrzymała wiadomość od innych osób. Zdolność do występowania mają tylko osoby fizyczne posiadające wiadomość o określonych faktach, mających znaczenie dla ustalenia stanu faktycznego w danej sprawie administracyjnej. Zdolność świadka jest ograniczona przepisami k.p.a. i o.p., ograniczenia te wypływają z dwóch rodzajów przyczyn:

Przyczyny faktyczne: nie będą świadkami osoby niezdolne do spostrzegania lub komunikowania swych spostrzeżeń – art. 82 k.p.a. O tym czy dana osoba może wystąpić w charakterze świadka decyduje faktyczna i aktualna w danym czasie zdolność do spostrzegania. Ocena zdolności należy do organu orzekającego w sprawie lub do organu przyjmującego zeznania świadka.

Przyczyny prawne: nie mogą byś świadkami osoby zobowiązane do tajemnicy państwowej i służbowej, co to okoliczności objętych tajemnicą, jeżeli nie zostały zwolnione od zachowania tej tajemnicy, duchowni co do faktów objętych tajemnicą spowiedzi.

Osoba fizyczna, do której nie stosują się wyżej wymienione ograniczenia ma prawny obowiązek występowania w charakterze świadka. Wykonanie tego obowiązku jest ograniczone instytucją:

prawa odmowy zeznań: przysługuje wyłącznie małżonkowi strony, wstępnym, zstępnym, rodzeństwu strony oraz jej powinowatym pierwszego stopnia, jak i osobą pozostającym ze stroną w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli. Prawo trwa również po ustaniu.

Prawa odmowy odpowiedzi na pytanie: przysługuje świadkowi, gdy odpowiedź mogłaby narazić jego bliskich na odpowiedzialność karną, hańbę lub bezpośrednią szkodę majątkową albo naruszenie obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej. Stwierdzenie istnienia tego prawa należy do organu orzekającego.

Świadek powinien zostać pouczony o możliwości skorzystania z prawa odmowy odpowiedzi na pytanie, odmowy zeznań oraz o odpowiedzialności za fałszywe zeznania. Świadek składa zeznania w formie ustnej, organ prowadzący postępowanie jest zobowiązany sporządzić protokół. Dopuszczalne jest zeznanie na piśmie. Biegłym, zwanym też rzeczoznawcą, ekspertem lub znawcą nazywamy osobę fizyczną powołana w celu wydania opinii w danej sprawie ze względu na posiadaną wiedzę fachową. Biegły wypowiada opinię dotyczącą stanu faktycznego. Jeżeli w sprawie są wymagane wiadomości specjalne, organ administracji może zwrócić się do biegłego o wydanie opinii. Organ ma swobodę korzystania z tego środka dowodowego, granice tej swobody są wyznaczone przez zasadę prawdy obiektywnej. Przesłanką pozytywną do występowania w charakterze biegłego jest posiadanie wiadomości specjalnych. Wystąpienie przesłanek negatywnych pociąga za sobą utratę zdolności do bycia biegłym. Są określone w art. 24 k.p.a.:

Jest stroną albo jest ze stroną w stosunku prawnym Stroną jest tego małżonek, krewny lub powinowaty do drugiego stopnia albo jest

osobą związaną z nim tytułem przysposobienia, opieką lub kuratelą Uczestniczył w wydaniu decyzji organu niższej instancji, która została zaskarżona Udział był powodem dochodzenia służbowego, postępowania dyscyplinarnego Stroną jest jego przełożony służbowy

Ponadto wobec biegłego mają zastosowanie przepisy regulujące status świadka a więc niezdolność postrzegania, zachowanie tajemnicy. Biegły może odmówić wydania opinii.

2. Postępowanie odwoławcze przed organem II Instancji

KPA przyjmuje konstrukcję w której organem odwoławczym jest organ bezpośrednio wyższego stopnia w stosunku do organu wydającego decyzję, zgodnie z art. 127 § 2 KPA. KPA dopuszcza wyjątki jeżeli wynikają one z ustawy, np. zgodnie z ustawą o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP organem odwoławczym od decyzji Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców jest Rada do spraw Uchodźców. W przypadku decyzji samorządowych organem odwoławczym jest samorządowe kolegium odwoławcze – ma to na celu zagwarantowanie samodzielności organom samorządu terytorialnego przez wyłączenie prawnej możliwości przejęcia przez organy administracji rządowej kompetencji do rozpoznania i rozstrzygania spraw należących od zadań samorządu. Postępowanie odwoławcze przed organem II instancji dzieli się na 3 stadia:

Postępowanie wstępne: w postępowaniu wstępnym organ odwoławczy podejmuje decyzję czy odwołanie jest dopuszczalne i czy zostało wniesione z zachowaniem terminu. Powód niedopuszczalności może być przedmiotowy i podmiotowy. Z przyczyn przedmiotowych odwołanie może być niedopuszczalne gdy brak jest przedmiotu zaskarżenia oraz sytuacji wyłączenia przez przepisy prawne możliwości zaskarżenia. Odwołanie przysługuje od decyzji – więc jest niedopuszczalne jeśli decyzja nie została wydana lud nie jest decyzją administracyjna. Od strony podmiotowej odwołanie jest niedopuszczalne jeżeli zostało wniesione przez osobę nie mającą legitymacji lub nie mającą zdolności do czynności prawnych. Brak legitymacji ma miejsce jeżeli odwołanie wniosła osoba trzecia lub podmiot na prawach strony który nie brał udziału w postępowaniu w I instancji. Jeżeli odwołanie wniosła jednostka która twierdzi że decyzja zaskarżona dotyczy jej interesu prawnego organ odwoławczy zobowiązany jest rozpoznać odwołanie – jeżeli organ stwierdzi brak interesu prawnego to umarza postępowanie zgodnie z art.138 §1 pkt.3 KPA. Jeżeli strona uchybiła terminowi i wystąpi o jego przywrócenie to organ odwoławczy ostatecznie rozstrzyga o jego przywróceniu, art. 59 § 2 KPA. W przypadku negatywnej decyzji w postępowaniu wstępnym, organ wydaje postanowienie o niedopuszczalności odwołania albo o uchybieniu terminu i oba postanowienia są ostateczne. art. 134 kpa. Postanowienia wydane na podstawie art. 134 kpa kończą postępowanie odwoławcze, podlegają zatem zaskarżeniu do sądu administracyjnego.

Postępowanie rozpoznawcze: przedmiotem postępowania rozpoznawczego jest ponowne rozpatrzenie sprawy indywidualnej rozstrzygniętej decyzją organu I instancji. Granicę postępowania rozpoznawczego wyznacza zasada prawdy obiektywnej która nakłada na organ odwoławczy obowiązek wyjaśnienia stanu faktycznego. Organ odwoławczy dokonuje oceny materiału dowodowego zebranego przez organ I instancji. Organ odwoławczy może stwierdzić że organ I instancji nie dysponował niezbędnymi dowodami, nie przeprowadził postępowania dowodowego w celu ich uzyskania czyli w istocie brak było rozpoznania w I instancji. W takim przypadku organ odwoławczy kasuje decyzję I instancji i przekazuje sprawę do ponownego rozpatrzenia, zgodnie z art. 138 §2 kpa. W innej sytuacji organ odwoławczy może stwierdzić że postępowanie wymaga uzupełnienia jeżeli nie zostały ustalone wszystkie dla sprawy istotne okoliczności faktyczne. Wówczas organ odwoławczy na wniosek strony lub z urzędu przeprowadza postępowanie dowodowe uzupełniające lub zlecić jego przeprowadzeni organowi który wydal decyzję, art. 136 kpa.

Podjęcie decyzji: Wniesienie odwołania przenosi na organ odwoławczy kompetencje do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy indywidualnej. Organ odwoławczy ma kompetencje do merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy i ograniczone kompetencje kasacyjne. Rozstrzygnięcie merytoryczne może być:

- Zgodne z rozstrzygnięciem I instancji, kiedy organ odwoławczy uzna decyzję I instancji za zgodną z prawem i prawidłową pod względem celowości, wówczas organ odwoławczy utrzymuje w mocy zaskarżoną decyzję, art. 138 §1. - Niezgodne z decyzją I instancji, czyli rozstrzygnięcie merytoryczno-reformacyjne. Ma miejsce wówczas, gdy rozstrzygnięcie I instancji jest niezgodne z prawem lub nieprawidłowe z uwagi na celowość. Wówczas organ odwoławczy uchyla zaskarżoną decyzję w całość lub w części i w tym zakresie orzeka, co do istoty sprawy. Podstawy zmiany decyzji I instancji nie może stanowić wadliwość nieistotna ( art. 111; 112; 113 k.p.a.)

Organ może podjąć decyzję kasacyjną: Decyzja kasacyjna typowa: kończy rozpatrzenie sprawy. Organ odwoławczy uchyla

decyzję I instancji nie rozpatrując sprawy pod względem merytorycznym. Decyzja tego typu jest dopuszczalna, gdy: brak było podstaw prawnych do merytorycznego rozpoznania sprawy w ogóle bądź w drodze postępowania administracyjnego, czyli decyzja I instancji została wydana bez podstawy prawnej, gdy dotyczyła sprawy już rozstrzygniętej decyzją ostateczną, jeżeli skierowano ją do osoby, która nie jest stroną w sprawie, jeżeli została wydana w sprawie w której, nie jest dopuszczalna droga administracyjna lub została wydana z naruszeniem przepisów o właściwości organów. Podstawy do wydania decyzji kasacyjnej pokrywają się częściowo z podstawami stwierdzenia nieważności decyzji ale organ odwoławczy nie może zastosować sankcji nieważności decyzji, musi decyzję uchylić i umorzyć postępowanie w sprawie.

Decyzją kasacyjna połączona z przekazaniem sprawy indywidualnej do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji: ten typ decyzji może być zastosowany gdy organ odwoławczy stwierdzi istnienie podstaw do merytorycznego rozstrzygnięcia danej sprawy. Organ odwoławczy może przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia gdy postępowanie I instancji zostało przeprowadzone z rażącym naruszeniem norm prawa procesowego, czyli gdy nie przeprowadzono postępowania wyjaśniającego lub gdy postępowanie wyjaśniające zostało przeprowadzone ale w rażący sposób naruszono w nim przepisy procesowe (np. stronę pozbawiono możliwości udziału w postępowaniu). W przypadku rażącego naruszenia organ odwoławczy ma tylko kompetencje kasacyjne. Natomiast jeżeli doszło do naruszenia norm ale nie w sposób rażący to organ odwoławczy podejmie w odpowiednim zakresie postępowanie wyjaśniające. Podejmując decyzję o przekazaniu sprawy do ponownego rozpatrzenia organ odwoławczy może wskazać jakie okoliczności należy wziąć pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy.

Organ może podjąć decyzję o umorzeniu postępowania odwoławczego. Będzie to miało miejsce gdy: postępowanie było bezprzedmiotowe, gdy osoba wnosząca odwołanie nie ma interesu prawnego, w razie śmierci strony, gdy cofnięcie odwołania przez stronę zostało uznane przez organ odwoławczy, gdy brak właściwości organu odwoławczego. Powoduje to, że zaskarżona decyzja I instancji już jako ostateczne rozstrzygnięcie pozostaje w obrocie prawnym.

3. Organizacja społeczna i jej pozycja w P.A. Szeroko rozumiane pojęcie jest zawarte w art. 5 § 2 pkt.5 k.p.a.: Przez organizację społeczną rozumie się organizację zawodowe, samorządowe, spółdzielcze i inne organizacje społeczne. Przyznanie praw procesowych strony jest zależne od dwóch przesłanego:

Jest to uzależnione celami statutowymi organizacji, ma to miejsce gdy sprawa będąca przedmiotem postępowania mieści się w zadaniach organizacji określonych w statucie

Gdy zachodzi potrzeba ochrony interesu społecznego, to znaczy gdy skutki decyzji będą wpływać na sytuację prawną nie tylko strony ale również innych podmiotów

Organizacja społeczna występująca o przyznanie jej procesowych praw strony musi wykazać że spełnia obie przesłanki. Organizacja społeczna ma prawo:

żądania wszczęcia postępowania w indywidualnej sprawie gdy przepisy prawa materialnego dopuszczają wszczęcie postępowania z urzędu. Organ uznając żądanie organizacji za uzasadnione wydaje decyzję o wszczęciu postępowania z urzędu. Na odmowę przysługuje zażalenie a następnie skarga do Sądu administracyjnego.

żądania dopuszczenia jej do już toczącego się postępowania. Dopuszczenie do postępowania następuje w drodze postanowienia. Na odmowę przysługuje zażalenie a następnie skarga do Sądu administracyjnego, organ jest zobowiązany uzasadnić decyzję pod względem faktycznym i prawnym.

Zgodnie z art.31 § 5 organizacja, nie będąca dopuszczoną do postępowania na prawach strony może wyrazić pogląd w sprawie w formie uchwały lub oświadczenia jej organu statutowego, za zgodą organu administracji.

4. Metody ustalania właściwości sądu administracyjnego. Regulacja zawarta w ustawie p.s.a.

Zgodnie z art. 184 Konstytucji i art. 2 ustawy – Prawo o ustroju sądów administracyjnych: „Sądami administracyjnymi są Naczelny Sąd Administracyjny oraz wojewódzkie sądy administracyjne.Właściwość rzeczową i miejscową wojewódzki sądów administracyjnych reguluje art. 13 ustawy psa. Artykuł 13 par 1 przyjął zasadę, że wojewódzkie sądy adm. są właściwe we wszystkich sprawach sądowo administracyjnych – z wyjątkiem spraw dla których zastrzeżona jest właściwość Naczelnego Sądu Adm. Wojewódzkie sądy adm. są właściwe do rozpoznawania wyżej wymienionych skarg. Właściwość miejscową reguluje art. 13 par 2, stanowiąc : „Do rozpoznawania sprawy właściwy jest wojewódzki sąd administracyjny, na którego obszarze właściwości ma siedzibę organ adm. publicznej, którego działalność została zaskarżona. Od tej reguły może zostać wprowadzone rozwiązanie szczególne, a mianowicie art. 13 par 3 przyznaje Prezydentowi RP delegację ustawową.Stosowane są w legislacji dwie metody określania właściwości sądów administracyjnych:

Klauzula generalna, która polega na tym, że w zasadzie do właściwości sądów administracyjnych należą wszystkie sprawy, o ile wyraźnym przepisem prawa nie SA spod niej wyłączone – klauzula generalna jest za zwyczaj uzupełniana enumeracją negatywną wyjątków – art. 5 poppsa.

Enumeracja pozytywna, która polega na tym, że do właściwości sądów administracyjnych należą wyłącznie sprawy poddane tej właściwości wyraźnym przepisem praw.

5. Zasady P.A. Zasada praworządności działania organu administracji publicznej i dbałości o

praworządne działanie stron i uczestników postępowania: organy administracji publicznej muszą mieć dla swoich działań podstawę w przepisach prawa powszechnie obowiązującego w rozumieniu art. 87 Konstytucji. Działanie na podstawie prawa oznacza obowiązek stosowania w sprawach indywidualnych przepisów prawa materialnego oraz przepisów postępowania. Oznacza dbałość organu aby tylko legalnymi środkami dochodzić do rozstrzygnięcia sprawy. Na podstawie art. 183 § 2 kpa organ może zwrócić się do prokuratora o udział w postępowaniu jeżeli uzna to za konieczne.

Zasada prawny obiektywnej: jest to zasada wspólna wszystkim procedurom, stanowi odcięcie się od dopuszczalności orzekania na podstawie prawdy formalnej. Organ wyznacza zakres postępowania dowodowego, ocenia legalność dowodów, przeprowadza dowody z urzędu, poucza strony. Prawda obiektywna musi się odnosić

do wszystkich faktów i okoliczności o znaczeniu prawnym i nie może prowadzić do wnikania w kwestie nie związane ze sprawą lub w sferę chronionych dóbr jednostki.

Zasada uwzględniania w postępowaniu i załatwianiu spraw interesu społecznego i słusznego interesu jednostki: zawiera w sobie odesłanie o charakterze generalnym wprowadzając jako wartość w stosowaniu prawa interes społeczny i odesłanie szacunkowe wymagające oceny słuszności interesu obywatela. Słuszność interesu pozostaje do jednostkowej oceny organu. NSA stwierdził iż należy zaspokoić interes jednostki gdy nie pozostaje w kolizji z interesem publicznym.

Zasada czynnego udziału stron w postępowaniu: stanowi o obowiązku organu zapewnienia stronie możliwości udziału we wszystkich czynnościach postępowania. Strona może korzystać ze swoich uprawnień według własnej woli. Strony mają prawo do czynnego udziału w sprawie, a przed wydaniem decyzji muszą mieć możliwość do zapoznania się z materiałem zebranym w aktach sprawy. Naruszenie tej zasady jest ciężko wadą procesową i jest podstawą wznowienia postępowania.

Zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa: zasada ta odnosi się do podejmowania przewidzianych prawem czynności postępowania, do stosowania prawa materialnego oraz do kultury administrowania. Organ musi dbać w toku postępowania o równe traktowanie wszystkich stron, a wątpliwości procesowe rozstrzygać na korzyść uczestników.

Zasada dwuinstancyjności postępowania: została utrwalona w art. 78 konstytucji i jej istotą jest zapewnienie stronom prawa do dwukrotnego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej. Strony mają prawo złożenia odwołania od każdej nie ostatecznej decyzji administracyjnej do organu wyższego stopnia. Organ wyższego stopnia ma obowiązek ponownego wyjaśnienia sprawy.

Zasada trwałości decyzji administracyjnej: jest odnoszona do decyzji ostatecznych czyli decyzje wydane w I instancji i nie zaskarżone odwołaniem, lub też decyzje wydane w postępowaniu z mocy ustawy jednoinstancyjnym oraz decyzje organu odwoławczego załatwiające sprawę co do istoty. Tym decyzją służy cecha trwałości a jej skutkiem jest domniemanie legalności i mocy obowiązującej. Zasada trwałości decyzji nie ma charakteru bezwzględnego. Wszelkie zmiany tego typu decyzji mogą być dokonane tylko przez właściwy organ w uregulowanym ustawowo trybie postępowania.

Zasada sądowej kontroli decyzji administracyjnych: Decyzje administracyjne wydawane jako akty zewnętrzne administracji publicznej podlegają kontroli na podstawie klauzuli generalnej. Sąd administracyjny kontroluje działalność administracji pod względem zgodności z prawem. Skarga wszczyna spór co do zgodności z prawem decyzji. Przedmiotem skargi jest decyzja w rozumieniu materialnym, czyli indywidualny akt administracyjny.

Zasada wpływu wychowawczego na obywateli: zasada ogólna związana z kulturą administrowania,

Zasada przekonywania: polega na uzasadnieniu decyzji załatwiającej sprawę w taki sposób, który skłoni adresata decyzji do dobrowolnego jej wykonania. Musi być realizowana w całym postępowaniu w celu zapobiegania sytuacją konfliktowym czy brakowi zrozumienia dla celu i podstaw postępowania.

Zasada udzielania informacji faktycznej i prawnej stronom Zasada ugodowego załatwiania spraw o spornych interesach stron Zasada szybkości i prostoty postępowania Zasada pisemności.6. Tryb wnoszenia skargi do WSA i gwarancje skuteczności wniesienia.

Skargę wnosi się w trybie pośrednim. Zgodnie z art. 54 §1 ppsa skargę wnosi się do sądu administracyjnego za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność jest przedmiotem skargi. Organ nie podejmuje czynności sprawdzających, jest zobowiązany do przekazania akt sprawy i odpowiedzi na skargę w terminie 30 dni od dnia jej wniesienia. Są 4 rodzaje gwarancji wykonania obowiązku przez organ:

Wymierzenie przez Sąd na wniosek skarżącego grzywny w wysokości 10 krotnego przeciętnego wynagrodzenia

Jeżeli mimo nałożenia grzywny organ nie przekazał skargi sąd może rozpatrzyć sprawę na podstawie odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi wątpliwości.

Zawiadomienie przez skład orzekający lub prezesa sądu organów właściwych o rażących przypadkach naruszenia obowiązków przez organ,

Zgodnie z art. 121 ppsa sąd może rozpoznać sprawę w trybie uproszczonym.7. Pojęcie i struktura decyzji:

Decyzja jest aktem kwalifikowanym, będącym przejawem woli organu, wydawanym na podstawie powszechnie obowiązującego prawa, władczym, zewnętrznym, rozstrzygającym konkretną sprawę, wydanym w postępowaniu o unormowanej procedurze.Postępowanie administracyjne jest wszczynane i prowadzone w celu załatwienia sprawy. Decyzja jest to czynność orzecznicza organów. Decyzje należą do grupy aktów administracyjnych zewnętrznych. Decyzja jest jednostronnym aktem stosowania prawa. Organ na podstawie faktów podejmuje decyzję stosowania prawa. Ta decyzja stosowania prawa obejmuje prawo materialne i procesowe i jest również wyznaczana w pewnym zakresie przez przepisy prawa ustrojowego i wobec tego można twierdzić, że decyzja stanowi instytucję prawną. Decyzja jest określoną czynnością procesową.

8. Zakres przedmiotowy i przesłanki wznowienia psa.21. Wznowienie postępowania w postępowaniu administracyjnym i sądowoadministracyjnym

Instytucja wznowienia postępowania tworzy możliwość prawną ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy zakończonej prawomocnym orzeczeniem sądu. Można żądać wznowienia postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem. Nie można żądać wznowienia postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem na skutek skargi o wznowienie postępowania. Skargi nie można wnosić po upływie 5 lat od dnia uprawomocnienia się wyroku chyba, że strona była pozbawiona możliwości działania lub nie była należycie reprezentowana. Można żądać wznowienia postępowania z przyczyn:

Nieważności: jeżeli w składzie sądu uczestniczyła osoba nieuprawniona albo orzekał sędzia wyłączony z mocy ustawy, lub jeżeli strona nie miała zdolności procesowej lub sądowej lub nie była należycie reprezentowana. Nie można wznowić postępowania jeżeli niemożność działania ustała lub brak reprezentacji był podniesiony w formie zarzutu albo strona potwierdziła czynności procesowe jeszcze przed uprawomocnieniem się wyroku.

Restytucyjnych: gdy orzeczeni zostało oparte na dokumencie podrobionym albo na skazującym wyroku karnym który następnie został uchylony, albo jeżeli orzeczeni zostało uzyskane za pomocą przestępstwa (tylko kiedy przestępstwo zostało ustalone prawomocnym wyrokiem sądu) lub w razie wykrycia dowodów które mogły mieć wpływ na wynik w sprawie a strona nie mogła z nich skorzystać w poprzednim postępowaniu.

Ponadto można żądać wznowienia postępowania, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na którego podstawie zostało wydane orzeczenie.

9. Kontrola prokuratorska w KPA

Sytuację prawną prokuratora reguluje KPA. Ma on prawo żądania wszczęcia postępowania w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem > art.. 182 kpa. Podstawą stanu niezgodnego z prawem może być np. bezczynność organu. W przypadku gdy postępowanie się już toczy prokurator ma prawo udziału w każdym jego stadium w celu zapewnienia aby postępowanie i rozstrzygnięcie było zgodne z prawem. Organ zawiadamia prokuratora o toczącym się postępowaniu gdy uzna jego udział za potrzebny. Jeżeli postępowanie zostało zakończone prokuratorowi przysługuje sprzeciw na drodze administracyjnej lub skarga na drodze sądowej. Prokurator może wnieść sprzeciw jeżeli przepisy kpa dopuszczają wznowienie postępowania, stwierdzenie nieważności decyzji, uchylenie lub zmianę decyzji. Sprzeciw nie powoduje wstrzymania z mocy prawa decyzji, jednak organ do którego wpłynął sprzeciw powinien stwierdzić czy nie należy wstrzymać wykonania. Sprzeciw powinien być załatwiony w terminie 30 dni.

10. Dopuszczalność skargi w PSA.Dopuszczalność drogi postępowania przed sądem administracyjnym jest obwarowana wieloma ograniczeniami. Skutecznie dostępu do tej drogi mogą żądać tylko podmioty posiadające legitymację do złożenia skargi. Główną przesłanką do dopuszczalności skargi jest wyczerpanie środków obrony przed organem wykonującym administrację publiczną.

Przesłanką dopuszczalności skargi na akty podjęte w postępowaniu administracyjnym jest wyczerpanie środków zaskarżenia, pod warunkiem, że służyły one w postępowaniu. Przez wyczerpanie środków należy rozumieć sytuację, w której stronie nie przysługuje żaden środek taki jak odwołanie, zażalenie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy przewidziany w ustawie. W sytuacji kiedy przepis prawa procesowego nie przyznaje prawa do odwołania, zażalenia (bo brak organu wyższego stopnia) skarga do sądu służy bez konieczności podjęcia obrony przed organem.

Przesłanki dopuszczalności skargi na akty w zakresie nieobjętym drogą postępowania administracyjnego. Skargę można wnieść po uprzednim wezwaniu na piśmie właściwego organu do usunięcia naruszenia prawa - w terminie 14 dni od dnia w którym skarżący dowiedział się o wydaniu aktu lub podjęciu innej czynności.

Pierwszeństwo obrony na drodze administracyjnej jako przesłanka dopuszczalności skargi: Dopuszczalność konkurencji weryfikacji aktu na drodze administracyjnej i sądowej powoduje, że strona może równocześnie uruchomić te drogi. W przypadku wniesieniu do sądu skargi po wszczęciu postępowania administracyjnego postępowanie sądowe ulega zawieszeniu. Weryfikacja na drodze administracyjnej ma pierwszeństwo jeżeli została uruchomiona przed złożeniem skargi do sądu. Jeżeli jako pierwsze zostało wszczęte postępowanie sądowo administracyjne to skarga podlega umorzeniu, ponieważ ocena wyrażona przez sąd w wyroku jest dla administracji wiążąca. Strona skarżąca może dokonać wybory drogi weryfikacji.

11. Forma wszczęcia postępowania w PA i OP.Żądanie wszczęcia postępowania może być wniesione w formie skargi powszechnej, treść pisma przesądza o jego charakterze a nie nazwa czy forma. Organ ma obowiązek ustalenia, jakie podmioty są stronami postępowania i je o tym zawiadomić. Jeżeli wymaga tego sprawa to należy zawiadomić prokuratora lub organizację społeczną. Wszczęcie postępowania może nastąpić z urzędu, gdy:

Organ działa z własnej inicjatywy albo z inicjatywy organu nadzoru, prawo materialne może wymagać wydania decyzji z urzędu bez czekania na wniosek stron, jeżeli przewlekłość byłaby szkodliwa dla interesu publicznego.

Jeżeli z żądaniem wszczęcia postępowania występują podmioty na prawach strony Wszczęcie postępowania następuje na skutek skargi powszechnej osoby trzeciej

Datą wszczęcia postępowania z urzędu można uznać dzień pierwszej czynności procesowej dokonanej w sprawie. Wszczęcie postępowania powoduje rozpoczęcie biegu terminu do

załatwienia sprawy > art. 35 kpa. Przy wszczęciu postępowania trzeba ustalić czy należy prowadzić postępowanie wyjaśniające i w jakiej formie, ustalić z wyprzedzeniem krąg uczestników czynności, ustalić granice jawności akt sprawy.

Podanie może być wnoszone w celu wszczęcia postępowania, w trakcie jego prowadzenia i po zakończeniu go decyzją. W postępowaniu administracyjnym obowiązuje zasada ograniczonego formalizmu. Odnosi się je również do podania. W podaniu wymaga się zatem wskazanie osoby od której pochodzi, jej adresu i żądania. Przepisy szczególne mogą te wymagania rozszerzyć. Podanie w formie pisma może być doręczone osobiście, pocztą lub formą elektroniczną. Podanie może być zgłoszone ustnie do protokołu sporządzonego przez pracownika organu. Wnoszący ma prawo żądać potwierdzenia.

Uchybienia i braki podania dzielimy na: Usuwalne: większość braków formalnych można usunąć poprzez wezwanie

wnoszącego do sprecyzowania żądania, dołączenia dokumentów, złożenia wyjaśnień, uiszczenia wymaganych opłat. Równocześnie z wezwaniem nakłada się termin na uzupełnienie braków. W przypadku braku uzupełnienia podanie pozostaje bez rozpatrzenia.

Nieusuwalne: gdy nie ma w podaniu adresu osoby go wnoszącej i nie można go ustalić.

Obowiązek przestrzegania przepisów właściwości spoczywa na organie. To organ czyni przedmiotem rozpoznania sprawy będące w jego właściwości a mylnie skierowane przekazuje do organu właściwego. Osoba wnosząca podanie do organu niewłaściwego, która skorzysta z pouczenia nie traci terminu.

12. Dopuszczalność dowodu w PSA.Zgodnie z art. 75 kpa jako dowód należy dopuścić wszystko, co może się przyczynić do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. Na organach administracji państwowej spoczywa obowiązek podejmowania wszelkich kroków do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy. Prowadzone przez organ administracji publicznej postępowanie wyjaśniające jest oparte na zasadzie prawdy obiektywnej. Z tej zasady wynika obowiązek dokładnego ustalenia stanu faktycznego. Dowód to środek, który umożliwia dowodzenie oznaczonych faktów. Przedmiotem dowodu są fakty mające znaczenie dla sprawy oraz znaczenie prawne. Ocenę faktów przeprowadza organ. W postępowaniu sądowoadministracyjnnym, do przeprowadzanego uzupełniającego postępowania dowodowego stosuje się odpowiednio przepisy kpc.

13. Obalenie prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego.Zgodnie z art. 172 ppsa Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu przysługuje kompetencja do sprawowania nadzoru nad orzecznictwem wojewódzkich sądów administracyjnych. Sąd orzeka na wniosek prezesa naczelnego sądu administracyjnego. Przedmiotem wniosku o unieważnienie może być zarówno orzeczenie sądu wojewódzkiego jak i naczelnego sądu administracyjnego. Wniosek o unieważnienie jest dopuszczalny jeżeli:

Sąd administracyjny orzekał w sprawie, która ze względu na osobę lub przedmiot nie podlegała orzecznictwu sądu administracyjnego w chwili orzekania,

jeżeli orzeczenie to nie może być wzruszone w trybie przewidzianym ustawą, zatem gdy złożenie skargi kasacyjnej jest niedopuszczalne.

Do rozpoznania wniosku o unieważnienie stosuje się odpowiednio przepisy o rozpoznaniu skargi kasacyjnej.

