Α.ΤΕ.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ

ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΤΟΠΙΟΥ

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ

ΠΡΑΣΙΝΕΣ ΣΤΕΓΕΣ

Νομικό πλαίσιο και Συγκριτική θεώρηση

ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ: ΓΙΑΝΝΑΚΟΥΛΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΣΤΥΛΙΑΔΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ

ΔΡΑΜΑ, 2012

Ε Υ Χ Α Ρ Ι Σ Τ Ι Ε Σ

Στην εκπόνηση της παρούσας πτυχιακής διατριβής συνέβαλαν με ποικίλους τρόπους ορισμένοι άνθρωποι, στους οποίους θα ήθελα να εκφράσω τις ειλικρινείς μου ευχαριστίες. Ειδικότερα, θα ήθελα να ευχαριστήσω:

• Τον επιβλέποντα καθηγητή μου, Δρ. Στυλιάδη Δ. Αθανάσιο, για τη συνεργασία, την καθοδήγηση και τις δημιουργικές παρεμβάσεις του. • Τον Δρ. Μιχαηλίδη Γρηγόριο, την κα Πολύζου Ευαγελία, την κα Εβραινοπούλου Δέσποινα και τον κο Σεχίδη Λάζαρο για την πολίτιμη βοήθεια τους. • Τον πατέρα μου Στέργιο, τη μητέρα μου Μόρφω και τον αδελφό μου Χρήστο, για την στήριξη και τη συμπαράστασή τους κατά τη διάρκεια αυτής της

προσπάθειας. • Τις συμφοιτήτριες και καλές μου φίλες Αγγέλα, Πόπη και Χριστίνα, επίσης για την συμπαράσταση και τη πολύτιμη τους βοήθεια. • Τον καλό μου Γιάννη, για τη συμβολή του στη μορφοποίηση του κειμένου, τη στήριξη και την υπομονή του.

ΠΡΟΛΟΓΟΣ..................................................................................................

ΕΙΣΑΓΩΓΗ....................................................................................................

ABSTRACT...................................................................................................

Α’ ΜΕΡΟΣ: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΠΡΑΣΙΝΕΣ ΣΤΕΓΕΣ /ΟΡΟΦΟΚΗΠΟΥΣ

1. ΟΡΙΣΜΟΣ ΠΡΑΣΙΝΩΝ ΣΤΕΓΩΝ ΟΡΟΦΟΚΗΠΩΝ...................................

2. ΔΙΑΦΟΡΑ ΜΕΤΑΞΥ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΣΤΕΓΗΣ ΚΑΙ ΟΡΟΦΟΚΗΠΟΥ.....................

3. ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΠΡΑΣΙΝΩΝ ΣΤΕΓΩΝ / ΟΡΟΦΟΚΗΠΩΝ...........

4. ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΣΤΕΓΗΣ / ΟΡΟΦΟΚΗΠΟΥ........................

4.1 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ / ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ.....................................................

4.2 ΑΙΣΘΗΤΙΚΑ............................................................................................

4.3 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ.......................................................................................

4.4 ΠΡΑΚΤΙΚΑ (ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΧΑΜΕΝΩΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΩΝ)..........................

5.ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ....................................................................................

6. ΣΤΟΧΟΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΣΤΕΓΗΣ / ΟΡΟΦΟΚΗΠΟΥ...................

Β’ ΜΕΡΟΣ: ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ - ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ- ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΠΡΑΣΙΝΩΝ ΣΤΕΓΩΝ

1. ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΚΤΙΡΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΦΥΤΕΜΕΝΟΥ ΔΩΜΑΤΟΣ....................................................................................................

2. ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΦΥΤΕΜΕΝΟΥ ΔΩΜΑΤΟΣ...............................................

3. ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΦΥΤΕΜΕΝΟΥ ΔΩΜΑΤΟΣ.....................................................

4. ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΕΣ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ........................................................

5. ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΥΠΟΔΟΜΗΣ ΦΥΤΕΜΕΝΟΥ ΔΩΜΑΤΟΣ / ΣΤΕΓΗΣ..................

6. ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΥΠΟΔΟΜΗΣ.............................

7. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΦYTEMENΩN ΔΩMATΩN....................................................

8.ΑΡΔΕΥΣΗ ΦΥΤΕΜΕΝΟΥ ΔΩΜΑΤΟΣ..........................................................

9.ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΔΙΚΤΥΟΥ ΑΡΔΕΥΣΗΣ............................................................

10. ΑΠΟΣΤΡΑΓΓΙΣΗ ΦΥΤΕΜΕΝΟΥ ΔΩΜΑΤΟΣ...............................................

11.ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΦΥΤΕΜΕΝΟΥ ΔΩΜΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΤΩΣΗ..................

Γ' ΜΕΡΟΣ: ΦΥΤΕΥΣΗ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΣΤΕΓΗΣ

1. ΕΠΙΛΟΓΗ ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ.............................................................................

2. ΜΟΡΦΕΣ ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ.............................................................................

3. ΦΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ........................................................................................

3.1Φυτά....................................................................................................

3.2 Σπόροι............................................................................................

3.3 Προκατασκευασμένος φυσικός τάπητας.....................................

3.4 Προκατασκευασμένoς τάπητας βλάστησης ...............................

3.4.1 Ο Τύπος VG-1............................................................................

3.4.2 Ο Τύπος VG-2.............................................................................

3.4.3 Ο Τύπος VG-3............................................................................

3.5 Προκατασκευασμένoς χλοοτάπητας..........................................

4. ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ......................................................................

5. ΣΤΗΡΙΞΗ ΔΕΝΔΡΩΝ.................................................................................

6. ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΦΥΤΩΝ................................................................................

6.1 Φυτεμένα δώματα εκτατικού τύπου...............................................

6.2 Φυτεμένα δώματα ημιεντατικού και εντατικού τύπου.................

Δ' ΜΕΡΟΣ: ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΠΡΑΣΙΝΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ

1. ΚΑΘΕΤΟΙ ΚΗΠΟΙ......................................................................................................

1.1 ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΘΕΤΟΥ ΚΗΠΟΥ...............................................................

1.2 ΟΦΕΛΗ ΚΑΘΕΤΟΥ ΚΗΠΟΥ.................................................................

1.3 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΚΑΘΕΤΟΥ ΚΗΠΟΥ...........................................................

2. ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑΠΡΑΣΙΝΩΝΣΤΕΓΩΝ..................................

2.1 CONSTITUTION PLAZA HARTFORD, CONNECTICUT, USA........................

2.2 555 MARKET BUILDING, SAN FRANCISCO, CALIFORNIA, USA................

2.3 HARRISON MEMORIAL HOSPITAL, BREMERTON, WASHINGTON, USA.........................................................................................................................

2.4 MELLON SQUARE PITΤSBURGΗ, PENSILVANIA, USA.............................

2.5 HOTEL EXCELSIOR, VEVICE, ITALY, EUROPE..........................................

2.6 TAISHO AND FIRE INSURANCE COMPANY, TOKYO, JAPAN...................

2.7 RIHGA ROYAL HOTEL, OSAKA, JAPAN........................................................

2.8 GROSSE SCHANZE PARK, BERN, SWITZERLAND........................................

2.9 VILLA SAVOYE, POISSY, FRANCE..............................................................

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Α. ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΑΣΙΝΩΝ ΣΤΕΓΩΝ............................................................

Β. ΛΙΣΤΑ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΦΥΤΙΚΩΝ ΕΙΔΩΝ ΓΙΑ ΠΡΑΣΙΝΕΣ ΣΤΕΓΕΣ..........

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟΙ ΤΟΠΟΙ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Η επιλογή του συγκεκριμένου θέματος σαν αντικείμενο της πτυχιακής εργασίας είναι αποτέλεσμα μιας ευρύτερης προσωπικής ανησυχίας για την αναβάθμιση του ελληνικού αστικού περιβάλλοντος. Πλέον, η εικόνα των μεγάλων αστικών κέντρων της χώρας μας αδικεί την ιστορία μας, τον πολιτισμό μας και προπαντός τους κατοίκους των ελληνικών πόλεων. Η συρρίκνωση των ελεύθερων χώρων και η κακή ποιότητα των όσων λίγων υπάρχουν είναι χαρακτηριστικά που συντελούν στον σχηματισμό της ασφυκτικής ατμόσφαιρας που υπάρχει σήμερα. Αν σε αυτά προστεθεί και η παγκόσμια περιβαλλοντική κρίση, η ανησυχία εντείνεται ακόμη περισσότερο.

Ο επαναπροσδιορισμός της κοινής αντίληψης για την δημιουργία του αστικού τοπίου έτσι ώστε η ποιότητα ζωής να αποκτήσει ξανά τον κεντρικό ρόλο πρέπει να αποτελεί στόχο όλων μας και οι λύσεις προς την επίτευξη αυτού του στόχου πρέπει να αναζητηθούν σε πολλαπλά επίπεδα. Ένα από αυτά είναι η εκμετάλλευση των στεγών και των δωμάτων των κτιρίων και η μετατροπή τους σε χώρους δραστηριοποίησης. Βέβαια, το φυσικό περιβάλλον των δένδρων και των θάμνων είναι η επιφάνεια της γης και όχι οι ταράτσες των κτιρίων, από την άλλη μεριά, όμως, ο άνθρωπος στερείται την επαφή με το φυσικό περιβάλλον, το οποίο, δυστυχώς, το απομάκρυνε ο ίδιος από κοντά του.

