Pozarolnicza dodatkowa działalność gospodarcza

Jerzy KarłowskiIBMER

PAKIET EDUKACYJNY DLA MŁODYCH ROLNIKÓW W KRAJACH NOWO PRZYJĘTYCH DO UNII EUROPEJSKIEJ

2

Cele modułu szkoleniowego

• Wdrożenie uzupełniającej pozarolniczej działalności ekonomicznej w gospodarstwach rolnych.

• Wyjaśnienie młodym rolnikom politykę Unii Europejskiej w tym zakresie i związane z nią programy.

• Zapewnienie informacji o europejskich i międzynarodowych organizacjach związanych z pro-ekologiczną działalnością ekonomiczną w relacjach z rozwojem wsi.

3

Unia Europejska - 25 państw członkowskich

4

Plan prezentacji

• Rozwój wsi w Unii Europejskiej

• Odchodzenie do pozarolniczej działalności gospodarczej (małe przedsiębiorstwa)

• Turystyka (turystyka rekreacyjna – amatorska)

• Dziedzictwo naturalne

• Działalność rolno-środowiskowa (rolnictwo i ochrona krajobrazu), bioróżnorodność i lokalne produkty rolnicze)

• Odnowienie i rozwój wsi oraz zachowanie dziedzictwa rolniczego

5

Część I. Rozwój wsi w Unii Europejskiej

20 Czerwca 2005 Komisja osiągnęła polityczną zgodę Regulacji dotyczących wsparcia rozwoju wsi poprzez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich i na następne lata programu (2007 – 2013). Proponowana reforma jest skupiona wokół czterech głównych kierunków:

1) zwiększanie konkurencyjności sektora rolnictwa i leśnictwa,

2) poprawianie środowisko naturalnego i najbliższej okolicy,

3) promocja zróżnicowania życia gospodarczego na wsi i podnoszenie poziomu życia na obszarach wiejskich,

4) wykorzystanie inicjatyw oddolnych (podejście „Leader”).

Uproszczono 5 istniejących typów programowania oraz 3 typy zarządzania i systemu kontroli i podciągnięto pod jeden ramowy system finansowania, programowania i zarządzania dla rozwoju wsi. Propozycja Komisji była zaprezentowana Radzie i Parlamentowi w czerwcu 2004 roku pod dyskusję.

6

Rozwój wsi w Unii Europejskiej

A. Główne elementy propozycji Komisji Europejskiej

Kierunek 1. Wprowadzenie konkurencyjności do rolnictwa i leśnictwa

Kierunek 2. Środowisko i zarządzanie ziemią

Kierunek 3. Szeroki rozwój wsi

Kierunek 4. LIDER

7

Rozwój wsi w Unii Europejskiej

Zmiany w definicji obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania:

Obecnie mamy trzy rodzaje obszarów NWG:

1. Obszary górskie (określone przez wysokość nad poziomem morza i pochylenia stoku)

2. Inne lub średnio niekorzystne warunki gospodarowania (częściowo zdefiniowane za pomocą kryteriów socjoekonomicznych

3. Obszary o szczególnych utrudnieniach, np. tereny podmokłe itp.

Zmiany zaproponowano w celu przeklasyfikowania obszarów o średnio niekorzystnych warunkach gospodarowania: złe warunki glebowe albo klimatyczne. Także w celu obniżenia maksymalnej płatności 200 do 150 euro/ha.

8

Rozwój wsi w Unii Europejskiej

B. Rozwój wsi i AGENDA 2000

W marcu 1999 roku liderzy Unii Europejskiej jako część strategii Agendy 2000 zdecydowali o drastycznej reformie Wspólnej Polityki Rolnej (CAP), wzmacniając politykę rozwoju wsi w następujący sposób:

• Promocja konkurencyjnego, wielofunkcyjnego sektora rolniczego

• Zachęcanie alternatywnych źródeł przychodów do obszarów wiejskich

• Wspieranie działań rolnośrodowiskowych

9

Rozwój wsi w Unii Europejskiej

C. Rozwój wsi i reforma CAP w 2003 (czerwiec 2003), kroki dla wzmocnienia rozwoju wsi:

• Poprawa jakości żywności (programy poprawy jakości)

• Spełnianie norm UE związanych z ochroną środowiska, zdrowia, dobrostanu zwierząt i BHP

• Dobrostan zwierząt

• Wspieranie młodych rolników

• Wspieranie wdrożenia Natury 2000

• Wspieranie leśnictwa

• Wzrost współfinansowania przez UE działań rolnośrodowiskowych i dobrostanu zwierząt