14. Wymagania formalne podania, skutki braku.W postępowaniu administracyjnym obowiązuje zasada ograniczonego formalizmu. Odnosi się je również do podania. W podaniu wymaga się zatem wskazanie osoby od której pochodzi, jej adresu i żądania. Przepisy szczególne mogą te wymagania rozszerzyć. Podanie w formie

pisma może być doręczone osobiście, pocztą lub formą elektroniczną. Podanie może być zgłoszone ustnie do protokołu sporządzonego przez pracownika organu. Wnoszący ma prawo żądać potwierdzenia.Uchybienia i braki podania dzielimy na:

Usuwalne: większość braków formalnych można usunąć poprzez wezwanie wnoszącego do sprecyzowania żądania, dołączenia dokumentów, złożenia wyjaśnień, uiszczenia wymaganych opłat. Równocześnie z wezwaniem nakłada się termin na uzupełnienie braków. W przypadku braku uzupełnienia podanie pozostaje bez rozpatrzenia.

Nieusuwalne: gdy nie ma w podaniu adresu osoby go wnoszącej i nie można go ustalić.

15. Legitymacja skargi do WSA.Zgodnie z art.50 ppsa uprawniony do wniesienia skargi jest każdy kto ma w tym interes prawny, prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich oraz organizacja społeczna. Co do przesłanek materialnych kwalifikacja legitymacji do wniesienia skargi klasyfikowana jest na podstawie chronionego interesu:

Legitymacja do złożenia skargi na podstawie ochrony interesu prawnego: Akt, czynność jak i bezczynność zaskarżona musi dotyczyć interesu prawnego wnoszącego. O tym czy jednostka ma w danej sprawie chroniony interes prawny przesądza przepis prawa. Sąd musi ustalić wystąpienie związku między zaskarżoną decyzją a przepisem prawa. Brak takiego związku jest podstawą do oddalenia skargi.

Legitymacja oparta na ochronie interesu publicznego: zasada praworządności wyrażona w konstytucji odnajduje swoją gwarancję w przyznaniu legitymacji do zaskarżenia do sądu administracyjnego niezgodnego z prawem działania organu wykonującego administrację. Taką legitymację ma prokurator: wnosi skargę ze względu na potrzebę ochrony obiektywnego porządku prawnego, w skardze musi wskazać naruszenie prawa. Prokurator nie ma legitymacji do zaskarżania rozstrzygnięć nadzorczych. Ponadto legitymację do wniesienia skargi ma organ nadzoru na uchwałę organu województwa, powiatu, gminy oraz organ nadzoru nad samorządem zawodowym, w przypadku lekarzy.

Legitymacja do wniesienia skargi na podstawie ochrony interesu społecznego: taką legitymację mają pomioty których udział w ochronie interesu społecznego jest wprost określony w przepisach prawa. Tak jest z organizacją społeczną, i z przypadkiem redaktora naczelnego – klasyczne środki masowego przekazu mają sprawować kontrolę społeczną…

16. Granice rozporządzalności prawem odwołania i zażalenia.Prawo odwołania jest podstawowym prawem zagwarantowanym w konstytucji. Każda ze stron ma prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji. Zgodnie z art. 127 §1 kpa uprawnienie do wniesienia odwołania służy stronie. Legitymację do wniesienia odwołania ma również podmiot do którego została skierowana decyzja. Dopuszczalność odwołania wyznacza zasada dwuinstancyjności: od każdej decyzji nie ostatecznej służy odwołanie. Odwołanie nie służy od decyzji wydanej w Instancji przez ministra oraz od decyzji wydanej przez samorządowe kolegium odwoławcze w sprawach należących do zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego. Od tych decyzji służy inny środek zaskarżenia – wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Zażalenie jest środkiem zaskarżenia służącym od postanowień. Zgodnie z art. 141 §1 kpa uprawnienie do wniesienia zażalenia służy stronie, jednak w przepisach szczegółowych uprawnienie to może zostać przyznane innym stronom postępowania, takim jak świadkowie, biegli, osoby trzecie, np. art.88 §1 kpa. Postanowienia co do których kpa nie przewidziało

dopuszczalności zażalenia, mogą być skarżone tylko łącznie z odwołaniem. W takim przypadku zażalenie jest środkiem zaskarżenia niesamoistnym.

17. Koszty w PA i PSA. Opłaty i koszty postępowania są wyrazem polityki fiskalnej państwa. Koszty powinny być ustalone na poziomie zapewniającym dostęp stronom postępowania i skutecznej obrony ich praw i interesów. Z drugiej strony koszty sądowe muszą chronić administrację publiczną przed postępowaniem z błahych powodów. Zasady wyliczania i pobierania opłat są wprowadzone odrębnymi ustawami. Koszty postępowania: to zgodnie z art. 263 kpa koszty osobistego stawiennictwa świadków, biegłych, stron, koszty oględzin oraz koszty doręczenia stronom pism. Za koszty postępowania mogą być również uznane inne koszty bezpośrednio związane z rozstrzygnięciem sprawy. W przepisach przyjmuje się rozdział kosztów pomiędzy organ a stronę. Organ pokrywa koszty postępowania ponoszone w ramach czynności procesowych w ramach obowiązku ustawowego. Stronę obarczają koszty powstałe z jej winy. Koszty powinny być uiszczone z góry jeżeli są stałe lub nadają się do zryczałtowania, przepisy odrębne wymagają uiszczenia przed wszczęciem postępowania. Na żądanie organu koszty mogą być w części uiszczone zaliczkowo. Pełna kwota jest ustalana po zakończeniu postępowania i wraz z decyzją określa się wysokość kosztów, osobę zobowiązaną oraz termin i formę opłacenia należności. Postanowienie w sprawie kosztów może być zaskarżone w trybie zażalenia, a ostateczne do sądu administracyjnego. Nieuregulowanie należności może zostać wyegzekwowane w trybie egzekucji administracyjnej. Jeżeli strona jest w sytuacji niewątpliwej niemożności pokrycia kosztów może zostać z nich zwolniona. Przepis nie wymaga wniosku, zwolnienie z kosztów może nastąpić z urzędu.Koszty postępowania sądowego to koszty sądowe, koszty przejazdów do sądu stron i równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa. Koszty sądowe obejmują opłaty sądowe i zwrot wydatków. Opłatami sądowymi są wpis i opłata kancelaryjna. W związku z ustaleniem opłat należy w piśmie podać wartość przedmiotu zaskarżenia. Wartość przedmiotu zaskarżenia występuje w sprawach w których przedmiotem zaskarżenia jest wartość pieniężna. Ustaloną opłatę należy uiścić przy wniesieniu pisma do sądu. Jeżeli opłata nie została wniesiona sąd wzywa stronę do uiszczenia opłaty w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, pod rygorem pozostawienia pisma bez rozpoznania. Jeżeli opłata nie została wniesiona a sąd nie wezwał do jej opłacenia, w orzeczeniu kończącym sprawę sąd nakaże ściągnąć opłatę od strony która była obowiązana ją uiścić albo od innej strony jeżeli wynika to z orzeczenia. Jeżeli sąd nie orzekł co do kosztów to o kosztach orzeka na posiedzeniu niejawnym Wojewódzki Sąd Administracyjny. Na postanowienie WSA przysługuje zażalenie, zwolnione od opłat sądowych. Stronie przysługuje prawo żądania zwrotów kosztów sądowych. Prawo żądania kosztów i prawo zwrotu przedawnia się z upływem 3 lat. Od pism wszczynających postępowanie przed WSA i NSA pobiera się wpis. Pismami wszczynającymi postępowanie są skarga, skarga kasacyjna, skarga o wznowienie postępowania. W sprawach o należności pieniężne pobiera się wpis stosunkowy a w pozostałych wpis stały. Wpis nie może być mniejszy niż 100 zł. Wpis stosunkowy nie może być większy niż 4% wartości przedmiotu i nie większy niż 100.000 zł. Wpis stały nie może być większy niż 10.000 zł i musi być zróżnicowany w zależności od rodzaju i charakteru sprawy. Opłaty kancelaryjne pobiera się za stwierdzenie prawomocności wyroku oraz wydanie odpisów, zaświadczeń, wyciągów i innych dokumentów. Wysokość opłat ustala w rozporządzeniu rada ministrów. Do wydatków zalicza się należności tłumaczy i kuratorów, koszty ogłoszeń, diet i koszty podróży należne sędzią i pracownikom sądowym z powodu wykonania czynności poza

budynkiem sądowym. Strona wnosząca o te czynności jest zobowiązana do wpłacenia zaliczki. Wysokość zaliczki i termin wpłacenia wyznacza sąd.Do uiszczenia kosztów sądowych jest ten kto wnosi pismo podlegające opłacie lub powodujące wydatki. Przyjętą reguła jest że strony ponoszą koszty związane ze swoim udziałem. Zasady podziału kosztów zakończonego postępowania:

Zasada odpowiedzialności za wynik postępowania: w postępowaniu przed sądami administracyjnymi obowiązuje zasada zwrotu kosztów jednej stronie przez drugą. W postępowaniu przed WSA obowiązuje reguła zwrotu kosztów skarżącemu przez organ jeżeli skarga została uwzględniona lub postępowanie umorzone.

Zasada zwrotu kosztów niezbędnych do celowego dochodzenia ochrony interesu prawnego: do niezbędnych kosztów postępowania prowadzonego przez stronę osobiście lub przez pełnomocnika nie będącego adwokatem lub radcą prawnym zalicza się: koszty sądowe, koszty przejazdów, utracony zarobek wskutek stawiennictwa. Suma kosztów nie może przekroczyć wynagrodzenia jednego adwokata. Niezbędnym kosztem jest również wynagrodzenie adwokata, jeżeli ten reprezentuje stronę ale nie wyższe od stawki określonej w odrębnych przepisach.

Zasada stosunkowego rozdzielenia kosztów postępowania: zasada powiązana w sposób bezpośredni z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania. W przypadku częściowego uwzględnienia skargi sąd może zasądzić tylko część kosztów jeżeli skarga została uwzględniona w części niewspółmiernej w stosunku do wartości przedmiotu sporu.

Zasada zawinienia. Strona która spowodowała koszty może być wezwana przez sąd do ich pokrycia.

Zasada koncentracji kosztów postępowania polega na tym że sąd orzeka o zwrocie kosztów w orzeczeniu kończącym postępowanie. Jeżeli przed zamknięciem rozprawy poprzedzającej orzeczenie strona nie zgłosi wniosku o zwrot kosztów to traci uprawnienie.

Prawo skargi do sądu jest prawem jednostki. Zwolnieni z kosztów sądowych służy stronie w sprawach: z zakresu pomocy i opieki społecznej, statusu bezrobotnego, zasiłku, dotyczących chorób zawodowych i świadczeń leczniczych oraz rehabilitacyjnych, stosunków pracy i służbowych, z zakresu ubezpieczeń społecznych, z zakresu powszechnego obowiązku obrony. Osobie zwolnionej z mocy prawa od kosztów sądowych przysługuje prawo pomocy. Ustawowo od kosztów zwolnieni są Rzecznik Praw Obywatelskich , prokurator i kurator strony. Rada ministrów może zwolnić od kosztów organizację społeczną.

18. Zasada pisemności.Art. 14 kpa stanowi o obowiązku zachowania formy pisemnej przy załatwianiu spraw. Dopuszcza się też załatwienie sprawy w sposób ustny ale z obowiązkiem utrwalenia na piśmie w uproszczonej formie. Przyjmuje się więc że zawsze obowiązuje zasada pisemności, a możliwe jest jedynie zastosowanie jej uproszczonej formy. Obowiązanie pisemności zapewnia tworzenie akt sprawy, i możliwość realizacji zasady czynnego udziału strony w postępowaniu poprzez udostępnienie akt sprawy. W trakcie postępowania następuje protokołowanie czynności lub utrwalanie ich w formie adnotacji. Dokumenty w formie elektronicznej odpowiadają również tej zasadzie.

19. Zawieszenie i umorzenie postępowania w PSA.W toku postępowania mogą powstać przeszkody o charakterze przejściowym lub trwałym. Przeszkody przejściowe są podstawą zawieszenia postępowania. Wyróżnia się zawieszenie postępowania, zawieszenie postępowania wskutek wniosku stron lub ich bezczynności. Zawieszenie postępowania następuje z mocy prawa w skutek siły wyższej lub na mocy orzeczenia podjętego z urzędu przez sąd obligatoryjnie, zgodnie z art. 124 §1 ppsa:

w razie śmierci strony, utraty zdolności procesowej lub sądowej. Zawieszenie ma skutek od dnia zdarzenie które je spowodowało i nie wstrzymuje wydania orzeczenia jeżeli nastąpiło po zamknięciu rozprawy.

Jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną braki uniemożliwiające jej działanie.

Jeżeli strona jest pozbawiona w skutek nadzwyczajnych zdarzeń komunikacji z siedzibą sądu.

Jeżeli postępowanie upadłościowe zostało wszczęte i sprawa dotyczy masy upadłościowej

W przypadku postawienia przez sąd pytania prawnego Trybunałowi Konstytucyjnemu W razie wniesienia skargi po wszczęciu postępowania w celu zmiany, uchylenia,

stwierdzenia nieważności aktu lub wznowienia postępowania.I fakultatywnie gdy:

Rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego postępowania Ujawni się czyn którego ustalenie w drodze karnej może wywrzeć wpływ Jeżeli na skutek braku adresu lub niewykonania innych zarządzeń nie można nadać

sprawie dalszego biegu W razie śmierci pełnomocnika chyba że strona działa osobiście.

Sąd ma obowiązek podjęcia z urzędu zawieszonego postępowania gdy ustaną przyczyny zawieszenia. Wyjątek stanowi umorzenie postępowania na skutek braku adresu skarżącego lub niewykonanie przez skarżącego innych zarządzeń co powoduje niemożność nadania dalszego biegu i jeżeli w przeciągu 3 lat od zawieszenia strony nie wniosą o podjęcie postępowania, jak również brak następcy prawnego. Zawieszenie postępowania może nastąpić na zgodny wniosek stron. Skuteczność tego wniosku podlega ocenie sądu. Sąd może podjąć postępowanie na wniosek jednej ze stron, ale nie wcześniej niż po 3 miesiącach. Sąd umorzy postępowanie jeżeli wniosek o wznowienie nie wpłynął w ciągu trzech lat od dnia zawieszenia. W przypadku zawieszenia postępowania na wniosek stron lub z powodu złego adresu skarżącego zawieszenie wstrzymuje tylko bieg terminów sądowych, nie wywołuje skutku co do terminów ustawowych. We wszystkich innych przypadkach terminy nie biegną i zaczynają się od nowa od dnia podjęcia postępowania. W trakcie zawieszenia postępowania sąd jak i strony nie mogą podejmować czynności procesowych, z wyjątkiem tych mających na celu podjęcie postępowania. Sąd orzeka o podjęcie zawieszenia w formie postanowienia. Na postanowienie służy zażalenie. Decyzja o umorzeniu zawieszonego postępowania następuje w formie postanowienia. Od umorzenia służy skarga kasacyjna.Umorzenie następuje gdy wystąpią trwałe zdarzenia prawne których skutki powodują że nie może się dalej toczyć postępowanie. Zgodnie z art. 161 § sąd umarza postępowanie gdy: skarżący cofnął skargę, w razie śmierci strony, gdy postępowanie z innych przyczyn stało bezprzedmiotowe.

20. Wywłaszczenie praw nabytych. Wywłaszczenie praw nabytych jest to nadzwyczajny tryb uchylenia lub zmiany decyzji. Dopuszczalność takiej decyzji oparta jest na dwóch przesłankach które muszą wystąpić łącznie, art. 161 kpa:

dalsze utrzymywanie decyzji w obrocie prawnym powoduje stan zagrożenia dla życia i zdrowia ludzkiego, poważnymi szkodami dla gospodarki narodowej lub dla ważnych interesów państwa. Organ wydający decyzję jest zobowiązany stwierdzić zagrożenie określonych dóbr, art 161 § 1 kpa

Jeżeli poza uchyleniem lub zmianą decyzji w tym trybie nie ma innego sposobu usunięcia zagrożenia, art 161 § 1 kpa

Właściwym do uchylenia decyzji jest minister, art 161 § 1 kpa lub wojewoda art 161 § 2 kpa. Postępowanie rozpoznawcze prowadzi się według przepisów postępowania przed organem I instancji. Uchylenie decyzji następuje przez wydanie nowej decyzji, która stanowi rozstrzygnięcie sprawy. Dalsza weryfikacja takiej decyzji jest zależna od organu ją wydającego. Jeżeli decyzję o uchyleniu lub zmianie wydał minister wówczas przysługuje wniosek o ponowne rozpoznanie sprawy i skarga do sądu administracyjnego, jeżeli wydał ją wojewoda to przysługuje odwołanie i skarga do sądu administracyjnego. Stornie która poniosła szkodę wskutek uchylenia lub zmiany decyzji przysługuje odszkodowanie za rzeczywiście poniesioną szkodę od organu który wzruszył decyzję. Od decyzji dotyczącej odszkodowania można wnieść wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy gdy decyzję wydał minister i odwołanie jeżeli decyzję wydał wojewoda, a następnie skargę do sądu administracyjnego. Roszczenie przedawnia się z upływem 3 lat od dnia w którym decyzja uchylająca lub zmieniająca stała się ostateczna.

21. Granice prawomocności w postępowaniu administracyjnym Niektórym tylko decyzjom przysługuje cecha prawomocności, zgodnie z art. 269 kpa. Zgodnie z tym artykułem decyzje określone w innych przepisach prawnych jako prawomocne uważa się za ostateczne, chyba że dotyczą one takiej decyzji która została utrzymana w mocy w postępowaniu sądowym bądź nie została zaskarżona z powodu upływu terminu do wniesienia skargi.

22. Przesłanki dopuszczalności ugody w postępowaniu administracyjnym i podatkowym.

Ugoda w przepisach prawa administracyjnego może mieć formę ugody pomiędzy organem a stronom lub ugody pomiędzy stronami przed organem. W kpa ugoda jest zawierana nie tylko przed organem ale też jest przez niego zatwierdzana. Aby ugoda mogła stać się formą załatwienia sprawy musi spełnić następujące przesłanki:

sprawa indywidualna musi być zawisła, ugoda może być zawarta wyłącznie w trakcie trwania postępowania,

w sprawie biorą udział co najmniej dwie osoby - ugoda pomiędzy stronami, których interes prawny lub obowiązek dopuszcza pomiędzy nimi pertraktacje

ugoda służy realizacji szybkości i prostoty postępowania, zawarcie ugody nie może służyć obejściu szczególnych wymagań stawianych

rozstrzygnięciu sprawy, ugoda nie może być wyłączona na mocy przepisów odrębnych, treść ugody nie może naruszać interesu społecznego lub interesu stron.

Ugoda spełniająca wszystkie przesłanki, po jej zatwierdzeniu zastępuje decyzję w sprawie, zgodnie z art. 121 kpa. Organ zatwierdzający ugodę wykonuje w istocie działalność orzeczniczą. Postanowienie zatwierdzające ugodę zaliczane jest do rozstrzygnięć dotyczących istoty sprawy. Zawarcie ugody utrzymuje w mocy odroczenie wydania decyzji poza pierwotnie wyznaczony termin. Czas przeznaczony na czynności związane z zatwierdzeniem ugody nie wlicza się do biegu tego terminu. Ponieważ ugoda wywiera takie same skutki jak decyzja, fakt jej doręczenia jej odpisu jest wiążący dla stron i organu administracji, art. 119 §3. Ugoda korzysta również z domniemania prawidłowości.

23. Konkurencyjność weryfikacji w postępowaniu sądowoadministracyjnym.Weryfikacja decyzji odbywająca się w trybach nadzwyczajnych w postępowaniu administracyjnym i na drodze sądowej oparta jest na zasadzie konkurencyjności, ponieważ od podmiotu legitymowanego do złożenia skargi zależy wybór drogi weryfikacji decyzji ostatecznej. W przypadku równoczesnego uruchomienia weryfikacji decyzji na drodze administracyjnej i sądowej, ustawodawca przyjmował pierwszeństwo drogi administracyjnej. Jednak takie pierwszeństwo było krytykowane z uwagi na ograniczenie prawa jednostki do sądu. Zgodnie z ustawą o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, skarga do sądu nie

jest niedopuszczalna jeżeli toczy się postępowanie administracyjne. Zgodnie z art. 56 poppsa w razie wniesienia skargi do sądu po wszczęciu postępowania administracyjnego w celu zmiany, uchylenia,stwierdzenia nieważności lud wznowienia postępowania – postępowanie sądowe podlega zawieszeniu.

24. Właściwość delegacyjna w postępowaniu sądowo administracyjnym.Kodeks postępowania administracyjnego dopuszcza możliwość przekazania rozpoznania i rozstrzygnięcia danej sprawy albo czynności procesowej w danej sprawie, jednemu organowi administracji publicznej przez drugi organ. Możliwość przekazania jest przewidziana w przypadku wyłączenia organu administracji publicznej. W razie wyłączenia organu właściwy do załatwienia sprawy jest organ wyższego stopnia, art. 26 §2 kpa. Możliwe jest również przekazanie innemu organowi niektórych czynności procesowych w sprawie, nazywane instytucją pomocy prawnej, zgodnie z art. 52 kpa. Organ administracji publicznej może zwrócić się do organu administracji rządowej lub samorządu terytorialnego o odebranie wyjaśnień lub zeznań albo o dokonanie innej czynności z udziałem osoby zamieszkującej na obszarze właściwości tych organów. W kpa istnieje również możliwość przekazania organowi I Instancji czynności procesowej polegającej na przeprowadzeniu uzupełniającego postępowania dowodowego, art. 136 kpa.

25. Decyzja nieistniejąca.Czynność prawna nieistniejąca jest zdarzeniem faktycznym, obiektywnie istniejącym, stwarzającym pozory czynności prawnej. Charakteryzując zagadnienie decyzji nieistniejących, trzeba wyróżnić dwie sytuacje. Nieistnienie postępowania administracyjnego – decyzje wydane w nieistniejącym postępowaniu administracyjnym zawsze będą decyzjami nieistniejącymi. Postępowanie administracyjne może się toczyć gdy występują co najmniej dwa podmioty (organ administracji posiadający zdolność prawną do prowadzenia postępowania i strona). Drugim przypadkiem jest wydanie decyzji nieistniejących w postępowaniu administracyjnym. Do decyzji nieistniejących należy zaliczyć: decyzje niezawierające wymaganych przepisami cech zewnętrznych oraz decyzje niedoręczone, art.107 kpa i 110 kpa. Jeżeli decyzja nie spełnia wymagań konstytutywnych dotyczących struktury prawnej tego akt to zaliczamy ją do decyzji nieistniejących. Drugą przesłanką bytu prawnego decyzji jest jej ogłoszenie lub doręczenie stronom. Byt prawny decyzji rozpoczyna się od ujawnienia woli organu poprzez ogłoszenie lub doręczenie decyzji. Decyzje nieistniejące nie korzystają z domniemania prawidłowości i nie wchodzą do obrotu prawnego.

26. Roszczenia odszkodowawcze w postępowaniu administracyjnym.Prawo do roszczenia o odszkodowanie przyznawał stronie art. 160 §1 kpa, uchylony ustawą z dnia 17 czerwca 2004 roku. Strona dochodzić będzie odszkodowania na drodze cywilnej, jeżeli organ nie wypłaci stronie żądanego odszkodowania. Przysługuje jej powództwo do sądu powszechnego. Nowe zasady nie dotyczą stanów prawnych sprzed 17 czerwca 2004 roku. Do stanów sprzed wejścia w życie ustawy zachowuje moc tryb dochodzenia odszkodowania uregulowany w art. 160 kpa: odszkodowanie przysługuje od organu który wydał decyzję obarczoną wadami wymienionymi w art. 156 kpa, chyba że powstanie okoliczności powodującej wadliwość decyzji można przypisać jednej ze stron. Wątpliwe jest czy winę za wadliwość decyzji może ponosić strona postępowania, skoro wady decyzji wymienione w art.156 kpa są wynikiem zasadniczej nieprawidłowości w stosowaniu prawa przez organ administracji. Roszczenie przedawnia się z upływem trzech lat od dnia w którym decyzja stwierdzająca nieważność decyzji lub wydanie decyzji z naruszeniem prawa stała się ostateczna.

27. Właściwość instancyjna. Właściwość instancyjna jest to zdolność organu administracji publicznej do przeprowadzania weryfikacji decyzji w drodze administracyjnej. Właściwość instancyjna jest przyznana organom wyższego stopnia (art.127 § 2 kpa) oraz ministrom (art.157 §1 kpa). Organy

wyższego stopnia wymienia art. 17 kpa. Z kolei art. 18 kpa wyznacza organy naczelne. Organy administracji publicznej są zobowiązane z urzędu przestrzegać swojej właściwości. Właściwość rzeczowa i miejscowa jest rozciągana również na właściwość instancyjną. Organ wszczynający postępowanie w sprawie jest obowiązany z urzędu sprawdzić swoją właściwość w danej sprawie. Jeżeli podanie zostało złożone do organu niewłaściwego to zgodnie z art. 65 kpa organ niewłaściwy niezwłocznie przekazuje podanie do organu właściwego. Podanie wniesione do organu niewłaściwego przed upływem terminu uważa się za wniesione z zachowaniem terminu.

28. Instytucja odwołalności i nadzoru. Środki nadzoru są to instytucje procesowe za których pomocą organy powołane do sprawowania nadzoru uruchamiają z urzędu postępowanie weryfikacyjne służące wyeliminowaniu z obrotu prawnego decyzji przez jej kasację lub reformację. Środki nadzoru opierają swoją konstrukcję prawną na zasadzie oficjalności i swoim celu, czyli wyeliminowaniu decyzji z obrotu prawnego. Odwołalności decyzji jet to prawna możliwość kasacji lub reformacji decyzji z urzędu przez organ który decyzję wydał. Cechą charakterystyczną jest zasada oficjalności i cel, czyli wyeliminowaniu decyzji z obrotu prawnego.

29. Wyjątki od związania granicami skargi kasacyjnej.NSA rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, zgodnie z art. 183 §1 poppsa według którego o zakresie kontroli orzeczenia przesądza wola wnoszącego skargę kasacyjną. Od tej zasady ustawa wprowadza wyjątek stanowiący że NSA z urzędu bierze pod rozwagę nieważność postępowania, zgodnie z art. 183 §2 poppsa. Tak więc NSA działając w zaklresie wskazanych podstaw skargi, o ile nie stwierdzi naruszenia prawa powodującego nieważność postępowania, a stwierdzi np. naruszenie prawa materialnego które nie zostało wskazane jako podstawa skargi to nie może uchylić wyroku wojewódzkiego sądu administracyjnego.

30. Właściwości organów (rodzaje, sposób ustalania)Przez pojęcie właściwości rozumiemy zdolność prawną organu do rozpoznawania i rozstrzygania określonego rodzaju spraw w postępowaniu administracyjnym. Wyróżniamy dwa rodzaje właściwości. Właściwość ustawowa wynika wprost z przepisu. Właściwość delegacyjna, czyli wynikająca z delegacji ze względu na przekazanie danej sprawy lub czynności procesowej przez jeden organ drugiemu organowi administracji publicznej.

31. Postanowienia zaskarżalne do WSA.Zgodnie z art. 3 § 2 pkt.2 poppsa do sądu administracyjnego służy skarga na następujące postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym:

Postanowienie na które służy zażalenie: dopuszczalność zaskarżenia obwarowane jest przesłanką zaskarżalności postanowienia na drodze administracyjnej. Na postanowienie przysługuje zażalenie tylko gdy kodeks tak stanowi, zgodnie z art. 141 § 1 kpa. Na tej podstawie zaskarżalne są do sądu postanowienia kończące postępowanie zażaleniowe.

Postanowienia kończące postępowanie: do takich postanowień zaliczymy postanowienia o niedopuszczalności odwołania, o uchybieniu terminu do wniesienia odwołania, art. 134 kpa oraz postanowienie o odmowie przywrócenia terminu do złożenia odwołania, art. 59 § 2 kpa. Postanowienia te kończą postępowanie odwoławcze.

Postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty: do takiego rodzaju należy postanowienie wydane w trybie art. 106 kpa, postanowienie to jest jednak zaskarżalne na drodze administracyjnej, zgodnie z art. 106 § 5 kpa. Do tego rodzaju postanowień zaliczymy zatwierdzenie lub odmowa zatwierdzenia ugody.

Zaskarżeniu do sądu administracyjnego podlegają postanowienia ostateczne. Przesłanką dopuszczalności zaskarżenia jest wyczerpanie środków zaskarżenia w postępowaniu przed

organem właściwym w sprawie, zgodnie z art. 52 §1 pkt.2 poppsa. Przesłanka ta nie obowiązuje jeżeli skargę wnosi prokurator lub RPO.

32. Koncepcja legitymacji strony w doktrynie i kpa.Strona- wg art. 28 Kpa to każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo, kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. Organ administracji nie może prowadzić postępowania bez strony, czyli bez indywidualnie określonego podmiotu. Strona jest adresatem decyzji administracyjnej.Koncepcje legitymacji procesowej strony postępowania, tj., kto i kiedy może stać się stroną postępowania?:Koncepcja subiektywna – oparta jest na prawie procesowym, polega na przyjęciu założenia, że każdy ma prawo do złożenia podania do organu i wraz z tym momentem staje się stroną postępowania. Organ wszczyna postępowanie, a w trakcie jego trwania sprawdza, czy ta strona miała interes prawny, czy może być stroną? Jeżeli nie ma interesu prawnego, organ umarza postępowanie. Koncepcja obiektywna – oparta jest na prawie materialnym. Zgodnie z teorią organ przed wszczęciem postępowania sprawdza czy dana osoba ma interes prawny. Jeżeli osoba posiada interes prawny, to organ wszczyna postępowanie, a jeżeli nie ma interesu prawnego to postępowanie w ogóle nie zostaje wszczęte. Przedstawicielem tej koncepcji był Zimmerman.Koncepcja mieszana (wg Barbary Adamiak)- koncepcja ta obejmuje: I część- wszczęcie postępowania z urzędu (obiektywna) II część- wszczęcie postępowania na wniosek (subiektywna);I część- sprawdzenie, kto ma interes prawny. II część- każdy ma prawo do procesu.