Ας ελπίσουμε, λοιπόν, σε ένα μέλλον όπου μπορούμε να βρούμε λύσεις και ότι σύντομα θα μπορέσουμε να απολαύσουμε τα αποτελέσματα τους.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η φύτευση σε δώματα και στέγες κτιρίων αποτελεί ένα από τα πιο καινοτόμα και γρήγορα αναπτυσσόμενα πεδία στην προσπάθεια βελτίωσης του δομημένου περιβάλλοντος και κατ 'επέκταση του βιοτικού επιπέδου στα αστικά κέντρα. Η εικόνα δωμάτων που έχουν μετατραπεί σε κήπους δεν είναι καινούρια, έχει ρίζες στην αρχαιότητα (Κρεμαστοί κήποι της Βαβυλώνας), η ιδέα όμως της μαζικής μετατροπής στεγών και δωμάτων σε πράσινες στέγες αποτελεί προϊόν κοινωνικής απαίτησης, αφού απειλούμαστε μονίμως από την συνεχώς αυξανόμενη περιβαλλοντική κρίση αλλά και την κοινωνική πίεση για βελτίωση της ποιότητας ζωής στις πόλεις.

Σε πόλεις της κεντρικής Ευρώπης υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός κτιρίων με πράσινες στέγες, δεν αποτελούν πάντα κήπους (οροφόκηπους), σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να υπάρχει απλώς χαμηλή βλάστηση (πράσινες στέγες). Έτσι πολλά κτίρια καλύπτονται με βλάστηση μερικές φορές ακόμη και στις όψεις (κάθετοι κήποι). Παράδειγμα αποτελεί το Εθνικό Μουσείο της Ελβετίας στη Ζυρίχη το κτίριο καλύπτεται στις δύο πλευρές του από το φυτικό είδος Wisteria, το οποίο αναπτύσσεται σε ειδικά τοποθετημένα συρματόσχοινα. Σε άλλες χώρες του κόσμου, εκτός κεντρικής Ευρώπης, είναι πιο σπάνιο αλλά αυξάνονται συνεχώς κυρίως σε νέες κατασκευές των οποίων ο σχεδιασμός δίνει προτεραιότητα στη βιοκλιματικού του κτιρίου.

Το γενικότερο πλαίσιο και η τεχνογνωσία για την εφαρμογή των “φυτεμένων δωμάτων” ορίσθηκε αρχικά στις γερμανόφωνες χώρες της κεντρικής Ευρώπης από τις οποίες εξαπλώθηκε στις βορειοδυτικές χώρες της ηπείρου μέχρι την νότια Αμερική, την Ασία και συνεχίζει να εξαπλώνεται.

Σήμερα, οι παραδοσιακές τεχνικές έχουν επαναπροσδιορισθεί μέσα από σύγχρονες κατασκευαστικές τεχνικές οι οποίες υποστηρίζουν αποτελεσματικότερα την χρήση φυτών στις στέγες εξασφαλίζοντας έτσι μεγαλύτερη αντοχή του κτιρίου στο φέρον

βάρος και την προστασία από διαβρώσεις και λοιπές φθορές . Μέχρι πρόσφατα το φυτικό υλικό που χρησιμοποιούνταν περιοριζόταν σε φυτοδοχεία και σε μικρού μεγέθους παρτέρια, πλέον η ολική κάλυψη των στεγών με φυτά είναι ένα αποτέλεσμα που μπορεί να επιτευχθεί πιο εύκολα με πολύ λιγότερα και ασφαλέστερα μέσα . Η σύγχρονη αντίληψη λαμβάνει υπ' όψιν ως βασικό κριτήριο το βάθος υποστρώματος που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε διάφορες περιπτώσεις, ανάλογα με τη δυνατότητα του κτιρίου. Τα φυτικά είδη που χρησιμοποιούνται ποικίλουν ανάλογα με το διαθέσιμο υπόστρωμα, όπως επίσης και η δυνατότητα επίσκεψης ή μη των στεγών και των δωμάτων.

Υπάρχουν, λοιπόν, δύο διαφορετικές προσεγγίσεις, η πρώτη είναι εκείνη όπου οι στέγες έχουν μικρή δυνατότητα να φέρουν επιπλέον βάρος (παλιά κτίρια ή κτίρια με κλίσεις) με υποστρώματα αβαθή (μέχρι 20cm) και αφορούν σε περιορισμένα φυτικά είδη. Οι περιπτώσεις αυτές ονομάζονται “πράσινες στέγες” και στην άλλη περίπτωση μπορεί να γίνει χρήση βαθύτερων υποστρωμάτων, τα φυτικά είδη που μπορούν να χρησιμοποιηθούν είναι περισσότερα και η δυνατότητα διαμορφώσεων είναι μεγαλύτερη, η περίπτωση αυτή ονομάζεται “κήπος οροφής” ή “οροφόκηπος”. Τα όρια ανάμεσα στις δύο κατηγορίες είναι ασαφή, αποδεχόμαστε τον όρο “εκτεταμένος” για στέγες μη επισκέψιμες και ως “εντατικό” για οροφόκηπους.

Ο σχεδιασμός και η εφαρμογή των “πράσινων στεγών” έδειξε ότι κατασκευάζονται με κύριο στόχο τα οικολογικά και οικονομικά οφέλη και σπάνια αφορούν στα αναψυχικά που μπορεί να έχουν από την άμεση επαφή και τη χρήση τους.

Στη συνέχεια, ακολουθεί αναλυτική περιγραφή που αφορά στους οροφόκηπους και τις πράσινες στέγες, στη δημιουργία τους, τη συντήρηση τους αλλά και παγκόσμια παραδείγματα φυτεμένων δωμάτων.

Α’ ΜΕΡΟΣ: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΠΡΑΣΙΝΕΣ ΣΤΕΓΕΣ /ΟΡΟΦΟΚΗΠΟΥΣ

1. ΟΡΙΣΜΟΣ ΠΡΑΣΙΝΩΝ ΣΤΕΓΩΝ ΟΡΟΦΟΚΗΠΩΝ

Ως “Πράσινη στέγη” ή “φυτεμένο δώμα” (Οροφόκηπος) ορίζεται η στέγη ενός κτιρίου μερικώς ή εντελώς καλυμμένη με βλάστηση και ένα αυξανόμενο μέσο, όπου πραγματοποιούνται παρεμβάσεις, σύμφωνα με τις αρχές της επιστήμης και τεχνικής για την εγκατάσταση βλάστησης. Η χρήση του όρου «Πράσινη» αναφέρεται στην αυξανόμενη τάση του περιβαλλοντισμού και όχι σε κτίρια που είτε έχουν χρωματισμένες πράσινες τις ταράτσες τους, είτε έχουν τοποθετήσει πράσινα κεραμίδια ή βότσαλα στεγών.

Με τον όρο “Κήπος σε δώμα” ή αλλιώς “Οροφόκηπο”, ονομάζουμε ένα δώμα το οποίο έχει μετατραπεί σε κήπο. Περιλαμβάνει περισσότερα υποστρώματα από μία πράσινη στέγη, όπως είναι το εμπόδιο ρίζας, το υπόστρωμα αποξήρανσης, τα συστήματα άρδευσης κτλ. Ο όρος πράσινη στέγη μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί και για τις στέγες που χρησιμοποιούν κάποια μορφή πράσινης τεχνολογίας, όπως μια στέγη με ηλιακούς θερμικούς συλλέκτες ή τις φωτοβολταϊκές ενότητες. Οι πράσινες στέγες αναφέρονται επίσης ως οι οικο-στέγες και στέγες διαβίωσης κ.α.

Και οι Πράσινες στέγες και οι Οροφόκηποι, είναι κατασκευές που αναπτύσσονται υπό ελεγχόμενες συνθήκες και είναι επίσης γνωστές ως φυτεμένα δώματα, πράσινες ταράτσες, οικολογικές στέγες ή ταρατσόκηποι, ενώ μπορούν σποραδικά να τους αποδοθούν και άλλες ονομασίες.

Διακρίνονται τρεις τύποι Πράσινης στέγης/ Οροφόκηπου, ανάλογα με την χρήση τους, τα είδη των επιλεγμένων φυτών, το ύψος εφαρμογής του συστήματος υποδομής και τους παράγοντες που επηρεάζουν την συντήρησή του. Οι τύποι Πράσινης στέγης/ Οροφόκηπου είναι: ο Eκτατικός ή Εκτενής τύπος (Εxtensine green roof) που καλύπτεται από ένα ελαφρύ στρώμα βλάστησης και είναι ελαφρύτερος από τους άλλους δύο τύπους, ο Hμιεντατικός τύπος (Semi-intensive green roof) ένας ενδιάμεσος τύπος και ο Eντατικός τύπος (Intensive green roof) που έχει παχύτερο υπόστρωμα και μπορεί να υποστηρίξει μια ευρύτερη ποικιλία φυτικών ειδών αλλά είναι βαρύτερος και απαιτεί περισσότερη συντήρηση. Τα πλεονεκτήματα που παρέχει η μετατροπή ενός δώματος σε μια Πράσινη στέγη ή έναν Οροφόκηπο είναι ποικίλα και θα αναλυθούν σε επόμενο κεφάλαιο.

