1
- Engagya ensaija enkuru eyetwa “Silverback” (eyeemezire enju ha mugongo). Kinu kimanyisa ngu engagya enu nesobora kufooka nyin’eka. - Engagya niziikara nk’eka, ensaija emu rundi kukiraho n’ebikazi bingi n’ebyana. Ekika kisobora kubamu engagya ntaito nka 4 rundi 5 obundi nyingi nka 50. - Omu bibira nambere okuhiiga kuli haihi kumaraho obwingi bw’engagya; n’emiti y’ebijuma - eyerukwetaaga engagya kujanjaaza embibo n’okumeza ensigo, nayo ekeehere. - Ebikuya bisangwa omu bibira ebirukutunga enjura n’omusana kandi ebiine obwerre haihi. - Engagya enkazi nizizarra hagati y’emyaka 10-12. Omubwomeezi bwayo bwoona, esobora kukuza hagati y’ebyaana 3-4 byonka. - Ebikuya bikora ebikwato okuruga omumiti n’amabaale. Bikozesa binu okwata ebijuma ebigumire, kwiha enkubebe omubiswa, kulya obwooki n’ebindi. - Ebikuya ebisaija byoona biikara omu famire nambere bizaarwa kandi biikara n’ebisaija ebinyabuzaale byabyo. Ebikazi byo byegendera kwikara na famire ezebikuya ezindi (kuswerwa!) - Ebikuya biine muno obuzaale n’abantu, obuzaale omumusaayi biine ebicweka 98 ha 100 obw’abantu. Biine obuzaale bwingi n’abantu okukira obuzaale bwabyo n’ engagya! - Okusisana engagya, ebikuya byombeka ebiju. Obundi byombeka haiguru y’omuti oguraihire hakanono! - Ebikuya birya ebika by’ebyokulya bingi otairemu, ebijuma, ebisusu by’emiti, obwooki, n’ebihuka. Obundi nabyo bihiiga ebikima, ensuku, engabi birya enyama. - Ebikuya nibisobora kwomeera emyaka 60. Obubikura isoke lyabyo erimu lihinduka - nabyo bimera enju nk’abantu. - Ekika kyebikuya kiri kimu n’enganda ina. Byoona bisangwa omu Afrika. - Engagya tizirya nyama. Zikira kulya ebijuma, amakoora, ebisusu, n’obuti. Haroho obuzisobora kulya enkubebe n’empazi. - Engagya zirumu enganda ibiri, kandi buli ruganda rurumu ebika bibiri. Nizisangwa mu Afrika honka. - Ebikuya biikara mu famire (ebika) bikooto, obundi bihika na 100. Famire enu eyecwamu- cwamu buli kiro. Byoona tibigendera hamu. - Engagya rwambuka bisaaru nizo zisigaire ntaito muno munsi yoona, hasigaireho hagati ya 250 na 300 kandi obu zisigaire omu kacweka kataito ak’ekibira ekirumu obusozi ha mutaano gwa Cameroon na Nigeria mu bugwa izooba bwa Afrika. - Engagya ez’omunsozi (Uganda, Congo, Rwanda) hasigaireho 900 munsi yoona. - Engagya kwisana ebikuya z’ombeka ebiju nizikozesa ebikoora n’obuti. Buli kiro engagya eyombeka ekiju ekisyaka. - Engagya nkoota kukira primate ezindi. Engagya ensaija emu ningana enkazi ibiri. - Ekyaana ky’ekikuya obu kizaarwa, kiyambwa nyina kyo mu buli kimu. Okumara emyezi musanju, akyaana ky’ekikuya kihimbwa nyinakyo obutaruga omukifuba. Ebyaana bisobora kuruga hali nyina-byo obubirukuba bikuzire kwingana emyaka nka 10. ENGAGYA Angola Cameroon Central African Republic Democratic Republic of Congo Equitorial Guinea Gabon Nigeria Republic of the Congo Rwanda Uganda EBIKUYA Angola Burundi Burkina Faso Cameroon Central African Republic Democratic Republic of Congo Equatorial Guinea Gabon Gambia Ghana Guinea Guinea Bissau Ivory Coast Liberia Mali Nigeria Republic of the Congo Rwanda Senegal Sierra Leone Sudan Tanzania Togo Uganda Ebikuya n’Engagya omu mahanga 21 mu Afrika. Iwe noikara nkaha? yoleka ha maapu Ebikuya Engagya Engagya Engagya eza bugwa Izooba Engagya eza buruga Izooba ezitarukwikara omu nsozi Engagya eza bugwa izooba ezitarukwikara omu nsozi Engagya rwambuka bisaaru Engagya eza buruga Izooba ezirukwikara omu nsozi Engagya za buruga Izooba Ebikuya Ebikuya bya bugwa izooba Ebikuya bya hagati Ebikuya bya buturuka musana Ebikuya bya Cameroon na Nigeria OBUZIBU EBIKUYA N’ENGAGYA BYOMBI BIRI HA RULENGO RW’EBISORO EBIRI OMUKABI K’OKUHWEREKERRA. NIKIMANYISA NIBISOBORA KUHWERAHO KIMU. EBIKUYA N’ENGAGYA NABYO BIKIMA? Baitu ekikuru muno nikyo ngu ebikuya, n’engagya (apes) biine amagezi maingi. Biine obwongo bukooto kandi bukurakuraine. Engagya n’ebikuya byo nibyetegereza, bisomesa amagezi n’emitwalize nkaitwe abantu. NANGWA! Ebikuya, Engagya, Ebikima (n’abantu) byoona biri mu kika kimu ekya “primates” baitu ebikuya n’engangya tibiri bikima. - Ebikuya n’engagya biine muno obuzaale n’abantu okukira ebikima. - Ebikuya n’engagya (Apes) bikooto okukira ebikima - Kandi ebikuya, n’engagya tibiine mikira! itweena tuli B’ORUGANDA! Created and published by Stichting Nature for Kids www.natureforkids.nl Copyright ® 2013.