33. Moc skargi do sądu administracyjnego.Skarga ma moc środka względnie suspensywnego. Wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania aktu lub czynności. Ustawa reguluje wstrzymanie wykonania aktu lub czynności przyznając w tym zakresie właściwość organowi, a następnie po przekazaniu skargi sądowi:

w razie wniesienia skargi na decyzję lub postanowienie, organ który wydał decyzję może wstrzymać wykonanie z urzędu lub na wniosek skarżącego, chyba że zachodza przesłanki od których uzależnione jest wydanie decyzji w postępowaniu administracyjnym lub rygory natychmiastowej wykonalności albo gdy ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania,

w razie wniesienia skargi na inny akt lub czynność z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa,

na uchwałę organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków oraz na akty terenowych organów administracji rządowej, właściwy organ może wstrzymać z wyjątkiem aktów prawa miejscowego które weszły w życie.

Odmowa wstrzymania wykonania aktu lub czynności nie pozbawia skarżącego prawa do złożenia wniosku do sądu. Po złożeniu wniosku sąd może wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania w całości lub w części aktu lub czynności, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków – z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego które weszły w życie. Postanowieniem o wstrzymaniu aktu lub czynności sąd nie jest związany i może je zmienić w każdej chwili w przypadku zmiany okoliczności. Na postanowienie o wstrzymaniu lub odmowie służy zażalenie do NSA.

34. Granice postępowania rozpoznawczego w postępowaniu odwoławczym.Postępowanie rozpoznawcze przed WSA Jest podstawowym stadium postępowania sądowo-administracyjnego, sąd rozpoznaje sprawę sądowo-administracyjną, granice postępowania wyznacza zakres działania lub bezczynności organu administracji publicznej, sąd bada zgodność decyzji z prawem.

Wg art. 134 §1 ustawy – sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną, co oznacza, że może wydać orzeczenie innej treści niż to, o które wnosi skarżącySąd rozpoznaje na podstawie akt sprawy, a wyjątek, gdy organ nie przesłał akt, wtedy na żądanie skarżącego rozpoznaje sprawę na podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny nie budzi wątpliwości.Sąd rozpoznaje na podstawie stanu faktycznego istniejącego w dniu podjęcia zaskarżonego działania lub bezczynności, nie uwzględnia okoliczności faktycznych, które powstały po podjęciu działania.Podstawową formą postępowania rozpoznawczego jest rozprawa, posiedzenia są jawne.Postępowanie rozpoznawcze jest przeprowadzone w trybie zwykłym (na rozprawie), ale też może być w trybie uproszczonym, na posiedzeniu niejawnym, forma ta jest nie obligatoryjna, które jest dopuszczalne, jeżeli: a. decyzja lub postanowienie są dotknięte wadą nieważności albo wydane zostały z naruszeniem prawa dającym podstawę do wznowienia postępowaniab. strona zgłosi wniosek o skierowanie sprawy do rozpoznania w trybie uproszczonym, a żadna z pozostałych stron w terminie 14 dni od zawiadomienia o złożeniu wniosku nie zażąda przeprowadzenia rozprawyc. organ nie przekazał sądowi skargi mimo wymierzenia grzywny, gdy skarżący złożył żądanie rozpoznania sprawy na podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny nie budzi wątpliwości.Postępowanie rozpoznawcze – przedmiotem postępowania rozpoznawczego jest ponowne rozpatrzenie sprawy indywidualnej rozstrzygniętej decyzją organów I instancji. Organ dokonuje oceny materiału dowodowego zebranego w postępowaniu przed I instancją. Wynik tej oceny może być dwojaki: organ odwoławczy może stwierdzić, że w istocie brak było rozpoznania sprawy w I instancji – organ odwoławczy kasuje decyzję I instancji i przekazuje sprawę organowi I instancji do ponownego rozpatrzenia. organ odwoławczy stwierdza, że postępowanie rozpoznawcze w I instancji wymaga uzupełnienia – w takim przypadku odwoławczy z urzędu lub na wniosek strony jest obowiązany przeprowadzić uzupełniające postępowanie dowodowe. Uzupełniające postępowanie dowodowe organ odwoławczy przeprowadza sam albo może zlecić jego przeprowadzenie organowi, który wydał decyzję zaskarżoną.Postępowanie rozpoznawczeJego przedmiotem jest ponowne rozpatrzenie sprawy indywidualnej rozstrzygniętej decyzją organu I instancji. Granice postępowania rozpoznawczego są wyznaczone przez zasady ogólne kpa, a w szczególności przez zasadę dwuinstancyjności, zasadę prawdy obiektywnej, zasadę praworządności.W postępowaniu rozpoznawczym organ dokonuje oceny materiału dowodowego zebranego w postępowaniu przed I instancją. Organ może tutaj stwierdzić, że:

Brak było rozpoznania sprawy w I instancji; Postępowanie w I instancji wymaga uzupełnienia, ponieważ nie zostały ustalone

wszystkie istotne dla sprawy okoliczności faktyczne. Organ odwoławczy przeprowadza na wniosek lub z urzędu uzupełniające postępowanie dowodowe. Może je przeprowadzić sam lub zlecić je organowi, który wydał zaskarżoną decyzję.

b) Podjęcie decyzjiRozstrzygnięcie organu odwoławczego może być następujące

Utrzymuje w mocy zaskarżoną decyzję. Decyzja o utrzymaniu w mocy decyzji organu pierwszej instancji powinna być wydana wówczas, gdy rozstrzygnięcie organu odwoławczego pokrywa się z rozstrzygnięciem organu I instancji.

Rozstrzygnięcie merytoryczne organu odwoławczego jest niezgodnie z rozstrzygnięciem organu I instancji. Organ odwoławczy uchyla zaskarżoną decyzję w całości lub części i w tym zakresie orzeka, co do istoty sprawy (decyzja merytoryczno - reformacyjna). Podstawą wydania takiej decyzji może być każdy rodzaj wadliwości. Może to być naruszenie przepisów prawa materialnego czy przepisów postępowania, ale także błędna ocena faktów

Organ odwoławczy może także uchylić zaskarżoną decyzję w całości i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ pierwszej instancji (decyzja kasacyjna).Rozstrzygnięcie sprawy wymaga uprzedniego przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w całości lub w znacznej części.

35. Pojęcie i klasyfikacja dowodów.Dowód - to wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem - zasada prawdy obiektywnej. W szczególności dowodem mogą być dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych oraz oględziny. Dowodem może być także oświadczenie złożone przez stronę w sytuacji, gdy przepis prawa nie wymaga urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego w drodze zaświadczenia właściwego organu administracji. Dowodu nie wymagają fakty powszechnie znane i fakty znane organowi z urzędu.Materiał dowodowy – ogół dowodów, których zebranie jest konieczne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy (ustalenie faktów i ich wszechstronne naświetlenie). Organ administracji zobowiązany jest w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy.Dokonanie ustaleń stanu faktycznego opiera się zgromadzonym materiale dowodowym oraz na domniemaniach:

Domniemanie faktyczne - wynika z doświadczenia życiowego. Związek między faktem danym w doświadczeniu a poszukiwanym ustala się swobodnie na podstawie doświadczenia.

Domniemanie prawne - wynika z przepisu prawa (przyjęcie faktu poszukiwanego na podstawie innego faktu). Można je podzielić na proste, dopuszczające przeciwdowód, domniemania niezbite, (które nie dają się obalić przeciwdowodem, bo jest on zakazany).

Kpa dopuszcza ustalenie okoliczności faktycznych bez prowadzenia postępowania dowodowego, gdy przepisy szczególne przewidują zastosowanie uprawdopodobnienia. To środek zastępczy dowodu w znaczeniu ścisłym. Nie daje pewności, lecz wiarygodność twierdzenia o jakimś fakcie. Przepisy prawne ograniczają możliwość stosowania uprawdopodobnienia tylko odnośnie do faktów, które mają znaczenie dla rozstrzygnięcia kwestii wpadkowej, a nie rozstrzygnięcia istoty sprawy. Dopuszczalne jest uprawdopodobnienie istnienia okoliczności faktycznych wskazujących na wątpliwości, co do bezstronności pracownika, na brak winy osoby, która uchybiła terminowi. Podobne rozwiązanie przyjmuje op.Ze względu na kryterium zetknięcia się organu orzekającego z faktem będącym przedmiotem dowodu:

Bezpośrednie - organ orzekający może bezpośrednio spostrzegać i stwierdzać prawdziwość określonego faktu (oględziny);

Pośrednie - organ stwierdza pośrednio istnienie określonego faktu na podstawie spostrzegania innego faktu (zeznania świadków).

Ze względu na kryterium rodzaju źródła informacji: Rzeczowe - źródłem informacji są cechy danej rzeczy lub zachowane na niej ślady

zdarzeń, a organ zaznajamia się z nimi przez oględziny. Osobowe - źródłami informacji są osoby (zeznania świadków).

Mieszane (tj. osobowo-rzeczowe: dokumenty i opinie biegłych)Ze względu na kryterium dopuszczalności przeprowadzenia danego środka dowodowego:

Podstawowe - przeprowadzenie nie ma określonych przesłanek (dokumenty, zeznania świadków).

Posiłkowe - ich dopuszczalność jest możliwa po spełnieniu określonych przesłanek (przesłuchanie stron).

Ze względu na kryterium regulacji prawnej środków dowodowych:Uregulowane w kpa - dokumenty, zeznania świadków, oględziny, przesłuchanie stron, opinie biegłych.Nieuregulowane w kpa - nowe środki dowodowe powstające w wyniku rozwoju nauki i techniki.

36. Moc dowodów w KPA.Dokument - akt pisemny, stanowiący wyrażenie określonych myśli lub wiadomościKpa wprowadza pojęcie dokumentu urzędowego - to dokumenty, które mają zwiększoną moc dowodową, w zakresie tego, co zostało w nich urzędowo stwierdzone, jeżeli zostaną spełnione 2 przesłanki: sporządzone zostaną w określonej formie i sporządziły je powołane do tego organy państwowe lub jednostki organizacyjne.Dokumenty urzędowe korzystają z 2 rodzajów domniemań:

Domniemanie prawdziwości - dokument pochodzi od organu, który go wystawił Domniemanie zgodności z prawdą oświadczenia organu, od którego pochodzi

dokument.Kpa i op. przyjęły domniemanie zgodności z prawdą, tego co zostało w dokumencie stwierdzone, przez organ, od którego dokument pochodzi. Domniemanie to może być obalone przez przeprowadzenie dowodu przeciwko treści dokumentu. W przypadku obalenia domniemania zgodności z prawdą lub domniemania prawdziwości dokumentu urzędowego, nie może on być traktowany jako dowód w sprawie.Dowód jest prawdziwy, jeżeli spełnia 3 warunki:

Został wystawiony przez kompetentny organ; Treść dokumentu odpowiada rzeczywistości; Dokument posiada nie zmienioną treść, taką, jaką nadał mu wystawca.

Kpa nie reguluje mocy dowodowej urzędowych dokumentów zagranicznych oraz dokumentów prywatnych. Dlatego też oba rodzaje dokumentów podlegają w pełni swobodnej ocenie dowodów dokonywanej przez organ orzekający, o ile przepisy szczególne lub umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej. Podobne rozwiązanie zawiera ordynacja podatkowa, gdzie podstawowym środkiem dowodowym są księgi podatkowe. Księgi są dokumentami o charakterze prywatnym i w postępowaniu podatkowym stanowią dowód tego, co zostało w nich stwierdzone, tj. mają taką samą moc dowodową jak dokumenty urzędowe. Przez księgi podatkowe rozumieć można księgi rachunkowe, podatkową księgę przychodów i rozchodów, ewidencję oraz rejestry, do prowadzenia, których zobowiązani są podatnicy, płatnicy lub inkasenci. Moc dowodowa ksiąg podatkowych jest uzależniona od spełnienia 2 warunków:Księga podatkowa jest rzetelna (tj. prowadzone w niej zapisy odzwierciedlają stan rzeczywisty) oraz jest prowadzona w sposób niewadliwy (tj. prowadzona zgodnie z zasadami wynikającymi z odrębnych przepisów). Jeżeli księga podatkowa jest prowadzona wadliwie, to zachowuje moc dowodową, o ile wady nie mają istotnego znaczenia dla sprawy. W przypadku, gdy księga podatkowa jest prowadzona nierzetelnie lub w sposób wadliwy, to organ podatkowy w protokole badania księgi określa, za jaki okres i w jakiej części nie uznaje ksiąg za dowód, tego, co wynika z zawartych w niej zapisów. Odpis takiego protokołu organ podatkowy dostarcza stronie, która może w terminie 14 dni wnieść swoje zastrzeżenia lub uwagi do protokołu.

37. Relacje między trybem zwykłym a nadzwyczajnym.Wyróżnia się dwa rodzaje postępowania administracyjnego: postępowanie ogólne i postępowanie szczególne. Postępowaniem szczególnym jest postępowanie podatkowe. W postępowaniu administracyjnym, zarówno ogólnym i szczególnym wyróżniamy dwa tryby postępowania:

Przedmiotem postępowania głównego jest rozpoznanie i rostrzygnięcie sprawy w trybie i formie przewidzianej przez przepisy prawa procesowego zgodnie z przepisami prawa materialnego. W ramach postępowania głównego wyróżniamy postępowanie przed organem I instancji i organem II instancji – w obu tych przypadkach występuje tożsamość celów i przedmiotu postępowania.

Drugim trybem postępowania są postępowania nadzwyczajne. Przedmiotem postępowań nadzwyczajnych jest przeprowadzenie weryfikacji decyzji wydanej w postępowaniu głównym. Z tego względu można przypisać postępowaniu nadzwyczajnemu charakter służebny, ponieważ byt prawny tego postępowania jest uzależniony od przeprowadzenia postępowania głównego. Istotą postępowań nadzwyczajnych jest stworzenie gwarancji represyjnych zrealizowania celu postępowania głównego. Na system nadzwyczajnych trybów postępowania uregulowanych w kpa składają się: ◦ postępowanie w sprawie wznowienia postępowania: celem jest stworzeine

możliwości prawnej do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej zakończonej decyzją ostateczną, jeżeli było ono dotknięte wadliwością procesową zgodnie z art.145 kpa

◦ postępowanie w sprawie nieważności decyzji: celem jest ustalenie czy decyzja nie jest dotknięta kwalifikowaną wadą materialno prawną, zgodnie z art. 156 kpa – która powoduje jej nieważność,

◦ postępowanie mające na celu uchylenie, zmianę decyzji prawidłowej bądź dotkniętej wadami niekwalifikowanymi, art. 154, 155, 161 kpa.

W postępowaniu sądowoadministracyjnym możemy wyodrębnić następujące rodzaje postępowania:

ogólne postępowanie sądowoadministracyjne w którego trybie rozpoznawane i rozstrzygane są skargi na działanie lub bezczynność organów administracji publicznej

odrębne postępowanie sądwoadmistracyjne w którego trybie rozstrzygane są spory o właściwość między jednostkami samorządu terytorialnego oraz spory kompetencyjne

postępowanie pomocnicze: do którego zaliczamy postępowanie w sprawie nałożenia grzywny, zaginięcia akt, postępowanie w sprawie podejmowania uchwał mających na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, powodujących rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych

W postępowaniu sądwoadmistracyjnym również wyróżniamy dwa tryby: główny i nadzwyczajny. Tryb główny jest podejmowany w celu rozpoznania i rozstrzygnięcia zgodności z prawem zaskarżonego działania lub bezczynności organu. Celem postępowania trybu nadzwyczajnego jest weryfikacja orzeczeń sądu, której następstwem może być obalenie prawomocności. Do nadzwyczajnych trybów będzie należało:

wznowienie postępowania w razie wystąpienia przesłanek nieważności postępowania, art. 271, 272, 273 poppsa

postępowanie w sprawie unieważnienia prawomocnego postanowienia sądu administracyjnego, zgodnie z art. 172 poppsa.

W ogólnym postępowaniu sądowoadministracyjnym wyróżniamy 3 stadia: stadium wstępne: zbadanie dopuszczalności skargi stadium rozpoznawcze: rozpoznanie skargi stadium podjęcia orzeczenia: uwzględnienie lub nieuwzględnienie skargi.

38. Formy postępowania rozpoznawczego przed WSA.Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi przewiduje dwa rodzaje posiedzeń: jawnych i niejawnych. Zgodnie z art.45 Konstytucji RP każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy. Zgodnie z art.10 poppssa rozpoznanie sprawy odbywa się jawnie chyba że przepis stanowi inaczej, podobnie art. 90 poppsa. Zasada jawności gwarantuje stronie prawo udziału w postępowaniu. Posiedzenia jawne odbywają się z udziałem stron i uczestników postępowania oraz publiczności. Sąd może orzec odbycie całego posiedzenia lub części przy drzwiach zamkniętych jeżeli: rozpoznanie sprawy zagraża moralności, bezpieczeństwu państwa, porządkowi publicznemu, tajemnicy państwowej lub służbowej. Ogłoszenie orzeczenia odbywa się publicznie. Od zasady jawności wyjątek może wprowadzić jedynie przepis szczególny, art. 90 § 1 poppsa. Na posiedzeniu niejawnym mogą być rozpoznawane kwestie wpadkowe dotyczące braków formalnych czynności procesowych stron, dopuszczalności skargi, rozpoznanie skargi. Wstęp na posiedzenia niejawne mają tylko osoby wezwane. Postępowanie rozpoznawcze jest przeprowadzane w trybie zwykłym a zatem na rozprawie. Jest też dopuszczalne przeprowadzenie postępowania w trybie uproszczonym, zgodnie z przesłankami z art. 119 poppsa.:

jeżeli decyzja jest dotknięta wadą nieważności, art. 156 kpa lub została wydana z naruszeniem praw dających podstawę do wznowienia postępowania,

storna zgłosi wniosek do skierowania sprawy do rozpoznania w trybie uproszczonym, a żadna ze stron nie wniesie w terminie 14 dni od przeprowadzenie rozprawy

organ nie przekazał sądowi sprawy mimo wymierzenia grzywny. Tryb uproszczony nie jest obligatoryjny i może być zastosowany ze względów na przyspieszenie sprawy. W trybie uproszczonym sąd orzeka na posiedzeniu niejawnym w składzie jednego sędziego.

39. Domniemanie prawidłowości decyzji.Zasada trwałości decyzji administracyjnej jest odnoszona do decyzji ostatecznych, art. 16 §1 kpa. Decyzją ostatecznym służy cecha trwałości, a jej skutkiem jest domniemanie legalności i mocy obowiązującej. Zgodnie z art. 110 kpa decyzja wiąże organ oraz strony od daty jej doręczenia lub ogłoszenia. Zasada trwałości decyzji nie ma trybu bezwzględnego jednak dopuszczalność jej zmiany jest możliwa wyłącznie w ustawowo określonym trybie i przez właściwy do tego organ.

40. Prawo pomocy w postępowaniu administracyjnym.Zakres prawa pomocy obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz kosztów ustanowienia adwokata. Prawo pomocy może zostać udzielone w zakresie całkowitym: obejmującym pełne zwolnienie z kosztów sądowych i kosztów zastępstwa adwokackiego lub w zakresie częściowym. Przesłanką przyznania pomocy w zakresie całkowitym jest wykazanie przez stronę że nie jest wstanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania, a w zakresie częściowym wykazanie że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Prawo pomocy może być przyznane stronie na jej wniosek. Wniosek powinien zawierać oświadczenie strony obejmujące dane o stanie majątkowym. Powinien być złożony na urzędowym formularzu według wzoru określonego przez radę ministrów wraz z wymaganymi załącznikami. Wniosek który nie został złożony na urzędowym formularzu lub co do którego nie zostały uzupełnione braki w określonym terminie pozostaje bez rozpoznania. Wniosek rozpoznaje sąd wojewódzki. Wnioski mogą rozpatrywać referendarze sądowi wydając zarządzenia lub postanowienia. Na ich postanowienia przysługuje sprzeciw w terminie 7 dni. Przyznane prawo pomocy może zostać cofnięte w całości lub części jeżeli okoliczności na podstawie których je przyznano nie istniały lub przestały istnieć. Prawo pomocy wygasa wraz ze śmiercią strony.

41. Kompetencja ogólna.

Kompetencja ogólna – to zdolność prawna organów administrujących do załatwienia spraw administracyjnych w danym układzie postępowania. Kompetencję ogólną ustanawia art.1 pkt 1i2 kpa. Zgodnie z tymi przepisami, zdolność prawną do prowadzenia postępowania administracyjnego mają organy administracji publicznej i inne organy państwowe oraz inne podmioty, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw określonych w art.1pkt1. Kompetencję ogólną do wykonywania orzeczenia administracyjnego w sprawach indywidualnych mają zarówno organy monokratyczne (np. minister, wojewoda, starosta), jak również organy kolegialne różnego rodzaju (np. zarząd gminy, powiatu, województwa, samorządowe kolegia odwoławcze, okręgowe rady adwokackie).

organ administracji publicznej – zakres pojęcia jest określony w art.5 § 2 pkt 3. – rozumie się przez to ministrów, centralne organy administracji rządowej, wojewodów, działające w ich lub własnym imieniu inne terenowe organy administracji rządowej (zespolonej i niezespolonej), organy jednostek samorządu terytorialnego oraz organy i podmioty , gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień.

1) ministrowie, centralne organy administracji rządowej – Prezes RM i wiceprezesi RM pełniący funkcje ministra kierującego określonym działem administracji rządowej, przewodniczący komitetów wchodzących w skład RM, kierownicy centralnych urzędów administracji rządowej podległych Prezesowi RM, podporządkowanych mu lub nadzorowanych przez niego lub właściwego ministra, a także kierowników innych równorzędnych urzędów państwowych,

2) terenowe organy administracji rządowej – wojewodowie; działający pod zwierzchnictwem wojewody kierownicy zespolonych służ, inspekcji i straży prowadzący postępowanie administracyjne w imieniu wojewody, własnym, jeżeli ustawy tak stanowią; a także organy administracji zespolonej

3) jednostki samorządu terytorialnego – zgodnie z art.5 § 2 pkt 6kpa - pod tym pojęciem rozumie się organy gminy, powiatu, województwa, związków gmin, związków powiatu, wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starostę, marszałka województwa oraz kierowników służb, inspekcji i straży działających w imieniu wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starosty lub marszałka województwa, a ponadto samorządowe kolegia odwoławcze

4) inne podmioty, które na podstawie ustaw lub porozumień zostały powołane do załatwienia spraw indywidualnych w drodze decyzji – np. okręgowe rady adwokackie (ustawa z 26.05.1982 r. – prawo o adwokaturze), dyrektorzy, kierownicy instytucji kultury (na podstawie porozumienia, które zawiera Generalny Konserwator Zabytków), organy podatkowe zawieranie porozumień – wojewoda może powierzyć prowadzenie, w jego imieniu,

niektórych spraw z zakresu swojej właściwości organom samorządu terytorialnego z obszaru województwa na podstawie porozumień. Zawarcie w przewidzianym trybie porozumienia pomiędzy wojewodą a organami samorządu terytorialnego powoduje, że właściwość wojewody lub kierownika danej zespolonej służby, inspekcji, straży, jest wyłączona. Także jednostki samorządu terytorialnego mogą zawierać porozumienia. Zawarcie w przewidzianym trybie związków powiatów, gmin oraz porozumień powoduje wyłączenie zdolności prawnej organu jednostki samorządu terytorialnego wypływającej z ustawy materialnoprawnej.

42. Przywrócenie terminu w postępowaniu administracyjnym.Przywrócenie terminu – instytucja przywrócenia terminu może być stosowana w przypadku uchybienia terminu przez stronę lub innego uczestnika postępowania albo przez osobę zainteresowaną. Instytucja ta służy usunięciu ujemnych skutków, jakie wywołuje uchybienie terminu, wprowadzona do przepisów procesowych ze względów słuszności oraz dla

zapewnienia dochodzenia do prawdy obiektywnej. W o.p. instytucja przywrócenia terminów ma zastosowanie tylko wtedy, gdy dotyczy terminów procesowych obowiązujących strony i innych uczestników postępowania podatkowego. Przywrócenie terminu następuje w drodze postanowienia wydanego przez organ właściwy w prowadzonej sprawie, z której miała być dokonana czynność. Postanowienie odmowne może być zaskarżone w drodze zażalenia (art.59 §1 kpa i art.163 § 3 o.p.). Zgodnie z art. 58 § 1 i 2 (art.162 § 1 i 2 o.p.) przywrócenie terminu może nastąpić jeżeli łącznie zostaną spełnione następujące przesłanki:

brak winy zainteresowanego w uchybieniu terminu, wniesienie przez zainteresowanego wniosku o przywrócenie terminu, dochowanie terminu (nieprzywracalnego) do wniesienia wniosku o przywrócenie

terminu, dopełnienie wraz z wnioskiem tej czynności, dla której był ustanowiony przywracalny

termin. 43. Skarga na bezczynność organu administracji.

Zgodnie z art.3 §2 pkt.8 sąd administracyjny jest właściwy do rozpoznawania i rozstrzygania skarg na bezczynność organu wykonującego administrację publiczną. Przesłanką dopuszczalności skargi na bezczynność organów jest wyczerpanie środków zaskarżenia służących przed organem właściwym w sprawie. W przypadku skargi na niewydanie decyzji służy zgodnie z art. 37 §1 kpa zażalenie, a w postępowaniu podatkowym ponaglenie, zgodnie z art. 141 op. Sąd uwzględniając skargę na bezczynność organów administracji publicznej, zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu lub interpretacji, czynności, stwierdzenia lub uznania uprawnienia lub obowiązku wynikającego z przepisów prawa.

44. Sankcje nieważności w odwołaniu, dopuszczalność. Zgodnie z wyrokiem sądu z dnia 12 marca 1981 roku organ odwoławczy obowiązany jest rozpatrzyć odwołanie zgodnie z art. 138 kpa, dokonując merytorycznej i prawnej oceny zasadności zaskarżonej decyzji, nie może natomiast w postępowaniu instancyjnym stosować art. 156 §1 kpa. Ze względu na rozwiązanie w art.138 §1 kpa organ odwoławczy nie może stwierdzić nieważności decyzji ponieważ nie dopuszczono takiej możliwości w postępowaniu odwoławczym. Dopuszczalne jest jedynie stosowanie sankcji wzruszalności decyzji.

45. Nieważność orzeczenia w postępowaniu sądowo administracyjnym.Zgodnie z art. 183 §1 poppsa o zakresie kontroli orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego przesądza wola wnoszącego skargę. Od tej zasady ustawa wprowadza wyjątek, stanowiąc że NSA z urzędu bierze pod uwagę nieważność postępowania, art. 183 §2 poppsa. Zgodnie z tym artykułem nieważność postępowania zachodzi gdy: droga sądowa była niedopuszczalna, jeżeli brak było zdolności sądowej, jeżeli w tej samej sprawie toczy się wcześniej wszczęte postępowanie lub spraw została już prawomocnie osądzona, jeżeli skład sądu był sprzeczny z przepisami prawa, jeżeli strona została pozbawiona możności obrony swych praw, jeżeli WSA orzekła w sprawie właściwej dla NSA.

46. Pojęcie postępowania administracyjnego.Przez pojęcie postępowania administracyjnego rozumiemy regulowany przez prawo procesowe ciąg czynności procesowych podejmowanych przez organy administracji publicznej i inne podmioty postępowania w celu rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej w formie decyzji administracyjnej, jak i ciąg czynności podjętych w celu weryfikacji decyzji administracyjnych.Wyróżniamy 2 rodzaje postępowania administracyjnego:

ogólne (stosowane zazwyczaj, regulowane przepisami k.p.a.) szczególne (do załatwiania określonych spraw, np. podatkowych)

Zarówno w postępowaniu ogólnym, jak i w szczególnym rozróżniamy 2 tryby postępowania:

- postępowanie główne (toczące się przed organem I i II instancji)- postępowanie nadzwyczajne (weryfikujące decyzje wydane w post. głównym)System nadzwyczajnych trybów postępowania składa się z trzech postępowań:1. Postępowanie w sprawie wznowienia postępowania (145 kpa)(gdy postępowanie w którym zapadła decyzja ostateczne było dotknięte kwalifikowaną wadą procesową.2. Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji (156 kpa)(sprawdzające, czy decyzja nie jest dotknięta kwalifikowaną wadą materialnoprawną)3. Postępowanie mające na celu uchylenie, zmianę decyzji prawidłowej lub dotkniętej

wadami niekwalifikowanymi.W postępowaniu głównym i nadzwyczajnych wyróżniamy 3 stadia postępowania:

Stadium wstępne (obejmujące czynności wszczęcia postępowania oraz czynności procesowe mające na celu zbadanie dopuszczalności wszczęcia postępowania)

Stadium postępowania wyjaśniającego (obejmujące ciąg czynności procesowych, których celem jest ustalenie stanu faktycznego sprawy, dającego podstawę do zastosowania normy prawa materialnego

Stadium podjęcia decyzji (rozstrzygającej sprawę indywidualną konkretnej osoby, czyli sprawę będącą przedmiotem postępowania)

47. Postępowanie wstępne w postępowaniu sądowo administracyjnym.Postępowanie wstępne rozpoczyna się od zarządzenia przez przewodniczącego wydziału lub wyznaczonego sędziego skompletowania akt niezbędnych do rozpoznania sprawy. Po skompletowaniu akt przewodniczący bada skargę. Jeżeli skarga jest dotknięta brakami wzywa do ich usunięcia. Następnie sąd bada zdolność sądową i procesową stron, w przypadku jej braku kieruje sprawę na posiedzenie niejawne. Bada dopuszczalność skargi i w razie stwierdzenia jej wstępnej niedopuszczalności kieruje sprawę na posiedzenie niejawne. Skarga będzie niedopuszczalna z przyczyn przedmiotowych jeżeli:

nie należy do właściwości sądu administracyjnego, sąd ma obowiązek zbadać czy w sprawie będącej przedmiotem skargi jest właściwy, zgodnie z art. 58 §4 sąd nie może odrzucić skargi jeżeli sąd powszechny uznał się za niewłaściwy – i na odwrót. Jest to co prawda forma zapewnienia jednostce prawa do sądu ale nie zawsze jest korzystna ponieważ tylko sąd administracyjny ma kompetencje kasacyjne. Jeżeli sprawa należy do właściwości innego sądu ale administracyjnego to są przekaże sprawę.