2. ΔΙΑΦΟΡΑ ΜΕΤΑΞΥ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΣΤΕΓΗΣ ΚΑΙ ΟΡΟΦΟΚΗΠΟΥ

Ένας κήπος δώματος (οροφόκηπος) είναι διαφορετικός από μια πράσινη στέγη (φυτεμένο δώμα), αν και οι όροι αυτοί συχνά χρησιμοποιούνται εναλλακτικά. Ένας κήπος δώματος (οροφόκηπος) είναι ένας χώρος που χρησιμοποιείται γενικά για αναψυχή, διασκέδαση, και ως πρόσθετος υπαίθριος ζωτικός χώρος για τους ένοικους του κτιρίου. Στον οροφόκηπο μπορεί οι ιδιοκτήτες να εγκαταστήσουν φυτά, έπιπλα, υπαίθριες κατασκευές όπως είναι οι πέργκολες, υπόστεγα, και αυτοματοποιημένα συστήματα άρδευσης και φωτισμού. Είναι διαφορετικός ο κήπος δώματος, ή αλλιώς ο οροφόκηπος, από μια πράσινη στέγη (φυτεμένο δώμα) δεδομένου ότι λαμβάνουν υπόψιν πως οι κήποι δώματος (οροφόκηποι) είναι πρώτιστα αισθητικής ή ψυχαγωγικής φύσης, ενώ μια πράσινη στέγη κατασκευάζεται ως πιο οικονομικό και αποδοτικό μέσο, δίνοντας κυρίως έμφαση στη βελτίωση της μόνωσης ή της γενικής ενεργειακής αποδοτικότητας των δαπανών ψύξης και θέρμανσης του κτιρίου. Οι στρώσεις που στηρίζουν μια πράσινη στέγη δεν είναι συνολικά παχύτερες από μερικά εκατοστά ( μέχρι 1m) σε βάθος, δεδομένου ότι το βάρος είναι ένας σοβαρός παράγοντας στην κάλυψη μιας ολόκληρης επιφάνειας δώματος. Τα φυτικά είδη που προτιμώνται στην περίπτωση της πράσινης στέγης είναι συνήθως είδη Sedum sp. ή άλλα είδη με ρηχό ριζικό σύστημα ικανά να υποστούν συνθήκες θερμές, ξηρές, καθώς και ισχυρούς ανέμους που επικρατούν στους περισσότερους κήπους στεγών. Το φυτικό στρώμα σε μια πράσινη στέγη, μπορεί να προστατεύσει τουλάχιστον από το 87% της ηλιακής ακτινοβολίας, ενώ μια γυμνή στέγη είναι 100% εκτεθειμένη. Στην περίπτωση του οροφόκηπου μπορούν να καλλιεργηθούν από βάθος 0.15cm έως τέτοιο βάθος ανάλογα με το βάρος που μπορεί να αντέξει μια στέγη και τοποθετούνται περισσότερο για αισθητικούς λόγους. Σε αυτήν την περίπτωση μπορούν να τοποθετηθούν μικροί θάμνοι, αμπέλια, μια κατάταξη λουλουδιών είτε μια σειρά διακοσμητικών κατασκευών,. Δεδομένου ότι οι καλλιεργητές σε έναν κήπο δώματος (οροφόκηπο) επιδιώκουν συνήθως αισθητικά αποτελέσματα και σπανιότερα τα περιβαλλοντικά και ενεργειακά οφέλη μιας πράσινης στέγης.

3. ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΠΡΑΣΙΝΩΝ ΣΤΕΓΩΝ / ΟΡΟΦΟΚΗΠΩΝ

Πράσινες στέγες έχουν υπάρξει από τους αρχαίους χρόνους, όπου οι άνθρωποι μεταμόρφωναν τις οροφές των κτιρίων σε προέκταση των κήπων τους ως λύση στην ετήσια πλημμύρα της κοιλάδας του Τίγρη και του Ευφράτη. Συγκεκριμένα το 605-562 π.Χ. κατασκευάστηκαν στην περιοχή της Μεσοποταμίας οι φημισμένοι Κρεμαστοί κήποι της Βαβυλώνας ύστερα από εντολή του Ναβουχοδονόσορα του Β' και θεωρούνται ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου.

Πιθανολογείται ότι δημιουργήθηκαν για να ικανοποιηθεί η Περσίδα σύζυγός του, Αμυίτις, που νοσταλγούσε τα πράσινα βουνά της πατρίδας της, Μηδίας και παράλληλα ήθελε να διατρέφεται με φυτά που υπήρχαν στη χώρα της αλλά όχι στη Βαβυλώνα. Πηγή έμπνευσης για τους Κρεμαστούς κήπους της Βαβυλώνας ήταν οι καλλιέργειες που βρίσκονταν στις γύρω λοφώδεις περιοχές και αναπτύσσονταν σε αναβαθμίδες και η κατασκευή τους θεωρείται ότι αποτέλεσε προέκταση των Ζιγκουράτ. Τα Ζιγκουράτ, σύμφωνα με την περιγραφή των Ελλήνων ιστορικών Στράβωνα και Διόδωρο, ήταν μια κατασκευή η οποία κάλυπτε έκταση 250 στρεμμάτων και ήταν ένα πυραμιδοειδές σύμπλεγμα αναβαθμίδων πλάτους 3,5 μέτρων και ύψους 5 μέτρων του οποίου το συνολικό ύψος ξεπερνούσε τα 20 μέτρα. Σε αρκετά σημεία των αναβαθμίδων υπήρχαν κενές θέσεις ώστε να τοποθετούνται ποσότητες χώματος για καλλιέργεια δένδρων και θάμνων. Η στεγάνωση των επιφανειών επιτυγχάνονταν με την τοποθέτηση ενός στρώματος καλαμιών στον πυθμένα των δενδροδόχων το οποίο στη συνέχεια περιέλουζαν με φυσική άσφαλτο και πάνω από αυτό τοποθετούσαν κεραμικά πλακίδια και στη συνέχεια φύλλα μολύβδου. Η άρδευση των φυτών γινόταν με νερό από τον ποταμό Ευφράτη με κάποιο είδος αντλίας που μεταφερόταν και αποθηκευόταν σε μια δεξαμενή που υπήρχε στο ψηλότερο επίπεδο της κατασκευής. Τα φυτικά είδη που υπήρχαν ήταν κυρίως ανθοφόρα δένδρα και θάμνοι, αλλά και διάφορα βότανα.

Μετά τους Κρεμαστούς κήπους ακολούθησε η βίλα του Διομήδη 28 π.Χ. στην Πομπηία και ο Τύμβος του Αυτοκράτορα Αυγούστου 28 π.Χ. στη Ρώμη. Ο Τύμβος ήταν μία πυραμίδα την οποία συνέθεταν τέσσερις βαθμίδες κατασκευασμένες από λευκό μάρμαρο, φυτεμένες με δένδρα. Στην κορυφή του Τύμβου βρίσκονταν ένα μπρούτζινο άγαλμα του αυτοκράτορα. Το 500 π.Χ περίπου ο Ιουστινιανός Α' αναφέρεται ότι είχε φυτεμένα μπαλκόνια στο ανάκτορό του. Μέχρι την περίοδο της Αναγέννησης υπάρχουν ελάχιστες αναφορές σε φυτεμένα δώματα σχετικά με την αρχαιότητα.

Η ιδέα των φυτεμένων δωμάτων επανήλθε κατά την περίοδο της Αναγέννησης γύρω στο 1400 όταν ο Κόσιμο των Μεδίκων κατασκεύασε ένα κήπο στην ταράτσα της βίλας του στο Κάρεγκι, κοντά στη Φλωρεντία, χρησιμοποιώντας μεγάλη ποικιλία φυτών που είχε συγκεντρώσει από διάφορες χώρες δίνοντας έτσι ένα χαρακτήρα βοτανικού κήπου. Μετέπειτα, η ιδέα των φυτεμένων δωμάτων μεταφέρθηκε βόρεια, στη Γερμανία όπου ο Καρδινάλιος Γιόχαν βαν Λάμπεργκ (1689-1712) κατασκεύασε ταράτσες πάνω από την κατοικία του στο Πασώ με περίτεχνα παρτέρια τα οποία καλύπτονταν στις τρεις πλευρές τους από τοίχους διακοσμημένους με πίνακες (trompes l'aeil) τοποθετημένους με σκοπό

τη δημιουργία ψευδαίσθησης διευρυμένου ορίζοντα, ενώ η τέταρτη πλευρά είχε ανοικτή θέα. Ο Καρδινάλιος Γιόχαν δημιούργησε επίσης κατασκευές σκεπασμένες με ταράτσες των οποίων η επιφάνεια όπως και τα μπαλκόνια προσφέρονταν για εκτενείς φυτεύσεις (Grottoes).

Μέχρι τον 19ο αιώνα οι εξελίξεις στο θέμα των φυτεμένων δωμάτων ήταν αργές, όταν ο Καρλ Ράμπιτς (1825-1891), εργολάβος και κατασκευαστής, παρουσίασε σε έκθεση του Παρισιού το 1867 μία μακέτα με τον κήπο του στην ταράτσα της κατοικίας του στο Βερολίνο. Μέχρι τότε, όλες οι διαμορφώσεις δωμάτων γίνονταν σε περιοχές με ήπιο κλίμα, ενώ τότε για πρώτη φορά διαμορφώθηκε φυτεμένο δώμα σε περιοχή με δριμύ Χειμώνα και υψηλές βροχοπτώσεις.

Η κατασκευή του Ράμπιτς ήταν απόλυτα στεγανή χάρη στη χρήση ενός υλικού με βάση το τσιμέντο που δημιούργησε ο ίδιος. Δυστυχώς αυτό το υλικό δεν χρησιμοποιήθηκε στην περίπτωση του Γερμανού Αυτοκράτορα Λουδοβίκου Β' ο οποίος κατασκεύασε το χειμερινό κήπο του στο Μόναχο το 1874, επρόκειτο για μία επιφάνεια καλυμμένη σε όλη της

την έκταση με θερμοκήπιο με μια αξιόλογη ποικιλία τροπικής βλάστησης και πισίνα μεγάλων διαστάσεων. Σύντομα, όμως, παρουσιάστηκαν οι πρώτες διαρροές από την πισινά οι οποίες ήταν μεγάλες και τελικά οδήγησαν στην κατεδάφιση του συμπλέγματος το 1897.