Poster French

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Poster French Ajani's Great Ape Adventures

Citation preview

Page 1: Poster French

- Engagya ensaija enkuru eyetwa “Silverback” (eyeemezire enju ha mugongo). Kinu kimanyisa ngu engagya enu nesobora kufooka nyin’eka.

- Engagya niziikara nk’eka, ensaija emu rundi kukiraho n’ebikazi bingi n’ebyana. Ekika kisobora kubamu engagya ntaito nka 4 rundi 5 obundi nyingi nka 50.

- Omu bibira nambere okuhiiga kuli haihi kumaraho obwingi bw’engagya; n’emiti y’ebijuma - eyerukwetaaga engagya kujanjaaza embibo n’okumeza ensigo, nayo ekeehere.

- Ebikuya bisangwa omu bibira ebirukutunga enjura n’omusana kandi ebiine obwerre haihi.

- Engagya enkazi nizizarra hagati y’emyaka 10-12. Omubwomeezi bwayobwoona, esobora kukuza hagati y’ebyaana 3-4 byonka.

-Ebikuya bikora ebikwato okuruga omumiti n’amabaale. Bikozesa binu okwata ebijuma ebigumire, kwiha enkubebe omubiswa, kulya obwooki n’ebindi.

- Ebikuya ebisaija byoona biikara omu famire nambere bizaarwa kandi biikara n’ebisaija ebinyabuzaale byabyo. Ebikazi byo byegendera kwikara na famire ezebikuya ezindi (kuswerwa!)

- Ebikuya biine muno obuzaale n’abantu, obuzaale omumusaayi biine ebicweka 98 ha 100 obw’abantu. Biine obuzaale bwingi n’abantu okukira obuzaale bwabyo n’ engagya!

- Okusisana engagya, ebikuya byombeka ebiju. Obundi byombeka haiguru y’omuti oguraihire hakanono!

- Ebikuya birya ebika by’ebyokulya bingi otairemu, ebijuma, ebisusu by’emiti, obwooki, n’ebihuka. Obundi nabyo bihiiga ebikima, ensuku, engabi birya enyama.

-Ebikuya nibisobora kwomeera emyaka 60. Obubikura isoke lyabyo erimu lihinduka - nabyo bimera enju nk’abantu.

- Ekika kyebikuya kiri kimu n’enganda ina. Byoona bisangwa omu Afrika.

- Engagya tizirya nyama. Zikira kulya ebijuma, amakoora, ebisusu, n’obuti. Haroho obuzisobora kulya enkubebe n’empazi.

- Engagya zirumu enganda ibiri, kandi buli ruganda rurumu ebika bibiri. Nizisangwa mu Afrika honka.

- Ebikuya biikara mu famire (ebika) bikooto, obundi bihika na 100. Famire enu eyecwamu-cwamu buli kiro. Byoona tibigendera hamu.

- Engagya rwambuka bisaaru nizo zisigaire ntaito muno munsi yoona, hasigaireho hagati ya 250 na 300 kandi obu zisigaire omu kacweka kataito ak’ekibira ekirumu obusozi ha mutaano gwa Cameroon na Nigeria mu bugwa izooba bwa Afrika.

- Engagya ez’omunsozi (Uganda, Congo, Rwanda) hasigaireho 900 munsi yoona.

- Engagya kwisana ebikuya z’ombeka ebiju nizikozesa ebikoora n’obuti. Buli kiro engagya eyombeka ekiju ekisyaka.

- Engagya nkoota kukira primate ezindi. Engagya ensaija emu ningana enkazi ibiri.