Jeżeli skarga została złożona w sprawach w których sąd administracyjny nie jest właściwy,

skarga została złożona na akt nieistniejący, nie zostały wyczerpane środki zaskarżenia lub gdy przedmiotem zaskarżenia jest akt

podjęty poza postępowaniem administracyjnym, jeżeli skarga dotyczy sprawy pomiędzy tymi samymi stronami która jest w toku lub

została prawomocnie osądzona. Skarga będzie niedopuszczalna z przyczyn podmiotowych jeżeli:

została złożona przez podmiot nie mający legitymacji do złożenia skargi, jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej, albo jeżeli skarżący nie ma zdolności

procesowej a nie działa przez pełnomocnika – sąd odrzuci skargę w takich przypadkach jeżeli nie zostanie on uzupełniony.

Następnie sąd bada zachowanie terminu do wniesienia skargi. Uchybienie terminu jeżeli nie został on przywrócony, powoduje oddalenie skargi. Ponadto sprawdza się czy uzupełniono w wyznaczonym terminie braki formalne. Jeżeli zaszła jakaś przeszkoda zgodnie z art. 58 §1 sąd odrzuci skargę. Jeżeli nie zachodzą przeszkody przekaże ją do rozpoznania.

48. Kontrola zewnętrzna – spory kompetencyjne między organami administracji publicznej a sadami

Z zasady podziału władzy publicznej, zgodnie z art.10 konstytucji RP, wynika że władza wykonawcza i sądownicza muszą przestrzegać zakresu kompetencji wyznaczonego przepisami prawa. Z dniem 1 stycznia 2004 roku dział V kpa utracił moc, w związku z czym rozstrzyganiem sporów kompetencyjnych pomiędzy organami administracji publicznej a sądami powszechnymi przestało zajmować się Kolegium Kompetencyjne. Nowym rozwiązaniem jest art. 66 §3 kpa ale jest ono ograniczone do sporów negatywnych. Organ zwraca podanie stronie jeżeli właściwy jest sąd powszechny, jednak nie może tego zrobić zgodnie z art. 66 §4 jeżeli sąd powszechny uznał się w danej sprawie jako niewłaściwy. Takie samo rozwiązanie przyjmuje ordynacja podatkowa. Ten sąd który jako pierwszy uznał się za niewłaściwy w sprawie przesądza o właściwości drugiego sądu. Jest to forma zapewnienia jednostce prawa do procesu. Na krytykę w literaturze napotyka fakt powierzenia rozstrzygania sporów kompetencyjnych najniższej władzy administracyjnej i sądowej oraz fakt pozostawienia jednostki bez żadnych środków ochrony. Przyjęte rozwiązanie wyklucza istnienie sporów pozytywnych, w razie powstanie sporu pozytywnego jest on rozstrzygany w sposób jednostronny przez sąd powszechny.

49. Kontrola wykonania decyzji.Decyzja administracyjna stanowi jedną z form prawnych, w której realizują swoje zadania organy administracji publicznej. Jeżeli decyzja nakłada na stronę obowiązek, to jej realizacja może nastąpić na drodze przymusu państwowego, głównie przez postępowanie egzekucyjne. Strona jest władna rozporządzać swoimi prawami również przy wykonywaniu decyzji, musi to jednak następować zgodnie z prawem i dlatego organy wydające decyzję mają kompetencję do kontroli realizacji tych decyzji. Zgodnie z art 162 § 1 pkt. 1 kpa organ wydający decyzję może stwierdzić jej wygaśniecie w przypadku gdy decyzja stała się bezprzedmiotowa i czyni to z wyraźnego nakazu przepisu prawa lub gdy decyzja stała się bezprzedmiotowa i czyni to z uwagi na interes społeczny lub interes strony. Decyzja może stać się bezprzedmiotowa w przypadku śmierci strony lub rozwiązania jednostki organizacyjnej. W przypadku art 162 § 1 pkt. 2 kpa organ stwierdza wygaśniecie mocy prawnej decyzji jeżeli została ona wydana z zastrzeżeniem warunku którego strona nie dopełniła. Zgodnie z art 162 § 2 zaniechanie dodatkowych obowiązków może być podstawą do uchylenia decyzji i pozbawienia strony płynących z niej uprawnień. Organ stwierdzający wygaśnięcie mocy prawnej decyzji lub jej uchylenie zobowiązany jest przeprowadzić postępowanie rozpoznawcze zgodnie z przepisami o postępowaniu w I instancji. Stwierdzenie wygaśnięcia lub uchylenia następuje w drodze decyzji o której służy odwołanie. Odesłanie do w art. 163 kpa do przepisów szczególnych nie wyłącza stosowania przepisów kpa, a poszerza jedynie zakres podstaw uchylenia lub zmiany decyzji.

50. Wpływ postępowania cywilnego na administracyjne.Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi jest ustawą regulującą niemal w pełnym zakresie postępowanie sądowo administracyjne. Odesłania do przepisów kpc są nieliczne, ponieważ wiele przepisów do Ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi wiele przepisów zaczerpnięto z kpc w dosłownym brzmieniu lub ze stosownymi zmianami. Pewne znaczenie ma odesłanie do przepisów o ustroju sądów powszechnych w zakresie uprawnień porządkowych w trakcie posiedzeń sądowych jak i bezpieczeństwa podczas tych posiedzeń. W prawie o postępowaniu przed sądami administracyjnymi znajdują się nieliczne delegację do wydania przepisów wykonawczych. Rada Ministrów w drodze rozporządzenia reguluje wysokość i zasady pobierania wpisu sądowego itp. oraz wzory formularzy i dokumentów.

51. Granice rozpoznania skargi do WSA. Granice postępowania rozpoznawczego wyznacza zakres działania lub bezczynność organu administracji publicznej. W zakresie skarg na decyzję granicę postępowania wyznacza rozstrzygnięcie sprawy indywidualnej decyzją. Sąd bada zgodność decyzji z prawem. Organy

powołane do rozpoznawania środków zaskarżenie i orzekania nie mogą wkraczać w zakres sprawy administracyjnej o której nie rozstrzygnięto w decyzji. Zgodnie z art. 134 §1 popsa sąd nie jest związany podstawami, zarzutami i wnioskami skargi. Oznacza to że sąd bada w pełnym zakresie zgodność z prawem działania lub bezczynności organu a nie tylko zgodność z przepisami których naruszenie zarzucono w skardze i wobec tego może wydać orzeczenie innej treści niż to o które wnosi skarżący. Zgodnie z art. 133 §1 poppsa sąd wydaje wyrok na podstawie akt sprawy. Oznacza to że sąd rozpoznaje sprawę na podstawie stanu faktycznego istniejącego w dniu podjęcia zaskarżonego działania lub bezczynności. Sąd może jednak z urzędu lub na wniosek strony przeprowadzić dowody uzupełniające z dokumentów jeżeli jest to konieczne do wyjaśnienia wątpliwości i nie będzie prowadzić do nadmiernego przedłużenia postępowania. Jeżeli chodzi o stan prawny to miarodajny jest stan prawny obowiązujący w dniu podjęcia zaskarżonego działania lub bezczynności. Sąd obowiązany jest uwzględnić wyrok Trybunału Konstytucyjnego o niezgodność ustawy lub innego aktu normatywnego z konstytucją, ustawą , umową międzynarodową.

52. Sytuacja strony w postępowaniu administracyjnym.Strona jest instytucją procesową. Zgodnie z art. 28 kpa stroną będzie podmiot którego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie, albo stroną będzie podmiot który żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. Celem postępowania jest załatwianie sprawy indywidualnej w drodze decyzji. Organ administracyjny nie może prowadzić postępowania bez strony, bez indywidualnie określonego podmiotu. W przeciwnym razie czynność będzie miała znamiona postępowania nieistniejącego. W przypadku postępowania wszczętego z urzędu prawo materialne ustanawia organ właściwy w sprawie, sprawa może być załatwiona tylko przez wydanie decyzji oraz musi istnieć podmiot który zdaniem organu administracji publicznej ma interes prawy lub obowiązek. W przypadku drugiej normy zawartej w art.28 kpa musi istnieć podmiot uznający się za legitymowany do występowania przed organem administracji publicznej, który zgodnie z własną oceną ma interes prawny lub obowiązek o którym można rozstrzygnąć decyzją.

53. Skarga na niewykonanie wyroku WSASkarga na niewykonanie wyroku jest szczególnym rodzajem skarg. Zgodnie z art.154 poppsa w razie niewykonania wyroku, po uprzednim wezwaniu właściwego organu do wykonania wyroku lub załatwienia sprawy strona może wnieść skargę żądając wymierzenia temu organowi grzywny. Ten rodzaj skargi różni się tym że służy w przypadku rozpoznania skargi na działanie lub bezczynność organów administracji publicznej. Przedmiotem skargi jest naruszenie ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi które stanowią o mocy oceny prawnej orzeczenia sądu i skutkach prawomocności orzeczenia sądu. Przyznanie prawa skargi na niewykonanie wyroku jest jednym z elementów systemu gwarancji skuteczności orzecznictwa sądów administracyjnych.

54. Moc dowodowa dokumentów prywatnych w postępowaniu administracyjnym i podatkowym (sposób obalania, przeciwdowód)

Dokument - akt pisemny, stanowiący wyrażenie określonych myśli lub wiadomości Kpa wprowadza pojęcie dokumentu urzędowego - to dokumenty, które mają zwiększoną moc dowodową, w zakresie tego, co zostało w nich urzędowo stwierdzone, jeżeli zostaną spełnione 2 przesłanki: sporządzone zostaną w określonej formie i sporządziły je powołane do tego organy państwowe lub jednostki organizacyjne.Dokumenty urzędowe korzystają z 2 rodzajów domniemań:

Domniemanie prawdziwości - dokument pochodzi od organu, który go wystawił Domniemanie zgodności z prawdą oświadczenia organu, od którego pochodzi

dokument.Kpa i op. przyjęły domniemanie zgodności z prawdą, tego co zostało w dokumencie stwierdzone, przez organ, od którego dokument pochodzi. Domniemanie to może być obalone

przez przeprowadzenie dowodu przeciwko treści dokumentu. W przypadku obalenia domniemania zgodności z prawdą lub domniemania prawdziwości dokumentu urzędowego, nie może on być traktowany jako dowód w sprawie.Dowód jest prawdziwy, jeżeli spełnia 3 warunki:

Został wystawiony przez kompetentny organ; Treść dokumentu odpowiada rzeczywistości; Dokument posiada nie zmienioną treść, taką, jaką nadał mu wystawca.

Zgodnie z art. 76 §3 kpa możliwe jest przeprowadzenie dowodu tylko przeciwko treści dokumentu. Jednak interpretacja rozszerzająca art. 76 §3 kpa jest dopuszczalna gdy chodzi o obalenie domniemania prawdziwości dokumentu.Kpa nie reguluje mocy dowodowej urzędowych dokumentów zagranicznych oraz dokumentów prywatnych. Dlatego też oba rodzaje dokumentów podlegają w pełni swobodnej ocenie dowodów dokonywanej przez organ orzekający, o ile przepisy szczególne lub umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej. Podobne rozwiązanie zawiera ordynacja podatkowa, gdzie podstawowym środkiem dowodowym są księgi podatkowe. Księgi są dokumentami o charakterze prywatnym i w postępowaniu podatkowym stanowią dowód tego, co zostało w nich stwierdzone, tj. mają taką samą moc dowodową jak dokumenty urzędowe. Przez księgi podatkowe rozumieć można księgi rachunkowe, podatkową księgę przychodów i rozchodów, ewidencję oraz rejestry, do prowadzenia, których zobowiązani są podatnicy, płatnicy lub inkasenci. Moc dowodowa ksiąg podatkowych jest uzależniona od spełnienia 2 warunków:Księga podatkowa jest rzetelna (tj. prowadzone w niej zapisy odzwierciedlają stan rzeczywisty) oraz jest prowadzona w sposób niewadliwy (tj. prowadzona zgodnie z zasadami wynikającymi z odrębnych przepisów). Jeżeli księga podatkowa jest prowadzona wadliwie, to zachowuje moc dowodową, o ile wady nie mają istotnego znaczenia dla sprawy. W przypadku, gdy księga podatkowa jest prowadzona nierzetelnie lub w sposób wadliwy, to organ podatkowy w protokole badania księgi określa, za jaki okres i w jakiej części nie uznaje ksiąg za dowód, tego, co wynika z zawartych w niej zapisów. Odpis takiego protokołu organ podatkowy dostarcza stronie, która może w terminie 14 dni wnieść swoje zastrzeżenia lub uwagi do protokołu.

55. Skarga na akty prawa miejscowego i uchwały.56. Funkcja ochronna.

Funkcja ochronna pełni jedną z podstawowych funkcji w płaszczyźnie społecznie pożądanych efektów działania. Funkcja ochronna przejawia się w ochronie interesu indywidualnego oraz interesu społecznego. Szczególne znaczenie ma ochrona interesu indywidualnego, ponieważ administracja jest zobowiązana z urzędu do ochrony interesu publicznego i społecznego. Funkcja ochronna polega na tym że prawo reguluje sytuację prawna strony, określa jej prawa i obowiązki, i tym samym uniezależnią ją w zakresie obrony swoich interesów od dobrej lub zlej wiary organu prowadzącego postępowanie. KPA i OP już w przepisach ogólnych przyznają stronie prawo do czynnego udziału w postępowaniu. Funkcja ochronna przejawia się również w nałożeniu na organ administracji obowiązku uwzględniania interesu indywidualnego z urzędu. Zgodnie z zasadą prawdy obiektywnej to na organie spoczywa obowiązek ustalenia stanu faktycznego, a nie na stronie. Strona ma prawo a nie obowiązek uczestniczenia w postępowaniu, poza wyjątkami kiedy zostanie wezwana. Niezależnie od podjęcia obrony, organ jest zobowiązany z urzędu chronić interes strony. Ten obowiązek rozciąga się zarówno na stosowanie norm prawa materialnego jak i procesowego. W przypadku postępowania podatkowego zasada uwzględniania interesu strony jest wyprowadzana z zasady pogłębiania zaufania do organów podatkowych. Funkcja ochronna interesu społecznego przejawia się w wielu instytucjach procesowych, takich jak art.7 kpa: obowiązek uwzględniania interesu społecznego, art. 31 kpa: udział

organizacji społecznej na prawach strony, art.133a OP: ochrona interesu publicznego, art. 154 i 155 kpa: eliminowanie prawidłowych decyzji bądź dotkniętych wadą kwalifikowaną ze względu na interes społeczny. Z zasady interes indywidualny nie pokrywa się z interesem społecznym. Zgodnie z orzecznictwem w państwie prawa nie ma miejsc dla sztywnej zasady nadrzędności interesu ogólnego nad indywidualnym. W każdym przypadku działający organ ma obowiązek wykazać o jaki interes ogólny chodzi i udowodnić że jest on na tyle ważny i znaczący że bezwzględnie wymaga ograniczenia uprawnień indywidualnych obywateli. Ponadto funkcja ochronna przejawia się zawarciem w prawie o postępowaniu prewencyjnych i represyjnych gwarancji praworządności działania organów administracji publicznej. Do gwarancji prewencyjnych należą wszystkie instytucje procesowe służące ustaleniu stanu faktycznego sprawy. Do gwarancji represyjnych należą instytucje procesowe które mają na celu wyeliminowanie z obrotu prawnego wadliwych decyzji lub postanowień.

57. Instytucja trwałości decyzji administracyjnej.Zasada trwałości decyzji administracyjnej jest odnoszona do decyzji ostatecznych, art. 16 §1 kpa. Decyzją ostatecznym służy cecha trwałości, a jej skutkiem jest domniemanie legalności i mocy obowiązującej. Zgodnie z art. 110 kpa decyzja wiąże organ oraz strony od daty jej doręczenia lub ogłoszenia. Zasada trwałości decyzji nie ma trybu bezwzględnego jednak dopuszczalność jej zmiany jest możliwa wyłącznie w ustawowo określonym trybie i przez właściwy do tego organ.

58. Doręczenie w kpa i ordynacji podatkowej. Doręczenia – stanowią czynność procesową o dużej doniosłości z uwagi na obowiązywanie zasady pisemności w postępowaniu oraz z uwagi na skutki prawne, jakie z doręczeniem wiążą przepisy prawa procesowego i materialnego. Od daty doręczenia biegną terminy procesowe i materialne, a organ i strona będą związani decyzją lub postanowieniem. Od daty doręczenia możliwe jest też stosowanie środków dyscyplinujących lub egzekucyjnych. Przepisy o doręczeniach są kazuistyczne, bowiem trzeba dokładnie ustalić czy doręczenie miało miejsce i czy było skuteczne. Rodzaje doręczeń:

Doręczenie właściwe (zwykłe)- stosuje się je do osób fizycznych, jednostek organizacyjnych i organizacji społecznych. Ma miejsce wtedy, gdy pismo dostarcza się adresatowi do jego rąk (np. przez pocztę; przez pracowników organu administracyjnego; inne osoby lub organy, które są upoważnione). Strony pozbawione zdolności do czynności prawnych wyręcza przedstawiciel, któremu doręcza się pismo kierowane do strony. W przypadku ustanowienia pełnomocnika, jest on podmiotem, któremu doręcza się pismo. Musi on być zawsze powiadamiany o czynnościach procesowych. Doręczenie osobom fizycznym pisma następuje w miejscu ich zamieszkania lub w miejscu pracy. Wyjątkowo można doręczyć pismo w lokalu organu administracyjnego albo w każdym miejscu zastania adresata. Doręczenie powinno być potwierdzone podpisem adresata, którym kwituje fakt doręczenia i jego datę. Uchylenie się adresata od złożenia podpisu lub odmowa przyjęcia nie pozbawia doręczenia skutku prawnego – jest to fikcja doręczenia wraz z adnotacją o odmowie jego przyjęcia i jego dacie. Jeżeli w sprawie występuje kilka stron, to pismo doręcza się każdej z nich lub jednej upoważnionej przez pozostałe strony. W przypadku organizacji społecznych lub jednostek organizacyjnych pismo doręcza się osobie upoważnionej do prowadzenia korespondencji w siedzibie organizacji lub jednostki.

Doręczenia zastępcze – polega na oddaniu pisma osobie, która przyjmie na siebie zobowiązanie doręczenia pisma adresatowi. Do tych osób należą: pełnoletni domownik, sąsiad, dozorca domu. O doręczeniu zastępczym należy powiadomić adresata zawiadomieniem pozostawionym w skrzynce pocztowej lub na drzwiach mieszkania. W przypadku osób nieobecnych pismo doręcza się przedstawicielowi

osoby nieobecnej ustawionemu przez sąd lub przedstawicielowi tej osoby doraźnie wyznaczonemu przez organ administracyjny.

W postępowaniu podatkowym, osoba przebywająca za granicą dłużej niż 6 miesięcy ma obowiązek ustanowienia pełnomocnika do doręczeń. Taki też obowiązek mają zagraniczne osoby fizyczne, które nie maja miejsca pobytu w Polsce. Pisma kierowane do osób nieznanych z miejsca pobytu doręcza się przedstawicielowi ustanowionemu przez sąd albo czasowo działającemu przedstawicielowi ustanowionemu przez organ podatkowy. Pisma kierowane do osób prawnych lub innych jednostek organizacyjnych, które nie mają organów doręcza się kuratorowi, wyznaczonemu przez sąd.Fikcja doręczenia- przepisy wyznaczają 2 fikcje doręczenia:

Pismo skierowane do osoby fizycznej może być złożone na okres 7 dni w urzędzie pocztowym lub w urzędzie gminy, a adresat jest o tym powiadamiany zawiadomieniem pozostawionym w skrzynce pocztowej (lub informację się zostawia na drzwiach mieszkania, w pracy, itp.). po upływie 7 dni pismo uznaje się za doręczone.

Odstępuje się od doręczenia, jeżeli przepisy szczególne zezwalają na powiadomienie stron przez rozplakatowanie obwieszczeń lub ogłoszenie publiczne. Tego typu doręczenie jest uznane za dokonane z mocy prawa po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

W ordynacji podatkowej, gdy nie można dokonać doręczenia zwykłego lub zastępczego wzywa się adresata do odebrania pisma w drodze publicznego wezwania ogłaszanego w prasie (dwukrotnie w dzienniku o zasięgu ogólnopolskim). Po upływie 7 dni od dnia ogłoszenia pismo uznaje się za doręczone.

59. Ogólne postępowanie administracyjne a szczególne. Wyróżnia się dwa rodzaje postępowania administracyjnego – postępowanie ogólne i postępowanie szczególne. W trybie postępowania ogólnego, regulowanego przepisami kpa, następuje rozpoznanie i rozstrzygnięcie większości spraw administracyjnych. Postępowanie szczególne to postępowanie, w którego trybie następuje rozpoznanie i rozstrzygnięcie spraw określonego rodzaju. Postępowaniem szczególnym jest postępowanie podatkowe.

60. Zasada szybkości w postępowaniu administracyjnym i podatkowym. Zgodnie z art. 12 kpa organy administracji publicznej powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami. Zgodnie z zasadą prawdy obiektywnej i praworządności każda sprawa musi być dokładnie rozpatrzona pod względem faktycznym i prawnym. Z tego powodu nie jest możliwe uproszczenie postępowania ze szkodą dla prawnego znaczenia i wartości dowodowej wielu czynności procesowych. Treścią obowiązku wyprowadzonego z zasady szybkości postępowania jest racjonalne projektowanie i prowadzenie postępowania. Składa się na to również unikanie zbędnych kosztów oraz działań procesowych, unikanie zwłoki, opieszałości pracowników, lub tendencji do przewlekania postępowania lub załatwienia sprawy. Podobnie ustanowiona jest zasada szybkości postępowania w ordynacji podatkowej, art. 125 §1,2 OP. Istotą działań wykonywanych zgodnie z tą zasadą jest zapobieganie nieuzasadnionej opieszałości i zwłoce.

61. Zakres mocy obowiązującej ogólnych przepisów KPA. Przepisem noweli do kpa z 1990 roku zniesiono wyłączenie spod mocy obowiązującej kpa postępowania w sprawach powszechnego obowiązku obrony i w sprawach należących do właściwości wojskowych organów administracji państwowej. Przepisy zawarte w ustawach późniejszych od kpa albo muszą być współstosowane z przepisami kpa albo mogą wyłączać ich stosowanie.Z dniem 1 stycznia 1998 roku weszła w życie ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku która wyłączyła postępowanie w sprawach podatkowych spod mocy obowiązującej kpa, jednak nie

w całości. W wyniku kolejnych zmian w postępowaniu podatkowych zastosowanie znajdują tylko przepisy działu IV (udział prokuratora w postępowaniu) oraz działu VIII (skargi i wnioski).

62. Funkcja prewencyjna i represyjna prawa procesowego.Funkcja prewencyjna i represyjna prawa procesowego jest przejawem funkcji ochronnej w sferze porządku prawnego. Funkcja ochronna przejawia się zawarciem w prawie o postępowaniu prewencyjnych i represyjnych gwarancji praworządności działania organów administracji publicznej. Do gwarancji prewencyjnych należą wszystkie instytucje procesowe służące ustaleniu stanu faktycznego sprawy, zgodnie z zasadą prawdy obiektywnej jako podstawy zastosowania odpowiedniej normy prawa materialnego i wydaniu na podstawie tych dwóch przesłanek prawidłowej decyzji. Do gwarancji represyjnych należą instytucje procesowe które mają na celu wyeliminowanie z obrotu prawnego wadliwych decyzji lub postanowień. Na system instytucji represyjnych składa się:

weryfikacja decyzji w toku instancji, która otwiera stronie możliwość prawną obrony interesu prawnego w przypadku jego naruszenia przez organ I instancji, a w konsekwencji zastosowania sankcji wzruszalności decyzji nieostatecznej, zgodnie z art. 138 kpa, art.233 op

weryfikacja decyzji w nadzwyczajnych trybach postępowania administracyjnego, poprzez zastosowanie sankcji wzruszalności decyzji w razie kwalifikowanego naruszenia przepisów prawa procesowego, art. 145 kpa §1, art.240 op, lub niekwalifikowanego naruszenia przepisów prawa materialnego (art. 154, 155 kpa, 253, 253a op) oraz sankcję nieważności decyzji w razie kwalifikowanego naruszenia przepisów prawa materialnego, art. 156 §1 kpa, art. 257 §1 op.

63. Instytucja realizacji zasady prawdy obiektywnej w kpa i op. Zasada prawdy obiektywnej zawarta w art. 7 kpa jest wspólna wszystkim procedurą, stanowi o odcięciu się od dopuszczalności orzekania na podstawie prawdy formalnej. Zasada ta pełni rolę naczelną w ukształtowaniu czynności postępowania, zakresu środków dowodowych i określeniu obowiązków dowodowych związanych z wyjaśnieniem stanu faktycznego i prawnego sprawy. Zasada prawdy obiektywnej wpływa na zakres stosowania rozwiązań prawnych poddanych założeniu oficjalności (obowiązku organu) i dyspozycyjności (rozporządzanie uprawnieniami przez strony). To na organie spoczywa obowiązek dowodu. Organ wyznacza zakres postępowania dowodowego, ocenia legalność dowodów, przeprowadza dowody z urzędu. Niedopuszczalny jest jedynie dowód sprzeczny z prawem. Prawda obiektywna musi odnosić się do wszystkich faktów i okoliczności o znaczeniu prawnym.

64. Czynny udział strony w postępowaniu administracyjnym, wyjątki od zaskarżalności.

Zgodnie z art. 10 kpa organ administracji publicznej jest zobowiązany do zapewnienia stronie możliwości udziału we wszystkich czynnościach poszczególnych stadiów postępowania. Strona ma wybór środków obrony swoich interesów. Może brać aktywny udział w postępowaniu lub zdać się wyłącznie na działanie organu. Na organie spoczywa obowiązek pełnego wyjaśnienia sprawy i informowania strony o wszystkich czynnościach. Dostęp strony do czynności postępowania jest ograniczony poprzez prawnie ustanowioną ochronę informacji niejawnych. Storna ma prawo do wglądu w cały materiał zebrany w aktach sprawy, odstąpienie od tej zasady jest dopuszczone w art. 10 §2 kpa tylko w przypadku pilności sprawy w sytuacjach nadzwyczajnych, odstąpienie od tej zasady musi być odnotowane w aktach sprawy, art. 10 §3 kpa.

65. Instytucja wyznaczająca kompetencję szczególną.

Kompetencja szczególna to zdolność prawna organów administrujących do załatwienia konkretnej sprawy administracyjnej w określonym układzie postępowania. Wyróżniamy dwa rodzaje właściwości: właściwość ustawową i właściwość delegacyjną.Zgodnie z art. 19 kpa i 15 op wyróżniamy właściwość rzeczową i miejscową, na podstawie przepisów prawa procesowego wyróżniamy trzeci rodzaj właściwości: instancyjną.

Właściwość rzeczowa: jest to zdolność prawna organów administracji publicznej do rozpoznania i załatwiania spraw danej kategorii. Właściwości rzeczowa jest jedynie wymieniona z nazwy w art. 20 kpa, a co do jej ustalenia w sprawie kodeks odsyła do przepisów o zakresie działania organów administracji publicznej. Właściwość rzeczową trzeba ustalać na podstawie przepisów ustaw materialnoprawnych oraz tych przepisów ustaw ustrojowych, które dotyczą kompetencji administracji publicznej. Wyznaczona przepisami ustaw materialnoprawnych właściwość może być zmieniona w wyniku zawierania przewidzianych ustawami ustrojowymi porozumień. Tak na przykład wojewoda może powierzyć prowadzenie w jego imieniu niektórych spraw z zakresu swojej właściwości. W ordynacji podatkowej mimo mniej rozbudowanego systemu nie dokonano wyczerpującego uregulowania właściwości rzeczowej, zgodnie z art. 16 op właściwość rzeczową ustala się według przepisów regulujących zakres działania organów podatkowych.

Właściwość miejscowa: jest to zdolność prawna organów administracji publicznej do rozpoznania i załatwiania spraw danej kategorii na obszarze określonej jednostki podziału terytorialnego kraju. Zgodnie z art. 21 kpa właściwość miejscowa jest ustalana w następujący sposób: ◦ we wszystkich sprawach z wyłączeniem spraw dotyczących nieruchomości i

zakładów pracy, właściwość miejscową ustala się na podstawie miejsca zamieszkania, miejsca pobytu, w przypadku braku miejsca zamieszkania lub pobytu według ostatniego miejsca zamieszkania lub pobytu w kraju,

◦ sprawach dotyczących nieruchomości zgodnie z jej miejscem położenia lub jej większej części,

◦ w sprawach zakładu pracy według miejsca w którym on był, jest lub będzie prowadzony

Jeżeli nie można ustalić właściwości miejscowej to właściwość ustala się według miejsca zdarzenia dającego podstawę do wszczęcia postępowania, a jeśli nie daje się ustalić takiego miejsca to będzie to organ właściwy dla obszaru dzielnicy Śródmieścia miasta stołecznego Warszawy.W ordynacji podatkowej w ustalaniu właściwości miejscowej pierwszeństwo mają ustawy szczególne. Jeżeli ustawy podatkowe nie stanowią inaczej właściwość miejscową ustala się na podstawie miejsca zamieszkania albo siedziby podatnika.

Właściwość instancyjna: jest to zdolność organu administracji publicznej do przeprowadzania weryfikacji decyzji w drodze administracyjnej. Właściwość instancyjna jest przyznana organom wyższego stopnia (art.127 § 2 kpa) oraz ministrom (art.157 §1 kpa). Organy wyższego stopnia wymienia art. 17 kpa. Z kolei art. 18 kpa wyznacza organy naczelne. Organy administracji publicznej są zobowiązane z urzędu przestrzegać swojej właściwości. Właściwość rzeczowa i miejscowa jest rozciągana również na właściwość instancyjną. Organ wszczynający postępowanie w sprawie jest obowiązany z urzędu sprawdzić swoją właściwość w danej sprawie. Jeżeli podanie zostało złożone do organu niewłaściwego to zgodnie z art. 65 kpa organ niewłaściwy niezwłocznie przekazuje podanie do organu właściwego. Podanie wniesione do organu niewłaściwego przed upływem terminu uważa się za wniesione z zachowaniem terminu.