• Obszary o niekorzystnych warunkach gospodarowania (zwiększono maksymalny poziom pomocy)

10

Rozwój wsi w Unii Europejskiej

D. Rola państw członkowskich

Polityka rozwoju obszarów wiejskich powinna odpowiadać regionalnym i lokalnym potrzebom. Ponieważ to Państwa Członkowskie najlepiej znają swoje potrzeby i tego powodu odgrywają one wiodącą rolę w nakreślaniu i realizacji programów. Faza programowania zaczyna się od tego, że każde państwo przedstawia swoje plany. Faza ta kończy się zatwierdzeniem ich przez Komisję Europejską (po uprzednim sprawdzeniu zgodności z odpowiednimi regulacjami). Aktualnie bieżące programy obejmują siedmioletni okres od stycznia 2000 do grudnia 2006 roku.

11

Część II. Dywersyfikacja do pozarolniczej działalności gospodarczej

Dywersyfikacja jest nazwą procesu, w którym rolnicy poszukują alternatywnych źródeł dochodu innych aniżeli uprawa roślin, z których wytwarza się produkty żywnościowe lub hodowla zwierząt.

Najczęściej spotykane formy dywersyfikacji są następujące:

• Kolarstwo;

• Wędkarstwo;

• Golf;

• Konie – hippika;

• Sport i rekreacja;

• Turystyka;

• Uprawa roślin alternatywnych

A. Formy dywersyfikacji

12

Część II. Dywersyfikacja do pozarolniczej działalności gospodarczej

B. Wsparcie dla małych przedsiębiorstw przetwórczych

• Dania tradycyjne i regionalne

• Specjalność regionu

• Przetwórstwo w gospodarstwie

• Cechy charakterystyczne produktów wytwarzanych w gospodarstwach

• Grupy producenckie – wspólny marketing i promocja

• Produkty „niszowe”

• Specyficzne segmenty rynku

13

Poszukiwanie najlepszych dań regionalnych

14

Kolekcjonowanie przedmiotów codziennego użytku

15

Przedsiębiorstwa

Przegląd małych przedsiębiorstw na obszarach wiejskich

Winiarnie

Przetwarzanie produktów żywnościowych

Małe restauracje i zajazdy

Paczkowana żywność (suszone owoce, warzywa, orzechy, grzyby)

16

Część III. Turystyka

• Turystyka wiejska (agroturystyka)

• Turystyka zdrowotna (turystyka dla poprawy zdrowia)

• Podróże służbowe (konferencje, wystawy, targi itp.)

• Formy turystyki przyjazne środowisku (zrównoważona turystyka, ekoturystyka)

• Turystyka i sport (wiejska turystyka sportowa, turystyka w górach, narciarstwo itp.)

• Turystyki społeczna (turystyka dla każdego, trzeci wiek, młodzi ludzie)

• Turystyka wodna (wybrzeża morskie, rzeki, turystyka na terenach podmokłych itp.)

• Turystyka sezonowa (turystyki letnia, zimowa)

• Turystyka kulturalna (na imprezy kulturalne)

• Mniejsze formy turystyki (piesza, nudyzm itp.).

A. Różne formy działalności turystycznej

Formy „miękkiej turystyki” są następujące:

17

Ogólny przegląd rodzajów działalności agroturystycznej

Cele turystyki dla szczególnie zainteresowanych

Turystyka przyrodnicza

Dziedzictwo lokalnej kultury i architektury

Przykłady z innych krajów

Turystyka

18

Agroturystyka

19

Agroturystyka

20

Część III. Turystyka

B. Turystyka w unijnej polityce rozwoju

"Strategia Rady Europy na rzecz zrównoważonego rozwoju turystyki w krajach rozwijających się” z roku 1998, obejmują działania wspierające sektor turystyki.

Partnerskie porozumienia podpisane w Cotonou w dniu 23 czerwcu 2000 roku obejmują relacje pomiędzy krajami Unii Europejskiej, krajami Afryki, mieszkańcami Karaibów i Pacyfiku przez następne dwadzieścia lat.

Jako część strategii rozwoju Cotonou, Artykuł 24, dot. sektora turystyki, zaprasza prywatny sektor ACP, do odegrania kluczowej roli w osiąganiu głównych celów rozwoju, takich jak generowanie wzrostu i zatrudnienia oraz likwidacji ubóstwa.