-- Engagya niziikara nk’eka, ensaija emu rundi kukiraho

- Ekyaana ky’ekikuya obu kizaarwa, kiyambwa nyina kyo mu buli kimu. Okumara emyezi musanju, akyaana ky’ekikuya kihimbwa nyinakyo obutaruga omukifuba. Ebyaana bisobora kuruga hali nyina-byo obubirukuba bikuzire kwingana emyaka nka 10.

Engagya ensaija enkuru eyetwa “Silverback” (eyeemezire enju ha mugongo). Kinu kimanyisa ngu engagya enu nesobora kufooka nyin’eka.

Engagya niziikara nk’eka, ensaija emu rundi kukiraho n’ebikazi bingi n’ebyana. Ekika kisobora kubamu engagya

Omu bibira nambere okuhiiga kuli haihi kumaraho obwingi bw’engagya; n’emiti y’ebijuma - eyerukwetaaga

----- Engagya enkazi nizizarra hagati y’emyaka 10-12. Omubwomeezi bwayoy’emyaka 10-12. Omubwomeezi bwayobwoona, esobora kukuza hagati y’ebyaana bwoona, esobora kukuza hagati y’ebyaana 3-4 byonka.3-4 byonka.

--Ebikuya bikora ebikwato okuruga omumiti n’amabaale. Bikozesa binu okwata ebijuma ebigumire, kwiha enkubebe omubiswa, kulya obwooki n’ebindi.

-- Ebikuya biine muno obuzaale n’abantu, obuzaale omumusaayi biine ebicweka 98 ha 100 obw’abantu. Biine obuzaale bwingi n’abantu okukira obuzaale bwabyo n’ engagya!

-- Okusisana engagya, ebikuya byombeka ebiju. Obundi byombeka haiguru y’omuti oguraihire hakanono!

-- Ebikuya birya ebika by’ebyokulya bingi otairemu, ebijuma, ebisusu by’emiti, obwooki, n’ebihuka. Obundi nabyo bihiiga ebikima, ensuku, engabi birya enyama.

--Ebikuya nibisobora kwomeera emyaka 60. Obubikura isoke lyabyo erimu lihinduka - nabyo bimera enju nk’abantu.

-- Ekika kyebikuya kiri kimu n’enganda ina. Byoona bisangwa omu Afrika.

Engagya tizirya nyama. Zikira kulya ebijuma, amakoora, ebisusu, n’obuti. Haroho obuzisobora kulya enkubebe n’empazi.

Engagya zirumu enganda ibiri, kandi buli ruganda rurumu ebika bibiri. Nizisangwa mu Afrika honka.

-- Ebikuya biikara mu famire (ebika) bikooto, obundi bihika na 100. Famire enu eyecwamu-cwamu buli kiro. Byoona tibigendera hamu.

Engagya rwambuka bisaaru nizo zisigaire ntaito muno munsi yoona, hasigaireho hagati ya 250 na 300 kandi obu zisigaire omu kacweka kataito ak’ekibira ekirumu obusozi ha mutaano gwa Cameroon na Nigeria mu bugwa izooba bwa Afrika.

Engagya ez’omunsozi (Uganda, Congo, Rwanda) hasigaireho

Engagya kwisana ebikuya z’ombeka ebiju nizikozesa ebikoora n’obuti. Buli kiro engagya eyombeka ekiju

Engagya nkoota kukira primate ezindi. Engagya ensaija emu ningana enkazi ibiri.

-- Ekyaana ky’ekikuya obu kizaarwa, kiyambwa nyina kyo mu buli kimu. Okumara emyezi musanju, akyaana ky’ekikuya kihimbwa nyinakyo obutaruga omukifuba. Ebyaana bisobora kuruga hali nyina-byo obubirukuba bikuzire kwingana emyaka nka 10.

“Silverback” (eyeemezire enju ha mugongo). Kinu kimanyisa ngu engagya enu nesobora

ENGAGYA AngolaCameroon Central African Republic

Democratic Republic of Congo

Equitorial GuineaGabonNigeriaRepublic of the Congo

RwandaUganda

EBIKUYAAngolaBurundiBurkina FasoCameroonCentral African Republic

Democratic Republic of Congo

Equatorial GuineaGabonGambiaGhanaGuineaGuinea Bissau

Ivory CoastLiberiaMaliNigeriaRepublic of the Congo

RwandaSenegalSierra LeoneSudanTanzaniaTogoUganda

Ebikuya n’Engagya omu mahanga 21 mu Afrika.

Iwe noikara nkaha? yoleka ha maapu

EbikuyaEngagya

------ Engagya zirumu enganda ibiri, kandi buli ruganda

Ebikuya n’Engagya omu mahanga 21 mu Afrika.