66. Terminy, sposoby obliczania, skutki uchybienia organów a skutki uchybienia podmiotów.

Terminy spełniają kilka funkcji: dynamizują postępowanie, porządkują je, spełniają rolę gwarancyjną dla stron, stabilizują rozstrzygnięcia, chronią przed zbytnią ociężałością postępowania. Środkami są też środki przymusu, które mogą być stosowane wobec stron i uczestników postępowania.terminy załatwienia spraw – maksymalny termin załatwienia sprawy zależy od charakteru sprawy i będący albo terminem ustawowym, albo terminem wyznaczonym przez organ administrujący. Dla organu termin załatwienia sprawy ma charakter instrukcyjny tylko pod tym względem, że jego upływ nie pozbawia tego organu kompetencji do rozstrzygnięcia sprawy i wydania w niej decyzji. Jednakże upływ terminu powoduje powstanie określonych uprawnień procesowych strony. Organy mają działać bez zbędnej zwłoki (art.35 § 1). Terminy załatwienia spraw o charakterze maksymalnym liczy się od daty wszczęcia postępowania, a w postępowaniu odwoławczym – od daty otrzymania odwołania przez organ odwoławczy. Do tych terminów nie wlicza się odrębnych terminów wyznaczonych w przepisach prawa dla dokonania określonych czynności okresu, w którym postępowanie było zawieszone, jak również nie wlicza się opóźnień powstałych albo z winy stron, albo z powodu okoliczności niezależnych od organu. Te maksymalne terminy mogą być w odniesieniu do określonych spraw zastąpione terminami krótszymi, wyznaczone przez organ wyższego stopnia. Art.. 35 ustanawia terminy załatwienia spraw:niezwłocznie – które mogą być załatwione w oparciu o dowody przedstawione przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania lub w oparciu o fakty i dowody powszechnie znane z urzędu organowi, bądź na podstawie danych, którymi rozporządza ten organ,nie później niż do 1 miesiąca – dla sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego nie później niż do 2 miesięcy – dla sprawy szczególnie skomplikowanej Uchybienie terminowi załatwienia sprawy rodzi dla organu obowiązek zawiadomienia strony z podaniem przyczyny oraz wyznaczenie terminu dodatkowego. Na nie załatwienie sprawy w określonym terminie służy stronie zażalenie do organu wyższego stopnia. Organ wyższego stopnia jest władny rozpatrzyć zażalenie (skargę) tylko w przypadku zasadności tego zażalenia. Ma on obowiązek:

wyznaczyć termin dodatkowy załatwienia sprawy, wyjaśnienia przyczyn opieszałości, ustalenia osób winnych przewlekłości w działaniu, stwierdzenia potrzeby wprowadzenia środków zaradczych na przyszłość.

terminy dokonania czynności procesowych przez organ – spełniają rolę gwarancyjną dla stron i uczestników postępowania; nie wlicza się ich do terminu załatwienia sprawy. Naruszenie tych terminów nie daje stronie podstaw do kwestionowania samych czynności procesowych, ale może być potraktowane jako naruszenie przepisów procesowych mające istotny wpływ na wynik sprawy. W kpa można wyróżnić:

terminy ad quem – przed których upływem należy dokonać czynności (np.: autokontrola decyzji po wniesieniu odwołania), przed ich upływem można uchylić decyzję lub stwierdzić jej nieważność.

terminy post quem – po których upływie dokonuje się czynności (np.: rozprawa może się odbyć nie wcześniej niż po 7 dniach od doręczenia wezwań, dowód przeprowadza się po 7 dniach od daty zawiadomienia stron o nim).

Do terminów ustanowionych dla organu stosuje się zasady obliczania terminów określone w art.57 § 1-4 kpa i art. 161 § 1-5 o.p., ale w żadnym przypadku nie stosuje się przepisów dotyczących przywrócenia terminów, te przepisy nie dotyczą organów i terminów je obowiązujących.

Terminy dokonania czynności procesowych przez strony i uczestników postępowania ustanawiane dla stron - mają charakter ad quem, czyli prekluzyjne (zawite). Przed upływem tych terminów czynność powinna być dokonana, jeśli ma być skuteczna procesowo. Terminy ustanawiane dla stron mają charakter dyscyplinujący. Niektóre przepisy kpa dopuszczają wyznaczenie terminów przez organ, np.: do zawarcia ugody. Terminy ustawowe nie mogą być przez organ przedłużane, a jedynie mogą być w określonych sytuacjach przywracane, terminy zaś wyznaczane przez organ mogą być wydłużane. Ustanawiane dla innych niż strony uczestników postępowania – uchybienie terminu może spowodować zastosowanie wobec nich środka przymusu lub ukarania (np.: grzywna); uchybienie nie wpływa na ważność czynności procesowych.obliczanie terminów – reguły obliczania zawarte są w art.57 § 1-4 (podobnie w art.161 o.p.), który stanowi:

a) jeżeli początkiem terminu określonego w dniach jest pewne zdarzenie, przy obliczaniu terminu nie uwzględnia się dnia, w którym zdarzenie to nastąpiło. Upływ ostatniego z wyznaczonych liczby dni uważa się za koniec terminu,

b) terminy określone w tygodniach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim tygodniu, który nazwą odpowiada początkowemu dniowi terminu,

c) terminy określone w miesiącach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim miesiącu, który odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było, w ostatnim dniu tego miesiąca,

d) jeżeli koniec terminu przypada na dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień powszedni.

zachowanie terminów – wtedy, gdy dopełni się ich przed organem w wyznaczonym terminie. W przypadku możliwości posłużenia się pismem dla dokonania czynności termin będzie zachowany, jeżeli pismo zostanie przed upływem terminu nadane w krajowym urzędzie pocztowym, a za granicą – za pośrednictwem urzędu konsularnego, albo skorzysta się z pośrednictwa ustawowo upoważnionych podmiotów.

67. Rozstrzyganie sporów o właściwość w kpa i op. Sporem o właściwość jest sytuacja prawna w której co do zakresu działania organów państwowych zachodzi rozbieżność poglądów, która powinna być usunięta na skutek podjętych w tym kierunku środków prawnych. Spory o właściwość mogą wystąpić tylko w zakresie właściwości ustawowej. Wyróżniamy spory pozytywne, czyli takie w których dwa organy uznają się za właściwe i spory negatywne, w których żaden organ nie uważa się za właściwy. Ze względu na rodzaj organów pozostających w sporze możemy je podzielić na spory wewnętrzne, czyli pomiędzy organami należącymi do jednego elementu systemu ustrojowego państwa oraz na spory zewnętrzne czyli pomiędzy organami samorządu terytorialnego a innymi organami administracji publicznej lub pomiędzy organami administracji publicznej a sądami powszechnymi. Zgodnie z art. 22 § 1 kpa organami właściwymi do rozstrzygania sporów wewnętrznych są najbliższe wspólne dla organów pozostających w sporze organy wyższego stopnia (starosta, wojewoda, minister właściwy do spraw administracji publicznej). W ordynacji podatkowej spory rozstrzyga: pomiędzy naczelnikami US tego samego województwa – Dyrektor izby skarbowej, pomiędzy naczelnikami US różnego województwa – minister właściwy do spraw finansów. Do czasu rozstrzygnięcia sporów o właściwość organ na którego obszarze wynikła sprawa podejmuje tylko czynności niecierpiące zwłoki ze względu na interes społeczny.Spory zewnętrzne czyli spory pomiędzy organami samorządu terytorialnego a organami administracji rządowej są zwane również sporami kompetencyjnymi. Zgodnie z konstytucyjną zasadą samodzielności samorządu terytorialnego zawartą w art. 166 Konstytucji RP właściwymi do rozstrzygania sporów kompetencyjnych jest sąd administracyjny. To samo rozwiązanie przyjmuje kpa i ordynacja podatkowa. Właściwy do

rozstrzygania sporu jest NSA. Postępowanie odbywa się zgodnie z przepisami o postępowaniu przed WSA. NSA rozstrzyga spór poprzez wskazanie organu właściwego do rozpoznania sprawy, orzeczenie NSA wiąże strony. W przypadku sporu negatywnego, organ wskazany przez NSA jest zobowiązany wszcząć postępowanie w sprawie. Jeżeli postępowanie się już toczy to sąd wyznacza organ do prowadzenia dalszych czynności postępowania, a organ który nie został wskazany umarza postępowanie. Jeżeli postępowanie przed organami pozostającymi w sporze zostało zakończone przez wydanie decyzji, to decyzja wydana przez organ który nie został wskazany jako właściwy w sprawie podlega wyeliminowaniu z obrotu prawnego w trybie nadzwyczajnym na podstawie art. 156 § 1 kpa i art. 257 § 1 op. Ponadto spór pomiędzy organami a sądami powszechnymi.

68. Spory kompetencyjne w kpa i op. Spory zewnętrzne czyli spory pomiędzy organami samorządu terytorialnego a organami administracji rządowej są zwane również sporami kompetencyjnymi. Zgodnie z konstytucyjną zasadą samodzielności samorządu terytorialnego zawartą w art. 166 Konstytucji RP właściwymi do rozstrzygania sporów kompetencyjnych jest sąd administracyjny. To samo rozwiązanie przyjmuje kpa i ordynacja podatkowa. Właściwy do rozstrzygania sporu jest NSA. Postępowanie odbywa się zgodnie z przepisami o postępowaniu przed WSA. NSA rozstrzyga spór poprzez wskazanie organu właściwego do rozpoznania sprawy, orzeczenie NSA wiąże strony. W przypadku sporu negatywnego, organ wskazany przez NSA jest zobowiązany wszcząć postępowanie w sprawie. Jeżeli postępowanie się już toczy to sąd wyznacza organ do prowadzenia dalszych czynności postępowania, a organ który nie został wskazany umarza postępowanie. Jeżeli postępowanie przed organami pozostającymi w sporze zostało zakończone przez wydanie decyzji, to decyzja wydana przez organ który nie został wskazany jako właściwy w sprawie podlega wyeliminowaniu z obrotu prawnego w trybie nadzwyczajnym na podstawie art. 156 § 1 kpa i art. 257 § 1 op. Ponadto spór pomiędzy organami a sądami powszechnymi.

69. Funkcja administracyjnego prawa procesowego w związku z porządkiem prawnym.

Normy prawa procesowego mają charakter norm instrumentalnych. Służą urzeczywistnianiu norm prawnych w ścisłym tego słowa znaczeniu. Normy prawne w ścisłym znaczeniu regulują bezpośrednio stosunki życia społecznego, określają zachowanie jednostek wobec siebie i państwa. Prawo procesowe pozostaje w ścisłej współzależności z prawem materialnym służąc jego realizacji. Norma prawa procesowego ustanawia reguły ustalenia stanu faktycznego materialnej sprawy administracyjnej. Naruszenie prawa procesowego, które prowadzi do wadliwego ustalenia stanu faktycznego jest podstawą do uchylenia decyzji, art. 138 §2 kpa, a kwalifikowane naruszenie norm prawa procesowego jest podstawą uchylenia decyzji w trybie wznowienia postępowania, art. 145 §1 kpa. Ustalenie naruszenia prawa procesowego, które może mieć istotny wpływ na wynik sprawy, jest podstawą uchylenia przez sąd administracyjny decyzji lub postanowienia. W przypadku prawa o postępowaniu administracyjnym, które jest powołane do realizacji prawa materialnego, prawo procesowe pełni funkcję służebną wobec prawa materialnego. W przypadku prawa o postępowaniu sądowo administracyjnym, które reguluje proces kontroli zgodności z prawem podjętych rozstrzygnięć administracyjnych, prawo procesowe nie jest ukierunkowane na realizację prawa materialnego lecz na kontrolę prawidłowości realizacji prawa materialnego. Tak więc w przypadku postępowania sądowo administracyjnego nie można mówić o funkcji służebnej prawa procesowego w takim samym stopniu jak w przypadku prawa o postępowaniu administracyjnym.

70. Strona o osoba zainteresowana.

Uczestnik postępowania mający w sprawie interes faktyczny określany jest mianem osób zainteresowanych. Przepisy kpa nie regulują sytuacji prawnej osób zainteresowanych, a zatem ta kategoria uczestników postępowania jest pozbawiona praw procesowych. Brak unormowania sytuacji prawnej osób zainteresowanych jest uzasadniany tym że postępowanie skargowo-wnioskowe gwarantuję ochronę interesów faktycznych, a więc osoby te mogą podejmować ochronę swoich interesów, wnosząc skargę powszechną. Osoba zainteresowana może również bronić swoich interesów w postępowaniu za pośrednictwem organizacji społecznej. Takie rozwiązanie budzi zastrzeżenia ze względu na uzależnienie faktycznych interesów osoby zainteresowanej od tego czy organizacji społeczna chce i może podjąć się takiej interwencji. Tak więc wniesienie skargi lub działanie za pośrednictwem organizacji społecznej nie gwarantuje osobie zainteresowanej pełnej ochrony własnych faktycznych interesów.

71. Wyłączenie pracownika, organu, członka organu kolegialnego w kpa i op.Instytucja wyłączenia jest instytucją procesową wyznaczającą zdolność prawną organu administracji publicznej. Podstawowym elementem instytucji wyłączenia pracownika jest jego bliskość wobec strony lub osobiste zaangażowanie w sprawie. Pracownik podlega wyłączeniu, zgodnie z art. 24 kpa gdy: wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa i obowiązki, gdy jest to sprawa małżonka, krewnych lub powinowatych do 2 stopnia, gdy sprawa dotyczy osoby związanej z pracownikiem stosunkiem kurateli, opieki, przysposobienia, gdy pracownik był lub jest przedstawicielem jednej ze stron lub pozostaje z przedstawicielem w związku, gdy jedna ze stron jest w stosunku nadrzędności służbowej wobec pracownika. Podstawę wyłączenia mogą stanowić również inne okoliczności jeżeli zostanie uprawdopodobnione że pracownik może stronniczy. Wyłączenie pracownika następuje poprzez postanowienie bezpośredniego przełożonego. Jeżeli wskutek wyłączenia pracownika organ stał się niezdolny do załatwienia sprawy, właściwy do załatwienia sprawy jest organ wyższego stopnia lub wyznaczony przez niego organ (kiedy stroną postępowania jest wójt starosta, marszałek województwa). Na instytucję wyłączenia organu składają się następujące elementy: rodzaj sprawy, osobiste zaangażowanie, bliskość wobec strony. Wyłączenie organu administracji publicznej zostało ograniczone do spraw dotyczących interesów majątkowych i odnosi się do załatwienie sprawy, czyli do wydania decyzji. Podmiotem wyłączenia może być nie tylko kierownik organu wyższego stopnia ale również osoba zajmująca stanowisko kierownicze w organie bezpośrednio wyższego stopnia, a więc to pojęcie odnosi się do wszystkich osób stwarzających fizyczne możliwości albo uprawdopodobnienie o możliwości wpływania na bieg spraw prowadzonych przez organ podporządkowany. W przypadku wystąpienia przesłanek wyłączenia organ traci z mocy prawa zdolność do prowadzenia postępowania w danej sprawie, może podejmować jedynie czynności procesowe które nie cierpią zwłoki na interes społeczny lub ważny interes stron. Wyłączenie organu powoduje dewolucję kompetencji, sprawę załatwia bowiem: organ wyższego stopnia, organ wyższego stopnia nad organem w którym osoba wymieniona w przepisie zajmuje stanowisko kierownicze. Jeżeli osoba jest ministrem lub prezesem samorządu kolegialnego organ właściwy wyznacza prezes rady ministrów. Sprawa jest rozpatrywana w tej samej instancji co organ wyłączony od załatwienia sprawy. W ordynacji podatkowej nie następuje dewolucja kompetencji. Instytucja wyłączenia członka organu kolegialnego jest identyczna w swej konstrukcji z instytucją wyłączenia organu administracji publicznej.

72. Zawieszenie postępowania w kpa i op. 200 Stan zawieszenia postępowania jest to taki stan w którym trwa nadal stan zawiłości sprawy i nadal istnieją powstałe w nim skutki prawno procesowe ale tok postępowania ulega

wstrzymaniu, żadne czynności procesowe nie są podejmowane, nie biegną praktycznie żadne terminy. Przyczyny zawieszenia postępowania administracyjnego dzielimy na:

obligatoryjne: gdy brak jest reprezentacji strony z powodu śmierci, śmierci przedstawiciela ustawowego, utrata przez stronę zdolności do czynności prawnych oraz gdy zachodzi konieczność rozstrzygnięcia kwestii wstępnej, tzn. zagadnienia materialnoprawnego będącego we właściwości innego organu. W ordynacji podatkowej w przypadku śmierci strony konieczne jest przeprowadzenie kwestii wstępnej, jaką stanowi rozstrzygnięcie o odpowiedzialności osób trzecich za zaległości podatkowe podatnika. Czynności mogą być wznowione po ustaniu przyczyn zawieszenia, albo z urzędu albo na wniosek stron.

Fakultatywne: kilka przesłanek fakultatywnego zawieszenia postępowania musi wystąpić łącznie, organ może zawiesić postępowanie na wniosek strony która je wszczęła jeżeli inna strona nie wnosi sprzeciwu i gdy nie chodzi o interes społeczny. W postępowaniu podatkowym fakultatywne zawieszenie postępowania jest ograniczone przedmiotowo do spraw ulg w zapłacie podatków i może nastąpić na wniosek strony. Czynności mogą być wznowione tylko na wniosek strony lub stron.

Zawieszenie postępowania następuje postanowieniem na które służy zażalenie. Ostateczne postanowienie może być zaskarżone do sądu administracyjnego. Zawieszenie postępowania nie oznacza bezczynności organu. Od wydania postanowienia o zawieszeniu organ ma w postępowaniu ogólnym następujące obowiązki:

podjęcie czynności zmierzających do usunięcia przeszkody w prowadzeniu postępowania

podjęcie czynności zapobiegających niebezpieczeństwu dla życia i zdrowia lub interesu społecznego

zastosowanie wyjątkowego trybu rozstrzygania kwestii wstępnej wszczęcie z urzędu postępowania po ustaniu przeszkody respektowanie wstrzymania biegu terminów kodeksowych.

Organy podatkowe nie mają prawnych podstaw do podejmowania czynności procesowych w okresie zawieszenia postępowania.Wyjątkowy trybu rozstrzygania kwestii wstępnej, uregulowany w art. 100 § 1-3 kpa, stosuje się w dwóch odmiennych sytuacjach:

bez zawieszenia postępowania, gdy zawieszenie może stworzyć stan zagrożenia dla życia i zdrowia lub gdy mogłoby spowodować niepowetowaną szkodę dla strony

w trakcie zawieszenia postępowania, gdy strona pomimo wezwania przez organ nie złożyła wniosku do właściwego organu.

Tryb wyjątkowy rozpoznania kwestii wstępnej powoduje, że organ bada sprawę wykraczając poza zakres jego właściwości rzeczowej. Rozstrzyga w niej na użytek swojego postępowania w celu usunięcia przeszkody. Ordynacja podatkowa nie zawiera przepisów dopuszczających tryb wyjątkowy. Odmienne rozstrzygnięcie kwestii wstępnej przez organ właściwy powoduje powstanie przesłanki wznowienia postępowania, art. 145 §1 pkt.7 kpa.

73. Oświadczenie stron a przesłuchanie. s.221Wprowadzenie do systemu środków dowodowych przesłuchania stron jest kwestią kontrowersyjną, ponieważ strona jest zorientowana najlepiej w stanie faktycznym sprawy ale jednocześnie jest nią bezpośrednio zainteresowana co rodzi obawy czy będzie przedstawiać stan faktyczny zgodnie z prawdą. Zgodnie z art. 86 kpa dopuszczalność stosowania tego środka dowodowego jest uzależniona od łącznego wystąpienia dwóch przesłanek:

wyczerpaniu innych środków dowodowych lub ich braku; czyli kiedy organ orzekający nie ma możliwości ustalenia stanu faktycznego za pomocą innych środków dowodowych

pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy

Wynika z tego że przesłuchanie stron jest środkiem dowodowym posiłkowym dopuszczalnym w ostateczności. Użycie tego środka zależy od oceny organu, ale jest ona ograniczona zasadą prawdy obiektywnej zgodnie z którą organ ma obowiązek skorzystać z tego środka dowodowego jeżeli nie będzie można ustalić stanu faktycznego z innych dowodów.W ordynacji podatkowej jedyną przesłanką dopuszczalności przesłuchania strony jako środka dowodowego jest wyrażenie przez stronę zgody. Wykorzystanie tego środka przez organ jest obowiązkowe jeżeli wymaga tego zasada prawdy obiektywnej. W przypadku gdy stroną jest osoba fizyczna, organ orzekający powinien się kierować oceną zdolności strony do spostrzegania lub komunikowania swych spostrzeżeń i na tej podstawie przesłuchać stronę lub jej przedstawiciela ustawowego. Jeżeli stroną jest jednostka organizacyjna, organ może przesłuchać przedstawiciela ustawowego lub statutowego. Do przesłuchania strony stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące świadka z wyłączeniem przepisów o środkach przymusu. Stronę poucza się o prawie do odmowy odpowiedzi na pytanie oraz o odpowiedzialności za fałszywe zeznania. Strona ma obowiązek stawić się na wezwanie organu, pod karą grzywny lub w ordynacji podatkowej kary porządkowej.Dopuszczalność odebrania od strony oświadczenia jest uzależniona od łącznego wystąpienia dwóch przesłanek:

przepis prawa wprost nie wymaga przedłożenia zaświadczenia strona zgłasza wniosek że chce złożyć oświadczenie

Jeżeli obie przesłanki są spełnione organ zobowiązany jest przyjąć oświadczenie, tak samo jest w postępowaniu podatkowym. Oświadczenie stron można porównać do rozwiązania przyjętego w postępowaniu cywilnym dotyczącego faktów przyznanych w toku postępowania przez stronę przeciwną. Jeżeli fakty przyznane nie budzą wątpliwości to nie wymagają dowodu. Strona składa oświadczenie pod rygorem odpowiedzialności za fałszywe zeznania.

74. Zasady dowodowe. s.228Zasadą ogólną kształtującą postępowanie dowodowe jest zasada prawdy obiektywnej ustanowiona w systemie zasad ogólnych. Zasady szczególne są konkretyzacją obowiązków organu administracji publicznej służących wykonaniu zasady ogólnej. Zasady szczególne to:

Zasada oficjalności postępowania dowodowego: zgodnie z art. 77 kpa organ jest zobowiązany w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy. Organ określa zakres jakie dowody są niezbędne dla ustalenia stanu faktycznego. Podstawą ustalenia zakresu dowodów jest norma prawa materialnego, organ ustala zatem jakie okoliczności faktyczne mają znaczenie prawne w sprawie i jakie dowody są niezbędne dla ich ustalenia. Organ określa zakres postępowania dowodowego w formie postanowienia ale nie jest nim związany. Z przeprowadzonych dowodów organ jest zobowiązany sporządzić protokół. Organ ma obowiązek rozpatrzyć cały materiał dowodowy. Organ zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów może odmówić wiarygodności ale musi to uzasadnić.

Zasada bezpośredniości postępowania dowodowego: zgodne z zasadą prawdy obiektywnej, rozpoznanie i rozstrzygnięcie sprawy jest uwarunkowane przeprowadzeniem postępowania dowodowego przez organ orzekający w sprawie. Od tej zasady odstąpiono w postępowaniu podatkowym przyjmując że dowodami mogą być inne dokumenty zgromadzone w toku różnych postępowań.

Zasada otwartego systemu dowodów: zgodnie z art. 75 §1 jako dowód należy dopuścić wszystko co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy a nie jest sprzeczne z prawem. Otwarty system dowodów przyjmuje również ordynacja podatkowa.

Zasada równej mocy środków dowodowych: to rozwiązanie które nie wprowadza ograniczeń co do rodzaju dowodów, którym należy przyznać pierwszeństwo w ustaleniu istnienia danego faktu. Wyjątki od tej reguły mogą wprowadzić jedynie

przepisy szczególne, ale zawsze w przypadku wątpliwości należy zastosować zasadę otwartego systemu dowodów i zasadę równej mocy dowodowej.

Zasada czynnego udziału strony w postępowaniu dowodowym: to prawo strony do czynnego udziału w ustalaniu stanu faktycznego oraz prawo do udziału w czynnościach postępowania dowodowego. Strona może żądać przeprowadzenia dowodu w sprawie i ma prawo do wypowiedzenia się w sprawie przeprowadzonych dowodów. Organ może nie uwzględnić żądania strony jeżeli żądanie nie zostało zgłoszone w toku przeprowadzania dowodów lub w czasie rozprawy, tylko w przypadku gdy żądanie to dotyczy okoliczności już stwierdzonych innymi dowodami. Strona nie ma obowiązku do przedstawiana dowodów. Może je przytoczyć przed organem II instancji lub dopiero w postępowaniu nadzwyczajnym. Nie można wobec strony która nie przedstawiła faktów lub dowodów przed wydaniem decyzji stosować sankcji w postaci odmówienia jej możliwości skutecznego żądania weryfikacji decyzji.

Zasada swobodnej oceny dowodów: zgodnie z art. 80 kpa organ ocenia na podstawie całokształtu materiału dowodowego, czy dana okoliczność została udowodniona. Ocena dowodów musi być przeprowadzona zgodnie z normami prawa procesowego oraz z zachowaniem następujących reguł: należy się opierać na materiale dowodowym zebranym przez organ, ocena powinna mieć za podstawę całokształt materiału dowodowego, organ powinien dokonać oceny znaczenia i wartości dowodów, z zastrzeżeniem dokumentów urzędowych, ksiąg podatkowych i mocy deklaracji. Organ może określonym dowodom odmówić wiary.

75. Postępowanie wyjaśniające s. 236Postępowanie wyjaśniające może być przeprowadzone w dwóch formach: rozprawy i postępowania gabinetowego. Jeżeli nie występują przesłanki wymienione w art. 89 kpa to czynności postępowania wyjaśniającego mogą być przeprowadzone w formie postępowania gabinetowego. Najczęściej będzie to miało miejsc gdy w sprawie jest jedna strona lub gdy są dwie ale ich interes nie jest sprzeczny. Jest to postępowanie mniej sformalizowane ale obowiązuję wszystkie zasady postępowania dowodowego. Postępowanie gabinetowe jest często prowadzone gdy do ustalenia stanu faktycznego wystarczą dokumenty oraz ma częste zastosowanie w postępowaniu podatkowym, w którym przed organem I instancji nie występuje rozprawa.

76. Rozprawa w kpa i op s. 236Rozprawa jest formą postępowania wyjaśniającego. Rozprawa umożliwia koncentrację w jednym czasie i miejscu wszystkich uczestników postępowania w danej sprawie, a wieć realizację zasady kotradyktoryjności, koncentracji dowodów, bezpośredniości, szybkości, prostoty, oszczędności, jawności i celowości czynności. KPA nie wprowadza rozróżnienia pomiędzy obligatoryjnym a fakultatywnym prowadzeniem rozprawy. Zgodnie z art. 89 §1 kpa organ przeprowadzi rozprawę w każdym przypadku gdy zapewni to przyśpieszenie lub uproszczenie postępowania, bądź osiągnięcie celu wychowawczego albo gdy wymaga tego przepis prawa oraz zgodnie z art. 89 §2 kpa organ powinien przeprowadzić rozprawę gdy zachodzi potrzeba uzgodnienia interesów stron, jest potrzebny udział świadków, biegłych lub oględzin. Organ ocenia wystąpienie przesłanki uzasadniającej przeprowadzenie rozprawy. Nieprzeprowadzenie rozprawy pomimo że wymaga tego przepis prawa jest rażącym naruszeniem prawa. Nieprzeprowadzenie rozprawy z powodu błędnej oceny sytuacji stanowi naruszenie prawa procesowego. Do czynności poprzedzających należy wezwanie stron do złożenia wyjaśnień, dokumentów i innych dowodów, stawienia się na rozprawę, wezwanie świadków i biegłych, powiadomienie wszystkich organizacji i osób których udział jest uzasadniony. Wezwanie na rozprawę doręcza się na piśmie określając jej termin, przedmiot i miejsce. Ogłoszenie i doręczenie wezwań powinno nastąpić co najmniej siedem dni przed

rozprawą. Rozprawą kieruje pracownik organu przed którym toczy się postępowanie. Odstąpienie od zasady czynnego udziału strony w postępowaniu jest możliwe tylko gdy strona z własnej woli zrezygnuje z udziału w postępowaniu.

77. Pojęcie i struktura postanowienia. s. 242,253Postanowienia są jedną z prawnych form orzekania. W literaturze postanowienia dzieli się na cztery kategorie:

ściśle procesowe procesowe, wpływające na dalszy przebieg postępowania: to takie które mogą mieć

wpływ na poszczególne czynności procesowe albo na stosowanie określonych instytucji procesowych co wpływa na bieg postępowania. Są nimi na przykład postanowienie o odmowie przywrócenia terminu lub o przywróceniu, postanowienia procesowe umożliwiają rozpoznanie i rozstrzygnięcie sprawy poprzez kształtowanie procesowych praw i obowiązków stron oraz uczestników postępowania.

odnoszące się do istoty sprawy lub wywierające skutek materialnoprawny: są to postanowienia wydawane przy współdziałaniu organów administracji publicznej, które albo może wpływać albo wpływa stanowczo na treść decyzji wydanej w sprawie. Jest to materialny i jednostronny wyraz woli organu współdziałającego.

postanowienia wydawane poza ramami postępowania administracyjnego ogólnegoElementy postanowienia są identyczne ze składnikami decyzji z dwoma wyjątkami: wymienia się nie tylko strony, lecz również inne osoby, które mogą być adresatem postanowienia, uzasadnienie zamieszcza się w postanowieniach które można zaskarżyć zażaleniem lub skargą do sądu administracyjnego oraz które wydano po rozpoznaniu zażalenia. Postanowienia ogłasza się ustnie, natomiast pisemnie doręcza się tylko te które mogą być zaskarżone na drodze administracyjnej lub sądowej. Postanowienie wiąże organ i adresata postanowienia. Postanowienia procesowe stanowią o czynnościach postępowania oraz prawach i obowiązkach stron, postanowienia te są natychmiast wykonalne. Postanowienia dotyczące biegu postępowania wywierają nie tylko skutki właściwe postanowieniom procesowym ale również skutki szczególne np. zapewnienie skuteczności odwołania poprzez przywrócenie terminu do jego wniesienia.

78. Prawomocność decyzji s.253Zgodnie z art. 269 kpa niektórym tylko decyzją przysługuje cecha prawomocności. Decyzję określone w innych przepisach prawnych uważa się za prawomocne, chyba że z przepisów tych wynika, iż dotyczą one takiej decyzji, która została utrzymana w mocy w postępowaniu sądowym bądź też nie została zaskarżona w tym postępowaniu z powodu upływu terminu do wniesienia skargi.