Ο 20ος αιώνας έφερε πολλές αλλαγές και βελτιώσεις στον τομέα των οικοδομικών υλικών (στεγανωτικά υλικά βασισμένα σε πετρελαιοειδή, μεταλλικές κατασκευές με ανθεκτικότερα κράματα, τσιμέντο βελτιωμένο σε ποιότητα και αντοχή κ.α.), ανοίγοντας έτσι το δρόμο για τις κατασκευές φυτεμένων δωμάτων. Παράλληλα, δημοσιεύσεις στον έντυπο τύπο που ανέλυαν τα πρακτικά οφέλη αλλά και την αισθητική βελτίωση των πόλεων, από τη χρήση φυτεμένων δωμάτων ευαισθητοποίησαν προς αυτήν την κατεύθυνση. Ο Le Corbusier συμπεριέλαβε τα φυτεμένα ή όπως τα αποκαλούσε ο ίδιος “χρηστικά” δώματα ως το δεύτερο από τα πέντε σημεία για τη διαμόρφωση της 'Νέας Αρχιτεκτονικής' (Ves une Architecture, Παρίσι 1925). Τα συμπεριέλαβε στα συγκροτήματα Domino (1914-15), στο κτήμα Pessac (1925) και τη βίλα Savoye στο Poissy (1929). Από τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις είναι η διαμόρφωση του δώματος της Unite d'Habitation στη Μασσαλία (1946-52) και τα κυβερνητικά κτίρια του Chandigarth. Ο Le Corbusier είχε ιδιαίτερο χάρισμα στη χωρική οργάνωση και το χειρισμό των αρχιτεκτονικών μορφών παρόλα αυτά δεν συμπεριλάμβανε ιδιαίτερη χρήση φυτών διότι δεν τα είχε σε ιδιαίτερη εκτίμηση. Ένας εκφραστής του Le Corbusier βραζιλιάνικης καταγωγής υπήρξε ο Burle Marx, ο οποίος σχεδίασε δύο κήπους στα δώματα του Υπουργείου Παιδείας στο Rio de Janeiro το 1938. Αυτά τα έργα ήταν από τα πρώτα με την χαρακτηριστική οργανική μορφή, την οποία χρησιμοποιούσε έκτοτε σε όλες σχεδόν τις δουλειές του. Τα δώματα του Υπουργείου Παιδείας ακολούθησε η διαμόρφωση του δώματος του κτιρίου που στέγαζε τον Οργανισμό Τύπου της Βραζιλίας το 1940. Ο Frank Lloyd Wright, ένας άνθρωπος με αγροτικές καταβολές, ήταν αυτός ο οποίος προσδιόρισε την ανάγκη της συνδυασμένης χρήσης των φυσικών οργανικών μορφών με τις ανθρωπογενείς γεωμετρικές φόρμες. Αυτό είναι εμφανές στα περισσότερα από τα έργα του, όπως οι κήποι του Midway (1914), το ξενοδοχείο Imperial στο Τόκιο (1924) και η κατοικία στο Fallinwater (1936).

Η ανάπτυξη της ιδέας των κήπων σε δώματα στην Μεγάλη Βρετανία, μια χώρα με μακρά παράδοση στην κηποτεχνία, ήταν ιδιαίτερα αργή. Η πρώτη απόπειρα ήταν εντελώς συμπτωματική και έλαβε χώραν όταν κατασκευάστηκε το κτίριο του πολυκαταστήματος "Derry & Tom's" στο Λονδίνο το 1931-33. Υπήρχε καλή στατική για την συγκεκριμένη κατασκευή, υποδομή για την ανέγερση ενός επιπλέον ορόφου, ο οποίος δεν κατασκευάστηκε ποτέ εξαιτίας κάποιων ελλείψεων στην πυρασφάλεια του νέου ορόφου. Αντί αυτού ο χώρος διαμορφώθηκε ως κήπος, ο οποίος συμπεριλάμβανε έναν μαυριτανικό κήπο της περιόδου των Τυδώρ και ένα νατουραλιστικό βρετανικό κήπο με ρυάκι που μάλιστα φιλοξενούσε και ψάρια. Ο κήπος ήταν περιστοιχισμένος εκτός από την πλευρά που είχε θέα στην πόλη του Λονδίνου. Όταν έγιναν αλλαγές στο ιδιοκτησιακό καθεστώς του κτιρίου πραγματοποιήθηκαν και κάποιες ατυχείς αλλαγές στην εικόνα του κήπου. Η εισαγωγή τροπικών πτηνών όπως φλαμίνγκο είχε σαν αποτέλεσμα την καταστροφή της βλάστησης και την εξαφάνιση των ψαριών. Σήμερα οι κήποι ανακαινισμένοι λειτουργούν ξανά μετά από μια περίοδο παύσης προσφέροντας πολύ ενδιαφέρουσα θέα της πόλης του Λονδίνου από ψηλά.

Η πρώτη μοντέρνα προσπάθεια στη Μεγάλη Βρετανία έγινε από τον Sir Geoffrey Jellicoe επίσης για ένα εμπορικό κατάστημα, το Harvey's στο Guildford το 1965. Στόχος του Jellicoe ήταν να κατασκευάσει ένα κήπο που να αποτελεί έκφραση του 20ου αιώνα. Ως κεντρικό άξονα είχε το νερό και ενσωμάτωνε διάφορα επιμέρους στοιχεία όπως πλατώ με

θέα, διαδρόμους με γιαπωνέζικα βήματα και εκτεταμένα παρτέρια με φυτά. Ο σχεδιασμός του χώρου βασιζόταν σε κυκλικά σχήματα και το σύνολο του κήπου εξελισσόταν γύρω από το χώρο της καφετέριας του κτιρίου.

Η μοναδικότητα του κήπου τον έκανε ιδιαίτερα δημοφιλή αλλά δυστυχώς εξαιτίας κάποιων προβλημάτων που προέκυψαν με την εκτεταμένη χρήση ο χώρος έκλεισε για το κοινό. Ο κήπος του Jellicoe είχε σαν πηγή έμπνευσης τον γιαπωνέζικο κήπο του τσαγιού. Παρόλα αυτά οι περισσότεροι κήποι του είδους, την ίδια περίοδο, κατά κανόνα κάλυπταν τις επιφάνειες που δημιουργούσαν οι οροφές κατασκευών όπως χώροι στάθμευσης και δημόσια κτίρια. Ένα παράδειγμα εκείνης της περιόδου είναι ο κήπος που

δημιούργησε ο Phillip Hicks το 1965 επίσης στο Λονδίνο. Πρόκειται για ένα κήπο που και αυτός έχει σαν κεντρικό στοιχείο το νερό αλλά ο σχεδιασμός του προκύπτει ως έμπνευση από τα έργα του Modrian και το κίνημα της de Stijl. Αν και η σύλληψη του έργου είναι ιδιαίτερα αξιόλογη, το αποτέλεσμα υποφέρει από τη φθορά των κακής ποιότητας υλικών που χρησιμοποιήθηκαν στην κατασκευή του. Η βρετανική, και όχι μόνο, τάση να περιορισθεί το κόστος κατασκευής ενός κτιρίου απαγόρευε την εκτεταμένη διάδοση της διαμόρφωσης των δωμάτων. Δεν παύουν όμως να υπάρχουν άριστα παραδείγματα διεθνώς, μερικά από τα οποία αναφέρονται επιγραμματικά. Δύο κήποι στο Manchester, ένας στο Εθνικό Κέντρο Υπολογιστών και ένας στο κτίριο του Πανεπιστημίου Υπολογιστών, από τους John Whalley και Derek Lovejoy, το κέντρο Kaiser στο Chicago από τους Osmundson και Stanley, η Πρώτη Εθνική πλατεία στο Chicago από τους Novak Carlson and Associates, η πλατεία Μellon στο Pittsburgh από τον J.O.Simonds, η πλατεία Συντάγματος στο Hartford του Connecticut από τους Sasaki, Dawson, de Μay and Associates, το κέντρο Rockefeller στη Νέα Υόρκη, και το κτίριο οργανισμού Πετρελαίου στο San Francisco από τους αρχιτέκτονες Hertzka και Knowles. Ακόμα πιο φιλόδοξη ήταν η δημιουργία ενός πάρκου εκτάσεως 7 εκταρίων πάνω από το Κέντρο Διεθνούς Εμπορίου στο San Francisko, έργο του Lawrence Halprin.