21

Turystyka – wczasy wędrowne

22

Turystyka – wczasy stacjonarne

23

Turystyka – wczasy w siodle

24

Turystyka – wczasy w siodle

25

Turystyka – zabytki – zamek w Łagowie

26

Turystyka – zabytki architektury

27

Turystyka krajobrazowa

28

Turystyka – potrzeba stworzenia infrastruktury

29

Turystyka – kontakt z przyrodą

30

Turystyka – wyjazdy na zawody sportowe

31

Część IV. Dziedzictwo przyrodnicze

A. Natura 2000

• Co to jest Natura 2000?

• Deklaracja El Teide (lipiec 2002)

• Cele dyrektywy siedliskowej 92/43/EEC

• Finansowanie Natury 2000

• Specjalne obszary chronione i Natura 2000

Centralny element dyrektywy związany jest ze statusem, bezpieczeństwem i zarządzaniem Specjalnych Obszarów

Chronionych jako część sieci Natura 2000.

32

Część IV. Dziedzictwo przyrodnicze

B. Obszary chronione

• Definicje

• Obszary chronione

• Park Narodowy

• Park Regionalny lub Krajobrazowy

• Rezerwat biosfery przyrody

• Tereny Światowego Dziedzictwa

• Europejskie Obszary Chronione

• Europejska Konwencja Ochrony Krajobrazu (1 marca 2004)

33

Dziedzictwo przyrodnicze Ptasia Dolina

34

Dziedzictwo przyrodnicze - rezerwaty

35

Dziedzictwo kultury ludowej Podlasia

36

Konserwacja przyrody

Przegląd rozwoju konserwacji przyrody i zrównoważenia w krajach Unii Europejskiej i najważniejsze organizacje

Główne organizacje pozarządowe związane z konserwacją przyrody i zrównoważonym rozwojem

Sieć Natura 2000

Parki narodowe, parki krajobrazowe, rezerwaty przyrody

37

Dziedzictwo przyrodnicze - bioróżnorodność

38

Dziedzictwo przyrodnicze - bioróżnorodność

39

Część V. Działania rolnośrodowiskowe

Permakultura

Słowo "permaculture" zostało wprowadzone w 1978 przez australijskiego ekologa Billa Mollisona i Davida Holmgrena. Permakultura pochodzi z połączenia dwóch słów– permanent, tj. stały i culture, tj. uprawa lub siedlisko.

Jest to nowy ruch w naszej cywilizacji, mający na celu współpracę z naturą, a nie działanie przeciw niej.

Centralnym tematem w permakulturze jest projektowanie ekologicznych krajobrazów, w których wytwarza się produkty żywnościowe. Nacisk jest położony na uprawę roślin o wielorakim wykorzystaniu, stosowaniu praktyk uprawowych takich jak kompostowanie, płodozmiany i integracja zwierząt, w celu najlepszego wykorzystania składników paszowych i skarmiania chwastów.

40

Działania rolnośrodowiskowe

• Jest jednym z najbardziej holistycznych, zintegrowanych systemów analizy i metodologii projektowania wynalezionych na świecie.

• Może być stosowana do tworzenia produktywnych ekosystemów z punktu widzenia człowieka albo w celu pomocy zdegradowanym ekosystemom.

• Permakultura może być zastosowana w każdym ekosystemie, obojęnie jak bardzo zdegradowanym.

• Permakultura nadaje wartość i uprawomocnia tradycyjną wiedzę i doświadczenie.

• Wciela praktyki zrównoważonego rolnictwa i techniki zarządzania ziemią i strategie z całego świata. Jest pomostem pomiędzy tradycyjnymi sposobami uprawy i uprawami ukierunkowanymi na ochronę ziemi.

• Permakultura promuje organiczne rolnictwo, które nie używa pestycydów.

• Celem permakultury jest maksymalizowanie symbiotycznych i synergistycznych relacji między komponentami miejsca.

• Permakultura jest planowaniem miast jak również wiejskim projektowaniem ziemi. Projektowanie według zasad permakultury jest określone przez miejsce, klienta i uprawę.

Cechy permakultury

41

Dziękuję Państwu za uwagę

Więcej informacji można uzyskać pod adresem:

Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa w WarszawieOddział w Poznaniuul. Biskupińska 6760-463 Poznań

Tel.: 0-61 820 33 31Fax: 0-61 820 83 81

e-mail: ibmer@man.poznan.plhttp://www.ibmer.poznan.pl.