79. Umorzenie postępowania administracyjnego s. 257Decyzja umarzająca postępowanie stwierdza że nie ma przesłanek do orzekania co do istoty sprawy i kończy zawiłość sprawy w danej instancji. Decyzja umarzająca postępowanie może być zaskarżona w drodze odwołania. Umorzenie postępowania następuje w dwóch sytuacjach, zgodnie z art. 105 kpa: gdy organ stwierdzi bezprzedmiotowość postępowania lub strona na wniosek której wszczęto postępowanie wystąpi o umorzenie. Umorzenie z jakiejkolwiek przyczyny oznacza umorzenie postępowania z każdej przyczyny powodującej brak jednego z elementów materialnego stosunku prawnego w odniesieniu do jego sfery podmiotowej i przedmiotowej.

80. Weryfikacja wad nieistotnych s. 259System weryfikacji decyzji stwarza zarówno możliwość usunięcia wad nieistotnych jak i wad istotnych. Usunięcie wad nieistotnych następuje w drodze rektyfikacji decyzji, który obejmuje sprostowanie, uzupełnienie, wykładnię treści wyroku. Rozgraniczenie trybu rektyfikacji decyzji od innych trybów jej weryfikacji wymaga ustalenia co może stanowić przedmiot sprostowania lub uzupełnienia decyzji. W decyzji, zgodnie z art. 113 kpa prostuje się błędy

pisarskie i oczywiste omyłki. Uzupełnienie decyzji dotyczy jej rozstrzygnięcia oraz pouczeń co do możliwości wniesienia środków zaskarżenia na drodze administracyjnej lub sądowej. Rozstrzygnięcie musi być kompletne w ukształtowaniu wyniku sprawy i z tego powodu decyzja może wymagać uzupełnienia. Decyzja musi zawierać wszystkie wymagane prawem składniki: stosowne pouczenia co do toku instancji, kontroli sądowej. W pojęciu rektyfikacji mieści się również wyjaśnienie decyzji przez organ który ją wydał. Wyjaśnienia decyzji dokonuje się w przypadku wątpliwości co do jej treści, zakresu praw lub obowiązków nią uregulowanych, terminu, w którym powstaje skutek prawny. Swego rodzaju wykładnia decyzji nie może prowadzić do merytorycznej zmiany treści rozstrzygnięcia. Uzupełnienie decyzji następuje na wniosek strony w terminie 14 dni od dnia doręczenia. Uzupełnienie rozstrzygnięcia powinno nastąpić w formie decyzji uzupełniającej. Wykładnia decyzji następuje na żądanie stron lub organu egzekucyjnego. Żądanie wyjaśnienia treści nie jest ograniczone żadnym terminem. Sprostowanie błędów pisarskich, rachunkowych czy innych omyłek może nastąpić w każdym czasie na wniosek stron lub z urzędu.

81. Klasyfikacja środków zaskarżenia s. 267 – wznowienie nauki :) Kodeks postępowania administracyjnego przewiduje weryfikację decyzji i postanowień na drodze administracyjnej przyjmując zasadę dwuinstancyjności, oznaczającą prawo strony do dwukrotnego rozpoznania i rozstrzygnięcia danej sprawy (art.15 kpa) w toku instancji oraz w nadzwyczajnych trybach postępowania administracyjnego, w których zasadą jest ochrona trwałości decyzji ostatecznej, z wyjątkiem dopuszczalności jej weryfikacji w trybie art. 16 §1 kpa. Zgodnie z art. 16 §2 kpa dopuszczalna jest również skarga na drodze sądowej do sądu administracyjnego. Środki zaskarżenia są to instytucje procesowe, które dają uprawnionemu podmiotowi możliwość weryfikacji rozstrzygnięć administracyjnych w celu ich kasacji lub reformacji. Środki zaskarżenia są oparte na zasadzie skargowości, to znaczy że służą uprawnionemu podmiotowi do uruchomienia postępowania weryfikacyjnego. Środki zaskarżenia mogą być kwalifikowane pod względem kryterium przesunięcia kompetencji do weryfikacji zaskarżonego rozstrzygnięcia na wyższą instancję. I tak wyróżniamy środki:

bezwzględnie dewolutywne (zawsze przesuwają sprawę do wyższej instancji), względnie dewolutywne (powodują przesunięcie do wyższej instancji, jeśli nie

uwzględniła ich I instancja) niedewolutywne (są rozpatrywane przez organ wydający zaskarżaną decyzję).

Kolejne kryterium zależy od rodzaju zaskarżonego rozstrzygnięcia: środki zaskarżenia zwyczajne przysługują od rozstrzygnięć nieostatecznych, natomiast środki zaskarżenia nadzwyczajne są wnoszone od rozstrzygnięć ostatecznych. Ponadto środki zaskarżenia można kwalifikować na podstawie mocy prawnej:

bezwzględnie suspensywne wstrzymują wykonanie zaskarżonego rozstrzygnięcia z mocy prawa,

względnie suspensywne pozostawiają wstrzymanie zaskarżonego rozstrzygnięcia ocenie organu rozpatrującego środek zaskarżenia.

82. Prawo odwołania i zażalenia w kpa i op s.269,295Odwołanie jest instytucją procesową i należy do podstawowych środków zaskarżenia. Prawo odwołania jest podstawowym prawem zagwarantowanym w konstytucji. Każda ze stron ma prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji. Zgodnie z art. 127 §1 kpa uprawnienie do wniesienia odwołania służy stronie. Legitymację do wniesienia odwołania ma również podmiot do którego została skierowana decyzja. Dopuszczalność odwołania wyznacza zasada dwuinstancyjności: od każdej decyzji nie ostatecznej służy odwołanie. Odwołanie nie służy od decyzji wydanej w Instancji przez ministra oraz od decyzji wydanej przez samorządowe kolegium odwoławcze w sprawach należących do zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego. Od tych decyzji służy inny środek zaskarżenia – wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Zażalenie jest środkiem zaskarżenia służącym od postanowień. Zgodnie z art. 141 §1 kpa uprawnienie do wniesienia zażalenia służy stronie, jednak w przepisach szczegółowych uprawnienie to może zostać przyznane innym stronom postępowania, takim jak świadkowie, biegli, osoby trzecie, np. art.88 §1 kpa. Postanowienia co do których kpa nie przewidziało dopuszczalności zażalenia, mogą być skarżone tylko łącznie z odwołaniem. W takim przypadku zażalenie jest środkiem zaskarżenia niesamoistnym.

83. Legitymacja do złożenia odwołania i zażalenia s. 272,295Postępowanie odwoławcze jest oparte na zasadzie skargowości. Może być uruchomione tylko w wyniku podjęcia przez uprawniony podmiot czynności procesowej. Odwołanie nie może być wszczęte z urzędu. Zgodnie z art 127 §1 kpa legitymacje do wniesienia odwołania ma strona – czyli zgodnie z art 28 kpa – podmiot który twierdzi że decyzja organu I instancji dotyczy jego interesu lub obowiązku prawnego. Ponadto legitymację do wniesienia odwołania posiada podmiot który twierdzi że nie ma interesu ani obowiązku prawnego ale decyzja została do niego skierowana – w takich przypadkach zastosowanie znajduje art 156 §1 pkt 4 – o stwierdzeniu nieważności decyzji czyli jej uchyleniu. Prawo to może realizować jednostka posiadająca zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych, art. 29, 30 kpa. Brak jest ograniczeń formalnych i materialnych dotyczących legitymacji strony – zarówno podmiot nie biorący udziału w postępowaniu w I instancji, ma prawo do wniesienia odwołania jeżeli jest stroną w rozumieniu art. 28 kpa. Jedyną przesłanką materialną jest „niezadowolenie strony” z decyzji organu I instancji, zgodnie z art. 128 kpa – przy czym należy je interpretować rozszerzająco. O tym czy decyzja zaspokaja roszczenia decyduje sama strona a nie organ ją wydający. W postępowaniu podatkowym przysługuje odwołanie tylko do jednej instancji, podmioty mające status prawny strony w postępowaniu podatkowym wyznaczają przepisy art. 133 op. Legitymacja strony ograniczona jest przez wymagania formalne odwołania, art 222 op.

Zażalenie jest środkiem zaskarżenia służącym od postanowień. Zażalenie służy tylko na postanowienie, co do których przepisy kpa lub op wprost przewidują zaskarżalność w drodze zażalenia. Postanowienia co do których przepisy kpa lub op nie przewidziały dopuszczalności wniesienia zażalenia mogą być zaskarżone tylko łącznie z odwołaniem. W takich przypadkach zażalenie jest środkiem zaskarżenia niesamoistnym. Legitymacja do wniesienia zażalenia przysługuje również stronie. Ale w przepisach szczegółowych uprawnienie to przyznano również innym uczestnikom postępowania, którzy również mogą być adresatami postanowienia (świadkowie, biegli, osoby trzecie). Tym stroną również przysługuje prawo do wniesienia zażalenia na dotyczące ich postanowienia, jeżeli kpa wprost o tym stanowi (art. 88 §1 kpa).

84. Środki bezwzględnie suspensywne w kpa i op 277Zgodnie z art. 130 §1 kpa przed upływem terminu do wniesienia odwołania decyzja nie podlega wykonaniu, chyba że decyzji został nadany rygor natychmiastowej wykonalności, podlega natychmiastowemu wykonaniu na mocy ustawy lub gdy jest zgodna z żądaniem wszystkich stron. Wykonanie decyzji organu I instancji nie czyni bezprzedmiotowym postępowania odwoławczego, ale ze względu na skutki wykonania decyzji trudne do odwrócenia, istotne znaczenie dla środka zaskarżenia ma uregulowanie mocy odwołania. Kpa przyznaje odwołaniu moc środka zaskarżenia bezwzględnie suspensywnego, zgodnie z art. 130 §2 – wniesienie odwołania w terminie wstrzymuje wykonanie decyzji. Bezwzględna suspensywność nie obejmuje wyjątków rygoru natychmiastowej wykonalności decyzji. Jedynie organ rozpatrujący odwołanie może wstrzymać natychmiastowe wykonanie decyzji, jeśli uzna to za stosowne.

W ordynacji podatkowej odwołanie ma moc względnie suspensywną. Wniesienie odwołanie nie wstrzymuje wykonania decyzji. Jedynie w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem stron lub interesem publicznym, na wniosek strony lub z urzędu, organ w drodze postanowienie wstrzymuje wykonanie decyzji w całości lub w części.

85. Dopuszczalność stosowania sankcji nieważności w postępowaniu odwoławczym s.287

Zgodnie z treścią wyroku NSA z 12 marca 1981 roku organ odwoławczy jest obowiązany rozpatrzyć odwołanie zgodnie z art 138 kpa, dokonując merytorycznej i prawnej oceny zasadności zaskarżonej decyzji, nie może natomiast w postępowaniu instancyjnym stosować art. 156 §1 kpa. Oznacza to że ze względu na rozwiązanie przyjęte w art. 138 §2 kpa organ odwoławczy nie może stwierdzić nieważności decyzji, ponieważ nie dopuszczono takiej możliwości w postępowaniu odwoławczym. W postępowaniu odwoławczym dopuszczalna jest jedynie sankcja wzruszalności decyzji.

86. Teoria wadliwości s. 29987. Nieważność decyzji (postanowienia) s. 300

Teoria wadliwości decyzji administracyjnej musi pogodzić ze sobą wymagania interesu ogólnego (zbiorowego, społecznego) oraz interesu jednostkowego (indywidualnego), musi również godzić ze sobą wymagania stawiane przez zasadę praworządności i przez zasadę trwałości decyzji administracyjnej. Przy badaniu wadliwości decyzji przyjmuje się założenie istnienia gradacji wad decyzji; określony ciężar gatunkowy wad powoduje zastosowanie określonych sankcji w zakresie skutków prawnych decyzji w postaci sankcji wzruszalności decyzji, albo też sankcji nieważności decyzji. Koncepcja nieważności decyzji opiera się na założeniu, że decyzje nieważne nie wywołują skutku prawnego od momentu wydania, są aktami nie mającymi mocy prawnej. Jeśli przyjmiemy, że do istotnych elementów czynności prawnej należy wywołanie skutków prawnych, to w razie gdy ten element nie wystąpi, będziemy mogli powiedzieć, że czynność prawna nie istnieje, a zatem decyzja nieważna, nie będąca zdolną do wywołania skutku prawnego, jest aktem pozornym. Jeżeli natomiast uznamy, że czynność prawna jest wyłącznie środkiem służącym do osiągnięcia określonego skutku prawnego, umiejscawiając ten skutek poza samym pojęciem czynności prawnej, to nie będziemy mogli twierdzić, że brak skutku prawnego powoduje nieistnienie czynności prawnej, a w konsekwencji nie będziemy mogli uznać decyzji nieważnej za akt pozorny. Skoro więc elementem konstytutywnym czynności prawnej jest oświadczenie woli, a jej celem jest wywołanie skutku prawnego umiejscowionego poza pojęciem czynności prawnej, to decyzja nieważna nie może być aktem pozornym czy tym bardziej aktem nie istniejącym. Taka decyzja istnieje, bo istnieje tzw. zewnętrzny stan faktyczny czynności prawnej, jednakże ze względu na wady, jakimi decyzja jest obarczona, nie będzie ona zdolna do wywołania skutku prawnego. Akt pozorny nie wchodzi do obrotu prawnego, nie ma cechy prawomocności, nikt tym aktem nie będzie związany, ani też nie będzie potrzeby eliminowania go z obrotu prawnego przy zastosowaniu trybu określonego przepisami prawa. Konstrukcja nieważności z mocy samego prawa może być zastosowana jedynie wtedy, gdy ustawodawca taki wyjątek od obowiązywania domniemania prawidłowości decyzji wyraźnie ustanowi w przepisie prawnym. Wyeliminowanie nieważnej decyzji z obrotu prawnego może nastąpić tylko przez wydanie decyzji, która stwierdza nieważność innej decyzji. Dotyczy to również decyzji zawierającej wadę powodującą jej nieważność z mocy odrębnych przepisów prawa, do których odsyła kpa i op.Koncepcja decyzji wzruszalnych opiera się na założeniu, że decyzje wzruszalne wywołują skutki prawne, mają moc obowiązującą do czasu ich usunięcia z obrotu prawnego. Różnice między decyzjami nieważnymi a decyzjami wzruszalnymi sprowadzają się do płaszczyzny skutków prawnych. Wchodząc do obrotu prawnego, decyzja wywołuje określone skutki prawne. Decyzje nieważne to będą takie, których skutki prawne nie są uznane przez

prawo. Decyzje wzruszalne zaś będą to decyzje, których skutki prawne są przez prawo uznane, ale które są pozbawione zdolności do wywołania skutków prawnych w przyszłości. W kpa przyjęto koncepcję, że niedopuszczalne jest stwierdzenie nieważności decyzji w razie, gdy wywołała ona nieodwracalne skutki prawne. Uznanie niektórych skutków prawnych decyzji nieważnej jest uzasadnione tym, że prawo nie może zupełnie ignorować rzeczywistości i nie pozostaje to w sprzeczności z generalną koncepcją, której założeniem jest nieuznawanie skutków prawnych decyzji dotkniętej nieważnością. Możemy wyróżnić dwa rodzaje wadliwości decyzji administracyjnej: wadliwość materialnoprawna (powoduje sankcję skutkującą nieważnością decyzji) i wadliwość procesowoprawna (powoduje sankcję skutkującą wzruszalnością decyzji w trybie wznowienia postępowania). Od tej reguły są w kpa i op przewidziane wyjątki.Decyzje nie istniejące – nie korzystają z domniemania prawidłowości i nie wchodzą doobrotu prawnego. Stwierdzenie ich nieistnienia może nastąpić bez zachowania szczególnychwymagań co do trybu postępowania i formy oraz w każdym czasie. czynności prawne nieistniejąca jest zdarzeniem faktycznym, obiektywnie istniejącym, stwarzającym pozoryczynności prawnych. Można wyróżnić 2 sytuacje:- nieistnienie postępowania administracyjnego – decyzje wydane w nie istniejącympostępowaniu zawsze będą decyzjami nie istniejącymi. Z istoty postępowaniaadministracyjnego wynika, że może się ono toczyć, gdy występują w nim co najmniej dwa podmioty (organ administrujący i strona). Brak jednego z tych podmiotów powoduje nieistnienie postępowania.- decyzje nie istniejące, wydane w postępowaniu administracyjnym – decyzje nie zawierające wymaganych przepisami cech zewnętrznych: decyzje nie doręczone (nie ogłoszone) stronie, decyzja nie spełniająca wymagań co do struktury (np.: brak oznaczenia organu, strony, rozstrzygnięcia sprawy, podpisów osób powołanych do wydania decyzji )

88. Relacje pomiędzy trybami w postępowaniu nadzwyczajnym. s. 307System nadzwyczajnych trybów postępowania oparty jest na zasadzie niekonkurencyjności. Oznacza to że poszczególne tryby nadzwyczajne mają na celu usunięcie tylko określonego rodzaju wadliwości decyzji i nie mogą być stosowane zamiennie. Naruszenie wyłączności stosowania określonego trybu nadzwyczajnego weryfikacji decyzji stanowi rażące naruszenie prawa. Pierwszeństwo ma postępowanie dalej idące. Możliwość weryfikacji decyzji w trybach nadzwyczajnych na drodze administracyjnej lud sądowej jest oparta na zasadzie konkurencyjności. Od legitymowanego uprawnionego podmiotu zależy wybór drogi weryfikacji decyzji ostatecznej. W przypadku uruchomienia dwóch dróg weryfikacji decyzji ostatecznej ustawodawca przyjmuje pierwszeństwo drogi administracyjnej. Podobnie zresztą jak art. 56 poppsa – „... po wszczęciu postępowania administracyjnego, postępowanie sądowe podlega zawieszeniu”. Prawomocnym orzeczeniem sądu administracyjnego o oddaleniu skargi związane są nie tylko strony postępowania ale i organy wyższego stopnia w postępowaniu administracyjnym, także nie jest możliwa weryfikacja decyzji na drodze administracyjnej po odrzuceniu skargi przez sąd administracyjny – powaga rzeczy osądzonej. Możliwa jest jedynie weryfikacja na drodze administracyjnej, po wyroku oddalającym skargę, z uwagi na odrębność oceny podstaw uchylenia, zmiany decyzji, a zatem braku w tym zakresie powagi rzeczy osądzonej.

89. Przedmiot trybów nadzwyczajnych s.310,327,344

90. Przesłanki uchylenia decyzji w trybie wznowienia postępowania s. 323Wznowienie postępowania jest instytucją procesową stwarzającą prawną możliwość ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej zakończonej decyzją ostateczną, jeżeli postępowanie, w którym ona zapadła, było dotknięte kwalifikowaną

wadliwością procesową wyliczoną wyczerpująco w przepisach prawa procesowego.Instytucja wznowienia postępowania ma charakter mieszany, bo występują w niej elementy charakterystyczne dla środka zaskarżenia decyzji, jej odwołalności i środka nadzoru. Wznowienie postępowania następuje z urzędu lub na żądanie strony (jako środek zaskarżenia).Kpa i op opierają dopuszczalność wznowienia postępowania na 2 przesłankach: rozstrzygnięcie sprawy decyzją ostateczną i wystąpienie jednej z przesłanek występujących w art. 145§1 kpa a w postępowaniu podatkowym w art.240 § 1 op.1) ostateczność decyzji administracyjnej – jako przesłanka dopuszczalności wznowienia

postępowania jest uzasadniona niekonkurencyjnością środków zaskarżenia i dróg weryfikacji decyzji administracyjnej.

2) wyczerpujące wyliczenie podstaw w art.145 §1 kpa (art.240 § 1 op) – wznawia się postępowanie, jeżeli:

a) dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe – wznowienie na tej podstawie następuje wtedy, gdy występują łącznie 3 przesłanki: w postępowaniu dowodowym prowadzonym w danej sprawie skorzystano z

fałszywego dowodu (może polegać na przyjęciu fałszywych zeznań świadków, fałszywej opinii biegłego, na posłużeniu się podrobionym dokumentem itp.);

sfałszowanie dowodu musi być stwierdzone orzeczeniem sądu lub innego organu; (2 wyjątki od tej zasady: 1 - sfałszowanie dowodu jest oczywiste, a wznowienie postępowania jest nieodzowne z wyższych racji, tzn. gdy w ten sposób uniknie się niebezpieczeństwa dla zdrowia lub życia ludzkiego albo zapobiegnie się poważnej szkodzie dla interesu społecznego; 2 – gdy postępowanie przed sądem lub innym organem nie może być wszczęte wskutek przedawnienia lub innych prawnie określonych przyczyn, np.: abolicja, amnestia);

fałszywy dowód był podstawą ustalenia okoliczności faktycznych istotnych w danej sprawie.- chodzi o fakty dotyczące bezpośrednio danej sprawy będącej przedmiotem postępowania i mają znaczenie prawne dla jej rozstrzygnięcia.

b) wydanie decyzji w wyniku przestępstwa – pojęcie przestępstwa obejmuje wszelkie przestępstwa, a zatem wszelkie przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości i przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów. Wznowienie postępowania na tej podstawie jest dopuszczalne, jeżeli łącznie zostaną spełnione 3 przesłanki: musi mieć miejsce fakt popełnienia przestępstwa, fakt popełnienia przestępstwa jest stwierdzony prawomocnym orzeczeniem sądu lub

innego organu (wyjątki są identyczne jak wyżej), pomiędzy wydaniem decyzji a popełnieniem przestępstwa istnieje związek

przyczynowy – c) strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu – ta podstawa opiera się na 2

przesłankach: nie branie udziału strony w postępowaniu – obejmuje zarówno przypadki, gdy strona

w ogóle nie brała udziału w postępowaniu, jak również i te, gdy nie brała ona udziału w istotnych czynnościach przygotowawczych. Przez udział w postępowaniu należy rozumieć udział stron w całym ciągu czynności przygotowawczych postępowania administracyjnego, prowadzonych przez organ administrujący.

brak winy strony – będzie to miało miejsce wtedy, gdy nie dopuszczono strony do uczestnictwa w postępowaniu bądź wprawdzie stronę prawidłowo zawiadomiono o wszczęciu postępowania i jego czynnościach, ale nie mogła ona wziąć udziału w nich z powodu przeszkód nie do przezwyciężenia. Jeżeli zaś prawidłowo zawiadomiona strona zrezygnuje z udziału w postępowaniu, to nie ma ona podstaw do żądania

wznowienia postępowania. Niedopuszczenie strony do uczestnictwa w postępowaniu będzie występować w 4 przypadkach:(1) gdy o wszczęciu postępowania na wniosek strony organ nie zawiadamia

pozostałych stron i prowadzi postępowanie bez ich udziału,(2) gdy o wszczęciu postępowania z urzędu organ nie zawiadamia wszystkich stron w

sprawie,(3) gdy organ zawiadamia strony o wszczęciu postępowania, ale następnie nie wzywa

ich do udziału w czynnościach przygotowawczych albo wbrew przepisom prawa nie zapewnia im aktywnego udziału w postępowaniu,

(4) gdy organ I instancji nie zawiadamia którejś ze stron o wniesieniu odwołania przez pozostałe strony (podmiotach na prawach stron) i postępowanie odwoławcze toczy się bez udziału strony albo prowadzi się bez udziału strony postępowanie w którymś z trybów nadzwyczajnych.

d) ujawnienie istotnych dla sprawy nowych okoliczności faktycznych lub nowych dowodów, które istniały w dniu wydania decyzji, lecz nie były znane organowi ją wydającemu – na tej podstawie wznawia się postępowanie, gdy zostaną spełnione 3 przesłanki: ujawnione okoliczności faktyczne lub dowody, istotne dla sprawy, są nowe – prze

pojęcie nowych okoliczności faktycznych lub nowych dowodów należy rozumieć zarówno okoliczności lub dowody nowo odkryte, jak również po raz pierwszy zgłoszone przez stronę.

okoliczności faktyczne i dowody muszą istnieć w dniu wydania ostatecznej decyzji – jeżeli bowiem okoliczności faktyczne powstały po wydaniu ostatecznej decyzji, to dają one podstawę do wszczęcia postępowania w nowej sprawie, a nie będą podstawą wznowienia postępowania

nowe fakty i dowody nie były znane organowi wydającemu decyzjęe) wydanie decyzji bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu – kpa

nakłada na organach administrujących obowiązek współdziałania z innymi organami przy wydawaniu decyzji przez zasięganie ich opinii, dokonywanie uzgodnienia treści rozstrzygnięcia sprawy;

f) zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji - w tzw. wyjątkowym trybie rozstrzygnięcia kwestii wstępnej organ administrujący nie zawiesza postępowania i sam rozstrzyga, więc jeżeli to rozstrzygnięcie jest odmienne od rozstrzygnięcia właściwego organu lub sądu (np. cywilnego), będzie to podstawą wznowienia postępowania. Takiej podstawy wznowienia postępowania nie wprowadza op.

g) decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione – istotą tej podstawy wznowienia postępowania jest to, że decyzja została oparta na rozstrzygnięciu kompetentnego w sprawie sądu lub innego organu, a rozstrzygnięcie to wchodziło w skład szeroko rozumianej podstawy prawnej. Uchylenie lub zmiana podstawy prawnej wywiera odpowiedni wpływ na moc obowiązującą decyzji i doprowadzić do rozpatrzenia sprawy w nowych warunkach prawnych.

Zgodnie z art.145a kpa można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą na podstawie którego została wydana decyzja.

91. Negatywne przesłanki w trybach nadzwyczajnych s. 323,335W kpa występują dwie negatywne przesłanki stwierdzenia nieważności decyzji. Pierwsza to termin, przywołany zgodnie z art. 156 §2 kpa, zgodnie z treścią którego nie stwierdza się nieważności decyzji z przyczyn wymienionych w pkt. 1,3,4 i 7 po upływie 10 lat od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji. Podany podział budzi wątpliwości ze względu na to, czy

można różnie traktować poszczególne rodzaje kwalifikowanego naruszenia prawa, wymienionego w art. 156 kpa. Druga przesłanka to nieodwracalność skutków prawnych. Decyzje można podzielić na dwie grupy: decyzje merytoryczne (wywołują skutek materialnoprawny i procesowy) i decyzje nie mające charakteru merytorycznego (wywołują jedynie skutek procesowy, kończąc postępowanie jeżeli stało się bezprzedmiotowe). Przesłanka negatywna może być odniesiona do skutków materialnoprawnych (nadanie, odebranie, odmowa przyznania, zmiana zakresu uprawnienia, nałożenie, zwolnienie lub zmiana obowiązku ciążącego na stronie i tak kurwa w nieskończoność!) wynikających z decyzji merytorycznej. Z wywołaniem nieodwracalnych skutków prawnych mamy do czynienia wtedy, gdy wykonanie decyzji spowodowało powstanie takiego stanu faktycznego lub prawnego, że nie jest możliwy powrót do stanu pierwotnego. Przesłanka ta generalnie ogranicza możliwość wyeliminowania z obrotu prawnego decyzji wadliwej, pozostawiając jednostce możliwość obrony tylko poprzez roszczenie odszkodowawcze. Ograniczenie takich przypadków umożliwia nałożenie na organ administracji publicznej obowiązku wstrzymania wykonania decyzji gdy zachodzi prawdopodobieństwo że jest ona dotknięta wadą powodującą nieważność, art. 159 § 1 kpa

92. Przesłanki stwierdzenia nieważności decyzji w postępowaniu administracyjnym i podatkowym s.328,355

Instytucja stwierdzenia nieważności decyzji ma charakter niejednolity (mieszany) , bo występują w niej środki zaskarżenia, środki nadzoru, a także w ograniczonym zakresie odwołalność decyzji.Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji wszczyna się na żądanie strony (środek zaskarżenia) lub z urzędu (środek nadzoru), a jeżeli decyzja została wydana przez ministra lub SKO, to nieważność decyzji stwierdza właśnie ten organ, co będzie elementem charakterystycznym dla odwołalności decyzji.

przesłanki stwierdzenia nieważności decyzji – dopuszczalność stwierdzenia nieważności decyzji jest w kpa oparta na 3 przesłankach:

1. przesłance pozytywnej – którą stanowi wystąpienie jednej z wyczerpująco wyliczonych w art.156§1 podstaw. Organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która:

wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości, wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa, dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną, została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie, była niewykonalna w dniu jej wydania i niewykonalność ma charakter trwały, w razie jej wykonania wywołąłaby czyn zagrożony karą, zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.2. przesłance negatywnej – jedną stanowi termin, a drugą – spowodowanie przez decyzję

nieodwracalnych skutków prawnych.Strona może żądać stwierdzenia nieważności tylko decyzji ostatecznej. W postępowaniu podatkowym Ordynacja podatkowa wprowadza 3 przesłanki:

2 przesłanki pozytywne: przesłanka ostateczności decyzji; jedna z wad wyliczona w art.247§1

1 przesłanka negatywna: upływ terminu

93. Uchylenie, zmiana decyzji dotkniętych wadą niekwalifikowaną lub decyzji prawidłowych s.344

Elementem charakterystycznym postępowania administracyjnego jest dopuszczenie możliwości wyeliminowania z obrotu prawnego decyzji prawidłowej (w postępowaniu sądowym nie). Jest to uzasadnione następującymi względami:

zmiennością stosunków społeczno-gospodarczych, zmianą okoliczności faktycznych powodującą to, że wykonanie decyzji mogłoby

wyrządzić szkodę społeczeństwu, zmianami, jakim ulegają interesy stron, gdy nie jest to sprzeczne z interesem

społecznym.Wyróżniamy 3 tryby uchylania lub zmiany decyzji dotkniętej wadami niekwalifikowanymi bądź też decyzji prawidłowej:1) uchylenie lub zmiana decyzji nie tworzącej praw dla stron – uchylenie (zmiana) w tym

trybie może nastąpić w każdym czasie (z wyjątkiem postępowania podatkowego), a właściwy do wzruszenia decyzji będzie zarówno organ administrujący, który wydał decyzję (element odwołalności decyzji), jak również organ wyższego stopnia (element środka nadzoru). Wzruszenie decyzji w tym trybie oparte jest na 2 przesłankach: przesłanka nie nabycia praw przez żadną ze stron postępowania – przez prawa nabyte

należy rozumieć wszelkiego rodzaju prawa, które powstają przez prawomocne orzeczenie właściwej władzy zarówno w tym przypadku, gdy na stronie nie ciąży żaden obowiązek, jak również wtedy, gdy na stronie ciąży obowiązek w rozmiarach określonych przez to orzeczenie

przesłanka wskazująca na to, że za uchyleniem lub zmianą decyzji przemawia interes społeczny lub słuszny interes strony – ocena należy do organu, a strona, która jest niezadowolona może wnieść odwołanie

W postępowaniu podatkowym wszczęcie postępowania ograniczone jest terminem – nie może nastąpić po upływie 1 roku od dnia doręczenia decyzji2) uchylenie lub zmiana decyzji tworzącej prawa dla strony – uchylenie (zmiana) decyzji w

tym trybie może nastąpić w każdym czasie (z pewnym wyjątkiem), a właściwy w sprawie będzie organ, który wydał decyzję (element odwołalności decyzji), jak również organ wyższego stopnia (element środka nadzoru). W sprawach z zakresu zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego do uchylenia (zmiany) decyzji w tym trybie będzie właściwy wyłącznie organ tych jednostek. Postępowanie rozpoznawcze jest prowadzone na podstawie przepisów regulujących postępowanie przed organem I instancji. Uchylenie (zmiana) decyzji następuje przez wydanie nowej decyzji, która rozstrzyga sprawę merytorycznie i jest wydana w I instancji. Uchylenie (zmiana) decyzji jest oparte na 2 przesłankach pozytywnych i 1 przesłance negatywnej: przesłanki pozytywne – (1)-wyrażenie przez stronę (wszystkie strony) zgody na

uchylenie lub zmianę decyzji i (2)-za uchyleniem (zmianą) decyzji przemawia interes społeczny lub słuszny interes strony. Ocenę obu interesów przeprowadza organ.

przesłanka negatywna – mogą stanowić postanowienia przepisów szczególnych nie dopuszczające uchylenia lub zmiany decyzji w tym trybie.