Η χρησιμοποίηση μεθόδων και σχεδιαστικών λύσεων που σαν βάση έχουν την προσομοίωση με το 'άγριο' φυσικό τοπίο και η χρήση φυτών και στοιχείων φιλικών προς το περιβάλλον, οικολογικά και αισθητικά, κερδίζει συνεχώς έδαφος. Την συγκεκριμένη τάση, εκφράζει ο περίκλειστος κήπος στην οροφή του ξενοδοχείου Bonaventure στο Monteral από τους Sasaki, Dawson, de May and Associates και ο κήπος του κτιρίου Utetihof στην Ζυρίχη (1980), από τους ίδιους. Λιγότερο φιλόδοξος είναι ο μεγάλος ανοικτός κήπος στο Υπουργείο Οικονομικών στη Χάγη, στον οποίο οι οργανικές ιδιότητες των φυτών χρησιμοποιούνται έτσι ώστε να παρακολουθούν την αρχιτεκτονική του κτιρίου. Οι σχεδιαστές σαν στόχο είχαν τη σταδιακή μετάβαση από τα σκούρα χρώματα που καλύπτουν την περίμετρο στα ανοικτότερα χρώματα στο κέντρο, θέλοντας να δημιουργήσουν την αίσθηση ενός πιο διευρυμένου χώρου. Πέρα από τη θέα προς το κτίριο, οι χωρικές αντιθέσεις μπορεί επίσης να εξαρτώνται από την ευρύτερη θέα προς το περιβάλλον. Το πάρκο “Grosse Schwanze” στη Βέρνη (1978) του Will Leichti, χρησιμοποιεί και τα δύο. Το γειτονικό πάρκο, του οποίου η μια πλευρά καλύπτεται από ώριμα δέντρα αξιόλογου μεγέθους πάνω σε κάποιο λόφο, δημιουργεί μια στενή σχέση ανάμεσα στον κήπο του κτιρίου και το φυσικό περιβάλλον με ανοικτή θέα πάνω από το δάσος προς την πόλη και τα βουνά του Bernese Oberland.

ΕΙΚΟΝΑ 1, ΠΗΓΗ:http3.bp.blogspot.com_nkm

4. ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΣΤΕΓΗΣ / ΟΡΟΦΟΚΗΠΟΥ

4.1 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ / ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ

Η ζωή στις πόλεις είναι ανθυγιεινή, εξαιτίας πρωτίστως της συγκέντρωσης κτιρίων, της κυκλοφορίας αυτοκινήτων και των εγκαταστάσεων θέρμανσης που καταναλώνουν το οξυγόνο με αποτέλεσμα να παράγονται βλαβερές ουσίες για το ανθρώπινο οργανισμό. Ταυτόχρονα γιγαντιαίες επιφάνειες από μπετόν και άσφαλτο οδηγούν στην υπερθέρμανση

των πόλεων. Έτσι, μέσω της αυξανόμενης άνοσης, προκαλείται ανοδικό στροβίλισμα των ρυπογόνων και βλαβερών σωματιδίων που είναι συσσωρευμένα στο έδαφος και ακολουθεί η διάχυση τους πάνω από την πόλη. Τα βράδια του καλοκαιριού στο κέντρο των μεγάλων πόλεων παρατηρούνται οι θερμοκρασίες αέρα, που είναι υψηλότερες κατά 4ο – 11ο C από αυτές των προαστίων (Lotsch 1981). Η ρύπανση και η υπερθέρμανση του αέρα, στη συνέχεια, πάνω από τις αστικές περιοχές προκαλεί αύξηση καταιγίδων. Έτσι, διαπιστώθηκε ότι η μέση ετήσια βροχόπτωση στην αστική περιοχή της Κολωνίας ήταν κατά 27% υψηλότερη απ' αυτήν στην ύπαιθρο. Κατά τον Lotsch, οι πόλεις εμφανίζουν – λόγω των αυξημένων αιωρουμένων σωματιδίων και του θόλου των υδρατμών που δημιουργείται – έως και 15% μείωση των ωρών ηλιοφάνειας και ανάλογα με την εποχή, από 30% έως και 100% αύξηση της συχνότητας εμφάνισης ομίχλης.

Τα φυτεμένα προκήπια και οι αυλές, κυρίως όμως οι φυτεμένες στέγες και οι πράσινες όψεις των κτιρίων μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά το ανθυγιεινό αστικό κλίμα, καθώς ο αέρας καθαρίζεται, ο ανοδικός στροβιλισμός της σκόνης μειώνεται και αμβλύνονται οι επιβαρυντικές διακυμάνσεις της θερμοκρασίας και της υγρασίας. Για να επιτευχθεί ένα υγιές αστικό κλίμα, πιθανώς να αρκούσε η αύξηση της φύτευσης όλων των επιφανειών επικάλυψης των κτιρίων στις πόλεις κατά 10 - 20%, διότι μια φυτεμένη στέγη που δεν κλαδεύεται διαθέτει περίπου 5 - 10 φορές μεγαλύτερη επιφάνεια φυλλώματος σε σύγκριση με την επιφάνεια ενός δημόσιου πάρκου. Μπορεί να διατυπωθεί η υπόθεση ότι στο εσωτερικό ενός μεγάλου αστικού κέντρου το 1/3 της επιφάνειας καλύπτεται από κτίρια, το 1/3 χάνεται λόγω των δρόμων και των πλατειών και ότι μόνο το υπόλοιπο 1/3 αποτελείται από φυτεμένες διαθέσιμες επιφάνειες. Αν λοιπόν, μια στις πέντε ή μία στις δέκα στέγες φυτεύονταν, θα διπλασιαζόταν η επιφάνεια του φυλλώματος στην πόλη.

Εκτός από τη βελτίωση του αστικού κλίματος, οι φυτεμένες στέγες εξασφαλίζουν για τα κτίρια πρόσθετη θερμομόνωση, θερμοσυσσώρευση και ηχοπροστασία. Επίσης, βάσει μακροπρόθεσμης προσέγγισης οι φυτεμένες στέγες είναι οικονομικότερες από τις συμβατικές επικαλύψεις στεγών. Οι φυτεμένες στέγες συμβάλλουν συνολικά στην οικολογική και την οικονομική δόμηση, στην αύξηση των πράσινων ελεύθερων και των φυσικών επιφανειών, στην παραγωγή οξυγόνου και στη δέσμευση διοξειδίου του άνθρακα, στο φιλτράρισμα της σκόνης των ρύπων του αέρα, στην απορρόφηση βλαβερών ουσιών, στον έλεγχο της θερμοκρασίας των στεγών και κατά συνέπεια, στη μείωση του στροβιλισμού της σκόνης. στην άμβλυνση των θερμοκρασιακών διακυμάνσεων κατά τη διάρκεια του κύκλου μέρας – νύχτας και στη μείωση των διακυμάνσεων της υγρασίας του αέρα.

Επίσης, οι φυτεμένες στέγες έχουν απεριόριστο χρόνο ζωής -υπό την προϋπόθεση να έχουν κατασκευαστεί σωστά.- λειτουργούν θερμομονωτικά, προστατεύουν τον τελευταίο όροφο το καλοκαίρι από την έντονη ηλιακή ακτινοβολία, ελαττώνουν την ηχορύπανση, επιβραδύνουν τη ροή του νερού της βροχής και έτσι αποσυμφορείται το αποχετευτικό σύστημα. Ακόμη, τα άγρια βότανα μιας πράσινης στέγης παράγουν αρωματικές μυρωδιές, οι φυτεμένες στέγες προσφέρουν ζωτικό χώρο για τα έντομα και τέλος, μια φυτεμένη στέγη είναι αισθητικά ευχάριστη και επιδρά θετικά και καταπραϋντικά στην ανθρώπινη διάθεση.

Παραγωγή οξυγόνου και απορρόφηση διοξειδίου του άνθρακα

Η βλάστηση των φυτεμένων στεγών δεσμεύει από τον ατμοσφαιρικό αέρα διοξείδιο του άνθρακα και παράγει οξυγόνο, όπως συμβαίνει με όλα τα φυτά. Αυτό συμβαίνει μέσω της φωτοσύνθεσης, κατά την οποία, από 6 μόρια νερού (Η2Ο) και με κατανάλωση ενέργειας 2,83 Κj παράγονται 1 μόριο γλυκόζης (C6H12O6) και 6 μόρια οξυγόνο (Ο2). Κατά τη διαδικασία της αναπνοής παράγεται βέβαια διοξείδιο του άνθρακα (CO2) και καταναλώνεται οξυγόνο (Ο2), μόνο το 1/5 - 1/3 των ποσοτήτων που παράγονται κατά τη φωτοσύνθεση. Καθώς λοιπόν, αυξάνεται το πράσινο του φυλλώματος πάνω στη στέγη, παράγεται περισσότερο οξυγόνο και καταναλώνεται διοξείδιο του άνθρακα. Εφόσον η ανάπτυξη και η ξήρανση μέρους των φυτών παραμένει σε ισορροπία, διατηρείται το πλεονέκτημα της απορρόφησης του διοξειδίου του άνθρακα από τον αέρα και της αποθήκευσης του στα φυτά.

Φιλτράρισμα (Καθαρισμός) του αέρα

Τα αερομεταφερόμενα μόρια και οι ρύποι της ατμόσφαιρας φιλτράρονται από τα υποστρώματα χάρη στη βλάστηση σε μια πράσινη στέγη. Τα φυτά μπορούν να φιλτράρουν τη σκόνη και τα σωματίδια των ρύπων από τον αέρα με τον εξής τρόπο, τα σωματίδια προσκολλώνται στην επιφάνεια των φύλλων και στη συνέχεια με την βροχή κυλούν στο έδαφος. Επίσης, τα φυτά μπορούν να απορροφήσουν και ρυπογόνες ουσίες σε αέρια μορφή, καθώς και αεροζόλ. Έρευνες έδειξαν ότι σε αστικές περιοχές υψηλής ρύπανσης δεσμεύονται από τα φυλλώματα ακόμη και βαρέα μέταλλα (Bartfelder u. Kohler, 1986).