Engagya

Engagya eza bugwa Izooba

Engagya eza buruga Izooba

ezitarukwikara omu nsozi

Engagya eza bugwa izooba ezitarukwikara

omu nsozi

Engagya rwambuka

bisaaru

Engagya eza buruga Izooba ezirukwikara

omu nsozi

Engagya za buruga Izooba

Ekika kyebikuya kiri kimu n’enganda ina.

Ebikuya

Ebikuya bya bugwa izooba Ebikuya bya

hagatiEbikuya bya

buturuka musanaEbikuya bya Cameroon na

Nigeria

Ebikuya bisangwa omu bibira ebirukutunga enjura n’omusana kandi ebiine obwerre haihi.

OKUSIISA OBWIKARO: OKUSIISA OBWIKARO: OKUSIISA OBWIKARO: Ebibira ebingi nambere ebikuya n’engagya biikara Ebibira ebingi nambere ebikuya n’engagya biikara Ebibira ebingi nambere ebikuya n’engagya biikara bitemerwe abantu okulimamu emisiri, okusara bitemerwe abantu okulimamu emisiri, okusara bitemerwe abantu okulimamu emisiri, okusara embaaho n’ebyetaago by’abantu ebindi bingi. Abantu embaaho n’ebyetaago by’abantu ebindi bingi. Abantu embaaho n’ebyetaago by’abantu ebindi bingi. Abantu obubagenda omukibira kwibayo emiti n’ebindi, kiba obubagenda omukibira kwibayo emiti n’ebindi, kiba obubagenda omukibira kwibayo emiti n’ebindi, kiba nikisiisa amaka g’ebikuya n’engagya (ebibira).nikisiisa amaka g’ebikuya n’engagya (ebibira).nikisiisa amaka g’ebikuya n’engagya (ebibira).

OKUHIIGA:Abahiigi batega emitego okukwata ebisoro ebindi nk’engabi baitu ebikuya rundi engagya bimaliirra bikwasirwe. Okuhiiga ebikuya n’engagya nikicwa amateeka. Ebyaana by’engagya n’ebikuya obu bitungwa omu maka nk’enjangu n’enbwa bikira kufa.

OBURWAIRE: Oburwaire nibusobora kugenda ha Oburwaire nibusobora kugenda ha Oburwaire nibusobora kugenda ha bikuya n’engagya kuruga ha bantu bikuya n’engagya kuruga ha bantu bikuya n’engagya kuruga ha bantu n’ebisoro ebyomumaka. Kakuba n’ebisoro ebyomumaka. Kakuba n’ebisoro ebyomumaka. Kakuba ogenda omukibira orwaire rundi ogenda omukibira orwaire rundi ogenda omukibira orwaire rundi onia (kupama) omukibira n’osobora onia (kupama) omukibira n’osobora onia (kupama) omukibira n’osobora kurwaza ebikuya n’engagya. Kandi kurwaza ebikuya n’engagya. Kandi kurwaza ebikuya n’engagya. Kandi bisobora n’okufa.bisobora n’okufa.

OBUZIBU EBIKUYA N’ENGAGYA BYOMBI

BIRI HA RULENGO RW’EBISORO EBIRI OMUKABI K’OKUHWEREKERRA.

NIKIMANYISA NIBISOBORA KUHWERAHO KIMU.

EBIKUYA N’ENGAGYA NABYO BIKIMA?

Baitu ekikuru muno nikyo ngu

ebikuya, n’engagya (apes) biine

amagezi maingi. Biine obwongo

bukooto kandi bukurakuraine.

Engagya n’ebikuya byo

nibyetegereza, bisomesa amagezi

n’emitwalize nkaitwe abantu.

NANGWA! Ebikuya, Engagya, Ebikima

(n’abantu) byoona biri mu kika kimu ekya “primates”

baitu ebikuya n’engangya tibiri bikima.

- Ebikuya n’engagya biine muno obuzaale

n’abantu okukira ebikima.

- Ebikuya n’engagya (Apes) bikooto okukira

ebikima

- Kandi ebikuya, n’engagya tibiine mikira!

OBUZIBU

EbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEngagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya Engagya

BIRI HA RULENGO RW’EBISORO EBIRI OMUKABI K’OKUHWEREKERRA.

NIKIMANYISA NIBISOBORA KUHWERAHO KIMU.

EBIKUYA N’ENGAGYA NABYO BIKIMA?

Ebikuya, Engagya, Ebikima

byoona biri mu kika kimu ekya “primates”

Ebikuya n’engagya biine muno obuzaale

Ebikuya n’engagya (Apes) bikooto okukira

Kandi ebikuya, n’engagya tibiine mikira!

itweena tuli B’ORUGANDA!

EbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuyaEbikuya

Created and published by Stichting Nature for Kids www.natureforkids.nl Copyright ® 2013. Copyright ® 2013.