3) nadzwyczajny tryb uch. ylenia lub zmiany decyzji – trybu tego nie wprowadzają przepisy Ordynacji podatkowej. Właściwym do uchylenia w tym trybie jest minister, a w wyznaczonym zakresie wojewoda (decyzje wydane przez organy jednostek samorządu terytorialnego). Weryfikacji decyzji w tym trybie odbywa się w trybie nadzoru, a o jej odwołalności można mówić jedynie wtedy, gdy decyzję weryfikowaną wydał minister. Postępowanie rozpoznawcze prowadzi się wg przepisów kpa dotyczących postępowania przed organem I instancji. Uchylenie (zmiana) decyzji następuje przez wydanie nowej decyzji, która stanowi rozstrzygnięcie sprawy, będącej przedmiotem weryfikowanej

decyzji. Dalsza weryfikacja decyzji wydanej w tym trybie jest zależna od tego, który organ uchylił (zmienił) decyzję. Jeżeli decyzję wydał minister, to stronie służy wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Jeżeli decyzję wydał wojewoda, to służy jej odwołanie. Dopuszczalność uchylenia (zmiany) decyzji w tym trybie jest oparta na 2 przesłankach, które muszą wystąpić łącznie:

a) dalsze utrzymanie decyzji w obrocie prawnym powoduje stan zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzkiego albo grozi poważnymi szkodami dla gospodarki narodowej lub dla ważnych interesów państwa.

b) Jeżeli poza uchyleniem (zmianą) decyzji w tym trybie nie ma innego sposobu usunięcia zagrożenia, o którym mowa wyżej – chodzi tu o zastosowanie innego trybu wzruszalności decyzji oraz działania faktyczne usuwające zagrożenie

94. Zaskarżalności decyzji administracyjnej do WSA s. 373

95. Skarga na inne niż decyzja i postanowienia akty lub czynności s. 37996. Skarga na akty prawa miejscowego i uchwały s.38097. Skarga do WSA na akty nadzoru s.382

98. Właściwości WSA i NSA s.386

Stosowane są w legislacji 2 metody określania właściwości sądów administracyjnych. Są to: klauzula generalna – polega na tym, że w zasadzie do właściwości sądu

administracyjnego należą wszystkie sprawy, o ile wyraźny przepis prawa je nie wyłącza; klauzula generalna jest zazwyczaj uzupełniona wyliczeniem rodzajów spraw , które są wyłączone spod właściwości sądu (uzupełniona enumeracją negatywną wyjątków).

enumeracja pozytywna – polega na tym, że do właściwości sądu administracyjnego należą wyłącznie sprawy poddane jej właściwości wyraźnym przepisem prawa

Zakres właściwości sądu administracyjnego określony jest ustawą o NSA oraz przepisami ustaw szczególnych. Zgodnie z art.1 ustawy z 11.05.1995 r. o NSA , sąd administracyjny sprawuje wymiar sprawiedliwości przez sądową kontrolę wykonywania administracji publicznej na zasadach określonych w ustawie. Ustawa wprowadza ograniczenie właściwości sądu przez określenie formy wykonywania administracji publicznej podlegającej zaskarżeniu do sądu, podmiotów, których działanie podlega zaskarżeniu do sądu, enumeracji negatywnej, wyłączającej rodzaje spraw spod właściwości sądu, kryterium kontroli administracji publicznej sprawowanej przez sąd administracyjny. Zgodnie z ustawą o NSA, sąd admin. właściwy jest do rozpatrywania i rozstrzygania skarg na: 5) decyzje administracyjne – do określenia właściwości NSA do rozpoznawania i

rozstrzygania skarg na decyzje administracyjne stosuje się metodę klauzuli generalnej uzupełnioną enumeracją negatywną. Klauzula generalna jest oparta na 3 przesłankach: rozstrzygnięcie sprawy w formie decyzji administracyjnej – w orzecznictwie NSA

ukształtował się pogląd, że bez znaczenia jest nazwa nadana rozstrzygnięciu. Może decyzja być nazwana: potwierdzenie, zezwolenie, pozwolenie, nakaz, orzeczenie, zarządzenie itp. Pisma zawierające rozstrzygnięcia w sprawie załatwianej w drodze decyzji są decyzjami, pomimo niespełnienia w pełni formy przewidzianej w art.107§1 kpa, jeśli tylko zawierają minimum elementów niezbędnych do zakwalifikowania ich jako decyzje. Do takich elementów należy zaliczyć: oznaczenie organu administracji państwowej wydającego akt, wskazanie adresata aktu, rozstrzygnięcie o istocie sprawy oraz podpis osoby reprezentującej organ administracji. Kryterium kwalifikującym akt organu administrującego do kategorii decyzji administracyjnej będzie władcze i jednostronne rozstrzygnięcie o prawach lub obowiązkach indywidualnych jednostki, spełniające wymaganie posiadania tego minimum elementów przewidzianych przez przepisy prawa procesowego. Zaskarżenie decyzji do NSA może ograniczyć się do zakwestionowania uzasadnienia decyzji.

charakter organu wydającego decyzję administracyjną – charakter organu wydającego decyzję wyznacza art.20 ust.1 ustawy o NSA

niezgodność decyzji administracyjnej z prawem - 6) postanowienia wydawane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie

albo kończące postępowanie, a także rozstrzygające sprawę co do istoty – dopuszczalność zaskarżenia do sądu administracyjnego obwarowana jest przesłanką zaskarżalności postanowienia na drodze administracyjnej. Dotyczy to zarówno postanowień wydawanych w postępowaniu administracyjnym orzekającym, jak i w postępowaniu egzekucyjnym. Do sądu administracyjnego podlegają zaskarżeniu następujące postanowienia: postanowienia, na które służy zażalenie – dopuszczalność zaskarżenia jest

obwarowana zaskarżalności postanowienia na drodze administracyjnej. Kpa nie

przyjmuje, tak jak jest to w przypadku decyzji, zasady dwuinstancyjności w zakresie postanowień. Na postanowienie służy zażalenie tylko wtedy, gdy kpa tak stanowi;

postępowanie kończące postępowanie – do takich postanowień zaliczamy postanowienie o niedopuszczalności odwołania oraz o uchybieniu terminu do wniesienia odwołania. Postanowienia te kończą postępowanie odwoławcze;

postępowanie kończące sprawę co do istoty – do takich postanowień należy postanowienie wydane przez organy współdziałające. Postanowienie to jest zaskarżalne na drodze administracyjnej, służy bowiem od niego zażalenie, a zatem już z tego względu jest zaskarżalne do NSA. Do takich postanowień zaliczamy postanowienie o zatwierdzeniu lub odmowie zatwierdzenia ugody;

7) postanowienia wydawane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie – ustawa o postępowaniu egzekucyjnym, podobnie jak kpa, przyjmuje rozwiązanie, że na postanowienie służy zażalenie, gdy ustawa tak stanowi. Ustawa o NSA rozszerza właściwość sądu administracyjnego do kontroli postanowień wydanych w postępowaniu administracyjnym oraz postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym.

8) inne niż decyzje i postanowienia akty lub czynności z zakresu administracji publicznej, dotyczące przyznania, stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa – do tych aktów należy zaliczyć zaświadczenia, natomiast do czynności z zakresu administracji publicznej należy zaliczyć czynności materialno-techniczne (np. czynności rejestracji. Czynność rejestracji polega na stwierdzeniu przez organ faktów mających znaczenie prawne, przy czym dokonanie tej czynności pozostaje w związku z ciążącym na określonych podmiotach obowiązkiem. Tego rodzaju czynności rejestrujące przewiduje ustawa – prawo o aktach stanu cywilnego, ustawa o ewidencji ludności i dowodach osobistych).

9) bezczynność organów w przypadkach określonych w w/w punktach – NSA jest właściwy do rozpoznawania i rozstrzygania w sprawie skarg na bezczynność administracji publicznej w takich granicach, a jakich służy skarga na decyzje administracyjne, postanowienia wydawane w postępowaniu administracyjnym oraz egzekucyjnym i zabezpieczającym, akty i czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące przyznania, stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa;

10)uchwały organów jednostek samorządu terytorialnego oraz akty organów administracji rządowej stanowiących przepisy prawa miejscowego – sąd orzeka w sprawie skarg na uchwały organów jednostek samorządu terytorialnego stanowiących przepisy prawa miejscowego. Na mocy ustaw samorządowych organy stanowiące (sejmik województwa, rada powiatu, rada gminy) jednostek samorządu terytorialnego w zakresie upoważnień udzielonych w ustawach samorządowych oraz upoważnień udzielonych w innych ustawach stanowią akty prawa miejscowego. W takim zakresie, w jakim ustawy samorządowe wyznaczają pojęcie przepisów prawa miejscowego, rozciąga się właściwość sądu administracyjnego do rozpoznawania i rozstrzygania skarg na uchwały organów jednostek samorządu terytorialnego. Zakres ten nie jest zamknięty, rozszerza bowiem właściwość sądu na inne uchwały tych organów, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej. Ustawa o NSA rozszerzyła właściwość sądu do rozpoznawania i rozstrzygania skarg na akty organów administracji rządowej stanowiących przepisy prawa miejscowego

11)uchwały organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków inne niż w pkt f), podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej – właściwość sądu obejmuje również pozostałe działania organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków podejmowaną w formie uchwał. Kryterium ograniczającym właściwość sądu administracyjnego jest wyłącznie kryterium, które dotyczy spraw z zakresu administracji

publicznej. Właściwością NSA objęte więc będą uchwały tych organów o charakterze ogólnym, nie będące przepisem powszechnie obowiązującym zarówno w sferze zewnętrznej (np. postanowienia planowo-budżetowe, ogłoszenie o przetargu), jak i wewnętrzne (np. regulaminy wewnętrzne). Właściwością NSA objęte będą również uchwały tych organów mające charakter indywidualny, które zgodnie z kpa nie są decyzją administracyjną (np. uchwały o wygaśnięciu mandatu członka rady);

12)akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego – NSA jest właściwy do rozpatrywania i rozstrzygania skarg na akty nadzoru. Rozwiązania przyjęte w ustawach samorządowych nie są jednolite. Według ustawy o samorządzie województwa, NSA jest właściwy do rozpoznawania skarg na rozstrzygnięcie wojewody i regionalnej izby obrachunkowej o nieważności uchwały organu samorządu województwa oraz na rozstrzygnięcia nadzorcze Prezesa RM o rozwiązaniu zarządu i na rozstrzygnięcie nadzorcze Prezesa RM o zawieszeniu organów samorządu województwa i ustanowieniu zarządu komisarycznego. Nie podlega zaskarżeniu do NSA rozstrzygnięcie nadzorcze Sejmu o rozwiązaniu sejmiku województwa. Według ustawy o samorządzie powiatowym zaskarżeniu podlegają rozstrzygnięcia nadzorcze wojewody i regionalnej izby obrachunkowej stwierdzające nieważność uchwały powiatu, rozstrzygnięcia nadzorcze wojewody o rozwiązaniu zarządu oraz rozstrzygnięcia Prezesa RM o zawieszeniu organów powiatu i ustanowieniu zarządu komisarycznego. W tym samym zakresie podlegają zaskarżeniu do NSA rozstrzygnięcia nadzorcze dotyczące organów związków i porozumień powiatów. Według ustawy o samorządzie gminnym podlegają zaskarżeniu do NSA rozstrzygnięcia organu nadzoru dotyczące gminy, organów związku i porozumień międzygminnych. Według ustawy o administracji rządowej w województwie NSA jest właściwy do rozstrzygania skargi na akty nadzoru wojewody uchylającego uchwałę organu uchylającego gminy, powiatu, województwa i wydaniu w to miejsce zarządzenia;

13) inne czynności poddane kontroli NSA z mocy przepisów szczególnych – np. na mocy ustawy o referendum gminnym inicjatorowi referendum służy skarga do NSA na uchwałę rady gminy odrzucającą wniosek o przeprowadzenie referendum, a także na niedotrzymanie terminu rozpatrzenia wniosku; na mocy ustaw samorządowych do NSA służy skarga, gdy organ samorządu województwa, powiatu, gminy nie wykonuje czynności nakazanych prawem albo przez podejmowanie czynności prawne lub faktyczne narusza prawa osób trzecich; na mocy ustawy – prawo prasowe itd.

Do właściwości sądu należy również podejmowanie działań sygnalizacyjnych związanych ze sprawami rozpoznawanymi wskutek skargi, rozstrzyganie sporów kompetencyjnych pomiędzy organami jednostek samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegiami odwoławczymi oraz organami samorządu terytorialnego i organami administracji rządowej oraz udzielanie odpowiedzi na pytania prawne przedstawione do rozstrzygnięcia przez SKO. Kryteria określające właściwość NSA, to:a) forma działania – sąd administracyjny właściwy jest do rozpatrywania i rozstrzygania

spraw jak wyżej;b) charakter organu wykonującego administrację publiczną – zgodnie z art.20 ust.1 ustawy o

NSA, sąd administracyjny jest właściwy, gdy skargę wniesiono na działanie lub bezczynność organu będącego organem administracji publicznej. Organami administracji publicznej w zrozumieniu ustawy są naczelne i centralne organy administracji państwowej, terenowe organy administracji rządowej, organy jednostek samorządu terytorialnego oraz inne organy w zakresie, w jakim zostały powołane z mocy prawa do załatwiania spraw z zakresu administracji publicznej. Przez pojęcie innych organów należy rozumieć organy państwowe spoza systemu ustrojowego administracji publicznej, jak: Prezydenta RP, organy wymiaru sprawiedliwości (prezesi sądów), organy państwowych i komunalnych jednostek organizacyjnych, organy samorządu zawodowego

oraz organy organizacji społecznych w takim przypadku, w jakim powołane są z mocy prawa do załatwiania spraw z zakresu administracji publicznej.

c) rodzaj spraw wyliczonych w enumeracji negatywnej – zgodnie z art.19 ustawy o NSA, sąd administracyjny nie jest właściwy w sprawach: należących do właściwości innych sądów; wynikających z nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między

organami administracji publicznej oraz wynikających z podległości służbowej między przełożonymi i podwładnymi w urzędach tych organów, a także w jednostkach wojskowych,

dyscyplinarnych; odmowy mianowania na stanowiska lub powołania do pełnienia funkcji w organach

administracji publicznej, chyba że obowiązek mianowania lub powołania wynika z przepisów prawa;

wiz i zezwoleń na przekroczenie przez cudzoziemca granicy państwa oraz zgody na jego wydalenie, zezwoleń na zamieszkanie na czas oznaczony, azylu i wydalania z terytorium RP, z wyjątkiem przypadków dotyczących cudzoziemców przebywających legalnie na terytorium RP;

należących do właściwości Komisji Odwoławczej przy Urzędzie Patentowym RP.d) kryterium kontroli administracji publicznej sprawowanej przez sąd administracyjny –

zgodnie z art.21 ustawy o NSA, sąd administracyjny sprawuje w zakresie swojej właściwości kontrolę pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. Wyłącznym kryterium kontroli jest zatem kontrola zgodności z prawem działalności administracji publicznej. Oparcie kontroli na innych kryteriach jest dopuszczalne, jeżeli expressis verbis (wyraźnie, wprost) wskazuje na to ustawa.

99. EGZEKUCJA: przez pojęcie postępowania egzekucyjnego rozumiemy uregulowany prawem procesowym egzekucyjnym ciąg czynności podejmowany przez organy egzekucyjne w celu wykonania przez zastosowanie środków przymusu państwowego obowiązków wynikających z aktów poddanych egzekucji administracyjnej. Poprzez wykonanie rozumiemy wprowadzenie takiego stanu w rzeczywistości społecznej który jest zgodny z treścią aktu administracyjnego. Postępowanie egzekucyjne ma istotną rolę w urzeczywistnianiu norm prawa materialnego.

100. Egzekucja w postępowaniu administracyjnym a egzekucja w postępowaniu sądowoadministracyjnym s. 498

W administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym wykonuje się obowiązki wynikające z aktów administracyjnych, czyli decyzji, postanowień, ugody oraz obowiązki wynikające bezpośrednio z przepisów prawa, a w sądowym postępowaniu egzekucyjnym wykonuje się orzeczenia sądowe. Od tej reguły występują 3 wyjątki:

zgodnie z art. 3 uopewa egzekucja administracyjna jest stosowana co do obowiązków określonych w art. 2 uopewa, chyba że przepis szczególny zastrzega tryb egzekucji sądowej. Jeżeli obowiązki są wykonywane w trybie egzekucji sądowej to niedopuszczalne jest prowadzenie administracyjnego postępowania egzekucyjnego. Zgodnie z art. 4 uopewa do obowiązków które wynikają z decyzji, postanowień lub innych orzeczeń niż określone w art. 3 i 3a, egzekucję administracyjną stosuje się tylko wówczas gdy odrębne ustawy tak stanowią.

Postępowanie egzekucyjne i sądowe postępowanie egzekucyjne może być prowadzone co do tej samej nieruchomości, rzeczy, albo prawa majątkowego lub niemajątkowego – następuje wówczas zbieg egzekucji administracyjnej i sądowej. Zgodnie z art. 62 uopewa organ egzekucyjny i komornik wstrzymują czynności z urzędu lub na wniosek strony i przekazują akta do sądu rejonowego, który rozstrzyga w jakim trybie ma być prowadzona egzekucja łączna. Sąd postanawia jakie dokonane już czynności pozostają w mocy. Jeżeli egzekucja dotyczy zastawu rejestrowego lub skarbowego łączne prowadzenie egzekucji przejmuje organ egzekwujący należność korzystającą z pierwszeństwa zaspokojenia, w przypadku wystąpienia dalszych zbiegów łączne prowadzenie przejmuje organ wyznaczony przy pierwszym zbiegu.

Związki pomiędzy administracyjnym i sądowym postępowaniu egzekucyjnym będą miały miejsce w przypadku skorzystania przez zobowiązanego lub osobę trzecią ze środków ochrony sądowej w postaci powództwa przeciw - egzekucyjnego. Skutkiem wniesienia przeciwegzekucji przez zobowiązanego będzie wstrzymanie postępowania egzekucyjnego. Jeżeli powództwo wniesie osoba trzecia to skutek ogranicza się do zakazu sprzedaży rzeczy, a gdy chodzi o prawa majątkowe to nie mogą być wykonywane.

101. Zakres obowiązywania ustawy o postępowaniu egzekucyjnym s. 501Sankcją egzekucji administracyjnej są obwarowane akty nakładające obowiązki na jednostkę. Sankcji nie stosuje się do aktów negatywnych oraz nadających uprawnienia. Akty uprawniające są realizowane przez jednostkę ponieważ leży to w jej interesie. Ustawa w art. 1 określa sposób postępowania wierzycieli w przypadkach uchylania się zobowiązanych od wykonania ciążących na nich obowiązków, które są wymienione w art. 2. Przepis ten stanowi klauzulę generalną określającą zasięg stosowania ustawy, w której występuje jednocześnie kryterium podmiotowe i przedmiotowe. Kryterium podmiotowe stanowi określenie organów przed którymi stosuje się przepisy ustawy oraz wskazanie podmiotów, wobec których może

być prowadzona egzekucja. Jako organ egzekucyjny rozumie się organ uprawniony do stosowania określonych w ustawie środków służących doprowadzeniu do wykonania przez zobowiązanych ich obowiązków o charakterze pieniężnym lub niepieniężnym. Szeroko ustalony został zakres podmiotowy, który obejmuje wszystkich zobowiązanych. Wyjątek stanowią zgodnie z art 14 uopewa jedynie osoby które korzystają z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych. Egzekucji administracyjnej poddano należności pieniężne przekazane do egzekucji na podstawie ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest polska.

102. Egzekucja z tytułów obcych s. 503Egzekucja z tytułów obcych została poddana i uregulowana w ustawie. Zgodnie z art. 2 §1 pkt.8 egzekucji administracyjnej zostały poddane należności pieniężne z tytułu:

zwrotów, interwencji i innych środków będących częścią finansowania europejskiego opłat i innych należności przewidzianych w ramach wspólnej organizacji rynku EU

dla sektora cukru. Należności przywozowych i wywozowych, podatku VAT, akcyzy od: produktów

tytoniowych, alkoholi i napojów alkoholowych, olejów mineralnych, podatku od dochodu lub podatku od majątku, podatku od składek ubezpieczeniowych, odsetek kar i grzywien administracyjnych związanych z wymienionymi należnościami.

103. Formy współpracy z Państwami zagranicznymi s. 504Egzekucji administracyjnej poddano należności pieniężne przekazane do egzekucji na podstawie ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest polska. Współdziałanie RP z państwem obcym w zakresie egzekucji administracyjnej obejmuje udzielanie pomocy w dochodzeniu należności pieniężnych powstałych na jego terytorium i na odwrót. Obowiązek współdziałania istniej jeżeli ratyfikowana umowa zobowiązuje do udzielenia pomocy w sprawach dotyczących należności pieniężnych. Organem wykonującym współdziałanie ze strony RP jest minister właściwy do spraw finansów publicznych, który w zależności od wystąpienia do obcego państwa organem wnioskującym lub wykonującym, w sytuacji współdziałania na wniosek innego państwa. Współdziałanie RP z obcym państwem obejmuje:

udzielanie informacji: wystąpienie z wnioskiem do obcego państwa o udzielenie informacji o zobowiązanym, o innej osobie jeżeli prawo przewiduje odpowiedzialność innych osób za obowiązki zobowiązanego, o podmiotach w posiadaniu których znajduje się mienie osób wymienionych. Jeżeli informacja jest w ocenie ministra niewystarczająca to może on się zwrócić o uzupełnienie. Minister nie może ujawnić obcemu Państwu informacji których nie mógłby uzyskać do celów egzekucji podobnych należności powstałych na terenie RP, które są objęte tajemnicą zawodową, handlową lub przemysłową, i takich które mogły by prowadzić do zagrożenia interesów bezpieczeństwa RP. Informacja jest przekazywana w takiej formie w jakiej została uzyskana. Jeżeli informacja nie może być uzyskana we właściwym terminie to minister informuje o przyczynach. Po upływie 6 miesięcy od otrzymania wniosku minister informuje o wynikach postępowania. W razie wyłączenia informacji podaje się powód, niezwłocznie po stwierdzeniu przesłanek odmowy.

Powiadomienie: wystąpienie przez ministra o powiadomienie podmiotu który zgodnie z prawem RP powinien być powiadomiony o czynnościach i orzeczeniach administracyjnych i sądowych które odnoszą się do należności pieniężnych przysługujących od tego podmiotu, na wniosek obcego państwa powiadomienie podmiotu polskiego, powiadomienie następuje niezwłocznie w trybie przepisów o doręczeniach w postępowaniu administracyjnym.

Prowadzenie postępowania egzekucyjnego. 104. Tytuł egzekucyjny s. 507

Tytuł egzekucyjny jest to podstawa prawna do prowadzenia egzekucji. Są to akty właściwych organów, akty generalne: wynikają z nich obowiązki podlegające egzekucji administracyjnej. Podstawą egzekucji są też obowiązki wynikające z orzeczeń lub innych aktów prawnych wydanych obce państwa. Do aktów indywidualnych zalicza się decyzje, postanowienia oraz orzeczenia sądów. Pod pojęciem decyzji należy rozumieć wszystkie akty indywidualne wydane przez organy administracji publicznej jeżeli akty te nakładają obowiązki na jednostkę. Wykonaniu nie podlega decyzja nieostateczna, art. 130 kpa, chyba że nadano jej rygor natychmiastowej wykonalności. Przepisy ordynacji podatkowej dopuszczają wykonalność decyzji nieostatecznej. Wykonanie decyzji ostatecznej może podlegać wstrzymaniu w przypadku jej weryfikacji w trybach nadzwyczajnych. Obowiązki mogą również wynikać z postanowień. Zaliczają się do nich postanowienia wydawane w toku postępowania orzekającego przez organy administracji i w toku postępowania egzekucyjnego. Wniesienie zażalenia na postanowienie nie wstrzymuje jego wykonania, chyba że organ wstrzyma jego wykonanie. Ugoda staje się wykonalna z dniem w którym postanowienie o jej zatwierdzeniu stało się ostateczne. Obowiązki mogą również wynikać z orzeczeń sądowych, jeżeli przepis szczególny przewiduje ich wykonalność w trybie egzekucji administracyjnej. Prawomocne orzeczenie sądu może być podstawą egzekucji jeżeli zostało zaopatrzone w klauzulę wykonalności.Egzekucję administracyjną stosuje się do obowiązków z zakresu spraw objętych właściwością organów administracji rządowej oraz jednostek samorządu terytorialnego wynikających bezpośrednio z przepisów prawa. Przepisy te muszą spełniać łącznie dwie przesłanki:

mieścić się w zakresie administracji rządowej i terytorialnej muszą ustanawiać obowiązki bezpośrednio105. Tytuł wykonawczy s. 510

Tytuł wykonawczy jest to dokument urzędowy wystawiony przez wierzyciela który stwierdza istnienie i wymagalność obowiązku i jest podstawą wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Wierzyciel sporządza tytuł wykonawczy według wzoru określanego przez ministra finansów. Tytuł wykonawczy zawiera oznaczenie wierzyciel, wskazanie danych zobowiązanego, treść podlegającego egzekucji obowiązku, wskazanie zabezpieczenia należności pieniężnej hipoteką przymusową albo przez ustanowienie zastawu, wskazanie podstawy prawnej pierwszeństwa zaspokojenia należności pieniężnej, wskazanie podstawy prawnej prowadzenia egzekucji administracyjnej, datę wystawienia tytułu, pouczenia, klauzulę organu egzekucyjnego o skierowaniu tytułu do egzekucji administracyjnej, wskazanie środków egzekucyjnych. Do tytułu wykonawczego należy załączyć dowód doręczenia upomnienia. Jeżeli nie był on wymagany to podaje się podstawę prawną tego braku.

106. Organ egzekucji, rodzaje, właściwości i sposoby ustalania s. 513Organ egzekucyjny to organ uprawniony do stosowania określonych w ustawie środków służących doprowadzeniu do wykonania przez zobowiązanych ich obowiązków o charakterze pieniężnym lub niepieniężnym oraz zabezpieczaniu wykonania tych obowiązków. W razie natrafienia na opór który uniemożliwia przeprowadzenie egzekucji organ egzekucyjny lub egzekutor może w razie potrzeby wezwać do udziału w postępowaniu organy pomocnicze: Policja, Straż Graniczna, ABW, Wywiad – organy te nie mogą odmówić udzielenia pomocy. Pomoc polega na zapewnieniu: dostępu do miejsca, osobistego bezpieczeństwa organu, porządku na miejscu w tym zastosowaniu środków przymusu bezpośredniego. Organy asystujące: policja, ABW, Wywiad, CBA, Straż graniczna. W obrębie budynków wojskowych lub zajmowanych przez organy asystujące dokonanie czynności egzekucyjnych może nastąpić do uprzednim zawiadomieniu właściwego komendanta i w asyście wyznaczonego organu wojskowego. Asystowanie polega na obecności na miejscu i gotowości udzielenia pomocy.

W przypadku prowadzenia egzekucji z obowiązków pieniężnych występują dwa rodzaje właściwości:

rzeczowa: organy egzekucyjne zostały podzielone w ustawie na posiadające pełną zdolność prawną do prowadzenia egzekucji co do całości środków egzekucyjnych określonych ustawą i na organy których zdolność prawna została ograniczona. Pełną zdolność posiada Naczelnik Urzędu Skarbowego. Właściwość ograniczoną posiadają: ◦ właściwy organ gminy o statucie miasta oraz gminy wchodzącej w skład powiatu

warszawskiego – wszystkie środki z wyjątkiem egzekucji z nieruchomości, w tym przypadku ograniczona jest również właściwość rzeczowa > organ gminy jest organem egzekucyjnym tylko do prowadzenia egzekucji obowiązków

◦ przewodniczący organu orzekającego w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych w I instancji

◦ dyrektor oddziału ZUS◦ dyrektor Izby Celnej ◦ dyrektor rejonowego oddziału Wojskowej Agencji Mieszkaniowej.

Miejscowa: w egzekucji należności pieniężnych z nieruchomości według miejsca jej położenia, w egzekucji z prawa majątkowych lub ruchomości według miejsca zamieszkania lub siedziby zobowiązanego.

W przypadku prowadzenia egzekucji z obowiązków niepieniężnych występują dwa rodzaje właściwości:

Rzeczowa: wojewoda, właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego, kierownik powiatowej służby, inspekcji lub straży, w przypadkach określonych przepisami szczególnymi każdy organ Policji, ABW, Wywiad... ja pierdole kurwa mać!

Miejscowa: w sprawach o odebranie rzeczy lub opróżnienia budynku według miejsca położenia, w sprawach nieruchomości według miejsca jej położenia, w przypadku wykonywania działalności gospodarczej, jeżeli adres różni się od miejsca zamieszkania to według stałego miejsca wykonywania działalności gospodarczej.