Θερμομονωτική λειτουργία

Το φυτικό στρώμα στις στέγες διαθέτει υψηλή θερμομονωτική ικανότητα, η οποία οφείλεται στα ακόλουθα φαινόμενα :

Το στρώμα του αέρα που περικλείεται στα φυτά λειτουργεί ως θερμομονωτικό στρώμα, όσο πυκνότερο και παχύτερο είναι το φυτικό στρώμα, τόσο μεγαλύτερη είναι η επίδραση του.

Ένα μέρος της θερμικής ακτινοβολίας μεγάλου κύματος που εκπέμπεται από το κτίριο ανακλάται από το φύλλωμα και το υπόλοιπο μέρος απορροφάται. Έτσι, μειώνεται η δι' ακτινοβολίας απώλεια θερμότητα του κτιρίου.

Ένα πυκνό στρώμα βλάστησης απομακρύνει τον αέρα από την επιφάνεια του υποστρώματος. Καθώς, λοιπόν, στην επιφάνεια αυτή δεν υπάρχει κίνηση του αέρα, οι απώλειες θερμότητας, λόγω του αέρα, είναι σχεδόν μηδενικές. Επειδή σε παλιότερα εκτεθειμένα κτίρια χωρίς καλή μόνωση οι απώλειες θερμότητας με μεταφορά (ιδιαίτερα μέσω του αέρα) μπορεί να υπερβαίνουν το 50%, ένα πυκνό φυτικό στρώμα προσφέρει την αποτελεσματικότερη εξοικονόμηση ενέργειας.

Νωρίς το πρωί, όταν η εξωτερική θερμοκρασία είναι ελάχιστη, άρα η διαφορά θερμοκρασίας είναι μέγιστη και οι απώλειες θερμότητας από τους θερμούς εσωτερικούς χώρους προς τα έξω, δημιουργείται πάχνη πάνω στη βλάστηση όπως αναφέρθηκε προηγουμένως. Η δημιουργία πάχνης αυξάνει την θερμοκρασία στο στρώμα της βλάστησης (διότι κατά την συμπύκνωση 1 gr. νερού αποδεσμεύονται περίπου 530 cal θερμότητας, και έτσι μειώνεται η απώλεια θερμότητας με μεταφορά.

Μέσω της αναπνοής του ριζικού συστήματος προκύπτουν θερμικά κέρδη, ακόμη και μικρά, στην περιοχή της ριζόσφαιρας, τα οποία συμβάλλουν στο να μην παγώνει το χώμα.

Επειδή κατά τη μετατροπή 1gr νερού σε πάγο αποδεσμεύονται με τη μορφή θερμότητας περίπου 80cal, η μεταβολή της θερμοκρασίας του εδάφους δεν ακολουθεί τις ακραίες μεταβολές της θερμοκρασίας του υπερκείμενου στρώματος αέρα και λειτουργεί έτσι ως έμμεση θερμοσυσσώρευση της σκεπής.

Εν τω μεταξύ, έχουν εμφανιστεί διάφορα συστήματα θερμομονωτικών αποστραγγιστικών πλακών, που παρουσιάζουν αναγνωρισμένες τιμές θερμομονωτικής ικανότητας. Ο Durr θεωρεί ότι ένα πυκνό στρώμα βλάστησης έχει λ = 0,17 W/mK (Durr 1995, επίσης στοιχεία της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος – 1987).

Ρύθμιση της θερμοκρασίας (Θερμική απόδοση)

Κατά το φαινόμενο ψύξης, που γίνεται αισθητό ιδιαίτερα τις θερμές καλοκαιρινές ημέρες, μπορεί να καταναλώσει περίπου το 90% της ακτινοβολούμενης ηλιακής ενέργειας. Έχει παρατηρηθεί ότι η δημιουργία πράσινων στεγών μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική μείωση της θερμοκρασίας δημιουργώντας κλιματισμό το καλοκαίρι και παρέχοντας έναν βαθμό μόνωσης το χειμώνα.

Μέσω της εξάτμισης του νερού, της φωτοσύνθεσης και της ικανότητας απορρόφησης θερμότητας, τα φυτά αφαιρούν θερμότητα από το περιβάλλον τους. Κατά την εξάτμιση ενός λίτρου νερού καταναλώνονται περίπου 2,2 Mj (530kcal) ενέργειας. Με την συμπύκνωση των υδρατμών στην ατμόσφαιρα σχηματίζονται σύννεφα, και με τον τρόπο αυτό αποδεσμεύεται μια ίση ποσότητα ενέργειας. Το ίδιο συμβαίνει όταν η υγρασία συμπυκνώνεται κατά τη διάρκεια της νύχτας πάνω στα φυτά. Με αυτό τον τρόπο η πρωινή πάχνη πάνω σε φυτεμένες στέγες και σε όψεις των κτιρίων, καλυμμένες με φυτά, οδηγεί σε ανάκτηση θερμότητας. Τα φυτά μπορούν με τον τρόπο αυτό και μόνο, μέσω της εξάτμισης και της συμπύκνωσης νερού, να μειώσουν τις θερμοκρασιακές διακυμάνσεις του κύκλου μέρας – νύχτας. Αυτό το φαινόμενο ενισχύεται ακόμη περισσότερο μέσω της σχετικά μεγάλης ικανότητας αποθήκευσης νερού που έχουν τα φυτά και το υπόστρωμα (χώμα), όπως και μέσω της φωτοσύνθεσης, κατά την οποία κάθε μόριο γλυκόζης (C6H12O6) που σχηματίζεται, καταναλώνει 2,83 Kj ενέργειας. Ενώ τα φυτά κατά τις θερμές καλοκαιρινές μέρες απορροφούν θερμότητα, δηλαδή ψύχουν, ενώ κατά τις νύχτες του χειμώνα αποδίδουν θερμότητα. Το συγκεκριμένο φαινόμενο οφείλεται στην αποδέσμευση θερμικής ενέργειας, κατά τη διαδικασία της διαπνοής των φύλλων. Ρυθμιση της υγρασίας

Τα φυτά ρυθμίζουν τις διακυμάνσεις της υγρασίας, ιδιαίτερα όταν ο αέρας είναι ξηρός, μία σημαντική ποσότητα νερού εξατμίζεται και έτσι αυξάνεται η σχετική υγρασία του αέρα. Σύμφωνα με τον Robinette (1972) σε μια θερμή καλοκαιρινή μέρα από μια βαλτώδη έκταση μεγέθους ενός εκταρίου εξατμίζονται περίπου 23 m3, από έναν οπωρώνα ίδιας έκτασης περίπου 1500 m3 και από μια οξιά περίπου 0,28 – 0,38 m3 νερού. Εξάλλου τα φυτά μπορούν να μειώσουν την υγρασία του αέρα μέσω σχηματισμού των δροσοσταλίδων. Έτσι, η ομίχλη συμπυκνώνεται πάνω στα φυτά διοχετεύοντας στο έδαφος σταγόνες νερού.

Μείωση της αστικής νησίδας θερμότητας (Urban Heat Island E.)

Έρευνα στο κέντρο Tyndale για την αλλαγή κλίματος έχει δείξει ότι χρειάζεται μια αύξηση 10% στο πράσινο διάστημα στις πόλεις για να καταπολεμήσουμε την αλλαγή κλίματος. Αυτό είναι ιδιαίτερα σχετικό με τη μείωση της αστικής νησίδας θερμότητας [UrbanHeatIslandΕ]. Στις πράσινες στέγες αναγνωρίζεται ότι έχουν θετική επίδραση στη μείωση του φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας (UHIE).

Συγκράτηση νερού

Οι πράσινες στέγες μπορούν να μειώσουν σημαντικά την επιφανειακή απορροή. Μια φυτεμένη στέγη με υπόστρωμα πάχους 20 cm από χώμα και διογκωμένο πηλό μπορεί, κατά τον Durr (1995), να αποθηκεύσει 90mm νερού (=90lt/ m2 ), το οποίο στη Γερμανία αναλογεί περίπου στην ποσότητα βροχόπτωσης ενός μήνα. Βάσει της ικανότητας συγκράτησης νερού, οι φυτεμένες στέγες συμβάλλουν στον περιορισμό της αύξησης της ποσότητας νερού. Κατά τον Din, 1986, η τιμή απορροής όμβριου ύδατος φυτεμένων στεγών με πάχος υποστρώματος τουλάχιστον 10cm μπορεί να οριστεί στο 0,3. Αυτό σημαίνει ότι μόνο το 30% του νερού της βροχής απορρέει, ενώ το 70% συγκρατείται από τη φυτεμένη στέγη ή εξατμίζεται. Σε συνηθισμένες στέγες με κλίση άνω των 3 o η απορροή πρέπει να υπολογιστεί στο 100%.

Μια φυτεμένη στέγη με κλίση 12ο και πάχος 14 cm εμφάνισε μετά από μια 18ωρη δυνατή βροχή στο ύπαιθρο μια χρονική καθυστέρηση απορροής του νερού 12 ωρών. Μάλιστα η απορροή της βροχής τελείωσε 21 ώρες αργότερα από το τέλος της βροχής. Σύμφωνα με μετρήσεις του Πανεπιστημίου του Kassel, η καθυστέρηση της απορροής των όμβριων υδάτων μετά από μια μεγάλη καταιγίδα, γίνεται ακόμη πιο αποφασιστική για την αποφόρτιση του αποχετευτικού συστήματος. Στο σημείο αυτό πρέπει να επισημανθεί ότι το υπόστρωμα αποτελείτο κατά 50% από μια αμμώδη άνω στρώση, και κατά 50% από διογκωμένο πηλό κλειστών πόρων διαμετρήματος 8-16 mm, ενώ η βλάστηση ήταν ελαφρά ανεπτυγμένη. Συνεπώς, η φυτεμένη στέγη είχε μικρότερη από την κανονική και με τα σημερινά δεδομένα, αναμενόμενη ικανότητα συγκράτησης νερού. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι σ' αυτήν την περίπτωση, σε μια αριθμητικά θεωρούμενη ”δεκαπεντάλεπτη βροχόπτωση”, η απορροή νερού είναι κατά κανόνα ασήμαντη.