107. Sytuacja zobowiązanego w postępowaniu egzekucyjnym s. 519Przez pojęcie zobowiązanego rozumie się osobę prawną albo jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej albo osobę fizyczną, która nie wykonała w terminie obowiązku o charakterze pieniężnym lub niepieniężnym. Tylko jednostka która ma zdolność do czynności prawnych może być zobowiązanym. Do określenia zdolności stosuje się art. 30 kpa. Środki egzekucyjne mogą być stosowane również wobec osób niemających zdolności, jednak od jej posiadania zależy skuteczność prawna czynności procesowych podejmowanych przez zobowiązanego. W przypadku następstwa prawnego zobowiązanego, postępowanie egzekucyjne jest kontynuowane a dokonane czynności pozostają w mocy. Zastosowanie dalszych środków może nastąpić pod wystawieniu przez wierzyciela nowego tytułu wykonawczego i skierowanie go do organu egzekucyjnego. W odniesieniu do podmiotu wykonującego akt indywidualny odnoszą się trzy pojęcia: zobowiązany do wykonania, odpowiedzialny za wykonanie, wykonujący akt. W przypadku osoby fizycznej dotyczą jej wszystkie trzy pojęcia. W przypadku osoby prawnej będzie ona zobowiązana, odpowiedzialny za wykonanie obowiązku będzie przedstawiciel ustawowy (statutowy) a wykonawcą będzie pracownik. Organ może żądać od zobowiązanego złożenia wyjaśnień, od których może się uchylić na podstawie art. 83 kpa. Za nieuzasadnioną odmowę zeznań lub fałszywe zeznania organ może nałożyć karę pieniężną.

108. Sytuacja osoby 3 w postępowaniu egzekucyjnym s. 521Sytuacja osoby trzeciej została uregulowana w dwóch przypadkach:

gdy osoba trzecia jest zainteresowana wszczęciem postępowania, które nie zostało podjęte. Zakres uprawnień osoby trzeciej jest różny w zależności od tytułu egzekucyjnego. Gdy obowiązek wynika z orzeczenia sądowego, orzeczenia innego organu lub przepisu prawa a instytucja powołana nie podejmuje czynności osoba trzecia nabywa status wierzyciela. Gdy obowiązek wynika z innych tytułów np. decyzji, osoba której interes prawny został naruszony ma prawo skargi na bezczynność wierzyciela do organu wyższego stopnia

ochrony osoby trzeciej przed egzekucją skierowaną do rzeczy lub praw majątkowych do którego rości sobie prawa.

109. Zasada wyboru środka egzekucyjnego s. 544Zasada wyboru środka egzekucyjnego najmniej uciążliwego dla zobowiązanego koryguje zakres stosowania zasady celowości, nakazuje bowiem szukanie sposobu wykonania obowiązku respektującego interesy zobowiązanego. Zasada ta łączy się również z zasadą proporcjonalności z której wynika obowiązek stosowania środków najmniej uciążliwych dla jednostki.

110. Wszczęcie postępowania egzekucyjnego s. 547 - wznowienieWszczęcie postępowania egzekucyjnego następuje na wniosek wierzyciela i na podstawie wystawionego przez niego tytułu wykonawczego. Gdy wierzyciel jest jednocześnie organem egzekucyjnym, postępowanie jest wszczynane z urzędu na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego przez siebie. W przypadku wniosku o wszczęcie postępowania ustawa przewiduje regułę ograniczonego formalizmu. We wniosku wierzyciel może wskazać środek egzekucji lub powinien wskazać jeżeli wniosek dotyczy obowiązku o charakterze niepieniężnym. Ograniczony formalizm jest konsekwencją uznania złożenia wniosku za jedną z przesłanek wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Prawna skuteczność wniosku jest uzależniona od istnienia podstawy prawnej prowadzenia egzekucji, który stanowi wystawiony przez wierzyciela tytuł wykonawczy. Po otrzymaniu od wierzyciela wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego, organ egzekucyjny podejmuje czynności wstępne, polegające na:

sprawdzeniu właściwości: jeżeli organ egzekucyjny nie jest właściwy, ale stwierdzi że droga egzekucji administracyjnej jest dopuszczalna, to wtedy zgodnie z art. 65 § 1 kpa, przekaże niezwłocznie wniosek wraz z tytułem wykonawczym do organu właściwego

sprawdzi czy wniosek o wszczęcie postępowania i tytuł wykonawczy spełniają warunki formalne. Jeżeli organ egzekucyjny stwierdzi braki, to wówczas wezwie wierzyciela do usunięcia braków w terminie siedmiu dni, pod rygorem zawrócenia tytułu wykonawczego

sprawdzi czy egzekucja administracyjna jest dopuszczalna...

111. Niedopuszczalność egzekucji s. 550Dopuszczalność egzekucji na drodze administracyjnej jest uzależniona od przesłanek podmiotowych i przedmiotowych. Podmiotowe przesłana polega na sprawdzeniu czy wobec określonej osoby można prowadzić egzekucję administracyjną. Ograniczenie w tym zakresie wprowadza art. 14 upea, wyłączając osoby korzystające z przywilejów dyplomatycznych, które nie podlegają orzecznictwu polskich organów administracyjnych.Niedopuszczalność egzekucji ze względów przedmiotowych będzie miała miejsce kiedy:

obowiązek jest wykonywany w trybie egzekucji sądowej, gdy obowiązek wynika z decyzji nieistniejącej w obrocie prawnym gdy podstawą egzekucji jest decyzja administracyjna nieostateczna, niepodlegająca

natychmiastowemu wykonaniu. Jeżeli organ stwierdzi że dany obowiązek nie podlega egzekucji administracyjnej, podejmuje postanowienie o niedopuszczalności egzekucji i zwraca wierzycielowi tytuł wykonawczy. Na postanowienie o zwrocie tytułu służy zażalenie, art. 29 §2 upea.

112. Zawieszenie postępowania egzekucyjnego s. 553Jeżeli w toku postępowania powstają przeszkody powodujące że dalsze prowadzenie postępowania egzekucyjnego staje się niedopuszczalne, które mają charakter przejściowy, następuje zawieszenie postępowania. Zawieszenie postępowania egzekucyjnego następuje na wniosek lub z urzędu. Zawieszenie postępowania z urzędu następuje:

w razie wstrzymania wykonania obowiązku, odroczenia terminu wykonania lub rozłożenia na raty spłaty należności pieniężnych

w przypadku śmierci zobowiązanego w przypadku utraty przez zobowiązanego zdolności do czynności prawnych i brak jest

przedstawiciela ustawowego w innych przypadkach przewidzianych prawem.

Zawieszenie postępowania może nastąpić również na wniosek wierzyciela. W związku z zasadą obowiązku prowadzenia egzekucji, podstawą zgłoszenia wniosku o zawieszenie postępowania przez wierzyciela muszą być uzasadnione okoliczności prawne – np. wszczęcie postępowania weryfikacyjnego co do decyzji administracyjnej. Organ egzekucyjny wydaje postanowienie o zawieszeniu postępowania. Czynności już dokonane w postępowaniu pozostają w mocy, jednak jeżeli jest to uzasadnione ważnym interesem zobowiązanego i nie stoi na przeszkodzie interes wierzyciela, organ egzekucyjny może uchylić już dokonane czynności egzekucyjne. Po ustaniu przeszkód, organ egzekucyjny ma obowiązek podjąć zawieszone postępowanie.

113. Umorzenie postępowania egzekucyjnego s. 554Jeżeli w toku postępowania powstają przeszkody powodujące że dalsze prowadzenie postępowania egzekucyjnego staje się niedopuszczalne, które mają charakter trwały, następuje umorzenie postępowania. Umorzenie postępowania następuje z urzędu, na wniosek wierzyciela lub zobowiązanego. Zgodnie z art. 59 § upea umorzenie postępowania ma miejsce gdy:

obowiązek został wykonany przed wszczęciem postępowania jeżeli obowiązek nie jest wymagalny, został umorzony, wygasł lub nie istniał jeżeli egzekwowany obowiązek został określony niezgodnie z treścią obowiązku

wynikającego z decyzji, orzeczenia sądowego lub przepisu prawa gdy zachodzi błąd co do zobowiązanego lub egzekucja nie może być prowadzona ze

względu na zobowiązanego jeżeli obowiązek o charakterze niepieniężnym jest niewykonalny w przypadku śmierci zobowiązanego jeżeli egzekucja administracyjna jest niedopuszczalna, lub zobowiązanemu nie

doręczono upomnienia choć wierzyciel miał taki obowiązek jeżeli postępowanie zawieszone na wniosek wierzyciela nie zostało podjęte przed

upływem 12 miesięcy na żądanie wierzyciela w innych przypadkach przewidzianych w ustawach

Postępowanie może zostać umorzone jeżeli wydatki postępowania egzekucyjnego przewyższają dochodzoną należność pieniężną. Postępowanie zostaje umorzone w drodze postanowienia, od którego przysługuje zażalenie zobowiązanemu oraz wierzycielowi nie będącemu jednocześnie organem egzekucyjnym. Umorzenie postępowania powoduje uchylenie dokonanych czynności egzekucyjnych, w mocy pozostają prawa osób trzecich nabyte na skutek tych czynności.

114. Postępowanie egzekucyjne uproszczone s. 555Postępowanie egzekucyjne jest zorganizowanym ciągiem czynności egzekucyjnych. W przypadku wystąpienia szczególnych okoliczności ustawa dopuszcza możliwość zaniechania określonych czynności egzekucyjnych. Takie postępowanie egzekucyjne można nazwać uproszczonym. Postępowanie uproszczone jest dopuszczalne w sytuacjach, gdy zwłoka może wystawić na szwank dobra poddane wzmocnionej ochronie:

jeżeli zwłoka w wykonaniu obowiązku groziłaby niebezpieczeństwem dla życia lub zdrowia ludzkiego albo ciężkimi szkodami dla gospodarstwa narodowego lub jeżeli wymaga tego szczególny interes społeczny. W przypadku wystąpienia jednej z tych przesłanek, organy egzekucyjne mogą stosować środki egzekucyjne takie jak: ◦ wykonanie zastępcze◦ odebranie rzeczy ruchomej oraz przymus bezpośredni w celu wyegzekwowania

wydanych bezpośrednio ustnych poleceń – bez potrzeby wystawiania tytułu wykonawczego i doręczania zobowiązanemu postanowienia o zastosowaniu środka egzekucyjnego

jeżeli zwłoka w wykonaniu obowiązku może zagrozić zdrowiu lub życiu ludzkiemu albo spowodować niemożność lub znaczne utrudnienie w dochodzeniu wykonania przez zobowiązanego obowiązku. Organ egzekucyjny może niezwłocznie zastosować przymus bezpośredni, po ustnym wezwaniu, bez uprzedniego upomnienia zobowiązanego oraz bez doręczania mu tytułu wykonawczego i postanowienia wzywającego do wykonania obowiązku – ten tryb wykonywaniu przymusu bezpośredniego może być również stosowany przez organy celne podczas kontroli celnej

115. Zbieg egzekucji s. 556W przypadku zbiegu egzekucji administracyjnej i sądowej wobec tej samej nieruchomości, rzeczy albo prawa majątkowego lub niemajątkowego, organ egzekucyjny z urzędu, na wniosek wierzyciela lub zobowiązanego wstrzymuje czynności egzekucyjne i przekazuje akt egzekucji administracyjnej sądowi rejonowemu zgodnie z przepisami kpc. W przypadku wystąpienia sytuacji prowadzenia wobec rzeczy albo prawa majątkowego kilku egzekucji przez organy egzekucyjne właściwe zgodnie z art. 19 upea, łączne prowadzenie egzekucji przejmuje naczelnik urzędu skarbowego, który jako pierwszy zastosował środek egzekucyjny. Jeżeli natomiast naczelnik nie dokonał czynności lub nie zrobił tego jako pierwszy, prowadzenie egzekucji przejmuje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według siedziby lub miejsca zamieszkania zobowiązanego. W przypadku egzekucji z nieruchomości, jeżeli jest ona położona na obszarze działania kilku organów egzekucyjnych, organ prowadzący powiadamia o wszczęciu postępowania i ukończeniu egzekucji inne organy egzekucyjne. Możliwe jest również połączenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego z nieruchomości. Organ egzekucyjny, który jako pierwszy wszczął postępowanie, łączy postępowanie prowadzone co do kilku nieruchomości tego samego zobowiązanego lub do kilku części tej samej nieruchomości – jeżeli odpowiada to celowi egzekucji i nie ma przeszkód natury prawnej lub gospodarczej. W przypadku obowiązków o charakterze niepieniężnym mamy do czynienia z luką w prawie.

116. Koszty w postępowaniu egzekucyjnym s. 557Na koszty egzekucyjne składają się opłaty i wydatki egzekucyjne. Opłaty pobiera organ egzekucyjny za dokonane czynności. W przypadku obowiązków:

pieniężnych zgodnie z art. 64 upea, wysokość opłaty za pobranie na miejscu u zobowiązanego wynosi 5% kwoty pobranej należności, nie mniej niż 2,50 zł (jest to opłata stosunkowa), a za ogłoszenie sprzedaży nieruchomości 10 zł (jest to opłata w wysokości stałej). W przypadku opłaty stosunkowej w podstawie obliczenia opłaty uwzględnia się odsetki z tytułu niezapłaconej należności w terminie. Organ egzekucyjny pobiera również opłaty manipulacyjne z tytułu zwrotów wydatków, opłata wynosi 1% kwot egzekwowanych należności objętych każdym tytułem wykonawczym, nie mniej niż 1,40 zł. Zapłata egzekwowanej należności nie zwalnia z obowiązku uiszczenia opłaty manipulacyjnej oraz opłat za czynności egzekucyjne i wydatków egzekucyjnych

niepieniężnych zgodnie z art. 64a upea

117. Środki zaskarżenia w postępowaniu egzekucyjnym i sądowo administracyjnym s. 561

Środki zaskarżenia składają się na system gwarancji represyjnych czyli instytucje procesowe, które stwarzają możliwość prawną podjęcia weryfikacji czynności egzekucyjnych oraz określone następstwa prawne – w przypadku podjęcia tych czynności z naruszeniem procesowego prawa egzekucyjnego. Środki zaskarżenia dzielą się ze względu na organy właściwe do ich rozpatrzenia na drodze administracyjnej i na drodze sądowej. Do środków zaskarżenia zaliczamy:

zarzuty zażalenie: jest środkiem zaskarżenia, służącym na postanowienia wydane w

postępowaniu egzekucyjnym. Przepisy szczególne dopuszczają ponadto wniesienie zażalenia na oszacowanie dokonane przez poborcę skarbowego oraz na naruszenie przepisów o prowadzeniu licytacji. Uprawnienie do złożenia zażalenia służy w postępowaniu egzekucyjnym, gdy tak stanowi ustawa, czyli wtedy, gdy na postanowienie służy zażalenie. Pod względem treści i formy zażalenie powinno odpowiadać wymaganiom stawianym podaniom. Wnosi się je w terminie 7 dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia postanowienia. Organem właściwym do rozpatrzenia zażalenia na postanowienie organu egzekucyjnego jest organ wyższego stopnia, a na zażalenia na oszacowanie przez poborcę (termin złożenia 5 dni) czy na przeprowadzenie licytacji (termin złożenia do 3 dni) – jest organ egzekucyjny. Zażalenie jest środkiem zaskarżenia względnie suspensywnym, bo wniesienie zażalenia wprawdzie nie wstrzymuje postępowania egzekucyjnego, ale organ egzekucyjny lub organ wyższego stopnia może w uzasadnionych przypadkach wstrzymać postępowanie egzekucyjne. Do rozpatrzenia zażalenia stosuje się odpowiednio przepisy kpa. Legitymację do złożenia zażalenia mają podmioty postępowania i uczestnicy (zobowiązany, wierzyciel, osoby trzecie).

Skarga: jest środkiem zaskarżenia czynności wykonawczych postępowania egzekucyjnego. Skarga może być wniesiona zarówno na czynności wykonawcze organu egzekucyjnego jak i egzekutora. Ustawa nie określa legitymacji do wniesienia skargi, z wyjątkiem wierzyciela, który może złożyć skargę na przewlekłość postępowania. Organem właściwym do rozpatrzenia skargi jest organ egzekucyjny, w formie postanowienia, na które służy zażalenie. Wniesienie skargi nie wstrzymuje postępowania egzekucyjnego, a tylko w uzasadnionych przypadkach organ egzekucyjny lub organ wyższego stopnia może to uczynić.

wniosek o wyłączenie spod egzekucji prawa do rzeczy lub innego prawa majątkowego: legitymację do złożenia takiego wniosku ma osoba trzecia. Osoba trzecia może z tym wnioskiem wystąpić tylko wtedy, gdy toczy się już postępowanie egzekucyjne. Po jego zakończeniu zaś ta osoba trzecia może tylko dochodzić od zobowiązanego odszkodowania na podstawie kpc. Wniosek musi spełnić określone wymagania formalne. Pod względem treści musi odpowiadać wymaganiom stawianym podaniom oraz zawierać wskazanie dowodów na poparcie żądania wyłączenia rzeczy lub praw. Termin złożenia wniosku wynosi 14 dni od dnia uzyskania wiadomości o czynności egzekucyjnej skierowanej do rzeczy lub prawa. Organem właściwym do rozpatrzenia wniosku jest organ egzekucyjny, który przed jego rozpatrzeniem prowadzi postępowanie wyjaśniające.. Do czasu wyjaśnienia organ egzekucyjny nie podejmuje dalszych czynności egzekucyjnych co do rzeczy lub praw, ale czynności już dokonane pozostają w mocy. Wniosek jest rozstrzygany w formie postanowienia. W razie postanowienia odmownego osobie trzeciej służy na to postanowienie zażalenie.

żądanie uchylenia, zmiany, stwierdzenia nieważności postanowienia w trybie kpaŚrodki zaskarżenia w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym służą na

postanowienia podejmowane w postępowaniu egzekucyjnym, zaskarżenie czynności postępowania egzekucyjnego w celu obrony przed egzekucją

lub czynnościami postępowania egzekucyjnego przymuszenie do podjęcia czynności postępowania egzekucyjnego

Moś środków zaskarżenia takich jak zarzut, zażalenie, skarga jest względnie suspensywna i nie wstrzymuje biegu postępowania. Jedynie w uzasadnionych przypadkach organ egzekucyjny może wstrzymać postępowanie egzekucyjne.

Do środków zaskarżenia na drodze sądowej należy zaliczyć środki służące w postępowaniu przed sądem administracyjnym i środki na drodze postępowania przed sądem powszechnym. W postępowaniu przed sądem administracyjnym służy skarga na postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które na drodze administracyjnej służyło zażalenie. W postępowaniu przed sądem powszechnym służy:

powództwo przeciwegzekucyjne zobowiązanego powództwo przeciwegzekucyjne osoby trzeciej

118. Moc środków zaskarżenia w postępowaniu egzekucyjnym s. 561Do środków zaskarżenia zaliczamy:

zarzut: wniesienie zarzutu nie wstrzymuje postępowania, jest środkiem względnie suspensywnym, Organ egzekucyjny może jednak w uzasadnionych przypadkach wstrzymać postępowanie lub niektóre czynności egzekucyjne

zażalenie: jest środkiem względnie suspensywnym, wniesienie zażalenia nie wstrzymuje postępowania organ egzekucyjny lub organ odwoławczy może w uzasadnionych przypadkach wstrzymać postępowanie egzekucyjne

Skarga: wniesienie skargi nie wstrzymuje postępowania jednak organ egzekucyjny w uzasadnionych przypadkach może wstrzymać prowadzenie postępowania egzekucyjnego

119. Zarzut s. 562Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym wprowadza dwa rodzaje zarzutu:

Zarzut jako środek zaskarżenia służący obronie przed egzekucją administracyjną jak i przed postępowaniem zabezpieczającym

Ten rodzaj zarzutu przysługuje zobowiązanemu. Pouczenie o prawie do złożenia zarzutu zawarte jest w tytule wykonawczym. Podstawą zarzutu zgodnie z art. 33 upea może być:

wykonanie, umorzenie, przedawnienie, wygaśnięcie albo nieistnienie obowiązku odroczeni, brak wymagalności, rozłożenie na raty obowiązku określenie obowiązku niezgodnie z orzeczeniem błąd co do zobowiązanego niewykonalność obowiązku o charakterze niepieniężnym niedopuszczalność egzekucji brak doręczenia zobowiązanemu upomnienia (art. 15 upea) zbyt uciążliwy środek egzekucji prowadzenie egzekucji przez niewłaściwy organ

Zarzut jest środkiem zaskarżenie który służy w fazie wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Zarzut powinien odpowiadać przesłankom formalnym podania i zawierać podstawy zarzutu (art. 63 kpa wzz. 33 upea) oraz być złożony w terminie 7 dni od dnia doręczenia zobowiązanemu tytułu wykonawczego (art. 27 wzz. 32 upea). Zarzut jest środkiem zaskarżenia niedewolutywnym, ponieważ organem właściwym do jego rozpoznania i rozstrzygnięcia jest organ egzekucyjny. Organ ten rozpoznając zarzut przeprowadza postępowanie wyjaśniające. Organ rozpatruje zarzuty po uzyskaniu stanowiska wierzyciela, które jest w przypadkach zarzutów z art. 33 pkt.1-5 upea – wiążące. Na postanowienie w sprawie stanowiska wierzyciela przysługuje zażalenie. Jeżeli zarzuty są uzasadnione to organ wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego lub postanowienie o zastosowaniu mniej uciążliwego środka egzekucyjnego.

Zarzut na oszacowanie autorskich praw majątkowych i praw pokrewnych oraz praw własności przemysłowej dokonane przez poborcę skarbowego może być zgłoszony przez zobowiązanego w terminie 7 dni od dnia zajęcia. W przypadku nie uwzględnienia zarzutu organ zwraca się do biegłego skarbowego o oznaczenie wartości zajętych praw.

Zarzut do opisu i oszacowania nieruchomości może być wnoszony przez wszystkich uczestników postępowania w terminie 14 dni od dnia zakończenia oszacowania.

120. Obrona wierzyciela przed bezczynnością organu egzekucyjnego s. 565Zgodnie z art. 54 upea §2 wierzycielowi przysługuje prawo skargi na przewlekłość postępowania egzekucyjnego. Skargę wnosi się do organu nadzoru za pośrednictwem organu egzekucyjnego.

121. Nadzór w postępowaniu egzekucyjnym s. 568Nadzór w postępowaniu egzekucyjnym sprawują organy wyższego stopnia w stosunku do organów właściwych do wykonania danej egzekucji. Do ustalenie organów wyższego stopnia stosuje się przepisy art. 18 upea wzz art. 17 kpa. W przypadku braku organu wyższego stopnia wobec organów egzekucyjnych określonych w art.19 upea, nadzór nad egzekucją należności pieniężnych sprawuje właściwy dyrektor izby skarbowej. W stosunku do organów egzekucyjnych będących organami samorządu terytorialnego nadzór sprawują samorządowe kolegia odwoławcze. Wobec dyrektora izby celnej nadzór sprawuje dyrektor izby skarbowej właściwy ze względu na położenie siedziby dyrektora izby celnej. Organ nadzoru jest właściwy do stosowania środków nadzoru wobec podejmowanych postanowień w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, w szczególnie uzasadnionych przypadkach organ nadzoru może wstrzymać na określony czas czynności prowadzone przez organ nadzorowany. Organy nadzoru są organami odwoławczymi od postanowień wydanych przez nadzorowane organy egzekucyjne i mają za zadanie kontrolę przestrzegania w toku czynności egzekucyjnych przepisów ustawy przez wierzycieli i nadzorowane organy egzekucyjne. W art. 25 upea ustanowiony jest nadzór zwierzchni ministra właściwego do spraw finansów publicznych, w zakresie egzekucji obowiązków pieniężnych.

122. Postępowanie zabezpieczające s. 570 Dokonanie zabezpieczenia należności pieniężnych lub wykonania obowiązków niepieniężnych jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy jego brak mógłby utrudnić lub udaremnić wykonanie obowiązków w trybie egzekucji administracyjnej. Postępowanie zabezpieczające wszczyna się na wniosek wierzyciela, który powinien odpowiadać wymaganiom stawianym tytułowi wykonawczemu i zawierać uzasadnienie. W uzasadnieniu należy wykazać niebezpieczeństwo utrudnienia lub udaremnienia egzekucji administracyjnej. Organ egzekucyjny, rozpatrując wniosek wierzyciela, jest obowiązany przeprowadzić postępowanie wyjaśniające, w celu ustalenia zgodnie z zasadą prawdy obiektywnej, czy występuje przesłanka uzasadniająca ustanowienie zabezpieczenia. Organ egzekucyjny może uzależnić wydanie postanowienia o zabezpieczeniu od złożenia przez wierzyciela kaucji na zabezpieczenie roszczeń zobowiązanego o naprawienie szkód spowodowanych wskutek wykonania tego postanowienia. Jeżeli organ egzekucyjny ustali, że występują przesłanki uzasadniające zabezpieczenie, to wydaje postanowienie w sprawie dokonania zabezpieczenia. W postanowieniu tym określa obowiązek, którego dotyczy zabezpieczenie oraz sposób i zakres zabezpieczenia. Postanowienie to może być w każdym czasie uchylone lub zmienione. Postanowienie to doręcza się wierzycielowi, a doręczenie tego postanowienia zobowiązanemu następuje równocześnie z dokonaniem czynności zabezpieczających. Na postanowienie to zobowiązanemu służy prawo wniesienia zarzutu, na postanowienie po rozpoznaniu zarzutu (uznające zarzuty za nieuzasadnione) zobowiązanemu służy zażalenie, a następnie na postanowienie wydane po rozpoznaniu zażalenia – skarga do NSA. Ustawa wyłącza dopuszczalność stosowania w postępowaniu zabezpieczającym przymusu bezpośredniego. Zabezpieczenie może być dokonane przez:

jeżeli chodzi o wykonanie obowiązków pieniężnych – przez zajęcie pieniędzy, wynagrodzenia za pracę, wierzytelności z rachunku bankowego i wkładów oszczędnościowych, innych wierzytelności lub praw majątkowych, zajęcie ruchomości albo przez wpis hipoteki przymusowej lub zakaz zbywania i obciążania nieruchomości, która nie ma urządzonej księgi wieczystej albo której księga wieczysta zaginęła albo uległa zniszczeniu;

jeżeli chodzi o wykonanie obowiązków niepieniężnych – ustawa pozostawia organowi egzekucyjnemu swobodę co do sposobu zabezpieczenia.

Organ kierując się interesami podmiotów postępowania, tak by wierzycielowi zapewnić wykonanie obowiązku , a zobowiązanego nie obciążyć ponad potrzebę, określi środki zabezpieczające lub inną czynność, która w danych okolicznościach powinna być zastosowana. Organ egzekucyjny może w razie potrzeby zastosować również środki zabezpieczenia obowiązków pieniężnych, jeżeli zabezpieczy w ten sposób pokrycie kosztów wykonania zastępczego. Organ egzekucyjny uchyli zabezpieczenie, jeżeli wierzyciel nie złoży wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego w ciągu 1 miesiąca od dokonania zabezpieczenia, a w terminie 3 miesięcy od dokonania zabezpieczenia – przed ustaleniem należności pieniężnych lub obowiązków o charakterze niepieniężnym. Terminy te mogą być przez organ przedłużone na wniosek wierzyciela, jeżeli wykaże on, że z uzasadnionych przyczyn postępowanie egzekucyjne nie mogło być wszczęte. Termin wszczęcia postępowania egzekucyjnego przy obowiązkach niepieniężnych może być przedłużony tylko o okres do 3 miesięcy. Na postanowienie organu w sprawie przedłużenia lub odmowy przedłużenia terminu wszczęcia postępowania egzekucyjnego służy zażalenie wierzycielowi i zobowiązanemu. O uchyleniu zabezpieczenia organ egzekucyjny zawiadamia wierzyciela i obciąża go kosztami zabezpieczenia. Uchylenie zabezpieczenia następuje w formie postanowienia, na które nie służy wierzycielowi zażalenie. Może on podjąć obronę swojego

interesu prawnego przez złożenie wniosku o przedłużenie terminu wszczęcia postępowania egzekucyjnego.W postępowaniu podatkowym zobowiązanie podatkowe może być zabezpieczone na majątku podatnika przed terminem płatności podatku, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że nie zostanie ono wykonane. Zabezpieczenia można dokonać również przed wydaniem decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego lub określającej wysokość zaległości podatkowej, jeżeli z dowodów zgromadzonych w postępowaniu wynika, że zobowiązanie podatkowe może nie zostać wykonane. Zabezpieczenie dotyczy też należności określonych w decyzji o odpowiedzialności podatkowej płatnika i inkasenta. Organ podatkowy wydaje decyzję o zabezpieczeniu. Zabezpieczenie następuje w formie postanowienia (w trybie przepisów pea). Decyzja o zabezpieczeniu wygasa:1) po upływie 14 dni od dnia doręczenia decyzji ustalającej wysokość zobowiązania

podatkowego,2) z dniem doręczenia decyzji określającej wysokość zaległości podatkowej Wygaśnięcie decyzji nie narusza ważności postanowienia wydanego na podstawie przepisów pea.

123. Środki zabezpieczające – przesłanki s. 572Dokonanie zabezpieczenia należności pieniężnych lub wykonania obowiązków niepieniężnych jest dopuszczalne, gdy brak zabezpieczenia mógłby utrudnić lub udaremnić egzekucję, w szczególności w przypadkach gdy:

brak płynności finansowej zobowiązanego zobowiązany unika wykonania obowiązku nierzetelnego prowadzenia ksiąg podatkowych dokonywania przez zobowiązanego wyprzedaży majątku

Organ egzekucyjny dokonuje zabezpieczenia jeżeli stwierdzi że zachodzą przesłanki uzasadniające zabezpieczenie. Zgodnie z art. 164 upea zabezpieczenia należności pieniężnych dokonuje się przez:

zajęcie pieniędzy wynagrodzenia za pracę wierzytelności z rachunków bankowych obciążenia nieruchomości zobowiązanego hipoteką przymusową ustanowienia zakazu nabywania i zbywania nieruchomości

Przy obowiązkach o charakterze niepieniężnym środki zabezpieczenia nie zostały enumeratywnie wymienione. Zgodnie z art. 167 §2 upea przy wyborze środka egzekucyjnego organ egzekucyjny zapewnia wierzycielowi wykonanie obowiązku, a zobowiązanego nie powinien obciążać ponad potrzebę.