Από πειράματα του Ιδρύματος Υπαίθρου για την Αμπελουργία και την Κηποτεχνία της Βαυαρίας στο Veitshochheim, διαπιστώθηκε, ότι σε ένα υπόστρωμα πάχους περίπου 10cm, σε μια ένταση βροχής 20lt/ m2 15 λεπτών, αποστραγγίστηκαν περίπου 5lt/m2, ενώ στον ίδιο χρόνο από μια στέγη με επικάλυψη χαλικιού αποστραγγίστηκαν 16lt/m2.

Αυτά τα πειράματα δείχνουν ότι οι φυτεμένες στέγες με την ικανότητα αναστολής και καθυστέρησης της απορροής, αποφορτίζουν σημαντικά τα αστικά αποχετευτικά δίκτυα, που πρέπει πάντα να διαστασιολογούνται σύμφωνα με τις μέγιστες ποσότητες βροχοπτώσεων. Έτσι, είναι δυνατόν σε μεγαλύτερες εκτάσεις οικισμών ή σε βιομηχανικές περιοχές με φυτεμένες στέγες να μειωθούν οι διαστάσεις των αποχετευτικών συστημάτων, οι αγωγοί όμβριων υδάτων μπορούν να καταργηθούν, εφόσον το υπόλοιπο νερό είναι δυνατόν να απορροφηθεί από το έδαφος.

Μείωση στροβιλισμού της σκόνης

Οι φυτεμένες στέγες μειώνουν σημαντικά τη θέρμανση της επιφάνειας των στεγών. Ένα δώμα θερμομονωμένο, καλυμμένο με χαλίκι, που δεν προστατεύεται από φυτά φτάνει, στην κεντρική Ευρώπη μια καλοκαιρινή μέρα με θερμοκρασία αέρα 25οC, τη θερμοκρασία των 60οC, περίπου και σε ακραίες περιπτώσεις έως και των 80οC. Έτσι, δημιουργείται πάνω από τις στέγες μια κατακόρυφη κίνηση του αέρα, φαινόμενο της άνωσης, που μπορεί να έχει, σε μια επιφάνεια στέγης 100m2, ταχύτητα 0,5m/sec (Robinette 1972). Αυτή η κίνηση προκαλεί την απελευθέρωση, εκ νέου, σωματιδίων σκόνης και ρύπων στον αέρα που έχουν επικαθήσει στο έδαφος, από τους δρόμους, τις πλατείες και τις αυλές, προκαλώντας επίσης, τη δημιουργία θόλων από υδρατμούς και ρύπους πάνω από τις κατοικημένες περιοχές. Με τη φύτευση των στεγών, αυτή η κίνηση του αέρα μειώνεται, διότι πάνω από τις επιφάνειες πρασίνου δεν δημιουργείται άνωση, καθώς η θερμοκρασία του φυτικού στρώματος κατά τη διάρκεια της ηλιοφάνειας παραμένει κατά κανόνα χαμηλότερη από εκείνη του αέρα.

Ηχοπροστασία

Ο συνδυασμός χώματος, φυτών και παγιδευμένων στρωμάτων του αέρα μέσα στα πράσινα συστήματα στεγών μπορεί να λειτουργεί ως ηχητική μόνωση. Το αυξανόμενο μέσο εμποδίζει τις χαμηλότερες συχνότητες, ενώ τα φυτά εμποδίζουν τις υψηλότερες συχνότητες. Τα φυτά μειώνουν τον ήχο δια της απορρόφησης (μετατροπή της ηχητικής ενέργειας σε κινητική και θερμική), της ανάκλασης και της διάχυσης. Έρευνες ενός εργαστηρίου στην Ελβετία έδειξαν ότι ένα βαρύ χαλί με στρώμα μονωτικών ινών στην κάτω επιφάνεια έχει μικρότερη ικανότητα απορρόφησης ήχου από το γρασίδι (Robinette, 1972). Μετρήσεις σε φυτεμένο δώμα ενός νοσοκομείου στην πόλη Karlsrune έδειξαν ότι ο θόρυβος της κυκλοφορίας μειώθηκε στην όψη του κτιρίου που βρίσκεται ακριβώς πάνω από τον κήπο του δώματος κατά 2-3Db λόγω της απορρόφησης και της μειωμένης ανάκλασης. Μάλιστα, οι υψηλές συχνότητες, οι οποίες είναι ιδιαίτερα ενοχλητικές, μειώθηκαν σε μεγάλο βαθμό (Murb 1981). Στις φυτεμένες στέγες δεν είναι κατά κανόνα τόσο αποφασιστική η ηχομονωτική επίδραση των φυτών, όσο αυτή του υποστρώματος πάνω στο οποίο αναπτύσσονται τα φυτά. Όταν η γωνία πρόσπτωσης του ήχου είναι κάθετη, το φυτικό στρώμα συμβάλει σε μια μικρή μείωση του ήχου υψηλών συχνοτήτων λόγω απορρόφησης, ενώ η ηχομονωτική ικανότητα του χώματος πάχους 12cm φτάνει τα 40Db και τα 46Db σε χώμα πάχους 20cm.

Πυροπροστασία

Η φύτευση της στέγης προσφέρει ιδανική προστασία σε στέγες που κινδυνεύουν από φωτιά. Οι φυτεμένες στέγες θεωρούνται άκαυστες και αξιολογούνται ως σκληρή επικάλυψη. Όταν υπάρχουν πυροφραγμοί και ανοίγματα στην επιφάνεια της στέγης τηρούνται ειδικές προδιαγραφές.

Προστασία της επιφάνειας της στέγης

Αρχικά οι πράσινες στέγες στη Γερμανία δημιουργούνταν με την κάλυψη υγρής πίσσας και με 6cm της άμμου. Αυτή η κάλυψη επρόκειτο να προστατεύσει την υγρή πίσσα από την πυρκαγιά. Οι πράσινες στέγες, έχει αποδειχθεί ότι μπορούν να διπλασιάσουν εάν όχι να τριπλασιάσουν τη ζωή της στεγανοποίησης των μεμβρανών κάτω από την πράσινη στέγη.

Η αντοχή στις καιρικές συνθήκες των συμβατικών στεγών – των επικαλυμμένων με ασφαλτικά φύλλα, κεραμίδια, σχίζες, καλάμια, λαμαρίνα, κυματοειδείς πλάκες ή παρόμοια υλικά είναι περιορισμένη. Η θερμότητα, το ψύχος, η βροχή, η υπεριώδης ηλιακή ακτινοβολία, ο αέρας αλλά και το όζον και τα καυσαέρια της βιομηχανίας προκαλούν μηχανικές βλάβες ή συνδυασμό μηχανικών και χημικών βλαβών ή ακόμα και βιολογικές διαδικασίες αποδόμησης. Τα ασφαλτικά φύλλα στα δώματα αντιμετωπίζουν στη διάρκεια της χρονιάς κλιμάκωση της θερμοκρασίας κατά 100οC (-20οC- 80οC). Εάν μια τέτοια στέγη καλυφθεί με εκτατική βλάστηση, η διαφορά θερμοκρασίας μπορεί να μειωθεί και να φτάσει γύρω στους 30οC. Επιπλέον, η στέγη θα είναι απολύτως προστατευμένη από την υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία και από μηχανικές βλάβες.

Στο 80% των δωμάτων εμφανίστηκαν ήδη μετά από 5 χρόνια οι πρώτες βλάβες, σύμφωνα με τη δεύτερη έκθεση κτιριακών ζημιών του Ομοσπονδιακού Υπουργείου Χωροταξίας, Δόμησης και Πολεοδομίας, μια φυτεμένη στέγη με σωστή επιλογή της επικάλυψης και τη σωστή από τεχνικής άποψης κατασκευή, έχει σχεδόν απεριόριστο χρόνο ζωής.

Δημιουργία βιότοπου εντόμων και πτηνών

Οι πράσινες στέγες μπορούν να παρέχουν σημαντικά καταφύγια για την άγρια ζωή στις αστικές περιοχές. Έρευνα στην Ελβετία και το Ηνωμένο Βασίλειο έχει αποδείξει ότι οι πράσινες στέγες μπορούν να αποτελούν σημαντικά καταφύγια για σπάνιους ασπόνδυλους πληθυσμούς. Οι φυτεμένες στέγες με αγριόχορτα και άγρια βότανα προσφέρουν χώρο ζωής κυρίως σε πεταλούδες, μέλισσες και σε σκαθάρια. Επίσης, στέγες με ρείκια δημιουργούν ένα εξαιρετικό λιβάδι για μέλισσες. 4.2 ΑΙΣΘΗΤΙΚΑΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ

Αισθητικές και ψυχολογικές επιδράσεις

Η εικόνα μιας στέγης καλυμμένης με άγρια βότανα επιδρά, ευεργετικά στη διάθεση και την ψυχολογική κατάσταση των ανθρώπων, σε σχέση με μια στέγη καλυμμένη με χαλίκι ή με ασφαλτικές πλάκες στα χρώματα του μαύρου και του γκρίζου. Γενικώς, το πράσινο χρώμα υπερνικά την απαισιόδοξη διάθεση και ενισχύει την ενεργητική διάθεση. Ένα λιβάδι αγριόχορτων πάνω στη στέγη που κινείται με τον αέρα, η εικόνα των κυματοειδών κινήσεων επιδρά καθησυχαστικά στο στρες και αναζωογονητικά στην κούραση. Η μορφή της στέγης μεταβάλλεται όχι μόνον με την αλλαγή των εποχών, αλλά και με την αλλαγή του καιρού και τη μεταφορά σπόρων μέσω των πουλιών και του αέρα. Αν και κάποια φυτά εξαφανίζονται, λόγω παγωνιάς ή ξηρασίας. παραμένει μια φυτική κοινωνία που επιβιώνει και ανάλογα με την εποχή παίρνει διαφορετικά χρώματα και μορφές.

Εναρμόνιση με το τοπίο

Στα πυκνά αστικά περιβάλλοντα υπάρχει συχνά η έλλειψη πρασίνου για τους κατοίκους. Οι κήποι στεγών (οροφόκηποι) παρέχουν σημαντικά πράσινα διαστήματα για να βελτιώσουν τη ποιότητα ζωής για τους κατοίκους των αστικών κέντρων.

Ένα κτίριο με φυτεμένη στέγη προσαρμόζεται πιο εύκολα στο περιβάλλον και ενσωματώνεται καλύτερα στο τοπίο από ένα κτίριο με συμβατική στέγη, ιδιαίτερα μάλιστα όταν η στέγη κατεβαίνει μέχρι το επίπεδο της αυλής, έτσι ώστε η βλάστηση του κήπου να συμπλέκεται με την βλάστηση της στέγης.

Επίδραση στις οσμές

Τα άγρια βότανα που μπορεί να φυτέψει κανείς στη στέγη του, όπως είναι το θυμάρι, η λεβάντα, το γαρύφαλλο κ.α. έχουν την ικανότητα να παράγουν αρωματικές οσμές. Αντίθετα, οι στέγες οι επικαλυμμένες με ασφαλτικά φύλα εκπέμπουν κατά τη διάρκεια της ηλιακής ακτινοβολίας αναθυμιάσεις που έχουν δυσάρεστη οσμή, και είναι επιβλαβείς για την υγεία.

4.3 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ

Εκτός από τα περιβαλλοντικά και ενεργειακά πλεονεκτήματα και την ανάκτηση χαμένων επιφανειών, υπάρχουν και πολλά οικονομικά οφέλη τα οποία προσφέρει ένα φυτεμένο δώμα. Είτε πρόκειται για πράσινη στέγη είτε για οροφόκηπο τα οικονομικά πλεονεκτήματα που ακολουθούν μια τέτοια κατασκευή είναι σημαντικά. Μια τέτοια εφαρμογή μειώνει σημαντικά το κόστος θέρμανσης του κτιρίου, διότι λειτουργεί ως επιπλέον θερμομόνωση και μειώνει τις απώλειες θέρμανσης. Ταυτόχρονα, μειώνει και το κόστος ψύξης εξοικονομώντας ενέργεια και χρήματα, καθώς η θερμοκρασία εντός του κτιρίου τους καλοκαιρινούς μήνες, διατηρείται περίπου 10-15οC βαθμούς κάτω από την εξωτερική. Επίσης, μια πράσινη στέγη ή ένας οροφόκηπος αυξάνει τη διάρκεια ζωής της οροφής του κτιρίου, ενώ το κτίριο αναβαθμίζεται αισθητικά και συνεπώς αυξάνεται η εμπορική του αξία. Το γεγονός ότι υπάρχουν περισσότεροι χώροι προς εκμετάλλευση, οδηγεί ομοίως στην αύξηση της πραγματικής αξίας του κτιρίου.

4.4 ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ (ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΧΑΜΕΝΩΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΩΝ)

Η δομημένη επιφάνεια αυξάνεται καθημερινά στη Γερμανία, περίπου κατά 1km2 (σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο για τη Δόμηση, 1998). Με την ακραία αύξηση των καλυμμένων, από τη δόμηση, επιφανειών προκαλούνται αρνητικές επιδράσεις σε τομείς όπως η επάρκεια νερού στα νοικοκυριά, η ποιότητα του αέρα και του μικροκλίματος. Το κακό κλίμα στις μεγαλουπόλεις μπορεί να βελτιωθεί ουσιαστικά με τον πολλαπλασιασμό των πράσινων επιφανειών, ιδιαίτερα με τη φύτευση στις οροφές των κτιρίων και τη δόμηση επιφανειών. Η φύτευση των στεγών μειώνει την απώλεια των ελεύθερων φυσικών επιφανειών, συμβάλλει στην εξοικονόμηση εδάφους σύμφωνα με τη διάταξη για την προστασία του εδάφους, (Νομοθεσία για τη δόμηση, παρ.1 Murb 1981). Η εκτατική φύτευση με βλάστηση γρασιδιού ή βοτάνων ύψους 10 – 20cm πάνω σε υπόστρωμα χώματος πάχους περίπου 15cm προσφέρει 5-10 φορές μεγαλύτερη επιφάνεια φυλλώματος από μια αντίστοιχη έκταση δημόσιου πάρκου. Σύμφωνα με την παρ.8 του Ομοσπονδιακού Νόμου για την προστασία της φύσης, οι φυτεύσεις των στεγών μπορούν να θεωρηθούν ως μέτρο εξισορρόπησης και αναπλήρωσης της οικοδομικής δραστηριότητας. Αυτό σημαίνει ότι οι φυτεύσεις των στεγών μπορούν να εξισορροπήσουν, έστω και εν μέρει, την κάλυψη φυσικού εδάφους που προκαλείται από τη δόμηση. Μια έρευνα που έγινε το

1996 σε 339 πόλεις έδειξε ότι 41 πόλεις και 6 περιοχές του Βερολίνου περιλαμβάνουν αυτήν τη δυνατότητα στους κανονισμούς τους ( Στεγή και Πράσινο, 1997). Από τότε μέχρι σήμερα, προχώρησαν σε λήψη παρόμοιων μέτρων και άλλες κοινότητες. Μερικές πόλεις μάλιστα, επιτρέπουν πυκνότερη δόμηση, δηλαδή μια μείωση των υποχρεωτικών εκτάσεων πρασίνου, εφόσον προβλέπεται η φύτευση στεγών.

5.ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ

Το κύριο μειονέκτημα των φυτεμένων δωμάτων είναι το αρχικό υψηλό κόστος κατασκευής τους. Μερικοί τύποι φυτεμένων δωμάτων έχουν τα πιο απαιτητικά δομικά πρότυπα ειδικά στις σεισμικές περιοχές. Ορισμένοι τύποι κτιρίων για λόγους στατικότητας δεν μπορούν να δεχθούν διάφορα είδη φυτεμένων δωμάτων με αυξημένο φορτίο βάρους υποστρώματος και βλάστησης. Ανάλογα με το είδος της πράσινης στέγης το κόστος συντήρησης μπορεί να είναι ιδιαίτερα ψηλό ή χαμηλό. Μερικά είδη φυτεμένων δωμάτων έχουν επίσης υψηλότερες απαιτήσεις στο στεγανοποιητικό σύστημα επειδή το νερό παραμένει στη στέγη εξαιτίας της δυνατότητας των ριζών να διαπερνούν την αδιάβροχη μεμβράνη. Παρόλα αυτά το φυτικό είδος sedum, επειδή είναι ανθεκτικό στην ξηρασία δεν χρειάζεται πολύ νερό για να διατηρείται στη στέγη αφού αυτό το φυτικό είδος μπορεί να αντέξει σε μεγάλες περιόδους χωρίς βροχοπτώσεις, έτσι ένα αποστραγγιστικό στρώμα θα καταπολεμήσει αυτό το “ιδιαίτερο πρόβλημα”(Chris Sorrell). Επιπλέον, τα κατάλληλα σχεδιασμένα και εγκατεστημένα συστήματα περιλαμβάνουν εμπόδια ρίζας. Είναι αλήθεια ότι η εγκατάσταση των επαρκών στεγανοποιητικών συστημάτων και των εμποδίων ρίζας μπορεί να αυξήσει το αρχικό κόστος της στέγης, εντούτοις, εξαιτίας του γεγονότος ότι μια πράσινη στέγη προστατεύει τη στεγανοποιητική

μεμβράνη, ιδιαίτερα από την ηλιακή ακτινοβολία UV, η υπολογισμένη διάρκεια ζωής των μεμβρανών διπλασιάζεται ή ακόμα και τριπλασιάζεται, οδηγώντας στις ανακτημένες αρχικές δαπάνες.

6. ΣΤΟΧΟΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΣΤΕΓΗΣ / ΟΡΟΦΟΚΗΠΟΥ

Κατά τη δημιουργία ενός φυτεμένου δώματος είτε πρόκειται για πράσινη στέγη, είτε για οροφόκηπο, υπάρχουν 3 βασικοί στόχοι, 1) οι περιβαλλοντικοί, 2) οι ενεργειακοί και 3) οι τεχνοοικονομικοί.

Περιβαλλοντικοί στόχοι

Η εγκατάσταση βλάστησης στα κτίρια δεν είναι απλά μία σύγχρονη τάση, αφού πρόκειται πλέον για μία από τις αρχές της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής. Τα τελευταία χρόνια η ανάγκη για αναβάθμιση μέσω της οικολογικής δόμησης του περιβάλλοντος που ζούμε, οδήγησε στην εφαρμογή φυτεμένων δωμάτων στις οροφές των κτιρίων αποσκοπώντας στους εξής περιβαλλοντικούς στόχους:

Την αύξηση